ENERGETYKA JDROWA

TADEUSZ HILCZER

Odpady i ich utylizacja

Energetyka jdrowa Energetyka jdrowa jest obecnie najczystsz technologi produkcji energii na du skal. Normalnie pracujca elektrownia jdrowa nie produkuje popiow ani pyw i nie wydaa gazw spalinowych. Wprowadza do rodowiska mniejsze iloci substancji radioaktywnych ni elektrownia wglowa i to gwnie w postaci nie reagujcych chemicznie gazw szlachetnych 85Kr i 133Xe. Oprcz energii elektrycznej produkuje, jak kada elektrownia, ciepo odpadowe. Jest to czysta energetyka, prawie zupenie nieszkodliwa dla rodowiska. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 3

Energetyka jdrowa W elektrowni jdrowej wymienia si co roku prawie trzeci cz elementw paliwowych na nowe. Elektrownia jdrowa o mocy 1 GW(e) zuywa dziennie okoo 80 kg uranu, a produkuje rocznie okoo 30 t wysoko radioaktywnych odpadw w postaci zuytego paliwa. Zyyte paliwo zawiera grone dla ycia produkty rozpadu promieniotwrczego, moliwe do odzyskania materiay rozszczepialne. Usuwanie i obrbka zuytych elementw paliwowych jest istotnym problemem ochrony rodowiska naturalnego, opacalnoci energetyki jdrowej. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 4

Energetyka jdrowa Sprawno przetwarzania energii cieplnej w elektryczn zaley od temperatury i cinienia pary poruszajcej turbiny w elektrowniach wglowych - do 39%, w elektrowniach jdrowych - okoo 30%. Energetyka jdrowa wytwarza wicej ciepa odpadowego ni energetyka konwencjonalna. do jej odprowadzenia elektrownia jdrowa zuywa wicej wody chodzcej, rnica nie przekracza 50%.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

Energetyka jdrowa Elektrownia jdrowa o mocy 1000 MW(e) wprowadza rocznie do otoczenia maksymalnie 5,91014Bq promieniotwrczych gazw szlachetnych (85Kr i 33Xe) 5,6109 Bq promieniotwrczego jodu. Objto powietrza potrzebna do rozcieczenia do poziomu dopuszczalnego wynosi rocznie: 5,51010 m3 dla promieniotwrczych 85Kr, 33Xe i J (elektrownia jdrowa) 4,31015 m3 dla dwutlenku siarki (elektrownia wglowa)

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

Odpady promieniotwrcze Oprcz promieniotwrczych produktw rozszczepienia w paliwie reaktora, neutrony wytwarzaj pewne promieniotwrcze jdra atomowe w wodzie pierwotnego obiegu chodzcego i w jego ciankach. izotop 3H powstaje w reakcji neutronw z jdrami 10B, izotop 54Mn powstaje w ciankach obiegu pierwotnego. Woda obiegu pierwotnego jest stale oczyszczana, po przefiltrowaniu usuwajcym zawiesiny przechodzi przez wymienniki jonowe, urzdzenia z przeciwprdem pary usuwaj rozpuszczone gazy.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

Odpady promieniotwrcze
PO 1 ROKU PRACY REAKTORA PWR O MOCY ELEKTRYCZNEJ 1 GWe
Izotop T1/2 [lata] 29 1500 210 6500 17000 100 30 88 24 6600 3800 2100 0,088 0,432 7400 13,4 23 25 7,3 5,8 1,0 32 4,5 170 77 15,5 14,5 4,5 17 3,0 Masa [kg] Aktywno [TBq]

Produkty rozszczepienia 90 Sr 93 Zr 99 Tc 107 Pd 129 I 126 Sn 137 Cs Transuranowce 238 Pu 239 Pu 240 Pu 242 Pu 247 Pu 238 Pu 241 Am 243 Am

70000 2,2 16 0,14 0,041 1,1 100000 2800 380 650 2,2 0,38 2800 2,1 2,2

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

Ciepo odpadowe Chodzenie jest wanym problemem. Reaktory pracuj w pobliu stanu krytycznego i dlatego konieczne jest stosowanie wymuszonych obiegw pierwotnego chodzenia celem zabezpieczenia odpowiedniej wymiany ciepa. Chodzenie, niezalenie od liczby zabezpiecze, jest potencjalnym rdem awarii; wikszo dotychczasowych awarii bya zwizana z ukadami wymuszonego chodzenia Ciepo odprowadzane przez materia chodzcy, gwnie przez wod, jest jednym z podstawowych odpadw przemysowych. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 9

