Kwartalnik Polonii w Kazachstanie nr 41 padziernik - listopad - grudzie 2012

Drogi Czytelniku! W ten witeczny czas yczymy Ci ZNALEZIENIA, jeli nadal szukasz WYJANIENIA, jeli nadal co tego wymaga SPENIENIA, jeli czujesz, e chodzi o co wicej A przede wszystkim MIOCI i SPOKOJU - niech zagoszcz w Twoim sercu! Redakcja

Gos Polski

-2-

Nr 41/2012

Znani Polacy

Jzef Ignacy KRASZEWSKI 28 VII 1812 - 19 III 1887. By najpodniejszym pisarzem polskim wszystkich wiekw. [...]. Prowadzi rozleg korespondencj - liczb jego listw szacuje si na kilkadziesit tysicy; tylko niewielk ich cz dotd opublikowano. By redaktorem i wydawc. Przygotowa do druku i opublikowa ponad 40 t. dokumentw historycznych i dzie innych pisarzy. W latach 1841-51 opracowywa na Woyniu, w Wilnie za wydawa dwumiesicznik "Athenaeum" (66 t.), w latach 1859-63 redagowa dziennik "Gazeta Warszawska" (w r. 1861 przemianowany na "Gazet Polsk"), a w l. 1870-71 w Drenie "Tydzie". Z tym wszystkim nie by czowiekiem, ktry interesuje si wycznie zapisywanym i zadrukowanym papierem. Pasjonowa si rysunkiem pejzau i architektury (sam ilustrowa swoje relacje z podry; do dzi ocalao ponad 1600 jego rysunkw), po amatorsku ima si malarstwa olejnego, gromadzi kolekcje starych rycin. Kocha muzyk. Za niezbywaln przyjemno codzienn uznawa godzin gry na fortepianie, a jego recenzje z koncertw i oper odznaczaj si solidnym profesjonalizmem. Wiele podrowa: zjedzi ca przedrozbiorow Polsk i niemal ca Europ. Przez wszystkie lata dorosego ycia angaowa si w dziaalno polityczn, co dwukrotnie opaci wizieniem. Uczestniczy w dziesitkach przedsiwzi spoecznych, a w niejednej sprawie umia si przeciwstawi opinii publicznej. Pochodzi z rodziny szlacheckiej gospodarujcej w Dohem koo Pruany (dzi Biaoru) i za swoj ojczyzn najblisz uwaa Wielkie Ksistwo Litewskie, cho urodzi si w Warszawie (jego matka przyjechaa tu w 1812 r., obawiajc si dziaa wojennych na szlaku natarcia armii Napoleoskiej na Moskw). [...] Po wybuchu w Warszawie powstania listopadowego zosta wraz z grup kolegw aresztowany i ponad rok przebywa w rosyjskim wizieniu, a po uwolnieniu pozostawa w Wilnie pod dozorem policyjnym. Gdy zezwolono mu na powrt do Dohego, kontynuowa rozpoczt w Wilnie twrczo literack i dopenia wyksztacenia (bo wadze carskie zlikwidoway Uniwersytet w Wilnie. Nawyk zachannego, ale uwanego czytania literatury i krytyki z caej Europy zosta mu na stae. [...] W przededniu powstania 1863 r. uczestniczy w dziaalnoci politycznej, dlatego po wybuchu walk zosta przez podlege Petersburgowi wadze krajowe uznany za osobisto niepodan w Warszawie. Zostawiwszy tutaj rodzin, musia emigrowa. Wyjecha do Drezna, gdzie mieszka do r. 1884. W Drenie sta si jednoosobow instytucj polsk pomocy uchodcom politycznym, organizatorem ycia literackiego i informacji o Polsce. [...] W 1883 r. zosta w Berlinie uwiziony i oskarony o wspprac z francuskim wywiadem wojskowym, a w roku nastpnym skazany przez trybuna w Lipsku na 3,5 roku twierdzy. Kar odbywa w Magdeburgu. Z powodu choroby urlopowany za kaucj wyjecha na kuracj do Woch, skd po trzsieniu ziemi schroni si w 1886 r. w Genewie. Tu do choroby nowotworowej przyczyo si zapalenie puc i stao si bezporedni przyczyn mierci. Zwoki jego przewieziono do Krakowa do krypty zasuonych w kociele Na Skace.[...] Twrczoci Kraszewskiego stale przywiecay intencje patriotyczne, przybarwione niechci do arystokracji, sympati do szlachty (ktrej wady chosta, ale uwaa j za ostoj wiadomoci narodowej) i skonnoci do idealizowania ludu. Pozytywistyczni realici traktowali go jako swego nauczyciela. Stworzy wasnymi siami bibliotek powieci, ktra cieszya si w drugiej poowie XIX w. powodzeniem nie tylko wrd czytelnikw polskich (w Polsce pozosta pisarzem poczytnym take w XX w.), ale i wikszoci krajw europejskich. Ponad setk jego powieci przeoono na jzyki obce. Niektre z nich miay przekady liczne (Jermoa - 9, Ulana i Hrabina Cosel - po 8, Herod baba, Morituri i Stara ba - po 6). Przed Sienkiewiczem by to najczciej tumaczony autor polski.
Opracowano na podstawie Internetu

Nr 41/2012

-3-

Gos Polski w numerze

Znani Polacy ..................................................................2 Polskie przepisy .............................................................3 Najwaniejsze bitwy i wojny Polski ..................................4 XXI Konkurs Recytatorski im. Adama Mickiewicza Kresy 2012 - relacje.....................................................5 wito polskiej poezji - Kresy 2012 eliminacje centralne w Astanie....................................6 Rozsawili Polsk.........................................................7 Najbardziej znani listopadowi i grudniowi solenizanci.................................8 R. Matusiak, ycie polonijne w Kirgistanie .................9-10 Poznajmy bogaty wiat przyrody naszych ojczyzn............................................................11 Przystanek Czkaowo..............................................12-13 M. Musia Majwka polonijna w Pierwomajce...............14 M. Musia Poegnanie konsula.....................................15 Tradycje i zwyczaje boonarodzeniowe........................16 Symbole wit Boego Narodzenia..............................17 Kalejdoskop.............................................................18-19 L. Krynicki, Co Polak, to historia...............................20-21 E. Konik, Kronika tajynszyska................................22-24 Procedura uzyskania Karty Polaka ...............................25 Widokwka z... Ojcowa.................................................26 Wane daty z historii Polski.....................................27-28 Kcik dla dzieci.............................................................29 Oglnokazachstaski Konkurs Recytatorski Midzy niebem a stepem - ogoszenienie.....................30 Wskazwki metodyczne...............................................31 70 rocznica wyprowadzenia wojsk gen. Andersa z Azji Centralnej............................................................32 Studia w Polsce i nauka jzyka polskiego w Kazachstanie i Kirgizji................................................32 Znani Polacy, ktrzy odeszli w 2012 roku.......................33 Polskie tradycje wci ywe..........................................34 Kalendarium.................................................................35

Polskie przepisy
Zupa wigilijna z karpia Skadniki: 1,5 l wywaru z warzyw, 50 dag oczyszczonego karpia, 15-20 dag jabek, 10 dag cytryn, maso lub margaryna, 2 dag mki, 2 yki przecieru ze liwek suszonych, sl, pieprz i gaka muszkataowa do smaku. Ryb umy, pokroi, zala wrzcym wywarem, ugotowa. Jabka umy, obra, przekroi na p, usun gniazda nasienne, pokroi w czstki. Cytryny umy, sparzy, obra ze skrki, pokroi w pplasterki. Maso rozgrza, wsypa mk, zasmay nie rumienic, poczy z ryb, jabkami, cytrynami i przecierem ze liwek. Chwil pogotowa, doprawi do smaku. Podawa z azankami lub innymi kluskami. Kapusta z grzybami Skadniki: kilogram kiszonej kapusty, kilka suszonych grzybw, 4 yki masa, cebula oraz pieprz i sl Grzyby dokadnie umy, namoczy w niewielkiej iloci wody i zostawi na kilka godzin. Kapust lekko przepuka, a nastpnie odcisn, posieka i woy do garnka. Zala wod tak, aby kapusta bya przykryta. Doprowadzi do wrzenia i gotowa okoo p godziny. Namoczone grzyby zagotowa, przela do kapusty i razem gotowa do mikkoci. Odparowa nadmiar soku. Cebul pokroi w grub kostk. Stopi maso i na nim przesmay cebul. Doda do kapusty i dokadnie wymiesza. Przyprawi wedug uznania.

Okadka I Zubrzyca Grna, Muzeum Orawski Park Etnograficzny fragment ekspozycji obrazw malowanych na szkle zdjcie z albumu Polska w fotografii Wkadka s.18 Konkurs Kresy 2012 - fot. M. Strama Kokszetau, fot. A. Suchowiecki i W. Kalista s.19 Biszkek, fot. R. Matusiak Tajynsza, fot. E. Konik Pierwomajka, fot. M. Musia Czkaowo, fot. s. Urszula Kubiak i K. Furmanowicz Okadka II Krakw, boonarodzeniowa szopka krakowska (UM woj. Maopolskiego - zdjcie z albumu Polska w fotografii

Smacznego!!!

fot. Polska w fotografii

Gos Polski

-4-

Nr 41/2012

Najwaniejsze bitwy i wojny Polski

Powstanie Listopadowe 1830-1831
Iustum enim est bellum quibus necessarium, et pia arma, ubi nulla nisi in armis spes est. [Sprawiedliw bowiem jest wojna dla tych, dla ktrych jest konieczna, i bogosawiony jest or, jeli tylko w nim caa spoczywa nadzieja]. Tytus Liwiusz, Ab Urbe condita, IX;1.

Powstanie Listopadowe 1830 1831 to wystpienie zbrojne przeciwko Rosji, polskie powstanie narodowe. Za jego pocztek przyjmuje si noc z dnia 29 na 30 listopada 1830 tzw. noc listopadowa. Powstanie Listopadowe doszo do skutku z powodu amania przez Rosjan konstytucji Krlestwa Polskiego z 1815 oraz represji, jakimi zostay dotknite tajne zwizki i organizacje. Gwnym celem by zamach na wielkiego ksicia Konstantego. Inni mieli zaj koszary rosyjskie i rozbroi przebywajce tam wojsko. Sygnaem do rozpoczcia dziaa by poar na Solcu, na trasie spiskowcw znalaz si m.in. Belweder, Arsena, szczeglnie istotna bya take wojna polsko-rosyjska oraz dziaania zbrojne na Litwie, mudzi i Biaorusi. Powstanie Listopadowe objo swym zasigiem Krlestwo Polskie, Litw, a take cz Ukrainy i Biaorusi. Istotn rol w powstanie, jeli chodzi o dziaania zbrojne odegra Jzef Chopicki. Zyska on wielk popularno i uznanie jako dyktator powstania doskonale poprowadzi wojsko polskie, co miao odzwierciedlenie w zwyciskim starciu bitwa pod Grochowem.

W trakcie powstania stoczono kilka wanych i synnych bitew, m.in. bitwa pod Ostrok, bitwa pod Stoczkiem, bitwa pod Olszynk Grochowsk czy wspomniana wczeniej bitwa pod Grochowem. Decydujcym starciem bya obrona Warszawy. Armia polska skoncentrowaa swe siy, cigle napywali take nowi ochotnicy. 6 wrzenia 1831 roku rozpocz si szturm na Warszaw. Niestety, miasto skapitulowao, a wraz z tym upado Powstanie Listopadowe, dokadnie 21 padziernika. W czasie trwania Powstanie Listopadowe 1830 1831 siy polskie liczyy ok. 150 ty. onierzy, za Imperium Rosyjskie dysponowao 200 tysiczym wojskiem. Jednake to strona polska poniosa a dwukrotnie wiksze straty ok. 40 ty. Polegych i rannych. Dzi Powstanie Listopadowe upamitnia Dzie Podchorego. Przywdcy powstania listopadowego: Jzef Chopicki, Micha Gedeon Radziwi, Jan Zygmunt Skrzynecki, Henryk Dembiski, Ignacy Prdzyski, Kazimierz Maachowski, Kazimierz Maachowski, Maciej Rybiski, Jan Nepomucen Umiski, Maciej Rybiski. To wydarzenie historyczne odbio si szerokim echem w polskiej kulturze, stao si inspiracj dla pisarzy, malarzy czy muzykw. Choby dla wielkich romantykw. W Grobie Agamemnona i Kordianie Juliusza Sowackiego, Dziadach cz. III i Reducie Ordona Adama
fot. warszawska-wola.strefa.pl

fot. pinakoteka.zascianek.pl

Wojciech Kossak Sowiski w okopach Woli

Wojciech Kossak Olszynka Grochowska

Tajny plan noc listopadowa niestety nie powid si. Wielki ksi uciek, wojsko rosyjskie nie zostao zaskoczone. Do spiskowcw zacza przycza si ludno miejska, jednake gwnie chopi i rzemielnicy.

Mickiewicza, a tak e kontynuatora myli romantycznej - Stanisawa Wyspiaskiego. Naley tu wymieni dwa dramaty: Warszawiank i Noc listopadow.
Opracowano na podstawie Internetu

Nr 41/2012

-5-

XXI Konkurs Recytatorski im. Adama Mickiewicza Kresy 2012 - relacje

17 XI 2012 r. w stolicy Kazachstanu Astanie odby si XXI Konkurs Recytatorski im. Adama Mickiewicza Kresy 2012. W tym roku zosta zorganizowany przez nauczyciela jzyka polskiego Pani Boen Pajk oraz Pana Alieksieja S. Trufanowa Dyrektora Gimnazjum nr 5. Uroczysto odbya si dziki udziaowi i wsparciu Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Astanie. Program rozpocz si powitaniem uczestnikw przez Pani Boen Pajk. Nauczyciele wraz z uczniami zostali zaproszeni na obiad. Nastpnie Po konkursie odbyo si spotkanie dla nauczycieli jzyka polskiego pracujcych w Kazachstanie z Pani Konsul Magorzat Task i Pani Sekretarz Mart Zielisk . Po sesji

nauczyciele wraz z uczniami zostali przewiezieni do internatu. Nazajutrz wszyscy powrcili do swoich miejscowoci. Tekst i fotografie Magdalena Strama 17 listopada 2012 r. odbyy si w Astanie w Gimnazjum Nr 5 Eliminacje Centralne XXI Konkursu RecytatorskiegoKresy im. Adama Mickiewicza. W tym roku Konkurs zosta zorganizowany przez nauczyciela jzyka polskiego Pani Boen Pajk oraz Pana Alieksieja S. Trufanowa Dyrektora Gimnazjum nr 5. Uroczysto odbya si dziki udziaowi i wsparciu Ambasady Rzeczpospolitej Polskiej w Astanie. Uczniowie Gabinetu jzyka polskiego w Tajynszy przygotowali na Konkurs wiersze Adama Mickiewicza i Jana Brzechwy. W repertuarze Junny opaty byy: witezianka A. Mickiewicza i Pali si J. Brzechwy. Anastazja Dmitrenko wykonaa: ballad Pani Twardowska A. Mickiewicza i wiersz Hipopotam J. Brzechwy. Jelizawieta Bieousowa przygotowaa Kaczk dziwaczk i Zoo J. Brzechwy. Wiktoria Wierbicka wiersze - Androny i Ciota Danuta Jana Brzechwy. Dugo trway obrady jurorw konkursu, poniewa wszyscy uczestnicy eliminacji wykazali si bardzo wysokim poziomem. Tajynianki - Liza Bieousowa zaja pierwsze miejsce, Wiktoria Wierbicka zaja drugie miejsce. Po Konkursie odbyo si spotkanie nauczycieli z Pani Konsul. Dzieci z Tajynszy pojechay na wycieczk po Astanie pod opiek Pani Leny Bieousowej. Obejrzay Astan o wieczornej porze. Wrae byo mnstwo tote kolejna noc spdzona w pocigu upyna bardzo spokojnie. Morfeusz, grecki boek snu, wzi w swoje wadanie wracajcych do Tajynszy uczestnikw konkursu.
Elbieta Konik

komisja w skadzie: Pani Konsul RP Magorzata Taska, Pani Marta Zieliska, Pani Barbara Krawczyska oraz Pan Sawomir Krawczyski powitali zgromadzonych goci otwierajc konkurs. Nagrody zostay przyznane w trzech kategoriach wiekowych, dla kadej grupy III miejsca. Wyoniony Laureat III miejsca w kategorii wiekowej z etapu II Konkursu wemie udzia w XXI Spotkaniu Laureatw KRESY 2012 w Biaymstoku. Temirtau reprezentowaa Diana Czernowa w repertuarze Snu mio Adama Mickiewicza oraz Na balkonie Juliana Tuwima. Za swj wystp otrzymaa dyplom uczestnika. Nauczyciel jzyka polskiego, Pani Wiesawa Sobiszek z Karagandy, przybya z trojgiem uczniw, z ktrych kady zosta nagrodzony. Decyzj Komisji gwn nagrod i wyjazd do Biaegostoku na fina otrzymaa Krystyna Fatiejewa z Karagandy, recytujc wiersze: Niepewno Adama Mickiewicza, Nic dwa razy Wisawy Szymborskiej ; Wadim Karpiski prezentowa Moj piosnk II Cypriana Kamila Norwida i Epilog do ballad - niewiadomo co, czyli romantyczno ballada. Zdoby II miejsce w grupie wiekowej do lat 16. Wadysaw Karpiski powiedzia : Stepy akermaskie Adama Mickiewicza oraz List do ludoercw Tadeusza Rewicza. Otrzyma za to III miejsce w II grupie wiekowej. Wszyscy laureaci i uczestnicy dostali nagrody oraz dyplomy.

