Nie Karm Ręki Która Cię Kąsa

TO TWO­JA WINA, TO TWO­JA WINA, TO TWO­JA WINA!

Na­uczy­ciel od bio­lo­gii po­wie­dział nam kie­dyś na lek­cji, że eko­lo­gia to nie tyl­ko Gre­en­pe­ace i zie­lo­ne list­ki. Wszy­scy zro­bi­li­śmy wiel­kie oczy. Prze­cież do tego spro­wa­dza się „eko­lo­gicz­ność" sa­mo­cho­du, któ­ry mało pali, czy po­dat­ku od wy­dy­cha­nia po­wie­trza.

Oka­za­ło się, że nie tyl­ko. Po­noć zaj­mo­wa­nie się śmie­cia­mi w le­sie ma tak na­praw­dę nie­wie­le wspól­ne­go z eko­lo­gią-na­uką, a zaj­mo­wa­nie się zmia­na­mi kli­ma­tu w ogó­le nie stoi na tej sa­mej pół­ce. Praw­dzi­wa eko­lo­gia to struk­tu­ra przy­ro­dy, eko­no­mi­ka na­tu­ry, ja­kieś bio­my, od­dzia­ły­wa­nia mię­dzy­ga­tun­ko­we… Na­wet już nie pa­mię­tam, co do­kład­nie po­wie­dział mój bio­log, kie­dy po­pro­si­li­śmy go o to, by wy­mie­nił rze­czy, ja­ki­mi się praw­dzi­wa eko­lo­gia zaj­mu­je. Pew­nie pa­mię­ta­łem to do pierw­sze­go dzwon­ka po kla­sów­ce. Po­tem mu­sie­li­śmy wró­cić do tego, co świat na ze­wnątrz szko­ły uwa­żał za eko­lo­gię. A w tym świe­cie czło­wiek jest „eko­lo­gicz­ny, je­śli uży­wa pa­pie­ro­wych sia­tek; sa­mo­chód, gdy kon­ku­ren­cyj­ność wy­mu­si­ła na pro­du­cen­tach więk­szą efek­tyw­ność pa­li­wo­wą; książ­ka jest eko­lo­gicz­na, gdy jest w for­ma­cie cy­fro­wym. Nie­ste­ty bę­dzie­my mu­sie­li uży­wać tej ter­mi­no­lo­gii i tu­taj. Ta na­zwa zro­bi­ła ka­rie­rę. I to ka­rie­rę ryn­ko­wą. Chcesz sprze­dać tok­sycz­ne od­pa­dy? Przy­klej do becz­ki sło­wo „eko w do­wol­nym wi­docz­nym miej­scu. Sprze­da­jesz sa­mo­cho­dy, któ­re uwal­nia­ją z rur naj­gor­sze moż­li­we za­nie­czysz­cze­nia? Pro­muj mo­del sa­mo­cho­du zie­lo­nym list­kiem i na­pisz szcze­rze, ile tru­ci­zny wy­pusz­cza on na mi­nu­tę. Nie ściem­niaj, lu­dzi prze­ko­nał zie­lo­ny li­stek i parę liczb, któ­re ro­bią wra­że­nie. Nikt z prze­chod­niów nie ma wie­dzy wy­ma­ga­nej do po­praw­nej in­ter­pre­ta­cji cy­fe­rek. Ktoś Cię wpraw­dzie ob­sma­ru­je w ga­ze­cie bran­żo­wej, ale… Ty już sprze­da­łeś swo­ją par­tię, więc co za róż­ni­ca.

W dzi­siej­szym po­pu­lar­nym uję­ciu „eko­lo­gia" to w za­sa­dzie dwie bran­że - po­bie­ra­nie pie­nię­dzy pod pre­tek­stem kon­ser­wo­wa­nia kli­ma­tu oraz wal­ka o pra­wa zwie­rząt.

W au­dy­cji spo­ro miej­sca po­świę­ci­li­śmy roz­wa­ża­niom na te­mat tzw. „glo­bal­ne­go ocie­ple­nia", gdzie co­raz to nowa gru­pa na­ukow­ców od­kry­wa­ła, że albo jest ono mniej groź­ne, albo nie­groź­ne cał­ko­wi­cie, nie na­stą­pi tak szyb­ko albo też że go nie ma, a je­śli na­wet ist­nie­je, to nie jest dzie­łem czło­wie­ka. Te re­we­la­cje czę­sto pod­pi­sy­wa­ne były na­zwa­mi zna­nych uni­wer­sy­te­tów i ośrod­ków ba­daw­czych. Tym­cza­sem me­dia głów­no­źró­dla­ne, [r]apor­tu­ją­ce te­ma­ty po­ru­sza­ne na kli­ma­tycz­nych szczy­tach i zjaz­dach po­li­ty­ków, wal­czą­cych za wszel­ką cenę (za każ­de, byle duże pie­nią­dze) z kli­ma­tem, za­zwy­czaj nie chcą wy­ła­my­wać się z li­nii i po­dob­ne sen­sa­cje okra­sza­ją ko­men­ta­rza­mi typu „prze­jaw upar­te­go ist­nie­nia ma­le­ją­cej gru­py scep­ty­ków", lub "ode­zwa lob­by naf­to­wych po­ten­ta­tów".

W koń­cu, NA­UKA JEST PEW­NA. The scien­ce is set­tled.

To czło­wiek jest od­po­wie­dzial­ny za zmia­ny kli­ma­tu,

jego ro­sną­ca po­pu­la­cja pro­du­ku­je od­pa­dy i

wy­sy­sa z zie­mi ży­cio­daj­ne soki,

mia­sta są prze­lud­nio­ne,

elek­trycz­ne sa­mo­cho­dy nie za­tru­wa­ją śro­do­wi­ska,

Bush i inni ka­pi­ta­li­ści dyk­tu­ją świa­tu ceny ropy i

dla­te­go nie chcą, byś jeź­dził sa­mo­cho­dem na ba­te­rię,

a uży­wa­nie sa­mo­cho­du na ben­zy­nę po­wo­du­je efekt cie­plar­nia­ny,

ni­g­dy nie było tak cie­pło jak obec­nie,

tyl­ko idio­ci tego nie ro­zu­mie­ją,

zde­cy­do­wa­na więk­szość na­ukow­ców po­twier­dza,

mo­rza się za­kwa­sza­ją, ma­le­ją zbio­ry plo­nów, ro­śnie po­ziom oce­anu,

je­śli tego nie ro­zu­miesz to je­steś na to za głu­pi i

ktoś po­wi­nien za­de­cy­do­wać za cie­bie,

prze­cież Ama­zon­ka jest wy­ci­na­na przez wiel­kie kon­cer­ny i

giną dzi­kie ple­mio­na,

na któ­re nie moż­na mó­wić że są dzi­kie bo to nie ład­nie i

świat po­zba­wia się jego zie­lo­nych płuc,

mi­sie po­lar­ne są po­tul­ne i ra­do­sne,

a może i parę branż go­spo­dar­ki pad­nie, ale

przy­naj­mniej na­sze dzie­ci nie usma­żą się na ato­mo­wej pu­sty­ni.

