Redakcja: Mariusz Warda Skad: Tomasz Piasiewicz Projekt okadki: Piotr Pisiak Tumaczenie: Ryszard Olizo Ilustracja na okadce:

psdesign1 - Fotolia.com

Wydanie I BIAYSTOK 2013 ISBN 978-83-7377-594-7

Tytu oryginau: The Bond. How to fix your falling-down world. Copyright 2011 by Lynne McTaggart

Copyright for the Polish edition by Studio Astropsychologii, Biaystok 2013. All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.
Wszelkie prawa zastrzeone. adna cz tej publikacji nie moe by powielana ani rozpowszechniana za pomoc urzdze elektronicznych, mechanicznych, kopiujcych, nagrywajcych i innych bez pisemnej zgody posiadaczy praw autorskich.

Bd na bieco i led nasze wydawnictwo na Facebooku. www.facebook.com/Wydawnictwo.Studio.Astropsychologii

15-762 Biaystok ul. Antoniuk Fabr. 55/24 85 662 92 67 redakcja 85 654 78 06 sekretariat 85 653 13 03 dzia handlowy hurt 85 654 78 35 www.talizman.pl detal sklep firmowy: Biaystok, ul. Antoniuk Fabr. 55/20 Wicej informacji znajdziesz na portalu www.psychotronika.pl PRINTED IN POLAND

Dla Bryana

Wszystko obracao si wniwecz (...) ale wydawao mi si, e narodzia si jedna nowa rzecz. Swego rodzaju... odpowiedzialno. Czowieka za czowieka. () Przywrci j na ziemi, jak jaki monument, akady czuby, e jest, e stoi za nim, ibyaby to wielka rnica. Arthur Miller, All my Sons [Wszyscy moi synowie]

SPIS

TRECI

Sowa uznania za Wi ............................................................. Prolog ...................................................................................... Wprowadzenie ..........................................................................

11 15 19

CZ PIERWSZA: SUPERORGANIZM
Rozdzia pierwszy: Polowanie na rzecz ...................................... Rozdzia drugi: Mistrzowski programista .................................. Rozdzia trzeci: Zeitgeber ........................................................... Rozdzia czwarty: Wsplne obwody .......................................... 33 49 71 89

CZ DRUGA: POCIG DO JEDNOCI

Rozdzia pity: Urodzeni, by przynalee .................................. Rozdzia szsty: Urodzeni, by si zgadza .................................. Rozdzia sidmy: Urodzeni, by dawa ....................................... Rozdzia smy: Na przemian .................................................... 107 125 141 161

CZ TRZECIA: UZDRAWIANIE WIZI

Rozdzia dziewity: Dostrzeganie caoci ................................... 185 Rozdzia dziesity: Poddanie si jednoci .................................. 207

Rozdzia jedenasty: Nowe ssiedztwo ........................................ 233 Rozdzia dwunasty: Podaj dalej ................................................. 255
CZWARTA: NARZDZIA NOWEGO WIATA

CZ

Rozdzia trzynasty: Naprawianie swojego rozpadajcego si wiata ............................................................ 273 Rozdzia czternasty: Przewodnik dla klubw ksikowych igrup spoecznociowych .......................................................... 305 Podzikowania .......................................................................... 321 O Autorce ................................................................................ 323 Nawi gbszy kontakt ............................................................ 324 Bibliografia ............................................................................... 325 Przypisy .................................................................................... 356

SOWA

UZNANIA ZA

WI:

Lynne McTaggart to Malcolm Gladwell nowej nauki, ajej pierwszorzdnie napisana ksika, mieszanka pionierskich odkry opisanych wpostaci frapujcych historii, daje nadziej, ale iplan dziaania na te burzliwe czasy. Przeczytaj t ksik izmie ycie swoje iwszystkich ludzi, ktrzy ci otaczaj. Jack Canfield Na kadej stronie tej ksiki znajdziesz co, dziki czemu a podskoczysz zradoci. Zupenie, jakby to, co w gbi ducha podejrzewae, ale uznae, e to nie moe by prawda, skoro nikt inny tak nie uwaa, teraz nagle okazao si prawd! Nawet nie zdajesz sobie sprawy, jak bardzo twoja dusza bya spragniona innego spojrzenia na wiat, dopki nie stao si dla ciebie moliwe ateraz nie moesz przesta si nim upaja. Rzadko ktra ksika opowiada otym, jak rzeczy maj si naprawd. Marianne Williamson, wspatorka ksiki Efekt cienia. Podwjna natura rdem Twojej siy Wszyscy pragniemy lepszego wiata, lepszego ycia, ale wielu ludziom brakuje odwagi, by zrobi ten pierwszy krok. Wi jest tak pena mdroci, prawdy inauki, e wrcz syszysz, jak szepcze wtwoim sercu ikrzyczy wmzgu: Odzyskaj swe ycie izacznij y lepiej dla dobra wasnego, swoich dzieci idzieci swoich dzieci. Marci Shimoff Lynne McTaggart welegancki imiay sposb kae nam spojrze na wiat, wktrym yjemy, przez zupenie nowe okulary. Prawda, ktr przedstawia wtej ksice, wstrzsna mn do gbi, natchna dusz iwezwaa do dziaania jak adna inna. Lynne jest byskotliwa, ajej ksika to dzieo geniuszu, ktre moe pomc nam odnale drog do siebie samych ido innych ludzi. Lisa Nichols Autorka Wizi byskotliwie odsania istot tego, kim jestemy, dowodzc swoich racji woparciu onow nauk, posugujc si jzykiem zrozumiaym ipotnym. Ta wizjonerka iniezwyka badaczka przekazuje przesanie zdolne odmieni ycie isposb, wjaki postrzegamy siebie samych, awostatecznym rozrachunku nasz wiatopogld. Przeczytaj t ksik. Otworzy twoje serce izmieni twoje ycie. Lynne Twist

