LLU - 4101-01-00/2013 Nr ewid.

181/2013/P/13/154/LLU

Informacja o wynikach kontroli

FUNKCJONOWANIE MIEJSKIEGO MONITORINGU WIZYJNEGO

MARZEC

01

MISJ

Najwyszej Izby Kontroli jest dbao o gospodarno i skuteczno w subie publicznej dla Rzeczypospolitej Polskiej

WIZJ

Najwyszej Izby Kontroli jest cieszcy si powszechnym autorytetem najwyszy organ kontroli pastwowej, ktrego raporty bd oczekiwanym i poszukiwanym rdem informacji dla organw wadzy i spoeczestwa

Dyrektor Delegatury NIK w Lublinie: Edward Lis

Akceptuj:

Jacek Uczkiewicz Wiceprezes Najwyszej Izby Kontroli

Zatwierdzam:

Krzysztof Kwiatkowski Prezes Najwyszej Izby Kontroli Warszawa, dnia

Najwysza Izba Kontroli ul. Filtrowa 57 02-056 Warszawa T/F +48 22 444 50 00 www.nik.gov.pl

Spis treci

Wstp 5 1. Zaoenia kontroli6

1.1. Temat i numer kontroli 6 1.2. Cel kontroli 6 1.3. Zakres podmiotowy kontroli 6 1.4. Zakres przedmiotowy kontroli 6 1.5. Okres objty kontrol 7 2.1. Oglna ocena kontrolowanej dziaalnoci 8 3.1. Projektowanie miejskiego systemu monitoringu wizyjnego 11 3.2. Funkcjonowanie miejskiego systemu monitoringu wizyjnego 13 3.2.1. Organizacja miejskich systemw monitoringu wizyjnego13 3.2.2. Wsppraca jednostek prowadzcych miejski system monitoringu z formacjami odpowiedzialnymi za ochron porzdku publicznego18 3.2.3. Nadzr nad prowadzeniem monitoringu zdarze w miejscach publicznych20 Nadzr Wojewody nad jednostkami prowadzcymi miejski system monitoringu wizyjnego20 Nadzr organu wykonawczego jednostki samorzdu terytorialnego nad miejskim systemem monitoringu wizyjnego23 3.3. Finansowanie budowy i prowadzenia miejskiego systemu monitoringu wizyjnego25 3.3.1. Zapewnienie rodkw na prowadzenie miejskiego systemu monitoringu wizyjnego25 3.3.2. Prawidowo wydatkowania rodkw na budow i eksploatacj systemu26 3.4. Skuteczno funkcjonowania miejskiego systemu monitoringu wizyjnego29 3.5. Realizacja obowizkw wynikajcych z ustawy o ochronie danych osobowych oraz Rozporzdzenia w sprawie sposobu obserwowania i rejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze w miejscach publicznych34 3.5.1. Realizacja obowizkw wynikajcych z ustawy o ochronie danych osobowych34 3.5.2. Realizacja obowizkw wynikajcych z Rozporzdzenia w sprawie sposobu obserwowania i rejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze w miejscach publicznych przez stra gminn (miejsk)35

2. Podsumowanie wynikw kontroli8 3. Waniejsze wyniki kontroli11

4. Informacje dodatkowe37 5. Zaczniki 38

Zdjcie na okadce: http://www.freefoto.com

Wyk az stosowanych sk rtw i poj 1

administrator organ, jednostka organizacyjna, podmiot lub osoba, decydujce danych osobowych ocelach i rodkach przetwarzania danych osobowych centrum nadzoru miejsce prezentacji operatorowi obrazu pozyskiwanego przez kamery (np. na monitorach) i ewentualnie rejestracji na nonikach miasto gmina miejska monitoring system dugookresowej lub powtarzalnej obserwacji danego typu zjawisk lub reakcji na nie, wielkoci, parametrw, waciwoci, skadu itp.; potocznie jest okrelany jako obserwacja na monitorach obrazu transmitowanego z danego miejsca za pomoc zainstalowanych tam kamer iodpowiednich czy (zwany take monitoringiem wizyjnym) monitorujcy administrator systemu monitoringu; osoba (instytucja, organ), ktra zapewnia sprawne dziaanie systemu monitoringu zgodnie z okrelonymi celami, czuwa nad szeroko rozumianym bezpieczestwem systemu operator osoba wyznaczona przez monitorujcego do prowadzenia biecej obsugi dziaajcego systemu monitoringu przetwarzanie akiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak danych osobowych zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostpnianie i usuwanie, azwaszcza te, ktre wykonuje si w systemach informatycznych rejestracja zapisywanie obserwowanych zdarze na dowolnym trwaym noniku

1 Przedstawione w wykazie pojcia (pkt 2, 3, 4, 5, 7) nie s definicjami ustawowymi, opracowane zostay na podstawie:

Sownika Wyrazw Obcych Wydawnictwa Europa, pod redakcj naukow prof. Ireny Kamiskiej-Szmaj, autorzy: Mirosaw Jarosz i zesp. ISBN 83-87977-08-X. Rok wydania 2001. http://portalwiedzy.onet.pl); nr 4 (lipiec sierpie 2006) dwumiesicznika Systemy Alarmowe, definicje pkt 1 i 6 s definicjami wskazanymi w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych.

wst p
Miejski monitoring wizyjny jest coraz powszechniej stosowanym przez miasta narzdziem dodatkowego zabezpieczenia przestrzeni publicznej. Dobrze zaprojektowany isprawnie dziaajcy system moe zwikszy poczucie bezpieczestwa obywateli, oddziaywa prewencyjnie, przeciwdziaa aktom wandalizmu, zapobiega przestpstwom, wykroczeniom iwypadkom, umoliwi przypisanie winy iodpowiedzialnoci zapopenione czyny. Szczeglnie istotne dla skutecznego wykorzystania monitoringu wizyjnego jest zapewnienie waciwej lokalizacji ijakoci kamer (kamery powinny zapewnia wysok jako przesyanych obrazw, aich pooenie optymalne pole widzenia), prawidowa organizacja obsugi systemu oraz bardzo dobra wsppraca sub odpowiedzialnych zazapewnienie bezpieczestwa iporzdku publicznego lub ochrony osb imienia. Obserwacja oraz rejestrowanie obrazu zdarze wotwartej przestrzeni publicznej nie moe jednak narusza podstawowych praw obywatelskich. Zarwno Konstytucja RP, jaki iratyfikowana przez Polsk Europejska Konwencja oOchronie Praw Czowieka iPodstawowych Wolnoci stanowi, e kady ma prawo doposzanowania iochrony ycia prywatnego. Ingerencja wadzy publicznej wkorzystanie ztych praw jest dopuszczona wycznie wprzypadkach przewidzianych przez ustaw ikoniecznych wdemokratycznym spoeczestwie zuwagi nabezpieczestwo pastwowe, bezpieczestwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochron porzdku izapobieganie przestpstwom, ochron zdrowia imoralnoci lub ochron praw iwolnoci osb. Gminy, ktre decyduj si naprowadzenie monitoringu wizyjnego musz mie nawzgldzie konieczno zapewnienia rwnowagi midzy bezpieczestwem, aprawem jednostki doochrony wolnoci iprywatnoci. Projektowanie irozwj tych systemw nie moe narusza obowizujcych norm prawnych, a funkcjonowanie tych systemw winno by poddawane nadzorowi instytucjonalnemu. W ostatnich latach wpolskich miastach ronie liczba systemw monitoringu wizyjnego. Rwnoczenie wtpliwoci codo jego funkcjonowania iskutecznoci zgaszaj zarwno Rzecznik Praw Obywatelskich iGeneralny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, jak iorganizacje pozarzdowe. Zwracaj oni m.in. uwag nabdy popeniane przy tworzeniu iprowadzeniu miejskich systemw monitoringu wizyjnego oraz potrzeb wprowadzenia wtym zakresie stosownych regulacji. Kontrola Funkcjonowanie miejskiego monitoringu wizyjnego ijego wpyw napopraw bezpieczestwa publicznego zostaa przeprowadzona zinicjatywy Najwyszej Izby Kontroli. Badaniami kontrolnymi objto 31 jednostek wszeciu wojewdztwach (lskim, witokrzyskim, lubelskim, dzkim, wielkopolskim, mazowieckim). NIK przeprowadzia kontrol wszeciu urzdach wojewdzkich, 18urzdach miast oraz siedmiu innych jednostkach organizacyjnych miast, prowadzcych miejski monitoring wizyjny.

za o enia kontroli
1.1 Temat inumer kontroli
Funkcjonowanie miejskiego monitoringu wizyjnego ijego wpyw napopraw bezpieczestwa publicznego (nrP/13/154)

1.2 Cel kontroli

Celem gwnym kontroli bya ocena funkcjonowania miejskiego monitoringu wizyjnego. Ocena tadotyczya wszczeglnoci: dziaa naetapie tworzenia systemw monitoringu (projektowanie, budowa, rozbudowa), wykorzystania systemu (organizacja obsugi, wsppraca zformacjami odpowiedzialnymi zabezpieczestwo), finansowania systemu, nadzoru nad prowadzonym monitoringiem oraz skutecznoci systemu. Oceniono rwnie realizacj obowizkw wzakresie ochrony danych osobowych.

1.3 Zakres podmiotowy kontroli

Kontrol objto: sze urzdw wojewdzkich, 18 urzdw miast (w tym siedem, wktrych stra miejska znajdowaa si wstrukturze organizacyjnej urzdu miasta), sze stray miejskich oraz Zakad Obsugi Systemu Monitoringu (jednostka organizacyjna miasta stoecznego Warszawa). Wykaz skontrolowanych jednostek, osb kierujcych tymi jednostkami oraz ocen skontrolowanej dziaalnoci zawartych wwystpieniach pokontrolnych NIK, stanowi zacznik nr4 doniniejszej Informacji. W urzdach wojewdzkich kontrol przeprowadzono napodstawie art.2 ust.1 ustawy zdnia 23grudnia 1994 r. oNajwyszej Izbie Kontroli2, zuwzgldnieniem kryteriw okrelonych wart.5 ust.1 tej ustawy, tj.pod wzgldem: legalnoci, gospodarnoci, celowoci irzetelnoci. Wjednostkach organizacyjnych miast prowadzcych miejski system monitoringu wizyjnego (wstraach miejskich iZakadzie Obsugi Systemu Monitoringu Wizyjnego) oraz wurzdach miast podstaw kontroli by art.2 ust.2 ww. ustawy. Kontrol wtych jednostkach przeprowadzono pod wzgldem legalnoci, gospodarnoci irzetelnoci (art.5 ust.2 ustawy oNIK). Ponadto wtrybie art.29 ust.1 pkt2 lit. f ustawy oNIK uzyskano odkomendantw jednostek Policji informacje iwyjanienia dotyczce wsppracy zjednostkami miasta prowadzcymi miejski system monitoringu wizyjnego oraz jego wykorzystania przez Policj przy wykonywaniu zada.

1.4 Zakres przedmiotowy kontroli

W urzdach wojewdzkich badania kontrolne przeprowadzono wzakresie: nadzoru wojewody nad korzystaniem przez stra miejsk zuprawnienia doprowadzenia monitoringu oraz nad wspprac Policji zestra gminn przy wykorzystywaniu miejskiego monitoringu wizyjnego. W innych ni urzd miasta jednostkach organizacyjnych miasta, prowadzcych miejski monitoring wizyjny kontrola obja: organizacj monitoringu, realizacj obowizkw wynikajcych zprzepisw oochronie danych osobowych3, prawidowo wydatkowania rodkw publicznych nafunkcjonowanie systemu miejskiego monitoringu wizyjnego, wspprac jednostki zformacjami powoanymi doochrony porzdku publicznego wzakresie dotyczcym zapewnienia skutecznoci monitoringu.
2 Ustawa z23grudnia 1994 r. oNajwyszej Izbie Kontroli (Dz.U. z2012 r., poz.82 zezm.), zwana dalej ustaw oNIK. 3 Ustawa zdnia 29sierpnia 1997 r. oochronie danych osobowych (Dz.U. z2002 r. Nr101, poz.926).

za o enia kontroli

Kontrola wurzdach miast zostaa przeprowadzona wzakresie: dziaa podejmowanych naetapie projektowania, budowy irozbudowy miejskiego systemu monitoringu wizyjnego, finansowania budowy ieksploatacji systemu, wsppracy zPolicj naetapie tworzenia iwykorzystywania systemu oraz sprawowanego nadzoru nad jednostkami organizacyjnymi, ktrym miasto powierzyo prowadzenie miejskiego monitoringu wizyjnego. Wurzdach miast, ktre same prowadziy monitoring (stra miejska znajdowaa si wstrukturze urzdu lub monitoring prowadzi wydzia urzdu) zakres przedmiotowy kontroli obejmowa rwnie zagadnienia przewidziane dobadania winnych ni urzd miasta jednostkach komunalnych.

1.5 Okres objty kontrol

Kontrol objto lata 20102013 (I procze).

P odsumowanie wynik w kontroli

2.1 Oglna ocena kontrolowanej dziaalnoci
Monitoring wizyjny jest powszechnie wykorzystywanym dotyczy towszystkich miast wojewdzkich oraz ponad 85% miast powiatowych4 narzdziem dla dodatkowego zabezpieczenia przestrzeni publicznej. WPolsce brak jest kompleksowych unormowa zasad instalowania iprowadzenia systemw monitoringu przez instytucje pastwowe, samorzdowe oraz podmioty prywatne. Stan ten, wobec praw iwolnoci obywatelskich zagwarantowanych wKonstytucji RP, wtym prawa doochrony prywatnoci, ochrony danych osobowych, wymaga wprowadzenia rozwiza rangi ustawowej, dotyczcych budowy ifunkcjonowania systemw monitoringu wizyjnego. Poowa spord 18 skontrolowanych jednostek prowadzcych miejski system monitoringu wizyjnego nie przestrzegao przepisw dotyczcych ochrony danych osobowych. Jednostki tenie zgosiy zbiorw danych osobowych zsystemu monitoringu dorejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych. Zgoszenie takie wwietle ustawy oochronie danych osobowych warunkuje legalno rozpoczcia przetwarzania danych osobowych wsystemie monitoringu wizyjnego. Zdarzay si rwnie nieprawidowoci polegajce naniezapewnieniu ochrony przetwarzanych danych osobowych uzyskanych wramach miejskiego systemu monitoringu wizyjnego (opisane wpkt. 3.5.1. nastr. 34-35 Informacji). Stay nadzr nad straami gminnymi (miejskimi) wzakresie wykonywania uprawnienia doprowadzenia monitoringu wizyjnego wykonywa tylko jeden spord szeciu objtych kontrol wojewodw, dwch epizodycznie apozostali wcale. Stan ten wynika zniejasnych przepisw ustawy ostraach gminnych dotyczcych obowizku izakresu nadzoru wojewody nad prowadzeniem monitoringu wizyjnego przez strae gminne (miejskie). Kontrolowane gminy nie posiaday adnych miernikw pozwalajcych naocen skutecznoci systemw monitoringu wizyjnego. Brak byo informacji oliczbie irodzaju zaistniaych zdarze naobszarach objtych monitoringiem, przyjtych przez miasta wskanikw/kryteriw oceny stopnia realizacji celw monitoringu. Miernikami wskazujcymi porednio naskuteczno monitoringu szmniejszajce si wniektrych przypadkach koszty usuwania skutkw aktw wandalizmu oraz liczba zaobserwowanych przy jego pomocy zdarze. Wlatach 20102013 przy pomocy objtych kontrol 18 miejskich systemw monitoringu wizyjnego zaobserwowano izarejestrowano cznie ponad 152tys. zdarze wmiejscach publicznych, byy togwnie wykroczenia drogowe (nieprawidowe parkowanie, zdarzenia wruchu drogowym 37%). Przestpstwa takie jak wamania dopojazdw iobiektw, pobicia irozboje, dewastacje mienia, kradziee stanowiy zaledwie 5% zaobserwowanych zdarze wobszarach monitorowanych. W miastach, gdzie bya lepsza wsppraca prowadzcego systemu monitoringu wizyjnego zformacjami odpowiedzialnymi zaochron porzdku publicznego, Policja wskazuje napozytywny wpyw systemu monitoringu nazapewnienie bezpieczestwa publicznego.

Uwagi iwnioski
Zgodnie zart.47 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zdnia 2kwietnia 1997 r.5 kady ma prawo doochrony prawnej ycia prywatnego, rodzinnego, czci idobrego imienia oraz dodecydowania
4 Informacje zaprezentowane podczas zorganizowanego przez Fundacj Panoptykon seminarium omonitoringu wizyjnym 5 Dz.U. Nr78, poz.483 zezm.

wpadzierniku 2012 r., http://panoptykon.org/wiadomosc/seminarium-omonitoringu-wizyjnym-podsumowanie-imaterialy.

P odsumowanie wynik w kontroli

oswoim yciu osobistym. Prowadzenie obserwacji irejestracji obrazu zdarze wmiejscach publicznych, przez jednostki, ktrym gminy (wramach wykonywania zadania wasnego wzakresie utrzymania porzdku publicznego ibezpieczestwa obywateli) 6 powierzyy prowadzenie monitoringu, stanowi ograniczenie konstytucyjnych praw iwolnoci obywatelskich. Zgodnie zart.31 ust.3 Konstytucji RP ograniczenia wzakresie korzystania zkonstytucyjnych wolnoci ipraw mog by ustanawiane tylko wustawie itylko wtedy, gdy skonieczne wdemokratycznym pastwie dla jego bezpieczestwa lub porzdku publicznego, bd dla ochrony rodowiska, zdrowia imoralnoci publicznej, albo wolnoci ipraw innych osb. Gminy powierzaj prowadzenie miejskiego systemu monitoringu wizyjnego zarwno Policji, stray gminnej (miejskiej) jak iinnym jednostkom organizacyjnym gminy lub podmiotom zewntrznym, dziaajcym nazlecenie gminy. Przepisy ustawy ostraach gminnych7, dotyczce przesanek prowadzenia obserwacji irejestracji zdarze wmiejscach publicznych oraz obowizku sprawowania przez wojewodw nadzoru nad korzystaniem zuprawnienia doprowadzenia obserwacji irejestracji obrazu zdarze wmiejscach publicznych, nie dotycz innych, ni stra gminna, podmiotw ijednostek organizacyjnych gminy. Ustawodawca uczyni stra gminn wycznym adresatem rozporzdzenia Rady Ministrw zdnia 16grudnia 2009 r. wsprawie sposobu obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych przez stra gminn (miejsk), nie wprowadzajc odrbnych regulacji dla innych podmiotw prowadzcych monitoring. Tym samym przepisy tego rozporzdzenia, okrelajce obowizki zwizane zprowadzeniem miejskiego systemu monitoringu nie dotycz innych, ni stra gminna, jednostek organizacyjnych gminy czy te podmiotw zewntrznych, ktrym gmina powierzya prowadzenie monitoringu. Okrelajc szczegowy sposb obserwowania irejestrowania obrazu wramach prowadzonego monitoringu wizyjnego ustawodawca wyposay stra gminn (miejsk) wnarzdzie ocharakterze dowodowym. Jednak pozyskane wten sposb informacje nawet, jeeli stanowi istotny materia wyjciowy, musz by przeksztacone wmateria dowodowy zgodnie zzasadami procesu karnego. Nie oznacza tojednak eo ipso wprowadzenia zakazu prowadzenia monitoringu obrazu zdarze wmiejscach publicznych przez organy samorzdowe. Tym, coodrnia suby mundurowe gminy, odinnych jednostek organizacyjnych gminy jest zakres kompetencji wwykorzystaniu materiau utrwalonego zobserwacji. Majc powysze nauwadze Najwysza Izba Kontroli wnosi opodjcie przez Rad Ministrw inicjatywy legislacyjnej celem uregulowania wustawie zasad iwarunkw prowadzenia obserwacji irejestracji obrazu zdarze wmiejscach publicznych. Zdaniem Najwyszej Izby Kontroli regulacja tapowinna wszczeglnoci okrela: okolicznoci uzasadniajce stosowanie monitoringu wizyjnego, podmioty uprawnione doprowadzenia monitoringu wizyjnego oraz odpowiedzialne zamonitoring wprzypadku powierzenia jego prowadzenia lub udostpnienia dokorzystania innym jednostkom,

6 Zgodnie zart.7 ust. 1 pkt14 ustawy zdnia 8marca 1990 r. osamorzdzie gminnym (Dz.U. z2013, poz.594

zezm.), zaspokajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty naley dozada wasnych gminy. Wszczeglnoci zadania wasne obejmuj sprawy porzdku publicznego ibezpieczestwa obywateli oraz ochrony przeciwpoarowej iprzeciwpowodziowej, wtym wyposaenia iutrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego. 7 Ustawa zdnia 29sierpnia 1997 r. ostraach gminnych (Dz.U. z2013 r., poz.1383).

P odsumowanie wynik w kontroli

obowizki podmiotw prowadzcych monitoring iza niego odpowiedzialnych wzakresie zapewnienia ochrony danych osobowych, zasady informowania obywateli oinstalacji monitoringu izasadach jego funkcjonowania, standardy funkcjonowania systemw monitoringu, wtym normy, uwzgldniajce lokalne warunki ispecyfik obserwowanych obszarw, wzakresie liczby obrazw obserwowanych jednoczenie przez jednego pracownika (operatora), umoliwiajce efektywn realizacj zada, zasady umoliwiajce weryfikowanie skutecznoci dziaania monitoringu, konsekwencje stwierdzenia nieskutecznoci dziaania systemu monitoringu, zasady iwarunki upubliczniania obrazw zkamer monitoringu wrodkach masowego przekazu, zasady korzystania zmiejskiego systemu monitoringu wizyjnego przez formacje odpowiedzialne zautrzymanie porzdku publicznego ibezpieczestwo obywateli jak rwnie zasady wsppracy tych formacji wzakresie zapewnienia skutecznoci funkcjonowania systemu, podmioty obowizane dosprawowania nadzoru nad jednostkami prowadzcymi miejski system monitoringu ipodmiotami korzystajcymi zmiejskiego systemu monitoringu. Obowizujce przepisy rozporzdzenia Rady Ministrw wsprawie sposobu obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych przez stra gminn (miejsk) wzakresie okrelonego wnim obowizku sporzdzania notatki zczynnoci niszczenia zarejestrowanych obrazw, ju wmomencie ich wprowadzenia, nie byy moliwe dostosowania zewzgldw technicznych. Czynnoci niszczenia nagra obrazu, wewszystkich skontrolowanych systemach monitoringu nastpoway wsposb automatyczny icigy poprzez nagranie nowego obrazu naobraz poprzedni, powodujc jego mechaniczne skasowanie. Majc nauwadze powysze Najwysza Izba Kontroli wnosi onowelizacj rozporzdzenia Rady Ministrw wsprawie sposobu obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych przez stra gminn (miejsk) wzakresie okrelonego wnim obowizku sporzdzania notatki zczynnoci niszczenia zarejestrowanych obrazw. Powysze wnioski de lege ferenda iwskazwki wnich zawarte, zbiene sz propozycjami regulacji prawnych, dotyczcych zasad funkcjonowania systemw monitoringu, sformuowanych wprzygotowanym przez Ministerstwo Spraw Wewntrznych projekcie zaoe doustawy omonitoringu wizyjnym.

