Kwartalnik Polonii w Kazachstanie nr 39 kwiecie - maj - czerwiec 2012

W numerze:

Konkurs recytatorski w Astanie XIII Zjazd Dziaaczy Owiatowych i Nauczycieli jzyka polskiego w Szczucisku ycie polonijne w Kirgistanie Festiwal Polonia piewajca w Kokszetau

Gos Polski

-2-

Nr 39/2012

Znani Polacy

Aleksander Wolszczan to polski astronom, odkrywca pierwszych planet spoza Ukadu Sonecznego. Urodzi si 29 kwietnia 1946 r. w Szczecinku. W 1969 r. ukoczy Uniwersytet Mikoaja Kopernika w Toruniu. W 1973 r. przebywa na stau w Instytucie Radioastronomii Maxa Plancka w Bonn, a w 1975 r. na macierzystej uczelni uzyska stopie doktora fizyki za prac powicon pulsarom. Od 1982 r. przebywa za granic. We wrzeniu 1990 roku Wolszczan za pomoc radioteleskopu w Arecibo (Portoryko) odkry pierwsze 3 planety poza Ukadem Sonecznym krce wok pulsara PSR 1257+12 w konstelacji Panny. Odkrycie zostao oficjalnie zaprezentowane na zjedzie Amerykaskiego Towarzystwa Astronomicznego w Atlancie w styczniu 1992 r. i opublikowane w naukowym czasopimie Nature 9 stycznia 1992 roku. Za odkrycie pierwszego pozasonecznego ukadu planetarnego w 1992 roku otrzyma Nagrod Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. 22 marca 1994 r. opublikowa pene wyniki bada swego odkrycia w czasopimie Science. Zosta wyrniony przez pismo Nature jako autor jednego z 15 fundamentalnych odkry z dziedziny fizyki upublicznionych przez wydawnictwo. W 1996 r. otrzyma nagrod Beatrice M. Tinsley Prize z rk Amerykaskiego Towarzystwa Astronomicznego (American Astronomical Society). Postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaniewskiego z 11 listopada 1997 r., za wybitne zasugi dla nauki polskiej zosta odznaczony Krzyem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Od 1992 roku prowadzi badania i wykada jako profesor astronomii i astrofizyki na Uniwersytecie Stanowym Pensylwania (Penn State) oraz na swej macierzystej uczelni. W lutym 2005 r. na konferencji w Aspen w Kolorado ogosi, e wraz z Maciejem Konackim odkry jeszcze czwart planet w opisywanym wczeniej ukadzie. W maju 2007 r. wraz z grup polskich astronomw kierowan przez Andrzeja Niedzielskiego odkry planet HD 17092 b krc wok gwiazdy HD 17092. Do tego celu uyto teleskopu Hobby-Eberly w Teksasie. Aleksander Wolszczan zosta uhonorowany w toruskiej Alei Gwiazd, gdzie na Rynku Staromiejskim odsoni pierwsz z katarzynek podpisw synnych torunian. Zosta wyrniony jako Torunianin XX wieku. W 2007 r. powsta film dokumentalny w reyserii Jana Sosiskiego pod tytuem Gwiazdor Aleksander Wolszczan. Obraz przyblia sylwetk naukowca oraz przedstawia jego zainteresowania i opowieci dotyczce wczeniejszego ycia w Polsce. Opracowano na podstawie Internetu.

Nr 39/2012

-3-

Gos Polski w numerze

Znani Polacy ..................................................................2 Polskie przepisy ............................................................. 3 Najwaniejsze bitwy i wojny Polski ................................. 4 D. Sukowski, Naukowo o A. Januszkiewiczu ................. 5 R. Matusiak, ycie polonijne w Kirgistanie ................... 6-7 B. Pajk, Konkurs recytatorski w Astanie ........................ 8 J. Korczak, Jak kocha dziecko ...................................... 9 L. Czetwiertiakowa, Rozmowa z dusz J. Korczaka 10-11 XIII Zjazd Dziaaczy Owiatowych w Szczucisku ........ 11 Rozsawili Polsk ................................................... 12-13 D. Sukowski, Trzeci raz w Astanie ................................ 14 Poznajemy bogaty wiat przyrody naszych ojczyzn .......................................................... 15 D. Sukowski, Tradycje i mentalnoci ...................... 16-17 Kalejdoskop ............................................................18-19 Z Polski i o Polsce ........................................................ 20 Kcik dla dzieci ............................................................ 21 E. Konik, Kronika tajynszyska ............................... 22-24 Z. Kotliski, Sanktuarium Boego Miosierdzia ........ 24-25 L. Krynicki, Co Polak, to historia .............................. 26-27 D. Zatorski, Powitanie wiosny w Pawodarze ................ 28 Gratulacje .................................................................... 29 H. Nowicka, Zjazd Polakw Kazachstanu .................... 29 A. Suchowiecki, Polonia piewajca ................... 30-31 S. Wojciechowski, piewajcy harcerze ...................... 31 R. Matusiak, Polka w Kazachstanie ........................ 32-33 D. Sukowski, Czowiek i prawda .................................. 34 Kalendarium ................................................................ 35

Polskie przepisy
Chodnik albo chodziec litewski Powoli zblia si letnia pora i upay, podczas ktrych ludzie zwykle niezbyt chtnie jedz gorce dania. Na taki czas proponujemy szczegln zup na zimno. Skadniki: ! duy pczek botwinki (mode buraczki wraz z naci), ! 2 zielone ogrki ! p szklanki posiekanego koperku ! 2 yki posiekanego szczypiorku ! 2 jajka ugotowane na twardo ! 2 zbki czosnku ! 6 szklanek kefiru lub naturalnego jogurtu (nie sodzonego!), moe by take kwane mleko ! p szklanki kwanej mietany Sposb przygotowania: Botwink wypuka i posieka, buraczki cieniutko obra i pokroi w kostk. Woy do garnka, zala niedu iloci wody (okoo p szklanki) i dusi okoo 10 minut. Odstawi do ostygnicia. Wymiesza z kefirem i mietan, doda zgnieciony czosnek, szczypiorek, koperek i pokrojone w drobn kostk ogrki, posoli do smaku, odstawi na kilka godzin do lodwki. Podawa z powkami jajka na twardo. Jeli kto lubi wersj bardziej kwan, do gotowanej botwinki doda mona gar lici wieego szczawiu. W wersji klasycznej do chodnika dodaje si obrane szyjki rakowe lub kawaki pieczonej cielciny, piersi z kury czy indyka. T w gruncie rzeczy dosy prost potraw jadano w dawnych czasach i na dworach szlacheckich, midzy innymi w Soplicowie znanym z Pana Tadeusza naszej polskiej epopei. Chodziec litewski pojawia si tam w obiadowym menu: Gocie weszli w porzdku i stanli koem. Podkomorzy najwysze bra miejsce za stoem; Z wieku mu i z urzdu ten zaszczyt naley, Idc, kania si starcom, damom i modziey; Obok sta Kwestarz; Sdzia tu przy Bernardynie. Bernardyn zmwi krtki pacierz po acinie, Podano w kolej wdk, zaczem wszyscy siedli I chodziec litewski milczkiem wawo jedli. Czy mickiewiczowski chodziec zawiera w sobie szyjki rakowe, czy te moe cielcin trudno powiedzie SMACZNEGO!

Okadka I Drapacze chmur w Astanie, fot. R. Matusiak. Wkadka s. 18 Pietropawowsk, fot.z archiw. D. Sukowskiego Tajynsza, fot. z archiw. E. Konik Biszkek, fot. z archiw. R. Matusiak s. 19 Pawodar, fot. z archiw. D. Zatorskiego Astana, fot. S. Szedowska Kokszetau. fot. z archiw. A. Suchowieckiego Okadka II Zabytkowa pompa uliczna przy Trasie Zamkowej w Szczecinie, fot. Kapitel, Wikipedia.

fot. A. Nowak

Gos Polski

-4-

Nr 39/2012

Najwaniejsze bitwy i wojny polskie

Wojna o Ksistwo Halicko-Wodzimierskie w latach 1340-1392 Ksistwo Halicko-Wodzimierskie byo najbardziej na zachd wysunitym ksistwem ruskim. 7 kwietnia 1340 roku bojarzy otruli ksicia halicko-wodzimierskiego Bolesawa Jerzego II Trojdenowicza. W zwizku z tym, e by spokrewniony zarwno z Kazimierzem Wielkim, jak i ksitami litewskimi przez Trojdena I Czerskiego i Giedymina, obie strony rociy sobie pretensje do zwolnionego tronu ksistwa. Najwiksze prawa do ksistwa mieli bracia zamordowanego ksita mazowieccy: Siemowit III, Kazimierz I i Jerzy II. W ukadzie z Kazimierzem Wielkim zrzekli si jednak oni praw do spadku za wynagrodzeniem pieninym. Pretensje Litwinw wynikay z faktu maestwa syna Giedymina ksicia litewskiego Lubarta z crk ksicia wodzimierskiego Andrieja Jurijewicza. Do sporu doczyli Wgrzy wspierajcy pocztkowo Polakw, a liczcy na przejcie tronu polskiego w przypadku braku mskiego potomka Kazimierza Wielkiego. By moe do zbrojnego sporu o Ksistwo HalickoWodzimierskie by nie doszo, gdyby nie mier w 1339 r. krlowej Aldony Anny ony Kazimierza Wielkiego, a crki Giedymina, ktra bya jedynym cznikiem pomidzy Polsk a Litw. Na zaostrzenie konfliktu wpyna zapewne rwnie mier Giedymina w 1341 r. utrzymujcego poprawne stosunki z Polsk. W pierwszej poowie roku 1340 Litwini zajli pnocn cz ksistwa z Wodzimierzem, Bezem i Chemem. Kazimierz Wielki z garstk rycerstwa wyruszy na Lww, ktry by najwaniejszym orodkiem Rusi Halickiej. 16 kwietnia spali zamek i zaj miasto, obsadzajc je polsk zaog, a osiadym Niemcom powierzy obron. Wadz krlewsk uznaa tylko cz bojarw. Jeden z nich, starosta halicko-woyski Dymitr Detko, przy poparciu Lubarta Gedyminowicza przywoa na pomoc Tatarw. W styczniu i lutym 1341 roku nastpi wielki najazd Tatarw, w ktrym uczestniczyli zbuntowani bojarzy. Zosta odparty dopiero nad Wis. W czerwcu Kazimierz podj now wypraw, pokonujc bojarw i uwolni Ru z lenna tatarskiego. Ziemia przemyska i ziemia sanocka zostay przyczone do Polski na przeomie lat 1345/46. Miay one by przedmiotem targu Kazimierz Wielki zgodzi si na zatrzymanie przez Litw Ksistwa Halickiego bez tych dwch ziem zdobytych przez niego, a w zamian Litwini udzielili mu pomocy wojskowej w ataku na Ksistwo Raciborskie w 1345 roku. Kazimierz nie zrezygnowa z Rusi Halickiej, jednak do nastpnej kampanii przygotowa si ju duo staranniej: w 1348 r. zawar pokj namysowski z Czechami, nastpnie ukad graniczny i handlowy z zakonem krzyackim, a take ukad z Tatarami. Sytuacj uatwia mu te klska Litwy poniesiona w 1348 r. z Krzyakami w bitwie nad Straw. Kampania 1349 r. zakoczya si sukcesem Polska zdobya prawie wszystkie ziemie Ksistwa HalickoWodzimierskiego z wyjtkiem wschodniej czci Woynia z uckiem, oraz Podola. Nie wykorzystano jednak tego sukcesu ju w 1350 r. Litwa odebraa wikszo zajtych ziem. Zdecydowano si wic na podzia: Litwa otrzymaa Ksistwo Wodzimierskie z Bezem i Chemem, a Polska Ksistwo Halickie. Nie powstrzymao to walk. Litwa dwukrotnie najechaa w 1350 r. Ru Czerwon, a wojska polsko-wgierskie rwnie dwukrotnie w latach 1351 i 1352 Woy. Obie wyprawy polsko-wgierskie nie przyniosy znaczcych sukcesw. W drugiej Ludwikowi Wgierskiemu udao si uzyska jedynie wywieszenie flagi wgierskiej zamiast litewskiej w Bezie jako znaku formalnego hodu ksicia beskiego Jerzego Narymuntowicza (grodu nie udao si zdoby). W 1352 r. Kazimierz zorganizowa rwnie odrbn wypraw przeciw Litwie. Zakoczya si ona rozejmem majcym obowizywa do 24 czerwca 1355 r. Jest to najstarszy spisany i zachowany ukad polsko-litewski. Podzielono w nim m.in. Ru Halicko-Wodzimiersk Polska otrzymaa ziemi halick, przemysk i sanock, a Litwa wodzimiersk, uck, besk, chemsk i brzesk. Krzemieniec nalecy do ksicia Jerzego Narymuntowicza zosta kondominium polsko-litewskim. Dopiero w 1366 r. Polacy przeprowadzili wielk wypraw zakoczon sukcesem i podpisaniem kolejnego ukadu jesieni 1366 r. , tym razem pokojowego. Lubart otrzyma ziemi uck i cz ziemi wodzimierskiej. Do Polski przyczono ziemi chemsk, besk, pozosta cz wodzimierskiej oraz cz poudniowego Woynia z Krzemiecem, Peremylem, Oleskiem i opatynem. Zaraz po mierci Kazimierza Wielkiego w 1370 r. Litwini zaatakowali ksistwa: wodzimierskie, beskie i chemskie. W wyniku tego ataku Litwa odzyskaa wszystkie utracone ziemie. W roku 1377 r. Ludwik Wgierski zorganizowa zwycisk wypraw, w ktrej zdobyto Bez, Chem, Horodo. Jako wadc Rusi wskutek kompromisu polsko-wgierskiego osadzono ksicia opolskiego Wadysawa Opolczyka, jednak kraj zosta praktycznie opanowany przez Wgrw, ktrzy osadzili wszdzie swoich starostw. Ziemi wodzimiersk i uck oddano powtrnie Lubartowi, ktry zosta lennikiem Ludwika. Po mierci Ludwika w 1382 r., Lubart nie przystpi ju do walki, lecz odzyska ziemi pokojowo, wykupujc po prostu od starostw wgierskich Olesko, Horodo, opatyn, Krzemieniec, Peremyl i Siestratyn. W 1387 r. Jadwiga Andegaweska podja wypraw wojenn, wskutek ktrej praktycznie pokojowo (z wyjtkiem Halicza, ktry by oblegany i zdobyty przez wojska polsko-litewskie) usunito starostw wgierskich, a ca Ru Halick przyczono do Polski. Wsppraca w tym przypadku Polski i Litwy bya skutkiem unii w Krewie. W kolejnych latach Polska skupia si gwnie na zdobyciu Woynia. W 1386 r. syn Lubarta, ksi wodzimierski i ucki Fedor Lubartowicz zoy hod Jagielle i Jadwidze. W 1387 r. odebrano mu ziemi uck, a w 1393 r. ziemi wodzimiersk na rzecz ksicia litewskiego Witolda. W ten sposb Witold zdoby dla Litwy Woy, uzyskujc ziemi wodzimiersk i uck. Byo to wynagrodzenie za opuszczenie przez niego Krzyakw uzgodnione midzy nim a Jagie w podpisanej w 1392 r. ugodzie w Ostrowie. Tak wic skutkiem caej serii wojen byo zdobycie przez Polsk ziemi halickiej, a przez Litw ziemi woyskiej. Opracowano na podstawie Internetu.

Nr 39/2012

-5-

Naukowo o Adolfie Januszkiewiczu

3 kwietnia 2012 r. w Pietropawowsku Ambasada RP w Astanie oraz Pnocno-Kazachstaskie Wojewdzkie Centrum Kultury Polskiej Kopernik zorganizoway Midzynarodow Naukowo-Praktyczn Konferencj ycie i dziaalno Adolfa Januszkiewicza. Do godziny 9.45 w siedzibie centrum przy ulicy Konstytucji Kazachstanu rejestrowali si uczestnicy konferencji. Goci powita prezes WCKP Kopernik, Anatol Kraszewski, ktry okaza si wspaniaym koordynatorem. Ze strony Ambasady RP sowo wstpne wygosi konsul Pawe Jessa dr etnologii. Nastpnie pokazano prezentacj autorstwa Mariny Tiabus (przygotowan przez Wadima Sokoowskiego) pt.: Po stronicach biografii Adolfa Januszkiewicza. Pomysodawc konferencji bya Walentyna Korniewa, zastpca prezesa WCKP Kopernik, ktra wybraa tematy wykadw i referatw oraz wspaniale koordynowaa cao prac konferencji, co zdecydowao o sukcesie i wysokim poziomie caego przedsiwzicia. Konferencja skadaa si z dwch czci: wykady i warsztaty (tzw. okrgy st). Przed wystpieniami przedstawiono przybyych uczestnikw. Pad wniosek, by wysucha jednego wykadu w jzyku polskim, z uwagi na to, i Januszkiewicz by Polakiem. Tak wic w pierwszej czci wystpili: doc. G. A. Szaripowa, kandydat katedry rosyjskiej filologii ENU im. . N. Gumilewa z Astany, z wykadem: Mitologiczno-poetycki intertekst stepowych podry A. Januszkiewicza; doc. T. P. Sawczienkowa, kandydat nauk filologicznych katedry filologii i kulturologii Iszymskiego Pastwowego Pedagogicznego Instytutu im. P.P. Erszowa, Rosja, Iszym, z wykadem: Adolf Januszkiewicz i Aleksander Odojewski: spotkanie w Iszymie; doc. M. J. apanowa, kandydat nauk filologicznych, katedra filologii rosyjskiej ENU im. .N. Gumilewa, Astana, z wykadem: Portret ojca poety w wyobraeniu podrnika, wnuka, pisarza (A. Januszkiewicza, Szakarima M. Auzerowa); doc. . A. Griwienja P-KPU im. M. Kozybajewa, Pietropawowsk, z wykadem: Wkad A. Januszkiewicza w badanie historii i etnografii narodu kazachskiego; doc. G. G. N. Musabajewa, kandydat nauk prawniczych, Pnocno-Kazachstaski Pastwowy Uniwersytet im. M. Kozybajewa w Pietropawowsku, z wykadem: Analiza wiedzy historycznej o Kazachach i etnogenezie w pismach i dziennikach Adolfa Januszkiewicza; doc. Z. K. Kortowa, kandydat nauk historycznych katedry historii i socjologiczno-humanistycznych dyscyplin, PnocnoKazachstaski Pastwowy Uniwersytet im. M. Kozybajewa w Pietropawowsku, z wykadem: Historia stosunkw rosyjsko-kazachskich w pierwszej poowie XIX wieku w dzieach A. Januszkiewicza; J. Grabowiecka, studentka P-KPU im. M. Kozybajewa w Pietropawowsku, z wykadem: Charakter postrzegania u A. Januszkiewicza kultury i bytu kazachskiego narodu; Ajdyn Karpykbajew, student P-KPU im. M. Kozybajewa w Pietropawowsku, z wykadem: Wartoci duchowe w dzieach Adolfa Januszkiewicza. Nastpny punkt programu konferencji to wrczenie certyfikatw uczestnikom czci wykadowej. Certyfikaty wrcza konsul Ambasady RP Pawe Jessa. W antrakcie midzy wykadami a okrgym stoem wystpili solista Ermek Bierimanow przy akompaniamencie Heleny Safiny oraz Sergiusz Klimuszyn. Po wysuchaniu koncertu naukowcy mieli przerw kawow przy suto zastawionym stole. O dwunastej z minutami rozpocza si robocza cz konferencji. Koordynatorami i animatorami dyskusji byli: Pawe Jessa i Anatol Kraszewski. Jako pierwszy wystpi Dariusz Sukowski, ktry wywoa dyskusj rozwaaniami zwizanymi z subiektywizmem i obiektywizmem postrzegania rzeczywistoci XIX wiecznych Kazachw w zwizku ze swoim referatem pt.: Tradycje, mentalnoci i charakter Kirgizw w oparciu o pierwsze wydanie ksiki ywot Adolfa Januszkiewicza i jego listy ze stepw kirgizkich. Zabrali te gos: Kairoa Mykanow, czonek Zwizku Dziennikarzy Kazachstanu, OO Asy mura, ktry przedstawi swj referat pt.: Sawny syn polskiego narodu o Kazachach, doc. T. P. Sawczienkowa, ktra wygosia referat pt.: Iszymski okres ycia Adolfa Januszkiewicza, oraz dr Pawe Jessa, doc. G. A. Szapirowa, doc. M. E. apanowa, doc. . A. Griwiennaja. Odbya si naukowa, dwugodzinna, twrcza dyskusja. Rezolucje oraz wnioski zebraa i przedstawia w posumowaniu doc. . Griwiennaja. W konferencji wzio udzia 110 uczestnikw. Wnioskowano, by podj dziaania zmierzajce do utworzenia pomnika Adolfa Januszkiewicza w Kazachstanie, w 210-lecie urodzin A. Januszkiewicza zorganizowa midzynarodow konferencj zoon ze specjalistw: geologw, etnologw, filologw i historykw z Polski, Kazachstanu, Rosji i Biaorusi. Z konferencji zostanie wydany zbir przedstawionych referatw i wykadw. Na uwag zasuguje bardzo sprawna i twrcza organizacja konferencji. Wszystko to wydarzyo si dziki staraniom i doskonaej wsppracy zarzdu Pnocno-Kazachstaskiego Centrum Kultury Polskiej Kopernik oraz Ambasady Polskiej w Astanie. Jestemy o krok bliej w badaniach nad dziaalnoci Adolfa Januszkiewicza i jego wkadu w utrwalenie kultury narodw Kazachstanu. Tekst i foto: Dariusz Sukowski