Aha, jesz­cze jed­no.

Al Gore ma do­bre in­ten­cje,

od za­wsze wal­czył o śro­do­wi­sko i nie jest żad­nym ka­pi­ta­li­stą

(nie robi tego dla zy­sku).

Po­wyż­sza ram­ka za­wie­ra ty­po­we ele­men­ty sracz­ki umy­sło­wej prze­cięt­ne­go po­stę­pa­ka. Pró­ba za­prze­cze­nia któ­rej­kol­wiek z tych tez spo­tka się z oskar­że­nia­mi o brak wraż­li­wo­ści spo­łecz­nej, ne­go­wa­nie osią­gnięć na­uki, w skraj­nych przy­pad­kach na­wet fa­szyzm¹. Na każ­dą z tych li­ni­jek po­ja­wia­ją się oczy­wi­ście kontr­ar­gu­men­ty na­uko­we, za­rów­no w ga­ze­tach du­że­go jak i mniej­sze­go for­ma­tu. Może to być uzna­ny SCIEN­CE - wów­czas ma­in­stre­amo­wy nurt mil­czy, a o spra­wie in­for­mu­je Fox News i Glenn Beck. Może to być ja­kiś bru­ko­wy krzy­kacz - wte­dy Piotr Kraś­ko i To­masz Lis uży­wa­ją ar­gu­men­tu, że kli­ma­to-scep­ty­zycm to do­me­na bru­kow­ców. Osta­tecz­nie, przy oka­zji dnia zie­mi, czy pod­czas zjaz­du kli­ma­tycz­ne­go, każ­dy po­li­tyk bę­dzie za­pew­niał o swej eko wraż­li­wo­ści.

Na­wet je­śli lu­do­żer­ka gło­su­je ma­so­wo na po­li­ty­ków wy­cie­ra­ją­cych so­bie usta eko-fra­ze­sa­mi, to pod­świa­do­mie czu­je, że jest to ele­ment gry o kasę. „Ty­po­wy po­dat­nik", za­py­ta­ny o jego po­gląd na te­mat zmian kli­ma­tycz­nych, coś tam wy­du­ka, po­wtó­rzy ja­kiś slo­gan, a je­śli po chwi­li się za­sta­no­wi, naj­praw­do­po­dob­niej po­wie coś w sty­lu „może i z kli­ma­tem nie jest tak ró­żo­wo, ale na­sza kla­sa po­li­tycz­na i tak tego pro­ble­mu nie za­ła­twi".

Oczy­wi­ście py­ta­nie mas o opi­nię to naj­gor­szy po­mysł, je­śli chce się znać od­po­wiedź na ja­kie­kol­wiek py­ta­nie. Je­że­li jed­nak w pla­nie jest trzy­ma­nie pod­da­ne­go na smy­czy, tre­so­wa­nie w po­słu­szeń­stwie au­to­ry­te­tów, to na­le­ży wy­py­ty­wać go wciąż o rze­czy, na któ­rych nie ma pra­wa się znać. Uznaw­szy w koń­cu, że jest idio­tą, po­zwo­li pro­wa­dzić się mą­drzej­szym. Igno­ran­cja wy­bor­cy jest pa­li­wem po­li­ty­ka.

W re­żi­mach ko­mu­ni­stycz­nych każ­dy pro­blem, jaki przy­da­rza się go­spo­dar­ce, jest ofi­cjal­nie wy­ni­kiem dzia­ła­nia sił ze­wnętrz­nych - wro­gów ludz­ko­ści i po­stę­pu. Ci spi­sku­ją­cy w za­dy­mio­nych po­ko­jach zło­dzie­je nie za­sną, je­śli da­ne­go dnia nie uknu­ją no­wej me­to­dy po­mniej­sze­nia szczę­ścia ludz­ko­ści. Na­wet w kra­ju tak do­sko­na­łym jak so­cja­li­stycz­ny, mo­że­my ich spo­tkać w nie­spo­dzie­wa­nych miej­scach: to oni cho­wa­ją to­war pod ladę, by nie po­dzie­lić się z lu­dem. Oni zbu­rzy­li młyn i pod­pa­li­li tra­wę. Spe­ku­lu­ją ce­na­mi mię­sa, roz­rzu­ca­ją ston­kę i krad­ną me­cha­ni­kom śrub­ki. Nie mogą wy­trzy­mać, że ludz­kość dąży do peł­ni szczę­ścia. Boli ich, że so­cja­lizm dzia­ła.

Jed­nak­że so­cja­lizm - wbrew temu co gło­si pro­pa­gan­da - ku­ła­ków i spe­ku­lan­tów po­trze­bu­je jak po­wie­trza. Nie tyl­ko dla­te­go, że to pry­wa­cia­rze i sza­ra stre­fa naj­czę­ściej utrzy­mu­ją wszel­kie inne izmy przy ży­ciu. Ku­łak jest po­trzeb­ny, bo chłop pro­sty nie zro­zu­mie ma­kro­eko­no­mii. Pro­sty chłop, nie wi­dząc po­łą­cze­nia mię­dzy kon­tra­ban­dą por­ce­la­ny a wzro­stem cen cu­kru, po­tra­fi tyl­ko po­wta­rzać za dzien­ni­kiem te­le­wi­zyj­nym, że „sys­tem dzia­ła, tyl­ko ci spe­ku­lan­ci wszyst­ko psu­ją". Ku­łak pod­pa­lił łan zbo­ża, więc wia­do­mo na kogo zgo­nić winę za pod­wyż­kę cen mąki. Spe­ku­lant scho­wał w po­dusz­ce pie­nią­dze - wia­do­mo skąd bie­da. Łasy na fo­rint pry­wa­ciarz sprze­da­je za gra­ni­cą śru­bo­krę­ty, apa­ra­ty Ze­nit i por­ce­la­nę - i już chło­pu jest jak wy­tłu­ma­czyć chwi­lo­we bra­ki w za­opa­trze­niu. War­to za­uwa­żyć, że w go­spo­dar­ce wol­no­ryn­ko­wej ta­kie po­ję­cia jak ku­łak, pry­wa­ciarz, czy han­dlarz łań­cusz­ko­wy nie wy­stę­pu­ją.