10

wa niejsze wyniki kontroli

3.1 Projektowanie miejskiego systemu monitoringu wizyjnego

Gmina nie ma, wodrnieniu dopowiatu, okrelonego wustawie obowizku uchwalania programu zapobiegania przestpczoci oraz ochrony bezpieczestwa obywateli iporzdku publicznego tj.dokumentu, ktry kompleksowo okrelaby strategi bezpieczestwa wgminie. Dlatego te, jako dobr praktyk oraz rzetelne dziaanie naley uzna opracowanie przez gminy dokumentw okrelajcych skoordynowane dziaania naterenie gminy, nakierowanych narozwizanie problemw dotyczcych bezpieczestwa obywateli. Warunkiem prowadzenia przez strae gminne miejskiego systemu monitoringu, wynikajcym zart.11 ust. 2 ustawy ostraach gminnych, jest jego niezbdno dowykonywania zada stray. Dziaaniem znaleyt starannoci gmin, jest wtym zakresie zdefiniowanie naetapie budowy systemu monitoringu: okolicznoci uzasadniajcych budow systemu, poprzez zidentyfikowanie problemw zwizanych zbezpieczestwem izapobiegniem przestpczoci naokrelonym obszarze, potrzeb, stanowicych podstaw okrelenia celw monitoringu, metod dziaania, uznajc system monitoringu zacze skoordynowanych dziaa nakierowanych naochron bezpieczestwa, zapewnienie skutecznoci funkcjonowania miejskiego systemu monitoringu poprzez system nadzoru, sucy wykrywaniu ieliminowaniu nieprawidowoci wjego dziaaniu.

Strategia bezpieczestwa
Spord 18 objtych kontrol urzdw miast 138 posiadao opracowan polityk bezpieczestwa (np.programy zapobiegania przestpczoci, strategie rozwoju miasta zawierajce elementy dotyczce bezpieczestwa) wformie jednego lub kilku dokumentw, okrelajc zagroenia, zaoenia ipriorytety wdziaaniu narzecz bezpieczestwa iporzdku publicznego, definiujc system monitoringu jako narzdzie pomocne wprzeciwdziaaniu problemom zwizanym zzapewnieniem bezpieczestwa publicznego oraz okrelajc kierunki rozwoju systemu monitoringu wprzyszoci celem zapewnienia skutecznoci realizacji postawionych celw. Np.: Urzd Miasta wKielcach dysponuje opracowan wsplnie przez Policj iMiasto, strategi bezpieczestwa Suy ichroni9, wktrej przedstawiono analiz zagroe, cele strategiczne, partnerw, rda finansowania oraz wyszczeglniono zamierzone cele, zadania, sposb iterminy ich realizacji, jak rwnie komrki realizujce. Analiza zagroe zawiera wykaz najbardziej niebezpiecznych rejonw Kielc, najczciej popeniane czyny zabronione oraz gwne zagroenia. Jako istotne zadanie monitoringu wizyjnego przewidziano jego dziaanie narzecz skrcenia czasu reakcji wcelu zapobiegania iograniczania przestpczoci pospolitej idokuczliwych wykrocze oraz eliminowania wandalizmu izachowa chuligaskich. Wtym celu zaoono rozbudow imodernizacj systemu monitoringu wizyjnego Miasta poprzez: zwikszenie liczby monitorowanych miejsc, rozbudow stanowiska obsugi monitoringu onowoczesne urzdzenia techniczne podnoszce jego moliwoci, wykorzystywanie zapisw zmonitoringu dotypowania iidentyfikacji sprawcw.
8 Urzd Miejski wZabrzu, Urzd Miasta Piekary lskie, Urzd Miasta wKielcach, Urzd Miasta wOstrowcu witokrzyskim,

Urzd Miasta Zamo, Urzd Miejski wcznej, Urzd Miasta Sieradz, Urzd Miejski wczycy, Urzd Miasta Poznania, Urzd Miejski wGnienie, Urzd m. st. Warszawy, Urzd Miejski wRadomiu, Urzd Miejski wKatowicach. Strategia bezpieczestwa Suy iChroni podpisana 5marca 2003 r. przez Prezydenta Kielc iwitokrzyskiego 9 Komendanta Wojewdzkiego Policji.

11

wa niejsze wyniki kontroli

miejski systemu monitoringu wZamociu10 wzaoeniu ma suy przeciwdziaaniu zagroeniom takim jak: kradziee mienia (kieszonkowe), przestpczo samochodowa (przeciwdziaanie przez objecie monitoringiem wizyjnym parkingw), rozboje iwybryki chuligaskie (zakadano rozbudow monitoringu wizyjnego wmiejscach, ktre zuwagi naswj charakter sprzyjaj popenianiu tego typu czynw), patologie wrd dzieci imodziey, nietrzewo uczestnikw ruchu drogowego. Strategia rozwoju Miasta Stoecznego Warszawy11 wytycza m.in. dziaania do2020 r. narzecz zwikszenia bezpieczestwa iporzdku publicznego. Zaoono wniej rozbudow systemu monitoringu wizyjnego, naktry docelowo ma si skada 500 kamer miejskich oraz ok.1000 osiedlowych. Kamery monitoringu miejskiego maj by umieszczone wnajbardziej niebezpiecznych miejscach, okrelonych wWarszawskiej Mapie Bezpieczestwa. Wprogramie zapobiegania przestpczoci12 donajwikszych problemw Miasta zaliczono utrzymujc si przestpczo kryminaln przeciwko mieniu, zdrowiu iyciu, ktrej sprawcami byli m.in. nietrzewi oraz nieletni. Jedn zform przeciwdziaania tym zjawiskom by rozwj systemu monitorowania miejsc zagroonych przestpczoci woparciu oopracowan koncepcj monitoringu. Zgodnie zzaoeniami, podmiotem wiodcym jest Komenda Stoeczna Policji (KSP), apodmiotami wspdziaajcymi Biuro Bezpieczestwa iZarzdzania Kryzysowego oraz Stra Miejska (SM) iZakad Obsugi Systemu Monitoringu.

Rozpoznanie zagroe wrejonach planowanego monitoringu wizyjnego miasta

Kierujc si rzetelnoci igospodarnoci, kamery miejskiego monitoringu powinny by zlokalizowane wmiejscach pozwalajcych naskuteczn realizacj celw systemu monitoringu. Ztych te wzgldw gmina, naetapie budowy, rozbudowy ifunkcjonowania systemu monitoringu, powinna posiada rozpoznanie miejsc, czasu inatenia wystpowania zjawisk, ktrym chce przeciwdziaa, aby zdefiniowa cele dziaania sytemu oraz okreli mierniki iwskaniki, pozwalajce oceni skutecznoci systemu. Kontrola wykazaa, e (z wyjtkiem Gniezna oraz Siedlec) kamery lokalizowane byy wmiejscach, wskazanych przez Policj istra miejsk jako najbardziej niebezpieczne naterenie miasta, bd typowano miejsca ich lokalizacji woparciu oinformacje omiejscach, rodzaju inateniu wystpowania zdarze, ktrym chciano przeciwdziaa przy wykorzystaniu monitoringu.
yy Gniezno w2003 r. przejo odPowiatu Gnienieskiego funkcjonujcy ju system monitoringu. Wlatach 20052006 system ten zosta rozbudowany okolejne kamery. Policja, wbrew twierdzeniom odpowiedzialnych pracownikw Urzdu Miasta, nie potwierdzia informacji oprowadzonych konsultacjach czy uzgodnieniach, dotyczcych lokalizacji kamer monitoringu. yy Urzd Miasta wSiedlcach, przed rozmieszczeniem kamer miejskiego monitoringu wlatach 20102012, nie dokona rozpoznania charakteru inatenia miejsc wystpowania zdarze, ktrym chcia przeciwdziaa przy pomocy monitoringu wizyjnego. Przy rozpoznaniu miejsc wystpowania zdarze, Urzd nie korzysta, np.zestatystyk policyjnych istray miejskiej oraz nie przeprowadza bada ankietowych wrd mieszkacw.

10 Program Zapobiegania Przestpczoci oraz Ochrony Bezpieczestwa Obywateli iPorzdku Publicznego nalata 20122014
uchwalony uchwa NrXVIII/184/2012 Rady Miejskiej wZamociu zdnia 26kwietnia 2012 r.

11 Przyjta Uchwa Rady Miasta Stoecznego Warszawy NrLXII/1798/2005 zdnia 24listopada 2005 r. 12 Program zapobiegania przestpczoci oraz ochrony bezpieczestwa obywateli iporzdku publicznego dla m. st. Warszawy

12

uchwalony Uchwa Rady Miasta NrXLII/1296/2008 zdnia 23padziernika 2008 r., zmieniony uchwa NrXXXVI/885/2012 zdnia 17maja 2012 r.

wa niejsze wyniki kontroli

Ustalanie wskanikw pozwalajcych dokona oceny systemu monitoringu

Urzdy miast (z wyjtkiem Urzdu Miejskiego wZabrzu, Urzdu Miasta Poznania) nie zdefinioway wskanikw, umoliwiajcych ocen stopnia realizacji celw, przyjtych dla miejskiego systemu monitoringu wizyjnego (cele definiowano oglnie jako: ograniczenie napadw, wybrykw chuligaskich, kradziey iniszczenia mienia, popraw przestrzegania zasad ruchu drogowego wstrefach objtych zasigiem kamer, ochron odnawianych obiektw przed aktami wandalizmu, zabezpieczenie wydarze spoecznych ikulturalnych). wiadczy too niedochowaniu przez wadze miejskie naleytej starannoci, gdy pozbawio tomiasta narzdzi umoliwiajcych dokonanie obiektywnej oceny dziaania systemu oraz wyznaczenie kierunkw izakresu jego dalszego rozwoju. Wedug wskazwek, zawartych wrozdz. II pkt6 standardw kontroli zarzdczej dla sektora finansw publicznych (zacznik dokomunikatu Nr23 Ministra Finansw zdnia 16grudnia 2009 r.13), wykonanie celw izada naley monitorowa zapomoc wyznaczonych miernikw.
yy W Strategii Rozwoju Miasta Zabrza nalata 2008202014 wskazano, e wskanikami pozwalajcymi naocen funkcjonowania systemu bdzie liczba kamer zainstalowanych od2008 r., liczba przestpstw (szt./rok) iich wykrywalno (%) oraz wysoko wydatkw miasta napopraw bezpieczestwa. yy Urzd Miasta Poznania, wskaniki rezultatu okreli wprogramie Bezpieczny Pozna15 iwmiejskim programie zapobiegania przestpczoci oraz ochrony bezpieczestwa obywateli iporzdku publicznego16. Byy to: wskaniki dotyczce poziomu przestpczoci wramach analizy, prowadzonej przez policj (wskanik dynamiki iwykrywalnoci rnych kategorii przestpstw); wskaniki przyjte wramach systemu monitorowania jakoci ycia mieszkacw miasta, opracowanego przez Centrum Bada Jakoci ycia Instytutu Socjologii UAM wPoznaniu (m.in. ocena poczucia bezpieczestwa wdzie, wieczorem iw nocy, ocena dziaalnoci stray miejskiej iPolicji); wskaniki dotyczce jakoci iskutecznoci podejmowanych interwencji przez Policj (np.czas reakcji nazdarzenie).

Kierownicy kontrolowanych jednostek podkrelali, e adne przepisy prawa nie nakazuj gminie opracowania wskanikw rezultatu dla wyznaczonych celw miejskiego systemu monitoringu, awskanikami osignitych celw byy ujawnione zapomoc monitoringu zdarzenia. Ponadto wskazywano, e ocena systemu monitoringu wizyjnego nie jest moliwa woderwaniu odcaej realizowanej przez gmin polityki bezpieczestwa, naktr skadaj si midzy innymi dziaania sub odpowiedzialnych zabezpieczestwo, zwikszenie liczby patroli miejsc szczeglnie niebezpiecznych, dowietlenie miejsc publicznych, akcje edukacyjne iinformacyjne, programy prewencyjne iinne.

3.2 Funkcjonowanie miejskiego systemu monitoringu wizyjnego

3.2.1. Organizacja miejskich systemw monitoringu wizyjnego Spord 18 objtych kontrol miejskich systemw monitoringu wizyjnego, wpiciu przypadkach by on prowadzony przez inn, ni stra gminna (miejska) jednostk. WWarszawie system monitoringu wizyjnego prowadzia samodzielna jednostka organizacyjna m. st. Warszawy Zakad Obsugi Systemu Monitoringu; wRadomiu Referat Ochrony iMonitoringu Miasta Wydziau Ochrony Urzdu Miejskiego; wZabrzu wydzia Zarzdzania Kryzysowego iOchrony Ludnoci; wPiekarach lskich prywatna firma ochroniarska; wKatowicach zarwno Policja, Stra Miejska, jak te operatorzy zatrudnieni przez Klasztor Franciszkanw ioperatorzy firmy ochroniarskiej zatrudnieni przez spdzielni mieszkaniow.
13 Dz. Urz. MF Nr15, poz.84. Komunikat wydany wwykonaniu art.69 ust.3 ustawy zdnia 27sierpnia 2009r. ofinansach
publicznych (Dz.U. Nr157, poz.1240).

14 Uchwalona przez Rad Miasta Zabrza 17marca 2008 r. 15 Karta strategiczna programu Strategia rozwoju Miasta Poznania doroku 2030 przyjtego przez Rad Miasta Poznania
wdniu 11maja 2010 r.

16 Przyjty uchwa Rady Miasta Poznania 21wrzenia 2010 r.

13

wa niejsze wyniki kontroli

Obsuga systemu monitoringu

Liczba kamer obserwowanych przez jednego pracownika. W literaturze fachowej dotyczcej skutecznoci funkcjonowania systemw monitoringu wizyjnego17 podkrela si, e dopuszczalna liczba obrazw zkamer obserwowana przez jednego operatora nie powinna przekracza 16. Warunek ten by speniony wprzypadku poowy skontrolowanych systemw miejskiego monitoringu. Liczba obrazw zkamer obserwowanych przez operatora najczciej odpowiadaa liczbie kamer wchodzcych wskad miejskiego systemu monitoringu tj.np.: po10 wcznej, Ozorkowie, Nowym Tomylu, po12 wczycy iSiedlcach, 13 wGnienie, 16 wStarachowicach. Spord systemw, skadajcych si zwikszej liczby kamer warunek ten speniay systemy wWarszawie iRadomiu.
yy W Warszawie wskad miejskiego systemu monitoringu wizyjnego wchodzio 32318 kamer. System obsugiwa Zakad Obsugi Systemu Monitoringu (dalej zwany Zakadem lub ZOSM). WZakadzie zatrudnionych byo 210 pracownikw, wtym 188 w17 Sekcjach Centrw Ogldowych, znajdujcych si naterenie Komend Rejonowych iKomisariatw Policji oraz wCentrum ZOSM. Zakad zapewni caodobow, nieprzerwan obsug systemu monitoringu. Osobom obserwujcym obrazy zkamer nie przydzielano dowykonywania innych obowizkw. Jeden operator systemu monitoringu obserwowa obraz zmaksymalnie omiu kamer. Wprzypadku, gdy nastanowisko przypadao wicej kamer19, operator obserwowa nabieco obraz zomiu kamer wytypowanych przez Policj, jako najwaniejsze zpunktu widzenia efektywnoci. Operatorom ZOSM stworzono dobre warunki doprowadzenia dugotrwaej obserwacji monitorw. Centra ogldowe posiaday m.in. ergonomiczne fotele, rolety woknach umoliwiajce swobodn regulacj iloci wpadajcego wiata oraz klimatyzacj. Wtrakcie kontroli NIK, Dyrektor Zakadu wprowadzi dla operatorw systemu procedury/ schematy postpowania operatora monitoringu, wskazujce kroki, ktre maj zosta podjte wzalenoci odzaistniaej sytuacji, okrelajce zasady przepywu informacji pomidzy ZOSM aPolicj iStra Miejsk. Kamery isystem monitoringu utrzymane byy wprawidowym stanie technicznym.

W pozostaych przypadkach liczba kamer obsugiwanych przez jednego operatora wynosia od17donawet 80. WKielcach 95 kamer systemu monitoringu obsugiwao jednoczenie 3pracownikw (Komendant Stray wtym przypadku wskaza, e optymalnym rozwizaniem dla systemu monitoringu byoby ledzenie przez jednego operatora 10 kamer), aw Poznaniu obraz z27020 kamer obserwowany by wszeciu caodobowych centrach monitoringu, gdzie liczba kamer przypadajca najednego pracownika wynosia odomiu do69. WZamociu liczba obrazw zkamer obserwowanych przez jednego pracownika wynosia 80 lub 40, wzalenoci odliczby pracownikw wdanym dniu nadanej zmianie.

17 Badania cytowane przez The Home Office Scientific Development Branch (HOSDB) jednostk naukowo badawcz

18

19

14

20

brytyjskiego Ministerstwa Spraw Wewntrznych (Tickner iPolton) wskazuj, e skuteczno operatorw monitoringu wykrywania postaci wzatoczonym centrum miasta wynosi dla czterech monitorw 93%, dla 9 84%, dla 16 64%. (http:// systemyalarmowe.com.pl/index.php/komentarze-wywiady/535). Napowysze badania, przy okreleniu dopuszczalnej maksymalnej liczby obrazw zkamer obserwowanych przez operatora, powouje si rwnie Pawe Wittich iPrzemysaw Pierzchaa m.in. wopracowaniu pt. Zaoenia ikierunki dla regulacji prawnych osystemach monitoringu wizyjnego, Akademia Monitoringu Wizyjnego, Gliwice, grudzie 2012 r. Wedug stanu na03.04.2013 r. wskad miejskiego systemu monitoringu wizyjnego wWarszawie wchodzio 414 kamer, wtym 323 kamery obsugiwane przez Zakad Obsugi Systemu Monitoringu oraz 91 (m.in. kamery osiedlowe, policyjne, szkolne, naPaacu Kultury iNauki, monitorujce Wis) dodatkowych kamer widocznych wsystemie monitoringu, ale nieobserwowanych przez operatorw ZOSM. Odomiu ip do12 kamer najedno stanowisko ogldowe przypadao wCentrum Ogldowym wKomendzie Rejonowej Policji I, II, VII iKomisariacie Policji Targwek. 270 kamer stan liczby kamer systemu monitoringu nakoniec Ipoowy 2013 r.

wa niejsze wyniki kontroli

Z uwagi nafizyczne moliwoci efektywnego ledzenia obrazw zkilku kamer naraz, naley stwierdzi, e powierzenie jednemu operatorowi obserwacji obrazw zezbyt duej liczby kamer, ogranicza skuteczno monitoringu. Dokonana przez Stra Miejsk Miasta Zamo analiza moliwoci skutecznej obserwacji liczby obrazw przypadajcych najednego operatora wykazaa potrzeb zwikszenia liczby pracownikw obsugujcych system monitoringu (w 2013 r. zwikszono obsug systemu z6 do7 osb, rozwaane jest zatrudnienie jeszcze jednej osoby). Operatorzy Z 18 skontrolowanych jednostek prowadzcych miejski system monitoringu (w tym 13 jednostek stray miejskich) jedynie wpiciu przypadkach21 warunkiem wymaganym nastanowisku operatora monitoringu byo wykazanie si predyspozycjami podanymi przy wykonywaniu tego typu pracy (dobry wzrok, odporno nastres, zdolno koncentracji ipodzielno uwagi, komunikatywno). Takie warunki stawiano dla kandydatw doobsugi najwikszych skontrolowanych systemw monitoringu tj.Warszawie (32322 kamer), Poznaniu (27023), Radomiu (61), Zamociu (8024) oraz mniejszego systemu wPiekarach lskich (18 kamer). W pozostaych przypadkach operatorami byli pracownicy cywilni25 lub stranicy gminni 26, wprzypadku ktrych wykazanie si predyspozycjami podanymi przy prowadzeniu dugotrwaej obserwacji obrazu zkamer, nie byo warunkiem dopuszczenia dowykonywania zada zwizanych zobsug systemu monitoringu. WKielcach (95 kamer), Centrum Monitoringu stanowio 13 osb, wybranych wdrodze postpowania konkursowego (z 201 kandydatw), gdzie jako kryterium zatrudnienia przyjto znajomo zagadnie wzakresie: zarzdzania kryzysowego, ochrony danych osobowych, stray miejskich, bezpieczestwa imprez masowych iochrony przeciwpoarowej. Szkolenia zzakresu rozpoznawania zdarze podlegajcych interwencji iwaciwej interpretacji zachowa sygnalizujcych zdarzenia odbyli jedynie pracownicy systemu monitoringu Zabrza, Starachowic i Poznania. Wpozostaych przypadkach szkolenia operatorw miejskiego systemu monitoringu ograniczay si doobsugi technicznej. Procedury postpowania nastanowisku operatorskim posiadaa poowa jednostek z18 objtych kontrol 27. Procedury teokrelay zasady reagowania operatora nazdarzenia ujawnione w dozorowanym obszarze. Odnosiy si one oglnie dowszystkich zdarze lub tak, jak np.wprzypadku Zabrza, doposzczeglnych rodzajw zdarze, gdzie wzalenoci odcharakteru zdarzenia procedury przewidyway powiadomienie telefoniczne odpowiedniej jednostki (np.Policji, stray miejskiej, pogotowia). Procedury teokrelay ponadto sposb rejestracji zaobserwowanych zdarze oraz sposb postpowania wprzypadku stwierdzenia awarii technicznej systemu.
21 Obsuga systemu monitoringu w: Piekarach lskich, Poznaniu, Radomiu, Warszawie, Zamociu. 22 Wedug stanu na03.04.2013 r. wskad miejskiego systemu monitoringu wizyjnego wWarszawie wchodzio 414 kamer,

23 24 25 26 27

wtym 323 kamery obsugiwane przez Zakad Obsugi Systemu Monitoringu oraz 91 (m.in. kamery osiedlowe, policyjne, szkolne, naPaacu Kultury iNauki, monitorujce Wis) dodatkowych kamer widocznych wsystemie monitoringu, ale nieobserwowanych przez operatorw ZOSM. Liczba kamer nakoniec Ipoowy 2013 r. Jw. Operatorzy miejskiego monitoringu: Zabrzu, Kielcach, cznej, Ozorkowie, Tomylu, Gnienie, Katowicach. Operatorzy miejskiego monitoringu w: Starachowicach, Ostrowcu witokrzyskim, Kraniku, Sieradzu, czycy, Siedlcach, Katowicach. Systemy monitoringu wZabrzu, wPiekarach lskich (okrelone wumowie zfirm obsugujc system), Starachowicach, Kielcach, Zamociu, Poznaniu, Gnienie, Radomiu, Siedlcach, Warszawie.