Gos Polski

-6-

Nr 41/2012

wito polskiej poezji - Kresy 2012 eliminacje centralne w Astanie

Kresy - to coroczny konkurs recytatorski dla Polakw z zagranicy. W tym roku dla Polakw z Kazachstanu Kresy zostay zorganizowane 17 listopada w Astanie, w Gimnazjum Nr 5. Uczestnicy Konkursu przybyli z rnych orodkw polonijnych w Kazachstanie. Wiersze recytowali recytatorzy z Karagandy, Czkaowa, Temirtau, Pierwomajki, Tajynszy, K o k s z e t a u , S z o r t a n d y, K a m y s z e n k i , ozowoje, Zielonego Gaju, Kellerowki, Jasnej Polany i z Astany. Organizator XXI Konkursu Recytatorskiego Kresy to Wsplnota Polska z Biaegostoku. W szkole Konkurs zorganizowaa polonistka i nasz nauczyciel jzyka polskiego - Pani Boena Pajk. Impreza odbya si pod patronatem Ambasady RP w Astanie. Kiedy wszyscy gocie przyjechali, spotkanie rozpoczlimy od obiadu. Po obiedzie gocie poszli do sali teatralnej. Nastpnie Pani Boena przedstawia recytatorom i nauczy cielom Komisj Konkursow. W Komisji zasiaday 4 osoby: Pani KonsulMagorzata Taska, Pani Marta Zieliska oraz Pastwo Krawczyscy. Recytatorzy byli podzieleni na trzy grupy: l najmodsza grupa (dzieci do 12 lat) l rednia grupa (dzieci od 12 do 16 lat) l starsza grupa (modzie, ktra skoczya 16 lat). Recytatorzy wychodzili na scen, kiedy ich zapraszali prowadzcy. Byam jedn z prowadzcych wraz z moj koleank Krysi. Dobrze si czuam w tej roli. i innych twrcw. Kiedy wszyscy zaprezentowali swoje wiersze, Pani Boena ogosia przerw na obrady Komisji. Jury wybrao laureatw w kadej grupie wiekowej. Po dugim oczekiwaniu Komisja ogosia wyniki. Wszystkim recytatorom wrczono dyplomy za uzyskane miejsca albo za udzia w Konkursie i prezenty. Oto laureaci Kategoria I: Ex equo I miejsce Nikita an Lin z Czkaowa, Jelizawieta Bieousowa z Tayjnszy Ex equo II miejsce Paulina Sawioowa z Astany, Wiktoria Wierbicka z Tayjnszy Ex equo III miejsce Jana wicicka z Astany, Alina Sowiska z Czkaowa Kategoria II: I miejsce Janina Sikorska z Pierwomajki Ex equo II miejsce Wadim Karpiski z Karagandy, Angelika Kuzko z ozowoje Ex equo III miejsce Galina Ilnicka z Czkaowa, Wadysaw Karpiski z Karagandy Kategoria III: I miejsce Krystyna Fatiejewa z Karagandy II miejsce - Anastazja Dulska z Astany III miejsce Ewa Labutina z Jasnej Polany Gratulujemy! Laureatka I miejsca z najstarszej grupy bdzie reprezentowa Kazachstan w finale Kresw w Polsce. Po ogoszeniu wynikw i wrczeniu nagrd odbya si sesja zdjciowa. Recytatorzy chcieli mie pamitkowe fotografie ze swymi nauczycielami i czonkami komisji. Nastpnie Pani Boena wszystkim podzikowaa: Komisji, prezesom stowarzysze Polakw, uczestnikom i ich nauczycielom, szczeglnie za Ambasadzie RP w Astanie i Administracji Gimnazjum Nr 5. I na tym skoczylimy Konkurs Kresy 2012 , ktry dugo jeszcze bdziemy wspomina.
Helena Smolina uczennica 11 klasy Gimnazjum Nr 5 w Astanie

Recytatorzy powiedzieli dwa wiersze albo wiersz i fragment prozy. W repertuarze byy utwory: Adama Mickiewicza, Wandy Chotomskiej, Bolesawa Lemiana, Wisawy Szymborskiej, Cypriana Kamila Norwida, Jana Twardowskiego, Kazimiery Iakowiczwny

fot. B. Pajk

Nr 41/2012

-7-

Rozsawili Polsk
Krzysztof Wielicki (urodzony w gminie Ostrzeszw w Szklarce Przygodzickiej, w roku 1950, dnia 5 stycznia) - wielki himalaista. Pan Wielicki to polski wspinacz, himalaista, alpinista, a take taternik. Jako pity czowiek na Ziemi, jest zdobywc Korony Himalajw oraz Karakorum. Jako pierwszy czowiek zim wszed na Lhotse, Kangczendzong oraz Mount Everest. The Explorers Club. Na przeomie 2006/2007 roku podj kolejna prb zdobycia zim Nanga Parbat, lecz z powodu skrajnie trudnych warunkw pogodowych, musia wycofa si wraz ze swoim zespoem.

fot. granowski.cba.pl

Krzysztof Wielicki

Zdobycze w Koronie Himalajw i Karakorum: - Mount Everest (8848 m n.p.m.) 1980 - I zimowe wejcie na omiotysicznik - Broad Peak (8048 m n.p.m.) 1984 - I wejcie na omiotysicznik i powrt do bazy w jedn dob (21,5 h), wejcie solo - Manaslu (8163 m n.p.m.) 1984 - now drog oraz 1992 - drog klasyczn - Kangchenjunga (8586 m n.p.m.) 1986 - I zimowe wejcie - Makalu (8463 m n.p.m.) 1986 - nowym wariantem, w stylu alpejskim - Lhotse (8511 m n.p.m.) 1988 - I zimowe wejcie, wejcie solo - Dhaulagiri (8156 m n.p.m.) 1990 - now drog, wejcie solo - Annapurna (8091 m n.p.m.) 1991 - drog Boningtona - Cho Oyu (8201 m n.p.m.) 1993 - polsk drog - Shisha Pangma (8021 m n.p.m.) 1993 -now drog, wejcie solo - Gasherbrum II (8035 m n.p.m.) - 1995 - drog klasyczn, wejcie solo oraz 2006 - drog klasyczn - Gasherbrum I (8068 m n.p.m.) 1995 - drog japosk, w stylu alpejskim - K2 (8611 m n.p.m.) 1996 - drog japosk - Nanga Parbat (8125 m n.p.m.) 1996 - drog Kinschofera, wejcie solo.
Opracowano na podstawie Internetu

Poudniowa ciana Lhotse

Na szczycie Lhotse stan samotnie w czasie nocy sylwestrowej, jeszcze w gorsecie, ktry nosi po uszkodzeniu krgosupa w grach. Z kolei na Broad Peak praktycznie dosta si solo w cigu jednego dnia (byo to pierwsze na wiecie wejcie na omiotysicznik w cigu doby). Nowe drogi wyznaczy podczas samotnej wspinaczki na Shisha Pangme oraz Dhaulagiri. Samotnie zdoby te szczyt Gasherburm II, a wiadkami samotnego wejcia na Nanga Parbat jedn z najwikszych cian Ziemi byli jedynie pakistascy pasterze obserwujcy jego wyczyn z oddalonych k. Bra udzia w a 4 prbach wejcia na K2. I dopiero niedawno, bo podczas ostatniej, letniej wyprawy w 1996 roku, wytrwao zostaa nagrodzona Krzysztofowi udao si wej na szczyt Filarem Pnocnym z dwoma woskimi alpinistami. Po biwaku, niedaleko szczytu, zejcie zamienio si w dramatyczn akcj, na szczcie szczliwie zakoczon sprowadzania skrajnie wycieczonego Wocha. W ubiegym roku to blisko stuletnie stowarzyszenie nagrodzio naszego himalaist prestiowym odznaczeniem Lowell Thomas Award, jest take czonkiem - wspzaoycielem Jurajskiego Klubu Wysokogrskiego. Pan Wielicki naley jako czonek do

fot. granowski.cba.pl

Gos Polski

-8-

Nr 41/2012

Najbardziej znani listopadowi i grudniowi solenizanci

30 listopada to dzie imienin Andrzeja. Nazwa p ochodzi od greckiego imienia b dcego zdrobnieniem od imion zoonych zawierajcych wyraz aner "czowiek, mczyzna" (inne rdo tumaczy je te jako: "dzielny, mny"). w. Andrzej, Aposto (+ ok. 70). pochodzi z Betsaidy. Brat w. Piotra. Rybak. Pocztkowo by uczniem Jana Chrzciciela. Pod jego wpywem poszed za Chrystusem, gdy Ten przyjmowa chrzest w Jordanie. Pierwszy powoany przez Jezusa na apostoa. Przez cay okres publicznej dziaalnoci Pana Jezusa nalea do Jego najbliszego otoczenia. W ich domu w Kafamaum Chrystus niejednokrotnie si zatrzymywa.By wiadkiem cudu w Kanie (J 1,40-2,12), cudownego rozmnoenia chleba (J 6,8). Poredniczy midzy Mistrzem a poganami (J 12,21). Po Zesaniu Ducha witego wedug apokryfw Andrzej Aposto mia pracowa w Foncie i Bitynii (dzisiaj zachodnia Turcja) oraz w Tracji (Bugaria), Scytii (dolny bieg Dunaju) i Grecji. Tam te 30 listopada 70 r. w Patras, przeegnawszy zebranych wyznawcw, zosta ukrzyowany gow w d na krzyu w ksztacie litery X. Jest patronem prawosawia, Sowian (szczeglnie obrzdkw wschodnich); archidiecezji warmiskiej, Austrii, Bugarii, Burgundii, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Niemiec, Rosji, Sycylii, Szkocji; szeregu miast oraz maestw, podrujcych, rybakw, rycerzy, woziwodw, rzenikw. Ordownik zakochanych, wspomaga w sprawach matrymonialnych i wypraszaniu potomstwa. W ikonografii w. Andrzej Aposto przedstawiany jest jako starszy mczyzna o gstych, siwych wosach i krzaczastej, krtkiej brodzie. Jako aposto nosi dugi paszcz. Czasami ukazywany jako rybak w krtkiej tunice. Powracajc scen w sztuce religijnej jest chwila jego ukrzyowania. Atrybutami witego s: krzy w. Andrzeja w ksztacie X, ksiga, ryba, sie. 4 grudnia swoje imieniny obchodz Barbary. Kim bya owa pierwsza z tych niewiast? Barbara gr. brbaros - nie mwicy po grecku, barbarzyski, cudzoziemiec. w. Barbara, dziewica, mczennica (+ 306). Poniosa mczesk mier w Nikomedii (lub Heliopolis). Jest patronk archidiecezji katowickiej, Edessy, Kairu; architektw, cieli, dzwonnikw, flisakw, grnikw, hutnikw, kamieniarzy, kowali, ludwisarzy, marynarzy, murarzy, saperw, stranikw, szczotkarzy, tkaczy, winiw, wytwrcw sztucznych ogni, onierzy (szczeglnie artylerzystw i zag twierdz) oraz patronk dobrej mierci. Jedna z Czternastu witych Wspomoycieli.
Wedug starej legendy bya pikn crk bogatego poganina Dioskura z Heliopolis w Bitynii (pnocnej czci Azji Mniejszej). Ojciec wysa j na nauk do Nikomedii. Tam zetkna si z chrzecijastwem.Prowadzia korespondencj z wielkim filozofem i pisarzem Orygenesem z Aleksandrii. Pod jego wpywem przyja chrzest i zoya lub czystoci. Ojciec dowiedziawszy si o tym, pragnc wyda j za m i zama opr dziewczyny, uwizi j w wiey. Jej zdecydowana postawa wywoaa w nim gniew tak wielki, e j zabi. Wkrtce przypaci to nag mierci od pioruna. W ikonografii w. Barbara przedstawiana jest w dugiej, pofadowanej tunice i w paszczu, z koron na gowie, niekiedy w czepku. W rku trzyma kielich i Hosti. Wedug legendy tu przed mierci anio przynis jej Komuni w. Czasami ukazywana jest z wie, w ktrej bya wiziona, oraz z mieczem, od ktrego zgina. Atrybuty: anio z gazk palmow, dwa miecze u jej stp, gazka palmowa, kielich, ksiga, lew u stp, miecz, monstrancja, pawie lub strusie piro, wiea. 6 grudnia wspominamy posta niezwykle wan, szczeglnie z punktu widzenia dzieci. w. Mikoaj, biskup (+ ok. 343/352?). Urodzi si w Patras w Grecji. By biskupem Miry (Azja Mniejsza) na pocztku IV wieku. W dziaalnoci pasterskiej odznacza si wraliwoci na ludzk bied i nieszczcie. Swoj pomoc ofiarowa dyskretnie lub anonimowo. Uczestniczy w soborze powszechnym w Nicei (325). Posta witego, mimo braku wiadomoci o jego yciu, jest jedn z najbardziej barwnych w hagiografii. By tematem wielu legend. Jego relikwie od roku 1087 znajduj si w Bari. W XIII wieku pojawi si zwyczaj rozdawania w szkoach pod patronatem w. Mikoaja stypendiw i zapomg. Przeksztaci si pniej w zwyczaj ofiarowania prezentw zwaszcza dzieciom. w. Mikoaj jest patronem Grecji, Rusi, Antwerpii, Berlina, Miry, Moskwy, Nowogrodu; bednarzy cukiernikw, dzieci, flisakw, jecw, kupcw, marynarzy, mynarzy, notariuszy panien, piekarzy pielgrzymw, piwowarw, podrnych, rybakw, sdziw, studentw, winiw, eglarzy. Jeden z Czternastu witych Wspomoycieli. W ikonografii w. Mikoaj przedstawiany jest w stroju biskupa rytu aciskiego lub greckiego. Jego atrybutami s m. in.: anio, anio z mitr, chleb, troje dzieci lub modziecw w cebrzyku, trzy jabka, trzy zote kule na ksidze lub w doni (posag, jaki wg legendy podarowa biednym pannom), pastora, ksiga,kotwica, sakiewka z pienidzmi, trzy sakiewki, okrt, worek prezentw.
Opracowano na podstawie ywotw witych

Nr 41/2012

-9-

ycie polonijne w Kirgistanie

Po co jedzi dokd tam, by tylko tarza si na play
Jak zacza si pana wsppraca z Polsk? W dziedzinie biznesu dosy dawno. Na przestrzeni wielu lat robilimy wydruki na wysokiej jakoci polskim papierze. Myl, e w sumie ta wsppraca trwa od okoo 10 lat. Jednak swego rodzaju bum zacz si teraz, tzn. w cigu ostatnich dwch lat. Jest pan biznesmenem, dyrektorem generalnym koncernu poligraficznego ST.art Ltd., szefem Zwizku Poligrafw i Wydawcw Ksiek RK. Czy atwo jestprowadzi biznes w Kirgistanie? To trudne pytanie wydaje mi si, e to nigdzie nie jest atwe. Wszdzie s jakie trudnoci. Jeli pani pozwoli, to zaczn nie od Kirgistanu, ale od Europy. Bardzo czsto tam jestem, w rnych krajach, spotykam si z kolegami po fachu. Tam wszystko jest bez wtpienia bardziej przejrzyste i przewidywalne ni u nas. Ale przy tym poziom konkurencji jest o wiele wyszy. Pod tym wzgldem tam jest bardzo trudno, trwa codzienna walka o przeycie w warunkach wolnego rynku i bezlitosnej konkurencji. Tu w Kirgistanie, wci jeszcze mamy duy komfort jeli chodzi o konkurencj, praktycznie w adnej dziedzinie kirgiscy biznesmeni nie musz styka si nieustannie z zagranicznymi firmami. Do Kirgistanu jeszcze nie dotary najwiksze midzynarodowe koncerny i lokalny biznes nie odczuwa presji cenowej na towary i usugi. Oczywicie, e sytuacja ta ma rwnie swoje minusy klimat inwestycyjny w Kirgistanie nie jest najlepszy, a i stopie korupcji wci jest bardzo wysoki. Jednak rodowisko biznesowe kontynuuje sw o j dzia alno i m am nadziej na pozytywne zmiany, na to e obecny rzd bdzie w stanie wzi pod uwag bdy poprzednikw i na to, e wystarczy mu politycznej woli, by naprawd co zmieni na lepsze. Czy parlament i rzd pracuj nad stworzeniem przyjaznego klimatu inwestycyjnego? Powiem tak: do tej pory to, co jest deklarowane czsto rozmija si rzeczywistymi czynami. Ale mona te zaobserwowa pozytywne zmiany, ktre zachodz na naszych oczach. Moim zdaniem, jednym z najwikszych osigni ostatniego okresu jest to, e po raz pierwszy od duszego czasu mamy w Kirgistanie wielopartyjny, demokratycznie wybrany parlament. To znaczy, e mimo wszystko Kirgistan moe by atrakcyjnym krajem dla inwestorw? Nie mam co do tego, adnych wtpliwoci. Po pierwsze, dlatego e z punktu widzenia midzynarodowego biznesu jest tu due pole do popisu. Kirgistan wci czeka, a klimat inwestycyjny pozwoli mi dzynarodowym koncernom rozpocz tutaj swoj dziaalno. Wwczas pojawi si nowe miejsca pracy, zapotrzebowanie na modych specjalistw, wzronie poziom pac. Ale pki co, gdy polscy biznesmeni, zachwyceni kirgisk przyrod i gocinnoci, pytaj mnie o inwestycyjny klimat, o to co ich czeka, gdy zdecyduj si tutaj pracowa, ja, jako konsul honorowy nie mam prawa wprowadza ich w bd, ale musz przedstawi wszystkie niuanse i zawioci, z jakimi si tutaj spotkaj. I kiedy rozmawiamy otwarcie, to entuzjazm szybko mija. Wierz jednak, e w najbliszej przyszoci sytuacja zmieni si na lepsze. Co waciwie zmienio si w Kirgistanie od czasu ostatniej rewolucji? Szczerze mwic, nic si nie zmienio. Syszaam, e mona zauway pewne zmiany- wzrost zarobkw, obnika cen Odnonie zarobkw w budetwce, mog powiedzie, e to prawda. I bardzo dobrze, e rzd si na to zdecydowa. Przecie ceny ywnoci cigle rosn, a zatrzyma wzrost cen, zahamowa inflacj i w konsekwencji wzrost cen dbr i usug z koszyka konsumpcji, wadze Kirgistanu nie s w stanie. () Mimo wszystko trzeba by optymist, bo inaczej adnego kroku do przodu nie bdzie. To co dzieje si dookoa, zaley od kadego z nas. Prezydent, pose, szeregowy przedsibiorca czy po prostu pracownik jakiej firmy, nauczyciel czy muzyk niewane.

