You are on page 1of 112

Aby rozpocz lektur, kliknij na taki przycisk , ktry da ci peny dostp do spisu treci ksiki.

Jeli chcesz poczy si z Portem Wydawniczym LITERATURA.NET.PL kliknij na logo poniej.

Marta Gawda

Krgosup drzewo ycia

Tower Press 2000 Copyright by Tower Press, Gdask 2000

Zamiast wstpu
Otrzymaam od radiosuchaczy setki listw z prob o wydanie moich porad, ktrymi si dziel w rozmowach prowadzonych w Radiu Noc. Kochani moi, pracuj ju ponad 30 lat, zaczam w bardzo modym wieku zmuszona losowym wydarzeniem z moja Kasiek. Nigdy nie przypuszczaam, e zioowa cieka ycia zaprowadzi mnie tak daleko i zmusi do cigej nauki. Nie skoczyam studiw medycznych, czego nigdy nie ukrywaam, zawsze podkrelam, e moja wiedz o zioach zdobyam przez samoksztacenie. Wszystko, co robiam, staraam si robi przede wszystkim dokadnie, kady problem by kolejnym wyzwaniem do poznania i sprawdzenia w yciu moliwoci leczniczych zi i innych rolin. Jestem szczliwa, e mogam nie pomoc chorym naturalnymi zioowymi darami natury. Boli mnie bardzo, tak jak bolaa ojca Klimuszk, nietolerancja ze strony medycyny oficjalnej; nie trzeba z t nietolerancj walczy, lecz dalej pracowa, bo najwaniejszy jest czowiek i jego zdrowie, a zdrowie to szczcie i rado ycia. Jestem pewna, e niedugo wiele si zmieni. Ju coraz czciej lekarze zalecaj stosowanie lekw zioopochodnych, wic mam nadziej, e z czasem lecznicza moc zi zostanie powszechnie doceniona i zaakceptowana. Odpowiednio dobrane czyni cuda w naszym chorym organizmie. Widziaam to wielokrotnie. Dlatego zawsze broni bd zioowego wiata, jest to bowiem wiat zdrowia, mioci i pokoju. Mam cich nadziej, e kiedy zao ogrd, do ktrego bdzie mg przyj kady i by wrd zi, poznawa je i wybiera, bo kady z nas ma swoje ulubione, odpowiadajce miesicowi urodzenia. Moe kto zechce zaprosi mnie na swoj ziemi, aby taki ogrd zaoy, wwczas zostawi bez wahania Warszaw i zajm si stworzeniem raju zioowego dla dobra naszych wnukw i prawnukw. Przez wiele lat uczyem si o waciwociach leczniczych zi, aby pomaga chorym. Zbieraam przepisy od znanych i mniej znanych zielarzy z caej Polski i chyl przed nimi czoa za ich mdro, wiedz o medycynie ludowej, ktra przetrwaa wszystkie burze i bdzie drogowskazem dla chorych; podaj przecie proste sprawdzone metody, bliskie naturze czowieka. Bdc na tzw. gbokiej wsi, dowiedziaam si, jak kobiety radz sobie np. z brodawkami i przebarwieniami na rkach. Ot rozupan na poow rodzynk nacieraj przez duszy czas, dwa razy dziennie, chore miejsce, i plamy znikaj. Grzybice stp i paznokci lecz wywarem z czarnej kawy: filianka czarnej kawy rozcieczona ciep wod z dodatkiem 1 yki soli kuchennej. Stopy mocz w tym roztworze przez kwadrans dwa razy w tygodniu. Ogldaam ich paznokcie, nie byo ladu grzybicy. Do niedawna nacierano dzieciom pleniawki miodem lipowym, z dobrym skutkiem, a czarnuszka siewna zastpowaa matkom karmicym mikstury mlekopdne. Prosz mi powiedzie, ktra z przyszych matek wie, e przez okres ciy powinna wypi w poudnie filiank naparu z nagietka, aby atwo urodzi zdrowe dziecko. Czsto widz na ulicy przysze mamy z papierosem w ustach; ich ignorancja siga szczytu. Czasem mam wraenie, e caa moja praca popularyzatorska zagubi si w wiecie komputerw i nowoczesnych lekw, majcych uboczne dziaania. Kiedy jednak wracam na zioowe ki poza miejskim gwarem, wraca spokj i wiara, e tak trzeba y i pomaga potrzebujcym.

Wierz, e zostaniemy w harmonii z rytmem ycia w naturze i w pokoju z Matka Ziemia. By moe dlatego jest tyle strasznych, nieuleczalnych chorb, e zapomnielimy o radoci ycia, dobrym, zdrowym odywianiu i zioach naszych przyjacioach z k i lasw. Zioa byy przed czowiekiem i po nim zostan. Nie yjca ju zielarka powiedziaa mi kiedy, ze jeli w naszych ogrodach nie zabraknie bazylii, melisy i nagietka, to zdrowie bdzie zawsze. obecnie naukowcy odkryli i potwierdzili lecznicze waciwoci bazylii jest cudownym lekiem dla chorych na cukrzyc. Stosowana codziennie do potraw, przywraca rwnowag w organizmie. Nagietek pomaraczowy znany jest od prawiekw jako lek dla caej rodziny. Polecam go. Oprcz patkw prosz zbiera rwnie (34) krzewy caej roliny z korzeniami, by po wysuszeniu doda je do mieszanki. Jesieni warto zebra rwnie nasiona nagietka. W mieszankach uzyskuje waciwe dziaanie. Jeli dodamy do naparu szczypt dziurawca, bdzie to dar dla chorej wtroby. Szczeglnie polecam tym, ktrzy zatruli wtrob alkoholem. Bardzo czsto taka ponad trzymiesiczna kuracja pozwala wyleczy si z naogu. Trzeba wypija trzy szklanki naparu w cigu dnia przez 14 dni, nastpnie do koca kuracji dwie szklanki naparu dziennie. Nagietek poczony z krwawnikiem w rwnych proporcjach jest doskonay na wszystkie dolegliwoci przedmiesiczkowe dla dziewczt i kobiet. Prosz stosowa napar zioowy na 79 dni przed miesiczk, 1 szklank na noc, przed snem. Kto z nas pamita, e wczesn wiosna przed witami podogi i podwrka wycieano tatarakiem, aby po dugiej zimie odwiey, oczyci i odkazi domostwa. Dzi powiada si bardzo czsto, e s to zabobony i przesdy. Kiedy zawstydzia mnie pewna kobieta, gdy nie wiedziaam, dlaczego czeremchy sadzono na pocztku wsi. teraz wiem i zapamitam to na zawsze kwitnce czeremchy wydzielajc olejki lotne mog zatrzyma nawet dum i zaraz, chorob przeszych stuleci, a na pewno s w stanie zagodzi miercionon epidemi swoim dziaaniem bakteriobjczym. Obecnie jest to tylko ciekawostka. Miaam szczcie, e yjc w stolicy, penej zanieczyszcze i haasu, mogam zamieszka przy piknym parku. Tu spotkaam samotnego przyjaciela dzicioa. Opiekuj si nie tylko nim, ale te innymi ptakami. Wracaj kadego roku na moje okna. Obserwuj, jak zadziorne sikorki walcz ze srokami o dobre poywienie. Moje ptaki nigdy nie dotkny ziarna z upraw chemicznych, od wielu lat zdobywam dla nich ziarno z ogrodu ekologicznego. Kiedy wysypaam oba ziarna obok siebie, ptaki zostawiy zatrute ziarno i odleciay. Ze smutkiem myl o nas, mieszkacach piknej, szczodrej Matki Ziemi zatruwamy wszystko dookoa, a mdre ptaki oczekuj czystoci i szacunku. Zrozumiaam, e najbardziej aroganck istota jest czowiek, ktry podci ga, na ktrej siedzi i leci w przepa chorb i smutku. Moe warto pomyle, e na zdrowie ma wpyw to, co si dzieje wok nas i w naszych umysach. Ogromnie si ciesz, e mog przekaza Czytelnikom ksik o leczeniu zioami schorze krgosupa i innych chorb. Mam nadziej, e nauczymy si by dziemi natury i Stwrcy wszystkiego. W roku 1974 w najmielszych marzeniach nie sdziam, e bd si cieszya yciem i zdrowie mojej ukochanej Kasieki w jubileuszowym roku 2000. Wracam bardzo czsto w modlitewnych wspomnieniach do tamtego roku, kiedy dowiedziaam si, e ju nigdy nie pjdziemy razem przez zielone pola i ki pene moich ulubionych zi. Los kaza mi wybiera walka o ycie albo powolne umieranie w blu i rozpaczy. Wybraam ycie dla mojego dziecka, wybraam ycie dla siebie matki. Mj wybr zawdziczam Pani Jasnogrskiej, oddaam nas w ramiona Matki Wszystkich Matek w modlitwie codziennej. Nie umary moje marzenia, nadzieja w moim sercu pozwolia mi y twrczo i spokojniej, a moja niepenosprawna Kasieka napenia mnie mioci do wszystkich potrzebujcych pomocy. Dzikuj moja prac wszystkim, ktrzy pomogli nam godnie y.

Dzikuj Wam, drodzy Radiosuchacze i Czytelnicy, e przyjlicie moj pomoc, bardzo skromn porad zielarska. Dzikuj rwnie Wydawcy mojej ksiki, ktra wsplnie przekazujemy do Waszych rk, aby daa nadziej i zdrowie.

Marta Gawda 11.06.2000

CZ PIERWSZA

Krgosup drzewo ycia


Historia stara jak wiat powiada, e pierwszy opis uszkodze krgosupa pochodzi z V w. p.n.e., a zosta spisany i rozpatrzony przez Apoloniusza. Wspczeni potwierdzili wiarygodno tego opisu. Odkd istnieje ludzko, istniej schorzenia krgosupa drzewa ycia w ciele ludzkim. Aby przeama nasz krgosup, trzeba postawi na nim ponad 750 kg ciar. Sami wic widzicie, ze to nie takie proste. Krgosup to jednak bardzo skomplikowany instrument, dlatego prosz dba o niego od 35 roku ycia. W wieku np. 70 lat jest ju nieco za pno. Nasz krgosup, mwic w bardzo uproszczony sposb, skada si z 33 czci ruchomych, to jest z 7 krgw szyjnych, ktre podtrzymuj gow, 12 piersiowych tzw. grzbietowych, ktre utrzymuj ebra, tworzc tylna cian klatki piersiowej; nastpnie 5 ldwiowych, tworzcych tyln cian brzucha, 5 zronitych ze sob, ktre stanowi ko krzyow, poczona z miednica. Zakoczenie stanowi ko ogonowa, nazywana guziczn, skadajca si z 4 krgw zronitych ze sob. Krgi s poczone dwoma rodzajami pocze stawowych. Z przodu krkami midzykrgowymi, za z tyu od strony plecw stawami utworzonymi przez wyrostki stawowe naprzeciwlegych krgw. Potne, mocne wizada utrzymuj wszystkie te elementy we waciwym miejscu. Krki midzykrgowe, nazywane potocznie dyskami, uniemoliwiaj gitko krgosupa. Sam dysk zbudowany jest z ppynnego kulistego jdra, od gry i od dou jest szczelnie zamknity trzonem krgosupa, ktry otacza mocny piercie wknisty. Z rdzenia przez midzykrgowe otwory wywodz si korzenie nerwowe biegnce do swoich rejonw. Jest to droga czca mzg z wszystkimi organami naszego ciaa. Wiemy, e krgi krgosupa s ruchome, e na waciwym miejscu utrzymuj je minie grzbietu, a jdro midzykrgowe wypenione jest gsta galaretowat mas. Dlatego wcierajc olejki zioowe, moemy odywia nasz krgosup z zewntrz. Najczciej pierwsz przyczyna blu s zmiany zwyrodnieniowe; kadego dnia krgosup przenosi ciar ciaa ludzkiego bdcego w staym ruchu i pod koniec dnia minimalnie osiada. Bardzo czsto, po wielu latach pracy, dochodzi do zmian zwyrodnieniowych dysku, inaczej mwic, do zwyrodnienia chrzstki z galaretowatym jdrem, ktre spenia rol stawu midzy krgami i zarazem amortyzatora. Mog wystpi ble gowy i rak, szczeglnie podczas snu. W czasie dugiego siedzenia u osoby wacej7075 kg na krek midzykrgowy pomidzy trzecim a czwartym krgiem ldwiowym powstaje nacisk ponad 140 kg, a przy wychyleniu si do przodu nacisk ten wzrasta do 180 kg, natomiast w czasie leenia wynosi tylko 25 kg. O leczeniu krgosupa metodami naturalnymi warto myle ju w modym wieku. Dziaania profilaktyczne mog wwczas zahamowa proces zwyrodnieniowy, polepszy elastyczno mini i wizade caego krgosupa. Przypominam, e, aby podnie ciar, nie naley schyla tuowia, a po prostu przykucn. Od nas samych w duym stopniu zaley, w jakim stanie bdzie nasz krgosup przez cae ycie. Kobietom radz unika wysokich obcasw, poniewa czsto s przyczyna zwyrodnie i zwizanego z tym blu. Przede
7

wszystkim za unikajmy nadwagi. Zbdne kilogramy nadmiernie obciaj krgosup i s czsto przyczyna pkania dyskw. Kobietom przypominam rwnie, by w czasie chodzenia pamitay o wciganiu poladkw i brzucha, ktrego minie s oparciem dla krgosupa. Zalecam spacery, gdy przy braku ruchu minie wiotczej, s mniej elastyczne i po prostu starzej si szybko. Poza tym dyski z wiekiem zuywaj si, staja si bardzo cienkie.

Przy zmianach w krgosupie bardzo czsto bol nas stawy. Bezporednim powodem moe by ich reumatologiczne zapalenie lub altretyzm u osb starszych. Przyczyny zachowania nie s do koca poznane. W przypadku wielkiego blu pomaga ciepy okad na chore miejsce z olejku rozma rynowego lub lawendowego. Medycyna ludowa podaje dobry przepis na okady z gotowanej kapusty. Prosz ugotowa gwki drobno poszatkowanej kapusty, wycisn, wyoy na lniane ptno, troch schodzi, by nie opatrzy ciaa, chore miejsca posmarowa lekko oliwk z oliwek i kompres naoy na noc. Po wystygniciu kompres zdejmujemy. Zabiegi te przynosz wielk ulg i moemy stosowa je co drugi dzie przez duszy czas. Prosz dodatkowo pi napar z imbiru lub majeranku; pamita, e we wszystkich chorobach reumatycznych trzeba stosowa diet, ogranicza spoycie misa czerwonego i soli. Naley te unika owocw cytrusowych, na pewien okres zrezygnowa z mleka, kawy i herbaty na rzecz zioowych naparw. Je duo ryb (szczeglnie zalecane: halibut i oso) z dodatkiem warzyw. Na stae prosz wprowadzi do jadospisu sok z selera i pietruszki, mieszajc je 1:1 z wod. Pi codziennie, szczeglnie latem. Wygrzewa chore miejsca na socu soce leczy. Propagujc naturalne metody leczenia zawsze wracam do nierozerwalnych wizw czowieka z natur. Od dawien dawna czowiek by zczony ze wiatem przyrody. W niej szuka dla siebie schronienia, poywienia i rodkw leczniczych. Powie kto, co wsplnego ma z tym nasz krgosup, ktry askawie nam suy przez szereg lat. Jego stan zaley od nas samych chc wic w oglnym zarysie przedstawi, jak mona zapobiec chorobom naszego ciaa, dbajc o krgosup przez cae ycie, nie tylko w zotym wieku. Nie bd namawiaa, aby domowymi sposobami nastawa krgi lub pozwala na to przypadkowym osobom. Taki zabieg bez fachowej wiedzy moe przynie wicej szkody ni poytku, czsto wrcz zaszkodzi. Bardzo wic prosz powierza swoje drzewo ycia wysokiej klasy fachowcom. Powiem natomiast, jak mona pomc sobie kpielami, masarzami i odywianiem. Jestem przekonana, e sami bdziecie mogli ustali, niedyspozycja ktrego krgu odpowiada jakiemu schorzeniu i zasugerowa postpowanie lekarzowi lub osteopacie, poniewa leczenie wielu chorb za pomoc nastawiania krgw jest znane od tysicy lat. Wiemy, e wcigu dnia, przy poruszaniu si ciaa, krgi wychylaj si a nasz krgosup wygina i wyprostowuje, jest w ustawicznym ruchu. Odpoczywamy w czasie snu. Bardzo czsto krgi ustawiaj si samoistnie, znika uczucie blu i zmczenia. Rano budzimy si wypoczci, a jeli pimy na odpowiednim materacu, czujemy si take wyprostowani. Pamitajmy, e krgosupowi dobrze robi codzienna gimnastyka. W bardzo prosty sposb zwalczali ble plecw Indianie. Ot nastawienie dyskw krgosupa wykonywali przez udeptywanie stopami plecw wzdu krgosupa. Taki zabieg czsto przynosi choremu wielk ulg. Starzy chiropraktycy powiadajc, e za krgosup odpowiada stan duszy i ciaa, twierdzili, i choroba rozpoczyna si w naszej duszy, a towarzyszami s: gniew, al smutek, nienawi, zazdro i obojtno. Czowiek z natury pogodny rzadziej choruje, nie nosi w sobie blu i goryczy. Natomiast yjcy w stresie moe swoim postpowaniem doprowadzi do uszkodzenia krgw. Rozpoczyna si wwczas proces chorobowy. Przesunicie dysku powoduje ucisk nerwu, blokuje przepyw energii. Taki stan doprowadza do blu, osabienia pojedynczych orodkw nerwowych. Bardzo czsto jedno przesuniecie pociga za sob kolejne, co moe zablokowa przepyw energii w caym krgosupie i narzdach wewntrznych. Po nastawieniu w odpowiedni sposb dysku i uwolnieniu id ucisku, wszystko wraca do rwnowagi, narzdy rozpoczynaj prac, wraca normalny obieg krwi w organizmie. Kady z nas moe sobie pomc w odpowiedni sposb.

U schyku dwudziestego wieku niewiele osb moe powiedzie, e posiada zdrowy krgosup. Wspczesny tryb ycia, peen napi i niepokoju, jest jedn z przyczyn takiego stanu. Gdy przy tym duo siedzimy, organizm reaguje uciskiem mini i ttnic gwnych, co utrudnia obieg krwi i owocuje samoistnym przesuniciem dysku. Powoduje to ble dalszego odcinka krgosupa, szczeglnie przy obnionym cinieniu krwi. Natomiast wewntrzna przyczyn przesuni dyskw jest zatrucie organizmu przez niewaciwe odywianie, lub przedawkowanie antybiotykw, szczeglnie u modziey i dzieci w wieku przedszkolnym. Czsto si zdarza, e rodzice s bezradni wobec choroby dziecka, a nie wiedz, e trzeba sprawdzi jego krgosup. Krgosup przez cae ycie utrzymuje obie poowy naszego ciaa w cigej rwnowadze, a unerwienie suy do odywiania caego organizmu. Krgosup jest wic najwaniejsz czci caego ukadu. Rysunek przedstawia przesunicia krgw, ktre odpowiadaj za poszczeglne choroby w naszym organizmie. Naley zwrci szczeglna uwag na umiejscowienie si blu i zasign porady chiropraktyka. Zanim udamy si na wizyt warto skorzysta z ciepej kpieli i masau rozluniajcego. Prosz rwnie rozpocz odywianie krgosupa przez delikatne wcieranie olejku rozmarynowego, lawendowego lub arachidowego zabiegi te trzeba stosowa przez kilka tygodni. Masujc krgosup domowym sposobem, zawsze wykonujemy ruchy w kierunku od koci ogonowej w gr okoo 9 razy. Chory powinien sta na twardym podou i wiczy w miar moliwoci 23 razy dziennie przy otwartym oknie. Do kpieli, dwa razy w tygodniu polecam wywar zioowy: owoc jaowca 100 g szyszki chmielu 50 g igliwie sosny 50 g pczki brzozy 100 g prsz z siana 50 g

10

Zioa dokadnie wymiesza i zagotowa krtko w lnianym woreczku, w 3 l wody i zostawi pod przykryciem do wieczora, doda do kpieli, ktra powinna trwa 15 20 minut. W naparze moemy te przed snem kpa dzieci. drugiego dnia wcieramy olejki. Bezporednio po kpieli nie stosujemy wciera. Zabiegi moemy wykonywa naprzemiennie. Trzeba zachowa diet bezmisna, aby nie zatruwa organizmu toksynami. Rwnoczenie proponuj stosowa zioa na oczyszczenie krwi z toksyn, aby przyspieszy proces zdrowienia, poniewa samo ustawienie krgu nie zawsze przywraca zdrowie i rwnowag. Po wyleczeniu warto sprawdza profilaktycznie dwa razy do roku stan krgosupa. W przypadku utrzymujcych si bezwadw, sztywnoci caego ciaa po urazach krgosupa, polecam krople z zi, wzmacniajce i orzewiajce nerwy, szczeglnie u dzieci. Oto przepisy mieszanek: I rumianek 100 g macierzanka 200 g lawenda 100 g rozmaryn 50 g skrzyp polny 25 g II pokrzywa 50 g prsz z siana 50 g rumianek 50 g igliwie sosny 200 g skrzyp polny 200 g III macierzanka 100 g szyszki chmielu 20 g dziurawiec 30 g rzepik 50 g IV li orzecha woskiego 100 g li poziomki 10 g kwiat lawendy 20 g prsz siana 50 g rumianek 20 g V bazylia 100 g rumianek 50 g igliwie sosny 50 g

12

Gar zi z wybranej mieszanki zagotowa w 3 l wody i doda, 2 razy w tygodniu, do wieczornej kpieli. Kilka zestaww zi, z ktrych moemy przygotowa kpiel w nieco inny sposb: I li bazylii 200 g tymianek 100 g mita 50 g skrzyp polny 100 g rumianek 100 g II igliwie sosny 200 g kora dbu 50 g rumianek 100 g pokrzywa 50 g melisa 100 g III owoc anyu 50 g majeranek 100 g prsz z siana 100 g bazylia 100 g rumianek 100 g IV mita 50 g rumianek 100 g kminek 50 g prsz z siana 100 g miodunka 100 g V li pomaraczy 100 g li rozmarynu 50 g li eukaliptusa 50 g rumianek 100 g prsz z siana 200 g VI li szanty 100 g kwiat arniki 100 g rumianek 200 g bazylia 50 g prsz siana 200 g

13

VII korze arcydzigla 50 g kwiat lipy 100 g prsz siana 100 g skrzyp polny 50 g bratek polny 100 g kwiat dziewanny 100 g rozmaryn 50 g ziele nostrzyka 50 g Du gar wybranej mieszanki wsypa do lnianego woreczka, gotowa 10 minut w 3l wody, nastpnie zostawi pod przykryciem na kilka godzin. Wieczorem doda do kpieli. W ten sposb odywiamy zioami dobrze dziaajcymi na krgosup cay ukad kostny przez skr, chocia jeden raz w tygodniu w cigu kilku miesicy, szczeglnie w okresie jesiennozimowym. Kpielami leczy si rwnie dzieci od lat trzech. Jeli nie moemy zaywa kpieli, warto zastosowa moczenie ng przed snem. 1 czubat yk zi gotujemy w litrze wody i rozcieczamy w 2 l wody. Po kpieli stp prosz wetrze w krgosup ulubiony olejek. Oprcz tego proponuj zioowe oliwki. Najlepiej sporzdza je na bazie wieych zi. Poczynajc od wczesnej wiosny wykopujemy kcze wieego tataraku. Aby nie popeni bdu, zawsze prosz wybra zielone, albo brzowe szklane naczynie, podzieli je na trzy rwne czci owijajc kolorowymi pasemkami, dla zaznaczenia proporcji. Drobno posiekane zioo wsypujemy do naczynia i dodajemy olej, wystawiamy na soce na 21 dni, nastpnie przez lniane ptno wyciskamy i przechowujemy w ciemnym, chodnym miejscu. Proporcje: do jednej czci zi dodajemy dwie czci oleju. W maju przychodzi pora na olej z lici mity i melisy. Do otrzymania oleju zapachowego uywamy zawsze wieych lici z pewnego rda. W czerwcu otrzymamy olej z kwiatw dziurawca. Jest to najbardziej wartociowy olej dla krgosupa i moe nam suy przez lata, gdy tak dugo zachowuje dziaanie lecznicze. Aby terapia bya skuteczna, radz rwnie przez 28 dni stosowa napary zioowe, rano i wieczorem po szklance. Podaj kilka zestaww zioowych, prosz intuicyjnie wybra dla siebie najlepszy. Sposb przygotowania: rano yk mieszanki zala dwoma szklankami wrztku i zostawi pod przykryciem na 30 minut tak, aby wypi napar o godz. 11.00,a wieczorem do godz. 19.00, nie pniej. Po 28 dniach picia i 9 dniach przerwy moemy kuracj powtrzy. Zioa maj waciwoci oczyszczajce krew z toksyn. Oto zalecane zestawy: I li mniszka 100 g korze mniszka 20 g ziele podrnika 50 g owoc kopru woskiego 30 g szawia 50 g kwiat tarniny 50 g owoc tarniny 50 g