15

wa niejsze wyniki kontroli

Jedynie wpiciu przypadkach wobec operatorw miejskich systemw monitoringu wizyjnego stosowano motywacyjny system wynagradzania: wPoznaniu, Zamociu, Radomiu, Warszawie, Kielcach. Np.operatorzy systemu wPoznaniu byli premiowani zaujawnienie zdarze ocharakterze szczeglnie wanym dla poprawy bezpieczestwa. Zazdarzenie otrzymywali premi od3% do5% podstawy pacy zasadniczej. WZamociu, Komendant wdroy system motywacyjny, polegajcy napremiowaniu pracownika (100tys.z brutto) wprzypadku ujawnienia zdarze istotnych zpunktu widzenia porzdku prawnego, czy zdarze losowych, np.ujawnienie zaginionej lub poszukiwanej przez Policj osoby, ujawnienie przestpstwa czy wykroczenia szczeglnie dokuczliwego spoecznie. Caodobowa, nieprzerwana obsuga systemu monitoringu Caodobowa, nieprzerwana obserwacja obrazw zkamer zapewniona zostaa dla najwikszych skontrolowanych systemw monitoringu wizyjnego miasta: Warszawy (323 28 kamery), Poznania(270), Katowic29, Radomia (61), Kielc (95), Ostrowca witokrzyskiego (70) oraz mniejszych, liczcych do24 kamer: Zabrza, Piekar lskich, Starachowic. Dla systemu monitoringu wZamociu (80) zapewniono nieprzerwan obsug wgodzinach 7-2, aw pitki isoboty caodobowo. W pozostaych przypadkach stwierdzono m.in.:
yy powierzenie prowadzenia obserwacji obrazw zkamer monitoringu dyurnym stray lub stranikom, ktrzy zobowizani byli dowykonywania rwnie innych czynnoci, wynikajcych zzatrudnienia nadanym stanowisku. Obsuga monitoringu wtych przypadkach bya zajciem dodatkowym, wykonywanym wwolnych chwilach. Dotyczy tomiejskiego monitoringu wKraniku, Siedlcach, Sieradzu iczycy, gdzie w2013 r. przecitny czas prowadzenia obserwacji obrazw zkamer miejskiego systemu monitoringu wynosi okoo 4 godziny dziennie; yy wcznej nie zapewniono obsugi miejskiego systemu monitoringu wczasie, gdy prawdopodobiestwo wystpienia zdarze, ktrym mia przeciwdziaa, byo najwiksze tj.wgodzinach nocnych oraz dni wolne odpracy, pomimo e natak potrzeb wskazywaa analiza zagroe. Ponadto operatorom monitoringu, pracujcym odponiedziaku dopitku wgodzinach6-22, powierzono dorealizacji inne zadania, takie jak przyjmowanie interwencji zezgosze telefonicznych irozdysponowywanie ich dowaciwych sub, jak rwnie pobr opaty targowej, ktre tozadanie operatorzy realizowali wkady poniedziaek, pozostawiajc wtym czasie system monitoringu bez obsugi. Wjednostce tej stwierdzono rwnie wykorzystywanie przez jednego zoperatorw telewizora-monitora, wcelu odtwarzania programw telewizyjnych. Odwracao touwag operatora odobserwowanych obrazw jak rwnie naruszao postanowienia Regulaminu organizacyjnego Stray oraz Regulaminu Pracy wcentrum monitorowania; yy wOzorkowie nie zapewniono obsugi funkcjonujcego odkoca 2011 r. systemu monitoringu wczasie, gdy ryzyko wystpienia zdarze, ktrym mia przeciwdziaa byo najwiksze tj.wsoboty iniedziele. Doobserwacji obrazw zkamer zatrudniono w2012 r. osob cywiln na etatu, doobowizkw ktrej naleao ponadto wykonywanie innych czynnoci administracyjnych wStray Miejskiej.

Operatorom systemw monitoringu, zwyjtkiem systemu monitoringu wZamociu, zapewniono prawidowe warunki doprowadzenia dugotrwaej, nieprzerwanej obserwacji obrazw zkamer. Centrum obserwacji systemu monitoringu Miasta Zamo zlokalizowane zostao wobiekcie obardzo grubych murach, wzagrzybionych pomieszczeniach, bez dostpu wiata dziennego, onieczynnej wentylacji, gdzie temperatura wokresie zimowym wynosiy ok. 5 C przed wczeniem elektrycznych urzdze grzewczych iok. 18 C poogrzaniu pomieszcze (ok. 2 godz. odwczenia). Stra Miejska Miasta Zamo, wporozumieniu zUrzdem Miasta Zamo, podja kroki, wcelu przeniesienia w2013 r. siedziby centrum monitoringu dobudynku Ratusza.

28 Wedug stanu na03.04.2013 r. wskad miejskiego systemu monitoringu wizyjnego wWarszawie wchodzio 414 kamer,

16

wtym 323 kamery obsugiwane przez Zakad Obsugi Systemu Monitoringu oraz 91 (m.in. kamery osiedlowe, policyjne, szkolne, naPaacu Kultury iNauki, monitorujce Wis) dodatkowych kamer widocznych wsystemie monitoringu, ale nieobserwowanych przez operatorw ZOSM. 29 Nakonieckwietnia 2013 r. miejski system monitoringu wizyjnego Katowic skada si z55 kamer, obsugiwanych przez rne podmioty wtym: Miejskie Centrum Ratunkowe, ktre obserwowao obrazy z35 kamer, Policj (31 kamery).

wa niejsze wyniki kontroli

Operatorzy wszystkich skontrolowanych systemw monitoringu wyposaeni zostali wrodki cznoci dopowiadomienia waciwych sub ozaobserwowanych zdarzeniach. Wsiedmiu przypadkach30 centra monitoringu zlokalizowane zostay wbudynkach komendy Policji, gdzie operatorzy, oprcz oglnodostpnych numerw alarmowych doPolicji, mieli udostpnione wewntrzne poczenia telefoniczne. Wpozostaych przypadkach operatorzy mieli zapewnion czno zPolicj przez numer alarmowy iczno bezporedni. Kamery isystem monitoringu wwikszoci przypadkw utrzymywane byy wprawidowym stanie technicznym, okresowo czyszczone iserwisowane. Wprzypadku stwierdzenia usterki okres naprawy nie przekracza miesica. Odstpstwa odpowyszej zasady zaobserwowano wprzypadku miejskiego systemu monitoringu:
yy wGnienie wedug stanu na10kwietnia 2013 r. z13 wchodzcych wskad monitoringu wizyjnego miasta kamer, cztery byy niesprawne, wtym jedna odgrudnia 2009 r., apozostae odpowiednio odsierpnia 2012 r.,padziernika 2012 r. igrudnia 2012 r; yy wNowym Tomylu dokoca 2012 r. wskad systemu monitoringu wchodzio 6 kamer obrotowych, aod2013r.10. Dokoca 2010 r. system monitoringu wycznie rejestrowa obrazy zdarze, natomiast odstycznia 2011 r. jest obsugiwany przez operatora. Wtrakcie kontroli NIK stwierdzono brak obrazu zjednej kamery oraz brak ostroci, moliwoci sterowania ipowikszania obrazu zdwch innych kamer. Zwpisw wksice suby monitoringu miejskiego wynikao, ezakcenia wtransmisji zewskazanych kamer miay miejsce wkadym miesicu wlatach 20112012 r.; yy wZamociu wszystkie kamery (80) miejskiego monitoringu wtrakcie kontroli NIK byy sprawne. Analiza dokumentacji pracy kamer wykazaa jednak, e odpocztku 2010 r. do9sierpnia 2012r. wczasie, gdy system skada si z33 kamer, czny czas niesprawnoci kamer wynis 3.466 kamerodni tj.ok. 20%. W28 przypadkach niesprawnoci 16 kamer stwierdzono, e 10 kamer byo niesprawnych wtym okresie duej ni 100 dni, wprzypadku szeciu znich awarie usunito dopiero poupywie od259 donawet 561 dni. Sytuacja ulega poprawie pozmianie nastanowisku Komendanta Stray Miejskiej wsierpniu 2012 r. Obecny Komendant podj skuteczne dziaania wkierunku zapewnienia sprawnoci technicznej systemu; yy w cznej nierzetelnie ewidencjonowano awarie iusterki systemu. Analiza zapisw wprowadzonej dokumentacji nie pozwolia naustalenie okresw nieaktywnoci monitoringu, wtym poszczeglnych kamer.

W wystpieniach pokontrolnych, skierowanych dokierownikw skontrolowanych jednostek, Najwysza Izba Kontroli wnioskowaa o: 1) zapewnienie efektywnej obsugi systemu monitoringu wizyjnego, 2) utrzymanie wsprawnoci technicznej systemu monitoringu. W wystpieniu doBurmistrza Nowego Tomyla, NIK zwrcia te uwag, e wskad miejskiego systemu monitoringu wchodz kamery, ktrych ograniczona sprawno moe powodowa ograniczenia realizacji zada przez Stra Miejsk. W odpowiedzi nawystpienia pokontrolne kierownicy kontrolowanych jednostek poinformowali Najwysz Izb Kontroli o: 1) zatrudnieniu dodatkowych osb nastanowiskach operatorw monitoringu, 2) monitorowaniu przyczyn iczasu usunicia usterek systemu.

30 Centra monitoringu w: Piekarach lskich, Starachowicach, Ostrowcu witokrzyskim, Nowym Tomylu, Gnienie, Poznaniu
iWarszawie.

17

wa niejsze wyniki kontroli

3.2.2. Wsppraca jednostek prowadzcych miejski system monitoringu zformacjami odpowiedzialnymi zaochron porzdku publicznego Jednostki prowadzce miejski system monitoringu wizyjnego w15 na1831 przypadkach posiaday, ustalone wformie pisemnej, zasady wsppracy zformacjami odpowiedzialnymi zaochron porzdku publicznego (Policj lub/oraz stra miejsk, dalej zwane formacjami). Jednak zasady tenajczciej nie odnosiy si wprost dowykorzystania systemu monitoringu. Dotyczyo topoowy skontrolowanych miast, ktre nie uzgodniy zasad wsppracy zformacjami wzakresie wykorzystywania informacji zmiejskiego systemu monitoringu (np.wsppracy zoperatorami monitoringu podczas interwencji, wsppracy stray iPolicji naobszarze objtym miejskim monitoringiem, zasad informowania operatorw systemu monitoringu osposobie wykorzystania zgosze). Wtych przypadkach funkcjonujce systemy monitoringu wizyjnego nie zostay wczone wlokalny system bezpieczestwa oraz wszeroko rozumiany system bezpieczestwa pastwa. Brak ustalonych zasad wsppracy iwykorzystania informacji ozdarzeniach mg negatywnie wpywa narzeczywist reakcj nazaobserwowane zdarzenia, atym samym obnia skuteczno systemu. Ustalenie zasad takiej wsppracy, wszczeglnoci wzakresie cigoci obsugi systemu, zaangaowanie stron wutrzymanie staej cznoci, zapewnienia odpowiedniej reakcji, przekazywanie informacji ozdarzeniach iuzgodnienie sposobu ich wykorzystania, jest wocenie NIK dobr praktyk, wpywajc naskuteczno monitoringu. Wmiastach gdzie byy ustalone takie zasady wsppracy, Policja wskazuje napozytywny wpyw systemu monitoringu nazapewnienie bezpieczestwa publicznego. Dotyczy to: Piekar lskich, Kielc, Ostrowca witokrzyskiego, Starachowic, Zamocia, Poznania, Warszawy iKatowic.
yy W jednym przypadku (dot. miejskiego systemu monitoringu wcznej), porozumienie z2008 r. Burmistrza Miasta czna zKomendantem Powiatowym Policji okrelao sposb zapewnienia sprawnej organizacji systemu monitoringu, wtym: obowizki stron porozumienia wzakresie zapewnienia sprawnoci technicznej systemu, cigoci jego obsugi, poziomu zaangaowania stron wutrzymanie staej cznoci, przekazywania informacji ozdarzeniach, podejmowania wsplnych dziaa wobszarach monitorowanych, udziau wewsplnych szkoleniach, wiczeniach inaradach koordynacyjnych dotyczcych funkcjonowania systemu, dyslokacji si irodkw wzwizku zinformacjami ozdarzeniach uzyskiwanymi odoperatora systemu. W2012r. porozumienie przestao by jednak realizowane, zpowodu zmiany siedziby Policji.

Operatorzy systemu monitoringu powiadamiali jednostki Policji ozaistniaych zdarzeniach telefonicznie: nanumer alarmowy lub numer wewntrzny, udostpniony dotakich kontaktw oraz ustnie wsytuacji, gdy centra zlokalizowane byy wkomendach Policji, wssiedztwie dyurnego Policji. Stra miejska bya powiadamiana telefonicznie lub drog radiow. Wszystkie skontrolowane jednostki prowadzce miejski system monitoringu uznay ten sposb komunikacji zawystarczajcy. W sumie naponad 113tys. zdarze zaobserwowanych przez operatorw monitoringu wlatach 20102012, wponad 28tys. przypadkach (25%) informacje przekazano doPolicji. Najbardziej zaawansowana wsppraca wtym zakresie miaa miejsce wWarszawie, gdzie Zakad Obsugi Systemu Monitoringu przekaza Policji 19,6tys. informacji (47% zaobserwowanych zdarze). ZOSM kierowa doPolicji informacje dotyczce wama (89% zdarze), pobi irozbojw (83%), kradziey (79%).

31 Pisemnych zasad wsppracy nie posiada Urzd Miejski wOzorkowie, Urzd Miejski wNowym Tomylu, Urzd Miejski

18

wRadomiu.

wa niejsze wyniki kontroli

Wysoki wskanik wsppracy operatorw systemu zPolicj stwierdzono rwnie wPiekarach lskich, gdzie system monitoringu prowadzi prywatna firma. Policji przekazano wtym przypadku 797 (38%) zgosze. Wycznie Policji przekazywano informacje dotyczce wama dopojazdw iobiektw, pobi irozbojw, kradziey. Najwicej przekazanych Policji informacji (43%) dotyczyo zdarze wruchu drogowym. Zkolei Stray Miejskiej przekazano najwicej zgosze dotyczcych nieprawidowego parkowania (65%). Najniszy wskanik przekazanych Policji informacji ozdarzeniach zaobserwowanych przez operatora monitoringu wizyjnego wystpi wOzorkowie oraz czycy. WOzorkowie wszystkie (1682) zaobserwowane zdarzenia dotyczyy nieprawidowego parkowania idlatego informacji tych nie przekazano Policji. Wczycy system monitoringu obsugiwany by przez stranikw miejskich wgodzinach 7-22, przez rednio cztery godziny nadob. Zaobserwowano cznie 351 zdarze, wtym 266 przypadkw nieprawidowego parkowania, 38 osb nietrzewych, 11 przypadkw spoywania alkoholu wmiejscach publicznych. Niski wskanik wsppracy operatorw systemu monitoringu zPolicj stwierdzono rwnie wKielcach (przekazano informacje dotyczce 2% z5.411 zaobserwowanych zdarze), cznej (2%z1.327 zdarze) iZamociu (2% z8.725 zdarze). Na wskanik wsppracy operatorw systemu monitoringu zPolicj mia wpyw sposb organizacji stray miejskiej oraz rodzaj zaobserwowanych zdarze.
yy wZamociu naogln liczb 8.725 zaobserwowanych zdarze wokresie od2010 do2012 r. skaday si m.in.6.369 (73%) zdarzenia wruchu drogowym i293 (3%) nieprawidowe parkowanie, oktrych informacje byy przekazywane gwnie Stray Miejskiej. Ponadto Stra Miejska Miasta Zamo utworzya stae patrole, ktre reaguj namonitorowanym obszarze, obejmujcym prawie 50 ha (w tym Stare Miasto). Jak podkrela Komendant Stray Miejskiej, taka organizacja pozwala Policji nakierowanie swoich patroli winne rejony miasta; yy wKielcach liczba zaobserwowanych zdarze wruchu drogowym iprzypadkw nieprawidowego parkowania, oktrych informacje przekazywano gwnie Stray Miejskiej, wyniosa odpowiednio 4.850 (90% oglnej liczby zaobserwowanych zdarze) i142 (3%). Decyzj oinformowaniu Policji przez Centrum monitoringu podejmowa kadorazowo kierownik zmiany systemu monitoringu, wprzypadku, gdy zdarzenie nosio znamiona przestpstwa; yy wcznej naogln liczb 1.327 zaobserwowanych zdarzezoyy si si m.in. trzy zdarzenia wruchu drogowym i1.219 (92%) nieprawidowego parkowania, oktrych informacje byy przekazywane Stray Miejskiej. Ponad 90% zdarze zostao zarejestrowanych przez jedn zsiedmiu dziaajcych kamer.

Operatorzy miejskiego systemu monitoringu nie otrzymywali informacji zwrotnej osposobie iefektach wykorzystania zgoszonych zdarze. Wyjtek wtym zakresie stanowiy przypadki, wktrych operatorzy (pomimo braku ustalonych zasad informowania przez formacje osposobie wykorzystania informacji) sami interesowali si sposobem zakoczenia interwencji. Np.wRadomiu iw Kielcach operatorzy prowadz ewidencj, wktrej utrwalane sinformacje m.in. dot. zdarze, wtym efektu realizacji przekazanej informacji. WPoznaniu operator otrzymywa oddyurnego funkcjonariusza Policji informacje osposobie realizacji zgoszonych zdarze (dziki m.in. lokalizacji centrw wkomisariatach Policji). Kontrola wykorzystania przez formacje zgosze odoperatorw systemu monitoringu wykazaa rozbienoci pomidzy ewidencj zdarze, prowadzon przez operatorw monitoringu, aewidencjami zgosze prowadzonych przez formacje. Miao tomiejsce wprzypadku systemw monitoringu:
yy wcznej wedug rejestru ujawnionych zdarze iwykrocze operatorzy monitoringu przekazali dyurnemu Policji cznie 32 informacje ozaobserwowanych zdarzeniach lub zagroeniach. Spord ww. informacji Komenda Powiatowa Policji potwierdzia otrzymanie szeciu zgosze;

19

wa niejsze wyniki kontroli

yy wKielcach spord 20 wybranych zgosze doPolicji, sze nie zostao odnotowane wpolicyjnych systemach; yy wGnienie rozbienoci pomidzy liczb zarejestrowanych przez operatorw iprzekazanych Policji zdarze, aodnotowanych wrejestrach Policji wynosia 50% (do badania przyjto podziesi wybranych zdarze zlat 20102012); yy wWarszawie ZOSM nie egzekwowa odkomendantw rejonowych Policji informacji dotyczcych wykorzystania zgosze zmonitoringu wizyjnego. Doskadania informacji osposobie wykorzystania informacji przekazywanych Policji przez operatorw monitoringu wizyjnego, Policja bya obowizana napodstawie porozumienia z2003 r.

Stwierdzono te, e Stra Miejska wWarszawie wswojej ewidencji nie zawsze odnotowywaa wszystkie zgoszenia ozaobserwowanych, zapomoc systemu monitoringu, zdarzeniach. Na15wytypowanych wewidencji monitoringu zdarze, owystpieniu ktrych informacje przekazano doStray Miejskiej, zarejestrowanych wewidencjach Stray zostao 13 przypadkw. W wystpieniach pokontrolnych dokierownikw skontrolowanych jednostek, Najwysza Izba Kontroli wnioskowaa m.in. oskoordynowanie wsppracy jednostki prowadzcej miejski system monitoringu zformacjami wzakresie ujednolicenia ewidencji zgoszonych zdarze zaobserwowanych zapomoc monitoringu wizyjnego. W odpowiedzi nawystpienia pokontrolne kierownicy kontrolowanych jednostek poinformowali Najwysz Izb Kontroli o podjtych dziaaniach w celu usunicia przyczyn rozbienoci wprowadzonych ewidencjach istatystykach jednostek. 3.2.3. Nadzr nad prowadzeniem monitoringu zdarze wmiejscach publicznych

Nadzr Wojewody nad jednostkami prowadzcymi miejski system monitoringu wizyjnego

Oglny zakres kompetencji wojewody wzakresie zapewnienia porzdku publicznego wynika zart.22 ustawy zdnia 23stycznia 2009 r. owojewodzie iadministracji rzdowej wwojewdztwie32, ktra jako jedno zzada wojewody wskazuje zapewnienie wspdziaania wszystkich organw administracji rzdowej isamorzdowej dziaajcych wwojewdztwie ikierowanie ich dziaalnoci wzakresie m.in. zapobiegania zagroeniom ycia, zdrowia lub mienia oraz zagroeniom bezpieczestwa pastwa iutrzymania porzdku publicznego, nazasadach okrelonych wodrbnych ustawach. Uprawnienia wojewody wzakresie nadzoru nad straami gminnymi (miejskimi) reguluje ustawa z29sierpnia 1997 r. ostraach gminnych. Zgodnie zart.9 ust.2 pkt1 wzwizku zart.12 ust.1a tej ustawy, dozada wojewody naley nadzr nad wykonywaniem przez stra gminn (miejsk) uprawnienia doobserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych.

32 Dz.U. Nr31, poz.206 zezm.

20

wa niejsze wyniki kontroli

NIK stwierdzia, e jedynie Wojewoda Wielkopolski, spord szeciu wojewodw objtych kontrol33 wlatach 20102012 sprawowa nadzr nad jednostkami stray gminnych (miejskich) wzakresie wykonywania uprawnienia doobserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych. Kontrole obejmujce swoim zakresem uprawnienie stray gminnej doprowadzenia monitoringu wizyjnego Wojewoda przeprowadzi w12spord 35 stray gminnych (miejskich) korzystajcych ztego uprawnienia34. Zakresem tych kontroli objto takie zagadnienia, jak wykonywanie obowizku przechowywania zarejestrowanego obrazu idokumentowanie informacji oprzebiegu czynnoci obserwowania irejestrowania obrazu zdarze wmiejscach publicznych tj.obowizkw wynikajcych zrozporzdzenia wsprawie sposobu obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych przez stra gminn (miejsk). Wwyniku prowadzonych nazlecenie Wojewody kontroli funkcjonariusze Komendy Wojewdzkiej Policji stwierdzili nieprawidowo wjednej kontrolowanej jednostce, polegajc nazbyt krtkim (poniej 20 dni) okresie przechowywania zarejestrowanych obrazw przez Stra Miejsk, costanowio naruszenie 3 ust .1 ww. rozporzdzenia. Wojewoda dzki przeprowadzi tylko jedn kontrol Stray Miejskiej wodzi, obejmujca swoim zakresem korzystanie zuprawnienia dostosowania monitoringu wizyjnego przez Stra Miejsk. W 2013 r. Wojewoda witokrzyski wszcz wStray Miejskiej wKielcach kontrol, ktrej celem byo dokonanie oceny poprawnoci realizacji czynnoci zwizanych zujawnieniem przestpstw iwykrocze przy wykorzystaniu monitoringu miejskiego. Kontrola tapodjta zostaa wzwizku zwnioskami mieszkacw Kielc. Brak nadzoru wzakresie dotyczcym monitoringu wizyjnego prowadzonego przez strae gminne wojewodowie tumaczyli (w tym rwnie wewniesionych zastrzeeniach dowystpie pokontrolnych NIK)35 tym, e obowizek taki nie wynika wprost zewskazanej ustawy ostraach gminnych. Wojewodowie nadzorowali prowadzenie przez strae gminne (miejskie) ewidencji wyposaenia, wtym rodkw technicznych sucych doobserwowania irejestrowania obrazu zdarze wmiejscach publicznych. Zagadnienie prawidowoci prowadzenia ewidencji, oktrej mowa wart.9a ust 1 ustawy ostraach gminnych, byo przedmiotem wikszoci kontroli planowych, prowadzonych wramach
33 Kontrol objto: Wojewod Lubelskiego, Wojewod lskiego, Wojewod witokrzyskiego, Wojewod dzkiego,

Wojewod Wielkopolskiego, Wojewod Mazowieckiego.  Naterenie wojewdztwa lubelskiego nakoniec 2012 r. dziaao 21 stray gminnych (miejskich), zktrych sze korzystao zuprawnienia doprowadzenia monitoringu;  naterenie wojewdztwa lskiego nakoniec 2012 r. dziaao 55 stray gminnych (miejskich), zktrych 29 korzystao zuprawnienia doprowadzenia monitoringu;  naterenie wojewdztwa witokrzyskiego nakoniec 2012 r. dziaao 21 stray gminnych (miejskich), zktrych pi korzystao zuprawnienia doprowadzenia monitoringu;  naterenie wojewdztwa dzkiego nakoniec 2012 r. dziaay 23 strae gminne (miejskie), zktrych 14 korzystao zuprawnienia doprowadzenia monitoringu; n  aterenie wojewdztwa mazowieckiego nakoniec 2012 r. dziaao 55 stray gminnych (miejskie), zktrych 24 korzystao zuprawnienia doprowadzenia monitoringu;  naterenie wojewdztwa wielkopolskiego nakoniec 2012 r. dziaay 62 strae gminne (miejskie), zktrych 35 korzystao zuprawnienia doprowadzenia monitoringu.