11

WWizi byskotliwa imdra Lynne McTaggart przekazuje nam matryc, dziki ktrej moemy zmieni swoje ycie. Ta zdumiewajca ksika, oparta na odkryciach nowej nauki, piewa do naszych serc iprzemawia do umysw. Niezwyke przesanie zawarte wtej fantastycznej ksice zdolne jest uzdrowi nasze zwizki, stosunki ssiedzkie iwiat, atake inspiruje nas do wejcia wcakowicie now przyszo wchwili, wktrej najbardziej tego potrzebujemy. Debbie Ford, autorka Jak wykorzysta ciemn stron zlisty bestsellerw New York Timesa miaa, obalajca paradygmat ksika, pena nie tylko naukowych odkry, lecz take nadziei iinspiracji, oferujca plan, jak y wharmonii ze sob nawzajem ize swoj najprawdziwsz natur, dajc od siebie idzielc si zinnymi. Janet Atwood Wi przenosi nas wwietlist rzeczywisto powiza na kadym poziomie istnienia, wktrej obserwujemy sam istot impulsu ewolucyjnego. Wsercu tej struktury moemy odnale cieki prowadzce ku gbokiej empatii, harmonii spoecznej ijednoci. Bdziesz rozkoszowa si blaskiem byskotliwie zinterpretowanej przez Lynne McTaggart nauki, atake wizjonersk gbi, moraln spjnoci iuzdrawiajc moc Wizi. James ODea, dziaacz na rzecz uzdrowienia spoecznego, byy prezes Instytutu Nauk Noetycznych Zrcznie splata [swe odkrycia] wpozornie niezbite argumenty naukowe na rzecz holistycznego ycia wobrbie kosmicznej Wizi. Kirkus Reviews Omawiajc Wi, uwzgldnia fizyk kwantow, genetyk, biologi ewolucyjn, neurobiologi, astronomi, socjologi, psychologi imnstwo innych dyscyplin naukowych (...) Liczne ifascynujce przykady holistycznych, altruistycznych iinspirujcych zachowa. Publishers Weekly McTaggart znowu si to udao! Wi to istny majstersztyk. Wszyscy uwielbiaj czu mio, wszyscy pragn gbokiego poczenia, ale czsto nie wiemy, jak to zrobi. To proste, lecz potne przesanie, pochodzce od pionierw wspczesnej nauki, stao si kamieniem milowym zdolnym przemwi zarwno do sceptyka, jak izwolennika. Podpowiada nam, jak moemy odzyska jedno iuzdrowi nasz wiat. Arjuna Ardagh

12

W Wizi Lynne McTaggart rozbija w proch mit goszcy, e poczenie istniejce midzy ludmi to ckliwy nonsens. Przedstawia frapujce historie irzetelnie sprawdzone dane, jasno iwyranie wskazujc, e potrzebujemy siebie nawzajem, ie nasz rozkwit, anawet przetrwanie s uzalenione od tego, czy ztej rzeczywistoci uczynimy fundamentaln zasad organizacyjn naszego ycia. Wi jest fascynujca, inspirujca iskaniajca do refleksji, aelokwencja McTaggart i jej przystpny styl sprawiaj, e lektura jest nie tylko pouczajca, lecz take niezwykle zajmujca. Ocean Robbins, zaoyciel YES! Lynne McTaggart raz jeszcze zdobya punkt dla ruchu potencjau ludzkiego. Wi to frapujca kompilacja fascynujcych ipasjonujcych odkry, ktre uwiadamiaj nam wzajemne powizania czce wszelkie przejawy ycia, splecione ze sob wsposb inspirujcy kadego czowieka do ochoczego podjcia si zadania niecierpicego zwoki: sprowadzenia gbszych poziomw powiza iopieki zpowrotem wnasze ycie inasz wiat. Katherine Woodward Thomas, wspzaoycielka/wspliderka Feminine Power Global Community Po raz kolejny Lynne wyrazia sw trosk iodwag, dzielc si wsam por transcendentnym przesaniem, sucym dobru nas wszystkich, ktrzy wtajemniczy sposb jestemy powizani ze sob na caym wiecie. Dr John Demartini, specjalista wdziedzinie ludzkich zachowa, instruktor

