Alec Maclellan

Tajemnica pustej ziemi

Spis treci: Wstp Podziemny wiat Staroytne legendy o pustych przestrzeniach Teoria koncentrycznych sfer Dziwna podr Olafa Jansena Prorok kosmogonii komrkowej Hitler i widmowy wszechwiat Tajny dziennik pokadowy admiraa Byrda Dziury w szczycie wiata UFO z Pustej Ziemi: Antarktyda UFO z Pustej Ziemi: Arktyka rdziemcy Wszechwiat pustych wiatw? Epilog Bibliografia

Zgodno midzy arogancj naukowcw i nowymi trendami spoecznymi odzwierciedla pewien wany fakt w naszym spoeczestwie: podczas gdy nauka konsekwentnie nie chce zauwaa zjawisk, ktre znajduj si poza bezpiecznymi granicami jej obecnego rozumienia wiata, opinia publiczna chtnie siga po wyjanienia pasujce do jej dowiadcze. Jacques Valle Dimensions (1988)

Wstp

Staroytna poudniowoamerykaska legenda opowiada, e 2000 lat temu czterej bracia i cztery siostry wyszli z olbrzymiej jaskini sigajcej rodka Ziemi. Najstarszy z braci wspi si na szczyt gry w kraju zwanym dzisiaj Peru, podnis cztery kamienie i rzuci je w cztery strony wiata. W ten sposb obj w posiadanie ziemie, ktre znalazy si w zasigu tych kamieni i wszystkich ludzi, ktrzy je zamieszkiwali. Zaoy miasto Cuzco, pniejsz stolic potnego pastwa Inkw. Wedug miejscowej tradycji ci mczyzi i kobiety przybyli z jakiego podziemnego wiata i nauczyli ludzi budownictwa, uprawy ziemi, wszelkich sztuk i rzemios oraz organizacji gospodarki i spoeczestwa. Wszystko to uczynio z pastwa Inkw prawdziwy cud Ameryki prekolumbijskiej, lecz zostao zniszczone przez hiszpaskich najedcw. Tajemniczy dobroczycy pozostawili te wykute na kamiennej tabliczce przesanie, ktre ma dla nas szczeglne znaczenie u pocztkw nowego tysiclecia. Kiedy min dwa tysice lat, Pod zamarznitymi wodami Odkryty zostanie nowy wiat. Naukowcy, ktrzy badali ten trjwiersz, sugeruj i wzmianka o zamarznitych wodach prawdopodobnie odnosi si do bieguna poudniowego; za sformuowanie nowy wiat do bardzo starego wierzenia, e wanie tam znajduje si wejcie do baniowej Pustej Ziemi. Jeli to prawda, proroctwo to daje wreszcie nadziej wyjanienia jednej z najwikszych zagadek w historii wiata zamieszkanego przez ludzi.

Podziemny wiat

Teoria o Pustej Ziemi bya jedn z pierwszych kontrowersyjnych kwestii naukowych, ktr zainteresowa si Amerykanin Charles Fort. Jego ksiki o niewytumaczalnych zjawiskach i wydarze-niach doprowadziy do stworzenia Fortean Society i, porednio, do powstania cieszcych si wielkim powodzeniem takich filmw jak Bliskie spotkania trzeciego stopnia oraz serialu tele-wizyjnego Z Archiwum X. Tego niezmordowanego dziennikarza przez cae ycie zbierajcego niesamowite i dziwaczne historie, ktrych nauka nie potrafia wyjani, w pewnych krgach uwaano za dziwaka, bo popiera najbardziej absurdalne teorie; dla innych, jak dla angielskiego pisarza Erica Franka Russela, by on jedynym prawdziwym geniuszem w dziedzinie fantastyki naukowej. Fort (1874-1932), przez cae ycie stara si przekona ludzi, e wiat w ktrym yjemy jest znacznie dziwniejszym miejscem, ni si nam wydaje. Wprawdzie nie mia formalnego wyksztacenia i czerpa wikszo materiaw z ksiek, gazet i czasopism, wierzy jednak, e naley Charles Fort (1874-1932) zaznajomi ludzi z nawet najbardziej nieprawdopodobnymi informacjami o wiecie, w ktrym mieszkaj. Ten inteligentny, lecz czsto zoliwy czowiek regularnie atakowa rodowisko nauko-we za dogmatyczne odrzucanie niekonwencjonalnych opinii i spiera si o uznawane za alarmistyczne teorie, wedug ktrych wszyscy moglibymy by wasnoci wszechwiedzcych kosmitw. Kiedy w wieku 43 lat Fort nieoczekiwanie odziedziczy spory spadek i ju nie musia zarabia na ycie, bez reszty powici si swoim poszukiwaniom. W rezultacie napisa szereg obrazoburczych prac, cznie z Book of the Damned (Ksiga przekltych, 1919), New Lands (Nowe ldy, 1923) i Wild Talents (Dzikie talenty, 1932), ktre wyrobiy mu odpowiedni reputacj. Do wczenie, podczas wypraw poza granice oficjalnej nauki, Fort po raz pierwszy zetkn si z zagadk pustej, czy te wydronej Ziemi. Natychmiast wzbudzia ona jego zainteresowanie jako temat wart bada. Zacz wic snu plany pracy pod tytuem Y, by zbada t histori. Niestety, nigdy nie ukoczy ani nie opublikowa rkopisu, w ktrym poczy gwne wtki niezwykej legendy a przekona si, e pisano o niej w czasach biblijnych i nawet jeszcze wczeniej. Dowiedzia si zatem, e wntrze naszej planety jest puste i przypuszczalnie zamieszkane od niepamitnych czasw. Pewne opisy, na ktre si natkn, sugeroway, e mieszkacy podziemi mog by ludmi ocalaymi z zaginionych kontynentw Atlantydy lub Mu. Uciekli oni do podziemnego wiata po zatoniciu ich ojczystych ldw. Podobnie jak inni, ktrych pocigaa ta godna uwagi opowie, Fort wyczyta, e zdaniem wczeniejszych badaczy Ziemia ma ksztat pczka podobnego do otaczajcych j pasw Van Allena, i e istnieje wiele teorii wyjaniajcych, dlaczego nie jest tak jednolita, jak twierdzi oficjalna nauka, lecz pusta, z centralnym socem w rodku oraz wasn przyjazn yciu atmosfer i klimatem. Oba bieguny Ziemi miay by olbrzymimi dziurami prowadzcymi do podziemnego wiata, otworami o rednicy od 1287 do 2252 kilometrw, o szerokoci mniej wicej 482 kilometrw w najwszym miejscu, przebijajcymi si przez skorup ziemsk o przecitnej gruboci 1448 kilometrw. Przez nie wanie morzem lub powietrzem mogli tam dotrze badacze nieznanych ldw. We wntrzu znajdowa si podziemny raj, zoony z oceanw i ldw oraz z yznej i bogatej gleby mogcej wykarmi roliny, zwierzta i ludzi niemal zwierciadlane odbicie naszego wiata. Natomiast podrczniki naukowe, ktre przeczyta Fort, poinformoway go, i Ziemia jest jednolit spaszczon kul o promieniu rwnikowym wynoszcym 6378 kilometrw, a biegunowym 4

6356 kilometrw. Uwaano, e skada si ona z jdra wewntrznego odlegego od jej rodka o jakie 1287 kilometrw, z jdra zewntrznego oddalonego o mniej wicej 1526 kilometrw (prawdopodobnie zoonego z pynnego elaza i niklu) oraz z paszcza z twardych ska o gruboci okoo 2896 kilometrw, oddzielonego od zewntrznej skorupy warstw grub na 4 do 8 kilometrw. Powierzchnia ldw na Ziemi wynosi okoo 91 milionw kilometrw kwadratowych, a dna mrz i oceanw 223 miliony kilometrw kwadratowych. Wag naszej planety oceniano na 6 sekstylionw ton. Im wicej Fort czyta, tym bardziej roso w nim przekonanie jak u innych badaczy Pustej Ziemi przed nim i po nim e olbrzymi obszar pod powierzchni Ziemi nadal pozostaje cakowicie nieznany. Rzuci wic wyzwanie zarozumiaoci i kompetencji uczonych, zgadzajc si z innym przypuszczeniem, e jeli Ziemia jest jednolit kul, musiaaby way ponad 6 sekstylionw ton. Wydawao si prawdopodobne, e wewntrzne jdro, ktrego skadu nauka nie potrafia cakowicie okreli, mogo mie promie liczcy okoo 3539 kilometrw a wic pomieci, powiedzmy, Ksiyc, ktrego rednica wynosi 3475 kilometrw. W takim razie co mogo si tam znajdowa? Charles Fort zapisa wszystkie legendy i teorie, na ktre natrafi, powtarzajc je w swoim charakterystycznym stylu: mieszance wywoujcych gbokie wraenie danych i, wtrcanych od czasu do czasu, wasnych opinii. Chocia zawsze gotw by przyzna, e cz wykorzystanego materiau moga by niewiele warta w wietle nauki, nigdy jednak nie zmieni swego gbokiego przekonania, i we wszystkim istnieje jaka jedno nawet w pozornie nie zwizanych ze sob faktach. Niektrzy ludzie zapewne uznaj za szalon teori, e ich wiat jest jednak pusty w rodku, ale badacze problemu nadal dysponuj du iloci dowodw na jego poparcie. A jeli tak si rzeczy maj, wyjania to wikszo zjawisk, ktre Fort opisa w swojej pracy. Ksiki Charlesa Forta, ktre doprowadziy do zaoenia Fortean Society majcej kontynuowa jego prac, a pniej do powstania miesicznika Fortean Times, zachciy rwnie pniejsze pokolenia pisarzy do traktowania nieprawdopodobnych wydarze bez uprzedze. Ludzie tacy jak Graham Hancock, niedawno nazwany w Sunday Timesie Indian Jonesem archeologii alternatywnej, to autor bestsellerw, a wrd nich ksiki lady palcw bogw, sprzedanej w ponad czterech milionach egzemplarzy, i serialu telewizyjnego Quest for the Lost Civilisation (W poszukiwaniu zaginionej cywilizacji), sta si powszechnie znany na wiecie. Hancock wysun teori, e nieznana, wysoko rozwinita cywilizacja, ktra ulega zniszczeniu w oglnowiatowym kataklizmie pod koniec epoki lodowcowej, okoo 10.500 lat p.n.e., moga da pocztek tak oddalonym od siebie kulturom jak Egipt, Peru, Meksyk i Kamboda. Ten byy korespondent prasowy z Afryki Wschodniej na pewno rzuci nowe wiato na tak godne uwagi cuda wiata staroytnego, jak megality z Wielkiej Brytanii i Francji oraz wielkie budowle z Ameryki Poudniowej. Odkry te w pobliu japoskiej wyspy Yonaguni niezwyk zatopion w morzu piramid, ktra, jak si uwaa, znajdowaa si ponad powierzchni wody wicej ni 10.000 lat temu. A przecie, cho jego odkrycia i wnioski s tak niezwyke, dziwi si, dlaczego nie zauway lub pomin milczeniem moliwo, e opisywane przez niego wpywy kulturalne, mogy rwnie dobrze by dzieem ludzi, ktrzy uciekli do Pustej Ziemi lub nawet stamtd si wywodzili.

Yonaguni miejsce odkryte w 1985 roku przez przewodnika wycieczek Kihachiro Aratake. Znajduje si ono na wschd od Tajwanu, w Archipelagu Riukiu i naley do japoskiej prefektury Okinawa.

Ksiki Hancocka nale do tej samej tradycji co dziea ojcw zaoycieli ostatniej fazy nauki alternatywnej, a wic szwajcarskiego pisarza Ericha von Dnikena i Amerykanina Charlesa Berlitza. Berlitz zdoby midzynarodow saw opowieci o niewyjanionych znikniciach w monografii Trjkt bermudzki, a ostatnio poruszy temat Pustej Ziemi w ksice World of Strange Phenomena (wiat fenomenw, 1990): Wiara w pust ziemi pojawia si w wielu kulturach na caym wiecie i zwolennicy tej teorii wskazuj e wiele rzeczy w przyrodzie na przykad koci, odek, owoce i zwierzta zbudowane s wok wewntrznej prni. Logika nakazuje wic przyj zaoenie, i podobnie rzecz ma si z Ziemi. Erich von Dniken rwnie pojawi si na tej scenie ze wiatowym bestsellerem Chariots of the Gods. (Rydwany bogw, 1969). Stara si udowodni, e przybysze z Kosmosu odwiedzali Ziemi zarwno w prehistorii, jak i w czasach historycznych. Ostatnio jednak zmieni temat bada z nieba na sam Ziemi i uwaa, e odpowied na to, co znajduje si w podziemnym wiecie, mona znale w atwiejszy sposb ni poprzez poszukiwania otworw na biegunach. W kwietniu 1998 roku, w wywiadzie udzielonym czasopismu Encounters, wysun przypuszczenie, e wejcie do Pustej Ziemi moe znajdowa si w wielkich piramidach w Gizie w Egipcie: W piramidach w Gizie kryje si jeszcze wiele tajemnic. Na przykad tajemniczy szyb, ktry wraz z moim przyjacielem Rudolfem Gatenbrinkiem zbadaem w roku 1993 z pomoc specjalnie zbudowanej, dugiej na 37 centymetrw kamery-robota. Ukazaa nam ona wntrze szybu, ktrego ludzkie oczy nie oglday od co najmniej 4500 lat. Na jego kocu znajduj si staroytne drzwi. Z pomoc lasera Gatenbrink zdoa wykaza, e korytarz ten prowadzi do dalszej, nie zbadanej czci piramidy. Czy moe to by wejcie do podziemnego wiata, o ktrym mwiono od tysicy lat? Von Dniken uwaa, e odpowied na to pytanie otrzymamy tylko wtedy, gdy otworzymy te staroytne podwoje. Teraz, kiedy to pisz, wydaje si to niemoliwe z powodu sceptycyzmu zarwno wadz Egiptu, jak i wielu wybitnych egiptologw, ktrzy nie podzielaj pogldw von Dnikena na niekonwencjonaln nauk podobnie traktujc Charlesa Forta, Charlesa Berlitza i ich 9

kolegw. Naukowcy twierdz e nic tam nie ma. Jednake wszyscy ci pisarze dokonali wanej rzeczy: przyczynili si do zwikszenia zainteresowania tajemnic Pustej Ziemi. Mam nadziej, e teraz czytelnik gotw jest wyruszy w podr w poszukiwaniu wiedzy, ktra zaprowadzi nas do czasu narodzin naszej planety. Prawie 5.000.000.000 lat temu Ziemia bya tylko olbrzymi kul zoon z gorcych, wirujcych gazw, ktre powoli si ochadzay. Zgodnie z prawami fizyki, stygnce gazy kondensuj si, pozwalajc kuli naszej planecie zgszcza si w miar, jak gorco si rozpraszao. Fizycy uwaaj i proces ten mia posta wirujcej spirali, tak e sia grawitacji stopniowo zagszczaa gazy, a mniej wicej 2.800.000.000 lat temu zamieniy si one w tward kul. Tak przedstawia si teoria jednolitej Ziemi i rzeczywicie, prbki pobrane z jdra naszej planety dziki wierceniom gbinowym zdaj si j potwierdza, cho odwierty te dotary jedynie na pewn gboko. Dowiadczenia wykazay, e temperatura wntrza Ziemi ronie wraz gbokoci chocia znowu jest to prawdziwe tylko do tych gbi, do ktrych dotary odwierty. Wobec tego, jak twierdzi tradycyjna nauka, mona zaoy, e nasz wiat jest jednolity od powierzchni do jdra. Ale czy rzeczywicie? Chocia teoria ta zostaa powszechnie zaakceptowana, jeli chodzi o ewolucj wielkich cia niebieskich, takich jak gwiazdy, wydaje si, i nie jest ostatnim sowem w odniesieniu do narodzin planet typu Ziemi. I rzeczywicie, zbadanie dziaania siy odrodkowej pozwala dojrze cakowicie odmienn moliwo. Grawitacja, jak wiemy, prbuje przyciga wszystkie ciaa materialne do rodka, natomiast sia odrodkowa zachowuje si wrcz przeciwnie. Pamitajc o tym Cate Malone, amerykaska badaczka Pustej Ziemi, przytoczya powszechnie znany przykad, aby wyjani, co jej zdaniem wydarzyo si wtedy, gdy powstawa nasz wiat. W artykule zamieszczonym w periodyku Exposure, tom 3, nr 2, pisze: Nauka akceptuje fakt, e Ziemia obraca si wok swojej osi. Sia odrodkowa sprawia, i planeta wybrzusza si lekko na rwniku i spaszcza na biegunach. eby wyobrazi sobie, jak moga powsta nasza planetarna ojczyzna, prosz pomyle o pralce podczas prania. Osona (gazy, pyny i czsteczki materii) s odrzucane na zewntrz ku ciankom pralki (grawitacja). Natomiast we wntrzu nic nie pozostaje i tak tworzy si pusty rodek. Podobnie jak Ziemia nigdy nie przestanie si obraca, tak ta pralka nigdy nie znieruchomieje. Jeeli pralka nadal bdzie dziaa, czy woda i ubrania zaczn skupia si w centrum bbna, czy te bd wirowa bez koca wok pustego rodka? Malone wyjania, e to wanie prawa ruchu a konkretnie sia odrodkowa usiujca odrzuci wszelkie drobiny materii od osi wirujcej, wci powikszajcej si Ziemi, stworzyy w kocu rwnowag midzy tymi dwiema potnymi naturalnymi siami. I w rezultacie tego kompromisu powstaa pusta w rodku, wirujca kula o rednicy okoo 12.872 kilometrw. Weduge Marka Harpa (A Case for the Hollow Earth Theory, Przyczynek do teorii Pustej Ziemi, Nexus z grudnia 1994 roku): Istnieje pewna wana cecha charakterystyczna dla siy odrodkowej, ktrej nie moemy pomin. Sia ta znacznie sabnie, kiedy zblia si pod ktem prostym do kierunku obrotu. Najprostszym wyjanieniem tego zachowania jest woda w basenie. Jeeli wycignie si zatyczk i pozwoli wodzie wypywa z basenu, co w kocu zobaczymy? Wir, czyli pust przestrze otoczon szybko obracajcymi si czstkami wody. A teraz wyobramy sobie t sam zasad w odniesieniu do podlegajcego przeciwstawnym wpywom ciaa, ktre w przyszoci miao si sta nasz Ziemi. Dziaajc pod ktem prostym w odniesieniu do osi, wok ktrej wirowaa powstajca planeta innymi sowy, do biegunw sia odrodkowa bya tam znacznie sabsza ni gdzie indziej, zwaszcza za na rwniku. Dlatego cho na rwniku Ziemi sia odrodkowa moga zatrzyma podajc w stron rodka cikoci materi w odlegoci okoo 12.872 kilometrw, miaa znaczniej mniej powodzenia w okolicy biegunw, powstrzymujc kurczenie si na dystansie okoo 2252 kilometrw. W wyniku tego naturalnego kompromisu nasza planeta zakoczya ewolucj jako pusta w rodku kula o rednicy 10

12.872 kilometrw i otworach na biegunach o rednicy 2252 kilometrw. W wyniku bada zapisw obserwacji astronomicznych oraz fotografii mgawic i komet, Harp i inni badacze ustalili, e w samym rodku kadego z tych przezroczystych cia niebieskich znajduje si odpowiednio maa, rozarzona kula. Zdjcia mgawic wskazuj, e i one s puste, z jasn sfer w rodku. Badacze ci uwaaj, i takie zjawisko zaszo rwnie w Pustej Ziemi. Jeli bowiem kiedy Ziemia bya kul z ognia i roztopionego metalu, jaka czstka tego ognia pozostaaby w jej wntrzu, natomiast sia odrodkowa uksztatowaaby z reszty materii tward skorup. W ten sposb Pusta Ziemia zyskaaby ognist kul, czyli soce w swym rodku. I znw mona to wszystko wyjani w bardzo prosty sposb. Wiemy, e poza biegunami sia odrodkowa Ziemi jest najsabsza w samym jej centrum. Mona to unaoczni posypujc jakim biaym proszkiem powierzchni pyty dugograjcej. Kiedy pyta obraca si, proszek odrzucany jest ku jej krawdziom oprcz niewielkiej iloci pozostajcej w rodku. Widzimy wic, e w ten sam sposb mogo powsta niewielkie soce, ktre darzy podziemny wiat wiatem, ciepem i energi podtrzymujcymi wszelkie formy ycia. Inna teoria o Pustej Ziemi sugeruje, e swoj energi to wewntrzne soce zawdzicza rozszczepianiu atomw, a nie ich fuzji, jak to ma miejsce w gwiazdach. Wystarczy, i bdzie miao rednic paruset kilometrw, by way miliony ton i dawa dostatecznie duo wiata wewntrznemu wiatu. A poniewa ten maleki glob istnieje dziki energii nuklearnej, powinien mie pole magnetyczne tak jak Soce. Sejsmolodzy oczywicie wol wyjanienie, e wewntrzne jdro Ziemi jest pynne, poniewa niektre rodzaje fal mog wdrowa tylko przez ciaa stae, a nie przez pyny, gazy lub prni. W rodowisku naukowym istnieje wiele rnorodnych opinii, zwaszcza za na temat przypuszczenia, e nawet jeli wewntrzne jdro Ziemi jest rozpalon kul, to nakadajcy si na nie paszcz skalny musi mie dwie odrbne strefy, jedn blisz jdra, gdzie gorco i cinienie sprawiaj, e dochodzi do pynicia ska i dalsz, gdzie moe wystpi przeom. Gwnym punktem spornym jest gboko tej zewntrznej strefy. Profesor Frank D. Adams z Montreal University wykaza niedawno dowiadczalnie, e puste przestrzenie mog istnie w granicie na gbokoci 17,6 kilometra. Jego wnioski popar matematyk Louis V. King, ktry obliczy, e przy normalnej temperaturze takie pustki mogyby istnie na gbokoci od 27,6 do 33,6 kilometra. Niedawno odkryte szesnacie Pasw Rousa, ktre ukazuj paszczyzyny przeamania cakowicie przenikajce glob ziemski, dostarczaj dodatkowych argumentw na rzecz takiej moliwoci. Inny badacz Pustej Ziemi, Jan Lamprecht, gotw jest posun si jeszcze dalej w tej dyskusji, jak wyjani niedawno w licie do autora: Naukowcy po prostu zakadaj, e jdro wewntrzne jest pynne i nawet nie badaj alternatywy e albo moe wypenia je gaz, albo moe by puste. Odkryem, e w odlegoci okoo 11.263 kilometrw od epicentrum trzsienia ziemi znajduje si strefa cienia, gdzie pewne rodzaje fal nigdy nie wystpuj. Czy puste jdro mogoby blokowa te fale? A potem w odlegoci okoo 16.090 kilometrw lub co koo tego, fale te znw si pojawiaj. Uzmysowiem te sobie zoono tych fal i sposb w jaki si odbijaj, dlatego wiem, e atwo mona bdnie je zinterpretowa. W istocie nasze metody obserwacji fal sejsmicznych pozostawiaj wiele do yczenia. Kiedy docieraj one na powierzchni, nie mamy pojcia, skd si wziy i tak naprawd niewiele moemy o nich powiedzie. Wystarczy jednak zbada je uwaniej i zauway, e wiele fal odskakuje od paszcza mwi si nam, i dzieje si tak z powodu zmiany gstoci rodowiska. A kiedy przypomnimy sobie, e obiekt pusty w rodku wywouje znacznie bardziej skomplikowane ruchy fal, poniewa odskakuj one tam i z powrotem od jego cienkich cianek, wszystko to piekielnie si skomplikuje... Ziemia czasami wibruje przez godzin lub dwie po wielkich wstrzsach. Badacze zagadki Pustej Ziemi przytoczyli te pewn liczb innych anomalii, ktre tylko pog 11

biaj t tajemnic. Na przykad polarnicy od pokole mwili o nieoczekiwanie wysokich temperaturach panujcych w najbardziej wysunitych na pnoc i poudnie strefach podbiegunowych. Obliczono, e w niektrych przypadkach temperatury te byy a do 30 stopni wysze ni wtedy, gdyby tylko soce ogrzewao te rejony. Badacze ci uznali te za trudne do zaakceptowania naukowe wyjanienie, i to ciepe powietrze zwrotnikowe ogrzewa bieguny ze wzgldu na wysoko tych temperatur i odlego, jak powietrze to musiaoby przeby. Wol oni hipotez, e robi to powietrze ogrzane ciepem soca Pustej Ziemi. Ogromne iloci ryb w strefach polarnych, znacznie wiksze ni w cieplejszych rejonach Ziemi, s innym elementem tej zagadki; trudno jest te wytumaczy, dlaczego ptaki i zwierzta wdruj w zimie na pnoc, chyba e szukaj ciepa wewntrznego wiata. Wystarczy tylko doda do tego niemoliwe do przewidzenia zachowanie si fal radiowych na obu biegunach; wzrost siy cienia, ktry mona zmierzy na polarnym zakrzywieniu skorupy ziemskiej, dostatecznie duy, aby wyranie rozdzieli wod son od sodkiej; a take kamienie, kawaki drewna, kurz, pyki kwiatowe i boto czsto obserwowane na grach lodowych, oczywicie skadajcych si ze sodkiej wody, i ktre, pomimo braku corocznego uzupeniajcego deszczu, kadego roku dryfuj tysicami, by roztopi si w morzach polarnych. Istniej jeszcze dwie inne anomalie dotyczce obu biegunw oraz zwizanych z nimi piknych zrz. Faktem jest, e w istocie nie istnieje aden biegun pnocny ani poudniowy nie ma pojedynczego punktu na mapie, jak kae nam wierzy tradycja. Oba po prostu maj szeroko geograficzn 90 stopni, a poniewa zakada si, e Ziemia jest kul przyjmuje si rwnie, i tylko w jednym punkcie na kadej pkuli mona z pomoc Soca (lub innego ciaa niebieskiego) ustali 90 stopni szerokoci geograficznej. Niezwyke zachowanie si kompasw w strefach podbiegunowych (poza 80 rwnolenikiem) i stojca pionowo iga w chwili, gdy walczce ze sob siy cienia i magnetyczne daj o sobie zna, to dobrze znane zjawiska. Zgodnie z tradycj Pustej Ziemi mona przypadkiem trafi na jeden z polarnych otworw z ukosa, pozosta w pozycji pionowej i przeby kilkaset kilometrw tam i z powrotem, nie majc o niczym pojcia. Fakt, e sia cienia dziaa jak zawsze, pozwala podrnemu pozosta w pionie nawet wtedy, gdy w stosunku do wiata zewntrznego znajduje si w odwrotnym pooeniu. Wszystko inne, cznie z atmosfer przypuszczalnie majc okoo 48 kilometrw wysokoci, tak jak na zewntrz woda i wiatry pozostan cakowicie normalne, chocia uwaa si, i w samym rodku obu otworw moe znajdowa si prnia. Aurora borealis (Zorza Pnocna) i aurora australis (Zorza Poudniowa) s zjawiskami, ktre od wiekw fascynoway i intrygoway ludzko. Te pikne wiata, wystpujce jedynie w strefach polarnych, przyjmuj rne ksztaty, poczynajc od ukw do koron, i pojawiaj si gwnie w rnych odcieniach zieleni i czerwieni. Nauka twierdzi, e wywoujje czstki elektryczne wysane przez Soce (tzw. wiatr soneczny), ktre zderzaj si z atomami grnych czci atmosfery. Istnieje wszake cakowicie odmienne wyjanienie, nawizujce do teorii Pustej Ziemi. Wedug Alberta McDonalda, angielskiego badacza, ktry przeprowadzi gruntowne badania tego zjawiska, w rzeczywistoci wywouje je soce wewntrznego wiata. W eseju The Hollow Earth (Pusta Ziemia), opublikowanym w New Worlds w 1977 roku, napisa: Nauka nigdy nie znalaza wyczerpujcego wyjanienia zrz polarnych. Uczeni przypuszczaj, e te wspaniae wiata na niebie wywouj burze elektryczne lub magnetyczne na biegunach. Problem w tym, e naadowane czstki elektryczne lub magnetyczne nie poruszaj si bezadnie, a miejscowe warunki pogodowe wywieraj wpyw na zorze polarne. W dodatku te ostatnie, w przeciwiestwie do wikszoci zjawisk elektrycznych takich jak byskawice, ktre s wyjtkowo haaliwe, pozostaj bezdwiczne. Co si za tyczy wysanych przez Soce czstek, do grnych warstw atmosfery nie dociera ich dostatecznie duo, by wywoa zorze. Co wicej, wiemy, i owe czstki to w przewaajcej czci wodr, a w spektrograficznej analizie zrz polarnych zarejestrowano ich bardzo mao. Faktem jest rwnie, e bez wzgldu na to, czy oglda sieje z bieguna pnocnego czy poudniowego, nie wywieraj one wcale wpywu na ig kompasu!

12

Cz ludzi, ktrzy zbadali ten problem, a wrd nich i ja sam, uwaa, i zorze polarne w rzeczywistoci s odbiciem soca ukrytego we wntrzu Ziemi. Po prostu w atmosferze nad biegunami jest zbyt wiele socopodobnych czstek, by pochodziy wycznie z naszej gwiazdy dziennej. Chodzi o to, e wiato wewntrznego soca dociera na powierzchni Ziemi z otworw na biegunach. Najpierw odbija si od atmosfery ziemskiej, a potem jeszcze raz w dole, w lodach stref polarnych, i std pojawiaj si tam te niezwyke wiata.

13

Zorza polarna

Jan Lamprecht wierzy, e zorze polarne zwizane s te z geomagnetycznym polem Ziemi, ktre, jego zdaniem, wcale nie jest stabilne. Pole to czsto chwieje si i w krtkim czasie moe przeby spore odlegoci. Wszystko to wedug niego mona wytumaczy obecnoci soca we wntrzu Ziemi, ktre kry wok jej centralnego punktu:

14

Pole magnetyczne tego soca wypywaoby z Ziemi przez dziury na biegunach. Kiedy to mae soce kry, koyszc si bez przerwy, to samo dzieje si z jego polem magnetycznym. Ten prd magnetyczny wypywaby, powiedzmy, na biegunie poudniowym z gbi Ziemi i tak samo na biegunie pnocnym. Kompas na znajdujcym si na zewntrz okrcie wskazywaby na pnoc. W wypadku, gdyby okrt ten zbliy si do dziury, na biegunie, iga kompasu wskazywaaby w d. Wtedy naleaoby rcznie ustawi kompas, gdy inaczej iga zaczaby krci si w kko. Kiedy za okrt pogryby si w tym otworze, kompas znowu by zacz dziaa normalnie. Nadal wskazywaby pnoc, ale w istocie byoby to poudnie. Naley te pamita, e szybko Ziemi mkncej w przestrzeni kosmicznej nie jest absolutnie staa. W rzeczywistoci bowiem nasza planeta przypiesza i zwalnia biegu. Dlatego nasze wewntrzne soce kolebaoby si jak pasaer w autobusie. Na poparcie swojej hipotezy Lamprecht przytacza relacj norweskiego badacza Fridtjofa Nansena. W roku 1895, kiedy prbowa on dotrze na statku Fram do bieguna pnocnego, straci orientacj i donis, e widzia czerwone soce, cho dobrze wiedzia, e prawdziwe soce znajdowao si za horyzontem. Cz innych polarnikw rwnie dostrzega przelotnie to faszywe soce w miejscach, gdzie nie moga si znajdowa nasza gwiazda dzienna. Jedyne wyjanienie, wedug Lamprechta, to blask wewntrznego soca docierajcy poprzez otwr na biegunie.

Fram (norw. Naprzd) norweski statek, ktry wsawi si wyprawami do obu biegunw, obecnie znajduje si w Muzeum Statku Polarnego Fram w Oslo.

Najbardziej oczywiste pytanie, ktre mona zada w tym miejscu, brzmi: jeeli Pusta Ziemia istnieje, dlaczego trudno dostrzec otwory na biegunach? Odpowied jest taka sama, jak na pytanie, dlaczego ludzkie oko nie widzi, e Ziemia jest okrga: poniewa zakrzywia si ona stopniowo. Podobnie nie da si dostrzec krzywizny wielkich otworw na biegunach; zreszt obszary te zaz 15

wyczaj przesaniaj gste chmury, co utrudnia zadanie nawet sztucznym satelitom okrajcym Ziemi. wiadomie uyem sowa utrudnia, a nie uniemoliwia. Pniej wyjani dlaczego. Na podstawie tych faktw nie mona odrzuci hipotezy Pustej Ziemi jako zwykej pogoski czy fantastycznego przypuszczenia. Istniej przecie dowody potwierdzajce istnienie podziemnego wiata, opowieci tych, ktrzy wyruszyli na jego poszukiwanie zarwno wyksztaconych ludzi i naukowcw, jak i ekscentrykw i majcych chwalebne zamiary dziwakw oraz domysy, kto moe tam y. Wszystko to razem podbudowuje t niezwyk tez i umoliwia cigle zaskakujc wdrwk po historii naszego wiata.

16

Staroytne legendy o pustych przestrzeniach

Wyspa Tory znajduje si w pobliu pnocno-zachodniego kraca Donegalu, okoo 11 kilometrw od Irlandii. Na pierwszy rzut oka wydaje si raczej niegocinnym miejscem, skadajcym si z twardych, poszarpanych ska przykrytych cienk warstw gleby, wikszo ktrej usuny szalejce ywioy. A przecie z powodu tego odosobnienia i jaowoci wydaje si, i czas si na niej zatrzyma. I rzeczywicie tak byo przez wiele, wiele lat.

Wyspa Tory

Kt, pod jakim wyspa stawia czoo ciemnym, wzburzonym wodom Atlantyku, sprawia, e wiatry i fale zawsze s silne i zdarzaj si dni, kiedy mae odzie nie mog przepyn z Sheep Haven do Irlandii. Jednake ci przybysze, ktrzy odbywaj t podr, czsto po powrocie twierdz, e Tory jest znacznie bardziej intrygujca ni jej synna ssiadka, Aran, i bardziej zwizana z histori staroytnej Irlandii ni jakiekolwiek inne miejsce tej celtyckiej krainy. Podobnie jak na wikszoci zachodnich wysp, na Tory nie rosn drzewa, a jej zwrcon ku Atlantykowi stron tworz wysokie, nagie, podobne do filarw klify o fantastycznych ksztatach zwane tors. To wanie od nich wywodzi si nazwa wyspy, od irlandzkiego sowa toraigh, oznaczajcego ld peen wysokich ska. Niektre z tych filarw strzelaj ku grze niczym wielkie monolity z minionych wiekw, natomiast inne sprawiaj wraenie, jakby staroytni rzemielnicy chcieli nada im ksztat drogowskazw zwrconych w stron pnocnego horyzontu. Wschodni kraniec wyspy oddziela od jej szerszej czci wski przesmyk znany jako dun. Nadal wida tam pozostaoci fortyfikacji ziemnych i uwaa si, e niegdy w tym miejscu znajdowaa si prehistoryczna twierdza. Na pewno forteca bya tam w XVII wieku, kiedy grupa wyspiarzy stana 17

do ostatniej walki z siami Korony angielskiej. Poniewa wyspa Tory ley na pnocnoatlantyckich szlakach handlowych, czsto dochodzio tam do katastrof morskich, o czym wiadcz kawaki stali, elazne sztaby i rne przedmioty z zatopionych statkw wykorzystywane w gospodarstwach domowych wyspiarzy. Wyspa Tory to miejsce, w ktrym przetrway do naszych czasw staroytne legendy, i gdzie nadal opowiada si mnstwo historii o dawno minionych wiekach. Mieszkacy Tory doywaj pnej staroci; istniej opowieci o mczyznach i kobietach szukajcych nowych partnerw po ukoczeniu stu lat. W dawnych czasach nawet wybierano krla wyspy i do dzi zachowao si ozdobne krzeso, ktre naleao do ostatniego wadcy. Wielu wyspiarzy nadal mwi w Gaelic i wanie samo przetrwanie tego jzyka przyczynio si do zachowania staroytnych tradycji przekazywanych ustnie z pokolenia na pokolenie od niepamitnych czasw. Piszc o tym apekcie ycia na Tory, profesor Thomas Westropp, czonek Royal Irish Academy i ekspert w dziedzinie mitycznych krain pooonych na Atlantyku, napisa w periodyku tego stowarzyszenia w padzierniku 1953 roku: atwo mona zrozumie trwao tradycji i sowa mwionego w prymitywnej, odizolowanej od wiata spoecznoci, ktrej czonkowie odznaczaj si dugowiecznoci. Nigdzie nie widziaem tego tak wyranie jak na wyspie Tory. Prehistoryczne mity i legendy mieszaj si tam ze redniowiecznymi faktami historycznymi i niedawnymi wydarzeniami. Opowiada si to wszystko tak, jakby bya to jedna opowie o tym, co dziao si przed kilku laty. Dominujc postaci tej mitologii jest Balor, wdz Fomorw, legendarnych wdrowcw, ktrzy niegdy zamieszkiwali t wysp i stamtd nkali reszt Irlandii napadami i grabieami. Wanie konfrontacja midzy zymi Fomorami a tajemniczym ludem Tuatha D Danann, ktry przyby do Irlandii z krainy poza Oceanem, wedug Roberta Charroux, dostarczya nam jednej z najwczeniejszych opowieci zwizanych z legend o Pustej Ziemi. W legendach Fomorowie byli nieksztatnymi i porywczymi ludmi i mieli tak fataln reputacj, e uznano ich za ze bstwa mitologii irlandzkiej. Najbardziej wiarygodnym rdem informacji o nich jest Ksiga Burej Krowy (Tain, czyli uprowadzenie stad z Cuailgne, Warszawa 1983), manuskrypt spisany okoo 1090 roku, ktry opowiada, e pierwszym ich przyczkiem w Irlandii bya wyspa Tory zamieniona pniej w gwn twierdz. Pozostaoci tego nadal wida w postaci umocnie ziemnych, okrgej wiey z nieregularnych kamiennych blokw, staroytnego dolmenu i kilku pokrytych napisami kamieni. Kiedy Fomorowie ufortyfikowali swoj baz, zaczli napada i bra do niewoli innych mieszkacw Irlandii. Byli wrd nich Partholonowie, Nemedianie i sawni Tuatha D Danann, ktrzy mieli ich w kocu pokona. Partholn, przywdca pierwszej grupy, by potomkiem Magoga i wraz ze swoim ludem osiedli si w Munster. Tam dzielnie odpierali ataki Fomorw, pki nie wyginli od zarazy. Nemedianom, ktrzy przybyli do Irlandii ze Scytii, nie wiodo si lepiej. Po wielu latach niewoli u Fomorw, kiedy udao im si pokona w bitwie ich wadc Conana zostali dosownie wycici w pie podczas ataku odwetowego. Przy yciu pozostao wtedy mniej ni trzydziestu Nemedian, ktrzy na zawsze uciekli z Irlandii. Jednake Tuatha D Danann mieli si okaza zupenie innymi przeciwnikami. Od dawna snuto rozwaania o prawdziwym pochodzeniu tych wysokich, jasnoskrych, przystojnych mczyzn i kobiet, ktrzy wedug irlandzkiej legendy byli ludem bogini Dany i przybyli do Irlandii z piknej krainy na pnocy. Rzymski filozof Lukrecjusz, ktry w swoim dziele zastanawia si nad pochodzeniem wszechwiata, napisa o nich: Przez wiele lat wiedli ycie w gbinach Ziemi, za Robert Charroux doda jeszcze bardziej znaczco: Tuatha D Danann przywieli ze swojej ojczyzny magiczne przedmioty: Miecz Nuady Wczni Luga, Kocio Dagdy i Kamie zwany Fal, czyli Gaz Przeznaczenia, ktry krzycza, gdy wstpi na prawowity krl. Ksiga Burej Krowy powiada, e w przeciwiestwie do gwatownych Fomorw, Tuatha D Danann uwaano za bogw wiata i dobroci. Cho w razie potrzeby byli dzielnymi i mnymi wojownikami, starali si wprowadzi w Irlandii taki sam pokj i harmoni, jakie panoway w ich 18

zamorskiej ojczynie. Najwidoczniej byli wyjtkowym ludem i, jak zauway Peter Berresford Elias w Dictionary oflrish Mythology (Sownik mitologii irlandzkiej, 1987) kiedy mnisi chrzecijascy zaczli spisywa [irlandzkie] sagi, zdegradowali bogw i boginie do bohaterw i bohaterek, cho w wielu przypadkach pozostawili im podobne boskim zdolnoci. Powiedziawszy to, musz doda, e Tuatha D Danann nie byli cakowicie supermczyznami i superkobietami. Tak jak zwykli ludzie szukali szczcia, przyjemnoci oraz mioci i najwidoczniej przedstawicielom obu pci nieobce byy pewne wady i naogi. Jasne jest te, e przewyszali inteligencj wszystkie inne wczesne ludy oraz wadali tajemniczymi mocami, ktrych nikt inny nie rozumia, jak wspomina Lady Wilde w Ancient Legends od Ireland (Staroytne legendy Irlandii, 1888): Owi Tuatha byli wielkimi czarnoksinikami, biegymi we wszelkich rodzajach magii i wyrniali si w sztukach jako budowniczowie, poeci i muzycy. Byli rwnie zaawansowani w medycynie i nauce. Wyranie na to wskazuje historia Nuady, ktry zosta ich pierwszym przywdc po przybyciu do Irlandii. W jednej z pierwszych potyczek z Fomorami nieprzyjacielski miecz odrba mu rk. Dian Cecht, opisany w staroytnych tekstach jako bg medycyny, zoperowa rami Nuady i dostarczy mu cakowicie funkcjonalny metalowy odpowiednik. To od tej sztucznej koczyny wdz Tuatha D Danann zyska przydomek Nuada o Srebrnej Rce. Jeeli kto mg pooy kres napaciom Fomorw prowadzonym z twierdzy na wyspie Tory, to wanie plemi bogini Dany, ktre, wedug Lady Wilde, dysponowao przeraajc si: Kawalkada rycerzy Tuatha bya wspaniaym widokiem. Sto czterdzieci rumakw, kady z klejnotem byszczcym na czole jak gwiazda, i stu czterdziestu jedcw, a wszyscy byli krlewskimi synami, w swoich obramionych zotem zielonych opoczach, w zotych hemach na gowach oraz w zotych zbrojach i kady rycerz dziery w doni zot wczni. Hordami Fomorw rzdzi wwczas Balor o Zym Oku. Jego kompani uwaali si teraz za niezwycionych. Zwaszcza Balor chepi si swoim przezwiskiem otrzyma je, jak mwiono, gdy mia tak ze oczy, i mogy umierci kadego, na kogo spojrza. By jednak rwnie bardzo przesdny i kiedy przepowiedziano mu, e zabije go jego wasny wnuk, poleci zbudowa na wyspie Tory krysztaow wie i uwizi w niej swoj jedyn crk Ethlinn, by nigdy nie miaa dziecka. Kiedy wieci o tej piknej winiarce dotary do uszu Ciana, syna Diana Cechta, lekarza ludu bogini Dany jak twierdzi legenda przysig on uwolni dziewczyn. W kobiecym przebraniu zdoa oszuka stranikw i dotar do Ethlinn. Szybko jednak zorientowa si, e nigdy nie wydobdzie jej z wiey. Odby wic z ni stosunek miosny i wymkn si przed witem. Kiedy pniej Balor usysza o ciy Ethlinn, musia zda sobie spraw, e jego najgorsze obawy si sprawdziy. Podczas synnej bitwy na Magh Tuireadh, Fomorowie starli si z Tuatha D Danann i cho Balor zdoa zabi dzielnego Nuad, jego oddziay poniosy due straty. Tak jak przepowiedziano, Balor zgin pniej z rki swego wnuka Lugha i z jego mierci zakoczyy si fomoriaskie rzdy terroru w Irlandii (interesujce, e imi tego zego wadcy nadal fascynuje mieszkacw Tory i kiedy w 1931 roku na pozostaociach prehistorycznych fortyfikacji znaleziono niewielki skarb elbietaskich monet, znalazczyni nie wtpia, e byy to pienidze Balora). Przez pewien czas Irlandia cieszya si pokojem i rozwojem pod dobroczynnymi rzdami Tuatha D Danann, a inny lud, Milezowie, rzuci im wyzwanie. Plemi to, pochodzce z Hiszpanii, nazwano tak od Milesiusa (co znaczy onierz), ktrego przodkowie mieli wywodzi si ze staroytnego Egiptu. Dzisiaj lud ten powszechnie uwaa si za ostatni grup prehistorycznych najedcw i przodkw celtyckich Goidelw, dzisiejszych mieszkacw Irlandii. To wanie czterej synowie Milesiusa Eber, Amergin, Ir i Colpa dokonali podboju Irlandii i pokonali Tuatha D Danann. W tym momencie opowie ta staje si jeszcze bardziej tajemnicza. 19

Wedug wikszoci relacji, ocaleli Tuatha D Danann zostali wygnani z Irlandii i wrcili do swych bajecznych miast na pnocy. Czy mogli powrci do swojej ojczyzny wewntrz Ziemi? Historycy John Michell i Robert J. M. Rickard w ksice Phenomena (Fenomeny, 1977), w rozdziale powiconym Pustej Ziemi uwaaj e takiej moliwoci nie sposb wykluczy: Jeeli w tych staroytnych mitach i opowieciach jest jakie dbo prawdy, midzy dolnym i grnym wiatem musia istnie oywiony ruch. Ludzie przenosili si z jednego do drugiego. Na przykad pamitamy e wedug starych irlandzkich legend przed wiekami rozgorzaa bitwa midzy Milezami i wadajcymi moc czarodziejsk Tuatha D Danann o panowanie nad krajem. W kocu podzielili go midzy siebie: zwyciscy Milezowie wzili grn poow, wypdzajc starszy lud pod powierzchni Ziemi. Niektrzy uwaaj, e interesujcy, wysoki na 1,8 metra krzy w ksztacie litery T stojcy na pnocnym wybrzeu wyspy jest milczcym wiadkiem tego odejcia. Wprawdzie pewne autorytety uwaaj go za chrzecijaski, lecz lokalna tradycja twierdzi, e pochodzi on ze znacznie wczeniejszej epoki. Badacze dopatruj si w nim pewnego podobiestwa do krzyy znajdowanych w Egipcie. W ten sposb czy si ten daleki skrawek Irlandii z pustynnym krajem na drugim kocu wiata, gdzie, jak zasugerowa Erich von Dniken, moe znajdowa si wejcie do Pustej Ziemi. Na pewno nie ma drugiego takiego w caej Irlandii i s na nim trzy dziwaczne znaki, ktrych pochodzenia dotd nie wyjaniono. Wysunito tylko przypuszczenie, e jest on dzieem jakiego rzemielnika z plemienia bogini Dany, a nacicia na nim to lady prb zniszczenia go przez Milezw nieudanych, poniewa okaza si za twardy. Ostateczne wnioski czekaj na dalsze badania.

