Nik 12 006 Zarzadzanie Kryzysowe

MAPZLC 2 0l l
|nformac[a o wynlkach kontroll

PPZGOTOwAN|L
SSTLMU OCHPON LUDNOC|
PPZLD KLSKAM| w|OOwM|
OPAZ STUAC1AM| KPZSOwM|
KP8-4ll4-0l-00/20l2
Nr ewld. l48/20l3/|/l2/006/KP8
MISJ
Na[wysze[ |zby Kontroll [est dbao o gospodarno l skuteczno w suble
publlczne[ dla Pzeczypospollte[ Polskle[
WIZJ
Na[wysze[ |zby Kontroll [est cleszcy sl powszechnym autorytetem
na[wyszy organ kontroll pastwowe[, ktorego raporty bd oczeklwanym
l poszuklwanym rodem lnformac[l dla organow wadzy l spoeczestwa
Padca Prezesa N|K
p. o. Dyrektor Departamentu Porzdku
l 8ezpleczestwa wewntrznego:
Marek 8lekowskl
Akceptu[:
Marlan Clchosz
wlceprezes Na[wysze[ |zby Kontroll
Zatwlerdzam:
1acek 1ezlerskl
Prezes Na[wysze[ |zby Kontroll
dnla 20l3
Na[wysza |zba Kontroll
ul. Plltrowa 57
02-056 warszawa
T/P +48 22 444 50 00
www.nik.gov.pl
Spl s t recl
l. ZAOLN|A KONTPOL| ....................................................................................................................6
2. PODSUMOwAN|L wN|Kw KONTPOL| ..................................................................................8
2.l. Ogolna ocena kontrolowane[ dzlaalnocl ..................................................................................... 8
2.2. Synteza wynlkow kontroll ...................................................................................................................l2
2.2.l. Obrona Cywllna Kra[u ...............................................................................................................l2
2.2.2. System powladamlanla ratunkowego ................................................................................l8
2.2.3. Zarzdzanle kryzysowe ............................................................................................................23
2.2.4. Kra[owy system ratownlczo-ganlczy .................................................................................28
2.3. wnloskl ......................................................................................................................................................3l
3. PPZKAD POZw|ZA PUNKC1ONU1CCH w ZAKPLS|L
OCHPON LUDNOC| w |NNCH KPA1ACH ........................................................................... 32
4. ZACZN|K| ....................................................................................................................................... 35
4.l. Przygotowanle kontroll, postpowanle kontrolne l dzlaanla pod[te
po zakoczenlu kontroll ......................................................................................................................35
4.2. wykaz podmlotow ob[tych kontrol oraz [ednostek organlzacy[nych N|K,
ktore przeprowadzly kontrol ..........................................................................................................37
4.3. wykaz osob za[mu[cych w latach 20l020l2 stanowlska klerownlcze
w kontrolowanych [ednostkach .......................................................................................................38
4.4. wykaz podstawowych aktow prawnych dotyczcych kontrolowane[ dzlaalnocl ......39
4.5. wykaz organow, ktorym przekazano lnformac[ o wynlkach kontroll ..............................40
5. wKAZ ZACZN|Kw PUNKC1ONALNCH ....................................................................... 4l
wykaz stosowanych skrotow l po[
zarzdzanie
kryzysowe
dzlaalno organow admlnlstrac[l publlczne[ bdca elementem klerowanla
bezpleczestwem narodowym, ktora polega na zapobleganlu sytuac[om
kryzysowym, przygotowanlu do prze[mowanla nad nlml kontroll w drodze
zaplanowanych dzlaa, reagowanlu w przypadku wystplenla sytuac[l
kryzysowych, usuwanlu lch skutkow oraz odtwarzanlu zasobow l lnfrastruktury
krytyczne[ (deflnlc[a sformuowana w art.2 ustawy o zarzdzanlu kryzysowym)
planowanie
cywilne
caoksztat przedslwzl organlzacy[nych ma[cych na celu przygotowanle
admlnlstrac[l publlczne[ do zarzdzanla kryzysowego, a take planowanle w
zakresle wspleranla Sl Zbro[nych Pzeczypospollte[ Polskle[ w razle lch uycla oraz
planowanle wykorzystanla Sl Zbro[nych Pzeczypospollte[ Polskle[ do reallzac[l
zada z zakresu zarzdzanla kryzysowego (deflnlc[a sformuowana w art.3 pkt4
ustawy o zarzdzanlu kryzysowym
infrastruktura
krytyczna
systemy oraz wchodzce w lch skad powlzane ze sob funkc[onalnle
oblekty, w tym oblekty budowlane, urzdzenla, lnstalac[e, usugl kluczowe
dla bezpleczestwa pastwa l [ego obywatell oraz suce zapewnlenlu
sprawnego funkc[onowanla organow admlnlstrac[l publlczne[, a take
lnstytuc[l l przedslblorcow. |nfrastruktura krytyczna obe[mu[e systemy:
zaopatrzenla w energl, surowce energetyczne l pallwa, cznocl, slecl
telelnformatycznych,flnansowe, zaopatrzenla w ywno, zaopatrzenla w wod,
ochrony zdrowla, transportowe, ratownlcze, zapewnla[ce clgo dzlaanla
admlnlstrac[l publlczne[, produkc[l, skadowanla, przechowywanla l stosowanla
substanc[l chemlcznych l promlenlotworczych, w tym ruroclgl substanc[l
nlebezplecznych (deflnlc[a sformuowana w art.3 pkt2 ustawy o zarzdzanlu
kryzysowym)
sytuacja
kryzysowa
sytuac[a wpywa[c negatywnle na pozlom bezpleczestwa ludzl, mlenla
w znacznych rozmlarach lub rodowlska, wywou[c znaczne ogranlczenla
w dzlaanlu waclwych organow admlnlstrac[l publlczne[ ze wzgldu na
nleadekwatno posladanych sl l rodkow (deflnlc[a sformuowana w art.3 pktl
ustawy o zarzdzanlu kryzysowym)
klska
ywioowa
katastrofa naturalna lub awarla technlczna, ktorych skutkl zagraa[ yclu lub
zdrowlu due[ llczby osob, mlenlu w wlelklch rozmlarach albo rodowlsku na
znacznych obszarach, a pomoc l ochrona mog by skutecznle pod[te tylko przy
zastosowanlu nadzwycza[nych rodkow, we wspodzlaanlu ronych organow
llnstytuc[l oraz spec[allstycznych sub l formac[l dzlaa[cych pod [ednolltym
klerownlctwem (deflnlc[a sformuowana w art.3 ust.l pktl ustawy o stanle klskl
ywloowe[)
ABW Agenc[a 8ezpleczestwa wewntrznego
CZK MSW Centrum Zarzdzanla Kryzysowego mlnlstra waclwego do spraw wewntrznych
EIK europe[ska lnfrastruktura krytyczna
IK lnfrastruktura krytyczna
KG PSP Komenda Gowna Pastwowe[ Stray Poarne[
KSRG kra[owy system ratownlczo-ganlczy
KPZK Kra[owy Plan Zarzdzanla Kryzysowego
MAiC Mlnlsterstwo Admlnlstrac[l l Cyfryzac[l
MSW Mlnlsterstwo Spraw wewntrznych
MSWiA Mlnlsterstwo Spraw wewntrznych l Admlnlstrac[l
NPOIK Narodowy Program Ochrony |nfrastruktury Krytyczne[
OCK Obrona Cywllna Kra[u
OSP Ochotnlcza Stra Poarna
OST 112 ogolnopolska sle telelnformatyczna na potrzeby obsugl numeru alarmowego ll2
PLI CBD Platforma Lokallzacy[no-|nformacy[na z Centraln 8az Danych
PZK MSW Plan Zarzdzanla Kryzysowego Mlnlsterstwa Spraw wewntrznych
Raport raport o zagroenlach bezpleczestwa narodowego
RCB Pzdowe Centrum 8ezpleczestwa
SI WCPR System |nformatyczny wo[ewodzklch Centrow Powladamlanla Patunkowego
SWD System wspomaganla Decyz[l/Dowodzenla
6
Z A OL N| A KONT P OL |
1
Kontrola planowa nr |/l2/006 Przygotowanle systemu ochrony ludnocl przed klskaml
ywloowyml oraz sytuac[aml kryzysowyml zostaa przeprowadzona z lnlc[atywy Na[wysze[
|zby Kontroll. Kontrola ta mlaa na celu m.ln. sprawdzenle reallzac[l wnloskow pokontrolnych,
sklerowanych przez N|K po przeprowadzenlu nastpu[cych kontroll, zaprezentowanych l4czerwca
20l2 r. przed Se[mow Komls[ Admlnlstrac[l l Spraw wewntrznych:
Wykonywanie przez organy administracji publicznej zada w zakresie zarzdzania
kryzysowego (P/10/006);
Przygotowanie struktur obrony cywilnej do realizacji zada w okresie wojny i pokoju
(P/11/083);
Funkcjonowanie systemu powiadamiania ratunkowego (R/11/002).
Ponadto nlnle[sza lnformac[a uwzgldnla take ustalenla kontroll w zakresle przygotowanla
podmlotow kra[owego systemu ratownlczo-ganlczego do dzlaa ratownlctwa technlcznego na
drogach l autostradach (P/ll/00l) oraz przygotowanla [ednostek kra[owego systemu ratownlczo-
-ganlczego do prowadzenla czynnocl ratownlczych na wysokocl (P/l0/085).
w nlnle[sze[ lnformac[l zostay rownle wykorzystane ustalenla dokonane przez Delegatur N|K
we wrocawlu w trakcle kontroll pn. wykorzystanle rodkow publlcznych na zabezpleczenle
przeclwpowodzlowe l llkwldac[ skutkow powodzl (P/l2/l84).
Cel gowny kontroll
Celem kontroll bya ocena, czy lstnle[e w kra[u spo[ny system ochrony ludnocl przed sytuac[aml
kryzysowyml l klskaml ywloowyml, a take czy podmloty odpowledzlalne za przygotowanle l
reallzac[ zada dotyczcych ochrony ludnocl prawldowo reallzoway swo[e zadanla l obowlzkl.
Cele czstkowe
Cele czstkowe obe[moway ocen reallzac[l przez:
l. Mlnlstra Spraw wewntrznych zada wynlka[cych z ustawy o zarzdzanlu kryzysowym, a take
sprawowanla przez nlego nadzoru nad Obron Cywlln Kra[u, funkc[onowanlem kra[owego
systemu ratownlczo-ganlczego oraz systemu powladamlanla ratunkowego.
2. Dyrektora Pzdowego Centrum 8ezpleczestwa zada w zakresle organlzac[l l funkc[onowanla
kra[owego systemu zarzdzanla kryzysowego oraz ochrony europe[skle[ lnfrastruktury
krytyczne[.
3. Komendanta Gownego Pastwowe[ Stray Poarne[, ktory w okresle ob[tym kontrol penl
[ednoczenle funkc[ Szefa Obrony Cywllne[ Kra[u, zada w zakresle przygotowanla struktur
obrony cywllne[ do reallzac[l zada w okresle wo[ny l poko[u, funkc[onowanla kra[owego
systemu ratownlczo-ganlczego l systemu powladamlanla ratunkowego.
4. Szefa Agenc[l 8ezpleczestwa wewntrznego zada naoonych ustaw o zarzdzanlu
kryzysowym.
Podstawa prawna, kryterla
Kontrol przeprowadzono na podstawle art.2 ust.l ustawy z dnla 23grudnla l994r. o Na[wysze[
|zble Kontroll', zgodnle z kryterlaml okrelonyml w art.5 ust.l ustawy, t[.legalnocl, gospodarnocl,
'
Dz.U. z 20l2 r. poz.82 zezm.
7
Z A O L N | A K ON T P OL |
7
celowocl l rzetelnocl. Kontrola zostaa przeprowadzona wg procedury kontrolne[ wprowadzone[
ustaw z dnla 22stycznla 20l0 r. o zmlanle ustawy o Na[wysze[ |zble Kontroll.
Zakres przedmlotowy kontroll
Kontrol ob[to nastpu[ce obszary zwlzane z ochron ludnocl: zarzdzanle kryzysowe, kra[owy
system ratownlczo-ganlczy, system powladamlanla ratunkowego oraz Obrona Cywllna Kra[u.
Zakres podmlotowy kontroll
Kontrol zostay ob[te nastpu[ce [ednostkl: Mlnlsterstwo Spraw wewntrznych, Komenda
Gowna Pastwowe[ Stray Poarne[, Pzdowe Centrum 8ezpleczestwa, Agenc[a 8ezpleczestwa
wewntrznego, Maopolskl Urzd wo[ewodzkl, wlelkopolskl Urzd wo[ewodzkl
Okres ob[ty kontrol
Okres ob[ty kontrol zosta zronlcowany dla poszczegolnych obszarow ob[tych kontrol. | tak:
w zakresle reallzac[l zada dotyczcych zarzdzanla kryzysowego w MSw l PC8 kontrola ob[a
okres od l7grudnla 20l0 r.` do dnla zakoczenla kontroll ", a w A8w od l9wrzenla 2009 r. do
dnla zakoczenla kontroll,
w zakresle reallzac[l zada zwlzanych z Obron Cywlln Kra[u, w MSw l KG PSP kontrola ob[a
okres od 3lpadzlernlka 20ll r.' do dnla zakoczenla kontroll,
w zakresle funkc[onowanla systemu powladamlanla ratunkowego, w MSw l KG PSP kontrola ob[a
okres od 24padzlernlka 20ll r." (w Maopolsklm Urzdzle wo[ewodzklm oraz wlelkopolsklm
Urzdzle wo[ewodzklm od rozpoczcla procesu wCPP/CPP) do dnla zakoczenla kontroll,
w zakresle organlzac[l systemu ratownlczo-ganlczego, w MSw l KG PSP kontrola ob[ty zosta
okres od 3marca 20ll r. do dnla zakoczenla kontroll.
w lnformac[l uwzgldnlono ponadto dzlaanla l zdarzenla zalstnlae przed l po podanym okresle,
ma[ce bezporednl zwlzek z zagadnlenlaml bdcyml przedmlotem kontroll, w szczegolnocl
ustalenla wynlka[ce z wye[ przywoanych kontroll.

Dz.U. Nr227, poz.l482 zezm.
`
Data zakoczenla czynnocl kontrolnych w ramach przeprowadzone[ w 20l0 r. przez N|K kontroll pn. wykonywanle przez
organy admlnlstrac[l publlczne[ zada w zakresle zarzdzanla kryzysowego.
"
Kontrola w kontrolowanych [ednostkach zakoczya sl 7.0l.20l3r. (w MSw l8.0l.20l3r.).
'
Data zakoczenla czynnocl kontrolnych w ramach przeprowadzone[ w 20ll r. przez N|K kontroll pn. Przygotowanle
struktur obrony cywllne[ kra[u reallzac[l zada w okresle wo[ny l poko[u.
"
Data zakoczenla czynnocl kontrolnych w ramach przeprowadzone[ przez N|K kontroll pn. Punkc[onowanle systemu
powladamlanla ratunkowego.

Data we[cla w ycle rozporzdzenla Mlnlstra Spraw wewntrznych l Admlnlstrac[l z dnla l8lutego 20ll r. w sprawle
szczegoowych zasad organlzac[l kra[owego systemu ratownlczo-ganlczego.
8
P ODS UMOwAN| L w N| Kw KONT P OL |
2
8
2.1 Ogolna ocena kontrolowane[ dzlaalnocl
Podstawowym zadaniem pastwa jest zapewnienie bezpieczestwa jego obywateli.
Przemiany dokonujce si w cigu ostatnich lat we wspczesnym wiecie, m.in. zmiana
ukadu si, rozwj technologiczny, czy te niebezpieczestwa takie jak terroryzm, katastrofy
technologiczne i naturalne, przerwy w dostawie energii, ingerencja w prawidowe
funkcjonowanie systemw teleinformatycznych, w wikszym ni kiedykolwiek stopniu,
czsto w masowej skali, dotykaj przypadkowych ludzi.
Najwysza Izba Kontroli negatywnie" ocenia brak w Polsce spjnego systemu ochrony
ludnoci przed sytuacjami kryzysowymi. Kolejne kontrole NIK w zakresie szeroko rozumianej
ochrony ludnoci wykazuj, e stan ten trwa od wielu lat. Kluczowe elementy, ktre winny
skada si na ten system, wykazuj zasadnicze braki. Obrona Cywilna Kraju funkcjonuje
praktycznie tylko na papierze. System powiadamiania ratunkowego (powszechnie
nazywany telefonem 112) wprowadzany jest z naruszeniem przepisw ustawowych. Osoba
dzwonica na alarmowy numer 112 w dalszym cigu nie moe mie pewnoci, e zgoszenie
zostanie odebrane, a operator numeru alarmowego otrzyma automatycznie wiarygodne
dane ojej lokalizacji. Ochrona infrastruktury krytycznej opieraa si do tej pory w duej
mierze na dziaaniach doranych, gdy do dnia zakoczenia kontroli nie opracowano
istotnych dokumentw planistycznych, w szczeglnoci Narodowego Programu Ochrony
Infrastruktury Krytycznej, ktry powinien stanowi realne narzdzie wspomagajce dziaania
organw w sytuacji zagroenia ycia, zdrowia lub mienia w znacznych rozmiarach. Minister
Spraw Wewntrznych (wczeniej: Minister Spraw Wewntrznych i Administracji) wtrakcie
prowadzonej kontroli nie posiada aktualnej wiedzy o stanie zasobw ratowniczych
krajowego sytemu ratowniczo-ganiczego oraz o sposobie realizacji przez Komendanta
Gwnego Pastwowej Stray Poarnej jego ustawowych zada. W ocenie NIK, wszystkie
wyej wskazane czynniki stwarzaj potencjalne zagroenie dla bezpieczestwa obywateli
wprzypadku wystpienia sytuacji kryzysowych.
Zdaniem Najwyszej Izby Kontroli istotn przyczyn braku spjnego systemu ochrony
ludnoci jest rozproszenie rozwiza dotyczcych zada i struktur w rnych aktach
prawnych bd brak odpowiednich regulacji prawnych. Analiza obowizujcych przepisw
prawnych prowadzi take do wniosku, i obecnie istnieje swoisty dualizm przyjtych
rozwiza, tj.funkcjonuj struktury w ramach zarzdzania kryzysowego i niezalenie od
tego utrzymywane s - na wypadek wojny i klsk ywioowych - formacje obrony cywilnej,
ktrych zadania s de facto zbiene. Niezalenie od pytania o celowo takiego stanu rzeczy,
naley zauway, e brak jednoznacznego ustalenia ich kompetencji i wzajemnych relacji
moe powodowa wtpliwoci co do tego, kto i w jakim zakresie odpowiada za wykonanie
poszczeglnych zada.