34 cznie Wojewoda Wielkopolski przeprowadzi 33 kontrole w31 spord 62 stray gminnych (miejskich) podlegajcych
nadzorowi.

35 Dotyczy: Wojewody Lubelskiego, Wojewody lskiego, Wojewody dzkiego, Wojewody Mazowieckiego.

21

wa niejsze wyniki kontroli

sprawowanego nadzoru wojewody nad straami gminnymi (miejskimi). Wlatach 20102012 kontrolami wtym zakresie objto 100% stray nadzorowanych przez Wojewod witokrzyskiego iWojewod Lubelskiego, odpowiednio 74%, 71% i42% nadzorowanych przez Wojewod dzkiego, Wojewod Mazowieckiego, Wojewod Wielkopolskiego. Zaledwie 15 stray gminnych na55podlegych Wojewodzie lskiemu objtych zostao kontrol, wtym 8 wzakresie prowadzonej ewidencji. Ma liczb kontroli Wojewoda lski tumaczy ograniczon liczb funkcjonariuszy. Wojewoda, jako organ administracji rzdowej naobszarze wojewdztwa wsprawach ochrony bezpieczestwa ludzi oraz utrzymania bezpieczestwa iporzdku publicznego, zapewnia wspdziaanie wszystkich organw administracji rzdowej isamorzdowej dziaajcych wwojewdztwie. Wedug 4 rozporzdzenia MSWiA zdnia 18.12.2009 r. wsprawie form wsppracy stray gminnej (miejskiej) zPolicj oraz sposobu informowania Wojewody otej wsppracy36 (dalej: rozporzdzenie wsprawie form wsppracy), wcelu zapewnienia skutecznoci wsppracy stray zPolicj, zbiorcze informacje owsppracy midzy tymi jednostkami zobszaru wojewdztwa komendant wojewdzki Policji powinien skada wojewodzie dokocalutego kadego roku. W okresie objtym kontrol komendanci wojewdzcy Policji corocznie skadali wojewodzie zbiorcze informacje zobszaru wojewdztwa owsppracy pomidzy straami gminnymi aPolicj, napodstawie danych odkomendantw stray oraz waciwych terytorialnie komendantw Policji. Informacje tenie obejmoway jednak zagadnie, dotyczcych wsppracy przy wykorzystywaniu monitoringu wizyjnego, bd zawieray informacje bardzo oglne37. Np:
yy Wojewoda Lubelski otrzyma zalata 2010 i2011 informacje, wktrych zawarto jedynie sformuowanie, eistotnym elementem wsppracy bya moliwo wsplnego korzystania z() systemw monitorujcych miejsca zagroone przestpczoci iwykroczeniami. Staa wymiana informacji owystpujcych zagroeniach, pomidzy Policj astraami miejskimi (gminnymi) funkcjonujcymi naterenie wojewdztwa lubelskiego, przyczynia si dowyeliminowania szeregu negatywnych zjawisk majcych wpyw nastan bezpieczestwa iporzdku publicznego wregionie(). Winformacji za2012r. Lubelski Komendant Wojewdzki Policji wogle nie odnis si dokwestii dotyczcych wykorzystania miejskiego monitoringu wizyjnego wramach wsplnych inicjatyw Policji istray (miejskich). Pomimo tego Wojewoda nie da uzupenienia informacji.

W ocenie NIK, brak informacji owsppracy midzy Policj astraami gminnymi (miejskimi) wzakresie wykorzystania monitoringu wizyjnego (np.wzakresie organizacji bezporedniego systemu cznoci; wymiany informacji, procedur powiadamiania ozagroeniach stwierdzonych wwyniku prowadzenia monitoringu) pozbawi wojewodw rzetelnej informacji, koniecznej dooceny tej wsppracy. W wystpieniach pokontrolnych dowojewodw, Najwysza Izba Kontroli wnioskowaa: 1. objcie nadzorem wykonywanie przez strae gminne (miejskie) uprawnie doobserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych, 2. zobowizanie komendantw wojewdzkich Policji doprzekazywania informacji owsppracy Policji istray gminnych (miejskich) przy wykorzystaniu miejskiego systemu monitoringu wizyjnego wzakresie pozwalajcym nauzyskanie rzetelnej wiedzy otej wsppracy, 3. podjcie dziaa zmierzajcych dozwikszenia liczby przeprowadzanych rocznie kontroli wstraach gminnych (miejskich) funkcjonujcych naterenie wojewdztwa.
36 Dz.U. Nr220, poz.1732. 37 Stwierdzono podczas kontroli w: Lubelskim Urzdzie Wojewdzkim, Mazowieckim Urzdzie Wojewdzkim, witokrzyskim

22

Urzdzie Wojewdzkim oraz Wielkopolskim Urzdzie Wojewdzkim.

wa niejsze wyniki kontroli

W odpowiedzi nawystpienia pokontrolne kierownicy kontrolowanych jednostek poinformowali Najwysz Izb Kontroli o: 1) wystpieniu doMinistra Spraw Wewntrznych zwnioskiem owypowiedzenie si codo kwestii czy nadzr wojewody sprawowany nad straami gminnymi (miejskimi) obejmuje take nadzr nad funkcjonowaniem miejskiego monitoringu wizyjnego, ajeeli tak to, wjaki sposb powinien by on realizowany. Poinformowano ponadto (Wojewoda Mazowiecki), e doczasu uzyskania odpowiedzi, uwzgldnia bdzie stanowisko Departamentu Nadzoru Ministerstwa Spraw Wewntrznych z4marca 2013 r. isprawowany nadzr polega bdzie naobjciu przez upowanionych funkcjonariuszy Policji czynnociami kontrolnymi uprawnie stray gminnych doobserwowania irejestrowania obrazu zdarze wmiejscach publicznych, jednak wycznie wprzypadku, gdy wkontrolowanej dokumentacji zwizanej zwykonywaniem przez stranikw uprawnie okrelonych wart.12 ust 1 pkt1-9 ustawy ostraach gminnych znajdoway si zarejestrowane materiay zobserwacji miejsc publicznych, 2) wprowadzeniu do planw kontroli na 2014 r. stray gminnych, tematyki zwizanej zujmowaniem przestpstw iwykrocze przy wykorzystaniu monitoringu miejskiego przez strae gminne (miejskie), 3) podjciu dziaa zapewniajcych zaplanowanie iprzeprowadzenie wikszej iloci kontroli dziaalnoci stray gminnych (miejskich), 4) podjciu dziaa celem spowodowania otrzymywania przez wojewodw informacji owsppracy Policji istray gminnych (miejskich) dotyczcych przekazywania danych uzyskanych zmiejskiego systemu monitoringu wizyjnego, wzakresie pozwalajcym nauzyskanie rzetelnej wiedzy otej wsppracy.

Nadzr organu wykonawczego jednostki samorzdu terytorialnego nad miejskim systemem monitoringu wizyjnego
Systemy miejskiego monitoringu wizyjnego, prowadzone przez inne, ni stra gminna jednostki gminy, jak rwnie przez podmioty zewntrzne napodstawie zawartych umw, wyczone sspod nadzoru wojewody. Nadzr nad tymi systemami monitoringu przysuguje gminom, ktre powierzyy prowadzenie systemw monitoringu wizyjnego tym jednostkom, oile wynika tozpodlegoci subowej lub zzawartych umw. Do ww. systemw monitoringu nie ma zastosowania wymg/warunek prowadzenia monitoringu miejsc publicznych, okrelony dla stray gminnej (miejskiej) wart.11 ust. 2 ustawy ostraach gminnych 38. Zgodnie zewskazanym przepisem system monitoringu moe by prowadzony przez stra gminn (miejsk) tylko wsytuacji, gdy jest niezbdny dowykonywania zada. Wymg niezbdnoci, powinien by zachowany zarwno naetapie rozpoczcia prowadzenia systemu monitorowania, jak rwnie wjego trakcie. Aby system monitoringu by niezbdny dla wykonywania zada, musi by skuteczny wrealizacji celw, jakie mu postawiono. Dlatego te, kierownicy jednostek winni kierowa si wskazwkami, zawartymi wrozdz. Ipkt2 ppkt2.6 irozdz. II pkt6 standardw kontroli zarzdczej dla sektora finansw publicznych (zacznik dokomunikatu Nr23 Ministra Finansw zdnia 16grudnia
38 Zgodnie zart.11 ust. 2. ustawy ostraach gminnych, stray przysuguje prawo doobserwowania irejestrowania przy
uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych wprzypadku, gdy czynnoci tes niezbdne dowykonywania zada oraz wcelu utrwalania dowodw popenienia przestpstwa lub wykroczenia, przeciwdziaania przypadkom naruszania spokoju iporzdku wmiejscach publicznych, ochrony obiektw komunalnych iurzdze uytecznoci publicznej.

23

wa niejsze wyniki kontroli

2009 r.39), zgodnie zktrymi zanajistotniejszy element kontroli zarzdczej wdziale administracji rzdowej ijednostce samorzdu terytorialnego naley uzna system wyznaczania celw izada dla jednostek wdanym dziale administracji rzdowej lub samorzdowych jednostek organizacyjnych, atake system monitorowania realizacji wyznaczonych celw izada, ktrych wykonanie naley monitorowa zapomoc wyznaczonych miernikw.

Ustalenia kontroli
Dla jedenastu40 jednostek prowadzcych miejski system monitoringu wizyjnego, nie okrelono komrki organizacyjnej lub stanowiska sprawujcego wimieniu gminy bezporedni nadzr nad tymi jednostkami. Nadzr wtych przypadkach nalea doburmistrzw iprezydentw miast. Kontrolowane urzdy, zwyjtkiem Urzdu Miasta Kielce, Urzdu Miejskiego wStarachowicach iPiekarach lskich, wbadanym okresie, wramach czynnoci nadzorczych nie przeprowadziy kontroli miejskich systemw monitoringu wizyjnego wzakresie ich skutecznoci oraz prawidowoci funkcjonowania.

yy Nadzr nad dziaaniami firmy zewntrznej, obsugujcej system monitoringu wPiekarach lskich peni Wydzia Bezpieczestwa Publicznego Miasta Piekary lskie. Jego podstaw byy postanowienia umw zawartych zfirm ochroniarsk, ktre upowaniay zamawiajcego dokontroli jakoci suby ochrony, dania wymiany pracownikw wprzypadku niewaciwego wykonywania czynnoci oraz wydawania pracownikom tej firmy doranych polece ocharakterze porzdkowym. Funkcjonowanie miejskiego systemu monitoringu wizyjnego byo przedmiotem prowadzonych nabieco przez Wydzia bada ianaliz, pod ktem realizacji celu tj.poprawy stanu porzdku publicznego oraz wzrostu poczucia bezpieczestwa mieszkacw. Podstaw dotych bada byy statystyki, sporzdzane przez obsug monitoringu oraz informacje ostanie bezpieczestwa iporzdku publicznego, przygotowywane przezKMP, ktre Policja przedkadaa Radzie iPrezydentowi Miasta. yy Prezydent Miasta Kielce sprawowa nadzr nad jednostk, prowadzc miejski system monitoringu wizyjnego poprzez kontrole sprawdzajce prawidowo jego funkcjonowania. Przeprowadzono dwie kontrole Stray Miejskiej wKielcach. Skutkoway one przypisaniem operatorom konkretnych rejonw podlegajcych obserwacji. yy W Urzdzie Miejskim wStarachowicach nadzr nad stanowiskiem monitoringu sprawowany by: zestrony Prezydenta Miasta wzakresie merytorycznym przez Komendanta Stray Miejskiej, aw zakresie technicznym przez kierownika Referatu Obsugi Informatycznej iprzez Komendanta Powiatowego Policji (Naczelnika Sekcji Prewencji). Zakres nadzoru, zgodnie zInstrukcj wykorzystania monitoringu miejskiego, obejmowa: dokonywanie okresowych kontroli utrzymania porzdku istanu technicznego urzdze stanowiska monitoringu, dokonywanie przegldu materiau archiwalnego pod ktem prawidowej reakcji pracownika stanowiska nazarejestrowane zdarzenia; kontrol poprawnoci irzetelnoci prowadzonej dokumentacji, kontrole zapisu materiau archiwalnego. Czynnoci kontrolne ewidencjonowane byy wzeszycie nadzoru stanowiska monitoringu.

W pozostaych przypadkach nadzr nad jednostkami prowadzcymi miejski system monitoringu polega naprzyjmowaniu ustnych ipisemnych sprawozda/statystyk. Sporzdzane przez jednostki prowadzce monitoring zestawienia zaobserwowanych zdarze oraz ich analiza byy wykorzystywane przy podejmowaniu decyzji oprzeciwdziaaniu zdarzeniom onajwikszym nateniu lub wybranemu rodzajowi zdarze, poprzez zwikszenie efektywnoci obserwacji oraz waciwe kierowanie patrolami wmiejsca zwikszonego ryzyka41. Skontrolowane miasta prowadzce miejski system monitoringu wizyjnego (z wyjtkiem Katowic), nie posiaday danych zPolicji oliczbie irodzaju zdarze zobszarw objtych miejskim systemem monitoringu wizyjnego, ktre pozwoliyby nadokonanie oceny skutecznoci tych
39 Wydanego napodstawie art.69 ust.3 ustawy zdnia 27sierpnia 2009 r. ofinansach publicznych. 40 Wydzia Urzdu Miasta Zabrza, Stra Miejska wStarachowicach, Stra Miejska wOstrowcu witokrzyskim, Stra

Miejska wKraniku, Stra Miejska wcznej, Stra Miejska wOzorkowie, Stra Miejska wczycy, Stra Miejska wPoznaniu, Stra Miejska wNowym Tomylu, Stra Miejska wGnienie, Wydzia Urzdu Miejskiego wRadomiu.
kontroli miejskich systemw monitoringu wStarachowicach, Kielcach iPoznaniu.

24

41 Natakie wykorzystanie dokonywanych zestawie zdarze zobszarw objtych monitoringiem wskazano wpodczas

wa niejsze wyniki kontroli

systemw, poprzez porwnanie liczby zdarze, ktre miay miejsce wbadanym obszarze iczasie, zliczb zdarze zaobserwowanych dziki pracy systemu monitoringu. Natomiast wKatowicach Wydzia Zarzdzania Kryzysowego otrzymywa wprawdzie dobowe informacje zPolicji owystpowaniu zdarze naruszajcych porzdek publiczny naterenie Katowic, ale ich nie analizowa pod ktem oceny skutecznoci funkcjonowania miejskiego systemu monitoringu wizyjnego. W grudniu 2012 r. Komisja Bezpieczestwa Miasta Poznania wystpia doPolicji oprzedstawienie efektw funkcjonowania monitoringu miejskiego, jednak dodnia zakoczenia kontroli NIK nie otrzymaa odpowiedzi. W wystpieniach pokontrolnych doburmistrzw iprezydentw miast, Najwysza Izba Kontroli wnioskowaa o: 1) przeprowadzanie okresowych kontroli funkcjonowania miejskiego systemu monitoringu wizyjnego, 2) prowadzenie analiz stanu bezpieczestwa umoliwiajcych ocen skutecznoci dziaania miejskiego systemu monitoringu wizyjnego, 3) wzmoenie nadzoru nad Stra Miejsk wzakresie skutecznoci, wydajnoci iprawidowoci funkcjonowania systemu monitoringu, 4) zapewnienie wsppracy zPolicj wzakresie oceny skutecznoci systemu, tj.pozyskiwania informacji osposobie wykorzystania zgosze przekazywanych Policji, jak rwnie informacji oliczbie irodzaju zdarze zobszarw objtych monitoringiem. Kierownicy kontrolowanych jednostek poinformowali Najwysz Izb Kontroli oprzyjciu wnioskw dorealizacji.

3.3 Finansowanie budowy iprowadzenia miejskiego systemu monitoringu wizyjnego

3.3.1. Zapewnienie rodkw naprowadzenie miejskiego systemu monitoringu wizyjnego W latach 20102012 koszty funkcjonowania miejskiego systemu monitoringu wizyjnego wskontrolowanych 18 miastach wyniosy 60.853tys.z. Nakwot t skaday si koszty osobowe (wynagrodzenia wraz zpochodnymi) 52.851tys.z (87%) oraz koszty eksploatacji systemu 8.002tys.z (13%). Wtym czasie nabudow imodernizacj miejskiego systemu monitoringu skontrolowane jednostki wyday cznie 19.438,71tys.z. Liczba kamer obserwujcych przestrze publiczn wzrosa o231 z846 w2010 r. do1077 w2012 r. Zrnicowanie kosztw monitoringu wposzczeglnych miastach wynikao przede wszystkim zrnej liczby kamer (koszty eksploatacyjne inapraw) oraz liczby pracownikw obsugujcych system monitoringu. Wlatach 2010 2012 najwiksze wydatki nafunkcjonowanie miejskiego monitoringu wizyjnego poniesiono:
yy w Warszawie 42.099,8tys.z, wtym 4.538tys.z koszty eksploatacyjne (323 kamer) i37.562tys.z koszty osobowe (210 pracownikw); yy wRadomiu 5.692,5tys.z, wtym 339tys.z koszty eksploatacyjne (61 kamer) i5.293tys.z koszty osobowe (48 pracownikw); yy wPoznaniu 4.792,6tys.z, wtym 870tys.z koszty eksploatacyjne (251 kamer) i3.923tys.z koszty osobowe (37 pracownikw).

25

wa niejsze wyniki kontroli

Najnisze wydatki nafunkcjonowanie miejskiego systemu monitoringu wizyjnego poniesiono wmiastach znajmniejsz liczb kamer, wktrych nie zapewniono cigej, caodobowej obserwacji obrazw zkamer systemu, albo obsug sytemu zajmowali si stranicy miejscy, majcy wtym czasie rwnie inne obowizki subowe:
yy wczycy 20,5tys.z (dziewi kamer, obsug systemu prowadzi jeden stranik rednio ok.4 godzin dziennie); yy wKraniku 42tys.z (25 kamer, obsug prowadzi dyurny stray); yy wNowym Tomylu 81,5tys.z ( sze kamer obsugiwanych od2011 r. przez jedn osob).

Podejmujc decyzje obudowie miejskiego systemu monitoringu wizyjnego zazwyczaj nie okrelano przewidywalnego okresu jego uytkowania (wynika on zprzyjtej klasyfikacji rodzajowej rodkw trwaych gdzie system monitoringu traktowano jako jeden rodek trway lub rodkami trwaymi byy poszczeglne jego elementy). WZamociu okres penej amortyzacji systemu okrelono na10 lat. Dla miejskiego monitoringu wPoznaniu projektowany okres uytkowania by rny dla poszczeglnych elementw iwynosi: dla procesorw 3 lata, dla kamer 10 lat, dla rurocigw, kanalizacji telekomunikacyjnej czy linii wiatowodowych 22 lata. Dla tego systemu przyjto zasad ekonomicznie uzasadnionego kosztu eksploatacji, polegajc natym, e jeli poszczeglne rodki trwae wchodzce wskad systemu nadal speniaj wymagania jakociowe wzakresie przetwarzanego obrazu, tonaley jedalej uytkowa. WPoznaniu, celem zapewnienia niezbdnych rodkw naprawidowe funkcjonowanie miejskiego systemu monitoringu, rodki najego funkcjonowanie ujmowano wwieloletnich planach/prognozach finansowych. rodki narozbudow oraz wydatki biece zwizane zutrzymaniem wsprawnoci technicznej systemu monitoringu Miasta Poznania planowano wokresach picioletnich. rodki finansowe nawydatki biece zwizane zutrzymaniem wsprawnoci technicznej monitoringu wizyjnego uwzgldniono take wwieloletniej (na lata 20132031) prognozie finansowej Miasta Poznania42. Niezapewnienie rodkw finansowych koniecznych dla prawidowego funkcjonowania systemu monitoringu stwierdzono wprzypadku miejskiego systemu monitoringu wGnienie.
yy Kamery miejskiego monitoringu wGnienie uytkowane byy przez okres od7 do12 lat. Wlatach 20102012 kada kamera (13) systemu ulegaa awarii, aokresy przerw wich pracy wynosiy nawet dokilkudziesiciu miesicy. Niezbdne rodki namodernizacj systemu (wymiany: kamer, manipulatora sterowania kamerami) w2013 r. oszacowano na126tys.z. Prezydent Gniezna poinformowa, e rodki namodernizacj systemu monitoringu nie zostay ujte wbudecie miasta zewzgldu nadeficyt budetu miasta.

3.3.2. Prawidowo wydatkowania rodkw nabudow ieksploatacj systemu W latach 20102012 kontrolowane jednostki wyday cznie 19.438,71tys.z nabudow/ modernizacj miejskich systemw monitoringu wizyjnego. Koszty eksploatacji systemw wtym okresie wyniosy 8.002tys.z, zktrych 31% (2.469tys.z) stanowiy koszy bezporednio zwizane zutrzymaniem sprawnoci technicznej (czyszczenie imycie kamer, naprawy pogwarancyjne, konserwacja systemu). Dziaania wkierunku zmniejszenia wydatkw zwizanych zeksploatacj systemu polegay nazlecaniu zamwie nadostawy iwykonanie usug podmiotom, ktre

42 Niezbdne rodki finansowe nawydatki biece zwizane zutrzymaniem wsprawnoci technicznej monitoringu wizyjnego

26

zawarto wzaczniku nr4 pkt. 3 douchway nrXLIII/675/VI/2012 Rady Miasta Poznania zdnia 21grudnia 2012 r. wsprawie wieloletniej prognozy finansowej Miasta Poznania nalata 20132031 wramach przedsiwzicia Utrzymanie wsprawnoci technicznej Infrastruktury Sub Ratowniczych iBezpieczestwa Publicznego Miasta Poznania. Wzrost planowanych wydatkw (na lata 2013-2031) nautrzymanie wsprawnoci technicznej miejskiego systemu monitoringu wizyjnego zwizany jest zwzrostem liczby kamer pookresie gwarancji.

wa niejsze wyniki kontroli

zaoferoway najnisze ceny, jak rwnie nawykonywaniu niektrych zada przez pracownikw jednostek. Np.wOstrowcu witokrzyskim od2012 r. pracownicy stray miejskiej przejli biecy nadzr nad utrzymaniem wsprawnoci technicznej systemu monitoringu wizyjnego (wykonywanym wczeniej przez firm zewntrzn), uzyskujc tym samym oszczdno wkwocie 9,6tys.z rocznie. Wyboru wykonawcw zamwie nadostawy, wykonanie usug iroboty budowlane dokonywano zgodnie zprocedurami okrelonymi wustawie Prawo zamwie publicznych43 (dalej zwane take Pzp). W 42 skontrolowanych postpowaniach oudzielenie zamwienia owartoci powyej 14tys. euro nie stwierdzono nieprawidowoci, mogcych mie wypyw nawynik postpowania. Zawarte wich wyniku umowy zabezpieczay interesy miast, wszczeglnoci wpostaci kar umownych, postanowie dotyczcych odstpienia odumowy, warunkw odbioru kocowego oraz udzielania gwarancji nawykonane roboty. Stwierdzono jednak inne nieprawidowoci, ktre dotyczyy: niezoenia przez jednego zsiedmiu czonkw komisji przetargowej (dotyczy ZOSM wWarszawie) pisemnego owiadczenia oniepodleganiu wyczeniu zudziau wpostpowaniu oudzielenie zamwienia publicznego, costanowio naruszenie art.17 ust. 2 ustawy Pzp. Niedopenienie powyszego obowizku zgodnie zart.17 ust.4 ustawy oodpowiedzialnoci zanaruszenie dyscypliny finansw publicznych44 stanowi naruszenie dyscypliny finansw publicznych. opnienia wprzekazaniu przez ZOSM doUrzdu Zamwie Publicznych rocznego sprawozdania oudzielonych zamwieniach publicznych w2012 r. tj.naruszenia art.98 ust. 2 ustawy Pzp. niewyegzekwowania przez Miasto Poznatys.zoenia przez wykonawc zamwienia publicznego zabezpieczenia naleytego wykonania umowy. Badanie zamwie, ktrych warto jednostkowa nie przekraczaa 14tys. euro, wykazao, e zostay udzielone zgodnie zobowizujcymi uregulowaniami wewntrznymi jednostek. W tym zakresie stwierdzono nieprawidowoci polegajce m.in. na: zatwierdzaniu dowypaty faktur wystawionych woparciu onierzetelne protokoy wykonania prac lub faktur wystawionych pomimo braku takich protokow:
yy Urzd Miejski wRadomiu wjednym przypadku zapaci faktur, wktrej wskazano nienalen kwot 35 tys.z zakonserwacj kamery objtej gwarancj, aw innym przypadku faktur, wktrej pominito nalenoci (140tys.z) zawykonane usugi konserwacji czterech kamer. yy Urzd Miasta wSiedlcach wykonanie prac serwisowych inapraw urzdze potwierdza jednoosobowo (wbrew postanowieniom umw, ktre dotych czynnoci przewidyway komisj) pracownik Urzdu nieprzygotowany merytorycznie dooceny jakoci wykonanych prac serwisowych oraz czasu koniecznego nadokonanie naprawy. Pracownik ten nie posiada wiedzy oczasie trwania poszczeglnych napraw, tj.informacji niezbdnych dookrelenia wynagrodzenia nalenego usugodawcy. Podpisane przez niego protokoy odbioru prac stanowiy podstaw dowypaty wynagrodzenia zawykonane usugi (miesiczny ryczat: 2.440 tys.z wlatach 20102011 i2.892tys.z od2012 r.). yy Urzd Miejski wGnienie m.in: zapaci zausugi, wynikajce zpiciu faktur (17,5tys.z) mimo braku protokow potwierdzajcych wykonanie prac, ainnych dziewiciu faktur (na kwot 23,2tys.z) napodstawie protokou serwisowego jednostronnie podpisanego przez odbiorc usugi, cobyo niezgodne zwarunkami umw serwisowych.

