PROGRAM ROZWOJU OBROTU BEZGOTWKOWEGO W POLSCE NA LATA 2014 2020

Cz 3

Rekomendacje dla Rzdu

Warszawa, grudzie 2013 r.

Spis treci

Wykaz stosowanych skrtw .................................................................................................................. 4 Wprowadzenie ......................................................................................................................................... 5 Cel szczegowy nr 1 - Ograniczenie wykluczenia finansowego ........................................................... 7 Dziaanie nr 1.1: Podjcie dziaa majcych na celu otwieranie i prowadzenie bezpatnych lub tanich rachunkw patniczych i rozpoczcie korzystania z bezgotwkowych instrumentw patniczych wrd osb starszych (powyej 65 roku), wrd najmodszych a take wrd osb nieubankowionych, w szczeglnoci osb o niskich dochodach, mieszkacw mniejszych miast i wsi, osb z niepenosprawnoci i bezrobotnych ................................................................................ 7 Dziaanie nr 1.2: Wprowadzenie niezbdnych zmian w obowizujcych przepisach prawnych oraz regulacji promujcych korzystanie z obrotu bezgotwkowego .......................................................... 9 Dziaanie nr 1.3: Dziaanie na rzecz zastpowania punktw obsugi kasowej oraz dokonywania i akceptowania patnoci gotwkowych w instytucjach sektora publicznego oraz w podmiotach gospodarczych, w szczeglnoci u masowych wierzycieli, przez patnoci bezgotwkowe ............ 10 Cel szczegowy nr 2 - Przeamanie barier mentalnociowych oraz zmiana przyzwyczaje patniczych konsumentw, przedsibiorstw i instytucji publicznych w kierunku wikszego korzystania z obrotu bezgotwkowego ................................................................................................................................... 11 Dziaanie nr 2.1: Dziaania edukacyjne i promocyjne w zakresie obrotu bezgotwkowego skierowane do konsumentw, przedsibiorcw i instytucji publicznych. Poszerzenie wiedzy wrd klientw bankw na temat praw w zakresie bezgotwkowych instrumentw patniczych oraz bankowych usug patniczych ........................................................................................................... 11 Dziaanie nr 2.4: Wprowadzenie niezbdnych zmian w obowizujcych przepisach prawnych oraz regulacji promujcych korzystanie z obrotu bezgotwkowego ........................................................ 12 Cel szczegowy nr 3 - Upowszechnienie infrastruktury patniczej oraz sieci akceptacji bezgotwkowych instrumentw patniczych ........................................................................................ 13 Dziaanie nr 3.1: Wspomaganie przepisami prawnymi rozwoju rynku akceptacji - analiza obowizujcych przepisw prawa ..................................................................................................... 14 Dziaanie nr 3.5: Poszerzenie sieci akceptacji patnoci samorzdowych, ktre mog by dokonywane wycznie bezgotwkowo (np. dotacje, wypaty dofinansowa, wiadcze spoecznych) ...................................................................................................................................... 14 Dziaanie nr 3.7: Dziaania majce na celu rozwj sieci bankomatw oraz innych urzdze samoobsugowych i ich zakresu funkcjonalnoci.............................................................................. 15 Cel szczegowy nr 4 - zapewnienie bezpieczestwa i efektywnoci elektronicznych instrumentw patniczych, poszerzenie ich oferty oraz rozwj innowacyjnych instrumentw patniczych ................ 16 Dziaanie nr 4.5: Zapewnienie neutralnoci technologicznej przepisw prawnych dotyczcych
2|S t r o n a

patnoci ............................................................................................................................................ 16 Cel szczegowy nr 5 - Zwikszenie konkurencyjnoci na rynku usug patniczych i rozliczeniowych ............................................................................................................................................................... 18 Dziaanie nr 5.1: Wspieranie innowacyjnych schematw patniczych sucych rozwojowi obrotu bezgotwkowego i konkurencji na rynku patnoci .......................................................................... 18 Dziaanie nr 5.2: Wspieranie utworzenia proinnowacyjnego i konkurencyjnego polskiego ekosystemu patniczego platformy wsppracy wszystkich podmiotw zaangaowanych w patnoci ............................................................................................................................................ 19

3|S t r o n a

Wykaz stosowanych skrtw

BGK Bank Gospodarstwa Krajowego BFG Bankowy Fundusz Gwarancyjny Grupa Grupa Robocza ds. Programu Rozwoju Obrotu Bezgotwkowego KFK Krajowy Fundusz Kapitaowy KNF Komisja Nadzoru Finansowego Koalicja Koalicja na Rzecz Rozwoju Obrotu Bezgotwkowego i Mikropatnoci MAiC Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji MEN Ministerstwo Edukacji Narodowej MF Ministerstwo Finansw MG Ministerstwo Gospodarki MNiSW - Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego MRR - Ministerstwo Rozwoju Regionalnego MSW Ministerstwo Spraw Wewntrznych NBP Narodowy Bank Polski NCN Narodowe Centrum Nauki PARP - Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci Program Program Rozwoju Obrotu Bezgotwkowego w Polsce na lata 2014 2020 UKE - Urzd Komunikacji Elektronicznej UOKiK - Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumenta ZBP Zwizek Bankw Polskich