Krzy w ksztacie litery T, tzw. tau cross na wyspie Tory.

20

Inna tradycja twierdzi, e Tuatha D Danann udali si do ojczyzny swoich przodkw przez wielki, podobny do krateru otwr w pnocnych klifach wyspy Tory. Szeroka na okoo 45 metrw u gry, dziura ta zwa si znacznie ku doowi, schodzc ku morzu, ktre czsto j zalewa przez otwr w pobliu podna klifw. Nic wic dziwnego, e wyspiarze spogldajna to miejsce ze strachem i e wielu unika go noc. Niektrzy nawet twierdz i syszeli dziwne odgosy wydobywajce si z tego otworu... Michell i Rickard napisali rwnie, e kiedy Tuatha D Danann zniknli pod ziemi, ulegli degradacji w oczach Irlandczykw i opowieci o nich poczono z baniami o sheegees (elfach) i innych czarodziejskich istotach. Czy moliwe jest, e ten tajemniczy lud wywodzi si z Pustej Ziemi? Niektrzy uczeni przypuszczali, i Tuatha D Danann byli z pochodzenia Normanami, cho na adnej mapie Skandynawii nie ma bajecznych miast Falais, Gorias, Finias i Murias, z ktrych mieli przyby. Nie ma te adnych dowodw na to, e wczeni Skandynawowie byli tak inteligentni lub tak zaawansowani w dziedzinie techniki, nauki i medycyny jak Tuatha D Danann w tym okresie ich historii. Jeli jednak pochodzili oni z krainy poza biegunami, jak sdz badacze Pustej Ziemi, byli wic tylko jak przypuszczaj Michell i Rickard ostatnimi z licznych goci przybyych na powierzchni naszej planety, poczynajc od najdawniejszych czasw. W ostatnim stuleciu w staroytnym indyjskim krlestwie Konkan odkryto w jaskiniach szereg malowide skalnych, ktre, jak si uwaa, s odbiciem tradycji sigajcej prehistorii. Przedstawiaj one grup ludzi wychodzcych z pustej przestrzeni pod powierzchni Ziemi. Wedug legendy s to pierwsze istoty ludzkie przybywaj ce ze wiata podziemnego, by zaludni Ziemi. Dwa indiaskie plemiona z Ameryki Pnocnej rwnie maj legendy twierdzce, i ludzie powstali w gbi naszej planety. Mandanowie wierz e niegdy przebywali w jednej podziemnej wiosce nad wielkim jeziorem. Winorol zapucia korzenie a do ich chat i sprawia, i ujrzeli wiato w grze. Niektrzy odwaniejsi mczyni i kobiety wspili si po odydze winoroli i zdumieli si widokiem, ktry roztoczy si przed ich oczami: pokrytej wszystkimi rodzajami rolinnoci ziemi, gdzie pasy si bizony. Kiedy poowa plemienia wydostaa si na Ziemi, pod wpywem ciaru ciaa pewnej piersiastej lub grubej kobiety, ktra wanie si wdrapywaa, odyga urwaa si zasaniajc wiato Soca przed ni i przed reszt Mandanw. Siuksowie rwnie opowiadajhistori o tym, i kiedy yli w wielkiej podziemnej spoecznoci, zanim wydostali si na powierzchni Ziemi. Legenda mwi, e ich emigracj przypieszya wojna wywoana przez zego boga, ktrego powstrzymaa grupa wojownikw uznanych pniej przez ich plemi za bogw pomylnoci. Na Wschodzie istnieje tradycja, e sam Adam przyby ze wiata podziemnego. Wedug tej wersji pochodzenia rodzaju ludzkiego dom Adama znajdowa si w rodku Ziemi, a jego zadaniem byo przeprowadzenie zwiadu na powierzchni naszej planety. Hinduski folklor uzupenia t legend twierdzc, e Adam by krlem grupy, ktra ucieka do Pustej Ziemi po wielkim kataklizmie, a potem wrcia na powierzchni, by odrodzi ludzko. Rne inne staroytne teksty religijne te wspominaj o wiecie ukrytym pod skorup ziemsk. Na przykad kiedy Gilgamesz, legendarny bohater eposw sumeryjskich i babiloskich, wyruszy z wizyt do swego przodka Utnapisztima, zszed do wntrza Ziemi. Tam te wyruszy Orfeusz na poszukiwania duszy Eurydyki. Ulisses, dotarszy do najdalszych zachodnich kracw Ziemi, zoy krwaw ofiar, by duchy zmarych przybyy z gbi Hadesu i udzieliy mu rady. W niektrych legendach rwnie Wenus zostaa wygnana do wntrza Ziemi. Piszc o tej samej tradycji w Records of the Past (Zapisy przeszoci, 1923) genealog A. M. Sayce stwierdza: Czsto mwi si nam o siedzibie, ktr bogowie stworzyli dla pierwszych ludzi siedzibie, w ktrej ci ostatni stali si wielcy i rozmnoyli si, a jej lokalizacj opisuje si sowami dokadnie odpowiadajcymi sformuowaniom z literatury hinduskiej, chiskiej, skandynawskiej i azteckiej, mianowicie w rodku Ziemi. Co wicej, pewna liczba takich legend stwierdza, e pierwsza cywilizacja na Ziemi powstaa na 21

dalekiej pnocy, zanim czapa lodowa skua bezmiar Arktyki. Mwi one, e przodkowie czowieka przybyli z Krainy Bogw, Niezniszczalnych Wysp i z Gry Meru, pooonego poza biegunem pnocnym piknego miejsca penego wiata, opisanego w jednej z opowieci jako sigajce do nieba na pnocy. Dla staroytnych ludw obszar ten by cudownym, witym krajem, zamieszkanym przez czarownikw kierujcych losami ludzkoci. Dzisiejszym fascynujcym echem tych starodawnych tradycji jest fakt, e dzieci pisz listy do witego Mikoaja przebywajcego w krainie cudw na biegunie pnocnym, proszc o podarunki. Badacze Pustej Ziemi zwrcili rwnie uwag na pewn liczb fragmentw z Biblii, zwaszcza z Ksig Izajasza i Joba, ktre ich zdaniem wskazuj e pojcie to byo dobrze znane i rozumiane w owych czasach. Szczeglnie wane s wersety z Joba 26,7-10*, ktre ich zdaniem odnosz si do bieguna pnocnego i do wiata podziemnego, ktry si pod nim znajduje: Rozpociera pnoc ponad pustk, a ziemie zawiesza nad nicoci. Skupia wody w swoich chmurach, a jednak obok nie pka pod ich ciarem. Zasania widok swojego tronu i rozpociera nad nim swj obok. Na kracu wd zakreli granice, oddzieli wiato od ciemnoci. Grecki filozof Platon (ok. 427-347 p.n.e.) przypuszczalnie by pierwszym czowiekiem, ktry pisa o podziemnym wiecie. W kilku swoich pracach wspomina o olbrzymich podziemnych potokach i tunelach, zarwno szerokich, jak i wskich, we wntrzu Ziemi, pisze te o tych, ktrzy mog tam mieszka. Stwierdza mianowicie, e prawdziwym domem boga Apollina jest pikna kraina Hyperborejczykw, ziemia ycia wiecznego, gdzie, jak powiadaj mity, spotkay si dwa gobie wypuszczone z przeciwlegych kracw Ziemi. Dla podkrelenia zwizkw Apollina z tym obszarem dodaje, e jego matka Latona, urodzia si na oceanie daleko poza Wiatrem Pnocnym. Apollo za siedzi w samym rodku, na ppku Ziemi i to wanie on objania religi caej ludzkoci. Dla osb wierzcych w Pust Ziemi ppek Ziemi jest dowodem na to, e ten wielki filozof mia na myli wiat podziemny. Pierwszym czowiekiem, ktry napisa ca prac powicon koncepcji Pustej Ziemi by, co moe wyda si zaskakujce, Edmund Halley, angielski astronom i matematyk (1656-1742). To wanie on w 1682 roku zauway komet nazwan dzi jego nazwiskiem. Dziesi lat pniej mianowano go astronomem krlewskim. Halley by bliskim przyjacielem Isaaca Newtona i przedyskutowa z nim szczegowo jego epokowe dzieo Philosophia Naturalis Principia Mathematica (Matematyczne podstawy filozofii przyrody, 1687); z niego to wywodz si rwnania matematyczne, ktre stay si podstaw caej wspczesnej inynierii technicznej. Jednak cho Halley zgadza si z zaproponowanymi przez swego przyjaciela wyjanieniami rnych rodzajw zjawisk, od ruchw planet do spadania kuli armatniej, nie znalaz jednak odpowiedzi na pewne anomalie, na przykad deklinacje magnetyczne. Halleyowi chodzio zwaszcza o to, e bieguny magnetyczne Ziemi te, na ktre wskazuje iga kompasu raczej wdruj ni stoj w miejscu. Rezultatem tych rozwaa by artyku: An Account of the Cause of the Change of the Variation of the Magnetic Needle (Wyjanienie przyczyny zmian deklinacji igy magnetycznej wraz z hipotez o wewntrznej budowie Ziemi), opublikowany w Philosophical Transaction wydawanym przez Royal Society of London w roku 1692. W tej dugiej pracy, w oparciu o matematyk i filozofi, Halley wysun hipotez, e Ziemia nie jest ciaem jednolitym, lecz pustym w rodku. Miaa te zawiera trzy sfery, ktre, jak powiedzia, rozwizyway problem deklinacji magnetycznej. Wedug Halleya wystarczyo przyj, i bieguny magnetyczne w istocie znajdoway si na jednej lub dwch wewntrznych sferach i e obracay si wok osi z nieco inn szybkoci ni zewntrzna skorupa Ziemi. Sedno swojej tezy Halley uj nastpujco:

________________________________
* Biblia to jest Pismo wite Starego i Nowego Testamentu z apokryfami, Warszawa 1990.

22

Edmund Halley (1656-1742), angielski astronom i matematyk.

Zewntrzne czci globu mona nazwa skorup, za wewntrzne jdrem lub wewntrznym globusem, zawartym w rodku naszego, z pynn substancj pomidzy nimi. Majc ten sam wsplny rodek i o obrotu dobowego, mog obraca si wok naszej Ziemi co 24 godziny; jednake ta zewntrzna sfera ma ruch obrotowy nieco wolniejszy lub szybszy ni wewntrzna kula. Wraz z upywem czasu nawet bardzo niewielkie powtarzajce si rnice staj si wyczuwalne. Dlatego wewntrzne czci bd stopniowo oddala si od zewntrznych i nie dotrzymujc sobie kroku zdawa si przesuwa albo na wschd, albo na zachd dziki rnicy ich obrotw. Zaoywszy zatem, e wewntrzna sfera bdzie miaa taki wanie ruch, rozwiemy t zagadk. Jeeli bowiem zewntrzna skorupa Ziemi bdzie magnesem, a jej bieguny bd si znajdoway w pewnej odlegoci od biegunw obrotu dobowego; i jeli wewntrzne jdro bdzie takim samym magnesem majcym swoje bieguny w dwch rnych miejscach, rwnie odlegych od jego osi, wwczas te ostatnie poprzez stopniow i powoln przemian ruchu zmieni swoje pooenie w stosunku do skorupy zewntrznej; w ten sposb moemy da rozsdne wyjanienie deklinacji magnetycznej, a nikt dotd nie podj takiej prby. Wymieniwszy wszystkie najwaniejsze, jego zdaniem, zastrzeenia czytelnika do swojej teorii e aden taki wewntrzny glob nie bdzie mg si utrzyma we wntrzu skorupy ziemskiej, e woda morska nieustannie bdzie do niego cieka, a cakowite ciemnoci uniemoliwi istnienie jakiejkolwiek formy ycia Halley raczej nieprzekonujco odwouje si do mdroci Stwrcy, ktry zadba o makrokosmos znacznie lepiej ni ja mog sobie wyobrazi czy wyrazi. Przedstawi jednak diagram swojej wizji Pustej Ziemi wraz z kilkoma obliczeniami matematycznymi, by 23

wyjani swoj koncepcj:

Narysowany przez Halleya diagram Pustej Ziemi, ktry pojawi si w jego artykule w Philosophical Transactions.

Doczam nastpujcy schemat, na ktrym Ziemia jest przedstawiona na zewntrznym krgu, a trzy wewntrzne krgi s niemal rwnie proporcjonalne do wielkoci planet Wenus, Marsa i Merkurego, ktre wszystkie mog by wczone do globu ziemskiego i wszystkie te sklepienia s odpowiednio mocne, by uniosy ich ciar. Kade takie sklepienie, ocienione inaczej od reszty, moe skada si, jak przypuszczam, z materii magnetycznej, a cao obraca si wok wsplnej osi, z tjednak rnic, i zewntrzna sfera robi to nieco szybciej ni wewntrzna. Poniewa rednica Ziemi wynosi okoo 8 tysicy mil angielskich [12.872 kilometrw], zakadam, e jej skorupa ma grubo 500 mil [804,5 kilometrw], przyjmuj te nastpne 500 mil dla strefy poredniej, niezbdnej dla wielkiej atmosfery nalecej do planety Wenus; Wenus przydzielam skorup tej samej gruboci i pozostawiam tak sam przestrze midzy jej sklepieniem a Marsem; podobnie co do Marsa i Merkurego; co do tej ostatniej kuli zakadam, e jest jednolita i e ma okoo 2 tysicy mil [3218 kilometrw] rednicy. Halley zakoczy swj artyku wyzywajcym stwierdzeniem: W taki oto sposb ukazaem moliwo istnienia znacznie bogatszego dziea Stwrcy ni dotychczas przypuszczano. Jeli wyda si ona dziwna tym, ktrzy nie s obznajomieni z 24

systemem magnetycznym, mam nadziej, e po pierwsze poinformuje ich o faktach, a po drugie, niech przedstawi, jeli zdoaj, prostsz hipotez. Praca sir Edmunda Halleya o Pustej Ziemi miaa kilka wyda i ulega pewnym zmianom przez nastpne trzydzieci lat, co nasuwa przypuszczenie, e bya znana ludziom wyksztaconym, cho raczej nie zostaa dobrze przyjta przez wspczesnych mu naukowcw. Wikszo z nich znacznie bardziej zainteresoway jego wyjanienia odchylenia igy kompasu. Mimo to astronom krlewski nie przestawa broni swojej teorii, dodajc w marcu 1716 roku inny wany komentarz po szczeglnie piknej aurora borealis, ktr ogldano w Europie Pnocnej. Dostarczya ona Halleyowi odpowiedzi na pytanie, co owieca wiat podziemny. Napisa inny artyku dla Philosophical Transaction, w ktrym szczegowo omwi zaobserwowan wtedy zorz polarn i znalaz dla niej wasne wyjanienie. Wedug Halleya wysunite przez astronomw hipotezy o pochodzeniu tego zjawiska s cakowicie bdne. Doszed on do wniosku, e zorz polarn wywouje ucieczka wieccej materii, ktra zapewnia odwiecznym sferom cige wiato dzienne. Materia ta, stwierdzi, naturalnie wymykaaby si tam, gdzie zewntrzna sfera jest najciesza to znaczy na dalekiej pnocy, gdy jego przyjaciel Newton wanie udowodni mu, e Ziemia jest spaszczona na biegunach a Halley uwaa, i powodem tego spaszczenia jest cienienie sfery zewntrznej.

Aurora Borealis Chocia pniej matematycy i fizycy odrzucili wywody Halleya, pozostaa jednak pewna liczba ludzi dostatecznie zainteresowanych jego teori by wspomnie o niej w swoich wasnych pracach. Jednym z pierwszych by Cottom Mather (1663-1728), purytaski pastor z Nowej Anglii, znany z wywoania nagonki na czarownice w Salem. Cakowicie zgadza si on z t hipotez i w ksice The Christian Philosopher (Chrzecijaski filozof, 1721) w rodziale pt. O magnetyzmie, przytoczy niemal dosownie to, co Halley napisa. Moemy uzna zewntrzn cz naszego globu jako skorup, napisa, rodkow za jako jdro lub wewntrzny glob, ktre, majc ten sam wsplny rodek i o obrotu dobowego, mog obraca si wok naszej Ziemi co 24 godziny. Pniej Mather stwierdzi, e zgadza si rwnie z wnioskami Halleya o aurora borealis: 25

Wewntrzna sfera porednia moe by zawsze owietlona; sklepienie za wieci od takiej substancji jak powierzchnia Soca; a moe maj one jakie szczeglne ciaa wietlne, o ktrych nie mamy pojcia... Ale do tego, gdy dotarlimy ju poza ludzk przenikliwo; zagbilimy si tak daleko, jak mogy nas zaprowadzi wszystkie przypuszczenia! Jakkolwiek Mather bez enady niemal dosownie powtrzy tez Halleya, mona powiedzie, e pomg w przetrwaniu koncepcji Pustej Ziemi, gdy pniejsze pokolenia czytelnikw, szukajc w jego pracach opowieci o diabach, demonach i innych dziwacznych zjawiskach wszelkiego rodzaju, natkny si na ten wany rodzia. Podny szwajcarski matematyk Leonhard Euler (1707-1783), ktry opracowa nowe metody rozwizywania problemw obserwacji astronomicznych, twierdzi pniej, e jeli wntrze Ziemi jest puste, moe tam by tylko jeden wiat wewntrzny z owietlajcym go rodkowym socem. Sir John Leslie (1766-1832), szkocki filozof natury, ktry prowadzi eksperymenty z promieniowaniem, uwaa przeciwnie, e ten wiat wewntrzny powinien raczej mie dwa soca krce wok wsplnego rodka cikoci. Nawet nazwa je Plutonem, od greckiego boga podziemi, i Prozerpin od imienia jego ony. Jednak pomimo komentarzy tych wszystkich uczonych mw i zainteresowania opinii publicznej, mino niemal sto lat, zanim kto zaj si zagadk Pustej Ziemi z takim samym zaangaowaniem, jak sir Edmund Halley. Tym razem wszake okaza si nim czowiek, ktry nie tylko by zainteresowany wyjanieniem pewnej teorii, jak astronom krlewski, lecz take zamierza odwiedzi podziemny wiat. Nie wtpi bowiem, e znajduje si on pod jego stopami.

26

Teoria koncentrycznych sfer

W starym parku w Hamilton w poudniowo-zachodnim Ohio stoi interesujcy, zniszczony przez czas pomnik, ktry atwo mona przegapi w codziennej krztaninie tego orodka przemysowego. Skada si on z czworobocznego cokou, wysokiego prawie na 1,5 metra, z wydron kul na szczycie. Napis na dole, tak zatarty, e niemal niczytelny, informuje kadego, kto zatrzyma si obok, by na spojrze, i pomnik wznis w 1829 roku czowiek o dziwacznym nazwisku Americus Vespucius Symmes dla uczczenia pamici swego ojca, kapitana Johna Clevesa Symmesa. Pomnik ten oddaje mu cze nie jako onierzowi, gdy Hamilton chlubi si wspaniaym pomnikiem onierzy, eglarzy i pionierw, lecz, co znacznie bardziej zasuguje na uwag, jako pierwszemu wspczesnemu propagatorowi legendy o Pustej Ziemi. Wyryte na nim sowa s tak dziwne, i trudno byoby znale podobne na jakimkolwiek innym pomniku: KAPITAN JOHN CLEYES SYMMES onierz, filozof i twrca teorii Symmesa o koncentrycznych sferach i otworach na biegunach. Twierdzi, e Ziemia jest pusta i zdatna do zamieszkania w swym wntrzu. Niestety, wikszo mieszkacw Hamilton mao wie o yciu Symmesa lub o jego teorii. Ci, ktrzy o nim syszeli, uwaaj go za dziwaka, ktry wykoczy si podrujc niepotrzebnie po kraju, wyjaniajc swoje zwariowane teorie i daremnie prbujc zdoby poparcie dla ekspedycji do wiata wewntrznego. Po wybitnej karierze wojskowej Symmes powici si bez reszty wyjanieniu odwiecznej zagadki Pustej Ziemi... Miasto Hamilton ley nad Great Miami River o prawie 40 kilometrw na pnoc od Cincinnati. Produkuje si tam tkaniny, papier, czci zamienne do samochodw, sejfy oraz prasy mechaniczne i hydrauliczne. Chocia jest siedzib lokalnego samorzdu, nie mona by go opisa jako atrakcji turystycznej, mimo e ma do ciekaw histori. Pierwszym budynkiem na tym miejscu by fort Hamilton, ktrego genera Anthony Wayne zwany Szalonym uywa jako bazy do walki z Indianami w latach 1791 i 1796. W 1794 roku obok fortu zbudowano miasteczko Fairfield. Jego wspczesna nazwa pochodzi od Aleksandra Hamiltona, amerykaskiego ma stanu. Po przekopaniu w poowie roku 1805 kanau Miami-Erie, zapewniajcego poczenie z Cincinnati na poudniu i Dayton na pnocy, Hamilton miao zapewnion przyszo. Pierwsi osadnicy w tej czci Ohio przypuszczalnie mieli co innego na gowie ni badanie wystpujcych wszdzie w okolicy olbrzymich kopcw, ktre, wedug legendy, byy tam od bardzo dawna. Na pewno miejscowi farmerzy, zajci bardziej prozaicznymi sprawami, zrwnali wiele z nich z ziemi zanim archeolodzy mogli przeprowadzi tam badania. Rozwaania nad pochodzeniem tych kopcw nie s czci naszej opowieci, ale Robert Charroux zaproponowa pewn fascynujc teori: W Ameryce Pnocnej, a zwaszcza w Ohio, jest wiele kurhanw i olbrzymich kopcw w ksztacie wa wzniesionych z ziemi w czasach prehistorycznych. Nie ma wtpliwoci, e dawniej byo ich tysice naleaoby si wic zastanowi, czy Kraina Wzgrz naszych celtyckich przodkw nie znajdowaa si w Meksyku, lecz w Ameryce Pnocnej, przynajmniej w najdawniejszych czasach. Pniej moe Krain Wzgrz sta si Meksyk, gdzie usypano pierwsze kurhany. Bez wzgldu na to, jaka jest prawda, w Stanach Zjednoczonych odkryto mnstwo sztucznych wzgrz. W Chilicothe w Ohio, [niedaleko od Hamilton] jest ich dwadziecia cztery, w ksztacie stoka... 27

Pomnik w parku w Hamilton, w poudniowo-zachodnim Ohio, wzniesiony w 1829 roku przez Americusa Vespuciusa Symmesa dla uczczenia pamici swego ojca, kapitana Johna Clevesa Symmesa.

Wszystko to sprawia, e Hamilton w Ohio jest odpowiednim miejscem dla rozwoju kariery Johna Clevesa Symmesa, zwolennika teorii koncentrycznych sfer, cho nie urodzi si tutaj, lecz w hrabstwie Sussex w New Jersey, 5 listopada 1780 roku. Ochrzczono go imieniem synnego wuja noszcego to samo nazwisko. Wuj w odegra znaczn rol w historii rodkowego Wschodu, wymyli bowiem tzw. nabytek Symmesa. Do jego przodkw zalicza si rd wybitnych pastorw z Nowej Anglii, z ktrych pierwszym by Zachariasz Symmes. Ten angielski purytanin wyemigrowa do Massachusetts ze wschodniej Anglii w 1634 roku. 28

W szkole mody John wykaza si zdolnociami matematycznymi, mia zainteresowania naukowe i by te wszechstronnym czytelnikiem. Poniewa w jego domowej bibliotece bya pewna liczba dzie Cottona Mathera, rwnie pastora i przyjaciela Zachariasza Symmesa, uwaa si, i jego potomek po raz pierwszy zetkn si z teori Pustej Ziemi w ksice The Christian Philospher. Jednake w wieku 20 lat Symmes wybra karier wojskow i szybko okaza si zdolnym i dobrze wyszkolonym onierzem. Do roku 1812, gdy wybucha wojna midzy Ameryk i Wielk Brytani awansowa do stopnia kapitana. Uczestniczy w bitwach pod Bridgewater i Lundys Lane i zasyn z odwagi. W 1813 roku odegra wan rol w zwycistwie Olivera Hazarda Perryego nad jeziorem Erie, kiedy poprowadzi oddzia komandosw na brytyjskie John Cleves Symmes, Jr. umocnienia, otwierajc drog atakowi gwnych si amerykaskich. Otrzyma kilka medali za odwag i sta si kim w rodzaju bohatera. Niestety, wielce indywidualistyczny sposb walki Symmesa, ktry jednak uczyni jego niespodziewany atak tak udanym, w poczeniu z ostrym jzykiem a nie krpowa si zarwno wobec podwadnych, jak i zwierzchnikw nie zapewniy mu popularnoci w dowdztwie. Po ostatecznym zwycistwie Andrewa Jacksona w Nowym Orleanie w styczniu 1815 roku, odesano Symmesa do zagubionego w lenych ostpach fortu w grnym biegu Mississippi. Chocia taki przydzia musia by wielce frustrujcy dla Symmesa, postanowi on wykorzysta wolny czas na rozwinicie swoich zainteresowa budow Ziemi pod wpywem eseju Cottona Mathera. Zatopi si w lekturze i w ten sposb pozna teorie dwch amerykaskich profesorw, Abnera Burnetta i Johna Woodwarda. Burnett utrzymywa, e Ziemia powstaa jako pywajca kula z bota pokrytego olejem i zgromadzia kosmiczne miecie, by utworzy zewntrzn skorup. Natomiast Woodward twierdzi, i nasza planeta skada si jak cebula z wyranie odrbnych, nakadajcych si na siebie warstw. Jednake John Cleves Symmes wycign wasne wnioski e Ziemia jest pusta, z picioma koncentrycznymi sferami pod zewntrzn skorup, a wszystkie maj wsplny rodek. Symmes zauway te, e w naturze wiele rzeczy jest pustych; poczynajc od trzcin rosncych na brzegach Mississippi do koci w misie podawanym na kolacj. I, co byo bardziej kontrowersyjne, uzna, e teoria grawitacji Newtona jest faszywa. Doszed bowiem do wniosku, i atmosfer wypenia niewidzialna substancja, ktr nazwa plastycznym, eterycznym fluidem zoonym z malekich kulek eteru, rwnie pustych. To wanie ta substancja, jak twierdzi, spychaa wszystko do ziemi, a nie przyciganie z teorii Newtona. Caa ta koncepcja stopniowo zamienia si w obsesj i w 1826 roku Symmes poda si do dymisji, by przedstawi sw teori amerykaskiej opinii publicznej. Dla sfinansowania swoich bada przenis si do St. Louis w stanie Missouri i zaoy tam placwk handlow. Zaopatrujc wojsko i handlujc z Indianami nadal znajdowa czas na prac nad swym projektem. Polubi te wdow Mary Ann Lockwood, ktra miaa ju szecioro dzieci, i szybko spodzi jeszcze czworo, a wszystkie otrzymay podobne imiona jak jego pierworodny, Americus Vespucius Symmes. Pewnego dnia, gdy Symmes siedzia nad Missouri, inna myl przysza mu do gowy. Jeeli istniay wejcia do tego pustego wiata, to najprawdopodobniej musiay znajdowa si na biegunach. Ale jak si tam dosta i przekona o tym? Zdawa sobie spraw, e koniecznie musi szuka poparcia rzdu i naukowcw, dlatego postanowi zoy pewne owiadczenie. Zamierza wystosowa je do prezydenta Stanw Zjednoczonych, do Kongresu, najwikszych uniwersytetw amerykaskich, przywdcw pastw i wybitnych naukowcw w Europie, a take do mieszkacw kadego wikszego miasta i miasteczka w swojej ojczynie. Egzemplarz tego unikalnego dokumentu, ktry zdoby Symmmesowi rozgos, datowany na 10 kwietnia 1818 roku, nadal znajduje si w Library of Congress w Waszyngtonie.

29

MANIFEST DO CAEGO WIATA wiato daje wiato wiatu odkry ad infinitum St. Louis, Terytorium Missouri, Ameryka Pnocna, 10 kwietnia 1818 Owiadczam, e wntrze Ziemi jest puste i nadaje si do zamieszkania; zawiera ona pewn liczb twardych koncentrycznych sfer (jedne w drugich) i ma otwory na biegunach na szerokoci dwunastu lub szesnastu stopni. Rcz yciem za prawdziwo tego stwierdzenia i gotw jestem zbada wntrze Ziemi, jeeli wiat mnie poprze i pomoe mi w tym przedsiwziciu. John Cleves Symmes z Ohio, byy kapitan piechoty N. B. Mam przygotowany dla prasy traktat o mojej tezie, gdzie przytaczam dowody na prawdziwo powyszego stwierdzenia, wyjanienia rnych zjawisk i ujawniam Zoty Sekret doktora Darwina. Moje warunki to poparcie Starego i Nowego wiata, a traktat powicam onie i moim dziesiciorgu dzieciom. Wybieram doktora S. L. Mitchella, sir H. Davyego i barona Alexandra von Humbolta na moich protektorw. Prosz o stu dzielnych towarzyszy, dobrze wyekwipowanych, by zacz wypraw z Syberii na jesieni, z reniferami i saniami, zdolnymi wdrowa po zamarznitym morzu. Owiadczam, e po dotarciu do 83 stopnia szerokoci geograficznej pnocnej znajdziemy ciep i bogat krain, pen bujnej rolinnoci i zwierzyny, jeli nie ludzi; wrcimy nastpnej wiosny. J. C. S. Do manifestu doczona jest notatka wiadczca, e temu dokumentowi towarzyszy list podpisany przez kilku wybitnych mieszkacw St. Louis, stwierdzajcy, i autor to dobry ojciec, szanowany biznesmen i chrzecijaski dentelmen. Jednake jedyn reakcj na ten manifest byo pene osupienia milczenie, chocia, wedug niektrych amerykaskich rde, cara Rosji miaa zaintrygowa moliwo zdobycia nowych ziem. W Paryu, w Academie des Sciences, hrabia de Volnay nazwa autora szalecem. Nie zniechcony Symmes napisa do gazet pewn liczb artykuw o swojej teorii i postanowi wygosi seri odczytw, podczas ktrych mia zamiar prosi o datki na sfinansowanie ekspedycji. Pewien mody mczyzna, Paul Clark, ktry by obecny na jednym z wykadw Symmesa dla studentw Union College zim 1826/27, zrobi szczegowe notatki i potem napisa bezcenny artyku The Symmes Theory of the Earth (Teoria wntrza Ziemi Symmesa), ktry pojawi si w Atlantic Monthly w kwietniu 1873 roku. Wedug jego teorii Ziemia jest kulista, pusta w rodku i otwarta na biegunach. Promie pnocnego otworu wynosi okoo 3218 kilometrw, a rednica 6436 kilometrw od kraca do kraca. Otwr na poudniu jest nieco wikszy. Wprawdzie paszczyzny tych otworw s rwnolege do siebie, ale z rwnikiem tworz kt 12 stopni, tak e najwysza cz pnocnej paszczyzny znajduje si dokadnie nad najnisz czci poudniowej. Skorupa ziemska ma okoo 1609 kilometrw gruboci, a jej pobocza mierz, od regularnej wklsoci we wntrzu do regularnej wypukoci na zewntrz, okoo 24.135 kilometrw. Pobocza te zajmuj okoo 25 stopni i gdyby przedstawiono je na mapie, wida by byo jedynie ich zewntrzn poow, natomiast wszystko powyej lub jeszcze dalej od rwnika znajdowaoby si na szczycie i we wntrzu otworu. Nie byoby wida stref polarnych przedstawianych na naszych mapach. Linie poudnikw cign si pod ktem prostym od rwnika do zewntrznych kracw otworw, a potem wij wok powierzchni tych kracw, koczc si w punktach znajdujcych si bezporednio pod najwyszymi czciami otworw zarwno na pnocy, jak i 30

na poudniu. Linia oznaczajca lokalizacj wierzchoka pnocnego otworu zaczyna si w pewnym punkcie w Laponii okoo 68 stopni szerokoci pnocnej i 20 stopni dugoci wschodniej od Londynu na poudniku przecinajcym Spitsbergen, skd biegnie na poudniowy zachd przez Ocean Atlantycki i poudniow cz Grenladnii, Zatok Hudsona i przez kontynent amerykaski do Pacyfiku w pobliu Cook's Inlet, stamtd za do Fox Islands do punktu okoo 56 stopnia szerokoci geograficznej pnocnej i 160 stopni dugoci geograficznej wschodniej w pobliu poudniowego kraca Cieniny Beringa. Pniej przemierza Pacyfik, poudniow cz Kamczatki, kieruje si na pnocny zachd przez Syberi, do Europy przez Ural na szerokoci okoo 58 stopni szerokoci geograficznej pnocnej i mija wybrzea Arktyki przy wejciu na Morze Biae, po czym wraca do punktu wyjcia... Kapitan Symmes bardzo pracowicie zestawi liczne odrbne fakty ze swoich bada, z relacji Rossa, Howego, Parryego, McKenziego i innych, ktrzy na ldzie i morzu badali strefy polarne, oraz podobne dowody z pniejszych ekspedycji od czasu ogoszenia jego teorii w roku 1829. aden z badaczy, ktrzy dostarczyli dowodw na poparcie tej teorii, zdaje si nie mie o niej najmniejszego pojcia. Fakty te s znane i nie mona zarzuci autorowi, i zebra je na poparcie urojonych przesanek. Clark stwierdza, e Symmes jako jeden z argumentw przytoczy znaczne rnice klimatyczne na biegunach; otwarte przestrzenie oceanu, ktre tam istniej; zjawiska takie jak zorze polarne, ktre mona wyjani tylko wiatem docierajcym z otworw na biegunach; dziwaczne zachowanie si igie kompasw; i, na koniec, piercienie Saturna jako dowd na istnienie koncentrycznoci w naturze. Kapitan Symmes zgromadzi imponujc ilo faktw i dowodw na poparcie swojej teorii, zakoczy jego uwany suchacz i tylko czas, wielki odkrywca tajemnic, dowiedzie, czy ta zaskakujca teoria jest prawdziwa w caoci lub czciowo i czy jej autor by wizjonerem, czy te prawdziwym filozofem czczonym przez potomnych. Pomimo yczliwego przyjcia, z jakim John Cleves Symmes spotka si tym razem, czsto witano go kpinami i czasami nawet musia wasnorcznie wyrzuca z sali co bardziej dokuczliwych drczycieli. Jego raczej szowinistyczne twierdzenie, e odkrycie Pustej Ziemi przysporzy Ameryce nowych terytoriw, spotkao si ze zrozumieniem w niektrych mniejszych spoecznociach. Woania Symmesa o poparcie zwrciy uwag bogatego biznesmena Jamesa McBridea z Miami w stanie Ohio, ktry by czonkiem zarzdu miejscowego uniwersytetu i mia wysoko postawionych przyjaci. Udzieli wsparcia finansowego Symmesowi, ktry dziki temu mg zamieszka w pobliskim Hamilton. Przedstawi go te Richardowi Mentorowi Johnsonowi, stosownie nazwanemu przedstawicielowi ssiedniego stanu Kentucky. Johnson okaza si bezstronnym, inteligentnym politykiem, ktry, cho niecakowicie przekonany do teorii Symmesa, uzna, e przynajmniej zasuguje ona na przedstawienie w Waszyngtonie. Wobec tego 28 stycznia 1823 roku Johnson zaproponowa w Kongresie, eby rzd amerykaski sfinansowa wypraw, by zaj tereny znajdujce si wewntrz Ziemi. Przedstawi w oglnych zarysach teori Symmesa i jego plany oraz podnis duy pk listw, ktre, jak twierdzi, napisali mieszkacy Ohio, Kentucky, Indiany i Missouri. Wszyscy oni s zdrowymi na umyle, inteligentnymi wyborcami dajcymi, abymy przynieli wielki zaszczyt i przysporzyli korzyci Stanom Zjednoczonym przez otwarcie tych nowych ziem, owiadczy. Niestety, bardzo nieliczni kongresmeni podzielili entuzjazm Johnsona do tej propozycji, ktra zostaa odoona ad acta. Dla Symmesa oznaczao to poszukiwanie niezbdnych funduszy gdzie indziej, natomiast dla Johnsona chwila ta miaa wkrtce sta si tylko dziwacznym incydentem w karierze, ktr zakoczy wybr na wiceprezydenta Stanw Zjednoczonych.

31

Glob ziemski wedug Symmesa, przedstawiony na tylnej stronie okadki jego ksiki The Symmes Theory of Concentric Spheres z 1885 roku.

Jednake dziki staemu poparciu Jamesa McBridea Symmes mg kontynuowa wykady, z powodu ktrych, jedc po kraju, na wiele miesicy oddali si od swojej rodziny w Hamilton. W marcu 1824 roku otuchy dodao mu charytatywne przedstawienie w teatrze w Cincinnati na rzecz jego wyprawy, a dwa miesice pniej mia miejsce najbardziej udany z jego odczytw wanie w Hamilton. Po wykadzie suchacze przyjli rezolucj goszc, e naszym zdaniem teoria Symmesa o Ziemi zasuguje na wielki szacunek i warta jest uwagi ludu Ameryki. McBride doprowadzi do zebrania wszystkich notatek oraz artykuw Symmesa i opublikowa je w roku 1826 pt. Theory of Concentric Spheres (Teoria Symmesa o koncentrycznych sferach). Ten bogaty filantrop doczy rwnie schemat globu ziemskiego wedug teorii Symmesa i przedmow, w ktrej potwierdzi swoj wiar w ni: Wprawdzie dokadna lokalizacja miejsc, gdzie, jak si sdzi, znajduj si krawdzie otworw polarnych, nie zostaa jeszcze potwierdzona z cakowit pewnoci, ale uwaa si je za niemal dokadne. Ich lokalizacj potwierdza wygld tych rejonw takie jak pas lub strefa otaczajca nasz glob, gdzie nie rosn ani drzewa, ani adne inne roliny (z wyjtkiem mchw); nadcigajce z rnych stron pywy oceaniczne, ktre zdaj si spotyka; czstsze wystpowanie wielkich fal na morzu i aurora borealis pojawiajca si od strony poudniowej. Dalsze petycje o pomoc finansow dla Symmesa zostay wysane do Kongresu Stanw Zjednoczonych i do zgromadzenia oglnego stanu Ohio, lecz bez powodzenia. W roku 1825 pozwolono kapitanowi Symmesowi przyczy si do rosyjskiej ekspedycji polarnej. Nie mg jednak tego zrobi z powodu kopotw finansowych i zego stanu zdrowia. Wyczerpanie mczcymi podrami, podczas ktrych wygasza swoje odczyty, doprowadzio w kocu zim 1828 roku do zaamania, gdy znajdowa si w Kanadzie. Wci wierny McBride zorganizowa przewiezienie 32

Symmesa do domu w Hamilton, gdzie czule opiekowaa si nim jego wyrozumiaa ona. Lecz Symmes w kocu przypaci yciem obsesj na punkcie Pustej Ziemi i zmar we nie 29 maja 1829 roku. Pochowano go z honorami wojskowymi i jego nekrolog w Hamilton Eagle zawiera wicej podziwu dla kariery w armii ni dla teorii koncentrycznych sfer. Lecz teoria Symmesa nie umara razem z nim. Jego zwolennik Joseph Reynolds, absolwent Ohio Univerisity, ktry przyczy si do Symmesa po wysuchaniu jednego z wykadw i zosta menederem odpowiedzialnym za organizacj odczytw, postanowi kontynuowa zbirk pienidzy na wypraw do Pustej Ziemi. Wygaszane przeze mowy byy znacznie barwniejsze ni wykady jego mentora; obiecywa w nich podziemny wiat zalany ciepym wiatem, z piknymi miastami zamieszkanymi przez ras wysokich na 6,5 metra olbrzymw, strzegcych bezcennego skarbu. Zaproszenia na t wypraw, ktre Reynolds rozdawa suchaczom, przyniosy mu setki dolarw. Najwikszym sukcesem Reynoldsa byo przekonanie amerykaskiego sekretarza do spraw marynarki wojennej, Samuela Lewisa Southarda, o sensownoci jego planu. Zdaje si, e Southard z kolei przekona ni mniej ni wicej tylko samego prezydenta Johna Quinceya Adamsa, e ta teoria warta jest zbadania. Istniej dowody, i prezydent rozkaza sprawdzi moliwo wysania okrtu na biegun poudniowy. Zanim jednak rozkaz zosta wykonany, kadencja Adamsa dobiega koca, a jego nastpca, trzewo mylcy byy dowdca i bohater wojny 1812 roku, Andrew Jackson, odrzuci propozycj Southarda. Joseph Reynolds sprbowa jeszcze innego sposobu. W roku 1829 zaoy Kompani Eksploracji Pustej Ziemi i wprowadzi jej akcje na gied nowojorsk. Wydaje si, e koncepcja ta miaa w sobie co, co pocigao odwaniejszych i zamoniejszych mieszkacw tego miasta. A pogoski o majtku, jaki mona zbi na znalezieniu podziemnego wiata sprawiy, i Reynolds i jego wsplnicy zgromadzili dostatecznie duo pienidzy, eby wyekwpipowa dwa okrty, ktre miay popyn do bieguna poudniowego. Byy to brygantyny: Annawan, pod dowdztwem kapitana N.B. Palmera, i Seraph, ktrym dowodzi kapitan Robert Pendelton. Wypyny z portu nowojorskiego 29 padziernika 1829 roku. Istniej jednak pewne wtpliwoci, czy Joseph Reynolds rzeczywicie wzi udzia w tej wyprawie, chocia dokumenty wykazuj na Seraphie obecno uczonego nazwiskiem J. Reynolds, ktremu towarzyszy niejaki doktor Watson. Rwnie niepewny jest los obu statkw. Jedna wersja gosi, e brygantyny dotary tylko do wybrzey Chile, gdzie zaogi si zbuntoway. Wedug drugiej okrty rozbiy si na skaach, natomiast trzecia utrzymuje, e dotary do bieguna poudniowego, ale grupa wysadzonych na lodowiec marynarzy niebawem zabdzia i w ostatniej chwili uratowano ich przed mierci z zimna i godu. Nie ma jednak najmniejszych wtpliwoci, e nieszczsna ekspedycja nie znalaza otworu na biegunie, i e ju nigdy wicej nie syszano o Josephie Reynoldsie. To prawdziwa tragedia, e bez wtpienia powane plany Symmesa zakoczyy si w tak niepowany sposb. Lecz podobnie jak jego pomnik w Hamilton przetrwa mimo upywu czasu, tak jego wizja wiata nie przestaa inspirowa innych. W wiecie literatury teoria Symmesa daa pocztek prawdziwej lawinie powieci i opowiada, ktre przez ptora wieku intrygoway i cieszyy czytelnikw, cho zapewne wikszo z nich wiedziaa niewiele lub nic o rdle inspiracji, z jakiego czerpali autorzy. Amerykanin Edgar Allan Poe dosownie wymyli t szko fantastyki w krtkim opowiadaniu Rkopis znaleziony w butelce (1833), nastpnie napisa powie Narrative of Arthur Gordon Pym (Opowie Artura Gordona Pyma, 1838). Nie zdy jednak ukoczy jej przed mierci i pniej zakoczy j Juliusz Verne, ktry nada jej tytu Le mystere antarctique (Tajemnica Antarktydy, 1898). Verne wczeniej napisa prawdopodobnie najlepsz znan ksik na ten temat, Podr do wntrza Ziemi (1872), o grupie badaczy, ktrzy zawdrowali do Pustej Ziemi przez krater wygasego wulkanu. W 1959 roku powie ta zostaa zrcznie sfilmowana z Jamesem Masonem w roli dowdcy wyprawy. Ducha Symmesa mona rwnie odnale w powieci Williama R. Bradshawa The Goddess of Atvatabar: Being the History of the Discovery of the Interior Worlds and Conquest of Atvatabar (Bogini Atvatabaru. Historia odkrycia wewntrznego wiata i podboju Atvatabaru, 1892), ktr 33

opublikowano wraz map wiata wewntrznego, najwidoczniej opart na wasnorcznym rysunku kapitana Symmesa. Mieszkacy tej Pustej Ziemi s wyznawcami kultu mioci i uwaaj pozbawiony orgazmu stosunek pciowy za sposb na wieczn modo. Underground Man (Podziemny czowiek, 1896) Gabriela Tardea spodoba si H.G. Wellsowi, ktry napisa wstp do angielskiego wydania. W ksice tej opisano jak ostatni ludzie na Ziemi wycofali si do utopijnego podziemnego wiata, gdy energia Soca si wyczerpaa. Krtkie opowiadanie Freda Thorpa In the World Below (wiat poniej, 1897) o przygodach we wntrzu Ziemi wyprzedzio synn seri o Pellucidarze pira Edgara Ricea Burroughsa, ktra zacza si od At the Earth Core (W jdrze ziemi, 1914). Zaginione rasy yjce w podziemnym wiecie wystpuj w popularnej powieci Charlesa Willinga Bealea The Secret of the Earth (Sekret ziemi, 1899); w ksice Jacka Adamsa Neequa or The Problem of the Ages (Neequa albo problem wiekw) w podziemnym wiecie osignito rwnouprawnienie pci, za akcja niezwykle rzadkiej powieci Franka Powella The Wolf Men: A Tale of Amazing Adventures (Dziwne przygody wilkoaka) toczy si w czasach prehistorycznych. W ostatnich latach kontynuowa t tradycj S. Fowler Wright w The World Below (Dolny wiat, 1953), podobnie jak Howard Waldrop i Steven Utley w pomysowej noweli Block as the Pit, from Pole to Pole (Czarny jak dziura, od bieguna do bieguna, 1977), w ktrej wystpuj Symmes, Reynolds i Poe. Rudy Rucker, ktry jest profesorem matematyki na San Jose State University, w swojej powieci The Hollow Earth (Pusta Ziemia) obficie czerpie z caej sagi Symmesa, by opisa, jak jego zwolennicy rzeczywicie trafiaj przypadkiem na jeden z otworw na biegunie poudniowym i znajduj podziemny wiat przepeniony niespodziankami, ktrych nikt nie mgby sobie wyobrazi. Lecz prawdziwa historia poszukiwa Pustej Ziemi ma wasne, jeszcze dziwniejsze punkty zwrotne i zawlenia.