Gos Polski Od kadego z nas zaley jak zmieni si ycie tego kraju. Nie mona opuszcza rk i tutaj przypomina mi si powiedzenie Kennedy'ego Nie pytaj cigle co dla ciebie zrobio pastwo, ale sam dla tego pastwa co zrb. Co jeszcze mona zrobi dla rozwoju handlu z Polsk? W jakich innych obszarach Kirgistan moe wsppracowa z Polsk? Uwaam, e nasz najwikszy potencja to dwustronna turystyka. Spotkaem si z tym, e obywatele Kirgistanu, nawet ci ktrzy mog sobie na to pozwoli i czsto jed do Europy, nie maj najmniejszego pojcia o bogatych turystycznych walorach Polski. Gdy zaczlimy przyjmowa wnioski wizowe, szukalimy w Biszkeku biura podry, ktre oferowaoby wycieczki do Polski i nie uwierzy pani, nie znalelimy! Niemoliwym jest wykupi sobie w Biszkeku jakikolwiek zorganizowany wyjazd do Polski. Dopiero po wielu prbach i bdach, w kocu znalelimy w Polsce agencj z pracownikami znajcymi jzyk rosyjski, ktrzy mog zaproponowa mieszkacom Kirgistanu pewn ofert turystyczn. Przecie Polska to pikny kraj z bogatym dziedzictwem historyczno kulturalnym. Wspaniaa architektura, rnorodno zabytkw i obiektw UNESCO, a do tego dochodzi jeszcze pikno polskiej przyrody. Niestety mieszkacy Kirgistanu w zasadzie nie wiedz o tym, ale mam nadziej, e ju wkrtce bdziemy mogli im pomc odkry Polsk. A z kolei Polacy powinni pozna bliej Kirgistan. Nasze fantastyczne gry i przepikne jezioro Issyk-Kul, to wszystko warto zobaczy przynajmniej raz w yciu. Pan ma artystyczne wyksztacenie o ile mi wiadomo Z wyksztacenia jestem plastykiem i architektem. I poligrafia daje mi wspania okazj wszystko to poczy. Gdy wraz ze wsplnikiem zaczynalimy dziaalno, firma skadaa si z 5. osb. Sam osobicie wykonywaem wiksz cz pracy zwizanej z przygotowaniem do druku oryginaw wszystkich prac plastycznych, to byo mi bliskie. Pierwsze moje zarobione pienidze to honoraria za ilustracje do ksiek. Ilustrowaem wszelkie moliwe wydawnictwa, od prac historycznych a po kryminay. Wszystko mnie interesowao i sprawiao mi to du przyjemno. Pracowaem nocami, nie

- 10 -

Nr 41/2012 miaem problemw finansowych, praca ilustratora bya dobrze opacana. A pniej stopniowo poprzez prac w wydawnictwach doszedem do zaoenia wasnej drukarni(). Jak konsul honorowy Polski spdza wolny czas. Przy okazji chciaabym zapyta o zainteresowania.

To, e zostaem konsulem honorowym ostatecznie rozwizao problem wolnego czasu. Teraz go po prostu nie mam (miech), ale to bardzo dobrze, bowiem mczyzna zawsze powinien mie jakie zajcie. A co si tyczy zainteresowa, to rnie bywao: w czasach studenckich sport, potem ksiki, kino i oczywicie podre. Dusz i ciaem odpoczywam w podry. Ja, ona i dzieci nie lubimy tak po prostu lee na play; dla nas wypoczynek to wszelakie doznania nowych miejsc. Bardzo lubimy piesze wycieczki, mona powiedzie, e ju ca Europ przeszlimy piechot. Jeli przyjedamy do Parya, to chodzimy, nie korzystamy ani z samochodu, ani z transportu publicznego. Moemy tak chodzi caymi dniami. Dla nas to czysta przyjemno i zarazem moliwo poznania prawdziwego obrazu odwiedzanych miejsc. Polee mona i w domu na tapczanie, po jedzi dokd tam, by tylko tarza si na play. Kosztem fizycznego zmczenia doznajemy wiele pozytywnych emocji i nowych ciekawych dowiadcze.

Rozmawiaa Renata Matusiak

Nr 41/2012

- 11 -

Poznajemy bogaty wiat przyrody naszych ojczyzn

Suse dugoogoniasty (Urocitellus undulatus) gryzo z rodziny wiewirkowatych. Zamieszkuje w Azji, gwnie w chiskich prowincjach Heilongjiang i Sinciang, we wschodnim Kazachstanie, w Mongolii oraz w poudniowej czci Syberii. Typow lokalizacj gatunku jest dolina rzeki Selengi, zarwno w mongolskiej, jak i rosyjskiej czci. Suse dugoogoniasty wystpuje w Mongolii (a po Bogdchan uul, m.in. w ajmaku chubsugulskim ) , w chiskich prowincjach Heilongjiang i Sinciang, we wschodnim Kazachstanie i w poudniowej czci rosyjskiej Syberii. Izolowane populacje yj w Jakucji (U. u. jacuensis) oraz pomidzy Amurem a Burej (do pnocnej czci chiskiej prowincji Heilongjiang). Suse dugoogoniasty jest gryzoniem o redniej wielkoci. Ma smuk budow ciaa przy masie rzdu 300500g, tuw ma dugo okoo 315 mm. Futro w czci grzbietowej ma kolor brunatno-ty, a na gowie ubarwienie jest ciemniejsze. Na futrze widoczne s mae nieregularne jasne wybarwienia. Ogon o dugoci okoo 160 mm jest ciemny, czarnoszary, przeplatany janiejszymi pasami. Suse jest zwierzciem stadnym, o dziennym trybie ycia, z maksimami aktywnoci o wicie i o zmierzchu. Aktywno roczna zaczyna si na przeomie marca i kwietnia, kiedy susy budz si ze snu zimowego. Okres rozrodczy zaczyna si niedugo po wybudzeniu, tak by do zimy mode zostay odchowane. Cia trwa okoo 30 dni, po ktrej rodzi si zwykle 39 modych. Mode pokolenie po kolejnych 2728 dniach opuszczaj rodzinn nor. Aktywno roczna koczy si w padzierniku, kiedy susy rozpoczynaj przygotowania do hibernacji. Suse zamieszkuje stepy oraz leno-stepowe wzgrza. Wielko kolonii zaley od lokalnych warunkw siedliska. Na stepach dolin zabajkalskich rzek populacje s mocno rozbudowane. Ich zagszczenie siga 250 nor na hektar. Na stepach Tuwy znale mona okoo 100 nor na kadym hektarze. W innych lokalizacjach liczebno jest znacznie nisza i wynosi nawet do 12 osobnikw na hektar. Suse dugoogoniasty lubi take grskie ki (pooone na wysokoci do 3100 m n.p.m., m.in. w grach Sajany,Tienszan i Changaj). ), tereny pokryte zarolami, mode bukowe i dbowe zagajniki. Buduje mocno rozgazione systemy nor, w ktrych czna dugo korytarzy siga 15 metrw. Wejcia do nor s zwieczone duymi kopcami. rednica tuneli zawiera si w przedziale 8 do 13 cm, za kopiec bywa szeroki na 2 m przy wysokoci 40 cm. Nory osigaj nawet do 3 metrw gbokoci. Poywienie susa skada si gwnie z nasion, zielonych czci rolin, ale spora dycznie uzupeniane jest o owady. Skad poywienia zmienia si wraz z porami roku. Na wiosn gwnym skadnikiem s bulwy oraz korzonki, za jesieni ziarna. Na okres zimowy U. undulatus gromadzi w norze zapasy o masie nawet ponad 6 kilogramw. Ciekawostki z ycia susa Gryzonie te w trakcie jednego sezonu do rozrodu przystpuj tylko raz. Dojrzao pciow samice osigaj po pierwszym przezimowaniu, za samce zazwyczaj po drugim. W Polsce najbliszymi kuzynami susw morgowanych s susy Suse dugoogoniasty perekowane (Spermophilus suslicus), wystpujce w poudniowo-wschodniej czci naszego kraju. Do dalszych krewniakw zaliczane s wistaki (Marmota marmota) i wiewirki pospolite (Sciurus vulgaris). Susy morgowane w Polsce osigny pnocn granic swojego zasigu. W Europie rodkowej mona je jeszcze spotka sporadycznie na Sowacji, w Czechach i w Austrii, oraz liczniej na Wgrzech. Po zakoczeniu godw samce zwykle trac zainteresowanie samicami i nie uczestnicz w wychowywaniu modych. Wyjtki stanowi niektre osobniki, ktrym nie udao si pokry wikszej liczby samic. Wwczas zdarzaj si przypadki ograniczonej inicjatywy ze strony samca, przejawiajcej si pomoc w pogbianiu nory samicy w ktrej urodzi ona mode. Susy erujc czsto staj supka i wypatruj niebezpieczestwa, a jeli co je zaniepokoi, ostrzegaj inne osobniki charakterystycznym wysokim piskiem. Zwierzta te yj w koloniach, ktre mog by niewielkie, zoone z jednej lub kilku rodzin, lub due, wielotysiczne. Ciekawostka. Kosmodrom Bajkonur na kazachskim stepie upodoba sobie suse. Gryzo wykopa wyjcie z nory niedaleko platformy startowej. Odpalane rakiety czy sztuczne satelity wydaj si go nie przeraa, raczej wzbudzaj ciekawo. Suse sprawia wraenie dobrze zorientowanego i wyglda na to, e caa maszyneria nie wprawia go nawet w najmniejsz e zakopotanie. Mona przypuszcza, e ronie nowe pokolenie zdobywcw kosmosu.
Opracowano na podstawie www.salamandra.org.pl, wikipedia.org, tvp.info
fot. Wikipedia

Gos Polski

- 12 -

Nr 41/2012

Przystanek Czkaowo
Narodowe wito Niepodlegoci
W listopadzie, po dniach zadumy, Polacy maj powd do witowania. Co jest tego przyczyn? 11 listopada. Dzie, w ktrym 94 lata temu, to znaczy w 1918 roku, Polska po 123 latach niewoli odzyskaa niepodlego. Po tragicznych czasach rozbiorw, sfinalizowanych decyzj z 1795 roku o usuniciu naszego pastwa z map Europy i wiata, epizody z historii Rzeczypospolitej, przedstawione w formie recytacji i pantomimy. Zebrani na sali widzowie stali si uczestnikami lekcji historii, dialogu z Polsk, ktra opowiedziaa im swoje tragiczne dzieje, ktrych uwieczeniem by jake radosny dzie 11 listopada 1918 roku, wspominajc jednoczenie wielkich rodakw, jak choby Tadeusza Kociuszk czy Jzefa Pisudskiego. Na zakoczenie modzi artyci zainicjowali, tu w pnocnym Kazachstanie, akcj czytania Pana Tadeusza. Dziea napisanego nieatwym, ale jake piknym jzykiem. Apel prezydenta RP trafi wic na podatny grunt. Zebrani widzowie mogli usysze, e polskie drogi do wolnoci wiody krtymi ciekami, a niezawiso ojczyzny to nie tylko zasuga dziaa militarnych, ale take sztuka pielgnowania rodzimej kultury i tradycji, opisanych na kartach epopei Adama Mickiewicza.

fot. K.Furmanowicz

Andrzejki
W wigili imienin Andrzeja w Domu Kultury Polskiej w Czkaowie najmodsi uczniowie, uczszczajcy na zajcia jzyka polskiego,

nasta wiek okupacji i niewoli. Czas, w ktrym polski nard przeszed niejedn prb. Czas powsta przeciw zaborcom i krwawych konsekwencji tych czynw, czas rozkwitu polskiej kultury, jzyka, jake metaforycznego, niezrozumiaego dla cenzorw, a tak oczywistego dla naszych przodkw. Apogeum staa si wspomniana data 11 listopada 1918 roku. Z tej to okazji w Polsce i poza jej granicami, take w naszej spoecznoci mieszkacw Czkaowa i Pietrowki odbyy si uroczyste obchody 94. rocznicy tego doniosego wydarzenia. Po niedzielnych mszach, w sali parafialnej, m o d z i e uczszczajca na zajcia jzyka polskiego, ktre odbywaj si w Domu Polskiej Kultury w Czkaowie , przygot o w a a i n s c enizacj lekcji historii , poczonej z wczeniem si w a k c j N a r odowego czytania Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Osnow przedstawienia stanowiy teksty wspczesnego artysty i tekciarza Jana Pietrzaka, wok ktrych wplecione zostay
fot. K.Furmanowicz

przygotowali wieczr andrzejkowy. Wymyli jakie wrby bd wrby, podzielili si obowizkami i przygotowali niezbdne rekwizyty: klucz, przez ktry lano wosk, serduszka z imionami dziewczt i chopcw, rne warianty odpowiedzi do wrb zwizanych z rzucaniem komi, losy do gry o nazwie wirujca butelka i inne. Tylu goci nikt chyba si nie spodziewa. By naprawd tum dzieci i modziey. Oprcz wspomnianych wrb nie obyo si, rzecz jasna, bez wdrujcych but za butem, chccych pozna, kto pierwszy wyjdzie za m lub oeni si. miao mona powiedzie, e by to dzie peen wrae. Take dla dorosych, ktrzy przyszli na wieczorne zajcia, ale wczeniej chcieli pozna, co czeka ich w przyszoci.

fot. K.Furmanowicz

Nr 41/2012

- 13 -

Rekolekcje
Dom Polskiej Kultury w Czkaowie jest rwnie miejscem formacji duchowej. W przypadajcej w pierwszej poowie listopada przerwie w nauce, odbyy si tutaj rekolekcje dla modziey z Czkaowa, Pietrowki, Kalinowki, Konstantynowki i Jasnej Polany. Temat rekolekcji brzmia: WIERZ W BOGA OJCA , SYNA I DUCHA WI TEGO . Moderatorkami dziaa byy siostry zakonne, pracujce przy parafii witych Apostow Piotra i Pawa w Czkaowie. Duchow piecz otoczy zgromadzon modzie ksidz proboszcz Marcin Sk. Uczestnicy tygodniowych rekolekcji wzili udzia w zajciach przygotowanych przez s. Urszul Kubiak, s. Lidi Nowak i s. Samuel Boczmarow, a nauki rekolekcyjne gosi ksidz proboszcz. Formy zaj byy bardzo urozmaicone. Od codziennej Eucharystii,

Spotkanie opatkowe
Okres wit Boego narodzenia sprzyja licznym spotkaniom, przede wszystkim na gruncie rodzinnym, ale take towarzyskim. Ten szczeglny czas pozwala na jake inny kontakt. Ludzie, ktrzy czsto nie potrafi przeama swoich uraz, wanie w tym okresie potrafi wznie si na wyyny i wypowiedzie sowa przepraszam czy dzikujktre wielokrotnie nie mogy przej przez gardo, a ktre s tak potrzebne i powinny by tak naturalne. Nie tylko zwierzta w czasie, kiedy Sowo stao si ciaem i zamieszkao wrd nas, przemawiaj ludzkim gosem. My take. W Domu Kultury Polskiej rwnie spotkali si, na tradycyjnym corocznym boonarodzeniowym poczstunku, Ci, dla ktrych tradycje i kultura polska nie s obce. Wzajemne

fot. s. Urszula Kubiak

przez zajcia grupowe, prezentacje, dramy, wsplne piewy po wieczory kinowe. Wane odnotowania jest to, e modzie, obok wspomnianych zaj, uczestniczya w modlitwach za zmarych, ktrych w sposb szczeglny poleca si Bogu wanie w listopadzie. Mimo zimowej aury, odbyway si one na

yczenia, jaseka, wsplne piewanie kold, konkursy dotyczce znajomoci tradycji i zwyczajw boonarodzeniowych, a take znajomoci kold i wykonanie wasnorcznych ozdb witecznych, pozwolio zebranym ciekawie i w radoci przey chwile w Polskim Domu.

fot. s. Urszula Kubiak

miejscowym cmentarzu. Odnosio si wraenie , e spotkanie to byo nie tylko katechez, ale rwnie duchowym adowaniem akumulatorw, ktre pozwol z wiar kroczy po codziennych drogach naszego ycia. Widzc umiech i zadowolenie na twarzach uczestnikw, w ida, e organizowanie takich rekolekcji jest bardzo potrzebne dla tutejszej mlodziezy.