4|S t r o n a

Wprowadzenie
Szanse powodzenia Programu przygotowanego w ramach Koalicji zale w duej mierze od zaangaowania Rzdu, instytucji rzdowych i innych instytucji o charakterze publicznym w realizacj tego programu. Pomimo faktu, e dokument skierowany jest przede wszystkim do podmiotw funkcjonujcych na rynku usug patniczych, osignicie postawionych przed rynkiem celw wydaje si by niemoliwe bez wspdziaania waciwych resortw i innych instytucji publicznych. Wspdziaanie takie moe objawia si na wiele sposobw, mniej lub bardziej formalnych, czy wymagajcych aktywniejszego zaangaowania. Poniej przedstawiona zostaa propozycja dziaa podmiotw sektora publicznego wraz ze wskazaniem czynnoci pozwalajcych na ich realizacj. Dokument ten jest trzecim, po Dokumencie Strategicznym i Planie Operacyjnym na lata 2014-2016 dokumentem skadajcym si na Program Rozwoju Obrotu Bezgotwkowego w Polsce i opisuje tylko zalecenia dla Rzdu oraz instytucji rzdowych i publicznych zaznaczone na poniszej Mapie Programu. Czonkowie Koalicji wierz, e wsplne dziaanie, zarwno podmiotw publicznych, jak i sektora prywatnego, pozwoli na osignicie celu gwnego Koalicji, jakim jest upowszechnienie obrotu bezgotwkowego w Polsce. Zalecane dziaania nie maj charakteru obligatoryjnego i powinny by traktowane jako oczekiwania sektora finansowego wobec Rzdu, instytucji rzdowych i innych instytucji publicznych w zakresie zmian w obowizujcych przepisach prawa, odnoszcych si do korzystania z obrotu bezgotwkowego, a take tworzenia sprzyjajcych jego rozwojowi warunkw gospodarczych i infrastrukturalnych. Schemat nr 1. Program Rozwoju Obrotu Bezgotwkowego w Polsce na lata 2014 2020 Program Rozwoju Obrotu Bezgotwkowego w Polsce na lata 2014 2020

Cz 1 Dokument strategiczny

Cz 2 Plan operacyjny na lata 2014 - 2016

Cz 3 Rekomendacje dla Rzdu

5|S t r o n a

Schemat nr 2. Mapa Programu

6|S t r o n a

Cel szczegowy nr 1 - Ograniczenie wykluczenia finansowego

Jak wykazay badania zwyczajw patniczych Polakw, przeprowadzone przez NBP, najwiksz przeszkod wzrostu ubankowienia rnych grup spoecznych jest najczciej brak potrzeby posiadania rachunku, brak dochodw i oszczdnoci, przywizanie do posiadania i pacenia gotwk, a take przewiadczenie o wysokich kosztach usug bankowych. Oznacza to, e najczciej wykluczone finansowo s takie grupy spoeczne jak studenci, emeryci, osoby bezrobotne albo o niskich dochodach czy te osoby niepenosprawne. Pozbawienie moliwoci korzystania z usug bankowych oznacza rwnie brak moliwoci korzystania z bezgotwkowych instrumentw patniczych, co w efekcie prowadzi moe do alienacji tyche grup spoecznych w coraz bardziej cyfrowym spoeczestwie. Aby zapobiec temu stanowi, jako wsparcie dla dziaa opisanych w Programie, proponuje si realizacj przez podmioty sektora publicznego nastpujcych dziaa:

Dziaanie nr 1.1: Podjcie dziaa majcych na celu otwieranie i prowadzenie bezpatnych lub tanich rachunkw patniczych oraz rozpoczcie korzystania z bezgotwkowych instrumentw patniczych wrd osb starszych (powyej 65 roku), wrd najmodszych a take wrd osb nieubankowionych, w szczeglnoci osb o niskich dochodach, mieszkacw mniejszych miast i wsi, osb z niepenosprawnoci i bezrobotnych
W dniu 8 maja 2013 r. Komisja Europejska przedstawia projekt Dyrektywy w sprawie porwnywalnoci opat za prowadzenie rachunku patniczego, przenoszenia rachunku patniczego oraz dostpu do podstawowego rachunku patniczego, rozpoczynajc tym samym pierwszy etap konsultacji tego aktu. 1 Zaproponowane przez Komisj Europejsk przepisy przyszej Dyrektywy koncentruj si na trzech obszarach: dostpie do rachunku patniczego: stworzeniu konsumentom unijnym moliwoci otwarcia rachunku patniczego w pastwie czonkowskim innym ni to, w ktrym mieszkaj; ponadto przepisy te pozwol kademu obywatelowi, niezalenie od jego sytuacji finansowej, na otwarcie rachunku umoliwiajcego dokonywanie podstawowych operacji, jak np. otrzymywanie wynagrodzenia, emerytury lub wiadcze socjalnych bd opacanie rachunkw za media. porwnywalnoci opat za prowadzenie rachunku patniczego: uatwieniu konsumentom porwnywania opat pobieranych przez banki i innych dostawcw usug patniczych w UE;
1

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2013:0266:FIN:PL:PDF

7|S t r o n a

zmianie rachunku patniczego: ustanowieniu prostej i szybkiej procedury dla konsumentw pragncych zmieni podmiot, ktry ma prowadzi ich rachunek patniczy.