43 Ustawa zdnia 29stycznia 2004 r. Prawo zamwie publicznych (Dz.U. z2013 r., poz.907 zezm.). 44 Dz.U. z2013 r., poz.168.

27

wa niejsze wyniki kontroli

Brak naleytej dbaoci omienie stanowice wasno miasta

Urzd Miejski wcznej W 2012 r. nastpia zmiana lokalizacji centrum monitorowania, coskutkowao zmian sposobu przesyania danych (przejcie zsystemu radiowego nawiatowodowy) ispowodowao zaprzestanie uytkowania (z kocem sierpnia 2012 r.) w peni sprawnego sprztu dobezprzewodowej transmisji danych. Niezagospodarowanie, dopoowymarca 2013 r., tych rodkw trwaych byo dziaaniem niegospodarnym. Urzd Miejski wGnienie W2010 r. Urzd dokona zakupu nowego multipleksera wiatowodowego (nadajnika iodbiornika) zakwot 19.032,00 tys.z. Zakup ten poprzedzony by diagnoz firmy serwisujcej monitoring, wktrej podano, e uszkodzeniu uleg nadajnik multipleksera, aodbiornik jest sprawny. Firma taokrelia parametry techniczne zestawu multipleksera, ktre znalazy si wzapytaniach ofertowych skierowanych dopiciu firm. Urzd wybra ofert swojego serwisanta, pomimo i nie speniaa ona warunkw okrelonych wzapytaniu (dotyczya zestawu multiplekserw innego typu, ni wynikao tozzapytania ofertowego). Dostawca towaru, azarazem serwisant, zamontowa nowe multipleksery, auszkodzony nadajnik oraz sprawny odbiornik (o wartoci ksigowej 27.789,00 tys.z) zabra bez wiedzy Urzdu, cozostao ujawnione dopiero wtrakcie kontroli NIK. Wlatach 20102013 (domarca wcznie) Urzd, napodstawie zawartej umowy, zapaci firmie serwisujcej 16.7tys.z zautrzymanie magazynu serwisowego (szacowana warto urzdze wmagazynie wynosia 17,7tys.z). Jako uzasadnienie utworzenia iutrzymywania takiego magazynu wskazano brak wUrzdzie siy fachowej mogcej zaj si zakupem czci iutrzymaniem takiego magazynu. Pomimo funkcjonowania tego magazynu, nie zapewniono cigoci pracy monitoringu wizyjnego (przerwy wdziaaniu systemu, spowodowane niesprawnoci urzdze wynosiy wbadanym okresie odkilkunastu dni donawet kilkudziesiciu miesicy). Nieprawidowoci testanowiy podstaw sformuowania przez NIK wwystpieniu pokontrolnym doPrezydenta Miasta Gniezna uwagi oistnieniu warunkw sprzyjajcych zjawiskom korupcyjnym. Urzd Miejski wKatowicach Wydzia Zarzdzania Kryzysowego (WZK), ktremu powierzono utrzymanie ikoordynowanie rozbudowy miejskiego systemu monitoringu wizyjnego nie wyegzekwowa postanowie porozumienia wzakresie powierzenia prowadzenia monitoringu Fundacji Or Chaim, wktrej obiekcie umieszczono jedno zCentrum obsugi systemu monitoringu (Centrum Obserwacji Kozielska). Zgodnie zporozumieniem, obsug systemu mia prowadzi zatrudniony przez Fundacj obserwator. W2009 r. doszo dokradziey jednej zkamer, afakt ten ujawniony zosta dopiero przez pracownikw wykonawcy podsystemu, ktrzy zostali wezwani doprac serwisowych45. Serwisanci stwierdzili szereg nieprawidowoci, takich jak: pozostawienie systemu bez obsugi, brak nadzoru nad systemem, brak owietlenia, prdu (poza zasilaniem systemu), brak ogrzewania wpomieszczeniu monitoringu 46, nieprzestrzeganie instrukcji
45 Zgaszano m.in. brak obrazu zjednej zkamer. 46 Temperatura nisza wpomieszczeniu monitoringu ni temperatura pracy urzdze, comogo spowodowa uszkodzenie

28

elementw systemu iutrat gwarancji.

wa niejsze wyniki kontroli

systemu (pozostawianie bez obsugi systemu wtrybie rcznym). Pomimo tego, wkolejnych uzgodnieniach zFundacj (z 2009r.) dopuszczono moliwo prowadzenia obserwacji wcentrum monitoringu przez wolontariuszy lub praktykantw. W2011 r.47 miaa miejsce kolejna kradzie elementw monitoringu Kozielska, ktra poczona bya zdewastacj sprztu znajdujcego si wcentrum obserwacji. Odokonanej kradziey idewastacji Policja iUrzd poinformowani zostali przez Dyrektora ydowskiej Gminy Wyznaniowej dopiero 11 dni pokradziey. Konsekwencj umiejscowienia Centrum Obserwacji Kozielska wnieruchomoci nieubezpieczonej, niebdcej wasnoci Miasta iniewskazanej ubezpieczycielowi wwykazie budynkw wasnych iuytkowanych przez Urzd, bya odmowa wypaty odszkodowania zautracony izniszczony sprzt. Straty ztego tytuu oszacowano naco najmniej 61.036 tys.z. Dopiero wtrakcie kontroli NIK Urzd okreli napimie warunki uyczenia sprztu monitoringu innym podmiotom, tj.Klasztorowi Franciszkanw ifirmie ochroniarskiej. Doczasu zakoczenia kontroli NIK nie zawarto takiej umowy zFundacj Or Chaim. W wystpieniach pokontrolnych Najwysza Izba Kontroli wnioskowaa o: 1) zwikszenie nadzoru nad samodzielnym stanowiskiem ds. zamwie publicznych irealizacji zakupw, 2) zapewnienie penej realizacji postanowie zawieranych umw, wtym egzekwowania wymaganych zabezpiecze naleytego ich wykonania, 3) zapewnienie nadzoru nad gospodarowaniem rodkami finansowymi wydatkowanymi naeksploatacj systemu monitoringu, 4) zagospodarowanie sprztu dobezprzewodowej transmisji danych. W odpowiedzi nawystpienia pokontrolne kierownicy kontrolowanych jednostek poinformowali Najwysz Izb Kontroli oprzyjciu wnioskw dorealizacji.

3.4 Skuteczno funkcjonowania miejskiego systemu monitoringu wizyjnego

Skontrolowane podmioty nie dysponoway danymi czy informacjami pozwalajcymi oceni skutecznoci systemu. Nie okreliy wskanikw/kryteriw oceny stopnia realizacji celw przyjtych dla miejskiego systemu monitoringu. Urzdy miast, ani Policja, nie dysponoway danymi oliczbie irodzaju zaistniaych zdarze naobszarach objtych monitoringiem. Jedynymi danymi wskazujcymi porednio naskuteczno systemu jest ilo ujawnionych przy pomocy miejskich systemw monitoringu zdarze oraz zmniejszajce si w niektrych przypadkach wydatki ponoszone przez miasta nausuwanie skutkw aktw wandalizmu. W latach 20102012 przy pomocy systemw 48 monitoringu wizyjnego, zaobserwowano izarejestrowano wmiejscach publicznych cznie ponad 113tys. obrazw zdarze. Wykaz kategorii iliczby zdarze zaobserwowanych przy pomocy poszczeglnych systemw wlatach 2010-2012 stanowi tabel 4, aw 2013 r. tabel 5 zacznika nr5.

47 Wedug biuletynu Policji BIULKAT1, wygenerowanego 19padziernika 2011 r. oraz uzasadnienia dopostanowienia

Prokuratury Rejonowej wKatowicach oumorzeniu dochodzenia wobec nie wykrycia sprawcy przestpstwa z25lipca 2012 r. 48 Dotyczy 17 z18 objtych kontrol systemw monitoringu. WKraniku Stra Miejska nie prowadzia ewidencji zdarze zaobserwowanych przy pomocy miejskiego systemu monitoringu wizyjnego. WKatowicach, zdarzenia (ilo irodzaj) rejestrowane przy wykorzystaniu miejskiego systemu monitoringu odnotowywane byy od2011 r.

29

wa niejsze wyniki kontroli

W piciu49 przypadkach wydatki poniesione w2012 r. przez gmin lub jednostk organizacyjn gminy na usuwanie skutkw aktw wandalizmu (naprawa zniszczonych przystankw autobusowych/tramwajowych lub innych urzdze infrastruktury miejskiej) byy nisze wporwnaniu doroku 2011 i2010. Dotyczy to: Katowic gdzie koszty naprawy infrastruktury miejskiej zniszczonej wwyniku aktw wandalizmu w2012 r. wporwnaniu do 2011 i2010 r. byy odpowiednio nisze o1% i38%, Ostrowca witokrzyskiego 56% i29%, czycy 17% i27%, Sieradza 23% i45% oraz Warszawy poniesione wydatki ztego tytuu w2012 r. byy napodobnym poziomie wporwnaniu do2011 r., natomiast o21 % nisze wporwnaniu do2010 r. Skuteczno poszczeglnych systemw monitoringu zaleaa odwielu czynnikw np.: sprawnoci technicznej urzdze wchodzcych wskad systemu; np.wZamociu pozmianie nastanowisku Komendanta Stray Miejskiej 22-krotnie skrci si czas niesprawnoci kamer iponad czterokrotnie wzrosa liczba zarejestrowanych zdarze; zapewnienia penej obsugi osobowej systemu monitoringu; np.miejski system monitoringu wOzorkowie obsugiwany by przez osob zatrudnion nap etatu. Zaobserwowanymi zdarzeniami wtym przypadku byy wycznie przypadki nieprawidowego parkowania; zapewnienia prawidowej reakcji nazgoszenie ozdarzeniu; np.wPoznaniu patrol Stray Miejskiej nie zareagowa nainformacj odoperatora systemu monitoringu ozdarzeniu, podajc nieprawdziwe przyczyny niepodjcia interwencji. Dotyczyo toinformacji opostoju samochodu naprzejciu dla pieszych. Patrol poinformowa, e takiego samochodu namiejscu nie zasta, wsytuacji, gdy znagrania wynikao, e samochd wewskazanym miejscu sta jeszcze przez kilka godzin. Spord 18 objtych kontrol miejskich systemw monitoringu wizyjnego, najwicej zdarze wlatach 20102012 zostao zaobserwowanych przez miejski system monitoringu wWarszawie, prawie 42tys. System ten skada si m.in. z32350 kamer (stan nakoniec 2012 r.), aobsugiwao goredniorocznie 205 pracownikw ZOSM. Drugim pod wzgldem liczby zaobserwowanych zdarze (ponad 18tys. ), by miejski system monitoringu wPoznaniu. System ten skada si 270 kamer, aobsugiwao go 35 pracownikw. Skuteczno funkcjonowania powyszych systemw, pozytywnie oceniona zostaa przez Policj. Wprzypadku systemu monitoringu wizyjnego wPoznaniu, wopinii Policji, zwikszya si wykrywalno czynw zabronionych, ajednoczenie system oddziaywa prewencyjnie, znacznie ograniczajc liczb ich wystpowania. W Warszawie Policja zapytana owybran prb 16 kamer poinformowaa, e w11 przypadkach nastpi spadek zdarze wobszarze monitorowanym (wynosi od7,8% do100%), wtrzech od66,7% do100%, aw jednym przypadku Policja wskazaa naznikomy wpyw lokalizacji kamery napodniesienie poziomu bezpieczestwa wobszarze jej dziaania.

49 Zmniejszenie wydatkw w2012 r. wporwnaniu dolat 2011 i2010 nausuwanie skutkw aktw wandalizmu stwierdzono
wprzypadku nastpujcych miast: Katowic, Ostrowca witokrzyskiego, czycy, Sieradza, Warszawy.

50 Wedug stanu na03.04.2013 r. wskad miejskiego systemu monitoringu wizyjnego wWarszawie wchodzio 414 kamer,

wtym 323 kamery obsugiwane przez Zakad Obsugi Systemu Monitoringu oraz 91 (m.in. kamery osiedlowe, policyjne, szkolne, naPaacu Kultury iNauki, monitorujce Wis) dodatkowych kamer widocznych wsystemie monitoringu, ale nieobserwowanych przez operatorw ZOSM.

30

wa niejsze wyniki kontroli

Z wynikw bada51 przeprowadzonych pod ktem poczucia bezpieczestwa warszawiakw wynika, e poziom bezpieczestwa wmiecie si poprawi (4/5 respondentw), ana przestrzeni ostatnich 3 lat pozytywnie ocenia go od77 do83 % mieszkacw. Najmniejsz liczb zaobserwowanych izarejestrowanych przez miejski system monitoringu wizyjnego zdarze wlatach 20102012 spord 17 systemw monitoringu przyjtych dooceny stwierdzono wNowym Tomylu (308 zdarze) oraz czycy (351 zdarze). System monitoringu wNowym Tomylu skada si zszeciu kamer szybkoobrotowych, wprzypadku czterech znich miay miejsce czste zakcenia transmisji obrazu spowodowane m.in. barier wpostaci rozoystego drzewa lub niesprawn instalacj elektryczn. Obsug systemu zapewniono dopiero od2011 r. (do koca 2010 r. system jedynie rejestrowa obraz zdarze) wwymiarze jednego etatu. Zapis zdni wolnych odpracy oraz godzin nocnych, nie by przegldany. Zaobserwowane zdarzenia dotyczyy natomiast: zakcania adu iporzdku publicznego (83) oraz nieprawidowego parkowania (225). System monitoringu wczycy, podobnie jak wNowym Tomylu, nie mia zapewnionej cigej obsugi. System ten skada si wlatach 2010 i2011 zomiu, aod 2012 r. zdwunastu kamer. Obsugiwany by przez stranikw miejskich, aprzecitny czas obserwacji wcigu doby wynosi okoo czterech godzin. Na351 zarejestrowanych zdarze: 255 dotyczyo nieprawidowego parkowania, 38 osb nietrzewych, 11 spoywania alkoholu wmiejscach publicznych, 20amania przepisw dotyczcych handlu, 15 zanieczyszczenia terenu. Jeden przypadek dotyczy niszczenia mienia. Porwnujc badane systemy pod ktem kategorii wykrytych przestpstw iwykrocze wlatach 20102012 naley zauway, e wikszo zzaobserwowanych iutrwalonych zdarze dotyczya wykrocze wruchu drogowym, wtym nieprawidowego parkowania (39%). W szeciu z1652 przyjtych dooceny miejskich systemw monitoringu wizyjnego, ponad poowa zarejestrowanych zdarze dotyczya wykrocze nieprawidowego parkowania: wOzorkowie (100% z1682), cznej (92% z1327), Gnienie (91% z9951), czycy (76% z351), Nowym Tomylu (73% z308), Siedlcach (51% z560). Nieprawidowego parkowania nie rejestrowano jedynie wWarszawie (przy pomocy tego systemu od2012 zaczto rejestrowa race naruszenia przepisw ruchu drogowego. Wykroczenia terejestrowano wograniczonym zakresie wprzypadku systemw monitoringu:
yy W Zamociu, gdzie na8.725 zarejestrowanych wlatach 20102012 zdarze wykroczenia nieprawidowego parkowania stanowiy 3%. Wskad tego systemu wchodzio w2010 11, ana koniec 2012 71 kamer. Obsug systemu nakoniec 2012 r. stanowio sze osb cywilnych bdcych pracownikami stray miejskiej. Wlatach 20102013 (I kwarta) Stra Miejska Miasta Zamo udostpnia Policji materiay znagra monitoringu wizyjnego cznie 68 razy53. Badanie 40 wybranych przypadkw, wktrych zostay przekazane nagrania wykazao, enagrania te: w34 przypadkach byy dowodem wsprawie, w21 przypadkach pozwoliy ustali 28sprawcw wykrocze lub przestpstw, aw 19 przypadkach pozwoliy naoskarenie sprawcw.

51 Prowadzonych wokresie odlipca 2004 dolistopada 2012 r. przez Wydzia Bada iAnaliz Centrum Komunikacji Spoecznej

Urzdu m.st. Warszawy pod ktem poczucia bezpieczestwa Warszawiakw, naprbie 1100 mieszkacw wwieku powyej 15 roku ycia. 52 Wprzypadku miejskiego systemu monitoringu wKraniku brak byo informacji oliczbie ikategorii zaobserwowanych zdarze. WKatowicach zdarzenia (ilo irodzaj) rejestrowane przy wykorzystaniu miejskiego systemu monitoringu odnotowywane byy od2011 r. 53 ABW nie zwracaa si doStray Miejskiej oudostpnienie nagra zdarze zarejestrowanych przez monitoring wizyjny.

31

wa niejsze wyniki kontroli

Policja odnoszc si dowpywu miejskiego monitoringu napopraw bezpieczestwa publicznego Miasta Zamo, wskazaa, e naprzestrzeni ostatnich lat, wmiejscach objtych zasigiem kamer zdarze przestpczych jest zdecydowanie mniej. Poprzez objcie systemem kamer m.in. terenu Starego Miasta Policja moga obj nadzorem prewencyjnym inne obszary miasta, gdzie brak jest monitoringu. W Zamociu system posuy m.in. do: nadzoru nad przestrzeganiem obowizujcej organizacji ruchu wZespole Staromiejskim (wykroczenia wruchu drogowym stanowiy 73% zaobserwowanych przez system zdarze), ochrony odnawianych obiektw przed aktami wandalizmu, zapewnieniu bezpieczestwa iporzdku, szczeglnie wsezonie turystycznym, ujmowania sprawcw przestpstw wbezporednim pocigu oraz ich identyfikowanie przy pomocy nagra zmonitoringu54. yy W Kielcach, na5.411 zdarze zarejestrowanych wokresie oduruchomienia (koniec 2011 r.) Centrum Monitoringu Wizyjnego Miasta Kielce dokoca 2012r., wykroczenia nieprawidowego parkowania stanowiy 3%. Pozostae zdarzenia dotyczyy przestpstw iwykrocze takich jak: pobicia irozboje (33), kradziee (3), dewastacja mienia (19) spoywanie alkoholu wmiejscach publicznych (255), zdarzenia wruchu drogowym (4.850). Wokresie dokoca 2012 r. system monitoringu rozbudowano z61 do95 kamer. System obsuguje 13 osb cywilnych, akoszty funkcjonowania systemu dokoca 2012 r. wyniosy 837tys.z. yy W Radomiu, na11tys. zarejestrowanych zdarze, wykroczenia wruchu drogowym wtym nieprawidowe parkowania stanowiy 6%. System ten skada si z61 kamer, ajego obsug zajmowao si redniorocznie 44osb. Kamery obsugiwane byy przez osoby nadzorujce maksymalnie poosiem kamer. Obserwacj zjednej kamery prowadzono najednym monitorze. Operatorzy systemu pozakoczeniu nagrania, wcelu dokadnego sprawdzenia podjtej izakoczonej interwencji, kontaktowali si zdyurnymi sub, ktrym przekazano zgoszenie celem ustalenia efektu interwencji, tj.czy zgoszone zdarzenie miao znamiona przestpstwa, wykroczenia czy te miao charakter porzdkowy. Efekty dziaa podjtych przez suby porzdkowe byy odnotowywane wksice interwencji. Przypomocy tego systemu zaobserwowano cznie ponad 11tys. zdarze, zktrych najwicej zdarze stanowiy wykroczenia (ponad 6tys. 55%). Wgwnej mierze byy towykroczenia porzdkowe tj.zanieczyszczanie terenu, zaatwianie potrzeb fizjologicznych czy spoywanie alkoholu wmiejscu publicznym, zakcanie porzdku publicznego. Przestpstwa stanowiy 1% (108 przypadkw) zaobserwowanym zdarze. Dotyczyy one: dewastacji mienia (31 zdarze), kradziey ikradziey zwamaniem (22zdarzenia), bjek lub pobi (21 zdarze), nietrzewych kierowcw (16 zdarze), rozbojw (osiem zdarze), czynnej napaci nafunkcjonariusza (osiem zdarze) oraz niszczenia symboli narodowych (dwa przypadki). Pozostaych 44% interwencji podjtych przez operatorw monitoringu dotyczyo sytuacji, wktrych stwierdzono zagroenie ycia lub zdrowia, aktre nie wypeniay znamion czynw zabronionych. Zsystemu monitoringu korzystay rwnie formacje odpowiedzialne zautrzymanie porzdku publicznego poprzez korzystanie zzapisw systemu. Wlatach 20102013 (I kwarta) owydanie zapisw zkamer monitoringu wpyno cznie 965 wnioskw od: Policji (912 wnioskw), Stray Miejskiej (14 wnioskw), Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego (12 wnioskw), sdw (21 wnioskw) iProkuratury (sze wnioskw). Jednostka organizacyjna gminy prowadzca system monitoringu przekazaa podmiotom uprawnionym cznie 865 (90%wnioskw) zapisw zkamer (w tym 836 Policji, 14 Stray Miejskiej, 12 Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, dwa sdom ijeden Prokuraturze). Analiza wykorzystania przekazanych Policji wybranych 27 nagra zkamer wykazao, e w16 przypadkach okazay si przydatne doustalenia, osb, ktrych dotyczyy zdarzenia, wtym sprawcw wykrocze iprzestpstw (pi spraw, wktrych skierowano akty oskarenia). Zinformacji uzyskanej zPolicji wynika, e wobszarze dziaania wybranych dobadania 15 kamer iich ssiedztwie, liczba zdarze wokresie dwch lat poich zamontowaniu zmalaa rednio o52,4% wporwnaniu dodwch lat poprzedzajcych ich monta.