Gos Polski

-6-

Nr 39/2012

ycie polonijne w Kirgistanie

Dzie Nauczyciela i Dzie Seniora Z okazji przypadajcych w padzierniku Dnia Nauczyciela i Dnia Seniora przygotowalimy program artystyczny, w ktrym wzili udzia uczniowie szkki sobotnio-niedzielnej przy PSKO Odrodzenie oraz Gimnazjum nr 24. Wrd wystpujcych byli zarwno tacy, ktrzy ju wiele lat ucz si jzyka polskiego, jak i ci, ktrzy dopiero w tym roku szkolnym zaczli swoj przygod z tym jzykiem. Mona byo zobaczy i usysze humorystyczne scenki z ycia uczniw i nauczycieli, lekcj w krzywym zwierciadle, wiersze polskich poetw oraz utwory polskich i kirgiskich kompozytorw muzyki klasycznej, a take polskie piosenki. Wszyscy dzieci i modzie bardzo si starali, by pokaza si z jak najlepszej strony. Impreza miaa miejsce w Bibliotece im. Bajalinowa w Biszkeku. Obchody Roku Miosza Rok 2011 by obchodzony w Polsce jako Rok Czesawa Miosza w zwizku ze stuletni rocznic urodzin poety. Z tej okazji rwnie w Kirgistanie zorganizowalimy wieczr poetycko-muzyczny powicony jego poezji. Wzili w nim udzia czonkowie stowarzyszenia oraz studenci Kirgisko-Rosyjskiego Uniwersytetu Sowiaskiego. Muzycznie wieczr uwietnili profesorowie i studenci kirgiskiego konserwatorium. Zaprezentowane zostay utwory z rnych okresw twrczoci, od katastroficznych, wizyjnych obrazw, poprzez motywy gniewne i demaskatorskie, do tematyki religijnej i filozoficznej. Zaakcentowalimy rwnie okres powojenny, gdy jego poezja staa si bardziej refleksyjna, intelektualna. Staralimy si przedstawi wiat poezji Miosza, zarwno ten peen grozy, jak i nieustajcej urody, bowiem jak sam poeta mwi, ycie bywa nie do przyjcia, nie do wytrzymania, ale jednoczenie jest bezcenne i zachwycajce. Wiersze byy recytowane w jzyku polskim i rosyjskim. Ponadto na pamitk tej imprezy wszyscy gocie otrzymali specjalnie na t okazj przygotowany i wydany wybr poezji Czesawa Miosza w wersji polskorosyjskiej. towa i przedstawi cztery lub trzy piosenki, odpowiednio w edycji dla dzieci i modziey oraz dorosych, w tym obowizkowo jedn po polsku i jedn po kirgisku. W konkursie dla dzieci i modziey jury w skadzie: Sutan Karimow, Renata Matusiak, Rafael Sarykow, Zenona lzak-Biegalijewa, oceniao uczestnikw w dwch kategoriach wiekowych. Celami, jakie przywiecay konkursowi, byo wyonienie i wspieranie modych talentw, rozwj sztuki wokalnej wrd dzieci i modziey oraz popularyzacja polskiej piosenki. W modszej grupie wiekowej zwycizc zostaa Sezim Kaysbek, na II miejscu uplasowali si Mark Biesiedin i Karina Ababakiriwa, a na III Tachmina Turatali. Przyznano rwnie wyrnienie, otrzyma je Rusan Baktybek. Ponadto jury wyrnio Marka Biesiedina za najlepsze wykonanie polskiej piosenki. Wrd starszych uczestnikw zwyciyy Umut Abdijewa i Ilima Dujszenalijewa. Obydwie uczestniczki zostay zarazem wyrnione za najlepsze wykonanie polskiej piosenki. Drugie miejsce zdobya Maftuna Abduajewa, a trzecie Danaja Batyrkodojewa. Jury przyznao te nagrody specjalne: za sceniczny urok, ktr otrzymaa Nisso Murzajewa, natomiast wyrnienia za artyzm otrzymay: Ksenia Sorokina i Meerimaj Ajtijewa. W edycji dla dorosych jury w skadzie: Osmonku Asankuow, Sutan Karimow, Renata Matusiak, Wadimir Narozia, Esenbubu Nurmanbetowa, Rafai Sarykow, Zenona lzak-Biegalijewa, ocenio uczestnikw w dwch kategoriach, mianowicie utwory klasyczne i piosenki estradowe. Nagrody I stopnia w kategorii estrada przyznano Umut Abdijewej, Meerim Szaripowej, Julii Charczenko i Arinie Turgunbekowej. Nagrody II stopnia Ilimie Dujszenalijewej, Askarowi Muratalijewowi i Sezim Belek. Natomiast nagrody III stopnia Saliji Amengeldy, Azizie Bierdibajewej i Kurmandan Maatkazijewej. Jury przyznao te wyrnienie dla zespou z Uniwersytetu KirgiskoTureckiego Manas. W kategorii utworw klasycznych I miejsce zaj Sajan Isin, II Tilek Najmanbajew, a na trzecim uplasowaa si Mukaddas Kasimowa. Wrd polskich piosenek mona byo usysze m.in. takie przeboje jak: Kolorowe jarmarki, Jad wozy kolorowe i Magok Maryli Rodowicz, Jestem kobiet Edyty Grniak, Ale jestem Anny Marii Jopek, Z kadym twym oddechem Stachurskiego, Czerwone korale zespou Brathanki czy Jestem Magdaleny Tul. Impreza bya zorganizowana przez PSKO Odrodzenie pod patronatem Generalnego Konsulatu RP w Kazachstanie i sfinansowana ze rodkw Senatu RP oraz Wsplnoty Polskiej.

Festiwal Piosenki Polskiej Na pocztku grudnia 2011 roku zorganizowalimy w Biszkeku Festiwal Piosenki Polskiej dla dzieci i modziey. Natomiast w kwietniu 2012 dla dorosych uczestnikw. Zadaniem kadego wystpujcego byo przygo-

Nr 39/2012
wita Boego Narodzenia w rodowisku polonijnym W grudniu przygotowalimy przedstawienie zwizane z wydarzeniem, ktre miao miejsce ponad 2000 lat temu w Betlejem, czyli narodzeniem Chrystusa. Wystpili w nim dzieci i modzie uczce si jzyka polskiego w PSKO Odrodzenie. Grudzie to w Polsce okres szczeglny. Ju od pocztku miesica na ulicach i w sklepach pojawiaj si witeczne dekoracje. Oprcz wit Boego Narodzenia i hucznie obchodzonej tzw. nocy sylwestrowej, kiedy to witamy Nowy Rok, 6 grudnia przygodzi wity Mikoaj z prezentami, ktre zostawia dzieciom zwykle pod poduszk. wity Mikoaj, na stae zamieszkay w Finlandii, najwicej pracy ma wanie w grudniu, kiedy to powinien objecha cay wiat i rozwie dzieciom prezenty. W niektrych krajach pojawia si 6 grudnia, w innych w Boe Narodzenie. Czasem zdarzy si, e do kogo si spni. Do naszych dzieci w Kirgistanie przyjecha 25 grudnia, w tradycyjnym czerwonym paszczu i z workiem prezentw. Gdy odjeda, jego worek by pusty, ale nie znaczy to, e nie zosta w aden sposb u nas obdarowany. Wszyscy, ktrzy dostali prezenty, wyrecytowali dla niego wiersz lub zapiewali piosenk. Chocia Mikoaj przyjecha troch zmczony, gdy jak powiedzia, od duszego czasu ju by w drodze, to bardzo si ucieszy, e dzieci tutaj mwi te po polsku, bo on bardzo lubi ten jzyk i w wolnym czasie cigle si go jeszcze uczy. Ucieszy si z prezentw, bo powiedzia, e bardzo rzadko co dostaje od innych. pieszy si jeszcze do innych miejsc, ale mamy nadziej, e te chwile, ktre spdzi w tym roku z nami, na dugo zostan mu w pamici. W ramach przenikania si kultur Mikoajowi towarzyszya nieynka, ktra m.in. w Kirgistanie chodzi z Dziadkiem Mrozem.

-7warzyszenie reprezentowaa Ilima Dujszenalijewa, zwyciczyni II edycji Festiwalu Polskiej Piosenki. Na zakoczenie tego interesujcego wieczoru wystpi midzynarodowy chr. Koncert by pikny. wito Niepodlegoci Kirgistanu nr 2, tak mona powiedzie. Jak ja lubi ten bukiet centralno azjatyckich strojw i tacw, zahaczajcy jeszcze o Kaukaz i sigajcy rwnie Europy jak i wschodniej Azji. Dlaczego mi si to tak podoba? W teatrze byo bardzo zimno, a ja nawet nie wiedziaam, kiedy miny dwie godziny. Jeli nie przeszkadzaa mi niska temperatura, to naprawd musiaam by zauroczona.

Wszystko okraszone sowami, ktre ju rozumiem bez tumaczenia na rosyjski, o przyjani, wzajemnym zrozumieniu, yciu w zgodzie, we wsplnocie, niemale trzymajc si za rce. W myl zasady w jednoci sia. Jeeli bdziemy tutaj dziaa razem, przezwyciymy wszystko. Dwadziecia lat temu pojawio si to pastwo na mapie wiata. Od tej pory wszystkie 80 narodw, a moe wicej chyba nikt dokadnie nie wie ile staraj si rozwija i wzbogaca ten kraj, dokadajc swoje narodowe tradycje, wasn kultur do oglnej wsplnoty. Nie ma drugiego tak wielonarodowociowego kraju na wiecie. Wielkanoc w literaturze polskiej Z okazji Wielkanocy dzieci i modzie uczce si jzyka polskiego w Biszkeku przedstawiy inscenizacj sowno-muzyczn powicon witu obchodzonemu na pamitk Zmartwychwstania Jezusa. Na program ten zoyy si wiersze wybitnych polskich poetw: Jana Kasprowicza, Leopolda Staffa, Lucjana Rydla, Stanisawa Ottowy, Jerzego uawskiego, Jana Lechonia, ksidza Jana Twardowskiego i Jana Brzechwy. Strofy poetyckie byy przeplatane opowieciami o polskich tradycjach oraz utworami muzyki klasycznej w wykonaniu dzieci. Dodatkowo ogoszono konkurs na najadniejsz kartk wielkanocn. Wszystkie prace byy tak fantastyczne, e nie sposb byo przyzna gwnej nagrody. Wszystkie dzieci biorce w nim udzia zostay nagrodzone. Oprcz uczestnikw, ich rodzicw, Polonii oraz jej sympatykw, udzia w spotkaniu wzi Konsul Honorowy RP w Kirgistanie, Pan Aleksander Zlatkin. Po czci artystycznej uczestnicy spotkania zasiedli przy stole, by podzieli si jajkiem, cieszy si poczstunkiem, wymieni si wraeniami o przedstawieniu i porozmawia na rne nurtujce ich tematy. Renata Matusiak, Biszkek, Kirgistan fot. z archiw. R. Matusiak

Rnorodno, przyja, wsppraca czyli o narodach Kirgistanu Pod koniec 2011 roku polska diaspora wzia udzia w targach, na ktrych poszczeglne narody zamieszkujce Kirgistan zaprezentoway swoj tradycyjn kuchni i wiele innych wyrobw. Wystawa miaa miejsce w Kirgiskim Dramatycznym Teatrze w Biszkeku. Impreza, ktrej organizatorem byo Zgromadzenie Narodw Kirgistanu, odbya si w ramach obchodw 20-lecia niepodlegoci Kirgistanu i 200-lecia urodzin Kurmandan Datki. Swoje tradycyjne wyroby i dania przedstawio ponad 20 rnych narodw zamieszkujcych ten kraj. Sprbowaam pysznych rzeczy. Pniej odby si koncert pod hasem Wieczr Przyjani, podczas ktrego przedstawiciele mniejszoci zaprezentowali swoje tace i piosenki. Polskie sto-

Gos Polski

-8-

Nr 39/2012

Rok Janusza Korczaka Konkurs Recytatorski w Astanie

Kiedy mieje si dziecko, mieje si cay wiat takie motto towarzyszyo tegorocznemu konkursowi recytatorskiemu w Astanie. Powicilimy go Januszowi Korczakowi polskiemu lekarzowi, a przede wszystkim pedagogowi, z ktrego ksiek do dzi korzystaj studenci przyszli wychowawcy i nauczyciele. W tym roku mija 70. rocznica jego mierci. Przypomnijmy zgin w 1942 r. wraz ze swoimi wychowankami w obozie koncentracyjnym w Treblince. Janusz Korczak kocha dzieci, szczeglnie te osierocone. Dla nich zaoy Dom Dziecka i z nimi poszed do obozu, mimo e przedstawiano mu propozycje uratowania ycia. Swoimi czynami, swoim yciem zasuy na nasz pami i cze. Rok 2012 ogoszono Rokiem Janusza Korczaka. Chcielimy uczci ten fakt konkursem pod nazw Wiersze dla dzieci i o dzieciach. Do Gimnazjum nr 5 zjechao si wielu recytatorw 37 osb. Przybyli z Kokszetau, Tajynszy, Czkaowa, Karagandy, Temirtau, Szortand, Pietrowki, Pawodaru i z rnych dzielnic Astany. To ju drugi tego rodzaju konkurs w Astanie. W zeszym roku odby si konkurs powicony Czesawowi Mioszowi. A w tym roku ze sceny syszelimy wiersze J. Brzechwy, J. Tuwima, B. Lemiana, D. Wawiow, E. Lipskiej, A. Mickiewicza, L. Staffa, W. Szymborskiej i innych polskich poetw. W komisji konkursowej jako jej przewodniczcy zasiada pan konsul Bartosz Jaboski, a w ocenianiu wystpie recytatorw towarzyszyli mu pani Marta Zieliska nauczycielka jzyka polskiego, obecnie pracownik Ambasady RP i pan Tomasz Pitek lektor jzyka polskiego na Uniwersytecie Euroazjatyckim. Oto laureaci: 1.Grupa recytatorw modszych I miejsce Wadim Karpiski, Karaganda II miejsce Maksim Jewsiukow, Karaganda III miejsce Anastazja Striekowska, Czkaowo 2.Grupa recytatorw starszych I miejsce Inna Meszkorez, Tajynsza II miejsce Jarosaw Jurczenko, Kokszetau III miejsce Anastazja wincicka, Tajynsza Wyrnienia otrzymali: Roman Kuzniecow, Czkaowo Ludmia Czetwiertiakowa, Pawodar Taisa Toskina, Astana

Zapraszamy do Astany za rok. Znw zorganizujemy konkurs recytatorski. Niech konkursy stan si tradycj w aktywnoci organizatorskiej Polakw mieszkajcych w stolicy. Dodam jeszcze, e laureaci otrzymali pikne nagrody, wszyscy uczestnicy dyplomy, a nastpnego dnia przyjezdni uczniowie wraz ze swoimi nauczycielami zwiedzili stolic, szczeglnie tzw. lewy brzeg, a z Bajtereku podziwiali nowoczesn architektur Astany. Nie byoby konkursu i wycieczki, gdyby nie patronat Ambasady RP w Astanie i wsparcie finansowe. Serdecznie dzikujemy. Podzikowania nale si te dyrektorowi Gimnazjum nr 5 Panu Aleksiejowi S. Trufanowowi, w ktrego szkole odbywaj si lekcje j. polskiego i rne imprezy polonijne. Boena Pajk nauczyciel j. polskiego, organizator konkursu Astana, 17 marca 2012 r. fot. Swietana Szedowska

Wszystkim gratulujemy!

Nr 39/2012

-9-

Jak kocha dziecko Janusz Korczak

1) Nie psuj mnie. Dobrze wiem, e nie powinienem mie tego wszystkiego, czego si domagam. To tylko prba si z mojej strony. 2) Nie bj si stanowczoci. Wanie tego potrzebuj poczucia bezpieczestwa. 3) Nie bagatelizuj moich zych nawykw. Tylko ty moesz pomc mi zwalczy zo, pki jest to jeszcze w ogle moliwe. 4) Nie rb ze mnie wikszego dziecka, ni jestem. To sprawia, e przyjmuje postaw gupio doros. 5) Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeli nie jest to absolutnie konieczne. O wiele bardziej przejmuj si tym, co mwisz, jeli rozmawiamy w cztery oczy. 6) Nie chro mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest nauczy si rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych. 7) Nie wmawiaj mi, e bdy, ktre popeniam, s grzechem. To zagraa mojemu poczuciu wartoci. 8) Nie przejmuj si za bardzo, gdy mwi, e ci nienawidz. To nie ty jeste moim wrogiem, lecz twoja miadca przewaga! 9) Nie zwracaj zbytniej uwagi na moje drobne dolegliwoci. Czasami wykorzystuj je, by przycign twoj uwag. 10) Nie zrzd. W przeciwnym razie musz si przed tob broni i robi si guchy. 11) Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia. Czuj si przeraliwie tamszony, kiedy nic z tego wszystkiego nie wychodzi. 12) Nie zapominaj, e jeszcze trudno mi jest precyzyjnie wyrazi myli. To dlatego nie zawsze si rozumiemy. 13) Nie sprawdzaj z uporem maniaka mojej uczciwoci. Zbyt atwo strach zmusza mnie do kamstwa. 14) Nie bd niekonsekwentny. To mnie ogupia i wtedy trac ca moj wiar w ciebie. 15) Nie odtrcaj mnie, gdy drcz ci pytaniami. Moe si wkrtce okaza, e zamiast prosi ci o wyjanienia, poszukam ich gdzie indziej. 16) Nie wmawiaj mi, e moje lki s gupie. One po prostu s. 17) Nie rb z siebie nieskazitelnego ideau. Prawda na twj temat byaby w przyszoci nie do zniesienia. Nie wyobraaj sobie, i przepraszajc mnie, stracisz autorytet. Za uczciw gr umiem podzikowa mioci, o jakiej nawet ci si nie nio. 18) Nie zapominaj, e uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty. To po prostu mj sposb na ycie, wic przymknij na to oczy. 19) Nie bd lepy i przyznaj, e ja te rosn. Wiem, jak trudno dotrzyma mi kroku w tym galopie, ale zrb, co moesz, eby nam si to udao. 20) Nie bj si mioci. Nigdy. 1) . , , . . 2) , . 3) . , . 4) , . , . 5) , . . 6) . . 7) , , , . . 8) , , . , . 9) . , . 10) . . 11) . , . 12) , . . 13) . . 14) . . 15) , . , , - . 16) , . . 17) . . , , . , . 18) , . , . 19) , . , , , , . 20) . .

Gos Polski

- 10 -

Nr 39/2012

Rozmowa z dusz Janusza rczk

Z dzienniczka Janusza Korczaka: Nikomu nie ycz za, po prostu nie wiem, jak je czyni. Spytaam czasu: Kto to taki Janusz Korczak? Czas nie ma granic on jest wieczny. Spytaam wiecznoci: Kto to taki Janusz Korczak? Wieczno wie wszystko o wszystkich dokadnie. Ona odpowiedziaa, na biaym papierze czarnymi literami napisaa: Korczak by czowiekiem przez due C. Spytaam wiecznego wszechwiata: Dlaczego o nim pamitaj? Po co mu sawa? On odpowiedzia od razu: Za sprawy za ycia zrealizowane wszystkim ludziom odwdzicza si. Jednym dostanie si pami, o drugich nie nawet wspomn. Wiecznoci, wszechwiecie, czasie zwracam si do was z prob. Opowiedzcie mi o Januszu rczaku wicej, ebym potrafia innym opowiedzie o czowieku zasugujcym na pami narodu. Jeli pragniesz i nie boisz si i myli twoje s czyste, twoja dusza z dusz Korczaka porozmawia sama bez nas potrafi. Moje myli s czyste, pragnienie mam i zdaje si, e nie boj si. Tak, jestem przygotowana do rozmowy. I od razu usyszaam gos: Dzie dobry. Dzie dobry, Panie Korczaku. eby rozmow podtrzyma naley mwi, wic spytaam pierwsza o to, co mi przyszo do gowy: Widzisz Ziemi? Widz. A tsknisz za ni? Tskni bardzo i za dziemi, i po ludziach. Lecz ludzie le obeszli si z tob. Przeyem ycie i na nic nie ualam si, znacznie wicej al mi dzieci i tych ludzi, ktrzy czynili zo. Dzieci zrozumiae, a zych ludzi za co aowa? Oni zymi uczynkami zamknli dla siebie bram raju. Stracili sami, kiedy ju z niebios na doskonao patrzyli, to dziwili si, jak moe czowiek drugiego zabija. A ty jeste w Raju? Gotowy wstpi do niego, myl, e potrafi wej. Jak? Dlaczego? Za co ci do niego nie wpucili? Mylisz, e raj jest w niebie? On jest na Ziemi. Kiedy mio naokoo, dusza piewa, kiedy miej si dzieci, kwiaty rosn. Raj na ziemi kiedy yjesz. Lecz rajem nazwa nie wolno ziemskiego bytowania dnia dzisiejszego. By moe nie wiesz, lecz wojny na Ziemi trwaj one si nie skoczyy. Std wida wszystko. Wiem droga, po ktrej caa ludzko idzie, to droga do punktu niepowrotu, do katastrofy. I ratunku nie ma? Jest. Czas jeszcze zatrzyma si i inn pj drog. A kto znajdzie drog do lepszego ycia? Dzieci. Dzieci? Syszaam inne sowa, e wiat uratuje mio i pikno. Nie przecz. Te dzieci, ktre w mioci urodz si, z mioci bd yy, dobro bd tworzy; te dzieci stan si t si, tym piknem, ktre cay wiat uratuje. A kto potrafi wychowa takie dzieci? Troch ty, troch ja, a w zasadzie rodzice. Wasnymi mylami, jeszcze do pojawienia si dziecka musz stworzy jego przyzwyczajenia, charakter, wygld zewntrzny. Potem urodzi, potem wychowa w mioci, eby ycie dobre byo, dziecko powinno mie dobre dziecistwo. Zgadzam si z tob. Prawidowo istnieje: ze dziecistwo ze ycie. Rodzice musz zapewni dziecistwo, w ktrym nie bdzie lku, strachu, zoci, kar. A za przewinienia, nieposuszestwa nie mam prawa ukara swojego dziecka? Bijesz swoje dzieci? Bij czasami, niezbyt mocno i zawsze za co. Uczysz je przemocy. One j kiedy te zastosuj. Gwat rodzi gwat. To nie dziw si, kiedy bezradna bdziesz, a zamiast wsparcia, dobrego sowa, raptem otrzymasz szturchaca. Lecz tak nie wolno! Ja jestem matk, one mi musz dzikowa ju za to, e ycie im podarowaam. Widziaa kiedykolwiek kocitko, ktre kotce matce przyniosoby myszk, u ap jej zoyo myszk i oddalio si? Nie, nie widziaam. adne w wiecie zwierzt nie wymaga podziki za urodzenie. Tego nie wolno zada, lecz mona na to zasuy. A wiesz, Korczaku, mam wytumaczenie, jeeli i biam dzieci, to dlatego, eby stay si lepsze. Dzieci naley kocha takimi, jakimi one s, kocha zadziorne, spokojne, chore, zdrowe, rozumne i niezbyt mdre, lecz obowizkowo kocha! No, tak i urosn: niezbyt rozumny stanie si gupcem, spokojny piochem zostanie i prniakiem. eby dzieci stay si lepsze, trzeba je uczy, ale uczy z mioci. Jest prawo we wszechwiecie, o nim syszaa: Podobne narodzi podobne. Mio narodzi mio. Zo wywouje zo. Po co dziecku w jego szczliwym dziecistwie zna zo? Moesz nie zdy mu o zu opowiedzie, dziecko spotka si z nim ju wczeniej i to moe wywoa szok. Wtedy ja musz nauczy je, jak ze zem walczy, eby potrafio odpowiedzie ciosem na cios. Mylisz, e tak mona zwyciy? A jak inaczej? Mioci. Na zo odpowiada umiechem, zwalcza agresj mioci? Wybacz, lecz na to nie jestem gotowa. A jak zazwyczaj postpujesz? Na chamstwo chamstwem odpowiem, na sowo obelywe takim samym. A wynik jaki? Uwaasz si za zwycizc? W duszy twojej jest pokj i spokj? Nie, potem si aj i szybko uspokoi si nie mog. Myl, e moe ja sama jestem winna, moe nie tak naleao odpowiedzie, sowa inne znale i dugo tak rozwaam, dopki wszystkiego nie zapomn. A jeliby od razu inaczej postpia, to i wynik byby inny. Tak, wszystko atwe i nieatwe zarazem. Jaka szkoda, e z tob wczeniej si nie spotkaam. By moe inaczej wychowaabym dzieci.