Mapa wiata wewntrznego Williama R. Bradshawa oparta na koncepcji Symmesa.

34

Dziwna podr Olafa Jansena

Dzisiaj nie ma nikogo w Glendale, rozlegym pnocnym przedmieciu Los Angeles, kto byby cakowicie pewny gdzie mieszka Olaf Jansen jeli w ogle sysza o tym niezwykym starym eglarzu. Przed laty niektrzy mieszkacy uwaali, e czowiek, ktry twierdzi, i dotar do Pustej Ziemi, mia dom obok dzisiejszego Colorado Boulevard; natomiast inni syszeli, e mieszka obok ogrodu zoologicznego w Los Angeles gdzie, jak stwierdzili cynicy, powinno si go zamkn po podaniu do wiadomoci publicznej szczegw jego przygd, podobnych do Mnchausenowskich. Jednake wedug wszelkiego prawdopodobiestwa jego skromny, may bungalow sta w pobliu Foothill Boulevard, w pooonej na poudniowym wschodzie San Fernando Valley, gdy Jansen mwi czsto o widoku z okna sypialni na soce wschodzce ponad szczytami San Jacinto na wschodzie. Glendale jest ruchliwym, przemysowo-mieszkalnym rejonem z wasnym lotniskiem i ogromnym Brand Park. Jeli chodzi o histori, to jego najwaniejszym zabytkiem jest Casa Adobe, budynek z suszonej na socu cegy zbudowany w latach 60. XIX wieku i Forest Lawn Memorial Park, gdzie pochowano wielu wielkich i wybitnych mieszkacw Los Angeles. Cmentarz ten zaoono w 1886 roku na terenie hiszpaskiej posiadoci z koca XVIII wieku (1784 rok). Zawiera on kopie wielu wspaniaych dzie sztuki, midzy innymi Wee Kirk othe Heather, rekonstrukcj szkockiego kocika Annie Laurie. Mimo e niektre relacje utrzymuj i Olaf Jansen rwnie zosta pochowany na Forest Lawn, nigdy nie znaleziono jego grobu. Historia opowiedziana przez tego starego Skandynawa z urodzenia, a Amerykanina z wyboru, o jego podry do Pustej Ziemi bya przedmiotem oywionej dyskusji od ogoszenia jej publicznie w 1908 roku. Pewne rodowiska odrzuciy j jako romantyczn fantazj, inne za owiadczyy, i jest to zrczna adaptacja teorii Johna Clevesa Symmesa. Olaf Jansen, ktry mia wtedy dziewidziesit par lat twierdzi, e jego opowie jest prawdziwa pod kadym wzgldem. Przez wiele lat nie opowiada o swoich przygodach z powodu reakcji pierwszych suchaczy i zego wpywu, jakie wywary na jego ycie. Lecz opowie Jansena to jedna z nielicznych relacji o podry do wiata wewntrznego, ktra nie zostaa cakowicie odrzucona pord zamieszania wywoanego przez powieci fantastyczne inspirowane teori Symmesa. Wedug wasnych sw Jansena, on sam nigdy nawet nie sysza o teorii koncentrycznych sfer, nie czyta te ani prac Symmesa, ani jakichkolwiek informacji o nim, kiedy przey co dziwnego na biegunie pnocnym. Olaf Jansen urodzi si 27 padziernika 1811 roku w Uleaborg obecnie zwanym Oulu porcie rybackim na zachodnim wybrzeu Zatoki Botnickiej w Finlandii. Jego ojciec Jens Jansen by Norwegiem, gdy urodzi si na Lofotach, natomiast matka pochodzia ze Sztokholmu, gdzie maonkowie zamieszkali. Pomimo zaawansowanej ciy pani Jansen, para nie zrezygnowaa z corocznej przejadki odzi Jensa do Zatoki Botnickiej. Jansenowie planowali wrci do Sztokholmu przed narodzinami pierwszego dziecka, ale wzburzone morze zmusio ich do odoenia podry powrotnej i udania si do Uleaborgu, gdzie pani Jansen urodzia chopczyka. Jak ju wtedy byo wida z wielkoci i wagi, odziedziczy on wzrost ojca, jego krzepkie ciao i czujne szare oczy. Kiedy dors, odznacza si tak sam cierpliwoci, szorstkoci i determinacj w poczeniu z wielk agodnoci. Niebawem okazao si, i mody Olaf podziela te ojcowsk mio do morza. Po ukoczeniu w wieku 14 lat pewnej prywatnej szkoy w Sztokholmie, chopiec zacz wypywa z ojcem na poowy wok wybrzey Skandynawii. Jens Jansen by czowiekiem, ktry lubi rzuca wyzwanie morzu, ale zawsze docenia jego potg. Nauczy swego syna sztuki eglarskiej i nabi mu gow opowieciami o legendarnych bogach skandynawskich, ktrych bardzo podziwia. Olaf Jansen mia dokadnie 19 lat, kiedy wraz z ojcem wyruszy w podr, ktra miaa zapewni im miejsce w nauce o Pustej Ziemi. Wedug Olafa Jansena opucili Sztokholm na pokadzie aglowego statku rybackiego jego ojca 3 35

kwietnia 1829 roku. Popynli na poudnie midzy wyspami Gotlandia i Olandi, a potem przez cienin oddzielajc Szwecj od Danii. Po krtkim postoju w Kristiansand na wybrzeu Norwegii, skierowali si na pnoc, mijajc Lofoty, zanim zatrzymali si w najdalej wysunitym na pnoc porcie, Hemmerfest. Po zaopatrzeniu si w prowiant, ojciec i syn poeglowali na Spitzbergen, gdzie po raz pierwszy ujrzeli kilka olbrzymich gr lodowych, po czym 23 czerwca bezpiecznie zarzucili kotwic w Zatoce Wijade. Tam z powodzeniem owili ryby przez kilka dni, a nastpnie ruszyli dalej przez Cienin Hinlopen w stron Ziemi Franciszka Jzefa. Olaf Jansen tak o tym opowiada: Przez kilka dni pynlimy wzdu skalistego wybrzea Ziemi Franciszka Jzefa. Wreszcie zerwa si przychylny wiatr, ktry umoliwi nam dotarcie do West Coast i, po caodobowej egludze, dopynlimy do jakiej piknej zatoczki. Nie chciao nam si wierzy, e znajdujemy si tak daleko na pnocy. Cz tego miejsca pokrywaa bujna rolinno, a tamtejsze powietrze byo ciepe i spokojne. Naprzeciwko nas, bezporednio na pnocy, rozcigao si otwarte, nie zamarznite morze. Mj ojciec arliwie wierzy w Odyna i Thora i czsto mawia do mnie, e byli to bogowie, ktrzy przybyli z daleka, spoza Wiatru Pnocnego. Wyjani, e istnieje tradycja, wedug ktrej jeszcze dalej na pnocy znajduje si kraj pikniejszy od wszystkiego, co widzieli miertelni ludzie. Jego zapa, arliwo i religijna gorliwo pobudziy moj modziecz wyobrani i zawoaem: Dlaczego nie mielibymy popyn do tego kraju? Niebo jest czyste, wiatr przyjazny i morze wolne od lodu. Jeszcze teraz widz przyjemne zaskoczenie, jakie odmalowao si na jego obliczu, gdy odwrci si do mnie i zapyta: Mj synu, czy chcesz popyn ze mn i zbada nieznane ziemie? Popyn tam, dokd nie dotar aden czowiek? Odpowiedziaem twierdzco. Doskonale odrzek. Oby chroni nas bg Odyn! i szybko ustawiwszy agle spojrza na nasz kompas, zwrci dzib statku na pnoc w stron otwartego przesmyku i nasza podr si rozpocza. Przez trzy dni aglowiec pyn na pnoc, a Olafa wyrwa ze snu gwatowny sztorm i woanie ojca o pomoc w zwiniciu agli. Mody mczyzna wspomina po latach, e wszdzie wokoo otaczaa nas gsta mga, czarna jak egipska noc, a w grze biaa niczym para wodna; w kocu stracilimy j z oczu, gdy wtopia si w wielkie biae patki padajcego niegu. Kiedy ojciec i syn szamotali si z aglami, statek koysa si na wszystkie strony, jakby znalaz si w rodku wiru. Trwao to trzy godziny, a przemoczeni do suchej nitki i wyczerpani rybacy znaleli si na spokojnych wodach. Kiedy ogldali d w poszukiwaniu uszkodze, Olaf nagle zauway w grze jakie niezwyke zjawisko: Promienie soca paday ukonie, jakbymy znajdowali si gdzie na pkuli poudniowej, a nie tak daleko na pnocy. Soce obracao si, koyszc si jednoczenie, jego orbita bya widoczna przez cay czas i unosio si coraz wyej i wyej. Czsto przesaniaa je mga, a mimo to wci przewiecao przez delikatne jak koronka chmury niczym zirytowane oko przeznaczenia, strzegce tej tajemniczej pnocnej krainy. Z daleka, na prawo od nas, odbijajce si w grach lodowych promienie soneczne tworzyy panoram niezliczonych kolorw i ksztatw, natomiast poniej wida byo zielonkawe morze, a w grze purpurowe niebo. Kiedy Olaf przypadkiem sprbowa kilku kropel wody morskiej, ktre spady na jego rk, zaskoczy go jej smak, gdy bya sodka. Po uzupenieniu zapasw wody dziki temu nieoczekiwanemu darowi losu, obaj mczyni pynli dalej jeszcze przez kilka dni. Ktrego dnia mniej wicej o tej samej porze ojciec zaskoczy mnie, gdy zwrci mi uwag na nowy widok rozcigajcy si prosto przed nami, niemal na horyzoncie. To faszywe soce!, zawoa. Czytaem o nich; nazywa si je odbiciem lub miraem. Wkrtce zniknie. Ale to matowoczerwone, faszywe soce, jak je nazywalimy, nie znikao przez kilka godzin; i cho nie wiedzielimy, czy rzeczywicie wieci, przez cay ten czas moglimy omie spojrzeniem horyzont i zlokalizowa blask tego faszywego soca co najmniej przez 12 godzin z kadej doby. 36

Trudno wszake powiedzie, e przypominao ono soce, chyba tylko okrgym ksztatem, a kiedy nie przesaniay go chmury lub oceaniczna mga, miao brzow, jakby zamazan powierzchni, ktra zmieniaa si w co w rodzaju biaej, wietlistej chmury, jakby odbijaa jakie silniejsze wiato spoza siebie. Wreszcie zgodzilimy si podczas dyskusji, e to arzce si jak palenisko soce, bez wzgldu na przyczyny tego zjawiska, nie byo odbiciem naszego Soca, lecz jedn z planet w kadym razie istniao rzeczywicie. Kompas pokadowy rwnie pokazywa, e dzieje si co bardzo dziwnego. Kompas, ktry mocno przywizalimy do jego miejsca z obawy przed nastpnym sztormem, nadal wskazywa na pnoc i porusza si na czopie tak, jak w Sztokholmie. Iga przestaa si nachyla. C to mogo znaczy? Po wielu dniach eglugi na pewno dawno minlimy biegun pnocny a przecie iga nadal wskazywaa na pnoc. Zdumiao to nas, gdy powinnimy byli teraz pyn na poudnie. Wedug opowieci Olafa Jansena przez nastpne pitnacie dni obaj eglarze wyranie widzieli lini brzegow kilku ldw, jednych rwninnych, innych za z acuchami grskimi. Wreszcie postanowili dobi do jednego z nich. Kiedy wdrowali po nieznanej ziemi, ujrzeli rwce rzeki, pikne drzewa i bujn flor bardzo podobn do tej, ktr znali, ale wszystko byo znacznie wiksze. Soce znw zwrcio ich uwag, jak wspomina pniej Olaf. W midzyczasie nie widzielimy ju promieni naszego soca, znalelimy jednak wewntrzny blask, bijcy od matowoczerwonego soca, ktre ju wczeniej przycigno nasz uwag. Emitowao teraz biae wiato, jak gdyby spoza dalekiej awicy chmur naprzeciwko nas. wiecio mocniej ni, powiedzmy, dwa ksiyce w peni w cakowicie bezchmurn noc. Po 12 godzinach ta biaa chmura znikaa z oczu, jakby zasonio j jakie ciao, i nastpne dwanacie godzin odpowiadao naszej nocy. Mj ojciec i ja skomentowalimy fakt, e nasz kompas nadal wskazywa na pnoc, chocia teraz ju wiedzielimy, e przepynlimy przez zakrzywienie lub skraj otworu w Ziemi, i e znajdowalimy si daleko na poudniu wewntrz skorupy ziemskiej, ktra, wedug naszych oblicze, musi mie okoo 482 kilometrw gruboci od wewntrznej do zewntrznej powierzchni. Krtko mwic, nie jest grubsza ni skorupa jajka, tak e powierzchnia wewntrz jest niemal taka sama jak na zewntrz. Wydaje si, e wielka wietlista chmura lub kula matowoczerwonego ognia, ktr postanowilimy nazwa Zadymionym Bogiem ognistoczerwona rano i wieczorem i piknie biaa w nocy zawieszona jest w wielkiej prni we wntrzu Ziemi i utrzymywana tam przez niezmienne prawo grawitacji lub jak odpychajc si atmosferyczn. W rzeczywistoci Zadymiony Bg jest nieruchomy i zjawisko dnia i nocy wewntrz Ziemi wywouje jej dobowy obrt wok osi. Wedug Olafa Jansena ta niezwyka odyseja trwaa sto, a moe wicej dni, ktrych nie da si opisa. W tym samym czasie w morzu, przez ktre pynli, dokonay si pewne niewielkie przemiany, zmieni si te klimat: Uznalimy, e nadszed ju listopad lub grudzie i wyczulimy, i tak zwany biegun poudniowy zwrcony jest ku socu. Dlatego uwaalimy, e kiedy wydostaniemy si spod wewntrznego blasku i ciepa Zadymionego Boga, natkniemy si na wiato i ciepo prawdziwego Soca, docierajce do otworu na biegunie poudniowym. I nie pomylilimy si. Pniej statek Jansena znw pochwyciy coraz to wiksze fale, kiedy pcha go do przodu ciepy wiatr wiata wewntrznego. Stopniowo zdali sobie spraw, e powietrze robi si coraz chodniejsze i zauwayli na horyzoncie kilka gr lodowych. Wkrtce znalelimy si wrd awicy kry i nie mam pojcia, w jaki sposb nasz stateczek 37

przepyn przez wskie szczeliny midzy nimi i nie zosta zmiadony. Kompas nadal zachowywa si rwnie dziwacznie i chwia si jak pijany, gdy mijalimy poudniowe zakrzywienie lub skraj skorupy ziemskiej, tak samo jak na jej pnocnym odpowiedniku. Wirowa, nachyla si i zdawao si, e co go optao. Przez wiele dni obaj eglarze musieli manewrowa midzy grami lodowymi, a wreszcie wypynli na otwarte morze. Jednak kiedy wydawao si im, e s ju bezpieczni, d uderzya w czciowo zanurzon w falach gr lodow. Zostali wyrzuceni za burt. Olaf spad, nieprzytomny, na gr lodow. Kiedy ockn si po kilku minutach, nigdzie nie byo wida jego ojca. I chocia gorczkowo szuka wszdzie wok gry lodowej i bada wzrokiem ocean, nigdzie nie dostrzeg ani Jensa Jansena, ani statku. Bez prowiantu i ciepej odziey, Olaf Jansen przygotowywa si na mier. Potem nieoczekiwanie w jego polu widzenia pojawi si jaki statek. Nie chcc wierzy wasnym oczom, Olaf przekona si, e jest to szkocki wielorybnik z napisan na burcie nazw Arlington. Pniej mia si dowiedzie, i statek ten wypyn we wrzeniu z Dundee, by owi wieloryby wok Antarktydy. Wymachujc rkami Olaf zdoa zwrci uwag zaogi i p godziny pniej by ju bezpieczny na pokadzie. Kapitan wielorybnika, Angus MacPherson, okaza si miym, cho upartym, starym wilkiem morskim. Nie znosi jednak opowieci, ktre uwaa za czyst fantazj. Kiedy sprbowaem mu powiedzie, e przybyem z wntrza Ziemi, kapitan i mat spojrzeli po sobie, pokiwali gowami i nalegali, ebym pooy si na koi pod cisym nadzorem lekarza okrtowego, wspomina Olaf Jansen. Po duszym odpoczynku i spoyciu kilku smacznych posikw rozbitek postanowi nie opowiada wicej o swoich przeyciach. Min rok, zanim Olaf Jansen dotar w kocu do swego domu w Sztokholmie. Tam dowiedzia si, e jego matka zmara podczas, gdy on podrowa z ojcem. Modzieniec po raz drugi opowiedzia swoje przygody wujowi, Gustafowi Osterlindowi, jedynemu yjcemu krewnemu. Odkd wyowiono go w pobliu Antarktydy mia do czasu na refleksje nad swoj dziwn podr i chcia teraz przekona wuja, by sfinansowa ekspedycj do wiata wewntrznego. Pocztkowo mylaem, e popiera mj projekt. Wydawa si zainteresowany i poprosi, abym poszed z nim do jakich urzdnikw i opowiedzia im tak jak jemu o mojej podry i odkryciu. Prosz sobie wyobrazi mj zawd i przeraenie, kiedy po zakoczeniu mojej opowieci, wuj podpisa jakie papiery i bez ostrzeenia zamknito mnie w szpitalu dla umysowo chorych. Miaem tam spdzi dwadziecia osiem dugich, nudnych i strasznych lat. Wedug relacji Jansena wypuszczono go ze szpitala w padzierniku 1862 roku. W midzyczasie jego wuj umar i Olaf Jansen by teraz zupenie sam na wiecie. Liczy sobie ponad 50 lat, nie mia przyjaci, a w jego dokumentach odnotowano, e przeszed chorob umysow. C innego mg zrobi, jak wrci na morze? Przez nastpne dwadziecia siedem lat pracowa jako rybak, powicajc wolny czas na poszukiwanie dowodw na to, i jego przeycia w Pustej Ziemi nie byy jedynie snem. Zgromadzi kolekcj ksiek o wyprawach polarnych, zrobi mnstwo notatek i z trudem narysowa mapy. Lecz przez cay ten czas ywej duszy nie opowiedzia o swojej dziwnej podry. W roku 1889 Jansen, ktry wtedy mia dobrze po siedemdziesitce, sprzeda swj statek i postanowi wyemigrowa do Ameryki, by spdzi reszt ycia w cieplejszym klimacie. Przez dwanacie lat mieszka spokojnie w Illinois, zanim 4 marca 1901 roku przenis si do Glendale w Los Angeles. Dat t dobrze zapamita jako dzie rozpoczcia drugiej kadencji prezydenta McKinleya. Zamieszka skromnie w niewielkiej posiadoci i spdza czas na pielgnowaniu kwiatw i kilku drzew figowych do dnia, kiedy spotka Willisa Georgea Emersona. Emerson (1856-1918) by powieciopisarzem. W 1907 roku przenis si do Los Angeles wraz ze swoj on Bonnie, by pracowa w rodzcym si przemyle filmowym. Jako popularny autor westernw wyczu, e zapowiada si zapotrzebowanie na tego rodzaju scenariusze po wielkim sukcesie The Great Train Robbery (Wielki napad na pocig), ktrego akcja toczya si na Dzikim Zachodzie, a wywietlanym w 1903 roku. Bya to dobra decyzja, gdy w 1907 roku Gilbert 38

Anderson, gwiazdor z The Great Train Robbery, stworzy Brancho Billyego prawdopodobnie pierwsz synn posta w dziejach kina w serialu filmowym The Bandit Makes Good (Nawrcenie bandyty). Mia to by pierwszy z ponad czterystu odcinkw o tym kowboju, a oznaczao to seri umw z pisarzami takimi jak Willis Emerson. Mimo e Emerson i jego ona mieszkali zaledwie par przecznic dalej od Olafa Jansena, autor scenariuszy dopiero stopniowo zacz zauwaa siwowosego starca, gdy mija go idc do studia filmowego i wracajc do domu. Czsto widywa Jansena w ogrodzie, ale starzec przez wikszo czasu wydawa si pogrony w mylach, jak uwiadomi to sobie pniej Emerson. Jednake pewnego wiosennego poranka pomacha mu wesoo rk i w ten sposb narodzia si przyja, ktra pniej staa si partnerstwem literackim. Emerson napisa: Niebawem przekonaem si, e mj nowy znajomy jest niezwykym czowiekiem, inteligentnym i wyksztaconym w godnym podziwu stopniu. Poniewa dopiero w pniejszym okresie swego dugiego ycia zatopi si w lekturze, nauczy si spdza dugie godziny pogrony w gbokim zamyleniu. Zachcaem go do rozmowy i w nastpnych dniach i tygodniach dobrze poznaem Olafa Jansena, ktry po trochu opowiedzia mi histori tak zdumiewajc, i jej rozmach rzuca wyzwanie rozsdkowi i wierze. Ten starzec zawsze mwi tak ywo i szczerze, e oczaroway mnie jego dziwne opowieci. Jansen pokaza te Emersonowi swoje notatki i mapy, w ktrych zapisa i narysowa kady zapamitany szczeg z podry do wiata wewntrznego. Wciskajc je pisarzowi w rce powiedzia: Zostawiam je panu, jeli obieca mi pan, e ofiaruje je wiatu. Pragn, by ludzie poznali prawd, gdy wtedy wyjanione zostan wszystkie tajemnice dotyczce pokrytej lodem Pnocy. Mimo pewnych zastrzee, Emerson wyrazi zgod i w rezultacie powstaa ksika The Smoky God: or A Voyage to the Inner World (Zadymiony bg, albo podr do wiata wewntrznego) opowiedziana wasnymi sowami przez Olafa Jansena. Emerson przekaza j swoim wydawcom, Forbes & Company, w Chicago. Ksika zostaa opublikowana na wiosn 1908 roku, ale, niestety, Olaf Jansen umar kilka tygodni wczeniej. Tym razem jednak nie musiaby by naraony na szyderstwa lub ryzyko szpitala dla psychicznie chorych. W swoim wstpie do wsplnego z Jansenem dziea Emerson przyzna, e wielu czytelnikw nie bdzie chciao uwierzy w t histori tak jak on sam. Mimo e tre tej ksiki nie zgadza si z kosmograficznymi rkopisami z przeszoci, napisa, mona na nich polega jako na zapisie tego, o czym Olaf Jansen twierdzi, e zobaczy na wasne oczy. Istnieje prastare porzekado, e prawda jest dziwniejsza od fikcji i jeli o mnie chodzi, sprawdzio si co do joty, gdy pisaem t ksik. Emerson zwrci rwnie uwag na to, e jego informator doszed do wniosku, i, jak stwierdzaj dawne legendy, ludzko prawdopodobnie powstaa w Pustej Ziemi. I e wanie tam niegdy znajdowa si bajeczny Rajski Ogrd. Legendy o Noem i Arce po prostu s znieksztaceniem prawdy, twierdzi Jansen: grupa mczyzn i kobiet bardzo dawno temu wypyna ze wiata wewntrznego tak jak zrobi to on sam i jego ojciec by skolonizowa powierzchni naszej planety. Wprawdzie dzisiaj Olaf Jansen ma zapewnione miejsce w historii zagadki Pustej Ziemi, ale bardzo trudno jest znale egzemplarz ksiki Emersona. Autor artykuu zamieszczonego w periodyku Fate w marcu 1966 roku, debatujc nad tym, czy opowie tego starego marynarza bya iluzj rezultatem katastrofy jego statku, czy te naley j uzna za prawdziw pod kadym wzgldem, stwierdzi: Bez wzgldu na to, jaka jest odpowied, nadal naley zapyta, dlaczego dwa egzemplarze tej ksiki zostay usunite z archiwum rzdowego? Cz badaczy Pustej Ziemi wysuna przypuszczenie, e chodzi tu zarwno wtedy, a moe i obecnie o zmow milczenia midzy pewnymi rzdami utrzymujcymi w tajemnicy materiay dotyczce wiata podziemnego. Czy istniej powody, by przypuszcza, i naley do nich ksika 39

The Smoky God? W cigu dziesiciu lat przed swoj mierci Willis Emerson parokrotnie przyzna, e patrzy sceptycznie na niektre czci opowieci Olafa Jansena. Znalaz jednak w pismach pewnej liczby wczeniejszych badaczy polarnych dowody potwierdzajce istnienie kilku zjawisk, o ktrych wspomina stary eglarz. Nigdy jednak nie wtpi w szczero swego ssiada. Przedmow do The Smoky God zakoczy nastpujco: Jeli byo to szalestwo, to bardzo elokwentne i tak bardzo rozpalio moj wyobrani, e przegnao wszelkie myli o analizie krytycznej. Setki razy zadawaem sobie pytanie, czy to moliwe, e nasza znajomo geografii Ziemi jest niekompletna, i e zaskakujca opowie Olafa Jansena opiera si na faktach, ktre mona udowodni. Czytelnik musi sam odpowiedzie na te pytania tak, jak mu nakae jego rozum. Bez wzgldu na polemiki, jakie wywoaa opowie Olafa Jansena, zachcia ona do dalszych bada nad legend o Pustej Ziemi. I rzeczywicie, w tym samym czasie na przeomie wiekw opublikowano jeszcze kilka innych opracowa dotyczcych tej teorii, z ktrych dwa s szczeglnie wane dla naszych rozwaa. The Phantom of the Poles (Iluzja biegunw) pira Williama Reeda wyszed w 1906 roku i jest czym w rodzaju kamienia milowego jako pierwsza kompilacja faktw naukowych opartych na raportach polarnikw. Reed chcia w ten sposb poprze tez, e Ziemia jest pusta w rodku i e ma otwory na obu biegunach. Reed by absolwentem geografii New York University i pracowa dla pewnej linii okrtowej w tym miecie. Zainteresowa si problemem Pustej Ziemi po przeczytaniu artykuu o teorii koncentrycznych sfer Symmesa. Doszed do wniosku, e ten eks-onierz kroczy z drog; aby znale jakie inne wyjanienie sign wic po zapiski rnych badaczy, ktrzy zdobyli oba bieguny i napisali raporty o swoich przeyciach. Wrd polarnikw, ktrych pisma i ksiki przestudiowa Reed, by sir John Franklin (17861847), brytyjski podrnik, kierownik dwch ekspedycji w rejony Arktyki w poszukiwaniu pnocno-zachodniego przejcia. Druga wyprawa w roku 1845 zakoczya si mierci wszystkich jej czonkw (a byo ich stu dwudziestu dziewiciu). Znalaz te wiele interesujcego materiau w relacji Amerykanina Elishy Kanea (1820-1857), ktry wyruszy na poszukiwanie zaginionej ekspedycji Franklina i nada swoje nazwisko Dorzeczu Kane; w raportach Georgea Wallacea Melvilla (1814-1912), inyniera pracujcego w amerykaskiej marynarce wojennej, ktry sta na czele nieszczsnej ekspedycji De Longa w roku 1879, oraz w papierach Adolphusa Greeleya (18441935), byego oficera armii amerykaskiej, ktry dowodzi wypraw majc na celu zaoenie szeregu stacji meteorologicznych w Arktyce. Niewykluczone jednak, e najwaniejsze wskazwki Reed odkry w dokumentach norweskiego polarnika Fridtjofa Nansena (1861-1930), ktry dostarczy tak wiele cennych informacji o rodowisku arktycznym, oraz Roberta Pearyego (18561920), urodzonego w Pennsylvanii badacza, ktry swoje rwnie pene determinacji prby dotarcia do bieguna pnocnego opisa w ksice Northward (Na pnoc, 1902). Reed przebada okiem naukowca wszystkie informacje dostarczone przez tych zaradnych badaczy, zanim opublikowa liczc prawie trzysta stron ksik, ktr podobnie jak jej poprzedniczk The Smoky God, trudno jest dzisiaj znale. Napisa w niej: Ziemia jest pusta. Bieguny, ktrych tak dugo poszukiwano, to iluzje. Na obu kracach [naszej planety] istniej otwory. We wntrzu Ziemi kryj si wielkie kontynenty oceany gry i rzeki. W tym Nowym wiecie kwitnie ycie rolinne i zwierzce i prawdopodobnie zaludniaj go rasy nieznane mieszkacom powierzchni Ziemi. W oparciu o wybrane przez siebie fakty William Reed stwierdzi stanowczo: O tym, e Ziemia jest pusta w rodku wiadczy fakt, e nikt nie zdoa dotrze do biegunw. W minionych latach wszyscy badacze dokonali tego samego dotarli do 80 lub do 84 stopnia szerokoci geograficznej pnocnej i poudniowej i wszyscy zgodnie twierdz, e znaleli si w 40

cieplejszym klimacie i na otwartym morzu. Obserwacje tego zjawiska dowodz, e rnica kilku stopni zaley jednoczenie od dugoci, jak i od szerokoci geograficznej. Najdalej na pnocy niekoniecznie musi znajdowa si ld. Otwr prowadzcy do wntrza Ziemi moe znajdowa si na ldzie lub na wodzie, a przecie tak si zdarza. Kompas polarnika, ktry dotrze do najdalszego punktu tego krgu podczas prowadzenia bada, wykae najdalsz pnoc. Jeli jednak ruszy on dalej przed siebie, zgubi si lub bdzie si oddala od domniemanego bieguna i pody na poudnie nie majc o tym pojcia, gdy na kompasie nie mona polega. Reed przypuszcza, e Ziemia zaczyna si zakrzywia na szerokoci od 70 do 75 stopni szerokoci geograficznej pnocnej i poudniowej, i e bieguny s w istocie zewntrznymi krawdziami krgw magnetycznych wok otworw polarnych. Oznaczao to, e bieguny, tak jak rozumiemy ten termin, w rzeczywistoci znajduj si w powietrzu. aden badacz nie mgby twierdzi, e dotar do ktrego z nich, bo zmylioby go dziwaczne zachowanie si kompasu. Zarwno na pnocy, jak i na poudniu iga wskazywaaby pionowo w d i, jak podkreli autor, zjawisko to zaobserwowao wielu polarnikw. Przytoczyem cytaty z relacji niemal wszystkich tych badaczy... i ich uwagi udowodniy bez wtpienia, i to, co twierdz, jest prawdziwe: Oceany Arktyczny i Antarktyczny s otwartymi akwenami, obfitujcymi w zwierzta wszelkich rodzajw, znacznie cieplejszymi ni tereny pooone w gbi ldu. Jeli to prawda, to dlaczego nikt nie dotar do adnego z biegunw? Bieguny s tylko miraami a Ziemia jest pusta, bo w przeciwnym wypadku wszystkie zasady logicznego mylenia musz zawie! Druga ksika, A Journey to the Earth Interior: or Have the Poles Really Been Discovered? (Podr do wntrza ziemi. Czy bieguny naprawd odkryto?) autorstwa Marshalla B. Gardnera pojawia si siedem lat pniej, w roku 1913. Zostaa wydana wasnym sumptem autora w jego rodzinnym miasteczku Aurora w hrabstwie Kane w stanie Illinois i, podobnie jak na prac Reeda, trudno dzi na ni trafi. O dziwo, Gardner nie wymienia The Phantom of the Poles ani w tekcie, ani w bibliografii, nie moemy wic stwierdzi, czy j czyta, czy te nie. Wspomina jednak o Symmesie i o innym zwolenniku teorii Pustej Ziemi, zwanym prorokiem Koreshem (o ktrym opowiem dalej). Twierdzi, e Ziemia jest pusta i ma otwory na biegunach. Od swoich poprzednikw rni si wiar, i we wntrzu Ziemi, w jej centralnym punkcie, znajduje si jakie soce. Gardner, robotnik z Aurory, by oddanym badaczem legendy o Pustej Ziemi. Twierdzi, e powici prawie wier wieku na napisanie swej liczcej czterysta pidziesit stron ksiki obfitujcej w fotografie Arktyki i Antarktyki oraz liczne diagramy. Wedug Gardnera Ziemia ma na biegunach okrge otwory, przez ktre wpywaj wody oceanw. Woda moe przylega do twardej skorupy ziemskiej zarwno w grze, jak i poniej otworu, poniewa rodek cikoci znajduje si w rodku tej skorupy, a nie w jej pustym wntrzu. Gardner owiadczy, e jeli jaki statek miaby przepyn przez otwr polarny i dotrze do rodka, bdzie pyn w odwrotnej pozycji po wewntrznej stronie skorupy ziemskiej, utrzymywany si grawitacji. Uwaa te, i sia cienia wok zakrzywienia skorupy ziemskiej z zewntrz do wntrza Ziemi bdzie miaa znaczny wpyw na kadego badacza, ktry tam si znajdzie. Kiedy wacy 75 kilogramw mczyzna przepynie przez otwr polarny, jego waga prawdopodobnie si podwoi, ale gdy dotrze do wiata wewntrznego, odzyska pierwotny ciar. Gardner wyjania t tez mwic, e do utrzymania jakiego ciaa wewntrz wirujcego pustego obiektu bdzie potrzebna mniejsza sia cienia ni na zewntrz. Wierzy te, e przyciganie grawitacyjne w otworach polarnych bdzie tak silne, i w poowie kadego z nich sona woda oceanu bdzie si miesza ze sodk wod ze wiata wewntrznego; lecz ta pierwsza pozostanie o kilkadziesit centymetrw poniej drugiej. Podobnie jak William Reed, Gardner uwaa, i temperatury w wiecie wewntrznym bd bardziej stae ni na zewntrz; chocia czsto padaj tam deszcze, nigdy jednak nie jest do chodno, by spad nieg. Wedug Gardnera w tym podziemnym wiecie panuje wspaniay, subtropikalny klimat, sowem jest to Rajski Ogrd czekajcy na kadego miaka, ktry tam trafi. Na ostatnich stronach swojej ksiki 41

Gardner zachca rzd Stanw Zjednoczonych, aby jako pierwszy skorzysta z tej wyjtkowej sposobnoci.

Diagram Pustej Ziemi wedug Marshalla B. Gardnera zamieszczony w jego ksice A Journey to the Earths Interior.

Marshall Gardner by tak pewny susznoci swoich wnioskw, e przed opublikowaniem ksiki zgosi swoje odkrycie w Urzdzie Patentowym Stanw Zjednoczonych. Wypeni formularz 25 listopada 1912 roku i dwa lata pniej, 12 maja 1914 roku, otrzyma patent nr 1096102. Istnienie tego dokumentu pozostaje do dzi tajemnic dla wszystkich poza garstk oddanych badaczy Pustej Ziemi, cho miaby on ogromne znaczenie, gdyby udowodniono prawdziwo teorii. Biorc przykad z Symmesa, Marshall Gardner rwnie wysa swoj ksik do pewnej liczby wybitnych amerykaskich kongresmenw i kilku przywdcw pastw europejskich. Dowody wiadcz, e jego praca zostaa przyjta przez wikszo odbiorcw, cho tylko bardzo nieliczni j skomentowali. Jednym z wyjtkw by Anglik, sir Artur Conan Doyle (twrca postaci Sherlocka Holmesa), ktry coraz bardziej interesowa si spirytyzmem. Napisa do autora tak: Przeczytaem pask ma ksik (i wielk teori) z prawdziwym zainteresowaniem. Jest ona bardzo oryginalna i wyjania wiele tajemnic, gdyby wic nie fakt, i zdobyto oba bieguny, stabym si paskim zwolennikiem. Mimo to uwaam, e jest to wielce interesujca pozycja. Gardner, cho na pewno by zachwycony odpowiedzi, odpisa, e w istocie bieguny nie zostay zdobyte o czym Conan Doyle przekonaby si bez wtpienia, gdyby zechcia powtrnie przeczyta cz ksiki powicon zachowaniu si kompasw, na ktrych nie mona polega w kole podbiegunowym. Autorzy kilku recenzji w prasie amerykaskiej okrelili ksik Gardnera jako teori Symmesa podan w nowej szacie. Gardner popiesznie odrzuci ten zarzut jako absurdalny, poniewa nie byo adnego podobiestwa midzy koncepcj serii koncentrycznych sfer we wntrzu Ziemi i jego wasnej teori o otwartej przestrzeni ogrzewanej przez centralne soce: 42

Naley zwrci uwag, e Symmes nie stworzy logicznej teorii ani nie przytoczy adnych faktw wyjaniajcych, w jaki sposb przestrzenie midzy jego koncentrycznymi sferami s owietlane i ogrzewane. To wanie w tym punkcie jego teoria zaamuje si w sposb katastrofalny. My za przynajmniej udowodnilimy, e wewntrz Ziemi jest cieplej ni na zewntrz. Wykazalimy to wszystko na podstawie zaobserwowanych faktw, Symmes za opiera si tylko na teorii i to w dodatku bdnej. Gardner jest rwnie krytycznie nastawiony do pracy czowieka, ktrego nazywa mistykiem Koreshem. Odrzuca jego teori o radykalnie innej Pustej Ziemi jako czyste spekulacje i nie podaje czytelnikowi ani jednego cytatu z pism Koresha, ani te adnej informacji o tym, gdzie mona je znale. W rzeczywistoci Koresh to inna wybitna posta zajmujca si tym problemem. Wysun on bowiem przypuszczenie, e Ziemia nie tylko jest pusta, lecz take e w jej wntrzu yj ludzie. W nastpnym rozdziale zajmiemy si t teori i jej nastpstwami.

43

Prorok kosmogonii komrkowej

Wybrzee Florydy, ktre rozciga si wielkim ukiem od Pensacola na zachodzie do Everglades i Florida Keys na wschodzie, synie z piknych pla i rezerwatw przyrody. Mimo e rozwj Miami i stworzenie Disneylandu na wybrzeu Atlantyku zamienio ten stan w midzynarodow mekk dla turystw, wzdu wybrzea Zatoki Meksykaskiej nadal zachoway si poacie dziewiczej ziemi. Takie miejsca w pobliu Everglades, jak Corkscrew Swamp Sanctuary, Bonita Springs, Carl E. Johnson County Park i wyspa Estero, unikny nieszczcia masowego uprzemysowienia; a wszystkie le w odlegoci zaledwie 32 kilometrw od ruchliwego Fort Meyers. Prawie dokadnie 100 lat temu w pobliu miasta Estero przeprowadzono jeden z najdziwniejszych eksperymentw odnotowanych w kronikach Pustej Ziemi. Pozostao po nim wiadectwo, cho miejscowi ludzie w wikszoci je ignoruj. Estero, pooone w hrabstwie Lee, jest miasteczkiem liczcym kilkuset mieszkacw, prowadzcych spokojny tryb ycia i zajtych upraw warzyw, cytrusw i bambusw. Poczytne gazety rzadko o nim wspominaj, jeli ju w ogle, to jako o wsplnocie religijnej zaoonej w roku 1894. Za t eufemistyczn wzmiank ukrywa si naprawd niezwyka historia. Latem 1897 roku kadego przypadkowego gocia, ktry trafiby na to liczce wiele kilometrw, pokryte srebrzystym piaskiem, zalesione wybrzee, zaskoczyaby dziaalno niewielkiej grupy mczyzn na play. Wszyscy mieli rozoyste brody, ubrani byli w identyczne, proste lniane stroje i gorliwie wpychali dugi drut w agodnie pluskajce fale oceanu. Na pierwszy rzut oka mona by ich pomyli z wdkarzami, nie mieli jednak wdek, a jedynym elementem ekwipunku by szereg kwadratw uoonych w ksztacie litery T. Wydawao si, e nieznajomi pragn uoy w linii prostej skierowany na poudnie drut, ale jeli nawet byli oni architektami, geografami, a moe biologami morza, jaki u licha mieli cel? W rodku tej grupy staa niska posta o do wadczym wygldzie gadko ogolony mczyzna o niespokojnych orzechowych oczach, ktre, wedug sw jego znajomych, pony jak wgle, gdy co wzbudzio jego entuzjazm. W przeciwiestwie do pozostaych by do niestosownie ubrany jak na pla w paszcz w stylu ksicia Alberta i pilniowy kapelusz. Jedwabny biay krawat powiewa na wietrze, gdy jego waciciel nadzorowa dziwaczn operacj. Ten mczyzna nazywa si Cyrus Reed Teed i wraz ze swymi towarzyszami wszyscy oni byli czonkami jego niezwykej organizacji usiowa dowie, e ludzie nie mieszkaj na zewntrznej czci wiata, lecz w jego wntrzu. Odkd Teed natkn si na teori Johna Clevesa Symmesa, prbowa dosownie wywrci j do gry nogami. By bowiem przekonany, e cho Ziemia wydaje si wypuka, jest to tylko zudzenie optyczne, i e jeli rozcignie si poziomo lini prost dostatecznie daleko, z czasem wbije si ona w grn krzywizn wiata. To wanie to gbokie przekonanie zaprowadzio go na pla nad Zatok Meksykask w lipcu 1897 roku, uzbrojonego w dziwny przyrzd zoony z trzech podwjnych kwadratw uoonych w ksztat litery T, ktry nazwa rectilineatorem. Mia nadziej, e jeli przecignie go wzdu wybrzea na przestrzeni kilku kilometrw, zdoa Dr Cyrus Reed Teed, alias Koresh (18391908). wreszcie potwierdzi swoje trwajce trzydzieci lat badania i wypromowa wasn koncepcj budowy wiata. 44

Albowiem ju od modoci Cyrus Teed wypatrywa jakiej sprawy z arem fanatyka religijnego. Urodzi si w roku 1839 na farmie w hrabstwie Delaware w stanie Nowy Jork. Rodzice, Jesse i Mary Teed, wychowali go na pobonego baptyst (kiedy pniej Cyrus Teed doszed do wniosku, i jest prorokiem, zwraca uwag na imi swego ojca i na znaczenie pewnego tekstu z Biblii goszcego, e z pnia Jessego wzronie rzga i ga wyronie z jego korzeni). Pastwo Teed mieli nadziej, e ich syn kiedy zostanie pastorem. Jednake modzieca wzito do wojska, uczestniczy wic w wojnie secesyjnej jako szeregowiec w armii Unii. Przez wikszo czasu pracowa w szpitalu polowym, i tam, jak przed nim Symmes, zacz w wolnych chwilach interesowa si alternatywn nauk i medycyn. Tak bardzo si nimi przej, e po zakoczeniu wojny, zapisa si do New York Eclectic Medical College w Utyce, orodku popularnego wwczas medycznego nurtu eklektycyzmu, ktry bada leki zioowe. Po trzech latach nauki Teed ukoczy college i miesic pniej otworzy w Utyce wasny gabinet lekarski. I znw, tak jak Symmesa, Teeda zdumiaa wikszo prawd goszonych przez oficjaln nauk o Ziemi. Teoria o wiecie wirujcym w nieskoczonym Kosmosie niepokoia go, gdy zdawaa si zupenie nie pasowa do sw Biblii, w ktre tak arliwie wierzy. Zacz szuka odpowiedzi praktykujc to, co nazwa alchemi nie tradycyjn chemi dawnych alchemikw, lecz rodzaj medytacji nad natur Wszechwiata. Rezultatem trzydziestu lat takiej medytacji byo pewne zdarzenie nazwa je wizj ktre zmienio jego ycie. Pewnej nocy w 1869 roku, o pnocy, gdy Teed siedzia samotnie w swoim laboratorium organo-alchemicznym (czyli gabinecie w Utyce), nagle zauway stojc przed nim pikn eteryczn kobiet. Po chwili milczenia posta ta zwrcia si do niego jako do proroka Koresha (Koresh to hebrajski odpowiednik imienia Cyrus). Teed od razu zrozumia, e nieznajoma jest duchem wysanym przez Boga. W broszurze, ktr pniej napisa, zatytuowanej The Illumination of Koresh: Marvellous Experience of the Great Alchemist at Utica, N. Y. (Objawienie Koresha. Niezwyke dowiadczenie wielkiego alchemika w Utyce) Teed streci dalszy cig rozmowy ze zjaw. Kobieta powiedziaa mu, i y ju kilkakrotnie, i e teraz przeznaczony jest na mesjasza. Dla wypenienia swojej misji musi posi uniwersaln wiedz, a jej najwaniejszym elementem jest zrozumienie Ziemi. Wedug prawdziwej kosmogonii powierzchnia, na ktrej yje ludzko, to cakowita odwrotno tego, co twierdzi wspczesna nauka: e Ziemia jest wypuka. Sama Biblia potwierdza to w wersecie: Niech powstanie sklepienie pord wd i niech oddzieli wody od wd (Rdz 1,7). Teed ma ogosi t prawd caej ludzkoci, dodaa zjawa przed znikniciem. Na to specjalne objawienie, jak pniej je nazywa, prorok czeka cae ycie. Od razu zaj sijeszcze bardziej zaawansowanymi badaniami i kontemplacj. W roku 1870 opublikowa drugi traktat The Cellular Cosmogony: The Earth a Concave Sphere (Kosmogonia komrkowa: wklsa Ziemia), w ktrym przedstawi odkryte przez siebie nowe fakty astronomiczne. Wyda t prac pod pseudonimem proroka Koresha*. W swojej drugiej ksice Teed wyjani, e Ziemia podobna jest do jajka. Ludzko yje we wntrzu skorupy, ktra ma 161 kilometrw gruboci i skada si z siedemnastu warstw. Pi wewntrznych warstw to strata geologiczne, na ktrych spoczywa pi warstw mineralnych, a nastpne siedem skada si wycznie z metali. Nie mona z jednej strony widzie drugiej strony skorupy, poniewa atmosfera jest tak gsta, e podnoszc wzrok nie jestemy w stanie dostrzec kontynentw takich jak Australia, o ktrych wiemy, i znajduj si po przeciwnej stronie wiata.

