Maciej luyski

CYGARA
VADEMECUM
RW2010
Pozna 2011 r.

MACIEJ LUYSKI
CYGARA. VADEMECUM
Wydawnictwo RW2010 Pozna 2011
Redakcja i korekta zesp RW2010
Redakcja techniczna zesp RW2010
Copyright Maciej luyski 2011
Okadka Copyright Mateusz luyski 2011
Copyright for the Polish edition by RW2010, 2011
Wydanie I
ISBN 978-83-63111-38-0
Wszelkie prawa zastrzeone. Kopiowanie caoci albo fragmentu z wyjtkiem cytatw w
artykuach i recenzjach moliwe jest tylko za zgod wydawcy.
Aby powstaa ta ksika, nie wycito ani jednego drzewa.
RW2010, os. Ora Biaego 4 lok. 75, 61-251 Pozna
Dzia handlowy: marketing@rw2010.pl
Zapraszamy do naszego serwisu: www.rw2010.pl

PODZIKOWANIA
Chciabym serdecznie podzikowa:
Krzysztofowi Najsztubowi z firmy AKAN,
za inspiracj, zacht, stay doping
i merytoryczny nadzr nad caoci mojej pracy,
mojemu cygarowemu guru Marczello,
za wprowadzenie mnie w magiczny wiat kubaskich cygar,
Przyjacioom z for CigarAficionado.pl i CigarAficionado.com.pl,
za ich wiedz, yczliwo, bezinteresown pomoc i sowa otuchy,
oraz Wszystkim Cygarom,
ktre do tej pory miaem przyjemno wypali.
A take tym cygarom, ktre jeszcze na mnie czekaj...

Maciej luyski: Cygara. Vademecum R W 2 0 1 0

Spis treci
WSTP OD AUTORA..................................................................................................7
GEOGRAFIA CYGAR...............................................................................................11
Historia cygar..........................................................................................................11
Kuba........................................................................................................................13
Meksyk....................................................................................................................16
Dominikana.............................................................................................................19
Honduras..................................................................................................................21
Nikaragua................................................................................................................23
Inne kraje.................................................................................................................25
JAK POWSTAJ CYGARA......................................................................................26
Budowa cygara........................................................................................................26
Tyto na cygara.......................................................................................................27
Produkcja cygar.......................................................................................................30
Najsynniejsze rody cygarowe.................................................................................35
Rodzina Cifuentes...............................................................................................35
Zino Davidoff .....................................................................................................38
Rodzina Fuente....................................................................................................41
Rodzina Oliva......................................................................................................43
Avo Uvezian........................................................................................................46
KUPOWANIE CYGAR..............................................................................................49
Twoje pierwsze cygaro ...........................................................................................49
Jak kupowa cygara w sklepach..............................................................................52
Jak kupowa w sklepach internetowych..................................................................55
Jak kupi dobre cygara na Allegro..........................................................................57
PRZECHOWYWANIE CYGAR................................................................................61
Warunki przechowywania cygar.............................................................................61
Humidor...................................................................................................................62
Jak kupi pierwszy humidor....................................................................................64
Formowanie humidora.............................................................................................66
Obsuga humidora...................................................................................................69
Dojrzewanie i postarzanie cygar..............................................................................77
Wpadki i wypadki....................................................................................................80
DEGUSTOWANIE CYGAR......................................................................................84
Poznawanie cygara .................................................................................................84
Rozmiary i ksztaty..................................................................................................87
Otwieranie cygara....................................................................................................90
Odpalanie cygara.....................................................................................................93
5

Maciej luyski: Cygara. Vademecum R W 2 0 1 0

Smaki i aromaty.......................................................................................................95
Moc cygar i zawarto nikotyny..............................................................................97
Gaszenie cygara.......................................................................................................97
GADETY I AKCESORIA........................................................................................99
Transport..................................................................................................................99
Przyrzdy do otwierania........................................................................................102
Narzdzia do odpalania.........................................................................................104
Popielnice..............................................................................................................104
Napoje....................................................................................................................106
Przekski................................................................................................................109
Zajcia dodatkowe.................................................................................................110
FILOZOFIA CYGAR................................................................................................112
Pi powodw palenia cygar.................................................................................112
Cygarowy savoir vivre..........................................................................................114
Aspekty zdrowotne palenia cygar.........................................................................115
Najsynniejsi palacze cygar...................................................................................117
CIEKAWOSTKI I ANEGDOTY..............................................................................123
Cygarowa o czasu................................................................................................123
Najciekawsze cygara wiata..................................................................................125
Opisy cygar............................................................................................................127
Anegdoty i opowieci............................................................................................139
SOWNIK POJ CYGAROWYCH......................................................................144

