www.zsp.net.

pl

jesie 2011

W tym numerze:
Co robi jeli zostaniesz ukarany w pracy....3 Warunki pracy w gastronomii......5 Zwizkowcy walcz o prawo do strajku w Niemczech..... 6 Walczc przeciwko zlecaniu pracy do zewntrznych firm...7 Pracownicy przemysu samochodowego w obronie ich miejsca pracy... 8 Zlecenie pracy firmom zewntrznym w szpitalach ...10 Bunty spoeczne: dlaczego jeszcze nie ma ich w Polsce... 12 i wicej!

System podwykonawczy w brany budowlanej to pieko dla pracownikw

Kolejne centrum handlowe Torun Plaza - znajduje si w trakcie budowy. Jak na wikszoci placw budowy w Polsce, pracownicy s zatrudnieni za porednictwem firm podwykonawczych. W chwili, gdy piszemy ten artyku, pracownicy dwch firm Dynamic Metal i F-Tech maj problemy z otrzymywaniem wynagrodzenia za prac. Niektrzy nie otrzymuj pensji od miesica, a zdarzaj si nawet przypadki braku patnoci w okresie 2-3 miesicy. Inni otrzymali jedynie cz swojego wynagrodzenia. Gdy pracownicy skontaktowali si ze Zwizkiem Syndykalistw Polski, grupa z Warszawy postanowia odwiedzi siedzib gwnego inwestora budowy w Toruniu, firmy Plaza Centers. Pracownicy biura nie spytali nawet po co przyszlimy i wpadli w panik. wiadczy to o tym, e ju znali powody wizyty i po prostu nie mieli adnych odpowiedzi na zarzuty. Firma Plaza Centers przeywa kopoty finansowe i nie ma do pienidzy, by finansowa swoje inwestycje. W Rumunii zawieszono prace nad budow jednego z centrw handlowych ze wzgldu na brak gotwki. W przypadku Torun Plaza, zalegoci patnicze firmy wobec gwnego wykonawcy spowodoway acuszek wstrzymanych

patnoci w firmach pracujcych na budowie. Gdy z Plaza Centers skontaktowaa si prasa, firma zaprzeczya wszystkiemu i zrzucia odpowiedzialno na podwykonawcw. Podwykonawcy przyznali, e maj kopoty i e pracownicy nie otrzymali przynajmniej jednej pensji. Odpowiedzialnoci obarczyli jednak inne firmy w acuszku podwykonawcw. Dwa dni pniej, Plaza Centers wydaa owiadczenie, w ktrym stwierdzaa, i zrealizowaa wszystkie patnoci wobec firm podwykonawcw, oraz e podwykonawcy stwierdzili, e nie zalegaj z patnociami (co przeczyo informacjom podanym wczeniej). Po publikacji owiadczenia, ZSP skontaktowao si z pracownikami i otrzymao informacj, e nadal im nie zapacono. Pracownicy z Torunia nie s osamotnieni w tej sytuacji. Czsto, gdy wiele firm jest zaangaowanych w projekt budowlany, kada z firm obarcza odpowiedzialnoci za wszelkie uchybienia pozostae firmy. W ten sposb przerzuca si odpowiedzialno za braki patno-ci, nieprzestrzeganie zasad BHP, brak szkole i nie spenianie innych obowizkw wobec pracownikw. Zazwyczaj gwny wykonawca umywa rce, nawet jeli firma faktycznie jest odpowiedzialna za zaistnia sytuacj z powodu oszczd-

noci i narzucania nierealistycznych terminw podwykonawcom i grb naoenia duych kar umownych za opnienia w realizacji. W takich przypadkach, podwykonawcy czsto rezygnuj z przestrzegania niektrych norm bezpieczestwa, co moe mie miertelne konsekwencje. Pamitamy o pracownikach, ktrzy zginli podczas budowy Stadionu Narodowego w Warszawie, czy galerii handlowej Suwalki Plaza, innej z inwestycji firmy Plaza Centers. W innych krajach, takich jak Hiszpania, zmieniono prawo, by umoliwi pracownikom podanie do sdu generalnego wykonawc na budowach, gdy czsto to wanie generalny wykonawca jest odpowiedzialny za sytuacj. Ale w Polsce, sytuacja prawna pracownikw nie jest atwa. Instytucje kontrolne mao robi, by nadzorowa budowy. Poniewa wikszo osb zatrudnionych na placach budowy nie jest staymi pracownikami, Pastwowa Inspekcja Pracy nie uznaje ich za pracownikw i nie interesuje si ich prawami i warunkami w ktrych przyszo im pracowa. Oznacza to, e jedynym sposobem, jaki maj pracownicy by walczy z naduyciami jest oddolna organizacja i akcja bezporednia. Akcja bezporednia oznacza wymuszenie zmian w odpowiedzi na ze warunki pracy na przykad strajk. Niestety, pracownicy czsto podchodz do swojej pracy w sposb niewolniczy. Na budowie Torun Plaza, niektrzy pracownicy pracowali od miesica lub dwch cakowicie za darmo. To jasne, e gdy pracodawcy dostrzegaj cierpliwo pracownikw, nie czuj presji, by szybciej zapaci. Widz nawet, e gdyby calkiem odmwili za paty, pracownicy i tak nic nie zrobi. Nie mona jednak godzi si z tak sytuacj i trzeba zerwa wizy niewolniczej mentalnoci. Gdy piszemy ten artyku, planowane s kolejne akcje. ZSP zadeklarowao, e zablokuje otwarcie galerii handlowej, jeli do czasu jej otwarcia pracownicy nie otrzymaj wynagrodze.

NASZE MOTTOWYGRA Z OTTO

Kampania przeciw nieuczciwym praktykom agencji pracy tymczasowej przyniosa rezultaty.

Na pocztku 2011 r., wraz z kolegami z Holandii i Sowacji, Zwizek Syndykalistw Polski rozpocz kampani przeciw agencji pracy tymczasowej OTTO. Powodem byy liczne skargi pracownikw na praktyki firmy. OTTO jest agencj pracy tymczasowej dziaajc w wielu krajach, ktra zatrudnia pracownikw do pracy zagranic, gwnie w Holandii, Belgii i Niemczech. Gwne problemy pracownikw pracujcych w Holandii polegaj na tym, e otrzymuj inne warunki pracy i zakwaterowania, ni obiecano. Ponadto musz paci wysokie kwoty za bardzo sabe warunki zakwaterowania, s karani grzywnami i nie otrzymuj wystarczajcej liczby godzin pracy. Kilku pracownikw, ktrych spotkay takie problemy, postanowio skontaktowa si z nami i podj walk z firm. Wyniki kampanii byy bardzo dobre. Pracownicy, ktrzy rozpoczli kampani otrzymali pene wynagrodzenie, ktre winna im bya firma. Rwnie inni pracownicy postanowili walczy. Wrd sukcesw kampanii naley wymieni: anulowanie kar umownych i nieuzasadnionych grzywien, otrzymanie wiadcze chorobowych i pensji za czas pozostawania na zwolnieniu chorobowym. (Chodzio o pracownika, ktry dozna

2 ZAPATA JESIE 2011

www.zsp.net.pl

W PRAKTYCE

obrae podczas pracy i ktry potrzebowa leczenia. OTTO z pocztku prbowao pozby si problemu, a nawet firma twierdzia e pracownik nie by ju tak naprawd ich pracownikiem.) Jak dotd, 9 osb pracujcych zagranic otrzymao spenienie swoich da, opiewajcych w sumie na sum kilkunastu tysicy euro. Co wicej, kampania pozwolia rzuci wiato na problemy pracownikw OTTO i zainteresowa nimi szerszy krg odbiorcw. Dziki temu, holenderskie wadze zamkny obz kempingowy, gdzie w bardzo zych warunkach koczowali pracownicy. Firma musiaa zapewni waciwe warunki zakwaterowania okoo 500 pracownikom. Cho pewne problemy pozostay, jednak nacisk na firm i jej publiczny wizerunek zmusiy kierownictwo do zmian. W przeszoci, musielimy prbowa okupowa kwater gwn OTTO w Holandii, eby moliwa bya rozmowa z szefem (wynik: 20 osb aresztowanych, ale pracownicy otrzymali zalege wynagrodzenie). Obecnie, firma prbuje rozwizywa niektre ze zgaszanych skarg. Oczywicie, nie dajemy si temu zwodzi. To jasne, e celem firmy nie jest znaczca poprawa warunkw pracy, czy cakowite usunicie nieuczciwych praktyk, ktre uchodz im pazem. Celem jest wytworzenie wraenia, e firma jest zainteresowana problemami, by zniechci pracownikw do podejmowania zorganizowanych dziaa przeciw firmie. Dlatego wci przypominamy OTTO, e mamy ich na oku! Oprcz kampanii skierowanych do pracownikw pracujcych zagranic, ZSP zajo si te spraw WAGO ELWAG. Pracownicy zatrudnieni w tej firmie za porednictwem OTTO otrzymywali wynagrodzenie na akord (zalenie od liczby wyprodukowanych elementw), pomimo, e ich umowy byy umowami na stawk godzinow. Po protestach, ktre odbyy si we Wrocawiu, pracodawca wyrwna rnic pracownikom. To wszystko nie oznacza jeszcze, e warunki pracy w agencji s takie, jak by powinny. Aby tak si stao, pracownicy musz si zorganizowa i dziaa w bardziej konsekwentny sposb. Mamy nadziej, e wanie tak si stanie!
Aby uzyska wicej informacji o problemach z OTTO, odwied stron kampanii:

Jakub aczek (ZSP Warszawa)

Pracownicy tymczasowi nale do grupy szczeglnie naraonej na oszustwa ze strony swoich pracodawcw. Wielu z nich czuje si cakiem bezsilnych, nie znajc przysugujcych im praw i nie wiedzc do kogo zwrci si po pomoc. Pitrz si przed nimi najrniejsze problemy. Ci, ktrzy s wysyani do pracy zagranic znajduj si w obcym kraju, nie znajc jzyka i realiw prawnych, nie wiedz jakie obowizuj ich zasady dotyczce takich obszarw jak bezpieczestwo pracy i prawo do urlopu. W razie koniecznoci dochodzenia swoich praw przed sdem, musz wynaj prawnika w kraju w ktrym pracowali, gdy polskie sdy nie obejmuj swoim dziaaniem umw zawartych zagranic. To naraa pracownikw na dodatkowe koszty, co wydaje im si barier nie do przeskoczenia. Ale nawet ci pracownicy agencji pracy tymczasowych, ktrzy pozostaj w kraju, napotykaj na powane trudnoci w dochodzeniu swoich praw. Wie si to z tym, e wykonuj oni prac dla rnych "pracodawcw uytkownikw (czyli firm, gdzie s wysani do pracy przez agencj pracy tymczasowej) i nie wiedz, kto jest wedug prawa zobowizany dba o ich bezpieczestwo pracy, jak powinno by obliczane wynagrodzenie za czas przebywania na zwolnieniu chorobowym, itp. Tradycyjne instytucje, po ktre sigali zazwyczaj pracownicy takie jak zwizki zawodowe i Pastwowa Inspekcja Pracy w bardzo nikym stopniu s w stanie pomc pracownikom tymczasowym, ze wzgldu na ich szczeglny status prawny, brak formalnego zatrudnienia w zakadzie gdzie faktycznie pracuj (s formalnie pracownikami agencji), oraz ich rozproszenie w rnych zakadach pracy i cige przenoszenie z jednego zakadu do drugiego. Aby pracownicy tymczasowi mogli skutecznie walczy o swoje prawa, potrzebne s bardziej nieszablonowe metody. Przykadem takich dziaa bya kampania Zwizku Syndykalistw Polski w obronie pracownikw tymczasowych pokrzywdzonych przez agencj pracy tymczasowej OTTO Workforce.

Wszystko zaczo si od od listu nadesanego przez kilku Polakw pracujcych w Holandii. Niektrzy obecni i byli pracownicy OTTO skontaktowali si z organizacj Vrije Bond i ze Zwizkiem Syndykalistw Polski i opowiedzieli o swoich problemach, proszc o rad. Chcieli przynajmniej ostrzec ludzi, ktrzy zamierzaj pracowa dla agencji i poinformowa ich o tym, co mona zrobi, jeli zostan oszukani. Na podstawie rnych listw, skarg i wpisw na forum internetowym i na podstawie prywatnych rozmw, Zwizek Syndykalistw Polski ustali list najbardziej typowych problemw. Przede wszystkim, obietnice otrzymywane w Polsce przez pracownikw s nieraz niezgodne z rzeczywistymi warunkami zatrudnienia po przybyciu do Holandii. Pracownicy podpisuj czsto umowy wraz z przyjacimi i rodzin, przekonani, e bd pracowa razem. Jednak po przyjedzie na miejsce moe si okaza, e zostan rozdzieleni. Mimo obiecanego 40godzinnego tygodnia pracy, zdarza si, e caymi tygodniami nie ma pracy, lub praca jest tylko w niepenym wymiarze. W najgorszych przypadkach pracownicy mieli do czynienia z sytuacj, gdy byli zawracani do domu zanim zdyli zarobi jakiekolwiek pienidze. Czsto te okazuje si, e pracuj na innym stanowisku pracy ni im obiecywano (na przykad operatorzy wzkw widowych pracuj przy rcznym przenoszeniu paczek). Niektrzy pracownicy szacuj, e 25-30% ich kolegw tylko sporadycznie otrzymuje jakie zajcie, na przykad dwa razy w tygodniu. Czasem, by wyrobi wicej godzin, ludzie s zmuszani do pracy w nadgodzinach. W typowym dniu z nadgodzinami, pracuje si po 11-12 godzin, a w niektrych przypadkach dzie pracy wynosi nawet 20 godzin dziennie. ZSP otrzymao wiele zgosze od pracownikw, ktrym potrcono du cz wynagrodzenia. Cz wynagrodzenia moe by potrcana za koszty zakwaterowania, lub transportu do pracy. Najwikszym obcieniem s sztucznie zawyone opaty za hotele nalece do OTTO, ktre nieraz s brudne i zagrzybione, a pokoje przeludnione. Pracownicy skar si na rozmaite kary, ktre s na nich nakadane.

Pikieta pod hotelem robotniczym w Holandii.