Wanym jest, aby polskie wadze rzdowe, w tym resort finansw, regularnie uczestniczyy w konsultacjach przedmiotowego projektu, w ktrym powinna zosta uwzgldniona aktualna sytuacja rwnie na polskim rynku. Midzy innymi naley mie na wzgldzie, e prowadzone przez Koalicj oraz ZBP badania wskazuj, e w Polsce istniej ju rachunki, ktre odpowiadaj wymogom rachunku o podstawowych funkcjonalnociach. Nakadanie na dostawcw usug patniczych, w tym banki, obowizku polegajcego na przykad na oferowaniu nowego rodzaju rachunku, byoby nie tylko bezcelowe, ale take narazioby dostawcw na niepotrzebne, znaczce koszty. Ostateczny tekst Dyrektywy powinien zatem uwzgldnia ten fakt i zapewnia moliwo wykorzystania istniejcych produktw do spenienia wskazanych w akcie wymogw. Po wydaniu Dyrektywy wadze pastwowe powinny w odpowiednim czasie implementowa j do krajowego porzdku prawnego, po szerokim skonsultowaniu ze rodowiskiem dostawcw usug patniczych, co zapewni sprawne i racjonalne spenienie celw, jakie zostan wyznaczone w przyszej Dyrektywie. Zapewni to dostawcom usug patniczych klarowne warunki prawne, ktre pozwol na efektywne wdroenie ustawy implementujcej Dyrektyw, a tym samym realizacj jej celw. Naley jednak pamita, e samo stworzenie rachunku podstawowego, bez odpowiedniego wsparcia infrastrukturalnego na rzecz poszerzenia dostpu do komputerw osb nieposiadajcych takiego sprztu w domu, ma mniejsze szanse na dotarcie do rodowisk i grup spoecznych, dla ktrych ta regulacja jest przygotowywana. Dlatego celowym wydaje si podjcie przez jednostki administracji publicznej oraz samorzdowej poniszych czynnoci: Proponowany zakres czynnoci w ramach dziaania nr 1.1:
L.p. 1. Czynnoci Stworzenie w miejskich i gminnych urzdach, placwkach pocztowych oraz lokalnych domach kultury stanowisk komputerowych z dostpem do Internetu lub do innych urzdze umoliwiajcych dokonanie przelewu. Prowadzenie przez samorzdy programu w zakresie wyposaania, w szczeglnoci osb z niepenosprawnociami oraz osb starszych, w stanowiska komputerowe lub inne zdalne rodki umoliwiajce korzystanie z kanaw elektronicznych, w tym bankowoci elektronicznej. Tworzenie platform umoliwiajcych zdalne regulowanie patnoci publicznoprawnych. Zwikszenie dostpnoci do Internetu szerokopasmowego Adresat rekomendacji Rzd, samorzdy

2.

Rzd, samorzdy

3. 4.

Rzd MAiC

8|S t r o n a

Dziaanie nr 1.2: Wprowadzenie niezbdnych zmian w obowizujcych przepisach prawnych oraz regulacji promujcych korzystanie z obrotu bezgotwkowego

Jednym z najwaniejszych zaoe Programu jest zbudowanie waciwego otoczenia prawnego, sprzyjajcego rozwojowi i upowszechnianiu obrotu bezgotwkowego. Obecnie obowizujce przepisy prawa dotyczce formy wykonywania (np. opat urzdowych) oraz otrzymywania rnego rodzaju wiadcze i nalenoci (np. wynagrodze, czy zwrotw podatku) co do zasady przewiduj gotwkow form realizacji patnoci, sporadycznie umoliwiajc rozliczenie bezgotwkowe, dopiero po spenieniu jednak dodatkowych warunkw, takich jak zgoda beneficjenta, czy jego wniosek. Dlatego zasadnym jest dokonanie analizy i rewizji istniejcych aktw prawnych - w zakresie formy dokonywania patnoci oraz otrzymywania ronego rodzaju wiadcze i nalenoci - w kierunku cakowitej likwidacji uprzywilejowania gotwki. W nowoczesnym i coraz bardziej cyfrowym spoeczestwie zasad powinno by dokonywanie wszelkiego rodzaju patnoci w formie bezgotwkowej, a patnoci gotwkowe powinny by alternatyw dla patnoci elektronicznych. Chcc zrealizowa to zadanie, analizie i stosownym zmianom podlega powinno wiele z obowizujcych ustaw, zwaszcza tych z zakresu prawa pracy, wypaty wiadcze emerytalnorentowych, opaty skadek na ubezpieczenie spoeczne rolnikw, a take uiszczania opat lub innych nalenoci pieninych, czy dokonywania patnoci zwizanych z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej. Ponadto ustawodawca powinien take ustanowi przepisy dotyczce rachunku podstawowego, czy uatwie w dostpie do usug patniczych dla osb niepenosprawnych.

Proponowany zakres czynnoci w ramach dziaania nr 1.2:

L.p. 1. Czynnoci Przygotowanie projektw zmian w Kodeksie pracy oraz regulacjach dotyczcych ubezpiecze spoecznych i pomocy spoecznej w sprawie stosowania, jako formy preferowanej, bezgotwkowych transferw pieninych przy zachowaniu moliwoci wypat w gotwce. Wprowadzenie stosownych regulacji dotyczcych rachunku podstawowego (w przypadku wydania Dyrektywy w tym zakresie). Adresat rekomendacji Waciwe resorty

2.