Warty podkrelenia jest fakt, e niespodzianek w postaci prezentw dla dzieci, modziey i dorosych nie byoby bez wsparcia ze strony Ambasady RP w Astanie i Stowarzyszenia Polakw Obwodu Akmoliskiego. kf

fot. K.Furmanowicz

fot. K.Furmanowicz

Gos Polski

- 14 -

Nr 41/2012

Majwka polonijna w Pierwomajce

Chocia mino ju sporo miesicy, to wydarzenie jest cigle ywe w pamici wielu mieszkacw Pierwomajki. Dlatego chc powici mu to wspomnienie. Spotkanie Polonii rejonu astrachaskiego, ktre odbyo si 26. maja 2012 r., nazwalimy Majwk Polonijn. Zorganizowao je Centrum Kultury Polskiej , ktre jest siedzib Stowarzyszenia Polakw rejonu Astrahaskiego, a prezesuje mu pani Rusana niegrska. Pragnlimy w ten sposb uczci nie tylko polskie wito narodowe, ale te Dzie Jednoci Narodw Kazachstanu i kolejn rocznic represji stalinowskich. Mielimy te wasny powd do witowania. Wanie tego maja mijaa 25. rocznica zaoenia zasuonego zespou piewaczego - Polonia, ktry wier wieku wypiewuje polskie pieni . W trakcie przygotowa okazao si jeszcze,e 26 maja to rwnie dzie urodzin p. Konsula Jaboskiego. A wic powodw do radosnego witowania byo sporo. Zaproszeni gocie dopisali prawie w komplecie. Zjawili si przedstawiciele miejscowych wadz, przyjechao wielu goci z ambasady w Astanie z Konsulem Jaboskim na czele i kilku prezesw stowarzysze polonijnych. Pani Boena Pajk dotara do Pierwomajki razem z zaoonym przez siebie chrem i jego dyrygentem. Ale przede wszystkim, ku radoci organizatorw, pojawili si gromadnie Polacy z wielu miejscowoci rejonu astrachaskiego, w tym wielu najstarszych, przywiezionych tu jako dzieci. W dodatku dopisaa pogoda i cae szczcie, bo zaplanowana zostaa na pocztek polska msza w. przy polowym otarzu w pobliu pomnika powiconego Polakom represjonowanym przez reim stalinowski. Pod bkitnym, rozsonecznionym kazachstaskim niebem odprawi j nasz proboszczksidz Wojciech wraz ze swoim klerykiem, teraz ju ksidzem Dim. Ubogacili j piewem zesp Polonia i modzie uczca si jzyka polskiego. Teraz Gocie przeszli do pobliskiego Domu Kultury i rozpocza si nastpna cz uroczystoci. Przemwienia wygosili Gospodarze - p. niegrska, p. Akim Dbicki , a nastpnie gos zabra p. Konsul Jaboski. Witali oni przybyych Goci, wyjaniali powody tego spotkania i wyraali rado wsplnego witowania. Rozpoczy si wystpy artystyczne. Widzowie podziwiali wystpy chru z Astany, tace polskie w wykonaniu modziey z Pierwomajki, piosenki i wiersze w wykonaniu teje modziey. W rosyjskim tacu zaprezentoway si nawet przedszkolaki . Gorco oklaskiwano jubilatw - zesp Poloni, ktrego czonkom p. Jaboski i p. Prezes Suchowiecki wrczyli jubileuszowe pamitki. Wszyscy cieszylimy si wraz z zaskoczon iwzruszon p. Boen, kiedy p. Konsul dekorowa j Orderem Komisji Edukacji Narodowej. Zaskoczony by te za chwil p. Konsul, kiedy zagrzmiao Sto lat na Jego cze z okazji urodzin. Wzruszony przyjmowa yczenia urodzinowe od przedstawicieli Polonii, modziey i Prezesw. Na sali zapanowaa ciepa, wrcz rodzinna, niezapomniana atmosfera, a uoony przez p. Mart Zielisk okolicznociowy, artobliwy wiersz dodatkowo jeszcze wszystkich rozbawi. Przyszed teraz czas na polski bigos . Przy suto zastawionych stoach zasiedli nasi Gocie i jedli z apetytem przygotowane smakoyki, bo by ju najwyszy czas na obiad. Tak zakoczyo si to niezwyke spotkanie Polakw mieszkajcych w Kazachstanie w rejonie Astrachaskim. Mamy ciche marzenie, aby pierwomajskie polonijne majwki stay si tutejsz tradycj. yjemy nadziej, e si ono speni. Nie byoby tego spotkania, gdyby nie ogromne zaangaowanie wielu przyjaci naszego stowarzyszenia. Za pomoc dzikuj w imieniu p. niegrskiej zaprzyjanionym osobom z Kamyszenki, ozowoje, Pierwomajki. Na podzikowania zasuguj te p. Marta Zieliska i p. Boena Pajk.

Dzikujmy!!! Maria Musia

Nr 41/2012

- 15 -

Poegnanie konsula
Na pocztku padziernika minionego, 2012 roku, opuci placwk w Astanie p. Konsul Jaboski. Przez trzy lata pobytu w Kazachstanie zdoby sobie ogromn sympati i szacunek tutejszej Polonii, a u nas, nauczycieli wdziczno za okazywane wsparcie. Moglimy zawsze liczy na Jego pomoc, bo docenia nasz trud w nieatwych niejednokrotnie warunkach w tzw. terenie. wiadomo, e mamy do kogo zwrci si poegna si z Poloni wanie w Pierwomajce. egna Go wraz z nami pikny jesienny dzie. Panu Konsulowi towarzyszyli nowi pracownicy Ambasady, wic moglimy jednoczenie pozna i przywita nowych przedstawicieli korpusu dyplomatycznego. Ze wzgldu na ograniczone moliwoci lokalowe w spotkaniu uczestniczyli tylko najbardziej aktywni przedstawiciele Polonii z Pierwomajki i pobliskich wiosek: ozowoje i

razie kopotw, pozwalaa spokojnie wykonywa swoje obowizki, dawaa poczucie bezpieczestwa. Pan Konsul wielokrotnie odwiedza Pierwomajk, uczestniczy w organizowanych uroczystociach, wspiera nasze dziaania, a przede wszystkim pomg wykona najniezbdniejsze prace remontowe bardzo zaniedbanego Polskiego Domu. Rwnie dziki Jego staraniom zosta odnowiony pomnik powicony polskim ofiarom stalinowskich represji. By tu zawsze witany jak najmilszy go przyjaciel. Bylimy wic zaszczyceni, gdy zechcia

Kamyszenki z p. Prezes - Rusan niegrsk i Akimem p. Dbickim na czele. Moglimy na koniec jeszcze raz wsplnie popiewa, powspomina, podzikowa zy wzruszenia wycisna pie poegnalna, ktr wczeniej przez kilka wieczorw przygotowywalimy. Grupa modziey moga rwnie poegna swego Konsula, ktry otrzyma od niej kazachsk tarcz, z yczeniami, aby strzega Go przed nieyczliwoci ludzk. Poprosilimy jeszcze naszego Gocia o zasadzenie jaboni w ogrodzie otaczajcym Polski Dom. Mamy nadziej, e wiosn zazieleni si nowymi pdami i wkrtce stanie si dorodn jaboni. Do zobaczenia, Panie Konsulu, yczymy pomylnoci w dalszej pracy. Zapraszamy! Bdzie Pan zawsze najmilszym Gociem w Pierwomajce.
Tekst i fotografie Maria Musia

Zmainy w procedurze zapisw na spotkania z konsulem

Szanowni Pastwo, Informujemy, e zgodnie z sugesti Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w dniu 22 stycznia 2013 roku wprowadzono zmiany w procedurze zapisw na spotkania w sprawach prawnych, repatriacyjnych oraz zwizanych z Kart Polaka. Podobnie jak w przypadku rejestracji na zoenie dokumentw wizowych, zapisy na spotkanie z konsulem dotyczce zoenia wnioskw na wiz w celu repatriacji, dokumentw na Kart Polaka lub spraw prawnych przyjmujemy drog rejestracji na stronie www.e-konsulat.gov.pl a nie, jak dotychczas, telefonicznie.

Gos Polski

- 16 -

Nr 41/2012

TRADYCJE I ZWYCZAJE BOONAODZENIOWE

Dlaczego 25 grudnia witujemy Narodzenie Paskie? Dzie ten wie si z pogaskimi witami i zwyczajami. W staroytnym Rzymie w dniach 1724 grudnia obchodzono Saturnalia ku czci Saturna (czas przesilenia zimowego) i by to czas zabawy i obdarowywania si prezentami. Wraz z rozwojem chrzecijastwa pogaskie uroczystoci zanikay na rzecz wit Boego Narodzenia. Dat - 25 XII - wyjaniaj dwie interpretacje. Chrzecijanie nie znajc dokadnej daty narodzin Chrystusa, obrali dat symboliczn dzie przesilenia zimowego, przeciwstawiajc narodzinom boga Soca narodzenie BogaCzowieka, zwanego Socem sprawiedliwoci, wiatoci wiata, wiatem na owiecenie pogan. Druga hipoteza odnosi dat do apokryfw i do przekonania chrzecijan, e poczcie Chrystusa nastpio 25 marca, std narodzenie powinno przypada 25 grudnia. Jakie inne wielowiekowe tradycje s obecne podczas wit? Zwyczaje i obrzdy zwizane z cyklem katolickim wit Boego Narodzenia, oprcz elementw bezporednio wynikajcych z religii chrzecijaskiej, zachoway elementy pochodzenia antycznego i rodzime przedchrzecijaskie. Od pokole przestrzegano surowo, by w tym dniu spoy tylko jeden posiek po zejciu pierwszej gwiazdy. Mwic o wigilii, trzeba zwrci uwag, e ta uczta posiada znamiona wita obchodzonego ku czci zmarych. W Polsce jest powszechny zwyczaj stawiania dodatkowego nakrycia przy stole dla tych, ktrzy odeszli. Za czasw w. Franciszka zaczto odgrywa jaseka we Woszech. Szybko dotary do Polski i stay si ulubion inscenizacj dla biednych i bogatych. S to tylko niektre z licznych tradycji i obyczajw boonarodzeniowych. Symbole i zwyczaje boonarodzeniowe Sianko pod obrusem jak nakazuje tradycja, siano naley pooy pod biaym obrusem. Symbolizuje to narodzenie Jezusa w ubstwie. Pierwsza gwiazdka tradycyjnie wieczerza wigilijna rozpoczyna si wraz z pierwsz gwiazdk na niebie. Jest to symboliczne nawizanie do Gwiazdy Betlejemskiej, oznaczajcej narodziny Jezusa, ktr wedug Biblii na wschodniej stronie nieba ujrzeli Trzej Krlowie: Kacper, Melchior i Baltazar.

Wsplna modlitwa kolacj wigilijn, w polskiej tradycji postn, rozpoczyna modlitwa i czytanie fragmentu Ewangelii wg w. Mateusza lub ukasza, dotyczcego narodzin Jezusa. Opatek przeamanie opatka ze wszystkimi uczestnikami wieczerzy wigilijnej jest jej centralnym punktem. Gest ten symbolizuje wzajemne powiecenie si jednych dla drugich i ch dzielenia si z bliskimi owocami swojej codziennej pracy. Dzielenie si opatkiem ma w zamyle zblia i czy ludzi. Dodatkowe nakrycie na stole gospodyni ustawia dodatkowe nakrycie, jedno wicej ni jest uczestnikw wieczerzy. Jest ono symbolicznie przeznaczone dla niezapowiedzianego gocia. To take wyraz pamici o naszych bliskich, ktrzy s nieobecni, ktrzy nie mogli dotrze na wieczerz np. zza granicy. Puste nakrycie wyraa take pami o czonku rodziny, ktry zmar. bek - szopka zwyczaj ustawiania z figurek sceny Boego Narodzenia zwanej szopk, lub chocia samego obka z sianem i lec w nim figurk Dziecitka, siga XIII. wieku. Pozwala wyobrazi sobie miejsce narodzenia Jezusa. Potrawy w zalenoci od regionu i tradycji rodzinnych, zestaw wigilijnych potraw jest rny, ale zwyczajowo na stole powinny znale si wszystkie pody ziemi, a potraw powinno by dwanacie. Sprbowanie kadej ma zapewni szczcie przez cay rok. Najpopularniejsze polskie potrawy to czerwony barszczyk z uszkami, zupa grzybowa, karp (ryba) pod rnymi postaciami, kutia, pierogi z kapust i grzybami, kompot z suszonych owocw. Choinka jako drzewo ycia jest symbolem chrzecijaskim ubiera si j w dniu, w ktrym wspominamy naszych pierwszych rodzicw: Adama i Ew. Przypomina ona ludziom nauk o upadku i odkupieniu rodzaju ludzkiego Bg przywraca czowiekowi drog do drzewa ycia, ktr utraci, czyli dar niemiertelnoci. Natomiast skadanie prezentw (darw) pod choink, jest naladowaniem dobroci. Koldowanie radosne piewy, w ktre zaangaowani s wszyscy uczestnicy wieczerzy wigilijnej. Kolda to pierwotnie radosna pie noworoczna, ktra wspczenie przyja powszechnie form pieni boonarodzeniowej (nawizujcej do wit Boego Narodzenia.

Nr 41/2012

- 17 -

SYMBOLE WIT BOZEGO NARODZENIA

Wesoych wit Boego Narodzenia

- gwiazda

- anio

- obek

- siano - pastuszek - Dziecitko Jezus

- dzwoneczek

- kolda - opatek

- wieczerza wigilijna - wieca pasterka

Gos Polski

- 18 -

Nr 41/2012

Astana - Konkurs Kresy 2012

Kokszetau

DZIE NIEPODLEGOCI

Nr 41/2012

- 19 -

Bi

sz

ke

k
Tajynsza...

Kirgizja

Pierwomajka w witecznym duchu

Jas ek aw

Ka

lino

wc

Konsul Jaboski z kazachsk tarcz

ANDRZEJKI...
Co si komu w duszy gra, co kto w swoich widzi snach

w kolejce...

Reko

lekcj

ewC

zkao

wie
do zampjcia

Gos Polski

- 20 -

Nr 41/2012

Co Polak, to historia i w wikszej czci tragiczna

Abdelman
Niektrzy znajomi z wiosek: Michajwka, Kustrania, Lenaja. - Guten Tag! Dzie dobry! Franek, du auch bist hier? - Tak, ja te tutaj! Bytner, Kraft, Raingart, Szmytke Witamy! - Was ist das? Zeigen sie bitte? - Pytasz, gdzie jeste? To step, panie Raingart. - Dart ich meine Augen trauen? - Tak, tak, panie Kraft, pan nie moe uwierzy wasnym oczom. - Den Kopf einer nen! Wo ist hier Krankenhaus? - Pan zachorowa, pana boli gowa? Gdzie szpital? Szpital pozosta na zachodzie! - Donner wetter! Taki dialog powsta, na przykad midzy znajomymi Polakami i Niemcami. Niemcy okazali si mdrzejsi i bardziej praktyczni. Przywieli ze sob meble, wirwki, bydo. Radogoszczy z niczym powierzyli penomocnikom po wysiedleniu komunistom, a teraz siedzieli z dziemi na kufrach i workach aoni i przygnbieni. Doroli dowiadczali wyrzutw przed malekimi dziemi i staruszkami. A dookoa by step Rwny jak deska. Wydawao si, e nie ma koca. D przenikliwy wiatr. W niebie szyboway jastrzbie, zdumione takim wielkim tumem ludzi. A pod nogami bya trawa pirkowa kowy. Midzy pczkami kowyu to tu, to tam srebrzyy si wielkie pajczyny, w ktrych choway si straszne wochate pajki. Ze swoich nor wychodziy i spoglday na wiat ciekawe susy. Na furmankach przyjechali kierownicy z rejonu, z Kelerowki, ktra znajduje si 35 kilometrw na pnoc. Najwaniejszy z nich wlaz na wz i rzek: Od tej chwili jestecie specjalnymi przesiedlecami pod specjalnym nadzorem NKWD. Przywieziono was na pnoc Kazachstanu. Najblisze miasto Kokszetau znajduje si 60 km na poudnie. W stepie nie jestecie samotni, 6 km na wschd jest Al Zenakliek, 7 km na zachd Al Karauziek. Tam mieszkaj Kazachowie. W miejscu, na ktrym stoicie, bdziecie budowa wie. Zwana bdzie Abdelman. Jak? Jak? Boe ratuj nas! Co za nazwa? Przedstawi komendanta, by nim Piotr Prako, a take jego pomocnika sieranta, strzelca uzbrojonego w karabin z bagnetem. Ludzie zaczli si oburza. Nie chcemy tu mieszka! Do domu chcemy! Co za nieludzkie warunki! Gdzie obiecane domy? Kto wam obieca? Ja? krzykn naczelnik. Kto wam obieca, tego pytajcie! Jzik Sabiski zapiewa dawn ukraisk piosenk: Jechay Kozaki z wojny domu pidmanuy Galiu, zabray z soboju Poiedemo z namy, z namy Kozakami, ucze tobi bude, jak u ridnoj mamy Tak, oszukali Galin Kozacy, oszukali Polakw i ten biedny nard. Co za haas! krzykn naczelnik z rejonu. Do tego. Komendancie, zaprowadcie porzdek! Kto pozwolenia komendanta odejdzie std na kilometr aresztowa i do Kelerowki, na DOPR (dom poprzednieg wizienia). I jeszcze uprzedzam, jeli kto ma dokumenty, notatki, pamitniki lub papiery uwaczajce tragicznym przeyciom, powinien je zniszczy. W przeciwnym razie, bdzie podlega kontroli. Dokumenty powiadczajce tosamo odda komendantowi. Specprzesiedlecy wypenili rozkaz i oddali komendantowi wszystko, co mieli. Warunkw sprzyjajcych zachowaniu dokumentw nie byo, oficerowie czsto si zmieniali, jeden drugiemu przekazywa akta, ktre stale si gubiy i topniay w oczach. Niejedno pokolenie bdzie jeszcze cierpie, nie mogc potwierdzi swojego pochodzenia. Kierownicy pogadali, pogadali i pojechali, a zesacy pozostali siedzc na workach. Niemcy oddzielnie, Polacy oddzielnie. Z Woynia z jednej strony, z Podola z drugiej.