WPROWADZENIE

zujemy, e dotarlimy do miejsca, wktrym co si koczy. Od pocztku nowego tysiclecia wszelkiego rodzaju komentatorzy prbuj rozgry wsplne znaczenie nieustannych kryzysw nkajcych nas we wspczesnych czasach: kryzysw bankowych, terrorystycznych, dugu publicznego, zmiany klimatu, kryzysw energetycznych, ywnociowych, ekologicznych, wywoanych przez czowieka iprzez inne siy. wiat, jaki znamy, idzie na dno powiedzia reporterom makler zWall Street we wrzeniu 2008 roku, kiedy upad bank Lehmann Brothers, a Morgan Stanley omal nie podzieli jego losu. To koniec kapitalizmu, jaki znamy owiadczy filmowiec Michael Moore, kiedy amerykaski gigant samochodowy General Motors wnis obankructwo. To koniec naszego uzalenienia od paliw kopalnych ogosi prezydent Barack Obama, mwic oeksplozji platformy wiertniczej Deepwater Horizon. To koniec natury napisa Bill McKibben wksice pod tym samym tytuem. To koniec ropy napisa dziennikarz Paul Roberts wswojej ksice pod takim wanie tytuem. To koniec ywnoci, poniewa skoczya si ropa owiadczy Roberts wswej kolejnej ksice. Dla tych, ktrzy wierz wmajaski kalendarz dugiej rachuby iapokaliptyczne znaczenie roku 2012, jest to pocztek koca wiata. Ale kryzysy, z ktrymi mierzymy si na wielu frontach, stanowi przejaw gbszego problemu oliczniejszych potencjalnych konsekwencjach ni te spowodowane jakimkolwiek pojedynczym kataklizmem. S one po prostu miar olbrzymiej rozbienoci midzy tym, jak sami siebie definiujemy, atym, czym wistocie jestemy. Setki lat wystpujemy przeciwko przyrodzie, ignorujemy czc nas wi idefiniujemy siebie jako niepowizanych ze wiatem. Dotarlimy do miejsca, wktrym nie moemy duej y zgodnie z tym faszywym przekonaniem
19

onaszej rzeczywistej tosamoci. Tym, co si koczy, jest bajka, ktr opowiadano nam a do teraz, na temat tego, kim jestemy ijak mamy y ajej koniec to jedyna droga ku lepszej przyszoci. Wniniejszej ksice podejmuj si miaej misji: zrewolucjonizowania twojego sposobu na ycie. Zamierzam na nowo napisa t naukow histori, ktr ci opowiadano na temat tego, kim jeste, poniewa jej obecna wersja sprowadzia nas do najniszego wsplnego mianownika. Wtej chwili yjesz wsprzecznoci ze swoj prawdziw natur. Mam nadziej, e pomog ci odzyska przysugujce ci zurodzenia prawo, ktre byo sabotowane nie tylko przez wspczesne spoeczestwo, lecz przede wszystkim przez wspczesn nauk. Chc uwiadomi ci, kim naprawd jeste, aby mg powrci do swego autentycznego Ja nic wicej. Lejtmotywem naszej obecnej historii jest bohater wystpujcy przeciwko wszystkim. Uwaamy za oczywiste, e nasza yciowa podr ma by walk. Wrezultacie wci zachowujemy czujno, gotowi do zmaga zkadym kolosem wdomu, wpracy, wrd znajomych iprzyjaci ktry wejdzie nam wdrog. Bez wzgldu na to, jak przyjemne wiedziemy ycie, znaczna wikszo ludzi podtrzymuje postaw dziaania contra mundi, widzc wkadym spotkaniu okazj do podjcia walki: ze wsppracownikami, ktrzy chcieliby uzurpowa sobie nasz prac lub awans, albo zuczniami, ktrzy zawyaj krzyw Gaussa, na podstawie ktrej jestemy oceniani; zludmi, ktrzy zajmuj nasze miejsca wmetrze, ze sklepami, ktre s za drogie, zssiadami, ktrzy maj mercedesa, podczas gdy my jedzimy volvo, anawet zmem lub on, ktrzy maj czelno upiera si przy opiniach innych ni nasze. Pogld, e dziaamy przeciwko wiatu, wyrasta znajgbszego przekonania, e to, co nazywamy swoim Ja, istnieje jako odrbna istota, unikalny wytwr kodu genetycznego, yjcy woderwaniu od wszystkiego, co poza nim. Naszym niezmiennym przekonaniem na temat kondycji czowieka gwnym faktem dotyczcym naszego istnienia jest nasza samotno, poczucie oddzielenia od wiata. Uwaamy za oczywiste to, e istniejemy jako niezalene, odrbne istoty, przeywajce swe indywidualne dramaty, podczas gdy wszystko inne inne atomy iinne komrki, inne
20