14

II owoc jaowca 20 g korze opianu 30 g skrzyp polny 50 g korze lukrecji 10 g tasznik 20 g li poziomki 30 g III korze lubczyku 20 g kwiat czarnego bzu 20 g owoc poziomki 50 g li poziomki 50 g krwawnik 30 g kora szakaku 10 g rumianek 20 g IV kcza perzu 100 g li maliny 20 g owoc kminku 50 g li mniszka 20 g bazylia 30 g V korze opianu 100 g li perzu 20 g owoc poziomki 30 g li orzecha woskiego 20 g strczyny fasoli Ja 30 g VI kwiat malwy czarnej 10 g krwawnik 30 g pokrzywa 20 g kora kruszyny 20 g dziurawiec 30 g VII owoc jaowca 30 g kwiat chabru 20 g kwiat dziurawca 20 g li wilyny 30 g owoc kminku 50 g VIII pokrzywa 50 g tasznik 50 g
15

krwawnik 100 g rumianek 50 g kwiat nagietka 50 g

16

Zioa wzmacniajce cay organizm


Wszystkim osobom, ktre cierpi na schorzenia krgosupa, a przeszy cikie choroby, np. nowotworowe, szczeglnie polecam mieszanki zioowe z miodem. Zioa po zmieleniu prosz wsypa do 1 kg miodu spadziowego, nastpnie ukrci sodk mas i zaywa rano i wieczorem ssc powoli pask yk leku. Maym dzieciom podajemy w okresie jesiennozimowym yeczk. Bardzo prosz o zachowanie proporcji wagowych, od tego bowiem zaley dziaanie uzdrawiajce zi w organizmie. Kuracj mona poprzedzi zioami oczyszczajcymi organizm. Szczeglnie polecam j osobom starszym, po leczeniu szpitalnym. Oto skad mieszanki zioowej do picia dla dorosych: macierzanka 100 g tasznik 5 g rzepik 5 g bazylia 5 g pokrzywa 10 g krwawnik 5 g szawia 5 g dziurawiec 10 g laz dziki 5 g owoc poziomki 10 g li brzozy 5 g morszczyn 5 g owoc maliny 2 g kozieradka 10 g Mieszanka zioowa z miodem dla dzieci i dorosych: macierzanka 100 g tasznik 5 g tymianek 10 g korze lubczyku 5 g owoc poziomki 10 g li poziomki 5 g skrzyp polny 10 g kozieradka 10 g mid spadziowy 1 kg

17

Kpiele wzmacniajce dla dzieci przygotowujemy z nastpujcych mieszanek: I macierzanka 100 g rumianek 50 g rzepik 50 g prsz z siana 200 g II kwiat lipy 100 g lebiodka 50 g rumianek 10 g III kwiat dziewanny 10 g prsz z siana 50 g kora dbu 10 g

18

Anemia
Nieracjonalny tryb ycia, plaga naszych czasw, czsto jest przyczyna take tych chorb, ktre nie maj bezporednich zwizkw z krgosupem. Anemia to choroba wynikajca najczciej z przemczenia i niedoywienia, zaniedba ywieniowych, nie przebywania na powietrzu. Mona ja leczy zioami, ktrych zestawy podaj niej: I li pokrzywy 25 g macierzanka 25 g li orzecha woskiego 25 g kwiat lipy 10 g goryczka ta 15 g II goryczka ta 20 g pioun 15 g li omanu 20 g babka lancetowa 15 g korze arcydzigla 10 g szanta 20 g III skrzyp polny 20 g szanta 10 g li omanu 20 g dziurawiec 10 g owoc jaowca 30 g kwiat lipy 10 g IV li rzepiku 20 g kwiat storczyka 15 g bratek polny 15 g kwiat lipy 15 g korze podrnika 10 g korze omanu 10 g owoc jaowca 10 g goryczka ta 5 g

19

V pioun 25 g li orzecha woskiego 25 g li porzeczki czarnej 25 g li jeyny lenej 5 g Wybra jedn z mieszanek czubat yk zi zala dwoma szklankami wrztku, zostawi pod przykryciem na godzin, nastpnie, godzin po posiku wypi cay napar z odrobin miodu. Pi rano i wieczorem przez 28 dni.

20

Angina
Doroli, ktrzy zachorowali na angin, powinni zachowa diet bezmisn i przez kilka dni lee w ku. Podaj kilka sposobw naturalnego wspomagania organizmu przy tej chorobie. Chory sam zdecyduje o tej kuracji. Przede wszystkim prosz puka gardo sokiem z czerwonego buraka z octem. Do p szklanki soku doda yeczk octu winnego i puka gardo co godzin przez 3 dni. Rwnoczenie zastosowa okady na gardo z wody i soku (1:1) z cytryn. Zmienia co 3 godziny przez ca dob. Z zi proponuj kilka mieszanek do wyboru. Czubat yk zala wrztkiem 3 szklankami i ciepy napar wypi w cigu dnia. Oto mieszanki do wyboru: I kwiat lipy 50 g kwiat wilyny 30 g li lazu 20 g owoc bzu czarnego 20 g kwiat bzu czarnego 30 g szawia 50 g li babki lancetowatej 50 g li poziomki 30 g II rumianek 30 g owoc kopru 20 g krwawnik 50 g li rozmarynu 20 g kwiat lipy 50 g li mity 30 g III macierzanka 100 g szyszki chmielu 20 g dziurawiec 30 g rzepik 50 g IV li orzecha woskiego 100 g li poziomki 10 g kwiat lawendy 20 g
21

rumianek 20 g prsz z siana 50 g V bazylia 100 g rumianek 50 g igliwie sosny 50 g Z tych mieszanek te mona przygotowa kpiel. Gar zi zagotowa w 3 l wody i doda do kpieli wieczorem. Kpiele stosowa 2 razy tygodniowo. Dziecku choremu na angin warto przygotowa herbatk zioow wg nastpujcej receptury: owoc poziomki 100 g li poziomki 50 g dziewanna 20 g kwiat lipy 50 g rumianek 50 g owoc gogu 20 g owoc ry dzikiej 20 g kwiat gogu 20 g tymianek 30 g yk czubat zi zala szklank wrztku i zostawi na 3 godz. Pod przykryciem. Dzieciom od lat 3 podawa po szklanki z odrobina miodu lipowego.

22

Artretyzm zapalenie staww


Uczeni powiadaj, e artretyzm bardzo czsto jest choroba dziedziczn. Postpowanie choroby powoduj te niewaciwe odywianie, dieta bardzo bogata w miso i tuszcze, brak ruchu. Nie dotlenione biako w organizmie w pewnym momencie zamienia si w kwas moczowy. Z czasem dua ilo kwasu gromadzi si we krwi i osiada w stawach, powodujc bl, szczeglnie w nocy pod wpywem ciepa. Zaniedbania mog doprowadzi do bezwadu koczyn. Chory na artretyzm przede wszystkim powinien ustali indywidualn diet bezmisn, wprowadzi warzywa i owoce w postaci suszu na kompot. Przez kilka miesicy, szczeglnie w okresie jesiennozimowym stale pi herbat zioow: pczki brzozy 50 g li brzozy 20 g korze tataraku 30 g kwiat dziewanny 20 g li porzeczki czarnej 30 g wilyna 50 g rozmaryn 20 g Zioa dokadnie wymiesza, 2 czubate yki zala rano czterema szklankami wrztku i pi w cigu dnia po kadym posiku. Prosz zastosowa cykl 28 dniowy, nastpnie przerwa na 9 dni i kuracj powtarza wielokrotnie. Poniewa artretyzm jest bardzo powanym problemem dla wielu osb, podam kilka przepisw, jak mona sobie pomc metodami naturalnymi. Organizm chorego na artretyzm wymaga uwagi, szczeglnie po ukoczeniu 45 roku ycia. I tak w okresie letnim naley sporzdzi olejki rolinne, aby jesieni i zim wciera w chore miejsca przed udaniem si na spoczynek. Proponuj wciera co drugi dzie przez 12 tygodni, a skutki bd widoczne. Olejki i mieszanki zioowe trzeba sporzdza dokadnie. Zawsze bierzemy 2 litry oleju z oliwek toczonych na zimno, ewentualnie z orzeszkw ziemnych; te dwa oleje s najlepsze w dziaaniu dla naszej skry. Wsypujemy 150 g wieych kwiatw dziewanny lub: rozmarynu, pczkw sosny, korzenia tataraku, macierzanki, lawendy, owocw jaowca, nagietka. Do wyboru zalenie od tego, ktry olej bdzie nam odpowiada. Nalewk sporzdzi w zielonym albo brzowym szkle, wystawi na soce na 9 dni, nastpnie wycisn przez lniane ptno i przechowywa w chodnym miejscu. Szczeglnie polecam nalewk z dziurawca, ktr moemy przechowywa nawet przez 2 3 lata. Dodatkowo na przeomie marca i kwietnia prosz wprowadzi do jadospisu duo selera pod postaci: zupy, nalewki, saatki i syropu. Nie polecam kpieli zioowych, poniewa bardzo czsto przynosz one odwrotny skutek.

23

Do leczenia artretyzmu i stanw zapalnych staww proponuj te napary zioowe z kilku mieszanek do wyboru. Z dowiadczenia wiem, e maj Pastwo swoje ulubione. Zioa dokadnie wymiesza, dwie yki zala wrztkiem (2 szklanki) i zostawi pod przykryciem na godzin. Pi ciepe rano, po niadaniu i wieczorem, po kolacji, przez trzy miesice w cyklach: 9 dni zioa, 3 dni przerwy. Oto zestawy zi do przygotowania naparw: I korze ywokostu 20 g wilyna 30 g korze tataraku 20 g kwiat bratka polnego 30 g li pokrzywy 20 g II kwiat piounu 10 g pczki brzozy 30 g li brzozy 20 g kwiat dziewanny 20 g pokrzywa 5 g rdest ptasi 20 g korze perzu 30 g III kwiat wrzosu 20 g kwiat dziurawca 50 g korze mniszka 20 g kwiat lipy 10 g kora wierzby 10 g korze perzu 30 g wizwka 20 g IV li borwki brusznicy 20 g kwiat lawendy 10 g kwiat lazu dzikiego 50 g li pokrzywy 50 g owoc tarniny 20 g ziele serdecznika 10 g korze rdestu ptasiego 50 g V korze tataraku 20 g pczki brzozy 30 g natka pietruszki 20 g skrzyp polny 30 g pokrzywa 50 g

24

VI korze jeyny lenej 10 g owoc jeyny 20 g li jeyny 50 g kwiat lawendy 20 g li tasznika 30 g

25

Bezsenno
Prawie poowa naszej populacji cierpi na bezsenno. W czasach postpu technologicznego jestemy otoczeni kilometrami przewodw, emitujcych fale szkodliwe dla spokojnej pracy mzgu, a zatem dla naszego spokoju. Zasypiamy na proszkach, rano wstajemy zmczeni i wchodzimy w bdne koo niemocy. A przecie mog nam pomc naturalne rodki. Kiedy nasze babcie podaway szklank ciepego mleka z miodem i sen puka do powiek natychmiast, teraz nie pomaga, bo mleko jest nienaturalne, przetworzone na wielu etapach, chocia nadal nosi nazw mleko krowie. Proponuj wrci do zi i kpieli aromatycznych, jeli nie chcemy zwariowa z braku snu i nadmiaru pracy w popiechu. Czowiek powinien zatrzyma si chocia na chwil, aby zobaczy dokd pdzi. W moich rozmowach nocnych pytacie co robi, jak postpowa. Czsto jestem bezradna, poniewa wiele osb pali papierosy, le si odywiaj, yj w nienawici do bliniego, a to wszystko wpywa na samopoczucie i sen. Sami moemy sobie pomc spokojem ducha i przebaczeniem tym, ktrzy nas skrzywdzili; tylko wewntrzny spokj zapewni dobry, zdrowy sen. Ze swej strony polecam przede wszystkim kpiele w zioach, ktre wycisz organizm. Aby byy skuteczne, prosz stosowa dwa razy tygodniowo przed godz.20.00, uspokoj przed snem. Sposb przygotowania: 250 g zi wsypa do lnianego woreczka, woy do naczynia i rano zala trzema litrami gorcej wody. Zostawi pod przykryciem do wieczora, po czym woy woreczek do wanny, napeni j gorc wod, dodajc rwnie wod, w ktrej moczyy si zioa. Woreczek z zioami wycisn i usun. Na kad kpiel przygotowujemy wiee zioa. Podaj zestawy do kpieli i zastosowania jako napar zioowy. Kpiele przygotowujemy z nastpujcych zestaww: I szyszki chmielu 100 g lawenda 50 g kwiat gogu 30 g kwiat wrzosu 20 g skrka pomaraczy 50 g II kwiat lipy 100 g kwiat rzepiku 20 g igliwie sosny 30 g kwiat wrzosu 50 g li i kwiat jaminu 50 g

26

III korze kozka 50 g melisa 100 g krwawnik 10 g IV tymianek 100 g mita 50 g bazylia 100 g V koszyczki rumianku 100 g macierzanka 50 g igliwie wierku 50 g skrzyp polny 30 g licie dbu 20 g VI melisa 100 g kwiat wrzosu 20 g pokrzywa 30 g kwiat dziewanny 40 g szyszki chmielu 50 g VII kwiat pomaraczy 10 g kwiat jaminu 20 g rumianek 20 g lebiodka 100 g macierzanka 100 g VIII kwiat lawendy 100 g prsz z siana 50 g rumianek 30 g tymianek 30 g werbena 40 g IX patki ry dzikiej 50 g fioek wonny 100 g bukwica 100 g Panom proponuj: 1 yk kopru ogrodowego gotowa 34 min. W 1 szklance czerwonego wytrawnego wina, lekko schodzi i doda yk miodu lipowego. Taki napj wypi dwa razy tygodniowo; jest doskonay na sen, chocia kosztowny.

27

Wszystkim natomiast polecam zioa oraz olejki aromatyczne do kpieli lub do palenia w kominku z wycigiem z rozmarynu, melisy, wanilii, gaki muszkatoowej i imbiru. A oto leczce bezsenno zestawy zi do przygotowania naparw: I fioek wonny 50 g macierzanka 50 g ziele rzepiku 20 g majeranek 20 g skrzep polny 10 g owoc kminek 30 g owoce jaowca 20 g II kozek 1 g ruta 30 g rumianek 10 g mita 30 g dziurawiec 20 g li mity 30 g pokrzywa 20 g III li maliny 100 g mita 20 g owoc anyku 30 g krwawnik 30 g szawia 20 g IV kwiat pierwiosnka 50 g melisa 100 g kwiat wrzosu 50 g V macierzanka 100 g miodunka 20 g szyszki chmielu 30 g ziele rzepiku 20 g dziurawiec 20 g Kady z podanych zestaww wymiesza dokadnie. 1 yk zi zala rano szklanka wrztku i zostawi pod przykryciem do wieczora. Wypi ciepy napar przed snem do godz. 20.00 nie pniej. Zioa prosz pi w cyklach 28 dni, po 9 dniach przerwy kuracj mona powtrzy

28

Cukrzyca
Organizm czowieka jest bardzo zoon i nie do koca przebadan maszyneri. Do dzisiaj nie wyjaniono np. przyczyn powstania cukrzycy. Kady organizm ludzki jest niepowtarzalny i kady chory na cukrzyc moe liczy na pomoc w uzdrawianiu metodami naturalnymi, jako wspomagajcymi. Metody farmakologiczne s niezastpione. Moe medycyna jutra pomoe pokona t straszn chorob, na ktra zapada coraz wicej dorosych a take dzieci ju w wieku przedszkolnym. U chorych wystpuje zaburzenie gospodarki wglowodanowej, biakowej i wodnej tak powiada ojciec Klimuszko, ktry wielu pomg zioami. Przede wszystkim pod cis kontrol lekarza trzeba obniy poziom cukru we krwi. Nie wolno prowadzi leczenia na wasna rk, a zioow terapi naley traktowa jako wspomagajc organizm. Chory nie moe skorzysta z adnego wytumaczenia podajc sodycze nie wolno. powinien zachowa cis diet, a kad kuracj zioow konsultowa z lekarzami prowadzcymi. Zioa trzeba pi zawsze po niadaniu o godz. 11.00, po poudniu w godz. 16.00 17.00. bardzo prosz przestrzega tych terminw dla waszego zdrowia. W pierwszej kolejnoci podam zestawy dla dorosych, nastpnie dla dzieci w wieku 3 18 lat. Wszystkie mona stosowa przez wiele lat w cyklach 21 dniowych z siedmiodniowymi przerwami. Poprawa bdzie bardzo dua i cukrzyca nie poczyni dodatkowych spustosze. Szczeglnie dobrze kuracja zioowa wpynie na wzrok i nerki, opni proces starzenia si organizmu. Oto zestawy: I siemi lniane 100 g skrzyp polny 50 g li czarnej jagody 50 g 1 yk lnu zagotowa w 2 szklankach wody, doda yk mieszanki skrzypu i licia borwki. Zostawi pod przykryciem na 30 minut i wypi pierwsz szklank naparu w wyznaczonym czasie. II li mniszka 50 g korze mniszka 50 g pczki brzozy 20 g li brzozy 30 g strczyny fasoli Ja 100 g III ziele przywrotnika 10 g ziele dziurawca 50 g

29

turzyca 10 g skrzyp 30 g szawia 50 g IV babka 100 g li czarnej jagody 50 g korze wilyny 30 g li porzeczki czarnej 20 g kwiat porzeczki czarnej 50 g V korze lubczyka 20 g skrzyp polny 30 g korze perzu 50 g bazylia 30 g estragon 20 g VI strczyny fasoli Ja 100 g bazylia 100 g rdest ptasi 20 g skrzyp polny 30 g kwiat lipy 50 g VII bazylia 100 g krwawnik 20 g czber 30 g babka lancetowata 40 g szczaw zwyczajny 40 g li czarnej jagody 10 g korze wilyny 10 g yk zi zala dwoma szklankami wrztku, zostawi pod przykryciem na godzin. Napar wypi ciepy przed posikiem, 2 razy dziennie szklank. Urozmaiceniem kuracji zioowej chorych na cukrzyc mog by soki letnie. Oto trzy przepisy: szklanki soku z fasolki szparagowej zielonej i tej poczy z 1 szklanka wody oligoceskiej, pi 3 razy dziennie przez 14 dni. Sok z winogron poczy z wychodzonym naparem z bazylii, pi 3 razy dziennie po szklance przez 7 9 dni. Sok z selera i marchwi 1:1, pi jedn szklank dziennie przez 7 9 dni. Wszystkie soki moemy podawa dzieciom. A oto zioa dla dzieci chorych na cukrzyc:

30

I babka 100 g bazylia 50 g macierzanka 50 g II strczyny fasoli Ja 100 g kwiat lipy 20 g czber 30 g kminek 20 g estragon 30 g III strczyny fasoli Ja 100 g li borwki brusznicy 20 g mita 30 g IV bazylia 100 g korze perzu 50 g ogrecznik 30 g skrzyp polny 20 g kwiat lipy 50 g 1 yk mieszanki zala szklanka wrztku, najlepiej w termosie, i podawa 2 razy dziennie po szklanki naparu, 20 minut przed posikiem.

31

Epilepsja
Wiek dwudziesty mija, a cierpicym na t chorob medycyna nie zdoaa pomc. S to ludzie nie znajcy wartoci ycia, wyczeni w naszym kraju ze rodowiska, bardzo czsto samotni, bez pracy na zasiku. Przyczyna choroby nie zostaa wyjaniona. Po kadym ataku chory przez kilka dni jest wyczony z codziennoci i bardzo cierpi. Boli go gowa, trwa znuenie i niezdolno do pracy. I ci chorzy mog i powinni sign po zioa. Z wielkiej rnorodnoci mona wybra takie, ktre przynosz ulg. Jednak leczenie trwa latami, i nie zawsze daje oczekiwany efekt. W medycynie ludowej bardzo popularny jest sok z korzeni piwonii czerwonej sporzdzany wczesn wiosna, ktry podawano chorym przed posikami 4 razy dziennie po yeczce, rozcieczony wod. Znane s przypadki wyleczenia chorego w 4 miesicznej kuracji sokiem z cebuli jadalnej, zaywanym raz dziennie po 60 kropli na wod, przed snem. Z jadospisu naley wykluczy pieprz, czarn kaw, alkohol, miso wieprzowe, jajka na twardo i czekolad. Homeopaci proponuj nalewk spirytusow na pszczoach zote krople. Ja proponuj zioa, ktre naley pi przez kilka lat w cyklach: 28 dni, 9 dni przerwy, powtarzajc kuracj: I korze kozka 50 g li pokrzywy 30 g korze pokrzywy 20 g li mniszka 30 g korze mniszka 20 g melisa 30 g korze kopru woskiego 20 g II kwiat bylicy 20 g korze piwonii czerwonej 20 g li mniszka 50 g dziurawiec 50 g melisa 30 g III korze kozka 50 g laz dziki 10 g skrzyp polny 30 g rozmaryn 10 g
32

ziele mity 10 g szyszki chmielu 10 g kwiat lipy 30 g IV kwiat lipy 100 g li bazylii 20 g tasznik 20 g li orzecha woskiego 50 g V ruta 100g kwiat lipy 20 g krwawnik 20 g kora wierzby 10 g kwiat bzu czarnego 50 g VI li pomaraczy 20 g owoc jemioy 10 g li kozka 5 g korze bylicy pospolitej 5 g kwiat lipy 50 g Dla dzieci od 3 do 14 lat: I li mniszka 30 g li konwalii 25 g korze piwonii biaej 20 g ruta 15 g li pokrzywy 10 g II li kozka 30 g li pokrzywy 30 g lilia wodna biaa 20 g arnika 20 g 1 yk ziek zala filiank wrzcej wody; po 1015 minutach napar przecedzi i pi herbat w iloci 2 filianek dziennie. III korze kozka 25 g jemioa 15 g pokrzywa 35 g laz dziki 10 g arnika 15 g

33

1 czubat yk zi zala, najlepiej w termosie, dwoma szklankami wrzcej wody i pi w cigu dnia po szklanki naparu, ostatni raz o godz. 21.00. Zamiast zi mona zagotowa na mleku (1 szklanka) yeczk rozmarynu i pi ciepy wywar 2 razy dziennie, rano i wieczorem, przez 4 miesice w roku. Szczeglnie dobre dziaanie tego wywaru zauwaono u dorastajcych dziewczynek. Zalecane s kpiele w wywarze tymianku i lipy (2 razy tygodniowo przed snem) lub kompresy na splot soneczny w czasie snu. Dzieciom i modziey 2 razy dziennie podaje si nastpujc mieszank: mid wielokwiatowy 1 kg korze kozka 50 g skrzyp polny 100 g tymianek 150 g Zioa zemle na proszek i ukrci z miodem. Podawa po yeczce przed kadym posikiem przez 6 miesicy w roku. Na poudniu Francji zbiera si kadego roku, wiosn, jemio rosnc na drzewie leszczynowym i w formie naparu podaje chorym dwa razy dziennie 1 filiank przez 3 miesice, potem przerwa na 6 tygodni i kuracj powtarza jeszcze raz.

34

Nerki
Bardzo czsto prowadzimy mczcy dla organizmu tryb ycia, zatruwamy go niewaciwym poywieniem. Nagle uwiadamiamy sobie, e nerki, ktre odpowiadaj za wydalanie trujcych substancji z naszego organizmu, odmwiy dalszej wsppracy. Nie bd opisywaa schematu medycznego tego organu, bo kady moe dokadnie przestudiowa anatomi i zapozna si z prac nerek w naszym organizmie. Apeluj jednak, by pamita o godzinach wzmoonej pracy i odpoczynku nerek. Musz Wam suy do koca ycia. Najbardziej waciwe godziny do wspomagania pracy nerek to 17.0019.00. Wszystkie zabiegi bd efektywne, jeli przeprowadzimy je w tym przedziale czasu. Mam na myli rwnie kpiele. Silne dziaanie lecznicze maja bowiem napary zioowe i gorce kpiele. Aby zapobiec chorobom nerek, prosz zrobi mikstur z urawiny i zaywa dwa razy dziennie do ssania 1 yk rano przed niadaniem, drug wieczorem, przed snem, przez 6 tygodni kadego roku: urawina 1 kg czosnek 5 zbkw mid spadziowy 1 kg urawin zmiksowa, doda utarty czosnek i mid, ukrci mas. Przechowywa w chodnym miejscu. Dodatkowo proponuj napar zioowy z witamina C, zrobiony z mieszanki: kwiat bzu czarnego owoc i kwiat ry dzikiej poziomka krwawnik pokrzywa mita prawolaz Wszystkie zioa (po 50g) dokadnie wymiesza, dwie yki stoowe zala czterema szklankami wrzcej wody, najlepiej w termosie, i pi w cigu dnia po kadym posiku. Zioa powinno si stosowa 28 dni. Naprzemiennie moemy pi zioa zawierajce magnez. Przygotowuje si je jak wyej: li mniszka hyzop szawia
35

bazylia babka Kamienie nerkowe moemy wypuka przez picie mleka koziego w poczeniu z proszkiem z jagd jaowca. Ma yeczk proszku doda do szklanki gorcego mleka i pi rano przed niadaniem oraz wieczorem przed snem przez 14 dni. W czasie kuracji zachowa diet. W poudnie za pi wywar ze skrzypu jedna szklank przed posikiem. Znanym i skutecznym sposobem leczenia nerek jest picie wywaru z korzenia wilyny ciernistej i nasion pietruszki ogrodowej. Zioa wymiesza w rwnych ilociach, czubat yk mieszanki zagotowa w l wody, zostawi pod przykryciem na godzin. Rano i wieczorem pi jedn szklank wywaru przez 14 dni. Kuracj mona powtrzy. Polecam mieszank zioow dla cierpicych: rdest ptasi 20 g kwiat wrzosu 20 g pczki brzozy 30 g ziele nawoci 10 g korze wilyny 20 g ziele skrzypu 30 g strczyny fasoli Ja 30 g kwiat wizwki 10 g ziele rzepiku 20 g kwiat tarniny 5 g kcze perzu 20 g Zioa dokadnie wymiesza, 2 czubate yki zala na noc trzema szklankami wrztku, najlepiej w termosie. Pierwsz szklank wypi przed niadaniem, drug po obiedzie, a trzeci po kolacji. Kuracja powinna trwa 28 dni.

