Atlas Chwastów

Sumi-Agro Poland Sp. z o.o.
Al. Jana Pawa II 80, 00-175 Warszawa

tel.: 0-22 637 32 37 , fax: 0-22 637 32 38
e-mail: biuro@sumi-agro.com.pl
www.sumi-agro.com.pl
Atlas
chwastw
Zwalczanie chwastw nie jest zadaniem latwym. Skutecznosc wykonywanych opry-
skw zalezy czsto od wlasciwej oceny stanu zachwaszczenia, a ta m.in. od popraw-
nego rozpoznania gatunkw chwastw. Atlas, ktry macie Ianstwo w rkach, ulatwi
identynkacj chwastw w rznych azach ich rozwoju.
Ksizka zostala tak pomyslana, by czytelnik mgl latwo rozpoznac chwast,
kierujc si ksztaltem liscieni i innymi dostrzegalnymi cechami. 1aki uklad jest przy-
datny zwlaszcza producentom burakw, ktrzy musz wykonywac opryski w naj-
wczesniejszych azach rozwoju chwastw.
Dziki spisowi alabetycznemu mozna bez trudu odnalezc opis chwastu, kierujc
si jego nazw. W atlasie znajduj si rwniez inormacje o szkodliwosci chwastw,
a takze wiele ciekawostek z nimi zwizanych.
chcialbym bardzo, aby to wydawnictwo sluzylo Ianstwu na co dzien. Uam, ze
,Atlas chwastw stanie si pomocny we wlasciwej pielgnacji upraw i uzyskiwaniu
wysokich plonw.
1.c.. /./
D;.//. c././o c-A. I./.o!
Iomysl i koncepcja calosci:
Sumi-Agro Ioland
al. ]ana Iawla II 80, 00-15 Warszawa, IL
Opisy chwastw i konsultacje:
Dr inz. marcin Kozak
Dr inz. Wieslaw Wojciechowski
Iotograne: 1omasz Sikorski
Sklad: Raal Sylwester Switek
Korekta: Ilzbieta Winiarska-Grabosz
Irzygotowanie: martin s ]acob sp. z o. o., ul. minska 54-56, 54-610 Wroclaw, IL
Druk: ]AKS, ul. Bogedaina 8, 50-514 Wroclaw, IL
Spis tresci
Spis tresci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spis alabetyczny chwastw - indeks nazw polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Spis alabetyczny chwastw - indeks nazw lacinskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Iodzial chwastw ze wzgldu na ksztalt liscieni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Legenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Irzedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Szczeglowy atlas chwastw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Bniec bialy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Komosa biala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Koniczyna polna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Krzywoszyj polny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
maruna bezwonna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
mlecz zwyczajny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
mniszek pospolity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Ostrzeczka polna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Irzymiotno kanadyjskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Irzytulia czepna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Rdest kolankowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Rdest plamisty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Starzec zwyczajny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
1asznik pospolity. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
1obolki polne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Wilczomlecz obrotny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Iiolek polny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Iglica pospolita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Irzetacznik bluszczykowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Irzetacznik perski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Rumianek pospolity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Zltlica drobnokwiatowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Bielun dzidzierzawa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Dymnica pospolita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Gwiazdnica pospolita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Kurzyslad polny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Isianka czarna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0
Bodziszek drobny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
chaber blawatek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Ostrozen polny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Iowj polny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Niezapominajka polna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
]asnota purpurowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
,
Ioziewnik szorstki . . . . . . . . . . . . . . . 88
Irzetacznik bluszczykowy . . . . . . . . . 54
Irzetacznik perski . . . . . . . . . . . . . . . 56
Irzymiotno kanadyjskie . . . . . . . . . . 34
Irzytulia czepna . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Isianka czarna. . . . . . . . . . . . . . . . . . 0
Rdest kolankowy. . . . . . . . . . . . . . . . 38
Rdest plamisty . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Rdest powojowy . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Rdest ptasi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Rumian polny . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Rumianek pospolity . . . . . . . . . . . . . 58
Rzepak ozimy . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Rzodkiew swirzepa . . . . . . . . . . . . . 114
Sporek polny. . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Starzec zwyczajny . . . . . . . . . . . . . . . 42
Szarlat szorstki . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Szczaw polny. . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Szczaw zwyczajny . . . . . . . . . . . . . . . 92
1asznik pospolity. . . . . . . . . . . . . . . . 44
1obolki polne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Wlosnica sina . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Wlosnica zielona . . . . . . . . . . . . . . . 132
Wilczomlecz obrotny . . . . . . . . . . . . 48
Wyka czteronasienna. . . . . . . . . . . . 116
Wyka drobnokwiatowa . . . . . . . . . . 118
Wyka ptasia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Zltlica drobnokwiatowa . . . . . . . . . 60
A./;.o ./.o . . . . . . . . . . . . . . . . 128
A./.cc. //.. . . . . . . . . . . . . . . . 86
Ac..o// ././.. . . . . . . . . . . . 104
Ao..// .c.o . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Ao//.c .c.o . . . . . . . . . . . . . . . . 90
A/.. /..-c.o/ . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Ac.o. /./. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
B... o./. . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
c././/. /.-/./. . . . . . . . . . . . . . 44
c.o/... .;.o . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
cc .c.o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
c.o./!. ../ . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
c.oc./c/ .c.o. . . . . . . . . . . . . . . 8
D./. /.c.oc. . . . . . . . . . . . . . . 62
D.///oc ..o./!. . . . . . . . . . . . . . . 32
I./o..//.. .-.//. . . . . . . . . . . . . 122
I..o ..o.!.o . . . . . . . . . . . . . . . 34
I.!c ../.c . . . . . . . . . . . . . . . 52
I//./. /./.../. . . . . . . . . . . . . . . 48
Ic.. .//.o./ . . . . . . . . . . . . . . . . 64
c./../ /./.// . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
c./o.. /.c/.. . . . . . . . . . . . . . . 60
c./c ./.o.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
c..oc ///c . . . . . . . . . . . . . . . 2
c/.o./.!c .//c. . . . . . . . . . . . . . . 20
L.cc .c//.../.. . . . . . . . . . . . . . 84
L.cc //.c . . . . . . . . . . . . . . . 82
L;../ .c.o. . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
m./... ./.c.c//.. . . . . . . . . . . . . 58
m./... o.!.. . . . . . . . . . . . . . . . 26
m./.o!c .//c . . . . . . . . . . . . . . . 18
m;../ .c.o . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
I./.c. /... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
I.... /././//./. . . . . . . . . . . . . . 38
I/.o/.. /.o..././. . . . . . . . . . . . . . . . 94
I./;.oc .c./... . . . . . . . . . . . . . 100
I./;.oc ..oc./c/ . . . . . . . . . . . . . 98
I./;.oc /././//./c. . . . . . . . . . . . 38
I./;.oc /.... . . . . . . . . . . . . . . 40
k.//.o .//.o/c . . . . . . . . . . . 114
kc. .../.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
kc. .../..//. . . . . . . . . . . . . . . . . 106
.o... c/. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
./.. /... . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
./.. c! . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
o./ .c.o . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
./.oc oc . . . . . . . . . . . . . . . . . 0
.o./ ./.... . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
/./. .c.o . . . . . . . . . . . . . . . . 102
/.//.. c.!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
1....c .//.o./. . . . . . . . . . . . . . . 30
1//./ .c.o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
1/./c .c.o. . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
U/.. .o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
I..o.. /.!././. . . . . . . . . . . . . . . . 54
I..o.. /... . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
I.. ...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
I.. //. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
I.. /././.c. . . . . . . . . . . . . . . . . 116
I./. .c.o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Spis alabetyczny chwastw
Indeks nazw lacinskich
.
]asnota rzowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Kkol polny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Ioziewnik szorstki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Rumian polny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Szczaw zwyczajny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Babka lancetowata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
mak polny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Rdest powojowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Rdest ptasi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Sporek polny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Szarlat szorstki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Szczaw polny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Gorczyca polna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Iokrzywa zegawka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Rzepak ozimy (gatunek zachwaszczajcy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Rzodkiew swirzepa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Wyka czteronasienna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Wyka drobnokwiatowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Wyka ptasia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
chwastnica jednostronna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
miotla zbozowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Owies gluchy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Ierz wlasciwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Wlosnica sina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Wlosnica zielona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Iismiennictwo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
O uprawie buraka cukrowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
metody zwalczania chwastw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1orero 500 Sc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Babka lancetowata . . . . . . . . . . . . . . 94
Bielun dzidzierzawa. . . . . . . . . . . . . 62
Bniec bialy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Bodziszek drobny . . . . . . . . . . . . . . . 2
Dymnica pospolita . . . . . . . . . . . . . . 64
Iiolek polny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Gorczyca polna . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Gwiazdnica pospolita . . . . . . . . . . . . 66
chaber blawatek. . . . . . . . . . . . . . . . 4
chwastnica jednostronna . . . . . . . . 122
Iglica pospolita . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
]asnota purpurowa . . . . . . . . . . . . . . 82
]asnota rzowa . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Kkol polny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Komosa biala . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Koniczyna polna . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Krzywoszyj polny . . . . . . . . . . . . . . . 24
Kurzyslad polny . . . . . . . . . . . . . . . . 68
mak polny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
maruna bezwonna. . . . . . . . . . . . . . . 26
miotla zbozowa. . . . . . . . . . . . . . . . 124
mlecz zwyczajny . . . . . . . . . . . . . . . . 28
mniszek pospolity . . . . . . . . . . . . . . . 30
Niezapominajka polna . . . . . . . . . . . 80
Ostrozen polny . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Ostrzeczka polna. . . . . . . . . . . . . . . 32
Owies gluchy . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Ierz wlasciwy . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Iokrzywa zegawka . . . . . . . . . . . . . 110
Iowj polny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Spis alabetyczny chwastw
Indeks nazw polskich
-
WYHAZNlE WlDOCZNE
UNEHWlENlE LAGZKl LlGClOWEJ
GLAO WlDOCZNE
UNEHWlENlE LAGZKl LlGClOWEJ
Legenda
Opisy gatunkw chwastw obejmuj: nazw gatunkow polsk, nazw gatunkow
lacinsk, midzynarodowy picioliterowy symbol chwastu, nazw rodziny botanicz-
nej polsk, lacinsk (w nawiasach podano starsz nomenklatur), nazw zwyczajow,
nazw gatunkow angielsk, rancusk, niemieck, cechy szczeglne, zarys
ksztaltu liscienia, opis siewki, zarys ksztaltu pierwszego liscia, opis rosliny doroslej,
wystpowanie, szkodliwosc i ciekawostki.
Klasynkacj gatunkw chwastw do poszczeglnych grup przeprowadzono
w oparciu o zarys ksztaltu liscieni:
ELlPTYCZNY
JAJOWATY
LANCETOWATY
NEHKOWATY
ODWHOTNlE JAJOWATY
OKHpGLY
OWALNY
HOWNOWpGKl
GEHCOWATY
Ksztalt pierwszego liscia wlasciwego przedstawiono w zarysie:
&&
ELlPTYCZNE
Bniec bialy
Komosa biala
Koniczyna polna
Krzywoszyj polny
maruna bezwonna
mlecz zwyczajny
Ostrzeczka polna
Irzymiotno kanadyjskie
Irzytulia czepna
Rdest kolankowy
Rdest plamisty
Starzec zwyczajny
1asznik pospolity
1obolki polne
Wilczomlecz obrotny
JAJOWATE
Iiolek polny
Iglica pospolita
Irzetacznik bluszczykowy
Irzetacznik perski
Rumianek pospolity
Zltlica drobnokwiatowa
LANCETOWATE
Bielun dzidzierzawa
Dymnica pospolita
Gwiazdnica pospolita
Kurzyslad polny
Isianka czarna
NEHKOWATE
Bodziszek drobny
ODWHOTNlE JAJOWATE
chaber blawatek
Ostrozen polny
Iowj polny
OKHpGLE
Niezapominajka polna
OWALNE
]asnota purpurowa
]asnota rzowa
Kkol polny
Ioziewnik szorstki
Rumian polny
Szczaw zwyczajny
HOWNOWpGKlE
Babka lancetowata
mak polny
Rdest powojowy
Rdest ptasi
Sporek polny
Szarlat szorstki
Szczaw polny
GEHCOWATE
Gorczyca polna
Iokrzywa zegawka
Rzepak
Rzodkiew swirzepa
WYKl
Wyka czteronasienna
Wyka drobnokwiatowa
Wyka ptasia
JEDNOLlGClENNE
chwastnica jednostronna
miotla zbozowa
Owies gluchy
Ierz wlasciwy
Wlosnica sina
Wlosnica zielona
podlugowato owalne
lancetowato rwnowskie
Iodzial chwastw
ze wzgldu na ksztalt liscieni
&%
oY_X^Zgda^cn
l[Vo^Za^X^Zc^
oY_X^Zgda^cn
l[Vo^Z
e^ZglhonX]a^X^
oY_X^ZbdYZ_
gda^cn
oY_X^Z`l^Vij
oY_X^Zgda^cn
Yd_goVZ_
&(
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
hatWa W jty|u po|s||m
CVolVedVX^c^ZdocVXoZc^ZhnhiZbVin`V
mlDZYNAHODOWY KOD CHWAGTU
Oznaczenie rodziny w jzyku polskim, VX^h`^b
hatWa tWyctajoWa
lozvo v jzylu orgielslir
lozvo v jzylu frorcuslir
lozvo v jzylu rierieclir
de^hgnhjc`j
hX]ZbVia^X^Zc^VloVgnh^Z
hX]ZbVia^X^VloVgnh^Z
cV\lZ`
de^hcV\l`V
docVXoZc^Z`hoiVija^X^Zc^
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
&'
Irzedmowa
chwastami polnymi s wszystkie rosliny wystpujce na polu, w lanie rosliny upraw-
nej, ktre nie s przedmiotem uprawy. Iowoduj one pogorszenie zarwno wielkosci,
jak i jakosci plonu. mog to byc rosliny dzikie, zdziczale ormy roslin uprawnych, jak
rwniez obce rosliny uprawne. Rosliny obcego gatunku czy innej odmiany niz roslina
uprawna bdca celem dzialalnosci rolnika nie s chwastami, w scislym znaczeniu te-
go slowa, lecz s tzw. roslinami zachwaszczajcymi.
Szkodliwosc chwastw wynika glwnie z konkurencyjnosci z roslin uprawn
o skladniki pokarmowe, wod i swiatlo, choc w przypadku pewnych gatunkw chwas-
tw jest ona znacznie wiksza. chwasty mog byc pasozytami (Kanianka koniczyno-
wa - c./. //./) i plpasozytami roslin uprawnych (Szelznik wikszy - ko.//
./../.././/). Inne gatunki maj wlasciwosci trujce dla ludzi i zwierzt, jak: Bielun
dzidzierzawa (D./. /.c.oc), Kkol polny (A./.cc. //..), Ostrzeczka
polna (c.o./!. ../) czy Isianka czarna (./.oc oc). Liczne gatunki chwas-
tw pogarszaj rwniez jakosc produktw rolnych i zwierzcych. Obecnosc w ziarnie
zbz przeznaczonych na przemial owocw Nawrotu polnego (L//./.cc .c.o.), ze
wzgldu na ich twardosc, sprawia wrazenie piasku w mce, natomiast udzial w paszy
dla krw mlecznych 1obolkw polnych (1//./ .c.o.), Gorczycy polnej (o./
.c.o), Szczawiu tpolistnego (kc. ./) czy Rumianku bezpromienistego
(m./... c./...!.) jest przyczyn gorzkiego, nieprzyjemnego smaku i czste-
go psucia si mleka i przetworw mlecznych. Owies gluchy (Ac.o. /./.) ze wzgldu
na zakonczenie ziarniaka dlug i spiralnie skrcon ostr osci, a Ostrozen polny
(cc .c.o.) ze wzgldu na ostre liscie i lodygi, mog byc przyczyn powaznych
podraznien, okaleczen i zaburzen ukladu pokarmowego. chwasty posrednicz rw-
niez w rozprzestrzenianiu si chorb i szkodnikw roslin uprawnych. Irzykladowo
chwasty z rodziny traw (I......) s zywicielami mtwika zbozowego, ploniarki
zbozwki czy rdzy zdzblowej, z kolei chwasty z rodziny kapustnych (B.......)
s zywicielami zastpczymi lub okolicznosciowymi slodyszka rzepakowego, bielinka
kapustnika czy grzyba wywolujcego kil kapuscian. W roznoszeniu i rozprzestrze-
nianiu si chorb ziemniaka uczestnicz chwasty z rodziny psiankowatych (./.-
o.....), a w burakach chwasty z rodziny komosowatych, chociazby popularna Komo-
sa biala (c/.o./.!c .//c). Ionadto czsc chwastw moze krzyzowac si z roslinami
uprawnymi, jak Owies gluchy z Owsem uprawnym czy Gorczyca polna z Gorczyc
bial. Szkodliwosc chwastw wynika rwniez z masowosci ich wystpowania w lanie,
prowadzc do zagluszania rosliny uprawnej. Inne gatunki, jak Iowj polny (c.oc.-
/c/ .c.o), Rdest powojowy (I./;.oc ...oc./c/) czy Irzytulia czepna (c./.c
./.o.) oplatajc i czsto przerastajc roslin uprawn, powoduj wyleganie lanu
i utrudniaj zbir, a jeszcze inne chwasty, jak Zltlica drobnokwiatowa (c./o..
/.c/..) charakteryzuj si bardzo duz zywotnosci i trudnosci ich zwalczania.
Znaczna szkodliwosc chwastw majca istotny wplyw na zmniejszenie wielkosci
i pogorszenie jakosci plonu rosliny uprawnej sprawia, ze ponad polowa pestycydw
Szczeglowy atlas chwastw
zalecanych do ochrony roslin w rolnictwie to herbicydy. Decydujc si na chemiczn
metod walki z chwastami powinnismy jednak przestrzegac wszelkich regul zwiza-
nych z kodeksem dobrej praktyki rolniczej. Wsrd wielu czynnikw sluzcych og-
raniczaniu zuzycia herbicydw wymieniane jest najczsciej stosowanie preparatw
w pocztkowej azie rozwojowej chwastw. Std tez stalo si to dla Autorw inspiracj
do podjcia opracowania ,Atlasu chwastw opierajcego si w swym podziale przede
wszystkim na zarysie ksztaltw ich liscieni. Dziki takiemu ukladowi publikacji ma-
my nadziej, ze bd mogli Ianstwo szybko i stosunkowo latwo rozpoznac chwasty
wystpujce na Waszych polach i zastosowac najodpowiedniejszy herbicyd w opty-
malnej dawce. Oprcz tego znajdziecie takze szereg inormacji dotyczcych wygldu,
rozwoju, szkodliwosci i innych ciekawych cech poszczeglnych gatunkw. Sdzimy,
ze ogromn pomoc w oznaczeniu gatunkw chwastw bd dla Ianstwa doskonale
zdjcia autorstwa Iana 1omasza Sikorskiego. Znakomicie wzbogacaj one opisy oraz
zarysy liscieni i pierwszych lisci przyczyniajc si do ugruntowania wiedzy o danym
gatunku chwastu.
Zyczc wielu udanych lustracji polowych z atlasem w rku i tranych decyzji
w wyborze preparatw pragniemy Ianstwa zapewnic, ze tylko w pelni proesjonalne
zwalczanie chwastw daje gwarancj uzyskania satysakcjonujcych ekonomicznie
plonw.
m..o k.../
v./.a v..../.a/
&+
&.