Dzi­siej­sza eko­lo­gia dla le­min­gów to wła­śnie wczo­raj­sza eko­no­mia dla pe­ge­erow­skich chło­pów. Prze­ło­że­nie jest mniej wię­cej ta­kie, jak po­mię­dzy wpły­wem „czy­nów spo­łecz­nych na po­ziom ży­cia w jed­nym sys­te­mie, a wpły­wem „go­dzin dla zie­mi, „cap and tra­de" i in­nych bu­bli na po­ziom ja­ko­ści śro­do­wi­ska w dru­gim.

Tak jak po­grą­że­ni w igno­ran­cji eko­no­micz­nej lu­dzie wie­rzą w so­cja­lizm, tak lu­dzie, któ­rzy nie zna­ją się na się geo­lo­gii, geo­de­zji, geo­gra­fii, bio­lo­gii, fi­zy­ce, che­mii i astro­no­mii jed­no­cze­śnie, wie­rzą w to, że je­śli tyl­ko ogra­ni­czą wy­dy­cha­nie, to po­wstrzy­ma­ją top­nie­nie lodu na bie­gu­nie. I nie moż­na ich za to wi­nić. Dzi­siej­szy mło­dy, wy­kształ­co­ny, z wiel­kiej pły­ty, ab­sol­went no­wo­cze­sne­go kie­run­ku (jak np: zni­ko­mi­sty­ka, czy ni­cze­go­lo­gia), nie ro­zu­mie­jąc ar­gu­men­tów urzę­do­wych eko­lo­gów, po­wta­rza roz­sie­wa­ne przez nich mity. Usły­szał w fil­mie, jak eko­log Leo Di Ca­prio mówi, że jest za cie­pło - to trze­ba wal­czyć i wspie­rać wszyst­kie ini­cja­ty­wy wal­ki z cie­płem.

Z pew­no­ścią ci, któ­rzy zga­dza­ją się z Di Ca­prio, mają do­bre in­ten­cje. Je­śli za­py­ta­my ko­goś, kto wła­śnie ku­pił Nis­sa­na Leaf, ja­kie były po­wo­dy za­ku­pu, za­cznie od swe­go po­świę­ce­nia na rzecz czy­stej pla­ne­ty. Po­dob­nie jak każ­dy, kto se­gre­gu­je od­pa­dy i ku­pu­je głów­nie pro­duk­ty z zie­lo­ny­mi list­ka­mi i z pre­fik­sem „eco" w na­zwie. Czy coś w tym złe­go, że lu­dziom za­le­ży? Czy kie­ru­ją się zły­mi in­ten­cja­mi? Ab­so­lut­nie nie. Py­ta­nie tyl­ko, jak te in­ten­cje są tu­ne­lo­wa­ne - kto nimi za­rzą­dza, kto je na­krę­ca, a kie­dy trze­ba - wy­ci­sza. Sama chęć ży­cia w czy­stym śro­do­wi­sku i dzia­ła­nie na rzecz jego ja­ko­ści są nie­za­prze­czal­ny­mi wa­lo­ra­mi. Jed­nak emo­cja nie po­win­na prze­sła­niać roz­sąd­ku. A im bar­dziej nam na czymś za­le­ży, tym więk­szą wni­kli­wość po­win­ni­śmy an­ga­żo­wać w upew­nie­nie się, czy pod emo­cjo­nal­nym ape­lem nie kry­je się skok na kasę, szan­taż, ko­lej­na bań­ka spe­ku­la­cyj­na. To świet­nie, że lu­dzie chcą dzia­łać. Py­ta­nie tyl­ko, czy chcą szu­kać.

Nikt nie ma za­mia­ru uspra­wie­dli­wiać idio­tów wy­wo­żą­cych do lasu śmie­ci i ze­psu­te lo­dów­ki. Wie­dząc, że książ­ka ta tra­fi oprócz słu­cha­czy pod­ca­stu tak­że do wie­lu no­wych osób, po­zwo­lę so­bie za­zna­czyć, że moja kry­ty­ka obec­nej „eko­lo­gicz­no­ści nie wy­ni­ka z przy­ję­tej plat­for­my po­li­tycz­nej, nie jest echem mantr po­wta­rza­nych przez lob­by ole­jo­we, rze­pa­ko­we, wia­tro­we. Za­ufa­nia nie mam za­rów­no do po­li­ty­ków le­wi­cy jak i pra­wi­cy, a i w tych po­je­dyn­czych po­li­ty­kach, któ­rym ki­bi­cu­ję, nie po­kła­dam wia­ry w moc spraw­czą zmian. Mó­wiąc szcze­rze, je­śli glo­bal­ne ocie­ple­nie ist­nie­je i za­gra­ża nam przez to ar­ma­ge­don, to fak­tycz­nie prze­rą­ba­ne. Je­śli na pew­no chce­my się ura­to­wać i wie­my jak to uczy­nić, to cze­kam na pro­po­zy­cje. Je­śli Di Ca­prio ma ra­cję, je­śli Gore ma ra­cję, to po­pro­szę o kon­kret. Póki co, nie spo­tka­łem się z żad­nym. A szu­ka­łem uczci­wie. Póki co Di Ca­prio gło­si, że bę­dzie la­tał do­oko­ła świa­ta swo­im pry­wat­nym od­rzu­tow­cem, by gdzie się da prze­ko­ny­wać o po­trze­bie ogra­ni­cza­nia emi­sji CO2, a je­dy­ne „kon­kre­ty, ja­kie zna­la­złem, koń­czy­ły się nu­me­ra­mi kont i brzmia­ły mniej wię­cej tak: HEJ! NIE SIEDŹ TAK BEZ­CZYN­NIE. PLA­NE­TA GI­NIE. WY­ŚLIJ NAM KASĘ!

Osta­tecz­nie nie cho­dzi tu tyle o mi­łość do pla­ne­ty, co o - jak­kol­wiek nie­wia­ry­god­nie to brzmi - mi­łość do re­gu­la­cji wszyst­kich aspek­tów ludz­kiej dzia­łal­no­ści, wzmac­nia­nej gi­gan­tycz­ną kasą oraz wła­dzą, jaka się z tym wią­że.