Maciej luyski: Cygara. Vademecum R W 2 0 1 0

WSTP OD AUTORA
Bez wtpienia w Polsce jest wielu ludzi, ktrzy na cygarach znaj si lepiej ode
mnie. Niektrzy zapewne zapomnieli ju o cygarach wicej, ni ja zdoaem si
dowiedzie przez ostatnie dwa lata. Dlaczego wic aden z nich nie napisa tej
ksiki? Nie wiem, ich pytajcie. Ja mog tylko powiedzie, dlaczego ja j napisaem.
W tej chwili w Polsce wszelka wiedza o cygarach (oprcz wiedzy empirycznej)
pochodzi z dwch rde. Pierwsze z nich to internet, a drugie ksiki lub
czasopisma. W przypadku pierwszym prawdziw skarbnic wiedzy jest forum
dyskusyjne CigarAficionado.pl, strony producentw cygar, czasami take strony
sklepw internetowych, ktre w swojej ofercie maj cygara. W przypadku drugim
czasopism o cygarach w jzyku polskim jeszcze nie ma, a ksiki s... dwie.
Nie bd si tutaj na ich temat rozpisywa zbytnio, bo bdzie to niezbyt
eleganckie, a fakt, e przeczytaem obie po kilka razy, nie daje mi dostatecznych
kompetencji do ich oceniania. Mog tylko powiedzie, e to doskonae ksiki, pene
usystematyzowanej wiedzy o cygarach. A mimo to podjem si zadania napisania
wasnej ksiki, bo... jestem niedowiadczonym aficionado. Chciaem pocztkowo
uy okrelenia modym, ale kto znajcy mj wiek mgby si mimowolnie
rozemia, a nie jest moim celem rozmiesza Szanownych Czytelnikw. W kadym
razie jeszcze nie teraz; rozdzia z anegdotami cygarowymi przewidziany jest pod
koniec ksiki.
Gdybym teraz napisa, e pal cygara od trzydziestu lat, to po pierwsze bym
skama (bo miaem dwadziecia osiem lat przerwy), a po drugie i tak nikt by mi nie
uwierzy. Ale faktem jest, e pierwsze cygaro w yciu zapaliem w wieku dziesiciu
lat! W tamtym pamitnym roku 1976 odwiedzi nas mj wujek marynarz, ktry z
zagranicznych wojay przywiz rozmaite prezenty dla nas, a do palenia dla siebie
7