Nr 39/2012
Nie ualaj si za czasem minionym, jeszcze zdysz wychowa siebie, dzieci, potem dzieci swoich dzieci. Jeste mdrym nauczycielem. Za ycia uczye i uczysz po mierci. Dzikuje za nauk bez moraw. Dzikuj ci za to, e wysucha potrafia, swoj dusz do mojej dotkn. Nie egnam si, po prostu odchodz. Dzikuj Januszu Korczaku, do widzenia. Taka oto rozmowa midzy nami odbya si i sowa swojego dotrzymaam, opowiedziaam wam wszystko, o czym sama si dowiedziaam od niego. Jednak myl jedna nie daje mi spokoju, e jeszcze powinnam, powinnam co zrobi. Wszechwiecie, moesz podpowiedzie?

- 11 Odpowiedzi nie ma. Tak wic sama powinnam, sama Wiem, tak! Ja jestem czowiekiem i myl moja jest silna! Silniejszej ni myl energii we wszechwiecie nie ma. Tak chc, uruchomi j. I bdzie tak! Niechaj na Ziemi, w Warszawie, moe w Pawodarze, urodzi si chopczyk. I w sercu, w jego duszy, jak w dzienniczku dewiza ta zapisana bdzie: Nikomu nie ycz za, po prostu nie wiem, jak je czyni. Ludmia Czetwiertiakowa Pawodar

XIII Zjazd Dziaaczy Owiatowych i Nauczycieli jzyka polskiego w Kazachstanie i Kirgizji

W dniach 20-22 kwietnia 2012 roku w Szczucisku odby si XIII Zjazd Dziaaczy Owiatowych i Nauczycieli Jzyka Polskiego w Kazachstanie i Kirgizji. Organizatorem Zjazdu by Wydzia Konsularny Ambasady RP w Astanie. Ze strony placwki obecni byli: Ambasador RP J. Kluczkowski, kierownik Wydziau Konsularnego B. Jaboski, B. Kostrzewa II sekretarz w Wydziale Konsularnym, T. Kostrzewa I sekretarz kierownik referatu administracyjno-finansowego i M. Zieliska referent w Wydziale Konsularnym. W spotkaniu wzio udzia 35 osb, w tym: 11 nauczycieli skierowanych do pracy w Kazachstanie przez Orodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granic (8 z okrgu konsularnego Ambasady RP, 3 z okrgu Konsularnego KG w Amaty) oraz 13 nauczycieli miejscowych. Do udziau zaproszono rwnie lektorw skierowanych do pracy na uczelniach wyszych (Uniwersytet Stosunkw Midzynarodowych i Jzykw Obcych im. Abaj-Chana w Amaty) oraz nauczyciela zaproszonego do pracy przez Gimnazjum nr 5 w Astanie. Zaproszenie na zjazd przyjli: Konsul Generalny w Amaty Wiesaw Osuchowski, prezesi organizacji polonijnych: Aleksander Suchowiecki prezes Stowarzyszenia Polakw Obwodu Akmoliskiego i Witalij Chmielewski prezes Karagandyjskiego Obwodowego Stowarzyszenia Polakw Polonia, a take Karygasz Sulejmienowa kierownik Rejonowego Oddziau Metodycznego w Tajynszy, ktra omwia sytuacj nauczycieli jzyka polskiego podlegajcych kompetencji kuratorium w Tajynszy. Na zjedzie wystpi rwnie Radosaw Rzehak przedstawiciel Funduszu Narodw Zjednoczonych UNICEF w Kazachstanie. Przedstawi on prezentacj na temat dziaa organizacji i projektw realizowanych w sferze owiatowej oraz propozycje projektw do realizacji w zwizku z obchodami Roku Janusza Korczaka. Wanym punktem spotkania byo sprawozdanie metodyka, wizytatora Lubelskiego Kuratorium Owiaty, nauczyciela jzyka polskiego skierowanego do pracy w Pietropawowsku p. Dariusza Sukowskiego, ktry odby kilka wizyt metodycznych u miejscowych nauczycieli jzyka polskiego. Na zjedzie omwiono sprawy konsularne i polonijne, w tym zwizane z repatriacj, Kart Polaka, rekrutacj na studia wysze w Polsce, stypendium Semper Polonia oraz rekrutacj na kursy letnie w Polsce. Wiele miejsca powicono programom i projektom polonijnym. Ambasador J. Kluczkowski w swym wystpieniu przedstawi obecn sytuacj kontaktw politycznych midzy Polsk i Kazachstanem oraz omwi stan prac nad porozumieniem o wsppracy w dziedzinie edukacji. Nauczyciele omwili warunki pracy oraz sytuacj owiaty polonijnej w orodkach nauczania jzyka polskiego. Wanym punktem programu zjazdu byy zagadnienia zwizane z metodyk nauczania jzyka polskiego oraz podnoszeniem kwalifikacji. Metodyk pan Dariusz Sukowski przeprowadzi krtkie zajcia warsztatowe, za nauczycielki jzyka polskiego p. Marina Tiabus i Helena Gej przedstawiy prezentacje z kursw metodycznych odbytych w Polsce latem 2011 roku. Uroczystym i podniosym momentem zjazdu byo odznaczenie p. Heleny Nowickiej dugoletniej nauczycielki jzyka polskiego w Czkaowie Medalem KEN oraz wrczenie Karty Polaka nauczycielce jzyka polskiego w Zielonym Gaju p. Julii onowskiej. Z wielkim entuzjazmem spotkay si mniej oficjalne, cho zaplanowane w charakterze metod dydaktycznych do wykorzystania w pracy nauczycieli: spotkanie z polsk poezj wspczesn wieczr autorski nauczyciela jzyka polskiego p. Dariusza Sukowskiego oraz zorganizowane przy ognisku Spotkanie z Polsk Piosenk. XIII Zjazd Dziaaczy Owiatowych i Nauczycieli Jzyka Polskiego oceniamy jako bardzo owocny. Nauczyciele, podsumowujc przedsiwzicie, zwrcili uwag na potrzeb organizacji podobnych spotka, ktre daj im moliwo komunikacji, konfrontacji i wsplnego spojrzenia na sytuacj owiaty polonijnej w Kazachstanie. Informacja pochodzi ze strony Ambasady RP w Astanie: http://www.astana.polemb.net/index.php?document=146, dostp dnia 29.05.2012

Gos Polski

- 12 -

Nr 39/2012

Rozsawili Polsk...
Bronisaw Kasper Malinowski, jedyny syn Lucjana Malinowskiego i Jzefy Eleonory z ckich by polskim antropologiem spoecznym i ekonomicznym, podrnikiem a take etnologiem, religioznawc i socjologiem. Wikszo ycia zawodowego spdzi w Wielkiej Brytanii i USA oraz na wyspach Melanezji, gdzie prowadzi badania terenowe. Urodzi si 7 kwietnia 1884 r. w Krakowie, tam te ukoczy II Liceum Oglnoksztacce im. Jana III Sobieskiego. W latach 19021906 studiowa na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagielloskiego w Krakowie i doktoryzowa si tam w 1908 roku. W latach 19101913 podj studia i wykady na London School of Economics przy Uniwersytecie Londyskim. W latach 19141920 prowadzi badania terenowe w Australii i Oceanii. W pierwszej fazie podry na wschd w 1914 r. towarzyszy mu przyjaciel Stanisaw Ignacy Witkiewicz. W roku 1916 doktoryzowa si na Uniwersytecie Londyskim. W 1927 roku obj profesur i pierwsz Katedr Antropologii na Uniwersytecie Londyskim. W 1934 roku odby podr naukow do poudniowej i wschodniej Afryki. W 1936 roku otrzyma doktorat honoris causa Uniwersytetu Harvarda. Bronisaw Malinowski stworzy podstawy teorii funkcjonalistycznej oraz tzw. brytyjskiej antropologii spoecznej. Wprowadzi nowy styl pracy terenowej, ktrym byo dugotrwae i gbokie zetknicie z badan spoecznoci. Do czasw Malinowskiego w antropologii dominowa styl pracy oparty na lekturze i analizie tekstw (tzw. antropologia gabinetowa). Antropolodzy rzadko prowadzili badania w terenie. Skupiali si na szokujcych, sensacyjnych zagadnieniach, wybitnie odbiegajcych od norm wiata zachodniego. Malinowski w okresie od czerwca 1915 do maja 1916 roku i od padziernika 1917 do padziernika 1918 roku prowadzi badania na Wyspach Trobriandzkich, ktre zaowocoway wieloma pracami teoretycznymi, m.in. Argonauci Zachodniego Pacyfiku oraz ycie seksualne dzikich w pnocnozachodniej Melanezji. Na podstawie wasnego 2-letniego dowiadczenia w badaniu spoecznoci Trobriandczykw sformuowa postulaty i reguy, ktrymi powinien kierowa si antropolog-badacz w terenie. Postulowa, aby celem antropologa-badacza uczyni uchwycenie pogldu tubylca na wiat widziany jego oczyma, znalezienie typowych sposobw mylenia i odczuwania, i zrozumienie, co si za nimi kryje, oraz ustalenie, co jest norm, zwyczajem, powszechn regu obowizujc w badanej spoecznoci. Konkretne zalecenia metody Malinowskiego: 1. Badacz powinien zakada stacj badawcz w znacznej odlegoci od orodka kultury, z ktr sam jest zwizany (np. od misji, w ktrej mona by mieszka). Pozwoli to unikn sytuacji, w ktrej badacz bdzie przychodzi do wioski jak do pracy. Wane jest przebywanie w badanej spoecznoci cay czas, tak by nic nie umykao uwadze i by mona byo wczu si, y takim samym yciem jak badana spoeczno. Jednak nie moe to by zbyt dua odlego na wypadek zniechcenia, rozczarowania, tsknoty, ktre prdzej czy pniej przeywa kady antropolog w trakcie bada terenowych (tym sprawom Malinowski powici bardzo duo uwagi). 2. Badacz powinien mwi w jzyku tubylcw trzeba si go nauczy, zazwyczaj dopiero na miejscu. Korzystanie z usug tumacza stanowi filtr tumacz czsto sam okrela to, co jego zdaniem moe interesowa badacza, pomijajc niektre sprawy, dodajc co od siebie, nie dajc badaczowi prawa wyboru. Posugiwanie si jzykami pidynowymi take jest niepodanym filtrem. 3. Badacz sam musi wypracowa sobie osd na temat badanej spoecznoci oraz metodologi badawcz, ktr trzeba zastosowa w danej sytuacji: nie moe polega na opiniach misjonarzy itp. z reguy s one obarczone stereotypami i dotycz jedynie spraw powierzchownych lub sensacyjnych; nie moe mie koncepcji bada przygotowanej zawczasu; mogoby to spowodowa, e antropolog bdzie widzia tylko to, co chce zobaczy, tworzc skrajnie zafaszowany obraz badanej kultury; nie moe projektowa (w znaczeniu psychologicznym) swoich przekona itp. na badan kultur; nie moe podpowiada rozwiza nieobecnych w tej spoecznoci, a przyniesionych z kraju badacza, choby to miao usprawni, zaatwi co szybciej itp.; pozwala to unikn niepotrzebnej ingerencji w naturalny bieg ycia tej spoecznoci i pozna metody, jakimi ona sama sobie radzi z wynikymi problemami. 4. Obowizkiem badacza jest respektowanie praw, regu, obyczajw, kanonw zachowania obecnych w badanej spoecznoci. Powinien on te odznacza si umiejtnoci wyczuwania, co moe nalee do zych lub dobrych manier w danej kulturze. 5. Antropolog-badacz musi sta si elementem, ktry nie zakca ycia spoecznoci. Musi by przez ni zaakceptowany najpeniej, jak tylko si da w sytuacji gdy kto czuje, e jest obserwowany, nie zachowuje si w swj naturalny sposb. Okres przyzwyczajania si do osoby badacza zawsze jest obecny. W czasie bada tubylcy nie musz i na og nie zrozumiej celu pobytu antropologa, cho oczywicie wytumacz to sobie na swj sposb. Malinowski zaleca te postaw aktywnego owcy, kogo, kto przebywa wrd krajowcw o rnych porach dnia i nocy, stara si jak najwicej zobaczy, jest najlepiej, jak tylko si da, zorientowany w tym, co i gdzie bdzie si dzia (obrzdy, uroczystoci itp.) Uwaa, e konieczne jest notowanie swoich spostrzee na bieco, najlepiej w trakcie rozmw z tubylcami. Jeli to nie wypada, tzn. jest sprzeczne z zasadami lokalnego savoir vivre'u, wtedy naley zrobi
fot. Wikipedia

Nr 39/2012
to tu po skoczonej rozmowie. Badacz nie moe mie nigdy zbyt dobrego wyobraenia o swojej pamici. Sugeruje prowadzenie dzienniczka etnograficznego do zapisywania codziennych, czsto z pozoru bahych obserwacji. Po jakim czasie mona z ich pomoc zebra spory materia badawczy lub po analizie odkry co, czego nie zauwaao si na pierwszy rzut oka. Powysza metoda zostaa spisana przez Malinowskiego na Wyspach Kanaryjskich, jednak powstawaa (notabene zgodnie ze swoimi reguami) na Wyspach Trobriandzkich do dzisiejszych czasw waciwie nie ulega zmianie. Trzonem ycia spoecznego jest dla Malinowskiego kultura rozumiana jako caoksztat dziedzictwa spoecznego: urzdzenia, dobra, procesy techniczne, idee, zwyczaje i wartoci, a take mit, magia i religia. Kultura ma cztery waciwoci: stanowi cao, jest wewntrznie zintegrowana, jej elementy peni swoiste funkcje, stanowi instrumentalny aparat zaspokajania ludzkich potrzeb. Antropologia powinna skupia si na analizie funkcji: jej celem jest wyjanienie faktw antropologicznych poprzez rol, jak odgrywaj w integralnym systemie kultury, a take w zaspokajaniu potrzeb czonkw spoeczestwa. Ludzie s w swoich dziaaniach motywowani przez potrzeby dwojakiego rodzaju: pierwotne, zwizane z ich natur biologiczn, oraz wtrne, zwizane z ich natur spoeczn, faktem wspycia z innymi ludmi w spoeczestwie. Ludzkie potrzeby s zaspokajane przez instytucje, czyli zbiorowoci ludzi powizanych wsplnym zadaniem, wsplnymi reguami i dysponujcych wsplnymi urzdzeniami technicznymi. Kada instytucja skada si z: zasady naczelnej (zaoonych celw, centralnych wartoci), personelu, norm (technicznych lub powinnociowych), urzdze materialnych, dziaa podejmowanych przez personel i funkcji, jak realnie peni. Na potrzeby pierwotne odpowiada pierwotna organizacja instytucjonalna: a) instytucje zaopatrzenia w ywno, b) pokrewiestwa, maestwa i reprodukcji, c) ochrony i obrony przed zagroeniami. Na potrzeby wtrne odpowiadaj instytucje prawne, ekonomiczne, wychowawcze i polityczne. Sens kadej instytucji jest zrozumiay tylko w kontekcie caego swoistego systemu, w ktrym wystpuje. Zmiany kulturowe maj charakter egzogenny, wynikaj z kontaktu, zderzenia lub konfliktu z kulturami odmiennymi kultury pierwotne s np. pod przemonym wpywem cywilizacji europejskiej. Zaburzenie harmonii i equilibrum kultury ma charakter przejciowy, kultura bowiem ma tendencj do odzyskiwania rwnowagi i spjnoci. Malinowski by propagatorem metody intensywnych bada terenowych, czoowym teoretykiem funkcjonalizmu. W historii etnologii zapisa si jako autor dzie wzorowo analizujcych poszczeglne zagadnienia kultury ludzkiej na podstawie wynikw bada terenowych i wnikliwej znajomoci faktw. Zgodnie z tradycj tej dyscypliny Malinowski pojmowa antropologi jako nauk o kulturze. O odrbnoci antropologii spoecznej zaczy stanowi badania

- 13 kultur spoeczestw tradycyjnych, w tym przede wszystkim spoeczestw pierwotnych. Jego badania terenowe stay si archetypem tej dziaalnoci dla pokole antropologw. Metoda obserwacji uczestniczcej stanowia rewolucyjny krok w myleniu antropologicznym, a take w uznaniu odmiennoci kulturowej przez wiat zachodni. Malinowski sformuowa take etnologiczne pojcie prawa. Do jego czasw uznawano, e dzicy (w znaczeniu wwczas uywanym) podlegaj prawu w sposb automatyczny, niewolniczy, bezrefleksyjny, czy te intuicyjny. Malinowski argumentowa, e sdy te s nieuprawnione, gdy antropologowie nie maj odpowiedniej wiedzy (to okres gdy metoda obserwacji uczestniczcej bya wci nowoci). Na podstawie swoich bada terenowych stwierdzi on, e reguy prawa odrniane s od reszty regu poprzez to, e odczuwa si je i uwaa za zobowizania jednej osoby oraz uprawnione roszczenia innej. Co wicej, reguy prawa wyraaj si we wzajemnej zalenoci oraz rwnowaeniu si wzajemnych usug. Wielokrotno takich roszcze, uroczysty sposb dokonywania transakcji, czyli midzy innymi publiczna jawno, a co za tym idzie publiczna kontrola i moliwo krytyki, wzmacniaj si wic tak rozumianych regu prawnych. Zatem u podstaw zachowa prawnych ley tzw. zasada wzajemnoci (do ut des). Sankcje w takim modelu stosunkw prawnych s niepotrzebne lub niejawne (tzn. trudno je czsto zidentyfikowa), gdy korzyci pynce ze stosowania regu wynikajcych z zasady wzajemnoci (schronienie, poywienie, pozycja w spoecznoci, itd.) zachcaj do przestrzegania tych regu. W latach II wojny wiatowej Malinowski pracowa jako profesor na Uniwersytecie Yale w USA. Zawsze by zdania, e antropologia wymaga poczucia przynalenoci do caego wiata, do caej ludzkoci, jednake wydarzenia wojenne gboko go dotkny i rozbudziy w nim na nowo poczucie przynalenoci narodowej i penej solidarnoci z narodem polskim. Bronisaw Malinowski zmar 16 maja 1942 r. na zawa serca w New Haven w Stanach Zjednoczonych. Dla uczczenia jego pamici od 1959 roku odbywaj si doroczne wykady w London School of Economics pod nazw Malinowski Memorial Lecture. Opracowano na podstawie Internetu.

Malinowski na Wysprach Trobriandzkich w 1918 roku

fot. Wikipedia

Gos Polski

- 14 -

Nr 39/2012

Trzeci raz w Astanie

12 kwietnia 2012 r. otwarcie wystawy: Na drodze wsppracy i wzajemnego zrozumienia
Pierwszy raz Astan ogldaem z ldujcego samolotu. Stewardesy poleciy odsoni luki, zapi pasy i popatrze na perek Kazachstanu. Po wyldowaniu patrzyem z parkingu jak wzrok sign, pniej z okna starej Mercedes i to wszystko. Do kolejnego razu doszo 9 grudnia 2011 r., kiedy z zastpc prezesa Centrum Kultury Polskiej Kopernik pani Walentyn Korniew uczestniczylimy w konferencji naukowej zamykajcej Rok Czesawa Miosza w Kazachstanie. Wwczas wczesnoporanny przyjazd, hotel, cay dzie spdzony na Europejskim Narodowym Uniwersytecie im. . N. Gumiliewa nie pozwoli na przyjrzenie si temu nowemu Dubajowi. Ale, jak to mwi: do trzech razy sztuka. W kwietniu z Ambasady RP w Astanie przyszo do naszego Centrum zaproszenie na wystaw zatytuowan: Na drodze wsppracy i wzajemnego zrozumienia powiecon dwudziestoleciu nawizania dyplomatycznych stosunkw midzy Kazachstanem i Polsk. Moje nazwisko znalazo si wrd goci zaproszonych z Pietropawowska. Zaproszenie dotyczyo take: Anatola Kraszewskiego, Walentyny Korniewy, Tatiany Kraszewskiej i Mariny Tiabus. Zastanawiaem si, czy jecha, ale nasza prezes, zapobiegawcza kobieta, wszystkim zaproszonym zakupia bilety na pocig. Jak si pniej okazao, by to trafiony pomys. Pocig ruszy. Wiksz cz drogi przerozmawiaem z kazachsk dziewczyn i mieszkajcym w Kazachstanie Turkiem. Prbowali mi opowiedzie o rnicach midzy Kazachami, gospodarce, handlu i biurokracji. Pniej jeszcze przez godzin, przy zawieconej lampce, czytaem Imperium R. Kapuciskiego. Ledwie przysnem, a tu Astana w kwietniowym socu. Przed dworcem czeka na nas pan konsul Pawe Jessa i miejscowa nauczycielka jzyka polskiego Katarzyna. Zostalimy zaproszeni na kaw do ukraiskiej restauracji, w ktrej pracowali sami Kazasi. Wszyscy zmczeni, dominuje fatyczny typ rozmowy. Po kawie jedziemy na wynajt kwater. Mieszkanie w nowych kilkudziesiciopitrowych blokach. Jemy niadanie. Kobiety id spa, a ja z prezesem Kraszewskim na wycieczk po nowoczesnej czci Astany. Jestem zachwycony wspania, nowoczesn, miejscami futurystyczn architektur. Prezes widzi moj ekscytacj i umiecha si pod (wygolonym) wsem. Jest mu przyjemnie. Powiada: Tutaj jeszcze par lat temu by step Fotografuj poyczonym compactem. W rnych miejscach buduje si co nowego Astana to taki dyskretny plac budowy. Wchodzimy do wielkiego centrum handlowego, duo lepszego ni w wielu miejscach w Europie, w japoskiej kawiarni pijemy herbat i wracamy do astaskiego mieszkania. Wypoczywamy. Wreszcie odwitnie ubrani, z godzinnym wyprzedzeniem jedziemy takswk do Muzeum Pierwszego Prezydenta. Przybywamy jako jedni z pierwszych, wita nas znajomy konsul, nastpnie ambasador. Czujemy si wspaniale. Holl, na ktrym gra tercet, wypenia si po brzegi przedstawicielami rnych ambasad. Kelnerzy roznosz wino i przekski. Orkiestra milknie. Goci powita i przemwi Ambasador RP w Astanie pan Jacek Kluczkowski. W swoim przemwieniu zawar istotne punkty wsppracy Polski i Kazachstanu oraz rekomendowa wystaw. Nastpnie zabrali gos Wiceministrowie Spraw Zagranicznych Kazachstanu. Wystaw zorganizowano w ramach midzynarodowego projektu realizowanego przez muzeum wsplnie z Ambasad RP w Astanie. Projekt nosi tytu: Dialog za porednictwem kultury. Wystawa ma dwie czci tematyczne i jest rozmieszczona w dwch salach. W jednej sali umieszczono eksponaty i materiay opowiadajce o obecnoci Polakw na kazachstaskiej ziemi oraz przedstawiajce histori stosunkw midzy Polsk a Kazachstanem. W drugiej sali wystawiono najlepsze prace z wystawy zatytuowanej: Polskie stroje ludowe: spojrzenie wspczesnego czowieka. Ta druga cz wystawy powstaa dziki konkursowi przeprowadzonemu wczeniej przez WCKP Kopernik z Pietropawowska we wsppracy z Ambasad RP w Astanie. Znalazy si tutaj prace: College Sztuk Piknych Szod w Pietropawosku, Studium Wojewdzkiego Centrum Twrczoci Dzieci w Pietropawowsku, Artystycznego Liceum Klub Unesco w Pietropawowsku. Teraz zrozumiaem, dlaczego nasze Centrum zostao zaproszone na t uroczysto. Ogldamy wystawy, rozmawiamy z rnymi ludmi, jestemy dumni, uczestniczymy w bankiecie. Nastpnie kolacja z konsulem, Kasi, prezesem Witalijem z Karagandy i jego pikn on. Wspaniae stylowe Cafe, z ssiednich stolikw sycha angielski, hiszpaski, niemiecki. Wychodzimy pnym wieczorem. Wspaniae czyste niebo. egnamy si z gospodarzami kolacji. Docieramy do mieszkania i odpoczywamy po wraeniach. Rano z takswki jeszcze raz ogldam t cz miasta, ktra mnie zachwycia, oraz t cz, ktra sprowadzia z obokw na ziemi. Dusznym amatyskim pocigiem obadowanym ludmi i transportowanymi towarami wracamy do Pietropawowska. C, kontrasty, kontrasty ycie. Tekst i foto: Dariusz Sukowski