Nic dziw­ne­go, że za „eko­lo­gię" wzię­li się ma­so­wo po­li­ty­cy od­zy­ska­ni z daw­nych władz, choć przy­znać trze­ba, że Gor­ba­czow brzmiał bar­dziej prze­ko­nu­ją­co w roli obroń­cy muru ber­liń­skie­go, niż pa­kie­tu z Kio­to.

Dzi­siej­szy mło­dy wy­kształ­co­ny nie przyj­mu­je do wia­do­mo­ści, że sa­mo­chód elek­trycz­ny po­tra­fi być bar­dziej szko­dli­wy dla śro­do­wi­ska, niż sta­ra sko­da jego pana od fi­zy­ki. Fakt, że nowy LEAF nie wy­da­la od­pa­dów w mie­ście to plus dla miesz­kań­ców mia­sta, ale pod­li­cze­nie kosz­tów ener­gii, za­nie­czysz­czeń wy­da­la­nych w miej­scu pro­duk­cji po­trzeb­nej ener­gii, jej źró­dła i jej ilo­ści po­trzeb­nej do sa­me­go zbu­do­wa­nia ba­te­rii, może spra­wić, że praw­dzi­wie eko­lo­gicz­nie uświa­do­mio­ny śro­do­wi­sko­wiec zde­cy­du­je się na pię­cio­let­nie­go POLO. Pla­sti­ko­we siat­ki w skle­pach oka­zu­ją się też być „bar­dziej eko­lo­gicz­ne", niż pa­pie­ro­we tor­by, gdyż - o ile nie są roz­rzu­co­ne po le­sie, lecz ze­bra­ne i prze­ka­za­ne do re­cy­klin­gu - ich prze­two­rze­nie zaj­mu­je mo­ment i po­chła­nia mi­ni­mal­ną ilość środ­ków che­micz­nych. Pa­pie­ro­we tor­by są nie dość że droż­sze w pro­duk­cji, to ich spa­la­nie ge­ne­ru­je całą gamę no­wych od­pa­dów.

Po­dob­na hi­sto­ria do­ty­czy ba­te­rii sło­necz­nych, gdzie do pro­duk­cji po­trze­ba uży­cia wię­cej mocy, niż ba­te­rie są w sta­nie da­lej wy­ge­ne­ro­wać - choć tu aku­rat trwa ryn­ko­wy wy­ścig o stwo­rze­nie wy­daj­ne­go pa­ne­lu. Wy­ścig tym sku­tecz­niej­szy, im mniej­sza in­ge­ren­cja rzą­du w pro­jek­ty typu So­lyn­dra, Fi­sker czy A123.

Mło­dy wy­kształ­co­ny bę­dzie też wal­czył o lasy desz­czo­we i ra­to­wa­nie „płuc świa­ta". Wznio­sły cel. Nie przyj­mie nie­ste­ty do wia­do­mo­ści ar­gu­men­tu, że zwięk­szo­na ilość CO2 w at­mos­fe­rze już po­mo­gła la­som się od­ro­dzić, a za­zie­le­nie­nie pla­ne­ty ro­śnie, a nie spa­da.

Mit o chci­wo­ści Tek­sań­czy­ków i ich wal­ce z elek­trycz­nym sa­mo­cho­dem wy­pa­ro­wu­je, kie­dy do­wie­my się, ile pól naf­to­wych znaj­du­je się w rę­kach rzą­dów. Lob­by naf­to­we jest tak samo na­sta­wio­ne na za­gar­nia­nie pań­stwo­wej kasy i tak samo wal­czą­ce o wpły­wy po­li­ty­ków, jak lob­by zie­lo­ne. Mi­sie po­lar­ne, wbrew rze­ko­me­mu wy­na­laz­cy in­ter­ne­tu Alo­wi Gore`owi, po­tra­fią pły­wać, a na Ala­sce ich nad­mier­na po­pu­la­cja jest za­gro­że­niem dla miesz­kań­ców. Sam Al Gore nie ma nic prze­ciw­ko bra­niu pie­nię­dzy od re­żi­mów utrzy­mu­ją­cych się z ropy naf­to­wej – o ile są to od­po­wied­nio duże pie­nią­dze. La­ta­jąc swo­im pry­wat­nym sa­mo­lo­tem na wy­kła­dy (na któ­rych po­ucza, by lu­dzie jeź­dzi­li sa­mo­cho­dem przy­naj­mniej we trój­kę), ge­ne­ru­je set­ki razy wię­cej ga­zów cie­plar­nia­nych niż oso­ba, któ­ra całe ży­cie cier­pia­ła na do­le­gli­wo­ści ga­strycz­ne i jeź­dzi­ła wart­bur­giem. Same wy­kre­sy w kształ­cie „kija ho­ke­jo­we­go, opi­su­ją­ce na­głe pod­nie­sie­nie się śred­nich tem­pe­ra­tur, to tak na­praw­dę „zoom-in - zbli­że­nie na frag­ment osi cza­su, na któ­rej praw­dzi­we zmia­ny kli­ma­tycz­ne zaj­mu­ją stu­le­cia².

ZIE­LO­NA DRO­GA DO ZNIE­WO­LE­NIA

Eko­lo­gia (eko­lo­gicz­ność? eko­lo­gi­za­cja?) sta­je się na­rzę­dziem ter­ro­ru. Na każ­dym kro­ku je­ste­śmy pod zie­lo­nym ostrza­łem. Cze­go się nie do­tkniesz, co­kol­wiek ro­bisz - z pew­no­ścią moż­na to opo­dat­ko­wać pod pre­tek­stem ra­to­wa­nia pla­ne­ty. To już nie jest za­ba­wa w re­dy­stry­bu­cję na po­zio­mie lo­kal­nym. Pla­ne­ta to wszak­że wspól­na wła­sność wszyst­kich pro­le.. lu­dzi. Za­tem roz­wią­za­nia nie mogą być po­dej­mo­wa­ne na szcze­blu gmin­nym. Tu po­trze­ba roz­wią­zań i zo­bo­wią­zań glo­bal­nych. W celu roz­wią­zy­wa­nia³ pro­ble­mów glo­bal­nych zbu­do­wać trze­ba glo­bal­ne in­sty­tu­cje. A sko­ro nasz glob naj­le­piej wi­dać z ko­smo­su, tak też ko­smicz­ny­mi su­ma­mi bę­dzie moż­na w tych dzia­ła­niach ope­ro­wać.