Niektrzy otrzymuj grzywny w hotelach w ktrych zamieszkuj. Mona otrzyma grzywn, za "baaganiarstwo". Grzywny s wydawane w sposb arbitralny, a take na zasadzie odpowiedzialnoci zbiorowej rozoonej na wszystkich mieszkacw pokoju. Pracownicy mog nie dowiedzie si o grzywnach a do dnia wypaty. Zdarzao si, e ci, ktrzy wnieli skarg, tracili prac. Zgoszono rwnie przypadki, e pracownicy otrzymali ustne zapewnienie, e nie ma ju dla nich pracy, po czym wracali do kraju. Dopiero pniej okazywao si, i tych pracownikw obciono grzywn 500 euro potrcon z pensji za rzekome samowolne skrcenie czasu trwania kontraktu. Walka z nieuczciwym pracodawc wydawaa si bardzo trudna do momentu, w ktrym rozpocza si kampania solidarnociowa przeciw OTTO. Oszukani pracownicy po powrocie do kraju otrzymali jedynie niewielk cz swojego wynagrodzenia (lub nie otrzymywali zupenie nic), mieli same dugi i nie wyobraali sobie, by sta ich byo na wynajcie prawnika w Holandii, ktry mgby walczy o wypat nalenego im wynagrodzenia. Niektrzy z nich doznali uszczerbku na zdrowiu przy dwiganiu ciarw i musieli podda si leczeniu w kraju. Na domiar zego, OTTO nie uznao, e naley im si wypata wynagrodzenia za czas niezdolnoci do pracy z powodu choroby, na ktr zapadli w trakcie pracy w firmie. Z drugiej strony, dla instytucji w Polsce, takich jak Pastwowa Inspekcja Pracy, czy Sdy Pracy, problem zupenie nie istnieje. Pracownicy podpisali umowy z holendersk fili firmy OTTO, a biura w Polsce nie podpisyway z nimi umw o prac i nie ponosiy odpowiedzialnoci za amanie prawa przez fili holendersk. Z punktu

widzenia prawnego, nie byo wic moliwoci zaskarenia polskiej filii firmy. Teoretyczna moliwo zaskarania zagranicznych firm dziaajcych na terenie Unii Europejskiej przed polskimi sdami wprowadza w zakopotanie profesjonalnych prawnikw, nie mwic o zwykych pracownikach, ktrzy nie maj wyksztacenia prawnego ani rodkw by zatrudni renomowan kancelari, ktra byaby w stanie upora si z tym problemem. Firma OTTO bya w peni wiadoma, jak trudno byo by uzyska od niej zadouczynienie na drodze sdowej. Trzeba byo wic skorzysta z innych metod i poszuka sabego punktu. Uderzy tam, gdzie firma jest wraliwa. Rzecz jasna, najsabszym punktem kadej firmy jest jej publiczny wizerunek. Niejedna firma potrafi wydawa ogromne pienidze na promowanie swojego wizerunku i to jest gwnym celem kampanii reklamowych, sponsorowania imprez sportowych, itp... Od tej strony najatwiej jest te firm zaatakowa. Paradoksalnie, im firma jest wiksza i bardziej znana w skali midzynarodowej tym atwiej naruszy jej dobry wizerunek. Firma OTTO potrzebuje dobrego wizerunku gwnie po to, by wci zgaszali si do niej nowi pracownicy, chtni do podjcia pracy w kraju i zagranic. Zwizek Syndykalistw Polski postanowi rozpocz kampani ulotkow pod biurami agencji OTTO. Setki ulotek, rozdawanych systematycznie potencjalnym pracownikom firmy i przechodniom pod biurami w Warszawie, Wrocawiu, Opolach, Gliwicach i Krakowie odnioso pewien skutek. Nie byo to jednak wystarczajce. W asycie dziennikarzy, aktywici odwiedzali biuro w Warszawie i domagali si rozmw z kierownictwem firmy. Kampania rozszerzya si na Holandi, gdzie pikietowano pod kwater gwn firmy w Venray, oraz pod biurami w Hadze.

otto.zsp.net.pl

www.zsp.net.pl
Odpowiedzi firmy bya kampania propagandowa, majca na celu popraw nadszarpnitego wizerunku. W dniach 2-3 lipca 2011 na wrocawskim rynku odbyway si Midzynarodowe Mistrzostwa w Pice Nonej Ulicznej Bezdomnych. Gwnym sponsorem mistrzostw bya agencja pracy tymczasowej OTTO Workforce. W ten sposb firma prbowaa wyrobi sobie wizerunek firmy o profilu charytatywnym, dbajcej o interesy najuboszych. ZSP postanowio nie pozostawi tego wydarzenia bez odpowiedzi. W sobot 2 lipca, aktywici z ZSP-Warszawa i ZSPWrocaw przeprowadzili pikiet podczas mistrzostw. Kibicom i przechodniom rozdawano ulotki opisujce naduycia firmy. Pikietujcy wdarli si te na trybuny. Wywizaa si sprzeczka z pracownikami ochrony pracujcymi dla OTTO, ktrzy starali si przekonywa, jak dobr firm jest OTTO i e nie trzeba przeszkadza w tak "fajnym" wydarzeniu. To spowodowao, e firma uznaa, e naley zacz traktowa ZSP powanie i przyj zupenie inn taktyk. Firma podja bardziej rzetelne prby rozwizania problemw pracowniczych. Rozwizano problem pracownikw WAGO ELWAG, ktrzy otrzymywali zanione wynagrodzenia i problemy kolejnych pracownikw. Kampania przeciw OTTO pokazaa, e zdecydowana postawa pracownikw, ktrzy stanowczo domagaj si realizacji swoich praw, wraz z kampani pikiet i informacji medialnych najlepiej w kilku krajach jednoczenie moe umoliwi pracownikom uzyskanie oczekiwanych ustpstw od pracodawcy o wiele szybciej i sprawniej, ni gdyby prbowali dochodzi swoich praw przed sdem. Zwizek Syndykalistw Polski - dziaajc w ramach Midzynarodowego Stowarzyszenia Pracownikw moe w ten sposb pomc pracownikom oszukanym przez agencje pracy tymczasowej. Najpierw trzeba rozrni, co pracodawca moe zrobi nie amic prawa, a powinnimy tolerowa. S to dwie rne rzeczy. Wielu pracodawcw stosuje rne kary wobec pracownikw niektre zupenie nielegalnie, a niektre legalnie, zwaszcza jak kto podpisa umow, ktra na to zezwala. Ale nawet jeli pracodawca jako strona umowy - dziaa w ramach swoich uprawnie, nie oznacza to, e dziaa zasadnie. Na przykad: pracownicy agencji pracy tymczasowej OTTO wyjedajcy za granic do pracy s zobowizani do podpisania zgody na potrcenie 500 euro z pensji w wypadku naruszenia umowy, np. wczeniejszego zakoczenia kontraktu. Brzmi to rozsdnie i pracownicy podpisuj to bez wikszego zastanowienia. Oczywicie pracownik szukajcy pracy jest od pocztku na sabszej pozycji. Wielu pracownikw bardzo potrzebuje pracy i jest gotowych podpisa prawie wszystko. A potem okazuje si, e nie ma dla nich do pracy, a warunki s nie takie, jakich oczekiwali. Wtedy kierownicy z firmy OTTO mwi im, e jeli nie s zadowoleni, mog spokojnie zrezygnowa z pracy. Po powrocie do kraju okazuje si, e pracownicy ktrzy w dobrej wierze skrcili swj pobyt otrzymuj ku swojemu zaskoczeniu 500 euro mniej, z powodu potrce z pensji. Wiele osb ju przyjo taki sposb mylenia, e nawet gdy zapisy umowy s ze, nie mona narzeka, bo czowiek powinien wiedzie, co podpisuje. To sposb mylenia, zakadajcy faszywie, e kady moe spokojnie znale dobr prac, e pracownicy godz si wiadomie na takie warunki i e to wina pracownika, e nie zrozumia wielostronicowej, skomplikowanej umowy. Takie mylenie niestety oznacza przyzwolenie na wyzyskiwanie i oszukiwanie stojcych na sabszej pozycji pracownikw przez nieuczciwych pracodawcw. Rozwizanie takich problemw nie moe si ogranicza do indywidualnej walki z kadym poszczegnym przypadkiem amania interesw pracownika oddzielnie. Problem jest systemowy i mona go rozwiza tylko w drodze organizacji pracownikw, aby wymusi zmian niekorzystnych warunkw pracy. Jednak w kadym jednostkowym przypadku naley podj walk, zamiast si poddawa.

ZAPATA JESIE 2011 3 Potrcenia z wypaty: Co mona z tym zrobi?

pracodawc, a jeli to nie poskutkuje, rozpocz pikiety pod sklepem, wzywajc konsumentw do bojkotu sklepu w razie nie rozwizania problemu. Wtedy te, trzeba stara si, eby szef nie zwolni pracownikw. Bo szefowie amicy prawo nie zawahaj si uciec si do takich metod. W tej sytuacji, wielu pracownikw moe odczuwa strach, szczeglnie jeli nie moe sobie pozwoli na utrat pracy. W tym przypadku, kada z pracownic zarabiaa ok. 1200 zl. miesicznie, z czego trzeba byo opaci jeszcze studia i mieszkanie. Cho utrata 300 zotych bya dla kadej z nich bardzo bolesna (pracownice bay si, e nie bd miay za co porzdnie zje w tym miesicu), bay si, e jak strac prac, znajd si w jeszcze gorszej sytuacji. Gdy kto raz zgodzi si na takie traktowanie, pracodawca nie bdzie mie adnych przeszkd, by zrobi to kolejny raz, bo bdzie zdawa sobie spraw, e moe robi, to co uwaa za stosowne. A nawet gdyby pracownice rzuciy t prac, to nie stanowi rozwizania problemu, gdy pracodawca postpi dokadnie tak samo nastpnym razem. Trzeba z tym walczy. Syszelimy o bardzo wielu takich sytuacjach. Czsto amane s prawa osb bardzo modych. Tylko jeli bdziemy konsekwentnie reagowa na takie sytuacje jako pracownicy, jako ludzie solidarni z innymi pracownikami, moemy mie nadziej, e podobny proceder zostanie zatrzymany i pracodawcom nie bdzie tak atwo wci ama prawa pracownicze i tworzy tak niekorzystne warunki pracy. Na nastpnej stronie, opisujemy stan prawny dotyczcy potrce. Warto zaznaczy, e prawo nie zawsze jest korzystne dla pracownikw, a pracownicy powinni walczy o lepsze warunki, ni te, ktre przysuguj im z mocy prawa. Np. cho pensja minimalna wynosi 1386 z, jest zupene normalne e pracownicy walcz o wysze i bardziej godne pensje. Take normalne jest, e nawet gdy pracodawcy wprowadzili (zgodnie z prawem czy nie) system kar pieninych, nie naley biernie tego akceptowa.

Jednoczenie trwaa intensywna kampania internetowa, powstaa specjalna strona do naganiania spraw zwizanych z OTTO, dziki ktrej wci zgaszay si nowe osoby, ktre przekazyway kolejne informacje na temat rozlicznych nieprawidowoci, ktrych ofiar padli pracownicy. Z pocztku, zarzd firmy w ogle nie chcia rozmawia lekcewac kampani protestu. Dopiero, gdy ukazay si dwa, trzy artykuy w prasie lokalnej, firma uznaa, e warto jest udzieli wywiadw wyjaniajcych w mediach. Gdy w marcu b.r. odbya si akcja protestacyjna pod gwn siedzib OTTO w Holandii (zorganizowana przez ZSP i Vrije Bond), firma przestraszya si na powanie i spenia postulaty dwch pracownikw, ktrzy jako pierwsi zgosili si po pomoc. Kolejne sprawy szy ju nieco atwiej, tym bardziej, e odbyy si kolejne protesty pod biurami agencji na Sowacji, w Czechach i w Niemczech (pod biurem agencji Olympia wykupionej przez OTTO). Uzyskano w ten sposb realizacj postulatw kolejnych poszkodowanych pracownikw w tym uzyskano wypat zwolnienia chorobowego dla pracownika, ktry zachorowa pracujc dla firmy. Najwikszym ciosem w medialn reputacj firmy bya emisja w czerwcu programu dziennikarstwa ledczego w holenderskim radiu Argos. Dziennikarze zainteresowali si informacjami przekazanymi przez VB i ZSP i odwiedzili hotele robotnicze zarzdzane przez OTTO. Wyczerpujco opisali tragiczne warunki zakwaterowania, ktre w nich panuj. Pracownicy opisali, jak s zmuszani do pacenia prawie 300 euro miesicznie za mae pokoje, gdzie niekiedy stoczonych jest nawet 6 osb. OTTO utrzymywao do tamtej pory, e w ogle nie zarabia na hotelach. Opisano te system kar i potrce z pensji, ktry oficjalnie wedug zapewnie prezesa OTTO, Franka van Goola - w ogle nie istnieje. Po emisji, wiarygodno zapewnie zarzdu znacznie si zmniejszya i firma zostaa zmuszona do poprawy najbardziej racych narusze.

W sytuacji, w ktrej aden z pracownikw nie podejmuje adnych dziaa, sytuacja moe by bardzo trudna. Pracodawca czuje zupen swobod, by czyni to co mu si podoba i czuje, e nikt mu si nie bdzie w stanie oprze. Jeden przykad: par lat temu skontaktoway si z nami studentki, ktre pracoway w sklepie obuwniczym w jednym z centrw handlowych w Warszawie. Z ich opisu sytuacji wynikao, e ich pracodawca stosowa wobec nich odpowiedzialno zbiorow. Tzn. jeli w kasie brakowao zotwki, potrca zotwk z pensji KADEJ z dziewczyn. Zdarzao si to od czasu do czasu... Zwykle chodzio o kwoty rzdu 2 z, czasem 10 lub 20 z. Pracownicom to si nie podobao, ale poniewa byy to mae sumy, przywyky do tego systemu. Jednak szef nieodpowiednio zabezpieczy towar i pewnego dnia doszo do kradziey w sklepie. Pracodawca uzna, e pracownice powinny by zbiorowo odpowiedzialne nawet za kradziee w sklepie. Gdy ze sklepu znikna para butw o wartoci 300 z, dokona potrcenia 300 z. z pensji kadej z dziewczyn. Pierwsze pytanie, ktre zaday pracownice, to czy to jest legalne. OCZYWICIE NIE JEST. Jednak skd te dziewczyny, ktre pracuj po raz pierwszy w swoim yciu, maj o tym wiedzie? Dlatego wanie Zwizek Syndykalistw Polski stara si jak najszerzej informowa pracownikw o ich prawach. Ale to nie wystarcza. W takiej sytuacji, wiedzc ju, e to nielegalne (a take skrajnie nieetyczne), trzeba zastanowi si, co dalej zrobi. Tutaj przeszkod s rne realia, ktrych ludzie bardziej zamoni nie rozumiej. Nie byo moliwoci poda pracodawcy do sdu, bo pracownice nie dysponoway odpowiedni dokumentacj potrce (pracodawca nie wystawi potrcenia na papierze). Oskarenie musiaoby si opiera na zeznaniach wiadkw. Jednak sprawy sdowe dugo trwaj. A gdy pracodawca dowie si, e zosta pozwany do sdu, z pewnoci od razu zwolni pracownice. Szybsz metod uzyskania sprawiedliwoci jest akcja bezporednia. Naley zacz od rozmowy z

Kontakt: ottoslaveforce@gmail.com

4 ZAPATA JESIE 2011

www.zsp.net.pl

PRAWO PRACY
Prawa pracownika i potrcenia (umowa o prac)
Pienidze ktre pracodawca moe potrca bez zgody pracownika, wymienia art. 87 Kodeksu pracy. Pracodawca moe bez zgody potrci wycznie sumy egzekwowane na mocy tytuw wykonawczych na zaspokojenie wiadcze alimentacyjnych oraz nalenoci innych ni wiadczenia alimentacyjne, udzielone pracownikowi zaliczki pienine oraz kary pienine wymierzone pracownikowi za nieprzestrzeganie przepisw bhp lub przepisw przeciwpoarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie si do pracy w stanie nietrzewoci lub picie alkoholu w czasie pracy. Ponadto z wynagrodzenia potraci, w penej wysokoci kwoty wypacone w poprzednim terminie patnoci, jeeli z uwagi na absencj w pracy pracownik nie zachowa do nich prawa. Jednak na wszystkie pozostae potrcenia pracodawca musi uzyska PISEMN ZGOD PRACOWNIKA. Aby dokona potrcenia, pracodawca musi odliczy nieobecnoci, ustali kwot netto wynagrodzenia po odliczeniu skadek na ubezpieczenia oraz zaliczki na podatek dochodowy. Dopiero wtedy moe przystpi do realizacji potrce, pamitajc, e mog by one dokonywane tylko w okrelonych granicach: sumy egzekwowane na mocy tytuw wykonawczych na zaspokojenie wiadcze alimentacyjnych do wysokoci 3/5 wynagrodzenia, sumy egzekwowane na mocy tytuw wykonawczych na pokrycie nalenoci innych ni wiadczenia alimentacyjne - do wysokoci 1/2 wynagrodzenia, zaliczki pienine udzielone pracownikowi - do wysokoci 1/2 wynagrodzenia, kary pienine granicach okrelonych art. 108 k.p. w w Jest take konieczno pilnowania tzw. kwoty wolnej od potrce. Takiego obowizku nie ma tylko w przypadku potrcania wiadcze alimentacyjnych. Pracownik musi otrzyma wynagrodzenie wolne od potrce w wysokoci: 75 proc. minimalnego wynagrodzenia za prac, przy potrcaniu zaliczek pieninych udzielonych pracownikowi, 90 proc. minimalnego wynagrodzenia za prac, przy potrcaniu kar pieninych.