MF

9|S t r o n a

Dziaanie nr 1.3: Dziaanie na rzecz zastpowania punktw obsugi kasowej oraz dokonywania i akceptowania patnoci gotwkowych w instytucjach sektora publicznego oraz w podmiotach gospodarczych, w szczeglnoci u masowych wierzycieli, przez patnoci bezgotwkowe
Nie ulega wtpliwoci, e wprowadzenie moliwoci dokonywania rozlicze bezgotwkowych na rzecz urzdw i organw wadzy publicznej moe w znaczcy sposb przyczyni si do ograniczenia liczby wci funkcjonujcych w tych miejscach punktw obsugi kasowej, przyjmujcych opaty gotwkowe. Dziaanie takie oznacza przede wszystkim obnienie kosztw urzdu zwizanych z obsug gotwki. Kwestia ta dotyczy take duych podmiotw gospodarczych, bdcych wierzycielami patnoci masowych, zwizanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego. Dla tych podmiotw bezgotwkowe formy patnoci to take szybszy dostp do rodkw stanowicych zapat za wiadczone usugi. Nie chcc jednak narzuca okrelonej formy zapaty wbrew woli i przyzwyczajeniom czci spoeczestwa, a take przywizaniu do gotwki wykazywanemu przez niektre grupy spoeczne, wydaje si, e najrozsdniejszym rozwizaniem byoby dokonanie zmian przepisw promujcych obrt gotwkowy w kierunku co najmniej rwnorzdnego traktowania obydwu form rozlicze gotwkowych jak i bezgotwkowych. Inn wan kwesti jest moliwo wprowadzenia w ,administracji zarwno pastwowej, jak i samorzdowej obowizku wypaty wynagrodze pracowniczych w formie bezgotwkowej. Dziaanie takie miaoby niewtpliwy charakter edukacyjno- promocyjny. Co wane, nie stoi ono w sprzecznoci z obowizujcymi przepisami kodeksu pracy w zakresie wypaty wynagrodze. Zgodnie z nim, wypaty wynagrodze dokonuje si w formie pieninej, jednak patno ta moe zosta speniona take w innej formie, o ile stanowi tak ukad zbiorowy lub pracownik uprzednio wyrazi zgod na tak form rozlicze z pracodawc.

Proponowany zakres czynnoci w ramach dziaania nr 1.3:

L.p. 1. Czynnoci Wprowadzenie rekomendacji dotyczcych wypat wynagrodze lub innych wiadcze dla pracownikw w instytucjach pastwowych i samorzdowych, w formie bezgotwkowej. Rozwijanie przez instytucje publiczne bezgotwkowej wypaty wiadcze mieszkacom. mechanizmw Adresat rekomendacji Waciwe resorty

2.

Waciwe resorty

10 | S t r o n a

Cel szczegowy nr 2 - Przeamanie barier mentalnociowych oraz zmiana przyzwyczaje patniczych konsumentw, przedsibiorstw i instytucji publicznych w kierunku wikszego korzystania z obrotu bezgotwkowego
Inn bardzo istotn przyczyn, bdc barier rozwoju obrotu bezgotwkowego, stanowi przewiadczenia mentalnociowe oraz przyzwyczajania konsumentw, przedsibiorcw i pracownikw instytucji publicznych do okrelonych form patnoci. W celu ich zmiany proponuje si nastpujce dziaania:

Dziaanie nr 2.1: Dziaania edukacyjne i promocyjne w zakresie obrotu bezgotwkowego skierowane do konsumentw, przedsibiorcw i instytucji publicznych. Poszerzenie wiedzy wrd klientw bankw na temat praw w zakresie bezgotwkowych instrumentw patniczych oraz bankowych usug patniczych
Tworzenie warunkw dla rozwoju obrotu bezgotwkowego naley uzna za warunek sine qua non powodzenia realizacji strategii. Dziaania edukacyjne powinny by prowadzone jak najszerzej obejmowa wszystkie grupy wiekowe i zawodowe. Brak przekonania potencjalnych uytkownikw o bezpieczestwie korzystania z instrumentw elektronicznych, a take brak wiedzy o ich zaletach, powoduje niech, choby pozostae warunki niezbdne do rozwoju obrotu bezgotwkowego zostay spenione. Biorc pod uwag wyniki wspomnianych wczeniej bada przeprowadzonych na zlecenie NBP, zachowania konsumenckie przekazywane s z pokolenia na pokolenie. W tym kontekcie szczeglnie istotnego znaczenia nabiera edukacja modziey gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej. W kampani edukacyjn powinny si zaangaowa zarwno instytucje finansowe, jak i administracja, take ta na poziomie lokalnym, ktra jak si wydaje na dzi sama potrzebuje wikszej iloci informacji i pewnej zmiany utrwalonych schematw dziaania. Istotn si wydaj si media, ktre by moe, oprcz informacji dot. negatywnych zdarze (np. kradzie z karty, z konta bankowego, problemy z systemem informatycznym banku, etc. ), powinny rwnie pokazywa, jak niewielki odsetek zdarze negatywnych ma miejsce w gigantycznym wolumenie transakcji, jak nowoczesny i bezpieczny jest system bankowy w Polsce. Proponowany zakres czynnoci w ramach dziaania nr 2.1:
L.p. 1. 2. Tworzenie sprzyjajcych bezgotwkowego. Czynno warunkw dla rozwoju obrotu Adresat rekomendacji Waciwe resorty BFG

Przygotowanie i przeprowadzenie szerokiej, oglnopolskiej kampanii edukacyjnej w zakresie bezpieczestwa rodkw

11 | S t r o n a

L.p.

Czynno pieninych zdeponowanych na rachunkach bankowych. Promowanie i wspieranie wrd samorzdw lokalnych dziaa majcych na celu wprowadzenie moliwoci bezgotwkowej obsugi mieszkacw lub jej usprawnienie. Przeprowadzenie szkole merytorycznych dla lokalnych liderw spoecznych w zakresie podstawowego doradztwa w zakresie wczenia finansowego obywateli. Przegld programw edukacyjnych i podrcznikw szkolnych w zakresie zagadnie dotyczcych ekonomii i finansw, w celu szerzenia wiedzy o nowoczesnych sposobach dokonywania patnoci. Uwzgldnienie Rekomendacji dla Rzdu przy aktualizacji Narodowego Planu Wprowadzenia Euro, a w szczeglnosci Narodowej Strategii Komunikacyjnej

Adresat rekomendacji we wsppracy z ZBP i NBP Waciwe resorty, jednostki samorzdowe, wojewodowie Waciwe resorty, samorzdy MEN z ZBP i NBP

3.