Kry­zy­su eko­lo­gicz­ne­go, tak jak wszyst­kich in­nych, nie moż­na zmar­no­wać. Przy oka­zji wal­ki o lasy desz­czo­we, prze­pchnie się po­nad­gra­nicz­ną ini­cja­ty­wę do­ty­czą­cą cła na drew­no. Przy oka­zji ob­ni­ża­nia po­zio­mu oce­anów, więk­szo­ścią gło­sów przyj­mie­my za­pis o wzmo­żo­nej kon­tro­li trans­por­tu rzecz­ne­go. Przy in­nych oka­zjach po­ru­szy się też te­ma­ty „nie­spra­wie­dli­we­go" po­dzia­łu świa­to­we­go ma­jąt­ku czy do­stę­pu do bro­ni.

Do­ko­nu­ją­ce się na na­szych oczach po­wol­ne po­wsta­wa­nie wszech­mo­gą­ce­go rzą­du nie jest jed­nak wy­ni­kiem „spi­sku elit". To roz­sia­na gry­pa biu­ro­kra­cji sprzę­żo­nej z pry­mi­tyw­ną chci­wo­ścią, za­si­la­na igno­ran­cją eko­no­micz­ną pod­da­nych. To epi­de­mia po­wo­li roz­wi­ja­ją­ca się w wie­lu punk­tach jed­no­cze­śnie. Z cza­sem wy­sep­ki łą­czą się, cho­ro­ba przej­mu­je ste­ry, za­ni­ka zdro­wa prze­strzeń. Tak zwa­ne eli­ty, to po pro­stu jed­nost­ki, któ­re pierw­sze od­kry­ły nowe moż­li­wo­ści, pły­ną­ce z glo­bal­ne­go za­stra­sze­nia. Nie jest ten mo­del zgod­ny z tzw. teo­ria­mi spi­sko­wy­mi, dla­te­go że w miej­sce jed­nej ro­dzi­ny ban­kie­rów, pla­nu­ją­cej opa­no­wać cały świat, mamy lgną­ce ku so­bie grup­ki eta­ty­stów, któ­re po pro­stu do­ga­da­ły się co do po­lep­sze­nia swo­jej po­zy­cji. A jaki może być lep­szy pre­tekst dla ta­kich dzia­łań dla niż ochro­na pla­ne­ty?

Dziś ów pro­jekt prze­ży­wa roz­kwit. To­wa­rzy­sze tak do­brze nie mie­li od­kąd uspo­łecz­nio­no car­skie ma­jąt­ki. Ni­g­dy tak do­brze nie kra­dło się tak wiel­kich sum, jak dziś w świe­tle dnia „prze­ka­zu­je się środ­ki na wal­kę z glo­bal­nym ocie­ple­niem". Ni­g­dy też okra­da­ni nie byli tak szczę­śli­wi z po­wo­du ob­ło­że­nia po­dat­ka­mi. Ni­g­dy tak wie­lu nie od­da­ło tak wie­le tak nie­wie­lu - pod tak nie­wiel­kim przy­mu­sem. Mam wra­że­nie, że po­wtó­rzył się me­cha­nizm sek­ty, gdzie pod­wład­ni po­grą­że­ni w eks­ta­zie zrze­ka­ją się wszel­kich dóbr na rzecz sze­fa sek­ty, któ­ry jako je­dy­ny opły­wa w do­stat­ki.

Jed­nym z aspek­tów ter­ro­ru eko­lo­gicz­ne­go jest prze­ko­na­nie, że każ­dy, kto nie po­dą­ża za no­wym re­fre­nem, jest wro­giem już nie tyle ludu, co ca­łej pla­ne­ty. Taki kon­strukt naj­sil­niej dzia­ła na czło­wie­ka, kie­dy uświa­do­mi on so­bie, że wła­śnie „zgrze­szył, wy­rzu­ciw­szy pusz­kę do nie tego po­jem­ni­ka. To on spo­wol­nił ra­to­wa­nie pla­ne­ty przez za­kup sa­mo­cho­du na gaz, nie wy­mie­nił jesz­cze ża­ró­wek na „eko­lo­gicz­ne i nie od­dał pro­cen­ta po­dat­ku na or­ga­ni­za­cje „Mi­sie i Ry­sie. Pierw­szy też, jak każ­dy neo­fi­ta, bę­dzie do­strze­gał i punk­to­wał „wy­kro­cze­nia in­nych. Ni­czym w ma­rze­niu wiel­kie­go eko­lo­ga Wło­dzi­mie­rza Le­ni­na: „W praw­dzi­wym pań­stwie po­li­cyj­nym, nie po­trze­ba po­li­cjan­tów - każ­dy nim jest".

Je­śli pod­da­ny nie wchła­nia roz­ka­zu na po­zio­mie ro­zu­mu, nie ro­zu­mie poj­mu­je, co się do nie­go mówi, gubi się w wy­ja­śnie­niach i ta­bel­kach, trze­ba do nie­go prze­mó­wić na po­zio­mie emo­cjo­nal­nym. Je­śli to się nie uda, zo­sta­je krzyk, któ­ry za­ska­ku­ją­co do­brze dzia­ła, je­śli za­sto­so­wa­ny jest po­praw­nie. Więk­szość z nas jed­nak od­bie­ra prze­kaz emo­cjo­nal­ny ab­so­lut­nie we­dług prze­wi­dy­wań.

Lek­cja Eko­lo­gicz­ne­go Mon­ta­żu TV

Kie­dy mowa o no­wym po­dat­ku, czy ka­rach za emi­sję CO2, na­le­ży po­ka­zać uję­cie ko­mi­na o za­cho­dzie słoń­ca z na­ło­żo­nym fil­trem po­ma­rań­czo­wym lub żół­tym, tak by uwy­dat­nić „ko­lo­ry ko­da­ka - czy­li żółć, czer­wień, se­pia. Naj­le­piej je­śli słoń­ce za­cho­dzi w tle, za tru­ci­cie­lem, pod­kre­śla­jąc ciem­ne bar­wy ko­mi­nów. Sce­ny ko­mi­no­we do­brze mon­tu­ją się z kli­ma­ta­mi pu­styn­ny­mi. Two­rzy­my mon­ta­żo­we zlep­ki: piec w fa­bry­ce - bu­rza pia­sko­wa, ko­min dymi - tłum na przej­ściu dla pie­szych, mewy na wy­sy­pi­sku - mu­chy na mar­twym dziec­ku. Widz na­tych­miast po­pie­ra nowy po­da­tek, a na jego usta ci­śnie się krzyk – „No ja­koś mu­szą so­bie z tym po­ra­dzić ci tru­ci­cie­le!.