Czym jest tytu wykonawczy?

Jeeli tytu wykonawczy zosta wystawiony, nie ma potrzeby uzyskiwania zgody pracownika na potrcenia. Tytu wykonawczy to tytu egzekucyjny zaopatrzony przez Sd. To jest orzeczenie sdu albo ugoda zawarta przed sdem lub mediatorem lub akt notarialny.

wiadkw, paski z wypat, itd. Jeli jest jaka sytuacja konfliktowa, moesz wysa list do biura firmy i prosi o piecztk w sekretariacie potwierdzajc, e list zosta przyjty na swojej kopii dokumentu. Jeli dostaniesz nielegalne potrcenie, zastanw si, czy nadal chcesz tam pracowa ryzykujc, e sytuacja moe si powtrzy. Dla wielu pracownikw, to zaley od kwoty. Jednak warto pamita, e niektrzy pracodawcy potrcaj mae kwoty, ale za to z du regularnoci. W kocu moe si uzbiera z tego dua suma. Zawsze naley nagania spraw, np. w internecie. Jeli chodzi o due pienidze, lub potrcenia s regularne, prasa moe tym si zainteresowa. Ale warto pamita, e w razie konfliktu, pracodawcy zwykle staraj si zrzuci ca win na pracownika. Wic trzeba zachowa ostrono. W sytuacji, w ktrej pracodawca niezgodne z prawem dokona potrcenia z pensji za spnienie si do pracy, a faktycznie spniasz si do pracy, moe stara si to wykorzysta przeciwko Tobie. To spowoduje, e ludzie mog zacz postrzega Twoj spraw w negatywnym wietle. Trzeba wic by na to przygotowanym i wiedzie jak si przed tym obroni. Np. jeli pracowae na umow zlecenie, to atwe - powiesz, e jako zleceniobiorca moesz sam decydowa, kiedy rozpoczyna si praca (w przeciwnym wypadku okae si, e pracodawca nie podpisa waciwego rodzaju umowy). W przypadku do cikich narusze prawa, moesz zorganizowa kampani np. jak w przypadku kampanii OTTO. Dziki kampanii, moesz wywrze presj na pracodawc, by go zmusi, by nie naduywa swojej pozycji. Jeli spotkaa Ci sytuacja opisana w artykule i chcesz si zorganizowa, skontaktuj si z nami pod adresem mailowym: info@zsp.net.pl

Kary umowa zlecenie lub o dzieo

Niestety, pracownicy pracujcy na takich umowach czsto spotykaj si w swoich umowach z zapisami o rnego rodzaju karach. Ale nawet jeli pracownik zgodzi si na kary w umowie, te kary musz by zgodnie z prawem. Np., pracownicy pracujcy na umowach zlecenie, ktrzy powinni pracowa na umow o prac, gdy faktycznie istnieje stosunek pracy midzy nimi a pracodawcami. Jednak zamiast umowy o prac otrzymali umow mieciow. Cech umowy zlecenie jest to, e zleceniobiorca (ten, kto pracuje) decyduje kiedy i jak wykonuje prac (o ile zmieci si w terminie). Nie decyduje o tym Zleceniodawca (szef). Zleceniodawca nie ma prawa okrela zleceniobiorcy dni i czasu pracy. (Dlatego dawanie takich umw osobom pracujcym na stanowisku kelnerw i barmanw stanowi zamanie prawa pracy.) Znamy sytuacje, gdzie pracodawca potrca kwoty z wypaty na poczet kar za nieobecno w pracy, lub spnienie. Takie kary jednak nie mog by zgodne z prawem, bo wpisanie takich warunkw w umowie zlecenie stanowi zamanie prawa.

Rozliczenie wzajemne dugi wobec pracodawcy Pomidzy pracodawc, a pracownikiem mog take powsta problemy takie jak np. spata kosztw prywatnych rozmw przez subowy telefon, czy inne zwroty kosztw. Np. gdy pracownik odejdzie z pracy i nie odda odziey roboczej, czy innego przedmiotu nalecego do pracodawcy. W razie rozwizania umowy o prac, pracodawca moe prbowa odzyska cz kosztw poprzez potrcenie nalenego wiadczenia z wynagrodzenia odchodzcego pracownika. Wzajemne rozliczenia nie mog by jednak podstaw do dokonywania potrce, jeeli pracodawca nie uzyska tytuu wykonawczego lub pisemnej zgody pracownika na potrcenia. To znaczy, e jeli np. pracownik otrzyma komrk subow od pracodawcy i jej nie odda, pracodawca moe potrci warto komrki z pensji, ale pracownik musi dosta na pimie informacj, e dokonano potrcenia takiej kwoty i musi ten dokument podpisa. Podpisanie takiego dokumentu rwna si przyjciu potrcenia. Podobnie nie mona dokona potrcenia "w ramach rozliczenia" szkody powstaej w mieniu powierzonym pracownikowi. Nawet umowa o odpowiedzialnoci materialnej nie daje pracodawcy podstaw do potrcenia powstaej straty. Jeeli pracodawca chce j wyrwna, musi uzyska zgod pracownika albo tytu wykonawczy.

Naley take pamita, e pewne kary nie mog by stosowane, bo s w jaki sposb niezgodne z prawem. Znamy np. histori kelnerki zatrudnionej na umow zlecenie, ktra miaa potrcenia za takie zamanie regulaminu pracy, jak noszenie innej ni przewidziana w regulaminie koszulka, albo za zbyt duga przerwa na papierosa. Taka kara nie jest zgodna z prawem, gdy osoba pracujca na umowie zlecenie nie musi si podporzdkowa przy wykonywaniu zlecenia.

Co mona zrobi?
Jeli nie jeste pewien, czy zapis w umowie czy potrcenie s legalne, warto kogo zapyta. Moesz skontaktowa si z inspekcj pracy lub z organizacj bronic praw pracowniczych tak, jak ZSP. Czasem mona znale odpowied samodzielnie przeszukujc fora w internecie. Czsto spotykane przypadki s zazwyczaj opisane. Najgorsze, co mona zrobi, to nie robi nic. Dowiadczenie pokazuje, e jeli pracodawca czuje, e atwo potrca kwoty z pensji, a pracownicy nie zadaj pyta, ta praktyka stanie si norm. Najpierw, trzeba sprawdzi umow, ktr podpisae. W razie potrce, zawsze trzeba mie dokument na pimie. Staraj si mie peen opis potrce na pimie najlepiej z bardziej szczegowym opisem, ni tylko kara. Jeli nie ma takiej moliwoci, napisz pismo do szefa jeli to jest dua firma i jeli uwaasz, e nie jeste winien, dodaj w kopii ludzi postawionych wyej w hierarchii (jeli jednak faktycznie zostay naruszone obowizki pracownicze, lepiej tego nie wysya wyej). W ten sposb, moesz uzyska pisemny dowd opisujcy przyczyny potrcenia, co moe by niezbdne w razie ewentualnych roszcze. Zawsze trzeba udokumentowa tyle, ile si da. Zachowuj kopie korespondencji, kontakty do

Regulamin pracy a kary

Trzeba uwaa w sytuacji, gdy pracodawca napisa regulamin pracy przewidujcy ewentualne kary za naruszenia regulaminu pracy. Bardzo trudno opisa ten temat w sposb wyczerpujcy, bo pracodawcy mog wymyli rne rodzaje kar. Wielu z nich, niestety, wymyla kary, ktre nie s zgodne z prawem i nie powinny by stosowane. Pracownik powinien podpisa, e akceptuje regulamin, inaczej nie ma podstawy prawnej dla potrcenia. Wszystkie ewentualne kary powinny by wymienione w umowie. Ale nawet gdy s obecne w umowie, w razie wtpliwoci, lepiej sprawdzi, czy s legalne.

Pracodawca, ktry powinien dokona potrce kilku z wymienionych wczeniej nalenoci, musi pamita o dodatkowych ograniczeniach. W przypadku nalenoci innych ni alimentacyjne oraz zaliczek pieninych potracenia nie mog przekroczy w sumie 1/2 wynagrodzenia, a cznie z nalenociami na pokrycie wiadcze alimentacyjnych 3/5 wynagrodzenia.

Wicej porad: pracownik.net.pl

www.zsp.net.pl

ZAPATA JESIE 2011 5

Warunki pracy w gastronomii: Nieprzyzwoicie niskie pace, niepewno zatrudnienia i amanie praw pracowniczych
Czy
kiedy zastanawiae si, ile zarabia kelnerka w knajpie do ktrej idziesz co zje? Albo kto pracuje w kuchni? Prawda jest taka, e w wielu restauracjach i barach fast-food pracownicy zarabiaj minimalne pensje i nie maj adnej pewnoci zatrudnienia, ani adnych wiadcze. Niektrzy s zatrudniani na czarno, zarabiaj gwnie na napiwkach, lub pracuj nielegalnie na umowach zlecenie mimo, e z pracodawc czy ich stosunek pracy. Wymuszone nadgodziny s norm, podobnie jak ignorowanie standardw bezpieczestwa i higieny pracy. W ten sposb nasz kolega opisa warunki pracy w jednym z pubw we Wrocawiu: Otrzymuj tak zwane dniwki w gotwce. Dniwka jest ustalona na staym poziomie, niezalenym od czasu pracy, a pracuje si do zamknicia, ktrego pora zaley tylko od widzimisi pracodawcy. Zdarza si, e pracownice po 14 czy 15 godzinach pracy i po wyjciu ostatniego klienta czekaj jeszcze godzin lub dwie na telefon bd przyjcie pracodawcy, ktry pozwoli im opuci lokal. Zdarza si te, e czekaj w pustej knajpie a pracodawca skoczy si bawi ze swoimi znajomymi. Ich czas pracy wynosi zatem niekiedy i 17 godzin przy nie' zmienionej stawce dziennej, co sprawia, e zarabiaj nieraz ledwo ponad 4 z za godzin. Niestety to jest do nagminne. Od wielu pracownikw syszelimy, e s zmuszani do pozostania w pracy a do ostatniego klienta, lub e s zmuszani do nieopacanej pracy po zamkniciu lokalu, np. do rozliczenia kasy lub sprztania. Inna koleanka opowiedziaa nam o tym, jak pracowaa w szatni w drogiej restauracji w Warszawie, otrzymujc jedynie napiwki. W zimie i w czasie duego ruchu, napiwki wystarczay na minimalne wynagrodzenie. Jednak zdarzay si dni, w ktrych pracowaa przez 12 godzin za 10 z lub mniej. Wtedy zwrcia si do pracodawcy z prob otrzymania pensji minimalnej. Odpowiedziano jej, e zgodzia si na takie warunki i e jeli praca jej si nie podoba, moe odej. Niestety, niektrzy pracodawcy bez adnego wstydu posuguj si takimi wymwkami, by zachowa zyski dla siebie. Wykorzystuj przy tym fakt, e dla wielu ludzi znalezienie jakiejkolwiek pracy jest duym problemem, w zwizku z czym czasem pracownicy chwytaj si byle czego. Podobne historie syszelimy od kelnerki w bardzo drogiej i ekskluzywnej restauracji w Warszawie, ktra nie bya czasem nawet w stanie uzyska pensji minimalnej z otrzymywanych napiwkw. Nie miaa adnej umowy, adnego ubezpieczenia, nawet adnej ewidencji czasu pracy. Zmuszano j do pracy w nadgodzinach i moga w kadej chwili zosta zwolniona. Jednak baa si, e w razie skargi mog j spotka nieprzyjemnoci ze strony urzdu podatkowego za prac na czarno. Czua, e jest w potrzasku i e nie moe nic zrobi. Jednak nie jest prawd, e nic nie da si zrobi w sprawie warunkw pracy panujcych w gastronomii. Jednak pracownicy musz si zorganizowa i nie poddawa w obliczu wyzwa, ktre stoj na drodze do wywalczenia lepszych warunkw pracy. Kampanie, ktre nie s zwizane z niewypaconymi pensjami, ale z oglnym deniem do poprawy warunkw pracy wymagaj duszych kampanii i lepszej organizacji ze strony pracownikw. Przykadem skutecznej kampanii jest kampania IWW prowadzona wrd pracownikw sieci Starbucks w Stanach Zjednoczonych. Wrd ich postulatw jest wprowadzenie ubezpieczenia zdrowotnego, patnych urlopw, regularnych zmian w pracy i podwyek pac. Warto zauway, e zwizek IWW w Starbucks nie jest legalnie zarejestrowany w Stanach Zjednoczonych. Jest tak dlatego, e wedug amerykaskiego prawa, ponad 50% pracownikw musi przyczy si do zwizku, by zosta formalnie uznany. Brak rejestracji nie przeszkodzi jednak pracownikom prowadzi kampani, o ktrej gono byo na caym wiecie. Wystarczyo informowa klientw barw i zabiega o poparcie spoecznoci lokalnej. Poparcie konsumentw byo wzgldnie atwe do uzyskania z powodu bardzo wysokich cen produktw firmy Starbucks. Jest grupa snobw, ktrzy chtnie zapac du sum za dobr kaw, nawet jeli na rynku dostpne s tasze alternatywy. Jednak wikszo konsumentw postrzega sie Starbucks jako zbyt drog kawiarni, ktra osiga wielkie zyski dla wacicieli marki, podczas gdy pracownicy otrzymuj bardzo niewielkie pensje. Klientela kawiarni w Polsce jest mentalnie blisza tej pierwszej grupie. Zwizek pracownikw Starbucks w Chile (nie powizany z IWW) postanowi zastrajkowa. Pracownicy uznali za nieprzyzwoity fakt, e ich stawki godzinowe s nisze ni cena jednej filianki kawy w barze. Tak jest te w Polsce, nawet ci, ktrzy zarabiaj zgodnie z prawem pac minimaln, otrzymuj o wiele mniej, ni koszt produktu, ktry sprzedaj.

przepadkiem jest bar prowadzony przez Krytyk Polityczn w Warszawie, "Nowy Wspaniay wiat". Cho pracownicy s tam oszukiwani, gdy w nielegalny sposb s zatrudniani na umow zlecenie i cho zarabiaj aonie nisk jak na Warszaw stawk, czonkowie Krytyki Politycznej starali si usprawiedliwi te praktyki twierdzc, e jest to normalna praktyka na rynku. Moe i tak. Ale gdy normalne jest gwniane, nie da si tego usprawiedliwia. Zwizek Syndykalistw Polski zareagowa na t sytuacj publikujc kilka artykuw i przeprowadzajc pikiety pod barem. Otrzymalimy informacj, e z powodu uwagi, jak przycigna sprawa, warunki pracy w barze mog niedugo zosta zmienione. Jeli tak si stanie, moe to zmotywowa pracownikw do zorganizowania si, a klientw do wyraenia poparcia dla ich de.