Nr 39/2012

- 15 -

Poznajemy bogaty wiat przyrody naszych ojczyzn

Dzi przedstawiamy ptaka nazwanego po polsku czajk (ac. Vanellus vanellus). eby nie byo wtpliwoci, o jakiego ptaka chodzi, od razu wyjani, e po rosyjsku jego nazwa brzmi , , lub , natomiast ptak nazywajcy si po rosyjsku to polska mewa. Cztery rosyjskie nazwy tego ptaka i wiele spord zagranicznych s dwikonaladowcze i zwizane z jego osobliwym, trwonym krzykiem. Czajka zaliczana jest do ptakw botnych, jednake ulubionym jej siedliskiem s rwninne, odkryte tereny a zatem rwnie stepy. Zamieszkuje bagna, wilgotne ki, pastwiska, spuszczone stawy i brzegi zbiornikw wodnych, jak rwnie suche pola uprawne, stepy, przy czym w pobliu musi znajdowa si woda. Unika wszelkich nierwnoci terenw jak pagrki czy zadrzewienia i krzewy zasaniajce widoczno, dlatego spotka j mona na zupenie odkrytym obszarze. Jest to ptak wdrowny zarwno w Polsce, jak i w Kazachstanie spotykamy go wycznie latem. Poza tym zamieszkuje niemal ca Europ i umiarkowan stref Azji a po Pacyfik (do Morza Japoskiego). Zimuje w Europie Zachodniej, na wyspach wschodniego Atlantyku, w pnocnej Afryce, w basenie Morza rdziemnego, na Bliskim i Dalekim Wschodzie oraz w Indiach. W Polsce wystpuje w caym kraju, cho nierwnomiernie, bo najliczniej na wschodzie. W Kazachstanie wystpuje na pnocy. Samiec czajki nie rni si wyranie od samicy. W szacie godowej przd gowy, szyi i wole s czarne, wierzch gowy rwnie czarny, z potylicy wyrastaj dugie pira tworzce charakterystyczny czub, u samca nieco duszy (8-10 cm, podczas gdy u samicy tylko 5-7 cm). Boki gowy, pier i brzuch biae. Wierzch ciaa ptaka jest czarny z zielonkawym poyskiem, a skrzyda czarne z poyskiem purpurowym. Ogon biay, zaokrglony, z czarn plam na kocu. Na czarnych pirach gowy, szyi i piersi samicy widniej drobne biae kropeczki. W szacie spoczynkowej zacieraj si granice midzy biaymi i czarnymi plamami, a gowa i podgardle staj si biaawe. Mode osobniki s bardziej brzowe z bardzo krtkim czubkiem na gowie. Czajka jest wielkoci gobia, ale ma znacznie dusze nogi. Na lgowiska wracaj wczenie, bo ju w lutym i marcu wraz ze skowronkami zwiastujcymi wiosn. W okresie godowym w marcu samiec wykonuje akrobatyczne loty godowe z widowiskowymi skokami. Czajka bije wtedy gwatownie skrzydami na przemian wzbijajc si i opadajc. W powietrzu odwraca si na plecy, robi ptl (looping), a towarzyszy temu wist skrzyde i wydawany przenikliwy krzyk kui kui kiuih kiuih. Rni si on od ostrzegawczego okrzyku, dwicznego kiwit kiwit. Toki kocz si na ziemi, gdzie partnerzy biegaj, kiwaj si, kaniaj si sobie i rozpocieraj ogony. W tym samym czasie samiec szykuje kilka jamek, a samica wybiera t, ktra bdzie przyszym gniazdem. Samce mog by monogamistami, jak rwnie y w poligamii i posiada do 4 partnerek. W drugim wypadku samiec wysiaduje gniazdo kadej partnerki po trochu. Gniazdo czajek to nieosonite zagbienie w ziemi w otoczeniu niskich rolin (nie krpujcych ruchw) wycielone skpo traw. Znany rosyjski pisarz, Michai Priszwin napisa o czajce opowiadanie pt. : Spojrzaem tam, gdzie zboczy ko i widz siedzi czajka dokadnie na drodze konia. Wstrzymaem konia, czajka wzleciaa i na ziemi ukazao si 5 jaj. I tak, jak u nich: nie ma gniazda, tylko troch podrapane, i bezporednio na ziemi le jaja dokadnie tak jak na stole. Czajka w cigu roku wyprowadza jeden lg, skadajc w maju-kwietniu 4 (bardzo rzadko 3 lub 5) brzowote jaja w ciemniejsze plamy. W gniedzie jaja uoone s ostrzejszymi kocami do rodka. Jaja wysiadywane s przez okres 21-28 dni przez obydwoje rodzicw, ktrzy w razie zagroenia atakuj drapienika z powietrza. Agresj przejawiaj rwnie, gdy chodzi o ochron modych. Wrzeszcz wtedy przeraliwie i dziobi napastnika. Mog nawet goni drapienika i ofiarnie walczy, mimo poniesionych ran. Niestety, maszyn rolniczych czajkom odegna si nie udaje, dlatego wiele gniazd czajek zostaje zniszczonych podczas prac polowych. Pisklta w puchu maj biay konierzyk na karku od gry obrzeony na czarno. Mode czajki to zagniazdowniki kilka godzin po wykluciu biegaj i zdobywaj pokarm. Usamodzielniaj si po 5 tygodniach, kiedy to umiej ju lata. Wcz si wtedy stadami po okolicy. Dojrzewaj w pierwszym roku ycia. Czajki ywi si owadami i innymi maymi bezkrgowcami jak pajki, robaki i miczaki. Wyjtkowo zdarzaj si mae ryby i aby, rwnie nasiona i dba traw. Pokarmu szukaj wrd niskiej rolinnoci lub na terenach zupenie osonitych, zbierajc go lub wydubujc z ziemi. eruj, spokojnie chodzc lub podbiegajc. We wrzeniu czajki odlatuj na poudnie. Opracowano na podstawie Internetu.

fot. Wikipedia

Gos Polski

- 16 -

Nr 39/2012

Tradycje, mentalnoci i charakter Kirgizw w oparciu o pierwsze wydanie ksiki: ywot Adolfa Januszkiewicza i jego listy ze stepw kirgizkich
Adolf Januszkiewicz, wykonujc polecania rzdu carskiego, dokonywa spisu ludnoci i majtku Kirgizw. W swoich listach i dzienniku utrwali XIX w. kultur tego narodu. Elementami opisanej kultury s tradycje, mentalnoci i charakter. Tak wic tradycje to nic innego jak: obyczaje, pogldy, wierzenia, sposoby mylenia i zachowania oraz normy spoeczne przekazywane z pokolenia na pokolenie*. Mentalno za naley tutaj rozumie jako cao przekona, postaw i sposobu mylenia wspczesnych Januszkiewiczowi Kirgizw. Opisuje on wiatopogld, zachowania i jakby oglny system zasad, ktrymi kieroway si rody kirgiskie w postrzeganiu rzeczywistoci. W wydawnictwie tym znajdujemy indywidualne zachowania jako przykad wsplnych cech zbiorowoci dziewitnastowiecznych Kirgizw. W ramach wspomnianej mentalnoci ukazany jest charakter caej nacji. W cytowanej ksice znajdujemy nastpujce tradycje i obyczaje: modlitwy, bogosawiestwa, wierzenia, wrby, sdy, zarczyny, maestwa, gocinno, zabawy i rozrywki, codzienne czynnoci bytowe, ale te wygldy osb, jurt i opisy potraw. Wszystko to widziane oczyma Europejczyka. Mentalnoci za i cechy charakteru zwizane s ze wspomnian hierarchi wartoci, wiatopogldem czcym si z kultur i egzystencj. W aspekcie tej ksiki dziel si dualistycznie: na pozytywne i negatywne. Tradycje Januszkiewicz postrzega, e [] tylko arystokracja kirgizka odbywa mody mahometaskie, lecz i z nich nikt nie rozumie wyrazw arabskich [], a proci Kirgizi nie modl si []**. W innym fragmencie Dziennika podry opisuje Kirgizw kolorowo ubranych klczcych rzdem i podnoszcych rce ku niebu. Modlitwa towarzyszya te Kirgizom przed wykonaniem rnych czynnoci, np. takich jak zabicie zwierzcia. Bya to czynno przynalena gospodarzowi. Z religijnoci Kirgizw cz si wiara w moc bogosawiestw i przeklestw dokonywanych przez osoby starsze i szamanw. Bogosawiestwa miay form modlitw. Oto jedna z zanotowanych modlitw: [] Aachu! Zachowaj lud od wojny, ognia i godu; mn stada jego i obdarzaj go dostatkiem kumysu; a na tego kto mi go poda [w kumys przyp. DS] niech zstpi bogosawiestwo Twoje, niech mu daje tysice koni, byda i baranw. []. Szamani cieszyli si duym szacunkiem i budzili postrach wrd Kirgizw. Januszkiewicz opisuje przekazany mu przypadek szamana Chody, ktry rozgniewany swoj krzywd, przy pomocy sw: [] Boe jeli sprawiedliwie posdzam tego czowieka o krzywd mi wyrzdzon, skr mu jzyk, eby drugi raz nie gada faszu [] sprawi, e zoczyca oniemia. Do tradycji, z ktrymi czyy si due wydatki, naleay: zarczyny, maestwo i pogrzeby. Autor Dziennika przytacza przykad jedenastoletniego syna sutana Baraka, ktry jest ju zarczony z dwudziestoletni crk sutana Bajdygitocw Sebeka. Sebek daje wraz z crk 25 jamb posagu. Lecz jeli zdarzyoby si tak, e panna moda od zarczyn do lubu zaszaby w ci, to pan mody mgby zgodzi si j przyj, pod warunkiem zapacenia przez rodzin panny modej dodatkowej rekompensaty, np.: dziesiciu modych koni, trojga [] rebit dwulatkw, jednego wielbda z wielbdkiem [] i dziesiciu rnych sztuk ubrania. Wiana i upominki na pogrzebach drogo kosztoway. Januszkiewicz ukazuje przykad sutana Czokonbaja, ktry we wianie kadej z sistr musia da: [] po 40 szub, 40 dywanw i 5 saukli wartoci siedmiu wielbdw [], a na pominki po ojcu 200 sztuk koni. Oczywicie przed wydaniem dziewczyny za m przyjedaj swaty. Wizyt swatw opisuje autor w nastpujcy sposb: [] Gdy [] maj przyby, przy progu jurty kopie si d zakryty traw. Jak tylko swaty przez prg przestpi, dziewki i wszystka modzie w jurcie ciskaj na nich kwieciem jak kamieniami. Ci tymczasem wpadaj w d: miech, haas. Wyrzdzaj im rne figle: dziewczta ich rozzuwaj targajc i askoczc; sadzaj na krow lub byka czasem nawet z nag dziewk i zwizawszy razem, puszczaj w step. [] Nazajutrz ich ugaszczaj, bior i daj podarunki []. W dziewitnastym wieku powszechne wrd Kirgizw byo wieloestwo, np.: wspomniany ju sutan Barak ma ju [] jedn z crek Tursuna, teraz bierze drug jego crk [] i daje mu za ni najlepszego swojego konia. Inny sutan Czokonbaj [] cho jeszcze nie skoczy dwudziestu piciu lat, ma ju trzy ony; dzieci jednak mae, bo te biedne stworzenia, bez starannego pielgnowania, najczciej tu w pocztku ycia umieraj []. O pogrzebach Januszkiewicz pisze w nastpujcy sposb: [] Pogrzeb kirgizki krtki. Jak tylko Kirgiz umrze, baby w jurcie straszny krzyk podnosz. Staraj si potem jak najprdzej go umy, zawin w sawan biay baweniany [] kupiony [] w Bucharyi i nios do dou wykopanego niegboko. Tu kad trupa z rekami wycignionemi obok ciaa, a przykrywszy traw lub gazkami drzew, zasypuj ziemi. Pominki odbywaj si pniej, w sze tygodni, w sze miesicy lub w miar przygotowania do nich []. Bogatsi w wypominki urzdzaj bajg, podczas ktrej trzeba zarn kilkadziesit koni, kilkaset baranw oraz zuy bardzo duo cukru, herbaty i ryu. Bajga to rodzaj wycigw konnych organizowanych na jak cze, z jakiej okazji Towarzysz temu uczty, a nagrody dla zwycizcw bywaj bardzo wysokie, np.: 100 koni i jeden wielbd. Autor opisuje bajg w Dzite-su, ktrej by wiadkiem. Starszyzna podczas bajgi ucztowaa oddzielnie. Dla niej przygotowano pilaw, kiszmysz i uriuk oraz kumys i ajran. Podczas uczt sucha si bardw miejscowych poetw piewajcych. Owi bardowie s sowicie wynagradzani. Uznanie znajduj te wszelkiego rodzaju predyspozycje. Oto jedno ze zdarze opisanych w Dzienniku w dniu 27 wrzenia: [] W koo nas siedzi mnstwo Kirgizw i cay dzie gapi si na owego Kirgiza, co tak wybornie mapuje zwierzta i piew ptasi []. Elementem wierze kirgiskich byy wrby. Januszkiewicz postanowi skorzysta z usug jednego z wrbitw. Zdarzenie opisa w nastpujcy sposb:

Nr 39/2012
[] obwin kilka paeczek szmatami zmoczonemi w oju i zapaliwszy z nich dwie, zacz modli si po cichu; wkrtce zapali drugie dwie i, trzymajc je w rku, cigle si modli; potem zamruywszy oczy, wsta i chodzc, gniewa si, przyzywa szatana, powtarzajc kilkakrotnie: rzecz sprawiedliwa podoba si Bogu. Nareszcie szatan wszed w niego: wtedy zacz wydawa straszne krzyki i azi jak zwierz po jurcie. Szamota si midzy sprztami, tuk gow o kieregi, rzuca j naprzd i w ty kapic zbami, krci si w lewo i w prawo tak mocno i prdko, e a si zapieni. W kocu, gdy stopniowo zwalniajc ruchy, uspokoi si zupenie, rzek nam, e za siedemnacie tygodni bdziemy w Omsku []. Wrbiarze uywali do odprawiania kabay instrumentw, przy czym bardzo popularna bya kobza. Brali czynny udzia w leczeniu ludzi i zwierzt. Popularne byy te tak zwane naturalne sposoby leczenia, bez udziau wrbitw i szamanw. Kunanbaj swoje dziecko leczy w nastpujcy sposb: [] Zarn czarn koz i ojem posmarowawszy bkitn przepask, obwizuje ni odek [], a j wciera w ciao. Elementem tradycji i zwyczaju byo rozsdzanie spraw spornych przez sutanw i bijw. Po rozstrzygniciu sporu zwanione strony trzymay za koce sznurka, a sdzia przecina sznurek na znak zakoczenia sprawy. Z tym zwyczajem czy si inny zwyczaj przebaczania przewinie. Sutan Gazy, przebaczajc swojemu tiulengutowi, przywoa go do siebie [] i wziwszy czaszk kumysu, poda mu do picia. Tiulengut wypiwszy, nala czaszk i poda [] panu; ten dotkn jej tylko ustami i znowu mu zwrci; ta kolej powtrzya si kilka razy, potem pan da jeszcze uaskawionemu kawa koniny []. Innym opisanym zwyczajem jest sujuczi, to jest wrczanie podarunku za przyniesienie dobrej wiadomoci. Do norm spoecznych uznawanych przez wczesn zbiorowo kirgisk naley gocinno. [] Obowizki gocinnoci [] Kirgizi uzasadniaj legend zwizan z prorokiem Ibrahimem, do ktrego przyszed [] akncy, a on go przepdzi. Bg [wwczas] pokaza si Ibrahimowi i rzek: jeli go nie nakarmisz bdziesz przeklty. Prorok przelkniony pobieg za godnym gociem i baga go, aby wrci []. Kirgizi uwaaj za swj honor, by go czu si dobrze. Dla znamienitego gocia zarzynaj barana, konia lub wielbda, daj dobrze urzdzon jurt i na noc kobiet Elementem konserwujcym obyczaje, pogldy i wierzenia byy legendy przekazywane ustnie z pokolenia na pokolenie. Januszkiewicz przytacza kilka legend. W jednej z nich zawarta jest geneza powstania sutanw: [] Kto bardzo dawno, mia crk jedynaczk, ktrej cigle strzega staruszka. Tymczasem, kiedy siedziay [] w ciemnej jurcie, dziewczyna ujrzaa wielkie wiato i od jego promieni, jak powiedziaa, zostaa brzemienn. Staruszka tego wiata nie widziaa, a gdy wszystko opowiedziano ojcu, ten kaza crk zamkn w zot skrzyni i zalutowawszy puci na wod. Skrzynia pywaa trzy dni, a jaki czowiek j zobaczy, wycign na brzeg, a nie mogc otworzy inaczej, odstrzeli rg jeden [odbi wieko], a znalazszy dziewczyn bardzo pikn, wzi j za on []. Po krtkim przecigu czasu urodzi si syn i ten to syn owoc promieni wiata by przodkiem sutaskiego rodu [].

- 17 Wspczeni Januszkiewiczowi Kirgizi wywodzili swoje pochodzenie od Dingischana. Autor przytacza wypowied sutana Baraka, ktry twierdzi, e jego rd pochodzi z Taszkinii. Przyby na te tereny, by szuka pastwisk i pokona Kamukw. Do szeroko pojtego obyczaju mona zaliczy podzia zwierzt funkcjonujcy u dziewitnastowiecznych Kirgizw. Dzielono je na dwie czci: [] biae (ak-mal) i czarne ( kara-mal). Do pierwszej naley tylko ko; do drugiej wielbd i wszystkie stworzenia domowe, ktre na zim zapdzaj do zagrd. Ko zawsze zostaje pod goym niebem [], chyba, e jest bardzo cenny, to wwczas stoi w jurcie swojego pana. [] Pies jako aram (nieczysty) nie ma prawa wchodzi do jurty [], z wyjtkiem charta, ktry poluje dla swojego pana. Autor Dziennika udokumentowa jako element kultury wygldy Kirgizw, jurt oraz ich codzienne czynnoci. Tak wic dzieci wyjtkowo lubiane przez rodzicw maj [] wosy zwizane w plecionk i wiszce po bokach gowy []. Kobiety nosz dwa warkocze, ktre zwizuj na gowie i przykrywaj bia chustk; [] dziewczta za splataj swe wosy bardzo starannie w kilkadziesit drobnych [warkoczykw] []. Do czynnoci egzystencjalnych naleaa higiena osobista. Tradycja kirgiska nakazywaa obcinanie paznokci z rana, a golenie i strzyenie wosw po zachodzie soca. Wszystko, co obcite i postrzyone, naleao zakopa w ziemi. Kobiety Kirgizw ciko pracoway; nawet przy wietle ksiyca tkay [] armiaczyn z wielbdziej sierci [], stawiay jurty, doiy zwierzta, opiekoway si dziemi. Rzadko kiedy dopuszczane byy do gotowania potraw. Gotowali mczyni. Obowizkiem kobiet byo rozpalenie ognia wyczyszczenie sagana i przygotowanie misa. Januszkiewicz zapisa: [] mczyni sami gotuj i zgotowawszy, sami obsiadaj mis, a biednym kobietom ledwo si kosteczki dostaj []. Ubir Kirgizw jest bardzo kolorowy. W Wyjtkach z dziennika podry znajdujemy taki zapis: [] Takiej pstrokacizny ubiorw i czapek rnoksztatnych i rnokolorowych nigdy nie widziaem []. W tym wydaniu ksikowym znale moemy wygldy jurt biednych i bogatych; opisy spoywanych potraw, takich jak: ajran, pilaw, uriuk, kiszmysz, kumys, wino z kumysu, kunadryk i inne. Do zwyczaju naleao te wieszanie koci na kieregach jurty lub na szyi zwierzt. Zabieg ten mia chroni przed niebezpieczestwem i przynosi szczcie. Dariusz Sukowski mgr filologii polskiej, wizytator, Lubelskie Kuratorium Owiaty Cig dalszy artykuu pojawi si w nastpnym numerze.

* Definicje za Wikipedi. ** Cytaty pochodz z ksiki: ywot Adolfa Januszkiewicza i jego listy ze stepw kirgizkich. Berlin-Pozna 1861.