Ciepo odpadowe Ilo ciepa odpadowego zaley od sprawnoci elektrowni; im wysza jest sprawno, tym mniej ciepa odchodzi do rodowiska naturalnego. Problem odprowadzaj do rodowiska ciepa niewykorzystanego w procesie technologicznym jest wic niezaleny od typu siowni. Ilo ciepa, oddawana przez elektrownie jdrowe jest wiksza ni przez elektrownie konwencjonalne. elektrownia jdrowa zuywa rednio 180 l/skWh, przy wzrocie temperatury w kondensatorze o okoo 10K, elektrownia konwencjonalna zuywa (120-150) l/skWh, przy wzrocie temperatury w kondensatorze o okoo 8K. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 10

Ciepo odpadowe Woda do chodzenia pobierana jest z rzek z jezior przybrzenych wd morskich. Odprowadzana o wyszej temperaturze moe wpywa na rne procesy yciowe, moe mie szkodliwy wpyw na flor i faun wodn moe by wykorzystywane np. do hodowli ryb ciepolubnych i ostryg.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

11

Ciepo odpadowe Podgrzana woda odpadowa nie jest ciekiem przemysowym czy komunalnym Zmiana temperatury wody ma na pewno wpyw na rodowisko wodne, ale niekoniecznie szkodliwe. Istotne, aby woda odpadowa bya tej samej, lub wyszej, klasy czystoci, co woda pobierana.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

12

Zuyte paliwo jdrowe Zuyte paliwo jdrowe jest silnie promieniotwrcze - jego bezpieczne skadowanie jest problemem trudnym do rozwizania. wiatowa energetyka cywilna zuywa rocznie ponad 10 4ton paliw jdrowych. Do roku 2000 nagromadzio si cznie okoo 2105 ton odpadw zawierajcych okoo 4103 ton jder rozszczepialnych. Ilo odpadw z przemysu obronnego (gwnie zuboony lub sabo wypalony uran) jest oceniana na okoo 5105 ton.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

13

Zuyte paliwo jdrowe W odpadach jest zmagazynowana olbrzymia ilo energii. W 1 tonie aktynowcw zawarta jest energia 2500 MW(e)/rok. Rocznie w odpadach skaduje si okoo 81020 J, czyli dwa razy wicej ni obecne roczne zuycie przez ca ludno Ziemi. Zuyte paliwo z dziaajcych reaktorw energetycznych jest pocztkowo skadowane na terenie elektrowni, a nastpnie gromadzone w tymczasowych skadowiskach. S dwie moliwoci skadowania: skadowanie nieodwracalne skadowanie czasowe. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 14

Energetyka jdrowa

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

15

Zuyte paliwo jdrowe Skadowanie nieodwracalne - gromadzenie odpadw promieniotwrczych w miejscu, z ktrego nie mog by wydobyte przed cakowitym rozpadem. Pooenie i konstrukcja skadowiska powinny gwarantowa retencj radioaktywnych substancji przez miliony lat, wystarczajce na samoistny rozpad najbardziej dugoyciowych izotopw promieniotwrczych. Taki czas wyklucza rozwizania inynierskie i stwarza konieczno stosowania formacji geologicznych. Wymaga to wydrenia odpowiednich sztolni o gbokoci co najmniej kilkuset metrw w strukturach geologicznych stabilnych sejsmicznie, nieprzepuszczalnych i odpornych na erozj, z przeznaczeniem na specjalne pojemniki z odpadami jdrowymi. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 16

Przerb prtw paliwowych Prty paliwowe s najpierw rozdrabniane, a nastpnie rozpuszczane w kwasie azotowym. Uran, pluton oraz produkty rozpadu rozpuszczaj si prawie cakowicie. Pozostajce rozdrobnione koszulki prtw paliwowych po zabetonowaniu skada si w bezpiecznym miejscu. W nastpstwie procesw chemicznych nastpuje rozdzia uranu, plutonu i pozostaych produktw rozpadu. Uran i pluton, po oczyszczeniu, sa wykorzystane do produkcji prtw paliwowych. Odpady radioaktywne s pakowane i przygotowywane do skadowania w mogilniku. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 17