Cech charakterystyczn stosunku pracy jest to, e pracownik zobowizuje si wiadczy na rzecz pracodawcy prac w miejscu i czasie przez niego okrelonym i pod jego kierownictwem. Kelnerzy i pracownicy pracujcy za barem s tego typu pracownikami. Praktyka zastpowania umowy o prac umow cywilnoprawn z zasady jest niedopuszczalna. Pracownik moe wystpi do sdu o uznanie jego stosunku pracy. Jednak rzeczywisto jest taka, e pracodawcy staraj si szykanowa osoby, ktre walcz o swoje prawa. Pracownicy, ktrzy zdaj sobie spraw, e powinni by zatrudnieni na umow o prac s czsto zbyt zastraszeni, by cokolwiek zrobi w tym kierunku. Wanie strach pozwala szefom dziaa dalej w ten sam sposb. Ludzie, ktrzy chc co zmieni musz si zorganizowa, tak by zawsze (wewntrz zakadu pracy, jak i na zewntrz) bya grupa ludzi skonnych poprze pracownika, ktry wystpuje w obronie swoich praw. Jeli pracownik restauracji bdzie walczy o umow o prac, musimy go wesprze, na wypadek, gdyby pracodawca by do gupi, by prbowa jakich sztuczek. W praktyce, pracownik traci duo pracujc na umowie zlecenie ma m.in. nisze ubezpieczenie, nie ma prawa do patnego urlopu i innych wiadcze, do ktrych uprawnieni s stali pracownicy. Pracownik pracujcy na umow cywilno-prawn moe zosta obciony odszkodowaniem wedug innych zasad, ni pracownik zatrudniony na staej umowie o prac. W razie problemw, pracodawca moe potrci sum odszkodowania z pensji pracownika. Aby dowiedzie si wicej o rnicach pomidzy rnymi rodzajami umw i o tym jakie masz prawa jako pracownik, oraz jak wnie spraw do sdu o ustalenie stosunku pracy, odwied stron pracownik.net.pl i odwied sekcj Pobierz. Jeli masz pytania, lub chciaby rozpocz kampani w swoim miejscu pracy, skontaktuj si z ZSP lub docz do nas. Pisz na adres: info@zsp.net.pl

Kampanie akcji bezporednich na wiecie sposb wywalczenia lepszych warunkw pracy

Na caym wiecie, pracownicy gastronomii organizuj si. Wyprzedzaj w tym znacznie swoich kolegw w Polsce. Jednak sytuacja pracownikw w Polsce i na wiecie nie rni si a tak bardzo. I tu i tam rozpowszechnione s nielegalne warunki pracy i ndzne pensje za ktre bardzo trudno przey. Jest naprawd wiele przykadw na to, jak pracownicy gastronomii podjli dziaania bezporednie, by uzyska nalene im pienidze. Czasem chodzio o cakowity brak wypat, a czasem jedynie opnienia w wypatach. Zdarzaj si te sytuacje nielegalnego zatrudniania na okresy prbne bez adnych ladw na papierze wtedy pracownicy otrzymuj zazwyczaj o wiele mniej pienidzy, ni si spodziewali. Mwi si im te, e powinni pracowa za darmo w trakcie "okresu prbnego" (takie sytuacje miay miejsce np. w restauracjach sieci Green Way w Polsce). W takich sytuacjach, pikiety pod restauracj i wezwanie do klientw, by j bojkotowali, s bardzo skuteczne i szybko doprowadzaj do podanego rezultatu.

Dlaczego kelner lub osoba pracujca za barem nie moe by zatrudniona na umow zlecenie?
Wiele osb nie jest wiadomych faktu, e umowy ktre podpisuj nie s zgodne z prawem. Instytucje pastwowe nie robi wiele, by walczy z tym zjawiskiem, wic pracodawcy bez przeszkd dalej zatrudniaj pracownikw niezgodnie z prawem. Nagminn praktyk jest podpisywanie umowy mieciowej, takiej jak umowa zlecenie, w sytuacji, w ktrej pracownik powinien mie umow o prac. Cech umowy zlecenia jest to, i zleceniobiorca sam organizuje sobie sposb pracy i okrela czas pracy. Osoba z umow zleceniem nawet nie musi wykonywa pracy osobicie. Taka umowa pasuje do sytuacji wolnych strzelcw, ktrzy maj do wykonania konkretn prac, ale nie musz si stawi do biura o okrelonej godzinie i nie musz wykonywa pracy w miejscu wskazanym przez pracodawc. Natomiast kelner lub barman pracuj wedug harmonogramu pracy. Musz wykonywa polecenia przeoonego.

Brak uznanego stosunku pracy

Jednym z gwnych wyzwa w Polsce, jest doprowadzenie do wzrostu wiadomoci i porzucenia idiotycznego przekonania, e praca w restauracji, to praca mieciowa, ktra nie zasuguje na godne wynagrodzenie. Niestety nawet ludzie, ktrzy uwaaj si za owieconych lub postpowych czsto postrzegaj pracownikw restauracji i barw jako ludzi gorszej kategorii. Ostatnim tego typu

6 ZAPATA JESIE 2011

www.zsp.net.pl

ZE WIATA
NIEMCY: FAU WALCZY O PRAWO DO STRAJKU
Torsten Bewernitz (FAU Mnster)
Kampania "Rce precz od prawa do strajku! Swoboda dziaania dla zwizkw zawodowych zamiast dla Frontu Pracy" jest inicjatyw utworzon przez rne Zwizki Wolnych Pracownic i Pracownikw FAU, majc na celu obron oraz rozszerzenie swobody dziaania koalicji a take prawa do strajkw na terenie Niemiec. Podstaw do utworzenia powyszej inicjatywy stanowi naruszenie ustawy przez DGB (Niemiecki Zwizek Zawodowy) a take BDA (Federalne Zrzeszenie Niemieckich Organizacji Pracodawcw), ktre to kosztem prawa do strajku i swobody dziaania koalicji maj zamiar uniewani moliwo tworzenia wielu ukadw zbiorowych, dopuszczon przez Federalny Sd Pracy. Propozycje BDA/DGB utrudniajce dziaanie mniejszym zwizkom zawodowym przyniosyby swoist mier dla swobody dziaa koalicji. Funkcjonowanie mniejszych liczbowo zwizkw zawodowych byoby zdecydowanie utrudnione, poniewa nie miayby one prawa wywalczy w aden sposb umw zbiorowych. Ich prawo do strajku byoby zatem ograniczone. Wanie z tego powodu Federalny Sd Pracy BAG ustali, e jedno taryfowa/ukadu nie koreluje z prawem podstawowym swobody dziaa koalicji. Obok Austrii, Szwecji, Szwajcarii, Holandii czy Polski Niemcy wedug oficjalnych statystyk zaliczaj si do wiatowych krajw, w ktrych dochodzi do najmniejszej liczby strajkw. Przy tym jednoznacznie mona dowie, e ksztatowane si pac jest zalene od iloci strajkw: podczas gdy paca zasadnicza spada w Niemczech, wzrasta w krajach z wikszym nateniem strajkw, np. we Francji czy Danii. Za niewielk ilo strajkw w Niemczech odpowiadaj rne czynniki. Najwaniejszym jest na pewno brak indywidualnego prawa do strajku w Niemczech. Std zasadniczo zabrania si organizowania np. strajkw politycznych, w Niemczech nigdy nie mia take miejsca strajk generalny, jedyny tego typu mia miejsce po powstaniu w roku 1949 Pastwa Niemieckiego w NRD w roku 1953. Z prawnego punktu widzenia Republika Federalna uznaje strajk jedynie w wskim zakresie prawa pracy i traktuje go nawet wtedy jako rozwizanie ostateczne.

110 ROCZNICA ARGENTYSKIEJ FORA

25 maja mina 110 rocznica powstania argentyskiej FORA, czyli Federacin Obrera Regional Argentina (Regionalna Federacja Robotnikw Argentyny, sekcja Midzynarodowego Stowarzyszenia Pracownikw). W Teatrze Verdi w Buenos Aires odbya si uroczysto, w ktrej uczestniczyo ok. 500 osb. Odbyy si prelekcje o historii i wartociach FORA, o walkach dawnych i wspczesnych i o midzynarodowym ruchu. Argentynie. W 1930 r. doszo do zamachu stanu, a rzd konstytucyjny zosta obalony. Wielu czonkw FORA zostao aresztowanych, wielu take rozstrzelono. FORA musiaa dziaa w podziemiu, a za rozdawanie gazety FORA, mona byo dosta kar mierci. W tym samym czasie, dyktatura promowaa nowy, przychylny jej zwizek - CGT. Rzd stara si nakania pracownikw do wstpowania do zwizkw nie bdcych w opozycji. Jednak, FORA istniaa nadal. W 1946 r., kiedy powsta rzd Perona, FORA zorganizowaa demonstracj pierwszomajow, na ktre przyszo 3 tys. osb, co byo dobr frekwencj biorc pod uwag dekady masowej represji zwizku. Mimo, e zakazano wszelkich strajkw w Argentynie, w 1946 r. FORA zorganizowaa strajk piekarzy. Peron odpowiedzia kolejnymi represjami. Mimo to, pracownicy portowi z FORA zorganizowali jeszcze w tamtym roku bojkot hiszpaskich statkw handlowych, oraz mia miejsce 24godzinny strajk solidarnociowy ze strajkujcymi takswkarzami i pracownikami stoczni. W latach 1950, rzd utworzy monopol zwizkowy, ogaszajc e kady zwizkowiec musi paci skadki zwizkowi CGT. Doszo do nowych represji, w tym zabjstw tych, ktrych nie chcieli si podporzdkowa. W 1966 r., zwizek CGT popar nowy zamach stanu i uzyska udzia w rzdzie. Po tym nastpi znowu okres mocnych represji wobec niezalenych zwizkw. Wprowadzona zostaa totalna kontrola rzdowa nad zwizkami zawodowymi.

Drugi czynnik stanowi rady zakadowe poszczeglnych zakadw: rady te reguluj konflikty podczas negocjacji. Jako trzeci czynnik naley zaliczy nieliczne zwizki niezalene, najczciej s to zwizki zrzeszane w Niemieckim Zwizku Zawodowym (DGB), ktrego zarzdy najchtniej gro strajkami, jednak tak naprawd niechtnie nawouj do ich zorganizowania.

UFO). Rwnie wielu prawnikw szczeglnie grupy lokalne DGB [Niemieckiego Zwizku Zawodowego] byy przeciwko. Inicjatywa ustawowa zostaa ostatecznie udaremniona w czerwcu 2011r., poniewa Zwizek Zawodowy dla Sektora Usug ver.di, czonek DGB [Niemieckiego Zwizku Zawodowego], nie chcia dalej wspiera inicjatywy. Ver.di zrozumia, e zakaz wprowadzania drugiego ukadu zbiorowego w jednym zakadzie mgby dotkn rwnie jego zwizku. Antypracowniczy plan DGB nie zosta poparty przez zwizki reformistyczne. Udaremniony plan Zwizku Pracodawcw (BDA) oraz DGB [Niemieckiego Zwizku Zawodowego] doprowadzi do wikszego zacienienia wsppracy niezalenych zwizkw zawodowych. Od wiosny 2011r. FAU [Zwizek Wolnych Pracownic i Pracownikw] pracuje z pozostaymi zwizkami niezalenymi, a take z krytycznie nastawionymi czonkami DGB [Niemieckiego Zwizku Zawodowego] nad inicjatyw "Rce precz od prawa do strajku!". Poniewa prawo do strajku w Niemczech rwnie nie daje swobody dziaania pracownikom, inicjatywa idzie naprzd. Jesieni odbdzie si wsplne posiedzenie dotyczce tej tematyki. Zarzdy zwizkw branowych tj. metalowych (IG Metall) oraz grniczych, chemicznych, energetycznych (IG BCE) z DGB [Niemieckiego Zwizku Zawodowego] wyjawiy ju, e nadal bd prbowa ograniczy prawo strajkowe wprowadzeniem zasady "jeden zakad - jeden zwizek - jeden ukad zbiorowy. Strach szefw jest niezomny, prbuj oni przeforsowa odpowiedni ustaw inn drog lub znale inn moliwo, by uniemoliwi rozszerzenie strajkw. Wsplna inicjatywa niezalenych zwizkw zawodowych zatem obali nie tylko powysze ograniczenia, lecz take zadba o rozszerzenie prawa do strajku - politycznego, indywidualnego a take dla osb niezrzeszonych.