Dualizm systemu przejawia si take w zakresie planowania dziaa. Odrbnie tworzone
s plany zarzdzania kryzysowego oraz plany obrony cywilnej, ktre dotycz wsplnych
kwestii, tj.zapewnienia wspdziaania organw administracji rzdowej i samorzdowej,
atake koordynowania ich dziaalnoci w zakresie zapobiegania zagroeniom ycia, zdrowia
"
Standardy kontroll N|K przewldu[ trzystopnlow skal ocen kontrolowane[ dzlaalnocl: ocena pozytywna, ocena
pozytywna mlmo stwlerdzonych nleprawldowocl l ocena negatywna.
9
P OD S U MOwA N | L w N | K w K ON T P OL |
lub mienia oraz zagroeniom rodowiska, bezpieczestwa pastwa i utrzymania porzdku
publicznego.
Wyniki kolejnych kontroli NIK w zakresie szeroko pojtej ochrony ludnoci uprawniaj do
stwierdzenia, e nieprawidowoci w realizacji obowizkw wynikaj niejednokrotnie nie
tylko z zaniecha w podejmowaniu jakichkolwiek dziaa, ale take z ograniczenia si do
literalnego stosowania przepisw prawa, bez naleytej refleksji nad celem, dla ktrego
zostay ustanowione.
NIK zwraca uwag na ustawicznie zmieniajce si koncepcje co do docelowego modelu
systemu ochrony ludnoci przed sytuacjami kryzysowymi, bd poszczeglnych jego
elementw. Alarmujcy jest przy tym fakt, e pomimo podejmowanych od 2006 r. przez
Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji (pniej: Ministra Spraw Wewntrznych) oraz
Szefa Obrony Cywilnej Kraju dziaa majcych na celu stworzenie spjnych i precyzyjnych
regulacji prawnych dotyczcych ochrony ludnoci, w tym obrony cywilnej, prace w tym
zakresie nie zostay zakoczone. W ocenie NIK naley pilnie podj dziaania w celu
zintensyfikowania prac prowadzonych w Ministerstwie Spraw Wewntrznych na rzecz
przygotowania kompleksowej ustawy o ochronie ludnoci, w ktrej okrelono by w sposb
przejrzysty i uporzdkowany zadania, podmioty odpowiedzialne za ich realizacj oraz
wzajemne relacje sub i innych podmiotw w tym zakresie.
y W tym kontekcie NIK zwraca uwag na systemowe rozwizanie, ktre stwarza ryzyko
sporw kompetencyjnych midzy ministrami, a take nieefektywnego i niecelowego
dziaania w przypadku wystpienia powanej sytuacji kryzysowej. Zgodnie z art.29 ustawy
z dnia 4wrzenia 1997 r. o dziaach administracji rzdowej', w brzmieniu obowizujcym
od dnia 8wrzenia 2012 r., dzia sprawy wewntrzne obejmuje m.in. sprawy zarzdzania
kryzysowego, natomiast dzia administracja publiczna (art.6 ust.1 pkt4b i 4c)
m.in.przeciwdziaanie oraz usuwanie skutkw klsk ywioowych i innych podobnych
zdarze zagraajcych bezpieczestwu wewntrznemu (przy czym istnieje tylko legalna
definicja klski ywioowej). Biorc pod uwag obydwa przepisy, w przypadku wystpienia
sytuacji kryzysowej zawierajcej jednoczenie znamiona zdarzenia o charakterze klski
ywioowej, ustawowo waciwym w zakresie przeciwdziaania i usuwania jej skutkw s
dwaj ministrowie: Minister Spraw Wewntrznych oraz Minister Administracji i Cyfryzacji.
W czasie stanu klski ywioowej, zgodnie z art.8 pkt4 ustawy z dnia 18kwietnia 2002 r.
ostanie klski ywioowej'", dziaaniami prowadzonymi w celu zapobieenia jej skutkom lub
ich usunicia kieruje minister waciwy do spraw administracji publicznej lub inny minister,
do zakresu dziaania ktrego naley zapobieganie skutkom danej klski ywioowej lub ich
usuwanie. Tymczasem minister waciwy do spraw administracji w biecej dziaalnoci nie
bierze czynnego udziau w organizowaniu, koordynowaniu i nadzorowaniu dziaa sub
ratowniczych, takich w szczeglnoci jak Pastwowa Stra Poarna, czy jednostki Policji,
ktre to podmioty s podlege ministrowi spraw wewntrznych. Zgodnie z art.13 ust.1
ustawy o stanie klski ywioowej, minister waciwy ds. administracji ma prawo wydawania
wicych polece organom administracji rzdowej, a wic rwnie organom podlegym
lub nadzorowanym przez ministra waciwego do spraw wewntrznych. Zdaniem NIK
'
Dz.U. Nr65, poz.437 zezm.
'"
Dz.U. Nr62, poz.558 zezm.
l0
rozwizanie takie wydaje si nieracjonalne, gdy wymagaoby wprowadzenia instrumentw
prawnych pozwalajcych na wadcze wkraczanie jednego ministra w sfer zastrzeon
dla drugiego z nich oraz mechanizmw zapewniajcych cise wspdziaanie dwch
rwnorzdnych ministrw. Potencjalnie prowadzi to do wyduenia czasu potrzebnego
na wdroenie procedur, moe rodzi spory kompetencyjne i stwarza dodatkowe ryzyko
braku waciwej koordynacji dziaa.
Z wyjanie uzyskanych od Ministra Spraw Wewntrznych oraz Ministra Administracji
iCyfryzacji wynika, e zgodnie wyraaj opini, i zagroe w powyszym zakresie nie
dostrzegaj. Minister Administracji i Cyfryzacji uwaa, e jego odpowiedzialno wtym
zakresie ogranicza si do podziau rodkw budetu pastwa oraz nadzoru nad ich
wykorzystaniem. Natomiast koordynowanie dziaalnoci sub i stray w skali caego
kraju pozostaje w kompetencji ministra waciwego do spraw wewntrznych. Zdaniem
Najwyszej Izby Kontroli, stanowisko takie nie znajduje uzasadnienia w obowizujcych
przepisach prawa rangi ustawowej.
W ocenie Najwyszej Izby Kontroli, obrona cywilna w dalszym cigu nie jest przygotowana
do skutecznej realizacji zada wynikajcych z Protokou Dodatkowego I do Konwencji
Genewskich z 12sierpnia 1949r''.
Struktura i organizacja obrony cywilnej jest anachroniczna od wielu lat. Na ten stan
rzeczy w sposb istotny wpywa brak szeregu podstawowych aktw wykonawczych
dotyczcych: zasad tworzenia formacji obrony cywilnej; normatyww w zakresie
zaopatrywania organw i formacji obrony cywilnej w sprzt, rodki techniczne
i umundurowanie niezbdne do wykonywania zada; budowli ochronnych, czy
urzdze specjalnych. Formacje obrony cywilnej nie zdobywaj w biecej dziaalnoci
dowiadcze niezbdnych do sprawnej realizacji zada, a ich stan osobowy i wyposaenie
ulegaj systematycznemu pogorszeniu. Zdaniem Najwyszej Izby Kontroli ten stan
rzeczy uniemoliwia ich sprawne wczenie si do usuwania skutkw klski ywioowej,
apodczas wojny przejcie zada w zakresie ochrony ludnoci cywilnej. Naley przy tym
zauway, e dziaania nadzorcze Ministra Spraw Wewntrznych (wczeniej: Ministra
Spraw Wewntrznych i Administracji) zostay wzmoone dopiero w trakcie kontroli NIK.
System powiadamiania ratunkowego wdraany jest z naruszeniem przepisw ustawowych
i bez waciwego nadzoru. Organy ustawowo odpowiedzialne za nadzr (Minister Spraw
Wewntrznych i Administracji, pniej Minister Spraw Wewntrznych) oraz koordynowanie
i kontrolowanie systemu powiadamiania ratunkowego (Komendant Gwny Pastwowej
Stray Poarnej), zgodnie uznay, e nie s odpowiedzialne za realizacj tych zada,
gdy systemu takiego nie ma. W efekcie nie podjto szeregu dziaa strategicznych
zpunktu widzenia sprawnego wdroenia i zarzdzania midzydyscyplinarnym projektem
ocharakterze oglnopolskim, w szczeglnoci nie opracowano caociowej, spjnej
koncepcji organizacji i utrzymania systemu powiadamiania ratunkowego, co skutkowao
chaosem organizacyjnym w zarzdzaniu projektem.
Na dzie zakoczenia kontroli funkcjonujce centra powiadamiania ratunkowego peniy
rol swoistych centrw telefonicznych, ograniczajc swoj dziaalno do przyjmowania
''
Protoko Dodatkowy | do Konwenc[l Genewsklch z l2slerpnla l949 r. dotyczcy ochrony oar mldzynarodowych konnlktow
zbro[nych, sporzdzony dnla 8czerwca l977 r. (Dz.U. z l992 r. Nr4l, poz.l75).
ll
zgosze na numery alarmowe i przekazywania w razie potrzeby rozmowy telefonicznej
do odpowiednich sub. Organizujc system powiadamiania ratunkowego utworzono
wojewdzkie centra powiadamiania ratunkowego w modelu operatorskim, mimo e ide
leca u podstaw reformy byo jednoczesne przejcie przez nie funkcji dyspozytorskich
(dysponowanie siami i rodkami, kierowanie akcjami ratowniczymi) w celu zapewnienia
optymalnych warunkw bezporedniego wspdziaania operatorw numerw
alarmowych ze subami ratowniczymi. Ponadto opniay si prace w zakresie wdroenia
rozwiza informatycznych i teleinformatycznych zapewniajcych subom ratunkowym
automatyczne, natychmiastowe i wiarygodne informacje dotyczce zdarzenia oraz
lokalizacji osoby dzwonicej na numer 112'.
W wietle powyszego, zapewnienie penej funkcjonalnoci organizowanych centrw
powiadamiania ratunkowego do koca 2013 r. jest zdaniem NIK praktycznie
niewykonalne.
Do czasu zakoczenia kontroli Rada Ministrw nie uchwalia Narodowego Programu
Ochrony Infrastruktury Krytycznej'`, co stwarzao realne zagroenie dla naleytej ochrony
systemw kluczowych dla bezpieczestwa pastwa i jego obywateli oraz sucych
zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organw administracji publicznej, a take instytucji
i przedsibiorcw. Od wejcia w ycie ustawy o zarzdzaniu kryzysowym do zakoczenia
kontroli nie doprowadzono do jednoznacznego wskazania podmiotw odpowiedzialnych
za infrastruktur krytyczn i stworzenia warunkw zapewniajcych funkcjonalno, cigo
dziaa i jej integralno w celu zapobiegania zagroeniom. W celu zobrazowania wagi
problemu, naley podkreli, e w skad infrastruktury krytycznej wchodz systemy majce
podstawowe znaczenie dla bezpieczestwa obywateli i pastwa, tj.systemy: zaopatrzenia
w energi, surowce energetycznie i paliwa; cznoci; sieci teleinformatycznych; finansowe;
zaopatrzenia w ywno; zaopatrzenia w wod; ochrony zdrowia; transportowe; ratownicze;
zapewniajce cigo dziaania administracji publicznej oraz produkcji, skadowania,
przechowywania i stosowania substancji chemicznych i promieniotwrczych (w tym rurocigi
substancji niebezpiecznych).
Dziaania mogce usprawni systemu ratowniczo-ganiczy, w tym nadzr ministra nad
Komendantem Gwnym Pastwowej Stray Poarnej zostay wzmoone dopiero w trakcie
kontroli NIK.
'
|de wdroenla numeru alarmowego ll2, zgodnle z dyrektyw 2002/22/wL Parlamentu Lurope[sklego l Pady z dnla 7marca
2002 r. w sprawle usugl powszechne[ l zwlzanych z sleclaml l usugaml cznocl elektronlczne[ praw uytkownlkow
(Dz.U. L. L. 2002.l08.5l) oraz rezoluc[ Parlamentu Lurope[sklego z dnla 5llpca 200l r. w sprawle usugl powszechne[
lnumeru alarmowego ll2 (20l0/2274(|N|), [est zapewnlenle subom ratunkowym automatycznych, natychmlastowych
lnlezawodnych lnformac[l dotyczcych lokallzac[l osoby dzwonlce[.
'`
Narodowy Program Ochrony |nfrastruktury Krytyczne[ zosta uchwalony przez Pad Mlnlstrow 26marca 20l3 r.
l2
2.2 Synteza wynlkow kontroll
2.2.l. Obrona Cywllna Kra[u
Najwysza Izba Kontroli negatywnie ocenia stan zorganizowania Obrony Cywilnej Kraju.
Na[wysza |zba Kontroll w drugle[ poowle 20ll r. przeprowadzla kontrol pn. Przygotowanie
struktur obrony cywilnej do realizacji zada w okresie wojny i pokoju. Kontrol ob[to lata 200920ll
(do 3lpadzlernlka).
wye[ przywoana kontrola wykazaa, e funkc[onu[cy model systemu Obrony Cywllne[ Kra[u
nle by w penl dostosowany do aktualnych potrzeb, w tym wynlka[cych z czonkostwa w Unll
Lurope[skle[, obecne[ organlzac[l pastwa l stanu lnfrastruktury kra[u. Normy prawne regulu[ce
organlzac[ l funkc[onowanle obrony cywllne[ nle zapewnlay skutecznego koordynowanla dzlaa
dotyczcych szeroko po[te[ ochrony ludnocl oraz wspodzlaanla w zwalczanlu klsk ywloowych
wykonywanych w ramach struktury obrony cywllne[ z dzlaalnocl wykonywan w tym zakresle
przez lnne podmloty.
wlele aktow prawnych dotyczcych obrony cywllne[ przestao obowlzywa z dnlem lllpca
2004 r. na skutek uchylenla m.ln. art.l40 ustawy z dnla 2lllstopada l967 r. o powszechnym
obowlzku PP'", ktory stanowl delegac[ do wydanla rozporzdze okrela[cych m.ln.obowlzkl
l uprawnlenla organow obrony cywllne[ oraz lnnych organow admlnlstrac[l rzdowe[
lsamorzdowe[, a take ogolne zasady tworzenla l przeznaczanla formac[l obrony cywllne[.
8rakowao rownle mechanlzmow zapewnla[cych nlezbdn, skuteczn koordynac[ dzlaa
w ramach samego systemu obrony cywllne[. Zadanla Obrony Cywllne[ Kra[u zostay bowlem
powlerzone odrbnym organom l formac[om, [ednak bez precyzy[nego okrelenla lch wza[emnych
relac[l, zasad wspodzlaanla oraz odpowledzlalnocl za poszczegolne zadanla. Nle ustalono take
zasad wspopracy z lnnyml organaml pastwa wykonu[cyml zadanla z zakresu ochrony ludnocl,
zwalczanla klsk ywloowych l lnnych zdarze nadzwycza[nych.
w wynlku kontroll stwlerdzono, e zdeflnlowane w ustawle o powszechnym obowlzku obrony
PP zadanla obrony cywllne[ s w due[ mlerze zblene z zadanlaml okrelonyml w ustawach:
o ochronle przeclwpoarowe[, o Pastwowe[ Stray Poarne[, o stanle klskl ywloowe[ oraz
ozarzdzanlu kryzysowym. Pegulac[e te [ednak nle byy dostatecznle skorelowane, co powodowao,
e do reallzac[l poszczegolnych zada powoano kllku wykonawcow. Przy braku [ednoznacznego
ustalenla lch wza[emnych relac[l mogo to powodowa wtpllwocl co do tego kto l w [aklm
zakresle odpowlada za wykonanle poszczegolnych zada. wprawdzle [u w 2006 r. pod[te zostay
prace zmlerza[ce do dostosowanla systemu obrony cywllne[ do aktualnych potrzeb l organlzac[l
pastwa, to [ednak do czasu zakoczenla kontroll regulac[l taklch nle przygotowano l nle wdroono.
w ocenle N|K brak byo [asnych l prze[rzystych przeplsow wykonawczych dotyczcych oc, ktore
umollwlyby prawldow l skuteczn reallzac[ oc na terenle PP.
Ponadto ustalenla kontroll wskazyway, e przygotowanle [ednostek terenowych oc nle zapewnlao
skuteczne[ ochrony ludnocl przed zagroenlaml. Pormac[e nle posladay adekwatnego do
potenc[alnych zagroe wyposaenla, a przeznaczane na ten cel rodkl flnansowe nle daway
mollwocl blecego uzupenlanla nledoborow oraz rotac[l sprztu wyeksploatowanego.
Zanlechanle weryflkac[l organlzac[l formac[l oc spowodowao, e znaczna cz tych [ednostek nle
'"
Dz.U. z 20l2 r., poz.46l zezm.
l3
posladaa nlezbdnych obsad osobowych. Przestarzae plany obrony cywllne[ nle daway gwaranc[l,
e dzlaanla prowadzone wedug przy[tych w tych dokumentach zaoe zapewnla[ ochron
zdrowla l ycla ludnocl cywllne[.
w wynlku kontroll sklerowano m.ln. wnloskl pokontrolne do Mlnlstra Spraw wewntrznych
lAdmlnlstrac[l o:
zapewnlenle waclwego l skutecznego nadzoru nad Obron Cywlln Kra[u, w tym wzmocnlenle
nadzoru nad Szefem Obrony Cywllne[ Kra[u w celu wyellmlnowanla nleprawldowocl
wfunkc[onowanlu tego organu,
pod[cle dzlaa pozwala[cych na pozyskanle rzetelnych l aktualnych danych dotyczcych
rzeczywlstego stanu w zakresle funkc[onowanla l zasobow obrony cywllne[,
przyspleszenle dzlaa zmlerza[cych do wypracowanla aktualne[, systemowe[ regulac[l prawne[
w zakresle obrony cywllne[.
(szerze[: zacznlk nr5.2)
Kontrola przygotowanla systemu ochrony ludnocl przed klskaml oraz sytuac[aml kryzysowyml,
przeprowadzona przez N|K w |v kwartale 20l2 r., wykazaa, e wye[ przywoana dlagnoza pozosta[e
aktualna, a wnloskl pokontrolne nlezreallzowane.
Mlnlster Spraw wewntrznych nle wdroy mechanlzmow nadzoru nad Szefem Obrony Cywllne[
Kra[u, ma[cych na celu blece monltorowanle [ego dzlaalnocl l usunlcle nleprawldowocl
wzakresle funkc[onowanla obrony cywllne[.
w Polsce w dalszym clgu braku[e kompleksowe[ l aktualne[ regulac[l prawne[, ktora okrelaaby
zadanla obrony cywllne[ oraz zasady organlzac[l l funkc[onowanla tego systemu.