36

Oczy
Pamitam rozmowy w radiowych nocnych spotkaniach o chorobach oczu. Byo mi bardzo przykro, e nie mogam przekaza dobrych wiadomoci. Dugo wertowaam stare ksigi, a wreszcie znalazam bardzo stary przepis. Jednak by w nim warunek kuracja powinna trwa nawet 2 lata, a to wymaga ogromnej cierpliwoci. Okazao si, e wielu moich radiosuchaczy miao cierpliwo. Z czasem zaczam otrzymywa listy z radosnymi nowinami. Kuracja okazaa si skuteczna proces chorobowy zosta zahamowany, a w niektrych przypadkach nastpia poprawa. Rado ogromna. Znowu natura pomoga czowiekowi. W czasie kuracji trzeba zachowa diet bezsoln i ograniczy tuszcze na korzy oleju sonecznikowego. Dodatkowo kilka razy w tygodniu wypi sok z marchwi. Oto przepis na wzmocnienie wzroku: Soczewic zielon 10 g zemle na proszek i zala litrem czerwonego wytrawnego wina, wystawi na soce na 14 dni. Po tym okresie przefiltrowa pyn i zaywa codziennie 610 kropli na wod rano i wieczorem, po posikach. Stan zapalny oczu moemy wyleczy nakadanymi przed snem ciepymi kompresami z naparu z dwch zi korzenia podrnika (10 g) i kwiatu chabru (% g). Ma yeczk mieszanki zala szklanki gorcej wody i zostawi pod przykryciem na kwadrans. Kuracja trwa od 7 do 10 dni. Cierpicym na osabienie wzroku polecam napar z melisy, ktry trzeba pi przez duszy czas rano, przed niadaniem. Bardzo czsto wzrok poprawia si po dugiej kuracji ze lazu poziomego. Po raz pierwszy przeprowadziam eksperyment na wasnej osobie; kuracja lazem trwaa prawie dwa lata z przerwami i po jej zakoczeniu zmieniam okulary do czytania z 1,5 na 0,5 dioptrii. I tak trwam ju kilka lat. Korze lazu poziomego lub ca rolin (30 g) gotowa przez 2 3 minuty w czerwonym wytrawnym winie, zostawi pod przykryciem na godzin, przefiltrowa przez szare ptno i przechowywa w chodnym miejscu. Zaywa przez 30 dni po dwa kieliszki dziennie (25 g) rano przed niadaniem i wieczorem po kolacji, przed snem. Zrobi 2 miesice przerwy i kuracj powtrzy przez 30 dni i tak cyklicznie przez rok. Potem kadego roku jesieni zaywa wino przez 23 tygodnie, najlepiej w listopadzie, a latem zjada duo czarnych jagd. Przemczone i czerwone powieki bardzo lubi okady z naparu wietlika lub aloesu przed snem, szczeglnie po dugim ogldaniu telewizji lub pracy przy komputerze. Dodatkowo proponuj zemle ziele wietlika i yeczk ziela poczy z miodem; zaywa 14 28 dni przed snem, popijajc ciep wod. Kuracj prosz powtarza raz na trzy miesice. Moe j stosowa rwnie modzie.

37

Jeeli w czasie wakacji mamy moliwo znalezienia tataraku, prosz korze obmy, wrzuci do szklanki wody i przemywa powieki lub naoy kompres, a wod wypi; odmadza i wzmacnia wzrok niezalenie od przeytych lat.

38

Wtroba
Najwikszym organem w ludzkim ciele jest wtroba, przez cae ycie zdolna do cigego odradzania si. stanowi fundament naszego zdrowia, o czy nie pamitamy. To wanie gniew najbardziej szkodzi wtrobie, ktra szybko odpaca si chorob ciaa. Jest to ogromne laboratorium, ktre przy pracy potrzebuje spokoju i waciwego odywiania, bowiem wsppracujc z ukadem krenia i trawienia zabezpiecza prawidowy przebieg procesw yciowych i zdrowotnych. Najwaniejsz rol wtroby mwic skrtowo oczyszczanie treci pokarmowej z trucizn, aby nie dopuci do infekcji organizmu. Zatruta wtroba reaguje bardzo dobrze i szybko na mieszanki zioowe. Pojedynczym i najlepszym zioem do leczenia jej schorze jest dziurawiec. Bardzo dobry jest te krwawnik. Przy zatruciu, wystarczy wypi napar z dziurawca, a efekt bdzie odczuwalny natychmiast. Wtroba nie lubi potraw tustych i mcznych. Powinna jednak cigle pracowa, bo inaczej leniwie i zaczyna niedomaga. Dlatego problemy z wtrob maj ci, ktrzy oszczdzaj j, mylnie rozumiejc diet bez grochu i kapusty w jadospisie. Wystarczy doda duo kminku i majeranku, a wtroba w sposb wyczuwalny nie bdzie si buntowa. Dbajc o wtrob przede wszystkim trzeba od czasu do czasu przeprowadza oczyszczenie tego organu za pomoc zi i 3dniowej minigodwki. Bardzo starym i znanym rodkiem na oczyszczenie jest sok ze szczawiu polnego poczony z wytrawnym czerwonym winem. 1 yka soku poczona z 2 ykami wina i 3 ykami wody. Tak mikstur zaywamy 3 razy dziennie przez 3 dni, zachowujc diet bezmisn. Kuracji tej nie mog stosowa osoby z kamieniami w woreczku ciowym. Wszystkie bez wyjtku polecam napary zioowe. Pijemy je przez 14 dni bez godwki. Najlepiej przeprowadzi kuracj wczesn wiosn i latem. Oto przepisy: I dziurawiec 100 g li jeyny lenej 10 g owoc jeyny 20 g korze jeyny 10 g krwawnik 30 g kminek 30 g estragon 50 g II majeranek 100 g rumianek 20 g mita 30 g owoc kaliny 10 g kwiat kocanki 50 g

39

III rzepik 50 g li mniszka 20 g jaskcze ziele 10 g korze podrnika 30 g li i kwiat podrnika 20 g IV ruta 10 g kwiat nagietka 30 g li nagietka 10 g korze podrnika 20 g li szanty 10 g V srebrnik 50 g dziurawiec 50 g krwawnik 20 g rzepik 30 g majeranek 50 g VI kwiat nagietka 100 g dziurawiec 50 g toboki 20 g kminek 20 g pokrzywa 10 g VII rdest ptasi 100 g szawia 50 g rozmaryn 50 g VIII kminek 100 g bazylia 50 g krwawnik 20 g dziewanna 10 g kwiat kocanki 20 g rdest ptasi 20 g Sposb przygotowania: 2 yki mieszanki z wybranych zi zala wieczorem 2 szklankami wrztku i zostawi pod przykryciem na ca noc. Rano wypija pierwsz szklank ciepych zi przed niadaniem, drug midzy godz. 17.0019.00. W okresie kuracji naley wykluczy z jadospisu wieprzowin i wdliny, 2 razy w tygodniu spoywa kasz jaglan z rodzynkami, gotowan w wodzie lub mleku sojowym. W nagych blach wtroby zrobi kompres z naparu majeranku lub dziurawca.

40

Wiosn i latem najlepiej oczyszcz wtrob nastoje ze wieych zi.2 czubate yki zala na noc 6 szklankami wody oligoceskiej. Rano wypi pierwsz szklank nastoju o godz. 8.00, potem w cigu dnia reszt i zachowa godwk przez 3 dni; wolno je tylko ciepe warzywa gotowane i owoce w maych ilociach. Mona te (bez godwki) przez 14 dni pi po 4 szklanki nastoju z 1 yk wieych zi. Zioa i licie warzyw, ktre moemy dodawa wiee: majeranek, krwawnik, li babki lancetowej, li pokrzywy, skrzyp polny, szawia, natka pietruszki, li selera, natka marchewki czerwonej. A teraz podam skuteczny sposb oczyszczenia krwi i wspomagania wtroby, ktre moe doprowadzi organizm do odzyskania nadwtlonych si witalnych, usunicia toksyn i odmodzenia komrek naszego ciaa. Po Czarnobylu wszyscy jestemy zatruci i powinnimy przez kilka lat zaywa zioa niezalenie od wieku, z wyczeniem maych dzieci. Oto zestaw: pokrzywa 50 g tasznik 100 g krwawnik 100 g rumianek 50 g nagietek 50 g Zioa dokadnie wymiesza, czubat yk zala 4 szklankami wrztku, zostawi pod przykryciem tylko na 6 minut, nie duej. Napar przela przez sito i pi ciepy w cigu dnia, po posikach. Prszu zioowego nie wyrzucamy, a wieczorem zalewamy wod i zostawiamy do rana. Rano przelewamy przez sito i wypijamy w cigu drugiego dnia. Nastpnie prsz zostawiamy w chodnym miejscu przez noc, a rano zagotowujemy w litrze wody i znowu przelewamy przez sito i wypijamy. Czwartego dnia przygotowujemy wiey napar. Stosowa przez 14 dni, z przerw 9dniow przez kilka miesicy w roku, szczeglnie w okresie jesienno zimowym. Oto inne mieszanki przydatne szczeglnie dla ludzi z nadwag: I krwawnik 100 g rzepik 50 g li poziomki 30 g kwiat poziomki 20 g owoc poziomki 50 g bratek polny 30 g kwiat mniszka 20 g II skrzyp polny 100 g kwiat tarniny 20 g szawia 20 g korze opianu 20 g kwiat bzu czarnego 50 g III

41

korze arcydzigla 20 g kwiat tarniny 10 g kwiat bzu czarnego 50 g tasznik 50 g krwawnik 30 g pokrzywa 20 g li liwy 20 g IV kwiat malwy czarnej 10 g owoc jaowca 10 g kwiat dziewanny 30 g kora kruszyny 10 g li mniszka 10 g pokrzywa 50 g krwawnik 20 g V li brzozy 100 g owoc tarniny 10 g miodunka 10 g macierzanka 30 g kwiat storczyka 10 g pokrzywa 30 g ogrecznik 10 g VI tasznik 100 g li orzecha woskiego 10 g owoc jaowca 10 g korze opianu 30 g korze podrnika 20 g li i kwiat podrnika 30 g owoc kopru woskiego 50 g VII kwiat tarniny 100 g kwiat jaminu 10 g li ogrecznika 30 g li pokrzywy 20 g owoc jaowca 20 g Jedn czubata yk zi zala 3 szklankami wrztku i zostawi przez noc pod przykryciem. Rano pierwsz szklank ciepego naparu wypi przed niadaniem, drug i trzeci szklank na 2030 minut przed kolejnym posikiem. Napar pijemy przez 21 dni, robimy 3 dni przerwy i wracamy do kuracji a zakoczymy 4 cykle.

42

Dodatkowo jeden dzie w tygodniu przeznaczamy na jedzenie tylko gotowanej pszenicy. Postpujc w ten sposb zrobimy co dobrego dla naszego zdrowia, a przy okazji pozbdziemy si sadeka.

43

Zioa na wiosenne oczyszczenie krwi przy chorej wtrobie


Podaj najbardziej skuteczny sposb, ktry moe doprowadzi organizm do rwnowagi. Usuwa toksyny i odmadza komrki naszego ciaa. Po Czarnobylu jestemy wszyscy bardzo zatruci i powinnimy przez kilka lat stosowa zioa niezalenie od wieku. Napary mona pi 14 dni z przerw 9 dniow cyklicznie przez 6 miesicy w roku, w okresie jesienno zimowym. Nie podajemy naparu dzieciom. pokrzywa 50 g tasznik 100 g krwawnik 100 g rumianek 50 g nagietek 50 g Zioa dokadnie wymiesza 1 czubata yk zala 4 szklankami wrztku, zostawi pod przykryciem na 6 minut (nie duej), napar przela przez sito i wypi w cigu dnia ciepy po posikach. Prszu zioowego nie wyrzucamy, a wieczorem zalewamy wod i zostawiamy do rana. Rano przelewamy przez sito i wypijamy w cigu drugiego dnia, nastpnie prsz zostawiamy w chodnym miejscu przez noc, a rano zagotowujemy 1 l wody, znowu przelewamy przez sito i wypijamy. Czwartego dnia przygotowujemy wiey napar zioowy. I krwawnik 100 g rzepik 50 g li poziomki 30 g kwiat poziomki 20 g owoc poziomki 50 g bratek polny 30 g kwiat mniszka 20 g II skrzyp polny 100 g kwiat tarniny 10 g szawia 20 g korze opianu 20 g kwiat bzu czarnego 50 g

44

III korze arcydzigla 20 g kwiat tarniny 10 g kwiat bzu czarnego 50 g tasznik 50 g krwawnik 30 g pokrzywa 20 g li liwy 20 g IV kwiat malwy czarnej 10 g owoc jaowca 10 g kwiat dziewanny 30 g kora kruszyny 10 g kwiat mniszka 20 g pokrzywa 50 g krwawnik 20 g V li brzozy 100 g owoc tarniny 10 g miodunka 10 g macierzanka 30 g kwiat storczyka 10 g pokrzywa 30 g ogrecznik 10 g VI tasznik 100 g li orzecha woskiego 10 g owoc jaowca 10 g korze opianu 30 g korze podrnika 20 g li i kwiat podrnika 30 g owoc kopru woskiego 50 g VII kwiat tarniny 100 g kwiat jaminu 10 g li ogrecznika 30 g li pokrzywy 20 g owoc jaowca 20 g 1 czubat yk zi zala 3 szklankami wrztku i zostawi na noc pod przykryciem. Rano pierwsz szklank ciepego naparu wypi przed niadaniem, druga i trzeci na 20 30 minut przed kolejnym posikiem. Napar pijemy przez 21dni, robimy 3 dni przerwy i wracamy do kuracji na 21 dni, a osigniemy 4 cykle. Dodatkowo jeden dzie w kadym

45

tygodniu przeznaczamy na jedzenie tylko gotowanej pszenicy. Bdzie to bardzo dobre dla naszego zdrowia.

46

Poraenie mzgowe u dzieci


Dzieciom tym winnimy przede wszystkim dobro, cierpliwo i oddanie. Powinnimy walczy o choby minimaln popraw stanu ich zdrowia, ich ycia. Z przygotowanych dla nich posikw naley wyczy wieprzowin, czekolad, cukier, wywary na kociach (zupy), wdliny, podawa natomiast jarzyny gotowane, kasz jczmienn i gryczan, owies, pszenic, proso pod rnymi postaciami. Zmienione kasze na mk su do sporzdzania ciast i nalenikw. Mona podawa take zmielone nasiona strczkowe. Jeeli miso, to przygotowujc je usuwamy koci (indyk, zajc, baranina), a z ryb oci. W kuracji stosujemy kpiele w drodach, za zioa podajemy z wod. Poniej proponuj przepisy na trzy mieszanki I podawa rano, II na noc, III mieszank sproszkowa w rwnych ilociach i stosowa do potraw likwiduje zaparcia, dostarcza mikroelementw (magnez, wap, elazo, cynk). Dodatkowo mona podawa dzieciom pyek pszczeli w postaci granulowanej yeczk od herbaty pomidzy godzin 11.00 a 13.00. pyek zawiera naturalne mikroelementy niezbdne dla chorego dziecka. Nalewk przygotowan z IV mieszanki po kpieli wciera delikatnie w krgosup. wcieranie zaczynamy od dou krgosupa, powoli przesuwajc do a do karku (912 razy). Taki zabieg naley wykonywa 2 3 razy w tygodniu przez okres 6 tygodni. Nastpnie zrobi 2 tygodnie przerwy i powtrzy nacierania przez kolejne 6 tygodni. Po 3 miesicach zrobi 3 tygodnie przerwy i rozpocz drugi cykl zabiegw. Dzieci z poraeniem mzgowym wymagaj wyjtkowej pielgnacji. Aby cho czciowo przywrci zdrowie dziecku, trzeba cierpliwie i bardzo dokadnie wykonywa zalecenia z opisu. Pierwsze oznaki poprawy mona zaobserwowa po 6 tygodniach. Dzieci, ktre maj ataki drgawkowe, powoli je trac. U starszych, trudniejszych do prowadzenia, popraw obserwuje si po 23 latach. I poziewnik 15 g pokrzywa 100 g bukwica 20 g wietlik 10 g ogrecznik 20 g rdest 15 g wrzos 10 g li poziomki 30 g melisa 30 g II tymianek 10 g kwiat tarniny 5 g

47

rzepik 15 g owoc ry 25 g serdecznik 10 g kozek 15 g krwawnik 10 g III kminek 100 g lubczyk 100 g majeranek 100 g IV korze ywokostu 100 g korze podrnika 100 g spirytus l wdka ytnia l

48

Odchudzanie
Wszyscy wiemy, e otyo to bardzo zoony problem naszych czasw. Na kopoty z nadwag skada si wiele niezalenych od siebie czynnikw, przede wszystkim jednak niewaciwy sposb odywiania. Bardzo czsto otyo jest wynikiem nie leczonych schorze, dlatego zanim zaczniemy sami si odchudza, wybierzemy si do lekarza. Bywa bowiem tak, e puszyste panie stosuj na wasn rk rne diety cud, a skutek jest opakany nadwaga si powiksza zamiast zmniejsza, a dodatkowo pojawiaj si komplikacje zdrowotne. Oczywicie jest wiele sposobw na uzyskanie sylwetki pozwalajcej wyj na ulic bez kompleksw. Najlepiej odchudza si od marca do listopada. Miesice pniejsze to okres niekorzystny ze wzgldu na klimat, w jakim jest nam dane mieszka. Kuracja wymaga wiele cierpliwoci i troski, wytrwaoci i pracy nad sob. Nie ma te adnego uniwersalnego sposobu do polecenia wszystkim bez wzgldu na to, jakie jest podoe nadwagi. Odchudzanie to bardzo powana sprawa, nie mona tego robi kierujc si diet cud ani tym, e stosowaa j z powodzeniem koleanka. Cudowna mikstura, ktra komu pomoga, nam moe zaszkodzi! Odchudza mona si zioami: s skuteczniejsze ni leki chemiczne, a poza tym lepsze i tasze ni preparaty sprowadzane z Zachodu. Polecam wykluczenie z jadospisu wieprzowiny, sodyczy, kawy, zawiesistych sosw. Te produkty zatruwaj organizm i tworz zogi. Na otyo pracujemy cae lata, wic nie moemy schudn w cigu miesica np. 10 kg. Zanim zaczniemy si odchudza, warto zrobi uczciwy test. Przez 12 14 dni notowa wszystko, co si zjado. Stanie si jasne dlaczego tyjecie. adna byskawiczna dieta nie zapewni nam dugotrwaego efektu schudnicia. Mona szybko zrzuci zbdne kilogramy, ale organizm nie lubi kuracji szokowych. Nasze ciao broni si przed gwatown utrat tuszczu i ma tendencje do powrotu do poprzedniej masy. Jestem zwolenniczk powolnego odchudzania i taka trzymiesiczn diet z zioami proponuj paniom i panom. Jest to take kuracja oczyszczajca organizm ze zogw w jelicie grubym. Stosoway ja nasze babcie i prababcie z dobrym skutkiem. Jeli bdziemy cierpliwi, to przez szereg lat nie zagrozi nam otyo. Dowiadczyam na sobie dobrodziejstwa takiej diety i nie tyam przez 7 lat. Ni naley rozpoczyna kuracji w peni ksiyca ubywajcego, wwczas na pewno przyniesie efekty. Stosujc zioa w procesie odchudzania powinnimy wiedzie, e speniaj bardzo wan rol wspomagajc w poczeniu z diet. Substancje zawarte w zioach oddziauj korzystnie na cay organizm, usuwajc resztki toksyn i zogw. Proponuj kilka sposobw na odchudzanie, prosz zgodnie z wasn intuicj wybra dla odpowiedni dla siebie i cierpliwie stosowa. Moemy z poytkiem dla zdrowia w cigu 3 miesicy pozby si 56 kg, to jest bardzo duo, a w kolejnych miesicach, traci nadwag wolniej, w sposb do zaakceptowania przez nasz organizm.

49

Kuracja kaszowa, bez soli dla wytrwaych: 1 dzie kasza gryczana, herbata zioowa z macierzanki 2 dzie kasza jaglana, herbata majerankowa 3 dzie kasza kuskus, herbata z czbru 4 dzie kasza jczmienna, herbata z pokrzywy 5 dzie ry nieuskany, herbata z melisy 6 dzie kasza z kukurydzy, herbata z lebiodki 7 dzie kasza gryczana, herbata z majeranku W cigu kadego dnia trzeba wypi 1 l ciepego, zioowego naparu, uzupeniajc zapotrzebowanie na pyny sokiem bez cukru lub ciep wod. Kasze gotujemy na sypko, bez soli i tuszczu, jemy je zawsze na ciepo wwczas, gdy odczuwamy gd. W okresie kuracji odchudzajcej nie uywamy zimnych potraw i napoi. Przez 7 dni nie wolno je ani pi niczego poza kaszami i zioami. Po tygodniu diety powoli wracamy do normalnych posikw, nie wczajc do jadospisu wdlin ani misa. Te produkty wykluczy przynajmniej na 28 dni. Jest to agodna forma odchudzania, ale bardzo skuteczna. Mona j stosowa trzy miesice, przez 7 dni na pocztku kadego miesica. Prosz si nie martwi, e po pierwszych dwch tygodniach spadek wagi bdzie niewielki, gwarantuj, e po 12 tygodniach odzyskamy adn figur i dobre samopoczucie. Dobre efekty odchudzajce daje dieta pszeniczna. Jedn szklank biodynamicznej pszenicy zalewamy na noc 3 szklankami wody, rano ziarno puczemy, zalewamy 3 szklankami wody i gotujemy do mikkoci. Pszenic moemy zastpi kasz. Pszenica daje uczucie sytoci i po dwch dniach nieco trudnych, nie odczuwamy godu i gubimy zbdne kilogramy. Proponuj rwnie, jeli kto zechce, mieszank zioow, ktrej trzeba wypi w cigu dnia 1,5 l w postaci ciepego naparu. Oto jej skad: morszczyn 50 g dziurawiec 20 g kora kruszyny 10 g korze perzu 30 g Dwie czubate yki zi dokadnie wymiesza, zala na noc w termosie i pi codziennie przez okres kuracji odchudzajcej. Polecam take kpiele w roztworze z drody spoywczych (1 kg na jedn kpiel). Zachowamy adne ciao i dostarczymy mu wielu witamin. Kpiel 2 razy w tygodniu, w pniejszym okresie raz na 2 tygodnie. Moemy te uy wywaru z lipy i macierzanki. Na jedna kpiel przeznaczamy 200 g zi. Trzeba je krtko zagotowa w 3 litrach wody i doda do kpieli, a rano wymasowa ciao szczotk z naturalnego wosia. Wszystkie te zabiegi stosowane razem, pomog szybko wrci do rwnowagi. Nie namawiam na wiczenia, poniewa do tego najtrudniej si paniom zabra, chocia powinno si je uwzgldni. Dlatego na pocztek prosz szczotkowa cae ciao, rozpoczynajc od lewej strony w gr, a potem zrobi szybki prysznic letnia wod. Jak sami widzicie utrata zbdnych kilogramw wymaga troch wysiku, ale warto zadba o zdrowie, ktre caymi latami zaniedbywalimy. Dowiadczyam tego zaniedbania i teraz wsplnie z innymi paniami pracuj nad sob.