Mimo powyszych czynnikw nawet w Niemczech na przestrzeni ostatnich 10 lat znacznie zwikszya si liczba organizowanych strajkw. W sektorze usug ich ilo w latach 2004 do 2008 zwikszya si czterokrotnie. Strajki organizuj coraz to nowe grupy, ktre wczeniej nigdy nie podejmoway si takich dziaa, np. dzia opieki, przedszkolanki, piloci, stewardessy i stewardzi bd te maszynici. Nowy wyrok Federalnego Sdu Pracy z czerwca 2010r. zezwalajc na prawn organizacj w jednym zakadzie wikszej iloci zwizkw zawodowych, ukadw zbiorowych a tym samym dajc moliwo strajku z tego tytuu by widocznym krokiem naprzd. Pracodawcy upatrywali w wyroku jednak "warunki angielskie", tzn. stae strajki, zwizki zawodowe w DGB [Niemieckim Zwizku Zawodowym] obawiay si zwikszenia konkurencji w postaci zwizkw niezalenych. Z tego powodu wsplnie ze zwizkami przedsibiorcw zdecydoway si podj inicjatyw ustawow, ktra uchyliaby powyszy wyrok. Protest podniosy nie tylko anarchosyndykalistyczny Zwizek Wolnych Pracownic i Pracownikw FAU, ale rwnie Zwizek Zawodowy Maszynistw (GDL), Zwizek Zawodowy Lekarzy (Zwizek Magdeburski), Zwizek Zawodowy Pilotw i Stewardw (Cockpit i

FORA ma specjalnie miejsce w naszym ruchu. Kiedy bya to organizacja naprawd masowa, ktra inicjowaa wiele strajkw i protestw spoecznych. W pierwszych latach swojego istnienia, FORA organizowaa kilkaset strajkw kadego roku. Zwizek wydawa dziennik, La Protesta, z nakadem kikunastu tysicy egzemplarzy dziennie. W 1907 roku FORA zorganizowaa strajk czynszowy lokatorw, w ktrym wzio udzia 140 tys. osb. W 1909 r. ponad 30 tys. osb wzio udzia w strajku zorganizowanym przez FORA, ktry zosta brutalnie stumiony przez policj. 8 osb zostao zamordowanych przez policj, a ponad 100 rannych. Po tym incydencie, wybuchy inne gwatowne protesty. Kilka miesicy pniej doszo do ataku Szymona Radowickiego na szefa policji. Mimo e nie by on wtedy czonkiem FORA, uczestniczy w demonstracji 1 majowej i w odpowiedzi na brutalnoci policji prbowa zabi szefa policji. Po ataku, doszo do silnych represji wobec FORA. Takich represji zwizek dowiadczy nieraz.

Uroczysto w Buenos Aires.

W 1919 r. podczas strajku, doszo do represjonowania pracownikw bardzo znanego faktu w historii Argentyny, tzw. Tragicznego tygodnia. Tragiczne wydarzenia rozpoczy si od zamordowania 30 strajkujcych pracownikw. W 1920 r. rozpocza si kampania strajkw w Patagonii. W rezultacie, ponad 1500 pracownikw zostao zamordowanych. Takie byli realia radykalnych ruchw pracownikw w tamtych latach, nie tylko w

W ostatnich latach, FORA stara si odbudowa swoj

organizacj. Oczywicie nie jest tak mocna jak kiedy, ale cay czas rozwija si. Nadal zwizkowcy maj problemy
w Argentynie. Zdarzaj si nawet ataki na zwizkowcw przez osoby zatrudnione przez pracodawcw, by zaatwi problemy. yczymy naszym kolegom sukcesw w rozwoju oraz w walce pracowniczej.
fora-ait.com.ar/blog

www.zsp.net.pl

ZAPATA JESIE 2011 7

Hiszpania: Walczc przeciwko zlecaniu pracy zewntrznym firmom, CNT organizuje si

Czonkowie zwizku potpili nielegalne zlecanie pracy na zewntrz i pozorowane samozatrudnienie. W tym roku, zakoczya si umowa z firm podwykonawcz i wszyscy pracownicy brany informatycznej w innym dziale Xunta zostali zwolnieni. Zwizek rozpocz mobilizacj przeciw wykorzystywaniu pracy podwykonawcw. Pracownicy rnych podwykonawcw zaoyli wasne komisje CNT w firmach, w ktrych byli zatrudnieni. Zwizek domaga si przywrcenia do pracy zwolnionych pracownikw. Ich sprawa nadal jest w toku. Od czasu powoania komisji zwizku, uzyskano realizacj 18 rnych da wobec Xunta. dania byy bardzo rne: od przywrcenia pracownikw do pracy, do podpisania z pracownikami podwykonawcw staych umw o prac. w caej Europie na szerok skal. Pracownicy wykonujcy dokadnie t sam prac, co ich koledzy, zarabiaj mniej, gdy s zatrudnieni przez firm zewntrzn. Wyej wymienione sytuacje dotycz pracownikw brany informatycznej zatrudnionych w administracji publicznej. W tych dwch obszarach zwizek CNT dziaa do skutecznie. Jednak coraz wicej stanowisk pracy w sferze budetowej przechodzi do firm podwykonawczych. Niektrzy okrelaj ten proces prywatyzacj usug publicznych. Jedn z instytucji publicznych, w ktrych CNT byo bardzo aktywne w cigu ostatniego roku jest Biblioteka Narodowa w Madrycie. Pracowaa tam Marta, pracownica firmy podwykonawczej i dziaaczka zwizkowa, ktra zarabiaa 19 tys. euro rocznie, cho cigu ostatniego roku, biblioteka wdroya program ci, ktry dotyka tylko pracownikw firm podwykonawczych i przejawia si niszymi o 18% pensjami, bardziej elastycznymi godzinami pracy, prac w soboty. Wszystko w imi oszczdnoci, cho 60% kosztw pracownikw tymczasowych pochania firma podwykonawca. Organizowanie si w tym sektorze nie jest atwe. Ale aktywici z CNT najlepiej radz sobie z tym zadaniem dlatego e s gotowi walczy bezkompromisowo, nawet gdy spotykaj ich represje. Czsto firmy, ktre nie chc zmieni swojego sposobu postpowania po prostu staraj si pozby zwizkowcw, ktrych walka koliduje z interesami firmy. W Generalitat, w czasie strajku zwoanego przez CNT, zwizkowcy zostali zwolnieni. Marta i jej dwch kolegw zostali zwolnieni za swoj dziaalno w Bibliotece Narodowej. Na szczcie, w Hiszpanii sytuacja zwizkowcw nie jest tak za jak w Polsce. Cho w obu krajach istniej przepisy przeciw represjonowaniu zwizkw zawodowych i zwalnianiu zwizkowcw za ich dziaalno tylko w Polsce sdy maj tendencj do nie respektowania tych przepisw. W Hiszpanii, wikszo zwolnionych zwizkowcw jest przywracanych do pracy. Stao si tak w przypadku pracownikw Xunta w Galicji. Jednak szefowie nadal stosuj zwolnienia, bo dziki temu przynajmniej na pewien czas mog pozby si dziaaczy zwizkowych. Jednak to nie zniechca aktywistw.

W wielu miejscach pracy mona spotka pracownikw zatrudnionych za porednictwem rnych firm, ktrzy faktycznie pracuj razem. Pomimo, e ci ludzie pracuj w jednym zakadzie, ich formalnym pracodawc jest agencja pracy lub inna firma, ktra ich zatrudnia i sprzedaa ich prac. Jest to jeden ze sposobw, w jaki pracodawcy prbuj unikn odpowiedzialnoci za pracownikw, korzystajc z pracownikw zatrudnionych przez inne firmy, ktrych atwiej jest zatrudni i zwolni. Jak si okazuje, ta forma zatrudnienia nie zawsze jest tasza. O tym, jak praca w brany komputerowej jest zlecana na zewntrz, opowiada Pablo, ze zwizku CNT zaoonego w biurach administracji samorzdu lokalnego (Xunta) w Galicji w Santiago de Compostella: W rzeczywistoci, pracownicy pracujcy bezporednio dla Xunta i pracownicy firm podwykonawczych pracowali w tym samym miejscu. Mieli jednak bardzo rne warunki pracy. W naszym przypadku, Xunta paci firmie podnajmujcej pracownikw 60 tys. euro rocznie. Za bezporednio zatrudnionych pracownikw firma paci jedynie 20 tys. euro. Reszt zatrzymuje firma podwykonawcza. Pracownicy na umowach, ktrzy wykonuj t sam prac zarabiaj 25 tys. euro rocznie. W dodatku, otrzymuj o 9 dni wakacji wicej, oraz maj krtsze dni pracy w zimie (25 godzin) oraz w lecie (30 godzin). Maj te inne prawa, ktre nie przysuguj pracownikom firm podwykonawczych.

W Xunta i wielu innych miejscach pracy, podwykonawcy mog by zatrudniani przez wiele rnych firm. To oznacza, e ich warunki pracy mog si znacznie rni. Gdy kierownictwo odkryje, e pracownicy prbuj si zorganizowa, przeniesienie ich do rnych zakadw pracy jest bardzo atwe. W Xunta, jak i wielu innych miejscach pracy, wystpuje problem nielegalnego przenoszenia pracownikw i miejsc pracy. Na przykad firmy dokonuj manipulacji polegajcych na zamianie zwykego miejsca pracy na miejsce pracy zlecane na zewntrz. Firmy ogaszaj, e likwiduj miejsce pracy, ale tak naprawd przenosz cao zada do wykonania na innego pracownika zatrudnionego w firmie zewntrznej. Zmianie moe ulec jedynie opis stanowiska pracy. Inny problem polega na tym, e pracownicy s zmuszani do zaoenia wasnej dziaalnoci gospodarczej i s samozatrudnieni, podczas gdy w rzeczywistoci s wnikami. Pracownicy brany komputerowej w Wydziale Edukacji w Xunta zaczli si organizowa w 2007 r. Pracownicy byli zatrudniani za porednictwem rnych firm, ale wszyscy pracowali w tym samym miejscu. Zaczli wysuwa dania poprawy warunkw pracy i pracodawcy zaczli je realizowa Jednak w 2008 r. rozpocza si fala represji. Czterech czonkw zwizku zostao zwolnionych. Po kilku miesicach walki, wszyscy zostali przywrceni do pracy na staych umowach.

Pracownicy organizuj si rwnie w administracji publicznej (Generalitat) w Katalonii. W tym przypadku, Generalitat paci 83 tys. euro rocznie za pracownika sektora informatycznego firmie podwykonawczej. Jednak pracownicy otrzymuj z tego jedynie 20 do 23 tys. euro rocznie. Nieliczni pracownicy w brany, ktrzy s zatrudnieni bezporednio, otrzymuj o wiele wysze wynagrodzenie okoo 34 tys. euro. Maj te wicej dni patnego urlopu, dodatkowe wiadczenia i inne dodatki do pensji. Cho Unia Europejska twierdzi, e podejmuje kroki w kierunku likwidacji dyskryminacji pacowej pracownikw tymczasowych wzgldem pracownikw zatrudnionych na umowach staych, zjawisko to wystpuje

biblioteka pacia za ni 54 tys. euro rocznie. Oprcz gorszych warunkw pacowych i gorszych wiadcze, pracownicy w jej firmie byli zmuszani do pracy w nadgodzinach bez dodatkowego wynagrodzenia.

Sekcja CNT w Bibliotece Narodowej zwrcia uwag na fakt, e z ponad 400 pracownikw firm podwykonawczych, wikszo faktycznie pozostaje w stosunku pracy z bibliotek. W rwno kobiet i wczenie do codziennego ycia popularnych dzi wartoci, takich jak solidarno, federalizm, ekologia, feminizm, antymilitaryzm - to cz dziedzictwa, ktre osigno swoje apogeum podczas Rewolucji Spoecznej w 1936 r. Wtedy to utopia wolnociowego komunizmu staa si sposobem ycia na caym wyzwolonym obszarze. W czasach dyktatury (19391976) CNT dziaao w podziemiu oraz na emigracji. Po mierci Franco,

Ten artyku jest oparty na wywiadach z Mart, Jose Mari i Pablo. Kompletne wywiady i dodatkowe informacje o opisywanych walkach mona znale na portalach ZSP: pracownik.net.pl lub zsp.net.pl w sekcji Teoria i Praktyka. Zobacz te CNT w sektorze informatycznym.

L.Akai pracownicy odbudowali organizacj w 1977 r. Dzi zwizek dziaa w caym kraju i jest czonkiem Midzynarodowego Stowarzyszenia Pracownikw (MSP - po hiszpasku AIT). CNT-AIT nie jest jednak najstarsz organizacj dziaajc w MSP. W 2011 roku, obchodzono 110 rocznic powstania argentyskiej FORA. O FORA moesz przeczyta na str. 6.

Sto lat CNT!

CNT-AIT ma 101 lat. W 2010-2011 r. odbyy si w Hiszpaniii obchody setnej rocznicy zaoenia tego zwizku. Cay rok organizowano wystawy, wykady, koncerty i inne wydarzenia w ramach jubileuszu. W 2011 r. zakoczono obchody rocznicy odsoniciem w Barcelonie pomnika ofiar frankizmu.

Anarcho-syndykalistyczny zwizek CNT (Confederacin Nacional del Trabajo - Krajowa Konfederacja Pracownikw) zosta zaoony w dniu 1 listopada 1910 r. Organizacja powstaa jako nastpczyni hiszpaskiej sekcji Pierwszej Midzynarodwki (zaoonej w 1870 r.) i bya pierwszym niezalenym zwizkiem zawodowym w kraju zaoonym przez samych pracownikw. CNT rozpocza swoj dziaalno anarchosyndykalistyczn w oparciu o proste zaoenia: chodzio o stworzenie organizacji

pracownikw, ktra by bya niezalena od wadz politycznych, religijnych i gospodarczych. To byo podstaw do walki o popraw warunkw ycia pracownikw i doprowadzenia do koca wyzysku. W cigu kilku lat, CNT poczyo wikszo ruchu pracowniczego, osigajc znaczce zwycistwa spoeczne i ekonomiczne, ktre stanowi bezcenne dziedzictwo spoeczne. Omiogodzinny dzie pracy, 36-godzinny tydzie pracy, zlikwidowanie pracy dzieci,

8 ZAPATA JESIE 2011 NASZA WALKA JEST MIDZYNARODOWA

www.zsp.net.pl

PRACOWNICY PRZEMYSU SAMOCHODOWEGO WALCZ O SWOJE MIEJSCA PRACY

Pracownicy konkuruj ze sob o miejsca pracy. Miejsca pracy pracownikw Fiata we Woszech zostay przeniesione do innych krajw wiata. Ostatnio, firma przeniosa produkcj do Serbii. Pracownicy w tym kraju protestowali przeciwko warunkom prywatyzacji ich fabryki sprzedanej Fiatowi. Kilka lat przed prywatyzacj, firma zostaa odchudzona i ponad poowa pracownikw stracia prac. Rzd obieca pracownikom, e nie zostan zwolnieni na stae, ale e bd mie jedynie kilkuletni przerw, po ktrej znw dostan swoje stare miejsca pracy, gdy znajdzie si inwestor, a fabryka zostanie sprywatyzowana. Oczywicie okazao si, e byy to obietnice bez pokrycia. Zwizek dziaajcy w fabryce nie mia nawet szansy zapoznania si z warunkami prywatyzacji, a byo ju po wszystkim. Firma otrzymaa wiele ulg ze strony pastwa i umoliwiono jej eksport na rynek rosyjski za symboliczn opat eksportow. Pracownicy stali si wic tani si robocz na uytek rosyjskiego rynku. Zaoga, ktra kiedy liczya 10 tys. osb, zostaa zredukowana do 4,5 tys. przed prywatyzacj. Jednak umowa sprzeday zobligowaa Fiata do zatrudnienia jedynie tysica osb. By moe pniej, firma zatrudni dodatkowe 1,4 tys. osb, czyli w sumie bdzie w fabryce pracowa 2400 osb. Inwestorzy, oraz ci ktrzy zaczli myle jak szefowie, mwi o "wikszej wydajnoci". W rzeczywistoci mamy do czynienia z sytuacj, w ktrej pracownicy zostali zmuszeni do pracy dwukrotnie bardziej intensywnej ni dotd - bez dwukrotnie wyszego wynagrodzenia (ktore pozostao na tym samym poziomie). Gdy rosn zyski, czasem pensje mog nieco wzrosn, ale nigdy proporcjonalnie do wzrostu zyskw. Z zasady, gdy firmy motoryzacyjne mog przenie fabryk, lub chocia cz produkcji do kraju, gdzie pracownicy zgodz si pracowa za mniej - robi to. W jednej z zamykanych fabryk, pracownicy postanowili walczy. Chodzi o fabryk Visteon (firma zalena od Forda) w Kadyksie w Hiszpanii. Visteon zamierza zamkn produkcj, pozostawiajc setki pracownikw bez pracy. (Wicej o relacjach pomidzy firm Visteon, a Fordem moesz przeczyta w artykule na str. 9) Plan redukcji zatrudnienia musi zosta zatwierdzony przez resort pracy hiszpaskiego rzdu. W tym celu, firma musi udowodni, e istniej ekonomiczne przyczyny zamknicia fabryki i masowych zwolnie. Nie wystarczy, e kto gdzie zgodzi si pracowa taniej! Zwizkowcy z CNT-AIT (siostrzanego zwizku ZSP) postanowili podj walk. Podwayli zasadno planu zwolnie grupowych, argumentujc, e zamknicie fabryki nie jest podyktowane z sytuacj ekonomiczn firmy. Aktywici wezwali take do