4.

5.

6.

MF

Dziaanie nr 2.4: Wprowadzenie niezbdnych zmian w obowizujcych przepisach prawnych oraz regulacji promujcych korzystanie z obrotu bezgotwkowego
Limit dla transakcji gotwkowych ustalony w ustawie o swobodzie prowadzenia dziaalnoci gospodarczej na kwot rwnowartoci 15 tys. EUR wydaje si by zdecydowanie za wysoki w realiach polskiego systemu finansowego. Biorc pod uwag obowizek posiadania przez podmiot prowadzcy dziaalno gospodarcz rachunku bankowego, naleaoby zastanowi si, co zrobi, aby wikszo patnoci dokonywana przez przedsibiorc odbywaa si bezgotwkowo. Zdecydowane obnienie tego limitu, np. do kwoty 1 tys. EUR, z pewnoci przyczynioby si do zwikszenia wolumenu transakcji bezgotwkowych, a w efekcie ograniczenia szarej strefy. Rozwaenia wymaga take wprowadzenie takich limitw dla osb fizycznych czy obowizku patnoci bezgotwkowej od okrelonego puapu kwotowego w przypadku nabywania dbr lub towarw luksusowych. Bezgotwkow form patnoci mogyby rwnie stosowa osoby fizyczne przy regulowaniu zobowiza z umw przewidujcych wiadczenia okresowe. Brak jest te zapisw dotyczcych umw cywilno-prawnych, tj. najmu czy dzierawy, przychody z ktrych podlegaj obowizkowi podatkowemu, a ktry czsto nie jest wykonywany, co znaczco powiksza szar stref. Wydaje si jednak, e zarwno dla grupy konsumentw, jak i przedsibiorcw mona by wskaza obowizek dokonywania patnoci w formie bezgotwkowej w przypadku nalenoci o charakterze publicznoprawnym. Za tym jednak musi i usunicie barier formalnoprawnych, ktre istniej jeszcze

12 | S t r o n a

w niektrych ustawach, przewidujcych zamknity katalog form patnoci dla poszczeglnych tytuw, a take przygotowanie administracji do przejcia na obrt bezgotwkowy. Wprowadzenie powyej wskazanych obowizkw czy ogranicze nie wydaje si niezgodne z obowizujcym prawem. Z punktu widzenia pastwa niesie za sob korzyci w postaci ograniczenia szarej strefy (zwikszenie wpyww do budetu), a take ograniczenia obrotu gotwkowego, co z kolei ma wpyw na ograniczenie kosztw funkcjonowania administracji (koszty obsugi gotwki). Proponowany zakres czynnoci w ramach dziaania nr 2.4:
L.p. 1. Czynno Obnienie limitu kwotowego, od ktrego istnieje obowizek dokonywania patnoci w formie bezgotwkowej wrd przedsibiorcw. Analiza rekomendacji w zakresie moliwoci wprowadzenia limitw kwotowych dla patnoci gotwkowych z udziaem osb fizycznych i wprowadzenie odpowiednich przepisw w tym zakresie do obowizujcego prawa. Analiza rekomendacji w zakresie moliwoci ograniczenia transakcji gotwkowych ze wzgldu na rodzaj patnoci i wolumeny transakcji. Wprowadzenie odpowiednich przepisw w tym zakresie do obowizujcego prawa. Adresat rekomendacji Waciwe resorty

2.

Waciwe resorty

3.

Waciwe resorty

Cel szczegowy nr 3 - Upowszechnienie infrastruktury patniczej oraz sieci akceptacji bezgotwkowych instrumentw patniczych

Zadbanie o waciwy poziom rozwoju infrastruktury patniczej jest jednym z podstawowych warunkw upowszechnienia patnoci bezgotwkowych. Tylko szeroki dostp do rozwiza pozwalajcych na dokonywanie patnoci bezgotwkowych moe zapewni zmian wspomnianych wczeniej przyzwyczaje i barier mentalnociowych funkcjonujcych w spoeczestwie, ograniczajcych uywanie instrumentw bezgotwkowych.

13 | S t r o n a

Dziaanie nr 3.1: Wspomaganie przepisami prawnymi rozwoju rynku akceptacji analiza obowizujcych przepisw prawa
Szczeglnie wane w tym kontekcie wydaje si by zadbanie o okrelone zachty dla instalacji urzdze akceptujcych patnoci bezgotwkowymi instrumentami patniczymi, podobnie jak ma to miejsce przy urzdzeniach fiskalnych (kasach i drukarkach). Zachty te mog sprowadza si do refundacji kosztw urzdzenia lub do okrelonych ulg podatkowych dla podmiotw biorcych czynny udzia w budowaniu infrastruktury do akceptacji patnoci bezgotwkowych. Skuteczne przeprowadzenie zmian wymaga w pierwszym kroku inwentaryzacji obszarw, w ktrych modyfikacja istniejcych przepisw moe si przyczyni do rozwoju obrotu bezgotwkowego. Nalee do nich bd miedzy innymi: ulgi podatkowe dla przedsibiorcw aktywnie wczajcych si w rozwj patnoci bezgotwkowych, ulgi na zakup odpowiednich urzdze, czy moliwo wprowadzenia obowizku rozlicze bezgotwkowych dla niektrych rozlicze organw pastwa z obywatelami, czy pracodawcw z pracownikami. Proponowany zakres czynnoci w ramach dziaania nr 3.1: L.p. 1. Czynno
Wprowadzenie uatwie/zacht zwizanych z instalacj terminali lub tworzeniem nowych punktw akceptujcych, takich jak: ulgi podatkowe przy wydatkach na infrastruktur dla akceptantw i podmiotw budujcych infrastruktur. Analiza propozycji zmian i ewentualne ich przyjcie w przepisach prawa polskiego dotyczcych regulacji rynku akceptacji kart. Wprowadzenie przepisw umoliwiajcych integracj kas fiskalnych z terminalem patniczym. Adresat rekomendacji Waciwe resorty

2.