Zuyte paliwo jdrowe Takie skadowanie pozbawia przysze pokolenia moliwoci wykorzystania olbrzymich zasobw energii (rzdu 22.103GWh/tona) zawartej w aktynowcach zuytego paliwa i odpadach pochodzenia wojskowego. Zawarto energii pozostawianej w zuywanym paliwie rocznie wynosi okoo 8.1020J czyli okoo dwa razy wicej ni obecne roczne zuycie przez ca ludno Ziemi. Energia zawarta w nagromadzonych dotd odpadach wystarczyaby na pokrycie cakowitego zapotrzebowania ludzkoci przez kilkaset lat.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

18

Skadowanie prtw paliwowych

Basen do przechowywania prtw paliwowych Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 19

Skadowanie prtw paliwowych Prty paliwowe po wstpnym schodzeniu w basenie w elektrowni jdrowej zaadowane do pojemnikw transportowych przenosi si na skadowiska porednie. Pojemniki transportowe zapewniaj cakowicie bezpieczne skadowanie. Po okrelonym czasie elementy paliwowe s: albo transportowane do zakadw przerbki albo skadane w mogilnikach bez adnej obrbki i odzysku.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

20

Przerb prtw paliwowych W zakadzie przerobu paliwa jdrowego przeprowadza si rozdzia poszczeglnych skadnikw wypalonych elementw paliwowych. Oddzielone s odpady radioaktywne i odzyskuje paliwo jdrowe, uran i pluton. Prty paliwowe zawieraj oprcz jder 235U, ktre nie ulegy rozszczepieniu, take pluton rozszczepialny 239Pu, Ze wzgldu na du aktywno proces przerobu jest w peni zautomatyzowany. Oddzielone s odpady radioaktywne i odzyskuje paliwo jdrowe, uran i pluton.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

21

Przerb prtw paliwowych Prty paliwowe s najpierw rozdrabniane, a nastpnie rozpuszczane w kwasie azotowym. Uran, pluton oraz produkty rozpadu rozpuszczaj si prawie cakowicie. Pozostajce rozdrobnione koszulki prtw paliwowych po zabetonowaniu skada si w bezpiecznym miejscu. W nastpstwie procesw chemicznych nastpuje rozdzia uranu, plutonu i pozostaych produktw rozpadu. Uran i pluton, po oczyszczeniu, sa wykorzystane do produkcji prtw paliwowych. Odpady radioaktywne s pakowane i przygotowywane do skadowania w mogilniku. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 22

Transport materiaw promieniotwrczych Materiay promieniotwrcze transportowane s samolotami, kolej, samochodami i statkami. Wikszo transportowanych przesyek zawiera bardzo mae iloci substancji promieniotwrczych. Istniej cise przepisy wydane przez Midzynarodow Agencj Energii Atomowej (MAEA), dotyczce przygotowania i bezpiecznego transportowania materiaw promieniotwrczych.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

23

Transport materiaw promieniotwrczych Typ opakowania do przewozu materiaw promieniotwrczych zaley od rodzaju materiau, jego objtoci, iloci, postaci fizycznej i aktywnoci. Rne typy opakowa s inaczej zbudowane i posiadaj inne parametry wytrzymaociowe oraz materiaowe. Niektre typy opakowa zanim zostan dopuszczone do stosowania, s poddawane bardzo surowym testom: mechanicznym (ciskanie, upadek z wysokoci), termicznym (odporno na podwyszon temperatur), Zanurzeniowym, itp.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

24

Transport materiaw promieniotwrczych Opakowania typu B maj podwyszon wytrzymaoci mechaniczn i termiczn, musz zapewni szczelno i osonno adunku nawet w razie powanych wypadkw transportowych. Opakowania typu A musz zapewni szczelno i osonno adunku w przypadku mniejszych wypadkw transportowych.

Typ A

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

25

Transport materiaw promieniotwrczych Opakowania przemysowe (IP) su do transportu materiaw o niskiej aktywnoci lub przedmiotw skaonych powierzchniowo. Ten typ opakowa poddawany jest niektrym testom wytrzymaociowym.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

26

Transport materiaw promieniotwrczych Opakowania tzw. wyczone uywane s do transportu bardzo maych iloci materiaw promieniotwrczych,
radiofarmaceutykw urzdze zawierajcych rda promieniotwrcze o bardzo maej aktywnoci (izotopowe czujki dymu, przyrzdy pomiarowe).