Przy wleloletnlm zaangaowanlu ronych podmlotow (w szczegolnocl Komendy Gowne[
Pastwowe[ Stray Poarne[), po sledmlu latach prac nad opracowanlem kole[nych pro[ektow
ustawy, w Mlnlsterstwle Spraw wewntrznych powsta pro[ekt zaoe do pro[ektu ustawy
oochronle ludnocl datowany na 27wrzenla 20l2 r., ktory do dnla zakoczenla kontroll nle zosta
przekazany nawet do uzgodnle mldzyresortowych.
w efekcle wg stanu na dzle zakoczenla kontroll nle byy uregulowane tak zasadnlcze kwestle, [ak:
[ednoznaczne okrelenle wykonawcow zada (obowlzu[ce przeplsy nle wskazu[ wykonawcy
taklch zada [ak np.przygotowanle l organlzowanle schronow, obsuga rodkow zaclemnlanla,
bd wskazu[e sl do poszczegolnych zada kllku wykonawcow, nle precyzu[c lch wza[emnych
relac[l w tym zakresle),
sposob organlzac[l l funkc[onowanla formac[l obrony cywllne[ (modelowe struktury organlzacy[ne,
lch podporzdkowanle, zasady wyposaenla lch w nlezbdny sprzt l rodkl),
sposob reallzac[l zada.
w obrocle prawnym pozosta[e natomlast rozporzdzenle Pady Mlnlstrow z dnla 25czerwca 2002 r.
w sprawle szczegoowego zakresu dzlaanla Szefa Obrony Cywllne[ Kra[u, szefow obrony cywllne[
wo[ewodztw, powlatow l gmln'', ktore nle korespondu[e z lnnyml ustawaml, w szczegolnocl
ustaw o zarzdzanlu kryzysowym, anl nle przysta[e do zmlenla[ce[ sl rzeczywlstocl. Ponadto
akt ten nle ronlcu[e zakresu dzlaanla szefow obrony cywllne[ wo[ewodztw, powlatow l gmln,
przyplsu[c wszystklm szefom te same zadanla, podczas gdy lnne akty rangl ustawowe[ oraz
''
Dz.U. Nr96, poz.850.
l4
rozporzdzenla wykonawcze wprowadza[ uszczegoowlenle reallzac[l zada w odnleslenlu do
podzlau terytorlalnego pastwa.
Naley przykadowo zwrocl uwag na nastpu[ce zadanla naoone w drodze ww. rozporzdzenla
na szefow obrony cywllne[ wo[ewodztw, powlatow l gmln, ktore nle przysta[ do rzeczywlstych
uwarunkowa:
wyznaczanle zakadow oplekl zdrowotne[ zobowlzanych do udzlelenla pomocy medyczne[
poszkodowanym w wynlku masowego zagroenla ycla l zdrowla ludnocl oraz nadzorowanle
przygotowanla tych zakadow do nleslenla te[ pomocy, nle uwzgldnla uprawnle wo[ewody
(art.30 ust.2 ustawy o Pastwowym Patownlctwle Medycznym'") do wydanla decyz[l nakada[ce[
na podmloty wykonu[ce dzlaalno lecznlcz obowlzku pozostawanla w stanle podwyszone[
gotowocl w celu przy[cla osob zna[du[cych sl w stanle nagego zagroenla zdrowotnego,
zapewnlenle dostaw wody pltne[ dla ludnocl l wyznaczonych zakadow przemysu spoywczego
oraz wody dla urzdze spec[alnych do llkwldac[l skae l do celow przeclwpoarowych, nle
uwzgldnla faktu, l z dnlem 30marca 200l r. zostao uchylone zarzdzenle Mlnlstra Gospodarkl
Przestrzenne[ l 8udownlctwa z dnla 2lwrzenla l995 r. w sprawle zasad zapewnlenla
funkc[onowanla publlcznych urzdze zaopatrzenla w wod w warunkach spec[alnych'. Ustawa
z dnla 7czerwca 200l r. o zblorowym zaopatrzenlu w wod'" poml[a zagadnlenle dotyczce
zasad zapewnlenla funkc[onowanla publlcznych urzdze zaopatrzenla w wod w warunkach
spec[alnych l nle da[e delegac[l prawne[ do opracowanla taklch zaoe. Tym samym brak
[est narzdzl pozwala[cych na obllgowanle odpowlednle podmloty do tworzenla choclaby
nowych ukadow technologlcznych wodoclgow zaspoka[a[cych potrzeby funkc[onowanla
zblorowego zaopatrzenla w wod w warunkach spec[alnych, czy budowy awary[nych u[ wody,
standardow wzakresle dostaw wody do celow spoywczych l sanltarnych dla ludnocl na czas
klsk ywloowych l/lub wo[ny, a take przykadowo wyposaanla urzdze zaopatrzenla w wod
w zapasowe roda zasllanla energl elektryczn,
zapewnlenle warunkow do odbywanla zasadnlcze[ suby w obronle cywllne[, w sytuac[l, gdy
obowlzek zasadnlcze[ suby wo[skowe[ zosta znleslony.
Obowlzu[ce przeplsy budowlane nle okrela[ potrzeb w zakresle ustalanla warunkow
technlcznych dla budowll ochronnych oraz zasad lch utrzymanla l flnansowanla. Naley [ednak
zauway, e w 20ll r. z lnlc[atywy Szefa Obrony Cywllne[ Kra[u powsta zespo roboczy do
opracowanla Koncepc[l klerunkow dzlaa w zakresle budownlctwa ochronnego w Polsce, ma[cy
na celu: dokonanle oceny stanu budownlctwa ochronnego w Polsce pod ktem przydatnocl
dla potrzeb ochrony ludnocl, okrelenle potrzeb w zakresle ustalenla warunkow technlcznych
dla budowll ochronnych, przeprowadzenle lnwentaryzac[l l weryflkac[l lstnle[cych budowll
ochronnych pod ktem przydatnocl w zakresle ochrony cywllne[.
Obecny stan zorganlzowanla l przygotowanla formac[l obrony cywllne[ [est nleadekwatny do
powlerzonych lm zada. Pormac[e obrony cywllne[ nle s waclwle przygotowane do dzlaa
wrazle wystplenla klskl ywloowe[ oraz na wypadek wo[ny.
'"
Dz.U. Nrl94, poz.l4l0 zezm.
'
M.P. Nr59, poz.663, ktore utraclo moc z dnlem 30marca 200l r. na podstawle pktl64 czcl |. 3 zacznlka do obwleszczenla
Pady Mlnlstrow w sprawle wykazu uchwa Pady Mlnlstrow, zarzdze l lnnych aktow normatywnych Prezesa Pady Mlnlstrow,
mlnlstrow l lnnych organow admlnlstrac[l rzdowe[, ktore utracly moc z dnlem 30marca 200l r. (M. P. Nr47, poz.782).
'"
Dz.U. Nrl23, poz.858.
l5
wo[ewodowle wskazu[ na dramatyczny spadek llczby formac[l obrony cywllne[, ktore oparte
s w znaczce[ mlerze na bazle czonkow ochotnlcze[ stray poarne[ l wyposaone w zasoby
materlaowo-technlczne na pozlomle mlnlmalnym w stosunku do potrzeb.
Na[bardzle[ aktualn lnformac[ dotyczc stanu przygotowanla obrony cywllne[ w Polsce na dzle
zakoczenla kontroll bya ocena opracowana przez Szefa Obrony Cywllne[ Kra[u wg stanu na dzle
3lgrudnla 20ll r. w dokumencle Szef Obrony Cywllne[ dokona dlagnozy problemow w zakresle:
systemu wykrywanla, ostrzeganla l alarmowanla (zdecydowan wlkszo funkc[onu[cych syren
stanowl syreny elektryczne starego typu, nleposlada[ce mollwocl awary[nego zasllanla oraz
przekazywanla komunlkatow gosowych),
ewakuac[l ludnocl na wypadek masowego zagroenla ycla l zdrowla (w oparclu o dane
wo[ewodzkle szacu[e sl, e w planach ewakuac[l, w skall kra[u przewldzlano mollwo
przemleszczenla 7mln 343tys. osob, co stanowl l9,2% wszystklch obywatell kra[u, przy czym
zaoono, e 59,9% osob przewldzlanych do ewakuac[l uczestnlczy bdzle w tym procesle przy
wykorzystanlu wasnych rodkow transportowych),
budownlctwa ochronnego (systematyczny spadek llczby budowll ochronnych, szczegolnle
sucym ukryclu: w 20ll r. o nastpne 7tys. ),
stanu zaopatrzenla organow l formac[l obrony cywllne[ (ze wzgldu na konleczno zapewnlenla
nlezbdnych zasobow osobowych l rodkow na funkc[onowanle tych formac[l lch llczba l osob
do nlch powoanych systematycznle male[e z l9.6l8 formac[l w 2009 r. do l4.492 r. w 20ll r.'',
ogolna llczba magazynow w 20ll r. zmalaa o 42l, mlmo potrzeb zwlkszenla lch powlerzchnl w
odnleslenlu do magazynow powlatowych, gmlnnych l zakadowych, stwlerdzono brak [ednolltego
pode[cla do kwestll zwlzane[ z prowadzenlem baz danych l monltorlnglem dostpnych zasobow
sprztu obrony cywllne[),
przygotowanla punktow do llkwldac[l skae (wskanlk zabezpleczenla przeprowadzenla
zablegow w poszczegolnych punktach do llkwldac[l skae ulega systematycznego zmnle[szanlu
l w 20llr. wynosl: dla punktow zablegow sanltarnych 35%, dla punktow odkaanla odzley
9%,: dla punktow zablegow transportu samochodowego 8%, dla punktow zablegow transportu
kole[owego 42%, dla punktow zablegow transportu wodnego 6%, dla punktow zablegow
weterynary[nych 4%).
Dokument ten zosta zatwlerdzony przez podsekretarza stanu MSw, ktory zgodzl sl ze
stwlerdzenlem, e wskazane [est rozwaenle mollwocl zwlkszenla nakadow flnansowych
wbudetach Szefa OCK l wo[ewodzklch szefow obrony cywllne[ na reallzac[ zada okrelonych
w przeplsach prawa oraz zobowlzanle Szefa OCK do reallzac[l wszystklch zada z zakresu obrony
cywllne[ naoonych na nlego przez ustawodawc oraz cykllcznego lnformowanla Mlnlstra Spraw
wewntrznych o planowanych dzlaanlach. Do dnla zakoczenla kontroll w mlnlsterstwle nle
pod[to dzlaa zwlzanych z wnloskaml wynlka[cyml z ww. oceny stanu przygotowanla obrony
cywllne[.
wynlkl kontroll pozwala[ na stwlerdzenle, e dlagnoza dokonana przez wo[ewod odzklego
w udzlelone[ kontrolerom lnformac[l, [est w penl uzasadnlona: Likwidacja formacji zakadowych
wraz likwidacj duych zakadw pastwowych, zdjcie obowizku tworzenia formacji z pracodawcw
zatrudniajcych ponad 50 osb lub te niezalenie od zatrudnienia produkujcych lub przechowujcych
''
Stan osobowy formac[l to: 272.275 osob w 2009 r., l88.5l3 w 20llr.
l6
materiay i rodki niebezpieczne, brak asygnowanych w budecie rodkw na badania lekarskie
iwiczenia dla czonkw formacji doprowadzio do sytuacji, e istniejce formacje obrony cywilnej
tworzone s w znaczcej mierze na bazie czonkw ochotniczych stray poarnych. Ponadto tworzone
formacje z uwagi na brak odgrnych regulacji w tym zakresie zaopatrywane s w minimalne
zasoby materiaowo-techniczne, adekwatne do nakadw budetowych przeznaczanych na obron
cywiln w kraju. W sytuacjach wystpienia symptomw zagroe, brak przepisw dotyczcych
chociaby refundacji utraconych wynagrodze za udzia w dziaaniach formacji obrony cywilnej
(wprzeciwiestwie do istniejcych unormowa prawnych w tym zakresie w stosunku do struktur
OSP) sprawia, i praktycznie w skali kraju nie odnotowuje si udziau formacji OC w wikszoci
dziaa z zakresu ochrony ludnoci. Wyeksploatowany w znacznej mierze sprzt i wyposaenie OC
oraz czonkowie formacji ktrzy liczeni s w wszelkich zaoeniach planistycznych podwjnie raz
jako druhowie OSP, a raz jako organizacje obrony cywilnej, faktycznie nie stanowi dodatkowych si
irodkw, ktrymi mgby dysponowa Szef Obrony Cywilnej Kraju. W aktualnym systemie prawnym
opieranie caej planistyki z zakresu obrony cywilnej i stawianie istotnych zada ochrony ludnoci na
cakowicie niewydolne bd istniejce na papierze suby obrony cywilnej nie zapewni naleytych
warunkw do wskazywanych przez Szefa OC w wytycznych do dziaalnoci obrony cywilnej.
w Polsce nadal nle ma aktualnego Planu Obrony Cywllne[ PP. Dotychczas funkc[onu[cy plan
(opatrzony klauzul ta[ne) opracowany zosta w l995 r. na podstawle rozporzdzenla Pady
Mlnlstrow z dnla 28wrzenla l993 r. w sprawle szczegoowego zakresu dzlaanla Szefa Obrony
Cywllne[ Kra[u, szefow obrony cywllne[ wo[ewodztw l gmln oraz zasad l trybu klerowanla, a take
koordynowanla przez nlch przygotowa l reallzac[l przedslwzl obrony cywllne[". Pozporzdzenle
utraclo moc l6llpca 2002 r. Zarowno przeplsy ww. rozporzdzenla, [ak l obecnle obowlzu[cego
rozporzdzenla Pady Mlnlstrow z dnla 25czerwca 2002r. w sprawle szczegoowego zakresu
dzlaanla Szefa Obrony Cywllne[ Kra[u, szefow obrony cywllne[ wo[ewodztw, powlatow l gmln,
nakada[ obowlzek uzgadnlanla z Szefem Sztabu Generalnego wo[ska Polsklego, a nastpnle
Mlnlstrem Obrony Narodowe[ pro[ektu planu obrony cywllne[ pastwa, natomlast nle wskazu[
podmlotu odpowledzlalnego za [ego opracowanle. w efekcle nlespo[nego stanu prawnego od
l993 r., nle ma obecnle podmlotu, ktory zalnlc[owaby prace ma[ce na celu stworzenle taklego
planu. Mlnlster Spraw wewntrznych (l Admlnlstrac[l) nle pode[mowa dzlaa ma[cych na celu
unormowanle zasad uzgadnlanla taklego planu. Natomlast Szef Obrony Cywllne[ stol na stanowlsku,
e opracowanle taklego planu [est bezprzedmlotowe wobec prowadzonych prac nad zaoenlaml
do ustawy o ochronle ludnocl.
Szef Obrony Cywllne[ Kra[u nle zreallzowa wnloskow Na[wysze[ |zby Kontroll dotyczcych:
reallzac[l obowlzku wynlka[cego z 2 pktll rozporzdzenla Pady Mlnlstrow z dnla 25czerwca
2002 r. w sprawle szczegoowego zakresu dzlaanla Szefa Obrony Cywllne[ Kra[u, szefow obrony
cywllne[ wo[ewodztw, powlatow l gmln, t[.przeprowadzanla kontroll przygotowanla formac[l
obrony cywllne[ l ratownlkow do prowadzenla dzlaa ratownlczych,
reallzac[l obowlzku wynlka[cego z art.l7 ust.3 ustawy z dnla 2lllstopada l967 r. o powszechnym
obowlzku obrony Pzeczypospollte[ Polskle[, t[.nle przeprowadzl kontroll reallzac[l zada obrony
cywllne[ przez organy admlnlstrac[l rzdowe[ l organy samorzdu terytorlalnego,
"
Pozporzdzenle Pady Mlnlstrow z dnla 28wrzenla l993 r. w sprawle szczegoowego zakresu dzlaanla Szefa Obrony
Cywllne[ Kra[u, szefow obrony cywllne[ wo[ewodztw, mlast, dzlelnlc, gmln oraz mlast l gmln oraz zasad l trybu klerowanla,
a take koordynowanla przez nlch przygotowa l reallzac[l przedslwzl obrony cywllne[ Dz.U. Nr9l, poz.420.
l7
reallzac[l obowlzku ustalenla normatywow w zakresle zaopatrywanla organow l formac[l obrony
cywllne[ w sprzt, rodkl technlczne l umundurowanle nlezbdne do wykonywanla zada obrony
cywllne[ w okresle wo[ny l poko[u, o ktorym mowa w 2 pktl3 rozporzdzenla Pady Mlnlstrow
z dnla 25czerwca 2002 r. w sprawle szczegoowego zakresu dzlaanla Szefow Obrony Cywllne[
Kra[u, szefow obrony cywllne[ wo[ewodztw, powlatow l gmln. Naley [ednak zauway, e Szef
Obrony Cywllne[ Kra[u pod[ dzlaanla ma[ce na celu wywlzanle sl z tego obowlzku: zosta
zatwlerdzony plan dzlaa dotyczcych ww. zadanla, zorganlzowano spec[allstyczne warsztaty
oraz opracowano wstpn koncepc[ normatywow.
w kontekcle powyszych nleprawldowocl, w ocenle Na[wysze[ |zby Kontroll, Szef Obrony
Cywllne[ Kra[u nle wykorzystu[e posladanych lnstrumentow nadzoru nad podlegyml strukturaml
organlzacy[nyml.
Szef Obrony Cywllne[ Kra[u opracowa w dnlu 27grudnla 20ll r. wytyczne w sprawle zasad
opracowanla planu obrony cywllne[ wo[ewodztw, powlatow l gmln'. 8rak okrelenla powyszych
zasad by przedmlotem wnlosku pokontrolnego N|K. w wletle powyszego naley uzna,
ewnlosek pokontrolny zosta zreallzowany. w wytycznych ustalono mldzy lnnyml, e zaplsy
wystpu[ce w lnnych planach nle bd powlelane w planach obrony cywllne[, a w taklch
przypadkach bd stosowane odnonlkl. w wytycznych postanowlono ponadto, e plan obrony
cywllne[ powlnlen odwoywa sl do lnformac[l zawartych w planle zarzdzanla kryzysowego
poprzez dokonanle korelac[l danych rzeczowo-materlaowych l osobowych oraz lnformac[l
wynlka[cych z planu operacy[nego funkc[onowanla wo[ewodztwa, powlatu l gmlny w warunkach
zewntrznego zagroenla bezpleczestwa pastwa l w czasle wo[ny. Ponadto ustalono, e szefowle
obrony cywllne[ wo[ewodztw okrel szczegoowe zasady opracowanla planu obrony cywllne[
powlatu, a szefowle obrony cywllne[ powlatow gmln. Da[e to szans na zagwarantowanle lch
spo[nocl. wwytycznych nle ustalono [ednak termlnu zakoczenla procesu nowellzac[l planow
obrony cywllne[ oraz zasad l procedur monltorowanla przeblegu tych prac. Tymczasem Szef Obrony
Cywllne[ Kra[u przyzna[e, e lstnle[ce plany nle przysta[ do obecnych reallow ze wzgldu na
zmlany gospodarcze, admlnlstracy[ne oraz w lnfrastrukturze [akle dokonay sl w kra[u, a struktura
l tre lstnle[cych planow nle odpowlada aktualnym oczeklwanlom. Szef Obrony Cywllne[ Kra[u
zadeklarowa, e cykl planlstyczny zwlzany z dostosowanlem lstnle[cych planow obrony cywllne[
do wymogow nowych wytycznych zostanle zakoczony w okresle potora roku od lch wydanla,
t[.do 30wrzenla 20l3 r.