Systemy monitoringu, przy pomocy ktrych najwikszy procent zaobserwowanych zdarze stanowiy wykroczenia nieprawidowego parkowania tj.wOzorkowie (100% z1682), cznej (92% z1327), Gnienie (91% z9951), czycy (76% z351), Nowym Tomylu (73% z308), Siedlcach (51% z560) posiaday wsplne cechy takie jak: byy tosystemy skadajce si zniewielkiej liczby kamer: system wOzorkowie skada si zszeciu, aod 2012 r. z10 kamer, system wcznej skada si zsiedmiu, aod 2012 r. z10 kamer, system wczycy skada si z8, aod 2012 r. z9 kamer, system wNowym Tomylu skada si z6 kamer, zktrych cztery ulegay czstym awariom,

32

54 17 przestpstw w2010 r., wtym 10 sprawcw ujtych wbezporednim pocigu i8 zidentyfikowanych zapomoc nagra
zmonitoringu. W2011 r. odpowiednio: 3, 3 i2.

wa niejsze wyniki kontroli

system wGnienie skada si z13 kamer, wokresie objtym kontrol awarii ulegay wszystkie kamery wchodzce wskad monitoringu. Okresy niesprawnoci wynosiy odkilku donawet kilkudziesiciu miesicy, system wSiedlcach skada si zomiu w2010 r., 11 w2011 r. oraz 12 kamer w2012 r. Byy tosystemy, ktrym (z wyjtkiem Siedlec iGniezna) nie zapewniono cigej obsugi: w Ozorkowie system obsugiwany by wgodzinach 8-16 oprcz dni wolnych odpracy przez pracownika cywilnego, ktry wykonywa take inne czynnoci administracyjne wStray Miejskiej wramach etatu, w czycy obserwacja obrazw zkamer, prowadzona bya przez stranikw miejskich wramach wykonywanych obowizkw subowych. Przecitny czas prowadzenia obserwacji wynosi w2013 r. okoo cztery godziny dziennie, w Nowym Tomylu dokoca 2010 r. system monitoringu wycznie rejestrowa obraz zdarze, natomiast od2011 r. jest obsugiwany (obserwacja) przez jedn osob cywiln, w cznej nie zapewniono obsugi systemu monitoringu wczasie, gdy prawdopodobiestwo wystpienia zdarze, ktrym system mia przeciwdziaa byo najwiksze (tj.wgodzinach nocnych oraz wdni wolne odpracy). Napotrzeb tak wskazywaa jednoznacznie analiza zagroe naterenie cznej, opracowana przez Policj naetapie tworzenia systemu. Ponadto operatorom powierzano inne zadania. Operatorzy zostali zobowizani przez Burmistrza dopoboru opaty targowej naterenie cznej, corealizowali wkady poniedziaek. Wtrakcie kontroli NIK stwierdzono rwnie wykorzystywanie przez jednego zoperatorw telewizora-monitora, wcelu odtwarzania programw telewizyjnych, conaruszao obowizki subowe operatorw monitoringw jak rwnie zasady etyki obowizujce funkcjonariuszy publicznych. Wlatach 20102012 oudostpnienie zapisw zkamer miejskiego monitoringu wizyjnego wcznej zwrciy si napimie Policja (w17przypadkach 55) oraz Sd Rejonowy wcznej (jeden wniosek). Wzwizku zww. probami tylko wpiciu przypadkach Stra Miejska przekazaa nagrania. Wpozostaych sytuacjach brak byo zapisw zuwagi nausunicie nagrania poupywie okresu ich przechowywania (dwaprzypadki), awari systemu (jeden przypadek) ijego wyczenie od28.08.2012 r. (dwa przypadki). Wedug informacji Komendanta Powiatowego wadnym zpiciu przypadkw, wktrych przekazano Policji nagrania zzapisw monitoringu miejskiego nie przyczyniy si one doustalenia sprawcw. Gwnym powodem bya saba jako zapisw (w trzech przypadkach zarejestrowanych wporze nocnej), aw dwch przypadkach nagrania nie obejmoway miejsca zdarzenia. W45przypadkach56, funkcjonariusze KPP przegldali nagrania zmonitoringu miejskiego, ale tylko wjednym znich Policja zwrcia si zprob osporzdzenie kopii nagrania. Wpozostaych, nazapisach obrazw nie stwierdzono zaistniaego zdarzenia, albo niska jako nagrania nie pozwalaa najego wykorzystanie.

55 W2010 r. KPPzoya pi pisemnych prb wtej sprawie, w2011 r. wpyno rwnie pi pism, aw 2012 r. siedem. 56 Tj.15 w2010 r., 23 w2011 r. i7 przypadkw dokocalipca 2012 r.

33

wa niejsze wyniki kontroli

3.5 Realizacja obowizkw wynikajcych zustawy oochronie danych osobowych oraz Rozporzdzenia wsprawie sposobu obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych
3.5.1. Realizacja obowizkw wynikajcych zustawy oochronie danych osobowych Spord 18 skontrolowanych jednostek prowadzcych miejski system monitoringu jedynie Urzd Miejski wRadomiu, Urzd Miejski wNowym Tomylu, Urzd Miasta wPiekary lskie oraz Urzd Miejski wGnienie57, wypeniy obowizek zgoszenia dorejestracji GIODO zbiorw danych zmiejskiego monitoringu. Speniy tym samym warunek okrelony wart.46 ustawy oochronie danych osobowych58 przetwarzania tych danych59. Wtrakcie kontroli NIK zgoszenia dokonao kolejnych pi jednostek60. Kierownicy skontrolowanych jednostek wwyjanieniach dotyczcych rejestracji zbioru danych wskazywali nabrak jasnych iszczegowych regulacji prawnych odnoszcych si bezporednio dodanych osobowych zprowadzonego monitoringu miejskiego. Niezapewnienie ochrony przetwarzanych danych osobowych uzyskiwanych wramach miejskiego systemu monitoringu wizyjnego, zuwagi nabrak odpowiednich rodkw organizacyjnych itechnicznych stwierdzono wczterech skontrolowanych jednostkach61:
yy wStray Miejskiej wSiedlcach komputer, naktrym przegrywano zapisy obrazw znajdowa si wpomieszczeniu dostpnym dla wszystkich pracownikw Stray Miejskiej inie posiada adnych hase zabezpieczajcych. Indywidualne hasa dostpu dozbioru danych osobowych zmonitoringu miejskiego, osoby jeprzetwarzajce otrzymay dopiero wtrakcie kontroli NIK. yy wUrzdzie Miejskim wcznej nie wprowadzono zabezpiecze wpostaci indywidualnych hase dla kadego uytkownika (operatora monitoringu) doobsugi systemu, wtym kopiowania danych zrejestratorw. yy wUrzdzie Miasta wczycy studio monitoringu znajdowao si wpomieszczeniu przechodnim, aobraz zdarze wywietlany namonitorach widoczny by dla osb nieuprawnionych przechodzcych przez topomieszczenie. yy wUrzdzie Miejskim wKatowicach nie wyznaczono administratora danych gromadzonych zwykorzystaniem nalecego doMiasta systemu monitoringu wizyjnego. Wszystkie uzyskane wten sposb informacje nie zostay zabezpieczone adnymi procedurami, uniemoliwiajcymi ich nieuprawnione rozpowszechnianie. Pracownicy ochrony, obsugujcy miejski system monitoringu, mieli moliwo zatrzymania/cofnicia iwydrukowania obrazw. Pracownicy, zatrudnieni przez Klasztor Franciszkanw wCentrum Obserwacji, mogli obserwowa osoby przebywajce nazewntrz bazyliki, awolontariusze ipraktykanci obsugujcy Centrum Obserwacji przy ul.Kozielskiej 16 mieli moliwo odtwarzania nagrania zdarze, archiwizacji obrazu, zatrzymania (stop klatka) cofnicia obrazu.

57 Administratorem miejskiego systemu monitoringu wWarszawie jest Komenda Stoeczna Policji (jednostka nieobjta
niniejsz kontrol).

58 Zgodnie zart.46 ust.1 ustawy oochronie danych osobowych administrator danych moe rozpocz ich przetwarzanie
wzbiorze danych pozgoszeniu tego zbioru Generalnemu Inspektorowi, chyba e ustawa zwalnia go ztego obowizku. Natomiast administrator danych wraliwych moe rozpocz ich przetwarzanie wzbiorze danych pozarejestrowaniu zbioru, chyba e ustawa zwalnia go zobowizku zgoszenia zbioru dorejestracji. Zgodnie zart.53 ustawy oochronie danych osobowych, kto bdc dotego obowizany nie zgasza dorejestracji zbioru danych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci doroku. Urzd Miejski wOzorkowie, Stra Miejska wSieradzu, Urzd Miejski wczycy, Urzd Miasta Kranik, Stra Miejska Miasta Zamo. Zgodnie zart.52 ustawy oochronie danych osobowych, kto administrujc danymi narusza choby nieumylnie obowizek zabezpieczenia ich przed zabraniem przez osob nieuprawnion, uszkodzeniem lub zniszczeniem, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci doroku.

59 60 61

34

wa niejsze wyniki kontroli

Do przetwarzania danych osobowych zmonitoringu wpiciu jednostkach62 dopuszczone zostay osoby nieposiadajce upowanienia nadanego przez administratora danych, cobyo niezgodne zart.37 ustawy oochronie danych osobowych. Jako przyczyn nienadania stosownych upowanie osobom przetwarzajcym dane osobowe zmonitoringu miejskiego podawano wtpliwoci interpretacyjne dotyczce utrwalonego wizerunku jako danych osobowych. W wystpieniach pokontrolnych Najwysza Izba Kontroli wnioskowaa o: 1) zgoszenie zbiorw danych osobowych zmiejskiego monitoringu wizyjnego dorejestracji GIODO, 2) zapewnienie rodkw technicznych iorganizacyjnych umoliwiajcych zabezpieczenie obrazu zmonitoringu przed dostpem osb nieuprawnionych, 3) dopuszczenie doprzetwarzania danych osobowych zbioru zmiejskiego sytemu monitoringu wizyjnego wycznie osoby posiadajce upowanienia nadane przez administratora danych oraz prowadzenie ewidencji osb upowanionych doprzetwarzania tych danych. Kierownicy kontrolowanych jednostek poinformowali Najwysz Izb Kontroli opodjciu dziaa wcelu realizacji wnioskw. 3.5.2. Realizacja obowizkw wynikajcych zRozporzdzenia wsprawie sposobu obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych przez stra gminn (miejsk) Spord 18 skontrolowanych jednostek prowadzcych obserwacj irejestrowanie przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych, wpiciu63 przypadkach czynnoci tebyy wykonywane przez podmioty inne ni stra miejska. Dotych jednostek/podmiotw nie miay zastosowania przepisy rozporzdzenia wsprawie sposobu obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych przez stra gminn (miejsk). Sposobu prowadzenia monitoringu wizyjnego przez tejednostki nie reguluj rwnie inne przepisy prawa. W czterech straach miejskich, prowadzcych miejski monitoring, stwierdzono naruszenie przepisw 2 rozporzdzenia wsprawie sposobu obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych przez stra gminn (miejsk). Nieprawidowoci tepolegay naniedokumentowaniu informacji zprzebiegu czynnoci obserwowania irejestrowania obrazu zdarze wmiejscach publicznych64 lub dokumentowaniu ich wograniczonym zakresie65.
62 Dotyczy toStray Miejskiej wSiedlcach, Urzdu Miejskiego wZabrzu, Urzdu Miasta Kranik, Urzdu Miejskiego wKatowicach, 63

64 65

Urzdu Miejskiego wRadomiu gdzie dopiero wkwietniu 2012 r. tj.pouzyskania informacji ozarejestrowaniu zbioru danych osobowych Monitoring miejski wrejestrze GIODO, wydano upowanienia operatorom monitoringu. Warszawa monitoring wizyjny prowadzony by przez Zakad Obsugi Systemu Monitoringu Wizyjnego (jednostk budetow m.st. Warszawy). Zabrze monitoring wizyjny prowadzony by przez wydzia Zarzdzania Kryzysowego iOchrony Ludnoci Urzdu Miejskiego wZabrzu. Katowice Centra obsugi monitoringu obsugiwane byy przez Policj iStra Miejsk jak rwnie przez operatorw zatrudnionych przez Klasztor Franciszkanw (Centrum Obserwacji Klasztoru Franciszkanw), przez pracownikw firmy ochroniarskiej (Centrum Obserwacji Miejskiego Orodka Sportu irekreacji), przez wolontariuszy ipraktykantw zUrzdu Pracy (Centrum Obserwacji Kozielska). Nieprawidowoci testwierdzono wStray Miejskiej wOzorkowie; Stray Miejskiej wKraniku dokoca 2012 r.; Stray Miejskiej wczycy przez okres odpocztku 2010r. do1stycznia 2012 r. oraz od1czerwca 2012 r. do31grudnia 2012r. Dotyczy: Stray Miejskiej wcznej, gdzie nie dokumentowano daty igodziny rozpoczcia izakoczenia czynnoci obserwowania.

35

wa niejsze wyniki kontroli

Zarejestrowany obraz zdarze, niezawierajcy dowodw pozwalajcych nawszczcie postpowania karnego albo postpowania wsprawach owykroczenia lub dowodw majcych znaczenie dla tych postpowa, by przechowywany przez okres nie krtszy ni 20 dni oddaty nagrania inie duszy ni 60 dni, anastpnie podlega zniszczeniu.
yy Wjednym przypadku (Stra Miejska wczycy) stwierdzono przechowywanie obrazw przez okres niezgodny zprzepisami rozporzdzenia wsprawie sposobu obserwowania. W przypadku trzech, spord 11 kamer wchodzcych wskad systemu monitoringu, przechowywano obrazy zokresu nawet do102 dni oddaty nagrania. Natomiast wprzypadku jednej kamery, okres przechowywania obrazu by krtszy odustalonego rozporzdzeniem iwynosido19dni. Wwyniku korekty ustawie rejestratora jedynie dla dwch kamer uzyskano prawidowe okresy przechowywania obrazw. Korekta bya nieskuteczna wprzypadku dwch pozostaych kamer, dlaktrych okres przechowywania naga wynosi poniej wymaganych 20 dni.

We wszystkich skontrolowanych jednostkach zarejestrowany obraz zdarze wmiejscach publicznych niszczony by wsposb automatyczny, pozapenieniu si dysku. Proces ten dokonywany by poprzez zapisywanie aktualnego obrazu namiejscu wczeniej zarejestrowanych. Uniemoliwiao tostraom miejskim dziaanie wramach dyspozycji okrelonej w3 ust.2 rozporzdzenia wsprawie sposobu obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych przez stra gminn (miejsk) tj.sporzdzanie notatek subowych zczynnoci niszczenia obrazw zdarze. Wczci Uwagi iwnioski niniejszej informacji, NIK wystpia ozmian tego przepisu.
yy Stra Miejska wOstrowcu witokrzyskim sporzdzia jedn notatk subow wskazujc nazasady dziaania monitoringu, zwyranym zaznaczeniem, e parametry techniczne urzdzenia wymuszaj samoczynne niszczenie, poprzez nagrywanie, poprzednich zapisw.

Na ryzyko nadmiernego obcienia adresatw normy prawnej, poprzez naoenie obowizku dokumentowania niszczenia nagra obrazw zdarze zwrci uwag ju naetapie opracowywania projektu ww. rozporzdzenia Zesp doSpraw Wsppracy zeStraami Gminnymi (Miejskimi)66. W wystpieniach pokontrolnych Najwysza Izba Kontroli wnioskowaa o: 1) prowadzenie dokumentacji zprzebiegu czynnoci obserwowania irejestrowania obrazu zdarze, zgodnie zwymogami rozporzdzenia wsprawie sposobu obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych, 2) przechowywanie zapisw archiwalnych przez czas wymagany rozporzdzeniem wsprawie sposobu obserwowania. W odpowiedzi nawystpienia pokontrolne kierownicy kontrolowanych jednostek poinformowali Najwysz Izb Kontroli opodjciu dziaa wcelu realizacji wnioskw.

66 Zesp utworzony Zarzdzeniem nr20 Ministra Spraw Wewntrznych iAdministracji zdnia zdnia 20lipca 2001 r.

wsprawie powoania Zespou doSpraw Wsppracy zeStraami Gminnymi (Miejskimi) (Dz.Urz.MSWiA.01.10.32). Zesp by organem pomocniczym Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji, a w jego skad wchodzili prcz przedstawicieli resortu spraw wewntrznych iadministracji, przedstawiciele samorzdu terytorialnego, reprezentujcy Zwizek Miast Polskich oraz Krajow Rad Komendantw Stray Miejskich iGminnych. Wuzasadnieniu projektu rozporzdzenia Zesp zawar uwag e Biorc pod uwag setki godzin zarejestrowanego obrazu (po upywie minimalnego okresu wskazanego przez ustawodawc, pojakim obraz moe by zniszczony 20 dni) ewentualna komisja musiaaby powici bardzo duo czasu naprzejrzenie kadego zarejestrowanego pliku zawierajcego zarejestrowany obraz ikadorazowo poprzez funkcj usuwania musiaaby rcznie usuwa tysice plikw, anastpnie sporzdza ztej czynnoci protok.

36

I nformacje dodatkowe

W wystpieniach pokontrolnych, przy dokonywaniu oglnej oceny skontrolowanej dziaalnoci, zastosowano oceny opisowe oraz trjstopniow skal ocen tj.: ocen pozytywn, pozytywn, mimo stwierdzonych nieprawidowoci, ocen negatywn. Oceny opisowe stosowano wsytuacji, gdy sformuowanie oceny oglnej wedug proponowanej skali byoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena nie dawaa prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki wzakresie objtym kontrol. Ocen pozytywn stosowano, gdy nie zostay stwierdzone nieprawidowoci, auchybienia miay charakter formalny niepowodujcy negatywnych nastpstw merytorycznych dla kontrolowanej dziaalnoci. Ocen pozytywn, mimo stwierdzonych nieprawidowoci, stosowano, gdy stwierdzono nieprawidowoci, ale nie miay one zasadniczego znaczenia dla kontrolowanej dziaalnoci. Ocen negatywn stosowano w przypadkach stwierdzenia dziaa nielegalnych, niegospodarnych lub nierzetelnych, wtym majcych negatywne skutki finansowe oraz wpywajcych wsposb zasadniczy nakontrolowan dziaalno. W wystpieniach pokontrolnych NIK sformuowaa 76 wnioskw pokontrolnych, wtym: dowojewodw 10, doburmistrzw (prezydentw) miast 46, dokomendantw stray miejskich 16, doDyrektora ZOSM 4 wnioski. Z 76 wnioskw, dodnia 9stycznia 2014 r.: 44 zostay zrealizowane, 31 byo wtrakcie realizacji, ajeden wniosek nie zosta zrealizowany. Finansowe skutki stwierdzonych nieprawidowoci wyniosy 77,2tys.z (kwoty wydatkowane znaruszeniem zasad naleytego zarzdzania finansami). NIK poinformowaa Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych oustaleniach iwnioskach dotyczcych kontrolowanej dziaalnoci wzakresie realizacji obowizkw wynikajcych zprzepisw oochronie danych osobowych.

37

za cznik nr 1 Charakterystyka stanu prawnego oraz uwarunkowa ekonomicznych iorganizacyjnych

Prawie 89% z335 miast wojewdzkich ipowiatowych, doktrych Fundacja Panoptykon zwrcia si oudostpnienie informacji publicznej wzakresie monitoringu67, odpowiedziao, e zainstalowane sw nich kamery finansowane zlokalnego budetu. Dotyczy towszystkich miast wojewdzkich oraz 86% pozostaych miast powiatowych. W75% miast kamery zintegrowane sw ramach miejskiego systemu monitoringu. Miejskie systemy monitoringu wizyjnego prowadzone sprzez: stra gminn (miejsk), jednostki gminy inne ni stra gminna (miejska) wchodzce wskad struktury organizacyjnej gminy bd zniej wydzielone, Policj, firmy zewntrzne (np.ochroniarskie). Aktualne regulacje prawne dotycz prowadzenia miejskiego monitoringu wizyjnego miejsc publicznych przez Policj istra gminn (miejsk). Zgodnie zart.14 ust.1 ustawy zdnia 6kwietnia 1990 r. oPolicji68 wgranicach swych zada Policja wcelu rozpoznawania, zapobiegania iwykrywania przestpstw iwykrocze wykonuje czynnoci: operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo ledcze iadministracyjno-porzdkowe. Przy tych czynnociach policjanci maj prawo: obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych, a w przypadku czynnoci operacyjno-rozpoznawczych i administracyjno-porzdkowych podejmowanych napodstawie ustawy take idwiku towarzyszcego tym zdarzeniom (art.15 ust.1 pkt5a). Stra gminna (miejska) posiada zkolei uprawnienie okrelone wustawie z29sierpnia 1997 r. ostraach gminnych, doprowadzenia monitoringu wzwizku zrealizowanymi zadaniami, gdy jest toniezbdne dowykonywania zada. Kwestie zwizane zwykonywaniem monitoringu przez sta gminn uregulowane zostay dodatkowo wrozporzdzeniu Rady Ministrw z16grudnia 2009 r. wsprawie sposobu obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych przez stra gminn (miejsk). Nadzr nad wykonywaniem uprawnienia przez stra gminn (miejsk) wzakresie monitoringu sprawuje wojewoda, przy pomocy komendanta wojewdzkiego (Stoecznego) Policji dziaajcego wjego imieniu. Gminy powierzaj prowadzenie miejskiego systemu monitoringu straom gminnym (miejskim) jak rwnie innym jednostkom organizacyjnym gminy lub podmiotom zewntrznym (np.firmom ochroniarskim, fundacji czy kocioowi). Wwietle aktualnych przepisw prawnych, brak jest regulacji okrelajcych zasady prowadzenia monitoringu przez podmioty inne ni stra gminna czy Policja, jak rwnie okrelajcych zasady nadzoru nad tymi podmiotami. W art.47 Konstytucji RP zostao przyznane kademu prawo doochrony prawnej ycia prywatnego, rodzinnego, czci idobrego imienia oraz decydowania oswoim yciu osobistym. Poniewa monitoring suy doobserwacji irejestrowania zachowania poszczeglnych osb stanowi bezsprzecznie ograniczenie tyche praw iwolnoci obywatelskich. W krajach Europy przyjto rne rozwizania dotyczce monitoringu wizyjnego69 np.: wAustrii, ustawa oddziela regulacje prawne zwizane zmonitoringiem wizyjnym odinnych ustaw dotyczcych ochrony danych, zawiera definicj monitoringu wizyjnego. Precyzuje kwesti zasadnoci monitoringu wizyjnego, aw szczeglnoci celw nagrywania iokresu archiwizowania nagranego materiau. Utrwalone cyfrowo dane powinny by codo zasady usuwane poupywie
67 Wyniki badania przeprowadzonego przez Fundacj Panoptykon. 68 Dz.U. z2011 r. Nr287, poz.1687 zezm. 69 Fundacja Panoptykon Regulacje prawne monitoringu wizyjnego, zarys rozwiza przyjtych wrnych pastwach.