50

Proponuj opracowanie diety indywidualnej i odchudzanie tylko zioami, ktre potrwa rwnie 3 miesice. T form mog te stosowa panie po zabiegu usunicia woreczka ciowego, z chor wtrob, chor tarczyc, cukrzyc, z chorob serca, anemi, wrzodami odka. Prosz chocia na 6 tygodni wyczy z jadospisu wdliny i miso. Mona je ryby i miso z indyka, nie wolno z kurczaka ani przetworw z niego, nie wolno pi czarnej kawy i alkoholu, ani te je kapusty pod adnym postaci. Zioa ciepy napar stosujemy rano i wieczorem. Pierwszy zestaw zi pijemy na oczyszczenie krwi przez 28 dni rano i wieczorem po jednej szklance naparu. Czubat yk zi zalewamy w termosie dwoma szklankami wrztku, rano pijemy o godz. 7.00, przed niadaniem, wieczorem przed godz. 20.00. I strczyny fasoli Ja 100 g korze perzu 20 g krwawnik 30 g kruszyna 10 g pokrzywa 50 g li maliny 20 g li brzozy 30 g tasznik 30 g rzepik 30 g II kora kruszyny 100 g kwiat dziewanny 20 g dziurawiec 30 g jaowiec 20 g korze podrnika 30 g szawia 30 g kwiat mniszka 20 g li borwki brusznicy 30 g kwiat gogu 50 g III rzepik 100 g mita 10 g kwiat tarniny 15 g tasznik 25 g lukrecja 15 g korze kopru woskiego 20 g li mniszka 15 g jaowiec 15 g II kora kruszyny 20 g li jeyny lenej 15 g korze lubczyku 10 g dziewanna 15 g

51

kwiat gogu 25 g rumianek 15 g li borwki brusznicy 20 g jaowiec 15 g szawia 15 g III rzepik 20 g li mniszka 10 g kwiat bzu czarnego 15 g skrzyp 15 g kwiat podrnika 40 g li poziomki 10 g krwawnik 10 g IV li jeyny lenej 20 g kwiat lipy 10 g li pokrzywy 15 g rumianek 15 g kolendra 40 g ogrecznik 10 g macierzanka 10 g

52

CZ DRUGA

Wprowadzenie
W drugiej czci niniejszego opracowania przedstawiam mao znane zastosowania lecznicze wielu rolin, drzew i krzeww. Krgosup, a take inne czci naszego organizmu powinny by odywiane wewntrznie i zewntrznie, a wic nie tylko przez spoywanie pokarmw, ale rwnie przez kpiele i stosowanie odpowiednich rolin leczniczych. Lecznicze waciwoci drzew i krzeww byy ju znane w czasach sumeryjskich. wczesne opisy przetrway do dzi. warto wic stosowa wyprbowane przez tysiclecia dary natury leki rolinne. W naturze jest ich ogromna ilo, trzeba je tylko dobrze pozna i rozwanie z nich korzysta. Przekazuj Wam, Drodzy Czytelnicy i Radiosuchacze, ponad 300 recept, wedug ktrych mona przygotowa napary, wycigi i kpiele suce leczeniu krgosupa i innych podstawowych organw naszego ciaa. W tej czci ksiki znajdziecie rwnie przepisy na leczenie schorze, o ktrej bya mowa w czci pierwszej. Daje to kademu dodatkow moliwo wyboru najbardziej odpowiadajcego mu sposobu leczenia okrelonych dolegliwoci rodkami z krgu medycyny naturalnej.

53

Rozmaryn Rosmarinus officinalis


Rozmaryn jest wiecznie zielonym krzewem, dorastajcym do wysokoci 1,52 m, o mocno pachncych drobnych listkach, skrzastych i ciemnozielonych, szaro owosionych od spodu. Ojczyzn rozmarynu jest obszar rdziemnomorski, obecnie ronie w caej Europie, natomiast w stanie dzikim wystpuje nadal w Grecji, Hiszpanii i Portugalii. Domowym sposobem moemy rozmnaa rozmaryn przez sadzonki. W naszym klimacie nie przetrwa on zimy w ogrodzie, powinien wic pozosta w domu na sonecznym oknie. Kwiaty jasnofioletowe lub bladorowe wyrastaj z kteczkw lici i kwitn bardzo dugo, od czerwca do sierpnia. Licie rozmarynu zawieraj: olejek lotny, cyneol, octan boraksu, kamfor, limonen i inne skadniki, a wrd nich flawonoidy i skadniki mineralne. Lecznicze waciwoci rozmarynu byy znane ju w staroytnoci. Krzew powicony bogini Afrodycie, symbolizowa mio i wierno. Niegdy panny mode wplatay gazki rozmarynu do bukiecikw lubnych. Legenda biblijna mwi, e Matka Boa uciekajc z Egiptu rozwiesia swj paszcz na krzewie rozmarynu i od tamtej pory w niektrych regionach wiata kwitnie on rwnie na niebiesko. W naszym kraju rozmaryn darzy si szczeglnym sentymentem w ludowym lecznictwie. Wytwarzano wino rozmarynowe, ktrym przemywano twarz dzieciom. Dorosym daje pono pikna cer i zapobiega zmarszczkom. Aby przygotowa wino, trzeba zala 5 g wieych lici i kwiatw biaym wytrawnym winem i postawi na 7 dni w zielonym szkle. Potem do kadorazowego uytku odlewa ma yeczk i wklepywa w twarz po umyciu, a do wyczerpania si nalewki. Poniewa rozmaryn ma dziaanie przeciwblowe i rozkurczowe, a przy tym take moczopdne i ciopdne, moe by stosowany w formie naparu. Moemy go uywa w chorobach odka, dla pobudzenia krenia krwi, a nawet jako przypraw w kuchni. Aby sporzdzi napar; naley yeczk rozmarynu zala szklank wrztku i zostawi pod przykryciem na kwadrans. Rano przed niadaniem wypi poow, drug przed snem. Napar moemy pi przez 16 18 dni, potem zrobi 7 dniow przerw i kuracj powtrzy. Ureguluje prac odka. Przy blach reumatycznych dobrze robi kpiel w wywarze rozmarynu w poczeniu z lip. Trzeba zagotowa rano, krtko w 2 l wody po 100 g rozmarynu i lipy, zostawi pod przykryciem do wieczora, przecedzi, doda do kpieli. Dodatkowo wypi napar z jednego z tych zi. Do wcierania warto zrobi olej rozmarynowy. Usuwa ble reumatyczne i gocowe u osb starszych.

54

Prosz zdoby litr oleju sonecznikowego, toczonego na zimno, zala szklank wieych lici rozmarynowych, wystawi na soneczne okno na 21 dni i olej bdzie gotowy. Moemy take zrobi nalewk na 90% spirytusie. Dajemy 90 g wieych lici na litr spirytusu i zostawiamy na sonecznym oknie na 28 dni. Jest to doskonay rodek na ble reumatyczne. Pyn wcierany w skr gowy, pomaga przy migrenie. Napar z rozmarynu moe by stosowany do pukania garda maych dzieci. jedna yeczk lici naley zala szklank wrztku, zostawi pod przykryciem na kwadrans, puka gardo kilka razy dziennie przez par dni przy anginie i zapaleniu garda. Chorym na bezsenno proponuj kpiel w wywarze z mity (100g), rozmarynu (100g), rumianku (50 g), tataraku (50 g), zioa dokadnie wymiesza, po czym rano zagotowa poow w 3 l wody i zostawi pod przykryciem do wieczora (prosz podzieli mieszank zi na dwie czci). Dodawa do kpieli, dwa razy w tygodniu przez duszy czas. Taka kpiel pozwoli zasn. Moemy take napali w kominku dodajc olej rozmarynowy. Paniom proponuje nalewk, ktra pozwoli utrzyma cer bez zmarszczek. Oto skad: 100 g lici rozmarynu, 20 g lawendy. Zmieszane zioa zala 59% spirytusem i zostawi na14 dni w ciemnym miejscu. Po dwch tygodniach uzyskujemy wod rozmarynow do lekkiego oklepywania twarzy i szyi po wieczornym myciu. Rano przemywa twarz i szyj przegotowan, letni wod bez myda. Po kilku tygodniach bdzie wida efekty. Stae uywanie wody rozmarynowej zastpuje kremy przeciwzmarszczkowe. Wod rozmarynow moemy uywa przez wiele lat.

55

Czosnek Allium sativum


Jest wprawdzie rolin warzywn, ale przedstawiam go w zielniku ze wzgldu na jego wyjtkowe waciwoci odywczo-lecznicze. Powiedziaam kiedy w nocnych spotkaniach, e nie chorowaam powanie przez cae ycie tylko dlatego, e uywam duo czosnku w kuchni. Aby zlikwidowa nieprzyjemny dla wielu osb zapach, wystarczy pogry kilka ziaren kawy naturalnej lub owoce jaowca. Moja przyjacika i ulubiona aktorka, Krystyna Sienkiewicz, powiedziaa mi, e rozdaje korony zioom za ich moc lecznicz; koron obdarowaa rwnie czosnek, a zna si na zioach bardzo dobrze. Kocham ludzi, ktrzy darz szacunkiem zioowe ycie. Prosz, aby czosnek razem z kminkiem i jaowcem zawsze by u Pastwa w kuchni pod rk. W niedalekiej Jugosawii kadzie si pod gwk dziecka ... zbek lub gwk czosnku, aby spokojny sen przywrci zdrowie, a jeszcze niedawno, gdy dziecko szo do szkoy, chowao zbek czosnku do kieszeni. Jeli u dziecka zaczynaa si grypa, na lnian mocn ni nawlekano 12 zbkw czosnku i zakadano mu na noc na szyj albo kazano przez kilka dni chodzi w czosnkowych koralach. Niegdy chore miejsca okadano czosnkiem utartym ze sonin. Po dwch tygodniach problem znika. Teraz stosujemy bez wikszych skutkw wszelkie przylepce. Od wiekw zalety czosnku znano na Wschodzie; w Talmudzie by zalecany mczyzn na niemoc pciow, a take jako rodek bardzo skuteczny na zachowanie dugiego, zdrowego ycia. W Egipcie z czosnku skadano ofiar Bogini Izydorze. W zielniku polskim moemy odnale opisy szerokiego zastosowania czosnku w wielu schorzeniach. Do koca dziewitnastego wieku by powszechnie uznawany w medycynie oficjalnej. Z chwil odkrycia chemicznych rodkw poszed w zapomnienie. Teraz znw powrci do ask. Czosnek w postaci kapsuek stosuje si profilaktycznie i leczniczo. Waciwoci lecznicze zawdzicza czosnek zawartym w nim skadnikom. S to: glukozyd, siarka, kwas fosforowy, witaminy A, B, C i olejki eteryczne. Dziaa leczniczo w chorobach i ranach wrzodowych, chorobach skry, drg oddechowych, oskrzeli, durze brzusznym. Dziaa rozkurczowo na naczynia krwionone, obnia cinienie krwi, leczy gryp, choroby koci, bonnic, dziaa przeciwnowotworowo, reguluje mikroflor jelit, leczy wiele innych schorze. Olejek czosnkowy i nalewka na spirytusie korzystnie wpywaj na dugowieczno. Nalewk stosujemy raz na siedem lat, wycznie na wodzie a nie na mleku. yjemy w zatrutym rodowisku, nasza wtroba jest zmczona, dlatego nie moemy stosowa nalewki na mleku. Olejek czosnkowy posiada waciwoci silnie bakteriobjcze, hamuje proces gnilny w jelicie grubym, pobudza perystaltyk jelit. Pomaga przy zaparciach u osb starszych. Natomiast sok czosnkowy wiey stosujemy w chorobach skrnych, do leczenia trudno gojcych si ran, egzemy, uszczycy.

56

W warunkach domowych najatwiej bdzie przyrzdzi nalewk na spirytusie: do 1 litra spirytusu dodajemy zmiadony czosnek 10 zbkw i stawiamy w ciemne miejsce. Po 9 dniach nalewka w kolorze somkowym jest ju gotowa. Moemy profilaktycznie zaywa po 25 kropli na wod, dwa razy dziennie przez sze tygodni. Niektrzy proponuj kuracj czosnkow przez okres trzech miesicy. Wymaga to cierpliwoci. Jeli nas na ni nie sta, moemy dodawa po kilka zbkw czosnku do zupy. Szczeglnie polecam nalewk czosnkow przeciw sklerozie zapobiegawczo i leczniczo, gdy usprawnia naczynia krwionone. W tym przypadku przez sze miesicy trzeba stosowa po 25 kropli na wod wieczorem, przed snem. W trakcie kuracji znikn zawroty gowy i ble, podwjne widzenie i bezsenno, usprawni si pami. Krople zawsze naley zaywa przed posikami. Czosnek leczy te chore serce. Najnowsze badania udowodniy, e jedzenie czosnku opnia o kilka lat rozwj choroby i nie dopuszcza do zawau serca, bowiem rolina ta posiada bardzo silny skadnik o dziaaniu antycholesterolowym, ktry przeciwdziaa zakrzepowi krwi w organizmie. Jedzc kilka razy w tygodniu zbek czosnku, nie zachorujemy ani na raka odka, odbytnicy czy prostaty. Jest bardzo pomocny dla cukrzykw obnia poziom cukru we krwi. Aby wyleczy grzybic stp, prosz zmiady trzy zbki czosnku, doda yk oleju arachidowego i przez kilka tygodni robi okady na noc. Chciaabym wspomnie, e Chiczycy poznali i opisali waciwoci czosnku dwa tysice lat przed nasz er. Odkryto rwnie, e zawiera czynny selen i mied, a taka kompozycja neutralizuje trujce zwizki w organizmie, m.in. powstajce na skutek promieniowania radioaktywnego i dziaania nikotyny. Stwierdzono, e zagroone komrki w 70-80% przypadkw wrciy do normalnego stanu. Doskonaym rodkiem na gryp jest wiey sok z czosnku lub zbek silnie zmiadony poczony z 1 yk miodu zaywany kilka razy dziennie. Dokonuje cudownego uzdrowienia. Wiele osb narzeka na bolesne hemoroidy. Jeli kto zechce przez 14 dni zakada na noc do odbytu tampon z gazy, a w nim zbek czosnku, zgnieciony i wymieszany z olejem lnianym (maa yeczka), a nastpnie przez kolejne 14 dni bdzie robi nasiadwki z wywaru kozieradki pozbdzie si choroby.

57

Dziurawiec zwyczajny Hypericum perforatum


Dziurawiec w naszym kraju pospolite ziele, ktre na wsi zna kade dziecko jest lekiem na wszystkie choroby. W Grecji by znany pod nazw krew. A to dlatego, e roztarte kwiaty wydzielaj czerwon ciecz podobn do krwi. Ludowa nazwa dziurawca brzmi ziele witojaskie, gdy zakwita 24 czerwca, w dzie w. Jana. W naszych ludowych wierzeniach jest uwaany za ziele wite. Legenda mwi, e diabe z wciekoci za wielk moc lecznicz poszarpa licie, gdy nie mg zniszczy siy uzdrawiajcej magicznego zioa. Tym tumaczy si nazwa dziurawiec.s Ronie w caej Europie, ma licie owalne, wskie, gadkie z du iloci drobnych, przewiecajcych gruczolikw, wygldajcych jak drobne dziurki; std nazwa botaniczna dziurawiec. Zakwita to, kwiaty skadaj si z piciu lancetowatych caobrzegich dziaek; malutkie kropkowane na brzegach patki, zebrane w baldachy, tworz kpy gronowe. Zbiera prosz zawsze w porze kwitnienia, tylko grne kwiatostany i suszy w zaciemnionym, przewiewnym miejscu. Kwiaty dziurawca zawieraj czerwony barwnik, olejki lotne, alkohol etylowy, tanin, a take garbniki katechinowe, glikozydy flawonowe (hyperozyd, rutozyd, izokwercetyn, czerwony barwnik hiperycyn, pseudoperycyn), due iloci olejku lotnego. Ziele to leczy bardzo wiele schorze z dobrym skutkiem, dlatego te uczeni zawsze si nim interesowali. Lekarze prawie we wszystkich mieszankach podawali odrobin kwiatu dziurawca, ktry przede wszystkim chroni wtrob. Inne zastosowania: choroby krgosupa, ble gowy, reumatyczne, choroby drg oddechowych, ukadu nerwowego, biae upawy, nieyt jelit, uszkodzenie polekowe wtroby. W staroytnoci dziaaniem dziurawca interesowa si Hipokrates, ktry napisa traktat o sile uzdrawiajcej witego ziela. Wielki uczony i lekarz Paracelsus pisa: Waciwoci leczniczych tego cudownego ziela nie da si opisa do koca, nie ma lekarstwa, ktre by z takim skutkiem mona stosowa w najrnorodniejszych chorobach, jak dziurawiec. Po wiekach okazao si, e Paracelsus mia racj. Badania wykazay, e dziurawiec jest zioem uniwersalnym, jest wic zalecany jako rodek przeciwkrwotoczny i leczcy rany, apoplektyczny, regulujcy krwawienie miesiczkowe, likwidujcy moczenie nocne u dzieci, kojcy nerwy i przywracajcy sprawno wtrobie. Jest znakomitym lekiem na taczk i choroby jelit. agodzi te ataki histerii, pomaga przywrci sprawno poraonym koczynom, leczy poraenie mzgowe u dzieci oraz choroby puc, a nawet poleca si go w chorobach nowotworowych. Jak sami zauwaycie, lista chorb leczonych tym zielem jest duga, gdy dziaanie dziurawca jest niemal wszechstronne.

58

W okresie midzywojennym dr Bryliski chorym na nowotwr podawa sok ze wieego dziurawca, kilka razy dziennie po yeczce midzy posikami, przez cay okres kwitnienia i zdarzao si, e wracali do zdrowia. Pamitam spotkanie w dziecistwie z bardzo wiekow znachork. Byam u niej z tat w mojej sprawie. Oczywicie polecia olej dziurawcowy. Wanie wtedy zobaczyam prawdziwy wiat zi. W sojach stay sporzdzone z dziurawca oleje i nalewki, obok wisiay ogromne kicie. Znachorka powiedziaa mi, e dziurawiec trzeba wyrwa z korzeniem (52 gazki tyle, ile rok ma tygodni) pooy do suszenia wierzchokami kwiatw na pnoc, aby ziele zachowao moc lecznicz. Najlepiej zerwa ziele w noc witojask. Znachorka stara, mdra kobieta przekazaa mi wiele tajemnic dotyczcych wiata zi. Powiedziaa, e zioa bd moim yciem. Nie zrozumiaam, byam wwczas siedmioletnim dzieckiem, ale zostaam oczarowana metodami uzdrawiania chorych przez zielark. Jej ulubionym zioem by dziurawiec i brzoza. Tymi zioami zostaam uleczona w cigu kilu dni z przypadoci skrnej na nodze. Po latach sama zaczam tworzy preparaty z dziurawca dla swojej rodziny i znajomych. Oliwka dziurawcowa dobra jest na ble krgosupa i reumatyczne. Dowiadczyo tego kilku moich znajomych, cierpicych na reumatyzm. Wcieranie olejku przynosi ulg. Dr Bryliski stwierdzi, e sok dziurawca, wpywajc fizjologicznie na normaln komrk, zmienia jej biochemiczn struktur w ten sposb, e staje si ona i cay organizm poywk nieodpowiedni dla powstania i rozrastania si zoliwych przerzutw nowotworu. Zacytowaam dosownie wypowied doktora, abycie mogli przemyle ten temat i rozway moliwo zakosztowania wieego soku z dziurawca. Nie ulega wtpliwoci, e wspczesna nauka potwierdzia wszechstronne dziaanie preparatw z dziurawca na chory organizm. W medycynie ludowej dziurawiec zajmuje pierwsze miejsce w domowej aptece. Nadal w maych miastach i na wsi stosuje si mocny jego wywar na piwie przy chorobach z wysok temperatur, a roztarte w rwnych ilociach licie i kwiaty tego ziela, poczone z olejem lub biaym winem gronowym, likwiduj obrzki i powane stuczenia. Podaj przepis na nalewk: Zerwa kwiaty i licie, luno wypeni nimi butelk albo sj, nastpnie zala 2 l oleju lnianego lub z oliwek toczonego na zimno, wystawi na soce na 10 lub 14 dni, zla olej i doda jeszcze raz wiee licie i kwiaty, i ponownie wystawi na soce na 10 dni. Potem zla olej. Mona przechowywa przez dwa lata. Oliwka bdzie miaa ciemnoczerwony kolor i adny zapach. Jeli chory ma bardzo powane problemy z wtrob, prosz sporzdzi napar: dziurawiec 100 g li aloesu wysuszony 20 g kwiat kocanki 10 g Zioa dokadnie wymiesza, yk zala dwoma szklankami wrztku i zostawi pod przykryciem na godzin. Rano wypi 1 szklank przed niadaniem, drug przed snem. Ta silnie dziaajca na wtrob kuracja, powinna trwa 9 dni; odtruje i odmodzi organizm. Polecam wszystkim, ktrzy cierpi na silne ble gowy to wina wtroby.

59

Nieyt przewleky odka moemy leczy nastpujc mieszank: dziurawiec 100 g szyszki chmielu 20 g krwawnik 10 g Zioa wymiesza yk zala szklank wrztku i zostawi pod przykryciem na 3 godziny. Napar wypi po kolacji, przed snem, nie pniej jak o godz. 20.00. Stosowa przez kolejne 21 dni. Zachowa cis diet bezmisn. W podobny sposb moemy podawa zioa dzieciom od lat 3, ale tylko p porcji.

60

Borwka brusznica Vaccinium vitis-idaea


Borwki znane s przede wszystkim jako dodatek do mis, zwaszcza drobiu i dziczyzny. Za delicje uchodz konfitury, lecz mao kto wie, e licie i owoce borwki maj rwnie wspaniae waciwoci lecznicze. Czerwona jagoda dotara do nas z Azji, ale jej praojczyzn jest Ameryka Pnocna. Ronie w lenych skupiskach na terenie caej Polski. Lubi miejsca soneczne i dobrze si czuje w lasach sosnowych. Dekoracyjnie licie borwki zawieraj cenne substancje: flawonoidy, garbniki, kwasy organiczne, sole mineralne, due iloci manganu. Kwiaty i mode pdy trzeba zbiera wczesn jesieni. W owocach borwki znajduj si kwasy organiczne jabkowy i benzoesowy, witaminy A i C, antocyjany, cukry, garbniki i pektyny. Owoce borwki zbieramy, gdy s ju dojrzae. Moemy je przechowywa przez ca zim. Take ususzy, rozkadajc cienk warstw na lnianym ptnie i przykrywajc papierem pergaminowym. Borwka pomaga m.in. w chorobach reumatycznych, w kamicy nerkowej, obnia take cinienie krwi i gorczk. Na reumatyzm polecam nastpujc mieszank: li borwki 50 g kwiat borwki 100 g skrzyp polny 5 g li orzecha woskiego 20 g Zioa wymiesza. yk mieszanki gotowa ok. 6 minut w litrze wody. Pi ciepy napar przez 9 dni. Po 3 dniach przerwy kuracj powtrzy. W leczeniu nieytw odka moe pomc: owoc borwki 200 g cukier 150 g woda 200 g Wod zagotowa z cukrem. Doda owoce i gotowa 30 minut. Podawa przy biegunce, niestrawnoci i dla wzmoenia apetytu. Borwk leczymy te choroby pcherza. Dobre rezultaty przynosi stosowanie nastpujcej mieszanki:

61

li borwki 200 g suszony owoc borwki 50 g kwiat borwki 120 g rdest ptasi 20 g rzepik 30 g yk mieszanki zala wieczorem w termosie 2 szklankami wrztku i zostawi do rana. 1 szklank naparu wypi przed niadaniem, drug do godz. 18.00. I tak przez 28 dni. Gorczk zwalczymy pijc napar zioowy wzbogacony borwk. Do szklanki naparu lipowego lub naparu z melisy i rumianku naley dodawa 12 yki stoowej soku z borwki.

62

Pioun Artemisia absinthium


Lecznicze dziaanie bylicy pioun, pospolicie nazywanej piounem, znay ju ludy staroytnego Bliskiego Wschodu. Jej rodzajowa nazwa artemisia pochodzi z jzyka hebrajskiego i oznacza rolin gorzk. U progu naszej ery winem piounowym leczono taczk, choroby odka, nerek i ukadu moczowego, artretyzm, choroby weneryczne i ... skonnoci do pijastwa. Jako ciekawostk podam, e dla pobudzenia apetytu zalecano codziennie woy do buta wiey li tej roliny. Wielki arabski filozof i lekarz Awicenna, dziewitnacie wiekw temu pisa o piounie jako o rodku przeciw insektom i szkodnikom. W redniowieczu ble nerek umierzano owijajc nagie ciao pdami piounu, za okadzanie dymem z ususzonego i spalonego ziela miao odpdzi myli i intencje osb nieyczliwych oraz ze duchy. Nasza medycyna ludowa od dawna zalecaa ziele piounu przy zaburzeniach czynnoci ukadu trawiennego i ciowego, a take przy anemii. wiee, rozdrobnione licie, zmieszane z biakiem kurzego jajka przykadano na miejsca po uderzeniach i stuczeniach. Nalewk spirytusow pito dla pobudzenia apetytu, przy dolegliwociach odkowych i biegunce. Astmatykom zalecano przebywanie w miejscach poronitych piounem, a jego ziele woone pod poduszk przynosio spokojny, pokrzepiajcy sen. Proszek z suszonych lici spoywano przy blach wtroby lub przy robaczycy, natomiast rozsypany po mieszkaniu odstrasza insekty. Zasadno wielu ludowych zastosowa piounu potwierdza medycyna wspczesna, ktra napary i nalewki z ziela tej roliny zaleca pi przy nieytach odka i jelit, zwaszcza przy skpym wydzielaniu sokw trawiennych i ci z objawami zgagi, odbijaniem, wzdciami, blami brzucha i kolk jelitow, a take przy braku apetytu, niestrawnoci i przewlekych zaparciach. Zewntrznie napary z piounu mona stosowa do wciera i przemywa przeciw wierzbowcom i przy wszawicy, natomiast w formie lewatyw przy robaczycy u dzieci.