Koczownicy
Nagle z zachodniej strony ukazali si jedcy. Jad! Jad! zakrzyczeli zesacy. Jecha konno oddzia zoony z dwudziestu ludzi. Jechali dostojnie, strzemi w strzemi, truchcikiem. Wydawao si, e jedziec z wierzchowcem tworz jedn cao. Polacy znali istot jazdy konnej. Niektrzy, w szeregach kawalerii, uczestniczyli w bitwach w czasie I wojny wiatowej. Przybliali si. Wygld ich by niezwyky. Nie baczc na to, e byo lato, byli w ubraniach zimowych. Na gowach wielkie czapki z czerwonego lisiego futra, tylna cz czapki zakrywaa plecy. Chaaty byy na nich z waty, podpasane tkanin, spodnie te byy waciane, schowane w buty z wyprawionej skry. Cholewy sigay a do pachwiny. Pod nimi niewielkie gniadosze, z grzywami i ogonami a do ziemi. Jak si pniej dowiedzielimy, bya to mongolska rasa, w pochodach niestrudzona.

Nr 41/2012
Uzdy z surowej skry, ozdobione jasnymi blaszkami i jajowatymi byszczcymi guzikami. Sioda drewniane, strzemiona rwnie, wypolerowane do bysku. Za jedcami cigna si trzy-, czterometrowa erd, jedn stron przywizana do sioda z ptl, ze zwizanego koskiego wosa. Okazao si, e t ptl api konie. Za komi biego rude ciel, a take rude psy. Mwiono, e rodowodem z wilkw. Jechali z godnoci, w lewej rce trzymali rzemie, w prawej krtki bat (kamcza) pleciony z rzemienia. Takiego jedca nie wysadzisz z sioda, chyba tylko razem z koniem przewrci na ziemi. Kobiety ze strachu zaczy tuli do siebie dzieci. Mczyni zebrali si i stanli przed kobietami i dziemi. Niemcy przed swymi, Polacy przed swymi. Co to za ludzie? Czego chc? przeszed niepokojcy szmer. To Kirgizi, to koczownicy, gospodarze tej ziemi powiedzia Marian Szemet z Marchliewszczyzny. Co to znaczy koczownicy? zapyta Lisowski Leon. - To znaczy, e nie mieszkaj na jednym miejscu. Jak to tak moliwe? Widzisz, ile maj ziemi. Koczownicy podjechali bliej i zatrzymali si. Teraz mona byo zobaczy ich twarze. Zdawao si, e byli do siebie bliniaczo podobni. Oblicza ich byy paskie, o wystajcych kociach policzkowych. Socem i wiatrem jakby wdzone. Wszyscy mieli rzadkie wsy i brody. Koczownicy zaczli co gono mwi. Ich jzyk nie by podobny do jakiegokolwiek, wczeniej syszanego przez zesacw: ani do rosyjskiego, ani do madziarskiego, ani czeskiego, ani modawskiego. Nigdy nie traccy otuchy, przyjaciel moich rodzicw, Bronek widerski, muzyk, rzuci si do swoich rzeczy i wycign trbk, Pauga Bronek klarnet, Niemiec Lucus flet, Sztechbart Ludwig alt, Bachuryski Kazik baaajk, Sabiski Jzik skrzypki. Muzykanci, ktrzy nigdy do tego czasu nie grali wsplnie zagrali i jeszcze jak zagrali! A kolejni muzykanci podchodzili. Niemcy, Polacy narody muzyczne. Nad dzikim stepem zagrzmiaa muzyka! Od tysicleci pierwszy raz! Wzbiy si w chmury stepowe ptaszta, pochoway si w nory susy, ucieszyy si skoczki, a konie, nigdy nie syszawaszy takich dwikw wytrzeszczyy oczy, dziko zaray, stany dba i poniosy swoich jedcw w step. Nie pomoga elazna trzla, nacignita jak struna miniami rk, do krwi rwcymi gby wierzchowcw, ani ogniem palca uszy kaczma bat. Gocie ju nie wrcili. A zesacom spodobaa si muzyka. Bitte spiel noch, noch ein mal prosimy zagrajcie jeszcze, jeszcze

- 21 raz zaczli prosi Niemcy. To by marsz wojskowy Tsknota za krajem, po rosyjsku . Wspaniaa, cinajca krew w yach polska melodia w opracowaniu kompozytora, oficera carskiej armii Agapkina. Tak si zoyo, e ten marsz towarzyszy mi cae ycie. W rytmie tego marszu szlimy na wiejsk narad. Melodia ta, obok szlochajcej matki, towarzyszya nam, kiedy z rodzonym bratem szlimy do radzieckiego wojska; kiedy wiczyem musztr na placach szkoy kadetw w Moskwie, w jednostkach wojskowych na Ukrainie i w Taszkiencie - stolicy Uzbekistanu! Wrmy do Abdylman. Ludzie prosili, by gra nadal. Muzykanci naradzili si, Bronek widerski machn kielichem i polaa si melodia dawnego, licznego walca Uciekiniera (). Boe, co to za muzyka . Ta czyli wszyscy . Chyba nie usiedzisz, syszc takie cudowne dwiki. Trzeba by mie elazne serce! Kryli w wichrze walca kobiety, mczyni, dzieci, modzie, nawet staruszkowie! Taczyli Niemcy, Polacy, Czesi. Taczyli i pakali. Muzyka jak narkotyk pozwalaa zapomnie o blu goszczcym w duszy, fizycznych mkach, o mierci. Tak wanie narodzia si nasza wiejska orkiestra dta, ktra to istniaa do mierci widerskiego. A y on dugo... Skoczy si pierwszy dzie zesania. Zapad zmierzch, wieczr. Zasypia koysany wiat. Wiatr ucich. Zasn rwny jak st step. Nie chc zasn godne dzieci. Pacz. Nad nimi c z a r u j z m c z o n e k o b i e t y. K a s z l przezibieni, gryz komary, wszdzie zaa mrwki. Ca noc wyy wilki, huczay sowy i latay nietoperze. Modzie czatowaa do rana. 25 czerwca, drugi dzie zesania. O godzinie czwartej ju wita. Wida jak z samego skraju ziemi podnosi si zorza poranna, stopniowo zalewa niebo i ziemi row barw. Podnosz si w niebo czubate skowronki, zalewajc wiat swymi czarujcymi pieniami. Pikny jest wiat stworzony przez Ciebie, Boe! Dziki Ci za to! Nie jeste winny temu, e na wiecie tak wielu zych ludzi. Doroli ju nie pi, przewijaj dzieci coraz bledsze i mizerniejsze. Nie mog tego poj, e tyle niesprawiedliwoci i tyle za ludzie wyrzdzili ludziom. Dlaczego te biedne dzieci musz lee nie w ciepym ku a w wilgotnej trawie pod otwartym niebem? C z nimi bdzie? Jak je uratowa? Leon Krynicki cig dalszy w kolejnym numerze

Gos Polski

- 22 -

Nr 41/2012

Kronika tajynszyska
Dzie nauczyciela w Szkole redniej Nr 4 W Szkole redniej Nr4 w Tajynszy, w ktrej mieci si Gabinet Jzyka Polskiego, uroczystoci z okazji Dnia Nauczyciela odbyy si 5 padziernika 2012 r. Zgodnie z miejscow tradycj nauczyciele wituj swj dzie zawsze w pierwsz sobot padziernika. Modzie uczca si jzyka polskiego zrobia mi mi niespodziank. Zostaam przywitana bukietem r , cukierkami uoonymi w form ananasa, czekoladkami. Odwitnie ubrana modzie zoya mi yczenia, a nastpnie zaprosia na akademi. W sobot, pitego listopada, wszyscy nauczyciele Szkoy byli zaproszeni do sali widowiskowej Szkoy, odwitnie udekorowanej, i zsiedli w rzdach awek. Kilka dni przed witem wszystkie klasy przygotoway swoje programy. Po czym najstarsze klasy, jedenaste, zrobiy przegld tych programw. Zostay wybrane programy najlepsze. Te weszy w skad programu oglnego. Musz przyzna, e inwencji nie zabrako autorom oglnego programu. Wszyscy bawili si znakomicie suchajc skeczy, piosenek, artw. Z przyjemnoci obejrzeli walca Nataszy i Andrzeja z Wojny i pokoju, przygotowanego na Jesienny bal w Kokszetau, z ktrym wystpia polska modzie. Dzieci z Gabinetu Jzyka polskiego przygotoway rwnie inscenizacj do piosenki Fakir. Nastpnie wszyscy nauczyciele zostali zaproszeni na okolicznociowe spotkanie w miejscowym lokalu gastronomicznym. Nasze Konkursy, rok szkolny2012/13 To jest Polska-Konkurs o Polsce. Z chwil rozpoczcia pracy nauczyciel jzyka polskiego ogosi konkurs pod nazw To jest Polska. Pomys konkursu pojawi si pod wpywem studiowania przez dzieci polskiego atlasu geograficznego. Dzieci z ciekawoci przysuchiway si opowieciom nauczycielki o polskich miastach, o ich zabytkach architektonicznych. Z zainteresowaniem suchay o osobliwociach polskich regionw geograficznych. Powiedziay, e chc namalowa polskie zabytki architektoniczne i polskie osobliwoci regionalne. Na pocztku Liza Bieousowa wykonaa prac pod nazw Polski bociek. I to by pocztek, inauguracja konkursu. Stopniowo prac przybywao. Celem konkursu byo propagowanie wiedzy o Polsce, jej zabytkach, osobliwociach regionalnych. W graficzno malarskich pracach dziecicych pojawiy si: krlewski zamek warszawski z kolumn Zygmunta, warszawskie azienki, krakowski Wawel, koci w. Jana Chrzciciela w Legnicy, Wiea floriaska, koci w Gdasku Oliwie, Grb Nieznanego onierza w Warszawie, pomnik Maego Powstaca w Warszawie, dworek Fryderyka Chopina w elazowej Woli, bazylika Najwitszej Marii Panny w Piekarach lskich i inne. W konkursie wzio udzia siedemnacioro dzieci: Sergej Kuzniecow, Rusan Kuseinow, Ewelina Dunze, Anton Taradajew, Elmira Nurabajewa, Kasia Tiulegunowa, Natasza Miedwiediewa, Weronika Baranowa, Wiktoria Wierbicka, Liza Bieousowa, Sergej Rozenke, Oksana Bierenaja, Liza Plaskacz, Angelina Czy, Sergej Wierbicki, Sergej Meszkorez, Swieta Sosnowska. Komisja zoona z dorosych uczniw Gabinetu i modziey wskutek gosowania wybraa trzy najlepsze prace: I miejsce: Polski bociek Lizy Bieousowej, II miejsce: Wawel Eweliny Dunze, III miejsce: Liza Plaskacz. Gratulacje! Patroni roku 2012 W Gabinecie jzyka polskiego do koca padziernika biecego roku szkolnego odbyy si trzy konkursy. Pierwszy z nich by tematycznie zwizany z patronami roku 2012. Uczestniczyli w nim najmodsi uczniowie, dziesicio - dwunastolatkowie. Warunkiem uczestnictwa w Konkursie byo wykonanie pracy graficznej w owku przedstawiajcej podobizn Patrona roku 2012 i podpisanie jej imieniem i nazwiskiem Patrona. Celem Konkursu byo propagowanie wiedzy o twrcach polskiej kultury (Jzefie Ignacym Kraszewskim, Piotrze Skardze, Januszu Korczaku) W Konkursie wzio udzia trzynacioro dzieci: Sergej Kuzniecow, Rusan Kuseinow, Ewelina Dunze, Anton Taradajew, Elmira Nurabajewa, Kasia Tiulegunowa, Natasza Miedwiediewa, Weronika Baranowa, Wiktoria Wierbicka, Liza Bieousowa, Sergej Rozenke,Roksana Bierenaja, Liza Pleskacz. Pierwsze miejsce za graficzne przedstawienie portretu Jzefa Ignacego Kraszewskiego zaja Wiktoria Wierbicka, drugie Liza Bieousowa (portret J. I. Kraszewskiego), trzecie Rusan Kuseinow (portret Piotra Skargi). Gratulacje!

Nr 41/2012
Trzeci konkurs by sprawdzianem wiedzy obywatelskiej, historycznej i geograficznej o Polsce. By rwnie sprawdzianem wiedzy o patronach roku 2012. Odby si w formie testowej. Uczestniczya w nim modzie: Alina Taradajewa, Junna opata, Waleria opata, Anastazja Dmitrenko, Walentyna Wierbicka, Waleria Krajewska, Julia Dmitrenko, Alina Wierbicka, Helena Koodzinska, Swietana Szczawinska, Dmitrij Konoplicki, Oleg Konoplicki, Denis Konoplicki, Sergej Konoplicki. Zwycizcami konkursu zostali: I miejsce: Helena Koodzinska, Alina Taradajewa, II miejsce: Junna opata, Waleria opata, III miejsce: Anastazja Dmitrenko, Denis Konoplicki Gratulacje! 94. rocznica Niepodlegoci Polski wito przypadajce w dniu 11 listopada byo w Szkole redniej Nr 4 szczeglnie uroczyste. Ju duo wczeniej modzie pod kierunkiem nauczycielki przygotowaa scenariusz w dwu wersjach jzykowych: polskiej i rosyjskiej. Zostay te przygotowane zaproszenia. Rozesano je drog elektroniczn (do odlegych orodkw) i wrczono osobicie zapraszanym gociom. Zaproszenia byy rwnie w dwu wersjach jzykowych. Scenografi wita Niepodlegoci stanowia biaa tablica z informacj w kolorze czerwonym o temacie uroczystoci. Dodatkowy element stanowiy dwa jesienne licie.

- 23 strzelcy, My, pierwsza brygada, S z a r a piechota) i czci drugiej, r w n i e uroczystej, ale mniej oficjalnej w nastroju. T cz wypeniy polskie pieni : Pikna nasza Polska caa, Cyt, cyt, G wod, wiersze polskich poetw ( Adama Mickiewicza i Jana Brzechwy) w wykonaniu dzieci i modziey, polskie piosenki wspczesne, muzyka fortepianowa w wykonaniu Walerii opaty). Najwaniejszym momentem Uroczystoci byo wykonanie Hymnu, Mazurka Dbrowskiego. Polska spoeczno wsplnie, gono, piknie wykonaa Polski Hymn w caej oficjalnej wersji. W uroczystoci wziy udzia: Junna opata, Waleria opata, Anastazja Dmitrenko, Alina Taradajewa, Walentyna Wierbicka, Wiktoria Wierbicka, Liza Bieousowa, Waleria Krajewska, Julia Dmitrenko, Alina Wierbicka, Karina Tiulegunowa, Ewelina Dunze, Helena Koodzinska, Swietana Szczawinska, Liza Plaskacz, Oksana Bierena, Kasia Korczanowa. Akompaniamentem suya Pani Antonina opata, kierownik muzyczny tajynszyskiego Chru kocielnego. Kocielny Chr w skadzie Antonina opata, Ludmia Mowlik (kierownik administracyjny), Antonina Winterfelg, Maria Pawowska wsplnie z modzie piewa pieni ludowe (z repertuaru polskiego zespou Mazowsze). Uroczysto nasz zaszczycili swoj obecnoci: ksidz Stefan i siostry Klaudia i Boena z miejscowej parafii. Tradycj staa si obecno na polskich uroczystociach Dyrekcji szkoy, w ktrej znajduje si Gabinet jzyka polskiego. Obecni byli : Orazow Jerkin arkulbajewicz (Dyrektor), Ajgul Dansarbajewa Kuybajewa (zastpca Dyrektora), Sajagul Mukanowna Mukanowa (zastpca Dyrektora), Nina Aleksejewna azarenko (zastpca Dyrektora). Uroczysto zakoczya si wsplnym spotkaniem w Gabinecie przy herbacie, kanapkach, torcie i cukierkach. Do organizacji uroczystoci z okazji Polskiego wita Niepodlegoci wczyy si : Ludmia Sosnowska, Lena Bieousowa, Natalia Swincicka, Tatiana Taradajewa, Leontyna Denisewicz, Julia Meszkorez, Aleksander Galaszyski i inni miejscowi Polacy.