Szef Obrony Cywllne[ Kra[u w dalszym clgu nle poslada aparatu wykonawczego do reallzac[l zada
ustawowych. Punkc[e te, w sposob nleformalny, spenla Komenda Gowna Pastwowe[ Stray
Poarne[. Problem powyszy by przedmlotem ustale uprzednle[ kontroll N|K oraz sformuowanego
na lch podstawle wnlosku pokontrolnego.
Od momentu wydanla rozporzdzenla Pady Mlnlstrow z dnla l5czerwca 2004 r. w sprawle
warunkow l trybu planowanla l flnansowanla zada wykonywanych w ramach przygotowa
obronnych pastwa przez organy admlnlstrac[l rzdowe[ l organy samorzdu terytorlalnego
nle powsta kompletny Program Doskonalenla Obrony Cywllne[, w efekcle czego dokument ten
nle poslada zaoone[ w rozporzdzenlu Pady Mlnlstrow wartocl merytoryczne[ (nle okrela
'
wytyczne Szefa Obrony Cywllne[ Kra[u z dnla 27grudnla 20ll r. w sprawle zasad opracowanla planu obrony cywllne[
wo[ewodztw, powlatow l gmln.

Dz.U. l52, poz.l599.
l8
wszczegolnocl przedslwzl rzeczowo-flnansowych w zakresle formac[l obrony cywllne[ oraz
organlzac[l zblorowe[ l lndywldualne[ ochrony ludnocl).
(szerze[: zacznlk nr5.6 punkt ||| ppktl oraz 5.7 punt ||| ppkt3)
2.2.2. System powladamlanla ratunkowego
Najwysza Izba Kontroli ocenia negatywnie dziaania podejmowane na rzecz wdroenia
systemu powiadamiania ratunkowego.
w wynlku kontroll rozpoznawcze[ w zakresle funkc[onowanla systemu powladamlanla
ratunkowego w okresle od lstycznla 2009 r. do 24padzlernlka 20ll r., Na[wysza |zba Kontroll
stwlerdzla, eKomendant Gowny PSP zaprzesta reallzac[l ustawowego zadanla koordynac[l
oraz kontrolowanla funkc[onowanla systemu powladamlanla ratunkowego na obszarze kra[u.
wzwlzku z powyszym N|K sklerowaa do Komendanta Gownego PSP wnlosek o pod[cle dzlaa
zapewnla[cych prawldow reallzac[ zada w zakresle przygotowanla systemu powladamlanla
ratunkowego.
(szerze[: zacznlk nr5.4)
Komendant Gowny Pastwowe[ Stray Poarne[ nle zreallzowa powyszego wnlosku, stwlerdza[c,
e nle koordynu[e oraz nle kontrolu[e systemu powladamlanla ratunkowego, gdy systemu taklego
nle ma.
Pownle Mlnlster Spraw wewntrznych nle wzl na sleble odpowledzlalnocl za nadzor nad
funkc[onowanlem systemu powladamlanla ratunkowego, do ktorego obllgu[e art.l2 ustawy
zdnla 24slerpnla l99l r. o ochronle przeclwpoarowe[`. Mlnlster Spraw wewntrznych wy[anl
w trakcle kontroll, e z llteralnego brzmlenla ww. przeplsu, nadzorowl powlnlen podlega system,
ktory funkc[onu[e, a organlzowany obecnle system [est doplero w budowle. Mlnlster stwlerdzl
take, l brak [est ustawowych kompetenc[l do wdraanla systemu powladamlanla ratunkowego
przyplsanego do [aklegokolwlek podmlotu poza wo[ewodaml. Mlnlster wy[anl, e MSw(lA)
mlao wladomo potrzeby zmlany powyszych przeplsow z uwagl na fakt, e przedslwzlcle
mlao charakter ogolnopolskl, czego obowlzu[ce przeplsy nle przewldyway zarowno na etaple
funkc[onowanla, [ak l na etaple wdraanla.
N|K nle podzlela stanowlska wyraonego przez Mlnlstra Spraw wewntrznych, [ak l Komendanta
Gownego Pastwowe[ Stray Poarne[, ktore nle uwzgldnla[ nastpu[cych faktow:
system powladamlanla ratunkowego formalnle utworzony zosta z dnlem l0lutego 2009 r.,
dotychczas nle zosta uruchomlony system powladamlanla ratunkowego wksztacle wynlka[cym
z ww. ustawy, ale ustawa z 5grudnla 2008 r. o zmlanle ustawy o ochronle przeclwpoarowe[ oraz
nlektorych lnnych ustaw" okrela w art.7-ll prze[clowy sposob funkc[onowanla tego systemu
do czasu utworzenla centrow powladamlanla ratunkowego ([ednak nle ponle[ nl do 3lgrudnla
20l3 r.).
Zdanlem Na[wysze[ |zby Kontroll, w okresle organlzowanla wo[ewodzklch centrow powladamlanla
ratunkowego/centrow powladamlanla ratunkowego l doranego reallzowanla lch zada przez
lnne podmloty, nadzor nad funkc[onowanlem systemu ma[cego zasadnlcze znaczenle dla
bezpleczestwa obywatell, powlnlen by szczegolnle wzmoony celem zapewnlenla clgego
`
Dz.U. Nrl78, poz.l380 zezm.
"
Dz.U. z 2009 r. Nrll, poz.59 zezm.
l9
wykonywanla na obszarze kra[u zada (w szczegolnocl sprawnego przy[mowanla zgosze
alarmowych, w tym obsugl europe[sklego numeru alarmowego ll2) oraz zapewnlenla [ego
wdraanla w ksztacle wynlka[cym z obowlzu[cych przeplsow.
Nlezalenle od powyszego stanowlska Mlnlstra Spraw wewntrznych wyraonego w trakcle
kontroll N|K, naley zauway, e komorkl wewntrzne mlnlsterstwa reallzoway szereg dzlaa
zwlzanych z budow systemu powladamlanla ratunkowego. Ustalenla kontroll wykazay [ednak,
e dzlaanla te prowadzone byy w sposob nlezapewnla[cy waclwego nadzoru w tym zakresle.
Mlnlster Spraw wewntrznych l Admlnlstrac[l (a nastpnle Mlnlster Spraw wewntrznych)
nle doprowadzl do zatwlerdzenla caoclowe[, spo[ne[ koncepc[l systemu powladamlanla
ratunkowego, mlmo e powstao w mlnlsterstwle lch czternacle wers[l, anl koncepc[l systemu
lnformatycznego powladamlanla ratunkowego przedoone[ przez Dyrektora Centrum Pro[ektow
|nformatycznych. wefekcle koncepc[a bya budowana w trackle reallzac[l pro[ektu, co powanle
utrudnlao organlzac[ systemu powladamlanla ratunkowego.
w mlnlsterstwle nle pod[to szeregu dzlaa strateglcznych z punktu wldzenla sprawnego
zarzdzanla mldzydyscypllnarnym pro[ektem o charakterze ogolnopolsklm, w szczegolnocl:
nle okrelono strategll flnansowanla systemu powladamlanla ratunkowego w wleloletnle[
perspektywle,
nle okrelono prze[rzyste[ struktury zarzdzanla pro[ektem,
nle wyznaczono podmlotu, ktory byby odpowledzlalny za admlnlstrowanle l utrzymanle Systemu
|nformatycznego Powladamlanla Patunkowego na szczeblu centralnym,
nle okrelono dugofalowe[ polltykl utrzymanla slecl Ogolnopolskle[ Slecl Telelnformatyczne[ na
potrzeby obsugl numeru alarmowego ll2.
Na[wysza |zba Kontroll negatywnle ocenla rownle akceptac[ przez Mlnlstra Spraw wewntrznych
(l Admlnlstrac[l) organlzowanla systemu powladamlanla w wo[ewodztwach z pomlnlclem
zaplsow ustawy o ochronle przeclwpoarowe[ oraz rozporzdzenla Mlnlstra Spraw wewntrznych
lAdmlnlstrac[l z dnla 3lllpca 2009 r. w sprawle organlzac[l l funkc[onowanla centrow powladamlanla
ratunkowego l wo[ewodzklch centrow powladamlanla ratunkowego', t[.:
organlzowanle w wlkszocl wo[ewodztw wo[ewodzklch Centrow Powladamlanla Patunkowego
z pomlnlclem centrow powladamlanla ratunkowego, mlmo e w wletle art.l4a ust.l l 2
ww.ustawy oraz ww. rozporzdzenla (regulu[cego m.ln. zadanla centrow powladamlanla
ratunkowego oraz kryterla suce do okrelenla llczby, lokallzac[l l terenu lch dzlaanla), podstaw
systemu mlay stanowl centra powladamlanla ratunkowego dzlaa[ce lokalnle,
ode[cle od tworzenla w organlzowanych wo[ewodzklch centrach wspolnych stanowlsk klerowanla
w rozumlenlu art.l4a ust.2 pktl l 2 przedmlotowe[ ustawy, w ktorego skad wlnno wchodzl
stanowlsko klerowanla komendanta wo[ewodzklego PSP oraz lekarza koordynatora ratownlctwa
medycznego (w centrach powladamlanla ratunkowego odpowlednlo: stanowlsko klerowanla
komendantow powlatowych (mle[sklch) PSP oraz dyspozytorzy medycznl),
organlzac[ wo[ewodzklch centrow powladamlanla ratunkowego (centrow powladamlanla
ratunkowego), poczwszy od 20l0 r., przez wo[ewodow, mlmo e naleao to do ustawowych
obowlzkow komendantow wo[ewodzklch PSP, a [ednostkl PSP wydatkoway w 2009 r. na ten
'
Dz.U. Nrl30, poz.l073.
20
cel rodkl z rezerwy celowe[ w wysokocl l6,6mln z (l0,2mln z zostao przeznaczone na
wyposaenle technlczne l telelnformatyczne).
Powysze nleprawldowocl potwlerdzly ogldzlny przeprowadzone przez kontrolerow
wwo[ewodzklm Centrum Powladamlanla Patunkowego w Poznanlu l w Krakowle.
w ocenle N|K powysze nleprawldowocl skutku[ tym, e zorganlzowane wo[ewodzkle centra
powladamlanla ratunkowego mog reallzowa [edynle zadanla o charakterze operatorsklm,
z pomlnlclem szeregu zada o charakterze dyspozytorsklm, wskazanych w obowlzu[cych
przeplsach prawa, w szczegolnocl taklch, [ak: dysponowanle sl ratownlczych l zespoow
ratownlctwa medycznego, koordynowanle oraz monltorowanle dzlaa ratownlczych l medycznych
czynnocl ratunkowych, lnlc[owanle procedur reagowanla kryzysowego (ww. 8, l0, l7, l l9
ww.rozporzdzenla Mlnlstra Spraw wewntrznych l Admlnlstrac[l z dnla 3lllpca 2009 r.). w efekcle
stanowlska o charakterze dyspozytorsklm funkc[onu[ poza strukturaml wo[ewodzklch centrow
powladamlanla ratunkowego, co oznacza, e klerownlk wo[ewodzklego centrum powladamlanla
ratunkowego nle ma wpywu na lch prac, a rola wo[ewodzklch centrow powladamlanla
ratunkowego zostaa sprowadzona do swolstego centrum telefonlcznego (odbleranla l w razle
potrzeby przekazywanla zgosze telefonlcznych do odpowlednle[ suby). Na[wysza |zba Kontroll
zwraca uwag na ryzyko zwlzane z tym, e operator numerow alarmowych, blerze tym samym na
sleble odpowledzlalno za uruchomlenle poszczegolnych komponentow systemu w sytuac[l, gdy
nle zostay zagwarantowane mu warunkl bezporednlego wspodzlaanla ze subaml ratownlczyml.
wo[ewodowle, ustawowo odpowledzlalnl za organlzac[ systemu powladamlanla ratunkowego
wwo[ewodztwle, nle zostall wyposaenl w spo[ne, prze[rzyste l kompletne wytyczne l lnformac[e
z MSw(l A) o uwarunkowanlach, ktore pozwalayby na rzetelne planowanle dzlaa l prowadzenle
konsekwentne[ pracy na rzecz organlzac[l systemu powladamlanla ratunkowego na szczeblu
wo[ewodzklm.
Mlnlster Spraw wewntrznych (wczenle[: Mlnlster Spraw wewntrznych l Admlnlstrac[l) nle
reagowa skutecznle na zgaszane przez wo[ewodow prawne barlery waclwego wdroenla
systemu. Organlzac[ wCPP w ksztacle wynlka[cym z ustawy o ochronle przeclwpoarowe[
powanle utrudnla fakt, e zgodnle z ustawaml pragmatycznyml", funkc[onarluszy PSP
ldyspozytorow medycznych nle zatrudnla wo[ewoda. Lekarz koordynator ratownlctwa medycznego
penl rownle obowlzkl, ktore wykracza[ poza zadanla zwlzane z systemem ratownlctwa
medycznego, (taklch [ak udzla w pracach wo[ewodzklego zespou zarzdzanla kryzysowego,
zadanle strlcte o charakterze admlnlstracy[nym wydawanle decyz[l o podwyszenlu gotowocl
dzlaanla szpltala) co kompllku[e [ego usytuowanle w wo[ewodzklch centrach powladamlanla
ratunkowego.
w tym kontekcle naley podkrell, e Mlnlsterstwo Spraw wewntrznych nle dysponowao
lnformac[aml o dotychczasowych l przyszych szacowanych kosztach organlzac[l l utrzymanla
systemu powladamlanla ratunkowego, w tym systemow lnformatycznych (przedkadane
kontrolerom dokumenty l wy[anlenla nle byy ze sob spo[ne bd byy nlepene), a take nle
posladao pene[ lnformac[l o stanle zaawansowanla wdraanla pro[ektow lnformatycznych
zwlzanych z systemem powladamlanla ratunkowego (odsya[c kontrolerow w tym zakresle do
lnnych podmlotow wdraa[cych bezporednlo poszczegolne elementy systemu).
"
Ustawa z dnla 8wrzenla 2006 r. o Pastwowym Patownlctwle Medycznym (Dz.U. Nrl9l, poz.l940 zezm.) oraz ustawa
z dnla 24slerpnla l99l r. o Pastwowe[ Stray Poarne[ (Dz.U. z 2009 r. Nrl2, poz.68 zezm.).
2l
Naley zauway, e cz zada zwlzanych z systemem powladamlanla ratunkowego wykraczaa
poza obszar dzlaanla MSw (wczenle[ MSwlA), np.nadzor nad Pastwowym Patownlctwem
Medycznym sprawowa Mlnlster Zdrowla, za funkc[onowanle Platformy Lokallzacy[no-|nformacy[ne[
z Centraln 8az Danych odpowlada Urzd Komunlkac[l Llektronlczne[, za dostarczanle
laktuallzac[ zasobow mapowych dla potrzeb systemu Gowny Urzd Geodez[l l Kartografll,
a za pro[ekty flnansowane ze rodkow Unll Lurope[skle[ Mlnlsterstwo Pozwo[u Peglonalnego.
w okresle ob[tym kontrol nle doprowadzono [ednak do powstanla formalnego zespou
ocharakterze mldzyresortowym.
Na[wysza |zba Kontroll negatywnle ocenla take fakt, e Mlnlster Spraw wewntrznych
lAdmlnlstrac[l upowanl dyrektora CP| w zakresle przekracza[cym [ego faktyczne mollwocl
decyzy[ne. Mlnlster w szczegolnocl upowanl dyrektora CP| do [ego reprezentowanla
wkontaktach z przedstawlclelaml admlnlstrac[l rzdowe[ l samorzdowe[, a take monltorowanla
l koordynowanla dzlaa komorek organlzacy[nych Mlnlsterstwa Spraw wewntrznych
lAdmlnlstrac[l oraz [ednostek organlzacy[nych podlegych lub nadzorowanych przez Mlnlstra Spraw
wewntrznych l Admlnlstrac[l. Dyrektor tymczasem nle poslada odpowlednlego umocowanla
prawnego pozwala[cego na realne klerowanle prac komorek organlzacy[nych Mlnlsterstwa oraz
dzlaalnocl sub podlegych Mlnlstrowl Sw(lA).
Naley podkrell, e adne z funkc[onu[cych centrow powladamlanla ratunkowego na
skutek oponle w reallzac[l pro[ektow lnformatycznych l telelnformatycznych nle oslgno
pene[ zakadane[ funkc[onalnocl. Na dzle zakoczenla kontroll nlezreallzowany pozostawa
obowlzek budowy l uruchomlenla Centralnego Punktu Systemu Centrow Powladamlanla
Patunkowego. Zadanlem centralnego punktu [est zapewnlenle obsugl zapyta o lnformac[e
ldane o abonencle llokallzac[l zakoczenla slecl, z ktore[ wykonywane [est zgoszenle na numer
alarmowy, sklerowanych z centrow powladamlanla ratunkowego oraz [ednostek sub do
Platformy Lokallzacy[no-|nformacy[ne[ z Centraln 8az Danych (PL| C8D), admlnlstrowane[ przez
Prezesa UKL. Dzlaanle apllkac[l sucych do lokallzac[l osoby wzywa[ce[ pomocy [est spraw
plerwszoplanow zpunktu wldzenla skutecznego wykonywanla zada przez suby ratunkowe
l suby bezpleczestwa publlcznego. w te[ sytuac[l reallzac[a postanowle dyrektywy w sprawle
usugl powszechne[ odbywaa sl za pomoc porozumle tymczasowych (z moc obowlzu[c
do 3lgrudnla 20l2 r.) dotyczcych lokallzac[l osoby dzwonlce[ na numer alarmowy ll2, 997
lub 998, zawartych przez Mlnlstra Spraw wewntrznych l Admlnlstrac[l, Komendanta Gownego
Pollc[l l Komendanta Gownego Pastwowe[ Stray Poarne[ z operatoraml telekomunlkacy[nyml.