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
8n|ac b|a|y
BZaVcYg^jbVaWjbBâa#
mELAL
Gozdzikowate, 8Vgnde]naaVXZVZ
oidt|an|a| b|a|y
Eloccer corpicr
Ccrpogrcr Llorc
vei8e LiclLrelle
Roslina dwupienna, jednoroczna, dwuletnia lub wieloletnia. Siewki pojawiaj si
wiosn.
e'
LlGClENlE: eliptyczne, dlugosc 59 mm,
nagie, zielone, niewyraznie zaostrzone,
z nasad zwzon, zbiegajc w krtki
ogonek
LODYZKA PODLlGClENlOWA:
dlugosc 35 mm, naga, bladozielona
PlEHWGZE LlGClE: podlugowato elipty-
czne i szeroko eliptyczne, naprzeciwlegle,
na szczycie tpo zwzone i zakonczone
dzibkowatym drobnym ostrzem
' '
KOHZEN: rozgalziony, bialozlty
LODYGA: wys. 30100 cm, rozgalziona od
podstawy, mikko owlosiona, w grze lepka,
wzniesiona
LlGClE: lancetowate, naprzeciwlegle, krtko,
mikko owlosione
KWlATOGTAN: wierzchotka dwuramienna
KWlAT: roslina dwupienna, kwiaty biale,
duze, gruczolowato omszone, kielich kwiatw
mskich rurkowy, zenskich rozdty
OWOC: torebka owalna, jednokomorowa, ot-
wierajca si na szczycie z 10 zbkami
NAGlENlE: nerkowate o grzbiecie wypuklym,
brodawkowate, popielate, matowe
,,e UPHAWY: koniczyny, lucerny, okopowe, zboza, lki, nieuzytki
GLEY: rzne, zyzne, prchniczne, zasobne w azot
'' Wschody spotyka si w rznych uprawach, ale w pelni rozwija si
glwnie w koniczynach, lucernach i na lkach. Nasiona kielkuj w powierzchniowej
warstwie gleby. Szkodliwosc srednia.
e'' Rozmnaza si za pomoc nasion oraz pczkw przybyszowych na
szyjkach bialozltych korzeni.
e|, e'e pierwsze liscie rzyczkowato skupione
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
&-
'&
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
komosa b|a|a
8]ZcdedY^jbVaWjbA#
CHEAL
Komosowate, 8]ZcdedY^VXZVZ
Lab|oda
FoL ler
Clercpcce Llorc
veisser Corsefuss
Roslina jednoroczna, jara. Kielkuje przez caly okres wegetacji.
e|, e'e wszystkie liscie obustronnie bialo-mczysto owlosione
e'
LlGClENlE: eliptyczne, zwzone, dlugosc
ok. 8 mm, grubosc 1,5 mm, na krtkich
i cienkich ogonkach, misiste, z wierzchu
matowe, szarozielone, pod spodem czer-
wononoletowe ze srebrzystym omcze-
niem, na szczycie zaokrglone LODYZKA
PODLlGClENlOWA: dlugosc 1225 mm,
owlosiona, czerwono nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: pierwsza para jajowa-
te z niewyraznymi zbkami blizej nasady
lub calobrzegie, kolejne liscie rombowate
o klinowatej nasadzie, wyraznie plytko
wcite z pojedynczymi odleglymi zb-
kami
' '
KOHZEN: palowy, wrzecionowaty, mocny
LODYGA: wysokosc 20100 cm, tpokancias-
ta, silnie rozgalziona, pokryta mczystym nalo-
tem, czasami czerwono zabarwiona, roslina wie-
lopostaciowa LlGClE: trjktne, rombowate lub
lancetowate, ogonkowe o zmiennym ksztalcie
w obrbie rosliny, zwykle klinowate w nasadzie,
ulozone skrtolegle, brzegiem lagodnie zbko-
wane, szarozielone, grne liscie lancetowate,
calobrzegie KWlATOGTAN: klbiki gstokwia-
towe skupione w klos piramidalny KWlAT:
drobny, zielonkawy o piciu listkach okwiatu,
z wyraznie wystajcymi grzbietem, pic prci-
kw, znamiona slupka krtkie OWOC: orzeszek,
drobny, szaroczarny, okrglawy, soczewkowato
splaszczony, w okwiacie kwiatostanu ulozony
pionowo, czsto okryty zeschlym okwiatem
NAGlENlE: czarne, lsnice, pod duzym powi-
kszeniem bardzo delikatnie punktowane
,,e UPHAWY: okopowe, zbozowe, rzepak, stanowiska rzne GLEY:
zyzne, prchniczne, zasobne w azot '' ]edna dorosla roslina moze wyt-
worzyc do kilku tysicy nasion, ktre odznaczaj si odpornosci na niesprzyjajce warunki
srodowiska oraz zachowuj w glebie zywotnosc przez kilka lat. Komosa biala pozbawia gleb
duzych ilosci skladnikw pokarmowych, szczeglnie potasu. Ionadto jest zywicielem rznych
patogenw bdcych agroagami roslin uprawnych.
e'' Nasiona zawieraj duzo skladnikw odzywczych, po sparzeniu mog byc
uzytkowane jako pasza dla zwierzt. mlode rosliny Komosy bialej s bogate w witamin c (do
283 mg), mog byc spozywane jak szpinak przez ludzi lub jako pasza zielona dla zwierzt.
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
'%
'(
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
kon|ctyna po|na
Ig^[da^jbVgkZchZA#
THFAH
Motylkowate, ;VWVXZVZEVeâ^dcVXZVZ
koI||
Fore's-fccL clcver
Fefe ces clorps
/cler-KleeL
Roslina jednoroczna lub dwuletnia, na polach uprawnych jara lub ozima. Siewki po-
jawiaj si glwnie wiosn.
e'
LlGClENlE: eliptyczne, dl. 34 mm, na
szczycie zaokrglone, na krtkich ogon-
kach, ciemnozielone, lub czerwonawona-
biegle, nieco soczyste
dl. 45 mm, slabo rozwinita, krtka,
cienka, u dolu bialawa, u gry brunatno-
czerwono nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: pierwszy lisc owalny,
na szczycie z drobnym wciciem, pokryty
wloskami, z ogonkiem dwukrotnie dluz-
szym od blaszki lisciowej
' '
KOHZEN: palowy, rozgalziony
LODYGA: wys. 530 (40) cm, rozgalziona,
rozeslana lub podnoszca si, wraz z liscmi
kosmato-szaro owlosiona
LlGClE: trzyblaszkowe, o listkach podlugo-
wato sercowatych, pokrytych rzadkimi wlos-
kami, srodkowy listek wikszy od bocznych
KWlATOGTAN: glwka, kosmato owlosiona,
czsto czerwono nabiegla
KWlAT: czerwony, rzowy lub prawie bialy,
korona kwiatu bardzo drobna
OWOC: strk, drobny, czsto otulony kieli-
chem
NAGlENlE: jajowate, jasnozlte, zielonozlte
lub brunatne, o slabym polysku
,,e UPHAWY: zboza, inne gatunki, lki GLEY: piaszczyste, piaszczy-
sto-gliniaste, suche wzgrza
'' ]ako roslina motylkowa jest do pewnego stopnia pozyteczna,
gdyz uzyznia gleb i ma pewn wartosc pastewn (w slomach zbz), w koniczynach
niepozdana ze wzgldu na zanieczyszczenie nasion.
e'' Ziele Koniczyny polnej stosowano w ziololecznictwie ludowym.
e|, e'e liscienie ciem-
nozielone, lub czerwonawo nabiegle, lo-
dyzka podliscieniowa u dolu bialawa,
u gry brunatnoczerwono nabiegla, ros-
lina gsto, kosmato owlosiona, glwki
kosmato owlosione
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
''
'*
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
krtyWostyj po|ny
AnXdeh^hVgkZch^hA#
LYCAH
Astrowate (Z|ozone), 6hiZgVXZVZ8dbedhîVZ
Sroll Luglcss
PeLiLe Luglcsse
/cler-Krurrlols
Roslina jednoroczna, ozima i jara. Siewki pojawiaj si wiosn, na pocztku lata i je-
sieni.
e'
LlGClENlE: eliptyczne, dl. 1013 mm,
szerokie, na szczycie tpo zwzone, u dolu
klinowato zbiegajce, zielone, na wierz-
chu szorstko szczeciniasto owlosione, pod
spodem zwykle nagie
dlugosc 1215 mm, grubawa, zielonka-
wa, naga, walcowata
PlEHWGZE LlGClE: skrtolegle, lanceto-
wate, obustronnie szczeciniasto owlosione
' '
KOHZEN: rozgalziony
LODYGA: wysokosc 1545 cm, obla, wznie-
siona lub podnoszca si, rozgalziona lub nie,
wloski klujce odstajce
LlGClE: lancetowate, o brzegu alistym,
drobno wcinano zbkowane lub calobrzegie,
grne - sercowate, prawie siedzce, dolne
- ogonkowe
KWlATOGTAN: ulistniona skrtka
KWlAT: jasnoniebieski od spodu z bial kolan-
kowato zgit rurk korony, na krtkiej szy-
pulce
OWOC: orzeszek, w ksztalcie pantoelka,
z zaokrglonym szczytem, drobno brodawko-
wany, szary lub czarnobrunatny
NAGlENlE: podluzne, szare
,,e UPHAWY: okopowe, zbozowe, nieuzytki GLEY: piaszczyste, su-
che i wilgotne, zakwaszone lub wapienne
'' Krzywoszyj jest gospodarzem posrednim rdzy brunatnej zyta, na
lisciach tego chwastu tworz si wiosenne zarodniki ,ognikowe zakazajce zyto ozime.
e'' Io dojrzeniu bardzo latwo osypuje si i zachwaszcza gleb. czsto
spotykany zwlaszcza w plnocnej i wschodniej czsci kraju.
e|, e'e liscienie z wierzchu szorstko szczeciniasto owlosione, rosli-
na sztywno i klujco owlosiona
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
')
',
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
Naruna batWonna
BVig^XVg^V^cdYdgVA#
mATlN
ScerLless ccrcrille
Ccrcrille ircccre
Cerucllcse Korille
Roslina jednoroczna, dwuletnia lub wieloletnia. Siewki pojawiaj si wiosn i jesieni.
e'
drobne, nagie, zielone, na szczycie zao-
krglone
dl. 310 mm, naga, zielona
PlEHWGZE LlGClE: oszczepowato trj-
dzielne lub pojedynczo pierzastodzielne,
nagie, ciemnozielone
' '
KOHZEN: cienki, wrzecionowaty
LODYGA: wysokosc 1560 cm, okrglawa,
od polowy rozgalziona, naga
LlGClE: dwu- albo trzykrotnie pierzastosiecz-
ne, odcinki rwnowsko lancetowate z szer-
szym odcinkiem szczytowym, misiste
KWlATOGTAN: koszyczek na wydluzonej szy-
pulce
KWlAT: kwiaty brzezne jzyczkowate biale,
kwiaty wewntrzne rurkowe zlte, dno kwia-
towe wypelnione, stozkowe
OWOC: nielupka graniastoslupowa, na szczy-
cie scita, ciemnobrzowa
NAGlENlE: nieregularne
,,e UPHAWY: zbozowe, okopowe, rzepak, trwale uzytki zielone, sta-
nowiska ruderalne GLEY: rzne typy gleb (szczeglnie gliniaste), prchniczne, wil-
gotne, pospolity chwast na calym obszarze kraju
'' Bardzo duza plodnosc roslin, wydaj ponad 100 000 nasion
z jednej rosliny. Zachowuj zywotnosc do szesciu lat. moze kielkowac caly rok, silnie
zachwaszczajc uprawy.
e'' Roslina zawiera garbniki, ma wlasciwosci owadobjcze. Nasiona za-
wieraj do 20 tluszczu.
e|, e'e liscie i lodyga po roztarciu bez zapachu (powchaj), koszy-
czki kwiatowe o dnie pelnym
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
'+
'.
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
N|act tWyctajny
HdcX]jhdaZgVXZjhA#
GONOL
Loctyga WartyWna
Ccrrcr scv-LlisLle
LoiLercr lisse
Kcll-CorsecisLel
Roslina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj si najliczniej wiosn i na pocztku lata.
e'
zielone, nagie, na szczycie tpe, krtko-
ogonkowe
dlugosc 35 mm, jasnozielona, pokryta
nalotem brunatnym
PlEHWGZE LlGClE: pierwszy lisc okrg
lawy, kolejne lancetowate, skrtolegle, na
szczycie i w nasadzie tpe
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, bardzo rozgalzio-
ny, szybko rosncy
LODYGA: wysokosc 3090 cm, z bialym so-
kiem mlecznym, naga, gruba, pusta, wznie-
siona, rozgalziona
LlGClE: lirowate, powcinane, grubo i drobno
zbkowane, od czwartego liscia pokryte bia-
lymi wloskami
KWlATOGTAN: nieliczne koszyczki, zebrane
w baldaszkowate wiechy
KWlAT: jzyczkowaty, bladozlty, w dolnej
czsci purpurowo prgowany
OWOC: nielupka, dolem i gr zwzona,
z trzema zeberkami, zltawobrunatne, splasz-
czone
NAGlENlE: podluzne, splaszczone
,,e UPHAWY: okopowe, inne gatunki jare, ogrody, sady
GLEY: gliniaste, zyzne, lzejsze, prchniczne, zasobne w azot, niekwasne
'' Sztywna, ostra roslina, wyczerpujca gleb z azotu.
e'' W sredniowieczu uprawiana jako roslina warzywna.
e|, e'e roslina z bialym sokiem mlecznym
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
'-
(&
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
Nn|sta| pospo||Iy
IVgVmVXjbd[X^cVaZ LZW#
TAHOF
muchaW|ac, N|act [natWa n|apraW|d|oWa]
Ccrrcr corcelicr
PisserliL
Cereirer Lcverzolr
Roslina wieloletnia. Siewki pojawiaj si wiosn, szczeglnie licznie na koniec maja.
W pierwszym roku wegetacji wytwarzaj rzyczki lisciowe i magazynuj asymilaty
w zgrubialym korzeniu, nastpnie zimuj i zakwitaj w nastpnym roku.
e'
LlGClENlE: eliptyczne, czsto prawie ko-
liste w zarysie, dlugosc 5 mm, w na-
sadzie zwzone, zielone, nagie
dl. 510 mm, brunatnozielona, naga
PlEHWGZY LlGC: owalny, o brzegach wie-
lobocznie lamanych, z drobnymi ostrymi
zbkami nad ktami i klinowat nasad,
jasnozielony, nagi
' '
KOHZEN: palowy, gruby, u gry silnie rozga-
lziajcy si, glboki do okolo 50 cm LODYGA:
wys. 1030, rzadziej do 50 cm (lodyga kwia-
tostanowa), pusta w srodku, bezlistna LlGClE:
zebrane w przyziemn rzyczk, podlugowato
lancetowate, jasnozielone, zwykle zatokowo
pierzasto wcinane o lopatkach trjktnych,
skierowanych w tyl lub rzadziej nie podzielone,
nagie lub lekko owlosione KWlATOGTAN: ko-
szyczek, duzy (2,55 cm), liczne listki okrywy,
lancetowate, silnie odgite KWlAT: jasnozlty,
jaskrawy, jzyczkowy, o piciu zbkach, obu-
plciowy OWOC: nielupka podlugowata, jasno-
brunatna lub zielonkawoszara, czworogranias-
ta, u gry zwzajca si w dlugi nitkowaty
dzibek, zaopatrzony w puch kielichowy, lekko
splaszczona NAGlENlE: w przekroju rombo-
idalne, jasne
,,e UPHAWY: koniczyny, lucerny, okopowe w ogrodach, trawy, sady GLEY:
gliniaste, zyzne, niekwasne '' Rozmnaza si zarwno generatywnie przez
nielupki z puchem kielichowym przenoszone przez wiatr na duze odleglosci, jak i wegetatyw-
nie przez odrosty korzeniowe dziki pczkom kalusowym (ragmenty korzenia 12 cm mog
dac now roslin). 1rudny w zwalczaniu, silnie ogranicza rozwj roslin, szczeglnie gatunkw
w uprawach wieloletnich. e'' Roslina lecznicza i trujca (wykorzystywane s
korzenie i liscie). Nasiona zawieraj okolo 20 tluszczu. Korzenie, liscie i kwiaty zawieraj gorycz
taraksacyn, korzenie - garbniki, kauczuk i inulin. Roslina zawiera okolo 133 mg witaminy
c, a ponadto A, B
1
, B
2
, D i duzo soli potasowych. mlode, niezupelnie rozwinite liscie mog byc
spozywane jako salatka wiosenna, korzenie wyprazone stanowi namiastk cykorii.
e|, e'e lopatki liscia
trjktne, zewntrzne listki okrywy ko-
szyczka kwiatostanowego odgite, ko-
szyczki o srednicy okolo 5 cm
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
(%
((
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
sIriact|a po|na
8dchda^YVgZ\Va^hH#;#<gVn9Zae]^c^jbXdchda^YVA#
CNGHE
Jaskrowate, GVcjcXjaVXZVZ
sIri|a po|na
Fcrlirg lorlspur
Piec c' olcueLLe
/cler-FiLLerspcrr
Roslina jednoroczna, ozima lub jara. Siewki pojawiaj si jesieni.
e'
nagie, przy nasadzie lekko omszone, zie-
lone, ku szczytowi lekko zwzone
dl. 1225 mm, naga, czerwono nabiegla
lub brunatna
PlEHWGZE LlGClE: pierwszy lisc picio-
klapowany, odwrotnie jajowaty
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, slabo rozgalziony,
brunatnawy
LODYGA: wysokosc 2050 cm, rozgalzio-
na, przylegle owlosiona
LlGClE: dwu- lub trzykrotnie trjsieczne,
skrtolegle, zielone, krtko owlosione
KWlATOGTAN: luzne grono
KWlAT: niebieskie z noletowym odcieniem
(ostroga) lub niebiesko-noletowo-sine
OWOC: mieszek, splaszczony, nagi, nagle
zwzony w dlug szyjk
NAGlENlE: odwrotnie jajowate, o szczycie
zwzonym, pokryte dachwkowatymi, sk-
rzastymi brodawkami, ciemnobrunatne
,,e UPHAWY: zboza GLEY: gliniaste, rdziny, zasobne w wglan
wapnia, rzadziej na glebach lzejszych
'' Zachwaszcza przede wszystkim zboza ozime. Wystpuje na calym
nizu, pospolita.
e'' Nasiona, kwiaty i ziele zawieraj trujce alkaloidy, proszek z nasion
jest stosowany jako insektycyd. Roslina miododajna.
e|, e'e okwiat sklada si z piciu czsci, grna czsc okwiatu po-
siada poprzeczn ostrog
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
('
(*
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
Prtym|oIno |anadyjs||a
:g^\ZgdcXVcVYZch^hA#
EHlCA
Corocior feoLore
VergereLLe cu Coroco
Korociscles EerufslrouL
Na polach uprawnych roslina jednoroczna, jara lub ozima. Na nieuzytkach dwulet-
nia. Siewki pojawiaj si wiosn i jesieni.
e'
drobne, zielone, na szczycie zaokrglone,
na wierzchu drobno owlosione, na krt-
kim ogonku
dl. 23 mm, krtka, slabo rozwinita,
niekiedy purpurowosina, naga
PlEHWGZE LlGClE: jajowate, ciemnoszare
krtko owlosione,
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, cienki
LODYGA: wysokosc 15100 cm, rozgalzio-
na, prosta, szorstko owlosiona
LlGClE: rwnowsko lancetowate, dlugo zao-
strzone, szczeciniasto owlosione, dolne rzadko
zbkowane
KWlATOGTAN: koszyczki, drobne, skupione
w wskie wiechy
KWlAT: kwiaty drobne, brudnobiale, brzezne,
slupkowe, wewntrz rurkowe, obuplciowe
OWOC: nielupka podlugowata, nieco splasz-
czona, podluznie lekko bruzdkowana, jasno-
szara, owlosiona puchem kielichowym
NAGlENlE: podluzne, jasne
,,e UPHAWY: rzne gatunki, ogrody, sady, ugory GLEY: lekkie, su-
che, najczsciej piaszczyste, unika gleb wapiennych
'' Irzymiotno kanadyjskie jest pospolitym chwastem w nizszych
partiach grskich i na nizu. Latwo si rozprzestrzenia dziki lotnym nielupkom,
ktre rozsiewa wiatr. Dosc silnie konkuruje z gatunkami uprawnymi o skladniki po-
karmowe.
e'' Ziele zawiera olejek eteryczny (do 1,) i nawonoidy.
e|, e'e pierwsze liscie jajowate, krtko owlosione, ciemnoszare
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
()
(,
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
PrtyIu||a ctapna
<Va^jbVeVg^cZA#
GALAP
Marzanowate, GjW^VXZVZ
PrtyIu||a |apctyca
Cleovers
CoilleL groLLercr
KleLLerloLlrouL
W uprawach polowych roslina jednoroczna jara lub ozima. Siewki pojawiaj si wios-
n i jesieni. W lasach gatunek wieloletni.
e'
LlGClENlE: eliptyczne, dl. 18 mm,
wydluzone, na szczycie wsko wcite,
zielone nagie, z wyraznym siateczkowa-
tym unerwieniem, na cienkich dlugich
ogonkach
dlugosc 1520 mm, obla, naga, niekie-
dy czerwonawonoletowo nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: skupione w oklku,
w liczbie czterech, owalne, na szczycie
zaostrzone, prawie siedzce, na brzegu
pokryte drobnymi, silnie zadzierzystymi,
haczykowatymi szczecinkami
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, rozgalziony
LODYGA: wys. 30150 cm, wspinajca si,
galzista, czterokanciasta, silnie zadzierzysta,
w wzlach nieco zgrubiala, sztywno owlo-
siona
LlGClE: klinowato lancetowate, na brzegach
i pod spodem silnie zadzierzyste, zebrane po
szesc do osmiu w oklkach
KWlATOGTAN: baldachoksztaltny, dwu- albo
trzykwiatkowy
KWlAT: kwiaty w ktach lisci, zebrane po dwa
do trzech, biale lub zielonkawobiale, przewaz-
nie obuplciowe
OWOC: rozlupka kulista, pokryta gstymi,
haczykowatymi szczecinkami
NAGlENlE: lekko nerkowate
,,e UPHAWY: zboza, okopowe, rzepak i rzepik, ogrody, lasy, zarosla
GLEY: gliniaste, wilgotne
'' Irzytulia odznacza si duz zdolnosci przystosowawcz do wa-
runkw siedliska, powodujc wyleganie roslin i utrudniajc zbir mechaniczny. Silnie
konkuruje z gatunkami uprawnymi o swiatlo i skladniki pokarmowe, przez co wy-
czerpuje gleb ze skladnikw pokarmowych. Nasiona przenoszone s z materialem
siewnym zbz, gdyz trudno si je oddziela od ziarna, a takze przez ludzi i zwierzta.
chwast rozprzestrzenil si glwnie po okresie stosowania herbicydw typu regulato-
rw wzrostu, na ktre jest czsciowo odporny.
e'' Ziele zawiera kumaryn i czerwony barwnik, antrapupuryn.
e|, e'e cala roslina silnie zadzierzysta
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
(+
(.