Wanym elementem scenografii by portret Jzefa Pisudskiego na tle polskich barw narodowych. W dole, pod plansz, leaa polska Flaga a wok niej byy rozsypane jesienne licie. Midzy limi stay trzy czerwone znicze. Modzie biorca udzia w uroczystoci miaa na sobie szkolne stroje galowe (bia bluzk i czarn spdniczk). Bardzo wanym elementem dopeniajcym strj byy biao-czerwone kotyliony przypite do bluzeczek. Scenariusz imprezy skada si z dwch czci: historycznej z pieniami zwizanymi tematycznie z otrzymaniem niepodlegoci (Hej,

Gos Polski
W Gabinecie jzyka polskiego nie tylko pracujemy 30 listopada odwiedzia Tajynsz Pani Konsul, Magorzata Taska. Pani Konsul przyjechaa do Tajynszy subowo. Wizyta dotyczya gwnie spraw ludnoci polskiego pochodzenia zamieszkujcej Tajynsz i jej okolice. Z okazji wizyty Pani Konsul modzie Gabinetu jzyka polskiego przygotowaa specjalny program. Poniewa wizyta Pani Konsul wypada w andrzejki, przygotowany program by tematycznie zwizany z andrzejkami. W programie bya poezja i piosenki o wiedmach, wrkach, czarownicach. By pokaz mody dla czarownic (najnowsze trendy), wrby z wosku i inne andrzejkowe atrakcje A pomysowoci tajynszyskiej modziey nie brakuje. Pani Konsul nie moga obejrze przygotowanego programu ze wzgldu na brak czasu, ale na chwil odwiedziy J wrki, wiedmy, czarownice, zoyy andrzejkowe yczenia. Andrzejki w Gabinecie jzyka polskiego W wieczr witego Andrzeja Gabinet jzyka polskiego zamieni si w sanktuarium wrek, cyganek, wieszczek. Podrczniki jzyka polskiego nabray czarodziejskiej mocy magicznych ksig

- 24 -

Nr 41/2012
One te zamieniy si w lektorki czytajce zabawne wiersze z Bab Jag w tle: "Smutna Baba Jaga" Joanny Papuziskiej, Hipermarket Stara Jdza Magorzaty Strzakowskiej. Mikoajki Mikoajki jest to zewiecczona nazwa dnia witego Mikoaja obchodzonego w Polsce 6 grudnia na cze witego biskupa Mikoaja z Miry. Obecno witego Mikoaja zapowiada nadejcie wit Boego Narodzenia. W dniu tym wity Mikoaj przynosi dzieciom prezenty.

tajemnych. Kolorowe balony stay si magicznymi kulami, w ktrych mona byo czyta przyszo. Zwyke lusterko stao si rdem futurystycznej wiedzy. Rozgrzany garnek i roztopiony wosk troch parzyy palce, ale byy rdem dobrej zabawy. Odbicie zastygej masy woskowej na cianie uruchomio wyobrani. A uruchomiy wyobrani i dobrze bawiy si wrki: Ewelina (Dynze), Junna (opata), Waleria (opata), Alina (Taradajewa), Helena Koodzinska), Swietana (Szczawinska), Waleria (Krajewska), Walentina (Wierbicka), Alina (Wierbicka), Julia Dmitrenko),

Zazwyczaj s to drobne upominki, sodycze lub mae zabawki. Osoby dorose rwnie obdarowuj swoich bliskich. Zwyczaj obdarowywania si prezentami w Polsce mona znale w tekstach z XVIII wieku. Dzieci otrzymyway jabka, zocone orzechy, pierniki i drewniane krzyyki. Nazwa mikoajki pojawia si w czasach komunizmu na okrelenie miej tradycji obdarowywania si 6 grudnia, ale z pominiciem samego witego. Dzi nazwa ta okrela zwyczaj (obecny m.in. w wielu szkoach) wymieniania si drobnymi prezentami z wczeniejszym losowaniem swojego mikoajka czy swojej mikoajki (czyli osoby, ktr si obdaruje. Zwyczajem jest te podkadanie w nocy z 5 grudnia na 6 grudnia prezentw pod poduszk, w buciku lub umieszczanie ich w duej skarpecie. wito mikoajkowe byo w naszym Gabinecie symboliczne. Podczas wszystkich lekcji pojawi si temat witego Mikoaja. Omwione zostay geneza wita, obyczaje mikoajkowe. Wielk atrakcj stanowia tablica z ekspozycj w. Mikoaja, szczeglnie czapeczki. Byy te drobne prezenty.
Tekst i fotografie Elbieta Konik

Nr 41/2012

- 25 -

Procedura uzyskania Karty Polaka

Aby otrzyma Kart Polaka naley wypeni formularz wniosku. Formularz mona pobra : - w Konsulacie Generalnym w Amaty, ul. Darkentskaja-Iskanderowa 9-11/13 - w Ambasadzie RP Astanie, ul Saryarka 15, Business Centre Iskier - ze strony internetowej Ambasady www.astana.msz.gov.pl Do wypenionego wniosku naley doczy jedn fotografi o wymiarach 35 x 45 mm wykonan w cigu ostatnich 6 miesicy, ktr naley wklei w miejscu zaznaczonym we wniosku. Wypeniony wniosek naley podpisa w zaznaczonym miejscu, w taki sposb aby podpis nie wychodzi poza linie ramki. Skompletowa dokumenty potwierdzajce polskie pochodzenie i zwizek z polskoci. Przy kompletowaniu stosownych dokumentw naley wybra tylko te, ktre najpeniej potwierdzaj polsko wnioskodawcy. Np. gdy jeden z rodzicw wnioskodawcy jest Polakiem, wwczas wystarczy tylko jeden dokument: metryka urodzenia wnioskodawcy z wpisem o polskiej narodowoci jednego z rodzicw. Sporzdzi kopie dokumentw, o ktrych mowa w pkt. 4. Skopiowa paszport zagraniczny (strona ze zdjciem) lub dokument stwierdzajcy tosamo (strona ze zdjciem). Umwi si telefonicznie na rozmow z konsulem. Na rozmow z konsulem naley dostarczy nastpujce dokumenty: *wypeniony wniosek ze zdjciem; *oryginay i kserokopie dokumentw o ktrych mowa w punkcie 4; *oryginay i kserokopie paszportu zagranicznego lub dowodu tosamoci. Wniosek naley wypeni czytelnie, w jzyku polskim, drukowanymi literami bez adnych poprawek i skrele. Dokumenty potwierdzajce polskie pochodzenie i zwizek z polskoci polskie dokumenty tosamoci; * akty stanu cywilnego lub ich odpisy, metryki chrztu, wiadectwa szkolne lub inne dokumenty stwierdzajce zwizek z polskoci; * dokumenty potwierdzajce odbycie suby wojskowej w polskich formacjach wojskowych; * dokumenty potwierdzajce fakt deportacji lub uwizienia, zawierajce wpis opolskim pochodzeniu; * zagraniczne dowody tosamoci zawierajce informacje na temat narodowoci polskiej ich posiadacza; * zawiadczenie Zwizku Polakw w Kazachstanie (dotyczy obywateli Republiki Kazachstanu) lub Polskiego Stowarzyszenia Kulturalno-Owiatowego Odrodzenie" (dotyczy obywateli Republiki Kirgizji), potwierdzajce aktywne zaangaowanie w dziaalnoci na rzecz jzyka ikultury polskiej lub polskiej mniejszoci narodowej; * prawomocna decyzja w sprawie stwierdzenia polskiego pochodzenia, wydana zgodnie z przepisami ustawy o repatriacji. Miejsce skadania wnioskw: ASTANA - ul. Saryarka 15, Business Centre Iskier", tel. +7 7172 94 44 10 AMATY - ul. Darkentskaja-Iskanderowa 9-11/13, tel. (727) 258 16 17 lub 258 15 51 UWAGA! Cao postpowania zwizanego z uzyskaniem Karty Polaka(pobranie, zoenie i rozpatrzenie wniosku) jest BEZPATNA

Gos Polski

- 26 -

Nr 41/2012

Widokwka z... Ojcowa

Kilka lat temu miaem okazj spdzi jeden dzie w Ojcowskim Parku Narodowym. Niby to niewiele, ale wystarczajco duo, by zafascynowa si tym cudownym miejscem. P rzyrodniczy mikrowiat porywa swoim piknem i nieskazitelnoci. A znajduje si naprawd niedaleko od wielkiej aglomeracji jak jest Krakw. Historia tego miejsca przedstawia si nastpujco. Ju na pocztku XIX wieku Ojcw by z n a n i u c z szczan miejscowoci. Bywali tutaj tacy ludzie, jak: F. Wyk, J. U. Niemcewicz, F. Szopen, Deotyma, W. Gerson, E. Petzold, W. B e s s e r, S . Staszic. Przybywali te zwykli turyci, wczasowicze, czy Dolina Prdnika w r e s z c i e k u r acjusze, gdy w roku 1855 lekarz Lucjan Kowalski zaoy tu zakad hydropatyczny z azienkami. Dolin Prdnika porastay wtedy gste lasy. Nadszed jednak rok 1865, kiedy to wczesny waciciel Ojcowa Aleksander Przedziecki sprzeda wikszo swoich dbr wrocawskim kupcom, ktrzy w latach 1865-84 zaczli masowo wycina ojcowskie lasy. Rwnoczenie w latach 1877-78 rozkopywa pobliskie jaskinie w celach nawozowych niejaki O. Grube z Wrocawia, niszczc przy tym wiele cennego materiau archeologicznego. Na amach prasy pojawiy si protesty przeciwko niszczeniu przyrody Doliny Prdnika. Chcc uratowa Dolin Prdnika od zagady poczto systematycznie j wykupywa. W roku 1878 Jan Zawisza wykupi od Gustawa Przedzieckiego zamek wraz z okolicznym lasem, a kolejny waciciel Ojcowa (Ludwik Krasiski) odzyska t cz lasw, ktra znajdowaa si w rkach wrocawskich kupcw. Jednym z ludzi podejmujcych starania o ratowanie przyrody Ojcowa by Adolf Dygasiski, ktry w swoim utworze zatytuowanym "W puszczy" pisa: "I uwaa czowiek przyrod za wielk, jeeli sam jest wielki; on j czci musi, jeeli czci sam jest godny... Zaoone przez niego Towarzystwo Akcyjne "Pieskowa Skaa" wykupio zamek wraz z przylegym lasem i skaami, ratujc je tym samym przed zagad, jednak nie czyniono stara o
fot. arch. KF

prawn ochron przyrody doliny. W 1924 r. powsta projekt utworzenia rezerwatu w Dolinie Prdnika przygotowany przez Pastwow Rad Ochrony Przyrody, ktrej przewodniczy prof. dr Wadysaw Szafer. Zdawao si, e wszystko jest na dobrej drodze. Tymczasem w latach 1927-28 wybudowano drog Krakw-Ojcw-Pieskowa Skaa-Olkusz. Na szczcie udao si nie dopuci do budowy tej drogi przez Wwz Jamki, ale zostaa ona poprowadzona dnem doliny, w dodatku posiadaa wapienn nawierzchni, co

Rkawica

powodowao, e tumany kurzu zaczy zagraa yciu rolin i zwierzt. Z okazji otwarcia nowej drogi wmurowano marmurow tablic w jeden z pylonw Bramy Krakowskiej, bdcej pomnikiem przyrody. Zostaa ona pniej zdjta, ale lad pozosta. Po wojnie, dziki energicznym staraniom prof. Szafera i wielu innych ludzi oddanych piknej idei ochrony przyrody w 1956 roku utworzono najmniejszy Ojcowski Park Narodowy. Obejmuje doliny malowniczych rzek Prdnika i Spwki, gboko wcitych w jurajskie skay. Teren obfituje w formy skalne o fantastycznych ksztatach: iglice, baszty, rkawice, maczugi i jaskinie. Na przybywajcych do tego cudownego miejsca turystach ogromne wraenie robi zamek na Pieskowej Skale zbudowany w XIV wieku z rozkazu krla Kazimierza Wielkiego. Przeobraeniom uleg w latach 1542-1544, kiedy to rodzina Szafracw przy udziale woskiego architekta Mikoaja Castiglione przeksztacia budowl na wzr zamku wawelskiego. Czy mona oprze si takim widokom?
Opracowano na podstawie www.opn.most.org.pl

fot. arch. KF

Nr 41/2012

- 27 -

Wane daty w historii Polski - 13 grudnia

Wprowadzenie 13 grudnia 1981 r. stanu wojennego otworzyo nowy rozdzia w dziejach komunistycznego terroru w p o w o j e n n e j P o l s c e . Ty s i c e o s b internowano, aresztowano, z przyczyn politycznych zwolniono z pracy. W efekcie dziaa aparatu przemocy kilkadziesit osb stracio ycie, setki zdrowie. Przygotowujc wprowadzenie stanu wojennego, komunici od pocztku liczyli si z ofiarami miertelnymi. Zakadali, i bdzie ich znacznie wicej, ni byo w rzeczywistoci. W przeprowadzonej pod koniec wrzenia 1981 r. rozmowie z wysannikiem kierownictwa NSPJ, Konradem Naumanem, jeden z liderw tak zwanych zdrowych si w PZPR, Stanisaw Kocioek stwierdzi bez ogrdek: taka droga kosztowa bdzie by moe tylko kilka tysicy ofiar, podczas gdy kontynuacja dotychczasowego tak zwanego porozumienia prowadzi musi do rozlewu krwi, do morza krwi. Tu przed 13 grudnia w szpitalach przygotowano tysice miejsc dla rannych. Dziesitkom tysicy aktywistw PZPR rozdano bro paln. W momencie rozpoczcia operacji wprowadzania stanu wojennego do komendantw wojewdzkich Milicji Obywatelskiej dzwonili wiceministrowie spraw wewntrznych, przekazujc haso do rozpoczcia dziaa, a take udzielajc dodatkowych ustnych instrukcji. Do KW MO w Legnicy zadzwoni gen. Edward Taraa, ktrego zalecenia koczyo zdanie: nie uywa bezmylnie broni, aby nie byo zbdnych trupw. Wszelki dodatkowy komentarz do tych sw i zawartej w nich pogardy dla ludzkiego ycia wydaje si zbdny. Ofiary pacyfikacji W okresie obowizywania stanu wojennego, a wic midzy 13 grudnia 1981 a 22 lipca 1983 r., zdecydowan wikszo ofiar stanowiy osoby zamordowane lub zmare podczas tumienia masowych protestw spoecznych. Pierwsz z nich by Tadeusz Kostecki, uczestnik strajku na Politechnice Wrocawskiej. Podczas brutalnej pacyfikacji uczelni, nad ranem 15 grudnia 1981 r., zmar on na zawa serca. W tym samym dniu po raz pierwszy na wiksz skal przeciwko strajkujcym uyto broni palnej. W czasie tumienia protestu w kopalni Manifest Lipcowy w Jastrzbiu pluton specjalny katowickiego ZOMO rani kilku grnikw. Funkcjonariusze tej samej jednostki 16 grudnia 1981 r. otworzyli ogie z broni maszynowej do strajkujcych grnikw w kopalni Wujek w Katowicach. W efekcie na miejscu zgino siedem osb Jzef Czekalski, Jzef Giza, Ryszard Gzik, Bogusaw Kopczak, Andrzej Peka, Zbigniew Wilk i Zenon Zajc. Kilkunastu protestujcych raniono, dwu z nich (Joachim Gnida i Jan Stawisiski) zmaro w styczniu 1982 r. w szpitalu. Prawie wszystkie rany postrzaowe umiejscowione byy w grnych partiach ciaa (gowa, klatka piersiowa, brzuch, rce), co jednoznacznie wiadczy o zamiarach zomowcw. Jak przechwalali si kilka miesicy pniej podczas szkolenia taterniczego, uywajc jzyka myliwskiego, strzelali na eb i komor, w efekcie fik i ludzik znika... Kolejne ofiary przyniosa pacyfikacja demonstracji 17 grudnia 1981 r. w Gdasku. Od kuli zgin wwczas Antoni Browarczyk, kolejne dwie osoby otrzymay rany postrzaowe. Drog do uycia broni palnej w grudniu 1981 r. otworzy tajny szyfrogram ministra spraw wewntrznych gen. Czesawa Kiszczaka, ktry upowani dowdcw pododdziaw MO do samodzielnego wydawania rozkazw w tym zakresie. Pozbawione przywdcw spoeczestwo po pacyfikacji grudniowych strajkw zaprzestao na kilka miesicy otwartych protestw. Gdy jednak dochodzio do spontanicznych manifestacji, byy one brutalnie rozpdzane. W trakcie rozpraszania demonstracji 13 lutego 1982 r. w Poznaniu zosta miertelnie pobity przypadkowy przechodzie Wojciech Cielewicz. Kolejne ofiary przyniosa pacyfikacja masowych manifestacji, do jakich doszo 1 i 3 maja 1982 r. W Szczecinie zmar zatruty gazami zawicymi Wadysaw Durda. W Warszawie podczas rozpraszania demonstracji trzeciomajowej zmar Mieczysaw Radomski. Po kolejnych nieudanych prbach zoenia wadzom oferty porozumienia narodowego, Ty m c z a s o w a K o m i s j a K o o r d y n a c y j n a Solidarnoci wezwaa pod koniec lipca 1982 r. do masowych protestw w rocznic podpisania Porozumie Gdaskich. Stanowisko wadz przedstawi 25 sierpnia 1982 r. w telewizyjnym przemwieniu gen. Czesaw Kiszczak: Jeeli za mao byo dotychczasowych lekcji, prowokatorzy odbior nastpne. Sowa te 31 sierpnia wcielono w czyn. Aren najtragiczniejszych wydarze sta si Lubin. W wyniku uycia broni przez milicjantw na miejscu zginli Mieczysaw Poniak i Andrzej Trajkowski, po kilku dniach zmar miertelnie ranny Micha Adamowicz. Osiem dalszych osb raniono.

Gos Polski
Strzelanina na ulicach miasta trwaa przez kilka godzin. Funkcjonariusze, zwaszcza czonkowie tak zwanych grup rajdujcych krcych Nysami po ulicach, popadli w swoisty amok. Jak zeznawa jeden z nich: Nie potrafi powiedzie, jak dugo to trwao. Nie potrafi powiedzie, ile wystrzelaem ostrej amunicji i czy zakadaem do karabinu nowe magazynki. [...] To adna przyjemno strzela, gdy na ulicy znajduj si ludzie. Broni palnej uyto 31 sierpnia 1982 r. take w innych miastach. We Wrocawiu od kul zgin wracajcy z pracy Kazimierz Michalczyk. W Kielcach miertelnie pobito Stanisawa Raka, za w Gdasku zmar zatruty gazami zawicymi Piotr Sadowski. Kolejne ofiary pocigno za sob tumienie protestw zwizanych z delegalizacj NSZZ Solidarno. 12 padziernika 1982 r. podczas manifestacji w Gdasku petarda rania w gow Wacawa Kamiskiego. Podczas transportu do szpitala zosta on dodatkowo pobity przez zomowcw i po kilku tygodniach zmar. Dzie pniej funkcjonariusz SB zastrzeli w trakcie demonstracji w Nowej Hucie Bogdana Wosika. 10 listopada 1982 r. w Warszawie ZOMO miertelnie pobio przypadkowego przechodnia Stanisawa Krlika. Podobnie jak rok wczeniej, ofiary miertelne pocigna za sob pacyfikacja protestw pierwszo- i trzeciomajowych w 1983 r. We Wrocawiu zmar Bernard yskawa, ktry po uderzeniu granatem gazowym w klatk piersiow dozna zawau serca. Rwnie po postrzeleniu petard w szyj zgin w Krakowie Ryszard Smagur. Ostatni ofiar pacyfikacji demonstracji bya Janina Drabowska, zmara w skutek zmasowanego uycia gazw zawicych podczas manifestacji 31 sierpnia 1983 r. w Nowej Hucie. Pami i prby wymierzenia sprawiedliwoci Mimo wysikw wadz, nie udao si zatrze pamici o ofiarach stanu wojennego i kolejnych lat. Ju pogrzeby ofiar staway si manifestacjami patriotycznymi. Najwicej, bo blisko p miliona ludzi zgromadzi pogrzeb ks. Jerzego Popieuszki. Groby ofiar staway si symbolicznymi miejscami pamici i spotka zwolennikw opozycji. Starano si take upamitnimiejsca zbrodni, stawiajc krzye, skadajc kwiaty i zapalajc znicze. Symbole te byy nieustannie bezczeszczone przez nieznanych sprawcw. Nazwiska ofiar przypominano na amach podziemnej prasy, stopniowo powstaway listy ofiar, liczce od kilkudziesiciu do 104 nazwisk.