ywe organizmy, ldy, planety, nawet powietrze, ktrym oddychamy istnieje jako co odlegego icakowicie od nas oddzielonego. Chocia nasze ycie zaczyna si od poczenia si dwch istot, od tej chwili, jak twierdzi nauka, jestemy przede wszystkim zdani na siebie. wiat pozostaje niezmienny, dziaa beznamitnie znami lub bez nas. Sdzimy, e nasze serca bij bolenie samotnie. Ten paradygmat rywalizujcego indywidualizmu kae nam postrzega ycie jako bohatersk walk odominacj nad wrogimi siami iprzydzia mocno ograniczonych zasobw. Nie starczy dla wszystkich, ainni s, by moe, wlepszej formie ni my, wic musimy stawa na gowie, eby dorwa si do nich jako pierwsi. Mnstwo wpyww religijnych, politycznych, ekonomicznych, naukowych i filozoficznych tworzy podstaw, zgodnie z ktr yjemy. Niemniej jednak wikszo naszych wielkich koncepcji na temat wszechwiata itego, co to znaczy by czowiekiem, jest skutkiem trzech rewolucji: rewolucji naukowej, czyli epoki Owiecenia, oraz dwch rewolucji przemysowych w XVIII i XIX wieku, ktre przeksztaciy kulturowe isocjoekonomiczne warunki panujce na Zachodzie wnasz rozwinity wiat wspczesny. Te zmiany w znacznym stopniu wywoay w ludziach wspczesne poczucie indywidualnoci, radykalnie zmieniwszy nasz wizj wszechwiata z harmonijnej, dobroczynnej iwzajemnie powizanej caoci wzlepek oddzielnych iniepowizanych ze sob elementw, z ktrych kady walczy z innymi o przetrwanie. Rewolucja naukowa zapocztkowaa niepowstrzymany marsz ku atomizacji, poniewa naukowcy uwaali, e bd wstanie zrozumie cay wszechwiat, badajc jego poszczeglne elementy. W dziele Philosophiae Naturalis Principia Mathematica opublikowanym w1687 roku Izaak Newton, ojciec nowoczesnej fizyki, opisa wszechwiat, wktrym wszelka materia miaa porusza si wzgodzie z okrelonymi, niezmiennymi prawami w trjwymiarowym czasie igeometrycznej przestrzeni. Newtonowskie zasady dynamiki iprawo grawitacji przedstawiaj wszechwiat przede wszystkim jako maszyn olbrzymi mechanizm zegarowy skadajcy si z oddzielnych czci, ktre zawsze zachowuj si wprzewidywalny sposb. Odkd Newton wykaza, e trajektori praktycznie wszystkiego od pojedynczych
21

obiektw, a po ruch planet mona sprowadzi do rwnania matematycznego, zaczlimy postrzega wiat jako niezawodnie mechaniczny. Prawa newtonowskie pokazay rwnie, e rzeczy istniej niezalenie od siebie nawzajem, s kompletne same wsobie iposiadaj nienaruszalne granice. Koczylimy si na wosach na skrze, gdzie zaczynaa si caa reszta wszechwiata. Francuski filozof Kartezjusz pisa ozasadniczej separacji czowieka od wszechwiata, wmyl filozofii, ktra odmawiaa przyrodzie wszelkiego rodzaju holistycznej inteligencji i przedstawiaa materi jako twr onaturze mechanicznej iczsteczkowej. Nawet ciao materialne znajduje si poza wiadomym Ja: jest jeszcze jedn sprawnie dziaajc i wysoce niezawodn maszyn. Newtonowski paradygmat wiata-maszyny zosta jeszcze bardziej umocniony, gdy pojawia si maszyna najwaniejsza ze wszystkich: silnik parowy. Para irozwj narzdzi mechanicznych nie tylko zmieniy produkcj ywnoci, paliwa, ciepa oraz wytwrczo itransport; znaczco wpyny rwnie na czowieka, oddzielajc go od wiata naturalnego. Pod kadym wzgldem ycie rozpado si na regularne sekwencje. Odtd prac rzdzia linia montaowa, apracownicy stali si trybikami wmachinie produkcyjnej. Czas podzielono na minuty, a nie wedug pr zasiewu i zbiorw, za jego upyw mierzono przy pomocy kart zegarowych. Znaczna wikszo pracownikw fabryk nie ya ju wzgodzie zrytmami natury, lecz zrytmami wyznaczanymi przez t machin. Druga rewolucja przemysowa, ktra miaa miejsce w XIX wieku, zapocztkowaa nowoczesn technologi dziki produkcji stali i ropy naftowej, co doprowadzio do powstania klasy redniej, ktra zkolei utorowaa drog wspczesnemu kapitalizmowi i propagowaniu interesw jednostki. Wdziele An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations [Badania nad natur iprzyczynami bogactwa narodw], opublikowanym w 1776 roku i uznanym za wykadni jednej zfilozofii, na podstawie ktrych powstaa teoria ekonomii, szkocki filozof Adam Smith twierdzi, e niewidzialna rka rynku, powstajca wwyniku naturalnej poday ipopytu, atake konkurencja midzy jednostkami zainteresowanymi wasn korzyci, wnaturalny sposb su spoeczestwu jako caoci. Zasyn swoim przekonaniem, e najlepiej przysugujemy si innym, jeli ulegamy swej zasadniczo egoistycznej naturze idbamy owasny interes: Majc na uwadze swj wasny in22