„Ko­lo­ry Fuji" - czy­li zie­leń i nie­bie­ski – na­sy­ca­my, kie­dy po­ka­zu­je­my mi­sie pan­da ska­czą­ce po drze­wach, pro­mie­nie słoń­ca prze­bi­ja­ją­ce się przez li­sto­wia dżun­gli, wo­do­spad wbi­ja­ją­cy bą­bel­ki po­wie­trza głę­bo­ko pod wodę i rafę ko­ra­lo­wą od­wie­dza­ną przez płe­two­nur­ka po­ka­zu­ją­ce­go znak so­li­dar­no­ści do ka­me­ry. Klu­cze pta­ków na bez­chmur­nym nie­bie i bie­dron­ki bie­ga­ją­ce po cien­kich zie­lo­nych li­ściach.

W pierw­szym przy­pad­ku pod­kład mu­zycz­ny gra­my po­wo­li na kla­wi­szach pia­ni­na znaj­du­ją­cych się po le­wej stro­nie, w dru­gim na kla­wi­szach po pra­wej oraz nie­co szyb­ciej.

JEST NA­DZIE­JA

Na szczę­ście gang, któ­ry nami chce rzą­dzić, to póki co Gang Ol­se­na. Jako ludz­kość, mamy w tym wzglę­dzie wię­cej szczę­ścia niż ro­zu­mu. O tym, że ro­zu­mu nie mamy, świad­czy fakt roz­ra­sta­nia się men­tal­no­ści so­cja­li­stycz­nej na­wet w krę­gach tzw. pra­wi­cy, któ­ra kie­dyś mia­ła na celu obro­nę waż­nych ele­men­tów kul­tu­ry i spraw­dzo­nych me­cha­ni­zmów spo­łecz­nych, a dziś jest tyl­ko par­tią ta­kich sa­mych so­cja­li­stów, tyl­ko czę­ściej obec­nych w ko­ście­le. Nie­wie­le czę­ściej.

Tyle brak ro­zu­mu. Szczę­ście na­to­miast po­le­ga na tym, że ma­so­we struk­tu­ry, te któ­re znacz­nie prze­ro­sły swój opty­mal­ny roz­miar, nie po­tra­fią funk­cjo­no­wać efek­tyw­nie. To szczę­ście, to po pro­stu rze­czy­wi­stość. Wszyst­ko co jest „too big to fail" jest po pro­stu „too big" and it’s go­ing to fail in the end. Re­żi­my ni­g­dy nie upa­da­ły przez ro­sną­cą po­pu­lar­ność bar­dów śpie­wa­ją­cych o wol­no­ści. To nie­moż­ność fi­nan­so­we­go utrzy­ma­nia mo­lo­cha spra­wia­ła, że na­si­la­ły się we­wnętrz­ne na­pię­cia, któ­re w róż­nych sys­te­mach ro­dzi­ły od­po­wied­ni­ki Su­wo­ro­wów czy Ku­kliń­skich. Szko­da tyl­ko, że po dro­dze mar­nu­je się ta­kie ilo­ści ludz­kie­go wy­sił­ku, zdro­wia i cza­su.

Śle­dze­nie po­czy­nań owe­go Eko-gan­gu Ol­se­na nie musi ozna­czać trwa­nia w mo­lo­wym prze­ko­na­niu o nie­uchron­no­ści nad­cho­dzą­cej ka­ta­stro­fy. Za­rów­no do au­dy­cji ra­dio­wych, jak i do tej książ­ki sta­ra­łem się wy­bie­rać cie­ka­wost­ki, któ­re śmie­szą, przy­no­szą na­dzie­ję, że jed­nak apo­ka­lip­sa nie czy­ha za drzwia­mi oraz te, któ­re uod­par­nia­ją na wi­rus gry­py kli­ma­tycz­nej.

Aby zbyt pro­sto nie dzie­lić lu­dzi na scep­ty­ków i wy­znaw­ców, by po­móc w za­kwa­li­fi­ko­wa­niu po­zio­mu za­an­ga­żo­wa­nia w nową eko­lo­gię, opra­co­wa­łem mo­del TRZECH STOP­NI SCEP­TY­CY­ZMU, któ­ry po­ma­ga w roz­mo­wach za­rów­no z za­ja­wio­ny­mi grin­pi­sio­ra­mi jak i za­de­kla­ro­wa­ny­mi „tru­ci­cie­la­mi. Cza­sem za­miast sło­wa ocie­ple­nie uży­wa się po­ję­cia zmia­ny kli­ma­tycz­ne, co jest bez­piecz­niej­sze, bo ubez­pie­cza oba koń­ce ter­mo­me­tru. Ni­niej­szym ape­lu­je do czy­tel­ni­ków, by zo­sta­li przy po­ję­ciu „glo­bal­ne ocie­ple­nie.

Idąc trze­ma stop­nia­mi scep­ty­cy­zmu do­cho­dzi­my do pro­stej praw­dy: lu­dzie, któ­rzy uwa­ża­ją, że G.O ist­nie­je, wi­nią za to czło­wie­ka oraz wie­dzą, jak pro­ble­mo­wi spro­stać, to przy­pad­ki rzad­sze niż Ben­ja­min But­ton. Je­rzy Bu­zek opo­wia­da­ją­cy o tym, że glo­bal­ne ocie­ple­nie ist­nie­je, bo kie­dy tu jest zim­no, gdzieś in­dziej jest go­rą­co, to przy­kład czło­wie­ka, któ­rzy brzmi, jak­by nie wie­rzył w to, co mówi. Na­wet nie brzmi jak ktoś obe­zna­ny w obo­wią­zu­ją­cych re­fre­nach. Po­dob­ny brak ro­ze­zna­nia wi­dać w oczach każ­de­go po­li­ty­ka, któ­re­mu przy­cho­dzi mó­wić o „zmia­nach kli­ma­tycz­nych" przed ka­me­ra­mi. Wy­ją­tek sta­no­wi Oba­ma, któ­ry sprze­da­je wszyst­kie ście­my świa­ta w tej sa­mej to­na­cji i bez mru­gnię­cia okiem.

Nie­praw­dą jest też, że więk­szość na­ukow­ców jest prze­ko­na­na co do słusz­no­ści wal­ki z glo­bal­nym ocie­ple­niem. To tyl­ko więk­szość po­li­ty­ków i za­wo­do­wych dzia­ła­czy po­wta­rza, że więk­szość na­ukow­ców jest prze­ko­na­na. W za­mknię­tym biu­rze, na spo­tka­niu wta­jem­ni­czo­nych, na­wet na pa­pie­ro­sie z obcą oso­bą, ci sami po­li­ty­cy po­tra­fią przy­znać się (hush - hush, off the re­cord), że to wszyst­ko ście­ma, któ­ra ani szko­dzi, ani po­ma­ga. Są pie­nią­dze, trze­ba je ja­koś wy­dać - usły­szysz. Wszy­scy oni są gdzieś na po­zio­mie wąt­pli­wo­ści w dru­gą tezę. Ja­kieś zmia­ny gdzieś tam są, za­wsze w su­mie były, ale na ile czło­wiek jest temu wi­nien, nikt nie wie.