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
dasI |o|an|oWy
Edan\dcjbaVeVi]^[da^jbA#2EZgh^XVg^VaVeVi]^[da^VA#H#;#<gVn
POLLA
Pdestowate, Edan\dcVXZVZ
Pole persicrio
Fercuee o feuilles ce poLierce
/rpfer-KrcLericl
Roslina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj si pod koniec wiosny i wczesnym latem.
e'
LlGClENlE: podluznie eliptyczne, dlugosc
1015 mm, z obu stron krtko owlo-
sione
dl. 1015 mm, walcowata, czerwono
nabiegla, naga lub krtko owlosiona
PlEHWGZE LlGClE: pierwszy lisc podlu-
gowaty, dalsze liscie lancetowate, skrto-
legle
' '
LODYGA: wys. 30100 cm, naga, zwykle
w wzlach zgrubiala, wzniesiona lub rozeslana,
LlGClE: jajowato lancetowate, zaostrzone, na
krtkich ogonkach opartych o nasady zwykle
rozdtych nagich gatek (pochew blonias-
tych), czsto z lekk plamk w srodku blaszki
KWlATOGTAN: klos zbity wydluzony, u gry
zwzony, lekko zwisajcy
KWlAT: drobny, okwiat bialy lub rzowawy,
szypulki kwiatw zwykle bez gruczolw
OWOC: orzech, drobny, kulisty, z obu stron
wklsly, w grnej czsci zaostrzony w dzibek,
splaszczony, ciemnobrunatny, polyskujcy
NAGlENlE: podluzne
,,e UPHAWY: okopowe, zbozowe (zwlaszcza jare) GLEY: gliniaste,
cizkie, podmokle, lekko kwasne
'' ]est to chwast wielu upraw, ze wzgldu na wyzsze wymagania ter-
miczne wschodzi pzniej niz Rdest plamisty. Wydaje nasiona o wieloletniej zywotnos-
ci, z jednej rosliny ok. 1000 sztuk. 1worzy rzne ormy, podobne np. do Rdestu gru-
czolowatego.
e'' Ze wzgldu na stosunkowo wysokie wymagania wilgotnosciowe
lubi stanowiska w okolicy zbiornikw wodnych i ciekw.
e|, e'e liscie na dolnej stronie zielone, nagie, roslina zwykle zgru-
biala w wzlach, kwiatostany wydluzone, walcowate, bialawe lub czerwonawe, kwia-
ty nie pokryte gruczolami
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
(-
)&
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
dasI p|am|sIy
Edan\dcjbeZgh^XVg^VA#
POLPE
Fecslorl
Fercuee persicoire
Flcl-KrcLericl
Roslina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj si w maju i czerwcu.
e'
LlGClENlE: eliptyczne lub odwrotnie jajo-
wate, dl. 68 mm, nagie, zielone albo
czerwonawe, na szczycie tpe lub zaokr-
glone
dlugosc 610 mm, naga, czerwono lub
noletowo nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: eliptyczne, skpo ow-
losione, skrtolegle, w nasadzie z blonias-
t pochw
' '
KOHZEN: rozwidlony
LODYGA: wysokosc 2060 cm, kolankowa-
ta, silnie rozgalziona, wyprostowana lub nie-
co lezca
LlGClE: lancetowate, szczeciniasto owlosione,
z bloniast pochw w miejscu wyrastajcych
lisci scisle przylegajca do lodygi
KWlATOGTAN: klos, walcowaty, gsty, prosty
lub lekko zgity
KWlATY: rzowe, bardzo rzadko bialawe
OWOC: trjgraniasty orzeszek, zaostrzony na
jednym koncu, czarny
NAGlENlE: splaszczone, ciemne
,,e UPHAWY: okopowe, zbozowe, rzepak, ogrody, stanowiska rude-
ralne GLEY: gliniaste, wilgotne, prchniczne, zasobne w skladniki pokarmowe glw-
nie azot
'' Orzeszki s w glebie bardzo trwale, nie trac zdolnosci kielkowa-
nia nawet do 20 lat. Nie trac takze zywotnosci po przejsciu przez przewd pokarmo-
wy zwierzt, std obecne w oborniku zachwaszczaj ponownie uprawy.
e'' Roslina miododajna, powoduje uczulenia u zwierzt bialo umasz-
czonych pod wplywem swiatla. Iowoduje zatrucia u trzody chlewnej.
e|, e'e liscie z brunatnoczerwon plam na stronie zewntrznej
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
)%
)(
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
8Iartac tWyctajny
HZcZX^dkja\Vg^hA#
GENVU
Crcurcsel
Serecr vulgoire
Cereires CeislrouL
Roslina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj si masowo szczeglnie wios-
n.
e'
nagie, na wierzchu ciemnozielone, polys-
kujce, pod spodem rzowawe, na szczy-
cie tpe lub lekko zaokrglone
dl. 510 mm, naga, u gry sinawobru-
natno nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: owalne, nagie, skrto-
legle, brzegiem z kazdej strony od trzech
do czterech zbkw
' '
KOHZEN: rozgalziony z licznymi bocznymi
odgalzieniami
LODYGA: wys. 1540 cm, okrglawa, roz-
galziona, wzniesiona, naga lub lekko paj-
czynowato owlosiona
LlGClE: dolne - podlugowato-lopatkowate,
zwzajce si w ogonek, ciemnozielone, pilko-
wane, grne - zebrane w rzyczkach, pokryte
cienkimi, szarymi wloskami
KWlATOGTAN: koszyczek (zebrane w gste,
rozgalzione wiechy)
KWlAT: zewntrznych jzyczkowych - brak,
kwiaty wewntrzne - rurkowe zlte
OWOC: nielupka, podlugowata, zeberkowa-
na, ciemnoszara, latwo odpadajcy puch kie-
lichowy
NAGlENlE: wydluzone, splaszczone
,,e UPHAWY: ogrody, okopowe, motylkowe wieloletnie, stanowiska
ruderalne GLEY: prchniczne, wilgotne, zasobne w azot
'' chwast wschodzi przez caly okres wegetacyjny, dajc kilka poko-
len w cigu roku. Owoce o zrznicowanym okresie spoczynku, mog kielkowac na-
tychmiast po dojrzeniu.
e'' Roslina trujca, czsc zielna zawiera alkaloidy. Iodejrzewa si j
o wlasciwosci kancerogenne.
e|, e'e liscienie wyraznie na wierzchu ciemnozielone, silnie polys-
kujce, pod spodem rzowe
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
)'
)*
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
Tastn|| pospo||Iy
8VehZaaVWjghV"eVhidg^hA#BZY#
CAPP
Kapustowate (Krzyzowe), 7gVhh^XVXZVZ8gjX^[ZgVZ
Sleplerc's-purse
Copselle Lcurse o posLeur
FirLerLosclellrouL
Roslina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj si wiosn, na pocztku lata
i jesieni.
e'
LlGClENlE: eliptyczne, dl. 24 mm, dro-
bne, nagie, jasnozielone, na szczycie tpe
dlugosc 5 mm, naga, bialawa
PlEHWGZE LlGClE: odwrotnie jajowate,
gwiazdkowato owlosione, naprzeciwleg-
le, calobrzegie
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, rozgalziony, bia-
lawy
LODYGA: wys. 360 cm, wzniesiona, zwyk-
le rozgalziona, owlosiona lub rzadziej naga,
roslina wielopostaciowa
LlGClE: dolne - eliptyczne zebrane w r-
zyczk, grne - siedzce, wcinane z zbkami,
gwiazdkowato owlosione, zbkowane - rza-
dziej calobrzegie
KWlATOGTAN: grono
KWlAT: kwiaty drobne, biale, niepozorne
OWOC: luszczynka trjktnie sercowata, na
szczycie plytko wcita z krtk szyjk
NAGlENlE: podluznie owalne, splaszczone,
czerwonawozlte albo zltawobrunatne
,,e UPHAWY: zbozowe, okopowe, ogrody, stanowiska ruderalne
- zachowuje si jak roslina dwuletnia GLEY: rzne typy gleb, szczeglnie prch-
niczne, zyzne
'' Gatunek wielopostaciowy, duza produkcja nasion o wieloletniej
zywotnosci (3040 lat) i zrznicowanym okresie spoczynku. Wydaje w cigu roku
dwa do trzech pokolen. ]est zywicielem posrednim grzybw i szkodnikw roslin
z rodziny kapustnych (krzyzowych).
e'' czsc zielna rosliny jest stosowana jako srodek krwiotamujcy. Na-
siona zawieraj ok. 31 tluszczu.
e|, e'e wszystkie liscie pokryte gwiazdkowatymi i pojedynczymi
wloskami (porwnaj 1obolki polne - nagie)
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
))
),
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
Tobo||| po|na
I]aVhe^VgkZchZA#
THLAH
Fielc perry-cress
ToLcureL ces clorps
/cler-FellerlrouL
Roslina jednoroczna, ozima lub jara. Siewki pojawiaj si jesieni, wiosn i na poczt-
ku lata.
e'
LlGClENlE: owalno eliptyczne, dlugosc
68 mm, nagie, zielone, na szczycie za-
okrglone i niekiedy lekko wcite
dlugosc 4 mm, naga, zielonkawa
jasnozielone, skrtolegle, niekiedy brze-
giem aliste
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, bialawy
LODYGA: wys. 1050 cm, lekko kanciasta,
u gry rozgalziona, naga
LlGClE: dolne - odwrotnie jajowate, zebrane
w rzyczki, pod spodem sinawozielone, grne
- podlugowate, jasnozielone, zatokowo zb-
kowane, na szczycie tpo zaostrzone
KWlATOGTAN: grono
KWlAT: kwiaty drobne, biale, pylniki zlte
OWOC: luszczynka, kolista, plaska, na szczy-
cie z wskim, glbokim wciciem, szeroko os-
krzydlona
NAGlENlE: jajowate, splaszczone, koncen-
trycznie rowkowane, ciemnobrunatne
,,e UPHAWY: rzepak, zbozowe, okopowe, ogrody, stanowiska rude-
ralne GLEY: gliniaste, prchniczne, zasobne w skladniki pokarmowe, rzadziej na
glebach lzejszych
'' Nasiona zdolne do kielkowania przed calkowitym dojrzeniem ros-
liny, osypuj si przed zbiorem zbz. Roslina wydaje ok. 1000 nasion, ktre mog
zalegac w glebie 1020 lat. Roslina wydaje kilka pokolen w cigu roku, silnie za-
chwaszcza uprawy.
e'' Roslina trujca o silnym nieprzyjemnym zapachu czosnku, ktry
przedostaje si do produktw mlecznych. Nasiona zawieraj ok. 34 tluszczu.
e|, e'e roztarte liscie i lodygi pachn wyraznie czosnkiem (pow-
chaj), uwaga: roslina trujca
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
)+
).
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
l
i
p
t
y
c
z
n
e
w||ctom|act obroIny
:je]dgW^V]Za^dhXde^VA#HXde#
EPHHE
Wilczomleczowate, :je]dgW^VXZVZ
w||ctom|act p|||oWany, ko|oWroIa|
Sur spurge
EuplcrLe reveil roLir
Scrrer-vclfsrilcl
Roslina jednoroczna, jara, rzadziej ozima. Siewki wiosenne i jesienne wystpuj na po-
lach uprawnych oraz w ogrodach.
e'
LlGClENlE: eliptyczne, podluzne, dlugosc
810 mm, na szczycie zaokrglone
dlugosc 1520 mm, brunatnawa albo
czerwonawa, z sokiem mlecznym
nagie, skrtolegle, szeroko zaokrglony
szczyt, wyraznie widoczny nerw, na dol-
nej stronie ciemno punktowane
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, rozgalziony, slaby
LODYGA: wys. 1540 cm, wzniesiona, pros-
ta lub rozgalziona, z rzadka lekko owlosiona
LlGClE: odwrotnie jajowate, u gry drobno
zbkowane, zltozielone, zielone lub czerwo-
nawo nabiegle
KWlATOGTAN: glwna wierzchotka z przy-
sadkami, od trj- do picioramienna
KWlAT: kwiaty niepozorne, zltozielone, ms-
kie i zenskie
OWOC: rozlupka, gladka
NAGlENlE: prawie kuliste, lupina siatkowato
dolkowana, brzowoczarna, na szczycie z jas-
nozltym elajosomem
,,e UPHAWY: zboza, okopowe, ogrody GLEY: gliniaste, o odczynie
obojtnym lub lekko kwasnym, zasobna w skladniki pokarmowe
'' Roslina o mniejszej konkurencyjnosci z powodu slabiej rozwini-
tego systemy korzeniowego.
e'' mleczny sok zawiera trujc substancj euorbon, zywic, kwasy or-
ganiczne, kauczuk. Roslina trujca zwlaszcza dla trzody chlewnej.
e|, e'e roslina zawiera charakterystyczny sok mleczny
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
)-
*&
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
j
e
j
o
w
e
t
e
F|o|a| po|ny
K^daVVgkZch^hBjgg#
VlOAH
Fio|kowate, K^daVXZVZ
8raIa| po|ny
Fielc porsy
Persee ces clorps
/cler-SLiefr0LLercler
Roslina jednoroczna, ozima lub jara. Siewki pojawiaj si jesieni jak i wiosn.
e'
LlGClENlE: jajowate, dl. 45 mm, nagie,
na wierzchu zielone, pod spodem noleto-
wo nabiegle, z obu stron skosnie scite
(trudne do odrznienia)
dl. 38 mm, naga, zielonkawa, u gry
noletowo nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: okrglawo jajowate,
nagie lub lekko owlosione, z dwoma wi-
docznymi wciciami (karbami) po bo-
kach, na szczycie zaokrglone
' '
KOHZEN: palowy, wrzecionowaty
LODYGA: wys. 1030 cm, prosta lub rozga-
lziona, rozeslana
LlGClE: dolne - jajowate, naprzeciwlegle,
grne - lancetowate, z charakterystycznymi
dlugimi przylistkami (czsci podpierajce lisc
o takiej samej wielkosci co lisc)
KWlATOGTAN: brak
KWlAT: kwiaty pojedyncze na dlugich szy-
pulkach, bialozlte z lekkim odcieniem nole-
towym
OWOC: torebka trzykomorowa, pkajca po-
dluznie
NAGlENlE: ciemnozlte lub jasnobrunatne,
z elajosomem, podluznie jajowate, polyskujce
,,e UPHAWY: zbozowe, okopowe, rzepak, ogrody GLEY: rzne typy
gleb, gatunek bardzo plastyczny
'' Iiolek zachwaszcza wikszosc upraw, zwlaszcza ozimych (zboza,
rzepak). Nasila si w plodozmianie z wysokim udzialem zbz i w monokulturze. Licz-
nie i dlugo zalegajce w glebie nasiona utrzymuj wysok zdolnosc kielkowania.
e'' 1orebki pkajc wyrzucaj dojrzale nasiona na duze odleglosci, po-
nadto nasiona przenosz mrwki. czsc zielna rosliny zawiera glikozyd - wiolakwer-
cytryn oraz witamin c, barwi na zlto, nasiona zawieraj do 38 tluszczu.
e|, e'e liscie z karbami na okrglo - im starszy lisc, tym karby bar-
dziej wyrazne
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
*%
*(
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
j
e
j
o
w
e
t
e
Ig||ca pospo||Ia
:gdY^jbX^XjiVg^jbA#
EHOCl
Bodziszkowate, <ZgVc^VXZVZ
8oc|any
Ccrrcr sLcrl's-Lill (CE), FecsLer floree (LS/)
Ercciur o feuilles ce cigu
Sclierlirgs-FeilersclroLel
Roslina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj si jesieni i wiosn, szczeglnie
licznie na glebach piaszczystych.
e'
LlGClENlE: w zarysie jajowate, w nasadzie
sercowate, dl. 8 mm, dwu-, trzy- lub
czteroklapowe, boczne klapy okrgle
LODYZKA PODLlGClENlOWA: walcowata,
dl. 1015 mm, bladozielona, w grze
zwykle omszona
PlEHWGZE LlGClE: dwukrotnie pierzas-
tosieczne, o zarysie trjktnym, skrto-
legle, liscie i ogonki pokryte drobnymi,
bialawymi wloskami, unerwienie niewy-
razne
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, cienki, bialawy, roz-
galziony
LODYGA: wys. 1050 cm, od dolu rozgal-
ziona, wzniesiona lub podnoszca si, owlo-
siona, dolem zwykle czerwono nabiegla
LlGClE: pierzastosieczne, odcinki glboko
powcinane, siedzce, naprzeciwlegle lub skr-
tolegle
KWlATOGTAN: baldach, na dlugiej szypulce
KWlAT: liliowy lub bladopurpurowy, grny
z jasniejsz lub ciemniejsz plamk
OWOC: rozlupnia, piciodzielna, wrzeciono-
wata, na powierzchni drobno brodawkowana,
ciemnobrunatna, zlocisto owlosiona, z dzib-
kiem
NAGlENlE: walcowate, podluzne, gladkie,
czerwonobrunatne
,,e UPHAWY: zbozowe, okopowe, miedze GLEY: piaszczyste, zak-
waszone gliniaste
'' Kielkuje i rozwija si przez caly sezon wegetacyjny w kazdych wa-
runkach pogodowych.
e'' Roslina lecznicza, rozsiewa si dziki dzibkom (zdrewniale szyjki
slupka), zwijajcym si slimakowato przy zmianie wilgotnosci powietrza i gleby.
Dawniej wykorzystywana do mierzenia wilgotnosci powietrza.
e|, e'e liscienie i pierwsze liscie czsto czerwono nabiegle
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
*'
**
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
j
e
j
o
w
e
t
e
PrtaIactn|| b|ustcty|oWy
KZgdc^XV]ZYZg^[da^VA#
VEHHE
Trdownikowate, HXgde]jaVg^VXZVZ
lvy-leovec speecvell
Vercricue o feuilles ce lierre
EfeuLloLLriger Elrerpreis
Roslina jednoroczna ozima lub jara. Siewki pojawiaj si jesieni i czsciowo wiosn.
e'
LlGClENlE: jajowate, dl. do 13 mm, na-
gie, zielone, na szczycie zaokrglone lub
lekko wcite
dlugosc 520 mm, naga lub rzadko ow-
losiona, brunatnawa
PlEHWGZE LlGClE: jajowate, lekko owlo-
sione, naprzeciwlegle, klapowate
' '
KOHZEN: palowy
ciemnozielona, rozeslana, z rzadka dlugo
owlosiona
LlGClE: sercowato nerkowate, klapowane
(od trzech do siedmiu klapek), przypominaj
bluszcz
KWlATOGTAN: brak
KWlAT: kwiaty pojedyncze wyrastajce z k-
tw lisci na dlugiej szypulce, blkitnobiale
lub bladoblkitne
OWOC: torebka, naga, prawie czwrdzielna,
na szczycie z malym wciciem, komory jedno-
lub dwunasienne
NAGlENlE: kulisto nerkowate, bruzdkowane
,,e UPHAWY: wikszosc upraw, zbozowe, (szczeglnie ozime), oko-
powe GLEY: od piaszczystych do gliniastych, prchniczne, zasobne w wapn
'' Krtki cykl rozwojowy powoduje, ze gatunek ten silnie konkuruje
o skladniki pokarmowe ze zbozami ozimymi we wczesnych azach rozwojowych.