- 28 -

Nr 41/2012
Starano si take publikowa dostpne dokumenty, relacje wiadkw wydarze, powstaway pierwsze opracowania. Poszczeglne przypadki baday konspiracyjne struktury Solidarnoci, Komitet Helsiski, kocielne komitety pomocy represjonowanym. Ju w latach osiemdziesitych okazao si, i na sporzdzanych listach ofiar znalazy si take osoby przypadkowe, zmare w sposb naturalny lub wrcz takie, ktre pady ofiar przestpstw kryminalnych. Wyjanienie tych spraw nie byo jednak moliwe w warunkach systemu komunistycznego.

Pamitkowy krzy i tablica upamitniaj zamordowanych grnikw z kopalni Wujek

W wyniku przemian 1989 r. moliwe stao si pene upamitnienie ofiar stanu wojennego i nastpnych lat. W 1991 r. odsonito pomnik na miejscu tragedii w kopalni Wujek, w nastpnym roku powsta pomnik powicony pamici ofiar zbrodni lubiskiej. Kilku monumentw doczeka si ks. Jerzy Popieuszko (beatyfikowany 6 czerwca 2010). Stopniowo przybywa take rnego rodzaju pamitkowych tablic, obeliskw, nazwiska ofiar nosz ulice czy szkoy. Dziki badaniom historykw coraz dokadniej poznajemy kulisy poszczeglnych zbrodni. Powstaj filmy i przedstawienia teatralne powicone ofiarom stanu wojennego. W znacznie mniejszym stopniu powiody si prby sdowego ukarania sprawcw. Wiele spraw badanych jest obecnie przez pion ledczy IPN. Niestety zatarcie ladw zbrodni ju w latach osiemdziesitych, nastpnie masowe niszczenie dokumentw SB w latach 19891990 oraz zmowa milczenia dawnych funkcjonariuszy bardzo utrudniaj ledztwa. Instytut Pamici Narodowej bdzie jednak nadal podejmowa starania, aby prawda o wszystkich przypadkach zabjstw z lat osiemdziesitych zostaa ujawniona, ich sprawcy ukarani, a ofiarom zosta oddany naleny hod.
Opracowano na podstawie www.13grudnia81.pl

fot. hej-kto-polak.pl

Nr 41/2012

- 29 -

Gos Polski

Kcik dla dzieci

Polskie legendy: picy rycerze w Tatrach
Wiele lat temu, u podna Tatr bya sobie maa, gralska wioska. Mieszka w niej mody pastuszek Jako, ktry bardzo kocha gry i czsto po nich wdrowa. Zna niemal kad ciek, by na kadym szczycie i widzia najpikniejsze widoki, jaki tylko mg sobie wyobrazi. Pewnego dnia do jego rodzinnego domu zawita ssiad. Staruszek usiad przy kominku, zapali fajk i zacz snu swoje opowieci. - Gdy byem mody, ludzie czsto opowiadali, e w jaskini pod samiutkim Giewontem jest ukryty skarb. - Przecie pod Giewontem nie ma adnej jaskini. Nie raz tam byem, ale nigdy adnej nie widziaem - wtrci Jako. - Chopcze, Giewont jest wielki. Potrzeba mnstwo czasu eby go obej dookoa i zbada, co si pod nim kryje - umiechn si stary gral i zacz inn opowie. Nazajutrz Jako postanowi wybra si pod Giewont i sprawdzi, czy gdzie jest tajemnicza jaskinia pena skarbw. Szed dugo, Emil Lindeman "Giewont o zachodzie a cakiem si zmczy i usiad na kamieniu przy niewielkim potoku. Obmywa w wodzie twarz, gdy nagle usysza renie koni. Rozejrza si dookoa zdumiony. By wysoko w grach, wic skd miay si wzi tutaj konie? Jeszcze raz wsucha si w dziwny odgos i po chwili zrozumia, e renie dochodzi spod ziemi. Dokadnie przyjrza si gazom i dostrzeg, e pod tym, na ktrym przed chwil siedzia jest niewielka szczelina. Z wielkim wysikiem odsun kamie na bok i jego oczom ukazao si przejcie. Zaintrygowany, bez wahania zsun si na d. W jaskini nie pachniao wilgoci. Jako wyranie czu zapach dymu z ogniska. Szed dugim tunelem, usiujc dojrze co w ciemnociach. Nagle znalaz si w duej grocie, na rodku ktrej pono ognisko. Za pod cianami, w rzdach stay pikne konie. Siedzia przy nich rycerz w lnicej zbroi. Wydawao si, e pilnuje koni, ale, gdy Jako si zbliy, zobaczy, e
fot. artyzm.com

rycerz pi, z gow wspart na mieczu. Chopiec przestraszy si i chcia ucieka, ale wtedy kopn niewielki kamie. Haas obudzi rycerza. - Czy ju nadszed czas? - zapyta niemal szeptem. Konie cicho zaray, strzygc uszami, jakby wtroway rycerzowi. A Jako sta jak wryty. - Czy nadszed ju czas? - powtrzy rycerz, tym razem nieco goniej. - Nie nadszed, panie. Jeszcze nie. - Dobrze. To bardzo dobrze - powiedzia i wskaza chopcu ssiedni grot. - Popatrz, chopcze, tu pimy, my - rycerze jego krlewskiej moci. Gdy nadejdzie czas, wstaniemy, aby broni polskich gr i polskiej ziemi. Ale teraz jeszcze nie bud moich braci. Gdy bdzie trzeba, powstan sami. Jako zajrza do pieczary, w ktrej spali rycerze. Wszyscy stali wsparci o miecze, tak jakby w kadej chwili gotowi byli do walki. - Nie, waciwy czas jeszcze nie nadszed powiedzia, cofajc si w stron korytarza, ktrym przyszed. - Poczekaj chopcze - rzek nagle rycerz i podszed do ogniska, wycigajc z niego grube polano. - Owietl sobie tym drog. - Dzikuj, panie - Jako chwyci pochodni i szybko ruszy w powrotn drog. Bardzo szybko znalaz si na zewntrz. Po chodzie, ktry panowa na dole, wydawao mu si, e soce niemiosiernie piecze. Natychmiast pobieg do domu, aby opowiedzie wszystkim co widzia. Kiedy grale usyszeli opowie, sami te zapragnli zobaczy rycerzy. Ale tym razem Jako nie odnalaz wejcia do jaskini. Nigdzie te nie byo sycha renia koni. - Jeszcze nie nadszed waciwy czas powiedzia Jako gralom. I wszyscy mu uwierzyli. Gdy wieczorem wrcili do wioski i zasiedli przy kominku, stary gazda zwrci si do chopca. - Nie sdziem, e uda ci si odnale skarb, o ktrym ci opowiadaem. Czy wiesz co jest tym skarbem? Jako pokrci gow. - To wolno, chopcze - umiechn si stary gral. - Ona jest najwikszym skarbem. Nie tylko tutaj, w grach, ale na caym wiecie. I to wanie jej bd zawsze strzegli picy rycerze z Tatr. Opracowano na podstawie Internetu

- 30 -

Nr 41/2012

Oglnokazachstaski Konkurs Recytatorski Midzy niebem a stepem

Z chaosu ad si tworzy, konieczno, Jedyno chwili, gdy bezmiar tworzywa Sam si ukada w swoj ostateczno I woa, jak si nazywa.
Julian Tuwim Rzecz Czarnoleska

Szanowni Pastwo, mamy zaszczyt zaprosi Wszystkich mionikw poezji polskiej na Oglnokazachstaski Konkurs Recytatorski Midzy niebem a stepem, ktry odbdzie si dnia 2 maja 2013 roku w Domu Kultury Polskiej w Czkaowie i bdzie powicony twrczoci Juliana Tuwima. ORGANIZATORZY: Dom Kultury Polskiej w Czkaowie i Stowarzyszenie Wsplnota Polska adres: , . 42, 151043 o, ADRESACI KONKURSU: Dzieci, modzie i doroli uczcy si jzyka polskiego na terytorium Kazachstanu. DATA KONKURSU: 2 maja 2013 roku CELE KONKURSU: - popularyzacja postaci i twrczoci Juliana Tuwima z okazji przypadajcej w 2013 roku 60. rocznicy mierci poety; - ksztatowanie wraliwoci na pikno jzyka polskiego; - rozwj umiejtnoci recytatorskich i oratorskich; - rozbudzanie zainteresowania poezj; - ksztatowanie gustw artystycznych; - prezentacja recytatorskich uzdolnie uczniw; - uczenie zasad zdrowej rywalizacji; - integracja rodowiska polonijnego w Kazachstanie; - promowanie czytelnictwa. Uczestnicy konkursu wystpuj w trzech kategoriach: Kategoria I dzieci do lat 12, Kategoria II dzieci i modzie od 12 do 16 lat, Kategoria III modzie od lat 16 i doroli. Repertuar uczestnikw obejmuje 1-2 utwory autorstwa Julina Tuwima w caoci lub fragmentach (proz lub wierszem). czny czas wykonania nie moe przekracza 5 minut. PRZEDMIOT OCENY KONKURSOWEJ Powoana Komisja bdzie ocenia walory recytacji uczniowskich z uwzgldnieniem nastpujcych kryteriw: - stopie opanowania pamiciowego tekstu; - interpretacja utworu; - dykcja; - oglne wraenie artystyczne. Termin nadsyania zgosze do 15 kwietnia 2013 roku! Prosimy o informacj ile osb przybdzie i czy zamierzacie Pastwo ze swoimi podopiecznymi nocowa. Jest to niezbdne w celu zapewnienia miejsc noclegowych. Organizatorzy

helena_nowicka@interia.eu tel. kom. 8 777 14 834 14 krystian.furmanowicz.orpeg@gmail.com tel. kom. 8 771 36 097 62 , tel. 8 715 36 705 90

Nr 41/2012

- 31 -

Wskazwki metodyczne
W potoku obcej mowy trzeba nauczy si rozpoznawa poszczeglne dwiki i ich poczenia (sylaby), a take wyrazy i cae wypowiedzenia. Do tego dochodzi jeszcze konieczno uchwycenia (i nauczenia si takiego sposobu mwienia) sposobu akcentowania oraz intonacji zda. Jest to zadanie trudne i wymagajce wiele wysiku. Przystpujc do nauczania fonetyki jzyka polskiego, naley odpowiedzie na pytanie, jakiej wymowy uczy. Najrozsdniejsze i uzasadnione wydaje si uczenie wymowy poprawnej i starannej, nie za nadmiernie uproszczonej i potocznej. Wspczesna wymowa polska charakteryzuje si jednak du wariantywnoci, trudno wic okreli wymow standardow. Hanna Komorowska podaje 7 zasad nauczania wymowy, rytmu i intonacji: 1. Nauka prawidowej wymowy jest cile zwizana z poprawnoci dostarczanego wzorca. Naley wic zadba o dobry wzorzec. 2. Efektywno nauczania wymowy jzyka obcego jest zalena od stopnia osuchania z jzykiem obcym. Dlatego odpowiednio duo czasu naley powieci rozumieniu ze suchu. 3. Zanim przystpi si do nauki wymowy, powinno zwrci si uwag na such fonologiczny, czyli umiejtno usyszenia rnic fonologicznych (wpywajcych na znaczenie) w wypowiedziach. 4. Opanowanie dobrej wymowy zaley od liczby powtrze. Dlatego fonetyk naley wiczy czsto. 5. Poczucie bezpieczestwa daje chralne powtarzanie, w czasie ktrego aden z uczcych si nie jest naraony na ewentualne wymianie z powodu bdnej artykulacji. 6. Jednak po wiczeniach chralnych naley indywidualnie wiczy wymow, poniewa daje to moliwo zwrcenia uwagi na trudnoci indywidualne. 7. Prac uatwia powtarzanie wyrazw fonetycznie skontrastowanych (take pod wzgldem znaczenia) oraz stosowanie pomocy dydaktycznych. Po takiej dawce teorii niezbdna jest praktyka, dlatego te zachcam wszystkich zainteresowanych do wykonania znajdujcego si obok wiczenia. wiczenia. Prosz zastosowa si do wskazwek zamieszczonych w czci teoretycznej.
Wymawiaj zestawione wyrazy gono i z odpowiedni artykulacj:
RDGOS bezdwidzno: dwiczno - bardzo wana! kody koty rogu roku przebada przepada koza kosa wiea wiesza na nodze na noce budziki buciki siedzi sieci NAGOS bezdwidzno: dwiczno - bardzo wana! buka pka, gra kura, dom tom, bierzemy pierzemy, uka szuka yj szyj demu czemu dziao ciao dzie cie RDGOS miejsce artykulacji - wane! kasa - kasza Kasia prosz prosi w barze bazie uczesz uciesz leczy leci sposb artykulacji - wany! masa maca w lesie w lecie razi radzi uszy uczy grozi grodzi oczyma otrzyma

NAGOS
miejsce artykulacji - wane!

szyny siny w Rzymie w zimie czapki ciapki czyha cicha czy ci

sposb artykulacji - wany!

sali cali siebie ciebie sen cen szyja czyja siao ciao
Opracowano na podstawie Co warto wiedzie. Poradnik metodyczny Odkrywamy jzyk polski

Gos Polski

- 32 -

Nr 41/2012

70. rocznica wyprowadzenia wojsk gen. Andersa z Azji Centralnej

W najwikszym kompleksie memorialnym w Kazachstanie Muzeum ofiar politycznych represji i totalitaryzmu ALIR pod Astan przez najbliszy miesic bdzie prezentowana wystawa: Armia gen. Wadysawa Andersa, losy Polakw w Azji Centralnej w czasie II wojny wiatowej. W najwikszym kompleksie memorialnym w Kazachstanie Muzeum ofiar politycznych represji i totalitaryzmu ALIR w Malinwce pod Astan miaa miejsce wystawa: Armia gen. Wadysawa Andersa, losy Polakw w Azji Centralnej w czasie II wojny wiatowej. Ekspozycja zostaa przygotowana przez Ambasad RP w Astanie wsplnie z Muzeum Tradycji Niepodlegociowych wodzi w zwizku z 70 rocznic ewakuacji armii gen. W. Andersa z Azji Centralnej. Liczne fotografie, kopie dokumentw i zamieszczone relacje uczestnikw daj moliwo zapoznania si z wanym epizodem II wojny wiatowej, ktry na terenie Azji Centralnej by tematem przemilczanym. Muzeum ALIR jest kolejnym miejscem prezentacji wystawy po Dalalabadzie w Kirgizji i Tarazie na poudniu Kazachstanu. Szczeglnej wymowy nabiera fakt, e wiele spord b. winiarek ALIR-u , po uwolnieniu odbywao sub wojskow w armii gen. Andersa. Miejscowe media zwracaj uwag, e wystawa dot. jedynej armii zoonej z byych winiw politycznych osb represjonowanych w czasach stalinizmu. Uroczysto otwarcia wystawy z udziaem Ambasadora Jacka Kluczkowskiego, korpusu dyplomatycznego, ludzi kultury i mediw, bya okazj do wrczenia odznaki Zasuony dla

polskiej kultury Kulaiszy Aktajewej z Muzeum Pierwszego Prezydenta w Astanie. Ambasada RP w Astanie planuje zorganizowanie dodatkowej prezentacji fotogramw i dokumentw w Aktiubisku miejscu historycznie zwizanym z aktywnoci polskich sub dyplomatycznych w czasie II wojny wiatowej.
Ambasada RP w Astanie

Studia w Polsce i nauka jzyka polskiego w Kazachstanie i Kirgizji

Informacja dotyczca rekrutacji kandydatw ubiegajcych si o podjcie studiw wyszych w Polsce w roku akademickim 2013/2014 ze stypendium ministra waciwego do spraw szkolnictwa wyszego. Termin skadania dokumentw w Ambasadzie RP w Astanie upywa 30 kwietnia 2013 r. Do kwestionariusza wypenionego w 2 egzemplarzach kady kandydat powinien doczy nastpujce dokumenty: 1) owiadczenie o otrzymaniu i zapoznaniu si z dokumentami dotyczcymi ksztacenia w Polsce, zgodnie ze wzorem; 2) kandydaci niepenoletni: zgod rodzicw lub prawnych opiekunw na podjcie studiw w Polsce; 3) kopi paszportu; 4) powiadczone notarialnie kopie dokumentw potwierdzajcych polskie pochodzenie wraz z jego tumaczeniem na jzyk polski; 5) zawiadczenie lekarskie stwierdzajce brak przeciwwskaza do podjcia studiw wyszych wraz z jego tumaczeniem na jzyk polski; 6) tabel ocen za III kwarta nauki w jedenastej klasie wraz z jego tumaczeniem na jzyk polski; 7) kopi Karty Polaka, jeli kandydat posiada; 8) opini organizacji polonijnej lub nauczyciela jzyka polskiego. W pierwszej poowie czerwca kandydaci zostan poinformowani o miejscu i terminie przeprowadzenia postpowania kwalifikacyjnego. O ostatecznym dopuszczeniu do egzaminw bdzie decydowao otrzymanie przez kandydata wiadectwa maturalnego (attestat) oraz certyfikatu ENT z minimaln iloci punktw okrelon przez Ministerstwo Edukacji i Nauki Republiki Kazachstanu na rok szkolny 2010/11. Orygina wiadectwa i certyfikatu naley przedoy w Wydziale Konsularnym w Astanie najpniej jeden dzie przez egzaminami. Przewidywany termin egzaminw w Astanie - druga poowa czerwca 2013 roku.