teres, czowiek czsto popiera interesy spoeczestwa skuteczniej ni wtedy, gdy zamierza suy im rzeczywicie2. Niewtpliwie naukowym odkryciem o najbardziej dominujcym charakterze we wspczesnym wiatopogldzie jest ukuta przez Karola Darwina teoria ewolucji drog doboru naturalnego. Podczas gromadzenia materiaw do dziea On the Origin of Species [Opowstawaniu gatunkw], mody Darwin znajdowa si pod silnym wpywem obaw wielebnego Thomasa Malthusa dotyczcych eksplozji demograficznej i ograniczonych zasobw naturalnych3. Darwin wywnioskowa, e skoro nie wystarczy dla wszystkich, ycie musi ewoluowa zgodnie zczym, co okreli mianem walki obyt. Poniewa rodzi si zawsze wicej osobnikw, ni ich moe wyy pisa Darwin wswoim dziele musi wkadym przypadku nastpowa walka obyt albo pomidzy osobnikami tego samego gatunku, albo midzy osobnikami rozmaitych gatunkw, czy te wreszcie zfizycznymi warunkami ycia4*. Darwin nadmieni, e uytego przez niego okrelenia walka obyt nie naley rozumie dosowne, lecz potraktowa jego znaczenie bardzo elastycznie, poczynajc od poszukiwania wody przez korzenie drzew, a po wzajemne zaufanie zwierzt w stadzie. Waciwie to brytyjski filozof Herbert Spencer jako pierwszy uku termin przetrwanie najstosowniejszego, po entuzjastycznej lekturze Opochodzeniu gatunkw; Darwin wkrtce da si przekona do tego okrelenia5, awkocu doda podtytu: czyli outrzymywaniu si doskonalszych ras wwalce obyt. Malthus podda Darwinowi gwn metafor, aby wyjani mechanizm kierujcy naturalnym popdem do rozmnaania si i rozwoju, awrezultacie Darwin niechccy wypuci wwiat metafor, ktra zacza symbolizowa ludzkie dowiadczenie: ycie jako wojna. Rozwj jednostki lub populacji nastpuje wycznie czyim kosztem. Ja wygrywam, ty przegrywasz. Mimo e Darwin luno stosowa to okrelenie, prawie natychmiast przyjo si jego zawone znaczenie izaczo suy za naukowe ramy przernym ruchom spoecznym i ekonomicznym powstajcym w tamtych czasach. Najpniejsze interpretacje dziea Darwina, nawet za jego ycia, propagoway wizj wszystkich aspektw ycia jako walki o skpe zasoby, w ktrej przetrwa mog wycznie najsilniejsi inajbardziej zdeterminowani.
* Tumaczenie Szymona Dicksteina iJzefa Nusbauma, Warszawa 1884-5.

23

Angielski biolog Thomas Huxley Richard Dawkins tamtych czasw nazwany buldogiem Darwina ze wzgldu na swoj rol krzykliwego ordownika Darwina hojnie rozszerzy pogld dotyczcy rywalizacji wynikajcej zprawa dungli; uwaa, e jest ona odpowiedzialna za ewolucj kultury, idei, anawet ludzkiego umysu. Huxley by przekonany, e naturaln kolej rzeczy ludzie przedkadaj wasny interes nad dobro innych6. Dziki wynalezieniu kabla telegraficznego i rozwojowi technik graficznych ta szersza interpretacja teorii Darwina szybko rozesza si po caym wiecie. Przetrwanie najstosowniejszego doskonale pasowao do owieconej konkurencji rynkowej Smitha, ale oprcz zachodniego kapitalizmu teori doboru naturalnego usprawiedliwiano te chisk rewolucj iwybielanie rdzennej kultury latynoamerykaskiej przy pomocy europejskich towarw7. Pisarze, tacy jak urodzona wRosji Ayn Rand, wykorzystywali fikcj jako lekko zamaskowan polemik, aby przyklasn temu procesowi, wmyl ktrego kady znas prbuje zaczerpn najwikszy oddech ze cile ograniczonej iloci tlenu. Metaforyczny symbol ycia wpostaci wycigu do mety stosowany by jako intelektualne usprawiedliwienie dla wikszoci aspektw nowoczesnego, uprzemysowionego spoeczestwa, wktrym uwaa si konkurencj za doskonay mechanizm testowy, oddzielajcy to, co ekonomicznie, politycznie ispoecznie sabe, od tego, co mocne. Zwycizcy maj prawo korzysta zzasady zwycizca bierze wszystko, poniewa przynosi to korzy caej rasie ludzkiej. Ostatni wany wpyw na wspczesn definicj naukow czowieka pojawi si w 1953 roku, kiedy biolodzy molekularni James Watson iFrancis Crick ogosili, e odkryli tajemnic ycia, poniewa rozwikali zagadk kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) kod genetyczny zawarty w jdrze kadej komrki. Od tego czasu wielu naukowcw uznao, e wtej skrconej podwjnej helisie znajduje si yciowa matryca kadego czowieka. Kada komrka wyposaona wpen pul genw przeywaaby swoj zaprogramowan przyszo, amy bylibymy zakadnikami wasnego przeznaczenia genetycznego, niezdolni do niczego poza przygldaniem si rozgrywajcym si zdarzeniom. Tak jak
24