___________________________________
* Nie istnieje aden zwizek z Dayidem Koreshem (alias Vernonem Howellem) przywdc Kocioa Kultu Dawidowego, heretyckiego odgazienia Adwentystw Dnia Sidmego, ktry wierzy, e zblia si koniec wiata i na wiosn 1993 roku broni si przez 51 dni, oblegany przez policj i agentw FBI w Waco w stanie Teksas. Koresh, ktry twierdzi, e jest Chrystusem, popeni wraz z osiemdziesicioma picioma czonkami swojej sekty masowe samobjstwo, gdy 19 kwietnia 1993 roku rozkaza zamieni swoj obwarowan siedzib w ponce pieko.

45

Gsto atmosfery uniemoliwia te dostrzeenie prawdziwego Soca. Zamiast tego Pust Ziemi owietla rodzaj pseudosoca bdcego odbiciem pierwowzoru. Kiedy prawdziwe Soce zwrcone jest ku nam sw ciemn stron, powiedzia Teed, tworzy to zudzenie wschodzcego i zachodzcego ciaa niebieskiego, ktre sprowadza noc. Ksiyc rwnie jest tylko odbiciem, lecz Ziemi, za inne planety to jedynie gromada unoszcych si w powietrzu zmiennych dyskw. Innymi sowy, nie s one wcale ciaami materialnymi, ale punktami wietlnymi. Zagadk nieskoczonoci, ktra tak dugo nie dawaa mu spokoju, Teed wytumaczy teraz z wielk pewnoci siebie faktem, e poza Pust Ziemi nie ma niczego.

W dalszych rozdziaach The Cellular Cosmogony autor bardziej szczegowo opisa budow tzw. cia niebieskich, chocia z powodu jego zamiowania do zawiego jzyka i pseudonaukowych terminw czytelnicy z trudem mogli ledzi tok rozumowania. Planety opisa na przykad jako sfery substancji skupionych poprzez zderzenie dorodkowych i odrodkowych napyww ekstraktw, natomiast komety skaday si ze zlepiajcej siy wywoanej kondensacj substancji poprzez rozproszenie kolorowej materii u wejcia do obwodw elektromagnetycznych, ktre zamykaj przewody izolacyjne energii sonecznej i ksiycowej.

46

Na pewno nie bdzie zaskoczeniem dla czytelnika, e wrogie przyjcie, z jakim spotkaa si ksika Teeda, doprowadzio do tego, i w jednych rodowiskach uznano go za dziwaka, a w innych nawet za wariata. Nie nalea on jednak do ludzi, ktrzy atwo daj si zastraszy, i odpowiedzia na pewn wyjtkowo jadowit recenzj z godn proroka pewnoci siebie: Sprzeciw wobec mojej pracy jest tak nierozsdny, absurdalny i idiotyczny jak ten, z ktrym spotkay si prace Harveya i Galileusza. O dziwo, nie porwna si z Johnem Clevesem Symmesem. Z czasem Teed zgromadzi niewielk grup zwolennikw. Jednake w miar jak rs jego entuzjazm do kosmogonii komrkowej, coraz bardziej podupadaa jego praktyka lekarska w Utyce, zwaszcza kiedy miejscowa plotka nadaa mu miano zwariowanego doktora. Zrozpaczona ona Edith opucia go, zabierajc ze sob ich jedyne dziecko, Douglasa. Nie zamierzajc wyrzec si swojej misji yciowej, Cyrus Teed porzuci medycyn i postanowi objecha kraj wygaszajc odczyty na temat prawdziwej natury Ziemi. wczesne relacje wskazuj, e by wietnym mwc, ktrego charyzma szczeglnie przycigaa kobiety. Do roku 1886 mia ju kilkuset zwolennikw, gwnie kobiety, i wybra Chicago na swoj kwater gwn. Tam, w Cottage Grove Avenue, stworzy Koreshan Unity, niewielk spoeczno, dla ktrej codziennie prowadzi wykady na temat swoich odkry. W miar jak zyskiwa coraz to nowych adherentw, w Chicago zaczy pojawia si afisze goszce: yjemy wewntrz!, wyjaniajce filozofi Teeda. W 1894 roku artyku zamieszczony w Chicago Herald oszacowa liczb zwolennikw Teeda na cztery tysice, dodajc, e prorok zgromadzi ponad 60 tysicy dolarw ze swoich wykadw. Pomys wydronego wiata moe by dziwaczny, ale nie brakowao mu poparcia. Cyrus Teed uy czci tych pienidzy na wylansowanie periodyku The Flaming Sword i w jednym z pierwszych numerw w artykule wstpnym, pod ktrym podpisa si jako Cyrus Wysannik Boy, wyranie okreli lini pisma: Powicilimy wiele energii i wysiku, aby przedstawi opinii publicznej do dyskusji kwesti kosmologii koreshaskiej. Z tego te powodu znielimy zuchwae drwiny i zacieke przeladowania, z jakimi zawsze spotykaj si nowe idee, ktrym przeciwna jest wikszo teje opinii a dzieje si tak zawsze. Gosilimy nasz wiedz kosmogologiczn tak uparcie, e a zwolennicy faszywej nauki poczuli si niepewnie. Historia nie zanotowaa, czy Teed z czasem uzna, e nie moe bezpiecznie kontynuowa swojej misji w Chicago, w kadym razie w 1894 roku postanowi przenie si wraz ze swymi zwolennikami do spokojniejszego miejsca na wybrzeu Florydy. Tutaj, w odlegoci 26 kilometrw od Fort Meyers, kupi kawaek ziemi i ogosi zaoenie nowej spoecznoci zwanej Estero. Tu zamierza nadal prowadzi prac nad udowodnieniem tezy, e ludzko yje wewntrz Ziemi. Powiedzia, i z czasem miasto to stanie si Now Jerozolim i w kocu stolic wiata, jak wierzy, domem omiu milionw wierzcych. W rzeczywistoci mniej ni dwiecie osb osiedlio si w okolicy pomimo idyllicznego klimatu i piknego krajobrazu. Prorok wybra grup zwolennikw, ktrzy mieli mu pomaga w dalszej pracy i to wanie ci naukowcy w lipcu 1897 roku przeprowadzili opisany wyej eksperyment, by udowodni, e wiat jest wklsy na wybrzeu naprzeciwko dzisiejszej mierzcej 11 kilometrw play wyspy Estero. Uczeni przy pomocy rectilineatora popchnli drut na odlego prawie 6,5 kilometrw w stron Florida Keys, a pogry si w morzu. Teed by zachwycony. Opadajca pod wod lina bya dla niego dowodem, e Ziemia rzeczywicie przypomina wielkie jajo. Pniejszy artyku w Fort Meyer Journal, ktrego redaktor z bliska, cynicznie obserwowa wsplnot Koresha, stwierdza, e eksperyment ten udowodni tylko jedno: i rectilineator jest bezuyteczny. Prorok odpowiedzia w typowy dla siebie sposb: Wiedzie o wklsoci Ziemi, napisa we The Flaming Sword, to zna Boga. Wiara w wypuko Ziemi jest odtrcaniem Jego i Jego dziea. Wszystko, co stoi w sprzecznoci z koreshastwem, naley do antychrysta. Mimo obelg, ktre spaday na Teeda i jego pogldy, wsplnota w Koresh nadal istniaa. The Flaming Sword wychodzi, niosc wiatu przesanie o kosmogonii komrkowej, a prorok zaj si pisaniem jeszcze dwch ksiek. Jedna, The Great Red Dragon: or The Flaming Devil of the Orient 47

(Wielki czerwony smok), bya rozwaaniami o przyszoci i zostaa opublikowana dopiero w roku 1909 pod pseudonimem Lord Chester, natomiast druga, The Immortal Manhood (Niemiertelna ludzko) miaa mie kopotliwe implikacje dla Teeda. Niemal od dnia, w ktrym prorok i jego zwolennicy osiedlili si w Estero, regularnie odwiedza ich, obdarzony wadz szeryfa urzdnik z Fort Meyers, do wojowniczy mczyzna nazwiskiem Jordan, ktry najwyraniej nie znosi koreshytw i ich nie przemylanych wierze. Dokucza kobietom i czsto wdawa si w ktnie z Teedem, ktry by od niego niszy o jakie 60 centymetrw. Pewnego razu, po jeszcze jednej sprzeczce, Jordan napad przywdc sekty i ciko go zrani. Z dziesiejszej perspektywy wydaje si, e obraenia te przypieszyy mier Cyrusa Teeda. Prorok Koresh a do dnia swojej mierci w grudniu 1908 roku gboko wierzy w suszno pogldw na budow Ziemi. Naduy jednak swojej wiarygodnoci w ostatniej ksice, The Immortal Manhood. Owiadczy w niej bowiem, e zmartwychwstanie po mierci jak Chrystus i zabierze swoich wyznawcw do nieba. Po mierci proroka na trzy dni przed Boym Narodzeniem, rozpoczto modlitewne czuwanie nad jego ciaem, ktre trwao a do Nowego Roku. Poniewa jednak nie doszo do zmartwychwstania, a wieci o mierci Teeda dotary do lekarza urzdowego hrabstwa Lee, ktrego nadzorowi podlegao Estero, przyby on tam i zasta szybko rozkadajce si ciao. Rozkaza natychmiast je pogrzeba. Wyznawcy na miejsce ostatniego spoczynku Teeda wybrali pooon blisko brzegu morza wysp Estero. Na tym malowniczym, piaszczystym, zalesionym skrawku ldu ciao umieszczono w betonowym grobowcu, by nie zbezczecili go przeciwnicy koreshastwa. W pniejszych latach czonkowie tej spoecznoci opiekowali si grobowcem z takim samym oddaniem, z jakim nadal wydawali The Flaming Sword (o dziwo, nigdy nie zamieszczono w nim informacji o mierci jego zaoyciela). Pniej, wiosn 1921 roku, tropikalny huragan zaatakowa wybrzea Florydy, przeora wysp wraz z gigantycznymi falami i roztrzaska grobowiec. Nastpnego ranka, kiedy burza ucicha, dwch zwolennikw zmarego proroka nie znalazo ani ladu miejsca ostatniego spoczynku Cyrusa Reeda Teeda, ani jego ciaa. Dzisiaj nadal mona spacerowa nad Zatok Estero i wyobraa sobie Teeda i jego zwolennikw dokonujcych dziwacznych eksperymentw. W pobliu wci jeszcze yj ludzie pamitajcy kult Koresha i malejc liczb jego wyznawcw, ktrzy wydawali The Flaming Sword a do roku 1949, kiedy poar w magazynie drukarni pooy temu kres. Przez cay ten czas gosili oni idee zaoyciela sekty z rwnym arem, a w 1946 roku cay nakad powicili wyjanieniu, jak dziki swym pogldom alchemicznym prorok Koresh przepowiedzia zrzucenie pierwszych bomb atomowych na Hiroszim i Nagasaki w ostatnich dniach II wojny wiatowej. Jednake po roku 1949 zapanowao milczenie. Moe wyda si zaskakujce, e teoria o kosmologii komrkowej zainteresowaa pewn liczb osb poza Ameryk. Wrd nich by niemiecki inynier Gustaw Mengering z Magdeburga, ktry zaakceptowa pogldy Teeda i w 1933 roku prbowa powtrzy jego eksperyment, odbijajc jaki obiekt od wklsej skorupy Ziemi. Uy jednak do tego rakiety. W owym czasie technologia rakietowa nadal bya w powijakach, chocia ludzie od wielu lat marzyli o lotach w Kosmos. Juliusz Verne na przykad zaproponowa kosmiczne dziao w powieci Wok Ksiyca (1865), ale dopiero rosyjski nauczyciel Konstanty Ciokowski (18571935) jako pierwszy zaproponowa praktyczne wykorzystanie napdu rakietowego. W jego dalekowzrocznych pomysach ktre opublikowa w tym samym czasie, kiedy amerykascy bracia Orville i Wilbert Wright dokonywali pierwszych prbnych lotw w Kitty Hawk wida niewielki wpyw koncepcji Pustej Ziemi. Na przykad Ciokowski narysowa plan okrgego statku kosmicznego, ktrego zaoga pywaa w powietrzu w jego wntrzu, gdy z podziwu godn dokadnoci przewidzia stan niewakoci w przestrzeni midzyplanetarnej.

48

Konstanty Ciokowski (1857-1935). Po prawej: schemat pierwszego statku kosmcznego.

W latach 20. XX wieku eksperymenty z rakietami na paliwo pynne rozpoczli niemal jednoczenie Robert Hutchings Goddard w Ameryce, za w Niemczech grupa, w skad ktrej wchodzi niejaki Wernher von Braun. Urzdzi on poligon, ktry nazwa Raketenflugsplatz, czyli Polem Rakietowym (pniej, oczywicie, von Braun i cz jego kolegw zbudowaa rakiety V-2 kierowane na Wielk Brytani w roku 1945, a po zakoczeniu wojny, gdy wszyscy przenieli si do Ameryki, statki kosmiczne, ktre wyniosy ludzi w Kosmos i wyldoway na Ksiycu). Kiedy Gustaw Mengering dowiedzia si o eksperymentach prowadzonych na Polu Rakietowym, uzna, i jest to idealna metoda udowodnienia prawdziwoci teorii Cyrusa Teeda, ktra przez ostatnie dziesi lat staa si jego obsesj. Jako jeden z wybitnych inynierw w Magdeburgu i czonek rady miejskiej, mia pewne wpywy. Uy ich do przekonania swych kolegw-radnych, by wyprbowali koncepcj Pustej Ziemi zmarego Amerykanina. Doda, e jeli teoria ta okae si prawdziwa, ich miasto stanie si sawne na caym wiecie. Zaproponowa berliskim eksperymentatorom wystrzelenie rakiety pionowo w gr. Jeeli wylduje ona w Australii, okae si, e Teed przez cay czas mia racj. Mengering najwidoczniej umia przekonywa, gdy zim 1932 roku wyruszy do Berlina z obietnic poparcia finansowego uzyskan od rady miejskiej Magdeburga. W Berlinie spotka si z Rudolfem Nebelem, jednym z czonkw Niemieckiego Towarzystwa Bada Kosmicznych i przedstawi mu swj plan. Nebel, ktry pniej mia prowadzi badania nad rakietami dla nazistw, nie mg omin takiej okazji. Szybko opracowa finansowy plan konstrukcji odpowiedniej rakiety i ustali program startowy. Wprawdzie relacje z przeprowadzonych prb s raczej fragmentaryczne, nie ma jednak wtpliwoci, e Nebel i jego zesp wydali wiele tysicy marek wypaconych przez rad miejsk Magdeburga usiujc zbudowa rakiet potniejsz od jej poprzedniczek, ktra mogaby przelecie wielk odlego w zaproponowanej przez Teeda wersji Pustej Ziemi. Zapiski wskazuj, e pierwsz prb przeprowadzono w marcu 1933 roku. Zakoczya si ona eksplozj rakiety na rampie startowej. Pniej nastpio jeszcze kilka wybuchw, zanim kolejna prba wystrzelenia rakiety powioda si 9 czerwca tego roku. Rakieta uniosa si, lecz doleciaa tylko do koca rampy. Podczas nastpnej prby, 13 czerwca, pocisk przelecia okoo 2 metrw, nim spad na ziemi. 29 czerwca, kiedy fundusze z Magdeburga ju si wyczerpay, a rada miejska owiadczya, i wicej nic nie przyle, Mengering z niepokojem patrzy na przygotowania do 49

wystrzelenia trzeciej rakiety. Wszyscy wstrzymali oddech, kiedy rakieta odpalia i zacza wolno sun po rampie. Przez kilka sekund rzeczywicie wydawao si, e wzici w bkitne niebo i raz na zawsze rozstrzygnie spr o prawdziwo teorii kosmogonii komrkowej. Niestety, powoli, bardzo powoli, rakieta zmienia pooenie z pionowego na poziome i przeleciaa okoo 300 metrw, zanim wybucha na ziemi. Na szczcie skierowaa si w odwrotnym kierunku od miejsca, gdzie sta Mengering i obsuga techniczna. Pozbawiony pienidzy, wyczerpawszy cierpliwo magdeburskich radnych, Mengering musia porzuci projekt. A z powodu katastrofalnego zakoczenia prb z rakietami rwnie dobrze mogo to oznacza koniec tej szczeglnej teorii Pustej Ziemi. W rzeczywistoci jednak pomys ten mia podnie si z upadku na Polu Rakietowym wraz z dojciem do wadzy w Niemczech Adolfa Hitlera. I koncepcj t zamierzano wykorzysta w sposb, ktry mgby cakowicie zmieni przebieg II wojny wiatowej...

50

Hitler i widmowy wszechwiat

Pewnego ranka na pocztku marca 1942 roku byego niemieckiego pilota Petera Bendera, ktry suy w cesarskich siach powietrznych w czasie I wojny wiatowej, przedstawiono czowiekowi zajtemu wtedy prowadzeniem drugiego wiatowego konfliktu majcego pomci wczeniejsze ponienie jego narodu. Mimo e wwczas Adolf Hitler, wdz nazistowskich Niemiec, by raczej zaabsorbowany losem swych oddziaw walczcych z Rosjanami na wschodzie, rozkaza jednak sprowadzi Bendera do kwatery gwnej w Rastenburgu, aby wytumaczy mu teori, ktra zyskaa aprobat kilku wyszych oficerw niemieckiej marynarki wojennej i, co znacznie waniejsze, drugiego urzdnika w pastwie, marszaka Rzeszy Hermana Gringa. Egzemplarz pracy, w ktrej Bender przedstawi t teori, Die Hohl Welt Lehre (Teoria Pustej Ziemi), lea otwarty na biurku Hitlera, kiedy jej autor podszed, podnis do pozdrawiajc siedzcego mczyzn, ktrego podziwia od wielu lat, i czeka na rozpoczcie jednego z najciekawszych spotka ery do dzi syncej z wielu dziwacznych teorii i niesamowitej pseudonauki, jaka rozprzestrzenia si wrd hierarchii partyjno-pastwowej Trzeciej Rzeszy. Czowiek tumaczcy teori Pustej Ziemi w Rastenburgu, silnie ufortyfikowanej siedzibie Hitlera w lesie w Prusach Wschodnich, w pobliu Ktrzyna w Polsce, mia w sobie co ujmujcego. Twierdz, oficjalnie nazywan Fhrerhauptquartier Wolfsschanze (Kwatera Gwna Wodza Wilczy Szaniec), wznieli budowniczowie i inynierowie Fhrera w latach 1940-1941, zwracajc specjaln uwag na pewne elementy mitologiczne i okultystyczne. W pobliu staa jedna z wielkich twierdz krzyackich, a na terenie kwatery gwnej Hitlera znajdowa si cywilny cmentarz i wite rdo czone ze staroytnymi mocami magicznymi. Co jeszcze bardziej znamienne, Wilczy Szaniec zbudowano wedug zasad geomancji i sta on w rodku konfiguracji linii geomantycznych, zwrconej wprost na pnocny wschd, ku Moskwie. Grupa doradcw Hitlera, zwolennikw okultyzmu, wyjania mu, e w dawnych czasach ludzie uywali takiej wanie konfiguracji do kierowania atakw psychicznych na swych wrogw. Powiedzieli, i nawet sama nazwa Rastenburg zwizana jest z liniami geomantycznymi, co czyni ze idealne miejsce mocy. Hitler nie potrzebowa dalszych perswazji i uzna t lokalizacj za odpowiedni, mimo jej do ponurego wygldu i otaczajcych j zalesionych mokrade. Rozkaza zbudowa kwater, ktra po bunkrze berliskim miaa si sta najwaniejsz w jego pastwie. Jednake pomimo caej troski i dbaoci o ezoteryczne szczegy, to wanie tam w lipcu 1944 roku dokonano zamachu bombowego na ycie wodza.

51

 52

Wilczy Szaniec (Wolfsschanze) w Gieroy koo Ktrzyna.

Nikt nie przeczuwa niczego marcowego poranka, kiedy Hitler opracowywa rne dalekosine plany dla nowej Europy. Inwazja na Zwizek Radziecki, rozpoczta w czerwcu ubiegego roku, bya znw kontynuowana po straszliwej zimie. Przez kilka miesicy wojska niemieckie posuway si wci do przodu, a dotary na odlego 129 kilometrw od Moskwy. Lecz na pocztku padziernika spad nieg i w poczeniu z wczesnym spadkiem temperatury poniej zera zmusi niemieckie siy inwazyjne do zatrzymania ataku. Nieprzygotowani do walki w takich arktycznych warunkach Niemcy nie mieli bowiem zimowej odziey i nie zamarzajcej broni musieli stawi 53

czoo kontrofensywie Armii Czerwonej i modlili si o wiosn i szybk odwil. Chocia Hitler jeszcze tego nie wiedzia, do wiosny 1942 roku straty Niemcw miay wynie 1.168.000 zabitych i rannych. Losy wojny nieubaganie zaczy si zmienia na jego niekorzy.

Adolf Hitler (1889-1945)

Oczywicie zainteresowania Adolfa Hitlera s dobrze znane, jak rwnie fakt, i jego marzenia o Tysicletniej Rzeszy opieray si na starogermaskich podaniach o rasie obdarzonych magiczn moc nadludzi, ktra miaa pewnego dnia rzdzi wiatem. Hitler urodzi si w granicznym austriackim miasteczku Braunau, skd wywodzili si synni spirytyci, jak bracia Willi i Rudi Schneiderowie, ktrzy posiadali zdolnoci psychokinetyczne pozwalajce im porusza przedmioty na odlego. Wedug Louisa Pauwelsa i Jacquesa Bergiera, autorw The Morning of the Magicians (Poranek magikw, 1960) Hitler mia t sam mamk co Willi Schneider. Zarwno Pauwels, jak i Bergier rozwaali przypuszczenie cho, trzeba powiedzie, niezbyt powanie czy tamci dwaj nie mogli wyssa z jej mlekiem jakich tajemniczych mocy! Nieliczni historycy okultyzmu zastanawiali si te, czy czowiek, ktry pniej zosta wodzem Niemiec, mia jakie zdolnoci prekognicyjne. Nie ma jednak adnych wtpliwoci, e Hitler bez zastrzee wierzy w astrologi i 54

sprawdza swj horoskop przed podjciem kadej wanej decyzji wojskowej lub politycznej. Opinia publiczna wiedziaa o tym jeszcze przed wybuchem II wojny wiatowej, jak wskazuje artyku w Gazette de Lausanne z 5 kwietnia 1939 roku: Nikt nie wierzy w astrologi bardziej ni Herr Hitler. Kadego miesica pyta o nowe przepowiednie astrologiczne. To nie przypadek, e wszystkie jego zamachy miay miejsce w marcu. Przed atakiem wybiera najlepsz por wskazan przez gwiazdy. A marzec na pewno jest jego najlepszym miesicem... Jeeli Peter Bender pragn idealnej pory, w ktrej mgby przedstawi Hitlerowi swoj trwajc cae ycie wiar w Pust Ziemi i w moliwo wykorzystania jej dla dobra niemieckich zmaga wojennych, nie mg sobie wyobrazi lepszej. Nieco ponad miesic wczeniej, 25 stycznia 1942 roku, Hitler mwi o mitach i legendach podczas kolacji, jak zanotowa Francois Genoud w Hitler s Table Talk (Rozmowy towarzyskie Hitlera, 1953): Nic nie przeszkadza nam przypuszcza, e mitologia jest odbiciem rzeczy, ktre niegdy istniay i o ktrych ludzko zachowaa niejasne wspomnienia, powiedzia Fhrer swoim towarzyszom. Kto wie, jakich odkry mona by dokona, gdybymy potrafili zbada zalane teraz przez wod ldy? Taki wic by stan umysu czowieka, ktremu Bender przedstawi koncepcje, na jakie natkn si podczas I wojny wiatowej. Od tej pory bez wytchnienia pracowa nad ich udowodnieniem. Niewiele wiadomo o wczesnych latach ycia Petera Bendera. Urodzi si w Berlinie, uczszcza na miejscowy uniwersytet, gdzie studiowa geografi i jzyki obce. Jako dwudziestopiciolatek wstpi do cesarskiego lotnictwa i zdoby tam zawd pilota. Po wybuchu I wojny wiatowej przydzielono go do eskadry znanej jako Szwadron mierci, ktr dowodzi znakomity mody pilot Herman Gring. Pomimo cakowicie odmiennych charakterw, obaj modziecy niebawem zostali bliskimi przyjacimi. Razem penili misje nad Francji obu przypisywano du ilo zestrzele. Jednake od tamtej pory kariera Gringa bya jednym pasmem sukcesw i po zakoczeniu wojny w listopadzie 1918 roku uwaano go za najsynniejszego yjcego niemieckiego pilota wojskowego. Pniej zosta oblatywaczem u szwedzkiego fabrykanta samolotw, polubi szwedzk arystokratk Emmy Sonnemann i po powrocie do Niemiec wstpi do niedawno powstaej partii nazistowskiej, w ktrej wkrtce doszed do najwyszych dostojestw i wadzy w lad za jej wodzem, Adolfem Hitlerem. W czerwcu 1941 roku Gring osign szczyt kariery: Hitler mianowa go swym nastpc. Peterowi Benderowi nie wiodo si rwnie dobrze. Latem 1916 roku, podczas lotu patrolowego nad Francj i tym razem nie w towarzystwie swego przyjaciela Gringa zosta zestrzelony przez francuskiego pilota i ciko ranny w katastrofie samolotu. Nastpne dwa lata spdzi jako jeniec wojenny. Najwyraniej Benden nie ukada heroicznych planw ucieczki; przyzwyczai si do leniwego ycia w obozie, odzyskujc powoli zdrowie. Lubi jednak czyta i chwyta wszystko, co miao zwizek z jego zainteresowaniami geograficznymi. Poniewa mg czyta po angielsku, mia wikszy wybr ni pozostali jecy wojenni. Pewnego dnia wrd stosw ksiek i czasopism znalaz kilka egzemplarzy The Flaming Sword Cyrusa Teeda. Natychmiast zafascynowaa go koncepcja rodzaju ludzkiego yjcego wewntrz Pustej Ziemi, a nie na jej powierzchni, i zastanawia si nad kadym sowem. Nadal roztrzsa teori Teeda, kiedy odzyska wolno po zawieszeniu broni, tu przed Boym Narodzeniem 1918 roku. Po powrocie do Berlina, Bender znw spotka si ze swoim starym przyjacielem Hermanem Gringiem i chocia obaj czuli, e sdzone s im odmienne losy, przyrzekli sobie, i bd utrzymywa ze sob kontakt. Pomimo wszystkich zarzutw, jakimi go obciono, Gring bez wtpienia by wiernym przyjacielem i dotrzyma sowa danego dawnemu towarzyszowi broni. Z powodu odniesionych na wojnie ran Benderowi trudno byo znale prac, ale wreszcie zdoby skromnie opacan posad urzdnika pastwowego. Nadal zajmowa si koncepcjami Teeda i w wolnych chwilach napisa szereg artykuw dla czasopism okultystycznych, podajc wasn interpertacj Pustej Ziemi. Pniej rozwin j w kilku broszurach i ksikach. We wszystkich zachca do radykalnej zmiany wizji wiata. Twierdzi, e nie jest to teoria, lecz doktryna Die Hohl Welt Lehre. 55

Bender by teraz przekonany, e w rzeczywistoci Wszechwiat jest cakiem may. Wierzy, i ludzie yj na wewntrznej przestrzeni pustego globu takiej samej wielkoci, jak podawaa ortodoksyjna geografia, ale otoczonego tward ska cignc si w nieskoczono. Mieszkacy nie spadaj z tej powierzchni dziki pewnym rodzajom promieniowania sonecznego. Wszdzie wok znajduje si warstwa powietrza sigajca 74 kilometrw w gr, coraz bardziej si przerzedzajca, by sta si prni w samym rodku globu. W tej przestrzeni wisi Soce rozgrzana do czerwonoci skalna kula znacznie mniejsza ni uwaaj naukowcy, majca zaledwie 322 kilometry rednicy, Ksiyc, rwnie mniejszy ni zakadano oraz to, co Bender nazywa Widmowym Wszechwiatem. Bya to masa niebieskoszarych gazw, przez ktre przewiecay malekie punkty wietlne, zwane przez ludzi gwiazdami, cho wcale nie s one dalekimi ciaami niebieskimi. Noc zapada wtedy, gdy te gazy przepywaj przed Socem; natomiast ich cie powoduje zamienia Ksiyca. Tak Peter Bender wyjania to, co, jak twierdzi, pokolenia astronomw udaway, e widz przez teleskopy. Bendera zapytano jednak, dlaczego mieszkaniec Drezna nie mg spojrze w niebo i dostrzec Pekinu? To cakiem proste, odpar. wiato nie mknie po linii prostej, lecz po mocno zagitej krzywej i wraca na powierzchni Ziemi po kilku kilometrach. Zjawisko to z kolei daje faszywe wraenie horyzontu. Bender utrzymywa te, e rne dugoci fal wdroway po rnych krzywych. Na kocu Die Hohl Welt Lehre stwierdza, i ludzie s jedynymi istotami rozumnymi yjcymi w pustym wiecie, ktry si nie porusza. Ludzko jest tak zamknita i chroniona, jak dziecko w onie matki. Moe wydawa si zaskakujce, e Gring ze swoj wielk pych dz bogactwa i zupionych dzie sztuki nie wspominajc ju o bezwzgldnoci, z jak popiera spraw Hitlera, co zjednao mu przydomek zego geniusza nazizmu wzi tak teori cakiem serio. Lecz darzy Bendera szczer przyjani, a przede wszystkim by czowiekiem nigdy nie odrzucajcym adnej idei, w ktrej mogo kry si choby dbo prawdy. Kiedy Peter Bender skontaktowa si z kadr oficersk niemieckiej marynarki wojennej i wyjani, w jaki sposb Pusta Ziemia mogaby by dla nich uyteczna, Gring przypuszczalnie cieszy si, e ma w tym swj udzia. W kadym razie jego wrodzony instynkt do intryg dawno temu nauczy go, i w kontrowersyjnych sprawach zawsze dobrze jest zaj postaw wyczekujc. Pniejsze badania wykazay, e mimo cynizmu Gringa w wielu sprawach, nie by on uodporniony na okultyzm. Jego ona Emmy twardo wierzya w astrologi i od roku 1938, podobnie jak Hitler, regularnie radzia si jasnowidza, doktora Augustusa Heermana, ktry dawa jej rady w sprawach osobistych, informowa o przebiegu wojny i sposobach wpywania na los ma. Zanim nazici doszli do wadzy, niemiecka marynarka wojenna znajdowaa si na dalekim kocu armii, gdy traktat wersalski ograniczy liczb marynarzy i okrtw. Nic wic dziwnego, e po zawarciu przez Hitlera niemiecko-angielskiego traktatu o marynarce wojennej w 1935 roku, wysi oficerowie marynarki stali si jego arliwymi zwolennikami. Bo chocia tylko w niewielkim stopniu zagodzono restrykcje naoone na niemieck flot wojenn, to pozwolono Niemcom na wyszkolenie prawie nieograniczonej liczby marynarzy oraz na posiadanie odzi podwodnych. Kiedy Hitler posun si dalej i nakaza ponowne uzbrojenie marynarki wojennej, ich zachwyt dosownie si podwoi i oczywicie byli dobrze przygotowani do walki, kiedy w roku 1939 wybucha wojna. Wic jak to si stao, e stare wilki morskie z niemieckiej floty wojennej uznay doktryn Petera Bendera o Pustej Ziemi za co praktycznego, co mogo im si przyda? Wydaje si, e jego argumenty byy bardzo powane i rzeczowe. Bender zgodzi si z ich filozofi e najtrudniejszym zadaniem kadego dowdcy na morzu jest okrelenie, gdzie mog si znajdowa nieprzyjacielskie okrty. Od wiekw tylko obserwacje umoliwiay spenienie tego wymagania. Wynalezienie samolotu, a potem radaru, na pewno pomogo w rozwizaniu problemu, ale go nie zlikwidowao. Samolotom zwiadowczym trudno jest dostrzec statek na rozlegym oceanie, za dziaanie radaru ogranicza si do obszaru, ktry moe on skanowa. Ale, owiadczy Bender, gdyby zasig radaru mona w jaki sposb powikszy do tysicy kilometrw zwracajc anteny w stron nieba, a nie horyzontu, to co wtedy? Jeeli teoria Pustej Ziemi jest prawdziwa, fale radarowe bd si odbija od wntrza globu i sa sygnay na indykator katodowy, tworzc w ten sposb obraz miejsca, w ktrym mog si czai nieprzy 56

jacielskie okrty. Bender namawia oficerw marynarki, a pniej i Hitlera podczas spotkania w Rastenburgu, do przeprowadzenia eksperymentw z pomoc radaru, by potwierdzi jego teori. Proponowa oprze je na dowiadczeniu, ktre Teed zrobi na Florydzie, a Mengering nie zdoa zakoczy w Berlinie. Owiadczy jednak, e to, co on sam ma na myli, na pewno podziaa. Historia nie mwi nam nic o pierwszej reakcji Hitlera na wyjanienia Bendera. Wiemy jednak, e wyda rozkaz przeprowadzenia takich eksperymentw w najwikszej tajemnicy, pod nadzorem sztabu generalnego admiralicji na batyckiej wyspie Rugii, oddalonej od brzegu o 483 kilometry. Dziwnym zrzdzeniem losu byo to miejsce majce takie samo okultystyczne znaczenie jak Rastenburg. Rugia, ktr dzisiaj najlepiej pamita si jako miejsce, gdzie Niemcy zbudowali i wyprbowywali rakiety V-1 i V-2, w staroytnoci bya pogaskim sanktuarium, w ktrym dokonywano przywoujcych moc obrzdw. Synna legenda opowiada, jak krl Waldemar I z Danii, obawiajc si mocy mieszkacw Rugii, poprowadzi przeciwko nim krucjat w 1168 roku i zrwna z ziemi ich witynie. Podczas swej liczcej wiele wiekw historii wit wysp, jak j czasami nazywano, okupowali Duczycy, Szwedzi i Francuzi, a wreszcie wpada w rce Niemcw po obaleniu Napoleona w 1815 roku. Ze wzgldu na zwizki ze staroytnoci i bohaterami z przeszoci partia nazistowska wybraa Rugi jako miejsce na pomnik modziey hitlerowskiej. wityni t, oficjalnie wzniesion dla uczczenia pamici Hansa Mallona, czonka Hitlerjugend, zabitego w roku 1931, zbudowano z grubo ciosanych granitowych blokw i pokryto tradycyjn somian strzech; w rodku znajdowa si masywny monolityczny otarz. Kiedy kto wszed do ciemnego wntrza, owietlonego tylko wiatem dziennym sczcym si przez wskie okna, mia wraenie, jakby com si w czasie o tysice lat do dni pogaskich mitw. To wanie na t wysp, z jej wci obecn atmosfer staroytnego mistycyzmu, miesic po spotkaniu Bendera z Hitlerem, przybya grupa niemieckich ekspertw do spraw radia, radaru i fotografii, aby zweryfikowa jego teori. Byli wyposaeni w osigalne w Niemczech najnowsze zdobycze techniki, specjalnie cignite z caej Rzeszy. Kierowa nimi doktor Heinz Fisher, gwny niemiecki ekspert od promieni podczerwonych, ktrego oderwano od niezwykle wanej dla kraju pracy nad systemem obronnym. Fisher nie by z tego zadowolony. Jak powiedzia pniej, sam pomys wydawa mu si dziwaczny. Otrzymawszy jednak rozkaz od pewnego czonka sztabu Hitlera, by zawiesi swoje badania i zameldowa si w Berlinie dla natychmiastowego przydziau, musia go posucha. Pewnego piknego, jasnego poranka w drugim tygodniu kwietnia doktor Fisher i jego zesp rozpoczli prby zgodnie z instrukcjami. Eksperymentalny przyrzd emitujcy promienie podczerwone umieszczono w pobliu pnocnego kraca Rugii i skierowano w niebo pod ktem 45 stopni. Fisher, ktrego dokadnie poinformowano o koncepcji Bendera, postanowi nie dzieli si t wiedz z innymi naukowcami i technikami: nikt z nich nie wiedzia, dlaczego przeprowadzaj ten niezwyky eksperyment. Kiedy zesp Fishera pracowa, wok terenu bada rozmieszczono agentw SS, aby zapewni utrzymanie wszystkiego w tajemnicy; onierze patrolowali te wybrzee, by strzec go przeciwko nieoczekiwanej ingerencji przyjaci lub wrogw. Przez cakowicie nierzeczywisty tydzie zesp Fishera obsugiwa aparatur przez dwadziecia cztery godziny na dob. Zawsze mieli wraenie, e kieruj j w stron, z ktrej, jak si zdawao, nic nie mona byo wykry. Codziennie dokonywano wszystkich moliwych regulacji przyrzdu, by mie pewno, e dobrze dziaa, notujc jednoczenie starannie otrzymane dane. Wszystko to zakoczyo si... niczym. Oczywicie Fisher wiedzia, co te prby miay wykaza. Jeeli Bender si nie myli, wwczas mknce po linii prostej promienie podczerwone odskoczyyby od Pustej Ziemi i zlokalizowayby wszystko, co znajduje si za horyzontem. Ich cele stanowia brytyjska flota, ktra miaa przebywa w Scapa Flow na Orkadach. Fisher przyzna te, e jeli w teorii Bendera jest cho dbo prawdy, podczas tych prb aparatura powinna odebra sygnay z jednej smej powierzchni Ziemi i zapewni Hitlerowi olbrzymi przewag w realizacji planw, ktre przygotowywa: ofensywy na wszystkich 57

frontach. Lecz po siedmiu dniach spdzonych na Rugii, kiedy nie ujrzano ani jednego punkciku, Fisher przerwa eksperyment i przygotowa raport dla sztabu generalnego admiralicji. Jak napisa, nie mg si doczeka, a opuci wysp i wrci do swojej powanej pracy. Nieudane testy i dalszy los gwnych bohaterw tego dramatu pozostay tajemnic a do koca wojny. W 1946 roku profesor Gerard Kuiper z obserwatorium na Mount Palomar usysza o ciekawych wydarzeniach na Rugii i po dogbnych badaniach napisa artyku do popularnonaukowego czasopisma Popular Astronomy. Stwierdzi w nim, e: Wysi oficerowie niemieckiej admiralicji i lotnictwa wierzyli w teori Pustej Ziemi. Uwaali, e moe ona okaza si uyteczna do lokalizacji brytyjskiej floty wojennej poniewa wklso Ziemi uatwi dalekosine obserwacje z pomoc promieni podczerwonych, ktre s mniej zakrzywione ni fale wiata widzialnego. Profesor Kuiper odkry te, e czowiek, ktry kierowa tymi prbami, doktor Heinz Fisher, przey wojn i w 1945 roku przenis si do Ameryki, gdzie wraz z grup innych sprowadzonych z Niemiec uczonych pomaga w rozwoju broni atomowej. Kiedy zapytano go o jego pobyt na Rugii, odpar po prostu: Nazici zmusili mnie do robienia zwariowanych rzeczy, ktre bardzo mi przeszkadzay w moich badaniach. Historia ta jednak nie koczy si w tym miejscu. W 1957 roku stacja badawcza armii amerykaskiej w Dayton w stanie Ohio owiadczya, e pracuje nad bomb wodorow zdoln wytworzy temperatur miliona stopni. Wrd wybitnych specjalistw uczestniczcych w tym zdumiewajcym programie by... doktor Fisher. Krew w yach mrozi myl, e gdyby nie skierowano go do prac nad Pust Ziemi i pozwolono mu kontynuowa inne badania, Hitler mgby zyska znacznie lepsz bro, zanim alianci spowodowaliby jego upadek. Niepowodzenie na Rugii drogo kosztowao Petera Bendera. Hitler, ktry nigdy nie tolerowa niepowodze, kaza umieci autora Die Hohl Welt Lehre w obozie koncentracyjnym. Kiedy usysza o tym Gring, zrozumia, e nic nie moe zrobi dla ratowania kolegi. Beneder jeszcze raz znalaz si za drutami ale tym razem nawet nie pozwalano mu na szukanie pociechy w ksikach lub w czasopismach. Ostatnie lata ycia spdzi w ndzy, podupadajc na zdrowiu, wyszydzany przez innych winiw. Zmar zim 1944 roku. Lecz nawet na ou mierci Peter Bender nie wyrzek si swoich wierze o Pustej Ziemi. Zreszt teoria Widmowego Wszechwiata nie umara razem z nim. Testy przeprowadzone w kwietniu 1942 roku nie byy tak beznadziejne, jak wtedy uznano. Nigel Pennick zwrci na to uwag w ksice Hitler's Secret Sciences (Tajne nauki Hitlera, 1981): Eksperymenty z promieniami podczerwonymi na Rugii nie zawiody cakowicie, gdy stay si podstaw systemu wykrywania okrtw, ktry Niemcy usiowali zainstalowa w Cieninie Gibraltarskiej, by monitorowa alianckie transporty. W ostatnich latach II wojny wiatowej na Rugii znajdowaa si stacja radarowa ledzca pociski rakietowe wystrzeliwane z Pennemnde. Nazwisko Petera Bendera rwnie przetrwao. W 1948 roku pewien niemiecki zwolennik Die Hohl Welt Lehre, Karl E. Neupart, wyda seri ulotek, w ktrych stwierdza, e wierzy w ywotno tej doktryny i geniusz jej ordownika. Egzemplarze tych ulotek nadal kr wrd maej grupy Europejczykw, ktrzy wierz, jak Bender, e nasz wiat jest kul uwizion w litej skale; ksik Neuparta Geokosmos (1953) uwaa si za najwaniejsze opracowanie tego tematu. W latach 50. w Garmisch-Partenkirchen w Niemczech powstao Stowarzyszenie Bada Geokosmicznych, ktre ponownie przyjo teorie Teeda i jego nastpcw oraz opublikowao wasn map wydronego globu. Najwaniejszym punktem programu Stowarzyszenia Bada Geokosmicznych byo twierdzenie, e Ziemia rozciga si nieskoczenie we wszystkie strony. Nie ma ukrytego centralnego soca, ale znane wszystkim Soce, ktre w poowie jest jasne i w poowie ciemne. Soce to jest stacjonarne, natomiast wntrze Ziemi obraca si w cigu 24 godzin, powodujc nastanie nocy i dnia. W jednej ze swych publikacji stowarzyszenie owiadczyo tonem, ktry na pewno zyskaby uznanie Teeda: 58

Ludzko moe tylko na tym zyska, jeli uzna, e yje w zamknitej przestrzeni i e jednoczenie tkwi w Kosmosie.

Ziemia jako pusty w rodku glob wedug Niemieckiego Stowarzyszenia Bada Geokosmicznych.

Powrmy jednak do eksperymentw na Rugii. Wprawdzie oznaczay one definitywny koniec zainteresowania Hitlera teori Pustej Ziemi, nigdy jednak nie opucio go obsesyjne zamiowanie do okultyzmu. To, jak wykazaa historia, przyczynio si do jego ostatecznego upadku. Jednake opowieci o Pustej Ziemi nie odstpoway Hitlera i innych dostojnikw Trzeciej Rzeszy a do koca wojny. Jedna z nich dotyczy grupy nazistw, ktrzy przygotowali Operacj Odessa, by uatwi sobie ucieczk z Niemiec, kiedy stao si jasne, e wszystko stracone. Jeden z planw przewidywa, e flota odzi podwodnych zabierze Hitlera i jego najbliszych wsppracownikw do bazy umieszczonej pod czap lodow na biegunie poudniowym. Tam byliby bezpieczni i moe mieliby czas na zbadanie informacji o wejciu do wiata podziemnego. Oczywicie nie taki romantyczny los przypad Hitlerowi w udziale, ale ndzna, samobjcza mier w oblonym bunkrze w sercu Berlina.

59

Ciekawe post scriptum do tej historii zaprowadzi nas cakiem naturalnie do nastpnego wielkiego wydarzenia w zagadce Pustej Ziemi. W 1938 roku Hitler wysa trzy samoloty do Antarktyki, gdzie miay one przelecie nad obecn Ziemi Krlowej Maud. Ich zaogom polecono zaoy baz, a potem upuci chorgiewk ze swastyk nad tym terytorium i obj je w posiadanie w imieniu Niemiec. Miao si nazywa Neue Schwabenland (Nowa Szwabia). Z dzisiejszej perspektywy wydaje si oczywiste, e Hitler by czciowo zainteresowany dodaniem nowych ziem do swego imperium i czciowo tym, co si dziao w tych dalekich stronach. Albowiem w Niemczech snuto spekulacje o zaginionych miastach na Antarktydzie, w zdumiewajcy sposb ogrzewanych przez Logo ekspedycji 1938-1939. wykorzystanie aktywnoci wulkanicznej. Niemieccy archeolodzy kierowali ekspedycjami na ten zamarznity kontynent w latach 1873, 1901 i 1911, a wzrost zainteresowania staroytnymi mitami w erze Hitlera zwaszcza tymi, ktre mwiy, e obszar bieguna poudniowego mg niegdy stanowi cz Atlantydy przygotowa grunt dla dodatkowych misji badawczych.

Mapa Antarktyki pokazujca pooenie i rozmiar Nowej Szwabii.

60

Niestety, nie ma adnych wiadectw rdowych o tym, co si stao z tymi Niemcami i z ich misj. Kr pogoski o zaoeniu tam tajnej bazy U-bootw, ktra dziaaa a do koca wojny. Nie ma jednak dowodw, e niemieccy badacze odkryli cokolwiek w tym osnutym legendami kraju, cho Nigel Pennick znaczco skomentowa w epizod: Moe ta najdalej na poudnie pooona nazistowska baza bya ostatnim przyczkiem Trzeciej Rzeszy? Kilka lat po jej upadku ekspedycja wojskowa pod wodz admiraa Byrda opucia Stany Zjednoczone i skierowaa si wanie na to terytorium, ktre teraz naley do Norwegii. Meldunki o stratach lotnictwa amerykaskiego stwierdzay otwarcie: zniszczone przez nieprzyjaciela. Synny teraz lot Byrda, ktry, jak si mwi, znalaz si nad nie objtym mapami obszarem bdcym wejciem do wiata wewntrznego Pustej Ziemi, odby si wanie wtedy. Moe kontynuowa on badania nazistw, gdy ich zainteresowanie teori Pustej Ziemi jest dobrze znane. Nawet jeli nie dotar nad nie znane ziemie, znieksztacona relacja o jego podry do Pustej Ziemi moga zrodzi si pod wpywem nazistowskich dokumentw zdobytych podczas tej ekspedycji. W rzeczywistoci od dnia, w ktrym Pennick napisa te sowa, wyszo na jaw znacznie wicej dowodw wiadczcych, e admira Richard Byrd rzeczywicie wlecia do wiata wewntrznego. Dowody te zawarte s w jego dziennikach pokadowych i w pamitnikach, a niektre z nich do niedawna byy okryte tajemnic. Opisuj one podr rwnie interesujc, jak podobna morska wdrwka Olafa Jansena.