38

za cznik nr 1
72 godzin, aosoby zarejestrowane przez urzdzenia monitorujce maj prawo domaga si kopii materiau zich udziaem. Powoana jest Specjalna Komisja Ochrony Danych odpowiedzialna m.in. zarejestracj ikontrol urzdze monitorujcych, take naterenie posiadoci prywatnych; wSzwecji, codo zasady wymagane jest zezwolenie nazainstalowanie kamery monitorujcej miejsce publiczne. Odpowiednie zezwolenie wydawane jest przez urzd wojewdzki, ktry jest jednoczenie organem nadzorujcym funkcjonowanie monitoringu wizyjnego; wWielkiej Brytanii wprowadzono obowizek informowania oobecnoci kamer. Takie informacje musz by widoczne iczytelne oraz zawiera dane operatora systemu monitoringu. Znaki musz by stosowane przez wszystkie podmioty korzystajce zmonitoringu. Gdy osob uchwycon przez monitoring da si zidentyfikowa, nagranie traktowane jest jak dane osobowe. Wtakiej sytuacji przetwarzanie danych musi by zgodne zzasadami wyraonymi wustawie oochronie danych isuy jednemu zwymienionych wniej celw. W Polsce natomiast, brak jest systemowych rozwiza prawnych, ktre ustanawiayby zasady dotyczce prowadzenia monitoringu miejsc publicznych. Uregulowania wtym zakresie dotycz prowadzenia monitoringu przez stra gminn (miejsk), ktre swym zakresem podmiotowym nie obejmuj innych podmiotw, jednostek prowadzcych monitoring miejsc publicznych. Stra gminna (miejska), prowadzenie monitoringu, ewidencji wyposaenia, obowizki wynikajce zustawy oochronie danych osobowych doprowadzonego monitoringu W myl art.6 ustawy ostraach gminnych (miejskich), stra gminna jest jednostk organizacyjn gminy, ktra moe by umiejscowiona wstrukturze urzdu gminy. Stra kieruje komendant (art.7), ktrego przeoonym jest wjt, burmistrz (prezydent miasta). Szczegow struktur organizacyjn stray okrela regulamin stray nadawany przez rad gminy, aw przypadku umiejscowienia stray wstrukturze urzdu, przez wjta, burmistrza (prezydenta) miasta art.8 ust.2 ww. ustawy. Zgodnie zart.11 ust.2 ustawy ostraach gminnych (miejskich), zprawa doobserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych stra moe korzysta wzwizku zrealizowanymi zadaniami okrelonymi wart.11 ust.170 iart.1071 pod warunkiem, e czynnoci tes niezbdne dowykonywania zada oraz wcelu:
70 Zgodnie zart.11 ust.1 ustawy ostraach dozada stray naley wszczeglnoci:

1) o  chrona spokoju iporzdku wmiejscach publicznych, 2)  czuwanie nad porzdkiem ikontrola ruchu drogowego wzakresie okrelonym wprzepisach oruchu drogowym, 2a) k  ontrola publicznego transportu zbiorowego wzakresie okrelonym wart.45 ust.1 ustawy zdnia 16grudnia 2010r. opublicznym transporcie zbiorowym (Dz.U. Nr5, poz.13 zezm.), 3) w  spdziaanie zwaciwymi podmiotami wzakresie ratowania ycia izdrowia obywateli, pomocy wusuwaniu awarii technicznych iskutkw klsk ywioowych oraz innych miejscowych zagroe, 4) z  abezpieczenie miejsca przestpstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsc zagroonych takim zdarzeniem przed dostpem osb postronnych lub zniszczeniem ladw idowodw, domomentu przybycia waciwych sub, atake ustalenie, wmiar moliwoci, wiadkw zdarzenia, 5)  ochrona obiektw komunalnych iurzdze uytecznoci publicznej, 6)  wspdziaanie zorganizatorami iinnymi subami wochronie porzdku podczas zgromadze iimprez publicznych, 7)  doprowadzanie osb nietrzewych doizby wytrzewie lub miejsca ich zamieszkania, jeeli osoby tezachowaniem swoim daj powd dozgorszenia wmiejscu publicznym, znajduj si wokolicznociach zagraajcych ich yciu lub zdrowiu albo zagraaj yciu izdrowiu innych osb, 8)  informowanie spoecznoci lokalnej ostanie irodzajach zagroe, atake inicjowanie iuczestnictwo wdziaaniach majcych nacelu zapobieganie popenianiu przestpstw iwykrocze oraz zjawiskom kryminogennym iwspdziaanie wtym zakresie zorganami pastwowymi, samorzdowymi iorganizacjami spoecznymi, 9)  konwojowanie dokumentw, przedmiotw wartociowych lub wartoci pieninych dla potrzeb gminy. 71 Zgodnie zart.10 ustawy ostraach gminnych (miejskich), stra wykonuje zadania wzakresie ochrony porzdku publicznego wynikajce zustaw iaktw prawa miejscowego. Zadania tewykonuj pracownicy stray, poukoczeniu zwynikiem pozytywnym szkolenia podstawowego, oktrym mowa wart.25 ustawy.

39

za cznik nr 1
1) utrwalenia dowodw popenienia przestpstwa lub wykroczenia, 2) przeciwdziaania przypadkom naruszania spokoju iporzdku wmiejscach publicznych, 3) ochrony obiektw komunalnych iurzdze uytecznoci publicznej. Ponadto stra przy wykonywaniu tych czynnoci, stosownie doart.12 ust.1a ustawy ostraach gminnych (miejskich) ma obowizek respektowania godnoci ludzkiej oraz przestrzegania iochrony praw czowieka. Czynnoci tepowinny by wykonywane wsposb moliwie najmniej naruszajcy dobra osobiste osoby, wobec ktrej zostaj podjte. Rada Ministrw, napodstawie delegacji ustawowej zawartej wart.11 ust.3 ustawy ostraach gminnych, wydaa rozporzdzenie wsprawie sposobu obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych przez stra gminn (miejsk). Zgodnie ztym rozporzdzeniem stra gminna (miejska) realizuje prawo doobserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych, wsposb: 1) zdalny przy uyciu urzdze umoliwiajcych przekazywanie obrazu zdarze naodlego; 2) bezporedni wprzypadku prowadzenia przez stranika gminnego (miejskiego) obserwacji irejestracji obrazu wmiejscu zdarzenia. Zgodnie z2 przywoanego rozporzdzenia stra ma obowizek dokumentowania przebiegu czynnoci obserwowania irejestrowania obrazu zdarze wmiejscach publicznych: 1) dat, godzin rozpoczcia izakoczenia czynnoci; 2) imi inazwisko oraz stanowisko osoby dokumentujcej; 3) opis zdarzenia naruszajcego porzdek publiczny, zewskazaniem miejsca iwyniku obserwacji. Zarejestrowany obraz zdarze, niezawierajcy dowodw pozwalajcych nawszczcie postpowania karnego albo postpowania wsprawach owykroczenia lub dowodw majcych znaczenie dla tych postpowa, przechowuje si przez okres nie krtszy ni 20 dni oddaty dokonania nagrania inie duszy ni 60 dni, anastpnie podlega on zniszczeniu. Zczynnoci tej sporzdza si notatk subow. Notatka subowa powinna zawiera wszczeglnoci: czas imiejsce zarejestrowanego obrazu zdarze podlegajcego zniszczeniu; sposb zniszczenia; imi, nazwisko istanowisko subowe osoby dokonujcej zniszczenia; czas imiejsce zniszczenia; podpis osoby dokonujcej zniszczenia. Zgodnie zart.9a ust.1 pkt2 i3 ustawy ostraach gminnych (miejskich), stra prowadzi ewidencj wyposaenia, wtym rodkw przymusu bezporedniego, broni palnej, urzdze samoczynnie ujawniajcych irejestrujcych naruszenia przepisw ruchu drogowego, rodkw technicznych sucych doobserwowania irejestrowania obrazu zdarze wmiejscach publicznych, pojazdw, ewidencj wynikw dziaa stray. Stosowanie dorozporzdzenia Ministra Spraw Wewntrznych iAdministracji zdnia 12listopada 2009 r. wsprawie zakresu isposobu prowadzenia przez strae gminne (miejskie) ewidencji etatw, wyposaenia oraz wynikw dziaa stray72, ewidencj etatw iwyposaenia prowadzi si woparciu odane liczbowe wedug stanu nadzie aktualizacji, aewidencj wynikw dziaa stray prowadzi si woparciu odane liczbowe, aw przypadku mandatw karnych woparciu odane liczbowe ikwotowe, zaokres oddnia 1stycznia dodnia aktualizacji wdanym roku (3ust.1i2). Stra ma obowizek aktualizacji danych zawartych wewidencji nabieco, nie rzadziej ni raz nap roku, wedug stanu nadzie 30czerwca i31grudnia (4).

72 Dz.U. z2013 r., poz.639.

40

za cznik nr 1
Wzr ewidencji, okrelony wzaczniku dorozporzdzenia, przewiduje obowizek wykazania wniej liczby m.in. rodkw technicznych sucych doobserwowania irejestrowania obrazu zdarze wmiejscach publicznych. W zakresie nagra obrazw zmonitoringu, jako zbioru danych osobowych (utrwalonego wizerunku osoby, sposobu zachowywania si), Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych73 stwierdzi m.in., e jeeli monitoring suy jedynie dopodgldu danego miejsca, anagranie nie jest zachowywane natwardym dysku komputera czy jakimkolwiek innym noniku, towwczas trudno mwi oprzetwarzaniu danych osobowych. Zdanymi osobowymi mamy natomiast doczynienia wwczas, gdy obraz zkamer zawiera wizerunki osb ijest utrwalony wsystemie monitoringu naelektronicznym noniku. Wprzypadku, gdy taki zestaw danych zostanie skatalogowany poprzez przyporzdkowanie indeksw dofragmentw nagra zawierajcych wizerunki osb, wwczas naley uzna, e jest tworzony zbir danych osobowych. Zdanymi osobowymi mamy doczynienia take wsytuacji, kiedy system, ktry jest instalowany rwnolegle zmonitoringiem, umoliwia powizanie konkretnych nagra zkonkretn osob. Organy odpowiedzialne zagromadzenie iprzechowywanie zapisw zkamer musz stosowa si wprost doprzepisw ustawy oochronie danych osobowych, co- biorc pod uwag specyfik monitoringu wizyjnego nie jest zadaniem atwym. Nie zawsze wiadomo naprzykad, jak zastosowa przepisy dotyczce obowizkw administratora danych, wrd ktrych wymieni mona obowizek informacyjny, jak rwnie uprawnie osb, ktrych dane dotycz (chociaby ich prawo dodania uzupenienia czy uaktualnienia danych). Fakt, e zapisy zmonitoringu miejskiego nie zawsze szwizane zprzetwarzaniem danych osobowych wcale nie zwalnia organy, ktre sw ich posiadaniu, zobowizku zabezpieczania takich informacji przed dostpem osb nieuprawnionych. Kontrole przeprowadzone przez GIODO wwybranych straach miejskich wykazay, e wzwizku zwykonywaniem zada okrelonych wustawie ostraach gminnych, strae testosuj systemy monitoringu wizyjnego wcelu obserwowania irejestrowania obrazu zdarze wmiejscach publicznych. Przy uyciu systemw monitoringu wizyjnego strae miejskie utrwalay m.in.nastpujce informacje: wizerunek osb, informacje osposobie zachowania si osb oraz ich obecnoci wokrelonych miejscach, atake numery rejestracyjne pojazdw. Strae dokonuj identyfikacji osoby, ktrej wizerunek zosta zarejestrowany przez system monitoringu wizyjnego wycznie wprzypadku, gdy osoba tanaruszya przepisy prawa. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, wwyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzi, e zbieranie danych przy uyciu systemw monitoringu wizyjnego przez strae miejskie odbywa si wcelach zwizanych zewentualn identyfikacj osb, ktrych tedane dotycz. Strae miejskie dysponujc uprawnieniami wynikajcymi zustawy ostraach gminnych, wtym posiadajc prawo dostpu doinformacji zawartych wCentralnej Ewidencji Pojazdw iKierowcw, maj moliwo ustalenia tosamoci osb, ktrych dane zostay zarejestrowane przez system monitoringu wizyjnego. Zatem informacje tenaley uzna zadane osobowe wrozumieniu art.6 ustawy oochronie danych osobowych. Wskaza, e dostp dodanych osobowych, przetwarzanych przez strae miejskie wsystemach monitoringu wizyjnego, by moliwy wedug kryterium miejsca zdarzenia (obraz zkadej zkamer monitoringu by zapisywany naodrbnej ciece
73 Opracowanie pt. Zagadnienia dotyczce monitoringu wizyjnego wdziaalnoci Biura GIODO,
ww.giodo.gov.pl/plik/id_p/2872/j/pl/

41

za cznik nr 1
wyodrbnionym obszarze nadysku komputera) oraz chronologicznie wedug kryterium daty iczasu zdarzenia, copozwala uzna taki zbir zazbir danych osobowych wrozumieniu art.7 pkt1 ustawy oochronie danych osobowych. Zgodnie zustaw oochronie danych osobowych (art.7) ilekro wustawie jest mowa o: 1) zbiorze danych rozumie si przez tokady posiadajcy struktur zestaw danych ocharakterze osobowym, dostpnych wedug okrelonych kryteriw, niezalenie odtego, czy zestaw ten jest rozproszony lub podzielony funkcjonalnie, 2) przetwarzaniu danych rozumie si przez tojakiekolwiek operacje wykonywane nadanych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostpnianie iusuwanie, azwaszcza te, ktre wykonuje si wsystemach informatycznych, 2b) zabezpieczeniu danych wsystemie informatycznym rozumie si przez towdroenie ieksploatacj stosownych rodkw technicznych iorganizacyjnych zapewniajcych ochron danych przed ich nieuprawnionym przetwarzaniem, 3) usuwaniu danych rozumie si przez tozniszczenie danych osobowych lub tak ich modyfikacj, ktra nie pozwoli naustalenie tosamoci osoby, ktrej dane dotycz, 4) administratorze danych rozumie si przez toorgan, jednostk organizacyjn, podmiot lub osob, oktrych mowa wart.3 (m.in. organw samorzdu terytorialnego oraz dopastwowych ikomunalnych jednostek organizacyjnych) decydujce ocelach irodkach przetwarzania danych osobowych. Administrator danych jest obowizany zastosowa rodki techniczne iorganizacyjne zapewniajce ochron przetwarzanych danych osobowych odpowiedni dozagroe oraz kategorii danych objtych ochron, a wszczeglnoci powinien zabezpieczy dane przed ich udostpnieniem osobom nieupowanionym, zabraniem przez osob nieuprawnion, przetwarzaniem znaruszeniem ustawy oraz zmian, utrat, uszkodzeniem lub zniszczeniem. Zobowizany jest rwnie do: prowadzenia dokumentacji opisujcej sposb przetwarzania danych oraz rodki techniczne iorganizacyjne zapewniajce ochron przetwarzanych danych, wyznaczenia administratora bezpieczestwa informacji, nadzorujcego przestrzeganie zasad ochrony, chyba e sam wykonuje teczynnoci (art.36 ustawy oochronie danych osobowych), prowadzenia ewidencji osb upowanionych doprzetwarzania danych osobowych (art.39 ust.1), ktra powinna zawiera: imi inazwisko osoby upowanionej; dat nadania iustania oraz zakres upowanienia doprzetwarzania danych osobowych; identyfikator, jeeli dane sprzetwarzane wsystemie informatycznym. Doprzetwarzania danych mog by dopuszczone wycznie osoby posiadajce upowanienie nadane przez administratora danych (art.37 ustawy oochronie danych osobowych), osoby te, sobowizane zachowa wtajemnicy tedane osobowe oraz sposoby ich zabezpieczenia (art.39 ust.2 ustawy oochronie danych osobowych). Administrator danych jest obowizany zgosi zbir danych dorejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych, zwyjtkiem przypadkw okrelonych wustawie oraz kad zmian informacji zawartej wzgoszeniu wterminie 30 dni oddnia jej dokonania. Zgoszenie zbioru danych dorejestracji (art.41 ustawy oochronie danych osobowych) powinno zawiera: wniosek owpisanie zbioru dorejestru zbiorw danych osobowych, oznaczenie administratora danych iadres jego siedziby lub miejsca zamieszkania, wtym numer identyfikacyjny rejestru podmiotw gospodarki narodowej, jeeli zosta mu nadany, oraz podstaw prawn upowaniajc doprowadzenia zbioru, aw przypadku powierzenia przetwarzania danych

42

za cznik nr 1
podmiotowi, oktrym mowa wart.31, lub wyznaczenia podmiotu, oktrym mowa wart.31a, oznaczenie tego podmiotu iadres jego siedziby lub miejsca zamieszkania, cel przetwarzania danych, opis kategorii osb, ktrych dane dotycz, oraz zakres przetwarzanych danych, sposb zbierania oraz udostpniania danych, informacj oodbiorcach lub kategoriach odbiorcw, ktrym dane mog by przekazywane, opis rodkw technicznych iorganizacyjnych zastosowanych wcelach okrelonych wart.36-39, informacj osposobie wypenienia warunkw technicznych iorganizacyjnych, okrelonych wprzepisach, oktrych mowa wart.39a, informacj dotyczc ewentualnego przekazywania danych dopastwa trzeciego. Zgodnie zustaw oochronie danych osobowych (art.52), kto administrujc danymi narusza choby nieumylnie obowizek zabezpieczenia ich przed zabraniem przez osob nieuprawnion, uszkodzeniem lub zniszczeniem, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci doroku. Kto bdc dotego obowizany nie zgasza dorejestracji zbioru danych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci doroku (art.53). Minister Spraw Wewntrznych iAdministracji rozporzdzeniem zdnia 29kwietnia 2004r.74 okreli: sposb prowadzenia izakres dokumentacji opisujcej sposb przetwarzania danych osobowych oraz rodki techniczne iorganizacyjne zapewniajce ochron przetwarzanych danych osobowych odpowiedni dozagroe oraz kategorii danych objtych ochron; podstawowe warunki techniczne iorganizacyjne, jakim powinny odpowiada urzdzenia isystemy informatyczne suce do przetwarzania danych osobowych; wymagania w zakresie odnotowywania udostpniania danych osobowych ibezpieczestwa przetwarzania danych osobowych. Natomiast rozporzdzeniem zdnia 11grudnia 2008 r.75 okreli wzr zgoszenia zbioru danych dorejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych. Wsppraca stray gminnych (miejskich) zPolicj Obowizek wsppracy stray gminnych (miejskich) zPolicj powstaje wchwili utworzenia stray gminnej (miejskiej) iprzekazania uchway powoujcej stra waciwemu terytorialnie komendantowi wojewdzkiemu (Stoecznemu) Policji76. Wtym celu wjt, burmistrz (prezydent miasta) moe zawiera zwaciwym terytorialnie komendantem Policji porozumienie owsppracy stray iPolicji77. Wsppraca Policji istray ma polega wszczeglnoci na78: 1) staej wymianie informacji ozagroeniach wystpujcych naokrelonym terenie wzakresie bezpieczestwa ludzi imienia, spokoju iporzdku publicznego, 2) zorganizowaniu systemu cznoci Policji istray, uwzgldniajcego lokalne potrzeby imoliwoci oraz zapewniajcego utrzymanie staej cznoci midzy jednostkami Policji istray, 3) koordynowaniu rozmieszczenia sub policyjnych istray, zuwzgldnieniem zagroe wystpujcych nadanym terenie,
74 Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji 75 76 77 78

przetwarzania danych osobowych oraz warunkw technicznych iorganizacyjnych, jakim powinny odpowiada urzdzenia isystemy informatyczne suce doprzetwarzania danych osobowych (Dz.U. Nr100, poz.1024). Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych iAdministracji zdnia 11grudnia 2008 r. wsprawie wzoru zgoszenia zbioru danych dorejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych (Dz.U. Nr229, poz.1536). 1 rozporzdzenia wsprawie form wsppracy stray gminnej (miejskiej) zPolicj oraz sposobu informowania wojewody otej wsppracy. Art.9 ust.4 ustawy ostraach gminnych. Art.9 ust.5 ustawy ostraach gminnych.

43

za cznik nr 1
4) wsplnym prowadzeniu dziaa porzdkowych wcelu zapewnienia spokoju iporzdku wmiejscach zgromadze, imprez artystycznych, rozrywkowych isportowych, atake winnych miejscach publicznych, 5) organizowaniu wsplnych szkole oraz wicze policjantw istranikw gminnych (miejskich), 6) wymianie informacji wzakresie obserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych. Wsppraca wtym zakresie, zgodnie zrozporzdzeniem wsprawie form wsppracy stray gminnej zPolicj (2) jest realizowana wszczeglnoci przez: 1) okresowe spotkania komendantw lub osb przez nich wyznaczonych, wcelu dokonywania ocen zagroenia bezpieczestwa ludzi oraz porzdku ibezpieczestwa publicznego, atake wytyczania wsplnych zada (ktre powinny si odbywa nie rzadziej ni raz nakwarta), 2) wzajemne, biece konsultacje wzakresie wykonywanych zada, 3) organizowanie odpraw wprzypadku koniecznoci podjcia wsplnych zada stray iPolicji, 4) wyznaczenie stranikw gminnych (miejskich) ipolicjantw doutrzymywania biecych kontaktw. Nadzr wojewody nad stra gminn (miejsk), jednostkami samorzdu terytorialnego, Policj Wojewoda jest organem nadzoru nad dziaalnoci jednostek samorzdu terytorialnego iich zwizkw pod wzgldem legalnoci. Wojewoda kontroluje pod wzgldem legalnoci, gospodarnoci irzetelnoci wykonywanie przez organy samorzdu terytorialnego zada zzakresu administracji rzdowej, realizowanych przez nie napodstawie ustawy lub porozumienia zorganami administracji rzdowej (art.3 ustawy owojewodzie iadministracji rzdowej wwojewdztwie). Wojewoda sprawuje nadzr nad dziaalnoci jednostek samorzdu terytorialnego iich zwizkw nazasadach okrelonych wodrbnych ustawach (art.12 ww. ustawy). Sprawy porzdku publicznego ibezpieczestwa obywateli nale zgodnie zart.7 ust.1 pkt14 ustawy osamorzdzie gminnym dozada wasnych gminy. Zgodnie zustaw zdnia 8marca 1990 r. osamorzdzie gminnym, wojewoda ma prawo da informacji idanych, dotyczcych organizacji ifunkcjonowania gminy, niezbdnych dowykonywania przysugujcych mu uprawnie nadzorczych (art.88). Oglny zakres kompetencji wojewody wzakresie zapewnienia porzdku publicznego wynika zart.22 ustawy owojewodzie iadministracji rzdowej wwojewdztwie, ktra jako jedno zdziaa wojewody wskazuje zapewnienie wspdziaania wszystkich organw administracji rzdowej isamorzdowej dziaajcych wwojewdztwie ikierowanie ich dziaalnoci wzakresie zapobiegania zagroeniom ycia, zdrowia lub mienia oraz zagroeniom rodowiska, bezpieczestwa pastwa iutrzymania porzdku publicznego, atake zapobiegania klskom ywioowym iinnym nadzwyczajnym zagroeniom oraz zwalczanie iusuwanie ich skutkw, nazasadach okrelonych wodrbnych ustawach. Uprawnienia wojewody wzakresie nadzoru nad straami gminnymi (miejskimi) reguluje ustawa ostraach gminnych. Zgodnie zt ustaw nadzr nad dziaalnoci stranikw gminnych (miejskich), wzakresie dziaa okrelonych wart.9 ust.2 pkt1-3 ustawy ostraach gminnych, sprawuje wojewoda przy pomocy komendanta wojewdzkiego (Stoecznego) Policji dziaajcego

44

za cznik nr 1
wjego imieniu79. Wrd ww. zada znajduje si odwoanie douprawnie okrelonych wart.12 ustawy ostraach gminnych, aw tym przepisie, zkolei, odwoanie doart.11ust.2 tej ustawy przyznajcego straom gminnym prawo doobserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych wprzypadku, gdy czynnoci tes niezbdne dowykonywania zada wcelach okrelonych wtej ustawie. Zpowyszego naley wnioskowa, i nadzr wojewody nad dziaalnoci stray gminnej obejmuje wykonywanie uprawnienia doobserwowania irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych. Nadzr fachowy nad straami gminnymi wykonywany przez wojewod przy pomocy komendanta wojewdzkiego Policji zwizany jest zpolicyjnym charakterem zada stray. Wykonywanie zadania ochrony porzdku publicznego przez gminy zapomoc ich stray, suy zatem nie tylko dobru lokalnej wsplnoty samorzdowej, lecz take ma istotne znaczenie dla realizacji tej funkcji wskali caego pastwa (zapewnienie ochrony porzdku publicznego wpastwie). Wzmocnienie uprawnie stray wzakresie m.in. obsugi systemu monitoringu wizyjnego zapewniajcego obserwacj irejestracj obrazu miejsc objtych nadzorem kamer powoduje konieczno zapewnienia moliwoci efektywnego sprawowania nadzoru fachowego oraz wspdziaania stray gminnych zPolicj. Wojewoda sprawuje rwnie nadzr wzakresie prawidowo prowadzenia przez stra gminn ewidencji wyposaenia, wtym rodkw technicznych sucych odobserwowania irejestrowania obrazu zdarze wmiejscach publicznych, pojazdw, wynikw dziaa stray (art.9 ust. 2 pkt3 wzwizku zart.9a ust.1 pkt2 i3 ustawy ostraach gminnych). Formy sprawowanego nadzoru precyzuje art.9 ust.3 ustawy ostraach gminnych wymieniajc: przeprowadzanie okresowych lub doranych kontroli, obejmujcych caoksztat (kontrole kompleksowe) lub cz spraw poddanych nadzorowi (kontrole problemowe), wydawanie zalece pokontrolnych oraz kontrol prawidowoci iterminowoci ich realizacji (kontrole sprawdzajce), podejmowanie innych czynnoci zmierzajcych dousunicia stwierdzonych uchybie izapobiegania ich powstawaniu. Tryb sprawowanego nadzoru, aw szczeglnoci dziaalnoci kontrolnej, okrela rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych zdnia 21grudnia 2009r. wsprawie trybu sprawowania nadzoru nad dziaalnoci stray gminnych (miejskich) wydane napodstawie delegacji zawartej wart.9 ust.6 ustawy ostraach gminnych. Wojewoda wporozumieniu zkomendantem wojewdzkim (Stoecznym) Policji sporzdza plan kontroli okresowych narok kalendarzowy, wterminie dodnia 30listopada poprzedniego roku (3). Wrazie potrzeby, wojewoda wporozumieniu zkomendantem wojewdzkim (Stoecznym) Policji moe zarzdzi kontrol doran (4). Kontrole przeprowadzaj, wyznaczeni przez komendanta wojewdzkiego (Stoecznego) Policji funkcjonariusze Policji lub pracownicy komendy wojewdzkiej (Stoecznej) Policji. Wojewoda wcelu zapewnienia zgodnego zprawem dziaania stray funkcjonujcych naterenie wojewdztwa dokonuje oceny wynikw kontroli przeprowadzonych wdanym roku isporzdza wnioski dla tych stray (13).
79 To zaoenie jest zgodne z pogldem wypowiedzianym przez Trybuna Konstytucyjny, ktry w wyroku z dnia 4 maja 1998r.

