Warszawa, 2012-09-12

Apel o promowanie kryterium doskonaoci w polityce naukowej

Niski poziom nakadw na nauk z budetu pastwa i brak prymatu kryterium doskonaoci w naszej polityce naukowej sprawiaj, e sytuacja Polski w konkursach programw europejskich jest bardzo za, a tym samym obnia si jej presti w skali europejskiej. Wzywamy kierownictwo Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyszego, rektorw czoowych szk wyszych, kierownictwa Polskiej Akademii Nauk, Narodowego Centrum Nauki i Narodowego Centrum Bada i Rozwoju do konsekwentnego promowania doskonaoci w nauce. Nie mona dopuci do tego, e nawet przy istotnym zwikszeniu budetu nauki zwizanego z funduszami europejskimi, bdziemy nadal traci dystans do innych krajw UE i zaprzepacimy unikaln szans na poprawienie stanu nauki w Polsce. Fundusze krajowe s skadnikiem dominujcym w budecie nauki (ok. 75%). Od roku 2007, europejskie fundusze strukturalne znaczco zasilaj budet naszej nauki (ok. 24%), a w nastpnej perspektywie finansowej UE (lata 2014- 2020) ta cz bdzie by moe jeszcze bardziej istotna. Skadnikiem najmniejszym (ok. 1%) budetu zasilajcego nauk w Polsce s rodki, ktre naukowcy z Polski pozyskuj z europejskich konkursw. W europejskich konkursach grantowych, doskonao naukowa zaczyna by dominujcym kryterium wyboru. Najlepsze europejskie uniwersytety i instytucje badawcze d, aby w gronie ich pracownikw by stosunkowo duy odsetek osb, ktre uzyskay finansowanie z tych konkursw. Zdobyte w ramach programw europejskich rodki buduj elit naukowcw i weryfikuj przynaleno do tej elity zatrudniajcych ich instytucji naukowych. I to zaczyna by gwnym walorem europejskich programw naukowych. Jest naszym zdaniem wielce niepokojce, e mimo znacznego zwikszenia w ostatnich latach funduszy zasilajcych nauk w Polsce, jej konkurencyjno cigle si obnia. Do tej pory jedynie 12 naukowcw realizuje granty Europejskiej Rady Nauki w Polsce. W krajach najmocniejszych naukowo takich grantw jest realizowanych: 680 w Wielkiej Brytanii, 423 w Niemczech, 400 we Francji, ale 171 w Hiszpanii, 52 w Finlandii i 29 na Wgrzech. W konkursach 6 Programu Ramowego (lata 2002 2006) wypadlimy, proporcjonalnie do PKB, najgorzej z wszystkich krajw UE. Wszystko wskazuje, e nasza strata w stosunku do innych krajw pogbi si jeszcze w 7 Programie Ramowym (lata 2007 2013). Jeli nie dokonamy radykalnych zmian w naszej polityce naukowej, w Horizon 2020 (ramowy program 2014 -2020) doznamy ju katastrofalnej poraki, ktra na dugo pogry presti polskiej nauki.

Aby zwikszy skuteczno polskich wystpie w konkursach europejskich i tym samym podnie presti naszych instytucji naukowych w skali europejskiej, przy wydatkowaniu pienidzy z budetu krajowego na nauk, naley pooy nacisk na konsekwentne wdraanie mechanizmw promujcych kryterium doskonaoci. Wielkim krokiem w t stron byo powoanie Narodowego Centrum Nauki (NCN), ktre od pocztku stosuje kryterium doskonaoci naukowej. Konkursy NCN wygrywaj najlepsi pocztkujcy i zaawansowani naukowcy w Polsce. Misj Narodowego Centrum Bada i Rozwoju (NCBR) jest promowanie wzrostu innowacyjnoci nauki i gospodarki. Jednak nie ulega wtpliwoci, e wanie doskonao naukowa jest podstaw przeomowych innowacji. NCBR powinno stosowa kryterium doskonaoci nauki, jako podstaw przy rozpatrywaniu wnioskw aplikacyjnych. Rwnie rodki z Ministerstw Nauki i Szkolnictwa Wyszego, ktre nadzoruje rozdzia funduszy strukturalnych dedykowanych nauce, powinny by rozdysponowywane przede wszystkim z uwzgldnieniem kryterium doskonaoci. Wszelkiego typu rozsmarowywanie tych rodkw nie przyniesie podanego efektu podniesienia rangi polskiej nauki. Fundusze z Ministerstwa powinny pyn gownie do instytucji naukowych z wyranie nakrelon strategi promowania doskonaoci. Wdraane powinny by programy dugoterminowe, w ktrych zarwno infrastruktura, kapita ludzki jak i potencja innowacyjny bd harmonijnie budowane, wszystkie z uwzgldnieniem kryterium doskonaoci. Jest wysoce niepokojce, e stosunkowo znaczne rodki finansowe funduszy europejskich, ktre zasilaj nauk w Polsce od kilku ju lat, nie poprawiy jeszcze adnych parametrw naukometrycznych naszej nauki (liczb laureatw konkursw Europejskiej Rady Nauki, liczb koordynatorw projektw z konkursw Programw Ramowych, liczb prac opublikowanych w najbardziej prestiowych pismach naukowych, cytowania prac publikowanych przez naukowcw z Polski, itd.). Jeli w najbliszych latach ta sytuacja nie zmieni si, oznacza to bdzie, e utracilimy unikaln szans na popraw pozycji naszej nauki i innowacyjnoci, ktra jest zwizana ze wstpieniem Polski do UE.

Federacja Polskich Towarzystw Naukowych

Koordynator FPTN prof. Jerzy Duszyski

W skad FPTN wchodz Polskie Towarzystwa: Antropologiczne, Bada nad Miadyc, Bada Ukadu Nerwowego, Biochemiczne, Biofizyczne, Biologii Eksperymentalnej, Biologii Komrki, Botaniczne, Chemiczne, Entomologiczne, Fizjologiczne, Fizyczne, Genetyczne, Hydrobiologiczne, Immunologii Klinicznej i Dowiadczalnej, Mikrobiologw, Parazytologiczne, Przyrodnikw im. Kopernika, Zoologiczne oraz Polska Federacja Biotechnologii.