Maciej luyski: Cygara. Vademecum R W 2 0 1 0

(bo moi rodzice wolni byli od zgubnego naogu tytoniowego) kartonowe pudeko
zawierajce dziesi cygar. Wujek by u nas krtko, wic caego pudeka nie wypali;
po jego odjedzie w barku zostay trzy sztuki, skazane na powoln mier przez
wysuszenie. Ale na szczcie ja si nimi zajem.
Pierwsze cygaro zwdziem nastpnego dnia. Zaoyem w swej modzieczej
beztrosce, e nikt w domu tych pozostaych cygar dokadnie nie policzy, wic nawet
nie zauwa braku jednego. Wypaliem je w samotnoci (cho koledzy moi wtedy
palili papierosy w grupach cztero- bd picioosobowych), siedzc za krzakiem pod
balkonem ssiedniego bloku. Nie pamitam nawet, jakiej marki byo, ale mam jakie
takie niejasne wraenie, e wypaliem je... od koca. Bo na pewno miao spiczasty
czubek z jednej strony, a z drugiej byo otwarte, tote doszedem do wniosku, e
ten otwarty koniec trzeba wsadzi w usta, za ten ostro zakoczony podpali. Zdaje
mi si nawet, e jak na rasowego aficionado przystao, przy odpalaniu posugiwaem
si zapakami, cho pewnie nie byy cedrowe.
Par dni pniej uznaem, e skoro nie wydaa si sprawa z pierwszym cygarem
to mog sprbowa nastpnego. A kiedy zostao ju tylko jedno, doszedem do
wniosku, e powinno ono jak najszybciej znikn... razem z kartonikiem.
Opakowanie doczyo wic do moich najtajniejszych skarbw, a trzecie cygaro do
moich najtajniejszych wspomnie. I a do dzisiaj nikomu o tym nie mwiem. Mamo,
jeeli czytasz te sowa przyznaj si, e to ja buchnem te cygara, ktre wujek
Jurek zostawi u nas latem '76 roku! Troch mi jeszcze z tego powodu wstyd, ale to
byo tak dawno...
Potem miaem prawie trzydziestoletni przerw w paleniu cygar, jeli nie liczy
tych magicznych cygaretek nieznanej mi marki, opatrzonych plastikowym ustnikiem,
jakie mona byo ustrzeli przy sporej dozie szczcia na strzelnicy, gdy w okolicy
gocio akurat Wesoe Miasteczko, a ktre wypalaem z uporem godnym lepszej
sprawy. A wreszcie tu przed moimi urodzinami, dwa lata temu, mj przyjaciel
8

Maciej luyski: Cygara. Vademecum R W 2 0 1 0

odebra paczk z zagranicznego sklepu i wrczy mi z namaszczeniem dwa cygara

Partagas Super Partagas w ramach prezentu. Kiedy dowiedzieli si o tym inni moi
przyjaciele i znajomi, zostaem obdarowany jeszcze dwoma czy trzema cygarami, ale
to Partagasa postanowiem wzi na pierwszy raz. I do dzi tego nie auj.
Cygara przez pi dni leay w moim pierwszym humidorze, czyli drewnianej
szkatuce w stylu gralskim, gdzie za nawilacz robi aluminiowy pojemnik po
wieczce wypeniony wat i wod z kranu. Pierwsze swoje dorose cygaro
wypaliem w dzie Wigilii Anno Domini 2005. I kiedy teraz patrz na swoje trzy
humidory, wypenione prawie po brzegi cygarami z piciu krajw wiata, w rnych
rozmiarach, smakach i o rnych kolorach pokrywy to cigle mam w pamici
pierwsze chwile spdzone z pierwszym wiadomie wypalonym cygarem. I wanie
dlatego zdecydowaem si napisa t ksik.
Bo ja po prostu wszystko pamitam; wszelkie rozterki pocztkujcego
aficionado, pierwsze nieudane cicia (pierwsze cicia zwykle s nieudane), pierwsze
cygaro z Dominikany (miaem szczcie to by Ashton), pierwsz Cohib (Siglo
IV), czy Bolivara (Belicosos Finos), wreszcie pierwszego churchilla (Gran Habano
No. 3). Widzicie wszystko pamitam!
Dlatego doskonale rozumiem rozterki i dylematy tych, ktrzy dopiero zaczynaj
swoj przygod z cygarami. Czy wybra jedno drogie, czy trzy tanie? Jakie na
pocztek, jakie przed poudniem, jakie na wieczr, jakie na specjalne okazje? Jakie
cygara nadaj si do codziennego palenia ze wzgldu na smak i cen? Jak otworzy
cygaro, aby go nie zabi i pozostawi sobie wszystkie palce?
Wszystkie ksiki, ktre do tej pory przeczytaem, napisali wielcy znawcy
cygar. I to jest wanie podstawowy problem; bo jak napisaem na samym pocztku
tego wstpu, oni zdyli zapomnie o cygarach wicej, ni ja zdoam si
kiedykolwiek dowiedzie. Wic jeeli szukasz porad eksperta to lepiej przesta

Maciej luyski: Cygara. Vademecum R W 2 0 1 0

czyta. Ta ksika nie powstaa z nadmiaru mojej wiedzy, bo takie zjawisko nie
wystpuje. Ta ksika powstaa z mioci.
Z mioci do cygar.