63

Podbia Tussilago farfara


Jest jednym z pierwszych zwiastunw wiosny. Jego niewielkie, te kwiaty rozkwitaj ju w marcu i zd si zamieni w puszyst kulk nasienn, zanim pojawi si due, sercowate licie podbiau ciemnozielone z wierzchu i biae, aksamitne od spodu. Wanie od koloru owego jasnego spodu lici wywodzi si nazwa tej cennej roliny zielarskiej. Jej waciwoci lecznicze medycyna ludowa wykorzystywaa od wiekw. Niegdy dymem z ziela podbiau okadzano chorych na astm, mode licie przykadano na ylakowe owrzodzenia podudzi i przy leczeniu ry, za roztarte i zmieszane z miodem na opuchlizn. Sok z lici zasypanych cukrem, pito przy schorzeniach drg oddechowych. Wywarem z ziela przemywano rany, a take sporzdzano ze okady na obrzki i kpiele przy grulicy. Odwar z korzeni stosowano przy dolegliwociach reumatycznych i podagrze. Medycyna wspczesna do celw leczniczych wykorzystuje kwiaty oraz mode, dobrze rozronite i wolne od plam licie. Oba surowce naley zbiera przy sonecznej pogodzie, suszy w cieniu i przewiewie. Przetwory z podbiau zalecane s w nieytach drg oddechowych, przy trudnociach w przeykaniu i odkrztuszaniu, przy przewlekym zapaleniu oskrzeli i stanach zapalnych przeyku. Pomocniczo mona je stosowa w schorzeniach nerek, pcherza i jelit. Naparu z lici uywa si zewntrznie do przemywania ran, owrzodze, skalecze i stucze, twarzy przy trdziku, wypryskach i tustej cerze oraz do mycia gowy przy ojotoku. wiee, pogniecione lub zmiadone w maszynce do misa licie podbiau zaleca si na okady przy otarciu ng, obrzkach i owrzodzeniach. Licie suszone, palone w fajce, przynosz ulg przy atakach astmy. Kwiaty podbiau, majce silniejsze od lici dziaanie przeciwskurczowe, s zalecane przy kaszlu, gorczce, nieytach drg oddechowych i zaflegmieniu puc.

64

Nie tylko malwa czarna ... Alcea rosea var. Nigra


Farmaceuci opracowuj wci nowe leki hormonalne suce antykoncepcji i leczce bezpodno. Przynosz ulg w typowych dolegliwociach kobiecych, pojawiajcych si przed miesiczk i w czasie jej trwania, a zwaszcza w okresie klimakterium. Jednak nie wszystkie kobiety decyduj si na hormonaln kuracj. Alternatyw dla syntetycznych farmaceutykw s roliny lecznicze. Take kobiety ze swoimi typowymi dolegliwociami mog znale ratunek w fitoterapii. Dotaram do starych ksiek zielarskich i znalazam wiele ciekawych przepisw na sporzdzanie miksturek zioowych na wszelkie babskie boleci. Zacznijmy od bardzo nieraz przykrych zwiastunw miesiczki, fizycznych i psychicznych objaww tak zwanego zespou napicia miesiczkowego, w tym wzd. Na te przypadki polecam zestaw zi, ktre maj waciwoci rozkurczajce i poprawiajce ukrwienie narzdw rozrodczych. Zioa mieszamy w nastpujcych proporcjach: kwiat malwy czarnej 40 g dziurawiec 30 g li mity 30 g Dwie yeczki mieszanki (zawiera duo cynku) zalewamy wieczorem dwiema szklankami wrztku i odstawiamy na 15 minut. Pijemy jedn szklank wieczorem do godziny 20.00, drug rano do 9.00. kuracj rozpoczyna si na 2 tygodnie przed okresem i przestaje pi w momencie pojawienia si krwawienia. Po zayciu tych zi miesiczka bdzie bezbolesna, a kobieta spokojna i wyciszona. A oto inna mieszanka o podobnym dziaaniu zawierajca duo cynku: dziurawiec 30 g li ruty 30 g kwiat malwy czarnej 40 g Panie, ktre maja problemy z trawieniem, cierpi zwaszcza na dolegliwoci trzustki na dwa tygodnie przed okresem powinny przygotowa sobie nastpujcy zestaw zioowy: owocnia fasoli (biaego Jasia) 30 g li i kwiat poziomki 30 g prawolaz 10 g

65

ziele rzepiku 20 g mita 20 g Dla kobiet z chorobami ukadu krenia polecam: kwiat malwy czarnej 30 g macierzanka 30 g lebiodka 10 g kwiat gogu 10 g ziele serdecznika 30 g kwiat wrzosu 10 g Niektre panie, zwaszcza mode dziewczyny, ktre jeszcze nie rodziy, miewaj w okresie miesiczki tak silne ble, e mdlej, dokuczaj im te zawroty gowy. Osoby z takimi dolegliwociami powinny na 7 dni przed okresem pi zika: kwiat malwy czarnej 30 g li ruty 30 g krwawnik 40 g Zioa trzeba zmiesza, 2 yki zi zala 2 szklankami wrztku, pi 2 razy dziennie, rano i wieczorem po szklance naparu. W czasie kuracji, naley wykluczy z jadospisu wdliny i miso, aby odciy wtrob. Kuracje zioowe zwizane z miesiczk powinno si stosowa tylko od wrzenia do 21 marca. Po tym czasie organizm bdzie dostatecznie wzmocniony, aby poradzi sobie wiosna i latem. Nie tylko malwa czarna, ale take krwawnik i nagietek. Efektywnie reguluj prac ukadu hormonalnego u kobiet. Tak chtnie sadzona przed wiejskimi domami malwa czarna ma waciwoci antykoncepcyjne. Kobiety, ktre chciay ustrzec si ciy, przez drugi i trzeci tydzie cyklu piy napar z kwiatu malwy czarnej lub wywar z gotowanych nasion pietruszki i marchwi dziaajcych tak jak tabletki antykoncepcyjne. Hamuj owulacj i wymagaj cigego stosowania. Czy roliny mog pomc zachowa duej modo? Oczywicie. Na przykad orzechy laskowe znakomicie odmadzaj organizm, umacniaj koci, poprawiaj funkcjonowanie nerek (56 dziennie). Od pracy nerek zaley nasz mody wygld, sia i oglne samopoczucie. Osoby z upoledzonym funkcjonowaniem nerek odczuwaj ustawiczne zmczenie. Warto pamita o spoywaniu galaretek zawierajcych elatyn, gdy wzmacnia ona ukad kostny. Mona co jaki czas przez 78 dni poyka rano przy niadaniu yeczk sproszkowanej elatyny. Znakomicie poprawia stan naszego zdrowia yto. Jest ono lepiej przyswajalne ni pszenica. Oczyszcza organizm, regeneruje go wzmacniajc przy tym misie sercowy. Szklank yta zalewamy na noc 3 szklankami wody, rano puczemy i zalewamy wie wod. Gotujemy do mikkoci. W cigu jednego dnia w tygodniu stosujemy wycznie diet ytni. Mona doda do yta troch miodu. Po trzech miesicach takiej kuracji poczujemy si cakowicie odmodzeni. Wiosna bardzo sprzyja zabiegom regenerujcym. Kada z nas powinna przeprowadzi wtedy kuracj z modych sokw pokrzywy, babki lancetowatej czy mlecza. Soki sporz66

dzamy z caej roliny od korzenia po kwiat. Skrcamy ja przez maszynk, do p szklanki soku dodajemy szklank wody rdlanej i yeczk miodu. Tak sporzdzon mikstur wypijamy dwa razy w tygodniu po yeczce rozcieczonej w szklance wody w cigu dnia, najlepiej w poudnie. Po 14 dniach kuracji nasz organizm zyskuje zastrzyk modoci na cay rok. Z mniszka mona przygotowa nalewk na spirytusie (litr soku i litr spirytusu) i popija przez cay rok, raz dziennie po yeczce na szklank wody. Zahamuje proces starzenia si komrek i oczyci organizm z toksyn. Przepisy na rolinne eliksiry modoci zainteresuj na pewno panie w okresie przekwitania, gdy wtedy perspektywa staroci gwatownie si przyblia. Jednak o korzystaniu z nich radziabym pomyle znacznie wczeniej. Autorzy starych ksig zielarskich pisz, e kobieta, niezalenie od tego jak si czuje, po skoczeniu 40 lat powinna rozpocz siedmioletni okres przygotowania si do menopauzy. Musi to by dla niej czas szczeglnej dbaoci o siebie. Wspczesne metody diagnostyczne bardzo uatwiaj nam to zadanie. Trzeba rozpocz od sprawdzenia poziomu we krwi wszystkich biopierwiastkw (mikroelementw). Jeli ujawni si deficyt ktrego z nich, naley uzupeni. Musimy jednak robi to kompleksowo, gdy pierwiastki pozostaj wobec siebie w odpowiednich zalenociach. Na przykad magnez sprzony jest z wapniem i cynkiem. Wiele zi zawiera biopierwiastki w postaci soli mineralnych. Zaywajc odpowiednie zioa mona przeduy czas miesiczkowania. Taki efekt daje naprzemienne picie odpowiednich herbatek. Do ich przygotowania, bardziej ni czarna malw, polecam nagietek i krwawnik. Kuracj trzeba rozpocz przy pierwszych zakceniach regularnoci miesiczki, a jeszcze lepiej 34 lata wczeniej. Zioa pijemy przez dwa tygodnie poprzedzajce miesiczk, rano i wieczorem. W jednym miesicu bdzie to napar z krwawnika, w nastpnym z nagietka. Hormony zarwno mskie, jak i eskie zawiera kozieradka. Moemy przygotowa nastpujc mikstur: pyek pszczeli 100 g kozieradka 20 g mid spadziowy 1 kg Pyek i kozieradk zemle i poczy z miodem. Rano przez 6 tygodni zjadamy w czasie niadania du yk tej odywczej papki. Przed kuracj i po niej mona dla porwnania przeprowadzi badanie krwi na poziom hormonw i mikroelementw. Zarczam, e wyniki bd rewelacyjne. Kozieradka uszczelnia ponadto kociec, tak zagroony w czasie klimakterium. W okresie przekwitania, i nie tylko wtedy, moemy mie poytek z tymianku. To ziko zawiera lit i inne biopierwiastki potrzebne do prawidowego funkcjonowania mzgu, ukadu nerwowego i hormonalnego. Z tymianku mona zrobi silny wywar i pi go w kroplach. Ale jeszcze lepiej zaywa rano yeczk sproszkowanego tymianku zmieszanego z miodem spadziowym. Po trzymiesicznej kuracji ustpi zaburzenia ukadu nerwowego i hormonalnego. Kobiety cierpice na uderzenia krwi do gowy i oblewajce si potem, powinny pi mleko kozie, co najmniej 2 litry tygodniowo. Koza wraca do ask, gdy jej mleko jest bardziej zblione do naturalnego pokarmu matki i atwiej przyswajalne ni mleko krowie.

67

Przy nieprawidowym owosieniu, ktre jest utrapieniem wielu kobiet, pomocny moe by orzech laskowy. Mieszamy go w rwnych proporcjach z soczewic, soj, bia fasol i fasolka czerwona. Mielimy na proszek. Tak przygotowan odywk jemy co najmniej przez 6 tygodni w roku 2 razy dziennie po yce stoowej, tu po posiku. Zauwayam, e problemy z nadmiernym lub nieprawidowym owosieniem maj czsto kobiety, ktrych poywienie zawiera duo potraw misnych. Wegetarianki nie narzekaj na nadmierne owosienie i dugo wygldaj modo. Znajc dobrze waciwoci takich rolin jak malwa czarna, krwawnik, dziurawiec mona znale recept na wszystkie zdrowotne utrapienia kobiet. Syntetyczne medykamenty leczc jeden organ czsto szkodz innym. Zioa, zwaszcza w mieszkaniach, pomagaj na wiele schorze jednoczenie i regeneruj cay organizm. Dlatego coraz czciej decydujemy si na powolniejsz wprawdzie, ale cakowicie nieszkodliw kuracj zioow.

68

Kozieradka Trigonella foenum-graecum


Ta rolina jednoroczna naleca do motylkowatych przywdrowaa z rejonu Morza rdziemnego przed wieloma wiekami. W naszym kraju uprawia si j w bardzo niewielkich ilociach. Jest rolin wysok, o bardzo specyficznym zapachu, lubian przez kozy. Ma due waciwoci leczniczo-odywcze, szczeglnie jej owoce. Co zawiera nasza kozieradka? Saponiny, flawonoidy, witaminy PP, tuszcze, biaka, cholin, lecytyn, olejki eteryczne i sole mineralne. Nasiona od dawien dawna byy uznawane za cudowny lek w medycynie ludowej. Obecnie naukowcy zwrcili uwag na kozieradk i wyranie wrcia o ask, aby wspomaga chore ciao wspczesnego czowieka. Badania nad kozieradk wykazay, e zaywana doustnie w duych ilociach pobudza prac odka i daje du odporno na rne choroby. Np. wycigi i przetwory z nasion pobudzaj wydzielanie sokw odkowych i usprawniaj pac trzustki. Kozieradka wzmacnia organizm chorego na cukrzyc. Szczeglnie przydatna jest dla dzieci. Pobudza take czynno krwiotwrcz szpiku kostnego, zwiksza produkcj czerwonych ciaek. Jest doskonaym naturalnym lekiem w chorobach nowotworowych i popromiennych. Przypomn jeszcze, e ma ona dziaanie uszczelniajce na ciany naczy krwiononych, podobne jak ruta ogrodowa, dlatego jest niezbdna w wielu mieszankach zioowych. Wielk zalet lecznicz kozieradki jest to, e nie stwierdzono adnych dziaa ubocznych przy stosowaniu tej roliny. Kozieradk moemy uprawia w ogrdku, wysiewajc wczesn wiosn nasiona bezporednio do gruntu. Lubi gleb piaszczyst i duo soca. Nasiona powinnimy wysiewa zawsze w dniu owocu, wwczas uzyska si urodzaj i intensywne dziaanie lecznicze. Wiedz o tym ogrodnicy biodynamiczni, ktrzy stosuj si do faz ksiyca. Kiedy przed wielu laty pierwsza przekazywaam przepisy o cudownym dziaaniu kozieradki, spotykay si one z rnym oddwikiem. Teraz jestem spokojna, kozieradka znowu jest docenianym lekiem. Obecnie nasilaj si bardzo trudne do wyleczenia choroby skry. Kozieradka jest doskonaym lekiem na ppasiec. Ciepe kataplazmy stosowane na chore miejsca przynosz wielk ulg i likwiduj bl, przyspieszaj powrt do zdrowia. Sposb przygotowania: mielon kozieradk zalewamy wrzc wod, aby wytworzya si papka, dodajemy 1-2 yki oleju lnianego lub z rokitnika, rozprowadzamy na szarym ptnie i nakadamy ciepy okad na chore ciao. Okady zmieniamy co 3 godziny. To jeden z przykadw leczniczego dziaania kozieradki. Przekazuj te inne, ktre zdobyam od zielarzy ludowych. Prosz zabiegi wykonywa dokadnie, tylko wwczas bd skuteczne. Jestem przekonana, e kozieradka to jedno z najcenniejszych zi dane czowiekowi przez matk natur. Prosz o niej nie zapomina.

69

Otrzymuj setki listw, jak pomc chorym dzieciom, u ktrych odporno immunologiczna spada do zera, bo s nafaszerowane antybiotykami. Polecam, niezalenie od wieku i schorzenia, kozieradk z zioami na miodzie. Wzmacnia cay organizm, usuwa wszelkie toksyny, pomaga w samoleczeniu. Wskazane jest przeprowadzi kuracj odtruwajc i wzmacniajc organizm dwa razy do roku. Kobiety w ciy i matki karmice mog rwnie zaywa mikstur kozieradkow przez 4-6 tygodni. Take osoby, ktre maj anemi, szybko odzyskaj zdrowie. Mikstur naley spoywa dwa razy dziennie po yce stoowej rano, przynajmniej na godzin przed niadaniem i wieczorem przed snem. Dzieciom podajemy ma yeczk (mikstur polecam ju od pierwszego roku ycia, szczeglnie chorowitym, z niedowag). Mona popi odrobin przegotowanej wody. Oto przepisy na wzmocnienie i odtrucie organizmu: mid wielokwiatowy lub spadziowy 1 kg kozieradka 100 g macierzanka 10 g rzepik 10 g pokrzywa 5 g lebiodka 5 g krwawnik 10 g bazylia 5 g korze lubczyka 5 g tymianek 10 g kminek 10 g hyzop 5 g Dla dzieci: mid wielokwiatowy lub spadziowy 1 kg kozieradka 100 g macierzanka 10 g rzepik 10 g dziurawiec 5 g pyek pszczeli 10 g skrzyp polny 10 g kcze perzu 5 g Kozieradk w ziarnach i inne zioa dokadnie wymiesza, zemle na proszek i doda do miodu. Ukrci mas, przechowywa w chodnym miejscu. A oto przepis, na wzmocnienie krgosupa i innych koci, dla osb starszych: I mid 1 kg kozieradka 150 g pokrzywa 10 g kcze perzu 20 g rdest ptasi 20 g korze ywokostu 20 g
70

rzepik 10 g tymianek 10 g II mid 1 kg kozieradka 100 g babka lancetowata 50 g krwawnik 10 g rzepik 10 g bazylia 20 g macierzanka 20 g owoc kolendry 10 g Przyrzdzamy mikstur miodowo-zioow jak wyej. Zaywamy dwa razy dziennie po yeczce stoowej przez 6 tygodni. Przypominam, aby z jadospisu wyczy miso, alkohol i wywary z koci za wprowadzi kasz gryczan, jaglan i kukurydz. Kakao naley przyrzdza na wodzie z miodem lipowym. Dzieciom moemy podawa w okresie jesienno-zimowym kozieradk z twarogiem i kminkiem. Dobre rezultaty daje leczenie kozieradk chorb skry, takich jak: wrzody, czyraki, zapalenia skry, uszczyca, egzema, swdzenia ciaa, oparzenia. Sposb przygotowania podstawowej mikstury: yk stoow zmielonych nasion kozieradki wymiesza z dwoma szklankami wody i gotowa 2-3 minuty na maym pomieniu. Odstawi pod przykryciem, dosypa po kwadransie czubat yk rumianku. T podstawow mikstur stosowa do przemywania, a take na okady (posugujc si wycznie lnianym szarym ptnem). Jeli mamy jczmie na powiece, prosz naoy kompres, szybko zginie. Kozieradka leczy te choroby jamy ustnej paradontoz, inaczej przyzbic, stany zapalne przy sztucznej szczce. Zmielon kozieradk trzeba wwczas zala wrztkiem, uformowa dugi klusek i oboy na noc dzisa. Po pierwszym zabiegu bdzie widoczna poprawa, a po kilku cakowite wyleczenie. Jeli mamy ubytki w zbach i cierpimy, mona zaoy na 2-3 dni plomb kozieradkow, bl ustanie i ustpi stan zapalny. Kompresy na czyraki i ropnie robimy z dwch zestaww zi: I kozieradka 50 g babka lancetowata 20 g rumianek 10 g ogrecznik 5 g korze ywokostu 20 g II kozieradka 100 g babka lancetowata 20 g ogrecznik 30 g

71

yk zmielonych zi zala wrztkiem, wytworzy papk, rozprowadzi na chore miejsca. Dodatkowo naoy ceratk, aby duej utrzyma ciepo. Kompres zmienia 2-3 razy dziennie. W kuracji dobrze jest stosowa obie mieszanki naprzemiennie. Przy wypadaniu wosw zagotowa krtko, najlepiej rano, jedn yk nasion w dwch szklankach wody, doda 2 czubate yki pokrzywy i zostawi pod przykryciem na 2-3 godziny. Umyte wosy wypuka wielokrotnie ciepym wywarem. W cigu kilku tygodni nastpi radykalna poprawa. Kolejna propozycja: surow zmielon kozieradk w rwnych ilociach poczy z pokrzyw i skrzypem. Zaywa przez 28 dni przed niadaniem yk s[proszkowanych zi z yk miodu. Wzmocni si paznokcie i wosy, poprawi cera. Tak kuracj szczeglnie polecam paniom wczesn wiosn. Kpiele w wywarze z kozieradki wygadzaj zmarszczki i odywiaj skr. Na koniec, jeszcze jedno zastosowanie kozieradki przy stanach zapalnych odbytu: kozieradka 50 g rumianek 20 g kora dbu 20 g Zioa dokadnie wymiesza, czubat yk zi gotowa w litrze wody przez 56 minut i zostawi pod przykryciem na 2 godziny. Wieczorem przela wywar przez sito, doda 2 litry gorcej wody i robi nasiadwki, 2 razy w tygodniu przez okres 23 tygodni. Dodatkowo proponuj pi przed snem napar z macierzanki. Przez okres kuracji wyczy z jadospisu wszystkie wdliny i wywary z koci.

72

Gorczyca biaa Sinapis alba


Gorczyca biaa naley do rolin jednorocznych, pochodzi z Europy Poudniowej. Jest uprawiana ze wzgldu na walory smakowe nawet w Ameryce Pnocnej. Znana jest jako podstawowy surowiec do wyrobu musztardy, szczeglnie we Francji i w Polsce. Mao znana jako rolina lecznicza. Z maego ziarenka wyrasta krzew do 70-80 cm, kwitnie to, a nasiona zebrane jesieni zawieraj luz, oleje, glikozydy, aminy, skadniki mineralne i flawonoidy oraz du ilo siarki. Ju w staroytnoci gorczyc uprawiano w Indiach, a wykopaliska wskazuj na to, e ludy sumeryjskie uprawiay nasiona gorczycy w celach leczniczych. Natomiast pierwsze przepisy, jak wykona musztard, pochodz od Rzymian. Do Polski nasiona gorczycy dotary na przeomie 16-17 wieku. Nasiona gorczycy nale do lekw antyseptycznych i powlekajcych. Wycigi wodne z nasion zwikszaj apetyt, przyspieszajc wydzielanie sokw trawiennych. Lecz take nieyt odka, zaparcia i dziaaj osaniajco na jelito grube. Osoby otye majce problemy z wyprnieniem powinny przed snem, zay yk stoow nasion gorczycy, popi szklank ciepej, przegotowanej wody. Rano zaparcie ustpi (nasiona pczniej i wspomagaj perystaltyk jelit). Kuracj mona prowadzi przez 21 dni, zrobi 7 dni przerwy i ewentualnie jeszcze wrci do kolejnego 21dniowego Pomocny jest take wywar. yk nasion gorczycy zagotowa rano w szklance wody i zostawi pod przykryciem do wieczora, wypi nasiona z wod przed snem. Tak kuracj stosujemy naprzemiennie 7 dni i 7 dni przerwy przy bardzo zastarzaych stanach. (Nie podajemy dzieciom i kobietom ciarnym). Przygotowane w taki sposb nasiona gorczycy tworz warstw ochronn bony luzowej odka, chroni i lecz, a pczniejce w przewodzie pokarmowym spulchniaj mas kaow w jelicie grubym, agodnie przeczyszczajc. Opisan wyej kuracj mona przeprowadzi take przy maym wydzielaniu soku odkowego lub niestrawnoci. Doskonay jest stosowany pomocniczo pieprz zioowy na bazie gorczycy: gorczyca biaa 200 g gorczyca czarna 10 g korze chrzanu 10 g jagody jaowca 20 g estragon 50 g pieprz biay 50 g papryka sodka 20 g kolendra 20 g tymianek 100 g

73

Skadniki dokadnie wymiesza, zemle na proszek i dodawa do potraw dwie yki stoowe dziennie przez okrgy rok (nie gotowa). Jeli kto zechce, aby przyprawa bya bardziej pikantna, moe doda 50 g zmielonego imbiru lub ostrej, czerwonej papryki. W zatruciach odkowych chory moe wypi jedn yk przyprawy z odrobin wody na czczo. Macerat gorczycowy przygotowujemy w sposb nastpujcy: 2 yki zmielonej gorczycy zala wieczorem szklank gorcej wody i zostawi pod przykryciem do rana; rano ogrza napar i przecedzi. Pi 3 razy dziennie po 1/3 szklanki, na godzin przed posikami przez 18 dni. Macerat polecam w przypadku sabego wydzielania soku odkowego. Przy nadmiernym wydzielaniu soku odkowego naley zaywa proszek zrobiony z: gorczyca biaa 50 g kminek 50 g koper woski 50 g Zmieli wszystkie skadniki, rano przed niadaniem je po yeczce proszku przez 21 dni w miesicu; popi szklanki ciepej przegotowanej wody. Na ble reumatyczne: 1 kg gorczycy wsypa do woreczka z szarego ptna i przykada na noc na chore miejsca. Moemy te zrobi poduszk gorczycow. W tym celu prosz: gorczyca biaa 1 kg koper woski 100 g kolendra 100 g korze lubczyka 20 g Nastpnie dokadnie wymiesza, zrobi poszewk 30x30 cm i wsypa do niej zmieszane zioa. Na poduszce mona spa nawet 3 lata. Min migrenowe ble gowy, a gdy boli krgosup poduszk pooy na noc pod krgosup. Gorczyca doskonale dziaa jako neutralizator ciekw wodnych, mona zrobi z niej domowym sposobem materac i pooy cae ko pod przecierado; bdziemy spa spokojnie. Gorczyca biaa jest doskonaym lekiem. Dodawana przez cae lato i jesie do saatek (po kilkanacie ziaren), zapewni dobr prac odka i ureguluje procesy gnilne w jelicie grubym. Ziarna moemy dodawa rwnie do masa (cae lub utarte) i do kanapek, dla dzieci i dorosych.