Waciwe resorty

3.

Waciwe resorty

Dziaanie nr 3.5: Poszerzenie sieci akceptacji patnoci samorzdowych, ktre mog by dokonywane wycznie bezgotwkowo (np. dotacje, wypaty dofinansowa, wiadcze spoecznych)
Rwnie istotne jest zadbanie o jak najszersze stosowanie rozlicze bezgotwkowych we wszelkich rozliczeniach pomidzy pastwem, dziaajcym poprzez administracj a obywatelami. Dotyczy to
14 | S t r o n a

zarwno wynagrodze, rent i emerytur, zasikw spoecznych, dotacji, jak i wszelkiej formy rekompensat i zwrotu kosztw, opacania podatkw, etc. Podobnie powinno wyglda rozliczenie obywateli z samorzdami lokalnymi. Preferowanie bezgotwkowego regulowania zobowiza wobec samorzdw, oraz bezgotwkowe rozliczanie si samorzdw z obywatelami - to obszary, ktre mog i powinny zosta uregulowane w drodze odpowiednich inicjatyw ustawodawczych. Ich znaczenia dla rozpropagowania bezpiecznych rozlicze bezgotwkowych nie sposb przeceni. Bez odpowiednich dziaa ze strony administracji rzdowej rozwijanie patnoci bezgotwkowych i budowanie odpowiedniej infrastruktury bdzie znaczco utrudnione. A bez tego niemoliwe bdzie ograniczenie kosztw obsugi gotwki oraz eliminacja szarej strefy. Proponowany zakres czynnoci w ramach dziaania nr 3.5: L.p. 1. Czynno
Identyfikacja rodzajw operacji, przy ktrych wprowadzenie nakazu patnoci bezgotwkowych miaoby uzasadnienie ekonomiczne i spoeczne. Weryfikacja zgodnoci z przepisami wprowadzenia wymogu rozlicze bezgotwkowych. Przygotowanie propozycji zmian regulacji prawnych. Adresat rekomendacji Samorzdy i ich organizacje oraz jednostki samorzdowe Samorzdy i ich organizacje Waciwe resorty

2. 3.

Dziaanie nr 3.7: Dziaania majce na celu rozwj sieci bankomatw oraz innych urzdze samoobsugowych i ich zakresu funkcjonalnoci
Obok rozwoju tradycyjnej infrastruktury do obsugi patnoci kartami, due znaczenie dla upowszechnienia bezgotwkowych form rozlicze bdzie miao zastosowanie urzdze samoobsugowych. Pozwol one zapewni dostp uytkownikw do towarw i usug rwnie poza godzinami pracy placwek. Najpopularniejsz dzi form finansowego urzdzenia samoobsugowego jest bankomat. Liczba tych urzdze na milion mieszkacw jest w Polsce cigle znaczco nisza ni w innych krajach Unii Europejskiej. Warto take zwrci uwag na coraz powszechniejsze uycie maszyn samoobsugowych yciu codziennym obywateli, jak np. przy dystrybucji biletw komunikacji miejskiej, czy kolejowych. Odpowiednie dziaania ze strony organw rzdowych mog ten proces znaczco wesprze. Temu celowi suy te powinno wdroenie rekomendacji Rady ds.
15 | S t r o n a

Systemu Patniczego, ktra tematem opat bankomatowych zajmie si, na wniosek Ministerstwa Finansw, w 2014 r.

Proponowany zakres czynnoci w ramach dziaania nr 3.7: L.p. 1. Czynno

Wprowadzenie w ycie rekomendacji Zespou Roboczego ds. opat bankomatowych przy Radzie ds. Systemu Patniczego, dotyczcej ewentualnych dziaa regulacyjnych. Adresat rekomendacji Waciwe resorty

Cel szczegowy nr 4 - zapewnienie bezpieczestwa i efektywnoci elektronicznych instrumentw patniczych, poszerzenie ich oferty oraz rozwj innowacyjnych instrumentw patniczych Dziaanie nr 4.5: Zapewnienie neutralnoci technologicznej przepisw prawnych dotyczcych patnoci
Dynamiczny rozwj nowoczesnych technologii powoduje istotne zmiany w obszarze regulowanym przepisami prawa. Zawarcie w aktach prawnych wskazania konkretnych rozwiza technologicznych (np. portmonetki elektroniczne itp.) determinuje ich wykorzystanie w procesie wiadczenia usug patniczych. Niewtpliwie stanowi to istotn barier we wprowadzaniu nowych usug, ktre mogyby odegra istotn rol w upowszechnieniu nowoczesnych instrumentw patniczych, a przez to wpyn na rozwj obrotu bezgotwkowego w Polsce. Rozwj technologii to rwnie wzrost zagroe. Zapewnienie neutralnoci technologicznej przepisw prawa uatwi i skrci czas potrzebny na wprowadzenie rozwiza zapewniajcych wyszy poziom bezpieczestwa. Optymalnym kierunkiem dziaa dla zapewnienia oczekiwanego upowszechnienia innowacyjnych usug patniczych jest zdefiniowanie w aktach prawnych jedynie podstawowych wymaga dla rozwiza technologicznych. W dalszej perspektywie pozwoli to na efektywne dostosowanie oferowanych usug patniczych do oczekiwa klientw, a przez to zwikszenie liczby uytkownikw i transakcji realizowanych w obrocie bezgotwkowym. Dla osignicia powyszego konieczne jest dokonanie przegldu przepisw pod ktem zidentyfikowania ewentualnych barier w wejciu na rynek lub wiadczeniu usug patniczych wynikajcych z narzucenia przez przepis prawny pewnych rozwiza technologicznych w tym zakresie. Naturaln konsekwencj jest potrzeba wypracowania dobrych praktyk i stosownych procedur majcych na celu unikanie wprowadzania do prawodawstwa regulujcego patnoci przepisw narzucajcych rozwizania technologiczne.

