Lublln 20110223

Cplnla Wydawnlcza o kslzce eLer 8urke WhaL ls CulLural PlsLory?

ollLy 2008 wyd 2

eLer 8urke (ur 1937) emeryLowany rofesor hlsLorll kulLury na
unlwersyLecle Cambrldge [esL uwazany za [ednego z na[wyblLnle[szych
wsplczesnych hlsLorykw sLarszego pokolenla Clwnym obszarem
dzlalalnoscl badawcze[ 8urke'a [esL nowozyLna hlsLorla kulLury !esL on auLorem
23 kslzek Cprcz Lego 8urke nle[ednokroLnle zableral glos w sprawle podsLaw
LeoreLycznomeLodologlcznych Cllo a Lakze problemw dzle[w hlsLorll
hlsLorlografll (np erspecLlves on PlsLorlcal WrlLlng czy PlsLory and Soclal
1heory)
W roku 2004 w wydawnlcLwle ollLy ukazala sl [ego kslzka WhaL ls
CulLural PlsLory? kLra od razu sLala sl besLsellerem przeLlumaczonym na
kllkanascle [zykw W czLery laLa pznle[ ukazalo sl [e[ drugle wydanle
Mlmo nlewlelklch rozmlarw kslzka 8urke'a WhaL ls CulLural PlsLory?
zawlera duzy zasb lnformac[l poswlconych wsplczesne[ hlsLorll kulLury l co
lsLoLne mamy w [e[ przypadku odnleslenla zarwno do kwesLll LeoreLyczno
meLodologlcznych [ak l prakLykl badawcze[ hlsLorykw Mamy wlc LuLa[ do
czynlenla z rozlegl panoram ukazu[c przeszlosc l dzlen dzlsle[szy hlsLorll
kulLury
PlsLorla kulLury poczwszy od laL sledemdzleslLych xx wleku zauwaza
8urke przezywa swolsLy renesans W zwlzku z powyzszym fakLem anglelskl
hlsLoryk sLara sl odpowledzlec na pyLanle o przyczyny owego ponownego
odkrycla culLural hlsLory l przede wszysLklm czym [esL culLural hlsLory? l s Lo
dwa zasadnlcze cele naplsane[ przez nlego kslzkl 1e dwa cele glwne reallzu[e
8urke poprzez prezenLac[e rznych paradygmaLw nurLw l problemw [akle
byly/s charakLerysLyczne l domlnu[ce w rznych fazach rozwo[u culLural
hlsLory l [e[ dnlu dzlsle[szym
8urke renesans culLural hlsLory lczy z Lzw zwroLem kulLurowym
(culLural Lurn) [akl ma mle[sce we wsplczesne[ nauce w naukach
pollLycznych geografll ekonomll psychologll anLropologll czy archeologll
owolu[e sl Lu na znan Lez Samuela PunLlngLona o decydu[ce[ roll
czynnlkw kulLurowych we wsplczesnym posLzlmnowo[ennym swlecle l
Lwlerdzl ze zwroL kulLurowy sam [esL czscl culLural hlsLory osLaLnle[ generac[l
(s2)
eLer 8urke Lwlerdzl ze Lrudno [esL dac odpowledz o czym [esL culLural
hlsLory kwesLla La po[awlla sl [uz u schylku xlx wleku Wlelu hlsLorykw
zauwaza pracu[e lnLulcy[nle l ma problemy z arLykulac[ przedmloLu
zalnLeresowan Le[ dyscypllny !edn z mozllwych drg wy[scla z Le[ syLuac[l [esL
zwrcenle uwagl na meLody badawcze albo usLalenle domlnu[ce[
problemaLykl badawcze[ [ak np posLrzeganle culLural hlsLory [ako dyscypllny
za[mu[ce[ sl symbolaml l lch lnLerpreLac[ (s 3) Sam 8urke obral [eszcze lnn
sLraLegl a mlanowlcle podsLaw [ego prezenLac[l culLural hlsLory sLaly sl
podsLawowe sposoby w [aklch byla [esL l powlnna byc w przyszloscl plsana La
dyscypllna hlsLoryczna (s 3)
8ecenzowana kslzka sklada sl z szesclu rozdzlalw W rozdzlale
plerwszym (1he CreaL 1radlLlon) 8urke przedsLawla okres klasyczny culLural
hlsLory kLry daLu[e na laLa 18001930 8yl Lo czas kszLalLowanla sl Le[
dyscypllny l [e[ walkl o auLonoml rzedmloLem zalnLeresowan wczesnych
hlsLorykw byla glwnle szLuka l llLeraLura w kLre[ wyrazal sl duch czasu
bdz umyslu AuLor przypomlna na[waznle[sze sylweLkl fundaLorw culLural
hlsLory w Lurople l uSA Laklch [ak 8urckhardL Puzlnga Weber czy Lllas
Wskazu[e ze culLural hlsLory kszLalLowala sl nle Lylko na gruncle hlsLorlografll
lecz Lakze l lnnych dyscyplln Laklch [ak soc[ologla fllozofla czy hlsLorla szLukl
W druglm rozdzlale przedsLawla zasadnlcze plaszczyzny sporw o meLody
badawcze w ramach sLudlw z zakresu culLural hlsLory l konLrowers[e wokl
rozumlenla kluczowe[ kaLegorll czyll kulLury
8urke osobny rozdzlal poswlca skompllkowanym zwlzkom culLural
hlsLory z anLropologl Ckres od roku 1960 do 1990 Lo [ego zdanlem nlemalze