Kielkowanie moze odbywac si na powierzchni gleby, ale nie na swietle. Wyzsza
temperatura hamuje jego rozwj.
e'' Do rozsiewania przyczyniaj si mrwki, chtnie zjadajce elajoso-
my znajdujce si na nasionach. Nasiona kielkuj juz w temperaturze 0 c. czsc
zielna zawiera aukubin.
e|, e'e pierwsze liscie z wyraznymi dwoma karbami po bokach,
zaznaczajcymi trjlistkowosc blaszki lisciowej
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
*)
*,
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
j
e
j
o
w
e
t
e
PrtaIactn|| pars||
KZgdc^XVeZgh^XVEd^g#
VEHPE
Trdownikowate, HXgde]jaVg^VXZVZ
Ccrrcr felc-speecvell
vercricue ce Perse
Persiscler Elrerpreis
Roslina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki Irzetacznika perskiego wystpuj najczs-
ciej wiosn ale rwniez na pocztku lata i jesieni.
e'
LlGClENlE: okrglawo jajowate, dlugosc
4 mm, nagie, zielone pod spodem
nieco noletowo nabiegle, na szczycie
zaokrglone
dlugosc 1020 mm, drobno omszona,
ciemnozielona
sione, naprzeciwlegle, brzegiem alisto
wrbne
' '
KOHZEN: palowy, wrzecionowaty
LODYGA: wys. 1040 cm, okrglawa, roz-
galziona, rozeslana z dwoma rzdami odsta-
jcych wloskw, zakorzeniajca si
LlGClE: szerokojajowate, brzegiem grubo
i glboko pilkowane, grne drobne, karbowa-
no pilkowane, rzadko owlosione
KWlATOGTAN: brak
KWlAT: kwiaty pojedyncze wyrastajce z k-
tw lisci na dlugich owlosionych szypulkach,
niebieskoblkitne
OWOC: torebka, odwrotnie nerkowata, z t-
pym wyciciem na szczycie, jasno siatkowato
unerwiona, owlosiona lub naga, zawiera czte-
ry do dziewiciu nasion
NAGlENlE: zltawe, owalne, brodawkowane
,,e UPHAWY: zbozowe (zwlaszcza jare), okopowe, ogrody
GLEY: gliniaste, piaszczysto-gliniaste, prchniczne, zyzne, wilgotne
'' chwast rozwija si bardzo szybko, kwitnie i owocuje przez caly
okres wegetacyjny. Najliczniej pojawia si w lata wilgotne. Silnie konkuruje z gatun-
kami uprawnymi o skladniki pokarmowe. Kielkuje przez caly okres wegetacji (brak
spoczynku u nasion).
e'' czsc zielna zawiera aukubin.
e|, e'e lodyzka podliscieniowa w grnej czsci noletowo nabiegla,
kwiaty na bardzo dlugich owlosionych szypulkach
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
*+
*.
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
j
e
j
o
w
e
t
e
um|ana| pospo||Iy
BVig^XVg^VX]VbdbâaVA#
mATCH
Cerror clorcrile
Corcrille roLricoire
Korille
Roslina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj si wiosn.
e'
LlGClENlE: jajowate, dl. 58 mm, lekko
soczyste
LODYZKA PODLlGClENlOWA: cienka, dlu-
gosc 1015 mm, zielonkawa
PlEHWGZE LlGClE: wsko lancetowate
z jedn, dwoma parami lancetowatych
odcinkw, naprzeciwlegle, brzegiem
zbkowane
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, wski
LODYGA: wys. 1540 cm, prosta lub od
nasady rozgalziona, naga
LlGClE: dwu- lub trzykrotnie pierzastodziel-
ne, o rwnowskich, ostrych i splaszczonych
odcinkach
KWlATOGTAN: koszyczek o pustym dnie
kwiatowym
KWlAT: brzezne kwiaty nibyjzyczkowe,
o trzech zbkach, biale, slupkowe, wewntrz-
ne kwiaty rurkowe, o piciu zbkach, zlte,
obuplciowe
OWOC: nielupka, podlugowato jajowata, zl-
tawoszara, zeberkowana, ze scitym wierz-
cholkiem
NAGlENlE: owalne, zltawe
,,e UPHAWY: zboza, okopowe, warzywa, stanowiska ruderalne
GLEY: gliniaste, zyzne, lekko kwasne
'' Iospolity chwast w zachodniej Iolsce, konkuruje srednio lub silnie
(w duzym nagromadzeniu) o skladniki pokarmowe z gatunkiem uprawnym. moze
kielkowac przez caly rok. ]est roslin dnia dlugiego, im pzniej wzejdzie na wiosn,
tym krtszy ma okres wegetacji (nawet do 40 dni). Siewki jesienne mog zimowac
w postaci rozety. Duza plodnosc, kilka tysicy nasion o zrznicowanym okresie spo-
czynku i duzej zdolnosci kielkowania.
e'' Roslina zawiera 0,51,5 olejku eterycznego, bogatego w azulen,
garbniki, zywic, gorycz i glikozydy nawonowe. Stosowana w lecznictwie w postaci
wysuszonych koszyczkw kwiatostanowych.
e|, e'e roslina naga, o charakterystycznym zapachu, kwiaty zebra-
ne w wonny koszyczek o pustym dnie kwiatowym
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
*-
+&
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
j
e
j
o
w
e
t
e
Z|I||ca drobno|W|aIoWa
<Va^chd\VeVgk^dgV 8Vk#
GAGPA
CollorL sclcier
Colirscgo o peLiLes feurs
KleirLl0Liges FrorzcserlrouL
Roslina jednoroczna, jara. Do kielkowania potrzebuje duzo ciepla, wschody pojawiaj
si pzno (polowa maja) i trwaj przez caly okres wegetacyjny.
e'
LlGClENlE: jajowate, dl. 1520 mm, na-
gie, jasnozielone, polyskujce, na szczycie
lekko wcite
dlugosc 510 mm, naga, niekiedy lekko
noletowo nabiegla, lekko bruzdkowana
sione, naprzeciwlegle, brzegiem alisto
wrbne, na szczycie zaostrzone
' '
KOHZEN: palowy rozgalziony, z licznymi
bocznymi odgalzieniami
LODYGA: wys. 1040 cm, okrglawa, silnie
rozgalziona, przylegajco owlosiona
LlGClE: dolne - jajowate, naprzeciwlegle,
grne - lancetowate, lekko owlosione, jasno-
zielone, zbkowane
KWlATOGTAN: koszyczki na dlugich szypul-
kach zebrane w baldachoksztaltne kwiatostany
KWlAT: kwiaty brzezne jzyczkowate biale
(zwykle pic), kwiaty wewntrzne rurkowe,
zlte (3540)
OWOC: nielupka omszona, czterokanciasta,
czarna
NAGlENlE: okrglawe, czarne
,,e UPHAWY: ogrody, okopowe, rzadziej zbozowe GLEY: gliniaste
oraz lekkie, prchniczne, zasobne w azot
'' W sprzyjajcych warunkach moze wydac kilka pokolen w cigu
lata. ]edna roslina wydaje bardzo duzo owocw (do 300 000 szt.). Wypielona, a nie
sprztnita z pola, szybko ukorzenia si ponownie, tworzc korzenie przybyszowe na
pdach. Bardzo wrazliwa na niskie temperatury - ginie przy pierwszych przymroz-
kach.
e'' Nasiona dojrzewaj nawet po wyrwaniu rosliny z gleby, s wytrzy-
male na mrz i zachowuj zdolnosc kielkowania przez dlugie lata.
e|, e'e liscienie wyraznie jasnozielone, silnie polyskujce
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
+%
+(
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
l
e
n
c
e
t
o
w
e
t
e
8|a|u dt|dt|artaWa
9VijgVhigVbdc^jbA#
DATGT
Psiankowate, HdaVcVXZVZ
8|a|u podWrtoWy, t|dt|artaWa
dirscrveec
EoLuro sLrorcire
Cereirer SLeclopfel
Roslina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj si na koniec wiosny.
e'
LlGClENlE: lancetowate, dl. 2535 mm,
u gry zwzone, na koncu ostre, dolem
rozszerzone, przy samej nasadzie zwzo-
ne w ogonek
dl. 2025 (50) mm, zielonkawa, gruczo-
lowato owlosiona
PlEHWGZE LlGClE: podluznie jajowate,
dlugo zaostrzone, calobrzegie, z wierzchu
ciemnozielone, dolem na brzegach, ner-
wie i ogonku bialo omszone
' '
KOHZEN: misisty, rozgalziony
LODYGA: wysokosc 2090 cm, widlasto
rozgalziona, naga lub delikatnie omszona,
wzniesiona
LlGClE: jajowate, w nasadzie klinowate, za-
ostrzone, grubo, zatokowo zbkowane, ogon-
kowe
KWlATOGTAN: brak
KWlAT: bialy, pojedynczy, lejkowy, umieszczo-
ny na krtkich szypulkach
OWOC: torebka, jajowata, kolczasta, zielona
NAGlENlE: nerkowate, dosc silnie splaszczo-
ne, drobno, siateczkowato marszczone, ciem-
nobrunatne, matowe
,,e UPHAWY: okopowe, mak, ogrody, rumowiska, nieuzytki
GLEY: gleby piaszczyste, rzne stanowiska
'' Sporadycznie zachwaszcza ogrody. ]edna torebka zawiera do kil-
kuset nasion, jedna roslina wydaje do kilku tysicy nasion.
e'' Liscie zawieraj 0,20,45 alkaloidw, glwnie hioscyjamin
i hioscyn oraz garbniki. Nasiona zawieraj 0,20,35 alkaloidw, przede wszyst-
kim hioscyjamin. Stosowany w lecznictwie do wyrobu tabletek przeciwastma-
tycznych.
e|, e'e siewki o nieprzyjemnym, odurzajcym zapachu, liscie
z bialawym nalotem
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
+'
+*
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
l
e
n
c
e
t
o
w
e
t
e
ymn|ca pospo||Ia
;jbVg^Vd[X^cVa^h A#
FUmOF
Dymnicowate, ;jbVg^VXZVZ
Ccrrcr furiLcry
FureLerre cffcirole
Cereirer Ercroucl
Roslina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj si glwnie wiosn i jesieni.
e'
nagie, sinawozielone, na szczycie ostro
zaostrzone
dl. 1015 mm, naga, noletowo nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: pierwsze dwa liscie
dwukrotnie dloniasto trjsieczne, naprze-
mianlegle
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, bialawy lub bru-
natnawozlty, malo rozgalziony
LODYGA: wysokosc 1050 cm, kanciasta,
silnie rozgalziona, wzniesiona, naga, czasem
czerwonawo nabiegla, pokryta niebieskozielo-
nym nalotem
LlGClE: dwu- lub trzykrotnie pierzastosiecz-
ne, latki koncowe rwnowsko lancetowate,
sinawozielone
KWlATOGTAN: grono
KWlAT: kwiaty czerwone, rzowe lub purpu-
rowe na szczycie ciemniejsze
OWOC: drobny orzeszek, odwrotnie jajowaty,
szarobrunatny
NAGlENlE: owalne
,,e UPHAWY: okopowe, rzadziej zbozowe, ogrody
GLEY: gliniaste, wilgotne, prchniczne, zasobne w azot
'' Wystpuje na stanowiskach wilgotnych i zasobnych w skladniki
pokarmowe. Ze wzgldu na woskowy nalot trudniejsze zwalczanie herbicydami.
e'' Roslina lecznicza. moze byc traktowana jako gatunek wskaznikowy
(wysoka sprawnosc roli).
e|, e'e liscie o charakterystycznej sinej lub szarozielonej barwie,
lodyga z niebieskozielonym nalotem
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
+)
+,
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
l
e
n
c
e
t
o
w
e
t
e
W|atdn|ca pospo||Ia
HiZaaVg^VbZY^VA#Kâa#
GTEmE
Ccrrcr cliclveec
lcurcr ces ciseoux
Vcgelriere Vill
Roslina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki wystpuj w zasiewach w kazdej porze
roku.
e'
owlosione, zielone, na szczycie ostre
dl. 510 mm, naga, zielonkawa
PlEHWGZE LlGClE: szerokojajowate, na-
gie, z drobnym ostrzem na szczycie, ciem-
nozielone, naprzeciwlegle
' '
KOHZEN: cienki, wtly
LODYGA: wys. 540 cm, cienka, rozeslana,
jednoszeregowo owlosiona, zakorzeniajca si
LlGClE: dolne i srodkowe - jajowate, ogonko-
we, naprzeciwlegle, grne - siedzce, nagie
lub lekko owlosione
KWlATOGTAN: dwuramienna wierzchotka
KWlAT: kwiaty drobne, biale, na dlugich szy-
pulkach
OWOC: torebka, podlugowata, pkajca od
nasady szescioma otworkami
NAGlENlE: okrglawe lub nerkowate, splasz-
czone, ciemnobrunatne, matowe
,,e UPHAWY: wszystkie uprawy, szczeglnie okopowe, warzywa
GLEY: rzne typy gleb, wilgotne, zasobne w azot - gatunek azotolubny
'' Ucizliwy chwast odznaczajcy si szybkim rozwojem i zywotnos-
ci. Szczeglnie obncie rozrasta si w latach o duzej sumie opadw, tworzc plaskie
kpy. Rozmnaza si z nasion i czsci lodyg (np. po pieleniu). W cigu lata moze wydac
dwa do trzech pokolen. ]edna roslina wydaje ok. 1000 nasion.
e'' czsc zielna zawiera saponiny, moze byc wykorzystywana jako
pasza zielona dla zwierzt domowych i drobiu, zwiksza mlecznosc krw, kz i owiec.
Roslina miododajna.
e|, e'e liscienie i pierwsze liscie bardzo delikatne, na szczycie ostre,
(gwiazdnica narazona na chlody - barwa noletowa)
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
++
+.
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
l
e
n
c
e
t
o
w
e
t
e
kurtys|ad po|ny
6cV\Vaa^hVgkZch^hA#
ANAAH
Pierwiosnkowate, Eg^bjaVXZVZ
ScorleL pirperrel
lcurcr rcuge
/cler-Couclleil
Roslina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj si glwnie wiosn.
e'
nagie, zielone, na szczycie zaostrzone
dlugosc 510 mm, naga, zltawa, czer-
wono nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: owalne, ciemnozielo-
ne, silnie polyskujce, nagie, naprzeciw-
legle
' '
KOHZEN: rozwidlony
LODYGA: wysokosc 520 cm, czterokancia-
sta, plozca, dolem rozgalziona, naga
LlGClE: owalne, siedzce, calobrzegie, na dol-
nej stronie brunatno punktowane (plamiste)
KWlATOGTAN: brak
KWlAT: kwiaty na dlugich szypulkach, cegla-
stoczerwone lub krwistoczerwone
OWOC: wielonasienna torebka, kulista, otwie-
rajca si wieczkiem
NAGlENlE: trjgraniaste, z jednej strony wy-
pukle, czarnobrunatne
,,e UPHAWY: wszystkie uprawy, szczeglnie okopowe, warzywa
GLEY: rzne typy gleb, szczeglnie zasobne w skladniki pokarmowe
'' ]ako stosunkowo nieduza roslina nie powoduje znaczcych szkd
w uprawach.
e'' chwast prawdopodobnie posiada wlasciwosci trujce, zawiera go-
rycz, garbniki i substancje o charakterze saponin.
e|, e'e na dolnej stronie liscie brunatno punktowane
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
+-
,&
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
l
e
n
c
e
t
o
w
e
t
e
Ps|an|a ctarna
HdaVcjbc^\gjbA#
GOLNl
Psiankowate, HdaVcVXZVZ
Elocl riglLsloce
lcrelle rcire
Sclvorzer loclLscloLLer
Roslina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj si najczsciej w drugiej polowie maja i na
pocztku czerwca.
e'
LlGClENlE: szerokolancetowate, dlugosc
510 mm, nagie, zielone pod spodem
noletowo nabiegle, na szczycie zaostrzo-
ne z charakterystycznym nerwem srod-
kowym
dl. 1020 mm, gsto owlosiona, zielo-
na, noletowo nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: szerokojajowate w na-
sadzie sercowate, silnie owlosione, skrto-
legle, czsto noletowo nabiegle, na szczy-
cie zaostrzone
' '
KOHZEN: wrzecionowaty
LODYGA: wysokosc 1050 cm, rozgalziona,
tpokanciasta, ciemnozielona, naga lub lekko
owlosiona
LlGClE: jajowate lub rombowate, brzegiem
zatokowo zbkowane, na szczycie zaostrzone
KWlATOGTAN: podbaldaszek
KWlAT: kwiaty biale, drobne, promieniste
o pylnikach zlocistozltych skupionych w pi-
ramidk
OWOC: jagoda kulista, czarna rzadziej zielon-
kawa
NAGlENlE: owalne, splaszczone, z jednej stro-
ny zaokrglone, na powierzchni drobno siat-
kowane, jasnozlte, matowe
,,e UPHAWY: ogrody, okopowe, stanowiska ruderalne
GLEY: prchniczne, zyzne, przewiewne, zasobne w azot (gatunek wskaznikowy)
'' Nasiona (ok. 500 z jednej rosliny) mog natychmiast kielkowac.
Zywiciel chorb i szkodnikw atakujcych rosliny z rodziny psiankowatych oraz mt-
wika ziemniaczanego.
e'' czsci zielne rosliny, a szczeglnie niedojrzale owoce trujce, zawie-
raj glikozyd solanin (do 0,). Roslina barwierska.
e|, e'e wydziela silny, nieprzyjemny zapach (powchaj), uwaga:
roslina trujca
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
,%
,(
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
n
e
r
k
o
w
e
t
e
8odt|sta| drobny
<ZgVc^jbejhâajbA#
GEHPU
Bodziszkowate, <ZgVc^VXZVZ
Sroll geroriur
Ceroriur o Liges grles
Kleirer SLcrclsclroLel
Roslina na polach uprawnych jednoroczna, jara lub ozima. Siewki rozwijaj si
wczesn wiosn.
e'
LlGClENlE: nerkowate, dl. 46 mm,
z szerokim wciciem, dlugimi, dolem
czerwonawo nabieglymi ogonkami, na
wierzcholku z drobnym guzkiem w plyt-
kim wciciu
dl. 810 mm, naga, lub w grze omszo-
na, brunatno lub czerwono nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: pierwszy i drugi lisc
dloniasto siedmiodzielny, blaszki i ogonki
pokryte gsto odstajcymi wloskami
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, lekko rozgalziony
LODYGA: wys. 1050 cm, rozgalziona,
zwykle rozeslana, krtko owlosiona, w grze
czsto czerwono nabiegla
LlGClE: dloniasto od picio- do dziewicio-
dzielne, w zarysie okrglawe lub nerkowate,
na obu stronach gsto owlosione, czasami cale
czerwono nabiegle
KWlATOGTAN: baldachoksztaltny
KWlAT: kwiaty w ktach lisci, jasnonoletowe
lub bladopurpurowe, szypulki kwiatowe po
przekwitnieniu odgite w dl
OWOC: rozlupnia rozpadajca si na pic
rozlupek, przylegle owlosiona, zltawobru-
natna
NAGlENlE: jajowate, gladkie, zltawobru-
natne
,,e UPHAWY: zboza, okopowe, ogrody, koniczyny, lucerny, stanowi-
ska ruderalne GLEY: piaszczysto-gliniaste, suche, zasobne w skladniki pokarmowe
'' Gatunek srednio intensywnie wyczerpuje gleb ze skladnikw po-
karmowych. moze tworzyc ormy dwuletnie.
e'' Roslina zawiera garbniki.
e|, e'e pierwszy i drugi lisc dloniasto siedmiodzielny, blaszki i ogonki
pokryte gsto odstajcymi wloskami, cala roslina charakterystycznie pachnie
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
,'
,*
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
o
d
w
r
o
t
n
i
e

j
e
j
o
w
e
t
e
0habar b|aWaIa|
8ZciVjgZVXnVcjhA#
CENCY
Nodra|, 8|aWaIa|
Ccrrfcver
EleueL ces clorps
KcrrLlure
Roslina jednoroczna, ozima lub jara. chwast zimujcy.
e'
LlGClENlE: odwrotnie jajowate, dlugosc
1015 mm, nagie, ciemnozielone lub
czerwono nabiegle, na szczycie lekko za-
okrglone, soczyste
dlugosc 510 mm, naga, zielonkawa
lub czerwono nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: podlugowato lanceto-
wate, szarawozielone, brzeg alisty, zb-
kowane
' '
KOHZEN: palowy, wrzecionowaty, do 20 cm
dlugosci
LODYGA: wys. 1080 cm, kanciasta, od po-
lowy rozgalziona, pajczynowato owlosiona
LlGClE: dolne (odziomkowe) - jajowato lan-
cetowate z dwoma, trzema odleglymi odcin-
kami z obu stron, grne - lancetowate, sie-
dzce, lekko owlosione, szarozielone, calo-
brzegie
KWlATOGTAN: koszyczek na dlugiej szypulce
KWlAT: kwiaty brzezne lejkowate niebieskie,
kwiaty wewntrzne rurkowe niebieskonole-
towe
OWOC: nielupka, srebrzysta, podlugowata ze
zlocistymi lub noletowobrunatnymi szczecin-
kami na scitym koncu
NAGlENlE: owalne, podlugowate
,,e UPHAWY: zbozowe, okopowe, motylkowe GLEY: rzne typy
gleb, szczeglnie lekkie ubogie w wapn
'' chwast glwnie roslin zbozowych ozimych, dojrzewajc rwno-
czesnie ze zbozowymi, zachwaszcza gleb i material siewny. Owoce, o duzej zdolnosci
kielkowania, pod wplywem zmiennej wilgotnosci wykonuj ruchy pelzajce. chaber
moze w ograniczonym stopniu rozmnazac si rwniez wegetatywnie. ]est posrednim
zywicielem nicieni atakujcych zboza i koniczyn.