61

Tajny dziennik pokadowy admiraa Byrda

Ci, ktrzy spotkali kontradmiraa Richarda Byrda, opisywali go jako typowego, cakowicie amerykaskiego bohatera. Wysoki, przystojny, z jasnymi, krconymi si wosami, czsto mia si i umiecha. Ten mionik przygd nigdy nie ustpowa przed wyzwaniem i zawsze skromnie mwi o swoich dokonaniach, cho doskonale zdawa sobie spraw ze znaczenia reklamy dla realizacji wasnych celw. Jako znakomity oficer marynarki i doskonay pilot nie mia jednak wybujaej wyobrani: przestworza morza i nieba, w ktrych spdzi cz ycia ksztatujc, jego charakter, wybiy mu to z gowy. By prostolinijny we wszystkim, co robi, inspirowa wszystkich, ktrymi dowodzi, i precyzyjnie opisywa swoje przeycia, choby najdziwniejsze. Bdc ju marynarzem i lotnikiem, Byrd sta si te podrnikiem-badaczem i dzisiaj najlepiej pamita si jego dalekosine loty nad Atlantykiem, jego dobrze zorganizowane wyprawy na Antarktyd i fakt, e przey samotnie ca zim w pobliu bieguna poudniowego jednym sowem, wszystkie wyczyny, ktre dostarczyy bezcennych informacji dla jego nastpcw. A przecie ten wytrzymay i pomysowy czowiek, ktry na wasnej skrze odczu wpyw skrajnoci klimatycznych na kracach Ziemi, jest inn kluczow postaci w zagadce Pustej Ziemi. Albowiem rda wskazuj, e admira Byrd dwukrotnie wlecia do wiata wewntrznego przez bieguny i pozostawi opis swoich przey, ktry jest rwnie zadziwiajcy jak relacja Olafa Jansena, cho opowiedziany z cakiem innej perspektywy.

Admira Richard Evelyn Byrd, Jr. (1888-1957).

62

Swoje pene niebezpieczestw ycie badacza i podrnika Richard Evelyn Byrd opisa w prosty, racjonalny sposb w swych dwch ksikach Discovery (Odkrycie, 1935) i Alone (Samotny, 1938). Lecz historia jego zdumiewajcych lotw w Arktyce i nad Antarktyd wci owiana jest tajemnic i pena pyta bez odpowiedzi. Dziennik pokadowy z tych lotw pozostaje niedostpny mimo wielokrotnie powtarzanych prb do nowojorskiego urzdu Naval Research. Po mierci Byrda w 1957 roku, pamitnik, w ktrym opisa inne dziwne przeycia podczas przelotw nad strefami polarnymi, zabrao US Naval Intelligence Bureau w Waszyngtonie i utajnio przed uczonymi oraz opini publiczn. Jednake dziki pomocy pewnego kolegi-badacza Pustej Ziemi zdobyem wyjtki z najwaniejszych fragmentw obu dokumentw, ktre pozostay tajemnic przez prawie p wieku. Ich zawarto, jak si pastwo przekonacie, zdumiewa.

Byrd urodzi si w Winchester w Wirginii 25 padziernika 1888 roku i po skoczeniu University of Virginia oraz US Naval Academy nauczy si lata w bazie si powietrznych marynarki amerykaskiej w Pensacola na Florydzie. Pocztkowo odbywa loty treningowe na hydroplanach co prowadzio do klski spor liczb modych pilotw ale Byrd przetrzyma wszystko i zdobywszy odpowiednie kwalifikacje, suy z wyrnieniem podczas I wojny wiatowej. Pniej odegra wan rol w rozwoju przyrzdw nawigacyjnych do podry transatlantyckich i rozpocz karier polarnika w roku 1924, kiedy zosta dowdc maej eskadry lotniczej marynarki amerykaskiej wysanej do zbadania zachodniej Grenlandii. Wzbudzio to w nim ambicj, by jako pierwszy czowiek przelecie nad biegunem pnocnym. 9 maja 1926 roku wylecia w trzysilnikowym monoplanie Fokker-3 z Kings Bay na Spitsbergenie. Wtedy wanie spojrza z gry na obszar, z ktrym jego imi miao na zawsze pozosta nierozerwalnie zczone. Jego pniejszy opis tego lotu w ksice Skywar (Podniebna wojna, 1928) jest brzemienny we wnioski: Nieznane znajdowao si przed nami, przez godzin przelatywalimy przez niezbadane obszary o powierzchni prawie 16 tysicy kilometrw kwadratowych i dowiadczalimy nie dajcego si z niczym porwna zadowolenia z poszukiwa nowego ldu. Czas i przestrze znalazy si wstanie kompletnego rozgardiaszu, gdy zbliylimy si do bieguna... i tu, i tam, zamiast napierajcych na siebie pl lodowych, ujrzelimy wski kana z zielonkawoniebiesk wod na tle bieli niegu. Raz, na chwil, pomyliem dalek, niewyran, nisko wiszc nad ziemi chmur z grskimi szczytami odlegego ldu.

63

Co w rzeczywistoci zobaczy Byrd tego majowego dnia? Otwarta, wolna od lodu woda bya z pewnoci zaskoczeniem, ale dojrza on te przelotnie poza biegunem co, czego nigdy dotd nie widziano, a tylko wspominano od staroytnoci. Bez wzgldu na to, po powrocie do Stanw Zjednoczonych sta si bohaterem narodowym, mianowano go kontradmiraem i przyznano mu US Congregational Medal of Honour. Jednake niektre autorytety uznay, e punkt kulminacyjny jego lotu mg by iluzj jak wyjania Richard Montague w Oceans, Poles and Airmen (Oceany, bieguny i lotnicy, 1981): Na pocztku lat 70. zrodziy si wtpliwoci co do tych zapiskw i do twierdzenia Byrda, e w ogle dotar do bieguna. Czy jest to pierwsza aluzja do spisku majcego na celu ukrycie tego, co zobaczy lotnik? Byrd ze swej strony nigdy nie wtpi w niezwyke zjawiska, ktrych by wiadkiem i zawsze o nich pamita podczas nastpnych wypraw polarnych. Jesieni 1928 roku, po rozgrzewajcym locie przez Atlantyk ze wschodu na zachd w czerwcu 1927 roku, Byrd ogosi, e zamierza uda si na drug pkul i przelecie nad nieznanymi rejonami Antarktydy. Dziki swej sawie i umiejtnoci autoreklamy otrzyma wsparcie finansowe od takich bogatych Amerykanw, jak Ford i Rockefeller i potok wpat od wielbicieli; suma przekroczya 400 tysicy dolarw. W oparciu o te fundusze poprowadzi du i dobrze wyekwipowan ekspedycj, by zaoy baz na frontowej cianie Ross Ice Shelf. Nazwa j, z pobudek patriotycznych, Ma Ameryk. Jeszcze raz niespodzianki czekay na Byrda, gdy wzbi si w powietrze 29 listopada 1929 roku. Opisa je w wydanej w roku 1931 ksice Little America: Aerial Exploration in the Antarctic and the Flight to the South Pole (Maa Ameryka: lotnicze badania Antarktydy i lot do bieguna poudniowego): Ten istniejcy tylko w wyobrani punkt, biegun poudniowy to baamutne miejsce. cz si w nim wszystkie poudniki i strefy czasowe. Osoba tak pechowa, e musiaaby mieszka w jego pobliu, miaaby trudnoci z ustaleniem, jakiego czasu powinna si trzyma. Kierunki, tak jak je rozumiemy, rwnie nic by nie znaczyy dla tej nieszczsnej istoty. Gdy jeli nie wdrowaaby ona na pnoc lub na poudnie, nie mogaby i w linii prostej i nadal w tym samym kierunku. Zmieniaaby kierunek w widoczny sposb co kilka minut i chcc i tam, dokd zmierzaa, musiaaby i po spirali. Kiedy Byrd przelecia nad dolnym kracem wiata, dowiadczy nowych, dziwnych zjawisk i odczu. Ze wszystkich lotw, jakie odbyem, aden nie by tak podniecajcy i tak poyteczny. Widmo zbliajcego si dramatu ocieniao kady przeleciany kilometr. Pnoc, wschd, poudnie i zachd tego wszystkiego nie widzia, nie przeby i nie pozna aden czowiek. Niewyrane ksztaty zamajaczyy we mgle na poudniowym wschodzie, wskazujc na blisko ldu. W dziwnej, charakterystycznej dla Antarktydy zej widzialnoci przypominay ksztatem egipskie piramidy. Wydawao si to nam bardzo wane, a przecie nie moglimy si cieszy. Natura wykonaa swoje dzieo na tak wielk skal i z tak nieskoczenie wielk moc, e moglimy tylko wpatrywa si nie z otwartymi ustami i powiedzie: O, do licha! Albowiem ujrzelimy tu epok lodowcow w caej jej potdze. Widzielimy zduszony i przygnieciony lodem kontynent. Bya to martwa pustynia zrodzona z jednego z najwikszych zlodowace, jakie kiedykolwiek znaa Ziemia. Patrzc na Antarktyd, nie chciao si wierzy, e kiedy miaa ona ciepy klimat i yzn ziemi, z wasnymi rolinami i wysokimi drzewami. Kontradmira Byrd i jego nawigator Lloyd K. Grenlie jeszcze kilkakrotnie przelecieli nad Antarktyd tamtej zimy, odkrywajc acuch wysokich gr, ktrym nadali nazw Rockefeller Mountains na cze sponsora ekspedycji, i spory, nieznany dotd obszar nazwany Ziemi Marie Byrd od imienia ony pilota. Najwidoczniej wyruszyli te po raz drugi w poblie bieguna poudniowego, cho fakt ten nie zosta wyranie wymieniony w ksice Byrda. Informacj o tym 64

locie mona znale w pracy F. A. Gianniniego Worlds Beyond the Poles (wiaty za biegunami, 1959), w ktrych przytacza on informacje z kroniki filmowej: Tego roku [1929] w kinach Ameryki ogldano kronik filmow, w ktrej omwiono oba loty. Ukazywaa ona rwnie fotografie ziemi poza biegunem poudniowym z jej grami, drzewami, rzekami i wielkim zwierzciem, ktre zidentyfikowano jako mamuta. Dzisiaj ta kronika zapewne ju nie istnieje, cho setki osb pamita, e j widziao. Na wasne oczy ujrzeli oni utrwalone na tamie filmowej obrazy dowodzce, e w nieznany, nie zaznaczony na mapach ld, ktrego istnieniu obecnie si zaprzecza, naprawd tam jest. Gianinni utrzymywa, e Lloyd Grenlie potwierdzi te fakty w rozmowie z jednym z ssiadw w Nelsonville, w stanie Wisconsin, na kilka lat przed swoj mierci w czerwcu 1970 roku. Autor powiedzia te, i istnienie owej kroniki filmowej potwierdzia pewna liczba listw od ludzi, ktrzy j widzieli. Zacytowa jeden z nich, napisany przez pani Dorothy E. Grafton z Nowego Jorku: W sprawie: lotw admiraa Byrda na biegun poudniowy i co zobaczy we wntrzu Ziemi na biegunie poudniowym. Nikt nie wspomina filmu dokumentalnego, ktry Byrd nakrci podczas tego lotu i ktry wywietlano w kinach w caych Stanach Zjednoczonych wkrtce po jego powrocie do kraju. Moja siostra i ja widziaymy ten film w White Plains w Nowym Jorku. Sam Byrd by narratorem w tej kronice filmowej i wykrzykn ze zdumienia, gdy zbliy si do ciepego jeziora otoczonego drzewami iglastymi; wrd tych drzew poruszao si jakie due zwierz. Na filmie pokazano te co, co Byrd opisa jako gr wgla iskrzc si od diamentw. Jednak mimo tajemnicy otaczajcej ten lot nie ulega wtpliwoci, e Byrd powrci do Maej Ameryki po raz drugi w roku 1933, by zbada i nanie na map nowe terytorium. Midzy marcem i sierpniem 1933 roku spdzi te pi miesicy samotnie w chacie na stacji meteorologicznej Bolling Advance Base, odlegej o okoo 200 kilometrw od Maej Ameryki. Wytrzyma tu tak niskie temperatury jak minus 42 stopnie Celsjusza i kiedy w kocu go wyratowano, cierpia na odmroenia i zatrucie tlenkiem wgla, przez ktre omal nie straci ycia. Ksika Alone szczegowo opisuje te wydarzenia. Cho ten wyczyn wymaga wielkiej odwagi, jeszcze dziwniejsze wydarzenia czekay tego nieustraszonego podrnika po II wojnie wiatowej. Podczas dziaa wojennych Byrd otrzyma niezbyt eksponowane stanowisko czonka dowdztwa operacyjnego marynarki wojennej. Pniej w 1946 roku mianowano go kierownikiem programu nazwanego Operacja Wysoki Skok, rzekomo po to, by kontynuowa tworzenie map biegunw. Jednak, jak przypuszcza Nigel Pennick, moliwe, i poproszono go, aby sprawdzi, czy nazici nie ukrywaj si gdzie w tych stronach. W lutym 1947 roku, przed odlotem do Arktyki, Byrd znw udzieli wywiadu prasie, zapoznajc j ze swymi planami. Mia powiedzie: Chciabym zobaczy krain poza biegunem [pnocnym]. Ten obszar jest centrum Wielkiego Nieznanego. Wedug oficjalnych rde amerykaskich, podczas pniejszego siedmiogodzinnego lotu przez Atlantyk Byrd przelecia 2735 kilometrw i wrci z bardzo poytecznymi danymi. Dlaczego jednak nie ma dostpu do bardziej szczegowych informacji o tym locie, ktry najwyraniej by kolejnym kamieniem milowym w eksploracji stref polarnych? I, co wydaje si jeszcze dziwniejsze, dlaczego Byrd, ktry wyruszy z tak wielkimi nadziejami na zobaczenie centrum Wielkiego Nieznanego, do koca ycia nic nie powiedzia o tej podry? Jeeli uznamy za autentyczny egzemplarz dziennika pokadowego Byrda uzyskany przez Hollow Earth Society z Australii, okae si, e sprawdziy si jego nadzieje zobaczenia krainy poza biegunem. Wprawdzie ten dugi dokument zaopatrzony jest w adnotacje, ale wyjtki, ktre przytaczam poniej, napisane s w typowym dla Richarda Byrda stylu i jzyku. Czytelnik sam osdzi, czy s one autentyczne, czy te nie. 65

Pierwsza ekspedycja antarktyczna Byrda, 1928-1930.

Dziennik lotu Camp Arctic, 19 lutego 1947 W dole obrzymia przestrze niegu i lodu. Zauwayem tawe zabarwienie. Tworzy ono linearne wzory. Zmieniam kurs dla lepszego zbadania tych kolorowych wzorw. Jest te czerwonawopurpurowy kolor. Dwukrotnie okram ten obszar i wracam do poprzedniej pozycji wskazanej przez kompas. Znowu sprawdzam pozycj komunikujc si z baz. Przekazuj informacje o dziwnym zabarwieniu w lodzie i niegu w dole (...) Kompas magnetyczny i yrokompas zaczynaj wirowa i koysa si jak oszalae. Nie moemy kierowa si wskazaniami instrumentw. Ustalam pozycj wedug kompasu sonecznego, ale wszystko wydaje si w porzdku. Stery zdaj si reagowa powoli, jakby niemrawo. Nic jednak nie wskazuje na oblodzenie () W oddali widz co, co wyglda na gry. Mino dwadziecia dziewi minut lotu, odkd po raz pierwszy je zobaczyem; nie, to nie zudzenie. To niewielki acuch grski, ktrego nigdy dotd nie widziaem. Zniam lot do 983 metrw () Znowu napotykamy siln turbulencj. Przelatujemy nad nieznanymi grami nadal kierujc si ku pnocy, o ile mona to potwierdzi. Za grami dostrzegam co podobnego do maej rzeki. To dolina, przez ktr przepywa maa rzeka. Tutaj nie powinno by zielonej doliny. Tak, naprawd jest tu co nienaturalnego i nie w porzdku () Powinnimy lecie nad niegiem i lodem. Z lewej burty wida wielkie lasy porastajce zbocze gry. Instrumenty nadal wiruj. yroskop oscyluje tam i zpowrotem () Zmieniam wysoko na 466 metrw i wykonuj ostry skrt w lewo, eby lepiej si przyjrze dolinie w dole. Jest zielona albo od mchw, albo od niskiej, gsto rosncej trawy. wiato w tym miejscu wydaje si inne ni zwykle. Ju nie widz soca () Jeszcze raz skrcamy w lewo i dostrzegamy w dole jakie due zwierz. Wyglda jak so. Nie, bardziej przypomina mamuta. To niewiarygodne, ale ono tam jest. Zniarn samolot do 333 metrw i bior lornetk, by lepiej przyjrze si zwierzciu rzeczywicie podobne jest do 66

mamuta. Melduj o tym do obozu-bazy () Napotykamy wicej falistych zielonych wzgrz. Zewntrzny termometr wskazuje 41 stopni Celsjusza. Kontynuujemy lot w tym samym kierunku. Instrumenty nawigacyjne wydaj si teraz dziaa normalnie. Zaintrygowao mnie ich dziwne zachowanie. Prbuj skontaktowa si z obozem-baz. Radiostacja nie funkcjonuje. Okolica jest bardziej rwna ni normalnie, jeli mog tu uy tego sowa. Z przodu widzimy co, co wyglda jak domy. To niemoliwe! Samolot wydaje si lekki i dziwnie elastyczny. Stery nie dziaaj () Znowu szarpnem stery. Nie zareagoway. Silniki naszego samolotu wyczyy si i rozpoczyna si podchodzenie do ldowania. Zniamy si powoli i ldujemy tylko z lekkim podskokiem. Popiesznie dokonuj ostatniego zapisu w dzienniku lotu. Nie wiem, co si teraz stanie (...) Czy jest to prawdziwa relacja, czy tylko wersja przypisywana Byrdowi? Badacze Pustej Ziemi, ktrzy poddali dogbnej analizie ten dziennik pokadowy, nie s zgodni. Jedni wierz, e rzeczywicie jest to opowie o podry poza biegun i przez otwr na biegunie do Pustej Ziemi, do ukrytych we wntrzu naszej planety gr, jezior, rzek, rolinnoci i rnych form ycia, jak utrzymuj staroytne legendy. Inni jednak s bardziej podejrzliwi, poniewa w dzienniku jest fragment mwicy o tym, e po wyldowaniu Byrd spotka grup wysokich blondynw, ktrzy mwili po angielsku z lekkim skandynawskim lub niemieckim akcentem i powitali go sowami: Admirale, witaj w naszej krainie jeste tu bezpieczny. Pniej podrowa w dziwacznym pojedzie w ksztacie dysku ze znakami podobnymi do swastyki i oprowadzono go po wiecie wewntrznym, gdzie zwiedzi wiecce miasto, ktre wydawao si zbudowane z krysztau. Pniej Byrdowi pozwolono wrci do samolotu i polecono przekaza posanie mieszkacom powierzchni Ziemi o niebezpieczestwach, jakie im zagro, jeli bd kontynuowa dowiadczenia z broni jdrow. Badacze, ktrzy znali opowieci o nazistach i o ich tajnych bazach na biegunach doszli do wniosku, e ten incydent za bardzo je przypomina, by by prawdziwy. Dokument ten jednak zawiera jeszcze jeden zapis z 11 marca 1947, ktry, co wydaje si znacznie bardziej prawdopodobne, jest dzieem Byrda: Wanie zoyem sprawozdanie i przekazaem mj dziennik pokadowy. Zatrzymano mnie na kilka godzin i przesuchuje mnie zesp zoony z wojskowych i lekarzy. To bya cika prba. Znalazem si pod cis kontrol Federalnego Biura ledczego. Rozkazano mi milcze o wszystkim, co zobaczyem. To niewiarygodne! Przypomniano mi, e jestem onierzem, i e musz sucha rozkazw. W 1955 roku Byrdowi znowu rozkazano powrci na biegun poudniowy i kontynuowa opracowywanie map tego obszaru. Pomimo restrykcji, jakie wobec niego zastosowano, kontradmira przemwi do prasy przed wypyniciem na Antarktyd na lotniskowcu Philippine Sea w listopadzie 1955 roku. Powiedzia wtedy: To jest najwaniejsza ekspedycja w historii wiata. A przecie oficjalne owiadczenie o tym zadaniu ponownie byo tak krtkie, e a banalne: Kontradmira Byrd dokona drugiego przelotu nad biegunem poudniowym i wzi udzia w kilku innych lotach. Ogem odkryto i naniesiono na map 703.133 kilometry kwadratowych terytorium Antarktydy. Komunikat ten cakowicie ignoruje bardziej szczere owiadczenie wydane z Maej Ameryki 14 stycznia 1956 roku i pniej wydrukowane w wielu gazetach w Stanach Zjednoczonych i na wiecie: 13 stycznia czonkowie ekspedycji amerykaskiej przelecieli 4344 kilometry z bazy na McMurdo Sound, ktra oddalona jest od bieguna poudniowego o 643 kilometry, i dotarli do 67

obszaru rozcigajcego si na 3700 kilometrw poza biegun poudniowy. Rzut oka na map wiata natychmiast ujawni sprzeczno w tym raporcie. Antarktyda otoczona jest wod i nie mona przeby 3700 kilometrw bez przelotu nad oceanem. Gdzie wic mogo znajdowa si to terytorium, jak nie we wntrzu Pustej Ziemi? 13 marca, po powrocie z bieguna poudniowego, Byrd, przynajmniej publicznie, zachowywa ostrono, cho powitano go jako najwikszego polarnika na wiecie. Ostatnia ekspedycja, powiedzia, odkrya nowe, wielkie, terytorium i doda lirycznie o zaczarowanym kontynencie w niebie, krainie wiecznej tajemnicy.

Mapa Antarktydy

68

Jednake zainteresowanie odkryciami Byrda zmalao niemal rwnie szybko, jak si zrodzio, gdy gazety, radio i kroniki filmowe zajy si innymi sprawami, bliszymi Amerykanom. Jeeli kontradmira odkry wiat wewntrzny, ktry mgby na zawsze zmieni postrzeganie Ziemi przez ludzko, media, jak si wydawao, znalazy ciekawsze tematy. Ale czy rzeczywicie? Doktor Raymond Bernard w swojej broszurze The Hollow Earth (Pusta Ziemia, 1969) uwaa, e istnieje inne wyjanienie tej obojtnoci: Odkrycie admiraa Byrda jest dzisiaj najwiksz midzynarodow tajemnic i trwa to od roku 1947. Po nadaniu przez Byrda komunikatu radiowego z samolotu i po krtkiej kampanii prasowej, wszystkie pniejsze informacje na ten temat zostay starannie zatuszowane przez agencje rzdowe. Wyjanienie jest oczywiste. Zamy, e admira Byrd dokona doniosego odkrycia, bez wtpienia najwikszego w historii, nowego, nieznanego, prawdopodobnie wielkiego ldu, nad ktrym jego ekspedycja przeleciaa ponad 6436 kilometrw nad kadym z biegunw, i ktry jest prawdopodobnie rwnie szeroki jak dugi. A poniewa Byrd zawrci przed dotarciem do koca tego ldu, jego powierzchnia zapewne przekracza 6436 kilometrw kwadratowych. Dlatego w interesie rzdu amerykaskiego ley utrzymanie tego odkrycia w tajemnicy, by inne narody nie dowiedziay si o tym terytorium i nim nie zawadny. Bez wzgldu na to, czy kontradmira Richard Evelyn Byrd by ofiar teorii spiskowej, czy te nie, zakoczy swoj karier obwieszony medalami i nagrodzony pochwaami za wyprawy polarne i wzorow postaw. Kiedy umar w Bostonie 11 marca 1957 roku, wadze uczciy go jako bohatera narodowego i zosta pogrzebany na Arlington National Cemetery w Wirginii, ze wszystkimi honorami wojskowymi. Zabra jednak ze sob do grobu tajemnic tego, co w istocie zobaczy przelatujc nad biegunami. Ostatni fragment jego pamitnika nie odpowiada na wszystkie te pytania, wskazuje jednak, e Byrd uwaa, i w Arktyce i na Antarktydzie jest co wicej ni bezkres zamarznitego niegu: 24 grudnia 1956. Ostatnie kilka lat od 1947 roku nie byy dla mnie tak pomylne. To ostatni zapis w tym szczeglnym pamitniku. Koczc, musz stwierdzi, e dotrzymaem sowa i dochowaem tajemnicy przez te wszystkie lata zgodnie z rozkazami. Byo to cakowicie sprzeczne z moimi wartociami i zasadami moralnymi. Teraz wydaje mi si, e wyczuwam nadejcie dugiej nocy i e tajemnica ta nie umrze wraz ze mn, ale zatriumfuje, jak zawsze triumfuje prawda. To jest jedyna nadzieja dla ludzkoci. Widziaem to i podnioso mnie na duchu i uczynio mnie wolnym. Zadouczyniem moim obowizkom wobec monstrualnego kompleksu militarno-przemysowego. Teraz duga noc Arktyki dobiega koca, jasne soce prawdy znw zawieci i ci, ktrzy su ciemnoci, ponios klsk. Albowiem widziaem kraj poza biegunami, centrum Wielkiego Nieznanego. Pod spodem widnieje nagryzmolony, dobrze znany podpis Richard E. Byrd, marynarka wojenna Stanw Zjednoczonych.

69

Popiersie admiraa Richarda Byrda przy stacji polarnej McMurdo.

70

Dziury w szczycie wiata

Do najciekawszych dowodw w zagadce Pustej Ziemi zalicza si cztery zdjcia bieguna pnocnego zrobione z Kosmosu. Ukazuj one okrgy otwr tam, gdzie powinna znajdowa si czapa lodowa. Trzy z nich zrobiy w latach 1967-1968 satelity na orbicie, a czwart, z kwietnia 1972, astronauci Apollo 16 w drodze na Ksiyc. Wszystkie one stay si przedmiotem zaciekych sporw i spekulacji czy rzeczywicie ukazuj wejcie do wiata wewntrznego, czy te tylko kiepskie warunki atmosferyczne? Poniewa mog to by wane dowody, odbitki dwch najbardziej znamiennych zdj zamieciem we wkadce Dwa pierwsze zdjcia kamery satelitarne zrobiy w styczniu i w listopadzie 1967 roku. 6 stycznia amerykaski satelita meteorologiczny ESSA-3, zbliajc si do koca swojej podry subowej, gdy zrobi ponad ptora miliona zdj, dostarczy ujcie bieguna pnocnego na ktrym cay ten rejon, zamiast normalnej masy biaych chmur, zasania czarna, niewyrana plama. 18 listopada tego samego roku kamera satelity ATS-III, z dogodnego punktu nad rwnikiem, sfilmowaa co, co wygldao jak wielki, ciemny krater tam, gdzie normalnie powinno by widoczne Koo Arktyczne. Cho oba zdjcia byy ciekawe, nie wzbudziy zainteresowania urzdnikw ESSA (US Environmental Science Seryice, Amerykaskie Biuro Bada nad rodowiskiem) w Waszyngtonie, ktrzy odoyli je na pk wraz z milionami innych. Dopiero kiedy pojawia si trzecia fotografia tego rejonu Arktyki, znacznie bardziej szczegowa, zaczto wierzy, e wydarzyo si co niezwykego. Trzecie zdjcie byo jednym z mnstwa innych przesanych drog radiow z satelity ESSA-7 23 listopada 1968 roku, kiedy okra on Ziemi filmujc zmieniajce si warunki pogodowe (dane urzdowe wskazuj, e podczas 481 dni spdzonych w Kosmosie, ESSA-7 ogem zrobi 39.953 zdjcia Ziemi, zanim zosta wyczony). Wszystkie inne fotografie ukazuj zwyczajne, wirujce chmury nad wielkimi kontynentami i oceanami naszego wiata. Ale ta anomalia, jak si uwaa, to chwila, kiedy gruba zazwyczaj warstwa chmur nad biegunem pnocnym rozesza si na krtko, by pozwoli podniebnej kamerze sfotografowa legendarne wejcie do Pustej Ziemi. Przez dwa lata nikt nie zwrci uwagi na t niezwyk fotografi, a odkry j jaki badacz i dziki polityce wolnoci informacji prowadzonej przez ESSA opublikowa. Nic wic dziwnego, e kiedy zdjcie to po raz pierwszy pojawio si w czerwcu 1970 roku w periodyku Flying Saucers, wzbudzio sensacj. Byo to mistrzowskie posunicie wydawcy tego czasopisma, Raya Palmera, ktry od lat popiera pewn liczb kontrowersyjnych tematw bada naukowych, cznie z ingerencj kosmitw, UFO i Pust Ziemi. Palmera, ktry zmar w 1977 roku, nadal uwaa si za jedn z najwaniejszych postaci koca lat 40., kiedy zaczo si rozwija zainteresowanie zjawiskiem popularnie nazywanym latajcymi talerzami. By to czowiek o niezachwianych przekonaniach, ktry nigdy nie ba si polemik, i zawsze broni si zawzicie, gdy, co zdarzyo si kilkakrotnie, oskarano go, e sfabrykowa dowody, by dobrze sprzeda swoje ksiki czy czasopisma. Pod wieloma wzgldami ulepiony by z tej samej gliny, co obecna grupa osb piszcych o nie wyjanionych zjawiskach, takich jak Erich von Dniken, Charles Berlitz i Graham Hancock. Determinacja, z jak Palmer broni si przeciwko tym, ktrzy go atakowali lub wyszydzali jego pogldy, jest tym bardziej godna pochway, e by niski i mia sabe zdrowie.

71

Zdjcie bieguna pnocnego pozbawionego chmur zrobione przez satelit ESSA-7 23 listopada 1968 roku, ukazane na okadce magazynu Flying Saucers wydanie nr 69 z czerwca i w wydaniu nr 92 magazynu Search Magazine w lipcu 1970 roku.

Raymond Artur Palmer zwany przez przyjaci Rapem urodzi si w Milwaukee w stanie Winconsin 1 sierpnia 1910 roku i w dziecistwie cierpia na rne choroby oraz ulega wypadkom. W wieku siedmiu lat przetrci sobie krzy w wypadku samochodowym, spad z dachu, gdy mia dziesi, a kiedy dors, mierzy zaledwie sto czterdzieci centymetrw. Przykuty do ka na kilka lat w wieku, gdy ksztatuje si osobowo dziecka, Ray szuka ucieczki w fantastyce naukowej, karmic wyobrani ksikami Juliusza Vernea, H.G. Wellsa i Edgara Rice Burroughsa, jak rwnie pierwszym czasopismem zaspokajajcym rosnce potrzeby w tej dziedzinie, Amazing Stories. Pomysy i koncepcje, ktrymi nabi sobie gow, bez wtpienia zdecydoway o jego przyszoci. W 1930 roku wyda pierwsze pismo SF w Ameryce, Comet, a potem zacz pisywa do Amazing Stories i rywalizujcych z nimi Astounding Stories oraz Wonder Stories. Szybko zyska sobie reputacj w tej dziedzinie i w lutym 1938 roku zaproponowano mu stanowisko redaktora Amazing Stories chicagowskiego periodyku, ktry zainspirowa jego yciow fascynacj fantastyk. To wanie jako redaktor tego pisma Ray Palmer mia zdoby mark, po pierwsze nadal publikujc opowiadania Edgara Rice'a Burroughsa, a po drugie, drukujc Toast, debiut pisarski legendarnego Isaaca Asimova. Co wicej, fascynoway go wszystkie tajemnicze zjawiska i wydarzenia, ktre opisyway ksiki Charlesa Forta. Wykorzysta wic swoje stanowisko, by poszuka wyjanienia dla niektrych z najdziwniejszych przypadkw. Na przykad wierzc, e Jesse James nadal yje, wysa wielkiego detektywa Johna Shelvina, by schwyta tego przestpc; a kiedy pilot Kenneth Arnold uku termin latajce talerze, by opisa niezidentyfikowane obiekty, ktre 72

zobaczy na niebie, to Palmer w 1952 roku zosta wspautorem fundamentalnej pracy na ten temat, The Coming of the Saucers (Przybycie latajcych talerzy). Stao si to zaledwie w dwa lata po upadku, ktry sparaliowa go od pasa w d, a lekarze bdnie uznali ten stan za ostateczny. Obrci go na swoj korzy opowiadajc, e kiedy ludzie widzieli go po raz pierwszy, niemal zawsze woali: Och, pan naprawd jest tym Marsjaninem! Wprawdzie rzecznik lotnictwa Stanw Zjednoczonych oskary kiedy publicznie Palmera o sfabrykowanie caej zagadki UFO jako kampanii reklamowej, ale ten szybko odpowiedzia, e sam nie wierzy w popularne wyobraenia o latajcych talerzach. Ja naprawd w nie nie wierz, powiedzia periodykowi Saga w roku 1965, a przynajmniej nie w powszechne rozumienie tego terminu, ktry opinia publiczna interpretuje jako synonim pojazdu kosmicznego obcych istot. Ja wierz, e poza tajemnic latajcych talerzy kryje si jaka rzeczywisto ale obecnie jej nie znamy. W 1949 roku zrezygnowa ze stanowiska redaktora Amazing Stories i wrci do ojczystego Winconsin, by zaoy wasne wydawnictwo. Tam, w Amherst, przeksztaci budynek dawnej szkoy w kwater gwn grupy czasopism: Fate (ktry kontynowa poszukiwania rozpoczte przez Charlesa Forta), Search, Space World i Rocket World (wszystkie trzy zajmoway si przyszoci podry kosmicznych i moliwoci istnienia ycia w Kosmosie) oraz Flying Saucers, w ktrym walczy o umoliwienie cywilom badania zagadki latajcych talerzy i czsto zoci i irytowa wiat nauki swymi stwierdzeniami. Niewiele z tych tematw wzbudzio wicej polemik ni przypadek Dziury na szczycie wiata. amazing.jpg
Okadka pierwszego wydania Amazing Stories.

Palmer nie mg zaakceptowa pozaziemskiego pochodzenia UFO i by skonny wierzy, e mog one przybywa ze znacznie mniejszych odlegoci ni midzygwiezdne. W 1968 roku napisa artyku wstpny do Flying Saucers, w ktrym wyrazi swoje zdanie w takich oto sowach: Im bardziej zastanawiamy si nad teori ich pozaziemskiego pochodzenia, tym trudniej jest to udowodni. UFO pojawiao si na niebie od czasw prehistorycznych, a dzisiaj wydaje si, e obserwujemy prawdziwy natok przybywajcych skd obiektw. Trudno mi poj, e nasza planeta jest jedyn, ktra wzbudzia zainteresowanie pozaziemskich form ycia. Dlatego moje przypuszczenie, e latajce talerze pochodz z Ziemi, i e moe kierowa nimi jaka starsza od naszej ziemska rasa, przenosi dyskusj na waciwy teren. Oczywicie, z perspektywy geografii, nasza wasna atmosfera znajduje si znacznie bliej ni Alfa Centauri! Palmerowi wydawao si, e moe istnie jaki zwizek midzy UFO i staroytn legend o Pustej Ziemi, na temat ktrej przeczyta pewn ilo publikacji. W innym artykule w tym samym roku powiedzia, w jaki sposb pracuje jego umys: Nie mog zaprzeczy moliwoci istnienia podziemnych kultur. Wzmianki o nich znajduj si w najbardziej prymitywnych tradycjach ustnych i we wspczesnych relacjach. Jeeli Raymond Palmer mia nadziej na znalezienie dalszych dowodw na poparcie tezy o istnieniu jakiego wiata pod powierzchni Ziemi, nie mg si spodziewa czego takiego, jak zdjcie zrobione przez ESSA-7, ktre trafio na jego biurko. Oczywicie nie wiedzia, e satelita ten zrobi je w roku 1968, ale odnalezienie ciemnego, okrgawego obszaru na biegunie pnocnym i wysanie odbitki do Palmera wymagao bystrego oka badacza UFO w Waszyngtonie. Korespondent ten doczy rwnie dla porwnania zrobione tego samego dnia zdjcie bieguna pnocnego przesonitego chmurami. Autor listu doda, e ta wyjtkowa fotografia nie bya retuszowana. Widoczn na niej siatk rwnolenikw i poudnikw wydrukowa automatycznie komputer po zrobieniu zdjcia. Tworzy ona jego integraln cz, ktra umoliwia pracownikom Environmental Science Service dokadn identyfikacj sfotografowanego obszaru (zdjcie przedstawia okoo 40 73

procent powierzchni Ziemi i ukazuje cz Ameryki Pnocnej, Grenlandi oraz niektre rejony Azji). Potwierdziwszy w Waszyngtonie, e zdjcie to jest autentyczne, Palmer bez zwoki opublikowa je na okadce czerwcowego wydania Flying Saucers z roku 1970. Wewntrz, w artykule wstpnym, owiadczy, e bez zastrzee wierzy w prawdziwo tego ujcia: W ubiegych latach obiektem najbezwgldniejszej krytyki bya nasza teoria o dziurach w biegunach i Pustej Ziemi. Koronnym argumentem naszych przeciwnikw byo twierdzenie, e adne zdjcie satelitarne nie ukazuje takiego otworu. Wprawdzie z orbity zrobiono p tuzina zdj ukazujcych ciemny obszar w tym rejonie, ale nie sposb byo uzna ich za ostateczne rozwizanie takiego zjawiska jak dziura w Ziemi. A teraz mamy takie zdjcie! Palmer uprzedzi wszelkie oskarenia, e jego teza oparta tylko na jednej fotografii nie jest wiarygodna, gdy moga ona by rezultatem defektu w kamerze lub ktrej z jej soczewek, zamieszczajc zdjcia zrobione przez ESSA-3 i ATS-III odkryte w midzyczasie przez jego korespondenta w Waszyngtonie. Poniej tych fotografii, ktre, na nieszczcie, nie s rwnie wyrane jak zdjcie zrobione przez ESSA-7, stwierdzi stanowczo: Gdyby informacje o UFO znajdoway si w supertajnej teczce, dane o miejscu ich pochodzenia na pewno te by tam byy! A oprcz latajcych talerzy, istnienie dziur na biegunach tym bardziej zaliczono by do informacji tajnych specjalnego znaczenia. Dla wojskowych miaoby to wielkie znaczenie zwaszcza jeli wntrze Ziemi jest zamieszkane, moe przez ras znacznie przewyszajc nas poziomem rozwoju nauki i techniki! Bardziej wspczesne koncepcje powstawania planet przyjmuj teori wiru. Twierdzi ona, e ciaa kosmiczne powstaj dziki ruchowi wirowemu w eterze, ktry gromadzi materi w swym rodku, stopniowo j powikszajc, a stanie si socem, planet, ksiycem lub komet. Ten pkulisty obiekt ma typowy ksztat wiru, takiego, jaki wida w wodzie spywajcej ze zlewu z dziur w rodku zawirowania. Dlatego wedug tej teorii, popieranej przez licznych astronomw i fizykw, wiele planet nadal ma w swoim rodku dziur w centrum wiru, ktry je uksztatowa. Opinie, ktrymi powitano publikacje tych fotografii i artyku wstpny Palmera byy, jak si naleao spodziewa, kracowo rne. Cynicy zapytali: dlaczego w czasie, gdy kilka linii lotniczych reklamuje fakt, e ich samoloty codziennie przelatuj nad biegunem pnocnym, nikt nie zobaczy wielokrotnie tej tzw. dziury (w rzeczywistoci loty nad strefami polarnymi rzadko maj miejsce w odlegoci mniejszej ni 240 kilometrw od bieguna geograficznego z powodu moliwych zakce w funkcjonowaniu instrumentw nawigacyjnych). Inni czytelnicy nie chcieli wierzy, e pokrywa chmur jest tam stale tak gsta, i moliwe byo zrobienie tylko kilku takich zdj wrd milionw innych, i zadali wicej danych. Jednak dla mionikw tego, co nieznane i niezwyke, zwaszcza takich jak szanowany brytyjski badacz UFO Brinsley Le Poer Trench, autor wielu ksiek na ten temat, zdjcie zrobione przez satelit ESSA-7 stao si gwnym dowodem w zagadce Pustej Ziemi. Le Poer Trench (1911-1995), ktry by smym earlem Clancarty i przewodniczcym midzypartyjnej UFO-Study Group w Izbie Lordw, sam bada moliwo ziemskiego pochodzenia tych obiektw, o czym wiadcz jego ksiki The Flying Saucer Story (Historia latajcych talerzy, 1966) i Operation Earth (Operacja Ziemia, 1969). Bardzo podniecony zdjciem ESSA-7, powiedzia londyskiej gazecie The Sunday Times w padzierniku 1974 roku: Jest to jedno z najbardziej podniecajcych i godnych uwagi zdj, jakie kiedykolwiek zrobiono, wyranie ukazujce wejcie na biegunie pnocnym, ktrego ludzko szukaa od niepamitnych czasw. Niektrzy czytelnicy napisali do Flying Saucers mniej pochlebne listy. Jeden z nich twierdzi, i zdjcie to jest fotomontaem (Palmer temu zaprzeczy, a ESSA potwierdzio jego autentyczno), natomiast inny, ktry nazwa siebie operatorem radiowym pracujcym w Arktyce, napisa, e wielu 74

specjalistw rzdowych przewdrowao cay ten obszar wzdu i wszerz nie natrafiwszy na aden lad tej dziury. Palmer ponownie chwyci za piro, zarwno w obronie rewelacyjnego zdjcia, jak i dla przytoczenia nowych, powanych argumentw: Ostatnio najbardziej fascynujcym odkryciem w kole podbiegunowym byo stwierdzenie, e kiedy zbliamy si do bieguna pnocnego powierzchnia oceanu zaczyna si nachyla ukonie ku pnocy. Obecnie kady student ze szkoy wyszej wie, e cakowicie niezawodnym sposobem znalezienia rwnej paszczyzny i zbudowania czego na niej jest uycie w tym celu powierzchni wody, ktra nigdy si nie przechyla. A dlaczego w odlegoci 1287 kilometrw od bieguna woda nagle zaczyna si przechyla w tym kierunku? Najwidoczniej grawitacja ma co z tym wsplnego. Albo sia cienia nie dziaa ju bezporednio w kierunku rodka Ziemi, albo rodek masy si przesuwa (czy poprzez fakt zsuwania si pod coraz wikszym ktem w zagbienie, ktrego powierzchnia znajduje si pod ktem prostym do tego przemieszczenia rodka cikoci naszej planety?). W strefach polarnych dzieje si wiele dziwnych rzeczy, jak opisywali to badacze i podrnicy na przykad, e odlego midzy horyzontem ze wschodu na zachd jest wiksza ni pomidzy jego odpowiednikiem z pnocy na poudnie co tak oszoomio Nansena i musiabym napisa bardzo grub ksig, gdybym chcia przedstawi wszystkie fakty niemoliwe do wyjanienia bez teorii o dziurze na biegunie czyli Pustej Ziemi. Pniej Palmer rzuci wyzwanie: Mam bardzo wane powody do opublikowania tej fotografii w moim miesiczniku. Nikt na wiecie, kto kiedykolwiek przeczyta ktre z moich wydawnictw, nie moe powiedzie, e oszukaem go lub wyprowadziem w pole. Daem czytelnikom szanse zobaczenia tego na wasne oczy samodzielnego podjcia decyzji i odrzucenie lub udzielenie mi poparcia, jeli mog to uczyni. Czwarta i najwiesza fotografia dziury na biegunie pnocnym jest bardziej problematyczna, cho potencjalnie daje moliwo najbardziej podniecajcego potwierdzenia teorii Pustej Ziemi. Jej pochodzenie oraz data wykonania s mniej pewne ni zdj z roku 1967 i 1968, zostaa jednak szeroko rozpowszechniona i dyskutowano o niej w Internecie w ostatnich kilku latach. Najbardziej popularny pogld gosi, e zdjcie to zrobiono z pokadu Apollo 16, wkrtce po starcie 20 kwietnia 1972 roku. Ta misja ksiycowa zakoczya si 27 kwietnia tego roku, kiedy statek kosmiczny wraz z zaog bezpiecznie wyldowa na Pacyfiku. Ogromna ilo zdj zrobionych przez czonkw tej wyprawy zostaa pniej udostpniona mediom, ale wymienion wyej fotografi odkryto dopiero po kilku latach. Ukazuje ona ca Ziemi z okrgym otworem w powoce chmur zasaniajcych biegun pnocny. Zdjcie zostao wywoane w Goddard Flight Centre w Nowym Meksyku, ale udostpnione w NASA Photographic Library dopiero w poowie lat 70. Mona si tylko domyla powodw takiego opnienia. Poniewa jednak wszystkie materiay NASA s udostpniane opinii publicznej, take i t fotografi wydrukowano i omwiono w kilku majcych niewielki zasig amerykaskich i australijskich publikacjach kontynuujcych popularyzowanie idei Charlesa Forta. Mimo to opinia publiczna waciwie nie wiedziaa o istnieniu tego zdjcia, dopki w roku 1996 nie zostao zamieszczone w Internecie na stronie Obrazy Kosmosu. Od tego czasu fotografia ta przycigna uwag wieluset ciekawskich goci, nie wspominajc ju o dugotrwaej polemice na temat jej autentycznoci. Na zdjciu powikszono i wyostrzono z pomoc komputera okolice bieguna pnocnego, a zamieszczona w mojej ksice odbitka jest powszechnie dostpna. Ukazuje ona co, co wyglda na cakowicie wolny od niegu ld tu poza krawdzi dziury. Tylko czciowo zasonite przez chmury s, jak si wydaje, fale oceanu wpadajce do otworu wejciowego. Jeden z amerykaskich badaczy Pustej Ziemi skomentowa fakt, e dziura ta ma ksztat prawie idealnego koa. Zada te sobie pytanie, czy takie niezwyke rozejcie si chmur ponad ni moe wskazywa, e poniej, tu pod nimi, znajduje si ciepe 75

powietrze co ju czsto sugerowano. Oczywicie wszyscy gocie Obrazw Kosmosu chc wiedzie, czy ta fotografia rzeczywicie jest prawdziwa i dlaczego utrzymuje si w tajemnicy tak wielkie odkrycie? Jan Lamprecht, ktry napisa tysice sw na temat Pustej Ziemi, nie ma co do tego adnych wtpliwoci: Od dawna uwaam i wielu znienawidzi mnie za to, co teraz powiedziaem e ufologia schodzi na psy. Ludzie gnaj niewaciw drog, obserwujc Obszar 51, szukajc gadw, wypatrujc krgw na polach zboa i usiujc schwyta tajemnicze istoty okaleczajce bydo. Niewiele pozostaje do ukrycia, gdy szukaj oni niewaciwych rzeczy w niewaciwych miejscach. Na pocztku dziejw ufologii badacze i rzd Stanw Zjednoczonych mieli rwne szanse, ale uwieczona powodzeniem rzdowa kampania uciszania niewygodnych osb sprawia, e jest to dzisiaj coraz mniej potrzebne. Faktem jest, e Ziemia jest pusta w rodku, i e wysoko rozwinita cywilizacja moe si znajdowa na naszym progu. Rzd naprawd interesuje si tylko tymi nielicznymi, ktrzy omielaj si i pod prd i wierzy w to. S to jedyni ludzie, ktrzy rzeczywicie maj szans zdekonspirowa ten spisek. Nie mam wtpliwoci, e jeli bardziej zbliymy si do prawdy, rzd amerykaski nie bdzie przebiera w rodkach. Wprawdzie nie mog z caym przekonaniem podpisa si pod raczej alarmistycznymi pogldami Jana Lamprechta, ale wierz, e istniej dowody na poparcie jego tezy i UFO pochodz z wntrza Ziemi. Tego samego zdania jest grupa innych badaczy cznie z Rayem Palmerem i Brinsleyem Le Poer Trenchem. Zebrane przeze mnie spostrzeenia z obu biegunw rwnie prowadz do takiego wniosku.