Gos Polski
Uczestnicy konferencji naukowej o Adolfie Januszkiewiczu

- 18 P I E T R O P A W O W S K

Nr 39/2012

Podczas wita Miosierdzia Boego

Dzieci z Tajynszy na festiwalu w Kokszetau

Dzie Jednoci Narodw Kazachstanu

3 Maja

BISZKEK, KIRGIZJA
Mikoaj Poranek wielkanocny

Festiwal piosenki

Nr 39/2012

- 19 -

P A W O D A R
Nauryz Marzanna

ROK JANUSZA KORCZAKA

Konkurs recytatorski

FESTIWAL

Polonia piewajca

K O K S Z E T A U

Gos Polski

- 20 -

Nr 39/2012

Z Polski i o Polsce
W Polsce trwa wielkie odliczanie w tym roku 8 czerwca rozpoczynaj si tu Mistrzostwa Europy w Pice Nonej! Mistrzostwa Europy w Pice Nonej 2012 (ukr. 2012), a oficjalnie UEFA EURO 2012 to czternasty turniej piki nonej o Mistrzostwo Europy. Polska organizuje je wraz z Ukrain. Dwa pastwa gospodarzami EURO s ju po raz trzeci w dziejach tej imprezy po raz pierwszy podwjnym gospodarzem byy Belgia i Holandia w 2000 r., a potem Austria i Szwajcaria w r. 2008. 8 czerwca 2012 r. o godzinie 18.00 turniej rozpocznie si meczem otwarcia Polska zagra z Grecj na Stadionie Narodowym w Warszawie. Faza grupowa zakoczy si 19 czerwca. wierfinay zostan rozegrane od 21 do 24 czerwca, pfinay 27 i 28 czerwca. 1 lipca 2012 r. odbdzie si fina Mistrzostw na Stadionie Olimpijskim w Kijowie. Na turnieju zostanie rozegranych 31 meczw i zagra 16 druyn narodowych wyonionych z kwalifikacji, w ktrych brao udzia 51 pastw od sierpnia 2010 do listopada 2011 r. Tak jak w poprzednich edycjach turnieju bilety byy przyznawane losowo na podstawie aplikacji zoonych na stronie internetowej organizatora lub te byy dystrybuowane przez narodowe zwizki pikarskie w 16 pastwach finalistw. Z cakowitej liczby 1 mln 400 tys. sztuk na 31 meczw turnieju, bezporednio w sprzeday dostpne byo tylko 41% biletw, pozostali kibice otrzymaj bilety dziki subskrypcjom na mecze oraz loteriom sponsorw. Skadanie aplikacji na bilety Euro 2012 prowadzone byo w dniach 1 31 marca 2011 r., samo za losowanie odbyo si pod koniec kwietnia 2011 r. cznie zostao zgoszonych ponad 12 milionw aplikacji! Ceny biletw w zalenoci od miejsc na stadionach oraz meczw wyniosy od 30 (za bramkami) do 600 za najlepsze miejsca na fina w Kijowie. Ponadto oprcz indywidualnych biletw na pojedyncze mecze fani mogli kupi pakiety meczowe, aby kibicowa okrelonej druynie oraz na wybranym stadionie. Dostpne byy rwnie bilety dla osb niepenosprawnych. Zarwno dla Polski, jak i Ukrainy udzia w postpowaniu konkursowym o organizacj pikarskich mistrzostw Europy by pierwsz w historii prb starania si o przeprowadzenie wielkiej imprezy futbolowej. Organizacj turnieju przyznano wanie tym krajom ze wzgldu na to, e EURO 2012 to doskonay pretekst, aby, po pierwsze, pastwa te postaray si o nowoczesne obiekty sportowe (budowa nowych i modernizacja istniejcych stadionw), a po drugie by zmobilizowa te kraje do zadbania o pozosta infrastruktur. I tak w Polsce w zwizku z Euro pojawiy si 3 nowiusiekie stadiony: Stadion Narodowy w Warszawie, PGE Arena Gdask w Gdasku oraz Stadion Miejski we Wrocawiu, natomiast istniejcy ju Stadion Miejski w Poznaniu zyska cakiem nowe oblicze. W ramach przygotowania do mistrzostw powsta take most pieszo-rowerowy na rzece Wile w Warszawie, Centrum Handlowe w Warszawie, a take szereg innych obiektw w Trjmiecie, Warszawie, Katowicach, Krakowie, Poznaniu, Wrocawiu i Zielonej Grze. W zwizku ze zwycistwem polsko-ukraiskiej kandydatury i przyznaniem praw do organizacji turnieju oraz wymogami UEFA, Polska zobowizaa si zmodernizowa oraz wybudowa nowe: linie kolejowe, dworce, porty lotnicze, autostrady, hotele, tak aby zapewni kibicom swobodny dostp do aren mistrzostw. Przed rozpoczciem Euro 2012 w Polsce miao istnie 3 tys. kilometrw autostrad i drg ekspresowych. Nie wszystko niestety udao si zrobi; w kwietniu 2012 r. minister transportu Sawomir Nowak poinformowa, i w zwizku z opnieniami przed mistrzostwami nie powstanie odcinek autostrady A1 Strykw-Pyrzowice i nie uda si te ukoczy odcinkw A1 Toru-Strykw oraz A4. Gospodarzami turnieju bd nastpujce miasta: Warszawa, Gdask, Wrocaw, Pozna, w Polsce, Kijw, Lww, Donieck i Charkw na Ukrainie. Najwiksz aren Mistrzostw bdzie lekkoatletyczny Stadion Olimpijski w Kijowie, mieszczcy 70 050 widzw, natomiast najwikszym typowo pikarskim obiektem bdzie warszawski Stadion Narodowy z widowni dla 58 500 kibicw. W padzierniku 2010 roku Polacy ogosili ostateczn list 21 Centrw Pobytowych rekomendowanych miejsc pobytu i treningw dla druyn narodowych biorcych udzia w turnieju. Ostatecznie w 2011 roku poszczeglne reprezentacje przy wsppracy z UEFA wybray centra pobytowe. W Polsce zamieszka a 13 druyn, na Ukrainie natomiast tylko 3. Euro 2012 to z pewnoci wydarzenie, ktre przejdzie do historii polskiego sportu. Jest to chyba obecnie najwiksza i najbardziej powana impreza organizowana na terenie naszego kraju. Dlatego odczuwalna jest dua presja nic tak nie denerwuje wadz i oglnie caego kraju jak konieczno wydawania pienidzy i inwestowanie w to, by mc speni wymagania zwizane z t imprez. I tak Mistrzostwa Europy, ktre mog i powinny by w Polsce wielkim witem i wydarzeniem, s coraz czciej postrzegane przez Polakw do sceptycznie, nie wspominajc ju o rodowiskach odgraajcych si, i wykorzystaj ich czas do powalczenia o swoje interesy. Ju wiemy, e Polakom nie uda si wykona wszystkich zamierzonych prac przygotowawczych na Euro. Ale prawda jest taka, e nie oni pierwsi maj problemy z wypenieniem zaoe, ktre pomogy im wygra przetarg na organizacj EURO Opracowano na podstawie Internetu.
Stadion Narodowy w Warszawie
fot. Przemysaw Jahr

Nr 39/2012

- 21 -

Kcik dla dzieci

O Panu Jezusie i zbjnikach Szed raz Pan Jezus ze witym Piotrem przez las i spotkali ich zbjnicy. To byo gdzie w grach na Liptowie czy gdzie indziej. Niech bdzie pochwalony powiada Pan Jezus i ukoni si kapeluszem. Nieche bdzie na wieki wiekw. Amen powiada harna zbjecki, herszt. Dokd idziecie? Chcia Pan Jezus co rzec, ale mu wity Piotr nie da, tylko prdko mwi: Po probie. e to niby po probie, wiecie, szli. A to dlatego, bo widzia torby, a akomy by, jako to z biednego stanu, cho i wity. Przypatrzy si obu harna dobrze i powiada: Pjdcie z nami. I obrci si do swoich towarzyszy i mwi: Ten stary bdzie dobry torb nosi i drwa rba, a ten mody ogie ka i posugiwa koo jada. I pyta si: Idziecie? Skrobn si wity Piotr za uchem, bo pozna, e to zbjnicy, bro mieli, flinty, ciupagi, nie rzecz mu si wydawao, jako witemu, ze zbjnikami chodzi, a jeszcze z Panem Jezusem wraz. Ale si tam za duo za uchem nie skroba, bo si ba, i patrzy na Pana Jezusa: co bdzie? A Pan Jezus kiwn gow i powiada: Dobrze. Strasznie si to dziwne witemu Piotrowi zdao, ale si sprzeciwi nie mia. Jedno si zbjnikw ba, drugie Pana Jezusa sucha musia. Zaraz mu torb na plecy przypili, a Pan Jezus tylko sakw z chlebem dosta. Mao mieli je, bo z daleka szli. Id. Uszli ks drogi, gorco pieko, polegali zbjnikowie w cieniu i pospali si. Mwi wity Piotr do Pana Jezusa: Uciekajmy, bo jeszcze do kopotu przy nich przyjdziemy! Ale Pan Jezus kiwn gow, e nie. Kiedy si zbjnicy pobudzili, id dalej. A byo tych zbjnikw trzech. Ku wieczorowi poczo brakn jedzenia. Bo tam i Pan Jezus co nieco zjad, a wity Piotr sobie nie aowa. Je si wszystkim chciao, e a marli od godu idcy. A tu patrz ley pod drzewem stary czowiek. C ci to? pyta si harna. Godny jestem powiada ten stary. I ten zbjnik da mu swj kawaek chleba ostatni, co go jeszcze schowany mia. Id dalej, przez pola, pocz bi grad z lodem, a zimno przyszo takie, e strach! Patrz: dziecko mae w polu pacze. O c paczesz? pyta si drugi zbjnik. Zimno mi. I ten drugi zbjnik zdj ze siebie kouch i odzia to dziecko i w koszuli tylko zosta, a go trzso. Id znowu dalej, patrz: dom gore. Dzieci pacz. woaj: Mamo! Mamo! I trzeci z tych zbjnikw skoczy w ogie i wynis dzieciom matk spord pomienia, a wosy osmdzi. Poszli dalej i zaszli do jednej karczmy przenocowa. A tam ich karczmarka poznaa i posaa odkaz do wjta. Przylecia wjt z przysinymi i z ludmi i tych zbjnikw powizali. A z nimi i Pana Jezusa ze witym Piotrem. Wyprowadzili ich z karczmy, zawiedli ku spichlerzowi gromadzkiemu i tam ich zawarli. wity Piotr wzi paka i mwi po cichu do Pana Jezusa: No, nie mwiem Ci, Panie Jezu, e jeszcze przy tych huncwotach do kopotu przyjdziemy? No to my ju w nim. C teraz bdzie? A Pan Jezus nie mwi nic, tylko palcem po ziemi pisa. Na drugi dzie rano wjt i przysini tych zbjnikw i Pana Jezusa ze witym Piotrem do miasta na wozie zawieli. Do sdu. Obstpili ich andarmi w sdzie, hajducy wgierscy, i powiedli do sdowej sali, a tam za stoem siedzieli sdziowie. Byo ich tak samo, jak i tych zbjnikw, trzech. Wycie kradli? pyta si najstarszy sdzia. My. Wycie podpalali? My. Wycie zabijali? My. A o Pana Jezusa i witego Piotra si nie pyta, bo ci zbjnicy zaraz powiedzieli, e ich tylko po drodze ze sob wzili i e musieli z nimi i, chcc nie chcc. Co im sdzi? pyta si najstarszy sdzia sdziego po prawej rce. A ten niewiele mylc powiada: mier. Co im sdzi? pyta si najstarszy sdzia sdziego po lewej rce. mier, Wy trzej bdziecie wisie powiada najstarszy sdzia do zbjnikw a wy dwaj moecie i do domu obrci si do Pana Jezusa i witego Piotra. wity Piotr si zaraz z awy porwa, i gotowy, ale Pan Jezus si schyli i po pododze palcem pisa. C piszesz? spyta si Go gwny sdzia. A oni nie poznali nic, e to Pan Jezus, ani ci sdziowie, ani nikt inny. Pisz wasz wyrok powiada Pan Jezus. Jako to nasz wyrok sdziowski po kurzu po pododze palcem piszesz?! A Pan Jezus dwign gow i rzek: Co wczoraj wieczr zrobi? Zblad ten sdzia, a zbiela na twarzy, a Pan Jezus powiada: Godnego kijem od drzwi twoich odegna. Pojrzeli na niego dwaj koledzy i wszyscy w izbie, a Pan Jezus si do tego po prawej rce odzywa: Co wczoraj wieczr zrobi? Zblad ten sdzia, a zbiela na twarzy, a Pan Jezus powiada: Dziecko mae bi, a krwi opyno. Pojrza na niego jego kolega i wszyscy w izbie, a Pan Jezus obrci si do tego po lewej rce i mwi: Co wczoraj wieczr zrobi? Zblad ten sdzia, a zbiela na twarzy, a Pan Jezus powiada: Matk wasn z domu wygna. Pojrzeli na niego wszyscy w izbie. I stao si cicho w izbie sdowej, e a muchy brzczenie byo sycha. A Pan Jezus wtedy stan na nogi i obrci si ku witemu Piotrowi i powiada: Pjdmy std. I wiato mu ponad gow zagorzao, a ci zbjnicy pierwsi Go poznali, e jest Pan Jezus, i padli na kolana, woajc: Panie Jezu, Ojcze wiata, pobogosaw nas! I Pan Jezus krzy nad nimi uczyni, a oni si zamienili w trzy drzewa jabonne. Potem zaraz z witym Piotrem znikn. I zrozumieli ludzie, e tu Bg by, i zburzyli ten sdowy dom, aby w nim nikt ju wicej po Panu Jezusie nie sdzi, a przed jabonnymi drzewami postawili krzy i on do dzi tam stoi. A tych trzech sdziw wygnali z miasta. Tak bywao dawniej ale teraz ani zbjnikw nie masz, ani Pan Jezus po wiecie nie chodzi. Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Gos Polski

- 22 -

Nr 39/2012

Kronika tajynszyska
24 lutego 2012 r. w tajynszyskiej Szkole nr 1 odbyo si seminarium nauczycieli jzyka polskiego na temat: Podejcie komunikacyjne w nauczaniu jzyka ojczystego polskiego. Organizatork seminarium bya Pani Karygasz Sulejmienowa, kierownik Rejonowego Orodka Metodycznego. Na spotkanie byli zaproszeni nauczyciele jzyka polskiego z Tajynszy i okoliczych szk. Udzia w nim wziy: pani Tatiana Zieliska nauczycielka jzyka polskiego w Kellerowce, pani Tatiana Derepa nauczycielka jzyka polskiego w Oziornoje i ja, Elbieta Konik nauczyciel wolontariusz z Polski. Program Seminarium zawiera trening psychologiczny pod nazw Przywitanie si, ktry prowadzia psycholog pani Z. B. Ismailowa. Kolejnym, najwaniejszym punktem programu seminarium byy: lekcja jzyka polskiego pod tytuem Mj dom oraz uroczysto pod nazw Przywitanie Wiosny przygotowane i przeprowadzone przez pani Tatian Olejnik, nauczycielk Szkoy nr 1. Oglnym celem seminarium by rozwj komunikacyjnych umiejtnoci dzieci. Tajynsz reprezentoway trzy osoby: Inna Meszkorez, Anastazja wicicka i Julia Czyakowska. Poniewa k onkurs r ecytatorski nosi tytu Wiersze dla dzieci i o dzieciach tych duych i tych maych moliwoci wyboru poezji byy ogromne. Wsplnie zadecydowaymy, e bd to wiersze Jana Brzechwy. Inna przygotowaa wiersz pt. Ryby, aby i raki..., Anastazja Lis i jaskka, Julia wiersz pt. Pomidor. Uczestnikw konkursu oceniaa znakomita komisja w skadzie: pan konsul Bartosz Jaboski, pani Marta Zieliska i pan Tomasz Pitek. Na sali widowiskowej byli znakomici gocie, prezesi stowarzysze polonijnych, midzy innymi prezes obwodu akmoliskiego, pan Aleksander Suchowiecki. Uczestnicy konkursu wystpowali w dwch grupach wiekowych. Inna i Anastazja, wystpujce w grupie dzieci starszych, zajy miejsca: Inna pierwsze, Anastazja trzecie. Konkurs mia bardzo wysoki poziom. Niektre wiersze byy niemale profesjonalnie przygotowanymi scenkami dramatycznymi. Wszystkie dzieci, te due i te mae, zaprezentoway si imponujco. Z pewnoci wane byy dla nich nagrody, ale waniejsza bya moliwo spotkania, wsplnego mwienia po polsku, nawizania znajomoci, przyjani, a dla nas opiekunw moliwo wymiany dowiadcze zawodowych. Przy okazji spotkania z polsk kultur zorganizowany w Astanie konkurs stworzy moliwo spotkania z kultur Kazachstanu. Nastpnego dnia odbya si wycieczka po Astanie. Uczestnicy konkursu ogldali imponujc architektur Astany. Podziwiali pikno obiektw architektonicznych, poznawali ich histori. Zwiedzili astaskie centrum wypoczynkowe, podziwiali oceanarium. Niezapomniane wraenie zrobi Bajterek, a jeszcze wiksze panorama modej stolicy Kazachstanu ogldana z wysokoci tego obiektu. 14 kwietnia 2012 roku w Kokszetau odby si II Oglnokazachstaski Festiwal Pieni Polskiej Polonia piewajca. Bya to wietnie organizacyjnie przygotowana impreza promujca polsk kultur. W tym roku w festiwalu wzia rwnie udzia Tajynsza. Reprezentowana bya przez chr dziaajcy w miejscowym kociele witej Rodziny i przez zesp dziecicy Wiesioyje Riebiata (Wesoe Dzieciaki), dziaajcy w Szkole nr 4, prowadzony przez

W trakcie lekcji dzieci zapoznay si z nowymi wyrazami, opowiaday o sobie, o swojej rodzinie, przypominay i poznaway nazwy kolorw. Pracoway w grupach, w parach. Nauczycielka stosowaa rne metody: ogldow, gier dydaktycznych, wiczeniow, podajc. Wykorzystana bya tablica interaktywna i inne rodki dydaktyczne. Po lekcji dzieci przywitay Wiosn. Recytoway wiersze, pieway piosenki w jzykach polskim, kazachskim i rosyjskim. Nastpnie lekcja zostaa omwiona. Kady z uczestniczcych w seminarium nauczycieli przedstawi swoj ocen lekcji. Seminarium byo bardzo potrzebnym spotkaniem, bogatym w wymian dowiadcze zawodowych. Uczniowie tajynszyskiej Szkoy redniej nr 4 pracujcy pod kierunkiem nauczyciela z Polski, pani Elbiety Konik, wzili udzia w Konkursie z okazji roku Janusza Korczaka ogoszonym przez pani Boen Pajk. Konkurs odby si 17-tego marca 2012 r. w Astanie w Gimnazjum nr 5 przy ulicy Tarchana 16.

Nr 39/2012
nauczyciela z Polski pani Elbiet Konik. Tajynszyski chr kocielny prowadzony jest przez pani Ludmi Mowlik kierownika organizacyjnego i pani Antonin opat kierownika muzycznego. Wieloletnimi czonkiniami chru s panie: Ludmia Zalwowskaja, Walentyna Burawskaja, Wiktoria Wysockaja, Nina Pawlikowskaja. W chrze zapiewaa rwnie modzie: Alina Taradajewa, Inna Meszkorez, Anastazja wicicka i Krystyna Jaworska.

- 23 Na pierwszomajow uroczysto przygoto waymy polskie pieni: Sza dzieweczka do laseczka, Zielony mosteczek, ktre zapiewa dziaajcy w Gabinecie Jzyka Polskiego zesp dziewczt. Najwaniejszym jednak punktem programu by polski obrzd weselny. Przedstawiony zosta obrzd przywitania modej pary przez matk panny modej. Byy wic chleb i sl, suknia lubna, welon, lubny garnitur pana modego, lubne obrczki, kieliszki oczywicie napenione wod, ktrych zawarto wypili pastwo modzi, bogosawiestwo matki: Oby Wam nigdy nie zabrako chleba i pytanie skierowane do panny modej: Co wybierasz: chleb, sl czy pana modego? Panna moda odpowiedziaa: Wybieram chleb, sl i pana modego, by pracowa na niego. W rol panny modej wcielia si Inna Meszkorez, matk zagraa Krystyna Jaworska. W modzieowym zespole zapieway: Inna Meszkorez, Anastazja wicicka, Krystyna Jaworska, Alina Taradajewa, Julia Czyakowska, Junna opata, Waleria opata, Anastazja Dmitrienko. Polski st by eksponowany przed polskim domem, wyposaonym w polskie sprzty, narzuty, makaty, haftowane poduszki, haftowane firanki i zasonki. Przed swojsko wygldajcym domem by wiklinowy potek, a za potem znw polskie akcesoria: drewniane beczki, maselnice, koowrotki, wrzeciona, dziee, magielnice Polski dom i polski st zaszczyci swoj obecnoci akim rejonu tajynszyskiego. Z zainteresowaniem przyglda si naszej ekspozycji, przysuchiwa obrzdowi, degustowa polskie potrawy.

Wszyscy uczestnicy festiwalu otrzymali dyplomy uczestnictwa, pamitkowe statuetki i nagrody rzeczowe. Bardzo wysoki by poziom artystyczny festiwalu. Z wielk przyjemnoci suchalimy polskich pieni i ogldalimy polskie tace. Zachwyci nas zesp Polanie wystpujcy w piknych strojach, rwnie w kontuszach. Polanie piknie zataczyli poloneza. Polacy z Tajynszy t drog dzikuj Organizatorom f estiwalu, pani Ludmile Suchowieckiej, panu Aleksandrowi Suchowieckiemu za zaproszenie na festiwal, za moliwo uczestniczenia w imprezie, ktra pozostawia tyle wzrusze i miych wrae. Pierwszomajowe wito Jednoci Narodw w Tajynszy (1.05.2012) wito Jednoci Narodw w Tajynszy miao bardzo uroczysty nastrj. Par dni przed uroczystoci pierwszomajow rozpoczy si w Gabinecie Jzyka Polskiego prowadzonym przez nauczyciela wolontariusza z Polski (Elbiet Konik) w Szkole redniej nr 4 w Tajynszy przygotowania. Wsplnie z grup modziey opracowaymy scenariusz prezentacji kultury polskiej. Ustaliymy list polskich da, ktre pojawi si na polskim stole zawsze eksponowanym na placu miejskim w Tajynszy razem ze stoami innych narodowoci. Doroli uczszczajcy na wieczorowe kursy jzyka polskiego zajli si praktyczn stron ekspozycji stou. Panie: Julia Meszkorez, Ludmia Sosnowska, Ludmia Polak, Tatiana Lisniewska, Tatiana Taradajewa, Leontyna Denisewicz przygotoway mnstwo polskich smacznych potraw i wypiekw. W przygotowanie polskich kulinariw wczyy si take nauczycielki Szkoy nr 4, ktra w miecie Tajynsza odpowiada za prezentacj kultury polskiej. St w dniu prezentacji wyglda imponujco. Zadbaymy, eby by utrzymany w kolorystyce polskich barw narodowych. Byy biao-czerwone serwetki, nawet masa dekorujca ciastka i torty bya biao-czerwona.

Nasza ekspozycja spotkaa si te z duym zainteresowaniem miejscowej spoecznoci, ktra ywo reagowaa na wszystko, co dziao si przed polskim domem. Humory dopisyway, chocia byo zimno. Byo to mie wielokulturowe spotkanie. wito Flagi i wito 3 maja w Tajynszy Maj jest miesicem bogatym w rne wita i wynikajce z nich imprezy. Pierwszy maja obchodzony by w Tajynszy uroczycie pod znakiem wita Jednoci Narodw. Trzeci maja jest z kolei polskim witem narodowym, witem Konstytucji, wolnoci, demokracji. W Szkole redniej nr 4 w Tajynszy obchodzilimy rocznic Konstytucji Majowej po raz pierwszy po dugiej przerwie spowodowanej nieobecnoci nauczyciela z Polski.