e'' Kwiaty byly dawniej uzywane do wyrobu barwnika (obecnosc
cyjaniny), wina domowego oraz leczenia chorb oczu. Nasiona zawieraj do 28
tluszczu.
e|, e'e pierwsze liscie szarawozielone, obustronnie silnie pajczy-
nowato owlosione (patrz - nlcowate wloski)
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
,)
,,
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
o
d
w
r
o
t
n
i
e

j
e
j
o
w
e
t
e
sIroia po|ny
8^gh^jbVgkZchZA#HXde#
ClHAH
saI po|ny
Creepirg LlisLle
Clorccr ces clorps
/cler-EisLel
Roslina dwupienna, wieloletnia. Siewki i odrosty korzeniowe pojawiaj si wiosn.
e'
LlGClENlE: odwr. jajowate, dl. 810 mm,
nagie, zielone, misiste, na szczycie zaok-
rglone (uwaga: ormy z rozmnazania
wegetatywnego czsto ich nie wytwa-
rzaj:)
dlugosc 13 mm, krtka, naga, bialawo-
zielona
skrtolegle, z wierzchu lekko owlosione,
pod spodem popielato gsto owlosione,
zbkowane
' '
KOHZEN: silnie rozgalziony, glboki
(26 m), walcowaty, zltawobialy lub zl-
tawobrunatny
LODYGA: wys. 40120 cm, oblokanciasta,
silnie rozgalziona, szarozielo-na, naga lub
gr lekko owlosiona LlGClE: rznej po-
staci, eliptyczne lub podluznie lancetowate,
zmiennie owlosione, z wierzchu zielone, pod
spodem popielate, silnie kolczasto zbkowane
KWlATOGTAN: koszyczek
KWlAT: kwiaty rozdzielnoplciowe, jasne,
purpurowoliliowe lub rzowoliliowe (bardzo
rzadko biale) OWOC: nielupka, jasnobezowa,
klinowata, z pierzastym puchem kielichowym
o dlugosci 2030 mm NAGlENlE: owalne,
podlugowate
,,e UPHAWY: wszystkie uprawy, miedze, przydroza, stanowiska ru-
deralne GLEY: rzne typy gleb z wyjtkiem najubozszych
'' Ostrozen zachwaszcza wszystkie uprawy. Silnie wyczerpuje gleb
ze skladnikw pokarmowych. Roslina wytwarza do kilkudziesiciu tysicy (35 000)
nielupek, ale spora ich liczba jest uszkadzana przez zyjce w koszyczkach larwy owa-
dw. ]ezeli rozmnaza si z nasion, to w pierwszym roku tworzy jedynie rozet liscio-
w. Owoce wykazuj zrznicowanie pod wzgldem dlugosci okresu spoczynku oraz
wymagan termicznych i swietlnych podczas kielkowania. Wegetatywnie rozmnaza
si z rozlogw, a nowe odrosty mog si tworzyc z bardzo krtkich ich ragmentw.
e'' Wiatr moze przenosic nielupki na odleglosc ok. 500 metrw. Iozo-
stawione, niewielkie powierzchnie rosncego ostrozenia (4,5 m
2
) mog powodowac
w przyszlosci zachwaszczenie nawet 50 ha upraw.
e|, e'e wyraznie widoczne duze, kolczaste zbki na brzegach lisci
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
,+
,.
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
o
d
w
r
o
t
n
i
e

j
e
j
o
w
e
t
e
PoWj po|ny
8dckdakjajhVgkZch^hA#
CONAH
Powojowate, 8dckdakjaVXZhZ
Fielc Lircveec
Lisercr ces clorps
/cler-virce
Roslina trwala, oplata rosliny uprawne, lepiej rozwija si w miejscach naslonecznio-
nych. Wystpowanie powoju zwiksza si w latach suchych.
e'
LlGClENlE: odwrotnie jajowate, dlugosc
810 mm, w zarysie czworoktne, nagie,
ciemnozielone, na szczycie szeroko wcite,
z wyraznym siatkowanym unerwieniem
i czerwono nabieglymi ogonkami (uwa-
ga: ormy z rozmnazania wegetatywnego
czsto ich nie wytwarzaj:)
dlugosc 1020 mm, naga, zltawoczer-
wona
PlEHWGZE LlGClE: trjktnie jajowate,
nagie, skrtolegle, z zaokrglonym lub
tpym szczytem
' '
KOHZEN: palowy, glboki (do 2,5 m) z od-
chodzcymi od niego korzeniami bocznymi,
ktre pocztkowo rosn poziomo, a nastpnie
zaglbiaj si pod ktem prostym w dl.
wijca si w lewo, pelzajca, krtko owlosiona
LlGClE: strzalkowate lub oszczepowate, na-
gie, ciemnozielone, calobrzegie, na szczycie
zaokrglone
KWlATOGTAN: brak
KWlAT: kwiaty zebrane po jednym lub dwa
w ktach lisci, bladorzowe, z picioma czer-
wonymi smugami od zewntrz, pachnce
OWOC: torebka, naga, otoczona kielichem,
jasnobrunatna lub szara
NAGlENlE: odwrotnie jajowate, na po-
wierzchni drobno brodawkowane, w grze
zaokrglone, ciemnoszare lub ciemnobru-
natne
,,e UPHAWY: zbozowe (szczeglnie kukurydza), okopowe, stanowi-
ska ruderalne GLEY: rzne typy gleb, glwnie lekkie, stanowiska suchsze
'' Gatunek silnie konkurujcy o skladniki pokarmowe z roslin up-
rawn, oplata j powodujc wyleganie i utrudniajc zbir. Na polach rozmnaza si
glwnie przez pocite w czasie uprawy podziemne ragmenty korzeni i rozlogw,
ktre wschodz w szerokim zakresie temperatur i glbokosci.
e'' Roslina trujca, zawierajca konwolwulin, zwizki kumarynowe
i garbniki. Szczeglnie niebezpieczna dla koni.
e|, e'e roslina po przeciciu wydziela sok mleczny (czsto mylona
z rdestem powojowym)
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
,-
-&
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
o
k
r
q
g
l
e
h|atapom|naj|a po|na
Bndhdi^hVgkZch^hA#
mYOAH
Szorstkolistne, 7dgV\^cVXZVZ
h|atapom|naj|a posradn|a
Fielc fcrgeL-re-rcL
lycscLis ces clorps (re r'cuLliez pos)
/cler-Vergi8reirriclL
Roslina na polach uprawnych jednoroczna, ozima lub jara. Siewki pojawiaj si je-
sieni i wiosn.
e'
LlGClENlE: okrgle, dlugosc 34 mm,
pokryte drobnymi, krtkimi wloskami
dlugosc 45 mm, walcowata, naga, bru-
natnawa
PlEHWGZE LlGClE: pierwszy lisc podlu-
gowato-odwrotnie jajowaty, na szczycie
tpy, czasem lekko wcity
' '
KOHZEN: rozgalziony
LODYGA: wysokosc 1540 cm, wzniesiona,
zwykle w grze rozgalziona, odstajco owlo-
siona
LlGClE: dolne odwrotnie jajowate, odziom-
kowe zebrane w rzyczk, wyrastaj bezpos-
rednio nad liscieniami, ogonkowe, szarozie-
lonkawe, grne lancetowate, siedzce
KWlATOGTAN: luzne skrtki
KWlAT: kwiaty drobne, ciemnoniebieskie,
z zlt gardziel, na odstajcych szypulkach
OWOC: rozlupka rozpadajca si na nielupki,
jajowata, na szczycie zaostrzona, barwy czar-
nej, gladka, silnie polyskujca
NAGlENlE: nieregularne, bezowe
,,e UPHAWY: zboza ozime i jare, okopowe, koniczyny
GLEY: wszystki rodzaje gleb, szczeglnie lekkie, piaszczyste, ogrody i lasy
'' Nielupki niezapominajki s trudne do oddzielenia od nasion koni-
czyn. W glebie zachowuj sil kielkowania ok. dwch lat.
e'' Gatunek popularny w tekstach wielu piosenek.
e|, e'e liscie i lodyga szorsko odstajco owlosione, drobne, ciem-
noniebieskie, z zlt gardziel, na odstajcych szypulkach
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
-%
-(
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
o
w
e
l
n
e
JasnoIa purpuroWa
AVb^jbejgejgZjbA#
LAmPU
Wargowe, AVb^VXZVZ
Fec ceoc-reLLle
Lorier pcurpre
FcLe TouLressel
Roslina jednoroczna, jara i ozima. Siewki pojawiaj si jesieni lub wiosn.
e'
LlGClENlE: owalne, dlugosc 48 mm,
nagie, zielone, na szczycie plytko wcite
dlugosc 815 mm, naga, dolem zielona,
gr brunatnoczerwono nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: owalno sercowate,
obustronnie lekko owlosione, naprzeciw-
legle, karbowane
' '
KOHZEN: palowy, rozwidlony
LODYGA: wysokosc 1030 cm, czworobocz-
na, dolem rozgalziona, naga lub na kraw-
dziach owlosiona
LlGClE: szeroko jajowate, naprzeciwlegle,
krtko owlosione, ciemnozielone, silnie kar-
bowane
KWlATOGTAN: brak
KWlAT: kwiaty zebrane w nibyoklkach na
szczycie rosliny, purpurowe
OWOC: rozlupka, odwrotnie jajowata, jasno-
szara, na szczycie tpa, z drobnymi bialymi
brodawkami
NAGlENlE: owalne
,,e UPHAWY: okopowe, zbozowe, scierniska, ogrody, stanowiska
ruderalne GLEY: rzne typy gleb, prchniczne, zasobne w skladniki pokarmowe
'' chwast rozwijajcy si intensywnie, w cigu roku moze dac kilka
pokolen. Iospolity we wszystkich uprawach, szczeglnie nawozonych obornikiem,
a takze na nieuzytkach.
e'' Owoce przenoszone s przez mrwki, co zwiksza rozprzestrzenia-
nie chwastw w uprawach.
e|, e'e bordowe zabarwienie na lodygach (std nazwa), silny cha-
rakterystyczny zapach (powchaj)
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
-'
-*
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
o
w
e
l
n
e
JasnoIa rioWa
AVb^jbVbeaZm^XVjaZA#
LAmAm
Wargowe, AVb^VXZVZ
FerLiL ceoc-reLLle
Lorier orplexicoule
SLergelurfosserce TouLressel
Roslina jednoroczna, jara i ozima. Siewki pojawiaj si wiosn i jesieni.
e'
LlGClENlE: owalne i wyraznie wcite
u nasady (cecha charakterystyczna), dl.
5 mm, na szczycie lekko zaokrglone
z wciciem, nagie, zielone
dlugosc 1015 mm, naga, u dolu bia-
lawa, u gry czerwono nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: trjktnie jajowate,
szarawo owlosione, naprzeciwlegle, na
szczycie zaokrglone
' '
LODYGA: wysokosc 1030 cm, czterokan-
ciasta, w dole rozgalziona, naga, rozeslana
LlGClE: dolne - okrglawo sercowate, nie-
rwno karbowane, drobne, grne - nerkowa-
te, siedzce
KWlATOGTAN: brak
KWlAT: kwiaty jasnopurpurowe, skupione
w nibyoklki po szesc do dziesiciu, wyrastaj
w ktach lisci, kwiaty powstajce pzn jesie-
ni i wczesn wiosn nie otwieraj si (klejsto-
gamiczne)
OWOC: rozlupka odwrotnie jajowata, na
szczycie tpa, jasnoszara, bialobrodawkowana
NAGlENlE: owalne
,,e UPHAWY: okopowe, zbozowe, koniczyny, scierniska, stanowiska
ruderalne GLEY: rzne typy gleb, szczeglnie suche stanowiska
'' Gatunek zachwaszcza wikszosc upraw. Bardzo pospolity na rz-
nych typach glebach, szczeglnie zasobnych w wapn.
e'' Nieliczne owoce (ok. 200 sztuk z jednej rosliny) s przenoszone
przez mrwki. Irawdopodobnie jest roslin trujc, szczeglnie wzgldem koni.
e|, e'e liscie silnie karbowane (jak u bodziszka, ale tam tylko trzy
klapki)
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
-)
-,
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
o
w
e
l
n
e
kq|o| po|ny
6\gdhiZbbV\î]V\dA#
AGOGl
Ccrr ccclle
lielle ces Lles
Kcrrroce
Roslina jednoroczna, ozima lub jara. Siewki pojawiaj si najliczniej jesieni, a niekie-
dy takze wiosn.
e'
LlGClENlE: owalne, nierwnej wielkosci
dlugosc 2030 mm, podluzne, z wierz-
cholkiem zaokrglonym, pochwiasto zl-
czone w ogonki
dl. 1025 mm, blado-zielona
PlEHWGZE LlGClE: lancetowate, naprze-
ciwlegle, ostre
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, lekko rozgalziony
LODYGA: wysokosc 3090 cm, szaro, mikko
dlugo owlosiona, gr rozgalziona
LlGClE: rwnowsko lancetowate, naprze-
ciwlegle, owlosione
KWlATOGTAN: brak
KWlAT: kwiaty pojedyncze na dlugich szy
pulkach, purpurowe i noletowe
OWOC: torebka, otwiera si picioma zb-
kami
NAGlENlE: nerkowate, czasem kuliste, czwo-
roscienne, ciemnobrunatne lub czarne, gsto
pokryte ostrymi wyrostkami
,,e UPHAWY: zboza (szczeglnie zyto) GLEY: rzne typy gleb,
zarwno cizsze, jak i lekkie
'' Kkol jest pospolitym chwastem zbz ozimych i jarych. Dojrzewa
razem ze zbozami i dlatego dostaje si do materialu siewnego. Nasiona kkolu sto-
sunkowo szybko trac swoj zywotnosc w oborniku i w glebie.
e'' Nasiona kkolu zawieraj trujc saponin i gitagin. Irzy duzym
zanieczyszczeniu ziarna nadaj mce silne zabarwienie i nieprzyjemny gorzki smak.
e|, e'e liscie gsto pokryte dlugimi odstajcymi bialawymi wlos-
kami, lodyga szaro owlosiona
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
-+
-.
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
o
w
e
l
n
e
Pot|aWn|| storsI||
<VaZdeh^hiZigV]îA#
GAETE
Wargowe, AVb^VXZVZ
Ccrrcr lerp-reLLle
CrLie rcyole
Cereirer Fcllzolr
Roslina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj si przede wszystkim wiosn, ale rwniez
wczesnym latem.
e'
LlGClENlE: okrglawo owalne, dlugosc
58 mm, nagie, zielone, na szczycie za-
okrglone, lekko wcite
dlugosc 1035 mm, naga, w grze czer-
wono nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: eliptyczne, lekko ow-
losione, naprzeciwlegle, brzegiem pilko-
wane lub karbowane
' '
KOHZEN: palowy, silnie rozwinity
LODYGA: wysokosc 10100 cm, w wzlach
zgrubiala, silnie rozgalziona, silnie, szorstko
owlosiona
LlGClE: jajowato lancetowate, owlosione, zie-
lone, pilkowane lub karbowane, na szczycie
zaostrzone
KWlATOGTAN: brak
KWlAT: kwiaty zebrane w nibyoklki, purpu-
rowe, rzowe lub kremowe
OWOC: okrglo jajowata, lekko splaszczona,
ciemnoszara rozlupka, z czarnym, marmurko-
watym pigmentowaniem
NAGlENlE: owalne
,,e UPHAWY: zbozowe, okopowe, ogrody, stanowiska ruderalne
GLEY: gliniaste jak i piaszczyste, prchniczne, wilgotne
'' Ioziewnik wystpuje szczeglnie licznie w zbozach, zwlaszcza ja-
rych. Unika gleb suchych i ubogich w azot. Owoce osypuj si przed zbiorem zbz,
ale na ogl nie kielkuj od razu, okres spoczynku zostaje przerwany dopiero po prze-
zimowaniu rozlupek. Zywotnosc owocw wynosi tylko kilka lat.
e'' Nasiona zawieraj do 44 tluszczu, ktry odznacza si wlasciwos-
ciami trujcymi. Roslina miododajna i pylkodajna. Dziala trujco na zwierzta gospo-
darskie, szczeglnie konie.
e|, e'e roslina silnie, szorstko owlosiona (std nazwa gatunku)
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
--
.&
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
o
w
e
l
n
e
um|an po|ny
6ci]Zb^hVgkZch^hA#
ANTAH
Ccrr clorcrille
/rLleris ces clorps
/cler Furcslorille
Roslina jednoroczna, jara i ozima. Siewki pojawiaj si przede wszystkim jesieni oraz
wiosn.
e'
LlGClENlE: owalne, dl. 46 mm, misiste,
nagie, zielone, na szczycie lekko wcite
dlugosc 510 mm, naga, brunatnoczer-
wona
PlEHWGZE LlGClE: pojedynczo pierzasto-
dzielne z dwoma parami lancetowatych
odcinkw, lekko owlosione, naprzeciw-
legle
' '
silnie rozgalziona, przylegajco owlosiona
LlGClE: dwukrotnie pierzastosieczne, odcinki
rwnowsko lancetowate dosc odlegle od sie-
bie, calobrzegie lub zbkowane, misiste
KWlATOGTAN: koszyczek
KWlAT: kwiaty brzezne jzyczkowate biale,
kwiaty wewntrzne rurkowe zlte, dno kwia-
towe z plewinkami, wypukle
OWOC: nielupka pryzmatyczna, na szczycie
lekko wklsla, z licznymi podluznymi zeberka-
mi, zltawoszara, cztero- lub piciokanciasta
NAGlENlE: nieregularne
,,e UPHAWY: okopowe, zbozowe, rzepak, trwale uzytki zielone, sta-
nowiska ruderalne GLEY: rzne typy gleb (lekkie, srednie, cizkie), pospolity chwast
na calym obszarze kraju
'' chwast wystpujcy pospolicie w rznych uprawach, szczeglnie
zbozowych. Rozwija si dobrze na glebach piaszczystych, kwasnych, ubogich w sklad-
niki pokarmowe. Na jednej roslinie wytwarza kilka tysicy owocw o zrznicowanej
wielkosci i okresie spoczynku.
e'' Rumian oddzialuje jako naturalny insektycyd.
e|, e'e lodyzka podliscieniowa wyraznie brunatnoczerwona, dno
kwiatowe w koszyczku z plewinkami, wypukle
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
.%
.(
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
o
w
e
l
n
e
8tctaW tWyctajny
GjbZmVXZidhVA#
HUmAA
Ccrrcr scrrel
Crorce cseille
Crc8er Souerorpfer
Roslina wieloletnia, dwupienna. Siewki pojawiaj si wiosn.
e'
LlGClENlE: owalne, dlugosc 500 mm,
na szczycie zaostrzone lub zaokrglone
LODYZKA PODLlGClENlOWA: dlugosc
810 mm, czerwono nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: pierwszy lisc jajowaty,
dalsze podlugowato jajowate, tpe, na
dlugich ogonkach
' '
naga lub bardzo krtko owlosiona
LlGClE: dolne jajowato lancetowate, krtko
zaostrzone, grne lancetowate, prawie siedzce
KWlATOGTAN: galzisty, luzny, bezlistny
KWlAT: oddzielnie rosliny z kwiatami mski-
mi i zenskimi, czsc okwiatu bladozielona,
brzegiem czerwonawa
OWOC: orzeszek, podluzny, z trzema ostrymi
kantami, ciemnobrunatny, gladki, lsnicy
NAGlENlE: kanciaste, bezowe
,,e UPHAWY: koniczyny, lucerny, lki i pastwiska GLEY: gliniaste,
zyzne, lekko kwasne
'' Roslina bardzo plodna, jeden okaz moze wytworzyc do 400 milio-
nw ziaren pylku. Konkuruje z gatunkami uprawnymi przede wszystkim na lkach
i pastwiskach.
e'' Roslina zawiera kwas szczawiowy, mlode liscie nadaj si na zup.
Irzy masowym wystpowaniu na lkach moze powodowac zatrucia u bydla.
e|, e'e liscie nieco misiste, jakby z mczystym nalotem
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
.'
.*
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
r
o
w
n
o
w
q
e
k
i
e
8ab|a |ancaIoWaIa
EaVciV\daVcXZdaViVA#
PLALA
Babkowate, EaVciV\^cVXZVZ
FiLvcrL plorLoir
PlorLoir lorcecle
SpiLzvegericl
Roslina trwala. Siewki pojawiaj si wiosn.
e'
LlGClENlE: rwnowskie, w nasadzie
zrosnite, dlugosc 3550 mm, nagie,
zielone
obla, dlugosc 9 mm, czerwonawo na-
biegla, naga
PlEHWGZE LlGClE: lancetowate, na szczy-
cie zaostrzone, lekko pokryte cienkimi
wloskami
' '
KOHZEN: glwny wrzecionowaty, krtki,
gruby, wtry korzen miotelkowaty
LODYGA: wysokosc 1030 cm lodygi kwia-
tostanowe
LlGClE: lancetowate, zebrane w rozet, na
brzegach delikatnie lamane, ciemnozielone,
ogonki lisciowe, zwykle czerwono nabiegle
KWlATOGTAN: klos szczytowy, bardzo gsty,
jajowato podlugowaty
KWlAT: suchobloniaste kwiaty, brunatnej
barwy
OWOC: torebka dwunasienna, w dolnej czs-
ci z wieczkiem
NAGlENlE: owalne, jasno- lub ciemnobrunat-
ne, gladkie, polyskujce
,,e UPHAWY: koniczyny, lucerny, len, zboza jare i ozime, pastwiska
i lki GLEY: rzne, lekkie i cizkie
'' Na polach uprawnych jest szczeglnie ucizliwa w rzadkich koni-
czynach i lucernach, w ktrych zwykle wystpuje masowo. Nasiona utrzymuj zdol-
nosc kielkowania przez kilka lat i kielkuj glwnie wiosn.
e'' Liscie zawieraj sluz, glikozyd aukubin, potas i kwas cytrynowy.