76

UFO z Pustej Ziemi: Antarktyda

Pierwszy z serii latajcych obiektw w ksztacie cygara widziano w ostatnim tygodniu lipca 1909 roku. Obiekty te poruszay si z wielk szybkoci i widywano je zarwno w dzie, jak i w nocy kiedy najprawdopodobniej, dziki wiatom bijcym z ich wntrza, ujrzao je wiele dziesitkw ludzi na ziemi. Przez nastpne sze tygodni, a do ostatniego tygodnia wrzenia, obserwowano niemal codziennie te tajemnicze zjawiska, a znikny rwnie nagle, jak si pojawiy. Jeden aspekt tych odwiedzin, jeli nimi byy, pozostawa niezmienny: wszystkie UFO nadlatyway z poudnia lub powracay tam, gdzie, jak wiedzia kady naoczny wiadek, znajdowala si nie zbadana, tajemnicza Antarktyda. Te niezwyke wydarzenia, ktre miay miejsce dziewidziesit lat temu nad South Island w Nowej Zelandii, zwaszcza nad miastem Invercargill, godne s uwagi z trzech powodw. Po pierwsze, w tym czasie jedynymi latajcymi maszynami na wiecie byy sterowce hrabiego Zeppelina, ktry wypuci swj pierwszy balon w Niemczech w roku 1900, i braci Wright, ktrzy wzbili si w powietrze w Kitty Hawk trzy lata pniej. Chocia w Europie uywano statkw powietrznych od roku 1909, ich zasig by cile ograniczony i aden nie mgby dolecie do Nowej Zelandii a tym bardziej lata tak szybko i tak zrcznie manewrowa jak tamte tajemnicze obiekty! Po drugie, w 1909 roku jeszcze nie ukuto terminw UFO i latajce talerze i takie niezwyke 77

widoki na niebie przewanie wyjaniano jako zjawiska atmosferyczne, mirae lub zudzenia optyczne. A po trzecie, jest to najwczeniejsza zarejestrowana relacja majca znaczenie dla tezy, e UFO, ktre widywano na caym wiecie, mog nie pochodzi z Kosmosu, jak wolaoby wierzy wielu ekspertw, ale z Pustej Ziemi, do ktrej wlatuj i ktr opuszczaj przez otwory na biegunach. W tym rozdziale zbadamy liczce niemal sto lat dowody uzyskane od ludzi yjcych najbliej Antarktydy, co doda wiarygodnoci tej hipotezie. W nastpnym zajmiemy si Arktyk. Invercargill, gdzie rozpoczyna si ta opowie, znajduje si nad Zatok Bluff w najdalej wysunitym na poudnie kracu South Island. Po drugiej stronie zatoki ley Stewart Island, podobna w ksztacie do grotu strzay skierowanego bezporednio w stron bieguna poudniowego. Wymieniana bywa jako punkt orientacyjny w pewnej liczbie relacji o obiektach w ksztacie cygara, ktre okrelano rwnie jako podobne do torped, dorszy lub odzi. Kilka z nich widziano w innym miejscu nad South Island, a gar nawet nad North Island. Zgromadzone przez nowozelandzk pras opowieci dziesitkw wiadkw potwierdzay te same podstawowe fakty. Tajemnicze widma zachowyway si bardzo rnie: jedne wisiay w powietrzu, inne za mkny po niebie z olbrzymi szybkoci. Wszystkie wyglday majestatycznie, unoszc si i opadajc niczym ptaki, i manewroway zataczajc ciasne krgi, czasami schodzc na wysoko 330 metrw nad ziemi. We wrzeniu 1909 roku, po ustaniu fali tajemniczych zjawisk, artyku w Christ-church Press donis o wyjtkowym zdarzeniu w miasteczku Gore, oddalonym o niecae 64 kilometry od Invercargill: Dwaj mieszkacy Gore poinformowali, e widzieli w nocy obiekt w ksztacie odzi nioscy dwa due wachlarze i posiadajcy trzy wiata, ktre czasami zasaniay te wachlarze. Dwaj inni mieszkacy tej samej miejscowoci (robotnicy pracujcy na drodze) wczesnym rankiem ujrzeli obiekt podobny do odzi z otwart grn czci, ktry zniy lot we mgle. Robotnicy ci przysigaj, e mogli rozrni dwie postacie na pokadzie tego pojazdu. Kilkoro uczniw widziao podobny obiekt tego samego dnia w poudnie. Stwierdzili, e siedziaa w nim podobna do czowieka posta. A kierownik pewnej firmy w Invercargill zobaczy obiekt w ksztacie cygara, ktry lecia wzdu wybrzea, w odlegoci 8 kilometrw od brzegu morza. Powiedzia, e obserwowa go przez kwadrans, zanim dziwny pojazd nie odlecia majestatycznie w stron bieguna poudniowego. Zrozumiae, e te ciekawe incydenty nad South Island nadal przycigaj uwag ufologw. Henk J. Hinfelaar, dyrektor nowozelandzkiej Scientific Space Research Centre i wydawca pisma Spaceview, stworzy wasne akta tych wydarze i niedawno napisa: Nie ma adnych dowodw wskazujcych na to, e w 1909 roku UFO ldowao w Nowej Zelandii. Jednake dla wikszoci wiadkw te trwajce sze tygodni zjawiska byy dostatecznie przekonujce, by uznali, e na niebie nad Now Zelandi pojawiy si nieznane obiekty latajce kierowane przez obc inteligencj. Okazao si, e te kierujce si w stron Antarktydy UFO byy tylko pierwszymi z licznych nieznanych obiektw latajcych widzianych nie tylko nad Now Zelandi, lecz take nad innymi krajami tej czci wiata. Ju trzy lata pniej, w 1912 roku, pewien mieszkaniec Dunedin, nadbrzenej miejscowoci pooonej w odlegoci kilku kilometrw na wschd od Invercargill, zobaczy inny tajemniczy obiekt. Relacj pira Isabelli Walmsley z pisma Christ-church przytoczy Harold T. Wilkins w swojej ksice Flying Saucers on the Moon (Latajce talerze na Ksiycu, 1954). Kilka lat pniej pani Walmsley powoaa si te na wasne przeycie tego rodzaju: Oczywicie wszyscy pomyleli, e ten czowiek z Dunedin jest troch stuknity, kiedy stwierdzi, i ujrza na niebie dziwny obiekt leccy na poudnie wzdu wybrzea. Ludzie powiedzieli, i musia zobaczy meteor... Jeli o mnie chodzi, mam lekki sen, pozostao z dni, 78

kiedy pracowaam jako pielgniarka. Ot pewnej nocy, gdy mieszkalimy w Timaru [rwnie nadbrzena miejscowo, oddalona o 160 kilometrw od Dunedin], obudzi mnie nagle gony, ryczcy, syczcy dwik, ktry szybko przemieci si nad naszym domem. By to rok 1935, kiedy jeszcze nie pojawiy si latajce w nocy samoloty. Po wybuchu II wojny wiatowej pomylaam, e zapewne by to jaki japoski samolot, ale nie przyszo mi do gowy zada sobie pytanie, gdzie w takim razie znajdowaa si jego baza. Przecie Now Zelandi ze wszystkich stron otaczaj tysice kilometrw otwartego morza! Kilka dni pniej rozmawiaam z pewnym staruszkiem, mieszkajcym w ssiedztwie, ktry opowiedzia mi, e obudzi si tej samej nocy i e kiedy wyszed na dwr, zobaczy wielkie jak soce wiato lecce na poudnie nad paniusi domem! W kwietniu 1952 roku spdziam tydzie w Dunedin i podobnie jak przed laty obudzi mnie gony szelest w grze, przesuwajcy si na poudnie. Wok panowa spokj i bya czwarta rano. Dobrze to pamitam! Haas by syszalny, a potem nagle ucich! Nie wspomniaam o tym ludziom, u ktrych mieszkaam, gdy wiedziaam, jak mogli zareagowa na moj opowie. Po kilku dniach nowozelandzkie i australijskie gazety pene byy relacji o latajcych talerzach. W 1955 roku doniesiono o jeszcze trzech takich incydentach a wszyscy naoczni wiadkowie byli pilotami doskonale znajcymi wszystkie typy normalnych samolotw przelatujcych nad Now Zelandi. Znowu UFO leciay na linii poudnie-pnoc z Antarktydy. 31 padziernika kapitan samolotu National Airlaines DC-3, leccego z Wellington do Christchurch, zameldowa, e widzia jasny okrgy obiekt, ktry lecia tu nad nimi i ponad wybrzeem South Island. W nastpnym roku, w niedzieln noc z 10 na 11 czerwca, mechanik samolotowy, B.L. Lovelock, szed drog do Waikumete, kiedy zobaczy co, co opisa jako odwrcony do gry talerz z kopu w ksztacie dzwonu na szczycie. UFO miao niebieskawobia barw, owiadczy Lovelock, i obserwowa je przez jaki czas, a skierowao si na poudnie w stron horyzontu. Mechanik doda, e mia nieprzyjemne uczucie, i latajcy talerz podnis go do gry. Dao to pocztek spekulacjom, e mg by ofiar nieudanego porwania przez Obcych. 3 wrzenia tego samego roku dwaj piloci z 4 eskadry transportowej Royal New Zealand Air Force zameldowali o podobnym przypadku. Dowdca eskadry, major K.B. Smith, lecia na Hastingsie ponad South Island o 18.42, kiedy ujrza jarzcy si obiekt, ktry kierowa si w stron Dunedin. Pocztkowo pomylaem, e to odrzutowiec, powiedzia, ale potem zdaem sobie spraw, i tak nie jest. To co leciao poziomo z fantastyczn szybkoci. Smith doda, e pniej dowiedzia si, i jeden z jego kolegw, major O. Staples, rwnie widzia to samo UFO. 5 kwietnia 1960 roku, wedug Wellington Evening Post dziwny latajcy obiekt zoy powtrn wizyt w Invercargill. Naoczni wiadkowie zobaczyli ten okrgy pojazd z byskajcymi wiatami wtedy, gdy lecia nisko nad ujciem rzeki w stron Zatoki Bluff i znikn w kierunku Antarktydy, wywoujc u starszych wiekiem mieszkacw miasta blade wspomnienia o wydarzeniach z roku 1909. 16 czerwca 1963 roku w Palmerston, pooonym na wybrzeu na pnoc od Dunedin, ucze collegeu, Harold Fulton, zauway dwa jaskrawe wiata, ktre zniay si zygzakujc. Obiekty te wisiay nieruchomo okoo 5 sekund, po czym nagle pomkny z ogromn prdkoci, pocztkowo poziomo przede mn, a potem strzeliy w niebo pod ktem okoo 45 stopni. Po raz ostatni ujrza je, gdy znikay na poudniu. Bliszy w czasie, szeroko opisywany i omawiany incydent pojawienie si nad Now Zelandi UFO podajcego w stron Antarktydy mia miejsce w styczniu 1979 roku. Kapitan J. Startup, leccy na myliwcu odrzutowym RNZAF Skyhawk, zobaczy jaskrawy, owalny obiekt kierujcy si na poudnie ponad Cook Strait midzy South Island i North Island. aden samolot nie byby w stanie tak przypieszy jak to co, stwierdzi po powrocie na ziemi. Geoffrey Causer, kontroler lotw, zapisa w dzienniku urzdowym informacj o tym UFO i pewnej liczbie innych, ktre pojawiy si w tym samym czasie. Skomentowa to tak: To nie byy samoloty, lecz niezidentyfikowane obiekty latajce. I jest to jedyna rzecz, ktr mog stwierdzi na pewno. W cigu ponad dziesiciu dni UFO widziao szeciu pilotw lata 79

jcych na argosach, byo te sporo obserwacji radarowych. Najwidoczniej wok South Island mamy do czynienia z jakim dziwnym zjawiskiem, ktre trzeba wyjani. Podobne relacje o aktywnoci UFO w pobliu bieguna poudniowego spotykamy rwnie w Australii. Tu znw tradycja wyprzedza opowieci o latajcych talerzach, a jednym z najwczeniejszych naocznych wiadkw by sir Francis Chichester, synny eglarz. Przed samotnym przepyniciem Atlantyku Chichester znany by dobrze ze swoich odwanych lotw na Tiger Moth. 10 czerwca 1931 roku wystartowa z Nowej Poudniowej Walii, by dolecie do Nowej Zelandii. Z otwartej kabiny pilota mia wspaniay widok na bezchmurne niebo i morze. Nagle od strony Antarktydy ujrza co, co wygldao jak zbliajcy si matowy, szarobiay statek powietrzny. By podobny do owalnej pery, powiedzia pniej reporterowi periodyku The Unknown, byska jaskrawym wiatem, znika cyklicznie, pojawia si ponownie, przypiesza i wreszcie przepad w tej samej stronie, z ktrej przyby. I Chichester kontynuowa: Zmruyem oczy, nie chcc im wierzy, i wykonaem kilka skrtw samolotem w t i w tamt stron, sdzc, e obiekt ten musi znajdowa si w miejscu, ktrego nie mog dojrze. Olepiajce byski docieray z czterech lub piciu rnych stron, ale nadal nie mogem dostrzec adnych samolotw. Pniej z chmur z prawej wylecia inny statek powietrzny, a moe ten sam. Obserwowaem go uwanie, zdecydowany nie odwrci oczu nawet na sekund. Zbliy si do mnie i ujrzaem matowy blask wiata na jego przodzie i z tyu. Lecia dalej, lecz zamiast rosn, zmniejsza si w miar zbliania. Kiedy by ju cakiem blisko, nagle zamieni si we wasne widmo w jednej sekundzie mogem widzie przez niego, a w nastpnej znikn. Cokolwiek wtedy zobaczyem, wydaje si, e musiao by bardzo podobne do tego, co ludzie od lat nazywaj latajcymi talerzami. Dwadziecia lat pniej, inny zrwnowaony pilot cywilny kapitan B.L. Jones, pracujcy w Australian Northern Airlines, wieczorem 17 maja 1953 roku zauway rwnie zdumiewajcy obiekt nad wybrzeem Queensland w pobliu Brisbane: Wyglda jakby mia jaskrawo owietlon szklan kopu i jarzy si olepiajcym blaskiem. Porusza si bezdwicznie, manewrowa wok mojego samolotu i dwukrotnie przelecia mi drog. Wiea kontrolna lotniska sprawdzia i nie znalaza w pobliu adnego innego samolotu. Dziewi godzin pniej pewien radiooperator zobaczy go nad Pacyfikiem, wznoszcego si w gr z wielk szybkoci i mkncego w kierunku bieguna poudniowego. W 1954 roku wiele relacji o latajcych talerzach pojawio si w australijskich mediach; wikszo z nich obserwowano nad najdalej wysunitym na poudnie stanem Victoria, zwaszcza wok Melbourne. Na przykad 1 stycznia tysice mionikw wycigw konnych ujrzay okrgy, srebrzysty dysk wiszcy nieruchomo i bezdwicznie na niebie przez dwie minuty, ktry potem zawrci i znikn na poudniu. Co jeszcze dziwniejsze, tego samego dnia plaowicze na Hampton Beach zobaczyli, e jasny obiekt w ksztacie talerza, ktry wydawa si wykonany z plastiku, przemkn przez niebo. Natomiast w wielu innych miejscach tego stanu widziano wielki srebrny obiekt niewiadomego pochodzenia cigncy za sob smug czerwono-niebieskiego pomienia, ktry mkn ze zdumiewajc szybkoci na poudnie. 6 stycznia, po dwudziestu takich obserwacjach nad stanem Victoria, w tym szeciu w Melbourne, superintendent kontroli lotw w Department of Civil Aviation poprosi rodakw o meldunki o UFO. To nie jest art, stwierdzi (prawdopodobnie nie rozbawio go, kiedy 14 stycznia otrzyma list od pewnego, nie wymienionego z nazwiska francuskiego profesora, ktry twierdzi, e latajce talerze bd walczy po obu stronach w nastpnej wojnie wiatowej: czarnych Jupiterian z jednej i czerwonych Marsjan z drugiej, a nasza stara planeta bdzie dla nich pik non). 19 maja 1957 roku wydarzyo si to, co nadal nazywane jest jedn z najbardziej autentycznych obserwacji UFO w Australii, gdy srebrzysty obiekt pozostawiajcy za sob biay lad z pary wodnej przemkn ponad stanem Victoria z szybkoci 3218 kilometrw na godzin, kierujc si na 80

poudnie. cznice telefoniczne biura meteorologicznego, gwnej komendy policji, lotniska i redakcji gazet zostay zablokowane telefonami od 17.45 do 20.00, kiedy doniesiono o dwch tysicach trzystu obserwacjach UFO z miejsc odlegych o setki kilometrw. Wrd relacji naocznych wiadkw jedna szczeglnie zasuguje na uwag: zag kilku kutrw rybackich na Morzu Tasmana. Opisali oni leccy wysoko srebrzysty obiekt jako podobny do ryby i kierujcy si prosto do bieguna poudniowego. Tamtej nocy postawiono w stan gotowoci dwa myliwce typu Meteor na wypadek, gdyby UFO powrciy. Rok 1960 przynis inne ciekawe doniesienie pasujce do poprzednich. 3 padziernika zaobserwowano nad Tasmani sze latajcych spodkw i statek matk. Pewien anglikaski pastor z Tasmanii stwierdzi, e po raz pierwszy widzia tajemniczy pojazd prawie tydzie wczeniej, ale zameldowa o nim dopiero wtedy, gdy inni mieszkacy tego samego rejonu opowiedzieli identyczn histori. Wszyscy zgadzali si, e obiekty pojawiy si i znikny na poudniu. Jacques Vallee w swojej ksice Anatomie dun Phenomne (Anatomia fenomenu, 1965) przytacza szczegowo podobn relacj o statku matce i niewielkich obiektach, ktre widziano nad wybrzeem poudniowej Australii w 1961 roku. Zaobserwowano przybycie grupy okrgych, srebrzystych obiektw opuszczajcych wikszy, a potem powracajcych do niego. Ten w kocu zebra je wszystkie i odlecia z wielk prdkoci na poudnie nad Wielk Zatok Australijsk. Nowym, rekordowym rokiem obserwacji UFO w Australii by 1965. 25 lipca grupa dzieci w Melbourne ujrzaa wieccy, srebrzysty obiekt, ktry manewrowa w niebie nad nimi, unis si pionowo w gr, byska jaskrawym wiatem, a potem znikn w morzu. W listopadzie na Macquerie Island, najdalej wysunitym na poudnie skrawku Australii, widziano metaliczny dysk mkncy na poudnie, w stron horyzontu. Lecz najbardziej niezwyky incydent, o ktrym wie dotara z Australii, mia miejsce nad Cienin Bass midzy Melbourne a Tasmani 21 padziernika 1978 roku, kiedy pewien pilot zagin w zdarzeniu, ktre uznano za porwanie dokonane przez UFO. Wczesnym wieczorem dwudziestoletni Frederick Valentich wyruszy na swojej jednosilnikowej Cessnie 182 w krtki, samotny lot z Melbourne do King Island. Znajdowa si w odlegoci okoo 153 kilometrw na poudniowy zachd od Melbourne, kiedy zameldowa wiey kontrolnej na kontynencie, e leci za nim bardzo szybki obiekt z zielonymi wiatami. Poproszony przez kontrolera lotw, by zidentyfikowa obiekt, gdy w pobliu nie byo adnego samolotu, Valentich owiadczy, e to nie jest samolot. Po krtkiej przerwie w cznoci pilot znw pojawi si w eterze: Teraz zblia si do mnie. Orbituj [obracam si] i to co rwnie orbituje nade mn... ma zielone wiato i rodzaj metalicznego blasku na zewntrz. W tym momencie usyszano gony metaliczny odgos i Valentich oraz jego samolot zniknli bez ladu.

Frederick Valentich zagin 21 padziernika 1978 roku nad Cienin Bass lecc jednosilnikow Cessn 182 (po prawej).

81

Dwa inne niewielkie samoloty rwnie zaginy w tajemniczych okolicznociach podczas przelotu nad Cienin Bass. W grudniu 1969 roku jednosilnikowy samolot typu Fuji tylko z jednym pilotem na pokadzie znikn podczas lotu do King Island; a we wrzeniu 1972, Tiger Moth z dwiema osobami na pokadzie zagin podczas podobnej podry z kontynentu australijskiego. Po szeroko zakrojonych i bezowocnych poszukiwaniach wydany przez wadze oficjalny komunikat gosi, e wszyscy trzej piloci prawdopodobnie pomylili tamte wiata z planet Wenus... ktra wieci bardzo jasno o tej porze. Stwierdzenie to powitano ze zrozumiaym sceptycyzmem, a nawet z szyderstwem. Lecz nikt nie by w stanie wyjani, dlaczego we wszystkich tych przypadkach widziane po raz pierwszy UFO przybywao z poudnia.

De Havilland DH-82A Tiger Moth samolot tego typu zagin we wrzeniu 1972, z dwiema osobami na pokadzie podczas podry z kontynentu australijskiego.

Znalazem te dowody na to, e UFO, ktre zaobserwowano w Kraju Przyldkowym w Afryce Poudniowej i w Argentynie (donis o tym Flying Saucers Review) mog pochodzi z bieguna poudniowego. Prawdopodobnie najwczeniejszy meldunek o UFO w Afryce Poudniowej otrzymano w maju 1953 roku, kiedy okrgy obiekt, wiecc jasno, przelecia nad tym krajem z pnocy na poudnie. Po raz ostatni widziano go nad najdalej na poudnie wysunitym skrawkiem Afryki Poudniowej, Cape Agulhas, leccego z szybkoci 1600 kilometrw na godzin. W Upington, rwnie w Kraju Przyldkowym, 7 grudnia nastpnego roku pewien meteorolog zameldowa, e ledzi pkulisty obiekt poruszajcy si z przeraajc szybkoci, ktry potem znikn nad Oceanem Indyjskim. Tajemniczy czerwono-pomaraczowy obiekt w ksztacie jo-jo, przelecia nad Durbanem w marcu 1956 roku, a potem przepad w morzu. Widziay go cztery osoby. Mia rednic okoo 15 metrw i okna z ktrych bi czerwonawy blask. Jeszcze dalej na poudnie wzdu wybrzea Afryki Poudniowej, w East London w lipcu 1956 roku naoczni wiadkowie dostrzegli na niebie szkaratn kul ognist. W. Whyte znajdowa si na Tapson Street wraz ze swoj rodzin i patrzy, jak to olepiajce wiato stopniowo gaso, jednoczenie przemieszczajc si na do niskim puapie z pnocy na poudnie. W nastpnym 82

roku, 1 listopada 1957 roku, dwa myliwce odrzutowe typu Sabre z South African Air Force wysano, by zbaday dziesitki doniesie o dwch cylindrycznych obiektach, ktre nadleciay znad wybrzey Natalu, przemkny nad Pretori i Johanesburgiem z olbrzymi szybkoci, a potem skieroway si na poudnie. Pilot jednego z myliwcw zameldowa przez radio, e wznis si na maksymaln wysoko ponad 15 tysicy metrw, a oba obiekty znajduj si o kilkaset metrw powyej niego i zdaj w kierunku Antarktydy. Pewien oficer z wywiadu lotniczego powiedzia prasie, e obiekty te to jaka forma zjawisk fizycznych, ktrych, jak na razie, nie umiemy wyjani. Raport o latajcym talerzu wiszcym przez ponad cztery godziny w pobliu Fort Beaufort na Eastern Cape w czerwcu 1972 roku to jedna z najbardziej godnych uwagi relacji z Afryki Poudniowej i rwnie znaczca dla naszej hipotezy o pochodzeniu UFO. 27 czerwca Bernie Smith zobaczy nad swoim gospodarstwem, Braeside Farm, owalny obiekt barwy oksydowanego metalu, ktry jarzy si i czsto zmienia kolor z zielonego na ty, a potem na biay. Przez wiksz cz poranka Smith i kilku jego afrykaskich robotnikw obserwowali obiekt przecinajcy niebo, jakby nas bada, jak powiedzia pniej farmer, gdy oddzia policji przyby na miejsce, by przeprowadzi ledztwo. Do tego czasu jednak tajemniczy obiekt odlecia ze straszliw prdkoci na poudnie. Podobne meldunki pochodzce z tego samego okresu dotary z Argentyny. Znowu znaczna ich cz stwierdza, e UFO odlatyway na poudnie. W listopadzie 1954 roku pewien meteorolog pracujcy nad Zatok Brande w pobliu poudniowego kraca tego kraju zauway przez lorntek dwa wiszce, wiecce obiekty, ktre przeleciay nad Falklandami, zdajc w kierunku bieguna poudniowego. Trzy lata pniej, w lipcu 1957 roku, grupa miejscowych dygnitarzy w Comodoro Rivadavia nad Zatok San Jorge ujrzaa przelotnie byszczcy obiekt leccy ku nim znad morza. Doktor Hugo Zamit i prawnik Manuel Altuna jechali wwczas samochodem i zaobserwowali, e UFO kilkakrotnie zmienio kurs, zanim znikno szybciej ni jakikolwiek ziemski wyrb. Dwa dni pniej burmistrz Comodoro Rivadavia i kilku radnych zameldowali, i widzieli identyczny obiekt wiszcy w powietrzu nad wybrzeem, zanim odlecia szybko w stron poudniowego Atlantyku. Wiosn 1962 roku nadesza kolej argentyskiej marynarki wojennej na obserwacje dziwnych obiektw na niebie. Wedug El Mundo, dziennika z Buenos Aires, cztery obserwacje zrobiono na morzu, dwie poczynili piloci samolotw marynarki wojennej i dwie oficerowie marynarki. Pniej to samo czasopismo donioso, e w nocy 15 czerwca w Mar del Plata pewna liczba osb zauwaya niezwykle jasny obiekt leccy wysoko na niebie, natomiast w pobliskiej nadbrzenej miejscowoci Miramar o 21.30 widziano obiekt w ksztacie cygara nadlatujcy od strony bieguna poudniowego. Cay ten pojazd by jaskrawo owietlony napisa El Mundo i mia trzy bardzo jasne wiata czerwone w rodku, te z prawej i zielone z lewej. Potop tych kosmicznych obserwacji wywar gboki emocjonalny wpyw na wielu naocznych wiadkw, dodaa gazeta, i moe by pocztkiem nowej ery w odniesieniu do problemu UFO [sic]. Dwa nastpne wydarzenia w Argentynie rwnie zwrciy uwag mediw i zostay przez nie skomentowane. 17 lipca 1965 roku okrgy obiekt, ktry odbija promienie soneczne od metalicznej, wypolerowanej powierzchni, zawis nad pla w pobliu River Plata, gdzie widziay go setki plaowiczw. Skonio to gazet La Nation do wypowiedzenia nastpnego dnia znamiennej opinii: Nie wierzymy, e mona duej ukrywa prawdziwe wyjanienie takich zdarze. To samo czasopismo wraz z pewn liczb innych w Ameryce Poudniowej opisao jeszcze bardziej sensacyjn histori o kierowcy ciarwki Vincente Bordoli z Mar del Plata i o tym, co mu si przytrafio 12 sierpnia 1982 roku, kiedy wraz ze swym synem Hugonem jecha autostrad nr 3 na poudnie. Droga ta cignie si skrajem poudniowoatlantyckiego wybrzea Argentyny. W pewnym momencie Bardoli dostrzeg dziwaczny, wieccy pojazd unoszcy si nad morzem. Zjecha na pobocze drogi, po czym obaj uwanie obserwowali tajemniczy obiekt. Syszaem wszystko o latajcych talerzach, powiedzia pniej prasie Bordoli. I jestem pewien, e to by jeden z nich. Pozosta nieruchomo w powietrzu przez kilka minut, zanim zanurkowa w d w stron horyzontu. Jestem cakowicie pewny, e te latajce spodki maj swoj baz gdzie w gbinach morza. 83

Jednym z pierwszych ufologw, ktry zwrci uwag na znaczenie wszystkich tych obserwacji w ssiedztwie bieguna poudniowego by Brinsley Le Poer Trench w artykule Does Antarctica Hold the Key? (Czy Antarktyda jest kluczem [do tajemnicy UFO]?), Flying Saucer Review z majaczerwca 1956 roku: Na nic si zda prba oceny latajcych talerzy i ich zag na podstawie naszej obecnej wiedzy. Czy wobec tego wyjciem bdzie rozwinicie teorii o tym, e rodek Ziemi jest pusty z wielkimi otworami w strefach polarnych, i e UFO mog stamtd pochodzi? Oczywicie [latajce] talerze widziano w wielu krajach wiata, ale szczeglnie czsto w strefach podbiegunowych. Wydaje si, e zarwno nad Ameryk Poudniow, Australi, Now Zelandi, jak i nad Afryk Poudniow zaobserwowano wyjtkow aktywno UFO. Czy klucz do tej tajemnicy kryje si w lodowych przestworzach kontynentu otaczajcego biegun poudniowy? Seria artykuw w popularnym brazylijskim periodyku O Cruziero w tym samym czasie ujawnia, e inni te myleli podobnie. W tym wypadku ich autorem by Paulo Strauss, byy komandor brazylijskiej marynarki wojennej, ktrego artyku na temat latajcych talerzy ze wiata podziemnego opublikowano w lutowym numerze z roku 1956: Hipoteza o pozaziemskim pochodzeniu latajcych talerzy wydaje si nie do przyjcia. Inna moliwo gosi, e s one wojskowymi statkami powietrznymi nalecymi do jakiego narodu na Ziemi, ale nikt nie dysponuje tak technik. Wobec tego musimy rozway najwiesz i najbardziej interesujc teori, ktr wysunito dla wyjanienia pochodzenia latajcych talerzy: istnienie wielkiego podziemnego wiata z, czego nie sposb wykluczy, niezliczonymi miastami, zamieszkanymi przez ludzi, ktrzy osignli bardzo wysoki poziom cywilizacji, organizacji ekonomicznej oraz rozwoju spoecznego, kulturalnego i duchowego, take w porwnaniu z nimi ludzko yjca na powierzchni Ziemi moe by uwaana za ras barbarzycw. Inna grupa badaczy z Ameryki, International Flying Saucer Bureau z baz w Connecticut, bardziej skania si ku tezie, e Antarktyda prawdopodobnie jest czym w rodzaju bazy, jak zauway Le Poer Trench w swoim artykule z roku 1956: Pytaj, czy moliwe jest, e przybysze z Kosmosu s ju tutaj, i e zaoyli baz na Antarktydzie? Kontynent ten jest nieznany, nie zbadany i niezaludniony. To idealne miejsce dla kosmicznych latajcych talerzy, by zaaklimatyzowa si w naszej atmosferze... miejsce, gdzie nikt nie bdzie obserwowa ich przez wikszo czasu, cho nie zawsze. Wysunito te przypuszczenie, e innym czynnikiem majcym zwizek z biegunem poudniowym, moe by fakt, i latajce talerze s napdzane jakim rodzajem pola siowego wywierajcego bezporedni wpyw na grawitacj. Magnetyczny biegun poudniowy moe by idealnym miejscem do adowania si tak moc. Le Poer Trench zakoczy swj przeomowy artyku przytaczajc dwie powiadczone obserwacje, ktre, jak uwaa, s dowodami potwierdzajcymi jego teori. W marcu 1950 roku, podczas pobytu na wodach wok Antarktydy, pewien oficer chilijskiej marynarki wojennej, kapitan Augusto Vars Orrego, zameldowa: W nocy, a s one bardzo jasne w tych stronach, widzielimy latajce talerze, jeden nad drugim, zawracajce z olbrzymimi prdkociami. Mamy fotografie na potwierdzenie tego, co zobaczylimy. Niestety, dowdztwo chilijskiej marynarki wojennej nigdy nie opublikowao tych zdj, pomimo powtarzanych prb. Sze lat pniej, w styczniu 1956 roku, grupa naukowcw, ktra leciaa na wysp Robertson na Morzu Weddella, by zbada jej budow geologiczn zauwaya dwa metaliczne obiekty w ksztacie cygara, poyskujce w promieniach soca. Pojazdy te wykonay z wielk szybkoci szereg ewolucji, zmieniajc kierunek lotu pod ostrym ktem, co sprawio, e naoczni wiadkowie uznali, i ledzi je jaka inteligencja, ktra z jakiego powodu wolaa pozosta anonimowa. UFO znikny za horyzontem rwnie nagle, jak si pojawiy. W cigu lat, ktre upyny od opublikowania artykuu Le Poer Trencha, na biegunie poud 84

niowym przeprowadzono jeszcze kilka obserwacji, ktre doday wiarygodnoci jego wnioskom. W roku 1958, podczas Midzynarodowego Roku Geofizycznego, kiedy uczeni z jedenastu krajw zbudowali dziesitki stacji badawczych i obozw na Antarktydzie, by prowadzi tam badania, dziwne zdarzenia nastpoway jedno po drugim. Opisa to Peter Kolosimo w ksice Not of this World (Nie z tego wiata, 1970): Od osb pracujcych wok argentyskich stacji badawczych dotaro co najmniej tuzin relacji o niezidentyfikowanych obiektach zaobserwowanych na niebie lub na lodzie, a wikszo z nich miaa owalne ksztaty. Rni rosyjscy i amerykascy badacze przelecieli nad rejonami penymi struktur tak dziwacznych, e przypominay im otwarte przestrzenie z gigantycznymi murami i budynkami ukrytymi w cikich blokach lodu. Niektrzy, zwizani z sowieckimi bazami (prawdopodobnie Wostok 1, Wostok 2 lub Sowietskaja) owiadczyli, e widzieli struktury zbyt geometryczne, by mona je byo przypisa ywioom; a nawet poruszajce si stwory, cznie z krp, ciemn, peznc mas nie wiadomo czego i biaym ksztatem podobnym do niedwiedzia lub do czowieka. Kolosimo podj temat tam, gdzie pozostawi go Le Poer Trench, by ponownie podkreli, jak czsto widywano UFO na Antarktydzie. Zwrci szczeglnie uwag na pewien incydent z lipca 1965 roku, ktry by tak niezwyky, e wydano po nim oficjalne owiadczenie. Historia ta pochodzi z brazylijskiej gazety O Estado de So Paulo, z wydania z 8 lipca: Pierwszy raz w historii rzd opublikowa oficjalny komunikat o latajcych talerzach. Jest to dokument wydany przez argentysk marynark wojenn, oparty na relacjach wielu argentyskich, chilijskich i brytyjskich marynarzy stacjonujcych w bazie na Antarktydzie. Komunikat brzmi nastpujco: Argentyski garnizon w argentyskim rejonie (Wyspa Deception) zauway w nocy z 3 na 4 lipca o godz. 19. 14 (czasu miejscowego) olbrzymi latajcy obiekt w ksztacie soczewki; wydawa si on by ciaem staym, gwnie koloru czerwonawo-zielonkawego, czasami jednak zmienia go na ty, niebieski, biay lub pomaraczowy odcie. Wprawdzie obiekt ten przemieszcza si zygzakami na wschd, ale kilkakrotnie zmieni kurs na zachodni i pnocny z rn szybkoci, cakowicie cicho, przelatujc pod ktem 45 stopni nad horyzontem w odlegoci od 10 do 15 kilometrw od bazy. Podczas manewrw wykonywanych przez ten obiekt naoczni wiadkowie mogli wyrobi sobie pojcie o jego olbrzymiej szybkoci i nie tylko, gdy przez okoo kwadrans wisia nieruchomo w powietrzu na wysokoci mniej wicej 5000 metrw. Sekretariat floty argentyskiej stwierdza rwnie w tym komunikacie, e wydarzenie to obserwowali naukowcy z trzech baz marynarki wojennej, a opisane przez nich fakty cakowicie si zgadzaj. Rozumie si, e zdjcia zrobione przez fotografa jednej z tych baz zostan udostpnione opinii publicznej po przeanalizowaniu ich przez naukowcw [zamiar ten nigdy nie zosta zrealizowany]. Od tamtej pory meldunki o niezidentyfikowanych obiektach nadal napyway z tej olbrzymiej lodowej pustyni. Na przykad w marcu 1971 roku zaoga lodoamacza znajdujcego si w Zatoce Admiralicji ujrzaa w grze rnokolorowy obiekt podobny do ognistej kuli; natomiast w czerwcu 1983 roku nadesza kolej na kilku meteorologw pracujcych w Zatoce Prydz. Zauwayli oni podobny do dysku, poyskujcy w socu obiekt, ktry mkn w gb ldu. Cakiem niedawno, w lipcu 1993 roku, widziano to-biae dyski przelatujce z ogromn szybkoci nad Przyldkiem Hallett. Wedug pniejszego raportu: Kiedy ostatni z tych obiektw zbliy si do horyzontu [11 lipca], znikn w blasku zorzy. Oczywicie samo znaczenie tej relacji powinno nasun tylko jeden wniosek, jak Pierre Deville napisa w periodyku Aurora w marcu 1980 roku: Tam w dole jest co, na co warto popatrze! Ale co? Moe fantastyczny port gwiezdny utrzymywany od niezliczonych tysicleci na niegdy wspaniaym kontynencie, ktry teraz jest lodowym pustkowiem? Przypomnijmy sobie, e cae wieki przed odkryciem Antarktydy 85

nieznana liczba awanturnikw, nawigatorw i marzycieli podaa na poudnie szukajc poudniowego raju zwanego czasami Tczowym Miastem, ktre miao zosta zbudowane przed Potopem z budulca w kolorach tczy. Oni nie chcieli urzeczywistnienia jakiego swojego fantastycznego pomysu, lecz kierowali sie zapiskami o micie istniejcym od setek tysicy lat! Niedugo po tym artykule, w roku 1983, pewien szanowany amerykaski naukowiec potwierdzi, e co jest na biegunie poudniowym gigantyczny krater. Lecz wedug profesora Johna G. Weihaupta z Indiana University dziura ta nie jest dzieem natury, lecz rezultatem uderzenia olbrzymiego meteorytu. Powiedzia, e cho nadal go nie odkryto, krater ten jest gboki na mniej wicej 800 metrw, szeroki za na 241 kilometrw i ley ukryty pod lodami na pnocy Antarktydy. Zgodnie z jego szacunkami dziur t wybi meteoryt wacy okoo 13 miliardw ton, o szerokoci od 4 do 6 kilometrw, ktry zderzy si z Ziemi od 600 do 700 tysicy lat temu z szybkoci 70 tysicy kilometrw na godzin. Jednake krater tej wielkoci byby ponad czterokrotnie wikszy od wszystkich innych dziur wybitych w Ziemi przez meteoryty i taka sia uderzeniowa mogaby zmieni nachylenie osi ziemskiej lub szybko obrotu naszej planety. Znacznie prostsze wyjanienie dziury profesora Weihaupta brzmi: moliwe, i jest to wejcie do wiata wewntrznego. Wymiary, jak czytelnik zechce zauway, s niezwykle podobne. Na krtko przed mierci w 1995 roku, Brinsley Le Poer Trench, ktry by inicjatorem tak wielu spekulacji o pochodzeniu UFO z bieguna poudniowego, zaryzykowa i wysun przypuszczenie, gdzie moe znajdowa si wejcie uywane przez latajce talerze do opuszczania i powrotu do wiata wewntrznego. We Flying Saucer Review stwierdzi: Jestem przekonany, e otwr w biegunie poudniowym znajduje si w rejonie nazwanym na mapie Antarktydy Niedostpnym Obszarem. Wprawdzie jest to bardzo duy, nierwny teren, ale nazwano go tak z powodu kopotw z nawigacj. Kompas magnetyczny na nic si tam nie zda, a inercyjny system nawigacyjny rwnie nie funkcjonuje. Mona dotrze do geograficznego bieguna poudniowego z pomoc systemu inercyjnego, ale nie do otworu w Niedostpnym Obszarze. Wejcie to znajduje si w pewnej odlegoci od bieguna, od 960 do 2896 kilometrw. Ma podobne wymiary jak dziura poza tzw. biegunem pnocnym to znaczy nie wicej ni 458,5 kilometra rednicy i nie mniej ni 80. Wanie tam kryje si wyjanienie jednej z najwikszych odwiecznych tajemnic. W nastpnym rozdziale przyjrzymy si relacjom o rwnie czstych obserwacjach UFO w Arktyce. Przede wszystkim za zbadamy opowie o tajemniczej katastrofie jednego z tych obiektw. Jest ona bowiem, na swj sposb, rwnie dziwnym i wanym wydarzeniem jak synny Incydent z Roswell, ktry mia miejsce w Nowym Meksyku w 1947 roku.

86

UFO z Pustej Ziemi: Arktyka

Satelitarne zdjcie Bieguna Pnocnego i okolic z dnia 1 stycznia 1999 roku.