Maciej luyski
Pozna, 19 grudnia 2007 10 stycznia 2008

10

Maciej luyski: Cygara. Vademecum R W 2 0 1 0

GEOGRAFIA CYGAR
Cygara s jak ludzie; maj swoj histori i swoje pochodzenie. Nie powiem, e
maj swoje korzenie, chocia to tak rolinnie brzmi. Ale warto mie wiadomo
tego, skd pochodz nasze cygara i kto pierwszy wpad na ten wspaniay pomys, aby
wsadzi w usta jeden koniec zwinitego licia, a drugi koniec podpali.

Historia cygar
Map wiata cygar zaczn nietypowo, bo od krtkiego rysu historycznego. Ale
takie podejcie pozwoli lepiej zrozumie, dlaczego na mapie cygar nie ma na
przykad Kanady czy Chin (cho niektrzy twierdz, e Chiny akurat powinny si na
niej znale).
Cygara powstaj z tytoniu; to truizm. Ale co to jest tyto i skd pochodzi?
Tyto to oglna nazwa dla wszystkich rolin z gatunku Nicotiana, z rodziny
Psiankowatych (Solanaceae). W sumie jest to prawie szedziesit rolin zielnych
(czasami take krzeww), w stanie naturalnym rosncych gwnie w Ameryce
Poudniowej (w wikszoci), w Ameryce Pnocnej, a take w Australii. Owocem
tytoniu jest owalna torebka z drobnymi nasionami. Z naszego punktu widzenia
bardziej interesujce s oczywicie licie tej roliny ale te nie kadej!
pojedyncze, rnej wielkoci w zalenoci od odmiany.
Aficionados najbardziej interesuje oczywicie tyto szlachetny (Nicotiana
tabacum). Ta jednoroczna rolina powstaa prawdopodobnie ze skrzyowania dwch
lub trzech rolin tego gatunku. Kto tego skrzyowania dokona nie wiem, nazwami
aciskimi prawdopodobnych przodkw tytoniu szlachetnego te nie bd was tu
epatowa. Wane, e tyto szlachetny wyrasta na wysoko do dwch i p metra, ma

11

Maciej luyski: Cygara. Vademecum R W 2 0 1 0

owalne lub lancetowate licie, lekko owosione (to wana informacja!). Kwiaty
tytoniu szlachetnego s due i pachnce, najczciej rowe lub czerwone, rzadziej
biae. No i informacja ostatnia, za to najwaniejsza licie tej wspaniaej roliny
zawieraj od jednego do trzech procent nikotyny.
Nie wiadomo dokadnie, kiedy zaczto uprawia tyto. Ale prawie na pewno
wiemy, e pierwszymi hodowcami byli rdzenni mieszkacy Ameryki. Oni te jako
pierwsi zaczli pali hodowany przez siebie tyto za to im wieczna cze i chwaa!
Dowody na to, e palili co, co przy odrobinie dobrej wiary moemy uzna za pracygaro, znajdujemy choby w ruinach dawnej wityni Majw w Palanque (stan
Chipas w poudniowo-wschodnim Meksyku). wityni zbudowano mniej wicej w
sidmym wieku naszej ery, a na jednej ze cian zachowa si rysunek mczyzny
palcego cygaro. Wprawdzie w jednej z ksiek Daenikena natrafiem na reprodukcj
rysunku pochodzcego ze synnego kamienia z Palanque (ta sama witynia!),
ktry wedug Autora przedstawia mczyzn w pojedzie kosmicznym, co kae nieco
bardziej krytycznie spojrze na warto rysunkw z tego miejsca jako rzetelnych
dowodw naukowych, ale przyjmijmy umownie, e na jakie osiemset lat przed
Kolumbem Indianie palili ju cygara.
A kiedy Kolumb odkry wreszcie t swoj Ameryk to odkry te nasze
cygara. Dokadnie 11 padziernika 1492 roku zosta poczstowany (jako pierwszy
Europejczyk!) wysuszonymi, zwinitymi limi tytoniu i zachcony do ich
wypalenia. Na szczcie wszystkiego nie wypali, bo cz przywiz ze sob z
powrotem na Stary Kontynent. No i tak to si zaczo.
Bardzo szybko Hiszpania rozpocza budow wasnego przemysu cygarowego,
z centrum w Sewilli. Powszechnie uwaa si, e to wanie tutaj narodziy si
wspczesne cygara. Kiedy dokadnie trudno powiedzie, ale na pewno byo to
przed rokiem 1520. Pocztkowo Hiszpanie przywozili z Kuby licie tytoniu i sami
zwijali cygara. W roku 1731 powstay (oczywicie w Sewilli) synne fabryki
12