Porozumlenla zostay zawarte z plcloma operatoraml sporod l40 przedslblorcow
telekomunlkacy[nych przekazu[cych dane w powyszym zakresle Prezesowl UKL do systemu
PL| C8D". Pracownlcy mlnlsterstwa nle posladall wledzy [ak cz abonentow obe[mu[
przedmlotowe porozumlenla. 8azowano w tym zakresle na danych uzyskanych przez kontrolerow
N|K z UKL w ramach kontroll przeprowadzone[ w 2009 r. Cz operatorow zastrzega, e nle wldzl
mollwocl, aby porozumlenla obowlzyway due[ nl do koca 20l2r. 1ednoczenle nlektorzy
operatorzy zadall, aby MSw pokrywao koszty zwlzane z utrzymanlem zespoow pracu[cych
na rzecz zapewnlenla clgocl pracy tego tymczasowego systemu. wydatkl ponoszone bd

Centralny Punkt Systemu Centrow Powladamlanla Patunkowego organlzowany na podstawle rozporzdzenla Mlnlstra
Spraw wewntrznych l Admlnlstrac[l z dnla 24marca 20ll r. w sprawle centralnego punktu systemu centrow powladamlanla
ratunkowego oraz punktow centralnych sub (Dz.U. Nr75, poz.404).
"
wg stanu na l3 wrzenla 20l2 r, w tryble wsadowym (dane abonentow telefonll stac[onarne[) przekazywao
l30przedslblorcow, w tryble onllne (operatorzy telefonll ruchome[) l0 przedslblorcow komunlkacy[nych.
22
wsytuac[l, gdy lstnle[e obsuglwany przez UKL, funkc[onu[cy na podstawle ustawy, system sucy
do pozysklwanla danych lokallzacy[nych od wszystklch operatorow telekomunlkacy[nych.
Do czasu zakoczenla kontroll nle doprowadzono do lntegrac[l Systemow wspomaganla Decyz[l
poszczegolnych sub z systemaml lnformatycznyml centrow powladamlanla ratunkowego.
wefekcle zgoszenle odebrane przez operatora numeru alarmowego w razle potrzeby przeczane
byo do odpowlednle[ suby, ktory od nowa zblera lnformac[e w zakresle zalstnlaego zdarzenla
(formatka zgoszenla nle moga by bowlem przekazana drog lnformatyczn na skutek braku
kompatybllnocl posladanych systemow, a w przypadku ratownlctwa medycznego w zwlzku
zbraklem odpowlednlego systemu).
|stotnym problemem z waclwym wdroenlem S| wCPP pozostawaa kwestla sownlkow punktow
adresowych. w systemach SwD zalmplementowany by sownlk danych adresowych pozyskany
z Gownego Urzdu Geodez[l l Kartografll. Natomlast w S| wCPP zalmplementowany by sownlk
danych adresowych pozyskany z Gownego Urzdu Statystycznego. Stwarza to ryzyko polega[ce
na tym, e [ell sownlkl danych adresowych bd nlezgodne (t[.z danym adresem bd sko[arzone
lnne wsporzdne geograflczne), co moe spowodowa bdn lnterpretac[ przekazywanych
komunlkatow pomldzy systemaml. Nlezgodno sownlkow danych adresowych moe by
powodem braku mollwocl lokallzac[l dzwonlcego uytkownlka. w Mlnlsterstwle Spraw
wewntrznych (lAdmlnlstrac[l) nle pod[to skutecznych dzlaa zmlerza[cych do unlflkac[l
sownlkow danych adresowych.
Ponadto w okresle ob[tym kontrol Mlnlster Spraw wewntrznych zanlecha dzlaa na rzecz
stworzenla [ednolltego Ogolnokra[owego Cyfrowego Systemu cznocl Padlowe[, ktory mla
stanowl wany element lntegrac[l dzlaa poszczegolnych sub ratunkowych stosownle
do nowych wyzwa l rozwo[u cywlllzacy[nego. w lnformac[l przekazane[ przez Mlnlsterstwa
Admlnlstrac[l l Cyfryzac[l 27llstopada 20l2 r. stwlerdzono, e: W zwizku z duym znaczeniem
integracji i spjnoci cznoci radiowej Policji, PSP i ratownictwa medycznego, ktra jest niezbdna
zarwno w obsudze zgosze alarmowych jak i w przypadku atakw terrorystycznych czy klsk
ywioowych, w chwili obecnej trwaj prace nad wyznaczeniem podmiotu odpowiedzialnego za prace
nad systemem.
Nlezalenle od powyszych zanlecha l nleprawldowocl stwlerdzonych w okresle ustawowe[
odpowledzlalnocl mlnlstra waclwego do spraw wewntrznych, N|K zauwaa pod[cle szeregu
lnlc[atyw przez Mlnlstra Admlnlstrac[l l Cyfryzac[l, ktore ma[ na celu uporzdkowanle lstnle[cego
stan rzeczy. Z na[wanle[szych z nlch naley wskaza procedowanle nad pro[ektem ustawy
osystemle powladamlanla ratunkowego (pro[ekt zna[du[e sl w 8luletynle |nformac[l Publlczne[).
Pro[ekt ten przewldu[e operatorskl model centrow powladamlanla ratunkowego. Naley
take wskaza, e w Mlnlsterstwle Admlnlstrac[l l Cyfryzac[l trway prace nad admlnlstratorem
centralnymS|PP.
Dla rzetelnego przedstawlenla stanu systemu powladamlanla ratunkowego naley zauway,
e kontrola w dwoch urzdach wo[ewodzklch uprawnla do stwlerdzenla, l bleca obsuga
zgosze klerowanych na numer alarmowy ll2 zostaa formalnle zapewnlona. wo[ewodowle
zadanla zwlzane z obsug na numer ll2, w zakresle nlereallzowanym przez wo[ewodzkle centra
powladamlanla ratunkowego, powlerzyll w drodze porozumle lnnym podmlotom, w szczegolnocl
komendantom wo[ewodzklm Pastwowe[ Stray Poarne[. Takle rozwlzanle [est zgodne z art.7
ustawy z dnla 5grudnla 2008 r. o zmlanle ustawy o ochronle przeclwpoarowe[ oraz nlektorych
23
lnnych ustaw, ktory dopuszcza zawleranle stosownych porozumle z okresem obowlzywanla
na[ponle[ do 3lgrudnla 20l3 r.
Natomlast Na[wysza |zba Kontroll zwraca uwag, l lde wdroenla numeru alarmowego ll2
[est zapewnlenle subom ratunkowym automatycznych, natychmlastowych l wlarygodnych
lnformac[l dotyczcych lokallzac[l osoby dzwonlce[. Tymczasem w Paporcle dotyczcym obsugl
wywoa alarmowych w Polsce za rok 20ll (opracowanym w slerpnlu 20l2 r. l zatwlerdzonym
przez Mlnlstra Spraw wewntrznych), wskazano, e proces odbloru zgosze alarmowych wramach
dotychczasowe[ organlzac[l powladamlanla ratunkowego (t[. w sytuac[l, gdy w wlkszocl
wo[ewodztw nle rozpoczy [eszcze dzlaalnocl centra powladamlanla ratunkowego) nle uleg
poprawle od 2008 r. 1ak stwlerdzono w raporcle, wo[ewodowle na[czcle[ zgaszall nastpu[ce
problemy w ramach funkc[onu[cych struktur odbloru zgosze alarmowych:
brak [ednolltych struktur w ramach wo[ewodztwa dotyczcych przy[mowanla l obsugl numerow
alarmowych,
za sytuac[a z punktu wldzenla wzywa[cego pomocy, ponlewa rozmowa [est przeklerowywanla
po kolel do wlelu sub, przy czym nle ma pewnocl, czy dana suba odebraa zgoszenle,
brak mollwocl pozyskanla dokumentac[l dla celow procesowych,
brak ldentyflkac[l numeru osoby dzwonlce[, w sytuac[l przeklerowywanla poczenla
(przeklerowywane poczenla mldzy stanowlskaml ldentyflku[ sl numerem pokadowym
stanowlska przekazu[cego poczenle alarmowe zamlast numeru abonenta wywou[cego
numer alarmowy),
brak wsparcla mapowego,
brak automatyczne[ lokallzac[l osob wykonu[cych poczenla na numery alarmowe lub dostpne
dane lokallzacy[ne s mao dokadne (promle okrgu lokallzac[l moe dochodzl do kllku
kllometrow).
Z danych TP S.A. - na ktore powoano sl w raporcle - wynlka, e 55% zgosze na numer alarmowy
ll2 nle zostaa w 20ll r. w ogole obsuona (zgoszenla nle zostay odebrane).
Sprawdzenle sposobu l prawldowocl obsugl zgoszenla w wCPP w Poznanlu, prowadzl do
nastpu[cych stwlerdze:
dane o lokallzac[l zakoczenla slecl, z ktorego nastplo poczenle na numer alarmowy
prezentowane s przez System |nformatyczny Powladamlanla Patunkowego w nastpu[cy
sposob: w przypadku telefonow komorkowych prezentowany adres dotyczy danych waclclela
telefonu, a w przypadku telefonow stac[onarnych adres dotyczy danych waclclela telefonu oraz
lokallzac[l telefonu stac[onarnego,
wlzuallzac[a mle[sca, z ktorego nastplo poczenle na numer alarmowy, odbywa sl
z dokadnocl, [ak umollwla system GSM l gsto pokrycla terenu stac[aml nadawczo-
-odblorczyml danego operatora (w badanym przypadku [ako mle[sce wskazano promle kllkuset
metrow).
(szerze[: zacznlk nr 5.6 punkt ||| ppkt 2, nr 5.7 punkt ||| ppkt 2, nr 5.9 oraz nr 5.l0)
24
2.2.3. Zarzdzanle kryzysowe
Najwysza Izba Kontroli stwierdzia nieprawidowoci w zakresie zarzdzania kryzysowego,
majce istotny wpyw na kontrolowan dziaalno.
Kontrole przeprowadzone przez Na[wysz |zb Kontroll w tym obszarze wykazyway szereg
nleprawldowocl w zakresle reallzac[l ustawowych zada od we[cla w ycle ustawy z dnla
26kwletnla 2007 r. o zarzdzanlu kryzysowym.
Porownanle zmlan, [akle zaszy w anallzowanym zakresle od 22slerpnla 2007 r.' do koca 20l2 r.
uprawnla do konkluz[l, l stwlerdzenle budowa spjnego systemu planowania dziaa i reagowania
na sytuacje kryzysowe na wszystkich szczeblach nie zostaa jeszcze zakoczona [est nlezmlennle
aktualne.
w lnformac[l o wynlkach kontroll Wykonywanie przez organy administracji publicznej zada w zakresie
zarzdzania kryzysowego`", Na[wysza |zba Kontroll stwlerdzla m.ln. nastpu[ce nleprawldowocl:
oponlenla w reallzac[l zada planlstycznych przez organy l lnstytuc[e funkc[onu[ce w systemle
zarzdzanla kryzysowego, w tym opracowanle przez Pzdowe Centrum 8ezpleczestwa Kra[owego
Planu Peagowanla Kryzysowego l0 mleslcy po ustawowym termlnle oraz nleopracowanle do
zakoczenla kontroll Kra[owego Planu Zarzdzanla Kryzysowego, ktory mla go zastpl oraz
Paportu o zagroenlach bezpleczestwa narodowego, nledostarczanle przez nlektorych mlnlstrow
l klerownlkow urzdow centralnych Pzdowemu Centrum 8ezpleczestwa nlezbdnych danych,
pozwala[cych na reallzac[ zada z zakresu planowanla cywllnego l lnfrastruktury krytyczne[,
oponlenla w reallzac[l zada z zakresu ochrony lnfrastruktury krytyczne[ przez PC8, w tym
nleopracowanle Narodowego Programu Ochrony |nfrastruktury Krytyczne[ l [ednolltego wykazu
oblektow, lnstalac[l, urzdze l usug wchodzcych w skad lnfrastruktury krytyczne[ z podzlaem
na systemy okrelone w ustawle, nleopracowanle przez l5 wo[ewodow wo[ewodzklch planow
ochrony lnfrastruktury krytyczne[`', a take nleopracowywanle l nlewdroenle procedur na wypadek
wystplenla zagroe lnfrastruktury krytyczne[ w poowle skontrolowanych starostw l urzdow
mlast/gmln.
Stwlerdzono potrzeb zapewnlenla skutecznle[szego nadzoru Pady Mlnlstrow nad reallzac[ ww.
zada przez podmloty szczebla centralnego, zwraca[c uwag, e PC8 ma za zadanle koordynowa
prace mlnlstrow l klerownlkow urzdow centralnych bdc pastwow [ednostk budetow
klerowan przez dyrektora podlega[cego Prezesowl Pady Mlnlstrow. Podkrelono, e w ramach
sprawowanego nadzoru Mlnlster SwlA oraz lnne terenowe organy powlnny zwrocl wlksz uwag
na wypenlanle ustawowych obowlzkow w zakresle termlnowocl opracowanla planow oraz
zapewnlenla spo[nocl systemu zarzdzanla kryzysowego z planaml operacy[nyml sub blorcych
udzla w dzlaanlach profllaktycznych l w usuwanlu skutkow zdarze nadzwycza[nych.
w zwlzku z powyszym N|K wnloskowaa do p.o. Dyrektora Pzdowego Centrum 8ezpleczestwa
m.ln. o:
[ak na[szybsze opracowanle, zgodnle z naoonyml obowlzkaml, Paportu o zagroenlach
bezpleczestwa narodowego,
'
T[.od dnla we[cla w ycle ustawy o zarzdzanlu kryzysowym.
`"
Kontrol ob[to okres od 22slerpnla 2007 r. (data we[cla w ycle ustawy o zarzdzanlu kryzysowym do dnla zakoczenla
czynnocl kontrolnych) do l7grudnla 20l0 r.
`'
Obowlzek ten zosta uchylony z dnlem l8wrzenla 2009 r. przez ustaw zmlenla[c. Pozostawlono [ednak w gestll
wo[ewodow organlzac[ wykonanla zada z zakresu ochrony lnfrastruktury krytyczne[ (art.l4 ust.2 pkt7 ustawy) oraz
wczono kwestle wykazu lnfrastruktury krytyczne[ zna[du[ce[ sl na terenle wo[ewodztwa l prlorytety w zakresle [e[
ochrony oraz odtwarzanla do wo[ewodzklch planow zarzdzanla kryzysowego (art.5 ust.2 pkt3 llt. k l l ustawy.
25
opracowanle Kra[owego Planu Zarzdzanla Kryzysowego,
nlezwoczne sporzdzenle penego [ednolltego wykazu oblektow, lnstalac[l, urzdze l usug
wchodzcych w skad lnfrastruktury krytyczne[ z podzlaem na systemy okrelone w ustawle
ozarzdzanlu kryzysowym,
opracowanle Narodowego Programu Ochrony |nfrastruktury Krytyczne[.
Na[wysza |zba Kontroll zwracaa take uwag nazy stan technlczny oraz potrzeb modernlzac[l
waow przeclwpowodzlowych, clekow naturalnych l kanaow, stac[l pomp, a take budowll
pltrzcych.
(szerze[: zacznlk nr5.l)
Odnoszc sl do stanu faktycznego stwlerdzonego na konlec 20l2 r., Na[wysza |zba Kontroll
pozytywnle ocenla opracowanle mlmo wlelomleslcznych oponle Paportu o zagroenlach
bezpleczestwa narodowego` oraz Kra[owego Planu Zarzdzanla Kryzysowego``. Dokumentyte
zdanlem Na[wysze[ |zby Kontroll poslada[ odpowlednl warto merytoryczn z punktu
wldzenla obllgatory[nych elementow, ktore powlnny zawlera.
Natomlast, do zakoczenla kontroll trway prace nad NPO|K, a za kluczow kwestl umollwla[c
dalsze procedowanle uznano rozstrzygnlcle rozblenocl zgoszonych do dokumentu, ktorych nle
udao sl usun w toku wczenle[szych prac.
Z lnformac[l przekazanych w toku przeprowadzone[ kontroll wynlkao, l`":
a) mlnlster Skarbu Pastwa zgodzl sl na penlenle roll wspogospodarza systemu zaopatrzenla
w energl, surowce energetyczne l pallwa. Mlnlster Gospodarkl mla zosta natomlast
gospodarzem systemu elektroenergetykl. 1ednak, [ak wskazao Mlnlsterstwo Gospodarkl,
nle zosta dokonany formalny podzla systemu, w ramach ktorego wyznaczenl zostall
ww.wspogospodarze`',
b) w zakresle systemu produkc[l, skadowanla, przechowywanla l stosowanla substanc[l
chemlcznych lpromlenlotworczych, w tym ruroclgow substanc[l nlebezplecznych na spotkanlu
przy[to sprzeclw Mlnlstra rodowlska l pod[to decyz[ o tym, aby oblekty |K wtym systemle
zostay przesunlte przez Dyrektora PC8 do pozostaych systemow l przekazane organom
penlcym nadzor waclclelskl nad tyml oblektaml,
c) w zakresle systemu zaopatrzenla w wod Mlnlster rodowlska zgodzl sl na uznanle go za
wspogospodarza wycznle w stosunku do oblektow, lnstalac[l lurzdze zgoszonych do
wykazu |K przez Prezesa Kra[owego Zarzdu Gospodarkl wodne[.
w ocenle Na[wysze[ |zby Kontroll brak narodowego programu ochrony lnfrastruktury krytyczne[
prowadzl do obnlenla pozlomu bezpleczestwa kra[owe[ |K l zagroenla caego systemu [e[
ochrony opartego na ustawle o zarzdzanlu kryzysowym.
`
Paport zosta przy[ty uchwa Nrl08/20ll Pady Mlnlstrow z dnla 24czerwca 20llr.
``
Plan zosta przy[ty przez Pad Mlnlstrow na posledzenlu 6marca 20l2r.
`"
w dnlu 6 wrzenla 20l2 r. w Kancelarll Prezesa Pady Mlnlstrow odbyo sl spotkanle ma[ce na celu omowlenle
nlerozstrzygnltych przez PC8 uwag Mlnlstrow Gospodarkl, Skarbu Pastwa, Transportu, 8udownlctwa lGospodarkl
Morskle[, rodowlska oraz Admlnlstrac[l l Cyfryzac[l. Na spotkanlu Przewodnlczcy Staego Komltetu Pady Mlnlstrow przy[
propozyc[e ustale zmlerza[cych do zawarcla kompromlsu.
`'
Zgodnle z ustalenlaml pod[tyml na spotkanlu 6wrzenla 20l2r., po przy[clu NPO|K Mlnlster Gospodarkl wspolnle
zMlnlstrem Skarbu Pastwa uzgodnl sposob wdroenla przy[tych na spotkanlu zalece.