kadego rodzaju materia, tak te czowiek zosta rozbity na atomy zredukowany, wpewnym sensie, do matematycznego rwnania. Wspczeni interpretatorzy Darwina, neodarwinici, wpletli rywalizacj iwalk wnajnowsze teorie obiologicznej naturze czowieka, sugerujc, e kada cz nas dziaa wsposb egoistyczny, aby przetrwa; nasze geny anawet idee rywalizuj zinnymi pulami genw iideami odominacj idugo ycia8. Niektrzy naukowcy wrcz przydaj genom mocy kontrolujcej kady aspekt naszego ycia uwaaj ciao za przypadkowy skutek uboczny wikszego wysiku ewolucyjnego9. Nowoczesna teoria ewolucji pozbawia wiat naturalny kadego, najmniejszego nawet, poczucia moralnego adu iczynienia dobra: natura nie jest zainteresowana wspprac ani partnerstwem, lubi jedynie wszelkiego rodzaju zwycizcw. Wizj celowej i harmonijnej caoci zastpia lepa sia ewolucji, wktrej istoty ludzkie nie odgrywaj ju wiadomej roli. Wielu psychologw utrzymuje, e duch rywalizacji jest wnas zakodowany to naturalny popd biologiczny, waciwy nam tak samo, jak nasze podstawowe pragnienie przetrwania. Teoria ta gosi, e gdy przestajemy walczy o poywienie, wod, schronienie i partnerw, zaczynamy rywalizowa o nagrody bardziej ulotne: o wadz, status, aostatnio osaw. W rezultacie przez ponad trzysta lat nasz wiatopogld by ksztatowany histori, ktra opisuje oddzielone od siebie istoty, rywalizujce oprzetrwanie na samotnej planecie wobojtnym wszechwiecie. Wedug definicji wspczesnej nauki, ycie jest zasadniczo drapiene, wyrachowane isamotne. Te metafory mechanistyczny ogld wszechwiata, postrzeganie siebie zkrwi na kach ipazurach sczyy si do naszej wiadomoci, a przenikny codzienno. Paradygmat wspczesnego ycia powsta na zaoeniu, e rywalizacja jest niezbdn wizytwk istnienia. Kada wspczesna recepta na ycie wynika zjego interpretacji jako indywidualnej i samotnej walki, w ktrej rywalizacja typu kade grabie grabi do siebie jest jego nieodczn czci. Cay zachodni model gospodarki zbudowany jest na pojciu, e konkurencja wgospodarce wolnorynkowej jest niezbdna, poniewa napdza doskonao idobr koniunktur. Wzwizkach cenimy ponad wszystko swoje inne przyro25

dzone prawo do indywidualnego szczcia iautoekspresji. Zachcamy dzieci do rywalizacji iprzecigania si zrwienikami. Walut wikszoci wspczesnych dzielnic typu dwa samochody w kadym garau jest porwnanie iprzewaga. wiat, jak uj to kiedy Woody Allen, to jedna wielka restauracja. Odpowiedzialny za wiele kryzysw, zktrymi mierzy si obecnie spoeczestwo zwaszcza za naduycia sektora finansowego, wymagajcego zroku na rok coraz wyszych zyskw, osiganych za wszelk cen jest indywidualistyczny, wspczesny zeitgeist zwycizca bierze wszystko. Zanim trafi do wizienia za udzia wszeroko zakrojonych oszustwach w przedsibiorstwie energetycznym Enron, dyrektor naczelny Jeffrey Skilling przechwala si, e jego ulubion lektur bya ksika neodarwinisty Richarda Dawkinsa The Selfish Gene [Samolubny gen], iokresowo zwalnia z pracy wszystkich tych, ktrych osignicia nie przekraczay 10 proc., poniewa uwaa, e wten sposb poprawia ogln kondycj stada10. Ten sposb mylenia jest odpowiedzialny za cae mnstwo oszustw, ktre obecnie maj miejsce wkadym sektorze spoeczestwa, poczynajc od 50 proc. uczniw cigajcych na egzaminach, a po oszustwa korporacyjne, nawet wsektorach majcych dziaa winteresie publicznym. Uwaa si, e nawet trzy czwarte wszystkich opublikowanych wliteraturze medycznej wynikw bada nad rodkami farmaceutycznymi zostao napisanych przez firmy public relations na zlecenie firm farmaceutycznych, przy czym wich treci rutynowo pomija si powane, anawet potencjalnie miertelne skutki uboczne11. Zagroenie zawarte wnaszym obecnym wiatopogldzie wida wyranie, gdy przybiera on skrajn posta i gdy jest wykorzystany do usprawiedliwienia socjopatycznych zachowa, poczynajc od masowych zabjstw w czasach Trzeciej Rzeszy i eugeniki w XX wieku, a po wspczesne czystki etniczne i seryjne morderstwa. Na przykad Eric Harris 20 kwietnia 1999 roku paradowa wT-shircie znapisem Selekcja naturalna, kiedy on i Dylan Klebolt, uzbrojeni w bomby propanowe, rnorodne koktajle Mootowa, pautomatyczny pistolet zzamkiem swobodnym Intratec TEC-DC9, pautomatyczny karabinek Hi-point 995, strzelb Savage 67-H typu pump-action i obrzyn dubeltwki Stevens 311D, niepiesznie weszli do Columbine High School iotworzyli ogie12.
26