Maciej luyski: Cygara. Vademecum R W 2 0 1 0

krlewskie. A w roku 1821 krl Hiszpanii Ferdynand VII zezwoli na samodzieln

produkcj cygar na Kubie, bdcej wtedy hiszpask koloni. I tak narodziy si
najsynniejsze na caym wiecie cygara kubaskie, czyli hawany.
W dowd uznania za podjcie tak doniosej w historii cygar (i historii Kuby
oczywicie te) decyzji, Kubaczycy po dzi dzie dostarczaj co roku jedn
skrzynk swoich cygar na hiszpaski dwr krlewski. Kiedy byy to Trinidady, ale
po dojciu do wadzy Fidela Castro krl Hiszpanii otrzymuje co roku skrzyneczk
cygar Cohiba. Dodajmy nie bez cienia zoliwoci, e jest to skrzyneczka niedua...
Ale mimo wszystko trudno si dziwi, e w wyniku tak dugiej i owocnej
wsppracy narodziy si miedzy oboma krajami specyficzne wizi; to Hiszpania jest
najwikszym na wiecie importerem kubaskich cygar (nie bez satysfakcji dodam od
siebie, e jedn z najpopularniejszych i najlepiej sprzedajcych si marek kubaskich
cygar w Hiszpanii jest Partagas).
Wydaje si wic w peni uzasadnione, aby nasz podr po wspczesnym
wiecie cygar zacz wanie od Kuby.

Kuba
To niewielkie pastwo ley w Ameryce rodkowej, w archipelagu Wielkich
Antyli, na wyspie o tej samej nazwie. Oprcz tej jednej wyspy jest jeszcze jakie
tysic szeset mniejszych, midzy Morzem Karaibskim a Zatok Meksykask. Na
poudniowo-wschodnim wybrzeu Kuby, w zatoce Guantnamo, znajduje si morska
baza wojenna Stanw Zjednoczonych. Nie wiem, czy tam te obowizuje embargo.
Pena nazwa pastwa brzmi Republika Kuby (po hiszpasku: La Repblica de
Cuba). Zajmuje powierzchni stu dziesiciu tysicy kilometrw kwadratowych i ma
nieco ponad jedenacie milionw mieszkacw, czyli rednia gsto zaludnienia
nieco przekracza sto osb na kilometr kwadratowy. Podzia administracyjny to