Zarzd fabryki Fiata w Tychach zapewnia pracownikw, e nie utrac miejsc pracy w zwizku z przenosinami produkcji Fiata Panda do Woch. Jednak ju 450 pracownikw tyskiej fabryki zostao dotknitych ciciami zatrudnienia, a innym ograniczono czas pracy. Fabryka w Tychach nie jest ani zbyt mao wydajna, ani zbyt mao zyskowna. Wrcz przeciwnie: jest nadzwyczaj wydajna i zyskowna. Ale szefowie firmy chc osign jeszcze wiksze zyski. Ich celem jest uzyskanie takiej siy roboczej, ktra moe by do woli ograniczana w razie spowolnienia na rynku. W czasie, gdy firma ma mnstwo zamwie i osiga gigantyczne zyski, pracownicy nie otrzymuj adnych dodatkowych bonusw i nie maj swojego udziau w wikszych zyskach. Za to cay koszt sabszych okresw sprzeday jest przenoszony na pracownikw.

akcji solidarnociowych w kraju i zagranic. ZSP wsparo pracownikw z Kadyksu kilkoma akcjami solidarnociowymi, pod salonami Forda w rnych miastach w Polsce i pod siedzib gwn Forda w Warszawie. Podobne dziaania odbyy si w wielu krajach na wiecie, m.in. w Wielkiej Brytanii, Niemczech i Argentynie. Przemys samochodowy osiga ogromne zyski. Pracownicy pracujcy przy produkcji samochodw zasuguj na to, by mie przynajmniej dobre i stabilne warunki zatrudnienia. Wspieramy tych, ktrzy walcz z wyzyskiem o godne warunki pracy. Nasza walka musi by tak midzynarodowa, jak kapita. Zamiast globalnej konkurencji midzy pracownikami, potrzebujemy midzynarodowej solidarnoci. A do czasu, gdy pracownikom uda si pozby szefw na dobre i przej zakady w swoje rce.

Protest CNT Visteon w Hiszpanii.

O planie zwolnie grupowych w Visteon

Protest pracownikw FIATa we Woszech.

Przemys samochodowy jest uwaany za jedno z ognisk walk pracowniczych. Praca w tej brany jest podzielona na wiele segmentw, a produkcja poszczeglnych czci jest rozrzucona po caym wiecie. Fabryki s otwierane i zamykane z do du regularnoci, a miejsca pracy przemieszczaj si po caej kuli ziemskiej. Na samym dole tego systemu s pracownicy w najbiedniejszych krajach. Pod koniec lata i na pocztku jesieni, doszo do dugotrwaych strajkw i konfliktw pracowniczych w Indiach. Strajk w Comstar, producenta czci samochodowych, trwa przez 54 dni i zakoczy si uzyskaniem ustpstw przez pracownikw. Pracownicy w tych krajach zarabiaj jedynie uamek tego, co ich koledzy w Europie i USA, za prac w niezwykle cikich warunkach.

Zwizek CNT potpi plan grupowych zwolnie w fabryce Visteon w Kadyksie. Wedug hiszpaskiego prawa, firma ktra chce dokona masowych zwolnie musi dokadnie opisa przyczyny ekonomiczne, ktry powoduj zamknicie fabryki i udowodni, e zachowanie tych miejsc pracy nie jest moliwe. Tylko wtedy, rzd wydaje pozwolenie na zamknicie fabryki. Wedug zwizkowcw, Visteon takich przyczyn nie wykaza. Nie byo te ze strony firmy adnych prb szukania oszczdnoci, aby fabryka moga dalej funkcjonowa. Wedug opinii zwizku, firma moga sporo zaoszczdzi zwalniajc kierownikw, lub obniajc im pensj do poziomu normalnego pracownika. W dniu 14 padziernika, odbyy si kolejne protesty w pobliu fabryki. Koledzy z Valladolid demonstrowali te solidarnociowo pod innym zakadem nalecym do Visteona. Podobna akcja miaa miejsce w Caen we Francji. W Polsce odbya si pikieta pod siedziba Forda.

O zamkniciu fabryki Visteon

Ford-Visteon planuje zamknicie zakadu Visteon-Cadiz Electronics w El Puerto de Santa Maria, w Kadyksie w Hiszpanii. Blisko 450 miejsc pracy zostanie utraconych. Pracownicy staraj si podj dziaania, aby zapobiec zamkniciu fabryki. Utrata pracy w tym przypadku jest zwizana tylko i wycznie z korporacyjn chciwoci, wynikajc z chci przeniesienia miejsc pracy do krajw o niszych pacach, z mniej wymagajcym ustawodawstwem w dziedzinie prawa pracy i gdzie rzdy stosuj rne zachty, takie jak ulgi podatkowe. Sekcja CNT w fabryce jest tym zwizkiem, ktry postanowi walczy, podczas gdy CCOO i UGT zamiast tego negocjuj plany zwolnie grupowych z dyrekcj.

Masowy protest pracownikw byej fabyrki Zastawa w Serbii (obecnie Fiat Automobili Serbija)

www.zsp.net.pl
[Historia] Strajk w Visteon w Wielkiej Brytanii
Solidarity Federation (Wielka Brytania)
STOSUNEK FIRMY VISTEON DO FORDA Firma Ford, uczc si na sukcesach firmy Walmart, postanowia rozpocz outsourcing miejsc pracy ju w 1997 roku. Powoaa do ycia firm Visteon, ktra z kolei utworzya 40 odrbnych spek, z ktrych jedn jest Visteon w Wielkiej Brytanii. Zlecanie pracy do zewntrznych firm (outsourcing) ma wiele zalet dla takich firm jak Ford. Umoliwia szefom cicia w liczbie godzin pracy, w poziomie pac i zatrudnienia, podtrzymujc jednoczenie wysoki poziom zyskw. Pozwala nawet zniszczy spk, by na tym zarobi. Outsourcing kieruje si prost logik. Aby obniy koszty, firmy zlec funkcje na zewntrz do innych firm. Te nastpnie konkuruj w celu zaoferowania najniszego kosztu, wyzyskujc pracownikw jeszcze bardziej ni pierwotny pracodawca. W tym samym czasie, outsourcing ukrywa prawdziwy charakter firm i ich warto. Mwic prociej, firma moe przenosi pienidze na caym wiecie od firmy do firmy, pacc tak mao podatkw, jak to jest moliwe. Zyski s deklarowane w krajach o najniszych stawkach podatkowych, a nalenoci s deklarowane w innych miejscach. Wikszo midzynarodowych korporacji tak wanie robi, aby unikn pacenia podatkw. Poprzez zwikszenie liczby firm, mona przemieszcza wicej pienidzy i trudniej stwierdzi, ile rzeczywicie jest warta spka. Stworzenie przez Ford w 1997 roku spki Visteon przynioso mu dwie natychmiastowe korzyci. Po pierwsze, przenioso zobowizania na inne firmy. Co wicej, firma outsourcingowa miaa konkurowa w celu uzyskania zamwie. To obniyo koszty. W 2005 roku Ford uruchomi plan "Forward Way" (Droga Naprzd), ktry znacznie zwikszy skal outsourcingu w firmie. Plan zakada cicia w Stanach Zjednoczonych o 250 mln EUR na separacj zatrudnionych" - co oznaczao zwolnienia. Zaproponowano oszczdnoci 220 milionw dolarw w odpisach aktyww trwaych - co oznacza, zamknicie fabryk. Od czasu ogoszenia planu w 2005 roku, Ford zmniejszy o poow liczb globalnej siy roboczej zatrudnionej przez firm, pozbywajc ponad 70 tys. pracownikw, albo przez ich zwolnienie, albo zlecenie ich pracy firmom zewntrznym. Chocia Ford zleci due iloci produkcji firmie Visteon, cakowicie kontroluje on t firm, ktra powinna by postrzegana tylko jako fasada dla operacji Forda. Na przykad, w ramach planu na rok 2005, Ford zaoy now firm o nazwie Automotive Components Holding (ACH). Spka ta bya bezporednio zarzdzana przez Forda. Celem utworzenia ACH byo zamknicie mniej opacalnej czci Visteonu. W 2005 r. Ford przenios prac siedemnastu fabryk i szeciu biur, zarzdzanych przez rzekomo "niezalen firm" Visteon, z powrotempod swoj bezporedni kontrol za porednictwem ACH. Wizao si to z transferem 18 tys.pracownikw kontraktowych i 5000 pracownikw staych z Visteon do ACH. Do 2009 roku Ford sprzeda lub zamkn wszystkie operacje ACH.

ZAPATA JESIE 2011 9

Ford take korzysta z Visteonu jako fasady, by okra pracownikw z ich emerytur. Przed ogoszeniem zamknicia Visteonu w Wielkiej Brytanii, fundusz emerytalny zosta przeniesiony, aby unikn pacenia zwalnianym pracownikom. Fundusze emerytalne zostay przeniesione w skomplikowanym transferze pomidzy Ford i Visteon i z powrotem do Forda, a nastpnie do nowo utworzonej spki Visteon Engineering Services. zakoczyli okupacj i zamiast tego zorganizowali masowe pikiety. Pracownicy zakadw w Enfield i Belfast kontynuowali okupacj. W fabryce w Belfacie strajk okupacyjny trwa 6 tygodni.

W ramach tej korporacyjnej gry w szachy pracownicy s pionkami zatrudnianymi i porzucanymi przez firm wedle jej woli. Czasem s zmuszani do przeprowadzki o setki kilometrw, aby zachowa swoj prac. Outsourcing jest czsto stosowany jako rodek pozbawienia pracownikw nawet najbardziej podstawowych praw, takich jak odprawy. Produkcja jest przenoszona, a firma ogasza swoj upado jako sposb na uniknicie pacenia odpraw i emerytur.

Strajk pracownikw Visteon UK

W 2000 r. Ford zleci prac kilku fabryk w Wielkiej Brytanii nowo utworzonej spce Visteon w Wielkiej Brytanii. W momencie przeniesienia pracownikw, z ktrych cz pracowaa dla Forda od 30 lat, Ford obieca, e wszyscy pracownicy Visteon zachowaj takie same warunki jak pracownicy Forda. Porozumienie osignite przez Europejsk Rad Zakadow (ERZ) w 2000 r. stwierdzao: "Po podpisaniu porozumienia z Europejsk Rad Zakadow (ERZ) wszyscy pracownicy Visteon (...) bd zachowywa takie same warunki zatrudnienia, poniewa s one przeniesione z Ford do Visteon i pracownicy bd nadal korzysta z tej umowy () zachowanie warunkw zatrudnienia obejmuje wynagrodzenia, emerytury i inne wiadczenia. Visteon uhonoruje umow z ERZ. Porozumienie rwnie zobowizao do powstrzymania si od zwolnie. W marcu 2009 Visteon UK zamkn pozostae trzy fabryki w Enfield, Basildon i Belfacie, ze strat 600 miejsc pracy, po tym jak spka matka w USA ogosia, e nie moe duej utrzymywa oddziau w Wielkiej Brytanii. Pracownikom w tych trzech fabrykach dano 6 minut by opucili fabryk. Zebrano pracownikw i powiedziano im, e fabryka zostanie zamknita, poniewa Visteon UK jest w stanie upadoci. Zostali poinformowani, e s zwolnieni i kazano im natychmiast zabiera rzeczy i opuci budynek. Pniej, pracownicy zostali poinformowani, e poniewa Visteon UK jest w stanie upadoci, nie otrzymaj odpraw, ani emerytur. Jak ju wspomniano pniej okazao si, e Ford przenis fundusze emerytalne zanim spka ogosia swoj upado. Tajne dokumenty o nazwach takich jak "Project Stone, " Project Protea" i" Project Kennedy", ujawniy, e Visteon UK miaa szczegowe plany od kilku lat, okrelajce, jak zamkn wszystkie trzy fabryki. W dokumentach przyznano, e planowane zamknicie byoby naruszeniem umowy zawartej w ERZ, ale firma poczua, e nie byoby wikszego oporu pracownikw poniewa planowaa stopniowo zamkn fabryki w cigu kilka lat, co doprowadzioby do demoralizacji pracownikw. Plan zamknicia Visteon UK zosta uruchomiony. Stopniowo zmniejszano liczb pracownikw we wszystkich trzech fabrykach przez wiele lat. Na przykad, w 2000 r. w fabryce w Belfacie pracowao ponad 1000 pracownikw. Ale do 2009 r. liczba pracownikw zostaa zmniejszona do zaledwie 200. Na nieszczcie dla Visteonu plan nie zadziaa. Po tym, jak ludziom kazano opuci budynek, pracownicy we wszystkich trzech fabrykach odmwili i zaczli natychmiast okupacj. Pracownicy w Basildon

Firmy Visteon w Wielkiej Brytanii

Visteon stworzya wiele firm w Wielkiej Brytanii w celu ukrywania zyskw i unikania pcenia podatkw. Na przykad Steve Gawne by dyrektorem zarzdzajcym Visteon w Wielkiej Brytanii, zanim firma ogosia swoj upado. Teraz jest dyrektorem firmy Automotive Products. Spka jest zarejestrowana na adres Visteonu na Endeavour Drive, w miejcie Basildon. Dyrektorem zarzdzajcym firm jest Eric Sachs, wiceprezes, skarbnik i dyrektor ds. podatkowych Visteon International Holdings Inc. Visteon twierdzi, e Automotive Products jest "potencjalna spk holdingow dla celw planowania podatkowego". Planowanie podatkowe w jzyku biznesowym oznacza unikanie opodatkowania. Zazwyczaj jest to wykorzystywane przez spki z dodatkowymi rodkami pieninymi, ktre chc unikn opodatkowania. Jedynym wacicielem 100 tys. funtw kapitau zakadowego Automotive Products jest Visteon Holdings International. To jest tylko jeden z wielu interesw dyrektora Gawne. Jest on take dyrektorem Visteon Charleville we Francji, Visteon Engineering i Visteon Engineering Services Pension Trustees Limited. By dyrektorem R-Tek Limited, jedna z firm Visteonu i Visteon Pensions Trustees Limited. Jest dyrektorem Linamar Automotive Systems, ktra nie naley do Visteonu, ale ktra kupia fabryk Visteon w Swansea w Wielkiej Brytanii w 2007 roku. Interesujca jest nie tylko liczba stanowisk dyrektorskich, ale take sposb dziaania rnych czci przedsibiorstwa. Na przykad Gawne jest take dyrektorem firmy o nazwie Reydel Ltd. To jest kolejna spka Visteonu. W 2007 r., udao im si wykaza obroty w wysokoci 0 funtw i zysk w wysokoci 396 tys. funtw. Gawne take jest dyrektorem Infinitive Speech Systems UK Limited, innej firmy nalecej do Visteonu, ktra miaa obroty w wysokoci 204 tys. funtw i zysk brutto w wysokoci 1.313.000 funtw w 2007 roku. Wreszcie, jest dyrektorem Oritech Limited, ktra nie miaa ani obrotu, ani zysku. To oznaka wielkiego wyczucia biznesowego kierowa firm, ktra ma zyski wysze od obrotw!

