Janusz Ostrowski: Pastwo narodowe w Europie

Janusz Ostrowski

Pastwo narodowe w Europie.

Zmierzch czy walka o przetrwanie?

Janusz Ostrowski: Pastwo narodowe w Europie

Wydawnictwo MEDIA POLSKIE & e-bookowo

Copyright by Janusz Ostrowski 2011 ISBN 978-83-7859-042-2

Janusz Ostrowski: Pastwo narodowe w Europie

Spis treci

Wstp ............................................................................... 6 Rozdzia I. Kilka sw o pastwie i narodzie .................10

1.1 Kilka sw o pastwie ......................................................... 10 1.2. Kilka sw o narodzie ........................................................ 15

Rozdzia II. Pastwo narodowe w Europie historia, suwerenno, konflikty, tosamoci ...............................19
2.1 Pastwo narodowe w Europie geneza powstania ........... 19 2.2 Czynniki krytyczne tworzenia pastw narodowych w Europie ..................................................................................... 25 2.3. Konfliktowo pastw narodowych w imi suwerennoci i wasnych interesw ................................................................... 31 2.4. Europejskie pastwo narodowe a globalizacja .................. 36 2.5 Tosamoci narodowe na tle Unii Europejskiej ................. 41

Rozdzia III. Globalizacja zrozumienie i jej wpyw na pastwa, narody ............................................................. 48

3.1. Podstawy globalizacji ......................................................... 48 3.2. Globalizacja wedug Watersa ............................................. 52 3.3. Globalizacja wedug Giddensa........................................... 56 3.4. Kierunki w rozwoju teorii globalizacji. .............................. 58

Janusz Ostrowski: Pastwo narodowe w Europie

Rozdzia IV. Globalizacja po Europejsku ..................... 63 4.1. Europa pocztek integracji pastw i narodw ........ 63 4.2. Przypadek Polski ............................................................. 68 4.3. Stosunek Kocioa Katolickiego do globalizacji w Europie .................................................................................... 71 Rozdzia V. Pastwa narodowe w zjednoczonej Europie ........................................................................................ 74
5.1. Zagadnienia zmian.....................................................................74 5.2 Modernizacja spoeczestw w Europie ..................................76 5.3. Przyszo pastw narodowych w Europie...........................82 5.4 Narodowo czy tosamo europejska? .......................97

Zakoczenie .................................................................. 103 Bibliografia ................................................................... 108

Janusz Ostrowski: Pastwo narodowe w Europie

Wstp

Proces integracji pastw europejskich jest bez wtpienia elementem wiatowego procesu globalizacji, ktrego nastpstwem jest zacienianie i spjno wiatowych procesw gospodarczych, a take zblienie spoeczestw. Tam gdzie procesy gospodarcze weszy w wysz faz integracji i wzajemnej zalenoci, a tym samym wsplnego interesu oznaczajcego wzajemny rozwj gospodarczy, nastpuje proces zacieniania midzynarodowych wizw spoecznych. Jednake pierwszym procesem, ktry pociga za sob powysze zmiany cywilizacyjne jest proces integracji gospodarczej. To on, jako podstawowy proces globalizacyjny wystpuje najpierw i przeksztaca pojedyncze gospodarki narodowe w miar jednolity organizm gospodarczy, chwilami przyczyniajc si do agodzenia lokalnych problemw ekonomicznych, ale take ich komplikacji wynikajcej z niezrozumienia globalnych procesw ekonomicznych. Globalizacja jak kade proces spoecznoekonomiczny i wreszcie kulturowy moe suy ludzkoci do jej pozytywnego rozwoju, a le rozumiany i lokalnie modyfikowany zakoczy si moe globalnym kryzysem poczynajc od ekonomicznego poprzez spoeczny do kulturowego. W takiej kolejnoci gdy taka jest kolejno globalnego rozwoju: ekonomia, spoeczestwo, kultura. Kryzys ekonomiczny ju zapuka do drzwi wiata. Teraz od rzdw wiatowych liderw i ich racjonalnych dziaa zaley czy kryzys
6