Gos Polski
Modzie polska pracujca w Gabinecie Jzyka Polskiego pod kierunkiem Elbiety Konik przygotowaa si do obchodw majowych z duym zaangaowaniem. Scenariusz Majowych wit Flagi i Konstytucji by gotowy na wiele tygodni wczeniej. W dniach poprzedzajcych wita byy tylko wykonywane dekoracje. Ju wczeniej modzie opanowaa teksty wierszy i piosenek, tote bez tremy moga wystpi przed publicznoci. A w sali widowiskowej Szkoy redniej nr 4 w dniu 3 maja byo toczno. Gocie dopisali. Prawie wszystkie treci prezentowane podczas akademii 3-majowej byy przygotowane w wersji dwujzycznej: polsko-rosyjskiej (nawet teksty wierszy). W programie majowej akademii by rys historyczny prezentujcy twrcw Konstytucji, informacja o atmosferze, w ktrej powstawa dokument, informacja o wpywie dokumentu na spoeczestwo, jego kulturowy oddwik. Wykorzystane zostay fragmenty filmu Pan Tadeusz pikny Polonez 3 Maja wykonany na cymbaach przez bohatera utworu, Jankiela, Mazurek 3 Maja. Fotografie najpikniejszych polskich krajobrazw i zabytkw zostay pokazane na podkadzie piknej pieni pt. Opowiedz nam moja Ojczyzno wykonywanej przez Regin Pisarek. Najmodsze dzieci: Elizawieta Bieousowa i Julia Czyakowska uczciy majowe wito wschodnim tacem do melodii pt. Fakir. W programie poetycko-historycznym wystpiy: Inna Meszkorez, Anastazja wincicka Krystyna Jaworska, Alina Taradajewa, Julia Czyakowska, Junna opata, Waleria opata, Anastazja Dmitrienko, Wiktoria Wierbicka, Weronika Baranowa, Ewelina Dunze, Liza Plaskacz. Najwiksz atrakcj byy biao-czerwone kotyliony, ktre wykonay starsze dziewczta, a dzieci przypiy sobie do bluzeczek. Biao-czerwone kotyliony symbolizoway polskie barwy narodowe, poniewa 2 maja przypada wito Flagi. W Gabinecie Jzyka Polskiego na wykonawcw i goci czekay: tort, cukierki i herbata z mlekiem (miejscowa tradycja). Elbieta Konik fot. z archiw. E. Konik

- 24 -

Nr 39/2012

Sanktuarium Boego Miosierdzia w Pietropawowsku Kazachstan

Kazachstan wielu ludziom kojarzy si z deportacj i cierpieniem tysicy ludzi, ktrzy w okresie komunizmu byli wywoeni do kolonizacji stepw, a rwnie na powoln eksterminacj z godu i zimna. Po upadku bezbonego komunizmu i odzyskaniu przez Kazachstan wolnoci, ludno Kazachstanu wywodzca si z rnych narodowoci zacza budowa now przyszo. Kapani przybyli z rnych stron wiata i wsplnie z wiernymi zaczli budowa witynie oraz organizowa ycie religijne. Ojciec w. Jan Pawe II, ktry przyby do Kazachstanu w 2001 r., pobogosawi ziemi i nard Kazachstanu i yczy mu wiecznego pokoju, zgody i dobrobytu. Redemptoryci, ktrzy przybyli do Kazachstanu w 2003 r., majc na uwadze przebyte cierpienia ludnoci tej ziemi, wybudowali wityni w Pietropawowsku pod wezwaniem Boego Miosierdzia. Ksidz arcybiskup Astany, Tomasz Peta, aby zachci wiernych do ufnoci w Bo Opatrzno, wypowiedzia znamienne sowa: Kazachstan ma prawo do Boego Miosierdzia. Po latach oczekiwania nad kazachstask ziemi zawiecia gwiazdka przeogromnej nadziei. witynia w Pietropawowsku zostaa uroczycie ogoszona Archidiecezjalnym Sanktuarium Boego Miosierdzia. Uroczystoci rozpoczy si ju w wigili wita, 14.04. biecego roku pod przewodnictwem ks. arcybiskupa Tomasza Pety. O godz. 14.30 nastpio przywitanie delegacji przybyych z Polski, Rosji i Kazachstanu. Delegacje ze sztandarami weszy do kocioa witane przez zebranych wiernych oklaskami. Nastpnie dostojni prelegenci wygosili referaty pogbiajce naboestwo do Boego Miosierdzia. O. Mieczysaw Witalis, redemptorysta z Polski, przekaza prawd o Boym Miosierdziu pod tytuem Fundament Boego Miosierdzia i objani, e Boe Miosierdzie jest Prawd Objawion na kartach Pisma witego i potwierdzon w historii Kocioa. Tak Bg umiowa wiat czowieka, e Syna Swojego da, aby kady, kto w Niego wierzy, nie zgin, ale mia ycie wieczne. Modzie parafialna pod kierownictwem siostry Boeny ze Zgromadzenia Matki Boej Miosierdzia przedstawia sztuk teatraln o znaczeniu modlitwy do Boego Miosierdzia pt.: Szukam mojego ojca. Zgromadzeni w wityni wierni mogli take wysucha koncertu muzyki chralnej wykonanego przez zesp z Pietropawowska. Siostra Magdalena ze Zgromadzenia Sistr Matki Boej Miosierdzia z Krakowa w swoim wystpieniu zachcia do modlitwy do Pana Jezusa Miosiernego, ktry odkry swoj mio do ludzi w obrazie z napisem Jezu ufam Tobie, do odmawiania koronki do Boego Miosierdzia, modlitwy upamitniajcej Jego mier na krzyu oraz uczczenia wita Boego Miosierdzia. Te akty modlitewne maj wielkie znaczenie w yciu duchowym, poniewa pomagaj uczyni z ycia nieustann modlitw. Przez ufn modlitw moemy wszystko otrzyma od Pana Jezusa Miosiernego.

Nr 39/2012
Gdy soce chylio si za horyzont, ks. biskup Jzef Wert z Nowosybirska odprawi msz wit wigilijn, a homili wygosi ks. rektor seminarium z Karagandy Piotr Pytlowany. Posugujc si przykadami ze swojego kapaskiego ycia, uwydatni warto modlitwy matczynej w formacji powoania kapaskiego. Modlitwa matki nie tylko moe wyprosi dla syna dar kapastwa, ale jest najwiksz podpor w zachowaniu wiernoci Chrystusowi i Jego Kocioowi.

- 25 okaza miosierdzie. Aktem ogoszenia kocioa w Pietropawowsku Sanktuarium Boego Miosierdzia Pan Jezus rozpoczyna obdarowywa cierpicych bogactwem ask Odkupienia. Po homilii wygoszonej przez ks. arcybiskupa Tomasza Pet zosta odczytany dekret ustanawiajcy koci Boego Miosierdzia w Pietropawowsku Archidiecezjalnym Sanktuarium Boego Miosierdzia. Akt ten zosta przyjty z wielk radoci, a zewntrznym wyrazem dzikczynienia byo odegranie na klarnecie hejnau, odpiewanie przez wiernych Chwaa Ojcu oraz gromkie oklaski obecnych. Wzruszajcym aktem bya procesja z darami przyniesionymi przez wiernych. Procesj rozpocza na biao ubrana malutka dziewczynka, ktra na otarz przyniosa zapalon wiec symbolizujc Miosiernego Chrystusa, ktry jest wiatem dla ludzi. Starsza pani przyniosa obraz Matki Boej Bolesnej. Obraz ten jest stary i podniszczony, ale jest cenn pamitk, bo przed nim modlono si w czasie komunistycznych represji. Dziewidziesicioletnia babcia przyniosa duy raniec, ktry jest symbolem wiary i mioci do Maryi. W okresie przeladowa modlitwa racowa bya ulubion modlitw i wypraszaa wiernym odwag, aby pomimo godu, zimna i grocych konsekwencji nie zaniechali praktyk religijnych i przekazywali prawdy wiary nowemu pokoleniu. Po Komunii witej nuncjusz apostolski Kazachstanu w imieniu Ojca w. Benedykta XVI przekaza wiernym Bogosawiestwo Apostolskie oraz udzieli odpustu zupenego. Swoje przemwienie wygosi w jzyku hiszpaskim. Przypomnia wiernym trzy znane powszechnie wite, ktre otrzymay nadzwyczajne mistyczne aski od Pana Jezusa: w. Teres z Avili, w. Magorzat Alacoque i w. Faustyn Kowalsk, apostok Boego Miosierdzia. We wszystkich objawieniach Pan Jezus potwierdzi sowa Pisma witego, e Bg jest Mioci. nuncjusz apostolski podkreli, e nowe Sanktuarium Boego Miosierdzia speni swoje posannictwo, jeli nie tylko bdziemy czci obraz Pana Jezusa, ale wedug moliwoci bdziemy okazywa czynem Miosierdzie naszym blinim. Kocowym aktem liturgicznym bya uroczysta procesja dookoa kocioa z obrazem Pana Jezusa Miosiernego. Gosem dzwonw z wiey kocielnej oznajmiono mieszkacom miasta, ze Pan Jezus Miosierny zaprasza wszystkich ludzi do sanktuarium, aby obdarza ich Boym Miosierdziem. Pan Bg da nam liczn wiosenn pogod. Po zakoczeniu uroczystoci pielgrzymi mogli obejrze ruchom szopk w podziemiach wityni oraz uczestniczy we wsplnym obiedzie Agape. Z okazji uroczystoci parafia wydrukowaa pamitkowe ksieczki i pocztwki z napisem Jezu ufam Tobie, aby wierni mogli wzi ze sob pamitk z uroczystoci ogoszenia Sanktuarium Boego Miosierdzia i zachci innych do odwiedzania tego witego miejsca. Z wielk radoci naley podkreli, e na t podnios uroczysto ojciec Andrzej Micho, kustosz Sanktuarium Boego Miosierdzia, redemptoryci pracujcy w parafii oraz wierni otrzymali od Ojca witego Benedykta XVI specjalne pismo z apostolskim bogosawiestwem i zacht do szerzenia Kultu Boego Miosierdzia. O. Zbigniew Kotliski

Wieczorem, gdy gwiazdy ju byszczay na niebie, w kociele pod wezwaniem Najwitszego Serca Pana Jezusa zostao odprawione naboestwo pod przewodnictwem ks. biskupa Jzefa Werta za mczennikw Kazachstanu. Rozwaanie na temat: Kazachstan ma prawo do Boego Miosierdzia wygosi sam ks. biskup Wert, ktry dziecistwo i modo spdzi w Karagandzie i na wasne oczy patrzy na ludzi przeladowanych za wiar. Ks. biskup przypomnia obecnym gbok mio ludzi do Boga, ktrzy w okresie represji ateizmu komunistycznego, pomimo przeladowa, kontynuowali modlitw, nocami zbierali si na naboestwa i czsto przejedali setki kilometrw do Karagandy, aby przystpi do sakramentw witych. Wielkie zasugi w przekazaniu wiary w Kazachstanie odda ks. Wadysaw Bukowiski oraz kobiety, ktre przygotowyway modzie do Komunii witej. Zebrani w kociele pieni wity Boe i wspln modlitw bagali Pana Boga, aby ju nigdy nie powrciy na t ziemi akty nienawici i przeladowa. Naboestwo zakoczono procesj. Trzymajc zapalone wiece, wierni udali si pod pomnik represji, gdzie odmwiono koronk do Boego Miosierdzia za mczennikw Kazachstanu. 15 kwietnia wito Boego Miosierdzia. Ju od wczesnego poranka wierni gromadzili si w wityni, aby uczestniczy w akcie ogoszenia Sanktuarium Boego Miosierdzia. O godz. 10.00 pod kierownictwem diakona odbya si godzina adoracji przed Najwitszym Sakramentem, podczas ktrej wierni odmwili raniec i koronk do Boego Miosierdzia. O godz. 11.00 ks. arcybiskup Tomasz Peta rozpocz ofiar mszy witej. W koncelebrze wzili udzia: nuncjusz apostolski z Kazachstanu ks. arcybiskup Miguel Maury Buendia, ks. biskup Jzef Wert z Nowosybirska oraz kilkunastu kapanw, a midzy nimi: o. Janusz Sok prowincja redemptorystw prowincji warszawskiej oraz przeoony Regii witego Gerarda, Dariusz Paszyski z Orenburga. W homilii ks. arcybiskup przytoczy opowiadanie jak Pan Jezus wyruszy w dalek podr z nieba na ziemi. Zapytany: Dokd idziesz Panie, odpowiedzia: Id do Kazachstanu, bo tam cierpicym ludziom potrzeba

Gos Polski

- 26 -

Nr 39/2012

Co Polak, to historia i w wikszej czci tragiczna

Kryniccy Nie ma na mapie miejsca, skd wysyali moich rodzicw i czworo dzieci: to wie Maa Radogoszcz w obwodzie kamieniecko-podolskim, w rejonie puniaskim; ale dookoa wiadome kademu Polakowi: Kamienic Podolski, Sawuta, Zasaw, Szepietwka. Historia. Zasaw to obok Ostroga i Sawuty trzecia magnacka rezydencja leca nad Horyniem i zwizana z rodami Ostrogskich, Zasawskich i Sanguszkw. W listopadzie 1996 roku obchodzi jubileusz dziewisetlecia istnienia. Ziemia Podolska. Tu Polacy zamieszkali kto wie kiedy, przecie Maa Radogoszcz istniaa ju w 1464 r. [wg ukraiskiej Wikipedii pierwsza wzmianka o wsi jest datowana nawet na 1396 r., lecz nazwa bya nieco inna Radogoszcza; przyp. red.] Pagrki zaronite lasem zmieniay si w bagniste przestwory. Rolnicy z urodzenia Polacy karczowali drzewa, osuszali bagna, uprawiali yto, pszenic, siali proso, groch, len, hodowali zwierzta domowe. Sercem wrzynali si do ziemi, osiedlali si gsto. Na nieurodzajnych piaszczystych ziemiach osigali wyniosy plon ziarna. To, co wyprodukowali, sprzedawali w miasteczkach. yli w dostatku. Radogoszcz rada gociom; jaka romantyczna nazwa! Goci bya wielka ilo, szczeglnie nieproszonych. Lasy roiy si od godnych, uzbrojonych ludzi. Polak orze woami, a ko pod siodem, szabla na boku, kosa na wozie, eby o kadej porze obroni si. Krtko mwic, skazali si na wieczne cierpienie. Bronili si od Turkw, krymskich Tatarw, przeyli powstanie kozakw Seweryna Naliwajki (15941596), Bohdana Chmielnickiego (16481667). 16 lat trwao powstanie hajdamakw (17341750), Ustyma Karmeluka (18141835) [popr. red. wg Wikipedii]. I to wszystko przeciw Polakom. Rzadko kto z mczyzn umiera zwyk mierci we wasnym ku. W roku 1795 Rosja, Austria i Prusy dokonay trzeciego rozbioru Polski. Podole przeszo pod jurysdykcj Rosji. Dziadek mj, Wincenty Krynicki, suy w Tulskim Puku Grenadierskim jako oficer. W Polsce wybucho powstanie, dziadka skierowali do jego tumienia. Odmwi, powoujc si na ze zdrowie. Poprosi o zwolnienie go, bo mia ju 25 lat odbytej suby. Za zasugi otrzyma przydzia gruntu dokoa Radogoszczy. Przesiedlili si z rodzin. By onaty z Maryj Galimsk, pikn, pracowit i bardzo mdr. Rd Galimskich rni si od innych humorem, rozumem, zdrowym rozsdkiem. Mieli dzieci: Stanisawa, Karola, Anatola, Franciszka (mj ojciec); crki: Ewelin, Aniel, Klim. O dziadku mwili, e by czowiekiem z surow, elazn twarz, ale ze zotym sercem. Mia wasn kuni. Synowie byli piknymi kowalami, ale najmodszego, Franciszka, dziadek skierowa na rzemioso szewca. Tata by przeciw. Szewc musi siedzie, lcze, lepn, biaego wiata nie widzi, a do kuni cigle zajedaj coraz to nowi ludzie, czasem z daleka, a to konia podku, temu koo poprawi albo zamieni na nowe. Codziennie nowa informacja. A wiadomoci nadchodziy coraz bardziej zatrwaajce. Bdzie wojna mwi ludzie, pisz w gazetach. Marciniaki, Mazury Mj dziadek ze strony mamy to Piotr Marciniak i babcia Agata (z domu Dados) mieli szecioro dzieci: Wacaw, Bolesaw, Piotr, Paulcia, Helena i Mania. Mieszkali w Lublinie. Dziadek pracowa w rzeni. Przewracajc elaznymi hakami tusze, zerwa sobie nerki. Chorowa, ale pracowa. Pan o nazwisku Breza kupi las wokoo Radogoszczy i zaproponowa dziadkowi stanowisko nadleniczego. Dziadek si zgodzi i razem z krewnym Mazurem i przyjacielem Bouszem, fachowcami od krycia dachw w roku 1913 przesiedlili si. Mamusia Helena miaa wtedy 4 lata. Starszy syn dziadka, Piotr, pozosta w Lublinie, bo ju by onaty. Pan Breza by bardzo dobry, dziadek paci mu za to wiernoci do sprawy. Gdy przyjeda, przynosi rne prezenty i bra malutk Helen na rk. Bawi si z ni. ycie trwao. Dziadek szanowa las, zadrzewia trzebione dziaki. Wacaw i Bolesaw uczyli si muzyki w miecie Sawuta. W niedziel albo na wita przychodzi w goci Mazur, wielki, i adny i prosi: A nu chopaki, zagrajcie mi oberka. Wacaw bra kornet, Bolesaw klarnet, malekiej Helenie dawali bbenek i w drewnianym, przestronnym domu leniczego rozlegaa si bystra, szalona muzyka, od ktrej ni jeden czowiek, u ktrego bya cho jedna kropla polskiej krwi, nie mg usiedzie na miejscu. Mazur podchodzi do babci Agaty, elegancko si kania, bra j za rk, caowa do, wyprowadza na rodek pokoju i zaczyna si taniec: objcie zamknite, objcie otwarte, objcie odpoczynkowe. To by tancerz! To bya tancerka! Byskawicznie wirem kryli w oba kierunki. Kiedy taczyli! Nie to, co teraz! A potem grali i taczyli kujawiaka spokojnego i majestatycznego. Mazur by wesoy jak ptak. Zaczyna piewa aksamitnym basem: Jeszcze jeden mazur dzisiaj, cho poranek wita. Czy pozwoli panna Krysia? mody uan pyta Przyczay si siostry mamy to ju by zesp pieni i taca Wojna A tymczasem zapowiaday si straszne wydarzenia. Latem 1914 roku zacza si pierwsza wojna wiatowa. Dla Polakw najwaniejsze byo, e walczyy w niej przeciwko sobie pastwa zaborcze. Braci taty: Stanisawa, Karola, Antona zabrali na front do kawalerii. W lutym 1917 roku w Rosji wybucha rewolucja. Carat zosta obalony. Rolnicy nie mogli zrozumie, co si dzieje. Przez Radogoszcz przechodzili Niemcy, Austriacy, Rumuni, pniej bolszewicy, biali, zieloni, petlurowcy, hajdamacy. Bolszewicy byli najgorsi, obuci kto w czym. Byli tacy, e jedna noga w rozbitym bucie, a druga w poszarpanym kaloszu. Brudni, ciemni, oberwani, zawsze pytali: A do Warszawy daleko? Komunici naobiecywali, e w Warszawie wszyscy stan si bogaci, bo tam zota na wszystkich starczy. Kademu mwi: Daj konia. Jeli nie zdy schowa zabior. Chcesz, dadz pokwitowanie takiego postpowania: Ja, krasnoarmiejec Iwanow, daj pokwitowanie, e u Krynickiego

Nr 39/2012
zabraem konia, po zwycistwie wiatowej rewolucji zwrc eby nie pozosta z niczym, konie zakopywali w ziemi. Przez Radogoszcz przechodzili i Polacy: w nowym umundurowaniu, rwne rzdy, pikno. onierze modzi, tryskajcy yciem i humorem, piewaj pieni wojskowe i religijne. Szli na Kijw. W maju 1920 r. dotarli do Kijowa. Wrd Polakw zapanowaa oglna rado. Ju w czerwcu synna ze zwycistw bolszewicka konnica Budionnego zmusia Polakw do cofnicia si w kierunku Warszawy. Gdy uciekali, wygldali aonie. Gorzko byo na nich patrze. Zalecieli do babci Maryi. Dawaj stara chleba! Babcia akurat pieka. Chleb w piecu jeszcze nie gotowy! Prosz poczeka! Co czeka! W worku dopiecze si! Soniny dawaj! Sonin zabrali bolszewicy! Cholera! Polacy opucili Radogoszcz, wpadli bolszewicy. Dziadkowi roztaszczyli kuni. Zdjli kowalski miech, wszystkie narzdzia dla polowej kuni. Genera Tuchaczewski dotar do Warszawy. Lew Trocki mwi: Rzeczpospolita Polska jest rzecz pospolit buruazji i szlachty. Jej symbolem jest orze biay, ktry wprawdzie ma jedn gow, lecz jest to gowa drapienika. Naszym zadaniem jest odrba temu drapienikowi gow 1218 sierpnia rozegraa si decydujca bitwa o Warszaw. Zwyciyli Polacy i popdzili Tuchaczewskiego na wschd. W bitwie o Warszaw poleg rodzony brat mamy, Piotr Marciniak. Koczya si wojna, ktra stanowia jedno z waniejszych wydarze w historii Europy i wiata. Polska nie tylko obronia sw niepodlego, ale take zatrzymaa pochd rewolucji bolszewickiej w kierunku Europy Zachodniej. Dowdc na polskim froncie by Stalin. Swoj klsk on Polakom przypomni nie jeden raz. W marcu 1921 r. podpisano pokj polsko-rosyjski, ktry ustala wspln granic wzdu rzek: Dzisna, Sucz i Zbrucz. Radogoszcz pozostaa znw po stronie Rosji rzdzi zaczli komunici. Wojenny komunizm Lata 19211922 byy na Ukrainie nieurodzajne. Brakowao chleba. Ogoszono rozoenie rozdziau spoywczego, pniej spoywczy podatek. Wie uboeje i ulega ruinie. Przecie niszczy si gwne bogactwo wsi: konie zabrano, bydo zabrano, ora nie ma kto i nie ma czym. Lud, masy ludu bez wtpienia uboej. Oni ponosz wszystkie ofiary. W 1929 roku ogosili kolektywizacj rolnictwa. Czerwon miot zapdzali nard do kochozw. Spdzali gwatowne uszczliwienie narodu. Zabierano wszystko, zabierano ostatnie krowy dzieciom. Biedne kobiety na kolanach pezay za nimi na kochozowe podwrze. Do wiosny 1931 r. gwna cz gospodarstw bya kolektywizowana. Kryniccy wstpili do kochozu ostatni. W latach 19321933 ze wsi wypompowali cay chleb. Nastpi goodomor. Z niemieckiego wizienia wrcili dwaj bracia ojca: Karol i Stanisaw. Aresztowano ich. Nie wytrzyma dziadek zmartwienia i umar. Komunici dowiedzieli si, kto broni paskiego lasu: Marciniak! Na bagnety go! Jeden Ukrainiec uprzedzi dziadka, e id po niego. Dziadek wzi bro i schroni si do lasu. Przy prbie przekroczenia granicy dziadka zapano i zabito. Jeszcze w 1919 r. do babci Agaty Marciniak podchodzi przyjaciel Buajewski i mwi: Byem w Polsce, widziaem twojego syna Piotra. Prosi, by podesza