74

Ra dzika Rosa canina


Wystpuje w caej Europie, Azji i w Afryce Pnocnej. W naszym kraju ronie przewanie dziko na brzegach lasw i na miedzach. Jest rwnie sadzona w ogrdkach i parkach miejskich. Uczeni poznali ponad 1000 gatunkw ry, w Polsce ronie ponad 20, odpornych na mrz. Jest krzewem dorastajcym do 2 3 metrw wysokoci, o jasnozielonych, zbkowanych liciach. Kwitnie wczesna wiosn, kwiaty maj delikatne patki, czsto bladorowe o miym zapachu. Czerwona szczepinka owalnie wyduona jest owocem. W koralowej owocni znajduj si nasiona, ktre dojrzewaj pod koniec padziernika i s surowcem leczniczym. Natomiast kwiaty, ktre take zbieramy, po wysuszeniu przechowujemy w suchych naczyniach i dodajemy do herbaty i mieszanek zioowych. Owoce ry zawieraj due iloci witaminy C (w 100 g od 500 do 1500mg), a take witaminy K, P, B2, E, PP, B1, karoten i pektyny. Maj dziaanie uspakajajce i moczopdne. S te stosowane zewntrznie napar suy do przemywania skry. Owoce ry zawieraj kwasy organiczne: jabkowy, bursztynowy i cytrynowy, a take skadniki mineralne (potas, elazo, fosfor, sd, magnez, wap, magnez, siarka), biaka i tuszcze. Kilka owocw ry pokrywa cakowicie zapotrzebowanie ludzkiego organizmu na witamin C. Waciwoci lecznicze dzikiej ry czowiek pozna wiele tysicy lat temu. Niegdy bya traktowana jako poywienie. Z wysuszonych patkw ry prosz przygotowa poduszk na bezsenno; daje spokojny sen i umierza ble migrenowe. Gotowane w winie wiee lub wysuszone patki ry s dobrym lekiem na choroby odka. yk patkw gotujmy krtko w l wytrawnego wina. Napj przechowywa naley w chodnym miejscu i zaywa dwa razy dziennie 25 g przed posikami, a do ustpienie choroby. Obecnie w medycynie ludowej, i nie tylko, owoce ry dzikiej stosuje si przy nadcinieniu, w schorzeniach wtroby, w chorobach serca, szczeglnie u kobiet. Patki natomiast maj szerokie zastosowanie w leczeniu chorb skry, blu garda (chrypka). Szczypt patkw zala wrztkiem, przykry na kilka minut, zrobi kompres, zuywajc patki, a gardo puka kilkakrotnie naparem. Przy biegunkach w okresie letnim stosujemy wywar z modych wiosennych pdw. yeczk pocitych pdw gotujemy w dwch szklankach wody ok. 56 minut, zostawiamy pod przykryciem i wypijamy w cigu dnia.

75

Owoce ry maj dziaanie moczopdne, ciopdne i przeciwzapalne. Wzmacniaj organizm rekonwalescentw, agodz dokuczliwo kamicy nerkowej, rwnie u dzieci. zaywanie owocw dobrze wpywa na przemian materii, a take na obnienie cholesterolu we krwi u osb starszych. Moemy stosowa napary z owocw ry przy awitaminozie, bezsennoci, anemii. Aby przygotowa napar z owocw ry prosz zala yk stoow owocw szklanka wrztku i zostawi na ca noc, rano podgrza, doda owoc maliny, yk miodu i wypi na niadanie. Moemy przyrzdzi cudowna w dziaaniu nalewk ran: owoc ry 1 kg cukier 500 g mocne czerwone wino wytrawne lub dobra czysta wdka 2 l Cukier rozpuci w rozgrzanym winie i zala owoce ry, doda odrobin cynamonu, gaki muszkatoowej i zostawi w ciepym miejscu na 34 dni, potem zla do ciemnych butelek i zaywa 2 razy dziennie po kieliszku (50). Ta nalewka leczy cay organizm. Z owocw ry przyrzdza si rwnie witaminowe mikstury, ktre polecam szczeglnie dzieciom. Przepis na mieszank z owocami i patkami ry wspomagaj prace nerek. Stosowa przy wszystkich chorobach nerek przez 6 tygodni, nawet przy kamicy nerkowej: owoc ry 100 g kwiat ry 10 g pdy modej ry 50 g li jeyny lenej 20 g owoc jeyny lenej 20 g rdest ptasi 50 g skrzyp polny 50 g owoc poziomki 20 g li poziomki 50 g Zioa dokadnie wymiesza, dwie czubate yki zala czterema szklankami wrztku w termosie i zostawi na noc. Rano wypi szklank przed niadaniem, a reszt w cigu dnia do godz. 19.00.

76

Malina Robus idaeus


Znany i popularny krzew maliny ronie w lasach, w grach, w ogrodach. Ogem poznano ok.400 gatunkw maliny. Najbardziej znane s: malina ogrodowa, hodowana w przydomowych ogrdkach i malina rowa, posiadajca sodkie, due owoce, zbierane dwa razy do roku. Owoce maliny zawieraj cukry fruktoz, glukoz sacharoz, kwasy jabkowy, cytrynowy, salicylowy, mrwkowy, skadniki mineralne potas, elazo, ogromne iloci cynku witaminy: B1, B2, B6, C, PP, prowitamin A, natomiast licie garbniki, kwasy organiczne (cytrynowy, mlekowy), skadniki mineralne, witamin C, prowitamin A. Malina rosnca w stanie dzikim ma silniejsze dziaanie lecznicze ni ogrodowa. W leczeniu domowym naley wic stosowa malin dziko rosnc. Owoce zbieramy dojrzae i suszymy w temperaturze 30 400C. Licie zrywamy bez ogonka, od maja do wrzenia. Suszymy rwnie w temperaturze 400 C. Szesnastowieczny przyrodnik polski, Syreniusz poleca kwiat maliny utarty z miodem i rozcieczony wod do przemywania chorych oczu w stanach zapalnych. Oto choroby, ktre leczono niegdy krzewem malinowym w dawnej Polsce, a dzisiaj leczy si jeszcze na Podkarpaciu i lsku: astma, ukszenia gadw, kamica nerkowa, ble odka, skleroza, odra, schorzenia skry, ukad trawienny, i niedokrwisto. Ponadto zimowe pdy maliny gotowano i podawano w postaci wywaru z miodem malinowym przy wysokiej gorczce i przezibieniu. Natomiast same owoce maliny dziaaj moczopdnie, przeciwgorczkowo, przeciwreumatycznie, a suszone wchodz w skad wielu mieszanek zioowych. Niektre panie domowym sposobem wytwarzaj syrop malinowy, ktry podaj w stanach grypowych dzieciom i dorosym. Aby sporzdzi napar z wysuszonych owocw prosz wsypa du yk malin o szklanego naczynia, zala wrztkiem (2 szklanki) i krciutko zagotowa, doda na sicie odrobin kwiatu lipowego i zostawi pod przykryciem na 15 20 minut. Napar pi rano i wieczorem. Przy biegunkach nieznanego pochodzenia moemy zastosowa wywar z wysuszonych lici maliny. Jedn yk lici zala szklank zimnej wody i zostawi do macerowania na 1 godzin, nastpnie zagotowa, zostawi pod przykryciem na 1520 minut i pi 34 razy dziennie po szklanki wywaru przez kilka dni. Zachowa diet. Dzieci chorujce na zapalenie garda mog uywa wywaru z lici do pukania garda; przy ropnej anginie rwnie doroli. Oto kilka przepisw domowego stosowania krzewu malinowego w innych schorzeniach:
77

przy blach odka: li maliny 50 g dziurawiec 20 g macierzanka 30 g Jedn yk wymieszanych zi zagotowa krtko w dwch szklankach wody, zostawi pod przykryciem na 1520 minut i pi napar w cigu dnia przed posikami do ustpienia blu, z reguy przez kilka dni. Uporczywy kaszel leczymy naparem z malin przygotowanym w nastpujcy sposb: pdy zimowe maliny 100 g kwiat maliny 20 g owoc maliny 30 g Pdy zagotowa w litrze wody, nastpnie doda wymieszane kwiaty z owocami (jedn yk) i zostawi napar w termosie. Pi kilka razy dziennie po szklanki po jedzeniu przez 78 dni. Ustpuje kaszel i gorczka. Dla osb cierpicych na bezsenno przygotowujemy: kwiat maliny 50 g li maliny 20 g kwiat lipy 30 g li melisy 20 g owoc poziomki 30 g Wszystkie skadniki dokadnie wymiesza, yk stoow zala w termosie na 3 godziny szklank wrztku. Wypi przed snem z odrobin miodu. Mieszank moemy stosowa 28 dni. Malina moe take przynie ulg osobom chorym na astm. Trzeba dysponowa wieymi limi malinowymi i miodem. sok z utartych i odcinitych lici maliny 100 g mid 300 g Skadniki dokadnie wymiesza i zaywa jedn yeczk w cigu dnia przez 3 miesice. Przynosi ulg. W przypadku blu piersi moemy sobie pomc zaywajc mikstur: wiee licie maliny 100 g kwiat maliny 50 g wytrawne czerwone wino 1 l Kwiaty i licie zagotowa w winie (krtko), zostawi pod przykryciem na godzin, nastpnie przefiltrowa przez gaz, doda 300 g miodu i zaywa 2 razy dziennie po 50 g przez 1014 dni. Mikstur przechowywa w chodnym , ciemnym miejscu. Nalewk mona stosowa take przy bolesnych menstruacjach (rwnie u modych dziewczt).

78

Jako ciekawostk dodam, e w medycynie tybetaskiej bya i jest stosowana malina w neurozach i we wszystkich infekcjach organizmu. Tybetaczycy wykorzystuj ca rolin, to jest korze, kwiaty, li, pdy, owoce wszystkie skadniki cz w rwnych ilociach i podaj w postaci wywaru.

79

Porzeczka czarna Ribes nigrum


Krzew porzeczki czarnej wystpuje w caej Europie i Azji, wszdzie tam, gdzie wieci soce. W Polsce ronie rwnie w stanie dzikim w lesie i nad brzegami rzek. Dorasta do wysokoci 2 m, licie ma do due, klapowate; kwiaty adnie i delikatnie pachnce zebrane w kicie gronowe, kwitn wczesn wiosna. Zapach krzewu porzeczki czarnej nie wszystkim odpowiada, cay krzew jednak ma ogromne waciwoci lecznicze. Licie zerwane i wysuszone wczesna wiosna zawieraj garbniki, kwasy organiczne, olejek eteryczny, odrobin skadnikw mineralnych, bor, magnez. Dojrzae owoce czarnej porzeczki zawieraj cukier, kwas organiczny askorbinowy, witamin C oraz kwas cytrynowy, antocjany, pektyny i due iloci boru. Waciwoci lecznicze porzeczki czarnej zostay docenione przez chorych na nerki. Zwiksza ona bowiem wydalanie moczu. Wycigi z lici wpywaj na przemian materii u osb otyych, ponadto maj dziaanie przeciwzapalne w organizmie, hamuj rozwj drobnoustrojw w przewodzie pokarmowym. Bardzo polecam sok ze wieych lici porzeczki do oczyszczenia organizmu w kuracjach wiosennych: 23 yki soku doda do szklanki wody oligoceskiej i wypija 2 3 szklanki dziennie przez 9 dni, zachowujc diet bezmisn. Sok moemy podawa rwnie dzieciom od lat trzech, w nieytach ukadu pokarmowego. Oto mieszanka na oczyszczenie nerek dziaanie moczopdne i przeciwzapalne: li porzeczki czarnej 100 g li i kwiat ogrecznika 20 g skrzyp polny 50 g kwiat akacji 20 g rdest ptasi 10 g Zioa dokadnie wymiesza, czubat yk zagotowa krtko w dwch szklankach wody, zostawi pod przykryciem na 15 minut. Pi przed posikiem po szklanki cztery razy dziennie przez 14 dni. Kuracj mona po 9 dniach przerwy powtrzy. Nie podajemy dzieciom do lat 14tu. W czasie kuracji zachowa diet bezmisn. Dziaanie przeciwzapalne: li porzeczki czarnej 100 g li i kwiat szawi 20 g

80

kwiat kocanki 20 g kwiat rumianku 10 g ziele skrzypu polnego 50 g Stosowa jak wyej. Dziaanie moczopdne: li i kwiat porzeczki 100 g wietlik kowy 20 g skrzyp polny 50 g ziele srebrnika 20 g li mniszka 30 g kwiat mniszka 20 g kwiat tarniny 10 g Zioa dokadnie wymiesza, dwie czubate yki zala wieczorem 4 szklankami wrzcej wody i zostawi w termosie przez ca noc. Pi na godzin przed posikami przez 9 dni, zachowujc diet bezmisn. Kuracj mona stosowa wielokrotnie; wypukuje ona piasek z nerek, po prostu dziaa oczyszczajco. Po 9 dniach stosowania trzeba zrobi czternastodniow przerw. Na owrzodzenie jelit: li porzeczki czarnej 100 g korze podbiau 20 g kwiat dziurawca 20 g li rozmarynu 10 g li babki lancetowatej 50 g kcze perzu 30 g korze ywokostu 20 g Zioa dokadnie wymiesza, zemle, opakowa w opatki apteczne nr 6. Zaywa rano jedna tabletk przed niadaniem, a wieczorem przed snem 2 tabletki, czyli opatki, przez 9 dni. Nastpnie tylko na noc 2 opatki przez 28 dni, zachowujc cis diet. Wykluczy wywary z koci, herbat alkohol. Dla dzieci od lat trzech moemy przygotowa mieszank wzmacniajc organizm: li porzeczki czarnej 50 g kwiat porzeczki czarnej 50 g owoc porzeczki czarnej 20 g melisa 10 g macierzanka 20 g bukwica lekarska 20 g kwiat rzepiku 30 g Ma yeczk zi zala rano szklanka wrzcej wody, zostawi pod przykryciem i podawa dzieciom w cigu dnia z odrobin mity, do godz. 18.00.
81

Czarna jagoda (borwka czernica) Vaccinium myrtillus


Delikatna, drobna krzewinka ronie we wszystkich krajach Europy, jak rwnie w dalekiej Azji. Wyrasta do 40 cm wysokoci, ma jajowate twarde licie, brzegami zbkowane, bardzo zielone. Kwitnie w maju, kiedy pojawiaj si na niej charakterystyczne kwiatuszki dzbanuszkowate, zielono rowe, o bardzo delikatnym zapachu. Po okresie kwitnienia dojrzewaj jagody, czarne z bkitnym nalotem, z ma gwiazdk na wierzchu. Zbieramy dojrzae jagody pod koniec czerwca do poowy lipca. Wczeniej, w maju, zbieramy mode pdy lici, bardzo delikatnie, uwaajc aby nie uszkodzi caego krzewu. Robimy to bowiem w okresie kwitnienia. Jagody suszymy w przewiewnych pomieszczeniach. Moemy przechowywa w szklanych naczyniach przez 3 lata. Licie czarnej jagody zawieraj insulin (bardzo wana uwaga dla chorych na cukrzyc), kwas garbnikowy i chininowy, sole wapniowe. W jagodach s obecne: barwnik czerwonofioletowy i kwas benzoesowy, cukier ciaa pektynowe, guma, kwas jabkowy i cytrynowy. Napar z lici leczy osabiony pcherz moczowy, nieyt jelita grubego, biegunk i tyfus brzuszny. Licie s jednym ze skadnikw w mieszankach dla chorych na cukrzyc. O leczniczych waciwociach czarnej jagody opowiada Paracelsus i w. Hildegarda. Wspczeni potwierdzili dziaanie lecznicze lici i jagd zebranych w porze dojrzewania. Czarna jagoda zostaa uznana za lek o niezawodnym dziaaniu. I tak uporczywe choroby garda mona wyleczy zagszczonym sokiem z czarnej jagody. Kuracja polega na pdzlowaniu nim jamy ustnej kilka razy dziennie. Leczymy tak pleniawki, zapalenie jamy ustnej, angin i grzybka biaego. Wywar z licia podajemy przez cae ycie chorym na cukrzyc, zarwno dorosym, jak i dzieciom. Aby sporzdzi wywar, prosz gotowa czubat yk lici 6 minut w 1,5 szklanki wody (pod przykryciem, bardzo powoli), pi przed posikiem rano i wieczorem po szklanki wywaru. Moemy zrobi po 28 dniach przerw siedmiodniow, i wrci do kuracji. Ks. Kneipp poleca czarn jagod w postaci nalewki na wzmocnienie wzroku. Szklank wieych jagd oraz yk wieych lici zala litrem czystej wdki w zielonym szkle i zostawi na socu na 14 dni a nastpnie odstawi w chodne, ciemne miejsce. Zaywa dwa razy dziennie przez 6 miesicy po 60 kropli na wod midzy posikami. Po kuracji nastpi wyrana poprawa wzroku i stanu caego organizmu. Dzieciom moemy podawa 25g przy problemach z odkiem lub przy biegunce. Dawniej uywano soku ze wieych jagd do przemywania otwartych ran, a skuteczno jego dziaania potwierdzia nauka wspczesna. Dziaanie lecznicze powoduje zawar82

ty w soku kwas benzoesowy i tanina. Sporzdzono rwnie ma na trudno gojce si rany. Nie naley jednak naduywa soku z czarnych jagd, poniewa moe wywoa zaparcia. W okresie zbiorw kady z nas powinien przez dwa tygodnie zjada po dwie szklanki jagd, aby poprawi wzrok i oczyci ukad trawienny ze zogw i toksyn. Natomiast chorzy na cukrzyc, powinni si stara, by herbata z lici staa si ich codziennym napojem, (zawiera hormon zbliony do insuliny). Badania wykazay, e dwutygodniowa kuracja jagodowa przeprowadzona kadego roku reguluje proces trawienia, dezynfekuje organizm, przeciwdziaa chorobom nowotworowym. Prosz nie gotowa z czarnej jagody, poniewa traci ona swoje waciwoci lecznicze, lecz sporzdzi przecier; wiee jagody w proporcji 1:1 z cukrem. Moemy uywa suszu jagodowego, dodajc go przez cay rok do mieszanek zioowych. Chorym na cukrzyc dzieciom polecam wspomagajco napar: li czarnej jagody 100 g kcze perzu 30 g kozieradka 20 g lub li czarnej jagody 100 g li podbiau 20 g skrzyp polny 30 g Zioa dokadnie wymiesza, yk stoow zala rano dwiema szklankami wrztku i zostawi pod przykryciem na trzy godziny. Po raz pierwszy podajemy dziecku o godz. 11.00 szklanki naparu, drug powk wieczorem po kolacji, reszt naparu dodajemy do kpieli stp; dzieci bd miay spokojny sen. Napar zawsze musi by ciepy. Dodatkowo przez pewien czas moemy stosowa kpiel dwa razy w tygodniu przed snem, przygotowan z mieszanki: li czarnej jagody 100 g li borwki brusznicy 100 g kwiat kocanki 50 g skrzy polny 100 g tatarak 50 g Wymiesza zioa du gar gotowa 6 minut w 3 litrach wody i doda do kpieli. A oto zioa oczyszczajce organizm wiosn, polecane otyym, chorym na cukrzyc: li czarnej jagody 100 g owoc czarnej jagody 50 g ziele rzepiku 20 g

83

ziele rdestu 30 g kcze tataraku 20 g owoc kolendry 30 g li poziomki 50 g szawia 30 g li mity 20 g Zioa dokadnie wymiesza, 2 czubate yki zala 4 szklankami wrztku i zostawi pod przykryciem albo w termosie na trzy godziny. Pi ciepy napar w cigu dnia midzy posikami przez 28 dni, nastpnie zrobi przerw 9 dni i kuracj powtrzy jeszcze raz. Kuracj oczyszczajc moemy przeprowadza kadego roku na wiosn.

84

Nasturcja Tropaeolum
Jest rolin jednoroczn o bardzo zielonych liciach. Z ktw lici wyrastaj due pomaraczowe lub te kwiaty. S waciwie bezwonne, lecz bardzo sodkie w zakoczeniach ogonkw. Nasturcj lubi szczeglnie pszczoy. Pochodzi z Ameryki Poudniowej, na pocztku bya rolin ozdobn, pniej odkryto jej waciwoci lecznicze. Nasiona zbieramy w miar dojrzewania. Kwiaty i nasiona zalewamy w rwnych ilociach 1:1 wdk zwyk i zostawiamy na socu na 14 dni. Otrzymujemy doskona nalewk na porost wosw. Na litr wdki wystarczy 150 g mieszanki zioowej. Poniewa substancje zawarte w nasionach (glikotropeoliny i biaka) s wydalane z moczem, stosuje si je jako rodek dezynfekujcy ukad moczowy i w stanach zapalnych. Z modych lici moemy zrobi lecznicz saatk, dodajc je do mizerii. Dziaa oczyszczajco i leczy awitaminoz.

85

Aster chiski Callistephus chinensis


Ojczyzn astra s dalekie Chiny. Dopiero w 1732 r. zosta on przywieziony do Francji. aciska nazwa pochodzi od dwch greckich sw kallos pikny i stephos wieniec. Obecnie na caym wiecie uprawia si kilkadziesit odmian astra chiskiego. Rni si wielkoci kwiatw i kolorem. Europejczycy hoduj astry w ogrodach jako pikn ozdob rabat. Chiczycy dugo utrzymywali w tajemnicy waciwoci lecznicze tego piknego kwiatu. Wykorzystywano gwnie podstawow odmian astra: z jego patkw i melisy przygotowywano napar nasenny, dodawano rwnie do kpieli z patkami ry i kwiatem jaminu. Wysuszone patki astra stosowano z kwiatem akacjowym w chorobach ukadu krenia i na uspokojenie dla osb nadpobudliwych. Byy to herbatki przeznaczone dla kobiet i modych niezamnych dziewczt.

86

Ra stulistna Rosa centifolia


Jest krzewem wieloletnim, moe siga do kilku metrw wysokoci. Kwiaty rowe, kwitnie wczesnym latem. Pochodzi z Iranu, jest jedn z najstarszych r, ktre przywdroway do Europy. Dzisiaj pozostaa tylko we Francji, gdzie jest uprawiana do produkcji, znanej z jakoci, wody ranej. Ma zastosowanie nie tylko w kosmetyce. Szczeglnie polecana do kpieli dla pa i dzieci, goi zranienia skry, dziaa regenerujco na rany i oparzenia. Przy trdziku modzieczym zaleca si okady na chore miejsca ze wieych, zgniecionych patkw przez kilkanacie dni. Olejek rany moe posuy do kpieli. Patki rane przesypane warstwowo cukrem s doskonae do herbaty. Wysuszone patki ry stulistnej dodajemy do mieszanek herbacianych, a sama herbata dziaa kojco i nasennie. Wysuszone patki ry przechowujemy zawsze w ciemnym, szklanym naczyniu tylko przez rok. Przemywanie twarzy naparem z patkw ry czyni cer bardzo delikatn, likwiduje kurze apki.

87

Kosaciec florentyski Iris florentina


Rolina wieloletnia, ronie do 100 cm wysokoci. Na terenie Polski spotykana w ogrodach. Znana od 2000 lat, przywdrowaa do nas z Woch. Odmiany kosaca rni si barw kwiatw i zapachem. Zbiory przeprowadza si w czwartym roku ycia roliny. Zawiera skrobi, olejki lotne i luz. Korzenie w czasie suszenia wydzielaj fiokowy zapach. W lecznictwie ludowym ma szerokie zastosowanie w blach garda, grypie, przy uporczywym kaszlu. wiey korze uciera si na tarce, dodaje yk miodu. Mikstur t trzeba ssa kilka razy dziennie. Dla dzieci umyty korze gotuje si krtko w zalewie cukrowej; likwiduje kaszel i bl garda. Wysuszone kcza mona dodawa do naparu czarnej herbaty dziaa napotnie i wykrztunie, obnia temperatur. Mona zrobi nalewk na 50% spirytusie do przemywania ciaa adnie pachnie. Nalewka: Do litra spirytusu, doda dwie czubate yki wysuszonego korzenia, odstawi w ciemne miejsce na 21 dni.