]est stosowana w lecznictwie ludowym.
e|, e'e liscienie bardzo wskie, lodyzka podliscieniowa czerwono nabie-
gla, liscie wyraznie lancetowate, ogonki lisciowe czerwono nabiegle
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
.)
.,
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
r
o
w
n
o
w
q
e
k
i
e
Na| po|ny
EVeVkZgg]dZVhA#
PAPHH
Makowate, EVeVkZgVXZVZ
Ccrrcr pcppy
CccueliccL
KloLscl-lclr
Roslina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki na ugorach i zbozach wystpuj masowo
jesieni.
e'
LlGClENlE: rwnowskie, dl. 69 mm, na-
gie, zielone, na szczycie lekko zaostrzone
dl. 3 mm, naga, nitkowata, zielona
PlEHWGZE LlGClE: jajowate, nagie lub lek-
ko owlosione, naprzeciwlegle, na szczy-
cie zaostrzone
' '
LODYGA: wyso-kosc 2060 cm, okrglawa,
wzniesiona, silnie szczeciniasto owlosiona,
sinawozielona
LlGClE: owalne, pojedynczo lub podwjnie
pierzastodzielne, zwzajce si w ogonek, pod
spodem z sinawym nalotem, brzegiem wyraz-
nie zbkowane
KWlATOGTAN: brak
KWlAT: kwiaty pojedyncze, purpurowoczer-
wone z duz ciemn plam u nasady platkw
korony
OWOC: torebka, owalna lub kulista, calkiem
naga
NAGlENlE: nerkowate, matowe, jasne albo
ciemnobrunatne
,,e UPHAWY: zbozowe (szczeglnie ozime), okopowe
GLEY: ciz-kie, gliniaste, prchniczne, rzadziej lekkie, ubogie w potas
'' Roslina bardzo plodna. czsc nasion moze kielkowac na swietle
z powierzchni gleby, inne pozostaj w glebie na dlugie lata. Rozwija si intensywnie
w latach wilgotnych, w miejscach gdzie dotd nie wystpowal.
e'' chwast trujcy, zawiera alkaloid readyn, dla bydla, koni i trzody
chlewnej. Kwiat maku jest stosowany w ziololecznictwie.
e|, e'e liscie wyraznie owlosione, pod spodem z sinym nalotem,
lodyga silnie owlosiona, sinozielona, po przeciciu wydziela sok mleczny
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
.+
..
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
r
o
w
n
o
w
q
e
k
i
e
dasI poWojoWy
Edan\dcjbXdckdakjajhA#
POLCO
Elocl Lircveec
Fercuee lisercr
vircer-KrcLericl
Roslina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj si najliczniej w maju i czerwcu, a takze
wczesn jesieni.
e'
LlGClENlE: rwnowskie, dl. 1020 mm,
nagie, zielone pod spodem czerwonawe,
na szczycie tpe lub zaokrglone
dlugosc 1520 mm, dolem naga, gr
lekko omszona, karminowoczerwona
PlEHWGZE LlGClE: strzalkowate, skrto-
legle, na szczycie ostre
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, zltawobrunatny,
glboki, rozgalziony
dolem rozgalziona, wijca si, krtko owlo-
siona, szorstka
LlGClE: sercowatostrzalkowate, ogonkowe,
na szczycie ostro zakonczone, z krtk gatk
u nasady
KWlATOGTAN: klosoksztaltny
KWlAT: kwiaty zielonkawobiale, brzegiem
biale, niepozorne
OWOC: trjgraniasty orzeszek, zaostrzony na
jednym koncu, czarny
NAGlENlE: podlugowate
,,e UPHAWY: zbozowe (szczeglnie jare), okopowe, warzywa, stano-
wiska ruderalne GLEY: lekkie, srednie, toleruje odczyn kwasny
'' Ze wzgldu na glboki system korzeniowy gatunek odporny na
niedobory wilgoci i skladnikw pokarmowych w glebie. Oplata rosliny uprawne
sprzyjajc wyleganiu i utrudniajc zbir mechaniczny. Dojrzewa razem ze zbozami
zachwaszczajc zarwno gleb, jak i material siewny. Owoce (nawet kilka tysicy
z jednej rosliny) kielkuj dopiero wiosn nastpnego roku z glbokosci nawet 20 cm.
Roznoszone s z obornikiem i gnojowic, zachowujc zywotnosc do 20 lat.
e'' Roslina zjedzona w stanie zielonym moze powodowac zatrucia
u koni. Owoce zawieraj barwniki do arbowania tkanin.
e|, e'e dlugie, rwnowskie liscienie, pierwszy lisc wyraznie trj-
ktny
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
.-
&%&
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
r
o
w
n
o
w
q
e
k
i
e
dasI pIas|
Edan\dcjbVk^XjaVgZA#
POLAV
KrcL-gross
Fercuee ces ciseoux
VcgellrcLericl
Roslina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj si przede wszystkim w maju.
e'
LlGClENlE: rwnowskie, zrosnite nasa-
dami, dl. 1015 mm, nagie, zielone,
polyskujce, na szczycie tpo zakonczone
dlugosc 1520 mm, naga, czerwono na-
biegla
PlEHWGZE LlGClE: eliptyczne, modrawo-
zielone, nagie, z bloniast i postrzpion
gatk
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, glboki
LODYGA: wys. 1560 cm, kolankowa, u na-
sady rozgalziona, lezca, rzadko wzniesiona
LlGClE: eliptyczno lancetowate, sinozielone,
z rurkowat postrzpion gatk u nasady, na
szczycie lekko zaostrzone
KWlATOGTAN: brak
KWlAT: kwiaty drobne zebrane po kilka (dwa
do piciu) w ktach lisci, rzowe, wewntrz
bialozielone
OWOC: trjgraniasty orzeszek o jednej mniej-
szej scianie, ciemnobrunatny, czsto z resztk
okwiatu
NAGlENlE: czerwonawozlte, szkliste
,,e UPHAWY: zbozowe (szczeglnie ozime), okopowe, ogrody, brzegi
pl (roslina swiatlolubna), stanowiska ruderalne GLEY: rzne typy gleb, tworzy wie-
le orm zrznicowanych morologicznie w zaleznosci od stanowiska, w ktrym rosnie
'' Gatunek tworzy wiele zrznicowanych orm, swiatlolubny. Zach-
waszcza przede wszystkim brzegi pl.
e'' Ziele zawiera nawonoidy, witamin c, prowitamin A oraz gliko-
zydy antrachinonowe. Stosowany w ziololecznictwie, owoce mog stanowic pasz dla
drobiu.
e|, e'e liscienie podlugowate, wyraznie ze sob zrosnite nasadami
w bloniast pochw
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
&%%
&%(
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
r
o
w
n
o
w
q
e
k
i
e
8pora| po|ny
HeZg\jaVVgkZch^hA#
GPHAH
Ccrr spurrey
Spergule ces clorps
/cler-Spcrgel
Roslina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj si wiosn - w maju i czerwcu.
e'
nagie, zielone, na szczycie tpo zakon-
czone
obla, dlugosc 510 mm, nitkowata,
zielonkawa lub brunatnoczerwona
PlEHWGZE LlGClE: prawie nitkowate,
na grnej stronie wypukle, z podluzn
bruzdk na dolnej, skupione w nibyoklku
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, rozwidlony
LODYGA: wys. 1060 cm, wznoszca, od na-
sady rozgalziona
LlGClE: nitkowate, ciemnozielone, zebrane
w oklki, misiste, lepkie
KWlATOGTAN: wierzchotka dwuramienna
KWlAT: drobne kwiaty, biale, na dlugich szy-
pulkach
OWOC: torebka, pkajca, zawierajca liczne
drobne nasiona
NAGlENlE: kuliste, splaszczone, z bialaw
bloniast obwdk
,,e UPHAWY: zboza jare, okopowe GLEY: lekkie, piaszczyste, bar-
dzo slabe, zwlaszcza kwasne (roslina wskaznikowa)
'' Gatunek o duzej zdolnosci adaptacyjnej, wystpuje w rznych or-
mach ekologicznych. Nasiona zachowuj zdolnosc kielkowania przez wiele lat.
e'' Dawniej uprawiany jako roslina paszowa. chtnie zjadany przez
zwierzta.
e|, e'e pierwsze liscie na grnej stronie wypukle, z podluzn bruzd-
k na dolnej, roslina lepka
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
&%'
&%*
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
r
o
w
n
o
w
q
e
k
i
e
8tar|aI storsI||
6bVgVci]jhgZigdZmjh A#
AmAHE
Szar|atowate, 6bVgVci]VXZVZ
Ccrrcr orororLl (CE), Fec-rccL pig veec (LS/)
/rororLe refeclie
Foulooriger /rororL
Roslina jednoroczna. Siewki pojawiaj si w drugiej polowie wiosny i na pocztku
lata.
e'
nagie, z wierzchu zielone, na spodniej
stronie najczsciej czerwonawo nabiegle,
na szczycie zwykle tpe
dlugosc 1020 mm, naga, karminowo-
czerwona
PlEHWGZE LlGClE: jajowate, przy ner-
wach kdzierzawo owlosione, na szczycie
wcite
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, gruby, rozgal-
ziony, lekko rzowy
pojedyncza lub rozgalziona, jasnozielona do
czerwonawej, krtko i szorstko owlosiona
LlGClE: rombowo jajowate, szarozielone, na
brzegu czerwonawe, skrtolegle, na szczycie
lekko zaostrzone lub tpe, brzegiem lekko
zbkowane
KWlATOGTAN: klos, zbity, lekko klujcy
KWlAT: kwiaty male, niepozorne, w wzlach
na koncu lodygi, wzgldnie na koncach pdw,
skupione w zielonkawych czsto zwisajcych
wizkach kwiatowych, oslona kwiatw z ost-
rych kolcw
OWOC: jednonasienna torebka z wieczkiem,
gladka
NAGlENlE: soczewkowate, okrgle, brunat-
nawoczarne, silnie polyskujce, gladkie
,,e UPHAWY: okopowe, kukurydza, ogrody, stanowiska ruderalne
GLEY: rzne typy gleb (szczeglnie lzejsze), prchniczne, zasobne w azot, gatunek
swiatlolubny
'' Gatunek rozwija si bardzo szybko, wytworzyl wiele orm odpor-
nych na herbicydy triazynowe. Glboki system korzeniowy (11,5 m) czyni go nie-
wrazliwym na susze. W duzym stopniu obniza plon i utrudnia zbir roslin uprawnych.
e'' Nasiona bogate w skladniki pokarmowe s chtnie zjadane przez
ptactwo. Roslina nadaje si na kiszonki.
e|, e'e liscie z wierzchu szarozielone brzegiem i na spodniej stro-
nie czerwonawe
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
&%)
&%,
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
r
o
w
n
o
w
q
e
k
i
e
8tctaW po|ny
GjbZmVXZidhZaaVA#
HUmAA
Sleep's scrrel
PeLiLe cseille
Kleirer Souerorpfer
Roslina wieloletnia, dwupienna. Siewki pojawiaj si wiosn.
e'
tpo zakonczone, jasnozielone lub czer-
wono nabiegle, nagie
dlugosc 38 mm, czerwono nabiegla,
naga
PlEHWGZE LlGClE: dwa lub trzy liscie
szeroko jajowate lub okrglawe, skrto-
legle
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, silnie rozgalziony,
wydajcy odrosty
LODYGA: wysokosc 1025 cm, cienka, slabo
rozgalziona, liczne pdy pelzajce
LlGClE: odwrotnie jajowate, lancetowate lub
rwnowskie, z jednym lub dwoma zbami
KWlATOGTAN: rozpierzchla wiecha
KWlAT: kwiaty mskie o zltych pylnikach,
kwiaty zenskie ze slupkami o jasnoczerwonych
znamionach
OWOC: drobny orzeszek, trjgraniasty, za-
ostrzony, jasnobrunatny, polyskujcy
NAGlENlE: trjktne w przekroju, jasnokre-
mowe
,,e UPHAWY: zboza (zwlaszcza zyto), len, koniczyny i lucerny, ugo-
ry, lki i pastwiska GLEY: lekkie, piaszczyste, zakwaszone
'' ]est pospolitym chwastem na glebach lekkich, gdzie w warunkach
zakwaszenia silnie konkuruje z gatunkiem uprawnym (szczeglnie koniczynami i lu-
cernami) o skladniki pokarmowe i swiatlo.
e'' Roslina zawiera do 1,5 szczawianu potasu, dzialajcego trujco
na zwierzta.
e|, e'e dolne liscie ogonkowe o czerwono nabieglych ogonkach,
grne siedzce
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
&%+
&%.
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
e
r
c
o
w
e
t
e
orctyca po|na
H^cVe^hVgkZch^hA#
GlNAH
gn|cha, hodrych
Clorlccl
lcuLorce ces clorps
/clerserf
Roslina jednoroczna, jara. Siewki pojawiaj si w rznych porach roku, a najliczniej
wystpuj wiosn.
e'
LlGClENlE: sercowate (charakterystycz
ne dla roslin krzyzowych), dl. 410 mm,
nagie, zielone, na szczycie wyraznie wci-
te
dl. 1015 mm, naga, zielonkawa, nie-
kiedy lekko noletowo nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: owalne lub odwrotnie
jajowate z nieznacznie poaldowanym
brzegiem, lekko owlosione, lekko pow-
cinane
' '
KOHZEN: LODYGA: wys. 1060 cm, roz-
galziona, wzniesiona, szorstko owlosiona
LlGClE: dolne - lirowate, ciemnozielone, gr-
ne - podlugowate, szorstko owlosione, zato-
kowo zbkowane
KWlATOGTAN: grono
KWlAT: kwiaty zlocistozlte, dzialki kielicha
odstajce
OWOC: luszczyna rwnowska z trzema do
piciu wyraznymi nerwami, z prostym dlu-
gim dzibkiem, wielonasienna, nasiona ulo-
zone rzdowo
NAGlENlE: prawie kuliste, gladkie, brunat-
noczerwone lub ciemnobrunatne, lekko po-
lyskujce
,,e UPHAWY: wszystkie uprawy jare GLEY: zwizle, prchniczne,
zasobne w wapn
'' ]edna roslina wydaje kilka tysicy nasion, ktre zachowuj zywot-
nosc przez 610 lat, co powoduje masowe wystpowanie tego gatunku. Iobiera duze
ilosci skladnikw pokarmowych z gleby (ale mniej niz Rzodkiew swirzepa). Zywiciel
chorb i szkodnikw atakujcych rosliny z rodziny kapustnych (krzyzowych).
e'' Roslina trujca szczeglnie w okresie kwitnienia i owocowania (tru-
jce wlasciwosci zachowuje takze siano). Nasiona zawieraj glikozyd synalbin. Zja-
dana przez zwierzta nadaje nieprzyjemny smak misu i produktom mlecznym. ]cz-
mien zachwaszczony nasionami Gorczycy polnej powoduje zatrucia u trzody chlew-
nej. Roslina miododajna.
e|, e'e liscie slabo powcinane (wcicia nie sigaj nerwu glwnego),
cala roslina szorstko, silnie owlosiona, podobna do Rzodkwi swirzepy
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
&%-
&&&
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
e
r
c
o
w
e
t
e
Po|rtyWa iagaW|a
Jgi^XVjgZchA#
UHTUH
Pokrzywowate, Jgi^XVZVZ
Sroll reLLle
CrLie Lr0lorLe
Kleire Ererressel
Roslina jednoroczna. Siewki pojawiaj si przede wszystkim wiosn, ale takze w in-
nych porach roku.
e'
LlGClENlE: sercowate, dl. 2,53 mm,
zielone, u gry rozszerzone, z malym wci-
ciem na szczycie, w nasadzie nagle
zwzone w ogonek, pokryte drobnymi,
bialawymi wloskami
dlugosc 8 mm, walcowata, jasnozie-
lona, naga,
PlEHWGZE LlGClE: szeroko jajowate, tpo
zakonczone, ostro pilkowane, naprzeciw-
legle, na cienkich ogonkach
' '
KOHZEN: wrzecionowaty, rozgalziony, bialy
LODYGA: wys. 1550 cm, czterokanciasta,
od nasady rozgalziona, wzniesiona, wraz
z liscmi owlosiona
LlGClE: jajowato rombowate, w nasadzie za-
okrglone, zaostrzone, wcinano ostrozbkowa-
ne, dolne z ogonkami dluzszymi od blaszki
lisciowej
KWlATOGTAN: klosoksztaltne grono
KWlAT: drobny, rozdzielnoplciowy, czterokro-
tny
OWOC: orzeszek, jajowaty, soczewkowato
splaszczony, zielonoszary, lekko polyskujcy
NAGlENlE: owalne
,,e UPHAWY: okopowe, ogrody oraz nieuzytki, rumowiska
GLEY: prchniczne, nawozone obornikiem, zasobne w skladniki pokarmowe, szcze-
glnie azot
'' Wyczerpuje gleb ze skladnikw pokarmowych, glwnie azotu.
e'' Nasiona zawieraj ok. 16 tluszczu. mlode rosliny s spozywane
sporadycznie jako warzywo oraz zjadane przez zwierzta gospodarskie. Roslina lecz-
nicza.
e|, e'e liscie z zaokrglon nasad posiadaj wloski parzce
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
&&%
hVbdh^ZlngoZeV`jlWjgV`jXj`gdlnb
&&(
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
e
r
c
o
w
e
t
e
tapa| ot|my \VijcZòVX]lVhoXoV_|Xn
7gVhh^XVcVejhA#
Fope vclvuLeers
Cclzo-repcusses
FopsselLsLsooL
Gatunek uprawny, orma jara i ozima. czsto poprzez osypanie nasion i straty pod-
czas zbioru zachwaszczajcy uprawy zbozowe.
e'
LlGClENlE: sercowate, dl. 1020 mm,
nagie, niebieskozielone, polyskujce
dlugosc 1020 mm, naga, zielona
PlEHWGZE LlGClE: lirowate, niebieskozie-
lone, ogonkowe (tworz rozet), nagie
' '
KOHZEN: LODYGA: wysokosc 80160 cm,
wzniesiona, w grze rozgalziona, zielona
LlGClE: dolne - lirowate, ciemnozielone,
ogonkowe, grne - lirowato lancetowate, sie-
dzce
KWlATOGTAN: grono
KWlAT: kwiaty zlte
OWOC: luszczyna, szara
NAGlENlE: prawie kuliste, brunatnoczerwo-
ne lub brunatnogranatowe
,,e UPHAWY: zbozowe, okopowe (gatunek zachwaszczajcy)
GLEY: rzne typy gleb (szczeglnie gliniaste), prchniczne, zasobne w skladniki
pokarmowe
'' Iowoduje oslabienie rozwijajcych si roslin zbozowych.
e'' 1rwaj prace hodowlane nad odmianami o nasionach zltych, cha-
rakteryzujcych si obnizon zawartosci wlkna.
e|, e'e pierwszy lisc niebieskozielony, nagi (u rzepiku jasnozielony,
owlosiony)
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
&&'
&&*
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
e
e
r
c
o
w
e
t
e
tod||aW sW|rtapa
GVe]VcjhgVe]Vc^higjbA#
HAPHA
Lopucha
vilc rocisl
Foverelle
Fecericl
Roslina jednoroczna jara. Siewki pojawiaj si wiosn i wczesnym latem.
e'
LlGClENlE: sercowate, dl. 1015 mm,
szerokie, nagie, zielone, na szczycie gl-
boko wcite
dlugosc 515 mm, naga, bialawozielona
lub noletowo nabiegla
PlEHWGZE LlGClE: lirowate, silnie szcze-
ciniasto owlosione, skrtolegle, brzegiem
silnie zbkowane
' '
KOHZEN: mocny, krtki, cienki
rozgalziona, dolem szorstko owlosiona
LlGClE: dolne - lirowate, skrtolegle, grne
- lancetowate, szorstko owlosione, zielone,
brzegiem silnie zbkowane
KWlATOGTAN: grono
KWlAT: kwiaty jasnozlte lub z odcieniem bia-
lawym, czsto z noletowym zylkowaniem
OWOC: przewzista luszczyna, podluznie
zeberkowana, z dzibkiem, rozlamujca si po
dojrzeniu
NAGlENlE: podluzne, jajowato kuliste, siat-
kowato dolkowane, czerwonawobrunatne
,,e UPHAWY: zbozowe jare, gryka, rzepak okopowe, mieszanki pas-
tewne, ogrody GLEY: lekkie, piaszczyste, lekko kwasne (kwiaty zlte), gleby glinia-
ste, suche, ubogie w wapn (kwiaty bialawe)
'' Roslina wyczerpuje silnie gleb ze skladnikw pokarmowych.
moze kielkowac na powierzchni gleby. Segmenty luszczyn nie daj si oddzielic dok-
ladnie od ziarniakw zbz i kaszy gryczanej ze wzgldu na podobn wielkosc
i ksztalt. Zywiciel chorb i szkodnikw atakujcych rosliny z rodziny kapustnych
(krzyzowych).
e'' Nasiona s trujce, mog powodowac masowe zatrucia jagnit,
bydla i koni po zjedzeniu przekwitnitej Rzodkwi swirzepy.
e|, e'e pierwszy lisc lirowaty, duzy, szarawo-ciemnozielony z jedn
do dwch par drobnych lancetowatych odcinkw
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
o
V
g
n
h
a
^
X
^
Z
c
^
V
&&)
&&,
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
w
y
k
i
wy|a ctIaronas|anna
K^X^ViZigVheZgbVA#
VlCTE
LerLil veLcl
Vesce o cuoLre groires
Viersorige vicle
Roslina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj si jesieni i wiosn.
e'
LlGClENlE: niewidoczne (pozostaj w na-
sieniu), kielkuje hypogeicznie
niewidoczna
PlEHWGZE LlGClE: parzystopierzaste, od
trzech do piciu par rwnowskich list-
kw, na wierzcholku zwzonych w ws
czepny
' '
LODYGA: wys. 2060 cm, naga, cienka,
wijca si, silnie rozgalziona
LlGClE: parzystopierzaste, od trzech do osmiu
par rwnowskich listkw, na szczycie zakon-
czonych wsem czepnym
KWlATOGTAN: grono, jedno- lub dwukwiat-
kowe
KWlAT: kwiaty drobne, bialawe lub bialoli-
liowe, z zylkami noletowymi
OWOC: strk, zwykle nagi i gladki, slomiasto-
zlty lub zltawobrzowy, czteronasienny
NAGlENlE: kuliste, o powierzchni matowej,
czarnobrunatne, plamiste
,,e UPHAWY: zbozowe, okopowe, len, koniczyny, stanowiska rude-
ralne GLEY: piaszczyste, lekkie, przewiewne, ubogie w wapn
'' Wystpuje jako chwast segetalny w uprawach zbz, powodujc
zwikszone wyleganie lanu i utrudniajc zbir mechaniczny. Nasiona dojrzewaj zwy-
kle przed zbiorem rosliny uprawnej. czsto kielkuje dopiero w drugim lub trzecim
roku po sprzyjajcych jej wschodom zabiegom uprawowym.
e'' Dobra roslina pastewna dla rznych gatunkw zwierzt.
e|, e'e trzy pierwsze liscie z jedn par listeczkw
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
&&+
&&.