S to rozmaite pudeka kartonowe, pojemniki z metalu czy tworzyw sztucznych.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

27

Skadowanie odpadw promieniotwrczych Odpady radioaktywne w postaci staej lub ciekej naley podzieli na trzy grupy: nisko aktywne
redukowane do moliwie najmniejszej objtoci (stanie, ciskanie, spalanie), zacementowane w beczkach.

rednio aktywne
rozdrabniane zacementowane w beczkach.

wysoko aktywne
gwnie produkty rozpadu cikich jder s gwnym rdem (99%) promieniowania wszystkich odpadw promieniotwrczych, skadowanie wymaga szczeglnej ostronoci.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

28

Skadowanie odpadw promieniotwrczych Ostateczne skadowanie jest przewidywane w rnym czasie, w zasadzie dopiero po roku 2010. s opracowane rne sposoby zabezpieczenia wysokoaktywnych odpadw. jednym z najlepszych jest zeszklenie - szko jest materiaem bardzo odpornym na dziaania chemiczne. Obecnie wydaje si, e umieszczenie zeszklonych odpadw w pojemnikach z nierdzewnej stali, otoczenie ich warstw gliny i skadowanie w gbokich, szczegowo przebadanych formacjach geologicznych jest w peni bezpiecznym rozwizaniem skadowania ostatecznego odpadw promieniotwrczych. 29

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

Skadowanie odpadw promieniotwrczych Dla kadego skadowiska trzeba okreli system barier ochronnych. Bariery ochronne sztuczne i naturalne s fizycznymi przeszkodami zabezpieczajcymi przed uwalnianiem i rozprzestrzenianiem si substancji promieniotwrczych ze skadowanych odpadw. Wszystkie stosowane bariery dopeniaj si wzajemnie i tworz system multibarier dajcy pene zabezpieczenie.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

30

Skadowanie odpadw promieniotwrczych Bariera naturalna - zwizana ze struktur geologiczn i warunkami hydrogeologicznymi terenu skadowiska odpadw promieniotwrczych ogranicza proces migracji, rozprzestrzenianie si w glebie, przenikanie do wd gruntowych i powierzchniowych substancji promieniotwrczych. Dlatego te przy wyborze lokalizacji skadowiska uwzgldnia si te czynniki geologiczne i hydrologiczne, ktre decyduj o skutecznoci bariery naturalnej. Szczeglnie wane jest pooenie i poziom wd gruntowych, pooenie struktur naruszonych i przepuszczalno sorpcyjna gleby. 31

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

Skadowanie odpadw promieniotwrczych Bariery sztuczne (inynierskie) - wszystkie bariery wykonane przez czowieka. Materia wicy: przeciwdziaa rozsypaniu, rozproszeniu, rozpyleniu i wymywaniu substancji promieniotwrczych. izoluje odpady promieniotwrcze od wpywu czynnikw zewntrznych, wytrzymujcy dziaanie wody, temperatury, oraz zabezpiecza przed uszkodzeniami mechanicznymi. Opakowanie: dodatkowo zabezpiecza odpady przed uszkodzeniami mechanicznymi, dziaaniem czynnikw atmosferycznych osabia promieniowanie uatwia transportowane, magazynowane oraz skadowane. metalowe beczki lub pojemniki betonowe. 32 Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

Skadowanie odpadw promieniotwrczych

bariera naturalna (geologiczna) bariery inynierskie: zestalenie wytrzymay pojemnik osona biologiczna osona mechaniczna trwae zabezpieczenie

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

33

Skadowowiska geologiczne Analogami kompleksowymi obejmujcymi kilka procesw i odnoszcymi si do caego skadowiska s niektre zoa uranu. Najlepszymi analogami s zoe Cigar Lake w Kanadzie jedyne znane na wiecie naturalne reaktory jdrowe w Gabonie. Zoe Cigar Lake, najwiksze zoe uranu na wiecie, w pnocnej czci prowincji Saskatchewan w piaskowcach na gbokoci 430 metrw, ruda ma od 20 do 100 metrw szerokoci, 20 metrw gruboci i 2 km dugoci, Wiek rudy uranu, uraninitu, 1,3109 lat Zawarto uranu w rudzie osiga 55%. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 34