88

Tarnina Prunus spinosa


Krzew tarniny to rozoyste, strzpiaste gazie z bardzo ostrymi kolcami. Tarnina ronie do 3 m wysokoci, na obszarach pl i lasw, znana jest z piknych delikatnych, biaych kwiatw i cierpkich owocw dojrzewajcych pn jesieni. Mode pdy gazek s pokryte szarym puchem, delikatne w dotyku, obsypane kwiatem pod koniec marca i na pocztku kwietnia. Niegdy rolnicy nie wycinali krzewiastej tarniny, bo bya ceniona za swoje waciwoci lecznicze (korzenie oraz zerwane w grudniu lub styczniu przemroone owoce). Korzenie i kor zbieramy jesieni od wrzenia do koca padziernika, kwiaty i mode pdy w maju. Warto przypomnie niedoceniane waciwoci tarniny. Kwiaty i mode pdy lici s doskonaym lekiem przy schorzeniach nerek u dzieci i dorosych oraz pcherza moczowego u osb starszych. Obniaj cinienie krwi, rwnoczenie dziaaj dobroczynnie na krzepliwo krwi. Jak stosowa kwiaty i licie? Przy schorzeniach nerek i pcherza moczowego prosz zala rano dwie yki lici trzema szklankami wrztku, najlepiej w termosie, i wypi ca zawarto w cigu dnia do godz. 20.00, zawsze przed posikami. Dzieciom podajemy herbat tylko z kwiatw jedn yk stoow na dwie szklanki wrztku. Czas kuracji 7 dni. Doroli powinni stosowa napar przez 28 dni, zrobi 7 dni przerwy i powtrzy kuracj przez kolejne 14 dni. Z jadospisu wyczy wieprzowin i wywary z koci, czekolad i sodycze. Przy uporczywych zaparciach stosujemy, z dobrym skutkiem: kwiat tarniny 100 g kora kruszyny 30 g korze e-szenia 10 g korze omanu 20 g li mity 40 g Skadniki dokadnie wymiesza, yk stoow zagotowa krtko w 300 ml wody. Wywar pi trzy razy dziennie na godzin przed posikami, przez 9 dni. Kuracj mona powtrzy. Zi nie podajemy dzieciom do 12 roku ycia. Aby oczyci nerki z piasku prosz zastosowa mieszank: kwiat tarniny 100 g pczki brzozy 50 g nasiona pietruszki 50 g

89

Zioa dokadnie wymiesza, yk stoow mieszanki zala dwiema szklankami wrztku i zostawi pod przykryciem na noc. Rano przed niadaniem wypi szklank ciepego naparu, drug po kolacji przed snem. Zioa stosujemy 14 dni, robimy 7 dni przerwy i powtarzamy kuracj przez 14 kolejnych dni. Jest to doskonay sposb na oczyszczenie nerek dla kadego, szczeglnie wiosn. Kora i korze tarniny pomagaj przy blach reumatycznych, szczeglnie u osb starszych, w okresie jesienno-zimowym. Przygotowujemy nastpujc mieszank: kwiat tarniny (50 pkw lici) 100 g kora tarniny 50 g korze tarniny 20 g kwiat dziurawca 50 g rzepik 100 g skrzyp polny 50 g Zioa dokadnie wymiesza. yk zala rano dwiema szklankami wrztku i odstawi pod przykryciem na trzy godziny. Pierwsz szklank naparu wypi wieczorem przed snem. Zioa prosz stosowa 21 dni z przerw 7 dniow, a nastpnie kuracj powtrzy jeszcze raz przez 28 dni. Nastpi dua poprawa zdrowia. Dodatkowo prosz stosowa kpiele lub obmywanie ciaa wywarem z lawendy, chocia 2 razy tygodniowo, lub zastosowa olejek lawendowy do wcierania.

90

Jabo Malus domestica


Nawet dzisiejsza modzie pamita dobrze o Biblijnym drzewie jaboni, ktr Stwrca ustawi w samym rodku ogrodu rajskiego. Byo to drzewo dobra i za ze zotymi jabkami dla naszych praojcw Adama i Ewy. Wiemy, e kuszona Ewa zerwaa zakazany owoc i czowiek zosta ukarany za swj wystpek wypdzeniem z raju i kar cikiej pracy a do koca swoich dni. Inaczej traktowali zakazany owoc jaboni Grecy na Olimpie. Ot jabko byo dla nich owocem szczcia i mioci. Ale nie tylko bogowie posugiwali si jabkiem, aby osign zamierzone cele. Ludowi wrbici, poeci, glarze, medycy sigali rwnie bardzo czsto po czerwone jabuszko. Zobaczenie piknego jabka we nie zapowiadao spenienie pragnie dla modych dam, szczeglnie stanu wolnego. O wielkiej roli jabka w medycynie ludowej wiadcz stare zapisy w ksikach medycznych. Ot w dawnej Polsce w dniu witego Baeja (5 luty), a jest to patron od blu garda, wicono jabka w kocioach, aby poda je ludziom i zwierztom przeciw wszystkim chorobom. Byy czasy, e organici roznosili w workach wicone jabka, a wracajcy z Ziemi witej ptnicy przywozili ze sob wite jabka z jaboni, pod ktr rzekomo pracowa sam Jzef, patron rodziny. W naszym Biskupinie znaleziono rwnie lady jaboni. Ronie ona na prawie caej kuli ziemskiej. Jest to od dawna drzewo karmice czowieka i wszelkie stworzenie. Mona nim take leczy. Kwiaty jaboni s cudownym lekiem w nadcinieniu, herbata z wysuszonych patkw wypijana rano i wieczorem przywraca zdrowie i obnia cinienie. Owoce s bogate w fosforan elaza nonik tlenu, witaminy: C, B, B2 , fosforan potasu budulec nerww i mzgu, fosforan magnezu budulec mini i fosforan radu. Utarte jabko podajemy przy biegunce u dzieci i dorosych, zjedzone wieczorem pomaga w zasypianiu. Pieczone jabka podajemy chorym na angin i przy otyoci. We Francji utarte lub pokrojone jabko pozostawia si na noc, aby zje rano. Odnawia flor bakteryjn przewodu pokarmowego. Przy leczeniu antybiotykami jabko przywraca rwnowag jelitom. Chorym na reumatyzm proponuj herbat z wysuszonych skrek z dodatkiem lici malinowych 1:1. Wypijamy dwa razy dziennie jedn filiank naparu przez 6 tygodni. Szczeglnie polecam tak herbat z odrobin miodu jesieni i zim. Dla tych, ktrzy robi wino jabkowe, sugestia, aby leakowao przynajmniej 2-4 lata, a wwczas bdzie doskonaym lekiem, ktry wzmacnia siy obronne naszego organizmu. Wypijamy raz dziennie 250 g, czyli szklank w rozcieczeniu z wod 1:1. Gdybymy mogli zdoby mid z jaboni, najzdrowszy ze wszystkich miodw, jakie znamy, moemy go podawa chorym na astm, natomiast utarte jabka z odrobin soku ze wieych ogrkw i soku ogrecznika idealnie oczyszczaj nerki, pcherz i cay organizm.

91

Myl, e teraz kady spojrzy jeszcze bardziej askawym okiem na cudown dla nas towarzyszk ycia jabonk.

92

Leszczyna pospolita Corylus avellana


Ronie wszdzie tam, gdzie duo soca. Przetrwaa na naszych ziemiach okres zlodowacenia. Nie wyrasta wysoko, lubi gleb yzn i such. Kwitnienie wypada pod koniec lutego i na pocztek marca. Kwiaty mskie, to zwisajce bazie kotki, a kwiaty eskie, to pczki z czerwonymi pdzelkami. Po zapyleniu moemy jesieni doczeka si smacznych owocw, czyli orzechw, bardzo lubianych przez wiewirki. Orzechy laskowe zawieraj w sobie samo zdrowie elazo, magnez, fosfor, potas, wap, biako, tuszcz wszystkie skarby natury niezbdne dla czowieka. Modzie i ludzie starsi powinni codziennie zada chocia 10 orzechw. W legendach polskich opowiada si, e leszczyn stworzy Pan Bg dla ubogich, ktrzy nie maj na kromk chleba. W Krakowskiem mona zobaczy wieniec doynkowy ozdobiony bogato witkami z dojrzaymi orzechami. Na Kaszubach znany by zwyczaj zawiadamiania ssiada o mierci w domu przez najstarsz mieszkank wsi, ktra stukajc trzykrotnie lask leszczynow niosa hiobow wie. Poganie na ziemiach polskich wsypywali do trumny zmarego orzechy laskowe, aby ten mg przekupi ze duchy, przej przez bram do wiecznoci i bogoci. W ludowych obrzdach jeszcze dzisiaj na poudniu Polski i Polesiu drzewo leszczynowe jest traktowane z szacunkiem jako drzewo wite. Z modych pdw leszczyny radiesteci formuj rdki do szukania bogactw ziemi i wody. Czas ju, by przedstawi ogromne waciwoci lecznicze caego drzewa. Zbieramy (a nie zrywamy) dojrzae zoto-brzowe orzechy laskowe pn jesieni, rozgrzebujc opade licie. Po raz pierwszy w dorosym yciu miaam okazj nie dowierzajc, e to moliwe zbiera orzechy w Skalbmierzu, u Romana Hata, jedynego hodowcy drzew leszczynowych metod biodynamiczn. Przeyam radosny szok: nie wiem, kto by szybszy myszy polne, czy ja. Bez lku zbieray ze mn orzechy wiewirki i myszy; by to widok tak przedziwnie pikny, e nigdy tego spotkania z natur nie zapomn. Zbieraam orzechy bardzo sodkie i due, czyste ekologicznie. Skadam hod mdroci natury wobec leszczynowego drzewa, ktre po kozieradce ma najwiksze waciwoci lecznicze. Mode licie zrywane wczesn wiosn, dobrze wysuszone s doskonaym lekiem zaparzone jak herbatka, przy wszelkich zatruciach. Moemy sproszkowa wysuszone licie i zaywa ma yeczk, popijajc ciep wod. Natomiast zerwane i wysuszone kwiaty leszczyny bd suy naszemu zdrowiu w postaci herbaty przy chorobach nerek, zatruciu krwi lekami lub antybiotykami. Herbatk przygotowujemy tak: yk suszu z lici zalewamy dwoma szklankami wrztku i odstawiamy pod przykryciem na ca noc. Rano pijemy szklank przed niadaniem, drug po kolacji 14 dni. Oczywicie kuracj mona powtrzy. W czasie jej trwania pro93

ponuj je po kilkanacie orzechw dziennie. Kuracja taka wspomaga nerki, ale take poprawia elastyczno tkanki pucnej. Najcenniejszy dar natury orzechy laskowe, zawieraj duo elaza (zapobiega anemii u dzieci i dorosych) i magnezu, ktry ma dziaania przeciwnowotworowe. S bogate w fosfor, odpowiadajcy za prac mzgu (odywia mzg). Std mowa o mdroci malekiego orzeszka. Zawarty w orzechu potas wspomaga prac ukadu trawiennego, a wap jest dla naszego koca niezbdny. Dziecko idce do szkoy powinno mie w kieszonce kilka orzechw zamiast gumy do ucia. Bardzo polecam to cudo natury tym, ktrzy maj problemy z pamici. Orzechy laskowe s te doskonae dla cukrzykw i bardzo osabionych kobiet w ciy. Synny medyk Culpeper poleca, aby przy chronicznym, uporczywym kaszlu dodawa sproszkowane orzechy do miodu pitnego lub do wody z miodem pszczelim i wypija dwie szklanki dziennie. Proporcje: jedna yka sproszkowanych orzechw na szklank wody z miodem. Mikstur t chtnie pij dzieci. Wszystkie panie prosz o codzienne jedzenie 10-12 orzechw laskowych. Zapewniam, e w okresie menopauzy nie bdziecie miay problemw. Cudownego dziaania dowiadczyam na sobie; od wielu lat od wrzenia do koca kwietnia zjadam ponad kilogram orzechw laskowych miesicznie. Dla zdrowia i urody: orzechy laskowe 100 g ziarno sonecznika 100 g siemi lniane 100 g czerwona soja 100 g strczyny fasoli Ja 100 g Dokadnie wymiesza. Zemle w mynku do kawy i zaywa przez 90 dni yk czubat na czczo. Mona popi filiank mleka lub ciepej wody. Kuracja poprawi wzrok, a wosy nabior poysku, minie zmczenie, cera bdzie jasna.

94

liwa Prunus
Nikt dokadnie nie potrafi powiedzie, skd i kiedy przywdrowaa. Jedni mwi, e z dalekiego Kaukazu, drudzy, e z Turkiestanu i Azji rodkowej. Badacze twierdz, e europejsk ojczyzn liwy jest Grecja. Nie pisano na cze liwy poematw, natomiast na przestrzeni wiekw wyhodowano wiele odmian liwowych drzew o rnorodnych, znakomitych owocach, bardzo lubianych przez dorosych i dzieci pod kad szerokoci geograficzn. liwa naley do rodziny rowatych, ktra obejmuje ponad 30 gatunkw drzew i krzeww. W Polsce najbardziej popularna jest ta przydomowa, powstaa w wyniku krzywki hodowlanej liwy ayczy z tarnin. Rodzima liwa domowa wyrasta na 13-16 m, koron ma szerok, bez cierni. Kwitnie w kwietniu i maju biao-zielonymi kwiatami bez zapachu. Delikatne, drobne kwiaty nie znosz przymrozkw. W naszym klimacie drzewo liwowe owocuje ponad 35 lat. Owoce dojrzewaj pnym latem i jesieni. Obok liwy przydomowej bardzo chtnie sadzona jest liwa wgierka, spopularyzowana w Xvii wieku na Wgrzech. Podobno przywiz j tam z Iranu pewien tajemniczy mnich. Owoce liwy s nie tylko smaczne, ale rwnie zdrowe. Waciwoci lecznicze maj zarwno kwiaty, licie, jak i kora z modych pdw. Licie i kwiaty zbieramy w soneczne dni w okresie kwitnienia, suszymy w zaciemnionym i przewiewnym miejscu, przechowujemy w szklanych naczyniach. Kor z modych pdw zdzieramy jesieni, dopiero po zbiorach owocw. Powinno si j suszy w piekarniku, w redniej temperaturze. Chcc przygotowa napar, dokadnie mieszamy suszone licie, kwiaty i kor w rwnych proporcjach. yk mieszanki zalewamy wieczorem dwoma szklankami wrztku i zostawiamy pod przykryciem na ca noc. Rano przed niadaniem wypijamy jedn szklank ciepego naparu a wieczorem, po kolacji, nastpn. Jest to kuracja zalecana w chorobach nerek i przy niestrawnociach. Jeli napar z mieszanki wzbogacimy o melis, bdzie on oddziaywa leczniczo take na serce. Ta herbata nabiera wyjtkowego smaku po dodaniu odrobiny miodu. Mona j pi bez przerwy przez 1428 dni. Przy uporczywych zaparciach bierzemy yk suszonego kwiatu liwy, dodajemy szczypt kory kruszyny i szczypt rabarbaru. Mieszank zalewamy wieczorem szklank wrztku i zostawiamy pod przykryciem na noc. Ciepy napar wypijamy rano na czczo. Kuracja powinna trwa 6 tygodni. Tyle czasu potrzebuje bowiem nasz organizm, aby cakowicie ureguloway si procesy trawienia. Innym rwnie skutecznym lekiem przy zaparciach jest mieszanka skadajca si z kwiatw liwy (1 yka stoowa), pczkw brzozy (1 yka), zmielonych nasion pietruszki (2 yki). Zioa zmieszane w takich proporcjach zalewamy wieczorem dwoma szklankami wrztku i zostawiamy pod przykryciem do rana. Jedn szklank chodnego naparu wypijamy rano przed niadaniem, drug za wieczorem, tu przed snem. Ta kuracja take
95

powinna trwa okoo 28 dni. W tym czasie ograniczamy sl i pieprz w potrawach, jemy duo owocw, take suszonych. W razie chwilowych kopotw z wyprnianiem sigamy po suszone liwki. 9 sztuk, bez pestek, zalewamy wieczorem miodem. Zjadamy je na dwie godziny przed niadaniem. Podobne waciwoci lecznicze maj take wiee owoce liwy. Do 10 posiekanych liwek dodajemy yk miodu gryczanego i zjadamy na czczo. Moemy te przygotowa wywar z lici. W tym celu jedn yk lici liwy zerwanych pnym latem, gotujemy kilka minut w dwch szklankach wody, dodajemy yk lici poziomki i zostawiamy pod przykryciem na p godziny. Wywar pijemy w cigu dnia. Obnia on wysokie cinienie krwi. W czasie kuracji, ktra trwa 28 dni, stosujemy lekkostrawn diet bezmisn.

96

Morwa biaa Morus alba


Morwa jest drzewem dugowiecznym. rednio yje prawie 80 lat. Ju w drugim trzecim roku, mae, podobne nieco do szyszek owoce zaczynaj obsypywa jej koron. Jeli zasadzimy drzewko morwowe w padzierniku, to na wiosn powinno osign ju pokane rozmiary. Z czasem moe doj nawet do 25 metrw wysokoci. W Polsce rosn dwie odmiany morwy biaa i czarna. Biaa ma sodsze owoce, ale obie maj te same waciwoci lecznicze. Morwy mona spotka we wszystkich regionach naszego kraju. Wida je przy drogach, w parkach, na kach. Ich nasiona rozsiewaj ptaki. Legendy o udomowieniu morwy s stare jak wiat. Jedna z nich opowiada o Si-lingczi, onie cesarza Chin (2600 p.n.e.), ktra natkna si kiedy w lesie morwowym na zwisajce z drzew srebrzysto-zote kulki. Zachwycona, dugo im si przygldaa i zauwaya, e zbudowane s z cieniutkich pajczych nici. Nie byaby kobiet, gdyby nie zapragna mie szaty z nici tak delikatnych i piknych. Sucy zebrali wic kokony jedwabnikw, a damy dworu utkay z nich szal dla piknej cesarzowej. By cudownie lekki i bardzo mocny. Zadowolona wadczyni kazaa zasadzi drzewa morwowe w paacowych ogrodach. Maego motyla jedwabnika (ktry ywi si limi morwy) otoczono w Chinach wielk czci. O morwie przypominamy jednak nie z powodu jedwabiu, ale ze wzgldu na jej wspaniae waciwoci lecznicze. Herbatka z lici morwy wspomaga mizerne, chorowite dzieci. Natomiast kobiety w okresie menopauzy powinny wypija herbatk z lici i wysuszonych owocw, zmieszanych w proporcji 1:1. Po kuracji (szklanka naparu, rano i wieczorem) prowadzonej przez trzy miesice po ustaniu miesiczkowania, znikn uderzenia gorca i ble gowy. Z owocw moemy zrobi owocowo-miodowy mus. Owoce wymieszane z miodem (3 yki morwy i jedna yka miodu) pomog w schorzeniach puc. Niegdy podawano je chorym na grulic. Owoce czarnej morwy stosowano te w anemii i leczono nimi mode panienki, ktre skaryy si na obfite krwawienia miesiczkowe. Wysuszone owoce (jedna yeczka) dodane do zwykej herbaty, poprawiaj nasz kondycj. Chroni przed gryp i przezibieniami. Sproszkowana i dugo gotowana kora morwy moe by uyta jako barwica pukanka do wosw. Nie niszczy ich i znakomicie pokrywa siwe odrosty. Kora morwy ceniona jest jednak przede wszystkim jako rodek moczopdny, odtruwajcy nerki. yeczk wysuszonej (lub wieej) kory gotujemy w litrze wody. Wywar wypijamy po szklance w cigu dnia. Wymywa take piasek i umierza bl. Kuracj kor morwy prowadzimy przez 28 dni.

97

Podaj take przepis na lecznicze powida z owocw morwy, ktre radz sobie z niestrawnoci, gorczk, biegunk i trudnociami z zasypianiem. Do ich przygotowania potrzebny jest kilogram owocw morwy, kilogram cukru i litr wody. Cukier wsypujemy do wody i robimy syrop. Do gorcego wrzucamy owoce morwy i krtko gotujemy. Odstawiamy do wystygnicia. Gotowanie na wolnym ogniu powtarzamy jeszcze przez trzy kolejne dni, a potem powida wekujemy i przechowujemy w chodnym miejscu.

98

Eukaliptus Eucalyptus globulus


Ojczyzn najwyszego drzewa wiata eukaliptusa, jest Australia. Drzewo to ronie w rodowisku naturalnym do 130140 m wysokoci. Badacze poznali ponad 400 rnych gatunkw eukaliptusa. Ja przedstawi najbardziej pospolity, rosncy w Australii. Jak wyglda najwysze drzewo wiata? Ot ma mocne, skrzaste licie o ksztacie lancetowatym, o dugoci od 5 do 30 cm, wypenione oleist substancj. Licie zwisaj w d i w pocztkowej fazie maj kolor biaosiny, a dojrzewajc uzyskuj kolor ciemnozielony z poyskiem. W ojczystym kraju eukaliptusy kwitn od pocztku listopada do koca grudnia, a kwiaty tworz rowo-biae baldachy, o miym zapachu wabicym roje pszcz. Chciaabym zwrci uwag, e bardzo popularny, pochodzcy z Australii, eukaliptus gakowy, rozpowszechni si prawie w caym wiecie, ronie zarwno w Europie, jak i w Indiach, w Ameryce i Afryce. Rni si odrobin od swojego macierzystego z Australii. Ronie na wysokoci 7080 m i przede wszystkim z tego drzewa jest pozyskiwany produkt leczniczy. Nigdy nie widziaam drzewa eukaliptusowego w rodowisku naturalnym, mimo to darz je wielkim szacunkiem za ogromn si lecznicz i pikny zapach. Przed czterema laty zielarka z Batumi przywioza do mojego domu wielki kosz lici eukaliptusowych. Uywam je do dzi do kpieli i okadzania pokoi. Wanie licie su w medycynie do wytwarzania olejku eukaliptusowego, bowiem zawieraj cineol, gwny skadnik i olejki eteryczne. Olejki s uzyskiwane z kilu gatunkw drzewa, a poczone daj jeszcze bardziej intensywny zapach. Uywa si ich do produkcji m.in. sodyczy, perfum i olejkw leczniczych. Substancj czynn jest eukaliptol, silnie dziaajcy rodek antybakteryjny i dezynfekujcy. Dziaa rwnie w stanach grypowo-gorczkowych. Musimy jednak pamita o tym, e przedawkowany olejek eukaliptusowy moe zaszkodzi, wywoujc podranienie nerek i ukadu moczowego. Jeli chcemy uywa olejek wewntrznie to prosz nie przekroczy od jednej do dwch kropli, natomiast do przemywania ran stosujemy rozcieczony z wod oligocesk. Kompres szybko goi oparzenia skry, szczeglnie u dzieci. Proponuj w okresie zimowym do pojemnikw z wod zawieszonych na kaloryferach, doda kilka kropli olejku, a naszego domu nie nawiedzi grypa, powietrze bdzie pachniao lasem. Jeli mamy licie wkadamy kilka i zmieniamy co sze tygodni. Co leczy drzewo eukaliptusowe, jak moe pomc czowiekowi? Ot posiada wiele waciwoci leczniczych, przede wszystkim zwalcza choroby typu bakteryjnego, bronchit, astm. Aby pomc choremu prosz dokadnie wymiesza 7 kropli olejku eukaliptusowego, 7 kropli melisowego i 7 kropli olejku z werbeny i doda do ptora litra parujcej wody. Wdycha wieczorem przed snem. Tym samym naparem moemy inhalowa jeszcze chorego dwa dni, przechowujc pyn w soiku w chodnym miejscu. Nastpnie jedn yk mieszaniny i odrobin ulubionego miodu doda do szklanki gorcej przegotowanej wody i
99

wypi. Wywar, ktry sporzdzamy z 34 lici zalanych dwoma szklankami wody gotujc przez 34 minuty, jest doskonaym rodkiem w chorobie grypowej. Wypijamy szklank wieczorem. Moemy doda kilka listkw mity pomaga w zasypianiu. Moja znajoma zielarka z Batumi podaa bardzo ciekawe i skuteczne recepty eukaliptusowe zarwno dla dorosych, jak i dzieci. Ot dzieci powinny nosi w kieszeni w woreczku niebieskim licie eukaliptusa. Nie bd chorowa jesieni i zim na gryp, bowiem pod wpywem ciepa s uwalniane olejki eteryczne. One to chroni cay organizm. Cierpicym na reumatyzm i gociec oraz bezsenno polecam aromatyczn kpiel. 250 g lici gotujemy w dwch litrach wody przez 10 minut, nastpnie wrzucamy 100 g mity i odstawiamy pod przykryciem na kwadrans. Dodajemy do wieczornej kpieli. Nalewk oliwkow do wcierania w blach stawowych i w grypie sporzdzamy gotujc na parze wodnej 125 g lici w litrze oleju sonecznikowego, toczonego na zimno, zostawiamy pod przykryciem na 78 godzin, przelewamy przez sito i dodajemy 125 g olejku kamforowego. Jest to doskonaa mikstura dla dorosych i dzieci.