26
Doplero po zakoczenlu kontroll, t[.w dnlu 26marca 20l3 r.`", Pada Mlnlstrow przy[a Narodowy
Program Ochrony |nfrastruktury Krytyczne[. Zdanlem Na[wysze[ |zby Kontroll, blorc pod uwag
konleczno aktuallzac[l resortowych l wo[ewodzklch planow zarzdzanla kryzysowego w zakresle
reallzac[l zada zwlzanych z |K oraz konleczno opracowanla przez operatorow poszczegolnych
oblektow |K planow lch ochrony, dokoczenle budowy skutecznego systemu ochrony lnfrastruktury
krytyczne[ zostanle dokonane doplero w dusze[ perspektywle czasowe[.
Na[wysza |zba Kontroll zwraca uwag, l lstnle[e uzasadnlone ryzyko, e sporzdzony przez
Dyrektora Pzdowego Centrum 8ezpleczestwa [ednollty wykaz |K, ktory przekazany zosta
Prezesowl Pady Mlnlstrow przy plmle z 6ma[a 20llr., moe by nlekompletny`. Z lnformac[l
uzyskane[ w toku kontroll od Szefa Agenc[l wywladu`" wynlka, e suba ta nle zgosla adnych
propozyc[l do [ednolltego wykazu |K`', pomlmo e bya w posladanlu oblektow, lnstalac[l oraz
urzdze spenla[cych przesankl, oktorych mowa w art.3 pkt2 ustawy o zarzdzanlu kryzysowym.
Szef Agenc[l wywladu polnformowa, e ze wzgldu na specyflk funkc[onowanla suby oraz
wrallwo ww. danych pod[to decyz[ onleprzystplenlu do NPO|K.
w ocenle N|K prace nad sporzdzenlem zarowno [ednolltego wykazu |K, [ak l pro[ektu NPO|K
utrudnlaa nlespo[no przeplsow prawa regulu[cych tworzenle tych dokumentow planlstycznych,
skutku[ca, zwaszcza przy opracowywanlu lch po raz plerwszy, realn nlemollwocl wywlzanla
sl z czcl naoonych obowlzkow.
Zgodnle z przeplsaml ustawy o zarzdzanlu kryzysowym Dyrektor PC8 mla sporzdzl [ednollty
wykaz |K we wspopracy z mlnlstraml odpowledzlalnyml za systemy |K (art.5b ust.l pktl),
natomlast lnformac[e, o ktorych mowa w 5 ust.l rozporzdzenla w sprawle NPO|K (bdce
de facto wkadem merytorycznym poszczegolnych resortow l urzdow centralnych do pro[ektu
NPO|K) mlell sporzdzl l przekaza Dyrektorowl PC8 mlnlstrowle l klerownlcy urzdow centralnych
odpowledzlalnl za systemy |K. 1ednak zgodnle z harmonogramem prac nad ww. dokumentaml
okrelonym zarowno w ustawle ozarzdzanlu kryzysowym, [ak l przeplsach wykonawczych do
te[ ustawy, ww. mlnlstrowle l klerownlcy urzdow zostan wskazanl w NPO|K, przy[mowanym po
termlnle wyznaczonym na opracowanle ww. dokumentow. Nlektore podmloty nle ma[ nawet
wladomocl, l moe sl ona zna[dowa sl w lch waclwocl (np.Mlnlsterstwo Zdrowla).
Ponadto, zdanlem N|K, ewentualne zawenle przez Dyrektora PC8 wspopracy przy tworzenlu
[ednolltego wykazu |K [edynle do mlnlstrow odpowledzlalnych za poszczegolne systemy |K
doprowadzloby do przy[cla dokumentu nlekompletnego, ponlewa danych wtym zakresle
nle mona byo uzyska od podmlotow (w tym Mlnlstra rodowlska), z ktoryml do tego czasu
prowadzona bya wspopraca"".
Na podstawle anallzy sposobu procedowanla nad dokumentaml strateglcznyml o charakterze
ogolnokra[owym Na[wysza |zba Kontroll stwlerdza, l utrzymu[c sl barler w sprawne[
reallzac[l zada przez Dyrektora Pzdowego Centrum 8ezpleczestwa wewntrznego w zakresle
przygotowanla Paportu o zagroenlach bezpleczestwa narodowego, a take reallzac[l zada
`"
1ak wynlka z lnformac[l na stronle lnternetowe[ PC8.
`
Stanowl on zaktuallzowan wers[ propozyc[l [ednolltego wykazu z 20llpca 20l0 r., 20grudnla 20l0 r. oraz 2llutego 20ll r.
`"
Na podstawle art.29 ust.l pkt2 llt. f ustawy z dnla 23grudnla l994r. o Na[wysze[ |zble Kontroll.
`'
Agenc[a wywladu nle przekazaa Dyrektorowl PC8 take lnformac[l, o ktore[ mowa w 5 ust.l rozporzdzenla w sprawle
NPO|K.
""
Przykadowo o uzupenlenle wykazu lnfrastruktury krytyczne[ w czcl dotyczce[ u[ wody l urzdze oczyszczanla
clekow wystplono do wo[ewodow.
27
dotyczcych lnfrastruktury krytyczne[ [est [ego usytuowanle w strukturach admlnlstracy[nych
l zakres posladanych kompetenc[l. w celu reallzac[l powlerzonych zada w tym zakresle [est
zobowlzany do wspopracy z mlnlstraml l klerownlkaml urzdow centralnych, [ednak nle
zosta wyposaony w uprawnlenla pozwala[ce na realn mollwo egzekwowanla rzetelne[
reallzac[l przez nlch zada. w efekcle Dyrektor PC8, pomlmo blecych dzlaa monltoru[cych
l wlelokrotnych ponagle, nle uzyska raportow czstkowych do Paportu o zagroenlach
bezpleczestwa narodowego od wszystklch waclwych podmlotow.
Natomlast Na[wysza |zba Kontroll ocenla pozytywnle reallzac[ przez Dyrektora PC8, we
wspopracy z waclwyml mlnlstraml l klerownlkaml urzdow centralnych, obowlzkow w zakresle
rozpoznanla potenc[alne[ europe[skle[ lnfrastruktury krytyczne[. Stosownle do postanowle art.6b
ust.5 ustawy o zarzdzanlu kryzysowym, Pada Mlnlstrow w dnlu l9llpca 20ll r. pod[a uchwa
Nrl24/20ll, na mocy ktore[ wyznaczono europe[sk lnfrastruktur krytyczn zlokallzowan na
terytorlum Pzeczypospollte[ Polskle[.
(szerze[: zacznlk 5.8)
Od we[cla w ycle ustawy o zarzdzanlu kryzysowym do dnla prze[cla kompetenc[l zatwlerdzanla
wo[ewodzklch planow zarzdzanla kryzysowego na mlnlstra waclwego do spraw admlnlstrac[l
publlczne[, w Mlnlsterstwle Spraw wewntrznych (wczenle[: Mlnlsterstwle Spraw wewntrznych
l Admlnlstrac[l) nle wypracowano mechanlzmu zapewnla[cego przedkadanle przez wo[ewodow
wo[ewodzklch planow zarzdzanla kryzysowego (wczenle[: reagowanla kryzysowego) l dalsze
procedowanle w termlnle pozwala[cym na zatwlerdzenle lch przez mlnlstra w dwuletnlm cyklu
planowanla.
Na[wysza |zba Kontroll poddaa ocenle plan zarzdzanla kryzysowego Mlnlsterstwa Spraw
wewntrznych, ktory ze wzgldu na rol mlnlstra waclwego do spraw wewntrznych [ako
podmlotu wlodcego w odnleslenlu do szeregu sytuac[l kryzysowych"' powlnlen stanowl
lstotny element zarzdzanla kryzysowego. Skala l charakter stwlerdzonych nleprawldowocl wtym
zakresle wskazu[e, e mlnlsterstwo do czasu zakoczenla kontroll nle opracowao planu, ktory byby
realnym wsparclem w przypadku konlecznocl wszczcla procedur zarzdzanla kryzysowego.
Zposladanego planu nle wynlka w sposob prze[rzysty podzla odpowledzlalnocl l zada w tym
zakresle. w planle zawarto standardow procedur operacy[n, opracowan na duym pozlomle
ogolnlkowocl, nle konkretyzu[c przy tym mollwego katalogu dzlaa, zasad uruchamlanla sl
l rodkow, oblegu lnformac[l, czy wspodzlaanla z podmlotaml prowadzcyml akc[e ratownlcze.
Plan zarzdzanla kryzysowego zosta zatwlerdzony, mlmo e nle zosta uzgodnlony z Dyrektorem
PC8 oraz nle zosta zaoplnlowany przez Zespo Zarzdzanla Kryzysowego MSw, co narusza przeplsy
art.l2 ust.2a oraz ust.2c pkt2 ustawy o zarzdzanlu kryzysowym.
wysoce nlepoko[cym [est rownle fakt, l do dnla zakoczenla kontroll w Mlnlsterstwle Spraw
wewntrznych nle wdroono rzetelnych rozwlza systemowych w zakresle zorganlzowanla
komorkl obsugu[ce[ mlnlstra spraw wewntrznych w sprawach zarzdzanla kryzysowego.
Nletylko nle zapewnlono clgocl obsugl mlnlstra w tym zakresle, ale do zakoczenla kontroll nle
wyposaono utworzonego centrum zarzdzanla kryzysowego mlnlsterstwa spraw wewntrznych
w kompletne l prze[rzyste procedury umollwla[ce reallzac[ wszystklch powlerzonych mu
zada. Naley podkrell, e dotyczy to tak krytycznych zada z punktu wldzenla bezpleczestwa
"'
Powod, skaenla chemlczne na ldzle, sllne mrozy l opady nlegu, huragany, wleloobszarowe poary lasow, katastrofy
budowlane, osuwlska, susza l upay, skaenla radlacy[ne, protesty spoeczne, zagroenla terrorystyczne.
28
wewntrznego, [ak: penlenle staego dyuru na potrzeby podwyszanla gotowocl obronne[
pastwa, sporzdzanle anallz, ekspertyz l oplnll na temat blecych l prognozowanych zagroe,
nadzor nad systemem wykrywanla l alarmowanla oraz wczesnego ostrzeganla ludnocl,
czy nadzor nad systemem monltorlngu rodowlska. Do dnla zakoczenla kontroll centrum
zarzdzanla kryzysowego mlnlsterstwa spraw wewntrznych nle byo wyposaone nawet w wykaz
komponentow systemow wykrywanla l alarmowanla oraz wczesnego ostrzeganla ludnocl.
Nlezalenle od powyszego, naley podkrell, e mlnlster spraw wewntrznych utworzy
centrum zarzdzanla kryzysowego mlnlsterstwa spraw wewntrznych, mlmo braku do tego
podstaw prawnych. Zgodnle z art.ll ust.l ustawy o zarzdzanlu kryzysowym, obsug mlnlstra
waclwego do spraw wewntrznych w sprawach zarzdzanla kryzysowego zapewnla Pzdowe
Centrum 8ezpleczestwa. Z powyszym przeplsem spo[ne [est rozporzdzenle Pady Mlnlstrow
zdnla l5grudnla 2009 r.", w ktorym Mlnlster Spraw wewntrznych nle zosta wskazany [ako organ
uprawnlony do utworzenla centrum zarzdzanla kryzysowego. Tymczasem w resorcle spraw
wewntrznych przy[to [ako obowlzu[c lnterpretac[, l PC8 obsugu[e mlnlstra wtedy, gdy ten
dzlaa w przypadkach nleclerplcych zwokl w lmlenlu Pady Mlnlstrow.
Nle wypracowano przy tym nawet mechanlzmow, ktore pozwalayby na [asny podzla, kledy
dzlaanla mlnlstra naley ocenla [ako wykonywane w lmlenlu Pady Mlnlstrow, a kledy reallzu[e [e
[ako wasne.
Przy tak przy[tych w resorcle spraw wewntrznych rozwlzanlach organlzacy[nych, [ak na[bardzle[
prawdopodobn wyda[e sl sytuac[a, gdy w przypadku powstanla realnych zagroe do[dzle
do konfllktu kompetency[nego, co moe skutkowa zanlechanlem pod[cla sprawnych dzlaa.
Natomlast w sytuac[l zanledba w zakresle zarzdzanla kryzysowego, aden z zaangaowanych
podmlotow/komorek organlzacy[nych w ma[estacle prawa nle ponlesle odpowledzlalnocl za
bdne decyz[e bd zanlechanla.
(szerze[: zacznlk nr5.6 punkt ||| ppkt3)
Naley rownle zauway, e z lnformac[l udzlelonych Na[wysze[ |zble Kontroll przez marszakow
wo[ewodztw wynlka, l stan urzdze melloracy[nych l waow przeclwpowodzlowych nle uleg
poprawle od kontroll N|K zakoczone[ w grudnlu 20l0 r. Przyczyn powyszego [est przede
wszystklm nleadekwatno przeznaczanych rodkow budetowych do realnych potrzeb w tym
zakresle. Otrzymywane rodkl budetowe nle zabezplecza[ podstawowych potrzeb remontowych.
Przykadowo Marszaek wo[ewodztwa Maopolsklego polnformowa, l coroczne zapotrzebowanle
wo[ewodztwa w zakresle utrzymanla, t[.eksploatac[l l konserwac[l urzdze mellorac[l wodnych
szacu[e sl na kwot ok. 79000tys. z, natomlast otrzymywane rodkl flnansowe na ten cel oscylu[
w granlcach kllku procent te[ kwoty.
2.2.4. Kra[owy system ratownlczo-ganlczy
w wletle powyszego, zdanlem Na[wysze[ |zby Kontroll na[leple[ wypada stan zorganlzowanla
kra[owego systemu ratownlczo-ganlczego, [akkolwlek naley podkrell, e lntensyflkac[a dzlaa
pracownlkow mlnlsterstwa spraw wewntrznych oraz Komendanta Gowne[ PSP w tym obszarze
nastpla w trakcle kontroll N|K. Jednake i w tym obszarze Najwysza Izba Kontroli stwierdzia
nieprawidowoci, majce istotny wpyw na kontrolowan dziaalno.
"
Pozporzdzenle Pady Mlnlstrow z dnla l5grudnla 2009 r. w sprawle okrelenla organow, ktore utworz centra zarzdzanla
kryzysowego oraz sposobu lch funkc[onowanla (Dz.U. Nr226, poz.l8l0).
29
Na[wysza |zba Kontroll negatywnle ocenla brak blecego monltorowanla l skutecznego
egzekwowanla przez Mlnlstra Spraw wewntrznych reallzac[l zada Komendanta Gownego
Pastwowe[ Stray Poarne[ w odnleslenlu do organlzac[l kra[owego systemu ratownlczo-
ganlczego, w efekcle czego mlnlster do zakoczenla kontroll nle poslada aktualne[ wledzy
ostanle zasobow ratownlczych ksrg oraz o sposoble reallzac[l przez Komendanta Gownego PSP
ustawowych zada, o ktorych mowa w art.l4 ust.3 ustawy z dnla 24slerpnla l99l r. o ochronle
przeclwpoarowe[, t[.dotyczcych okrelanla zada kra[owego systemu ratownlczo-ganlczego
lkontroll lch wykonywanla, a take koordynac[l funkc[onowanla tego systemu.
Do czasu zakoczenla kontroll nle zosta zatwlerdzony przez Komendanta Gownego PSP zblorczy
plan slecl podmlotow KSPG, ponlewa w [ego ocenle pro[ekt tego planu by nleoptymalny
wzakresle spo[nocl standardow gotowocl operacy[ne[, w szczegolnocl standardu wyszkolenla
lwyposaenla, z obszarem reallzowanych zada l bezpleczestwa.
Pro[ekt planu zakada, e kra[owy system ratownlczo-ganlczy do koca 20l2 r. bdzle llczy ogoem
5.l72 podmlotow, w tym m.ln. 508 [ednostek ratownlczo-ganlczych PSP (wzrost o9[ednostek) oraz
4.608 [ednostek ochotnlczych stray poarnych (wzrost o 8l3 [ednostek).
wedug stanu na dzle l5padzlernlka 20l2 r., w kra[owym systemle ratownlczo-ganlczym
funkc[onowao 499 [ednostek ratownlczo-ganlczych PSP oraz 3.902 [ednostkl ochotnlczych
stray poarnych. 1ak wynlka z wy[anlenla Zastpcy Komendanta Gownego PSP, przyczynaml
nlezreallzowanla zaoe zwlkszenla llczby [ednostek ratownlczo-ganlczych byo nlezatwlerdzenle
powyszego planu l proponowanych w nlm parametrow slecl.
Dalsze[ pracy wymaga rozwo[ narzdzl sucych realnemu nadzorowl nad funkc[onowanlem
pracy [ednostek ratownlczo-ganlczych. N|K zwraca uwag, e pomlmo stwlerdzanych podczas
prowadzonych lnspekc[l nleprawldowocl dotyczcych dzlaalnocl podmlotow, ktorych sly tworz
centralny odwod operacy[ny, nle klerowano zalece pokontrolnych do klerownlkow podmlotow
poddanych lnspekc[l.
Nle wypracowano rownle mechanlzmow sucych rozllczanlu reallzac[l wyznaczonych przez
Komendanta Gownego PSP zada.
Zgodnle z Anallz potenc[au ratownlczego [ednostek ochotnlczych stray poarnych wczonych
do kra[owego systemu ratownlczo-ganlczego, dokonan przez PSP w marcu 20ll r., w dalszym
clgu lstotnym problemem [est nlepene wykorzystanle potenc[au osobowego [ednostek OSP
wczonych do ksrg z powodu nlespenlanla kryterlow udzlau w bezporednlch dzlaanlach
ratownlczych kryterla takle spenlao zaledwle 50% [ednostek. Na nlepene wykorzystanle
potenc[au osobowego wpyw ma[:
nlepena opleka lekarska w stosunku do straakow OSP wynlka z ronego pozlomu flnansowanla
OSP na pozlomle gmlny,
dua fluktuac[a w szeregach OSP oraz mnle[sze zalnteresowanle modych ludzl prac spoeczn
(moliwa jest sytuacja, e bdzie dua ilo dobrego i nowoczesnego sprztu, ale nie bdzie ludzi do
jego obsugi);
mlgrac[a zarobkowa powodu[ca brak dyspozycy[nocl w dnl robocze,
nlemollwo uczestnlctwa druhow OSP w dzlaanlach ratownlczych ze wzgldu na brak
zrozumlenla pracodawcow w zwalnlanlu ze wladczenla pracy na czas akc[l, wlcze l szkole.
wystpu[ dysproporc[e OSP wczonych do ksrg wynlka[ce z zasobnocl poszczegolnych
samorzdow, operatywnocl zarzdza[cych tyml samorzdaml, a take operatywnocl
30
komendantow PSP. Dua llo sprztu, zwaszcza samochodow ganlczych, ma przekroczone
30-letnle okresy eksploatac[l (wystpu[ nawet samochody z lat 50-tych).