Skadowowiska geologiczne Zoe Cigar Lake ma wiele elementw i cech analogicznych do gbokiego skadowiska Ruda uranu w zou bya trzykrotnie w swojej historii rozpuszczana. Reakcje midzy wodami podziemnymi i rud uranu zachodziy take w cigu ostatnich kilkuset tysicy lat. Na powierzchni ziemi nie ma najmniejszych ladw obecnoci uranu, Nawet nieefektywne bariery (illit, piaskowiec) byy na tyle skutecznie, e uran nie osign biosfery w czasie co najmniej 104 lat. warunki redukcyjne w zou przeciwdziaay migracji uranu uran nie utleniony jest trudno rozpuszczalny w wodzie. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 35

Skadowowiska geologiczne

skay osadowe skaa macierzysta

glina zwaowa piaskowiec I piaskowiec II wybielony piaskowiec czapa kwarcowa okrywa ilasta ruda uranowa podoe krystaliczne

betonit odpad

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

36

Skadowanie odpadw promieniotwrczych W wyeksploatowanych kopalniach np. soli. Odpady sabo aktywne blisko powierzchni poukadane beczki z odpadami Odpady rednio aktywne na rednim poziomie beczki wrzucane w procesie zautomatyzowanym Odpady wysoko aktywne na najniszym poziomie zabetonowane. Mogilniki gbokie odwierty odpady zalane cementem.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

37

Skadowanie odpadw promieniotwrczych

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

38

Skadowanie odpadw promieniotwrczych

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

39

Skadowanie odpadw promieniotwrczych w Polsce W Polsce jest jedna Centralna Skadnica Odpadw Promieniotwrczych, CSOP -i Ran. Miejscowo Ran ley nad Narwi w odlegoci okoo 90 km od Warszawy Skadowisko zaoone roku 1961 w forcie wojskowym, wybudowanym w latach 19051908 przez wadze rosyjskie
Warszawa Narew obiekt A

obiekt B

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

40

Skadowanie odpadw promieniotwrczych w Polsce Skadowisko przeznaczone do ostatecznego skadowania odpadw promieniotwrczych Skadowisko przyjmuje odpady: nisko aktywne stae moc dawki na powierzchni opakowania nie przekracza 2 mGy/h, rednio aktywne moc dawki od 2mGy/h do 6mGy/h, odpady -promieniotwrcze moc dawki na powierzchni opakowania nie przekracza 2mGy/h, wysoko aktywne rda zamknite o aktywnoci do 74GBq napromienione pojemniki o mocy dawki od 40mGy/h do 100mGy/h. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 41

Skadowanie odpadw promieniotwrczych w Polsce Lokalizacja CSOP spenia kilka podstawowych kryteriw, miejscowo Ran centralnie pooona od punktw dostaw odpadw, teren na niskie zaludnienie, z daa od terenw budowlanych, od miejsc poboru wody pitnej, na terenie suchym, o podou nieprzepuszczalnym, gliniastym teren fortu jest kilka metrw nad poziomem wd gruntowych, oddzielonych warstw gliny (o bardzo maej przepuszczalnoci) i warstw gleby (posiadajcej waciwoci sorpcyjne). Obszar CSOP obejmuje 4,2 ha, wzdu zachodniej i poudniowej granicy jest sucha fosa o gbokoci okoo 2 m, na terenie znajduje si szereg betonowych bunkrw naziemnych lub czciowo zagbionych o gruboci cian 1,2 - 1,5m, z dodatkowymi nasypami ziemnymi. 42 Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

Skadowanie odpadw promieniotwrczych w Polsce Sucha fosa - ostateczne skadowanie emiterw i . kolejno na odcinku 4 m dno i ciany fosy pokrywane s warstw betonu o gruboci 20 cm, zapeniony odcinek zalewany betonem, gra pokryta asfaltem. odpady o najwikszej mocy dawki umieszczane s na dnie fosy w typowych bbnach o pojemnoci 200 dm 3 w warstwach, rozdzielonych betonem o gruboci 20 cm, hoboki o pojemnoci 50 i 70 dm3 ukadane w dwch warstwach, bez betonowej przegrody. Bunkry chwilowe skadowanie emiterw , komorzy po cakowitym zapenieniu s szczelnie zamknite lub zamurowane. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 43