100

Kalina koralowa Viburnum opulus


Drzewo znane w polskim krajobrazie. Spotykamy je nad strumieniami i nad rzeczkami, czasem jest te widoczne w wiejskim krajobrazie. Na kuli ziemskiej ronie nie wicej ni 120 gatunkw. Kalina koralowa posiada bardzo szerokie licie z rozszerzonymi picioma klapami. Licie pn jesieni staj si brunatno-czerwone i wygldaj bardzo dekoracyjnie. Dlatego uywa si ich czsto do jesiennych bukietw. Kalina wystpuje pojedynczo jest drzewem samotnikiem. Szczeglnie adnie wyglda jesieni, kiedy zdobi j ogromne, czerwone owoce zebrane w baldachy jagodowe. Kwitnie pod koniec maja i na pocztku czerwca wielkimi bukietami, skadajcymi si z biaych nieduych kwiatw. Owoce dojrzewaj pn jesieni i s cierpkie w smaku. Bardzo chtnie ywi si nimi przelatujce ptaki, dziki czemu kalina jest przenoszona przez nie nad strumienie i rzeki (lubi gleb podmok). Jako drzewo lecznicze zostaa zapomniana, a szkoda, poniewa posiada cenne waciwoci. W owocach znajduj si due iloci witaminy C, kwasy organiczne, za w korze garbniki i gorzkniki, a w liciach i kwiatach glikozydy i kwasy organiczne. Zebrane wczesn wiosn mode licie kaliny s doskonaym rodkiem na zapalenie garda. Dwie yki wysuszonych lici zalewamy rano dwoma szklankami wrztku i wielokrotnie w cigu dnia puczemy gardo naparem. Dodatkowo moemy wypi szklanki naparu przed snem. Kuracj musimy prowadzi 79 dni. Aby bya skuteczna, prosz unika sonych potraw. Wywar z lici, z dodatkiem rumianku w rwnych proporcjach 100:100 g, moemy doda do kpieli w stanach zapalnych skry. Mieszank gotujemy 56 minut w 3 litrach wody i dodajemy do kpieli. W naszych czasach powideka z owocw kaliny s stosowane jako rodek przeczyszczajcy dla osb starszych z bardzo dobrym skutkiem i bez ubocznych dziaa. Dzieciom powideek nie podajemy, poniewa maj dziaanie niemal natychmiastowe. Owoce zawieraj mae pestki, to one wanie powoduj waciwe dziaanie. Powideka prosz zaywa jedn yk po kolacji. Aby leczy tzw. chrypk nauczycielsk lub utrat gosu, prosz zerwa kg owocw kaliny po pierwszych przymrozkach i przekrci przez maszynk, doda 1 kg miodu wielokwiatowego i ukrci mas, czyli krem miodowo-kalinowy. Krem ten przechowujemy w chodnym miejscu i zaywamy do ssania rano, przed niadaniem (yk) i wieczorem, przed snem. Znane s przypadki odzyskania gosu po trzymiesicznej kuracji. Moemy stosowa mikstur rwnie przy zapaleniu garda u dzieci powyej trzeciego roku ycia. Przy niedoborach witaminowych wysuszone owoce kaliny dodajemy do mieszanek zioowych:
101

kwiat i owoc gogu 100 g owoc ry dzikiej 50 g owoc kaliny 50 g li melisy 10 g Skadniki dokadnie wymiesza. Czubat yk mieszanki zala wieczorem dwoma szklankami wrztku i zostawi pod przykryciem na ca noc. Pi napar w cigu dnia po posikach. Ten smaczny napj moemy stosowa przez 28 dni, a nastpnie zrobi 9 dni przerwy i powtrzy. Kuracja uspokaja i daje spokojny sen, szczeglnie dobroczynnie dziaa w przypadku osb starszych. Problem ysienia jest znany od dawien dawna. Jedn z metod powstrzymania tego procesu jest zastosowanie kory z drzewa kaliny. Wczesn wiosn lub pn jesieni, gdy opadn licie, trzeba ci mode gazki i zdj z nich kor. yk kory lub pocitych gazek gotowa w litrze wody, nastpnie w otrzymanym wywarze puka wosy po umyciu. Czasem kuracja ta powoduje take odrastanie wosw. Mona te robi mikstur na alkoholu. Dwie czubate yki kory prosz zala zwyk wdk czyst ( l) i zostawi w ciemnym miejscu na 28 dni. Po ich upywie wciera w skr gowy po kadym umyciu. Zaleca si myce gowy szarym mydem przez 3 miesice. W niektrych regionach naszego kraju stosuje si kpiel gowy w wywarze z kory kaliny i tataraku. Opnia proces wypadania i siwienia wosw. A oto ostatni z polecanych przeze mnie lekw z kaliny, dokadniej z kory kaliny. Zapach kory kaliny przypomina walerian. W smaku jest gorzkawa. Zbiera si j wiosn z modych gazek. Dziaa przeciskurczowo, przeciwkrwotocznie, moczopdnie, obnia cinienie krwi. Stosuje si j take w dolegliwociach kobiecych przy zaburzeniach miesiczki, w bolesnych skurczach macicy, przy nawykowych poronieniach i jako lek uspokajajcy w czasie ciy. Przepis: p yki kory zala szklank gorcej wody, gotowa 5 minut, przecedzi. Pi jedntrzy yki po jedzeniu. W aptekach mona kupi wycig z kory kaliny. Zaywa si 1020 kropli na kieliszek wody 23 razy dziennie po jedzeniu.

102

Nazewnictwo zi polskie i aciskie


Aloes drzewiasty Aloe arborescens Aminek egipski Ammi visnaga Aminek wikszy Ammi maius Arcydzigiel litwor Archangelica officinalis Arnika grska (kupalnik grski, pomornik grski) Arnica montana Aster chiski Callistephus chinensis Babka lancetowata Plantago lanceolata Bazylia pospolita Ocimum basilicum Berberys zwyczajny Berberis vulgaris Bez czarny (dziki bez) Sumbucus nigra Bez hebd Sumbucus ebulus Biedrzeniec any Pimpinella anisum Biedrzeniec mniejszy Pimpinella saxifraga Bluszcz pospolity Hedera helix Bluszczyk kurdybanek Glechoma hederacea Bobrek trjlistkowy Menyanthes trifoliata Borwka brusznica (borwka czerwona) brusznica Vaccinium vitis-idaea Borwka czernica (czarna jagoda, borwka czarna, czernica) Vaccinium myrtillus Bratek polny (fioek polny) Viola arvensis Brzoza brodawkowata Betula verrucosa Bukwica zwyczajna Betonica officinalis Bylica boe drzewko Artemisia abrotanum Bylica estragon (estragon) Artemisia dracunculus Bylica pioun (pioun) Artemisia absinthium Bylica pospolita Artemisia vulgaris Cebula jadalna Allium cepa Centuria pospolita (tysicznik pospolity) Centaurium umbellatum Chaber bawatek centauera cyanus Chmiel zwyczajny Humulus lupulus Chrzan pospolity Armoracia lapathifolia Cykoria (podrnik) Cichorium intybus Czarna jagoda (borwka czernica) - Vaccinium myrtillus Czber ogrodowy Satureia hartensis Czosnek pospolity Allium sativum Db szypukowy Quercus robur Doglda wielka Grindelia robusta Drapacz lekarski Cnicus benedictus Dymnica pospolita Fumaria officinalis

103

Dynia zwyczajna Cucurbita pepo Dziewanna wielkokwiatowa Verbascum thapsifor me Dziurawiec zwyczajny Hypericum perforatum Estragon (bylica estragon) Artemisia dracunculus Eukaliptus gakowy Eucalyptus globulus Fasola wielokwiatowa (pikny Ja) Phaseolus coccineus Fasola zwyczajna Phaseolus vulgaris Fenku woski (koper woski) Foeniculum vulgare Fioek polny (bratek polny) Viola arvensis Fioek trjbarwny Viola tricolor Fioek wonny Viola odorata Glistnik jaskcze ziele (jaskcze ziele) Chelidonium maius Gg dwuszyjkowy Crataegus oxyacantha Gorczyca biaa Sinapis alba Gorczyca czarna Brassica nigra Gorczyca czarna Brassika nigra Goryczka ta Gentiana lutea Grzybie biay (lilia wodna) Nymphaea alba Herbata chiska Thea sinensis Hyzop lekarski Hyssopus officinalis Jaowiec Juniperus Jabo Malus domestica Jaskcze ziele (glistnik jaskcze ziele) Chelidonium maius Jamin lekarski Jasminum officiale Jemioa Viscum Jeyna lena Rubus caesius Kalina koralowa Viburnum opulus Kminek zwyczajny Carum carvi Kocanki piaskowe Helichrysum arenarium Kolendra siewna Coriandrum sativum Koniczyna kowa (koniczyna czerwona) Trifolium pratense Konwalia majowa Convallaria maialis Koper ogrodowy Anethum graveolens Koper woski (fenku woski) Foeniculum vulgare Kopytnik pospolity Asarum europaeum Kosaciec florentyski Iris florentina Kosaciec niemiecki Iris germanica Kozieradka Trigonella foenum-graceum Kozek lekarski Valeriana officinalis Kruszyna pospolita Rhamnus frangula Krwawnik pospolity Achillea millefolium Kukurydza zwyczajna Zea mays Kupalnik grski (arnika grska, pomornik grski) Arnica montana Lawenda lekarska Lavandula officinalis Lebiodka pospolita Origanum vulgare Len zwyczajny Linum usitatissimum Leszczyna pospolita Corylus avellana Lilia wodna (grzybie biay) Numphaea alba Lipa drobnolistna Tilia cordata Lnica pospolita Linaria vulgaris

104

Lubczyk Levisticum officinale koch Lukrecja gadka Glycyrrhiza glabra opian wikszy Arctium lappa Macierzanka Thymus serpyllum Macierzanka tymianek (tymianek waciwy Thymus vulgaris Majeranek (lebiodka majeranek) Origanum maiorana Mak polny Papaver rhoeas Malina waciwa Rubus idaeus Malwa czarna Alcea rosea var. Nigra Marchew zwyczajna Daucus carota Marzanna wonna Asperula odorata Marzanka barwierska Rubia tinctorum Mcznica lekarska Arctostaphylos uva-ursi Melisa lekarska Melissa officinalis Mita pieprzowa (mita) Mentha piperita Miek wiosenny Adonis vernalis Miodunka plamista Pulmonaria officinalis Mniszek pospolity Taraxacum officinale Morszczyn pcherzykowaty Fucus vesiculosus Morwa biaa Morus alba Mydlnica lekarska Saponaria officinalis Nagietek lekarski Calendula officinalis Nasturcja Tropaeolum Nawo pospolita Solidago virgaaurea Naostrzyk ty Melilotus officinalis Ogrecznik Borago officinalis Oman wielki Inula helenium Orzech woski Juglans regia Ostropest plamisty Sylibum marianum Ostroe warzywny Cirsium oleraceum Ostry dugi (kurkuma) Curcuma Owies zwyczajny Avena sativa Perz waciwy Agropyron repens Pieprzowiec roczny (papryka) Capsicum annuum l. Pierwiosnek lekarski Primula officinalis Pietruszka zwyczajna Petroselinum sativum Piciornik gsi (srebrnik) Potentilla anserina Piciornik kurze ziele Potentilla erecta Pioun (bylica pioun) Artemisaia absinthium Piwonia lekarska Paeonia Podbia pospolity Tussilago farfara Podrnik (cykoria podrnik) Cichorium intybus Pokrzywa zwyczajna Urtica dioica Poonicznik nagi Herniaria glabra Pomaracza Citrus Pomornik grski (arnika grska, kupalnik grski) Arnica montana Porzeczka czarna Ribes nigrum Poziewnik szorstki Galeopsis tetrahit Poziomka pospolita Frugaria vesca Prawolaz lekarski Althaea officinalis

105

Przetacznik leny Veronica officinalis Przymiotno kanadyjskie Erigeron canadensis Przywrotnik pospolity Alchemilla vulgaris Rabarbar doniasty (rzewie) Rhaeum palmatum Rdest ostrogorzki Polgonum hydropiper Rdest ptasi Poluygonum aviculare Rdest wownik Polygonum bistorta Robinia akacjowa Robinia pseudacacia Rokitnik zwyczajny Hippophae rhamnoides Rozmaryn Rosmarinus officinalis Ra dzika Rosa canina Ra stulistna Rosa centifolia Rumian szlachetny Anthemis nobilis Rumianek pospolity Matricaria chamomilla Ruta zwyczajna Ruta graveolens Rutwica lekarska Galega officinalis Rzepik pospolity Agrimonia eupatoria Rzewie (rabarbar doniasty) Rheum palmatum Rzodkiew czarna Raphanus sativus var. niger Serdecznik pospolity Leonurus cardiaca Siwiec ty Glacium flavum Skrzyp polny Equisetum arvense Sonecznik zwyczajny Helianthus annuus Soja Glycine Sosna zwyczajna Pinus sylvestris Stokrotka pospolita Bellis perennis Storczyk Orchis Srebrnik (piciornik gsi) Potentilla anserina Szakak pospolity Rhamnus cathartica Szawia lekarska Salvia officinalis Szanta zwyczajna Marrubium vulgare laz dziki Malva sylvestris liwa Prunies liwa tarnina (tarnina) Prunus spinosa wietlik kowy Euphrasia rostkoviana wierk Picea Szczaw zwyczajny Rumex acetosa Tarnina (liwa tarnina) Prunus spinosa Tasznik pospolity Capsella bursapastoris Tatarak zwyczajny Acorus calamus Topola czarna Populus nigra Turzyca piaskowa Carex arenaria Tymianek (macierzanka tymianek) Thymus vulgaris Tysicznik pospolity (centuria pospolita) Centurium umbellatum Werbena Verbena Wizwka botna Filipendula ulmaria Wierzba purpurowa (wiklina) Salix purpurea Wilyna ciernistwa Ononis spinosa Wrotycz pospolity Tanacetum vulgare Wrzos zwyczajny Calluna vulgaris

106

e-sze Panax ginseng urawina botna Oxycoccus quadripetalus ywokost lekarski Symphytum officinale

107

Nazewnictwo ludowe Kwiaty


Bez czarny inaczej: bzowina, hyka, bez aptekarski, bez lekarski Bawatek inaczej : chaber, modrak, modrokwiat, modrzeniec, wasilek, wooszek Dziewanna inaczej: dziewanna lekarska Gg inaczej: goyna, gg pospolity Jarzbina inaczej: jarzb pospolity, jarzbek Jasnota biaa inaczej: pokrzywa biaa, gucha, martwa Kasztanowiec inaczej: kasztan dziki, gorzki, pospolity Kocanka inczej: kocie apki, niemiertelnik piaskowy, ty, radostka, somianka, suche ziele, suchouski Koniczyna biaa inaczej: dzicielina, koniczyna poca Krwawnik inaczej: stolist, enisze, zocie krwawnik Kupalnik inaczej: arnika grska, pomornik, tranek grski Lawenda inaczej: lawenda lekarska, prawdziwa, wonna Mak polny inaczej: maczek zajczek, maczek polny, mak dziki, lekarski, zajczy Malwa czarna inaczej: czarna ra, czarne kwiaty, lazowa ra, laz czarny lub ogrodowy, rowy, wysoki Mniszek lekarski inaczej: brodawnik mleczowaty, dmuchawiec, gobi groch, mlecz, podrnik mieczowaty, abi kwiat Nagietek lekarski inaczej: stolik, nagietek Pierwiosnek lekarski inaczej: kwiat paraliowy, kwiat kluczykw Podbia inaczej: boeliczko, koskie kopyto, ola stopa Przelot pospolity inaczej: wenica, wie ziele Robinia akacjowa inaczej: grochodrzew, akacja biaa, faszywa Rumian szlachetny inaczej: rumian rzymski, woski Rumianek pospolity (koszyczki) inaczej: kamelka, rumianek, marunka, rumianek apteczny, polny Sonecznik inaczej: sonecznik roczny, zwyczajny Stokrotka pospolita inaczej: stokro trwaa laz inaczej: guziczkowe ziele, kdzierzawiec, malwa dzika, laz gsi, leny liwa tarnina inaczej: tarnina, korcipka, ciernie, ciernina czarna, tarka arnoliwa Wizwka inaczej: kropido botne, parzydo wizowe, tawua kowa, wizwka botna Wrotycz pospolity inaczej: swojski Wrzos zwyczajny inaczej: wrzost

Zioa
Bazylia pospolita inaczej: bazylia anyowa Biedrzeniec inaczej: biedrzeniec woski, pimpinella

108

Bluszczyk kurdybanek inaczej: kondratka, bluszcz ziemny, zimowy, obonik Bukwica zwyczajna inaczej: lekarska, betonika Bylica inaczej: boe drzewko Bylica pospolita inaczej: bylnik Czber ogrodowy inaczej: czber, elazne ziele, czber wielki Drapacz lekarski ianczej: chaber kleisty, czubek benedyktyski, kardybenedykt, oset lekarski, Benedykta ziele Dymnica pospolita inaczej: kokorczyk, polna rutka, ptasia rutka Dziurawiec inaczej: arlitka, ziele krzyowe, witojaskie Estragon inaczej: bylica draganek, bylica estragon Fioek trjbarwny inaczej: bratek Hyzop inaczej: izop, ziele Jzefka Janowiec barwierski inaczej: cido Jemioa pospolita inaczej: jemioa biaa, strzla Komosa pimowa inaczej: ambrozja, herbata jezuicka, komosa amerykaska, meksykaska, wonna, ziele lebiodowe Kopytnik pospolity z korzeniami inaczej: narda lena, kopyte kleniec Krwawnik pospolity inaczej: stolist, enisze, zocie Lebiodka inaczej: duszka, macierzyca pospolita, lebiodka pospolita Lnica pospolita inaczej: lenek Matki Boskiej, lnianka, lniczka, lwia paszczka, ziele nocne Macierzanka inaczej: dzicielinica, macieruszka woska, czber pospolity, duszka polna, tymianek wskolistny, macierzanka piaskowa, pospolita, tymian macierzanka Majeranek ogrodowy inaczej: kiebanik, lebiodka majeran Marzanka wonna inaczej: barwica wonna, majownik, marzanna Miodunka inaczej: ziele adamaszkowe, pucne, miodunka lekarska, majowa, plamista Nawo pospolita inaczej: polska mimoza, wo, zota rzga Nostrzyk inaczej: nostrz, nozderek ty, nozderek lekarski, zwyczajny Ogrecznik lekarski inaczej: ziele barokowe, ogrkowe Ostrze warzywny inaczej: chrabust, czarcie ebro, drapacz kowy, oset warzywny Paciorecznik gsi inaczej: gsie ziele, drabinek, srebrnik pospolity Podrnik inaczej: cykoria dzika, polna, podrnik bkitny Poonicznik inaczej: gronka, ptasie mydo, wronie mydo, abiak, abie gronka, poonicznik nagi, gadki Poziewnik inaczej: kocipysk Przetacznik leny inaczej: lekarski, Weronika Przywrotnik pasterski inaczej: gwiazdka, gwiazdosz, nawrocznik Rdest ptasi inaczej: bdziorst, drutowiec, wiska trawa, ptasie jzyczki Rdest ogrodowy inaczej: pieprz wodny, rdest wodny, abieniec, sporysz ostrogorzki Rozchodnik ostry inaczej: niemiertelnik dziki, pryszczornik Rutwica lekarska inaczej: kozia ruta, rutewka Rzepik pospolity inaczej: jabecznik, parzydo, ziele wtrobowe Serdecznik pospolity inaczej: lwi ogon, lwie serce Skrzyp inaczej: chwoszczka, jedlinka, kocie ogonki, koski ogon, koszczka, krzemionka, przstka, strzpka, wisie orzechy Szanta zwyczajna inaczej: krzcina, szanta biaa wietlik inaczej: ptasie oczko, ziele wieczek, wietlik kowy Tasznik pospolity inaczej: bydelnik, gryczka, kaszka pasterska, kaletnik, toboki pospolite, ziele miechu Tymianek inaczej: macierzanka tymian, tymian waciwy

109

Tysicznik inaczej: centuria, goryczka czerwona, tysicznik pospolity Uczep trjdzielny inaczej: dwuzb, strzaki, uczep dwuzbny arnowiec miotlasty inaczej: baszewnik, mitlica, mitlicha, janowiec miotlasty, zajczy groch

Licie
Babka lancetowata inaczej: babka mniejsza, wskolistna, jzyczki, jzyki polne, jzyki psie, ywiec Babka zwyczajna inaczej: babka wiejska, baki, skoojrza Bobrek inaczej: bobrowniczek, bobrek trjlistny, trjli, koniczyna botna, kozieek, trojan, krzyeki Borwka brusznica inaczej: brusznica, borwka wczesnozielona, czerwna jagoda, gogwka Borwka czernica inaczej: borowina, czarna jagoda, czernica Brzoza inaczej: brzezina Jeyna inaczej: malina czarna, czarnojagodowa, uyna, oyna, jeyna zwyczajna, baran Malina inaczej: maliniak Mcznica inaczej: chrocina, chrucian, chrucina jagodna, jagody niedwiedzie, niedwiedzie grono, mcznica garbarska Mita pieprzowa inaczej: mitkiewa, mita pieprzna Melisa inaczej: matecznik, pszczelnik, rojownik, miodek Orzech woski inaczej: orzech krlewski Podbia inaczej: boeliczko, koskie kopyto, ola stopa Pokrzywa inaczej: pokrzywa dwupienna lub wielka, gajka wielka Porzeczka czarna inaczej: smrodlina Poziomka inaczej: koziomki, poziomka jadalna, pospolita Prawolaz inaczej: malwa prawdziwa, laz, topolwka lekarska Rozmaryn inaczej: rozmaryn lekarski, romarynek Ruta inaczej: ruta ostrowonna, ogrodowa, zielona, rutka Szawia inaczej: szawia lekarska, ogrodowa

Kora
Chinowa kora inaczej: kora chiska lub kora chinowca Jesion pospolity inaczej: wyniosy Kalina koralowa inaczej: kalina Kasztanowiec inaczej: kasztan dziki, gorzki, pospolity Kruszyna inaczej: kruszczyna, kruszewina, szakak kruszyna Szakak pospolity inaczej: bodzieniec, jeleni gg, szkak ciernisty

Korzenie
Arcydzigiel inaczej: andelika, korze angielski, archangielski, piersiowy, arcydzigiel litworu, lekarski, dzigiel

110

Bez hebd inaczej: bez karowaty, leny, niski, zielony, hebd Biedzrzeniec inaczej: pimpinella, biedrzeniec mniejszy, woski Goryczka inaczej: gencjana wgierska, ta, skowronkowy korze Krzyownik cierpka inaczej: grzechotnica, senega, korze indyczki wirginiaskie Lukrecja inaczej: sodkie drzewo, korze sodzeniowy Lubczyk inaczej: lubinik, akotne ziele, mlecze, lubczyk ogrodowy opian wielki inaczej: dziady, kostropacz, opuch Mniszek inaczej: brodawnik mleczowaty, dmuchawiec, gobi groch, mlecz, podrnik mleczowaty, abi kwiat Mydlica inaczej: mydelnica, mydelnik, mydownik, mydelnica lekarska Oman inaczej: dziewisi, omian, oman pospolity, prawy, wielki Pierwiosnka lekarska inaczej: kwiat paraliowy, kwiat kluczykw Pietruszka zwyczajna inaczej: domowa, siewna, pietruziele Podrnik inaczej: cykoria dzika, polna, podrnik bkitny Pokrzywa zwyczajna inaczej: wielka, dwupienna, gajka wielka Prawolaz inaczej: malwa prawdziwa, laz, topolwka lekarska Przestrzp pospolity inaczej: przestrzp biay, dwupienny Szczaw koski inaczej: kobylak, kobyli szczaw Wilyna inaczej: kolka, wilczyna, wilyna ciernista, kolca ywokost inaczej: kosztywa, ywy gnat, ywokost czarny

Owoce
Any inaczej: biedrzeniec Czarny bez inaczej: bzowina, hyka, bez aptekarski, lekarski Borwka brusznica inaczej: brusznica, gogocha, czerwona jagoda Borwka ciernica-inaczej: borowina, czernica, czarna jagoda Gg inaczej: goyna, gg pospolity Jaowiec inaczej: szyszkojagoda Jarzbina inaczej: jarzb pospolity, jarzbek Kalina koralowa inaczej: kalina pospolita Kminek inaczej: karba, karolek, kmin polny Kolendra inaczej: polski pieprz, kolendra siewna Koper woski inaczej: fenku woski, fenkel, koperek Kruszyna inaczej: kruszyna, kruszewina, szakak kruszyna Malina inaczej: maliniak, malina waciwa Pieprzowiec inaczej: pieprznik, papryka, pieprz turecki Pietruszka inaczej: pietruziele, pietruszka zwyczajna, domowa, siewna Ra inaczej: nieszpki, szybszyna, ra: cierniowa, dzika, gogowa, polna, pospolita Szakak pospolity inaczej: bodzieniec, jeleni gg, szakak ciernisty liwa tarnina inaczej: ciarki, ciernie czarne, korcipk, tarka, arnoliwa Tarnina

Kcza
Kosaciec inaczej: fiokowy korze, kosatka, mieczyk Kozek inaczej: waleriana, baldrian, kozek lekarski Perz inaczej: perz biay, waciwy
111

Piciornik inaczej: dbrwka, kurzy lad, kurze ziele, srebrnik, dziewanka Rzewie inaczej: rabarbar Tatarak inaczej: ajer, kalmus, abzia, szuwar, tatarczuch, tatarskie ziele Tuyca inaczej: tuyca piaskowa

Pczki
Brzoza inaczej: brzezina Sosna inaczej: chojar, chojka, choina Topola inaczej: jasiokr, sokora, sokorzyna

Inne
Szyszki chmielu w skadzie mieszanek oglnie tonizujcych Fasola Ja owocnia inaczej: szabel tyczkowy, szablak Gobka sodkowodna inaczej: Badziaga, nadecznik rzeczny, wodny Kukurydza znami (wsy) inaczej: koski zb Morszczyn inaczej: morskorost, porost morski, szuwar pcherzykowaty, morszczyn pcherzykowaty Porost islandzki inaczej: karagon islandzki, mech grski, obrost, pucnica islandzka, piersiowy porost, tarczownik (ca) islandzki (k), zika islandzkie Widak-zarodnik inaczej: babi mur, kotun , pas w. Jana, swarzybaba, wczga, siarka rolinna, ywy proszek, widak babimor, godzisty

112

You might also like