- 27 jutro do granicy, na polskiej stronie bdzie czeka. Babcia podesza z crk Hel (moj matk). Granica wtedy nie bya bardzo silnie chroniona. Rzek mona byo przekroczy w brd. Piotr prosi: Mamo, uciekajcie do Polski. Babcia nie chce. A tu w maestwie pozostaje Maria (crka), a jak ojciec wrci, a nas nie bdzie? Jeszcze nie wiedziaa biedna, e go ju zamordowano. Piotr prosi: Dajcie mi Hel, ja j wyucz! Nie daa zgody babcia. Co bd robia bez dziecka? Granica sza po rzece. Na rzece sta wodny myn. Z tej strony krasnoarmiejec chodzi, a z tamtej polski onierz. Jak tylko rosyjska stra pogranicza odwrci si, Polak rzuca konia, wz, cichutko przepywa rzek i ucieka do Polski. Jak Rosjanin zauway, strzela, a Polski onierz nie. Pewnego razu wzywaj do NKWD mojego ojca, Franciszka. Po drodze spotka swojego koleg, Adama Swincickiego. Dokd idziesz? pyta si. Dokd ja id odpowiada tata tam lepiej, eby ty si nie znalaz. Ja te tam id mwi Adam. Ojciec wszed w jedne drzwi, Adam w drugie. Nazwisko? pyta oficer. Krynicki. Kiedy przekracza granic? A na co mnie j przekracza? Nie udawaj! Zajmujesz si przemytnictwem? Przepraszam, co to znaczy? Nie rozumiem? Szto, nie znajesz, szto takoje kontrabanda? Kto noc chodzi do Polski? Nie wiem! Wyciga oficer nagana z kabury i kadzie na st. Obr si twarz do ciany! Rce na cian! Wyej! Rozkrocz nogi! Odpowiadaj, kto chodzi noc do Polski? Licz do trzech! Jeden, dwa, dwa i p Kto? Nie chcesz mwi? Umrze chcesz? Ostatni raz pytam! Strzelam! Mczy, pokd sam si nie zmczy. Ja ciebie puszczam, ale jeli komu powiesz, co z tob tu byo, zabij. Podpisz si, e bdziesz milcze. Podpisa si. Wychodzi ojciec, wychodzi Swincicki. eby nie spyta jeden drugiego, poszli przyjaciele w rne strony. Ojciec szed i przeywa, dlaczego podpisa si z lku? Ojciec wiedzia, e chodz chopaki nocami do Polski, ryzykujc yciem, do krewnych, za artykuami spoywczymi, ubraniem. W 1932 roku babci Agat Marciniak i dwch synw muzykw, Wacawa i Bolesawa, nagle aresztowano i zesano na Don, pniej synw wywieli na Murmask, std na Wyspy Soowieckie, gdzie znajdowa si obz specjalnego przeznaczenia, po rosyjsku SON. Nie dowieli, noc wyrzucili w Morze Biae. Mama cigle pakaa Moich braci, mocnych, piknych, wesoych muzykw zjada ryba. Babcia Agata pozostaa na futorze na zesaniu. W tym czasie u Kozakw zaczo pada bydo. Kozacy zaczli si oburza: To wina tej czarownicy, ktra paple niezrozumiaym jzykiem babcia po rosyjsku nie znaa adnego sowa. Dzieci rzucay w ni kamieniami, szczuli psami. Babcia ucieka. Bez dokumentw, bez pienidzy, sza pieszo. Nie dosza do Radogoszczy. Dwa kilometry przed zmara godna, w oberwanej odziey. Kto z Radogoszczy szed i pozna j: Boe, to Agata! Przyjechaa crka Mania, ostatnie dziecko, ktre pozostao na Ukrainie, a jej ju nie byo. Tymczasem w 1936 roku jej crk Helenk moj matk, z mem Franciszkiem moim ojcem, z czworgiem dzieci pocig wiz na wschd. Nastpia Nowa Kara Boska. Leon Krynicki Cig dalszy w nastpnym numerze

Gos Polski

- 28 -

Nr 39/2012

Powitanie Wiosny w Pawodarze

Nauryz Marzanna
Obchody narodowego wita Kazachstanu Nauryz sploty si nierozerwalnie z inauguracj Pierwszego Dnia Wiosny w rodowisku Polonii w Kazachstanie. Dnia 25 marca 2012 r. Zwizek Polakw Kazachstanu Polonia z siedzib w Pawodarze z pomoc pana Daniela Zatorskiego, nauczyciela jzyka polskiego w Szkole Odrodzenia Narodowego, zorganizowali wyjtkowy koncert w Sowiaskim Centrum Kultury Dostyk (Przyja) w Pawodarze. Uroczysto zaszczyciy swoj obecnoci znakomite osobistoci: I radca Wydziau Konsularnego Rzeczypospolitej Polskiej w Astanie, pan Bartosz Jaboski, prezes Zwizku Polakw Kazachstanu Polonia, pan Witalij wicicki, sekretarz obwodowego Zgromadzenia Narodw Kazachstanu, pan Sejsembaj K. etpysbajew, sekretarz Zwizku Polakw Kazachstanu, pani Aa Panasenko oraz prezesi i przedstawiciele narodowych centrw kultury. Wiosna nieodcznie wie si z odnowieniem i rozkwitem uczu. Modzie polska przygotowaa inscenizacj teatraln na osnowie Romantycznoci Adama Mickiewicza, udowadniajc, e prawdziwa mio jest silniejsza ni mier, a czucie i wiara waniejsze ni mdrca szkieko i oko. Bardzo przyjemnymi momentami byy rwnie kazachskie Szaszu obsypywanie goci cukierkami i tradycyjny polski poczstunek, a take konkurs wiedzy dla publicznoci o tradycjach polskich i kazachstaskich, w ktrym ponownie zabysny nasze dzieci i modzie. Podczas uroczystoci zostay take wrczone Karty Polaka. Gos zabrali nasi znamienici gocie, zgodnie z tradycj bogosawic wszystkich zgromadzonych. Konsul RP pan Bartosz Jaboski podzikowa za zaproszenie do Pawodaru i wspania uroczysto, ktrej wysokim poziomem, jak stwierdzi, by mile zaskoczony. Podkreli znaczenie wizi midzy Polsk i Kazachstanem oraz pokoju, wsppracy i braterstwa midzy wszystkimi narodami, okrelane jako prioryte-towe rwnie przez Prezydenta Republiki Kazachstanu, Nursultana Nazarbajewa. Kraje tak odlege geograficznie jak Polska i Kazachstan maj w swej kulturze elementy bardzo zblione Nauryz i powitanie wiosny w okresie rwnonocy wiosennej to dla obu narodw nowy pocztek, czas symbolicznego oczyszczenia i rozkwitu. Wiosn wszystko odradza si na nowo, a to, co do tej pory byo upione, budzi si do nowego ycia. Nauryz, majcy swe rdo jeszcze w tradycji zoroastriaskiej, symbolizuje rozpoczcie nowego ycia po dugiej zimie, a oczyszczajca sia ywiou ognia, wedug dawnych wierze, uwalnia ludzi od wszelkich przypadoci i chorb. Polski (a cilej prasowiaski) obrzd topienia Marzanny opiera si na podobnych wierzeniach. Elementem oczyszczajcym jest tu woda, ktra zabiera ze sob w morskie gbiny Marzann pradawn srog bogini symbol zimy, mierci i za. Nie wszystkim wiadomo, e rwnie w starym kalendarzu rzymskim rwnonoc (21 marca) bya pocztkiem roku, ktry w 155 r. p.n.e. w Rzymie przesunito na 1 stycznia. Tak wic wsplni eurazjatyccy przodkowie obchodzili Nowy Rok w tym samym czasie. Nasze korzenie, cho bardzo odlege nale do jednego drzewa. Oklaskom i brawom nie byo koca, a przepiknym ukoronowaniem koncertu stao si wsplne odpiewanie pieni przez wszystkich uczestnikw i publiczno. We wspaniaej, radosnej i wiosennej atmosferze udowodnilimy, e nie tylko wszyscy Polacy, ale wszyscy ludzie to jedna wielka rodzina. Daniel Zatorski fot. z archiw. D. Zatorskiego

Zaoeniem i celem nadrzdnym koncertu bya promocja polskiej kultury i tradycji narodowych w wieloetnicznym spoeczestwie Kazachstanu. Utrwalenie przyjani i jednoci wrd ludzi rnych narodowoci, ksztatowanie postaw wzajemnego szacunku, tolerancji i braterstwa jest moliwe poprzez poznanie jzyka, kultury, tradycji innych narodw i odnajdowanie w nich podobiestw i cech wsplnych. Koncert prowadzony w trzech jzykach: polskim, kazachskim i rosyjskim przez liderw modziey polskiej, Lubow Koczenko i Jana Murawskiego, rozpocz si punktualnie o godzinie 12.00 tradycyjnym polonezem. Na scenie moglimy podziwia rwnie dystyngowanego kujawiaka i ywioowego krakowiaka prezentowane przez modzie. Najwikszym powodzeniem cieszya si jednak polka lubelska w wykonaniu naszych dzieci. Tancerzy przygotowaa pani Eugenia Sokorenko, choreograf Polonii. Nastpnie usyszelimy pieni ludowe tradycyjne i wspczesne tematycznie zwizane z wiosn w wietnym wykonaniu zespou Narcyz i chru Syrena pod profesjonalnym kierownictwem pani Mariny Jerszowej. Przepikn wizualn opraw ukazujc nasze rodzime tradycje ludowe topienie Marzanny w falujcej bkitnej tkaninie, Zielony Gaik symbol wiosny, oraz wiersze Wandy Chotomskiej i Jana Brzechwy zaprezentowali nasi najmodsi Polacy w dwuczciowej miniaturze teatralnej. Bya to dla nich wana lekcja jzyka i kultury polskiej w ramach projektu edukacyjnego Marzanna 2012.

Nr 39/2012

- 29 -

Gos Polski

Gratulacje!
Z radoci informujemy, e nasz Dyrektor, Aleksiej S. Trufanow otrzyma szczeglne podzikowania od Ambasadora RP w Astanie Jacka Kluczkowskiego nastpujcej treci:

LIST GRATULACYJNY Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej Pan Alieksiej Trufanow Dyrektor Gimnazjum nr 5 w Astanie Szanowny Panie Dyrektorze, Z uznaniem i wyrazami szacunku skadam podzikowanie za wieloletni prac na rzecz nauczania jzyka polskiego. Jako pedagog, dyrektor, autorytet, jest Pan wzorem dla modego pokolenia, ktre, dziki Paskiej postawie, uczy si rozumie, jak wanym dla czowieka jest krzewienie tradycji narodowych. Jacek Kluczkowski Ambasador RP
Astana, 20 maja 2012 roku Doczamy si do gratulacji i yczymy dalszych sukcesw pedagogicznych oraz wszelkiej pomylnoci w yciu zawodowym i prywatnym. Nauczycielki jzyka polskiego: Boena Pajk, Raisa Juchniewicz Prezes Stowarzyszenia Polacy Helena Rogowska Dyrektor NSzP Marina Malinowska oraz uczniowie Niedzielnej Szkki Polonijnej i Gimnazjum nr 5 w Astanie

Zjazd Polakw Kazachstanu

W dniach 13 czerwca 2012 roku w Astanie odby si kolejny zjazd Polakw z caego Kazachstanu. Zwizek Polakw Republiki Kazachstanu skada si z 13 centrw kulturowych i owiatowych: miast Kokszetau, Aktobe, Ust-Kamienogorsk, Szymkient, ob. pawodarskiego, pnocnokazachstaskiego, amatyskiego, tadykurgaskiego, kostanajskiego. Od 2000 roku aktywnie dziaa grupa Polakw-biznesmenw zamieszkaych w Kazachstanie. Obecnie prac Zwizku Polakw RK kieruje pan Witalij Swincicki. Gwnymi celami zwizku s: owiata, odrodzenie i zachowywanie jzyka, zwyczajw, tradycji i kultury polskiej. Oprcz kultury, Polonia kazachstaska rwnie sprzyja rozwojowi handlu i wsppracy gospodarczej midzy Kazachstanem i Polsk. Swoj prac zjazd zacz od zebrania Rady Koordynacyjnej w pitek, 1 czerwca. W sobot, 2 czerwca, po niadaniu i rejestracji delegatw na zjazd, odbyo si zebranie Zjazdu Zwizku Polakw Kazachstanu. Zjazd rozpocz si od przywitania Ambasadora RP w Amaty pana Jacka Kluczkowskiego i Konsula Generalnego Pana Wiesawa Osuchowskiego. Podczas obrad zjazdowych prezes, pan W. Swincicki przedstawi zebranym sprawozdanie z pracy ZPK za poprzednie 4 lata. Jako podsumowanie obrad zjazdu zostaa ogoszona odezwa do rodakw, ktr odczyta prezes Stowarzyszenia Polonijnego w Karagandzie, pan Witalij Chmielewski. Na zjazd zostali zaproszeni honorowi prezesi ZPK z lat 90-tych: pani Antonina Kasonicz z Kokszetau i pani Romualda z Kostanaju, ktre podzikoway za zaproszenie i udzia w pracy zjazdu. Po obiedzie delegaci podzielili si na dwie grupy: poudniow i pnocn. Pan konsul Bartosz Jaboski mia spotkanie przy herbacie z przedstawicielami z pnocy, a pan ambasador Jacek Kluczkowski z poudnia. Podczas spotkania kady mia szans si wypowiedzie i otrzyma odpowiedzi na interesujce pytania. Rada Koordynacyjna w tym czasie wybieraa nowego Prezesa ZPK. Wyniki tych wyborw zostay ogoszone wieczorem, przy spotkaniu koktailowym, na ktre delegatw zjazdu zaprosi ambasador, pan Jacek Kluczkowski. Prezesem ZPK na kolejne 4 lata zosta ponownie wybrany pan Witalij Swincicki. W niedziel 3 czerwca, po niadaniu, kady z delegatw mia okazj, eby osobicie porozmawia z nowo wybranym prezesem. Po uroczystej mszy w kociele wszyscy uczestnicy mogli wrci do swoich miejsc zamieszkania i pracy na rzecz Polonii. Dziki ogromne i serdeczne organizatorom i sponsorom za tak wspaniae przyjcie i mi atmosfer w pracy zjazdu. Helena Nowicka

- 30 -

Nr 39/2012

II Oglnokazachstaski Festiwal Pieni Polskiej Polonia piewajca

14 kwietnia 2012 roku w Kazachskim Teatrze Dramatycznym im. Sz. Kusainowa odbya si druga edycja Oglnokazachstaskiego Festiwalu Pieni Polskiej Polonia piewajca. Organizatorem Festiwalu byo Stowarzyszenie Polakw Obwodu Akmoliskiego przy wsparciu Akmoliskiego Zgromadzenia Narodu Kazachstanu, Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Astanie oraz pomocy finansowej Stowarzyszenia Wsplnota Polska. Festiwal zosta powicony 20leciu stosunkw dyplomatycznych midzy Kazachstanem a Polsk. Gwnym celem Festiwalu jest promocja polskiej kultury, szczeglnie za pieni polskiej, zachowanie historycznego dziedzictwa i dalszy rozwj tosamoci narodowej, tradycji i obyczajw; wsppraca grup etnicznych w celu wzmo c nienia mi dzynarodowej wizi i wsppracy w dziedzinie kultury i twrczoci; nawizanie twrczych kontaktw midzy zespoami, a take wymiana dowiadcze i kreatywnoci uczestnikw z rnych regionw; rozpowszechnienie polskiej kultury muzycznej i jzyka polskiego wrd ludzi mieszkajcych na terenie Kazachstanu. Na festiwal przyjechali uczestnicy z wielu regionw Kazachstanu: z Pawodaru, Karagandy, Astany, Pietropawowska, Pierwomajki, Kiellerowki, Tajynszy, Czkaowa, Zielonego Gaju i Kokszetau. Honorowymi gomi byli Akim Obwodu Akmoliskiego, pan Kajrat Koamarow i Ambasador RP w Astanie pan Jacek Kluczkowski, przedstawiciele Ambasady RP w Astanie pan Bartosz Jaboski, pastwo Beata i Tomasz Kostrzewa, pani Marta Zieliska, Prezes Stowarzyszenia Polakw Polonia rejonu astrachaskiego, pani Rusana Sniegurska, przedstawiciele wadz obwodowych i miejskich, prezesi innych stowarzysze i instytucji obwodowych. Uroczycie otwarto festiwal tacami kamaaj i polonez w wykonaniu zespou folklorystycznego Polanie. Nastpnie gos oddano Akimowi Obwodu Akmoliskiego panu Kajratowi Koamarowi, ktry wrczy imienne nagrody dla aktywnych czonkw zespou folklorystycznego Polanie. Take Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Astanie pan Jacek Kluczkowski powiedzia duo ciepych sw. Koncert rozpocza grupa wokalna Narcyz z Pawodaru piosenk Jak grolem by. Dalej przedstawiali swj dorobek artystyczny: grupa wokalna Post Scriptum oraz Waleria Suchowiecka i Wladimir Byczkow z Kokszetau, Wladimir Obodziski, Siergiej Kakanow oraz duet z Pie-

tropawowska, grupa wokalna Gosy z Astany ze stolicy, grupa wokalna Parafii witej Rodziny i zesp dziecicy Wesoe dzieciaki z Tajynszy, grupa wokalna Polonia i zesp modzieowy Stokrotki z Pierwomajki, zesp Kropelka z Zielonego Gaju, solici Helena Romanowa i Nadieda Tiereszczenko, grupa wokalna Podolanki z Kiellerowki, grupa wokalna Czuwajki z Czkaowa, Irina Jakutina i Wadimir Barannikow z Karagandy. Finaem festiwalu bya piosenka Bo nadzieja to my w wykonaniu Istiny Szwiecowej, Andrzeja Baenowa i zespou Polanie. Gromkimi brawami i oklaskami oceniano wszystkich artystw. W kocowej czci festiwalu, ktry mia form przegldu, wszyscy uczestnicy otrzymali z rk ambasadora, pana Jacka Kluczkowskiego, honorowe dyplomy organizatorw festiwalu, a Prezes Stowarzyszenia Polakw Obwodu Akmoliskiego, pan Aleksander Suchowiecki wrczy cenne nagrody nowoczesne radiomagnetofony. Dyplomy z podzikowaniem za ogromn pomoc w organizacji festiwalu wrczono Ambasadzie RP w Astanie, Kazachskiemu Teatrowi Dramatycznemu, Obwodowemu Centrum Twrczoci Ludowej, Halinie Szewariowej oraz Andrzejowi Baenowowi. Na zakoczenie pan ambasador Jacek Kluczkowski i pan konsul Bartosz Jaboski uroczycie wrczyli Karty Polaka. W imieniu organizatorw festiwalu chc gorco podzikowa kierownikowi wydziau konsularnego Ambasady RP w Astanie panu Bartoszowi Jaboskiemu za nieocenion pomoc w rozwoju Polonii i polskiej kultury w Kazachstanie, kierownictwu Stowarzyszenia Wsplnota Polska za pomoc finansow,

Nr 39/2012
wszystkim uczestnikom za swj wkad w odrodzenie i kultywowanie polskoci w Kazachstanie! Rwnie chc gorco podzikowa nauczycielom jzyka polskiego pracujcym w Kazachstanie za ogromn i owocn prac. Osobiste podzikowania kieruj do nauczycieli, ktrzy bezporednio uczestniczyli w festiwalu: pani Marii Musia, pani Elbiety Konik, pani Boeny Pajk. Na tegorocznym festiwalu w Kokszetau wystpoway zarwno ju znane naszej publicznoci zespoy, jak i bardzo mode pocztkujcy wykonawcy. Nasz festiwal ma ju swoje wasne tradycje, swoje hity; kadego roku prezentuje mnstwo wietnych piosenek i zaprasza wspaniaych artystw do dzielenia si swoim dorobkiem artystycznym! Ale najwaniejsze jest to, e festiwal Polonia piewajca pozostaje dobr imprez muzyczn, na ktr ludzie przychodz, by si zrelaksowa, by zanurzy si w dobrej muzyce, spotka starych znajomych, pozna nowych i dosta pozytywn energi na cay rok a do nastpnego festiwalu.