Istnieje znaczce podobiestwo midzy meldunkami o UFO leccymi w stron bieguna pnocnego a tymi, ktre zaobserwowano w pobliu Antarktydy. Tutaj, w najdalej na pnoc wysunitej czci wiata, od ponad p wieku obserwacje naocznych wiadkw wskazujna rwnie wielk liczb dziwnych obiektw przemierzajcych Arktyk i, czynic to, dodaj wagi hipotezie, e latajce talerze pochodz z wntrza Ziemi. Biegun pnocny otacza pewna liczba terytoriw Kanada, Alaska, Rosja, Skandynawia i Grenlandia i zanim rozwaymy implikacje tego, co moe kry si w ich gbi pod stref polarn musimy przejrze najwaniejsze meldunki o UFO. Nie s to relacje wszystkich naocznych wiadkw, ktre zebraem prowadzc te badania, lecz najbardziej typowe i pochodzce z najdalej od siebie pooonych miejscowoci. Ameryka Pnocna jest doskonaym punktem wyjcia, gdy i tutaj widywano UFO, zanim wymylono popularne obecnie okrelenie latajce talerze. W najwczeniejszym znanym przypadku, w nocy z 9 na 10 lutego 1913 roku, obiekty, ktre przeleciay w poprzek kontynentu, przybray posta procesji dziwnych, kluczcych wiate. Pniej profesor John Chant z Toronto zebra relacje naocznych wiadkw i napisa w Journal of the Royal Astronomical Society of Canada w padzierniku tego samego roku: 87

Zauwaono dziwne zjawisko, ktre przemkno w poprzek Kanady (nad Saskatchewan i Ontario), Stanw Zjednoczonych (Nowy Jork) i dalej nad Oceanem Atlantyckim, kierujc si ku pnocy. Widziano wiecce ciao z doczepionym dugim ogonem. Ciao to szybko si powikszyo. wiadkowie rnili si w opisach co do tego, czy byo to jedno ciao, czy skadao si z trzech lub czterech czci, kada z wasnym ogonem. Grupa ta lub skomplikowana struktura poruszaa si ze szczegln, majestatyczn powcigliwoci. [por. meldunek z Invercargill z rozdziau 9]. Inni obserwatorzy, ktrych relacje zebra profesor Chant, powiedzieli, e te niesamowite ciaa poruszay si w grupach jak flota okrtw wojennych, ktrym towarzyszyy krowniki i niszczyciele. Jeden ze wiadkw, W.F. Denning, nowojorski astrolog, widzia UFO kierujce si na pnoc z kraca Long Island. Stwierdzi, i leciay one wzdu krzywizny Ziemi, co jest niemoliwe w przypadku meteorytu. Doda te: Niektrzy moi znajomi powiedzieli, e wyglday one jak przelatujce nad miastem statki powietrzne, ale ja sam przez wszystkie lata bada nieba nigdy nie widziaem czego podobnego. Inny autor listu do Journalu sdzi, e prawdopodobnie byo tam razem okoo trzydziestu obiektw. I tak wspaniale leciay, e mona by pomyle, i s to manewry floty powietrznej. Zaledwie osiemnacie lat pniej zaobserwowano pojedyncze, jaskrawe wiato poruszajce si po podobnej trajektorii przez niebo Kanady. UFO to zauwaya najpierw rankiem 1 stycznia 1931 roku grupa ludzi w Cobden, w prowincji Ontario. Obiekt zabysn mknc przez niebo po wielkiej krzywej, kierujc si na pnoc nad Zatok Hudsona. Jeden z naocznych wiadkw powiedzia Ottawa Journal, e wygldao to jak co z ksiek Juliusza Vernea lub H.G. Wellsa! Pod koniec lat 40. i w latach 50. Goose Bay na Labradorze staa si centrum caej serii obserwacji latajcych talerzy, ktre wszystkie, jak zauwaono, poday ku Arktyce. 31 padziernika 1948 roku radar wykry dziwny obiekt leccy z szybkoci ponad 965 kilometrw na godzin, ktry, wedug wczesnego raportu, nalea do typu oznaczonego przez wadze jako anio czyli pochodzcy z niewielkiej wysokoci sygna odbity od jakiego niewidzialnego przedmiotu. Nie kosmicznego, doda znaczco autor. 19 czerwca 1952 roku nad Goose Bay ujrzano czerwonawy obiekt przelatujcy przez nocne niebo z wielk prdkoci. Bardzo podobne zjawisko podajce na pnoc pojawio si 15 grudnia tego roku, chocia tym razem podczas manewrw zmienio kolor na biaawy. Prawdopodobnie najbardziej frapujce spotkanie w tym rejonie zdarzyo si 30 czerwca 1954 roku, kiedy zaoga i pasaerowie samolotu Canadian Airlines przelatujcego nad Goose Bay ujrzeli due UFO wraz z kilkoma mniejszymi towarzyszcymi mu obiektami. Obserwowali je przez kilka minut, a potem caa grupa wzleciaa do gry i pomkna w stron Arktyki. W latach 50. doniesiono o kilku obserwacjach UFO z Nowej Fundlandii. Wszystkie obiekty leciay na pnoc. Dwie najciekawsze relacje pochodz od wiadkw, z ktrych jeden znajdowa si na ziemi, a drugi w powietrzu. 1 lutego 1950 roku w St. John, Pat Walsh, elektryk pracujcy dla kompanii telefonicznej, zameldowa, e dostrzeg podobny w ksztacie do zy obiekt jarzcy si tak jaskrawo, jak fluoryzujce wiato, ktry przemkn nad miastem i skierowa si w stron morza. Doda, e obserwowa go przez co najmniej 12 sekund i zdawa si on zakrela podczas lotu wielki uk z wyjtkow szybkoci. Wrd tych, ktrzy zobaczyli to samo UFO, bya niejaka C. Vaughan, ktra owiadczya gazecie The Newfoundland Evening Telegram, e kiedy obiekt ten przelatywa nad miastem, wydao si jej, i widzi kopu na jego szczycie. Sze lat pniej, w czerwcu 1956 roku, pilot samolotu marynarki wojennej zameldowa, e kiedy lecia nad Ganderem, dotrzymywa mu kroku duy pojazd w ksztacie dysku. W cigu nastpnych dwunastu miesicy dokonano tak wielu obserwacji niezidentyfikowanych obiektw nad Kanad, e 22 lipca 1957 roku kanadyjskie radio wydao specjalny biuletyn informacyjny donoszcy i naziemny obserwator z Royal Canadian Air Force ledzi UFO na niebie nad Ontario przez ubiegy miesic. Gwny obserwator w rejonie Don Mills, Toronto, Herbert Harrison, opisa te obiekty jako mae ogniste kulki lecce z pnocy na wschd, ze wschodu na zachd, a potem z zachodu na pnoc, zanim znikay za horyzontem. Doda, e wadze lotnicze nie maj pojcia, co to takiego, ale nadal bd uwanie obserwowa te tajemnicze wiata. 88

W latach 70. i 80. znaczca liczba obserwacji UFO w Kanadzie pochodzia z okolic North Bay, gdzie znw dosownie wszystkie pojawiay si lub znikay lecc na pnoc. RCAF jeszcze raz przeprowadzio obserwacje tych pomaraczowych/czerwonych dyskw, ktre latay wyjtkowo wysoko, zygzakoway i wykonyway skomplikowane manewry z bardzo wielk prdkoci. Amerykaskie lotnictwo rwnie zainteresowao si tymi wydarzeniami, zwaszcza, e cz z nich miaa miejsce w pobliu Alaski, oddzielnego stanu USA. Przeprowadzone tam poszukiwania relacji naocznych wiadkw wykazay, e od p wieku widywano UFO nad Alask, a wikszo pochodzia z Arktyki. Historie o niezidentyfikowanych obiektach nad Alask zaczy kry w ostatnim roku II wojny wiatowej. W 1945 roku, w pobliu Aleutw, czternastu mczyzn na transportowcu wojennym USAT Delarof zameldowao, e ujrzeli ciemny, kulisty obiekt, ktry pojawi si nad pnocnym horyzontem, okry okrt, a potem odlecia w t sam stron. Kilku czonkw zaogi byo najwyraniej przekonanych, e w rzeczywistoci to UFO wynurzyo si z morza. Do Waszyngtonu wysano oficjalny raport o tym incydencie, ale opinii publicznej nie udostpniono adnych dalszych szczegw. Osonity mg tajemnicy jest rwnie inny incydent, ktry wydarzy si pod koniec lat 40. W maju 1948 kilku Inuitw opowiedziao pewnemu kamerzycie filmowemu pracujcemu dla rzdu na Alasce, o dziwnych dyskach na niebie, ktre, ich zdaniem, przybyy z wielkiej ziemi na pnocy. Pniej kamerzysta zrobi kilka zdj tajemniczych wiate, ale kiedy wrci do Stanw, jego pracodawca rzd Stanw Zjednoczonych przej film i zoy w jakiej piwnicy w Los Angeles, gdzie pozostaje po dzi dzie. 2 grudnia 1950 roku, kiedy C.G. Kelley, pilot Reeves Airway, zblia si do lotniska i znajdowa si w odlegoci okoo 13 kilometrw na poudniowy zachd od Anchorage, nagle zauway w grze jaki obiekt przemieszczajcy si z wielk szybkoci. Obiekt wieci coraz janiej, a w kocu nie sposb byo na patrze. Potem zobaczyem co w rodzaju wybuchu, powiedzia pniej Kelly dziennikarzom w Fairbanks i obiekt ten znikn na pnocnym wschodzie. Zameldowano te o zaobserwowaniu tego samego UFO na obszarze midzy Kodiak a Fairbanks, a zwaszcza nad Seward, Portage, Skwentna i Anchorage, gdzie baterie przeciwlotnicze otworzyy do niego ogie, gdy przelatywa nad nimi, jak twierdzi jedna z relacji. Dwa lata pniej, 22 stycznia 1952 roku, radar wykry inny dziwny obiekt nad pnocn Alask. W rezultacie wysano trzy samoloty myliwskie przechwytujce F-94 dla zbadania sprawy, a 14 lutego tego roku grupa pracownikw lotniska w Nome ujrzaa srebrzysty, podobny do rakiety obiekt z pomaraczowym, ognistym ogonem, manewrujcy tak, jakby za jego sterami siedziay i kontroloway go istoty rozumne. Tego samego dnia w Unalakleet rwnie widziano podobny obiekt, ktry lecia szybko na pnocny zachd i pozostawia za sob widoczn smug. Jeszcze bardziej niezwyka historia przedostaa si do prasy w lutym 1969 roku. 19 lutego Lee R. Munsic, byy dyrektor NICAP, powiedzia New York Daily News, e w ostatnich dwch tygodniach widziano UFO ldujce i manewrujce nad pnocn Alask i okolicami bieguna pnocnego. Na Alasce grupa traperw w odlegoci okoo 320 kilometrw na wschd od Umias zaobserwowaa pojedynczy pojazd w ksztacie dysku, owiadczy Munsic. Traperzy twierdz, e UFO oddalone byo o jakie 3,5 kilometra, kiedy zauwayli je po raz pierwszy. Pojazd ten kilkakrotnie unis si, a potem zniy lot na wysoko kilkudziesiciu centymetrw, po czym powoli zatoczy niewielki krg i znikn. Dodali te, i mia czerwon barw. Munsic doda, e dwch norweskich onierzy widziao to samo zjawisko w okolicy Morza McKinleya. Dostrzegli obiekt w ksztacie talerza, ktry zdawa si przybywa znad bieguna pnocnego i odlatywa w stron Grenlandii. Obiekt porusza si z wielk prdkoci. Jednemu z onierzy wydao si, e pniej widzia go powracajcego w stron bieguna. Jednake najsynniejszy raport o UFO nad Alask pochodzi z listopada 1986, kiedy japoski pilot cywilny, kapitan Kenjyu Terauchi, opisa, co zobaczy wraz z zaog lecc jumbo jetem JAL 747 na wysokoci 12 kilometrw nad alaskask tundr w drodze z Islandii do Anchorage.

89

Kapitan Kenjyu Terauchi.

Kenjyu powiedzia, e nagle spostrzegli o jakie 600 metrw poniej i na lewo od nich dwa jasne wiata poruszajce si od czasu do czasu jak bawice si niedwiadki. Pniej jaskrawe wiato zawiecio prosto do kabiny pilota, a przed samolotem zaoga zauaya wyrane kontury jakiego pojazdu. Mia ksztat zbliony do kwadratu, lecia przed nami w odlegoci od 16 do 33 metrw, nieco wyej ni my, powiedzia japoski kapitan. Wielkoci dorwnywa odrzutowcowi DC-8 i mia liczne dysze wylotowe. Pomienie wydobywajce si z dysz rniy si wielkoci moe dla utrzymania rwnowagi. Od pojazdu oddzielio si kilka malekich, jaskrawych obiektw i leciao w szyku rwnolegle z nami. Po minucie jaskrawe obiekty ponownie poczyy si ze statkiem-matk ktry znikn na pnocy. Podczas tego bliskiego spotkania interferencja uniemoliwia pilotowi JAL kontakt z kontrol lotw w Anchorage, ale kiedy UFO odleciao, powiedziano mu, e radar nic nie wykry. Terauchi i jego zaoga zrelacjonowali dokadnie przebieg wydarze wadzom lotnictwa federalnego, ktre owiadczyy, i wszyscy oni zachowywali si racjonalnie, jak przystao na profesjonalistw. Tajemnica lotu JAL 1628 nadal pozostaje nie rozwizana. Przez wiele lat adne meldunki o UFO lub latajcych talerzach nie docieray z ssiada Ameryki Pnocnej, byego Zwizku Radzieckiego. Jednake w brytyjskiej gazecie The Sunday Times z 5 marca 1961 roku w artykule pod wielkim tytuem Russia Bars Talk of Flying Sarcers (Rosja zakazuje rozmw o latajcych talerzach), reporter Marvin Kalb napisa z Moskwy: W rzeczywistoci opowieci o nich zaczy kry ju w roku 1949, kiedy polarnik nazwiskiem Muraszow zrobi zdjcie dziwnego obiektu o niezwykym ksztacie, ktry wyglda na jaki fantastyczny aparat latajcy. Znamienne, e najwczeniejsze historie o latajcych talerzach pocztkowo docieray gwnie z dalekiej pnocy Rosji i byy wrd nich zarwno powane meldunki pochodzce z Wyspy Bolszewickiej o szybko leccych jaskrawych wiatach widzianych nad Oceanem Arktycznym, jak i wierutna bajka o marsjaskich pigmejach ldujcych na Syberii. Jedna z tych historii mwia nawet o przybyciu na dalek pnoc zielonego stwora z Kosmosu.

90

Rysunki wykonane przez kaptana Terauchi'ego i zaog samolotu JAL lot 1628.

Kalb owiadczy, e plotki miay tak ogromny zasig, i organ partii komunistycznej, gazeta Prawda, zwrci si do akademika L.A. Artsimowicza z Moskiewskiego Zwizku Rozprzestrzaniania Informacji Naukowej i Politycznej, aby potpi te pogoski i rozpocz krucjat przeciwko kadej takiej nienaukowej informacji. Artsimowicz z entuzjazmem przystpi do powierzonego mu zadania, owiadczajc, e ca t opowie zaczerpnito z amerykaskiej prasy sprzed czternastu lat. Doda, e ludzie, ktrzy mwi o UFO to szarlatani winni samookamywania si, peni pychy, wiadomi faszerze, ktrzy powinni zosta ukarani. Na szczcie zmiany polityczne w Rosji w ostatnich latach pozwoliy ufologom zedrze zason z latajcych talerzy za dawn elazn kurtyn. Relacje, ktre pniej wyszy na jaw, sugeruj, e nie tylko obserwowano tam UFO rwnie regularnie jak na Zachodzie, lecz take obiekty te wyglday prawie tak samo i zachowyway si podobnie poday na pnoc. Rwnie i w Rosji naocznymi wiadkami byli rni ludzie, poczynajc od takich wyksztaconych obserwatorw, jak piloci, do zwyczajnych mczyzn i kobiet. Wszyscy oni byli jednakowo przekonani o tym, co widzieli bez wzgldu na lini partii. Niestety, nie udao si pozna losw polarnej fotografii Muraszowa ani wicej szczegw o tym, co zobaczy, lecz przytaczam kopi innego raportu z tego samego miejsca z 1956 roku. Napisa go dobrze znany i szanowany sowiecki pilot Walentyn Akkuchatow, ktry wwczas by gwnym nawigatorem bazy lotniczej na biegunie pnocnym. Cytuj z niedawno przetumaczonej wersji, ktr udostpnio ufologom pismo New Worlds: Prowadzilimy rekonesans nad strategicznym, pokrytym lodem obszarem w pobliu Grenlandii, kiedy wylecielimy z chmur na czyste niebo i nagle ujrzelimy z lewej strony nieznany obiekt leccy rwnolegle z nami. Wyglda jak dua konstrukcja w ksztacie gruszki 91

lub soczewka z pulsujcymi kracami. Sdzc, e widzimy nieznany amerykaski statek powietrzny, z powrotem wskoczylimy w chmury, by unikn konfrontacji. Po dalszych czterdziestu minutach lotu znowu natknlimy si na przerw w chmurach i z lewej ponownie zobaczylimy ten sam dziwny obiekt. Nie mia skrzyde, anten ani okien i nie pozostawia adnych ladw dymu. Postanowilimy przyjrze mu si z bliska, dlatego odpowiednio zmieniem kurs. Kiedy jednak to robilimy, tajemniczy obiekt rwnie poszed w nasze lady i pozosta w tej samej odlegoci od naszej maszyny. Po pitnastu minutach niezwyky pojazd skierowa si w d, w stron lodu, i znikn. Lecia z prdkoci, ktra wydawaa si nam niemoliwa do osignicia. Raport Akkuchatowa jest interesujcy, poniewa jako jeden z pierwszych wspomina o UFO zniajcym lot, moe zamierzajcym wyldowa. W pniejszych lotach radziecki pilot widzia inne dziwne obiekty zarwno w Arktyce, jak rwnie w nadbatyckich rejonach Murmaska oraz nad Charkowem i Gorkim. Wszystkie jego wasne obserwacje o UFO wskazuj, e cel ich lotw znajdowa si gdzie w okolicy bieguna pnocnego. Dwa lata po pierwszej obserwacji Akkuchatowa, 30 maja 1958 roku zameldowano o innym intrygujcym spotkaniu nad Kazachstanem. Raport ten zawiera wane szczegy. Opublikowano go w popularnym tygodniku Smiena jakie trzy miesice pniej: Midzy godzin 21.20 a 21.30 czasu moskiewskiego, kilka osb na maym lotnisku na Uralu ujrzao jaki dziwny obiekt leccy na pnoc. wieci jak gwiazda, ale nie mruga. Widoczny by w gwiazdozbiorze Kassjopei, cho nie wyej ni 350 metrw, i mia szybko 280 kilometrw na godzin. Obiekt skrci w prawo i przypieszy do 740 kilometrw na godzin (szybkoci samolotu turboodrzutowego) bezdwicznie przelatujc nad lotniskiem. Potem nagle znieruchomia w powietrzu na jakie dziesi sekund. Bijce ze wiato miao teraz kulisty ksztat i nie widziano ju snopw promieni. Byo czerwone jak zmarznity nos. Nastpnie wiato znw ruszyo pod ktem 45 stopni w kierunku pnocno-zachodnim, przez kilka sekund mknc z prdkoci od 185 do 220 kilometrw na godzin. Pniej nagle zatrzymao si pod ktem 45 stopni ponad horyzontem i zaczo pulsowa. Czy potem zleciao w d po spirali? Prawdopodobnie tak. Pod ktem 80 stopni nad horyzontem zaczo si obraca jak satelita wok (niewidocznej) osi. Kiedy obiekt znacznie si oddali, wiadkom wydao si, i zbliyo si do drugie wiato o barwie czerwonych gwiazd. Oba punkty wietlne przez dugi czas kryy wok siebie i w kocu znikny lecc na pnoc. Wedug kilku zachodnich rde, w roku 1959 kwater gwn rosyjskiego programu kosmicznego w Swierdowsku przez dwadziecia cztery godziny odwiedzay UFO w ksztacie talerzy. Kiedy wykry je radar, nadlatyway z pnocy i wznieciy nieco paniki. W lipcu 1964 roku grupa ludzi na pokadzie TU 104 leccego midzy Leningradem i Moskw rwnie ujrzaa duy, byszczcy, metalowy dysk przelizgujcy si pod samolotem. Dysk znikn w kierunku Arktyki. W latach 70. Syberia staa si centrum pewnej liczby meldunkw o UFO, skadanych przede wszystkim przez mieszkacw osady Polarnaja na wybrzeu Morza Czukockiego na pnocnym wschodzie Syberii. Byli oni naocznymi wiadkami caych serii tych zjawisk nad obszarem wok bieguna pnocnego. A pniej, w marcu 1985 roku, to zaoga jednego z samolotw Aerofotu przeya zdarzenie podobne do tego, ktre stao si udziaem kapitana Terauchi. Szczegy tego wydarzenia, o dziwo, ukazay si w gazecie Trud, organie zwizkw zawodowych. Bya to pierwsza relacja z Rosji, oparta na obserwacjach powietrznych i naziemnych, ktr oficjalnie skomentowaa Radziecka Akademia Nauk. Wedug tego owiadczenia zaoga lotu nr 8852 z Tbilisi do Tallina rzeczywicie spotkaa co, co nazywamy UFO. Najwidoczniej sytuacja bardzo si zmienia od czasw akademika Artsimowicza. Samolot ten znajdowa si w odlegoci okoo 120 kilometrw od Miska, kiedy drugi pilot zauway wielki, jaskrawoty obiekt, z ktrego strzela cienki promie wiata. Nagle promie ten rozszerzy si w olepiajcy stoek, a potem pojawiy si jeszcze dwa takie stoki. Pasaerowie z zaskoczeniem ujrzeli ziemi w dole skpan w jaskrawym wietle i zaniepokoili si nie na arty, 92

kiedy ten reflektor poszukiwawczy skierowa si na ich samolot. Jednake po kilku chwilach tajemnicze wiato zniko, pozostawiajc zielonkaw chmur, ktra zacza si znia z niezwyk szybkoci. Chmura ta pniej zaja pozycj za odrzutowcem. Pilot uprzedzi kontrol naziemn, ktra odnalaza UFO lecce za samolotem na wysokoci 10 tysicy metrw z szybkoci 480 kilometrw na godzin. Chmura zmienia ksztat na liwkowy a potem kwadratowy [patrz spotkanie JAL z UFO] i w kocu zmaterializowaa si jako gigantyczny statek powietrzny o nosie ostrym jak iga, bez skrzyde, z dziwnym, podobnym do zwierzcego ogonem owietlonym przez zielone i te wiata. Ten samolot-chmura przelecia w lad za samolotem komunikacyjnym Aerofotu nad Ryg i Wilnem i w obu miastach kontrola naziemna zauwaya lecce jeden za drugim pojazdy na ekranach radarw tam, gdzie powinien by tylko jeden. Kiedy UFO w kocu si oddalio, po raz ostatni widziano je, gdy mkno na pnoc nad Tallinem. Po drugiej stronie Zatoki Ryskiej ley Skandynawia, gdzie w Norwegii i w Szwecji rwnie zdarzay si odwiedziny UFO. Wspomn tylko trzy istotne raporty jako reprezentatywne dla znacznie wikszej liczby. Pierwsza obserwacja pochodzi z 30 czerwca 1954 roku, kiedy trzy skandynawskie samoloty komunikacyjne przewoziy grup pidziesiciu zaproszonych naukowcw i astronomw, ktrzy mieli obserwowa zamienie soca. Nagle nad Telemarkiem zauwaono dwa byszczce dyski podajce ku pnocnemu horyzontowi. Jeden z uczonych, Bjorn Bjronulf, powiedzia pniej: W tym caym zamieszaniu zdalimy sobie spraw, e obserwujemy co, w co nikt z nas nie wierzy tak zwane latajce talerze. Lecz dowd widzielimy na wasne oczy. Nieco bardziej przyziemne przeycie stao si udziaem dekoratora Trygve Jansena w kwietniu 1965 roku, kiedy wraca do domu z pracy w Oslo. Jadc samochodem obok wskiego jeziora Gjersjoen, zobaczy na niebie wiato w ksztacie krgu, lecce niesamowicie szybko i wysoko. Podao na pnoc i nigdy nie zboczyo ani w jedn ani w drug stron. I chocia pomylaem, e na pewno nie pochodzi z Ziemi, w sposobie, w jaki leciao, dostrzegem co, co przekonao mnie, i dokd zmierza. Nie mam jednak pojcia dokd. W sierpniu 1976 roku, po drugiej stronie granicy, w Szwecji, policjant Ernst Akerberg zetkn si z tajemnic cakowicie odmienn od wszystkich, z ktrymi mia do czynienia przez dugie lata pracy na stanowisku oficera ledczego w Visby, na batyckiej wyspie Gotlandii. Jego histori opublikowano w Prediction: Pojechaem z on do naszej chaty rybackiej w Lergravsviken w odlegoci okoo 53 kilometrw od Fisby. Wanie wyszlimy z chaty na wieczorn przechadzk przy peni ksiyca, kiedy moja ona wykrzykna: Spjrz na morze i zobacz, co si zblia! Ujrzaem obiekt w ksztacie talerza nadlatujcy z pnocnego wschodu prosto na nas. Jego kontury byy raczej zamazane. Nie zmieni kursu a do chwili, gdy prawie dotar do wybrzea. Przez chwil mylaem, e zderzy si z grami, ale nagle poderwa si do gry i wrci tam, skd przyby. Widziaem to UFO po raz ostatni, kiedy znikno nad pnocno-wschodni czci wyspy Fitudden. Typowa dla Akerberga skrupulatno w szczegach uczniyby ze idealnego badacza, ktry rozwizaby jeszcze bardziej niezwyk zagadk. Chodzi tu o wydarzenia, ktre miay miejsce w roku 1952 na wyspie Spitsbergen, pooonej midzy Norwegi i Grenlandi nadal oficjalnie utrzymywane w tajemnicy. Tajemnica ta mogaby pomc w znalezieniu odpowiedzi na pytanie, czy UFO rzeczywicie pochodz z Pustej Ziemi, gdy w tym wanie roku jaki niezidentyfikowany obiekt rozbi si na Spitsbergenie, a przed katastrof lecia kursem, ktry, jak zaobserwowano, zaprowadziby go prosto na biegun pnocny. Spitsbergen ley w Arktyce, w odlegoci okoo 1126 kilometrw od bieguna. W rzeczywistoci 93

jest to archipelag zoony z piciu duych wysp i jego mieszkacy znajduj si w ciekawym pooeniu, gdy musz patrze na poudnie, by ujrze aurora borealis. W istocie, gdyby nie Prd Zatokowy, ktry przebywa odlego 8045 kilometrw od Florydy do Spitsbergenu, egluga do tego najdalej na wiecie wysunitego na pnoc zamieszkanego ldu, gdzie nie widzi si soca od 26 padziernika do 14 lutego, byaby niemoliwa. Tajemnicze wydarzenia na Spitsbergenie miay miejsce wiosn 1952 roku, kiedy kilka europejskich agencji informacyjnych donioso, e norweski pilot cywilny dostrzeg rozbite szcztki statku powietrznego. Wyglda na to, e kilku wyspiarzy ujrzao jaskrawe, okrge wiato przelatujce nad ich gowami w stron Ziemi Franciszka Jzefa. Nagle wiato to zanurkowao w jaki zaktek gwnej wyspy. Po meldunku tego pilota ekipy ratownicze poleciay do miejsca katastrofy, szcztki zabrano do Oslo... i zacz si dugoletni spr. Pomimo powtarzanych przez media prb, miny prawie trzy lata, zanim wydano oficjalny komunikat w sprawie tej katastrofy. 4 wrzenia 1955 roku pukownik Gernod Darnbyl, oficer, ktry kierowa komisj ledcz powoan przez norweski sztab generalny, udzieli wywiadu Stuttgarter Tageblatt. Tym razem w mtnej i czsto kontrowersyjnej historii UFO jego sowa nie byy kolejnym kamstwem, powiedzia bowiem otwarcie i szczerze: Obiekt, ktry rozbi si na Spitsbergenie, nie by samolotem, lecz tym, co potocznie nazywa si latajcym talerzem. Zosta powanie uszkodzony i zaproszono ekspertw z Wielkiej Brytanii i z Ameryki, by przyczyli si do naszego ledztwa. Obiekt ten nadal jest dokadnie badany. Chocia nasz obecny poziom wiedzy nie pozwala na rozwizanie wszystkich zagadek UFO, jestem pewny, i znalezione szcztki oka si niezmiernie wane w tej materii. Jaki czas temu doszo do nieporozumienia, gdy kto powiedzia, e dysk ten przypuszczalnie pochodzi ze Zwizku Radzieckiego. Obiekt ten i chcemy stwierdzi to z naciskiem nie zosta zbudowany w adnym kraju na Ziemi. Wszyscy eksperci, ktrzy uczestniczyli w badaniach, w ogle nie znaj materiaw uytych do jego budowy. Komisja ledcza nie ogosi obszernego raportu, dopki pewne sensacyjne fakty nie zostan przedyskutowane z amerykaskimi i brytyjskimi ekspertami. Po dzi dzie nie wydano innego owiadczenia na temat tajemnicy dysku ze Spitzbergenu. Na wszystkie proby skierowane do wadz Norwegii otrzymuje si uprzejm odpowied, i nie zamierzaj one komentowa tej sprawy. Niedawno pukownik O.B. Engvik, attache lotniczy w ambasadzie norweskiej w Stanach Zjednoczonych powiedzia ufologowi Robertowi Loftinowi: Materiay o UFO bdce w posiadaniu naszego lotnictwa przewanie zaliczane s do dokumentw o rnym stopniu tajnoci, dlatego nie mona ich odda do dyspozycji opinii publicznej. Innymi sowy, s zastrzeone. Moje wasne poszukiwania w ambasadzie norweskiej w Londynie spotkay si z podobn odpowiedzi i z sugesti, e moe zechciabym skontaktowa si z jedn z grup ufologw w Norwegii, ktra badaa t histori. To sprawio, e wrciem do punktu wyjcia, do rda, ktre pierwsze dostarczyo mi t informacj. Jednak niezupenie. Pewna osoba z Oslo przysaa mi kopi owiadczenia zoonego przez dwch norweskich oficerw, ktrzy suyli w tym rejonie Arktyki po wydarzeniach na Spitsbergenie. Podporucznik Brobs i podporucznik Tyllensen zgodnie twierdz, e widzieli UFO nad Arktyk. Utrzymuj te, e s pewni, i ldoway one w pobliu bieguna pnocnego. Podporucznik Tyllensen powiedzia: Myl, e Arktyka suy za rodzaj bazy tym nieznanym [istotom], zwaszcza podczas burz niegowych, kiedy my musimy schroni si w naszych bazach. Wkrtce po takim zaamaniu pogody widziaem trzy razy, jak ldoway i startoway. Zauwayem te, e po wyldowaniu dyski te szybko wiruj. Jaskrawe wiato, ktrego natenie zaley od szybkoci ldowania i startu, uniemoliwia obserwacj tego, co si dzieje za t wietln zason lub wewntrz samego dysku. Inny z moich informatorw, ktry dobrze zna Arktyk, twierdzi, e jedno UFO ley pogrzebane 94

w pobliu najdalej wysunitego na pnoc kraca wyspy Ellesmere, po przeciwnej do Spitsbergenu stronie Grenlandii. Ono rwnie miao si rozbi podczas lotu na biegun pnocny. Wprawdzie nie prbowano prowadzi wykopalisk w tym miejscu, ale dowody wiadczce o obecnoci latajcego talerza s tak przekonujce, e doktor John M. DeLaurier z Dominion of Canada Obserwatory w Ottawie zaj si ukadaniem programu badawczego. Ma on nadziej, e ktrego dnia bdzie mg odwiedzi jedno z najbardziej niegocinnych, lecz fascynujcych miejsc na Ziemi. Czy obie te historie s fantastycznymi wymysami, czy te dalszymi dowodami na to, e UFO pojawiajce si na niebie mog rzeczywicie pochodzi ze wiata pod naszymi stopami? Niech czytelnicy osdz sami. Jednake nie jest to jeszcze koniec poszukiwa rozwizania zagadki Pustej Ziemi. Pozostay bowiem dwa waniejsze problemy. Po pierwsze (zajmiemy si tym w nastpnym rozdziale) musimy odpowiedzie na nastpujce pytanie: Jeli ten wiat wewntrzny jest zamieszkany, to kogo moemy tam zasta?

95

rdziemcy

Reinhold Schmidt by spokojnym, raczej skromnym czowiekiem, ktry mieszka w czynszowej kamienicy na Franklin Avenue w dzielnicy Hollywood Flats w Los Angeles. W 1958 roku jego nazwisko pojawio si w nagwkach gazet z powodu historii tak zaskakujcej, e nie mgby jej wymyli aden autor scenariusza filmowego. Schmidt bowiem powiedzia prasie, radiu i telewizji, e zosta wzity na pokad UFO, ktre zawiozo go do Arktyki. Spotka tam grup mczyzn i kobiet, ktrzy mieszkali, wedug jego sformuowania, gdzie pod biegunem pnocnym. Kilku wczesnych teoretykw Pustej Ziemi, cznie z Halleyem, Matherem i Symmesem, uwaao, e wiat wewntrzny jest niezamieszkany i proponowali ludzkoci ncc perspektyw nowych wielkich terenw do skolonizowania. Inni natomiast twierdzili, e s one zajte, i e ich mieszkacy rdziemcy mog rwnie dobrze przebywa tam od wiekw. O.C. Hugenin w artykule The Subterranean World (wiat podziemny), opublikowanym w roku 1965 w czerwcowym wydaniu miesicznika Fate napisa: Sama myl o istnieniu wiata podziemnego zaszokuje wielu ludzi. Innym wyda si to niemoliwe, gdy na pewno, powiedz, gdyby istnia, ju dawno by zosta odkryty. Ale wcale tak nie musi by. Istnieje wiele wanych powodw, dla ktrych jaka przedpotopowa rasa pochodzca z zatopionych kontynentw Lemurii lub Atlantydy, ktra rozwina cywilizacj znacznie przewyszajc nasz, chciaaby utrzyma swoje istnienie w tajemnicy. Dlatego kontakt Reinholda Schmidta jest dla nas szczeglnie interesujcy, gdy mia miejsce stosunkowo niedawno i dostarcza dalszych informacji o pochodzeniu UFO. Schmidt po raz pierwszy opowiedzia dziennikarzowi z pewnej gazety z Los Angeles o swojej podry w sierpniu 1958 roku, a nastpnie powtrzy t histori reszcie mediw i ufologom, ktrzy przybyli, by z nim porozmawia. Reinhold Schmidt nigdy nie odmawia udzielenia wywiadu i kady, kto z nim rozawia, wierzy w jego szczero. Reporter Charles Longcroft z Los Angeles Examiner, napisa pniej: Po raz pierwszy w yciu znalazem si twarz w twarz z kim, kto twierdzi, e nawiza kontakt z kosmitami, lub e by w latajcym talerzu... Odniosem wraenie, e ten czowiek rzeczywicie co zobaczy, i e nie wymyli caej tej historii dla zyskania rozgosu. Reihold Schmidt urodzi si w 1920 roku w Hamburgu, z ktrego jego rodzice uciekli po dojciu Hitlera do wadzy. Caa rodzina przybya do Kalifornii i otrzymaa obywatelstwo amerykaskie. Reinhold zdoby wyksztacenie w Los Angeles i tak jak jego ojciec prowadzi niewielk firm dostawcz w tym miecie. Powiedzia, e zainteresowa si latajcymi talerzami po przeczytaniu przeomowej ksiki Franka Scullyego Behind the Flying Saucers (Zagadka latajcych talerzy) w roku 1950, nigdy jednak nie oczekiwa, i sam zobaczy jeden z nich. Wszystko w jego yciu zmienio si w cigu kilku dni w sierpniu 1958, jak powiedzia dziennikarzowi UFO Report: Pomylaem, e miaem sen, w ktrym polecono mi, bym uda si do pewnego kamienioomu w Bakersfield. W rzeczywistoci, jak si pniej dowiedziaem, byo to posanie od kosmitw. 14 sierpnia pojechaem moim buickiem do tego kamienioomu i po spdzeniu tam kilku godzin ujrzaem ldujcy okrgy, srebrzysty pojazd kosmiczny. Wydawa si zrobiony z czego w rodzaju aluminium i wchodzio si do niego przez rozsuwane drzwi i po rampie, ktr opuszczono na ziemi. W drzwiach pojawia si jaka posta trzymajca w rku co w rodzaju latarki elektrycznej. Bysna ni w moim kierunku i na minut lub dwie sparaliowaa mi ruchy, nie przeszkadzajc jednak ani w mwieniu, ani w myleniu. Do postaci z latark doczyy pniej dwie inne. Zeszy po rampie i nagle spostrzegem, e mog si porusza. Odprowadzili 96

mnie do swojego pojazdu. Zamiast zostawi mj samochd w kamienioomie, jedna z tych osb daa mi znak, e mog go zabra do maszyny; zosta wic przeniesiony na ramp, a potem na pokad. Pniej wystartowalimy i polecielimy na pnoc w stron Alaski, a nastpnie do Arktyki i nad strefami polarnymi. Schmidt stwierdzi, e zaoga latajcego talerza skadaa si z czterech mczyzn i dwch kobiet. Wszyscy byli wysocy, mieli szlachetne rysy twarzy i nosili szare, obcise, jednoczciowe kombinezony. Zwaszcza kobiety byy niezwykle pikne, miay klasyczn urod, ktr Schmidt zawsze czy z obrazami przedstawiajcymi staroytnych Grekw i Rzymian. Mwili do siebie w jzyku, w ktrym rozpozna Hochdeutsch (jzyk wysokoniemiecki), gdy nauczyli go jego rodzice. Jednake przez cay czas podry zwracano si do niego w bardzo dobrej angielszczynie. Godne uwagi w tym pojedzie kosmicznym byo to, e od wewntrz cay kadub wydawa si przezroczysty, i e mona byo widzie wszystko oprcz sekcji zaciemnionych przez maszyny lub tablice kontrolne. Byy tam leanki, krzesa i stoliki i cho nie sprawiay wraenia przymocowanych do podogi, nie ruszay si z miejsca, kiedy latajcy talerz wykonywa najbardziej skomplikowane manewry z wielk szybkoci. Przez cay czas widziaem tereny, nad ktrymi przelatywalimy, a do Arktyki. Kiedy tam dotarlimy, wydao mi si, e znalelimy si pod Oceanem Arktycznym, i e wlecielimy do jakiej wielkiej dziury. Zobaczyem, i przelatujemy nad jakim dziwnym krajobrazem, ale nigdzie nie wyldowalimy. Reinhold Schmidt owiadczy, e jego gospodarze nigdy nie powiedzieli mu dokadnie, skd przybyli, cho z kad chwil by coraz bardziej przekonany, i ich ojczyzna musi si znajdowa gdzie w pobliu bieguna pnocnego. Latajcy pojazd wskazywa, e ta cywilizacja jest w duym stopniu zmechanizowana. Natomiast z ich zachowania Schmidt wywnioskowa, i prowadz wygodne i spokojne ycie. Czu, e jeli ich misja ma jaki cel, to obserwowanie ludzkoci i uniemoliwienie jej zniszczenia Ziemi. Podr Schmidta trwaa pi dni, podczas ktrych spa kilkakrotnie. Pamita, e mia wraenie, i widzi krain podobn do Ziemi, owietlon przez soce do rnice si od naszego. Dwukrotnie te wydao mu si, e przelatuje nad wielkim zakrzywieniem w oceanie, gdy horyzont przechyli si, obniy, a potem znw wyprostowa. 18 sierpnia odwieziono go do Kalifornii i ponownie znalaz si w kamienioomach w Bakerfields obok swego buicka. Kiedy sta, odprowadzajc wzrokiem znikajcy szybko w stron pnocy statek kosmiczny, nagle uwiadomi sobie, e ma nieoczekiwan pamitk z tej niezwykej podry, ktra moe pomc mu przekona ludzi o prawdziwoci jego przey. Zauway bowiem, i lakier na grnej czci jego samochodu zacz wieci. Niektre z najwczeniejszych legend o Pustej Ziemi twierdz, e zamieszkuj j olbrzymy, demoniczne istoty, may ludek, i mdra, pokojowo nastawiona humanoidalna rasa podobna do tej, ktrej przedstawicieli spotka Reinhold Schmidt. Jedni badacze uwaaj, e we wntrzu naszej planety yj ocaleli z katastrofy potomkowie Lemuryjczykw i Atlantw, ktrzy uciekli przed potopem zalewajcym ich kontynenty. Drudzy za twierdz, e rdziemcy to ci sami ludzie, o ktrych z lkiem i podziwem mwi cz najstarszych mitologii. Przytaczaj staroytne opowieci o pewnym plemieniu, przewodzonym przez podobne bogom istoty. Przede wszystkim za mwi o Grekach i Rzymianach, ktrzy rozwinli ca teologi dotyczc takich istot, i ktrzy wierzyli, e bogowie i boginie w rzeczywistoci s wysannikami ze wiata wewntrznego. Historyk William F. Warren tak znaczco skomentowa t tez w swojej ksice Paradise Found (Raj odnaleziony, 1953): W wielu staroytnych rkopisach i dokumentach s wzmianki mwice o dolnym wiecie jako o prawdziwej i rzeczywistej siedzibie. Jestem zdania, e religie myl si nauczajc o piekle w dole poniewa po wnikliwym zbadaniu tych tekstw okazuje si, i opisuj one raczej raj ni o ognist otcha.

97

Autorem pierwszej pracy, w ktrej snu szczegowe rozwaania na temat tego, kim lub czym mog by rdziemcy, by pewien skandynawski intelektualista pracujcy na uniwersytecie w Kopenhadze, profesor Ludvig Holberg (1684-1754). Jego napisana po acinie i opublikowana w roku 1741 praca nosia tytu: Nicolai Klimii iter Subterraneum. Novatelluris Theoriam as Historiam Quintae Monarchiae adhuc Nobis Incognitae (Podr Nielsa Klima do wiata podziemnego). Holberg, ktry urodzi si w Bergen w Norwegii, studiowa w Danii, zanim zosta profesorem na tym samym uniwersytecie, najpierw filozofi i histori, a pniej metafizyk i retoryk acisk. Ten inteligentny i ciekawski uczony napisa t ksik, gdy przez cae ycie interesowa si niezwykymi legendami o wiecie podziemnym krcymi w jego rodzinnej Norwegii. Dzieo Holberga opowiada histori pewnego mczyzny ktry, badajc jak gr, przypadkowo trafia do Pustej Ziemi. Odkrywa tam centralne soce, wok ktrego kry miniaturowa planeta, Nazar, a na wklsej powierzchni Ziemi yje niezwyka rasa istot rozumnych. Jednake Niels Klim dowiaduje si, e w przeciwiestwie do wiata, ktry wanie opuci, we wntrzu Ziemi dominuj kobiety. Pozostawiwszy mczyznom najbardziej podstawowe zadania, stworzyy utopijny kraj pokoju i harmonii.

Pusta Ziemia wedug profesora Ludviga Holberga z uniwersytetu w Kopenhadze.

98

Nikogo chyba nie zaskoczy, e Holberg wola napisa swoj prac po acinie, poniewa szybko zostaa uznana w Danii za niebezpiecznie radykaln i co prawdopodobnie zdarzyo si po raz pierwszy w dziejach teorii Pustej Ziemi sprbowano wycofa j z obiegu. Wprawdzie w nastpnym roku opublikowano jej angielski przekad, ale musiao upyn prawie p wieku i wiele lat od mierci autora zanim pojawio si popularne duskie wydanie. Ksika Holberga moga zainspirowa angielskiego prawnika, Roberta Paltocka (1698-1767) do zastanowienia si nad moliwoci istnienia Pustej Ziemi i tosamoci jej mieszkacw. W kadym razie w 1751 roku Paltock opublikowa swj wasny wkad do tej teorii, dwutomow prac The Life and Adventures of Peter Wilkins, a Cornish Man. Jej tytu tak dokadnie wszystko wyjania, e czytanie ksiki jest prawie niepotrzebne: ycie i przygody Petera Wilkinsa, Kornwalijczyka w szczeglnoci dotycz katastrofy jego statku w pobliu bieguna poudniowego; jego zdumiewajcego przejcia przez podziemn grot do czego w rodzaju Nowego wiata; jego spotkaniu tam z Gawry czyli latajc kobiet, ktrej ycie ocali i ktr pniej polubi, jego niezwykej wdrwki do Kraju Glumw i Gawrys czyli latajcych mczyzn i kobiet. Oprcz tego opis tej dziwnej krainy, z prawami, zwyczajami i sposobach zachowania jej mieszkacw, oraz relacja o niezwykych transakcjach autora z nimi. Strona tytuowa w podobnym tonie wspomina o odlocie Wilkinsa ze wiata wewntrznego w latajcej machinie (kania si UFO), uratowaniu go przez statek Hector i jego powrotnej podry do Plymouth, gdzie, po opowiedzeniu swojej historii, zmar w 1739 roku. Ksik ozdobiono seri drzeworytw przedstawiajcych Gawries, ktre rwnie rzdz tym narodem nie znajcym wojen i wszelkiego za wiata zewntrznego. Angielski poeta Samuel Taylor Coleridge nazwa t ksik niezwykle piknym dzieem i uy kilku pomysw w swoim poemacie Opowie o starym eglarzu. Prawdopodobnie ani Holberg, ani Paltock nie chcieli, by ich czytelnicy rzeczywicie uwierzyli w wiat wewntrzny peen dominujcych kobiet lub skrzydlatych ludzi (chocia taki pomys mgby im si spodoba), ale ich ksiki pomogy w ponownym podjciu dyskusji na temat tej legendy. O dziwo, zainteresowa si ni Giacomo Casanova (1725-1798), woski libertyn, ktry w 1788 roku napisa Icosameron, ksik wyrniajc si realistycznym tonem i wspaniaymi rozwaaniami naukowymi, gdzie przepowiedzia m. in. odkrycie elektrycznoci... dziki pomocy rdziemcw Wedug niego w wiecie podziemnym yj Megamikrowie duzi-mali may ludek, ktry jest wielki duchem. Zamieszkuj swj podobny do raju wiat od niepamitnych czasw i podobno s bez grzechu. Tutaj znw autor bez wtpienia zamierza co podkreli, a nie wystpi z powan propozycj. Niecae p wieku pniej kapitan John Cleves Symmes wysun swoj teori koncentrycznych sfer, ale uwaa za niemoliwe, by kto ju mieszka we wntrzu Ziemi. Wedug Paula Clarca (raport z Atlantic Monthly), jedyny wany komentarz Symmesa w tej sprawie dotyczy przyszoci, kiedy ludzie bd mogli mieszka w obu wymiarach: Symmes owiadczy, e mieszkacy powierzchni zewntrznej bd si znajdowali na antypodach wzgldem tych, ktrzy s tu pod nimi, na powierzchni wewntrznej, podobnie jak wobec mieszkacw przeciwlegej strony Ziemi; natomiast mieszkacy wiata wewntrznego znajd si na antypodach tylko w porwnaniu z tymi, ktrzy przebywaj naprzeciwko nich po drugiej stronie, to znaczy, zewntrzni mieszkacy bd si znajdowali na antypodach wzgldem dwch rodzajw zamieszkujcych Ziemi ludzi, natomiast ci ze wiata wewntrznego tylko jednego. Jednake pomys Symmesa zainspirowa ksik Symzonia: A Voyage of Discovery (Symzonia. Podr odkrywcza) pira niejakiego kapitana Adama Seaborna, opublikowan w 1820 roku wraz z Przekrojem Ziemi ukazujcym otwory na obu biegunach. W swojej ksice Seaborn opisuje wypraw morsk majc odnale wejcie do Pustej Ziemi od strony bieguna pnocnego. Potny prd wsysa statek do wntrza Ziemi i eglarze odkrywajtam zaczarowany wiat owietlony przez dwa soca i ksiyc. Zamieszkuje go rasa o niezwykle biaej skrze. Zarwno mczyni, jak i kobiety ubieraj si na biao dla okazania swojej czystoci 99

fizycznej i moralnej. Wydaj si spokojni i agodni, ale rozwinli przeraajcy arsena broni, ktrego najwidoczniej zamierzaj uy do ochrony swojego wiata przed skalaniem go przez yjcych na powierzchni przedstawicieli homo sapiens. Kiedy marynarze odkryli, e w podziemnej krainie s wielkie zoa zota i zaczli chciwie na nie zerka, wszechwadny monarcha tego utopijnego wiata bez ceregieli kaza im si wynosi.

Przekrj Ziemi, ktry pojawi si w ksice Symzonia kapitana Adama Seaborna.