Ogra­ni­cza­my więc emi­sję dwu­tlen­ku wę­gla, cho­ciaż w ska­li ca­łej pla­ne­ty je­ste­śmy od­po­wie­dzial­ni za ja­kieś 2% jego emi­sji (mniej niż gra­ni­ca błę­du). Po­noć ska­ły emi­tu­ją wię­cej CO2, niż lu­dzie ze swy­mi sa­mo­cho­da­mi, sa­mo­lo­ta­mi i sta­da­mi krów. (Brzmi nie­sa­mo­wi­cie - ale gdy tyl­ko wy­obra­żam so­bie, że mówi to Kry­sty­na Czu­bów­na, czu­ję że brzmi za­ska­ku­ją­co, acz sen­sow­nie). Oce­any emi­tu­ją więk­szość CO2 i ro­bią to na sku­tek ocie­ple­nia - a nie od­wrot­nie. Oka­zu­je się też, że naj­groź­niej­szym ga­zem jest para wod­na, któ­ra ka­rie­ry w Kio­to nie zro­bi­ła, gdyż nie moż­na jej opo­dat­ko­wać, ale jej „groź­ność" to też tyl­ko fi­gu­ra sty­li­stycz­na.

O tym, jak kosz­tow­ne jest dla czło­wie­ka ogra­ni­cza­nie tego i tak nie naj­groź­niej­sze­go gazu, wspo­mi­nać chy­ba nie trze­ba. Na­to­miast po­my­sły na za­sło­nię­cie Słoń­ca, spry­ska­nie Sa­ha­ry wo­da­mi Atlan­ty­ku, czy od­strze­le­nie kon­kret­nych ga­tun­ków zwie­rząt emi­tu­ją­cych dwu­tle­nek lub parę - to po­my­sły, któ­re spra­wia­ją, że czło­wiek za­da­je so­bie py­ta­nie, czy aby na pew­no na­ukow­cy to tacy mą­drzy i roz­sąd­ni lu­dzie.

SCEP­TYCZ­NI NA­UKOW­CY

Parę ty­go­dni po in­au­gu­ra­cji dru­giej ka­den­cji Ba­re­go Oba­my, ame­ry­kań­ski For­bes wy­pu­ścił ar­ty­kuł, któ­ry po­wo­łu­je się na ba­da­nia Or­ga­ni­za­tion Stu­dies prze­pro­wa­dzo­ne na gru­pie 1 077 re­spon­den­tów ze świa­ta na­uki, ze szcze­gól­nym uwzględ­nie­niem tych na­ukow­ców, któ­rzy na co dzień zaj­mu­ją się Zie­mią, tem­pe­ra­tu­rą, ba­da­niem ga­tun­ków.

Naj­więk­sza jed­no­li­ta część re­spon­den­tów, aż 36%, zgo­dzi­ła się z za­ło­że­nia­mi pro­to­ko­łów mę­dr­ców Kio­to Gru­pa ta uwa­ża, że zmia­ny kli­ma­tu na­stę­pu­ją, nie prze­ja­wia­ją cech cha­rak­te­ry­stycz­nych dla zna­nych wcze­śniej­szych zmian kli­ma­tu, czło­wiek jest też ich głów­na przy­czy­ną (dru­gi sto­pień scep­ty­cy­zmu). 24% to zwo­len­ni­cy teo­rii, że wszyst­ko, co się dzie­je, wy­ni­ka z prze­wa­ża­ją­cej roli na­tu­ry. Ob­ser­wo­wa­ne zmia­ny są we­dług nich cał­ko­wi­cie zwy­czaj­ne, nie sta­no­wą też za­gro­że­nia dla czło­wie­ka (pierw­szy sto­pień). Da­lej mamy grup­kę 17%, któ­ra uwa­ża, że za­rów­no na­tu­ra jak i czło­wiek mają wpływ na kli­mat oraz że zmia­ny kli­ma­tycz­ne nie za­gra­ża­ją czło­wie­ko­wi w stop­niu znacz­nym. 10% uwa­ża, że nie da się wska­zać praw­dzi­wej przy­czy­ny zmian kli­ma­tu, a kie­ro­wa­nie się pro­to­ko­łem z Kio­to to spo­re ry­zy­ko i dro­ga do pew­nej za­gła­dy go­spo­dar­czej. Ostat­nia wy­róż­nia­ją­ca się eki­pa to 5% ba­da­nych. Tu­taj do­mi­nu­je opi­nia, że po­dob­nie czło­wiek i na­tu­ra przy­czy­nia­ją się do zmian kli­ma­tu, jed­nak usta­le­nia IPCC⁵ (In­ter­go­vern­men­tal Pa­nel on Cli­ma­te Chan­ge) to lipa na re­so­rach.

Wy­ni­ki te są o tyle waż­ne, że przed­sta­wia­ją zda­nie tyl­ko tzw. „lu­dzi na­uki". Nie bio­rą pod uwa­gę ak­to­rów, gwiazd roc­ka, dyk­ta­to­rów mody i mło­dych bro­da­tych pi­sa­rzy z Kra­ko­wa. Nie bio­rą na­wet pod uwa­gę ma­te­ma­ty­ków. Tyl­ko in­ży­nie­rów zaj­mu­ją­cych się ak­tyw­no­ścia­mi zbli­żo­ny­mi do pro­ble­mu.

Je­że­li dla ko­goś 36% to więk­szość, to pew­nie też i zda­nie ak­to­ra wy­stę­pu­ją­ce­go w pro­duk­cji TV fi­nan­so­wa­nej przez Ala Gore’a bę­dzie opi­nią zna­czą­cą. Je­śli po­dróż­nik po­kro­ju At­ten­bo­ro­ugh doj­dzie do wnio­sku, że to czło­wiek ocie­pla kli­mat i że opo­dat­ko­wa­nie od­dy­cha­nia za­trzy­ma ten groź­ny pro­ces, to sły­szy­my o tym wszę­dzie, a sam po­dróż­nik nie boi się pre­zen­to­wać swych prze­ko­nań w te­le­wi­zyj­nych od­cin­kach swych przy­gód. Gdy­by jed­nak w jego prze­ko­na­niach do­mi­no­wał scep­ty­cyzm, z pew­no­ścią przy dzi­siej­szym kli­ma­cie me­dial­nym za­cho­wał­by to dla sie­bie.