(sygn. K 38/97), stwierdzi, e utrzymanie porzdku publicznego na terenie gminy jest tego rodzaju zadaniem wasnym o charakterze publicznym, ktrego wypenianie nakada na organy gmin obowizki inne, ni te, jakie s nastpstwem wykonywania zada wasnych o charakterze gospodarczym. Trybuna Konstytucyjny doda dalej, e uprawnienia stray gminnych maj charakter policyjny, a wic su take realizacji zada publicznych pastwa, nie zmienia faktu, i tworzone s one i dziaaj dla ochrony porzdku na terenie gmin, speniajc rol suebn wobec spoecznoci lokalnych (art. 1 ustawy).

45

za cznik nr 1
Zgodnie zart.9 ust.1 ustawy ostraach gminnych (miejskich), wsprawach, wktrych nadzr nie zosta przypisany wojewodzie, zwizanych zdziaalnoci stray gminnych (miejskich) nadzr nad dziaalnoci stranikw naley dowjta (burmistrza, prezydenta miasta), waciwego miejscowo dla dziaania stray. Istotn rzecz zpunktu widzenia funkcjonowania Policji wstrukturze administracji rzdowej wwojewdztwie jest tak zwane uprawnienie informacyjne wojewody wobec Policji. Oznacza to, e komendant wojewdzki Policji corocznie skada wojewodzie zbiorcze informacje zobszaru wojewdztwa owsppracy pomidzy straami gminnymi aPolicj, napodstawie informacji owsppracy otrzymanych odkomendantw stray oraz waciwych terytorialnie komendantw Policji (4 rozporzdzenia wsprawie form wsppracy stray gminnej zPolicj). Wymg ten daje wojewodzie moliwo zapoznania zestanem tej wsppracy, atake pozwala napodjcie dziaa wcharakterze zwierzchnika-koordynatora, wobec danego komendanta, celem realizacji obowizku wsppracy pomidzy Policj astra gminn.

46

za cznik nr 2 Informacja ordach danych iustale stanowicych podstaw sporzdzenia informacji

Podstaw sporzdzenia informacji owynikach kontroli funkcjonowania miejskiego monitoringu wizyjnego ijego wpyw napopraw bezpieczestwa publicznego byy wszczeglnoci wystpienia pokontrolne skierowane do31 jednostek objtych kontrol, wtym doszeciu wojewodw, szeciu komendantw stray miejskiej, 18 burmistrzw/prezydentw miast oraz doDyrektora Zakadu Obsugi Systemu Monitoringu. W trakcie kontroli korzystano zpomocy biegego wdziedzinie prawa samorzdowego, wcelu wydania iprzedstawienia opinii prawnej dotyczcej legalnoci prowadzenia przez inne, ni strae gminne, jednostki organizacyjne gminy lub inne podmioty dziaajce nazlecenie gminy miejskiego systemu monitoringu wizyjnego (obserwacji irejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze wmiejscach publicznych). Formuujc uwagi iwnioski dotyczce potrzeby uregulowania zasad prowadzenia miejskiego monitoringu wizyjnego wykorzystano, poza ustaleniami kontrolnymi, Pismo Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych doMinistra Spraw Wewntrznych iAdministracji zdnia 24marca 2010 r. znak DOLiS-035-2114/09 oraz pismo Rzecznika Praw Obywatelskich doMinistra Spraw Wewntrznych zdnia 12marca 2013 r. znak RPO-647548-I/10/KM. Przy opracowaniu treci Zacznika nr1 Charakterystyka stanu prawnego oraz uwarunkowa ekonomicznych iorganizacyjnych korzystano zdostpnych winternecie artykuw tj.: a) F  undacja Panoptykon Monitoring wpolskich miastach woczach spoeczestwa wzakresie wynikw analiz danych dotyczcych miejskiego monitoringu wizyjnego otrzymanych od335 miast nawnioski oudostpnienie informacji publicznej. b) F  undacja Panoptykon Regulacje prawne monitoringu wizyjnego, zarys rozwiza przyjtych wrnych pastwach wzakresie przedstawienia przykadowych rozwiza prawnych dotyczcych funkcjonowania miejskiego monitoringu wizyjnego.

47

za cznik nr 3 Wykaz najwaniejszych aktw normatywnych dotyczcych skontrolowanej dziaalnoci

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej zdnia 2kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr78, poz.483 zezm.). 2. Ustawa zdnia 8marca 1990 r. osamorzdzie gminnym (Dz.U. z2013 r., poz.594 zezm.). 3. Ustawa zdnia 29sierpnia 1997 r. ostraach gminnych (Dz.U. 2013 r., poz.1383). 4. Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rzdowej w wojewdztwie (Dz.U. Nr31, poz.206 zezm.). 5. Ustawa zdnia 6kwietnia 1990 r. oPolicji (Dz.U. z2011 r. Nr287, poz.1687 zezm.). 6. Ustawa zdnia 29stycznia 2004 r. Prawo zamwie publicznych (Dz.U. z2013 r., poz.907 zezm.). 7. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz.926 zezm.). 8. Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 21 grudnia 2009 r. wsprawie trybu sprawowania nadzoru nad dziaalnoci stray gminnych (miejskich) (Dz.U. Nr220, poz.1733 zezm.). 9. Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 18 grudnia 2009 r. w sprawie form wsppracy stray gminnej (miejskiej) z Policj oraz sposobu informowania wojewody otej wsppracy (Dz.U. Nr220, poz.1732). 10. Rozporzdzenie Rady Ministrw zdnia 16grudnia 2009 r. wsprawie sposobu obserwowania i rejestrowania przy uyciu rodkw technicznych obrazu zdarze w miejscach publicznych przez stra gminn (miejsk) (Dz.U. Nr220, poz.1720). 11. Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 12 listopada 2009 r. wsprawie zakresu isposobu prowadzenia przez strae gminne (miejskie) ewidencji etatw, wyposaenia oraz wynikw dziaa stray (Dz.U. z2013 r., poz.639). 12. Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunkw technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiada urzdzenia i systemy informatyczne suce doprzetwarzania danych osobowych (Dz.U. Nr100, poz.1024). 13. Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 11 grudnia 2008 r. wsprawie wzoru zgoszenia zbioru danych dorejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych (Dz.U. Nr229, poz.1536).

48

za cznik nr 4 Wykaz skontrolowanych jednostek iosb kierujcych tymi jednostkami oraz jednostek organizacyjnych NIK, ktre przeprowadziy kontrole, atake ocen skontrolowanej dziaalnoci zawartych wwystpieniach pokontrolnych
Ocena skontrolowanej dziaalnoci, zawarta wwystpieniu pokontrolnym NIK P(n) P(n) N P Ocena opisowa P P(n) P(n) P P Ocena opisowa P(n) P(n) P P(n) P P(n) P(n) P P P(n) N P P(n) P(n) Delegatura w Poznaniu Delegatura w odzi Delegatura w Lublinie Delegatura w Kielcach Delegatura wKatowicach Jednostka organizacyjna NIK, przeprowadzajca kontrol

Lp.

Jednostka kontrolowana

Imi inazwisko kierownika jednostki kontrolowanej

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25.

lski Urzd Wojewdzki wKatowicach Urzd Miasta wKatowicach Urzd Miejski wZabrzu witokrzyski Urzd Wojewdzki wKielcach Urzd Miasta wKielcach Stra Miejska wKielcach Urzd Miasta wOstrowcu witokrzyskim Stra Miejska wOstrowcu witokrzyskim Urzd Miejski wStarachowicach Lubelski Urzd Wojewdzki wLublinie Urzd Miasta Kranik Urzd Miejski wcznej Urzd Miasta Zamo Stra Miejska Miasta Zamo dzki Urzd Wojewdzki wodzi Urzd Miejski wczycy Urzd Miejski wOzorkowie Urzd Miasta Sieradz Stra Miejska wSieradzu Wielkopolski Urzd Wojewdzki wPoznaniu Urzd Miejski wGnienie Urzd Miejski wNowym Tomylu Urzd Miasta Poznania Stra Miejska Miasta Poznania

Zygmunt ukaszczyk Piotr Uszok Magorzata Maka-Szulik Boentyna Paka-Koruba Wojciech Lubawski Wadysaw Kozie Jarosaw Wilczyski Andrzej Kaniewski Wojciech Bernatowicz Jolanta Szono-Koguc Mirosaw Wodarczyk TeodorKosiarski Marcin Zamoyski Krzysztof Adamczyk Jolanta Chemiska Andrzej Olszewski Jacek Socha Jacek Walczak Marek Pacyna Piotr Florek Jacek Kowalski Henryk Helwing Ryszard Grobelny Wojciech Ratman

Urzd Miasta wPiekarach lskich Stanisaw Korfanty

49

za cznik nr 4
Ocena skontrolowanej dziaalnoci, zawarta wwystpieniu pokontrolnym NIK N P P(n) P(n) P P(n) Delegatura wWarszawie

Lp.

Jednostka kontrolowana

Imi inazwisko kierownika jednostki kontrolowanej

Jednostka organizacyjna NIK, przeprowadzajca kontrol

26. 27. 28. 29. 30. 31.

Mazowiecki Urzd Wojewdzki wWarszawie Urzd Miejski wRadomiu Urzd Miasta wSiedlcach Stra Miejska wSiedlcach Urzd miasta stoecznego Warszawy Zakad Obsugi Systemu Monitoringu

Jacek Kozowski Andrzej Kosztowniak Wojciech Kudelski Sawomir Garucki Hanna Gronkiewicz-Waltz Jacek Gniadek

* Skala ocen: pozytywna (P), pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidowoci P(n), negatywna (N).

50

za cznik nr 5 Zestawienia danych liczbowych

Tabela nr1 Zestawienie wydatkw namiejski system monitoringu wizyjnego wlatach 20102012
Wydatki nabudow modernizacj/ modernizacj miejskiego systemu monitoringu wlatach 20102012 (tys.z) 0 1345 1729 836 12,81 1240,3 374,8 332,9 23 79,4 288,2 8484 0 0 3415,5 1067,8 210 19438,71 cznie wydatki namiejski system monitoringu wizyjnego wlatach 20102012 (tys.z) 1641,69 1036,9 1954,7 2566 1648 449,81 1741,4 625,3 374,9 452,9 101,33 308,7 13276,6 767,4 92 45515,3 6760,28 978,2 80291,41

Monitoring miejski w Zabrzu Piekarach lskich Katowicach Kielcach Ostrowcu witokrzyskim Starachowicach Zamociu cznej Kraniku Sieradzu Ozorkowie czycy Poznaniu Gnienie Nowym Tomylu Warszawie Radomiu Siedlcach Razem

51

za cznik nr 5
Tabela nr2 Liczba kamer wchodzcych wskad poszczeglnych miejskich systemw monitoringu. Budowa irozbudowa miejskich systemw monitoringu
Zwikszenie liczby kamer 0 0 16 34 0 0 60 3 1 1 10 1 84 0 0 17 0 4 231

Monitoring miejski w Zabrzu Piekarach lskich Katowicach Kielcach Ostrowcu witokrzyskim Starachowicach Zamociu cznej Kraniku Sieradzu Ozorkowie czycy Poznaniu Gnienie Nowym Tomylu Warszawie Radomiu Siedlcach Razem

Liczba kamer 2010 r. 24 18 30 61 70 16 11 7 24 16 0 8 167 13 6 306 61 8 846

Liczba kamer 2012 24 18 46 95 70 16 71 10 25 17 10 9 251 13 6 323 61 12 1077

52

za cznik nr 5
Tabela nr3 Zestawienie kosztw funkcjonowania liczby obsugi iliczby kamer miejskiego systemu monitoringu
Koszty funkcjonowania miejskiego systemu monitoringu wizyjnego wlatach 20102012 Monitoring miejski w (wtys.z) w tym: osobowe (wynagrodzenia zpochodnymi (wtys.z) 1114 790 w tym: eksploatacyjne (tys.z) 528 247 liczba kamer Obsuga systemu (liczba etatw)

Zabrzu Piekarach lskich

1642 1037

24 18

Wydzia Urzdu Miasta (11 osoby cywilne) Firma ochroniarska zewntrzna

Katowicach

610

610

System monitoringu skada si zpiciu niezalenych podsystemw obsugiwanych przez rne podmioty 2010 r. 30 m.in. stranikw 2011 r. 30 miejskich, Policj, 2012 r. 46 operatorw zatrudnianych przez Klasztor Franciszkanw, operatorw firmy ochroniarskiej. Stra Miejska 2011 r. 61 (od XI.2011 r. 2012 r. 95 13 osoby cywilne) 70 16 Stra Miejska (5 stranicy miejscy) Stra Miejska (4 osoby cywilne)

Kielcach Ostrowcu witokrzyskim Starachowicach

837 812 437

630 756 368

207 56 69

Zamociu

501

469

32

Stra Miejska 2010 r. 11 2010r. i2011r. 2011 r. 31 5 osoby cywilne, 2012 r. 71 2012r. 6 osoby cywilne

cznej

250

212

Stra Miejska. Dowrzenia 2012r. dwie osoby cywilne ijeden 2010 r. 2011 r. 7 38 stranik miejski, 2012 r. 10 odpadziernika 2012r. trzy osoby cywilne ijeden stranik miejski 42 2010 r. 2011r. 24 dyurny Stay 2012 r. 25 Miejskiej 2010 r. 2011r. 16 dyurny Stray 2012 r. 17 Miejskiej

Kraniku

42

Sieradzu

430

342

88

53

za cznik nr 5

Koszty funkcjonowania miejskiego systemu monitoringu wizyjnego wlatach 20102012 Monitoring miejski w (wtys.z) w tym: osobowe (wynagrodzenia zpochodnymi (wtys.z) 22 w tym: eksploatacyjne (tys.z) 0,3 liczba kamer Obsuga systemu (liczba etatw)

Ozorkowie

22

Stra Miejska 2011 r. 6 w 2012r. 1/2 etatu 2012 r. 10 osoba cywilna Stra Miejska 2010 r. 8 Stranik (rednio 2012 r. 9 ok. 4 godz. dziennie) Stra Miejska 2010r. rednio 38 (trzech stranikw i35 osoby cywilne) 2010 r. 167 2011r. rednio 39 2012 r. 251 (7 stranikw i32 osoby cywilne) 2012 rednio 37 (24 stranikw i13 osoby cywilne) 13 Stra Miejska 6 osoby cywilne

czycy

21

21

Poznaniu

4793

3923

870

Gnienie Nowym Tomylu

767 81,5

623 70,1

144 11,4

Stra Miejska 2010 r. 2012 r. 6 Jedna osoba cywilna 2013 r. 10 od2011 r. Zakad Obsugi Systemu Monitoringu 2010 r. 306 rednio 205 osb 2011 r. 318 wtym wcentrach 2012 r. 323 ogldowych rednio 185 osb Wydzia Urzdu Miasta 2010r. rednio 39 osb cywilnych 61 2011r. rednio 47 osb cywilnych 2012r. rednio 46 osb cywilnych Stra Miejska 2010 trzech 2010 r. 8 stranikw miejskich 2011 r. 11 2011 czterech 2012 r. 12 stranikw miejskich 2012 piciu stranikw miejskich

Warszawie

42100

37562

4538

Radomiu

5692

5293

399

Siedlcach

768

666

102

54

za cznik nr 5
Tabela nr4 Zestawienie zdarze zaobserwowanych przy pomocy miejskiego systemu monitoringu wizyjnego wlatach 20102013
Nieprawidowe parkowanie Zakcanie adu iporzdku publicznego Spoywanie alkoholu wmiejscach zabronionych Zanieczyszczenie terenu, wykr. porzdkowe Wamania dopojazdw Wamania doobiektw

amanie przepisw dot. handlu

Dewastacje mienia

Zdarzenia wruchu drogowym

Osoby nietrzewe

Pobicia irozboje

Inne zdarzenia

Kradziee

Monitoring miejski w

Warszawie Poznaniu Radomiu Gnienie Zamociu Kielcach Zabrzu Starachowicach Ostrowcu witokrzyskim Piekarach lskich Ozorkowie cznej Sieradzu Siedlcach czycy Nowym Tomylu Katowicach* Kraniku** Razem

0 0 0 1 1 0 1 1 0 285 2 0 2 4 0 0 0 0

55 0 4 10 0 0 2 1 1 31 0 0 2 11 0 0 0 1

2333 333 47 69 102 59 193 16 3 35 0 0 27 18 0 0 0 7

427 121 23 14 39 7 38 28 16 128 0 0 0 24 1 3 0 11

809 508 43 115 364 37 432 190 45 79 2 1 44 26 6 1 0 4

3396 240 2321 263 228 5 219 59 175 95 0 19 103 31 1 83 72 2

4737 4724 0 539 1189 598 1046 412 1392 131 0 54 189 55 11 11 10 6

17910 1249 126 181 301 179 582 103 53 47 0 7 67 117 43 0 149 1

0 3012 3240 61 302 58 8 215 168 25 0 19 60 32 15 4 30 1

0 9469 876 10923 413 142 293 172 370 1052 1682 1701 310 440 273 225 657 0

10430 53 0 178 7216 6946 153 1954 109 518 2 3 56 46 10 14 8 6

0 617 0 7 17 2 38 30 43 60 0 0 10 4 34 0 98 0 960

15697 5837 8053 23 1052 53 357 206 671 281 0 87 101 68 1 2 338 5

Razem 55794 26163 14733 12451 11224 8086 3362 3387 3046 2767 1688 1891 971 876 395 343 5204 44

297 118 3242 880 2706

7312 15104 21115 7250 28998 27702

32832 152425

* Suma zdarze (komrka razem) dane zlat 20112013 r. Poszczeglne rodzaje zdarze dane z2013 r. **Dane za2013 r.

55

za cznik nr 5
Tabela nr5 Zestawienie zdarze zaobserwowanych przy pomocy miejskiego systemu monitoringu wizyjnego w2013 r.
Nieprawidowe parkowanie Spoywanie alkoholu wmiejscach zabronionych Zanieczyszczenie terenu, wykr. porzdkowe

Wamania dopojazdw

Zakcanie adu iporzdku publicznego

Wamania doobiektw

amanie przepisw dot. handlu

Dewastacje mienia

Zdarzenia wruchu drogowym

Osoby nietrzewe

Pobicia irozboje

Inne zdarzenia

Kradziee

Monitoring miejski w

Warszawie Poznaniu Radomiu Gnienie Zamociu Kielcach Zabrzu Starachowicach Ostrowcu witokrzyskim Piekarach lskich Ozorkowie cznej Sieradzu Siedlcach czycy Nowym Tomylu Katowicach Kraniku Razem

0 0 0 0 1 0 1 1 0 282 2 0 1 4 0 0 0 0 292

0 0 2 0 0 0 2 0 1 0 0 0 0 11 0 0 0 1 17

400 179 12 0 2 26 37 4 0 0 0 0 13 12 0 0 0 7 692

171 47 4 0 11 4 2 5 3 0 0 0 0 22 1 3 0 11 284

809 188 13 47 178 18 78 37 5 6 2 1 12 13 5 1 0 4 1417

0 58 1619 115 110 1 52 5 60 15 0 18 14 14 1 0 72 2 2156

923 1396 0 0 552 343 167 204 384 49 0 21 59 24 0 11 10 6

4121 413 111 181 137 122 157 29 3 4 0 0 22 13 5 0 149 1

0 1096 0 49 134 38 8 199 30 0 0 18 43 3 0 4 30 1 1653

0 2362 228 1912 120 0 23 98 51 58 0 482 107 157 7 0 657 0

3632 53 0 173 847 2096 24 15 21 145 2 0 15 20 10 14 8 6

0 144 0 0 0 1 2 13 12 3 0 0 1 2 14 0 98 0

3959 2019 2266 23 407 26 78 94 203 91 0 24 45 21 1 2 338 5

14015 7955 4255 2500 2499 2675 631 704 773 653 6 564 332 316 44 35 1362 44 39363

4149 5468

6262 7081

290 9602

56

Razem

za cznik nr 6 Wykaz podmiotw, ktrym przekazano informacj owynikach kontroli

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Marszaek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej Prezes Rady Ministrw Rzecznik Praw Obywatelskich Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych Minister Spraw Wewntrznych Przewodniczcy Sejmowej Komisji doSpraw Kontroli Pastwowej Przewodniczcy Sejmowej Komisji Spraw Wewntrznych

57