Na pocztku Ford twierdzi, e Visteon UK bya firm cakowicie niezalen od Forda i z tego powodu strajk w Visteon UK nie mia nic wsplnego z Fordem. Ale wsparcie pracownikw zatrudnionych w fabrykach Forda wzroso i okupacje trway. Pracownicy Forda uszkadzali czci z fabryki Visteon w Republice Poudniowej Afryki, ktr Ford wykorzysta w celu zastpienia czci produkowanych przez Visteon UK. Pracownicy Forda zagrozili podjciem "nieoficjalnych" akcji, ktre zahamowayby produkcj Forda. W panice Ford szybko zgodzi si na rozmowy z reformistycznymi zwizkami zawodowymi. Po kilku dniach ogoszono, e Ford zgodzi si wypaci miliony funtw odpraw zwolnionym pracownikom. Ale fabryki pozostan zamknite i nie osignito porozumienia o emeryturach. Wikszo pracownikw bya zadowolona z wyniku, ale spora mniejszo czua, e zostaa "sprzedana" przez reformistyczne zwizki zawodowe. Zwizki zawodowe, obawiajce si akcji prawnych, wywary presj na pracownikw Visteon UK, by skoczy okupacje i na zwizkowcw w Fordzie, by nie podejmowali dziaa w celu wsparcia pracownikw Visteonu. Wielu uwaao, e gdyby reformistyczne zwizki zawodowe popary okupacje, protest zakoczyby si zwycistwem i fabryki nie zostayby zamknite. Pracownicy Visteonu nadal walcz o swoje emerytury. Ale kampania zesza na ciek legaln i wyglda na to, e bdzie cign si latami. Najnowsze wiadomoci s takie, e pastwowy urzd kontroli funduszy emerytalnych bada, w jaki sposb fundusze emerytalne zostay przekazane. Reformistyczny zwizek UNITE poda Forda do sdu w tej sprawie. Wedug najnowszego owiadczenia Forda, "sytuacja byych pracownikw Visteon UK jest niefortunna, ale odpowiedzialna za zarzdzanie i finansowanie ich warunkw pracy, w tym za zarzdzanie funduszem emerytalnym, bya firma Visteon. Ford stwierdzi, e: "Zobowizania Forda wobec byych pracownikw zostay zniesione i Ford uwaa, e nie ma podstaw do wznowienia odpowiedzialnoci za wiadczenia przeniesione do firmy Visteon". Solidarity Federation jest brytyjsk sekcj Midzynarodowego Stowarzyszenia Pracownikw. www.solfed.org.uk Ten artyku zosta napisany w zwizku z kampani solidarnoci z pracownikami Visteon Cadiz Electronica.

10ZAPATA JESIE 2011 Groby i represje wobec zwizkowca

Finta. Finta jest mark znan w Ameryce aciskiej i na Karaibach, natomiast Lotto jest obecne na polskim rynku i sponsoruje takie kluby jak Widzew d, czy Arka Gdynia. Zwizek Syndykalistw Polski popiera dania pracownikw FF Mercantil i ostro potpia wszystkie formy represji wobec dziaaczy pracowniczych. W maju, gdy otrzymalimy informacj o zaistniaej sytuacji, zaoylimy stron internetow z formularzem umoliwiajcym wysyanie protestw internetowych. W czasie trwania kampanii wysano ponad 3000 protestw do FF Mercantil oraz do Lotto i Finta. Bdziemy ledzi rozwj sytuacji i popiera Icaro w jego walce o sprawiedliwo. www.lotto.zsp.net.pl bdzie kosztowa pastwa miliardy (ktrych nie ma). skarb euro

www.zsp.net.pl IMPEL Praca nic nie warta

W Gdasku, ponad trzystu pracownikw Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego salowych, noszowych, sanitariuszy, osoby zatrudnione w transporcie - stracio swoj sta prac w szpitalu i zostao przekazanych konsorcjum firm Impel Cleaning i Hospital Serwis Partner. Za ten jeden kontrakt firma Impel otrzymaa 34,8 mln. z. z publicznych pienidzy. Udzia usug dla sektora publicznego, gwnie szpitali, stanowi ponad 30 procent przychodw firmy. W 2010 r., grupa Impel otrzymaa przychody ze sprzeday na poziomie 1 mld 110 milionw zotych, o ponad 77 milionw zotych wicej, ni w roku poprzednim. Jednak pomimo gigantycznych zyskw firmy, pracownicy nie mog liczy na terminowe wypaty wynagrodze. Impel oszczdza jak moe, nie tylko opniajc wypaty, ale take zatrudniajc nie przeszkolone osoby, ktre nie przeszy bada i niezbdnych szczepie, oraz inwalidw I i II grupy, za ktrych nie trzeba paci ZUS-u.

Bardziej korzystne byoby zainwestowanie publicznych pienidzy w tworzenie nowych miejsc pracy, lub pomoc zwykym niezamonym ludziom. Zamiast tego, pastwo bdzie klas posiadaczy. Aktywici z ZSP dziaajcy w ruchu lokatorskim skontaktowali si z czonkami ASI i zaoferowali, e podziel si swoimi dowiadczeniami. W Polsce dochodzi do prywatyzacji za wszelk cen i wida, e wadze chc po prostu doprowadzi do likwidacji budownictwa komunalnego. Osoby, ktre otrzymuj "zwrot nieruchomoci czsto nawet nie s spadkobiercami. Ich dziaania maj wszelkie cechy dziaa zorganizowanej grupy przestpczej, ktra przejmuje roszczenia, wykorzystuje nieruchomoci w celach spekulacyjnych i pozbywa si lokatorw. Metody, jakimi si posuguj, to podwyki czynszw i nkanie lokatorw. W najgorszym wypadku, dochodzi nawet do fizycznej likwidacji niewygodnych lokatorw jak w przypadku Jolanty Brzeskiej, ktra zostaa spalona ywcem w Lasku na Kabatach. Cho sytuacja w Serbii na pewno bdzie si rni od sytuacji w Polsce, opierajc si na polskich dowiadczeniach moemy ostrzec przed spodziewanymi skutkami spoecznymi takich decyzji. Mamy nadziej, e lokatorzy zorganizuj si i bd stawia opr. Serbia jest nkana korupcj na masow skal, zwaszcza w dziedzinie prywatyzacji. Widzc, jak przebiega prywatyzacja w tym kraju, nie moe by wtpliwoci, e reprywatyzacji nieruchomoci bd towarzyszy oszustwa na masow skal. ZSP dziaa w ruchu lokatorskim w Warszawie wraz z Komitetem Obrony Lokatorw, a we Wrocawiu wraz z Akcj Lokatorsk. Aby dowiedzie si wicej o tych dziaaniach, zobacz artyku na stronie 11.

Nasz kolega Icaro z COB-AIT (Brazylijska Konfederacja Pracownikw, sekcja Midzynarodowego Stowarzyszenia Pracownikw), pracowa w fabryce typu sweatshop w miejscowoci Arax-Minas Gerais w Brazylii. Fabryka FF Mercantil produkuje artykuy sportowe dla marek Lotto i Finta. Podobnie, jak w sweatshopach w Azji, panuj tam niskie pace, niezdrowe i niebezpieczne warunki pracy i atmosfera cigej kontroli nad pracownikami. W takiej sytuacji, pracownicy czsto maj powane problemy, gdy staraj si organizowa. Icaro zosta zwolniony z pracy za dziaalno zwizkow. Opacalni bandyci (znani jako pistoleros) przyszli do biura jego zwizku i ich grozili mu mierci. Gdy okazao si, e nie da si zastraszy i postanowi opisa swoj sytuacj i wezwa do bojkotu produktw Lotto i Finta, zosta pozwany do sdu i grozi mu kara wizienia za to, e opisa sytuacj panujc w fabryce i postanowi dziaa. Niestety, groby wobec naszego kolegi naley potraktowa bardzo powanie, bo morderstwa zwizkowcw s na porzdku dziennym w Ameryce aciskiej. O co waczy Icaro i jego koledzy z fabryki? Obecnie pracownicy musz pracowa 6-7 dni w tygodniu, czsto z nadgodzinami, za mniej ni minimaln pensj. Warunki pracy s niebezpieczne, poniewa pracownicy pracuj z klejem do butw, ktry jest bardzo toksyczny, gdy nie ma odpowiedniej wentylacji. Ponadto warunki sanitarne nie s wystarczajce, a w zakadach panuje bardzo wysoka temperatura. Pracownicy domagaj si 8godzinnego dnia pracy, 5 dniowego tygodnia pracy (poniedziaek-pitek), dodatkw za prac w niebezpiecznych warunkach, udziau w zyskach fabryki, instalacji klimatyzacji, oraz poszanowania prawa pracownikw do zrzeszania si. FF Mercantil produkuje m.in. buty i koszule sportowe oraz ubrania pikarskie dla firm Lotto i

Serbia: Nie dla zwrotw wasnoci przedwojennej

Serbia znalaza si pod siln presj Unii Europejskiej. Wadze tego kraju musz przyj narzucone przez Bruksel regulacje prawne, jeli chc liczy na czonkostwo w Unii. Jedn z ustaw, ktra musi zosta wprowadzona, a ktrej skutki bd bardzo bolesne dla spoeczestwa, jest ustawa o zwrocie majtku przedwojennych wacicieli. W Serbii, jak w wielu innych krajach Europy Wschodniej, po wojnie doszo do upastwowienia pewnej cz wasnoci prywatnej. Jak w wikszoci krajw, to mienie (budynki, fabryki, itd...) byo wykorzystywane przez ludzi, ktrzy nie powinni ponosi adnej odpowiedzialnoci za dziaania wadz. Anarcho-syndykalistyczna Inicjatywa (ASI), stowarzyszona z ZSP w ramach Midzynarodowego Stowarzyszenia Pracownikw grupa dziaajca w Serbii, wydaa owiadczenie w sprawie planowanego zwrotu mienia i bdzie si stara walczy z jego spoecznymi konsekwencjami. Zdaniem ASI, zwrot mienia bdzie bardzo kosztowny i skorzystaj na nim jedynie ludzie bogaci. Ponadto, beneficjentami odszkodowa bd najprawdopodobniej dziedzice przedwojennej elity, lub ludzie, ktrzy w pokrtny sposb weszli w posiadanie tytuw prawnych do nieruchomoci. Pastwo serbskie zgodzio si na zapacenie odszkodowania, gdy nie mona zwrci nieruchomoci, co

Wielu modych pracownikw nigdy nie zaznao pracy na sta umow. mieciowe umowy zlecenie s dla nich norm, a niepewne warunki zatrudnienia s wszystkim, czego dowiadczyli w swojej karierze zawodowej. Jednak o wiele bardziej bolesny los spotyka pracownikw, ktrzy przez dziesitki lat cieszyli si umowami o prac i stabilnym zatrudnieniem, do momentu w ktrym tzw. "program oszczdnociowy" i restrukturyzacja placwek pastwowych nie pozbawia ich etatw. Nieraz pracownicy ci pozostaj w zakadzie w ktrym pracowali dotychczas. Jednak warunki ich zatrudnienia ulegaj znacznemu pogorszeniu w zwizku przejciem ich kontraktw przez agencje pracy tymczasowej. Taka sytuacja spotkaa pracownice szpitali w Szczecinie i Gdasku. W kwietniu b.r. dyrektor szpitala przy ul. Arkoskiej w Szczecinie wrczy wypowiedzenia 130 salowym. Dyrekcja szpitala postanowia podpisa kontrakt z agencj IMPEL i zmusi salowe do zatrudnienia si na umowach tymczasowych przez t spk. Firma zaproponowaa salowym 1,2 tys. z (brutto) na umow zlecenie. Jednak pracownice nie otrzymay nawet umw mieciowych i przez wiele miesicy pracoway na czarno. Gdy staray si uzyska umowy, kierownictwo potraktowao je bardzo ordynarnie. Niektre pracownice poskaryy si na to, e firma oszczdza na rodkach czystoci i nie zapewnia waciwego zabezpieczenia BHP. Np. pracownice byy zmuszane do czyszczenia toalet i nastpnie podawania pacjentom posikw. Jednak dyrekcja nie chciaa sysze skarg i pracownice zostay zwolnione. Wprowadzono te potrcenia z pensji, m.in. 500 z. kary za palenie papierosw (zakaz nie dotyczy czonkw dyrekcji).

Takie praktyki su tylko i wycznie zwielokrotnieniu zyskw spki, naraajc ycie i zdrowie pacjentw przez zaniedbania zasad higieny wynikajce z oszczdnoci. Gwnymi poszkodowanymi s jednak pracownicy, ktrzy zostali nagle postawieni w bardzo cikiej sytuacji yciowej. Publiczne pienidze, zamiast utrzymywa dobry standard placwek medycznych i zapewnia godne warunki zatrudnienia personelu, s pompowane do prywatnych spek i zapewniaj krociowe zyski tylko nielicznym.