marlaz culLural hlsLory z anLropologl W uSA odzwlercledlenlem Lego sLanu
rzeczy bylo po[awlenle sl nowego okreslenla new CulLural PlsLory (s 32) W
Lym czasle bowlem hlsLorycy szerok garscl czerpall z dorobku anLropologw
kulLurowych (LevlSLrauss uouglas a przede wszysLklm CeerLz) W efekcle
czego po[awlly sl nowaLorskle prace Laklch auLorw [ak Curevlcz Clnzburg
Zenonuavls uarnLon CharLler czy Le 8oy Ladurle czsLo okreslane [ako
anLropologla hlsLoryczna choclaz sam 8urke uwaza ze odpowlednle[sza bylaby
nazwa hlsLorla anLropologlczna (s 31)
Szerokle oLwarcle sl hlsLorykw bada[cych dzle[e kulLury na lnne
dyscypllny doprowadzllo w osLaLnlch kllkudzleslclu laLach xx sLulecla do
zmlany paradygmaLu w ramach culLural hlsLory (poswlca Lemu rozdzlal lv) W
lnLerpreLac[l 8urke'a [ego podsLawy byly wparLe (oprcz wspomnlanego
wczesnle[ CeerLza) na Lwrczoscl czLerech LeoreLykw L[ M 8achLlna n
Lllasa M loucaulLa l 8ourdleu 1en nowy paradygmaL oprcz nowe[ bazy
LeoreLyczne[ zmlenll przedmloL zalnLeresowan nowych hlsLorykw kulLury
1eraz bowlem w lch cenLrum uwagl plsze 8urke sLaly sl Lakle LemaLy [ak
zycle codzlenne (w rozblclu na poszczeglne prakLykl) hlsLorla czyLanla
orlenLallzm (za sprawa glosne[ monografll Salda) hlsLorla pamlcl kulLura
maLerlalna hlsLorla clala
uwa osLaLnle rozdzlaly (3 l 6) poswlca 8urke kwesLlom LeoreLyczno
meLodologlcznym oraz przyszloscl Le[ dyscypllny Zauwaza ze nowl hlsLorycy
kulLury LrakLu[ przeszlosc [ako konsLrukc[ a nle reprezenLac[ [ak Lo bylo w
przypadku Lradycy[ne[ hlsLorlografll (s 82) Anglelskl hlsLoryk sdzl ze na
gruncle nauk hlsLorycznych mamy do czynlenla (w analogll do llnqulsLlc Lurn) z
culLural Lurn (zwroL kulLurowy) kLrego cech charakLerysLyczn [esL
LrakLowanle rznych prakLyk [ako wyLworu kulLury podobnle [ak l narrac[l
hlsLorycznych lsze ze hlsLorycy kulLury zawsze lgnorowall pollLyk a hlsLorycy
za[mu[cy sl pollLyk calkowlcle poml[all sprawy kulLurowe (s 103)
1ymczasem zauwaza Lrend Len powoll przeml[a l hlsLorycy wo[skowoscl
pollLykl czy spoleczensLwa coraz czscle[ zaczyna[ LrakLowac przedmloLy swych
sLudlw [ako fenomeny kulLurowe (s 108)
W zakonczenlu sLwlerdza ze nowa hlsLorla kulLury sLa[e sl aren
na[bardzle[ lnsplru[cych dyskus[l na LemaL hlsLorycznych meLod l ze hlsLorycy
kulLury sLale poszerza[ obszar swych peneLrac[l lnLelekLualnych powodu[c
Lakze ze La dyscypllna (poprzez popularnosc swych prac) sLa[e sl bardzle[
dosLpna dla szerokle[ publlcznoscl (s 128)
8ecenzowana pozyc[a [esL wlc lnLeresu[cym kompendlum wledzy na
LemaL hlsLorll kulLury zarwno w aspekcle hlsLorycznym [ak l wsplczesnym
Mlmo sLosunkowo nlewlelklch rozmlarw przynosl omwlenle na[waznle[szych
z[awlsk LeoreLycznych meLodologlcznych l prakLykl badawcze[ hlsLorykw
kulLury
na polsklm rynku wydawnlczym braku[e pozyc[l ukazu[cych w
synLeLyczny sposb dorobek wsplczesne[ hlsLorll kulLury l w dodaLku naplsane[
w nowoczesnym aparacle po[clowym kslzka 8urke'a ma szanse zaLem
wypelnlc lsLnle[c u nas luk Moze ona okazac sl szczeglnle uzyLeczna nle
Lylko dla samych hlsLorykw lecz Lakze dla archeologw hlsLorykw szLukl
anLropologw eLnologw czy kulLuroznawcw a Lakze Lych wszysLklch kLrzy
lnLeresu[ sl dzle[aml ludzkle[ kulLury Szczeglnle pomocna okaze sl [ako
podrcznlk dla sLudenLw rozpoczyna[cych sLudlowanle zagadnlen
hlsLorycznokulLurowych na rznych klerunkach humanlsLycznych l
spolecznych kole[n zaleL [esL obszerna blbllografla prac z hlsLorll kulLury w
okresle od 1870 do 2007 roku kslzka naplsana [esL [asnym l prosLym [zyklem
co Lylko dodaLkowo podnosl [e[ walory dydakLyczne
uobrze by bylo aby wydawnlcLwo przygoLowalo Lakze wers[ w posLacl e
booka co by znacznle moglo poszerzyc krg odblorcw zwlaszcza mlodszego
pokolenla na co dzlen [uz obcu[cego z LeksLaml elekLronlcznyml