Chocia nasz newtonowski punkt widzenia umoliwi nam technologiczn dominacj nad wasnym yciem, oglnowiatowe zaamanie globalnego modelu ekonomicznego w 2008 roku, obecne katastrofy ekologiczne, zagroenie niedoborem wody iywnoci, wyczerpanie si z ropy naftowej wszystko to obnaa ograniczenia tego sposobu mylenia, zpowodu ktrego nasza planeta jest obecnie zagroona wymarciem. Na poziomie osobistym u wikszoci z nas pozostawio to wyrane wraenie pustki, jakby co niezwykle wanego sama istota czowieczestwa zostao zdeptane wtrakcie codziennych zmaga ze wiatem. Pilnie potrzebujemy nowej postawy, zgodnie zktr bdziemy mogli y. Przez kilka ostatnich dekad, odkd zaczam zastanawia si nad znaczeniem pionierskich odkry wfizyce iinnych dziedzinach nauki13, uderzyo mnie to, jak bardzo teoria naukowa aco za tym idzie nasz model funkcjonowania wiata zaczyna si rozpada. Kade nowe odkrycie naukowe obala jeden z ukochanych pogldw, jakie ywimy na swj temat. Wyania si cakowicie nowa postawa, ktr tworzy nauka iktra stanowi wyzwanie dla wielu newtonowskich idarwinowskich zaoe, nie wyczajc tego najbardziej fundamentalnego: poczucia, e wszystkie rzeczy s oddzielone od siebie irywalizuj oprzetrwanie. Najnowsze odkrycia fizyki kwantowej wskazuj na niezwyk moliwo: e wszelkie ycie istnieje wdynamicznej relacji opartej na wsppracy. Fizycy kwantowi uznaj teraz, e wszechwiat nie jest zbiorem oddzielnych elementw rozpychajcych si w pustej przestrzeni. Wszelka materia istnieje wolbrzymiej kwantowej sieci powiza, aywa istota na najbardziej elementarnym poziomie jest systemem energii biorcym udzia wnieustannej wymianie informacji zotoczeniem. Przedmioty iywe istoty nie s ju postrzegane jako zbitki poszczeglnych, niezalenych atomw iczsteczek, ale we waciwszy sposb jako dynamiczne izmienne procesy, wktrych czci jednej rzeczy iczci innej bezustannie zamieniaj si miejscami. Ta rewolucja nie ogranicza si tylko do fizyki. Niezwyke nowe odkrycia w biologii i naukach spoecznych gruntownie zmieniy nasze spojrzenie na relacje czce ywe istoty zich otoczeniem. Pionierscy
27

biolodzy, psycholodzy isocjolodzy dowiedli, e jednostki s znacznie mniej jednostkowe, ni sdzilimy. Midzy najmniejszymi czstkami naszego bytu, midzy ciaem iotoczeniem, midzy nami iwszystkimi innymi ludmi, zktrymi mamy kontakt, midzy kadym czonkiem kadego zgrupowania spoecznego, istnieje Wi powizanie tak cakowite igbokie, e zacieraj si granice tam, gdzie koczy si jedna rzecz, azaczyna druga. Zasadniczo wiat funkcjonuje nie dziki aktywnoci poszczeglnych obiektw, lecz dziki czcej je wizi wpewnym sensie, wprzestrzeni midzy nimi. Najbardziej fundamentalnym aspektem ycia nie jest jaki wyodrbniony obiekt, czy bdzie to czstka subatomowa, czy dojrzaa ywa istota. Jest nim samo powizanie: nierozczna, nieredukowalna Wi. To powizanie midzyprzestrze stanowi klucz do ycia kadego organizmu, od czstek subatomowych, a po rozlege spoeczestwa, aco wicej klucz do naszej realnej przyszoci. Odkrycia te wskazuj, e pojmowanie jednostki jako obiektu oddzielonego od innych obiektw jest bdne. Nie ma niczego od czsteczek subatomowych poczynajc, a na caym naszym organizmie koczc co moglibymy zca pewnoci zdefiniowa jako wpeni odrbny obiekt, ktry mona oddzieli iwyrni. Jednostka jest tylko sum nieskoczonej liczby niedokadnie okrelonych czci, a te z kolei zgodnie z naszym obecnym ich pojmowaniem w kadej chwili si przesuwaj i przeksztacaj. Pod kadym wzgldem odrbne obiekty yj nierozerwalnie poczone ipowizane zjakim drugim. Najbardziej podstawowym impulsem wnaturze nie jest walka odominacj, lecz stay iniespoyty popd ku jednoci. Te nowe odkrycia dokonane przez pionierw nauki reprezentuj odwrcenie procesu atomizacji, ktry rozpocz si wraz zepok Owiecenia. Nowa podstawa, ktra wanie powstaje na caym wiecie, przyczynia si do odzyskania holistycznego spojrzenia na siebie samych jako nierozerwalnie zwizanych ze wszystkim, co widzimy dookoa. Odkrycia te nios ze sob ogromne implikacje nie tylko na temat sposobu, wjaki si definiujemy, lecz take na temat tego, jak powinnimy y. Sugeruj, e wszelkie spoeczne twory zaangaowane wrywalizacj iindywidualno s niezgodne znasz najbardziej fundamentaln istot e popd wsppracy ipartnerstwa, anie dominacji, stanowi pod28