16 | S t r o n a

Realizacja powyszych dziaa bdzie moliwa dziki skutecznemu wykorzystaniu potencjau dowiadczenia i wiedzy merytorycznej rodowisk branowych oraz jednostek specjalistycznych w procesie tworzenia nowych aktw prawnych. Naley mie tu na uwadze nie tylko samo skierowanie do zaopiniowania, w ramach konsultacji spoecznych, projektw regulacji. Istotne jest wnikliwe przeanalizowanie zgoszonych uwag, a w przypadku ich nieuwzgldnienia, uzasadnienie takiej decyzji. Takie podejcie, bdc zgodnym z zasadami dialogu, zapewni lepsz jako stanowionego prawa, a co za tym idzie bardziej dynamiczny rozwj w obszarze usug patniczych. W toku prowadzonego w opisany sposb dialogu bdzie moliwe lepsze zrozumienie wzajemnych stanowisk i wypracowanie rozwiza najbardziej efektywnych i bezpiecznych. Dlatego te, z perspektywy stanu obecnego, wana jest zmiana podejcia do konsultacji spoecznych projektw aktw prawnych (szerszy zakres konsultacji, gbsza analiza treci zgoszonych uwag oraz uzasadnienie nieuwzgldnienia uwag). W obliczu caego opisanego wyej obszaru nieodczn kwesti jest rozwizanie problemu dotyczcego elektronicznej tosamoci i uwierzytelnienia. Podniesiony problem jest wany rwnie w kontekcie prac nad projektem rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie identyfikacji elektronicznej i usug zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewntrznym (e-IDAS). Wdroenie spjnego i kompleksowego rozwizania dla e-tosamoci i uwierzytelniania jest istotnym czynnikiem dla rozwoju nowoczesnych i przyjaznych uytkownikom usug patniczych. Uatwi ono nie tylko relacj obywatela z instytucjami publicznymi, ale rwnie da nowy impuls dla rozwoju sektora usug patniczych. Zasadnicz zalet bdzie wprowadzenie jednolitego standardu dla potwierdzania e-tosamoci klienta. Dla osignicia rozwiza efektywnych pod wzgldem technologicznym i kosztowym wana jest wsppraca w tym zakresie z podmiotami i instytucjami dysponujcymi odpowiedni wiedz i dowiadczeniem. Dla skutecznego wdraania i upowszechniania innowacyjnych usug patniczych konieczne jest zapewnienie dostpu do Internetu. Dlatego istotnym dziaaniem uzupeniajcym jest zwikszenie odsetka gospodarstw domowych majcych dostp do szerokopasmowego Internetu. Gwarantuje to bowiem dostpno nowoczesnych usug patniczych dla potencjalnych uytkownikw. Naley pamita o tym, e sie teleinformatyczna jest istotnym kanaem obsugi nowoczesnych usug patniczych. Ww. czynnoci naley traktowa jako spjny i skorelowany zbir czynnoci majcych na celu zapewnienie bezpieczestwa i efektywnoci elektronicznych instrumentw patniczych, poszerzenie ich oferty oraz rozwj innowacyjnych instrumentw patniczych. Dobrze napisane prawo tworzone w dialogu ze rodowiskami posiadajcymi potrzebn wiedz i dowiadczenie oraz rozwizanie kwestii etosamoci i uwierzytelniania to warunki skutecznego osignicia zaoonego celu.
17 | S t r o n a

Proponowany zakres czynnoci w ramach dziaania nr 4.5:

L.p. 1. Czynnoci Dokonanie przegldu przepisw pod ktem zidentyfikowania ewentualnych barier w wejciu na rynek lub wiadczeniu usug patniczych wynikajcych z narzucenia przez przepis prawny pewnych rozwiza technologicznych w tym zakresie. Unikanie wprowadzania do prawodawstwa regulujcego patnoci przepisw narzucajcych rozwizania technologiczne. Usprawnienie procesu konsultacji spoecznych projektw aktw prawnych (szerszy zakres konsultacji, gbsza analiza treci zgoszonych uwag oraz uzasadnienie nieuwzgldnienia uwag). Rozwizanie problemu dotyczcego elektronicznej tosamoci i uwierzytelnienia. Adresat rekomendacji Resorty waciwe, odpowiedzialne za poszczeglne akty prawne, przy merytorycznym wsparciu ZBP/NBP Waciwe resorty Waciwe resorty

2. 3.

4.