Janusz Ostrowski: Pastwo narodowe w Europie

ogarnie pozostae elementy globalizacji. Jeli tak bdzie to wiat moe zapomnie o globalnej integracji i zamknie si ponownie w granicach klasycznych pastw narodowych. Wtedy to jak twierdzi Fukuyama nastpi: koniec historii bez wzgldu na to, co ten wspaniay myliciel mia na myli piszc swoje dzieo pod podobnym tytuem. Wikszo opracowa dotyczcych powyszego zagadnienia, ktre wykorzystaem w niniejszej pracy, s co do tego tematu zgodne: procesy gospodarcze wymuszaj zmiany polityczne oraz spoeczne, a nastpnie kulturowe. W takim oto tle integracji gospodarczej, jak i wzajemnego przenikania si spoeczestw, ich rozwoju, wsplnych ponadnarodowych interesw, a i nierzadko konfliktw intrygujcym staje si zagadnienie egzystencji i racjonalnoci bytu w takiej rzeczywistoci pastwa narodowego o typowym charakterze. Podstawowa i najprostsza definicja takiego tworu brzmi: Pastwo Narodowe to pastwo, ktrego prawie wszyscy mieszkacy stanowi jeden nard i zdecydowana wikszo jego czonkw zamieszkuje to wanie pastwo. Przyjmujc etniczn definicj narodu, ktra sugeruje, i jest to spoeczno posiadajca i utosamiajca si ze wspln histori, kultur, religi, pochodzeniem, moemy wnioskowa, i klasyczne pastwa narodowe praktycznie nie istniej. Z drugiej strony, jeli przyj jego polityczn definicj, ktra sugeruje, i narodem jest spoeczestwo zamieszkujce okrelone terytorium, kade pastwo jest pastwem narodowym. Do powyszego tematu wykorzystano rne rda opracowa: od prawicowych, po liberalne i lewicowe, a take katolickie, gdy spojrzenie na powizania narodowoci z pastwem s wielowtkowe i nie wynikaj li tylko z jednej idei,
7

Janusz Ostrowski: Pastwo narodowe w Europie

wiary czy myli politycznej. Kada z opcji politycznych i ideowych ma wasn wizj narodu i pastwa co mocno jest zauwaalne w funkcjonowaniu pastw narodowych w Europie. Jak taki pogld si ma do rzeczywistoci obecnych pastw narodowych w zmieniajcej swoje oblicze polityczne i gospodarcze Europie, dcej do penej integracji w ramach Unii Europejskiej? Czy moemy mwi o typowym pastwie narodowym, jeli burzy si jego podstawy ideowe i polityczne, poprzez przenikanie i wzajemne wpywy pastw integrujcych si w ramach Unii Europejskiej? Czy zacieranie si rnic kulturowych i wiatopogldowych w Europie jest zjawiskiem pozytywnym, czy skrajnie negatywnym? Czy pastwo majce aspiracje narodowe i stawiajce je ponad integracj wsplnotow ma szans na pen integracj z Uni Europejsk? Te kwestie oraz faktyczne dziaania integracyjne mog mie wpyw na zanik cech fundamentalnego pastwa narodowego, zastpujc go innym rodzajem zbiorowoci o charakterze ponadnarodowym z zachowaniem poszczeglnych cech i waciwoci narodu. Na powysze zagadnienia oraz istot funkcjonowania pastwa narodowego w europejskiej rzeczywistoci postaram si odpowiedzie w dalszych rozdziaach mojego opracowania. Ju sam tytu: Pastwo Narodowe w Europie zmierzch czy walka o przetrwanie? sugeruje podstawowe zagadnienie, jakie przeledzimy razem z czytelnikami, mianowicie: jak dalece pastwo narodowe musi ulec modyfikacji oraz otworzy si

Janusz Ostrowski: Pastwo narodowe w Europie

na czynniki zewntrzne, takie jak: wiatopogld, kultura, religia, tolerancja, nowoczesno, postp, gospodarka globalna itp., by integracja europejska nie staa si dla niego politycznym pogrzebem. W ksice tej nie naley doszukiwa si zbytnio cisych opracowa naukowych. Owszem, pocztkowe rozdziay oparto obszernie na faktach historycznych, ale tylko dlatego, by przybliy czytelnikowi podstawowe informacje o pastwie, narodzie oraz pastwie narodowym. wiadomo tej wiedzy jest konieczna by zrozumie nadchodzce zmiany w politycznym trwaniu pastwowoci i jej coraz wikszej zalenoci od gospodarki. Rwnie podstawowa wiedza o istocie globalizacji jest niezbdna dla uwiadomienia sobie charakteru czasw, w jakich yjemy. Jednak w wikszoci jest to moje wasne spojrzenie na relacj: pastwo nard, podparte oczywicie nie jedn fachow lektur: i t popularn i t naukow. W wikszoci opracowa jest to wiedza mocno obszerna. Ja prbuj poda j w piguce i skomasowan, tak, by bya jasna dla adepta tych zagadnie. Poniewa nie spotkaem si z przystpnymi i kompleksowymi opracowaniami dotyczcymi narodu, pastwa, a take globalizacji, ksik t dedykuje tym, ktrzy chc wiadomie poszerzy swoj podstawow wiedz w tym zakresie oraz wysucha argumentw, ktre wiadcz o nieuchronnych zmianach w relacji: pastwo nard.

Janusz Ostrowski: Pastwo narodowe w Europie

112