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
w
y
k
i
wy|a drobno|W|aIoWa
K^X^V]^ghjiVA#H#;#<gVn
VlCHl
wy|a storsI|a
Tiry veLcl (Croy loiry Lore)
Vesce lerissee
Foulloor-vicle
Roslina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj si przede wszystkim w ozimi-
nach.
e'
niewidoczna
PlEHWGZE LlGClE: parzystopierzaste,
o dwch parach podlugowatych, rwno-
wskich listkach, na wierzcholku zwzo-
ne w krtki ws czepny
' '
KOHZEN: palowy, rozgalziony
lezca lub podnoszca si, od nasady rozga-
lziona, czsto lekko owlosiona
LlGClE: parzystopierzaste, od czterech do dzie-
siciu par rwnowskich listkw, na szczycie
zakonczone wsem czepnym
KWlATOGTAN: grono od dwu- do dziesicio-
kwiatkowe
KWlAT: kwiaty drobne, blkitne lub bialawe
OWOC: strk, brunatny lub czarny, zwykle
owlosiony, krtki, zwykle dwunasienny
NAGlENlE: prawie kuliste, nieco splaszczone,
gladkie, lekko lsnice, brunatnozielone
,,e UPHAWY: zbozowe, okopowe, len, koniczyny, stanowiska rude-
ralne GLEY: piaszczyste, lekkie, przewiewne, ubogie w wapn
'' Oplatajc rosliny uprawne ogranicza dostp swiatla, powoduje
zwikszone wyleganie lanu i utrudnia zbir. Nasiona przez wiele lat mog pozostawac
w glbszych warstwach gleby, nie tracc sily kielkowania.
e'' Nasiona s odporne na dzialanie sokw trawiennych zwierzt.
e|, e'e dwa pierwsze liscie z dwoma parami listeczkw
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
&&-
&'&
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
w
y
k
i
wy|a pIas|a
K^X^VXgVXXVA#
VlCCH
wy|a W|to||a
Eirc veLcl
Vesce crocco
Vcgel-vicle
Roslina trwala. Siewki, barwy ciemnozielonej, pojawiaj si wiosn.
e'
niewidoczna
PlEHWGZE LlGClE: pierwsze trzy liscie
normalnie rozwinite z jedn par listkw
rwnowsko lancetowatych, na szczycie
z nieduzym ostrzem
' '
KOHZEN: palowy
LODYGA: wysokosc 30100 cm, zeberkowa-
na, wtla, przylega-jca z rzadka owlosiona,
pnca si
LlGClE: parzystopierzaste, od szesciu do dzie-
siciu par rwnowskich listkw, na szczycie
zakonczone wsem czepnym
KWlATOGTAN: grono, jednostronne, 2040
kwiatw
KWlAT: kwiaty o zagielku tak dlugim jak ludz-
ki paznokiec, niebieskonoletowe
OWOC: strk podlugowato rombowaty, bru-
natny, splaszczony
NAGlENlE: prawie kuliste, ciemnoszaro-zie-
lone lub ciemnobrunatne, z ciemnym marmu-
rkowym rysunkiem
,,e UPHAWY: zbozowe, okopowe, stanowiska ruderalne
GLEY: gliniaste, prchniczne, wapienne
'' Wyka ptasia w stanie dzikim wystpuje na lkach, w zaroslach i na
miedzach. W uprawach pospolita na calym nizu i w grach. Oplata gatunki upraw-
ne, powodujc zwikszone wyleganie roslin.
e'' Nasiona zawieraj glikozyd cyjanogenny, mog byc toksyczne dla
zwierzt, a szczeglnie dla koni.
e|, e'e trzy pierwsze liscie z jedn par listeczkw, na szczycie
z nieduzym ostrzem, grono 2040 kwiatw
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
&'%
&'(
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
j
e
d
n
o
l
i
e
c
i
e
n
n
e

(
t
r
e
w
y
}
0hWasIn|ca jadnosIronna
:X]^cdX]adVXgjh"\VaaÂ#7ZVck#
ECHCG
Wiechlinowate (Trawy), EdVXZVZ<gVb^bZVZ
Ccclspur (CE), Eorryorc gross (LS/)
Poric piec ce ccc
F0lrerlirse
Roslina jednoroczna, jara. Siewki rozwijaj si w drugiej polowie wiosny i na pocztku
lata.
e'
PlEHWGZY LlGC: szerokolancetowaty,
zwinity, bez uszek i jzyczka, ciemno-
lub szarozielony, dlugi 1520 mm
' '
KOHZEN: wizkowy
LlGClE: ciemnoszaro-zielone, rwnowskie,
lancetowate, dosyc szerokie, tylko u podsta-
wy blaszki lisciowej z drobnym owlosieniem
brzegw, bez uszek i jzyczka
ZDZLO: wysokosc 30100 cm, wzniesione
lub kolankowato podnoszce si, wzly z ko-
smykiem wloskw
KWlATOGTAN: wiecha, kloski jednokwiatowe,
dlugosc 23 mm, gsto stloczone na glw-
nej osi w zamiennie lub przeciwlegle stojcych
pozornych kloskach, oslaniajca plewka po-
nizej wierzcholka kwiatka przewaznie z dlug
osci
OWOC: ziarniak, owalny, wypukly od strony
grzbietowej, a od brzusznej prawie plaski, jas-
nobrunatny
,,e UPHAWY: okopowe, kukurydza, ogrody GLEY: piaszczysto-gli-
niaste lub piaszczyste, zyzne, wilgotne
'' Rozwj chwastnicy zalezy od dlugosci dnia: wczesnie wschodzce
rosn dlugo i bujnie, silnie oslabiajc gatunek uprawny, natomiast siewki wzeszle pz-
nym latem rozwijaj si bardzo szybko, ale nie stanowi tak silnej konkurencji.
W czasie kielkowania i dojrzewania wymaga wysokiej temperatury. ]edna roslina
moze wydac od 400 do 5000 ziarniakw.
e'' Roslina i ziarniaki mog byc uzyte jako bardzo wartosciowa pasza
dla bydla i drobiu.
e|, e'e silne splaszczenie pochwy lisciowej (jak u kukurydzy)
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
&''
&'*
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
j
e
d
n
o
l
i
e
c
i
e
n
n
e

(
t
r
e
w
y
}
N|oI|a tboioWa
6eZgVhe^XV"kZciÂ#
APEGV
Lccse silly-LerL
dcueL cu verL
Cereirer virclolr
Roslina jednoroczna, jara lub ozima. Siewki pojawiaj si wiosn i jesieni.
e'
PlEHWGZY LlGC: wski, delikatny, prawie
nitkowaty, dlugi 1530 mm, na szczycie
zaostrzony, dolem podwinity, nagi
' '
KOHZEN: wizkowy
LlGClE: plaskie, szorstkie, szerokie 25 mm,
skrcone srubowo, nagie, pochwy lisciowe
gladkie lub nieco szorstkie, bez uszek, z dlu-
gim postrzpionym jzyczkiem
ZDZLO: wysokosc 30120 cm, wyprosto-
wane lub zgite w kolankach, wznoszce si
KWlATOGTAN: wiecha, silnie rozgalziona, jed-
nokwiatowe kloski, oslaniajca plewka szorst
ka, z osci ponizej wierzcholka (osci proste,
trzy- lub czterokrotnie dluzsze niz plewka)
OWOC: ziarniak, oplewiony, z osci i czsci
osi kloska (trzonek po stronie brzusznej),
z wiencem srebrzystobialych, szczecinkowa-
tych wloskw u podstawy
,,e UPHAWY: zbozowe (szczeglnie ozime), koniczyny, okopowe
GLEY: piaszczyste lub piaszczysto-gliniaste, wilgotne, lekko kwasne
'' miotla zbozowa jest uporczywym chwastem wystpujcym prze-
waznie w zbozach ozimych, rzadziej koniczynach. W zbozach dojrzewa nieco wczes-
niej i osypuje ziarniaki w czasie zniw, z reszt mniej dojrzalych ziarniakw dostaje si
podczas zbioru do zbiornika kombajnu, gdzie zanieczyszcza ziarno. Ziarniaki miotly
kielkuj na powierzchni gleby lub na niewielkiej glbokosci pod powierzchni.
W glbszych warstwach mog pozostawac przez kilka lat, zachowujc wysok zdol-
nosc kielkowania. ]edna roslina moze wydac do kilku tysicy ziarniakw, masowo
pojawia si w lata przekropne.
e'' Wystpuje prawie w calej Iolsce, brak jej tylko w pitrach grskich
Karpat.
e|, e'e silne rozwinity, dlugi, postrzpiony jzyczek pochwy lis-
ciowej
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
&')
&',
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
j
e
d
n
o
l
i
e
c
i
e
n
n
e

(
t
r
e
w
y
}
W|as g|uchy
6kZcV[VijVA#
AVEFA
vilc-coL
Fclle ovcire
Fluglofer
1rawa jednoroczna, jara. Siewki Owsa gluchego pojawiaj si wiosn.
e'
PlEHWGZY LlGC: rwnowski, szeroki,
w dolnej i brzeznej czsci pokryty rzadki-
mi dosc dlugimi odstajcymi wloskami,
dlugosc 090 mm,
' '
KOHZEN: wizkowy, miotelkowaty
LlGClE: rwnowskie, dosyc szerokie, poch-
wy dolnych lisci owlosione, jzyczek lisciowy
dlugi
ZDZLO: wys. 60120 cm, wzniesione
KWlATOGTAN: wiecha rozpierzchla, kloski
dwu- lub trzykwiatowe, dlugosc 23 mm, os
kloska u dolu pokryta brunatnymi wloskami
OWOC: ziarniak, plewki zrosnite z ziarnia-
kiem, szczeciniasto owlosiony, brunatne
,,e UPHAWY: zboza jare, okopowe rzadziej GLEY: marglisto-glinia-
ste lub gliniaste, podmokle
'' Rozmnaza si za pomoc ziarniakw, ktrych czsc osypuje si na
polu i zachwaszcza gleb. Stosunkowo lekkie i dlugo owlosione ziarniaki rozsiewane
s przez wiatr. Ziarniaki owsa mog lezec w glebie, przez kilka lat nie tracc zdolnosci
kielkowania. Z owsem siewnym tworzy mieszance, ktre pojawiaj si w nastpnych
zasiewach owsa siewnego.
e'' Na polach mozna jeszcze spotkac spokrewnione gatunki owsa
szorstkiego i owsa krtkiego.
e|, e'e rwnowski, szeroki, w dolnej i brzeznej czsci pokryty
rzadkimi dosc dlugimi odstajcymi wloskami
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
&'+
&'.
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
j
e
d
n
o
l
i
e
c
i
e
n
n
e

(
t
r
e
w
y
}
Part W|asc|Wy
6\gdengdcgZeZchA#7ZVjk#
AGHHE
Cuoclgross
CliercerL rorporL
Cereire Cuecle
1rawa wieloletnia, rozlogowa. Siewki pojawiaj si wiosn.
e'
PlEHWGZY LlGC: rwnowski, ciemnozie-
lony, dlugosc 80100 mm, z obu stron
i na brzegu pokryty krtkimi drobnymi
wloskami, pochwa lisciowa zwykle czer-
wonawosino nabiegla
' '
KOHZEN: klcze z dlugimi rozlogami
LlGClE: plaskie, zywozielone lub sinozielone,
u nasady blaszki lisciowej uszka ostre
ZDZLO: wysokosc 30150 cm, wzniesione,
nagie, gladkie
KWlATOGTAN: klos krtki, kloski jajowate,
odstajce od picio- do dziesiciokwiatowe,
dl. 1015 mm, dolna plewka zakonczona
zwykle osci
OWOC: ziarniak, oplewiony
,,e UPHAWY: jako roslina trwala zasiedla wszystkie uprawy, kolejno
zajmujce zaperzone pole GLEY: wszystkie rodzaje gleb, szczeglnie cizkie, zyzne
i wilgotne
'' Roslina o duzych wymaganiach swietlnych, silnie rozprzestrzenia
si przy zlym stanie zasieww. Ierz pobiera w cigu roku z 1 ha gleby ok. 50 kg azo-
tu, 30 kg osoru, 0 kg potasu. Rozlogi odznaczaj si wielk zywotnosci. Iocite
nawet na drobne kawalki wydaj nowe rosliny i silnie rozrastaj si.
e'' Klcze perzu zawiera wglowodany, tritycyn i insulin, sluz, gli-
kozyd, olejek eteryczny, agropyren, prowitamin witaminy A i B, kwas krzemowy
i potas. Io lezeniu w komposcie staje si wartosciowym nawozem. ma zastosowanie
w lecznictwie, moze sluzyc do wyrobu domowego piwa.
e|, e'e pierwszy lisc rwnowski, ciemnozielony, z obu stron i na
brzegu pokryty krtkimi drobnymi wloskami, pochwa lisciowa zwykle czerwonawosino
nabiegla, liscie szorstkawe, roslina z bardzo dlugimi podziemnymi pelzjacymi rozlogami
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
&'-
&(&
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
j
e
d
n
o
l
i
e
c
i
e
n
n
e

(
t
r
e
w
y
}
w|osn|ca s|na
HZiVg^V\aVjXVA#7ZVjk#
GETPU
Yellcv LrisLle-gross
SeLoire gloucue
liecrige EcrsLerlirse
1rawa jednoroczna jara. Siewki Wlosnicy sinej pojawiaj si pzn wiosn, gdyz ziar-
niaki tego chwastu wymagaj do kielkowania gleby nagrzanej do 1520 c. Wyst-
puje rwniez w zasiewach w pzniejszych porach lata przy dostatecznej wilgotnosci
gleby.
e'
PlEHWGZY LlGC: rwnowski, na szczy-
cie ostry, dlugi 1520 mm, z licznymi
rwnoleglymi nerwami, brak jzyczka
' '
KOHZEN: miotelkowaty
LlGClE: szarozielone, rwnowskie, dosyc
szerokie, tylko u podstawy blaszki lisciowej
z drobnym owlosieniem brzegw, bez uszek
i jzyczka
ZDZLO: wys. 540 cm, wzniesione lub
podnoszce si, pochwy lisciowe lekko splasz-
czone
KWlATOGTAN: klosoksztaltna wiecha, kloski
jajowate, jednokwiatowe, dlugie 23 mm,
czsto z czerwonawymi szczecinkami
OWOC: ziarniak, jajowaty, lekko zapstrzony,
ciemnoszary, czarno i drobno punktowany
,,e UPHAWY: okopowe, zboza jare i ozime, lucerna, scierniska, ugo-
ry GLEY: piaszczyste, piaszczysto-gliniaste, bezwapienne
'' Gatunek masowo wystpuje na scierniskach zytnich, gdzie rozwija
si szczeglnie intensywnie.
e'' Ziarniaki mog byc wykorzystywane jako pokarm dla ptactwa do-
mowego.
e|, e'e klosoksztaltna
wiecha z zltobrunatnymi lub czerwona-
wymi szczecinkami
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
&(%
&((
c
V
o
l
V
e
d
a
h
`
V
c
V
o
l
V
V
X
^
h
`
V
b
^
Y
o
n
c
V
g
d
Y
d
l
n
`
d
Y
X
]
l
V
h
i
j
g
d
Y
o
^
c
V
W
d
i
V
c
^
X
o
c
V
c
V
o
l
V
o
l
n
X
o
V
_
d
l
V
c
V
o
l
V
`
d
a
Z
_
c
d
/
V
c
\
^
Z
a
h
`
V
!
[
g
V
c
X
j
h
`
V
!
c
^
Z
b
^
Z
X
`
V
j
e
d
n
o
l
i
e
c
i
e
n
n
e

(
t
r
e
w
y
}
w|osn|ca t|a|ona
HZiVg^Vk^g^Y^hA#E#7#
GETVl
Creer LrisLle-gross
SeLoire verLe
Cr0re EcrsLerlirse
1rawa jednoroczna jara. Siewki rozwijaj si pzn wiosn.
e'
PlEHWGZY LlGC: podlugowaty, z czerwo-
na pochw pozbawion jzyczka, dlugi
1012 mm, wielonerwowy
' '
KOHZEN: miotelkowaty
LlGClE: rwnowskolancetowate, trawiasto-
zielone z niebieskawym nalotem, jzyczek za-
stpiony pczkiem wloskw
ZDZLO: wys. 560 cm, cienkie, podnosz-
ce si, pod kwiatostanem szorstkie, u nasady
galziste
KWlATOGTAN: wiecha klosoksztaltna, walco-
wata, kloski dlugosci 2 mm, klosek jedno-
kwiatkowy
OWOC: ziarniak, jajowaty, bezbarwny
,,e UPHAWY: okopowe, ogrody, zboza ozime, czasem jare, scierniska
GLEY: lekkie, piaszczysto-gliniaste lub piaszczyste
'' Rozmnaza si przez ziarniaki zachwaszczajce gleb na miejscu
lub rozsiewane z zanieczyszczonym ziarnem siewnym lub z obornikiem. Ziarniaki
w glebie nie trac sily kielkowania przez 1015 lat.
e'' ]edna roslina wydaje do kilku tysicy ziarniakw.
e|, e'e pierwszy lisc podlugowaty, z czerwon pochw pozbawio-
n jzyczka
o
V
g
n
h
e
^
Z
g
l
h
o
Z
\
d
a
^
X
^
V
&('
Nazywam si Torero. Torero 500 SC. Jestem prawdziwym
agentem do zadan specjalnych. Skutecznie eliminuj
wszystkie chwasty w burakach. Dzia|am silnie nalistnie
i doglebowo. A co najwazniejsze, buraki mogq si czuc
przy mnie ca|kowicie bezpiecznie.
po|acany na sIosoWan|a daW|oWan|a
|omos b|al|, cHab|a
blawal|a, samos|ewy
|/epa|u, s/a|lal s/o|sl||,
|um|auowale, p|/ylu||
c/epu|, |desly | |uue
po s|ew|e bu|a|w -
- ua wscHod/|ce cHwasly
uajc/sc|ej 2 |/Ha
IdgZgd*%%H8#
OVW_XonYaVX]lVhil!