MAiC

Cel szczegowy nr 5 - Zwikszenie konkurencyjnoci na rynku usug patniczych i rozliczeniowych

Dziaanie nr 5.1: Wspieranie innowacyjnych schematw patniczych sucych rozwojowi obrotu bezgotwkowego i konkurencji na rynku patnoci
Warunkiem koniecznym rozwoju obrotu bezgotwkowego jest stworzenie ram dla konkurencyjnoci i jej stymulowanie na rynku usug patniczych i rozliczeniowych, ktra zapewni uytkownikom konsumentom i akceptantom - moliwo optymalnego wyboru usug patniczych, jako wypadkowej jakoci, w tym wartoci dodanej i ceny. Sama dostpno innowacyjnej technologii, czy swobody wyboru rozwiza infrastrukturalnych nie jest jednak wystarczajca dla funkcjonowania w peni konkurencyjnego, a jednoczenie efektywnego i spjnego rynku, gdy wielo moliwych rozwiza nie oznacza z zaoenia ani ich optymalnego dostosowania do potrzeb uytkownikw, ani te nie gwarantuje upowszechnienia w stopniu, ktry zapewni istotny udzia we wzrocie obrotu bezgotwkowego. Specyfika usug patniczych i rozliczeniowych wykracza z natury rzeczy poza czysto komercyjn dziaalno gospodarcz, penic rol krwioobiegu obrotu gospodarczego, z zachowaniem szczeglnych warunkw czcych wygod, dostpno i bezpieczestwo przekazywanych rodkw uytkownikw tych usug konsumentw i podmiotw gospodarczych, czy instytucji, stron transakcji patniczych. Kluczowe znaczenie tych usug dla gospodarki przy zapewnieniu konkurencyjnoci znalazo wyraz w legislacji UE, transponowanej do regulacji krajw czonkowskich, w tym Polski
18 | S t r o n a

(Ustawa o usugach patniczych). Kompetencje regulatorw, instytucji rzdowych, prawodawczych i organw nadzorczych obejmuj swoim zakresem moliwo aktywnego oddziaywania na rynek wyej wymienionych usug, poprzez moliwo kreowania warunkw prawnych i ekonomicznych sprzyjajcych konkurencji, innowacyjnoci i interoperacyjnoci z zachowaniem bezpieczestwa i integralnoci z perspektywy systemowej. W przedmiotowym kontekcie istotne bdzie wykorzystanie widocznego nie tylko w sferze usug finansowych trendu synergii, czenia kompetencji podmiotw specjalizujcych si w sferze tzw. nowych technologii i tworzeniu wartoci dodanej, wykraczajcej poza sfer usug patniczych oraz potencjau rynkowego podmiotw dotychczas kreujcych usugi patnicze, w tym ich istniejc, nowoczesn i skalowaln infrastruktur, gotow do obsugi take nowatorskich rozwiza. Otwarto rynku usug patniczych i rozliczeniowych dla podmiotw gospodarczych w celu zapewnienia swobodnego rozwoju, konkurencji i wdraania innowacyjnych rozwiza, kreowanych we wsppracy z dostawcami technologii, byaby wspierana w sposb adekwatny do roli i uprawnie wymienionych poniej podmiotw, poprzez podejmowanie niej okrelonych inicjatyw i dziaa o charakterze cigym. Wrd nich, jedna z najbardziej istotnych jest kwestia wspierania budowy inkubatora innowacji w brany patniczej. Proponowany zakres czynnoci w ramach dziaania nr 5.1:
L.p. 1. 2. 3. Czynnoci Tworzenie prawa wpierajcego konkurencj na rynku patnoci. Usprawnienie procesu licencyjnego Badanie rynku pod ktem pojawiajcych si projektw innowacyjnych i ocena ich potencjau. Rozwaenie moliwoci wsparcia finansowego wybranych projektw ze sfery patniczej i infrastruktury w tym zakresie. Wspieranie inicjatyw budowy inkubatora innowacji i komercjalizatora projektw patniczych. Adresat rekomendacji Waciwe resorty KNF UOKiK, UKE

4.

5.

BGK, MRR, KFK, NCN, PARP, MG, Polskie Inwestycje Rozwojowe S.A. MNiSW, PARP

Dziaanie nr 5.2: Wspieranie utworzenia proinnowacyjnego i konkurencyjnego polskiego ekosystemu patniczego platformy wsppracy wszystkich podmiotw zaangaowanych w patnoci
Wymienione powyej, rekomendowane dziaania w poszczeglnych obszarach regulacji

i stymulowania rozwoju usug patniczych miayby kierunkowo nie tylko sprzyja rozwojowi gospodarki opartej o nowoczesne, bezgotwkowe usugi patnicze i rozliczeniowe, ale take ksztatowa rynek w sposb zapewniajcy jego efektywno, integralno i tzw. interoperacyjno,
19 | S t r o n a

zachcajc z jednej strony do podejmowania wdroe innowacyjnych rozwiza przez obecnych i nowych uczestnikw rynku, z drugiej za zapobiegajc jego proliferacji i niszowoci. Dlatego te zasadnym jest jednoczesne sprzyjanie wypracowaniu rozwiza spjnych w zakresie dowiadcze uytkownikw dotyczcych sposobw zawierania i autoryzowania transakcji oraz umoliwiajcych potencjalnie wymian danych w zakresie procesw weryfikacji uytkownikw i rozlicze transakcji (tj. weryfikacja tosamoci klienta, jego numeru rachunku patniczego) pomidzy uczestnikami systemu patniczego na rynku, na ktrym konkuruj ze sob przede wszystkim w obszarach wartoci dodanej, jednoczenie wsppracujc w zakresie standardw wymiany danych i bezpieczestwa. Proponowany zakres czynnoci w ramach dziaania nr 5.2:
L.p. 1. 2. Czynnoci Wspieranie inicjatyw powstania nowych systemw patnoci. Rozwaenie moliwoci uregulowania sposobu numerowania rachunkw patniczych przez instytucje patnicze. Adresat rekomendacji Waciwe resorty MF

20 | S t r o n a