staw fizyki ycia ibiologicznej natury wszelkich ywych istot. Mona znich wywnioskowa, e wikszo ludzi wrozwinitym wiecie yje pozbawionych harmonii ze swoj prawdziw natur. Fakt, e nieustannie wpywamy na wszelk materi wstaej iwiecznie ewoluujcej Wizi iulegamy jej wpywowi, wymaga drastycznej zmiany naszego sposobu nawizywania relacji ze sob ize wszystkimi innymi ywymi istotami. Potrzebujemy nowych zasad, wedug ktrych moglibymy y. Potrzebujemy innego sposobu istnienia. Niniejsza ksika oferuje now metafor, zgodnie zktr moemy y. Odrzuca ona gwne zaoenie ortodoksyjnej nauki: e materia nawet subatomowa istnieje jako odrbna i kompletna sama w sobie. Sugeruje, e taca ycia nie taczy si solo, lecz wduecie e kada cz ciebie czy si zgbok inieredukowaln Wizi. Potwierdza, e kady znas jest tak cile poczony ze wiatem, e moemy mie nadziej na autentyczne ycie jedynie wtedy, gdy yjemy zgodnie zzupenie odmienn postaw. Musimy przyj now definicj tego, co to znaczy by czowiekiem. Musimy spojrze na wszechwiat wieym spojrzeniem. Wykorzystanie tych nowych odkry wkadym aspekcie wasnego ycia wymaga od nas zmiany. W ostatecznym rozrachunku Wi zakada istnienie alternatywnej przyszoci, w ktrej nowy paradygmat obejmujcy ycie w duchu partnerstwa i poczenia zastpuje metafor walki. Mam nadziej, e zaoferuj ci cakowicie now wizj ciebie itwojego miejsca wwiecie nie jako jego wadcy czy rywala, lecz chtnego do wsppracy partnera. Ta nowa wizja zaczyna si od przekonania szokujcego swymi szerokimi implikacjami e nic na wiecie nie jest odseparowane. Waciwie mona powiedzie, e wnajbardziej podstawowym sensie nie ma czego takiego, jak rzecz.

29

Zamiast walki wybierz ycie w pokoju i dostatku. Przecie wszyscy ludzie s ze sob nierozerwalnie poczeni! Co wicej to Ty decydujesz o losach wiata! Ju dzi moesz podj dziaania nakierowane na stworzenie lepszego jutra. Wi zakada istnienie alternatywnej przyszoci, w ktrej idea ycia w duchu partnerstwa i poczenia zastpuje spoeczestwo oparte na walce. Umoliwia ona stworzenie nowej, spjnej wizji wiata, w ktrym kady z nas chciaby si znale.

Wielu z nas nie dostrzega wizi, ale KADY bez wyjtku jej potrzebuje. Trudno jest jednak to zrozumie, gdy yjemy w wiecie opartym na rywalizacji i agresji. Skoro nie moemy zmieni swoich pragnie, trzeba zmieni wiat. Umoliwi to nam odkrycia wspczesnych naukowcw, opisane w tej ksice przez autork midzynarodowych bestsellerw. Sprawd, jak wiele moemy razem dokona! Ta ksika odmieni nasze pojmowanie rzeczywistoci. Dziki niej dostrzeemy now drog ycia.
Deepak Chopra, wspautor Siedmiu duchowych praw superbohaterw

Na kadej stronie tej ksiki znajdziesz co, co wywoa w Tobie rado. To tak, jakby cuda, ktrych istnienie podejrzewae, zostay wreszcie potwierdzone przez nauk!
Marianne Williamson, wspautorka Efektu cienia
Polecamy: Patroni:

Cena: 49,40 z
ISBN 978-83-7377-594-7

9 788373 775947