Nieczynny reaktor EWA Pierwszy polski reaktor EWA (Eksperymentalny, Wodny, Atomowy) w wierku, reaktor naukowo-badawczy, sprowadzony z b.ZSRR pierwszy raz uruchomiony w roku 1958 definitywnie zamknity w roku 1995 Pozostaa pusta konstrukcja suy do przechowywania odpadw radioaktywnych. Hala reaktora EWA znajduje si w odlegoci okoo 300 metrw od hali czynnego reaktora MARIA.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

44

Nieczynny reaktor EWA

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

45

Zuyte paliwo jdrowe W Polsce roczne zuycie energii cakowitej pokryaby energia pozostaa w paliwie zuywanym w elektrowni jdrowej o mocy 2GW(e). We Francji stosuje si na skal przemysow czciowo zamknity cykl paliwowy MOX (Mixed OXide - UO2+PuO2), w ktrym wykorzystuje si pluton z zuytego paliwa jdrowego.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

46

Przemiany w cyklu U-Pu

160d 140a 18a 9300a 4000a

Cm Am
88a 2,4.104a

242
430a

243
150a/16h

244
7900a

245
10h

246

241
6600a

242
14a

243
3,8.105a

244
5h

Pu Np
2,5.10 a
5

238
2,1.10 a
5

239
51h

240
2,4d

241

242

243

237
7,1.10 a
5

238
7

239
4,5.10 a
9

2,4.10 a

6,7d

23m

234

235

236

237

238

239

(n,xn) (n, )

naturalny

rozszczepialny dugoyciowy krtkoyciowy

(n, ) (n, )

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

47

Zuyte paliwo jdrowe Eksploatacj paliwa cechuje rnorodno procesw jdrowych. Pojawia si znaczca liczba jder, szczeglnie tzw. rzadkich aktynowcw MA (minor actinides) Np, Am i Cm.

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

48

Wypalone paliwo jdrowe (gwne skadniki promieniotwrcze 1GWe/rok)

Aktynowce jadro
235 236 238 237 238 239 240 241 242 241

Produkty rozszczepienia M [kg]

235

T1/2 [lata] 7,0.108 2,3.107 4,5.109 2,1.106 88 2,4.104 6,6.103 14 3,8.105 4,3.102 1,4.102 7,4.103 18 8,5.103

UO2

MOX 20 10 27000 10 3,5% 47,5% 27% 11% 10% 28 0,2 25 15 3

85 90

jadro Kr Sr Cs Sm

T1/2 [lata] 10,8 29 30 93 1,5.106 2,1.106 6,5.106 1,6.107 2,6.106

M [kg] 0,4 14 32 0,3 23 25 7 6 10

U U U Np Pu Pu Pu Pu Pu Am Am Am Cm Cm

280 120 28000 15 6 170 70 40 15 7 0,1 3 0,7 0,1

137 151 93 99

Zr Tc Pd I Cs

107 129 135

242m 243 244 245

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

49

Zuyte paliwo jdrowe Na skal przemysow czciowo zamknity cykl paliwowy jest od dawna realizowany we Francji. Pluton z zuytego paliwa domieszany do paliwa uranowego jest paliwem typu MOX (UO2+ PuO2). Peny recykling plutonu w zwykych reaktorach lekkowodnych (na neutronach termicznych) obok redukcji udziau izotopw rozszczepialnych prowadzi do transmutacji istotnej czci plutonu w promieniotwrcze transplutonowce, majce znikomy uamek neutronw opnionych. Materiay te maj dodatnie prniowe wspczynniki reaktywnoci. Nie mog by wzgldw bezpieczestwa stosowane jako paliwo w ukadach krytycznych. Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny 50

Transuranowce rozszczepialne

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

51

Parametry aktynowcw
jdro
232

Neutrony opnione [%] 2,4 0,7 1,7 0,26 0,55 0,12 0,18 0,23 0,13 0,16

Neutron/rozszcz 2,2 2,42 2,6 2,87 2,9 3,4 3,3 3,5 3,3 3,6

neutrony szybkie termiczne szybkie termiczne termiczne szybkie termiczne szybkie termiczne termiczne

Th U U

235 238 239 241 241

Pu Pu

Am Am

242m 243

Am Cm Cm

244 245

Tadeusz Hilczer, wykad monograficzny

52