Es­ta­bli­sh­ment - jak się oka­zu­je - bar­dziej boi się scep­ty­ków, niż osób otwar­cie gło­szą­cych tezę o zni­ko­mym wpły­wie czło­wie­ka na po­gor­sze­nie kli­ma­tu oraz o zni­ko­mym wpły­wie po­dat­ków na jego po­lep­sze­nie. Ci dru­dzy daw­no temu zo­sta­li uzna­ni za sza­ma­nów, któ­rych po­win­no się trzy­mać w re­zer­wa­cie.

Prze­cięt­ny po­dat­nik jed­nak na­ukow­cem nie jest. Trud­no mu pre­cy­zyj­nie wy­po­wia­dać się w te­ma­tach, o któ­rych ma ze­ro­we po­ję­cie. Naj­ła­twiej jest mu być scep­tycz­nym - to po­sta­wa dość ła­twa i spra­wia­ją­ca wra­że­nie roz­sąd­nej. I cho­ciaż po­sta­wa scep­tycz­na to czę­sto tyl­ko ukry­wa­nie igno­ran­cji, tacy scep­ty­cy po­tra­fią być cał­kiem groź­ni dla sta­tus quo. Na scep­ty­cy­zmie opie­ra się bo­wiem cały po­stęp. Hen­ry Ford był scep­tycz­ny wzglę­dem teo­rii, że sa­mo­cho­dy za­wsze będą tyl­ko za­baw­ka­mi bo­ga­czy. Ko­per­nik był(a) scep­tycz­ny(a) wo­bec teo­rii, że Zie­mia jest cen­trum wszech­świa­ta. W 2012 roku pe­wien Au­striak na­zwi­skiem Fe­lix Baum­gart­ner wy­ra­ził scep­ty­cyzm wo­bec prze­ko­na­nia, że nie da się sko­czyć ze spa­do­chro­nem z wy­so­ko­ści 39 000 me­trów.

Tak więc kli­ma­to-scep­ty­cyzm trze­ba z gło­wy prze­cięt­ne­go po­dat­ni­ka wy­ku­rzyć. W ostat­nich la­tach czy­ni się to za po­mo­cą sztu­czek, jak ta, gdzie usta­wia się na jed­nej ga­łę­zi scep­ty­cyzm kli­ma­tycz­ny z za­prze­cza­niem ist­nie­nia obo­zów kon­cen­tra­cyj­nych. Zna­czy się, je­śli nie wie­rzysz, że to czło­wiek po­no­si winę za pod­no­sze­nie się tem­pe­ra­tu­ry z pręd­ko­ścią 0,74 stop­nia stop­nia Cel­sju­sza na 100 lat⁶ (i to w opar­ciu o śred­nie tem­pe­ra­tu­ry mie­rzo­ne od póź­nych lat 70`tych XX wie­ku), to za­słu­gu­jesz na mo­ral­ne po­tę­pie­nie za­re­zer­wo­wa­ne do tej pory głów­nie dla na­ro­do­wych so­cja­li­stów.

Prze­sa­dzam? W mar­cu 2012 szef In­sty­tu­tu Go­dar­da Na Rzecz Ba­dań Ko­smicz­nych Przy NASA Jim Han­sen, w swo­jej wy­po­wie­dzi do­ty­czą­cej wpły­wu czło­wie­ka na śro­do­wi­sko oraz za­gro­żeń wy­ni­ka­ją­cych z ak­tyw­no­ści dwu­tlen­ku wę­gla, po­sta­wił znak rów­no­ści po­mię­dzy „zbrod­niom prze­ciw­ko kli­ma­to­wi" a nie­wol­nic­twem. 49 na­ukow­ców z NASA za­re­ago­wa­ło na te sło­wa obu­rze­niem. W otwar­tym li­ście wy­sła­nym sze­fo­wi ad­mi­ni­stra­cji NASA Char­le­so­wi Bol­de­no­wi, pro­si­li o upo­mnie­nie in­nych re­pre­zen­tan­tów NASA, by nie pre­zen­to­wa­li pu­blicz­nie opi­nii, co do któ­rych… scien­ce is not set­tled.

WIEL­KI CHŁÓD

Okład­ka ma­ga­zy­nu TIME z 3 grud­nia 1973 za­po­wia­da­ją­ca erę glo­bal­ne­go ochło­dze­nia.

ROCZ­NI­CO­WA WY­CIECZ­KA

Sto lat temu sir Do­uglas Maw­son prze­wo­dził eks­pe­dy­cji na bie­gun po­łu­dnio­wy. Bez sa­te­li­tar­nej na­wi­ga­cji i te­le­fo­nów ko­mór­ko­wych, je­dy­nie ze swym to­wa­rzy­szem Xa­vie­rem Mert­zem, (we­ge­ta­ria­ni­nem, któ­ry nie prze­żył zmia­ny die­ty na wą­trób­ki psów hu­sky) o mało nie zo­stał przez bie­gun po­ko­na­ny. Dość po­wie­dzieć, że wy­pra­wa ta sta­łą się kan­wą dla książ­ki Da­vi­da Ro­bert­sa „Naj­wspa­nial­sza opo­wieść o prze­trwa­niu w hi­sto­rii eks­plo­ra­cji⁷"

Z koń­cem 2013 roku gru­pa na­ukow­ców po­sta­no­wi­ła po­wtó­rzyć wy­czyn Maw­so­na. Uzbro­jo­ne w ga­dże­ty na­wi­ga­cyj­ne 52 oso­by wy­ru­szy­ły na ma­ją­cą trwać mie­siąc wę­drów­kę w po­szu­ki­wa­niu tra­gicz­nych skut­ków glo­bal­ne­go ocie­ple­nia. Po dwóch ty­go­dniach, ja­kieś pół­to­ra ty­sią­ca mil mor­skich od por­tu w Ta­sma­nii, sta­tek utknął w lo­dzie, któ­re­go z ra­cji wspo­mnia­ne­go zja­wi­ska oraz fak­tu, że jest to śro­dek lata po­łu­dnio­wej he­mis­fe­ry, mia­ło w tym miej­scu nie być. Taki pre­zent na świę­ta, któ­re mi­nę­ły na­ukow­com na oglą­da­niu fil­mów Ta­ran­ti­no, śpie­wa­niu pa­sto­ra­łek i wo­ła­niu o po­moc. Nie do­tarł