Aby dowiedzie si wicej o Midzynarodowym Stowarzyszeniu Pracownikw i jego dziaaniach, skontaktuj si z ZSP, lub odwied oficjaln stron lub blog pod adresem iwa-ait.org iwa-ait.blogspot.com

pracownik.net.pl

Wicej informacji:

www.zsp.net.pl

ZAPATA JESIE 2011 11

RUCHY SPOECZNE, OPINIE

O godne warunki mieszkaniowe
Lokatorzy organizuj si, by walczy o godne warunki mieszkaniowe
Sytuacja lokatorw komunalnych w Warszawie naley do szczeglnie dramatycznych. Nie chodzi tylko o zadanie wspln walk o zagwarantowanie poszanowania podstawowych praw lokatorw komunalnych i mieszkajcych w kamienicach reprywatyzowanych. Komitet realizuje wizj budowy ruchu spoecznego przez prac u

Fail Trade czyli domestos ludzkich sumie

Karolina (ZSP Wrocaw)
Idea sprawiedliwego handlu (ang. Fair Trade) miaa w zamierzeniu dy do wikszej rwnoci w handlu midzynarodowym, zwraca uwag ludzi krajw rozwinitych na ubstwo, nierwnoci i wykluczenie ludnoci Poudnia. Wiele midzynarodowych korporacji (np. Nestle), hipermarketw oraz sie kawiar Starbucks podchwycia t ide. Dlaczego? Bo sprawiedliwy handel podnosi status sklepu, bo klasa rednia potrzebuje produktw, ktre oczyszcz jej sumienie. W Polsce produkty fair trade nie s jeszcze tak popularne jak na Zachodzie. Jednym z powodw moe by cena tych produktw, ktra wynika z dodatkowego porednika jakim s Niemcy oraz opat za certyfikat, taki may znaczek na opakowaniu. Ci, ktrzy promuj ide sprawiedliwego handlu w Polsce argumentuj, e cena wynika z wysokiej jakoci kawy, herbaty, czekolady i kakao, a s to przecie produkty BIO, roliny uprawiane s bez sztucznych nawozw i opryskw ekologiczne rodki ochrony rolin s drosze. Trudno powiedzie, czy faktycznie owe produkty s lepszej jakoci, ni zwyke kakao, czy zwyka kawa na sklepowej pce, jeli bra pod uwag walory smakowe. Wykluczenie caego ogromu chemii z produkcji na pewno sprawia, e s to artykuy wartociowe. Nie bd przytacza argumentw ekonomistw przeciwko fair trade, poniewa rednio mnie w aspekt interesuje. Warto zaznaczy e w kategoriach wynagrodzenia sprawa etyki i rwnoci jest poddawana w wtpliwo. Dla mnie najciekawszym argumentem przeciwko sprawiedliwemu handlowi jest to, e idea ta przypomina troch filantropi, a zazwyczaj jest takim domestosem dla ludzkich sumie. Sterylno sumie w kontracie z ogromem wyzysku jest czym, do czego ludzie d, by czu si lepiej w spoeczestwie wychowanym w duchu chrzecijaskiego miosierdzia oraz kultu pracy i pienidza. Jest to ten sam rodzaj rodka czyszczcego co bojkot Coca-Coli i chiskich produktw, wegetarianizm, itd. Sama podpisuj si pod tym wszystkim, jednak tylko pogbiajc wiadomo problemw, ktrych te bojkoty dotycz, stwierdzi mona, e jest to jedynie gest symboliczny, symboliczna cegieka i jeli nie podejmie si dalszych krokw, mona sobie jedynie naplu w twarz. I nie mwi tu o cakowitym odrzuceniu produktw nie tylko Nestle, CocaColi, ale i Unilevera, wspieraniu jedynie maych firm, kupowaniu w maych sklepach osiedlowych. Nie. Jest to bdzenie w wiecie logo, w wiecie symboli wyzysku, gdzie wyzysk znajduje si obok nas, w tym maym osiedlowym sklepie, w tej sprawiedliwej kawiarni, w tym maym browarze. Nie ja pierwsza doszam do tego wniosku. Wielu wolnociowcw staje przed dylematem czy oprotestowa hipermarket jako symbol konsumpcjonizmu i kapitalizmu, cho sami w nim zaopatruj si w wikszo produktw. Praca w hipermarkecie nie musi by okropnym znojem jeli zestawi j z prac w twoim osiedlowym sklepiku. Pracownicy maych sklepw praktycznie nigdy nie walcz o przestrzeganie kodeksu pracy przez ich pracodawcw. Pracownicy maych sklepw po prostu odchodz lub znosz wyzysk dalej, bo czasy niepewne Zapewne wyzysk panujcy w chiskiej fabryce jest wikszy, ni ten, ktry panuje w polskiej fabryce. Jednak nie mona zapomina o tych, ktrzy s obok nas, o naszych rodzicach, ktrzy pracowali do pna w nocy, by kupi nam now par butw, o naszej ssiadce, ktra robi zakupy w Biedronce, bo nie sta j na nic innego, a take o sprztaczkach, ktrym peni lekcewaenia zostawiamy kup mieci, butelek, psich kup i obsikan desk klozetow. Pamitajcie o pracownikach, ktrzy sprzedaj wam sprawiedliw kaw. Sztandarowym przykadem jest Starbucks, ktry zwalnia zwizkowcw, jednak to kolejny symbol, ikonografia wyzysku, ktry nie ogranicza si do sieciwek i midzynarodowych korporacji. Etyka? Sprawiedliwo? A co z pracownikami berliskiego kina Babylon? Zastanwcie si, czy osoba, ktra podaje wam sprawiedliw kaw pracuje na normaln umow. Jak cena najtaszej paczki sprawiedliwej kawy ma si do jej zarobkw? Co by powiedzieli jej pracodawcy, gdyby chciaa zaoy zwizek zawodowy? Czy jej wymuszony umiech to wynik alternatywnej wizji handlu, dobrego kapitalizmu? Czy co takiego jest w ogle moliwe? Odpowied na wszystkie pytania byaby najprawdopodobniej negatywna. W Polsce sytuacja jest o tyle atwa do przewidzenia, e nie ma jeszcze zbyt duo miejsc, w ktrych sprzedaje si sprawiedliw kaw i herbat, mydo i powido. Pracownicy takich miejsc to albo koledzy pracujcy razem jako nieformalna spdzielnia (ale prdzej czy pniej przyjdzie ochota na rozszerzenie dziaalnoci, a wtedy trzeba bdzie zatrudni ludzi od brudnej roboty), albo zwyke popychada, to drugie stadium, gdy potrzebny jest kto do zaparzenia kawy, umycia kibla i okien. Inicjatorzy zajm si biznesem, czyli tym, czym naprawd jest tak zwany sprawiedliwy handel. Czy istnieje sprawiedliwy biznes? S lewacy, ktrzy udz si, e tak. W kocu wyzyskuj tylko bogate dzieciaki Zachodu, a nie biednych mieszkacw Afryki, Indii, czy zapatystw. Wszystko piknie, czerwieni si flaga, bo na niej robotnikw krew wroclaw.zsp.net.pl

rozpadajce si kamienice komunalne, ktre od czasw wojny nie byy remontowane, s zawilgocone i zagrzybione i w wielu przypadkach gro zawaleniem. Nie chodzi te nawet o ogromne dla niezamonych lokatorw koszty ogrzewania w zimie kamienic pozbawionych centralnego ogrzewania i tynkw na zewntrznych cianach. Od 2008 r., wadze Warszawy wprowadziy program drastycznych podwyek czynszw, ktre signy w niektrych przypadkach nawet 200%. Dla wielu lokatorw pacenie tak wysokich czynszw jest po prostu niemoliwe, a zwaywszy e ju wczeniej byli zadueni, nie mog liczy na obniki czynszu ze wzgldu na z sytuacj materialn. Sytuacj pogarsza program reprywatyzacji budynkw, ktre s oddawane prywatnym wacicielom razem z lokatorami. Wadze miasta postanowiy nie przejmowa si wasnymi zobowizaniami wobec lokatorw i pozbyy si problemu, przekazujc umowy najmu nowym wacicielom. Lokatorzy zostali w ten sposb potraktowani jak meble bdce na wyposaeniu budynku. Nowi waciciele, ktrzy ze spadkobiercami najczciej nie maj nic wsplnego, przejmuj kamienice w celach spekulacyjnych i nie s zainteresowani utrzymaniem w nich lokatorw komunalnych. Staraj si ich pozby na wszelkie moliwe sposoby odcinaj im wod i prd, nakadaj wygrowane czynsze. Prawo nie broni lokatorw i pozostawia ich na asce wacicieli. Ostatnio, usunito nawet zapis gwarantujcy lokal zamienny w przypadku eksmisji. Przywrcono wic de facto eksmisj na bruk. Wobec zagroenia bezdomnoci na tak masow skal, lokatorzy byli zmuszeni, eby podj prby walki. W 2008 r. powsta Komitet Obrony Lokatorw, ktry postawi sobie za

podstaw, rozwizujc wsplnymi siami indywidualne problemy lokatorw, ktrzy zgaszaj si po pomoc, wymagajc w zamian jedynie tego, by osoby, ktre skorzystay z pomocy uczestniczyy w dziaaniach solidarnociowych z innymi lokatorami. Jak dotd, udao si w ten sposb pomc setkom osb, wymuszajc na wadzach przyznanie lokali komunalnych i socjalnych potrzebujcym i wstrzymujc eksmisje do czasu znalezienia lokali zamiennych. Komitet wykorzystuje najrniejsze rodki - poczwszy od pisania pism, po osobiste interwencje w urzdach, po akcje protestacyjne, demonstracje i blokady eksmisji. W ramach swoich dziaa, Komitet dokumentuje te historie lokatorw, publikujc na swojej stronie filmy opisujce dramatyczne niekiedy sytuacje. Nie zawsze jest to pozbawione pewnego ryzyka, jak w przypadku materiau o pewnej zarzdczyni kamienicy w dzielnicy Wawer, ktra odcia dostp do szamba i gazu lokatorom. Komitet Obrony Lokatorw zosta pozwany do sdu za przedstawienie tej sprawy szerokiej publicznoci. Sprawa jest w toku. Zobacz wicej na stronie komitetu: lokatorzy.info.pl

Bunty Spoeczne dlaczego nie w Polsce?

Laure Akai (ZSP Warszawa)
Jak pewnie atwo zauway, w wielu krajach na wiecie maj ostatnio miejsce masowe protesty. Niektre protesty maj swoj podstaw w zej sytuacji ekonomicznej, inne s wyrazem sprzeciwu przeciw ciciom budetowym lub niedemokratycznym reimom. Cho w Polsce coraz wicej osb yje w ubstwie, poziom indywidualnego zaduenia wci ronie, a warunki mieszkaniowe ulegaj coraz dalej posunitemu pogorszeniu, bezpatna edukacja staje si niedostpne, spoeczestwo nie wyraa swojego niezadowolenia i nie wychodzi na ulice protestowa. Jak to rozumie, czy to oznacza, e Polska jest ju tak bogatym krajem, e wszyscy s zadowoleni?

Studenci, a przekonanie o nieadekwatnoci usug publicznych

W caej Europie, studenci protestowali przeciwko komercjalizacji edukacji. Odbyy si masowe protesty nawet w krajach postkomunistycznych, takich jak Chorwacja, Ukraina, czy Serbia. W Polsce wszelkie prby tworzenia ruchu protestu szybko si koczyy i byy nieliczne. Czciowo za sytuacj odpowiada brak wiary w moliwo zmian, ale mamy te do czynienia z pewn specyfik, ktra uatwia akceptacj niektrych krokw, takich jak komercjalizacja edukacji.

zapewni sobie wyksztacenie. Jednak z powodu przekonania o nieadekwatnoci usug publicznych czuj e patne studia s w jaki sposb nieuniknione.

W dniu 15 padziernika, kiedy odbyy si masowe protesty w Europie organizowane przez tzw. oburzonych, licealici z Warszawy take zorganizowali protest pod nazw Marsz Oburzonych.

Dekonstrukcja defetyzmu i mentalnoci neoliberalnej

Aby w Polsce doszo do wybuchu nowej fali buntw spoecznych, musi najpierw doj do dekonstrukcji mentalnoci neoliberalnej. Ludzie musz nauczy si patrze bardziej krytycznie na sytuacj, w ktrej si znajduj. Ale to nie wystarczy. Trzeba zacz wierzy w swoje wasne siy i w to, e mona co zmieni. A to si nie uda, jeli nie bdziemy konsekwentnie budowa ruchw spoecznych. Nawet skromne dziaania podejmowane dzi, mog wkrtce przynie bardzo due efekty.

Neoliberalna dogmatyka
Prawdopodobnie jednym z najwaniejszych czynnikw, ktre tumacz brak powanych buntw spoecznych w Polsce, to uwewntrznienie dogmatyki neoliberalnej. Przez wiele lat powtarzano te same hasa, te same teorie podchodzce od rodowisk neoliberalnych. Te teorie zostay mocno zdyskredytowane na caym wiecie w zwizku z zapaci gospodarcz wywoan przez amerykaskie banki. Pomimo, i wszyscy na wiecie odczuwaj negatywne skutki spoeczne takiej polityki i buntuj si przeciw niej, u nas nadal ludzie daj sobie wmawia, e jedynym problemem jest to, e spoeczestwo nie jest skonne bardziej zacisn pasa. Za ca sytuacj maj odpowiada zwykli ludzie, a nie wadze i osoby odpowiedzialne za ksztat systemu ekonomicznego. Wedug polskich mdrali, najwikszym problemem jest to, e ludzie nie chc zaakceptowa dalszych ci. Ta ideologia jest bardzo wygodna dla rzdzcych. Cicia budetowe zawsze bd dotyczy normalnych ludzi pracujcych, a nie ich. Oni nadal bd mie dobre posady, wpywy i wci bd odnosi finansowe korzyci ze swojej pozycji.

Protest studentw w Serbii.

Przez lata, rzd niewiele zrobi, by zapewni dobr jako usug publicznych. Waniejsze byo wprowadzanie oszczdnoci, by zapewni jak najwikszy zysk politykom samorzdowym i zwizanych z nimi firm. W rezultacie, cho wydano duo pienidzy na szkoy, szpitale, mieszkalnictwo nie zawsze oznaczao to dobr jako tych usug. Ludzie mogli tylko pomarzy o standardach obowizujcych w innych krajach. Tumaczono im, e system publicznych usug zawsze musi by niesprawny, a system usug prywatnych zawsze jest dobry. Wic niektrzy po prostu przyjli, e tak musi by. System wyszej edukacji mg zosta zreformowany i zapewne konieczne byyby do tego znaczne nakady finansowe, ale niekoniecznie przez wprowadzenie patnych studiw na masow skal .A tak wanie si stao. W teorii, system ten ma by sprawiedliwy wobec naprawd biednych... jednak nie jest. Obecnie, tysice studentw z niezamonych rodzin musz pracowa i mieszka w ndzy, aby

Protesty te moe miay nieco inne postulaty, ale protestowano przeciw takim samym problemom, jak ubstwo, spoeczestwo klasowe podzielone na bogatych i biednych, prywatyzacja usug publicznych, brak inwestycji w programy socjalne, itd...

Dni Gniewu i Marsz Oburzonych

Od czasu do czasu, zdarzaj si protesty spoeczne z szerokimi politycznymi hasami. W maju Zwizek Syndykalistw Polski, razem z Komitetem Obrony Lokatorw, zorganizowa protest nazwany Dni Gniewu z okazji spotkania prezydentw w Warszawie, w tym wizyty Baraka Obamy. Protest mia na celu pokazanie niezadowolenia z polityki elit, m.in. z marnowania publicznych pienidzy na polityczne imprezy, gdy zwykli ludzie nie maj za co y.

Mamy nadziej, e ruch protestu zaowocuje w Polsce i nie bdziemy ostatnim krajem w Europie, gdzie ludzie spostrzeg si, e co jest nie tak i e trzeba co z tym co zrobi. Byle tylko nie okazao si, e ju jest za pno.

Bez kompromisw