13

Maciej luyski: Cygara. Vademecum R W 2 0 1 0

czternacie prowincji i jedna wyspa wydzielona. witem pastwowym jest 26 lipca,

czyli Dzie Powstania Narodowego (ustanowiony w rocznic ataku na koszary
Moncada w roku 1953).
Okoo 37% mieszkacw Kuby stanowi Biali pochodzenia europejskiego (ze
zdecydowan przewag hiszpaskiej krwi), Mulaci to ponad 50% ludnoci,
Murzyni stanowi jakie 10%, a Chiczycy mniej wicej 1%. 76% spoeczestwa
mieszka w miastach, z ktrych najwiksze to Hawana, Santiago de Cuba,
Camagey, Holgun, Santa Clara, Guantnamo, Cienfuegos, Bayamo, Pinar del Ro,
Matanzas i Victoria de las Tunas (wszystkie powyej stu tysicy mieszkacw).
Mczyni na Kubie yj przecitnie siedemdziesit pi lat, kobiety nieco duej, bo
osiemdziesit lat.
Kuba to kraj rolniczo-przemysowy, a produkt narodowy brutto wynis trzy i
p tysica dolarw amerykaskich na jednego mieszkaca w roku 2005. Z powodu
blokady ekonomicznej ze strony USA i wstrzymaniu w roku 1991 pomocy ze strony
Zwizku Radzieckiego, do kraju napywa bardzo niewiele rodkw finansowych z
zagranicy. Przeznaczane s one gwnie na rozwj turystyki, modernizacj grnictwa
oraz cukrownictwa. Przemys na Kubie jest, delikatnie mwic, rednio rozwinity.
Niedobory surowcw naturalnych te nie sprzyjaj rozwojowi gospodarki. Na
szczcie 31% powierzchni kraju pokrywaj grunty orne i sady; co ciekawe, okoo
jedna czwarta nich jest sztucznie nawadniana. Podstawowe roliny uprawne to trzcina
cukrowa, drzewa cytrusowe (gwnie pomaracze), i inne owoce (banany, mango,
ananasy, awokado, pomidory). No i rzecz jasna tyto.
W handlu zagranicznym Kuba od wielu lat utrzymuje saldo zdecydowanie
ujemne. Warto caego eksportu w roku 2005 wyniosa 2,4 miliarda dolarw (import
przekroczy 6,9 miliarda). Jedna trzecia wartoci eksportu to cukier wytwarzany z
trzciny cukrowej, reszta to owoce i owoce morza, troch niklu, troch lekarstw. I
cygara.
14

Maciej luyski: Cygara. Vademecum R W 2 0 1 0

Na zakoczenie zostawiem rzecz najwaniejsz, czyli krtkie omwienie

warunkw naturalnych. Bo to one wanie odpowiadaj za jako hodowanych na
Kubie lici tytoniu i smak cygar z nich robionych. Wiksz cz powierzchni Kuby
zajmuj niziny, najwyszy szczyt, Turquino ma 1974 m n.p.m. W rodkowej czci
wyspy znajduje si silnie rozczonkowany masyw grski Macizo de Guamuhaya.
Klimat wyspy okrela si jako rwnikowy wilgotny, a na pnocno-zachodnim
wybrzeu zwrotnikowy wilgotny tam wanie ronie najlepszy tyto. rednia
temperatura w styczniu (czyli w zimie) wynosi 22,5C, a w sierpniu (czyli w lecie)
28C. Pora deszczowa (czyli rzeczone lato) trwa od maja do listopada, sucha
natomiast (taka jakby zima) od grudnia do kwietnia. Roczna suma opadw to od
600 1 200 mm na nizinach, do 2 000 2 200 mm w grach. W kocu lata i jesieni
pojawiaj si silne cyklony (niektre nawet katastrofalnie silne). Naturaln szat
rolinn kraju tworz gwnie sawanny i kserofityczne zarola, oraz widne lasy ze
sporym udziaem palm i sosny kubaskiej. Cz wschodni wyspy czciowo
pokrywaj wiecznie zielone lasy, a wzdu wybrzey poudniowych wystpuj
zarola namorzynowe.
Tyto uprawiany by na Kubie ju za czasw Indian. To wanie panujce tam
wprost wymarzone dla tej roliny warunki glebowe i klimatyczne spowodoway, e
do dzi Kub uwaa si za ojczyzn i stolic tytoniu. Rozwj plantacji tytoniowych
nastpi przede wszystkim w zachodniej czci wyspy, w prowincji Pinar del Rio.
Najsynniejsze licie tytoniowe pochodz z doliny Vuelta Abajo. Na wschodzie
wyspy z upraw synie region Remedios. Eksperci uwaaj, e ze wzgldw
geologicznych gleba w rejonie Pinar del Rio jest najlepsz na wiecie mieszank
skadnikw niezbdnych dla tytoniu. Podobnie jest z klimatem wyspy ciepy, ale
nie gorcy, wilgotny, ale nie mokry, agodny zarwno latem, jak i zim. Dziki temu
tytoniowe niwa na tej czarodziejskiej wyspie, nazwanej przez Kolumba
najpikniejszym miejscem na Ziemi, mog si odbywa po kilka razy w roku;
15

Maciej luyski: Cygara. Vademecum R W 2 0 1 0

licie, cho doskonale dojrzae, nie s specjalnie spalone socem, a smak cygar z
nich wytwarzanych... No, o tym to ju sami moecie si przekona.

Meksyk

16