- 31 Zachcamy wszystkich do udziau w kolejnej edycji corocznego festiwalu. Aleksander Suchowiecki fot. z archiw. A. Suchowieckiego

piewajcy harcerze
14 kwietnia 2012 roku w Kokszetau odby si festiwal polskiej pieni. My, jako czonkowie polskiej organizacji Zwizku Harcerstwa Polskiego, postanowilimy take na nim wystpi w grupie wokalnej pod nazw Czuwajki. W skad naszego zespou weszli harcerze z najstarszego zastpu Dcych Wzwy: Artiom Wojciechowski, Siergiej Wojciechowski, Wadimir Andronik, Wiktor Liniewski. Bylimy jedyn grup, ktra pomylaa o dekoracji dla swojego wystpu: namiot, choinka, plecak w tle oraz zapalona wieca, wok ktrej siedlimy, miay przybliy widzom nastrj harcerskiego ogniska obozowego. Nasz zesp wykona piosenki: piewam do was i Bolero. Byo nam bardzo mio sysze wspierajce nas oklaski ze strony widowni. Wystpujcych byo wystarczajco, by patrze i zachwyca si wystpami wszystkich grup, ktre bray udzia w festiwalu Polonia piewajca. Po wystpach odbyo si wrczenie pamitkowych prezentw za udzia w festiwalu oraz dyplomw. Naszemu zespoowi bardzo spodoba si festiwal. Chcielibymy yczy wszystkim wystpujcym twrczych sukcesw. Siergiej Wojciechowski

Gos Polski

- 32 -

Nr 39/2012

Polka w Kazachstanie
13. Zjazd Dziaaczy Owiatowych i Nauczycieli Jzyka Polskiego i Kultury Polskiej w Kazachstanie i Kirgizji by da mnie okazj do zobaczenia kilku miejsc w pnocnej czci kraju wielkiego ssiada. Nieczste i odwitne spotkania zawsze zapisuj si dobrze w pamici. I tak wanie przyjmowa mnie Kazachstan, gdy byam w nim gociem. A teraz po powrocie nostalgia. Fakt, e troch mi smutno, ale zamiast napadw paczu, chmury i krople deszczu za oknem. Jakby pogoda chciaa mi towarzyszy w tym smutku po tym, co tam zostawiam. Tskni za czym, co na pewno idealizuj, ale tak ju jest, e jak si przychodzi w goci, to gospodarz chce si pokaza z jak najlepszej strony. Kilka wspaniaych dni pod cudownym, ogromnym niebieskim niebem, ktrego nic nie zasaniao. Cigle mi chodzio po gowie: Pod niebem jest piknie dzi... Cay Kazachstan to przede wszystkim niebo i ziemia czyli step, na ktrym gdzie niegdzie co w postaci miasta lub wioski. Jednym takim czym, rzuconym gdzie porodku stepu, jest nowa stolica, Astana. Rzucona, to za duo powiedziane, nic nie przychodzi atwo, nie spada z nieba, tylko ciko si trzeba byo napracowa, by j zbudowa. A teraz zbiera tylko sowa krytyki, wyywaj si wszyscy na niej, e zimna i bezduszna, a ona mimo wszystko dumnie pry swoje wieowce i wci si rozmnaa. Zimna oczywicie bywa, zim, ale na mj przyjazd przygotowaa klimat taki, jaki lubi, wic musz si zachwyca;) Bo stolica si stara, oferuje ludziom to, czego nie maj gdzie indziej, np. dla mnie rzek i galerie handlowe. I wiosna tego roku w Astanie si stara, jakby chciaa zatrze w pamici wielu wspomnienie surowej zimy. Astana to drapacze chmur i plac budowy. Okrelenie drapacze chmur niezbyt tutaj pasuje, bo tam nie ma chmur albo s bardzo rzadko. Nic nie zasania nieba, s parki, ale z drzewami mojego wzrostu. Nic tu nie moe urosn, bo marznie w zimie. Stolica czsto zaskakuje niespodziewanie koczcym si chodnikiem lub ulic prowadzc donikd. Ale mimo wszystko chce udzi swoj wielkoci, wic dalej w step prowadz wiata, moe przyszej drogi. Rzeczywicie noc wyglda na wiksz, potniejsz i podobno adniejsz. Walcz ze stereotypem, e Kazach czy Kirgiz nie moe by dentelmenem, cho oni sami potrafi si mia z siebie, przyznajc, e s leniwi, a dentelmeni to tylko w Europie albo w bajkach. Europejczycy bywaj wdziczni tutejszym mczyznom, za odpowiednie traktowanie kobiet, dziki temu, oni nie musz ju si zbyt wysila. Czyby miao by tak jak w Afryce? Biay mczyzna jest wygrany na starcie tylko dlatego, e jest biay. A co w takim razie z Kirgizem, ktry serenady wypiewuje pod moim oknem? Ssiedzi chyba mnie nie lubi. Astaskiego dentelmena spotkaam od razu, gdy zepsua mi si walizka. Chyba chc przez to powiedzie, e Astana jest wyjtkowa w tej czci wiata. Z koleank stwierdziymy, e jest to skrzyowanie Dubaju i Phenianu, nawet geograficznie by pasowao, Dubaj Pnocy. Kiedy nazywaa si w tumaczeniu z kazachskiego bia mogi, teraz po prostu stolic. Skojarzenie z mogi wcale nie jest takie nietrafne, gdy si patrzy na to, ilu ludzi jest na ulicach, po Astanie si nie chodzi. Ale praktycznie nie ma te ludzi w marketach, policzy ich mona na palcach jednej rki. I wiele apartamentw jest pustych, a szkoy nie pracuj na 3 zmiany jak w Kirgistanie, nawet nie na dwie. Nawet parki s puste, tylko stranicy wok pilnuj przypadkowej Polki w Kazachstanie wesza, jest tam a tam, wysza nic si jej nie stao albo niczego nie wyniosa, adnego drzewka na plecach. Pena inwigilacja, zero intymnoci, wolna mio tylko w apartamentach ze szka i granitu. W Astanie wszystko powinno by due, wic due s te komary. I pozostawiaj due lady. A teraz znw patrz na Biszkek dungla w porwnaniu z Astan. I denerwuj mnie te drzewa zasaniajce niebo, nawet jeli ma ono dzisiaj kolor przypominajcy to z kraju nad Odr i Wis. Stolica Kirgistanu bya podobno najbardziej zielonym miastem ZSRR. Nie tskniam za grami otaczajcymi Biszkek. Podobao mi si to, e mogam patrze na koniec miasta, za ktrym nic, pasko, step, pustynia, moe
Astana

Nr 39/2012
koniec wiata. Wzrok mg biec daleko i jeszcze dalej, nie zatrzymujc si na grach. To tak jak w dziecistwie, wychowaam si na Podbeskidziu i przeszkadzay mi gry, ktre zawsze byy z jednej strony i wydawao mi si, e mnie ograniczaj, chciaam si przeprowadzi gdzie, gdzie byoby bardziej pasko. Marzenia si speniaj. Wyldowaam na Opolszczynie.
Jezioro Szczucie

- 33 pierwszego dnia. Marcin usiuje wszystko obrci w may roczny art. Ale wiem te, e jest mu przykro. W takiej sytuacji ja ju nie bd na nic narzeka. Z bujania w obokach, ktre pojawiy si, gdy tylko opuciam niebo Astany, cign mnie na ziemi takswkarz: 400 somow devushka. Szybkie przejcie z krainy tenge do kraju somw. Na szczcie kulturowo te dwa kraje niewiele si rni, nawet kolczyki na lotniskach w Biszkeku i w Amaty s takie same, dlatego nie jest tak bolesne latanie samolotem, gdy ciao przenosi si szybko, a dusza zostaje jeszcze gdzie tam daleko. To woda? Tak, jeszcze z Kazachstanu. O nie, jak z Kazachstanu to nie bd pi. My Kirgizi z Kazachami, to chyba jak Polacy z Rosjanami. arty artami, ale co w tym jest. Podobnie jest z Tunezyjczykami i Egipcjanami. A dlaczego mi si dzisiaj kirgiskie niebo nie podoba bo jest ograniczone drzewami i grami? To powinno by jego atutem. Idc i tak nie mog patrze w niebo, tylko musz pod nogi, zawdziczam to biszkeckim chodnikom. Widocznie ich budowniczowie wzorowali si na topografii tego grzystego kraju. Tak beztrosko na szpilkach i zarazem z twarz zwrcon cigle ku niebu, to mona tylko w Astanie.

Wracajc do Kazachstanu by jeszcze Pawodar i kurort Szczucisk, miejsce nazywane kazachsk Szwajcari. Zoliwi mwi, e jaki Kazachstan taki kurort. Ludzie zawsze bd zoliwi. Jezioro pokryte jeszcze lodem. Gry w porwnaniu z kirgiskimi nie maj szans, ale te twrcze dyskusje do rana, z przerwami na gry towarzyskie, gorce piewy przy ognisku w noc, ktra bya wyjtkowo zimna wszystko musiao by bardzo owocne, skoro na stronie ambasady zanotowano, e zjazd by bardzo udany. A Pawodar zobaczy Irtysz i umrze;) Wspina si na wysoki brzeg i spacerowa po wcigajcym brzegu, a pniej doprowadza si do porzdku w fontannie niezapomniane. Za wszystkie pozostae rzeczy zapac vis. I jeszcze kilka innych osobliwoci typu meczet przypominajcy jednemu z kolegw Gwiezdne wojny, cudowna woda w prawosawnej kaplicy, zapewniajca wieczn modo zobaczymy. Oglnie adne i bogate pod wzgldem ycia religijnego miasto. Ale Kazachstan to te wsie typu Pietrowka, gdzie pracuje kolega Marcin. Przykad smutnego oblicza tego kraju. Podrujc po Nad Irtyszem Afryce i chcc dokadnie pozna ycie jej miesz kacw, obcowaam na co dzie z warunkami trudnymi do wyobraenia dla przecitnego Europejczyka, ale gdybym ja miaa mieszka i pracowa w takiej posiadoci przez rok, to uciekabym chyba

Stara zabudowa Pawodaru

Tydzie mnie nie byo, a tyle si zmienio. Bzy przekwity i po piknym zapachu towarzyszcym w drodze do lub z domu pozostao wspomnienie, ale s jeszcze kasztany, akacje, konwalie. I nowe sklepy, te po drodze do pracy, w dodatku tureckie! Trzeba tu troch poby, eby to zrozumie. Na og s rzeczy chiskie albo tureckie. Te ostatnie to ju w ogle! jak powiedziaa pewna pani, co miao oznacza dobr jako i szczyt marze. Na razie skoczyo si nowymi butami i sukienk. Wczono ju fontanny, posadzono bratki i inne kwiatki. Rozkwita znw Biszkek wszystkimi kolorami lata. A ja wspominam swoje ulubione miejsce nad rzek w Astanie i ulubion galeri handlow jestem zepsuta cywilizacj. Renata Matusiak, Biszkek, Kirgistan fot. archiw. R. Matusiak

Gos Polski

- 34 -

Nr 39/2012

Czowiek i prawda o zagroeniach intelektualnych

Czowiek ju dawno spostrzeg, e jest elementem rzeczywistoci, w ktrej yje, ale te zorientowa si, e t rzeczywisto przekracza transcenduje. Rni si od zwierzt choby tym, i wydaje artykuowane dwiki czce si w logiczn cao (nazywane mow) i posiada zdolno do abstrakcyjnego mylenia, co pozwala mu tworzy kultur, sztuk, nauk, cywilizacj wraz z technik. Dziki temu mamy wrodzon zdolno kategoryzacji, porzdkowania, ukadania wszystkiego w logiczne sensy, ktre staj si celami naszych wysikw. Tak wic np.: celem sztuki jest pikno, celem kadej nauki prawda, celem za ycia sens, szczcie, spenienie. Synonimami sensu s: cel i prawda. Dynamiczny rozwj nauk bdcych motorem napdowym oglnie pojtej cywilizacji spowodowa symptomatyczny wspczesnemu czowiekowi kryzys sensu. w kryzys zwizany jest z wieloci perspektyw poznawczych, tzw. naukowych, wynikajcych z fragmentaryzacji wiedzy. Krtko mwic, wspczesnemu czowiekowi czsto brakuje holistycznego, mdrociowego spojrzenia na rzeczywisto. W zabieganiu, w natoku informacji zwizanych z yciem codziennym wielu ludzi rezygnuje z odpowiedzi na pytanie dotyczce prawdy i sensu istnienia. Jednak pragnienie prawdy jest jakby prawem naturalnym, podwiadomie jej poszukujemy, dlatego atwo moemy wpa w puapki intelektualne. Jedn z takich puapek jest scjentyzm pogld, w ktrym liczy si tylko dowiadczenie i formy poznania stosowane w naukach cisych. Wedug tej koncepcji religia i teologia, etyka i estetyka s wytworem wyobrani czowieka, wytworem uczu. Osignicia wspczesnych nauk technicznych przyczyniaj si do utrwalenia postawy scjentystycznej. Postawa ta sprowadza si do przekonania, e wszystko to, co technicznie wykonalne, staje si dopuszczalne moralnie. Widzimy wic, e owa postawa prowadzi do mierci moralnej czowieka. Ze scjentyzmem czy si pragmatyzm. Zaoenia pragmatyzmu s proste: wyborw naley dokonywa bez odwoywania si do teoretycznych refleksji etycznych. Dziki pragmatyzmowi moe uksztatowa si rodzaj demokracji, w ktrej nie bdzie miejsca na wartoci, a dobro lub zo zastpi dopuszczalno lub niedopuszczalno postpowania rozstrzygnita w gosowaniu. W takiej sytuacji kto za nas dokonuje wyborw etyczno-moralnych. Innym zagroeniem intelektualnym jest materializm. Z pewnym uproszczeniem (nie zwracajc uwagi na odmiany materializmu) mona powiedzie, e z punktu widzenia materialisty wszystko, co istnieje, jest tylko materi lub form materii. Konsekwencj materializmu jest zazwyczaj ateizm, etyka za sprowadza si do konwencji, czyli pewnego rodzaju umowy z dominant wartoci materialnych. Materializm moe te prowadzi do konsumpcjonizmu, hedonizmu i relatywizmu moralnego. Chyba nie trzeba nikomu tumaczy, e hedonizm to denie do przyjemnoci za wszelk cen, konsumpcjonizm za to uycie. Relatywizm moralny polega na tym, i to, co w danym momencie jest dobrem, za chwil moe by zem. Widzi my tutaj, e konsekwencj relatywizmu jest brak stabilnoci, porzdku i sensu, do ktrego czowiek dy. Kolejnym pokrewnym pogldem jest historyzm. W tej koncepcji to jest prawdziwe, co odpowiada wymogom epoki i spenia jej zadania. Tak wic to, co jest prawdziwe w jednej epoce, moe okaza si faszywe w innej. W historyzmie zawiera si relatywizm. Aby skwitowa historyzm, wystarczy sobie uwiadomi, e prawd lub fasz (bd) moemy rozpozna niezalenie od dystansu czasowego. Bardzo czst puapk intelektualn wspczesnego wiata s teorie utylitarystyczne. W owych teoriach wszystko podporzdkowane jest uytecznoci lub poytkowi. Prawda jest potrzebna na tyle, na ile jest uyteczna i uszczliwia wiksz liczb ludzi. Jednym sowem idea ze zej staje si dobr, jeli w danej sytuacji wicej ludzi jest zadowolonych. Jak wida tutaj te mamy do czynienia z relatywizmem. W zwizku z duym tempem ycia wspczesnego czowieka oraz pragnieniem sacrum, do atwo szczepi si w rnych formach panteizm. Panteizm to pogld, wedug ktrego wszystko jest boskie. Bogiem jest przyroda i wszechwiat, przy czym ten bg nie jest istot rozumn. W panteizmie zacieraj si rnice midzy sacrum a profanum, midzy prawd a faszem. Czowiek, doznajc kolejnych rozczarowa, czasami bezwiednie przyjmuje postaw sceptyczn lub cyniczn. Umiarkowany sceptycyzm jako przeciwstawienie naiwnoci i atwowiernoci czasami jest wskazany, lecz jeli przybierze to wymiar wtpienia we wszystko i krytyki wszystkiego, wwczas zmierza do cynizmu, gdzie prawda obiektywna nie istnieje w ogle. Uwaam, e w tym miejscu warto wspomnie te o nihilizmie. Nihilizm zwizany jest z epok tzw. postmodernizmu. Wspczesne postmodernistyczne koncepcje gosz, i epoka staych prawd mina bezpowrotnie i czowiek powinien nauczy si y w tymczasowoci i w sytuacji cakowitego braku sensu ycia. Zo, ktre si dzieje wok nas, zdaje si potwierdza te pogldy. Jednak musimy pamita, e nihilizm jest odrzuceniem wszelkiej prawdy obiektywnej, zaprzeczeniem czowieczestwa, godnoci i tosamoci ludzkiej. W konsekwencji zaprzeczeniem wszystkiego. Nihilizm zabija w czowieku racjonalistyczny optymizm, pozostawiajc rozpacz, ktra staje si najwikszym zagroeniem wspczesnego czowieka. Pamita naley, e sceptycyzm moe prowadzi do obojtnoci, a std ju tylko krok do nihilizmu i utraty chci poszukiwania prawdy i zamknicia si w sobie. A przecie poszukiwanie prawdy i denie do doskonaoci w sytuacji wolnego wyboru jest celem kadego czowieka. Myl, e dotknem tylko niektrych zagroe intelektualnych czyhajcych na czowieka. Zachcam do wysikw poznawczych, a za podsumowanie niech posuy fragment Encykliki Jana Pawa II Redemptor hominis, AAS(1979) 280-281: Gdy czowiekowi odbierze si prawd, wszelkie prby wyzwolenia go staj si cakowicie nierealne, poniewa prawda i wolno albo istniej razem, albo te razem marnie gin. Dariusz Sukowski

Nr 39/2012

- 35 -

Kalendarium
14 kwietnia 1430 r. na klasztor Paulinw na Jasnej 18 maja 1944 r. zakoczya si bitwa (a waciwie Grze napadli rozbjnicy. W wyniku najazdu obraz seria bitew) pomidzy wojskami alianckimi a WehrCzarnej Madonny zosta ograbiony z kosztownoci, jej machtem, ktre miay miejsce w tym roku w rejonie klasztwarz pocita zostaa szablami a sam obraz pk na trzy toru na Monte Cassino. Bitwa ta uznawana jest za jedn czci. Renowacji obrazu dokonano w Krakowie w latach z najbardziej zacitych walk w czasie II wojny wiatowej. 14301434. Ataki prowadzono w trzech fazach, ale wszystkie 28 kwietnia 1947 r. rozpocza si Akcja Wisa uderzenia zakoczyy si ich klsk. Dopiero czwarta akcja militarna wymierzona w struktury Ukraiskiej Powfaza, w ktrej gwn si atakujc stanowi II Korpus Grb B. Jana Pawa II staczej Armii i Organizacji Ukraiskich Polski pod dowdztwem gen. Wadysawa w Kaplicy w. Sebastiana Nacjonalistw, oraz przesiedlecza Andersa, zakoczya si sukcesem. dokonana w celu usunicia wybranych Polskie walki pod Monte Cassino byy grup ludnociowych, m.in. Ukraicw, niezwykle krwawe, w natarciu zgino 924 Bojkw, Dolinian i emkw, jak rwnie onierzy, 2930 zostao rannych, a za rodzin mieszanych polsko-ukraiskich, z zaginionych uznano 345. terenw Polski poudniowo-wschodniej na 4 czerwca 1989 r. miay miejsce Ziemie Odzyskane. Przeprowadzona pierwsze po II wojnie wiatowej czciozostaa przez formacje wojskowe wo wolne wybory w Polsce. Zwycistwo Rzeczypospolitej Polskiej (Ludowe obozu Solidarnociowego byo miadWojsko Polskie), policyjne (Korpus ce: uzyska 99 na 100 mandatw do Bezpieczestwa Wewntrznego, Milicj Senatu i 161 do Sejmu, czyli wszystkie Obywatelsk, Wojska Ochrony Pogramoliwie przypadajce kandydatom nicza, Ochotnicz Rezerw Milicji bezpartyjnym. Dziki takim wynikom Obywatelskiej), jak i jej agendy cywilne Polska staa si pierwszym krajem bloku (Pastwowy Urzd Repatriacyjny). wschodniego, w ktrym opozycja zyskaa Decyzj w sprawie podjcia Akcji realny wpyw na wadz. Wisa podjo Biuro Polityczne KC PPR. 30 czerwca 1946 r. przeprowadzono Przyjmuje si, e trwaa ona do koca w Polsce referendum ludowe w oparciu lipca 1947 r., chocia ostatnie wysiedlenia o ustaw o przeprowadzeniu gosowania miay miejsce w roku 1950. Szacuje si, i ludowego uchwalon przez Krajow Rad w wyniku akcji wojskowej rozbito siy UPA Narodow 28 kwietnia 1946 r. Miao ono w liczbie 1500 ludzi (17 sotni), oraz Polski plakat propagandowy z 1946 r. by sprawdzianem popularnoci rzdzuwiziono 2 900 aktywnych lub domnie- Referendum 3 x TAK. Za czytajcym, cych krajem komunistw i ich sojusznionierz NSZ, przedstawiony jako manych czonkw OUN, a przesiedlenia kw. Uczestniczcym w referendum kolaborant hitlerowski, namawiajcy objy ponad 140 tysicy osb cywilnych. zadano trzy pytania: 1. Czy jeste za do gosowania na NIE. Akcja Wisa w dalszym cigu budzi zniesieniem Senatu? 2. Czy chcesz liczne kontrowersje i jest rnie interutrwalenia w przyszej Konstytucji ustroju pretowana przez historykw, z ktrych cz twierdzi, e gospodarczego zaprowadzonego przez reform roln jej gwnym zadaniem nie byo zniszczenie UPA i unarodowienie podstawowych gazi gospodarki wskazuj oni m.in. na fakt, i obja ona rwnie obszary, krajowej, z zachowaniem ustawowych uprawnie inicjagdzie UPA w ogle nie dziaaa. tywy prywatnej? 3. Czy chcesz utrwalenia zachodnich 1 maja 1576 r. w katedrze wawelskiej biskup kujawski granic Pastwa Polskiego na Batyku, Odrze i Nysie Stanisaw Karnkowski udzieli Stefanowi Batoremu lubu uyckiej? ze starsz o 10 lat Ann Jagiellonk i koronowa go na Wedug oficjalnych wynikw udzia w gosowaniu krla Polski. wzio 90,1% uprawnionych, z ktrych wikszo na 12 maja 1364 r. staraniem krla Kazimierza Wielkiego zadane pytania odpowiedziaa tak. Wyniki te nie odpopowstaa w Krakowie akademia (studium generale). wiaday jednak prawdzie. W rzeczywistoci poziom Faktycznie swoj dziaalno rozpocza dopiero w roku poparcia dla opozycji by znacznie wyszy, referendum 1367, prowadzc wykady na trzech wydziaach: sztuk zostao jednake sfaszowane. wyzwolonych, medycyny i prawa. Papie nie zgodzi si W czerwcu 1912 r. narodzia si witamina. Nazw t na powoanie najbardziej prestiowego wydziau teowymyli Polak Kazimierz Funk, ktry jako pierwszy na logii. Krakowskie studium generale ukoczyo tylko 6 osb wiecie w 1911 r. wyodrbni z otrbw ryowych zwizek na wydziale artium, poniewa rycha mier krla w 1370 r. znany dzi jako witamina B1 (naleca do amin, czyli oraz brak zainteresowania u Ludwika Wgierskiego zwizkw zawierajcych azot) i informacj o tym opudoprowadziy do zaniechania jego dziaalnoci. Dopiero blikowa w pracach: Badania nad przyczyn beri-beri oraz w 1400 r. uniwersytet wznowi swoje nauczanie dziki Chemiczny charakter zwizku, ktry leczy zapalenie osobistym zabiegom krlowej Jadwigi na dworze wielonerwowe ptakw, wywoane diet zawierajc polepapieskim w Awinionie. W swoim testamencie krlowa rowany ry. Jednake w owych pracach Funk nie mg zapisaa krakowskiej uczelni swj majtek osobisty. uy nazwy witamina, bo sprzeciwili si temu pracowKlejnoty krlowej umoliwiy odnowienie uniwersytetu nicy Instytutu Listera, a zarazem wydawcy czasopisma, w penym ksztacie, z czterema wydziaami typowymi dla w ktrym publikowa swe dokonania. Natomiast rok redniowiecznych uniwersytetw spord nich najpniej w czerwcu w artykule Etiologia chorb wywowaniejszy by wydzia teologiczny. Uniwersytet anych niedoborem... Funk po raz pierwszy uy terminu Jagielloski by pierwszym uniwersytetem w Europie witamina, czyli amina ycia (po acinie vita ycie). posiadajcym samodzielne katedry matematyki i astroOpracowano na podstawie Internetu. nomii utworzone w 1406 roku.
fot. Wikipedia

 Gos Polski , , 7924 14.12.06 . : . O. - . : . 42, , 151043 ; tel. 8-71536-70590, . , . , . , 114. 700 . ... , . GOS POLSKI kwartalnik Polonii w Kazachstanie zarejestrowany w ewidencji rodkw masowego przekazu Ministerstwa Kultury i Informacji Republiki Kazachstanu 7924 Redaguje zesp w skadzie: ks. Marcin Sk (dyrektor wydawniczy), Helena Nowicka (redaktor naczelny), Mikoaj Cako, Anna Nowak, Redaktor techniczny Jurij Wachowski Adres redakcji: Dom Kultury Polskiej przy Parafii Rzymskokatolickiej pw. w. Ap. Piotra i Pawa, . 42, , 151043 ; tel. 007-71536-70590. e-mail: GazetaGlosPolski@mail.kz, www.glospolski.narod.ru (redakcja zastrzega sobie prawo do skracania, redagowania i tumaczenia na jzyk polski nadsyanych tekstw) Kwartalnik wydawany jest przy dofinansowaniu Senatu RP i Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie oraz Ambasady RP w Kazachstanie