Wysunito przypuszczenie, e to sam Symmes mg by kapitanem Adamem Seabornem, gdy wiele wskazuje na to, e nazwisko pisarza jest wymylone i nic o nim nie wiadomo. Jednake ja sam i pewna liczba innych badaczy nie podzielamy tego pogldu z powodu dobrze znanej determinacji Symmesa, ktry pragn, aby Ameryka zaanektowaa Pust Ziemi, miejsce, ktre, jak wierzy, bdzie przyjazne, a nie wrogie ludziom. W eseju The Autorship of Symzonia (O autorstwie Symzonii) napisanym dla New England Quarterly Hans-Joachim Lang i Benjamin Lease opowiedzieli si za kandydatur Nathaniela Amesa, autora morskich opowieci; natomiast w egzemplarzu tej ksiki znajdujcym si w Library of Congres w Waszyngtonie, jej autorstwo przypisuje si niejakiemu Jaredowi Sparksowi. Trzydzieci lat po opublikowaniu Symzonii dwm prawdziwym marynarzom przypisano dowodzenie wyprawami majcymi odnale wejcie do wiata Symmesa. Notatka w grudniowym numerze miesicznika Izis z roku 1941 stwierdza: Pewien Anglik, kapitan Wiggins, przeczyta swoj rozpraw w Society of Arts na John Street o podry do wiata podziemnego. Podrnik ten, po przebyciu 80 stopnia szerokoci geograficznej pnocnej, ujrza zalesion krain obfitujc w dzik zwierzyn; jej mieszkacy mwili po hebrajsku i mieli wysok kultur. Moe s oni potomkami zaginionych plemion 100

Izraela, ktre powdroway na pnoc od Eufratu, by zamieszka w kraju, gdzie nigdy przedtem nie byo ludzi? Mniej wicej w tym samym czasie kapitan Tuttle, stary amerykaski dowdca wielorybnika, odwiedzi Symzoni: ta relacja podobna jest do poprzedniej, z t jednak rnic, i stwierdza, e w wiecie podziemnym co czwarta zima jest agodna i e mona tam dotrze parowcem. Willis George Emerson, ktry w 1908 roku opisa podro Olafa Jensena do wiata wewntrznego, owiadczy, e stary rybak powiedzia mu tu przed mierci i miejsce to zamieszkuje rasa jasnoskrych olbrzymw. Mczyni s wysocy na 4 metry, a kobiety nisze o kilkadziesit centymetrw. Obie pcie nosz haftowane tuniki i sanday. Maj agodne charaktery i yj ponad piset lat. Wedug Jansena olbrzymi ci dysponuj tajemnicz moc potniejsz od elektrycznoci, ktr napdzaj swoje maszyny i wyposaenie (przypomina mi to raczej moc zwan Vril, ktr omwiem w mojej poprzedniej ksice Zaginiony wiat Agharti).

101

Brazylijski komandor Paulo Strauss ma podobne zdanie i wasn teori na temat historii jednego z najbardziej znanych znikni w tym stuleciu: Ci podziemni ludzie maj budow ciaa podobn do mieszkacw powierzchni Ziemi, sjednak bardziej od nas zaawansowani. S wrd nich tacy, ktrzy przybyli z zewntrznej powierzchni naszej planety i postanowili tam pozosta, cznie z pukownikiem Percym Fawcettem, angielskim badaczem, ktry znikn w 1925 roku podczas wyprawy badawczej, i jego synem Jackiem. Nie zostali oni zabici przez Indian w Matto Grosso jak si powszechnie przypuszcza, ale znaleli wejcie do Pustego wiata, zeszli tam i zostali. Jeszcze po wielu latach ona Fawcetta twierdzia, e utrzymuje kontakt telepatyczny ze swoim mem, ktry przebywa w jakim podziemnym wiecie. Raymond Palmer w 1945 roku opublikowa w Amazing Stories szereg opowiada, ktre miay by oparte na pamici rasowej. Twierdzi w nich, e w Pustej Ziemi yje nie jedna, lecz dwie rasy. W tych relacjach, spisanych przez Richarda S. Shavera (1907-1975), pensylwaskie medium, [pierwsza, wydana w marcu 1945 roku, nosia tytu Iremember Lemuria (Pamitam Lemuri)], mwi si, e wntrze naszej planety zamieszkuj resztki imigrantw z jej powierzchni, zmuszonych szuka schronienia pod ziemi ponad 12.000 lat temu. Tam uciekinierzy podzielili si na dwie grupy. Jedna z nich, tak zwani abandoneros (skrcone do deros) s wysoko rozwinici technicznie, lecz maj ze zamiary. Posiadaj latajce maszyny (znw UFO) i rne zowieszcze przyrzdy, ktrych mona uy do obudzenia dzy mordu w nic nie podejrzewajcych ofiarach. To wanie deros, zdaniem Shavera, s odpowiedzialni za wikszo za w naszym wiecie za wojny, wypadki, morderstwa i samobjstwa. Jednak ich najgorsze plany czasami krzyuje malejca liczba czonkw bardzo inteligentnej i pokojowo nastawionej pierwotnej rasy znanej jako teros. Nic wic dziwnego, e doszo do wielkiej debaty nad tymi opowieciami czsto nazywanymi Tajemnic Shavera i okrelonymi przez periodyk Life jako najsynniejsza awantura, ktra wstrzsna wiatem fantastyki naukowej. Lecz przez cae ycie Richard Shaver twierdzi, e wierzy bez zastrzee w to, co napisa. Nie jestem naukowcem, owiadczy bronic swoich opowieci, ale przeczytaem wszystkie ksiki naukowe, ktre zdoaem zdoby i w rezultacie jeszcze mocniej uwierzyem, e przypomniaem sobie prawd. Moe jeszcze bardziej interesujca jest relacja naocznego wiadka, amerykaskiego geologa, ktry nalea do grupy pracujcej na Antarktydzie podczas Midzynarodowego Roku Geofizycznego. Mczyzna ten wraz z koleg przeprowadza eksperymenty na wybrzeu Knox, kiedy nagle wiat przesoni im silny biay wir, ktry, jak zdawali sobie spraw, nie mg by zjawiskiem meteorologicznym. Wiedzc na pewno, e w ssiedztwie nie ma nikogo, obaj mczyni ruszyli w stron niezwykej trby powietrznej i odkryli, i nie wywoa jej nieg, lecz rodzaj gorcej biaej pary wodnej o ostrym zapachu, ktrego nie umieli okreli. W rodku z biaej chmury, kiedy si rozwiaa, ujrzeli konstrukcj w ksztacie kopuy, wysok na okoo dwa metry, o rednicy mniej wicej dziesiciu metrw. Lnia jak szko. Mimo e nie wtpi w kwalifikacje i uczciwo obu wymienionych w tej relacji uczonych, poproszono mnie, abym nie podawa ich nazwisk. Przytaczam jednak tutaj histori opowiedzian wasnymi sowami przez jednego z nich. Najpierw uznaem, e jest to co nieznanego znajdujcego si pod ziemi, moe pochodzenia wulkanicznego. Jednoczenie zafascynowany i przeraony, pobiegem w stron kopuy. Pocztkowo, gdy ujrzaem dwie poruszajce si postacie, pomylaem, e kto dotar tam przede mn. Lecz potem zmrozio mi krew w yach, kiedy zobaczyem, e nie s to ludzie, lecz okrge stwory, tawe, nie wysze ni metr, podobne do balonw, lecz niezdarnie poruszajce si po lodzie i tylko w poowie napompowane, koyszce i obracajce si wokoo. W pobliu nich lub na nich znajdowao si wiato przypominajce mi blask palnika acetylenowo-tlenowego. Maa kula jakby wybucha przede mn, rozrzucajc wok niebieskie iskry. Wpadem w panik i rzuciem si do ucieczki. Uciekaj!, zawoaem do mojego przyjaciela, ktry pozosta z tyu. Uciekaj, szybko! Odwrcilimy si, by spojrze za siebie 102

dopiero wtedy, gdy znalelimy si w naszym bezpiecznym pojedzie. Przez kilka chwil widzielimy odbicia kopuy, a potem ujrzelimy inny biay wir. Wida te byo odbicie na niebie, ale ledwo dostrzegalne, potem za, kiedy chmura znikna, na lodzie nic nie byo. Nie ma zgodnoci na temat tego, co waciwie ujrzeli uczeni. Relacja sugeruje, e natknli si na UFO, ktre wyldowao na lodzie, moe tu przed lotem do poudniowego wejcia do Pustej Ziemi. Lecz jeli tak byo, wygld stworw w dziwnym pojedzie nasuwa przypuszczenie, i jej mieszkacami raczej s kosmici ni humanoidzi. Jeszcze jeden raport doprowadza t niezwyk opowie do naszych czasw. Wedug artykuu zamieszczonego w The National Enquirer z 25 lutego 1992 roku, duski uczony i podrnik, Edmund Bork, niedawno wrci z midzynarodowej wyprawy, ktra ubiegego lata wyruszya na poszukiwanie otworu na biegunie pnocnym. (Bork dowodzi t ekspedycj). Wyglda na to, e znalaz on t szerok na 2252,6 kilometra dziur, dziki zdjciu zrobionemu przez satelit ESSA-7. Duczyk powiedzia reporterowi: Na biegunie pnocnym jest dziura, ktra prowadzi do tropikalnego raju znajdujcego si w rodku Ziemi. Ma on wasne soce, pytkie, ciepe morza i bujn, tropikaln rolinno. Co wicej, tamtejszy kontynent zamieszkuje wysoko zaawansowana i bardzo pokojowo nastawiona ludzka rasa. Normalnie nie wida tej dziury z powietrza z powodu grubej powoki chmur nad biegunem pnocnym. Jest niewidoczna rwnie dlatego, e mieszkacy Pustej Ziemi zasaniaj j elektronicznymi kurtynami wietlnymi. Kurtyny te daj zudzenie wielkich, zanieonych pl lodowych dziki poddaniu manipulacji holograficznej niegu i lodu otaczajcego dziur na biegunie. Poniewa jest ona tak dua, ma bardzo may spadek i dlatego polarnicy nawet nie zdaj sobie sprawy, e wchodz do innego wiata. National Enquire doda w postaci przypisu: Niektrzy ludzie twierdz, e weszli do dziury na biegunie pnocnym. Jest wrd nich William Shavers, amerykaski pilot wojskowy, ktry rozbi si na biegunie pnocnym podczas II wojny wiatowej. W roku 1956 pewne wdrowne eskimoskie plemi rwnie powiedziao kanadyjskiemu reporterowi, e znalazo zielon krain na szczycie wiata. To ostatnie zdanie zasuguje na wicej uwagi, poniewa cz badaczy i podrnikw wierzy, e Inuici s blisko zwizani z Pust Ziemi i moe nawet stamtd pochodz. Na pewno pozostaj jednym z najbardziej tajemniczych ludw na Ziemi, yj w najbardziej wrogim dla czowieka rodowisku i niewiele wiadomo o ich pochodzeniu. Pewne autorytety uwaaj e Inuici s najstarszymi mieszkacami pkuli pnocnej. Zamieszkuj obszar, ktrego natura nie przeznaczya dla ludzi, i na ktry dotarli przypadkiem. Norweski polarnik Nansen w ksice In northern Mists (W pnocnych mgach, 1911) napisa o swoich kontaktach z, czyli Inuitami i w pewnym miejscu stwierdzi: Kiedy przypomnimy sobie, e gdy Eskimosi prbuj nam powiedzie, skd przybyli, wskazuj na pnoc i opisuj kraj, gdzie przez cay czas wieci soce, atwo jest zrozumie, i Norwegowie, ktrzy kojarz strefy polarne z kocem wiata, zastanawiaj sie nad tymi osobliwymi sowami. Nic wic dziwnego, e uwaamy ich za niezwyky, moe nawet nadprzyrodzony lud, ktry rwnie dobrze mg przyby z wntrza Ziemi. W 1909 roku, kiedy kontradmira Robert Peary bada biegun pnocny, z zaskoczeniem dowiedzia si, e jego eskimoscy przewodnicy wierzyli, i wyruszy on, by znale wielki lud na pnocy, z ktrego si wywodz. Peary zrozumia, e mieli na myli jaki raj, ktrego mieszkacy wadali wielkimi mocami. Sdzc po tym, co zdoa wywnioskowa o ich religii, Eskimosi wierzyli, i po mierci zejd pod ziemi, gdzie soce nigdy nie zachodzi i wody nigdy nie zamarzaj.

103

Inuici 1907 (Eskimosi)

Charles Berlitz w ksice World of Strange Phenomena opowiada histori dwch archeologw, Magnusa Marksa i Froelicha Raineya, ktrzy w czerwcu 1940 roku prowadzili wykopaliska w Ipiutak. Odkryli tam staroytne ruiny, ktre byli w stanie opisa tylko jako Arktyczne Megalopolis. Rzdy pogrzebanych pod lodem i niegiem kamieni i wyszukane eskimoskie rzeby wskazyway, e byo tam co najmniej osiemset domostw rozcignitych wzdu wybrzea na ponad 1,5 kilometra. Mieszkao w nich okoo czterech tysicy osb. Wedug Raineya byo to niewiarygodnie duo jak na wiosk eskimoskich myliwych, dlatego wysun nastpujce przypuszczenie: Mieszkacy tego Arktycznego Megalopolis przynieli swj kunszt z jakiego zaawansowanego kulturalnie orodka. W swojej pracy Not of this World Peter Kolosimo stwierdza rwnie znaczco: Eskimosi wierz, e deportowano ich w wielkich metalowych ptakach [znowu UFO!] z rejonw, ktre dzisiaj le w tropikach. Inna eskimoska legenda, rwnie znana jak ta, mwi, e niekrzy ich praojcowie, teraz martwi lub zabrani do nieba, pniej wrcili obdarzeni magicznymi mocami, ktrych nigdy przedtem nie mieli. William Reed i Marshall B. Gardner, ktrzy, piszc swoje ksiki, penymi garciami czerpali z relacji Nansena i Pearyego, doszli do takiego samego wniosku w sprawie pochodzenia Eskimosw. Jak zauway Theodore Fitch w Our Paradise Inside the Earth: Zarwno Reed, jak i Gardner owiadczyli, e po drugiej stronie gigantycznej lodowej zapory musi istnie jaka rajska kraina. Obaj uwaali, e yje we wntrzu Ziemi rasa maych, brzowoskrych ludzi. Moliwe, i Eskimosi wywodz si z tego ludu. I rzeczywicie tak jest. Cakiem niedawno, 26 kwietnia 1998 roku, londyskie czasopismo The Sunday Times donioso: Na skraju pl lodowych na biegunie pnocnym odkryto zaginione plemi ciemnoskrych Eskimosw. Uczeni maj nadziej, e bd mogli przeprowadzi badania nad tymi mczyznami i kobietami, ich stylem ycia, kultur i tradycjami, oraz wszelkimi rnicami midzy nimi a ich bledszymi blinimi. Czas pokae, czy badania te stan si wielkim krokiem naprzd na drodze do odkrycia innej tajemnicy Pustej Ziemi: kim s jej mieszkacy (jeli w ogle jest zamieszkana)? 104

Wszechwiat pustych wiatw?

Podczas naukowych odwiedzin w kwaterze gwnej NASA w Waszyngtonie miaem okazj obejrze niektre ze wspaniaych zdj planet i ksiycw z naszego systemu sonecznego zrobionych przez amerykaskie sondy midzyplanetarne. Te zapierajce dech w piersi barwne fotografie, zrobione z bliska przez rne przelatujce obok sondy ujawniaj, e Ksiyc, Mars, Wenus, Jowisz, Saturn i inne ciaa niebieskie nie s tylko punkcikami w ogromie przestrzeni kosmicznej, lecz naprawd zdumiewajcymi wiatami. Szczegy s tak wyrane, e patrzcemu wydaje si, i prawie dotyka miejsc, ktre od wiekw rozpalay ludzk wyobrani. Kiedy patrzyem na szczeglnie pikne, kolorowe zdjcie Kallisto, jednego z ksiycw Jowisza, przysza mi do gowy zaskakujca myl. Zdjcie to zrobi Voyager 2 w lipcu 1979 roku. Ukazywao ono powierzchni tego niewielkiego ksiyca jednego z czterech wielkich i dwunastu mniejszych, ktre kr wok najwikszej planety naszego ukadu sonecznego iskrzc si od wiate, ktre zdaway si wieci przez dziury w jego powierzchni. Praktycznie rzecz biorc, wyglda on jak gigantyczny glob owietlony od wewntrz. Ta myl mnie zelektryzowaa. Czy i Kallisto moe by pustym wiatem? Zastanawiaem si nad tym, jeszcze uwaniej przygldajc si zdjciu. A jeli jest to prawdziwe w przypadku Kallisto, czy mog istnie inne puste wiaty i czy Ziemia nie jest tylko jednym z wielu takich wiatw w naszej galaktyce? Od tamtej pory odkryem, e i innym badaczom przyszy do gowy podobne myli. Doszli oni do wniosku, i moemy y we Wszechwiecie zoonym z pustych wiatw. To, co miao miejsce przy przy narodzinach jednej planety, na pewno moe powtrzy si przy innych. Szukajc faktw dla udowodnienia tej hipotezy, wrciem znw do Symmesa, ktry uy planety Saturn jako jednego z argumentw. Oczywicie Paul Clark, ktry notowa odczyt kapitana Symmesa, nie pomin tego wanego stwierdzenia, cho na nieszczcie tylko je streci. Cytuj za Atlantic Monthly: Kapitan Symmes utrzymywa, e inne planety, podobnie jak Ziemia, s zoone z koncentrycznych sfer; nie mam jednak do miejsca, aby opisa widoki z teleskopu, ktre przytoczy na poparcie swojej teorii. rda sugeruj, e Americus, syn Symmesa, podj paeczk w tym miejscu, gdy zgodnie z esejem Williama Mariona Millera Teoria Koncentrycznych Sfer, zamieszczonym w Izis (grudzie 1941 roku): modszy Symmes pniej uporzdkowa i szczegowo opracowa w zasadzie te same fakty na poparcie teorii swego ojca e piercienie Saturna to dowd na istnienie koncentrycznoci w naturze, tak jak rogi Wenus i pas Jupitera. Kiedy Marshall B. Gardner napisa swoj ksik A Journey to the Earth Interior (Podr do wntrza ziemi) na pocztku naszego wieku, zapuci si w gbokie rozumowanie dla udowodnienia tej tezy. Kiedy mwimy, e Ziemia jest pustym w rodku ciaem z otworami na biegunach i wewntrznym socem, popieramy to stwierdzenie odwoujc si do mgawic w rnych stadiach ich rozwoju. I na kadym z tych etapw wyranie wida stopniowe ksztatowanie si zewntrznej skorupy przyszej planety i wewntrznego soca, a nawet zacztki otworw na biegunach. Pniej zwracamy uwag na obecn struktur planet, Marsa, Wenus i Merkurego, i wyjaniamy, jak wygldaj te otwory polarne. Podkrelamy, e na biegunach tych planet znajduje si co wicej poza czapami lodowymi, poniewa widziano bijce z nich wiato. A pniej na zakoczenie udowadniamy, i Ziemia, podobnie jak Mars i inne planety, te ma otwory na biegunach. O dziwo, miao upyn nastpne pidziesit lat, zanim jakikolwiek badacz Pustej Ziemi spojrza na niebo w poszukiwaniu dowodw na poparcie tej koncepcji. A kiedy to zrobi, rezultatem 105

by wyrok sdowy i ponienie autora hipotezy o Pustym Socu. Martin Gardner podaje te fakty w swojej doskonaej pracy Pseudonauka i pseudouczeni z 1957 roku: W 1952 roku pewien zachodnioniemiecki prawnik pracujcy dla urzdu patentowego, Godfried Bueren, zaofiarowa 25 tysicy marek kademu, kto obali jego teori Pustego Soca. Wedug Buerena, zewntrzna pomienna skorupa Soca otacza chodn wewntrzn sfer. To pokryte rolinnoci ciemne jdro mona dostrzec przelotnie poprzez plamy soneczne, ktre s czasowymi rozdarciami w rozjarzonej skorupie naszej gwiazdy dziennej. Niemieckie Towarzystwo Astronomiczne starannie obalio t tez punkt po punkcie, a kiedy Bueren odmwi zapacenia nagrody, wystpio na drog sdow. Cho wydaje si to nie do wiary, sd wyda wyrok na korzy astronomw. Rozkazano Buerenowi zapaci sum, ktr zaoferowa, a oprcz tego koszty procesu i odsetki. Teori tego Niemca na pewno trudno jest sobie wyobrazi. Bardziej prawdopodobna wydaje si teza, e to Ksiyc mgby by pusty w rodku, jak po raz pierwszy zasugerowao w styczniu 1970 roku dwoje rosyjskich uczonych, Michai i Aleksandra Szczerbakowowie z Radzieckiej Akademii Nauk. W artykule opublikowanym w Komsomolskiej Prawdzie odrzucili trzy oglnie przyjte hipotezy o pochodzeniu Ksiyca: 1. Ksiyc jest wydart przez si cienia czci Ziemi. 2. Ksiyc powsta niezalenie od niej z tego samego oboku gazu i pyu. 3. Ksiyc przywdrowa z daleka do naszego Ukadu Sonecznego, i e schwytaa go ziemska grawitacja. Zdaniem Szczerbakoww, niska w porwnaniu z Ziemi gsto Ksiyca pozwala przypuszcza, e w istocie nasz naturalny satelita jest kul pust w rodku: Wydaje si on skada z dwch skorup midzy ktrymi znajduje si atmosfera: wewntrznej, grubej na 30 kilometrw i zoonej z wyjtkowo twardego metalu, oraz zewntrznej o gruboci okoo 4 kilometrw, zoonej z chronicych przed zmianami temperatury, odpornych i nie utleniajcych si ska zawierajcych chrom, tytan i cyrkon. Wiksze kratery ksiycowe, zdumiewajco pytkie, wybiy meteoryty uderzajce w te metalowe absorbery wstrzsw. Wybuchay one na boki, a nie w gb, powodujc powstanie rozlegych pytkich dziur i rozrzucajc wszdzie wok swoje szcztki. Najbardziej fascynujcym elementem teorii rosyjskiego maestwa jest przekonanie, e Ksiyc w rzeczywistoci jest sztucznym satelit wystrzelonym niegdy na geocentryczn orbit wok Ziemi przez niezwykle inteligentnych kosmitw, ktrych caa cywilizacja miaa baz w olbrzymim statku kosmicznym: W pustym wntrzu Ksiyca znajduj si magazyny na napd, narzdzia i materiay do napraw, instrumenty nawigacyjne i obserwacyjne. Niektre skay ksiycowe s odmienne i starsze od ziemskich. Nie dowodzi to, e Ksiyc zosta zbudowany przed powstaniem Ziemi, ale bez wtpienia jest bardzo wiekowy. Satelita ten, obecnie prawdopodobnie niezamieszkany, zamienia si we wrak, jego stabilizatory ju nie funkcjonuj, bieguny si przemieciy, a odwrcona od Ziemi strona koysze si mocno. Ciemne maria, czyli suche morza, wydaj si by fragmentami metalowej wewntrznej sfery obdartej z powoki ochronnej, pniej zaatanymi. Materia, ktrym je naprawiono, i ekwipunek ukryty pod tymi miejscami wyjaniaj zagadk maskonw, stref o zwikszonej grawitacji odkrytych z dziwacznych orbit naszych wasnych ksiycowych satelitw. Gazy czasami wydobywajce si z kraterw nie s rezultatami aktywnoci wulkanicznej, lecz wyciekiem wewntrznej atmosfery Ksiyca przez pknicia w zewntrznej kuli. Cho pocztkowo teza ta musiaa zaskoczy wielu czytelnikw, niebawem przycigna uwag 106

powanych osb w Ameryce, a zwaszcza pisarza SF Dona Wilsona, ktry opublikowa seri esejw w periodyku Fate, dajc rne przykady, by wykaza, jakim dziwnym miejscem jest w istocie Ksiyc. Przytoczy pewn liczb ciekawych zjawisk, ktre zaobserwowali na powierzchni Ksiyca astronomowie z caego wiata, cznie z obokami pary wodnej i tajemniczymi mrugajcymi wiatekami. Zwrci te uwag na fakt, e przecitna gsto Ksiyca jest taka sama jak lekkiego przecie aluminium, i wydrukowa nowe zdjcie jednego z kraterw na biegunie poudniowym Ksiyca, znacznie gbszego od pozostaych. Wysun przypuszczenie, e moe to by wejcie do pustego wntrza, bardzo podobne do dziur w arktycznych i antarktycznych strefach na Ziemi. Doda dalej: Dane sejsmiczne z Ksiyca rwnie wywieraj wyjtkowe wraenie. Naukowcy dosownie omal nie spadli z krzese, kiedy po raz pierwszy je odebrano. Analiza przeprowadzona przez uczonych z NASA w roku 1962 zdawaa sie prowadzi tylko do jednego wniosku e Ksiyc musi by pusty w rodku! W astronomii mas oblicza si na podstawie mas wzgldnych innych cia niebieskich. Jeeli tak sie rzeczy maj, jeli Ksiyc jest pusty w rodku, podobn budow moe mie rwnie Ziemia i inne planety oraz ich ksiyce, poniewa grawitacja opiera si na masach masach wzgldnych i na odlegociach. W takim razie, gdyby tylko jedno ciao byo puste, bardzo by si rnio od wszystkich innych. Pniej cz badaczy Pustej Ziemi uoya list planet i ksiycw, ktre wedug wszelkiego prawdopodobiestwa mog by puste w rodku. Po Ziemi i Ksiycu s to: Merkury, Wenus, Mars i jego ksiyc Fobos, Jowisz i jego satelita Kallisto, Saturn i, cho to tylko moliwe, dwa bardzo niedawno odkryte ksiyce Urana. MERKURY jest planet najblisz Socu i uwaa si, e ma on najbardziej wrogie yciu rodowisko ze wszystkich wiatw w naszym ukadzie sonecznym. Podobny jest do Ksiyca, ma wiele wyranie widocznych kraterw i, co znamienne, wntrze, ktre bardzo przypomina ziemskie, jak stwierdzi pewien uczony z NASA po przelocie obok Merkurego sondy Mariner 10 w 1974 roku. Dziwnie sabe pole magnetyczne Merkurego sprawia, e ma on niezwyk o obrotu. Wanie na podstawie tego faktu po raz pierwszy zaczto si zastanawia, czy planeta ta moe by pusta w rodku.

Zdjcie Merkurego wykonane przez sond Mariner 10.

107

W przeszoci astronomowie kilkakrotnie zauwayli malek jasn plamk na powierzchni Merkurego podczas jego zamienia. Dao to Raymondowi Palmerowi powd do zadania w artykule opublikowanym w periodyku The Hidden World nastpujcego pytania: Czy nie jest prawdziwe, e w tej wanie chwili otwr polarny Merkurego, utworzony jak w innych ciaach niebieskich w rezultacie ruchu wirowego, ustawia si w dokadnie takiej pozycji, by mona byo go obserwowa? Dalsz dyskusj podj po raporcie na ten sam temat zamieszczonym w kwietniowym numerze Final Frontier z 1992 roku: Pomimo temperatur, ktre mog dochodzi do ponad 444 stopni Celsjusza, badacze w kalifornijskim Institute of Technology w Pasadenie zidentyfikowali, jak sdz lodow czap (z zamarznitej wody) o rednicy ponad 290 kilometrw na biegunie pnocnym Merkurego. WENUS czsto nazywa si Siostrzan Planet Ziemi, poniewa jest nasz najblisz ssiadk odleg tylko o 41,8 miliona kilometrw. Sondy badawcze, zarwno z Rosji, jak i ze Stanw Zjednoczonych przenikny przez grub pokryw tawychm chmur, ktre zasaniaj t planet. Okazao si, e w prawie 95 procentach skadaj si one z dwutlenku wgla z niewielk domieszk dwutlenku siarki, ktry nadaje im zabarwienie zauwaono jednak lady pary wodnej. Powierzchnia Wenus to wielkie, faliste rwniny i cztery ogromne wyyny usiane aktywnymi wulkanami. Roczniki astronomiczne mwi nam, e dwukrotnie, w roku 1686 i w 1833 zauwaono na biegunach Wenus jasne wiata. Potem w 1978 roku Pionier 12 orbitujcy wok tej planety odkry dziury w jej atmosferze tu nad biegunami. Dziesi lat pniej natrafiono na jeszcze waniejszy dowd, kiedy Laboratorium Napdu Odrzutowego NASA wypucio seri radarowych zdj Wenus, a jedno z nich wyranie ukazywao otwr na biegunie pnocnym. Fotografia wywara tak wielkie wraenie na spoecznoci uczonych, e opublikowano j na okadce kwietniowego wydania miesicznika Discovery z roku 1989.

Zdjcie Wenus wykonane w ultrafiolecie przez sond Pioneer Venus Orbiter.

108

MARS, Czerwona Planeta, prawdopodobnie wzbudzi wiksze zainteresowanie ni jakikolwiek inny wiat w naszym ukadzie sonecznym, i na pewno szeroko rozpowszechnione s spekulacje o moliwoci istnienia na nim ycia. Historie o tak zwanych kanaach s czci folkloru naukowego, a ksiki takie jak Wojna wiatw H.G. Wellsa (1898) zapewniy mu wyjtkowe miejsce w fantastyce naukowej. Z powodu jego nierwnych ruchw, czap lodu na biegunach i ciemnych, niebiesko-zielonych formacji, ktre cigle si zmieniaj uwaa si, e prawdopodobiestwo, i ma puste wntrze, jest bardzo wysokie. Mars ma dzie niemal tak dugi jak Ziemia, cho jego atmosfera jest znacznie rzadsza i skada si gwnie z dwutlenku wgla. Panujce na nim temperatury nie pozwalaj na dusze istnienie wody w stanie pynnym, dlatego bezporednio z pary wodnej zamienia si ona w ld i odwrotnie. Amerykaski astronom Percival Lowell (1855-1916) pierwszy wysun przypuszczenie, e na Marsie moe istnie ycie po zaobserwowaniu przecinajcych si linii, ktre uzna za kanay. Pierwszy te snu rozwaania teoretyczne o tym, e Mars moe by pusty w rodku. Dostrzeg przez teleskop ciemne, koliste pasy, ktre pojawiy si wok biegunw podczas pewnego marsjaskiego lata, a nastpnej wiosny zauway co jeszcze dziwniejszego. Kiedy obserwowaem t planet, ujrzaem nagle dwa podobne do gwiazd punkty, ktre rozbysy porodku lodowej czapy na biegunie pnocnym. Gwiazdy, olepiajco biae na tle bardziej matowego biaego nienego ta, wieciy jasno przez kilka chwili, a potem powoli znikny. Czy mogy to by promienie wiata z centralnego soca wewntrz Marsa?

Zdjcie Marsa zrobione przez sond Viking 1.

Wspczesny pisarz SF, Martin Caidin, poinformowa te, e w ostatnich latach kilku amerykaskich i rosyjskich astronomw zauwayo bardzo jasne byski na biegunach Marsa. Ernest L. Norman, amerykaski badacz zjawisk paranormalnych, twierdzi w swojej ksice The Truth About 109

Mars (Prawda o Marsie, 1998), e planeta nie tylko jest pusta w rodku, lecz take zamieszkana przez wysoce inteligentn humanoidaln ras. Na Marsie wszystkie miasta znajduj si pod powierzchni planety. Poniewa temperatura na zewntrz jest bardzo niska a zawarto tlenu w atmosferze niewielka, w coraz mniejszym stopniu zalene s od tego rda powietrza. Przed tysicami lat Marsjanie nauczyli si otrzymywa powietrze z wody poprzez elektroliz... S spokojnym, pokojowo nastawionym ludem, ktry wyemigrowa na Marsa w statku kosmicznym z jakiej umierajcej planety i osiedli si pod wrog yciu powierzchni. FOBOS znajduje si bliej Marsa ni drugi ksiyc, w odlegoci okoo 9380 kilometrw, i wiele wskazuje na to, e rwnie on jest pusty w rodku. Ten may satelita o rednicy mniej wicej 32 kilometrw, porusza si wyjtkowo szybko, gdy okra Marsa w cigu ponad siedmiu godzin, co oznacza, e robi to dwukrotnie podczas marsjaskiego dnia. Na powierzchni tego ksiyca znajduj si liczne bruzdy szerokie na okoo 200 metrw i kilka kraterw, z ktrych najwikszy nazwano Stickney. Zdjcia Fobosa zrobione przez sond Viking pod koniec lat 70. nadaj mu dziwaczny wygld statku midzygwiezdnego krcego wiecznie po orbicie wok Marsa.

Fobos, zdjcie przekazane przez sond Mars Global Surveyor w 2003 roku.

JOWISZ jest najwiksz planet w systemie sonecznym w jego bryle mogoby si zmieci ponad tysic trzysta wiatw wielkoci Ziemi i pierwsz z czterech planet poza pasem astroidw, ktra wraz Saturnem, Uranem i Neptunem tworzy tzw. Grup Jowiszow. Znany jest ze synnej Wielkiej Czerwonej Plamy, dziwnego zjawiska tak olbrzymiego, e pomiecioby dwie Ziemie. 110

Ten tajemniczy wiat od pokole fascynowa astronomw. Jednake ku oglnemu zdumieniu, w roku 1979, kiedy Voyager 1 przelecia obok Jowisza, okazao si, e ta plama w rzeczywistoci jest wirem przeszywajcym trzy odrbne warstwy wody, wodorosiarczku amonu i amoniaku a do powierzchni planety! Dao to pocztek rozwaaniom, e Jowisz mgby by pusty w rodku, z przynajmniej jednym wejciem, znacznie lepiej widocznym ni jego odpowiedniki na Ziemi lub na innych planetach. Voyager 1 potwierdzi te, e Jowisz prawdopodobnie powsta z wirujcej chmury pyu i gazw i obecnie mona go porwna do gigantycznego wora z gazw, gwnie wodoru i helu, w wielkich skorupach grubych na tysice kilometrw. Ale to, co znajduje si w ich rodku stanowi prawdziw zagadk Jowisza.

Zdjcia Jowisza wykonane w 1979 roku przez sond Voyager 2.

KALLISTO, ksiyc Jowisza, ktry pierwszy wzbudzi moje zainteresowanie ewentualnoci istnienia innych pustych wiatw, moe by, wedug uczonych z NASA, jedynym miejscem w systemie Jowisza, na ktrym ludzie w przyszoci bd w stanie atwo wyldowa. Ten najbardziej oddalony z czterech najwikszych ksiycw Jowisza, nazwany tak przez Galileusza, ktry odkry je w roku 1610 (trzy pozostae to Io, Europa i Ganimedes) ma okoo 4827 kilometrw rednicy i, jak si uwaa, cienki lodowy paszcz i grub lodow skorup. Na powierzchni Kallisto znajduje si wicej kraterw ni na jakimkolwiek innym ksiycu lub planecie w ukadzie sonecznym, poniewa od pocztku jego istnienia bombarduj go meteoryty. Najciekawszym widokiem jest szeroki na 608 kilometrw krater w samym rodku szeregu koncentrycznych piercieni rozcigajcych si na co najmniej 1000 kilometrw we wszystkie strony. Czy moe to by otwr prowadzcy do jego wntrza? 111

Kallisto widziana przez sond Galileo.

SATURN jest jednym z cudw systemu sonecznego ze swymi charakterystycznymi piercieniami. Wisi na niebie jak wielka, wiecca kula z gromad ksiycw, leniwie okrajc Soce raz na dwadziecia dziewi ziemskich lat. Przez duszy czas mylnie sdzono, e Saturn to trzy planety i dopiero w 1659 roku duski astronom Christian Huygens okreli go jako pojedynczy wiat otoczony cienkim, paskim piercieniem, ktry nigdzie go nie dotyka. To Voyager 1 dostarczy pierwszych zrobionych z bliska zdj tego romantycznego wiata, ujawniajc, e system piercieni w rzeczywistoci skada si z trzystu piercionkw z twardego lodu i ska. Czstki te nie cz si stopniowo, jak wynikaoby z konwencjonalnej teorii, ale s rozdzielone z powodu skomplikowanych oddziaywa grawitacyjnych midzy materiaem, z ktrego skada si piercie, i szecioma z pitnastu ksiycw Saturna. Nie wiadomo, czy piercienie powstay w tym samym czasie, co planeta, czy te moe s pozostaociami jakiej komety lub planetki, ktra przeleciaa za blisko, zostaa rozerwana i rozsypaa si na orbicie. Saturn obraca si w cigu okoo dziesiciu ziemskich godzin i jest bardziej spaszczony na biegunach ni wikszo planet w ukadzie sonecznym. Skomplikowana budowa piercieni wywoaa wiele spekulacji o prawdziwej naturze tej planety. Nie zapomniano przy tym o biaych, owalnych plamach na powierzchni Saturna, ktre rwnie sfotografowaa sonda wysana przez NASA. Pasma janiejszych i ciemniejszych chmur, wskazujce na istnienie odpowiednikw ziemskich stref klimatycznych, rwnikowej i umiarkowanej, s rwnie intrygujce. Lecz to fakt, e planeta skada si z lodu, wodoru i helu z pewn domieszk pynnych ska da pocztek rozwaaniom, e ona rwnie moe by pusta w rodku.

112

Zdjcie Saturna zrobione przez Cassini 6 padziernika 2004 roku.

URAN, niebieskozielony dysk na odlegym kracu ukadu sonecznego, jest trzecim z kolei najwikszym ciaem niebieskim w Grupie Jowiszowej. Przypomina wygldem Jowisza i Saturna, ma rednic czterokrotnie wiksz od Ziemi i gst zoon z wodoru atmosfer. Uran ma te wyjtkow orbit, gdy nachylenie jego rwnika do paszczyzny orbity wynosi 98 stopni co znaczy, e najpierw zwraca w stron Soca jeden, a potem drugi biegun podczas trwajcego osiemdziesit cztery ziemskie lata obrotu wok naszej gwiazdy dziennej. Oba bieguny s widocznie spaszczone. Natomiast planeta ta obraca si bardzo szybko wok swojej osi, co pitnacie ziemskich godzin. Oczywicie rezultatem s najdziwniejsze pory roku, z dugimi okresami dnia i nocy. Na powierzchni Urana zauwaono pewn liczb ciemnych plam obok do ciemnych biegunw. Dao to pocztek spekulacjom, e jakie zaburzenia mog mie miejsce wewntrz tej planety. Dwa mae, niedawno odkryte ksiyce, oba do oddalone od Urana i jeszcze nie nazwane, zwikszyy tylko tajemniczo tej planety. Odkry je w kwietniu 1998 roku zesp astronomw pod kierownictwem doktora Bretta Gladmana z University of Toronto, uywajc kamer zamontowanych na czterometrowym teleskopie w obserwatorium w Palomar. Par t doczono do znanej wczeniej pitki ksiycw Oberona, Tytanii, Ariela, Umbriela i Mirandy. Podobno maj one rednic odpowiednio 64,3 i 128,7 kilometra i niezwyk czerwon barw. Pierwsze obserwacje tych ksiycw poprowadzone przez doktora Gladmana sugeruj, e mog one pochodzi spoza Ukadu Sonecznego, i e zostay schwytane przez przyciganie grawitacyjne Urana. Znowu podobiestwo tych dwch interesujcych ksiycw do Fobosa i Kallisto doprowadzio do rozwaa, e one rwnie mog by wydrone.

113

Uran uchwycony przez Voyager 2 pierwsz sond goszczc w tych rejonach.

Wydaje mi si teraz cakiem oczywiste, e im dalej sigamy w Kosmos, tym bardziej ronie prawdopodobiestwo, e Ziemia jest tylko jednym z wielu pustych wiatw. Przyznaj, i wikszo uczonych i astronomw z du doz sceptycyzmu patrzy na t teori. Jednak aden z nich nie zdoa przytoczy dostatecznie duo faktw, ktre by j cakowicie obaliy. Jest jeszcze jedna idea, ktra intryguje mnie tak samo, jak innych badaczy Pustej Ziemi. Chodzi o to, e poszukiwania ycia rozumnego w naszej galaktyce zwaszcza za prowadzony przez NASA program SETI jak dotd zakoczyy si niepowodzeniem mimo wielu eksperymentw naukowych, w tym wysaniu daleko w Kosmos kilkunastu sond midzyplanetarnych. Mimo to wci jestemy przekonani, e nie jestemy, nie moemy by sami we Wszechwiecie. A moe po prostu patrzymy w niewaciwe miejsce? Czy moliwe, e Ziemia to jedyna planeta, na ktrej ycie istnieje na zewntrz? Czy moe gdzie indziej w naszej galaktyce istoty rozumne wolay zamieszka wewntrz swoich wiatw, chronione przed nieprzyjaznym rodowiskiem lub zagraajcym z przestrzeni kosmicznej niebezpieczestwem w postaci meteorytw i komet, ktre mog w wyniku zderzenia zniszczy cae populacje? Nawet jeli zamieszkujemy wiat, pozwalajcy yciu kwitn na swojej powierzchni, czy moemy naprawd by pewni, e jest to norm? Wszyscy si zgadzaj, e pierwszym warunkiem istnienia ycia jest soce i jeli powstao ono we wntrzu rodzcej si wanie planety, problem ten bdzie rozwizany w poowie. A jeli soce to jest odpowiednio proporcjonalne do wielkoci podziemnego wiata, ktry ogrzewa i owietla, i nie musi wysya swych promieni przez olbrzymi kosmiczn pustk jak nasza gwiazda dzienna, 114

czy nie oznacza to usunicia pozostaych trudnoci? Jak wykazaem w tej ksice, koncepcja raju znajdujcego si gdzie we wntrzu Ziemi bya od niepamitnych czasw integraln czci mitw, folkloru i religii i mona to wszystko wyjani w racjonalny sposb. Jednym z najwikszych wyzwa, przed ktrymi stanie ludzko, musi by ostateczne rozwizanie zagadki: czy cay nowy wiat czeka na nas od wiekw, nie w dalekich przestworzach Kosmosu, lecz pod naszymi stopami?

115

Epilog

W czerwcu 1998 roku rozsiana na caym wiecie grupa uczonych ogosia rozpoczcie wsplnego projektu DEOS (Deep Earth Observations from the Sea Floor Obserwacje gbin Ziemi z dna morskiego), by przenikn gboko pod powierzchni naszej planety w poszukiwaniu nowych form ycia i odpowiedzi na niektre z najtrwalszych tajemnic geologicznych. W projekcie tym zostanie wykorzystana oglnowiatowa sie satelitarna w poczeniu z szeregiem obserwatoriw i detektorw na dnie mrz i oceanw, ktre po raz pierwszy zajrz pod skorup ziemsk. Zesp ten ma nadziej, e z pomoc dwikw i fal elektromagnetycznych, zdolnych przenika nasz planet, dowie si dokadnie, co znajduje si w gbi Ziemi. Jeden z kierownikw tego zespou, John Orcutt, profesor geofizyki na University of California, powiedzia, e ma nadziej, i projekt DEOS zrobi dla geologw to, co teleskop Hubblea wanie czyni dla astronomw da im bezprecedensow moliwo zajrzenia w nieodkryte dotd rejony. Od dawna potrzebowalimy systemu takiego jak teleskop Hubblea, powiedzia Orcutt, ale po to, by patrze w gb, a nie na zewntrz. Ta sie bdzie niezwykle wana dla nauk o Ziemi i doprowadzi do nowych odkry. Inny wybitny uczony, profesor Bob Detrick z Woods Hole Oceanographic Institution w Massachusetts, doda jeszcze bardziej znaczco: Projekt ten umoliwi nam wyobraenie sobie wntrza Ziemi z jeszcze wiksz precyzj i klarownoci oraz poznanie jego wpywu na ruchy kontynentw, pochodzenie wulkanw i, na lokaln skal, na procesy powodujce trzsienia ziemi. Uczeni maj nadziej, e na jeszcze wikszej gbinie DEOS da dokadny obraz rodka Ziemi. Jest to co, nad czym ludzie zastanawiali si od wiekw, doda Jeremy Bloxham, profesor geofizyki na Harvard University i inny wany czonek tego zespou. Myl, e obserwatoria na dnie mrz pomog nam w rozwizaniu tego skomplikowanego problemu. Czy liczca sobie 2000 lat przepowiednia z Ameryki Poudniowej niebawem si sprawdzi?

116

Bibliografia

Berlitz Charles, Trjkt bermudzki, d 1993 Berlitz Charles, Worlds of Strange Phenomena, Wynwood Press 1990 Bernard Raymond, The Hollow Earth, Health Research 1960 Brennan J. H., Occult Reich, Futura Publications 1974 Byrd Richard E., Little America, Putnam 1931 Charroux Robert, Dziedzictwo bogw, d 1994 Charroux Robert, Ksiga jego ksig, Amber, Warszawa 1998 Charroux Robert, Ksiga zdradzonych tajemnic, d 1994 Charroux Robert, Sto tysicy lat nieznanej historii czowieka, d 1994 Drake W. Raymond, Gods and Spacemen in the Ancient West, Sphere Books 1974 Drake W. Raymond, Gods and Spacemen in Greece and Rome, Sphere Books 1976 Fitch Theodore, Our Paradise Inside the Earth, wyd. przez autora 1987 Gardner Marshall B., A Journey to the Earth s Interior, Aurora 1913 Gardner Martin, Pseudonauka i pseudouczeni, Warszawa 1966 Giannini F. A., World Beyond the Poles, Health Research 1959 King Francis, Satan and the Svastika, Mayflower Books 1976 Kolosimo Peter, Not of this World, Sowenir Press 1970 Michell John i Rickard Robert J., Phenomena, Thames & Hudson 1977 Nansen Firdtjod, In Northern Mists, Constable & Co 1911 Norman Ernest L., The Truth About Mars, Unarius 1998 Norman Erie, This Hollow Earth, Lancer Books 1972 Norman Erie, Gods, Demons and Space Chariots, Lancer Books 1970 Pauwels Louis i Bergier Jacques, The Morning of the Magicians, Gibbs & Phillips 1963 Pennick Nigel, Hitler s Secret Sciences, Neville Spearman 1981 Reed William, The Phantom of the Poles, Walter S. Rockey Co. 1906 Sanderson Ivan T., Invisible Residents, World Publishing Co. 1970 Sayce A. M., Records of the Past, Doubleday 1923 Steiger Brad, Worlds Before Our Own, Star Books 1980 Tarde Gabriel, Underground Man, Duckworth & Co. 1905 Trench Brinsley Le Poer, Operation Earth, Neville Spearman 1969 Trench Brinsley Le Poer, The Eternal Subject, Sowenir Press 1973 Trench Brinsley Le Poer, Secret of the Ages, Sowenir Press 1974 Valle Jacques, Anatomy of a Phenomenon, Neville Spearman 1966 Verne Juliusz, Podr do wntrza Ziemi, Pozna 1990 Warren William F., Paradise Found, New Worlds 1953 Wilkins Harold T., Flying Saucers on the Moon, Peter Owen 1954 Wright S. Fowler, The World Below, Books for Today 1929

117