Na[wysza |zba Kontroll zwraca rownle uwag, e zasady organlzac[l kra[owego systemu
ratownlczo-ganlczego zostay opracowane doplero w |v kwartale 20l2 r. (obowlzu[cy termln
to 3lmarca 20l2 r.), t[.w trakcle kontroll (trzy obowlzkowe zasady nle zostay opracowane do
zakoczenla kontroll).
Nadal wedug stanu na dzle 3lpadzlernlka 20l2 r. wystpoway nledobory sprztu lurzdze
poarnlczych dotyczce m.ln. generatorow plany lekkle[ (4l% nledoboru wlelkocl przewldzlanych
w normatywle), urzdze do clcla pomlenlem (9,3%), samochodow ganlczych clklch
opo[emnocl zblornlka rodka planotworczego 4 m` (45,6%), samochodow ganlczych clklch
proszkowych (39,6%), samochodow rozpoznawczo-ratownlczych (74,8% wlelkocl przewldzlanych
w normatywle). N|K wnloskowaa do Komendanta Gownego PSP o pod[cle dzlaa zapewnla[cych
popraw wyposaenla [ednostek ratownlczo-ganlczych PSP w sprzt l wyposaenle. w wletle
powyszych ustale naley uzna, e wnlosek [est w trakcle reallzac[l.
Stanowlsko Klerowanla Komendanta Gownego PSP, dzlaa[ce w ramach struktury organlzacy[ne[
Kra[owego Centrum Koordynac[l Patownlctwa l Ochrony Ludnocl, zostao zorganlzowane
lwyposaone zgodnle z przeplsaml rozdzlau 8 rozporzdzenla Mlnlstra Spraw wewntrznych
l Admlnlstrac[l z dnla l8lutego 20ll r. w sprawle szczegoowych zasad organlzac[l kra[owego
systemu ratownlczo-ganlczego"`, w sposob umollwla[cy reallzac[ powlerzonych mu zada.
w Komendzle Gowne[ PSP l [ednostkach PSP wdroono lnformatyczny System wspomaganla
Decyz[l, ktory moe stanowl lstotne narzdzle w zarzdzanlu akc[aml ratownlczyml. w systemle
tym m.ln. na bleco gromadzone s lnformac[e dotyczce stanu wyposaenla [ednostek PSP
wsprzt spec[allstyczny l po[azdy na terenle kra[u oraz ewldenc[onowane s zdarzenla.
Pozytywnle naley odnle sl do uznanla czasu dotarcla sl na mle[sce zdarzenla od momentu
przy[cla zgoszenla [ako podstawowego kryterlum wyznaczanla obszaru chronlonego (zaoono, e
czas ten nle moe by duszy nl l5 mlnut). Zgodnle z danyml uzyskanyml z Komendy Gowne[ PSP,
badanle rzeczywlstego czasu pod[cla lnterwenc[l podczas zdarze z zagroenlem bezpleczestwa
ludzl pozwollo stwlerdzl, e rednlo w kra[u w ponad 88% przypadkow rzeczywlsty czas dotarcla
na mle[sce zdarzenla [est mnle[szy nl l5 mlnut. 1ednak zdanlem Na[wysze[ |zby Kontroll -
nle naley bagatellzowa faktu, l rozkad tego parametru w stosunku do poszczegolnych gmln
waha sl od l2 % do l00 % w odnleslenlu do badanych przypadkow. 8adanlom poddano
3mln 730tys. lnterwenc[l [ednostek ksrg w latach 20002009. Ponad 728tys. tych lnterwenc[l
(ok. l9 %) bya zwlzana z gaszenlem poarow stwarza[cych bezporednle zagroenle dla ludzl
oraz z ratownlctwem ludzl podczas wypadkow komunlkacy[nych. w tych zdarzenlach skuteczno
dzlaa (ratowanle ludzl) determlnowana bya czasem, w ktorym [ednostkl ratownlcze s wstanle
dotrze do mle[sca zdarzenla l pod[ dzlaanla ratownlcze. Stwlerdzono, e w tych dwoch
grupach zdarze uczestnlczy ponad 80 % poszkodowanych. Stwlerdzono rownle, e rozwo[ slecl
[ednostek ratownlczych powlnlen zmlerza w klerunku zapewnlenla mollwocl pod[cla w [ak
na[krotszym czasle dzlaa ratownlczych w co na[mnle[ tych dwoch grupach zdarze. w wynlku
te[ anallzy wskazano 2l4 gmln o nlsklm, 508 o rednlm l l777 o wysoklm stopnlu zabezpleczenla
operacy[nego, co byo podstaw do okrelenla [ednostek planowanych do wczenla do kra[owego
systemu ratownlczo-ganlczego do 20l4 r.
(szerze[: zacznlk nr5.6 punkt ||| ppkt2.l oraz 5.7 punkt ||| ppktl)
"`
Dz.U. Nr46, poz.239.
3l
Swolste anallzy przypadkow stanowly wczenle[ przeprowadzone kontrole N|K w zakresle
przygotowanla podmlotow ksrg do dzlaa ratownlctwa technlcznego na drogach oraz
doprowadzenla dzlaa ratownlczych na wysokocl. w ocenle N|K przygotowanle [ednostek
ksrg doprowadzenla dzlaa ratownlczych na wysokocl odpowladao zagroenlom okrelonym
w planach ratownlczych. w opracowanych przez komendantow wo[ewodzklch l powlatowych/
mle[sklch PSP planach ratownlczych przewldzlano sly l rodkl do prowadzenla czynnocl
ratownlczych na wysokocl (za wy[tklem planu ratownlczego wo[ewodztwa opolsklego).
Doreallzac[l tych czynnocl przygotowane byy, adekwatnle do rozpoznanych zagroe, wszystkle
[ednostkl systemu. Ponadto 24 [ednostkl ratownlczo-ganlcze PSP utworzono [ako spec[allstyczne
grupy ratownlctwa wysokoclowego, powoane do prowadzenla dzlaa ratownlczych na
wysokocl z wykorzystanlem technlk alplnlstycznych, spec[allstycznego sprztu wsplnaczkowego
oraz lotnlctwa. Stwlerdzono [ednak, e tylko dwoch kontrolowanych komendantow PSP ustallo
w planach ratownlczych odrbne procedury prowadzenla dzlaa ratownlczych na wysokocl.
Pozostall kontrolowanl komendancl zastosowall w planach procedury standardowe, dotyczce
ogou zdarze. Zdolno do praktycznego dzlaanla [ednostek bya sprawdzana w trakcle
wlcze na oblektach oraz w ramach prowadzonego doskonalenla zawodowego. Na wszystklch
pozlomach szkolenla straakow wystpowaa tematyka ratownlctwa na wysokocl. w odnleslenlu
do straakow PSP system szkolenla zapewnla mollwo blece[ reallzac[l potrzeb [ednostek,
natomlast nle dawa taklch mollwocl w odnleslenlu do straakow OSP. Odnotowano natomlast
llczne brakl w zakresle wyposaenla sprztowego. w przypadku drugle[ kontroll, Na[wysza |zba
Kontroll zwrocla m.ln. uwag na celowo wprowadzenla standardu wyposaenla spec[allstyczne[
grupy ratownlctwa technlcznego, co usprawnloby tworzenle taklch grup, a tym samym reallzac[
zada ksrg w zakresle ratownlctwa technlcznego na drogach l autostradach.
(szerze[: zacznlk nr5.3 oraz 5.4)
2.3 wnloskl
Najwysza Izba Kontroli wnosi do Prezesa Rady Ministrw o podjcie dziaa celem:
1) doprowadzenia do przejrzystego podziau kompetencji organw kluczowych dla ochrony
ludnoci (Ministra Spraw Wewntrznych, Ministra Spraw Administracji i Cyfryzacji,
Dyrektora Rzdowego Centrum Bezpieczestwa);
2) doprowadzenia do spjnoci realizowanej koncepcji systemu powiadamiania ratunkowego
z regulacjami ustawowymi;
3) objcie szczeglnym nadzorem prac nad opracowaniem projektu ustawy o ochronie
ludnoci, obejmujcej w szczeglnoci regulacje dotyczce obrony cywilnej.
Jednoczenie, zdaniem Najwyszej Izby Kontroli, rzetelna realizacja wnioskw wymaga
uprzednio odpowiedzi przez decydentw na kluczowe pytania:
1) czy tworzenie centrw powiadamiania ratunkowego oparte na modelu operatorskim nie
koliduje z koniecznoci minimalizacji ryzyka bdnych decyzji merytorycznych w zakresie
uruchamiania sub ratowniczych w celu ratowania ycia i zdrowia ludzkiego oraz mienia;
2) czy jest celowym dalsze utrzymywanie formacji obrony cywilnej jako odrbnych struktur,
zamiast wprowadzenia zasady, i w wyszych stanach gotowoci obronnej rol formacji
obrony cywilnej peni dziaajce na co dzie struktury sub ratowniczych?
PP Z K AD P OZ w| Z A P UNKC 1 ONU1 C CH
w Z AK P L S | L OCHP ON L UDNO C| w | NNCH K P A 1 ACH 3

32
w trakcle kontroll dokonano przegldu funkc[onowanla rozwlza w zakresle ochrony ludnocl
w plclu ronych pastwach czonkowsklch UL, t[.: Nlemlec, Szwec[l, Hlszpanll, Czech l Holandll.
Na te[ podstawle mona stwlerdzl, e funck[onu[ce rozwlzanla w zakresle ochrony ludnocl
co do podstawowych zaoe s porownywalne. wszdzle obowlzu[e zasada subsydlarnocl.
wprzypadku wystplenla systuac[l kryzysowe[ za wszczcle odpowlednlch procedur w plerwszym
rzdzle odpowledzlalne s wadze lokalne. Gdy natura zdarzenla lub [ego rozmlar bd te wlelko
zasobow (sub), ktore mona zmoblllzowa przekracza mollwocl lokalne, wowczas nastpu[e
aktywac[a wyszego szczebla wadzy by sprosta zagroenlu. Struktury rzdowe odpowledzlalne za
ochron ludnocl organlzowane s w ramach resortu spraw wewntrznych (za wy[tklem Szwec[l,
gdzle obszar zwlzany z ochron ludnocl zna[du[e sl we waclwocl Mlnlstra Obrony Narodowe[).
Obserwu[e sl za to ode[cle od utrzymywanla odrbnych struktur obrony cywllne[ na wypadek
wo[ny. Przy[mu[e sl racze[ zasad, e organ odpowledzlalny za reallzac[ zadanla w czasle poko[u
take [est za nle odpowledzlalny w razle wo[ny.
Praktycznle we wszystklch plclu kra[ach bardzo du wag przywlzu[e sl do monltorowanla
zagroe, szerokle[ dostpnocl do lnformac[l w tym zakresle oraz szkole nle tylko sub
odpowledzlalnych za nleslenle pomocy, ale rownle obywatell.
Na[wysza |zba Kontroll, ma[c na celu propagowanle dobrych praktyk, zwrocla uwag na nlektore
dowladczenla tych kra[ow oraz na nlektore przy[te przez nle rozwlzanla, ktore mog przyczynl
sl do budowy spo[nego l nowoczesnego systemu ochrony ludnocl w Polsce.
w PPN po atakach z llwrzenla 20ll r. oraz katastrofalne[ powodzl z 2002 r. zaczto rozwl[a
now strategl ochrony ludnocl. Nle zmlenla[c prawa dotyczcego tradycy[nego podzlau
kompetenc[l (odpowledzlalno za planowanle na wypadek zagroe l przygotowanle operacy[ne
w czasle poko[u spoczywa na landach l lch strukturach), wadze federalne lstotnle wzmocnly
swo[ rol koordynacy[n nad subaml landowyml w przypadku powane[ klskl o charakterze
ogolnonarodowym l przy wystplenlu znacznych znlszcze przez stworzenle Pederalnego Urzdu
ds. Ochrony Ludnocl l Pomocy podczas Katastrof. Prawo po raz plerwszy obecnle stanowl, e na
pozlomle federalnym prowadzl sl centraln koordynac[, podczas gdy landy zachowu[ prawo do
dzlaa bezporednlch. Pederalne suby zostay skonsolldowane l zarzdzane s centralnle przez
ww. urzd.
w PPN stworzono nowe narzdzle wspopracy podczas powanych zdarze na llnll wadze
federacy[ne landy: Ogolnonlemleckle Centrum Sytuacy[no-|nformacy[ne, ktore oplera sl przede
wszystklm na bazle lnformac[l na temat nlemleckle[ gotowocl na powane zdarzenla, zwane[
deN|S. 1est ono efektem dowladcze z powodzl latem 2002 r. l zostao utworzone [ako centralny
punkt koordynacy[ny, w u[clu kra[owym l mldzynarodowym, rownle dla ochotnlkow lzasobow
materlalnych, od wyposaenla technlcznego do workow z plasklem. wlodcym zadanlem te[
nowe[ bazy danych [est gromadzenle lnformac[l nlezbdnych do zarzdzanla w przypadku
powanych zagroe. wadze federalne, landowe l lokalne, [ak te lnstytuc[e prywatne mog
korzysta zzasobow lnformac[l na yczenle. 8aza deN|S oferu[e gownle lnformac[e na temat
samych zdarze, mollwoclach unlknlcla zagroe l o lokallzac[l oblektow wysoklego ryzyka,
taklch [ak: raflnerle l magazyny, zblornlkl w pobllu katastrofy. 8aza ta zawlera take lnformac[e
na temat zasobow federalnych, landowych l lnnych dostpnych w pobllu: stray poarne[,
Pederalne[ Agenc[l Pomocy Technlczne[, organlzac[l pozarzdowych, 8undeswehry l pollc[l
federalne[. wszystkle podmloty poslada[ce lnformac[e nlezbdne do zarzdzanla w czasle kryzysu
l katastrof o due[ skall, [ak np.z Nlemleckle Suby Meteorologlczne[, s zlntegrowane z deN|S.
P P Z K A D P OZ w| Z A P U N K C 1 ON U 1 C C H
w Z A K P L S | L OC H P ON L U D N O C | w | N N C H K P A 1 A C H
33
w PPN stworzono tzw. Analltyczne Sly Zadanlowe, [ako wysoce wyspec[allzowane mobllne grupy
operacy[ne wyposaone w wane kompetenc[e wykracza[ce poza mollwocl zwyke[ obrony na
pozlomle samorzdowym. Ze wzgldow taktycznych Analltyczne Sly Zadanlowe s umle[scowlone
tam, gdzle [est due dowladczenle w zapobleganlu zagroenlom bronl chemlczn, blologlczn,
radlologlczn l nuklearn. Stanowl one gwaranc[ wszechstronnego wsparcla mls[l zarzdzanla
w kontekcle tego rodza[u zdarze. Szef operac[l moe nle tylko zwrocl sl o wysokle[ [akocl
sprzt technlczny, w tym po[azdy rozpoznawcze lub po[azdy do dekontamlnac[l. Analltyczne Sly
Zadanlowe oferu[ take kompleksowy zakres usug doradczych, przygotowu[c zalecenla na
temat odpowlednlego przeclwdzlaanla l oceny sytuac[l. Zgodnle z chronologl scenarlusza ATP
s w stanle dotrze na mle[sce w clgu dwoch godzln do otrzymanla zgoszenla.
Nlemleckl system reagowanla w due[ mlerze oplera sl na zaangaowanlu ochotnlkow. Ma[c
na wzgldzle powysze, 8undestag przy[ w dnlu 6llpca 2007 r. rozwlzanle prawne na temat
poprawy warunkow ramowych dla zaangaowanla obywatelsklego. Ochotnlcy mog teraz odllczy
dochod do 500 LUP [ako rekompensat za prac charytatywn.
w Szwec[l przywlzu[e sl du wag do szkolenla spoeczestwa w ramach przygotowanla do
obrony cywllne[. w Szwec[l dzlaa l9 organlzac[l woluntarystycznych, ktore uczestnlcz wochronle
ludnocl l obronle cywllne[. Pekrutu[ one l szkol obywatell na zasadach dobrowolnocl,
wypenla[c obowlzkl obronne l podnoszc gotowo w ronych sferach spoeczestwa.
Organlzac[e te s nlezalene, poslada[ form stowarzysze, dzlaa[ non-proflt l tworzone s
przez samych obywatell. Przykadowo mls[ czonkow Szwedzkle[ Llgl Obrony Cywllne[ [est
survlval (przetrwanle), ochrona osoblsta l zagadnlenla przygotowa do ochrony w domu. Llga
organlzu[e wlczenla, oferu[e doradztwo l wysya swolch czonkow do pomocy wadzom lokalnym
podczas zdarze.
w Szwec[l stworzono Kra[ow Platform Zagroe Naturalnych, w ramach ktore[ wspopracu[e
a l8 wadz l organlzac[l. Platforma naklerowana [est na wzmocnlenle zdolnocl spoecznych na
rzecz prewenc[l l radzenla soble z negatywnyml skutkaml zdarze o charakterze naturalnym,
okrelanych potocznle [ako klskl ywloowe. Platforma ma charakter bardzo szerokl l reprezentu[e
tak ronorodne wadze, [ak: Szwedzkl Kra[owy Zarzd Gospodarkl Mleszkanlowe[, 8udownlctwa
lPlanowanla, Szwedzka Agenc[a ds. Lnergll, wadze odpowledzlalne za mapowanle, kataster
lre[estr gruntow, Kra[owy |nstytut ywnocl, wszystkle rady lokalne, Szwedzka Agenc[a Zarzdzanla
Kryzysowego, Agenc[a Ochrony rodowlska, Agenc[a Mldzynarodowe[ wspopracy na rzecz
Pozwo[u, Lasy Pastwowe, |nstytut Meteorologll l Gospodarkl wodne[, Pada Zdrowla l Oplekl
Spoeczne[, |nstytut Geotechnlczny, kra[owe slecl elektryczne, badanla geologlczne Szwec[l,
Szwedzkle Stowarzyszenle wadz Lokalnych l Peglonow, Szwedzkl Zarzd Gospodarkl wodne[,
Zarzd Transportu Szwedzklego.
w Hlszpanll prowadzl sl re[estry reglonalne ochotnlkow, ktorzy dzlaa[ bezpatnle l nle wle
lch z rzdem aden rodza[ umowy.
Holandla to plerwszy kra[ na wlecle, ktory wdroy nowy wspomaga[cy system alarmowy
wsytuac[ach nadzwycza[nych, zwany NL-Alert. System ten pozwala wadzom lnformowa ludno
bezporednlo o sytuac[l nadzwycza[ne[ przez wysyanle krotklch wladomocl tekstowych (sms)
na telefony komorkowe. NL-Alert dostpny [est we wszystklch 25 holendersklch reglonach
bezpleczestwa. Suby ratownlcze wysya[ lnformac[ ozdarzenlu, [ak np.ogromny poar
z toksycznym dymem, wybuchy materlaow nlebezplecznych czy powodzle. Przygotowano
ogolnokra[ow kampanl publlczn by zazna[oml szeroko spoeczestwo z tym systemem.
Obecnle wlce[ nl poowa telefonow [est w stanle odblera wladomocl NL-Alert, co oznacza

34
w praktyce, l ll mlllonow telefonow [est wczonych w usug. Llczba ta wzrasta zkadym
roklem. Oczywlcle to nowe narzdzle stanowl uzupenlenle lstnle[cych sposobow ostrzeganla
ludnocl. Na stronle www.nl-alert.nl mona sprawdzl czy posladany telefon [est przystosowany
do odbleranla lnformac[l w nowym systemle.
w Holandll wlele mle[sca l czasu powlca sl na podnoszenle wladomocl spoeczestwa
ozagroenlach, [ak rownle o zachowanlach w trakcle l przed zagroenlaml. Na stronle Mlnlsterstwa
8ezpleczestwa l Sprawledllwocl mona znale klarown lnformac[ ogoln l szczegoowe
lnformac[e [ak sl zachowa w przypadku wystplenla zagroenla. Co do zasad ogolnych
mlnlsterstwo operu[c krotklml stwlerdzenlaml poleca przykadowo, aby: pozosta wewntrz
budynkow, zamkn drzwl l okna, uruchoml radlo (na baterle) czy Tv na kanale awary[nym
oraz we[ na stron www.crlsls.nl, ktora suy mlnlsterstwu do podawanla szczegoowych
lnformac[l dla spoeczestwa w sytuac[ach zagroe, postpowa zgodnle zlnstrukc[aml
wadz, nle odblera dzlecl ze szko, gdy za to w sytuac[l zagroenla odpowledzlalne s wadze
szkoy, pomaga lnnym [ak tylko to mollwe, nle wykonywa zbdnych rozmow telefonlcznych,
nawet [ell telefony dzlaa[, w celu unlkanla przeclanla slecl, ltp. Mlnlsterstwo na swo[e[
stronle lnternetowe[ da[e rownle wskazowkl zachowanla na wypadek: wystplenla duych
poarow, zagroe terrorystycznych, usyszenla dwlku syren alarmowych ltd. Poprzez stron
www.crlsls.nl wadze holenderskle poda[ lnformac[e w zakresle po[awla[cych sl nowych
rozwlza wzakresle komunlkac[l kryzysowe[, np.o Nl-alert system, [ak rownle lnnych dobrych
praktykach w zakresle edukowanla lprzygotowywanla spoeczestwa na wypadek zagroe,
np.zachca sl spoeczestwo do tego, aby przygotowywa torb na wypadek zagroenla
wyposaon w radlo na baterl, latark, apteczk, wodoodporne zapakl, wleczkl, koce, gwlzdkl. Na
stronle zna[du[e sl [ednostronlcowa broszura nt. zachowanla przed oraz na wypadek wystplenla
zagroenla, dostpna w [zyku holendersklm langlelsklm, w wers[l gotowe[ do wydruku.
Podobnle w Czechach du uwag skupla sl na edukac[l obywatell. Na stronach Mlnlsterstwa
Spraw wewntrznych zna[du[ sl odnonlkl do lnstrukc[l l zalece, [ak naley sl zachowywa
w sytuac[l zagroenla ycla l zdrowla, mlenla lub rodowlska.
P P Z K A D P OZ w| Z A P U N K C 1 ON U 1 C C H
w Z A K P L S | L OC H P ON L U D N O C | w | N N C H K P A 1 A C H
35
Z A C ZN| K |
4
4.l. Przygotowanle kontroll, postpowanle kontrolne l dzlaanla
pod[te po zakoczenlu kontroll
Organizacja kontroli
Przygotowu[c kontrol przy[to zaoenle, e bdzle ona stanowla kontynuac[ nastpu[cych
kontroll przeprowadzonych przez N|K w ostatnlch trzech latach w obszarze szeroko rozumlane[
ochrony ludnocl:
wykonywanle przez organy admlnlstrac[l publlczne[ zada w zakresle zarzdzanla kryzysowego
(P/l0/006),
Przygotowanle struktur obrony cywllne[ do reallzac[l zada w okresle wo[ny l poko[u (P/ll/083),
Punkc[onowanle systemu powladamlanla ratunkowego (P/ll/002),
Przygotowanle podmlotow kra[owego systemu ratownlczo-ganlczego do dzlaa ratownlctwa
technlcznego drogach l autostradach (P/ll/00l),
Przygotowanle [ednostek kra[owego systemu ratownlczo-ganlczego do prowadzenla czynnocl
ratownlczych na wysokocl (P/l0/085).
Powysze kontrole wykazay szereg nleprawldowocl l zanledba ze strony organow admlnlstrac[l
publlczne[ w reallzac[l naoonych na nle zada w zakresle zarzdzanla kryzysowego, obrony
cywllne[, funkc[onowanla systemu powladamlanla ratunkowego l ratownlczo-ganlczego, ktorych
prawldowa reallzac[a wpywa na sprawne dzlaanle systemu ma[cego na celu zapewnlenle
bezpleczestwa obywatell.
Celem nlnle[sze[ kontroll byo zaktuallzowanle ustale z ww. kontroll, w tym sprawdzenle reallzac[l
wnloskow pokontrolnych, co pozwollo na przedstawlenle caoclowego obrazu stanu ochrony
ludnocl w Polsce.
w nlnle[sze[ lnformac[l zostay rownle wykorzystane ustalenla dokonane przez Delegatur N|K
we wrocawlu w trakcle kontroll pn. wykorzystanle rodkow publlcznych na zabezpleczenle
przeclwpowodzlowe l llkwldac[ skutkow powodzl (P/l2/l84).
Metodyka prowadzenia kontroli
Kontrola zostaa w caocl przeprowadzona wg nowe[ procedury kontrolne[, wprowadzone[ ustaw
o zmlanle ustawy o Na[wysze[ |zble Kontroll oraz zwlzanyml z nl przeplsaml wykonawczyml.
Postpowanie kontrolne i dziaania podjte po zakoczeniu kontroli
Postpowanle kontrolne przeprowadzone zostao w szeclu [ednostkach.
Na[wysza |zba Kontroll sklerowaa sze wystple pokontrolnych do wszystklch klerownlkow
[ednostek kontrolowanych, w tym do Szefa Agenc[l 8ezpleczestwa wewntrznego, ktoremu
nadano klauzul poufne.
Ogolnle zostao sformuowanych 24 wnloskow pokontrolnych.
wszyscy adresacl wystple pokontrolnych polnformowall Na[wysz |zb Kontroll o zreallzowanlu
wnloskow pokontrolnych, bd o pod[clu dzlaa da[cych rko[ml lch reallzac[l"". Jedynie
Komendant Gwny Pastwowej Stray Poarnej poinformowa, e z przyczyn formalnych
nie moe zrealizowa wniosku pokontrolnego o podjcie dziaa w zakresie kontroli
i koordynowania funkcjonowania systemu ratunkowego na obszarze kraju. Zdanlem
""
N|K oczeku[e [eszcze na odpowled Mlnlstra Spraw wewntrznych.
36
Z A C ZN| K |
Komendanta Gownego PSP, obecny stan prawny, w ktorym nadzor nad systemem powladamlanla
ratunkowego powlerzono mlnlstrowl waclwemu do spraw admlnlstrac[l publlczne[, ktoremu
Komendant Gowny Pastwowe[ Stray Poarne[ nle podlega, powodu[e, e przepls ustawowy
obllgu[cy komendanta do reallzac[l ww. zadanla [est de facto martwy.
Mlnlster Spraw wewntrznych wnlos 22 zastrzeenla do wystplenla pokontrolnego wszystkle
zastrzeenla zostay oddalone przez Koleglum Na[wysze[ |zby Kontroll.
Komendant Gowny Pastwowe[ Stray Poarne[ wnlos sledem zastrzee do wystplenla
pokontrolnego. Koleglum Na[wysze[ |zby Kontroll uwzgldnlo czclowo dwa zastrzeenla:
wzakresle bdnego przywoanla tytuu wytycznych Komendanta Gownego PSP oraz w zakresle
oplsu uczestnlctwa Komendanta Gownego PSP w procesle ustalanla standardu wymlany danych
pomldzy Systemem wspomaganla Decyz[l PSP a systemem lnformatycznym wdraanym
w centrach powladamlanla ratunkowego (t[. wykrelono sformuowanle, l nle ustalono
odpowledzlalnych za nlezgodno wers[l lnterfe[sow).
37
Z A C ZN| K |
4.2. wykaz podmlotow ob[tych kontrol oraz [ednostek organlzacy[nych N|K,
ktore przeprowadzly kontrol
Lp. Wyszczeglnienie -HGQRVWNDNRQWUROXMFD
1. Ninisterstwo Spraw Wewntrznych
Departament Porzdku
i Bezpieczestwa Wewntrznego
2. Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego
3. Komenda Glwna Pastwowej Stray Poarnej
4. Rzdowe Centrum Bezpieczestwa
5. Wielkopolski Urzd Wojewdzki
6. Nalopolski Urzd Wojewdzki
38
Z A C ZN| K |
4.3. wykaz osob za[mu[cych w latach 20l020l2 stanowlska klerownlcze
w kontrolowanych [ednostkach
Lp. Wyszczeglnienie
2VRE\RGSRZLHG]LDOQH]DNRQWURORZDQG]LDDOQR
ZRNUHVLHREMW\PNRQWURO
1.
Ninister Spraw Wewntrznych
(do 18 listopada 2011 r.
Ninister Spraw Wewntrznych
i Administracji)
Jacek Cichocki - od 18 listopada 2011 r.
Jerzy Nilller - od 1+ padziernika 2009 r. do 17 listopada 2011 r.
2. Szef Obrony Cywilnej Kraju Wieslaw Leniakiewcz
3.
Komendant Glwny Pastwowej
Stray Poarnej
generalny brygadier Wieslaw Leniakiewicz
4.
Dyrektor Rzdowego Centrum
Bezpieczestwa
Narek Komorowski
5.
Szef Agencji Bezpieczestwa
Wewntrznego
Krzysztof Bondaryk
6. Wojewoda Nalopolski
Jerzy Niller - od 12 grudnia 2011 r.
Stanislaw Kracik - 29 padziernika 2009 r. do 11 grudnia 2011 r.
7. Wojewoda Wielkopolski Piotr Florek
39
Z A C ZN| K |
4.4. wykaz podstawowych aktow prawnych
dotyczcych kontrolowane[ dzlaalnocl
l. Protoko Dodatkowy do Konwenc[l Genewsklch z l2slerpnla l949 r. dotyczcy ochrony oar
mldzynarodowych konnlktow zbro[nych, sporzdzony dnla 8czerwca l997 r. (Dz.U. z l992 r.
Nr4l, poz.l75).
2. Ustawa z dnla 4wrzenla l997 r. o dzlaach admlnlstrac[l rzdowe[ (Dz.U. Nr65, poz.437 zezm.).
3. Ustawa z dnla l8kwletnla 2002 r. o stanle klskl ywloowe[ (Dz.U. Nr62, poz.558 zezm.).
4. Ustawa z dnla 26kwletnla 2007 r. o zarzdzanlu kryzysowym (Dz.U. Nr89, poz.590 zezm.).
5. Ustawa z dnla 24slerpnla l99l r. o ochronle przeclwpoarowe[ (Dz.U. Nr89, poz.590 zezm.).
6. Ustawa z dnla 2l llstopada l967 r. o powszechnym obowlzku obrony Pzeczypospollte[
Polskle[ (Dz.U. z 20l2 r., poz.46l zezm.).
7. Ustawa z dnla 5grudnla 2008 r. o zmlanle ustawy o ochronle przeclwpoarowe[ oraz nlektorych
lnnych ustaw (Dz.U. z 2009 r. Nrll, poz.59 zezm.).
8. Ustawa z dnla 8 wrzenla 2006 r. o Pastwowym Patownlctwle Medycznym (Dz. U. Nr l9l,
poz.l940 zezm.).
9. Ustawa z dnla 24slerpnla l99l r. o Pastwowe[ Stray Poarne[ (Dz.U. z 2009 r. Nrl2, poz.68 zezm.).
l0. Ustawa z dnla l6llpca 2004r. Prawo telekomunlkacy[ne (Dz.U. Nrl7l, poz.l800 zezm.).
ll. Pozporzdzenle Pady Mlnlstrow z dnla 30kwletnla 20l0 r. wsprawle Paportu o zagroenlach
bezpleczestwa narodowego (Dz.U. Nr83, poz.540).
l2. Pozporzdzenle Pady Mlnlstrow z dnla 30 kwletnla 20l0 r. w sprawle planow ochrony
lnfrastruktury krytyczne[ (Dz.U. Nr83, poz.542).
l3. Pozporzdzenle z dnla 30 kwletnla 20l0 r. w sprawle Narodowego Programu Ochrony
|nfrastruktury Krytyczne[ (Dz.U. Nr83, poz.54l).
l4. Pozporzdzenle Pady Mlnlstrow z dnla l5 grudnla 2009 r. w sprawle okrelenla organow,
ktore utworz centra zarzdzanla kryzysowego oraz sposobu funkc[onowanla (Dz.U. Nr226,
poz.l8l0).
l5. Pozporzdzenle Pady Mlnlstrow z dnla 25czerwca 2002 r. w sprawle szczegoowego zakresu
dzlaanla Szefa Obrony Cywllne[ Kra[u, szefow obrony cywllne[ wo[ewodztw, powlatow l gmln
(Dz.U. Nr96, poz.850).
l6. Pozporzdzenle Mlnlstra Spraw wewntrznych l Admlnlstrac[l z dnla 3lllpca 2009 r. w sprawle
organlzac[l l funkc[onowanla centrow powladamlanla ratunkowego l wo[ewodzklch centrow
powladamlanla ratunkowego (Dz.U. Nrl30, poz.404).
l7. Pozporzdzenle Mlnlstra Spraw wewntrznych l Admlnlstrac[l z dnla 24marca 20ll r. wsprawle
centralnego punktu systemu centrow powladamlanla ratunkowego oraz punktow centralnych
sub (Dz.U. Nr75, poz.404).
l8. Dyrektywa 2002/22/wL Parlamentu Lurope[sklego l Pady z dnla 7marca 2002 r. w sprawle usugl
powszechne[ l zwlzanych z sleclaml l usugaml cznocl elektronlczne[ praw uytkownlkow
(Dz.U. L. L. 2002.l08.5l).
40
Z A C ZN| K |
4.5. wykaz organow, ktorym przekazano lnformac[ o wynlkach kontroll
l. Prezydent Pzeczypospollte[ Polskle[
2. Marszaek Se[mu Pzeczypospollte[ Polskle[
3. Marszaek Senatu Pzeczypospollte[ Polskle[
4. Prezes Pady Mlnlstrow Pzeczypospollte[ Polskle[
5. Prezes Trybunau Konstytucy[nego
6. Pzecznlk Praw Obywatelsklch
7. Mlnlster Spraw wewntrznych
8. Mlnlster Admlnlstrac[l l Cyfryzac[l
9. Przewodnlczcy Se[mowe[ Komls[l Spraw wewntrznych
l0. Przewodnlczcy Se[mowe[ Komls[l Admlnlstrac[l l Cyfryzac[l
ll. Przewodnlczcy Se[mowe[ Komls[l do Spraw Kontroll Pastwowe[
l2. Przewodnlczcy Se[mowe[ Komls[l do Spraw Sub Spec[alnych
l3. Przewodnlczcy Senackle[ Komls[l Praw Czowleka, Praworzdnocl l Petyc[l
l4. Szef 8lura 8ezpleczestwa Narodowego
l5. Szef Agenc[l 8ezpleczestwa wewntrznego
l6. Szef Centralnego 8lura Antykorupcy[nego
l7. Komendant Gowny Pastwowe[ Stray Poarne[
l8. Dyrektor Pzdowego Centrum 8ezpleczestwa
l9. wo[ewodowle
20. Marszakowle wo[ewodztw
4l
Z A C ZN| K NP 5
wykaz zacznlkow funkc[onalnych
5.l. |nformac[a o wynlkach kontroll wykonywanle przez organy admlnlstrac[l publlczne[ zada
w zakresle zarzdzanla kryzysowego.
5.2. |nformac[a o wynlkach kontroll Przygotowanle struktur obrony cywllne[ do reallzac[l zada
w okresle wo[ny l poko[u.
5.3. |nformac[a o wynlkach kontroll Przygotowanle [ednostek kra[owego systemu ratownlczo-
-ganlczego do prowadzenla czynnocl ratownlczych na wysokocl.
5.4. wystplenle pokontrolne do Komendanta Gownego Pastwowe[ Stray Poarne[ po kontroll
rozpoznawcze[ w zakresle przygotowanla podmlotow kra[owego systemu ratownlczo-
-ganlczego do dzlaa ratownlctwa technlcznego na drogach l autostradach.
rozpoznawcze[ w zakresle funkc[onowanla systemu powladamlanla ratunkowego.
5.6. wystplenle pokontrolne do Mlnlstra Spraw wewntrznych po kontroll Przygotowanle
systemu ochrony ludnocl przed klskaml ywloowyml oraz sytuac[aml kryzysowyml.
Przygotowanle systemu ochrony ludnocl przed klskaml ywloowyml oraz sytuac[aml
kryzysowyml.
5.8. wystplenle pokontrolne do Dyrektora Pzdowego Centrum 8ezpleczestwa po kontroll
Przygotowanle systemu ochrony ludnocl przed klskaml ywloowyml oraz sytuac[aml
kryzysowyml.
5.9. wystplenle pokontrolne do wo[ewody wlelkopolsklego po kontroll Przygotowanle
systemu ochrony ludnocl przed klskaml ywloowyml oraz sytuac[aml kryzysowyml.
5.l0. wystplenle pokontrolne do wo[ewody Maopolsklego po kontroll Przygotowanle systemu
ochrony ludnocl przed klskaml ywloowyml oraz sytuac[aml kryzysowyml.

Nik 12 006 Zarzadzanie Kryzysowe

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nik 12 006 Zarzadzanie Kryzysowe

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MAPZLC 2 0l l

|nformac[a o wynlkach kontroll

You might also like