Ambasada RP w Astanie

fot. Ambasad RP w Astanie

Nr 41/2012

- 33 -

Znani Polacy, ktrzy odeszli w 2012 roku

A nadzieja znw wstpi w nas. Nieobecnych pojawi sie cienie.
Kolda dla nieobecnych

Listopad to miesic niezwyky w swej zwyczajnoci. Dlaczego? Bo jego pocztek, szczeglnie pierwsze dwa dni nie tylko nakaniaj, ale zmuszaj zagonionego czowieka do zatrzymania si. Paradoksalnie czerwonym wiatem nie jest to z sygnalizacji wietlnej, sterujcej ruchem drogowym, ale znacznie mniejsze, a o ile jaskrawsze. To pomienie wieczki, znicza, ktre to ustawiamy na nagrobkach naszych bliskich, znajomych, bezimiennych. Rok 2012, niektrzy wieszczyli w nim koniec wiata, okaza si czasem, ktry faktycznie sta si kocem pewnej ziemskiej drogi dla postaci nietuzinkowych, ktre swoj postaw kreoway rzeczywisto. Wrd znanych Polakw, ktrzy odeszli w 2012 roku trzeba by wymieni midzy innymi: Iren Jarock - polsk piosenkark, Wisaw Szymborsk - poetk, eseistk, krytyka literackiego, tumaczk, felietonistk, laureatk Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, odznaczon Orderem Ora Biaego. Wiesawa Chrzanowskiego - adwokata, profesora nauk prawnych, onierza Armii Krajowej, powstaca warszawskiego, polityka, zaoyciela i pierwszego prezesa ZChN, posa i marszaka Sejmu, senatora, ministra sprawiedliwoci i prokuratora generalnego,kawalera Orderu Ora Biaego, Andrzeja apickiego - wybitnego aktora teatralnego i filmowego, reysera teatralnego, profesora i rektora Pastwowej Wyszej Szkoy Teatralnej w Warszawie, Jzefa Szaniawskiego - politologa, doktora historii, sowietologa, dziennikarza, Jerzego Kuleja piciarza, dwukrotnego mistrza olimpijskiego, komentatora sportowy, posa na Sejm RP IV kadencji, Przemysawa Gintrowskiego wybitnego kompozytora i muzyka, ktry tworzy niezapomniane trio wraz z Jackiem Kaczmarskim i Zbigniewem apiskim. Temu ostatniemu chciabym powici nieco wicej miejsca. By on artyst niepokornym, nie zgadza si z peerelowskim systemem wadzy i dawa temu wyraz. Mia charakterystyczny chropowaty gos. Jego wielk pasj, bya poezja. Kiedy w 1976 roku zadebiutowa w stoecznym studenckim klubie Riwiera i wykona Epitafium dla Sergiusza Jesienina, od razu byo wiadomo, jaki kierunek artystyczny obierze.W czasie stanu wojennego, Gintrowski aktywnie zaangaowa si w dziaalno podziemn. W kocwce lat 70-tych pozna si z Jackiem Kaczmarskim, co zaowocowao blisz wspprac. Do nich doczy jeszcze

Zbigniew apiski i tak powstao trio, ktre przez dugi okres dawao polskiej modziey oddech i nadziej na przetrwanie. Program tego tria Mury, piewaa caa Polska, a tytuow piosenk okrzyknito hymnem Solidarnoci. Sam Gintrowski, by czowiekiem nieujarzmionym. Mia co z barda i rewolucjonisty. Wanym etapem jego twrczoci, byy piosenki do wierszy Zbigniewa Herberta. Napisa te muzyk do ponad dwudziestu filmw fabularnych i seriali. Najsynniejszy z nich, to oczywicie film, Zmiennicy, Stanisawa Barei. Ale byy jeszcze inne, choby, Matka Krlw. Gintrowskiego fascynowaa poezja Zbigniewa Herberta, ktrego uwaa za najwybitniejszego wspczesnego polskiego poet. Urzekaa go jego polszczyzna, operowanie sowem. Wany dla niego, by tez herbertowski system wartoci. Przejrzysto i ukochanie tradycyjnych wartoci moralnych. Dlatego kocha wiersze poety i uwaa, i cho Literackiego Nobla dostao dwoje innych Polakw, to aden z nich nie by Herbertem. W Sztokholmie powiedzia kiedy popeniony zosta wielki bd. Wstyd! Utwory tego poety uwaa za poezj pikn , dobr i mdr. Przez wiele lat wykonywa wiersze poety, ktre w jego interpretacji nabieray jednak nowego znaczenia. Ju pod koniec ycia artysta gorzko wypowiada si na temat swoich rodakw. Mylaem, e Polska jest krajem ludzi mdrzejszych mwi. -Dzi potrzeba nam solidnej klasy politycznej. Nie stanowi jej na pewno ci pseudopolitycy, ktrzy uprawiaj prywat kosztem Polski. Pidziesit lat komunizmu zabio te w nas etos pracy. Jako spoeczestwo nie potrafimy pracowa ubolewa. Mia te swj wyrobiony stosunek do sztuki. Kady czowiek tumaczy gdy przychodzi na wiat, ma w sobie potrzeb pewnej estetyki, czego, co nie jest li tylko biologi naszego ycia. Jedni t potrzeb rozwijaj, a drudzy wrcz przeciwnie zabijaj. Bez sztuki y si nie da. Jestem o tym gboko przekonany. Puent niech stan si sowa z wykonywanej przez artyst piosenki pt. Powrt: Jeste w raju/ aden tum nie dotar nigdy na twj szczyt.

Opracowano na podstawie: dziennik.pl, AGENCJA INFORMACYJNA POLONIA

Gos Polski

- 34 -

Nr 41/2012

Polskie tradycje wci ywe

Jeszcze w XIX w. we wschodniej Polsce odprawiano obrzdy ku czci zmarych zwane Dziadami (Adam Mickiewicz opisa je w swoim poemacie dramatycznym, fragment w dalszej czci artykuu). Wierzono, e jado i napoje mog pokrzepi dusze, wic w przeddzie wita pieczono chleb i pierogi, gotowano bb i kasz, a na wschodzie przyrzdzano kuti z maku, pszenicy i miodu. Potrawy te ustawiano na stoach jako poczstunek dla dusz zmarych. Wieszano te czysty rcznik, obok stawiano mydo i wod, by dusze mogy si obmy. Na noc zostawiano otwarte drzwi, eby duchy mogy bez przeszkd przekroczy progi swoich dawnych domostw. W tym dniu niektre czynnoci byy zakazane, np. wylewanie wody po myciu naczy przez okno, by nie obla zabkanej tam duszy, a take palenie w piecu, bowiem t drog dusze dostaway si niekiedy do domu. W caej Polsce ugaszczano ebrakw i modlcych si przy kocioach dziadw kocielnych (ptnikw utrzymujcych si z jamuny). W zamian za jado modlili si oni za dusze zmarych. Nikt nie skpi im jedzenia, zapraszano ich do domu na uczt, bo wierzono, e posta dziada moe przybra duch zmarej osoby. Cmentarze byy rozwietlone poncymi na grobach lampkami, by bkajce si dusze mogy si przy nich oczyci i ogrza. Wspomniany na wstpie Adam Mickiewicz, tak oto opisuje ten obyczaj: DZIADY Jest to nazwisko uroczysto ci obchodzonej dotd midzy posplstwem w wielu powiatach Litwy, Prus i Kurlandii, na pamitk dziadw, czyli w oglnoci zmarych przodkw. Uroczysto ta pocztkiem swoim zasiga czasw pogaskich i zwaa si niegdy uczt koza, na ktrej przewodniczy Kolarz, Huslar, Gularz, razem kapan i poeta (glarz). W teraniejszych czasach (wspczesnych autorowi - dop. KF) , poniewa wiate duchowiestwo i waciciele usiowali wykorzeni zwyczaj poczony z zabobonnymi praktykami i zbytkiem czstokro nagannym, posplstwo wic wici Dziady tajemnie w kaplicach lub pustych domach niedaleko cmentarza. Zastawia si tam pospolicie uczta z rozmaitego jada, trunkw, owocw i wywouj si dusze nieboszczykw. Godna uwagi, i zwyczaj czstowania zmarych zdaje si by wsplny wszystkim ludom pogaskim, w dawnej Grecji za czasw homerycznych, w Skandynawii, na Wschodzie i dotd po wyspach Nowego wiata Dziady nasze maj to szczeglnie, i obrzdy pogaskie pomieszane s z wyobraeniami religii chrzecijaskiej, zwaszcza i dzie zaduszny przypada okoo czasu tej uroczystoci. Posplstwo rozumie, i potrawami, napojem i piewami przynosi ulg duszom czyscowym. Cel tak pobony wita, miejsca samotne, czas nocny, obrzdy fantastyczne przemawiay niegdy silnie do mojej imaginacji; suchaem bajek, powieci i pieni o nieboszczykach powracajcych z probami lub przestrogami; a we wszystkich zmyleniach poczwarnych mona byo dostrzec pewne denie moralne i pewne nauki, gminnym sposobem zmysowie przedstawiane. Tyle wizji literackiej. Jak wida, wieszcz stara si wiernie odda w swoim dziele klimat tego wanego w naszej tradycji obyczaju. Dzi inaczej obchodzimy wito Zmarych. W Dzie Zaduszny tradycj jest chodzenie na groby bliskich, palenie zniczy, modlitwy i odprawianie mszy w intencji zmarych. Dzie ten jest dniem modlitw za ludzi zmarych, ktrych dusze oczekuj w czycu na ostateczne spotkanie z Bogiem. Zaduszki s wspomnieniem zmarych potrzebujcych jeszcze oczyszczenia, ktre mog uzyska przez modlitw wiernych i Kocioa. Jest to dzie naboestw i modw w intencji zmarych, a zwaszcza dusz odbywajcych jeszcze pokut. Temu celowi su m.in. ofiary skadane w kocioach i na cmentarzach. S to tzw. wypominki za naszych najbliszych zmarych, by cay Koci modli si za ich zbawienie. Z ambon lub przy otarzu odczytuje si imiona zmarych wypisanych na kartkach i odmawia zwyczajowe modlitwy za wszystkich zmarych. Na zakoczenie pragn przywoa wymowne strofy wiersza ks. Jana Twardowskiego: pieszmy si kocha ludzi tak szybko odchodz/ zostan po nich buty i telefon guchy/ tylko co niewane jak krowa si wlecze/najwaniejsze tak prdkie e nagle si staje/ potem cisza normalna wic cakiem nieznona/ jak czysto urodzona najprociej z rozpaczy/ kiedy mylimy o kim zostajc bez niego.
Opracowano na podstawie: bibliotekawszkole.pl, Przedmowy do Dziadw cz. II, pijarzy.pl
fot. podroze.pl

Nr 41/2012

- 35 -

Kalendarium
2 padziernika 1944 upadek Powstania Warszawskiego, jednego z najkrwawszych w dziejach Polski, trwao 63 dni. 6 padziernika 1788 - pocztek obrad Sejmu Czteroletniego zwanego Wielki m . Sejm zwoany za zgod cesarzowej Rosji Katarzyny II w Warszawie, obradujcy do 29 maja 1792 pod wzem konfederacji pod lask marszaka konfederacji koronnej Stanisawa Maachowskiego i marszaka konfederacji Wielkiego Ksistwa Litewskiego Kazimierza Nestora Sapiehy majcy na celu, w zamyle o r g a n i z a t o r w, p r z y w r c e n i e p e n e j suwerennoci i przyspieszenie rozwoju gospodarczego Rzeczypospolitej. 8 padziernika 1992 z Polski wyjecha ostatni transport armii radzieckiej. 12 padziernika 1921 - decyzja Ligi Narodw odnonie podziau Grnego lska midzy Polsk a Niemcy. 16 padziernika 1384 - koronacja w. Jadwigi na krlow Polski.Tego samego dnia w 1978 nastpi wybr Karola Wojtyy na papiea. Przyj on imi Jana Pawa II, Papie - Polak ogosi j odpowiednio bogosawion i wit. 19 padziernika 1984 - Suba Bezpieczestwa porwaa i zamordowaa ks. Jerzego Popieuszk , kapelan a warszawskiej "Solidarnoci", dzi bogosawionego Kocioa rzymskokatolickiego. 18 listopada 1655 - pocztek oblenia Jasnej Gry przez wojska szwedzkie pomyle zaczerpnitym z Molirea. By to pierwszy spektakl powoanego przez krla Stanisawa Augusta Poniatowskiego staego, zawodowego i publicznego zespou. 19 listopada 1816 - otwarcie Uniwersytetu Warszawskiego W listopadzie roku 1816 cesarz Rosji i krl Polski Aleksander I przychyli si do inicjatywy Stanisawa Kostki Potockiego i Stanisawa Staszica , zezwalajc na utworzenie Krlewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. 23 listopada 1927 - to dzie mierci Stanisawa Przybyszewskiego, polskiego pisarza, poety, dramaturga, nowelisty okresu Modej Polski, skandalisty, przedstawiciela cyganerii krakowskiej i nurtu polskiego dekadentyzmu. 29 listopada 1830 - wybuch powstania listopadowego (tzw. noc listopadowa), polskiego powstania narodowego przeciw Rosji, ktre swoim zasigiem objo Krlestwo Polskie i cz ziem zabranych (Litw, mud i Woy). 9 grudnia 1918 - i nauguracja roku akademickiego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. 10 grudnia 1903 Maria Skodowska-Curie wraz z mem, Piotrem Curie, otrzymali Nagrod Nobla za odkrycie zjawiska radioaktywnoci. Tego samego dnia osiemdziesit lat pniej w 1983 roku - Lech Wasa otrzyma pokojow Nagrod Noblajako lider podziemnej Solidarnoci. Odebraa j jego ona Danuta Wasa w Oslo. Osobisty odbir Nagrody uniemoliwiy wadze PRL odmawiajc Wasie wydania paszportu. 13 grudnia 1981 - Wojskowa Rada Ocalenai Narodowego, na czele z gen. Wojciechem Jaruzelskim,wprowadzi a w Polsce stan wojenny. Tego dnia zamano nadzieje milionw Polakw i na wiele lat odsunito szans na demokratyczne przemiany. 16 grudnia 1981 w Katowicach oddziay ZOMO i wojska dokonay pacyfikacji kopalni "Wujek". Zgino 9 grnikw, a 21 zostao rannych. 24 grudnia - Boe Narodzenie, Narodzenie Paskie w tradycji chrzecijaskiej wito upamitniajce narodziny Jezusa Chrystusa. 28 grudnia 1904 we Lwowie odbya si premiera widowiska jasekowego Betlejem polskie Lucjana Rydla. Opracowano na podstawie Internetu

Obrona Jasnej Gry na obrazie Januarego Suchodolskiego

19 listopada 1765 - otwarcie w Warszawie Teatru Narodowego. Tego dnia w nieistniej cym dzi budynku Operalni przy ul. Krlewskiej, odbya si premiera Natrtw Jzefa Bielawskiego, komedii opartej na

fot. http://www.wawel.net

 Gos Polski , , 7924 14.12.06 . : . . GO. os- Polski , : . 42, , , 151043 ; tel. 8-71536-70590, . 7924 14. 12. 06 . , . , . , 114. : . O. - . 700 . ... : . 42, -, , ; tel. , . 151043 8-71536-70590, . , . , . , 114. GOS POLSKI kwartalnik Polonii w Kazachstanie zarejestrowany w ewidencji ......... 700. ... rodkw masowego przekazu Ministerstwa Kultury i Informacji Republiki Kazachstanu 7924 Redaguje zesp w skadzie: Marcin Sk (dyrektor wydawniczy), GOS POLSKI - kwartalnik Polonii ks. w Kazachstaniezarejestrowany w ewidencji Helena Nowicka (redaktor naczelny), Mikoaj Cako, Krystian Furmanowicz, rodkw masowego przekazu Ministerstwa Kultury i Informacji Republiki Kazachstanu - 7924 - techniczny Jurij Wachowski Redaguje zesp Redaktor w skadzie: ks. Krzysztof Kuryowicz (dyrektor wydawniczy), Adres redakcji: Helena Dom Kultury Polskiej przy Parafii Rzymskokatolickiej pw. w. Ap. Piotra i Pawa, Nowicka (redaktor naczelny), Mikoaj Cako, Piotr Chlastawa, . 42, , 151043 ; Jurij tel. 007-71536-70590. Marcin Wocir. Redaktor technicznyWachowski GazetaGlosPolski@mail.kz, www.glospolski.narod.ru Adres redakcji: e-mail: Dom Kultury Polskiej przy Parafii Rzymsko-katolickiej pw. w. Ap. Piotra i Pawa, (redakcja zastrzega sobie prawo do skracania, redagowania i tumaczenia na jzyk polski nadsyanych tekstw) . 42, -, , 151043 ; tel. 007-71536-70590. e-mail: GazetaGlosPolski@mail.kz, www.glospolski.narod.ru Kwartalnik wydawany jest przy dofinansowaniu Senatu RP i Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie oraz Ambasady RP w Kazachstanie (redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania nadsyanych tekstw) Kwartalnik wydawany przy wspudziale Senatu RP i Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie