Kierunek: Mikrobiologia

Natalia Gudaja
Nr albumu: 311944

Glikoproteina Fel d 1 jako gwny koci alergen wywoujcy nadwraliwo u ludzi

Glycoprotein Fel d 1 as the major cat allergen inducting hypersensiti ity in humans

!raca licencjacka "ykonana " Katedr#e Katedr#e $mmunologii i %iologii $n&ekcyjnej pod kierunkiem dr' (ustyny Gatko"skiej

)*d+, -.13 r'

Spis treci
/st0p'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''3 $' 1truktura Fel d 1''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''2 $'1'%udo"a g3*"nego alergenu kota'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''2 $'-' !odobie4st"o Fel d 1 do uteroglobiny'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''2 $$' /yst0po"anie Fel d 1'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''5 $$'1' Fel d 1 " organi#mie kota'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''5 $$'-'/yst0po"anie Fel d 1 " 6rodo"isku'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''7 $$$' 8iagnostyka nad"ra9li"o6ci na Fel d 1'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''1. $:' ;eakcja organi#mu na Fel d 1'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''13 :' <ec#enie nad"ra9li"o6ci na Fel d 1'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''12 !odsumo"anie''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''17 1tres#c#enie'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''19 =bstract''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''-. %ibliogra&ia''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''-1

st!p
> roku na rok ro6nie lic#ba #achoro"a4 na alergi0, s#c#eg*lnie " "ysoko ro#"ini0tych krajach' (est to #"i?#ane # ro#"ojem pr#emys3u, #aniec#ys#c#eniem 6rodo"iska i stoso"aniem #"i?#k*" chemic#nych odd#ia3uj?cych # uk3adem immunologic#nym c#3o"ieka' @ora# "i0cej os*b musi kor#ystaA # pomocy lekar#a i pr#yjmo"aA leki, 3agod#?ce uporc#y"e obja"y pr#es#kad#aj?ce " cod#iennym 9yciu' 8o 3agodniejs#ych symptom*" nale9? np' nie9yt nosa, #apalenie spoj*"ek i "ysypka, jednak "i0ks#ym problemem staj? si0 obecnie choroby alergic#ne #agra9aj?ce 9yciu c#3o"ieka, takie jak astma oskr#elo"a c#y "str#?s ana&ilaktyc#ny' / #"i?#ku # tym dok3adne po#nanie mechani#m*" reakcji i pos#c#eg*lnych alergen*" ma bard#o istotne #nac#enie " medycynie' 8#i0ki post0po"i nauki uda3o si0 #"alc#yA niekt*re choroby , inne schor#enia staj? si0 natomiast cora# bard#iej po"s#echne i maj? charakter globalny' 8o takich chor*b nale9y # ca3? pe"no6ci? alergia Bgr' allosC inny D ergosC reakcjaE' Fermin ten #osta3 "pro"ad#ony " 19.G roku pr#e# @lemensa !etera on !irHueta, chocia9 pier"s#e "#mianki o tej reakcji poja"i3y si0 ju9 o "iele "c#e6niej' Naj"c#e6niejs#e #apiski pochod#? # 32.. roku p'n'e' i dotyc#?c? 6mierci egipskiego kr*la Menesa, kt*ry do#na3 "str#?su ana&ilaktyc#nego po u9?dleniu pr#e# os0' BNe"man -.11, Molkhou -..2E' <ud#ie mog? byA nad"ra9li"i na r*9ne substancje, jednak #"ier#0ta stano"i? jedno # bard#iej #nac#?cych +r*de3 alergen*" #najduj?cych si0 " 6rodo"isku' Kot B3ac' Felis domesticusE jest #"ier#0ciem domo"ym, cora# po"s#echniej tr#ymanym " gospodarst"ach domo"ych, s#c#eg*lnie " miastach' /p3y"a na to s#ybs#e tempo 9ycia lud#i, kt*r#y "ybieraj? koty #e "#gl0du na to, 9e s? nie#byt "ymagaj?ce " utr#ymaniu' ;*"noc#e6nie alergeny F. domesticus s? jedn? # najc#0sts#ych pr#yc#yn chor*b astmatyc#nych u lud#i na ca3ym 6"iecie' =lergia $gIC#ale9na na kocie alergeny dotyka ju9 na"et ok' 1.C12J ludno6ci B1aarne i "sp' -..9, Kaiser i "sp' -..5E' Niestety, c#0sto po spro"ad#eniu kota do domu #ac#ynaj? "yst0po"aA obja"y nad"ra9li"o6ci' (ej g3*"n? pr#yc#yn? jest alergen Fel d 1Cglikoproteina o bard#o du9ej lepko6ci, kt*ra nale9y do jednych # najsilniejs#ych alergen*"' Fel d 1 #osta3 odkryty ponad 3. lat temu, jako pier"s#y alergen pochod#?cy od kota' /y"o3uje on odpo"ied+ immunologic#n? #ale9n? od pr#eci"cia3 klasy $gI u 92J pacjent*" # nad"ra9li"o6ci? na antygeny F. domesticus B:alenta i "sp' -.1-, /ard#y4ska i "sp' -.1-, Kaiser i "sp' -..5E' 3

=ktualnie #nanych jest 2 alergen*" produko"anych " organi#mie kota, na#"anych Fel d 1CFel d 2, jednak9e glikoproteina Fel d 1 ma "ci?9 naj"i0ks#e #nac#enie " alergii na kota i jest pr#yc#yn? "yst0po"ania obja"*" u "i0ks#o6ci uc#ulonych' $stotne #nac#enie ma r*"nie9 Fel d 4, gdy9 badania "yka#a3y, 9e ok G3J uc#ulonych posiada pr#eci"cia3a pr#eci"ko temu alergeno"i BImara i "sp' -.11E' <ec#enie alergii jako choroby pr#e"lek3ej jest bard#o trudne i c#asoch3onne' Kbecnie pr#epro"ad#a si0 "iele bada4 maj?cych na celu st"or#enie s#c#epionki pr#eci" konkretnym alergenom, jednak "ci?9 nie uda3o si0 #nale+A skutec#nej metody, a koty nadal s? +r*d3em antygen*" stano"i?cych niebe#piec#e4st"o dla "ielu chorych B:alenta i "sp' -.1-E'

"# Struktura Fel d 1 "#1# $udowa gwnego alergenu kota

Glikoproteina Fel d 1 jest c#?stec#k? o masie 32 k8a i ma struktur0 tetrameru u&ormo"anego pr#e# d"a heterodimery, # kt*rych ka9dy jest #budo"any # d"*ch 3a4cuch*"' !ier"s#y # nich sk3ada si0 # 5. res#t aminok"aso"ych, drugi natomiast # 9. lub 9- res#t aminok"aso"ych kodo"anych pr#e# osobne geny' 8"ie i#o&ormy 3a4cucha drugiego "yst0puj? osobno, jedna " sk*r#e a druga " 6linie kota' )a4cuchy s? po3?c#one #e sob? d#i0ki tr#em disiarc#ko"ym "i?#aniom, ut"or#onym mi0d#y res#tami cysteino"ymi B;ys'1E Fel d 1 ma 3 g3*"ne epitopy dla pr#eci"cia3 klasy $gI, # kt*rych d"a #najduj? si0 na 3a4cuchu 1 Baminok"asy -2C37 ora# 4GC29E ora# jeden na 3a4cuchu Baminok"asy 12C-7E B Kaiser i "sp' -..5, Kaiser i "sp' -..3E'

;ys1' /#ajemne u3o9enie 3a4cuch*" " rekombino"anym Fel d 1'

"#%# &odo'ie(stwo Fel d 1 do uteroglo'iny

Fel d 1 nale9y do rod#iny bia3ek "yd#ielnic#ych i "yka#uje bard#o du9e podobie4st"o " struktur#e do uteroglobiny, kt*ra #alic#ana jest do tej samej rod#iny bia3ek, charakterystyc#nej "y3?c#nie dla ssak*"' !r#ypus#c#a si0, 9e organi#mie c#3o"ieka uteroglobina mo9e pe3niA &unkcje immunomodulacyjne' @o cieka"e, 3a4cuchy 1 i - Fel d 1 s? bard#iej podobne do uteroglobiny ni9 do siebie na"#ajem, co "ska#uje na du9y stopie4 podobie4st"a sek"encji tych bia3ek'

8o"odem tego jest r*"nie9 mo9li"o6A "yst0po"ania mostk*" disiarc#ko"ych " identyc#nych miejscach " uteroglobinie i Fel d 1' @o "i0cej, Fel d 1 ora# uteroglobina "yka#uj? r*"nie9 inne podobie4st"a opr*c# tych " tr*j"ymiaro"ej struktur#e' Mo9li"a jest kr#y9o"a reakcja pr#eci"cia3 antyCFel d 1 # uteroglobin? i " konsek"encji "#rost intensy"no6ci reakcji #apalnej u c#3o"ieka i nasilenie obja"*" alergic#nych' 8odatko"o, ekspresja obu protein " kom*rkach nab3onko"ych Bkota " pr#ypadku Fel d 1 i uteroglobiny " pr#ypadku c#3o"iekaE jest kontrolo"ana i induko"ana pr#e# steroidy BKaiser i "sp' -..5, Kaiser i "sp' -..3E'

""#

yst!powanie Fel d 1 ""#1# Fel d 1 w organiz)ie kota

G3*"ny koci alergen jest produko"any pr#e# gruc#o3y 3#o"e, 6lino"e ora#

3ojo"e, " du9ych ilo6ciach obecny jest r*"nie9 " gruc#o3ach pr#yodbytnic#nych' !odc#as typo"ych dla siebie #abieg*" piel0gnacyjnych kot pr#enosi Fel d 1 na sk*r0 i &utro, pr#e# co alergeny s? stale obecne na ca3ym jego ciele' I"entualne pr*by k?pieli kota i systematyc#ne oc#ys#c#anie jego sier6ci nie daj? "i0c d3ugotr"a3ego e&ektu po#bycia si0 alergen*" # po"ier#chni cia3a #"ier#0cia' /yka#ano, i9 "yt"ar#anie Fel d 1 jest #ale9ne od testosteronu i r*9ni si0 " #ale9no6ci od p3ci kota ora# anatomic#nego miejsca po"sta"ania B%ienoboireCFrosini i "sp' -.11, Kaiser i "sp' -..3E' Funkcja Fel d 1 u kot*" "ci?9 nie jest do ko4ca po#nana' !ra"dopodobnie glikoproteina ta bier#e ud#ia3 " transporcie lipid*" iLlub steroid*"' Mo9li"e r*"nie9, 9e pe3ni rol0 &eromonu i uc#estnic#y " komunikacji "e"n?tr#gatunko"ej' /yka#ano, 9e po#iom Fel d 1 mo9e si0 #mieniaA " #ale9no6ci od 6rodo"iska " jakim pr#eby"a dany osobnik ora# od kontakt*" # innymi #"ier#0tami ora# # lud+mi' Koty s? #"ier#0tami "ra9li"ymi i ka9da #miana otoc#enia mo9e byA dla nich c#ynnikiem stresogennym' !ier"s#y kontakt # nie#nanym kotem lub potencjalnie niebe#piec#nym c#3o"iekiem mo9e byA dla #"ier#0cia traumatyc#nych pr#e9yciem' / #"i?#ku # tym "#ajemne stosunki #"ier#0cia i c#3o"ieka s? jednym # obs#ar*" bada4 r*9nic " "yt"ar#anej ilo6ci alergenu pr#e# r*9ne osobniki' !os#c#eg*lne koty r*9ni? si0 tak9e charakterem i podatno6ci? na udomo"ienie, na"et " obr0bie tej samej rasy' (edne osobniki lepiej #nos#? kontakt # c#3o"iekiem, s#ybko si0 aklimaty#uj? " no"ych "arunkach i mog? byA be# problemu tr#ymane " gospodarst"ach domo"ych, inne natomiast +le #nos#? 9ycie " #amkni0ciu' / badaniu pr#epro"ad#onym na grupie kot*" " "ieku od - do G lat, r*9ni?cych si0 tolerancj? na kontakt # c#3o"iekiem, stopniem udomo"ienia ora# p3ci? "yka#ano istotne r*9nice " "yt"ar#anej ilo6ci alergen*" pomi0d#y pos#c#eg*lnymi grupami osobnik*"' $lo6A alergen*" okre6lono " obj0to6ci "ody u9ytej do sp3uki"ania sier6ci #"ier#?t' !r#ede "s#ystkim oka#a3o si0, i9 6rednia ilo6A Fel d 1 u kotek B121,- mMLmlE by3a #nac#?co ni9s#a ni9 " kocur*" B521,4 mMLmlE' ;*9nice mi0d#yp3cio"e "i?#ano # ilo6ci? "yt"ar#anego pr#e# kocury testosteronu, jednak " innych badaniach por*"nuj?cych "y3?c#nie samice r*9ni?ce si0 po#iomem agresji st"ierd#ono, 9e osobniki agresy"ne "yt"ar#a3y mniejs#? ilo6A Fel d 1 B.,2G3 mMLmlE ni9 koty 3agodne B.,G55 mMLmlE' 8odatko"o, " badaniu "yka#ano brak immunologic#nego podobie4st"a pomi0d#y 5

pr*bkami Fel d 1 od samic i samc*"' Mo9e byA to #"i?#ane # r*9nicami hormonalnymi lub # &unkcj? Fel d 1 kt*ra mo9e byA r*9na u kotek i u kocur*" B%ienboireCFrosini i "sp' -.11E'

""#%# yst!powanie Fel d 1 w rodowisku

%ior?c po u"ag0 obs#ar "yst0po"ania kota domo"ego, mo9na pr#yj?A, 9e Fel d 1 "yst0puje "s#0d#ie' @o "i0cej, kocie alergeny "yka#uj? du9? #dolno6A do adhe#ji, np' do ubra4 ora# do r*9nych pr#edmiot*" cod#iennego u9ytku, c#ego skutkiem jest ich du9e ro#po"s#echnianie " 6rodo"isku pr#e# samych "3a6cicieli' 1ier6A jest obecna na ubraniach ora# innych pr#edmiotach a "ra# # ni? alergeny, kt*re mog? byA pr#enos#one " otoc#eniu c#3o"ieka' / domach posiadac#y kot*" #najduj? si0 jednak pr#edmioty, kt*re stano"i? s#c#eg*lnie du9y re#er"uar alergen*"' Fel d 1 "yst0puje " bard#o "ysokich st09eniach #"3as#c#a na dy"anach, dlatego alergikom nie #aleca si0 pr#ykry"ania pod3*g "yk3ad#inami' ;*"nie9 materace stano"i? #nac#ny re#er"uar Fel d 1, dlatego alergicy po"inni "yposa9yA sypialnie " specjalne materace, "ykonane #e s#tuc#nych suro"c*", #abe#piec#one #dejmo"anym pokro"cem, kt*ry mo9na praA B!er&etti i "sp' -..4, <oo i "sp' -.1.E' Kocie alergeny mo9na jednak spotkaA nie tylko " pry"atnych domach' Fel d 1 jest najc#06ciej "yst0puj?cym alergenem #"ier#0cym " budynkach u9ytec#no6ci public#nej, takich jak: s#ko3y, hotele, kina' (ego obecno6A "ykryto r*"nie9 " 6rodkach komunikacji miejskiej' /yst0puje on po"s#echnie " miejscach pracy, takich jak np' biura i archi"a' !r#epro"ad#ono badanie miejskich ur#0d*", " kt*rym badano st09enie alergen*" " pr*bkach #ebranych # pod3*g ora# sied#e4 #a pomoc? testu I<$1=' /ykryto #nac#?cy po#iom Fel d 1 B6rednio .,.-2 NgLgE' 8odatko"o, st09enie alergenu by3o #decydo"anie "y9s#e " pr*bkach # sied#e4 ni9 # pod3*g, co mo9e byA #"i?#ane # 3at"iejs#ym c#ys#c#eniem pod3*g ora# # be#po6rednim kontaktem kr#ese3 # ubraniami "3a6cicieli kot*"' %adanie to "yka#a3o "i0c, 9e kocie alergeny #najduj? si0 " miejscach " kt*rych nie pr#eby"aj? 9adne #"ier#0ta a mimo to budynki u9ytec#no6ci public#nej " miastach s? nara9one na gromad#enie si0 Fel d 1 B!er&etti i "sp' -..4, /ard#y4ska i "sp' -.1-E' !onadto " innych badaniach, #au"a9ono r*9nice " po#iomie alergen*" na obs#arach miejskich i "iejskich' /#rost c#0sto6ci "yst0po"ania nad"ra9li"o6ci na Fel d 1 jest s#c#eg*lnie #au"a9alny na obs#arach miejskich' Mo9e to mieA #"i?#ek # &aktem, 9e na obs#arach "iejskich ro#"ijaj?cy si0 uk3ad odporno6cio"y jest nara9ony na "i0ks#y 7

kontakt # antygenami pochod#?cymi #e 6rodo"iska' Oycie na terenach "iejskich 3?c#y si0 # c#0sts#ym ni9 " miastach kontaktem #e #"ier#0tami domo"ymi, toksynami bakteryjnymi i niepr#et"or#onym po9y"ieniem' 8u9a ilo6A Fel d 1 "yst0puj?ca " domach #osta3a "yka#ana r*"nie9 " !olsce' !r#yk3ado"e badanie por*"nuj?ce ilo6A Fel d 1 " )od#i i okolicach polega3o na pobraniu pr*bek kur#u #e 141 miejskich dom*" ora# 191 dom*" # obs#ar*" "iejskich' !r#y badaniu pr*bek pod u"ag0 brano takie c#ynniki jak temperatura, "ilgotno6A, lic#ba #"ier#?t domo"ych a na"et typ odkur#ac#a u9y"anego do spr#?tania' 1t"ierd#ono, 9e " domach " kt*rych pr#eby"a3y #"ier#0ta po#iom alergen*" by3 "y9s#y' /yka#ano brak "p3y"u temperatury, "ilgotno6ci i pory roku na ilo6A Fel d 1 #najduj?cej si0 " domach' Natomiast #au"a9ono, 9e " domach kt*rych tr#ymano koty po#iom alergen*" by3 "y9s#y " domach miejskich ni9 " "iejskich, co #"i?#ane jest #e stylem 9ycia lud#i i stosunkiem do #"ier#?t' Koty " miastach s? tr#ymane " #amkni0ciu, na "siach natomiast mog? s"obodnie si0 porus#aA i "ychod#iA na #e"n?tr#' @o cieka"e, #aobser"o"ano obecno6A kocich alergen*" " domach " kt*rych nie pr#eby"a3y 9adne #"ier#0ta co 6"iadc#y o 3at"ej transmisji Fel d 1 " 6rodo"isku' / podobnym badaniu pr#epro"ad#onym " Foronto r*"nie9 "yka#ano obecno6A Fel d 1 " mies#kaniach " kt*rych nie pr#eby"a3y koty B<oo i "sp' -.1., /ard#y4ska i "sp' -.1-E'

"""# *iagnostyka nadwraliwoci na Fel d 1

!r#yc#yn? "yst0po"ania alergii na koty jest nara9anie na be#po6redni kontakt # tymi #"ier#0tami lub na ich alergeny obecne " 6rodo"isku' / celu #apobiegania "yst?pieniu uci?9li"ych obja"*" bard#o du9e #nac#enie ma jak naj"c#e6niejs#a diagnostyka' %adanie po#iomu pr#eci"cia3 $gI po"inno byA standardo"ym badaniem, pr#epro"ad#anym u ka9dego d#iecka, d#i0ki c#emu " pr#ys#3o6ci mo9na by3oby #apobiec uja"nieniu si0 nad"ra9li"o6ci' / trakcie bada4 pr#epro"ad#onych " 1#"ecji #aobser"o"ano, 9e chocia9 d#ieci " "ieku 4 lat posiada3y $gI pr#eci" Fel d 1 to nie "yka#y"a3y typo"ych obja"*" alergii' (ednak te same d#ieci " "ieku 7 lat mia3y ju9 " pe3ni ro#"ini0t? reakcj0 nad"ra9li"o6ci na Fel d 1 "ra# #e "s#ystkimi typo"ymi jej obja"ami' /ska#uje to na &akt, 9e badanie " kierunku mo9li"ej nad"ra9li"o6ci po"inno byA "ykony"ane jak naj"c#e6niej' Niestety obecnie badania takie pr#epro"ad#a si0 pr#e"a9nie dopiero po poja"ieniu si0 obja"*" a testy stano"i? tylko pot"ierd#enie alergii B1aarne i "sp' -..9E' /ykry"anie alergii sk3ada si0 # kilku podsta"o"ych etap*" B;ys'-E' !ier"s#ym # nich jest "y"iad, polegaj?cy na ro#mo"ie # lekar#em i "ska#aniu mo9li"ych pr#yc#yn "yst?pienia obja"*" uc#ulenia' !odc#as "y"iadu pacjent pr#edsta"ia lekar#o"i s"oj? diet0, otoc#enie " kt*rym mies#ka, rod#aj pracy jak? "ykonuje itd' $stotny jest r*"nie9 &akt, c#y reakcje alergic#ne "yst0puj? u kogo6 # rod#iny, ponie"a9 alergia mo9e byA d#ied#ic#na' Kolejnym etapem diagnostyki jest badanie &i#ykalne, np' obser"acja "yst0puj?cych #mian sk*rnych' Nast0pny etap to pr#epro"ad#enie test*", kt*re mog? "yka#aA #achod#?c? " organi#mie pacjenta reakcj0 alergic#n?' /ykor#ysty"ane s? do nich standary#o"ane alergeny Fel d 1, kt*re pobierane s? # sier6ci i sk*ry kota' Najbard#iej popularne #e "#gl0du na niski kos#t i s#ybko6A s? testy sk*rne B1!FE' !olegaj? na nak3uciu nask*rka i "pro"ad#eniu ig3? alergenu Fel d 1' (e9eli chory jest uc#ulony na sk*r#e poja"ia si0 odc#yn' Nast0pnie po"sta3y odc#yn nale9y odpo"iednio #mier#yA i por*"naA "ynik #e "#orcem' Nale9y pami0taA, 9e koniec#na jest #godno6A "yniku # "y"iadem' Kolejne testy jakie mo9na pr#epro"ad#iA to testy pro"okacyjne, c#yli be#po6rednie nara9enie pacjenta na d#ia3anie antygenu, " pr#ypadku Fel d 1 jest to s#c#eg*lnie pro"okacja donoso"a' 1toso"ane s? r*"nie9 testy in vitro polegaj?ce na "ykryciu " suro"icy s"oistych pr#eci"cia3 $gI, np' testy I<$1= B enzyme-linked immunosorbent assay) B1astre -.1.E'

1.

;ys'- 1chemat post0po"ania diagnostyc#nego " kierunku nad"ra9li"o6ci'

11

>e "#gl0du na niedostatki diagnostyki bard#o "a9na jest pre"encja' / "ielu badaniach "yka#ano ochronny "p3y" posiadania " domu #"ier#0cia na "yst?pienie obja"*" nad"ra9li"o6ci na r*9ne alergeny' =lergii mo9na #apobiegaA ju9 na"et na po#iomie prenatalnym a 6rodo"isko " kt*rym pr#eby"a matka podc#as ci?9y mo9e mieA #nac#?cy "p3y" na &unkcjono"anie uk3adu immunologic#nego u potomst"a i " konsek"encji na p*+niej "yst0puj?ce alergie' $mmunokompetentne kom*rki p3odu s? #dolne do ro#po#na"ania alergen*" pochod#?cych #e 6rodo"iska " kt*rym pr#eby"a matka ju9 od -- tygodnia ci?9y' !r#epro"ad#ono badanie, " kt*rym #badano po#iom pr#eci"cia3 u 1.49 no"orodk*"' 8#ieci, kt*rych matki nie tr#yma3y " domach kot*" i ps*" mia3y #nac#?co "y9s#y po#iom $gI B.,34 $MLmlE ni9 d#ieci, kt*rych matki posiada3y psa lub kota Bodpo"iednio .,-4 M$Lml i .,-1 $MLmlE' >atem kontakt matki # alergenami " trakcie ci?9y mo9e " pe"nym stopniu #abe#piec#yA p3*d pr#ed ro#"ojem alergii " p*+niejs#ym "ieku B=ichbhaumik i "sp' -..7, Krys#c#yn -..9E'

1-

"+# ,eakcja organiz)u na Fel d 1

/ reakcjach nad"ra9li"o6ci na obce antygeny bior? ud#ia3 r*9ne komponenty uk3adu immunologic#nego Bm'in' kom*rki tuc#ne, ba#o&ile, pr#eci"cia3a $gI, lim&ocyty, eo#yno&ileE ora# "yt"ar#ane pr#e# nie substancje' !ra"id3o"o &unkcjonuj?cy uk3ad odporno6cio"y chroni pr#e# s#kodli"ymi c#ynnikami # #e"n?tr# i umo9li"ia "3a6ci"e &unkcjono"anie organi#mu' @#asami #dar#a si0 jednak, 9e kom*rki maj?ce chroniA organi#m #apoc#?tko"uj? reakcje obronne " kontakcie # nies#kodli"ymi c#?stec#kami, kt*re " normalnych "arunkach nie stano"i? dla c#3o"ieka "i0ks#ego #agro9enia BImara -.11E' %ard#o "a9n? rol0 " reakcji alergic#nej pe3ni? immunoglobuliny $gI B;ys'3E, kt*re #osta3y odkryte " 19G5 pr#e# $shki#aka i "sp*3praco"nik*"' ;*9nice pomi0d#y $gI i po#osta3ymi immunoglobulinami sk3adaj?cymi si0 # c#terech 3a4cuch*", "ynikaj? # tego, i9 pr#eci"cia3a te posiadaj? dodatko"? domen0 " 3a4cuchach ci09kich' Kpr*c# $gI kluc#o"? rol0 " reakcji alergic#nej pe3ni? r*"nie9 ba#o&ile ora# kom*rki tuc#ne BmastocytyE, kt*re posiadaj? na s"ej po"ier#chni receptory FcP;$ 3?c#?ce si0 # &ragmentami Fc pr#eci"cia3 $gI po3?c#onych # antygenem B%oyce -.1., !lattsCMills -..GE'

;ys'3 %udo"a $gI i po3o9enie receptor*", #mody&iko"ano B!lattsCMills -..GE 13

!o pr#y3?c#eniu $gI nast0puje degranulacja mastocyt*" B;ys'4E, kt*re #ac#ynaj? "yd#ielaA mediatory stanu #apalnego Bnp' histamin0, heparyn0E ora# nap3y"anie kom*rek #apalnych np' eo#yno&il*"' Fa natychmiasto"a reakcja #apalna jest g3*"n? pr#yc#yn? "yst0po"ania obja"*" alergic#nych'

;ys'4 !roces degranulacji kom*rki tuc#nej

8odatko"o, podc#as odpo"ied#i immunologic#nej lic#ba kom*rek tuc#nych #nac#?co si0 #"i0ks#a a ich akumulacja jest #ale9na od lim&ocyt*" F Bstymuluj?cych "yt"ar#anie $gI pr#e# lim&ocyty %E' Kom*rki tuc#ne i ba#o&ile jako jedyne u c#3o"ieka #a"ieraj? histamin0C podsta"o"? amin0 "a#oakty"n?, b0d?c? pochodn? imida#olu' (est to naj"a9niejs#y mediator #apalenia' !o degranulacji kom*rek tuc#nych histamina mo9e pr#enikn?A do uk3adu kr"iono6nego, #"i0ks#aj?c pr#epus#c#alno6A nac#y4 kr"iono6nych co, " konsek"encji mo9e pro"ad#iA do "ysi0k*" kr"i' 8odatko"o histamina "y"o3uje skurc# mi06ni g3adkich oskr#eli ora# pobud#a ner"y c#ucio"e, co mo9e dopro"ad#iA do atak*" dus#no6ci c#y obr#0ku p3uc i tcha"icy B!lattsCMills -..G, :alenta -.1-E'

14

+# -eczenie nadwraliwoci na Fel d 1

<ec#enie nad"ra9li"o6ci na Fel d 1 jest bard#o trudne i aktualnie nie ma metody #ape"niaj?cej 1..J skutec#no6A, kt*ra dopro"ad#i do ca3ko"itego "yelimino"ania obja"*" alergic#nych pr#y be#po6rednim kontakcie #e #"ier#0ciem' <ec#enie jest #"ykle obja"o"e i osobom uc#ulonym na koty stano"c#o odrad#a si0 tr#ymania tych #"ier#?t " domu' / lec#eniu alergii na koty stosuje si0 alergeny u#yskane #a pomoc? metod in9ynierii genetyc#nej' ;ekombino"ane alergeny #ast0puj? standardo"e ekstrakty Bpo#yski"ane # sier6ci #"ier#?tE " immunoterapii ponie"a9 nie "y"o3uj? skutk*" uboc#nych, takich jak np' reakcja ana&ilaktyc#na' <ud#ie decyduj? si0 ro#poc#?A lec#enie # r*9nych po"od*"' Niekt*r#y pragn? po#byA si0 uci?9li"ych obja"*" i #apobiec ro#"ojo"i astmy oskr#elo"ej' $nni chcieliby staA si0 " pr#ys#3o6ci "3a6cicielami kota' Farmakologic#ne lec#enie alergii koncentruje si0 g3*"nie na 3agod#eniu obja"*" alergic#nych a #atem nie "p3y"a "ybi*rc#o na #ale9n? od konkretnego alergenu odpo"ied+ immunologic#n? i nie lik"iduje nad"ra9li"o6ci' >"ykle alergolod#y pr#episuj? pacjentom 3at"o dost0pne &armaceutyki #a"ieraj?ce pr#e"a9nie cetyry#yn0 " postaci dichloro"odorku' @etyry#yna jest silnie d#ia3aj?cym i selekty"nym lekiem pr#eci"histamino"ym a jej d#ia3anie opiera si0 na bloko"aniu receptora Q1, d#i0ki c#emu dochod#i do #ahamo"ania "c#esnej &a#y reakcji alergic#nej popr#e# #mniejs#enie migracji kom*rek reakcji #apalnej' 8odatko"o #mniejs#a ona r*"nie9 u"alnianie mediator*" #"i?#anych # &a#? p*+n? ora# 3agod#i skurc# mi06ni g3adkich Bhttp:LL"""'pr#ychodnia'plLelLleki'php3RlekS-349 E' =lternaty"? dla lec#enia obja"o"ego jest lec#enie pr#yc#yno"e' $mmunoterapia s"oistaC 1$F BSpecific immunotherapy) "p3y"a stabili#uj?co na odpo"ied+ immunologic#n?, ma r*"nie9 d3ugotermino"e e&ekty d#ia3ania' =ktualnie jest jedyn? stoso"an? metod? tr"a3ego lec#enia alergii, c#yli odc#ulania' !odc#as lec#enia stosuje si0 s#c#epionki: podsk*rne, doustne ora# podj0#yko"e' $mmunoterapia s"oista sk3ada si0 # d"*ch g3*"nych &a#' Fa#a "st0pna polega na regularnym poda"aniu choremu antygenu "e "#rastaj?cych da"kach B" klasyc#nym schemacie lec#enia stosuje si0 pojedync#e da"ki alergen*" co 1C- tygodnie, " schemacie #grupo"anym stosuje si0 kilka iniekcji alergenu tego samego dnia i "ykonuje si0 je " odst0pach 5Cdnio"ychE' Fa#a podtr#ymuj?ca polega natomiast na poda"aniu sta3ej da"ki antygen*" pr#e# d3u9s#y 12

okres c#asu' @elem terapii jest u#yskanie tolerancji na dany alergen a ca3a terapia tr"a #"ykle 3C2 lat' 1$F posiada r*"nie9 kilka "ad, takich jak: #alecenie aby podc#as odc#ulania unikaA +r*d3a alergen*" Bco mo9e byA trudne " pr#ypadku Fel d 1 ponie"a9 alergeny te s? bard#o ro#po"s#echnione " 6rodo"iskuE, "ysoki kos#t lec#enia ora# mo9li"o6A poja"ienia si0 e&ekt*" uboc#ne takich jak np' os3abienie c#y #a"roty g3o"y B:alenta -.1-E'

;ys'2 1chemat lec#enia metod? immunoterapii s"oistej

1G

Najno"s#? metod? lec#enia alergii na koty, kt*ra jest aktualnie " $$$ &a#ie bada4 i pra"dopodobnie "kr*tce #ostanie "3?c#ona do lec#enia nad"ra9li"o6ci na Fel d 1 jest immunoterapia peptydo"a' /ykor#ystuje si0 " niej no"y rod#aj s#c#epionek, kt*re s? bard#iej be#piec#ne i skutec#niejs#e ni9 s#c#epionki stoso"ane " 1$F' 8o odc#ulania "ystarc#y mniejs#a lic#ba da"ek a chory nie jest nara9ony na skutki uboc#ne' Fr"a3y e&ekt lec#enia mo9e byA ju9 #aobser"o"any po roku od ro#poc#0cia terapii, "i0c stosunko"o s#ybko " por*"naniu # immunoterapi? s"oist? B!atel i "sp' -.13E' No"? metod? lec#enia jest r*"nie9 t"or#enie rekombino"anych bia3ek' %adania pr#epro"ad#one na mys#ach "yka#a3y, 9e im "i0ks#a podana da"ka tych bia3ek, tym mniej produko"anej histaminy' 8u9? #alet? tej metody jest to, 9e d#ia3a ona na "c#esnym etapie reakcji alergic#nej BQulse, /ood&olk -..9E' !r#ys#3o6cio"? metod? lec#enia nad"ra9li"o6ci jest r*"nie9 stoso"anie silnie immunogennych s#c#epionek, kt*rych ju9 pojedync#a da"ka #abe#piec#a pr#ed "yst?pieniem reakcji typu $' / badaniu po3?c#ono Fel d 1 # c#?stec#k? "irusopodobn? B irusClike particleE u#yskan? # bakterio&aga TU a po"sta3y produkt BTCFel d1E "ykor#ystano do s#c#epienia mys#y' Ktr#ymane "yniki oka#a3y si0 bard#o obiecuj?ce' No"a s#c#epionka "yka#y"a3a siln? immunogenno6A, ale " odr*9nieniu do samego antygenu Fel d1, nie "y"o3y"a3a reakcji ana&ilaksji u uc#ulonych mys#y' @o "i0cej, ju9 pojedync#a da"ka skutec#nie chroni3a #"ier#0ta pr#ed "yst?pieniem reakcji nad"ra9li"o6ci typu $ po podaniu rekombino"anego preparatu Fel d1' @o cieka"e u uc#ulonych a nast0pnie s#c#epionych mys#y nie obser"o"ano reakcji #ale9nych od pr#eci"cia3 klasy $gI po pono"nym kontakcie # alergenem, a ponadto T CFel d1 nie induko"a3 degranulacji ba#o&ili u#yskanych od ochotnik*" uc#ulonych na kocie antygeny B1chmit# i "sp' -..9E' /ci?9 opraco"y"ane s? no"e metody lec#enia alergii na Fel d 1' Naj"a9niejs#ymi problemami do ro#"i?#ania s?: #"i0ks#enie skutec#no6ci terapii, pr#y6pies#enie c#asu lec#enia ora# ogranic#enie "yst0po"ania e&ekt*" uboc#nych'

15

&odsu)owanie
%ior?c pod u"ag0 cechy Fel d 1 ora# jego "s#echobecno6A " 6rodo"isku mo9na st"ierd#iA, i9 jest to alergen o bard#o du9ym #nac#eniu dla #dro"ia c#3o"ieka' Nad"ra9li"o6A jest trudna do lec#enia, lec# "c#esna diagnostyka i jej "ykrycie umo9li"ia podj0cie lec#enia i daje s#ans0 ca3ko"itego "yelimino"ania obja"*"' / pr#ypadku Fel d 1 po#"ala to na be#piec#ny kontakt # kotami i ich alergenami a choroba nie stano"i problemu dla chorego, kt*ry mo9e pro"ad#iA normalne 9ycie' /ci?9 tr"aj? badania nad no"ymi sposobami lec#enia alergii i bior?c pod u"ag0 osi?gni0cia "sp*3c#esnej medycyny, mo9na mieA nad#iej0, 9e ju9 "kr*tce alergia stanie si0 tylko problemem # pr#es#3o6ci'

17

Streszczenie
8ane dotyc#?ce #achoro"alno6ci na alergi0 spo"odo"an? antygenem Fel d 1 "ska#uj?, 9e choroba ta stano"i #nac#?cy problem dla #dro"ia public#nego' 8otyka on #ar*"no kraj*" "ysoko ro#"ini0tych jak i kraj*" ro#"ijaj?cych si0, dodatko"o c#0stotli"o6A "yst0po"ania nad"ra9li"o6ci na Fel d 1 jest #decydo"anie "i0ks#a " miastach ni9 na obs#arach "iejskich' Fel d 1 jest naj"a9niejs#? glikoprotein? "yt"ar#an? pr#e# gruc#o3y kota, rola jak? pe3ni " jego organi#mie "ci?9 nie jest #nana, "iadomo jednak, i9 intensy"no6A jej produkcji #ale9y od r*9nych c#ynnik*" np' od #acho"ania kota c#y p3ci' Fel d 1 charaktery#uje si0 du9? lepko6ci?, co umo9li"ia jej 3at"? adhe#j0 do r*9nych po"ier#chni i " konsek"encji u3at"ia pr#enos#enie alergen*" " 6rodo"isku pr#e# koty ora# pr#e# ich "3a6cicieli' M os*b # alergi? na Fel d 1 "yka#uj?cych r*9ne obja"y typo"e dla chor*b alergic#nych jak np' s"0d#enie sk*ry c#y katar, bard#o istotne jest okre6lenie ich pr#yc#yny' Kbecnie najbard#iej po"s#echn? metod? diagno#o"ania nad"ra9li"o6ci s? testy sk*rne, pr#epro"ad#one po "c#e6niejs#ej konsultacji # lekar#em' <ec#enie &armakologic#ne alergii na Fel d 1 jest bard#o trudne, c#asoch3onne i aktualnie nie ma " pe3ni skutec#nej metody, a chorym #aleca si0 unikanie kontaktu # kotami' =lternaty"0 stano"i immunoterapia polegaj?ca na poda"aniu choremu "#rastaj?cych da"ek antygenu, umo9li"iaj?ca c#06cio"? lub ca3ko"it? obja"*" alergic#nych' eliminacj0

19

.'stract
= ailable about the occurance o& allergy caused by antigen Fel d 1 sho" that this disease is a signi&icant problem &or public health' $t a&&ects both, de eloped and de eloping countries' $n addition, the &reHuency o& hypersensiti ity to Fel d 1 is de&initely higher in urban than in rural areas' Fel d 1 is the most important glycoprotein produced by cat glands' $ts acti ity is still unkno"n ho"e er the intensity o& the production depends on arious &actors such as beha iour or catVs gander' Fel d 1 has sticky Huality, "hich enables easy adhesion to di&&erent sur&aces and &acilitates the trans&er o& allergens by cats and their o"ners in the en ironment' For people "ith allergy to Fel d 1 "ith arious symptoms such as itchy skin or rhinits, it is ery important to determine their cause' @urrently, diagnosing hypersensiti ity is most commonly based on skin tests, per&ormed a&ter consulting a doctor' !harmacological treatment o& allergy to Fel d 1 is ery di&&icult, timeCcomsuming and currently there is no completely e&&ecti e method' !atients are ad ised to a oid contact "ith cats' =nother option in ol es immunotherapy, and relies on the administering increasing doses o& the antigen to the patient, "hich allo"s the partial or total elimination o& allergic symptoms'

-.

$i'liogra/ia0
1' =ichbhaumik N', >oratti I'M', 1trickler ;', /egienka G', K"nby 8';, Qa stad 1', (ohnson @'@' -..7' Prenatal exposure to household pets influences fetal immunoglobulin production. @linical and IWperimental =llergy, 37: 1575C1594' -' %ienboireCFrosini @', @o##i =', <a&ontC<ecuelle @', :er loet 8', ;onin @', !ageat !' -.1-' !mmunological differences in the global release of the ma"or cat allergen Fel d # are influenced by sex amd behaviour. Fhe :eterinary (ournal 193: 1G-C1G5' 3' %oyce ('='', %roide 8', Matsumoto K', %ochner %'1', $dvances in %echanisms of $sthma, $llergy, and !mmunology in &''(. -.1.' ('=llergy @lin $mmunol, 1-3: 2G9C254' 4' Imara M', ;oyer !'(', =bbas >', 1e"ell Q'F, Mohamed G'G', 1ingh 1', !eel 1', FoW' (, 1hakib F', Martine#C!omares <', Ghaemmaghami ='M' -.11 )ecognition of the %a"or *at $llergen Fel d # through the *ysteine-rich +omain of the mannose )eceptor +etermines !ts $llergenicity. $%@, -7G: 13.33C13.4.' 2' Qulse I', /ood&olk ('=' -..7 ,argeting allergen to Fcy)!- $ strategy to treat allergic desease. */$*!, (01)- 234-22&. G' Kaiser <', Gronlund Q', 1andalo a F', <junggren Q'G', an QageCQamsten M', =chour =', 1chneider G', -..3' ,he crystal Strucyure of the ma"or *at $llergen Fel d #, a %ember of the Secretoglobin Family. Fhe journal o& %iological @hemistry, -57: 3553.C35532' 5' Kaiser <', @irko ic :elicko ic F', %adiaCMartine# 8', =dedoyin (', Fhunberg 1', Qallen 8', %erndt K', Gronlund Q', Ga& elin G', an Qage M', =chour =' -..5' Structural *harakterization of the ,etrameric form of the %a"or *at $llergen Fel d #. (M%, 35.: 514C5-5' 7' <oo ('@'K', Foty ;'G', /heeler ='(', Miller 8', 1tieb 8'M', 8ell'1'8' -.1.' +o 5uestions )eflecting !ndoor $ir Pollutant from a 6uestionnaire Predict %easure of xposure in /7ner-/ccupied 8ouses. In iron ;es !ublic Qealth, 5B7E: 3-5.C 3-95' 9' Molkhou !' -..2' 8istoire naturelle de l9enfant allergi5ue- rencontres bigourdines de l9allergie a ,arbes. (ournal de pediatric et puericulture, 17: -29C-G3' 1.' Ne"man %'X' -.11' $ bit of allergies. KptometryC(ournal o& the =merican Kptometric =ssociation, 7-: 423C424' 11' Krys#c#yn M'!',:an ;ee ;', Maccario (', Nadi& ;', Kau&&mann F' -..9' *at -1

sensitization according to cat 7indo7 of exposure in adult asthmatics. @lin IWp =llergy, 39B1.E: 1212C12-1' 1-' !atel 8', @ourouW !', $ckey !', 1alapatek ='M, <aidler !', <arche M', -.1-' Fel d #-derived peptide antigen desensitization sho7s a persistent treatment effect # year after the start of dosing- $ radomized, placebo-controlled study. (=@$, 1: 1.3C1.5 13' !er&etti <',Ferrari M', Galdi'I, !o##i':, @ottica 8', Grignani I', Minoia @', Moscato G' -..4' 8ouse dust mites 0+er p #. +er f #), cat 0Fel d #) and cockroach 0:la g &) allergens in indoor 7ork-places 0offices and archives). 1cience o& the total In ironment, 3-7: 12C-1' 14' Platts-%ills F'='I' -..G' ;ad7ra<li7o=> natychmiasto7a 0typu !) ?7-@ !mmunologia, Male 8', %rosto&& (', ;oth 8'%, ;oitt $' Bred'E' Ilse ier, /ars#a"a ss'4-3C4-9 12' 1aarne F', Gronlund Q', Kull $', =lmH ist @', /ickman M', an Qage M' -.1.' *at censitization identified by recombinant Fel d # several years before symptomsresults from the base cohort' !ediatr =llergy $mmunology' -1: -55C-73, 1G' 1astre (' -.1.' %olecular diagnosis in allergy. @linical It IWperimental =llergy, 4.: 144-C14G.' 15' 1chmit# N', 8ietmeier K', %auer M', Maudrich M', Mt#inger 1', Munt"iler 1', 1audan !', %achmann M'F' -..9' +isplaying Fel d # on virus-like particles prevents reactgenicity despite greatly enhanced immunogenicity- a novel therapy for cat allergy. (IM' -.GB9E: 1941C1922' 17' :alenta ;', @ampana ;', Martin K', an Qage M' -.1-' $llergen-specific immunotherapy - from therapeutic vaccines to prophylactic approaches. (ournal o& $nternal Medicine, -5-: 144C125' 19' /ard#y4ska =', Majko"skaC/ojciecho"ska %', !e3ka (', Kor#on <', Kac#a3a M', (ar#0bska M', G"ardys F', Ko"alski M'<' -.1-' $ssociation of 8ouse +ust $llergen *oncentrations Aith )esidential *onditions in *ity and )ural 8ouses. /orld =llergy Krgan (', 2B-E: --C-5' -.' Ouko"ski 1', Monius#ko M', %od#entaC)ukas#yk =', -..9. !mmunoterapia alergeno7a-leczenie przyczyno7e 7 chorobach alergicznych. =lergologia $n&o, -..9, $:: 191C19G'

1rda internetowe0
1' http:LL"""'pr#ychodnia'plLelLleki'php3RlekS-349 --