WZoe^ZXocnYaVWjgV`l#
www.sumi-agro.com.pl, tel. (22) 637 32 37
Iismiennictwo
cHOROmAnSKI K. I WSI. 1988. I..a.!o/ /,/./. IWRiL, Warszawa, ss. 55.
Han m. 1990. A./.o/./. I./. c/ /.o k.c/o.o o! .c.o. mnchen,
ss.496.
KRzIL R., IARYLAK D., ZImNY L. 1999. Z..!o.o. /.a; ./ ./o. Wydawnictwo
AR we Wroclawiu, Wroclaw, s. 149-201.
mIRIK Z. I WSI. 1995. I../. //.o/ ./ I./.o! . ./..///. I.// B./.o../ /!.. c-
!./../ ser. 15, Krakw, ss. 308.
mOWSZOWIcZ ]. 1986. k..a. ./a./; /./o. ..!.a.. IWRiL, Warszawa, ss. 62.
NIIWIADOmSKI W. I WSI. 1992. /.ao/ A.-B.-1../o..o;. Lublin, ss.9.
SKRZYIcZAK G., BLIcHARcZYK A. 199. I.!,..o; .//. ./a./.a. medix Ilus. Ioznan,
ss. 214.
SZAIIR Wl. KULcZYnSKI S1., IAWlOWSKI B. 1986. k./o; I.//.. IWN, Warszawa,
1. 1 i 2, ss. 1019.
1YmRAKIIWIcZ Wl. 196. A//. ./a./.a. IWRiL, Warszawa, ss. 439.
metody zwalczania chwastw
na plantacji buraka
]edn z najwazniejszych czynnosci pielgnacyjnych w uprawie buraka cukrowego
jest zwalczanie chwastw. Ich wyeliminowanie ma zapewnic stosunkowo nielicznym
na polu roslinom buraka (kilkadziesit tysicy burakw wobec milionw chwastw)
odpowiedni przestrzen do wzrostu i rozwoju. Stosowanie wysokiej jakosci herbicy-
dw w dawkach dzielonych umozliwia zniszczenie wszystkich chwastw bez ryzyka
uszkodzenia mlodych roslin buraka cukrowego. Do stosowania metod dawek dzie-
lonych polecamy szereg herbicydw skutecznych w walce z chwastami i bezpiecznych
dla chronionego buraka. S to: KON1AK11WIN, 1ORNADO i 1ORIRO. Na
najblizsze lata szczeglnie polecamy stosowanie jednego z dwch programw ochro-
ny: pierwszego opartego na herbicydach KON1AK11WIN i 1ORNADO oraz
drugiego bazujcego na preparacie 1ORIRO. W obu przypadkach do zwalczania sil-
nego zachwaszczenia chwastami jednolisciennymi (perz, chwastnica) uzupelnieniem
programu powinien byc jeden z dostpnych graminicydw.
Iierwszy zabieg chwastobjczy moze byc wykonany zarwno krtko po siewie
buraka przed wschodami chwastw, jak i pzniej, na wschodzce chwasty.
Wybierajc wariant pierwszy, stosujemy srodki chwastobjcze o bardzo dobrym
dzialaniu przez gleb, jednoczesnie gwarantujce szerokie spektrum zwalczanych
chwastw i bezpieczne wschody burakw (np. 1ORIRO 3l/ha lub 1ORNADO 2l/ha).
Wykonanie oprysku po siewie burakw na ,czarn gleb jest korzystne w wa-
runkach dobrego jej uwilgotnienia. Iolecane moze byc zwlaszcza w gospodarstwach,
w ktrych wzgldy techniczne lub organizacyjne moglyby spowodowac trudnosci
z terminowym wykonaniem pierwszego oprysku na wschodzce chwasty. Kolejne
zabiegi wykonujemy po wschodach chwastw.
Wariant drugi zaklada zwalczanie chwastw jedynie powschodowo poprzez wyko-
nanie dwch lub trzech opryskw na wschodzce chwasty.
Najwazniejszym warunkiem powodzenia w powschodowym zwalczaniu chwastw
dawkami dzielonymi jest opryskiwanie ich
w azie liscieni.
Kolejne opryski wykonujemy zawsze
w fazie liscieni chwastw. ]esli jednak war-
unki pogodowe lub inne wzgldy uniemozli-
wi przeprowadzenie oprysku w optymalnym
terminie, wykonajmy oprysk wtedy, gdy tylko
bdzie to mozliwe, zwikszajc dawk stoso-
wanych herbicydw odpowiednio do wielkosci
chwastw (1ORIRO i KON1AK11WIN
max. do 3 l/ha).
Wykonujc ,spzniony oprysk, zawsze
zwikszajmy dawk srodka, poniewaz ewen-
tualne niepowodzenie na tym etapie moze 0ptyma|ny termin oprysku
O uprawie buraka cukrowego
Uprawa buraka zaliczana jest od lat do tych, ktre przynosz gospodarstwom rol-
nym znaczne i stabilne dochody. ]ednoczesnie jest to uprawa wymagajca duzych
nakladw nnansowych, dobrego zaplecza technicznego i niemalych umiejtnosci
rolnika. Wymagania, jakie narzuca uprawa burakw, przyczyniaj si do korzyst-
nych zmian w gospodarstwie, ktre powoduj wzrost intensywnosci produkcji rolnej
w ogle.
Zmiany, jakie zaszly w polskim cukrownictwie w ostatnich latach sprawily, ze
rolnicy nie produkuj juz ,korzeni, lecz buraka cukrowego - surowiec dla cukrowni,
spelniajcy wysokie wymagania jakosciowe.
Ilantatorzy ze wzgldu na rygory umw z cukrowniami chc osigac plony
wysokie i stabilne, niezaleznie od warunkw pogodowych. Wymaga to racjonalnej
uprawy gleby, nowoczesnych odmian, doskonalego siewu, optymalnego nawozenia
NIK, uzupelniajcego dolistnego nawozenia mikroelementami (zwlaszcza borem),
skutecznych i bezpiecznych dla buraka metod zwalczania chwastw. Wystpujce juz
niemal powszechnie choroby lisci buraka (chwoscik buraka, brunatna plamistosc lisci
i inne) zmuszaj rolnikw do poznania istoty powodujcych je patogenw i stosowa-
nia odpowiednich srodkw grzybobjczych.
Rozumiejc wzrastajce zapotrzebowanie plantatorw buraka cukrowego na coraz
doskonalsze metody pielgnacji i ochrony roslin, Sumi-Agro Ioland stale rozszerza
swoj oert nowoczesnych srodkw ochrony i nawozw dolistnych.
Drugi oprysk ma za zadanie zniszczyc wszystkie chwasty na plantacji, zarwno
te, ktre dopiero wzeszly (w azie liscieni) jak i te, ktre mogly pozostac po poprzed-
nim zabiegu. Stosujemy standardowe dawki srodkw chwastobjczych. Zwalczajc
szerokie spektrum chwastw, 1ORIRO oraz KON1AK11WIN 1ORNADO
gwarantuj duz skutecznosc tego oprysku, nawet gdy na plantacji wystpuj chwa-
sty szczeglnie ucizliwe.
Stosowanie herbicydw mozna ograniczyc do dwch opryskw, jesli zaklada si
pzniejsze, rczne usuwanie pojedynczych chwastw.
1rzeci oprysk powinien dokonczyc dziela zwalczania chwastw. ]ednoczesnie
waznym celem tego oprysku jest pozostawienie w glebie takiej ilosci substancji
niszczcych chwasty, by nie dopuscic do wystpienia tzw. zachwaszczenia wtrnego.
Stosujemy standardowe dawki 1ORIRO czy tez KON1AK11WINU1ORNADO.
Zawarte w zastosowanych herbicydach substancje aktywne pozostaj w glebie w ilosci
gwarantujcej utrzymanie wolnego od chwastw pola az do zbiorw.
Dobrze wykonane opryski herbicydem 1ORIRO lub mieszanin KON1AK11WIN
1ORNADO to pole wolne od chwastw nie tylko w maju i czerwcu, ale takze w sierp-
niu i wrzesniu az do zbiorw.
Jakosc uprawy przeusiewnej ma wpIyw na efektywnosc walki z chwastami.
Na powierzchni zle przygotowanej gleby znajduj si liczne grudy. Iod nimi chwasty
mog ,czuc si jak pod parasolem. Nawet po dobrze wykonanym oprysku substan-
cja aktywna herbicydu nie ma szans dotrzec do lisci lub korzeni ukrytego chwastu.
Rozwija si on bezpiecznie, osigajc pod grudk-parasolem wielkosc, ktra utrudnia
jego zniszczenie kolejnymi opryskami.
Na glebie dobrze przygotowanej do siewu zarwno wschody burakw, jak i zwal-
czanie chwastw przebiegaj bez wikszych utrudnien.
Termin siewu moze miec wpIyw na stopien zachwaszczenia:
Wczesny siew w zimn gleb powoduje, ze wschody burakw s powolne (do
kielkowania burak wymaga cieplej gleby), natomiast chwasty wschodz intensywnie.
Wyznaczenie terminu pierwszego oprysku jest klopotliwe. Zwalczanie chwastw
utrudnione.
Siew w optymalnym terminie w ciepl gleb sprawia, ze buraki wschodz szybko,
wschody s obnte i wyrwnane. chwastw jest mniej i czsto wschodz dopiero po
burakach. Latwo jest wyznaczyc termin pierwszego oprysku oraz dobrac preparaty
i ich dawki.
1ermin siewu wybieramy zawsze ze wzgldu na powodzenie uprawy burakw.
Z tego powodu coraz czsciej wybieramy wczesny siew w wilgotn (po zimie) gleb.
]ednak musimy pamitac o mozliwych w takiej sytuacji utrudnieniach w zwalczaniu
chwastw.
Przebieg pogouy przeu opryskiem ma wpIyw na pouatnosc chwastw na
herbicyuy.
Iogoda sprzyjajca rozwojowi roslin (cieplo, wilgotno) sprawia, ze wschody
i wzrost chwastw s intensywne, a one same bardziej podatne na herbicydy, ktre
mozemy stosowac w nieco nizszych dawkach.
Iogoda niesprzyjajca rozwojowi roslin (susza, chld) powoduje nierwnomierne,
powolne wschody chwastw. 1rudno zdecydowac o optymalnym terminie oprysku.
chwasty pokrywaj si ochronn warstw kutikuli i staj si mniej wrazliwe na herbi-
cydy. Stosujmy wtedy wyzsze dawki preparatw, dodawajmy wspomagacze olejowe.
]akosc samego oprysku ma rwniez znaczcy wplyw na koncowy sukces. Opry-
skiwacz powinien byc sprawny technicznie (sprawdzamy mieszadlo, nltry, dysze,
droznosc przewodw itd.), co jest niezwykle wazne przy stosowaniu dawek dzie-
lonych. Wszelkie bldy w ilosci wydatkowanej cieczy bd objawialy si brakiem
skutecznosci. Do oprysku stosujemy mozliwie mal ilosc wody przy zachowaniu
&(.
byc nie do odrobienia przy kolejnych zabie-
gach. 1ylko zniszczenie wszystkich chwa-
stw oznacza sukces zastosowanych dzialan.
Zwalczanie chwastw powschodowo daje
mozliwosc oceny stanu zachwaszczenia plan-
tacji (konieczna jest umiejtnosc ich roz-
poznawania w stadium siewki i pozwala
ustalic, ktre herbicydy i jakie ich dawki
bd najodpowiedniejsze w danej sytuacji.
Znajc zakres dzialania poszczeglnych
herbicydw, mozemy wybrac stosowanie
1ORIRO lub mieszaniny KON1AK11WIN
1ORNADO, tak by na pewno zginly
wszystkie chwasty. ]ednoczesnie nalezy
pamitac, ze wlasciwa ocena plantacji i do-
br najlepszych dawek herbicydw musz
byc dokonywane kazdorazowo przed kolejnymi opryskami.
Herbicyuy musz uziaIac jeunoczesnie nalistnie i uoglebowo. 1ylko w ten
sposb po oprysku bd ginc te chwasty, ktre byly juz nad powierzchni gleby, jak
i te, ktre bd prbowaly wschodzic przez kolejne dni.
Dziki dzialaniu doglebowemu wydluza si odstp pomidzy opryskami, a po
trzech dobrze wykonanych zabiegach nie pojawia si na polu zachwaszczenie wtrne.
Iznym latem nie stercz ponad burakami komosy, szarlaty czy rzepaki, a zbir ko-
rzeni przebiega bez utrudnien.
Kazuy z serii uwch lub trzech opryskw jest jeunakowo wazny:
Iierwszy oprysk ma na celu zniszczenie jak najwikszej liczby chwastw, jednak
nie moze byc powodem zahamowania wzrostu czy uszkodzenia wschodzcych
burakw. 1ORIRO oraz KON1AK11WIN 1ORNADO, bdc jednymi z naj-
bezpieczniejszych herbicydw, dobrze wypelniaj ten warunek. O ile na to pozwoli
stan plantacji (odpowiednia aza wszystkich chwastw, brak gatunkw ucizliwych,
korzystna pogoda), mozna zastosowac nizsze z zalecanych dawek.
&(-
Spozniony" oprysk konieczna
wyzsza dawka herbicydu
Dzialanie herbicydu pobieranego ty|ko przez |iscie
Dzialanie herbicydu pobieranego przez |iscie i korzenie
1orero 500 Sc
bezpieczny dla burakw, zabjczy dla chwastw
lDEA
Obecnie do zwalczania chwastw w burakach uzywa si stosunkowo nielicznej grupy
substancji dostpnych na rynku od wielu lat. Nie ma jednak pojedynczej substancji
skutecznej przeciwko wszystkim chwastom. Dlatego, chcc zwalczyc mozliwie jak
najwicej gatunkw chwastw, zwykle lczy si wiele (nierzadko cztery i wicej) sub-
stancji bdz to przygotowujc przed opryskiem ciecz uzytkow, bdz to opracowujc
w abryce nowy produkt.
1ORIRO 500 Sc to produkt zupelnie nowej idei - zamiast lczyc coraz to wicej
substancji, postanowiono raz jeszcze gruntownie ocenic aktywnosc biologiczn kazdej
z nich. Znajc dokladnie zalety i wady rznych substancji, wybrano takie dwie, ktre
najeektywniej zwalczaly chwasty (dzialajc zarwno przez liscie, jak i korzenie), naj-
lepiej si uzupelnialy i byly najbezpieczniejsze dla chronionych burakw. Nastpnie
ustalono najkorzystniejsz proporcj midzy nimi, przygotowano odpowiedni
ormulacj i w ten sposb otrzymano 1ORIRO 500 Sc - srodek chwastobjczy
zawierajcy 150 g etoumesatu i 350 g metamitronu w 1 litrze.
GKUTECZNOGC
Spektrum zwalczanych przez 1ORIRO 500 Sc chwastw pozwala na ochron plan-
tacji buraka cukrowego bez koniecznosci stosowania innych herbicydw.
1ORIRO 500 Sc dzialajc na chwasty przez liscie i przez gleb pozwala
skutecznie zniszczyc gam najbardziej ucizliwych gatunkw wystpujcych na
plantacjach buraka cukrowego. Zawarte w 1ORIRO 500 Sc substancje aktywne
niszcz chwasty odmiennymi sposobami. Dwa mechanizmy dzialania potguj
eekt chwastobjczy i niejednokrotnie skutecznie zwalczane s takze gatunki, ktre
podczas dzialania jednego z komponentw uwaza si za srednio wrazliwe. Do tej
grupy mozna zaliczyc coraz bardziej grozne na plantacjach buraka rdesty. Ioza nimi
1ORIRO 500 Sc skutecznie zwalcza tak ucizliwe gatunki, jak: chaber blawatek,
komosa biala, przytulia czepna i szarlat szorstki. Uniemozliwia tez rozwj chwastw
rumianowatych. Swietnie nadaje si na stanowiska po rzepaku ozimym, dziki duzej
zawartosci metamitronu 1ORIRO 500 Sc skutecznie niszczy samosiewy rzepaku.
Wysoka eektywnosc chwastobjcza jest rwniez gwarantowana w warunkach, gdy
dochodzi do kompensacji dymnicy pospolitej, nolka polnego, jasnot, niezapominajki
polnej, poziewnika szorstkiego, pokrzywy zegawki, przetacznikw czy psianki czar-
nej. Z chwastw jednolisciennych redukowane s chwasty prosowate (chwastnica,
palusznik, wlosnice), wiechlina roczna oraz wyczyniec polny (tabela 1).
ustalonej dawki samego herbicydu. Belk opryskiwacza utrzymujemy na wysokosci
ok. 50 cm ponad roslinami, zachowujemy stal prdkosc cignika i uwazamy, by nie
ominc ragmentu pola.
Iamitajmy: dostosowujc sposb zwalczania chwastw do aktualnej sytuacji na
naszym polu, mozemy zaoszczdzic sporo pienidzy i osignc znakomity eekt.
&)%
0hwasty pod grudkq. rdest ptasi (po |ewe|) i szarlaty
GTOGOWANlE
1ORIRO 500 Sc stosujemy powschodowo na chwasty w azie liscieni:
32 l/ha.
1ORIRO 500 Sc mozna stosowac takze krtko po siewie, wtedy program ochrony
wyglda nastpujco:
I zabieg przed wschodami burakw 3 l/ha
II zabieg na chwasty w azie liscieni 2 l/ha
III zabieg na chwasty w azie liscieni 2 l/ha
Dla zapewnienia wysokiej skutecznosci herbicydu w kazdych warunkach pogodo-
wych zalecamy dodawanie wspomagaczy olejowych do wszystkich opryskw (zalece-
nie jest w koncowym etapie rejestracji). Wicej inormacji u naszych doradcw.
UZUPELNlENlE
1ORIRO 500 Sc ma tez inne walory,
moze mniej znaczce w stosunku do opi-
sanych obok: lecz czsto drobne zalety
decyduj o koncowym powodzeniu.
Zatem:
1ORIRO 500 Sc ma uniwersalny
mechanizm dzialania. Zawarte w nim
substancje wykazuj aktywnosc zarw-
no przez liscie, jak i w glebie. cecha ta
pozwala wykorzystac ,caly preparat.
Iodczas opryskw powschodowych
spozytkowana jest zarwno ta ciecz, ktra
spada na liscie, jak i ta czsc cieczy, ktra
spada na gleb.
Iowyzsza zaleta sprawdza si tez pod-
czas niespodziewanego deszczu bezpos-
rednio po oprysku. Zmyty z lisci preparat
dalej dziala przez gleb.
1ORIRO 500 Sc dziala dobrze takze
w niskich temperaturach. choc zalecane
jest stosowanie 1ORIRO 500 Sc w temperaturze nie nizszej niz 10 c, warto
wiedziec, ze jeden z komponentw - etoumesat, jako jedyny z herbicydw buracza-
nych, zaczyna dzialac juz w przedziale od 2 c do c, czyli w zakresie temperatur
kielkowania znacznej czsci chwastw. Std tez nieznaczna obnizka temperatury po
wykonanym zabiegu nie zatrzymuje calkowicie procesu zwalczania chwastw.
&)(
1ORIRO 500 Sc zawiera dwie substancje silnie dzialajce przez gleb. Dziki
ich dlugotrwalemu dzialaniu plantacja burakw az do zbioru pozostaje wolna od
chwastw. Zatem przez caly okres wegetacji buraki maj korzystne warunki wzro-
stu. Ionadto zbir korzeni burakw z niezachwaszczonego pola przebiega sprawnie,
a ewentualne zanieczyszczenia s niewielkie.
EZPlECZENGTWO
1ORIRO 500 Sc jest calkowicie bezpieczny dla chronionych burakw, gdyz:
zawiera tylko dwie (niezbdne) substancje aktywne,
nie zawiera agresywnego desmediamu,
zawiera jedynie bezpieczne substancje wspomagajce,
jako rozpuszczalnika uzyto wody.
Brak ntotoksycznych objaww dzialania herbicydu 1ORIRO 500 Sc w stosun-
ku do burakw przy wyrwnanej i niezmienionej (po zabiegach chwastobjczych)
ich liczbie na calej powierzchni uprawy swiadczy o wysokiej selektywnosci tego
preparatu (tabela 2). Umozliwia to wykonywanie zabiegw w kazdej azie rozwo-
jowej burakw bez obawy ich uszkodzenia. Bezpieczenstwo buraka po zastosowaniu
1ORIRO 500 Sc i silne dzialanie chwastobjcze skladaj si na ponad dwukrotnie
wyzszy plon w stosunku do obiektw nieodchwaszczanych i ponad 25 wyzszy
w stosunku do ochrony produktem standardowym. Warto zwrcic uwag, ze do
srednich wlczono wyniki z roku 2000, w ktrym panowala silna susza.
Nowoczesna ormulacja 1ORIRO 500 Sc i odpowiedni dobr substancji czyn-
nych zwikszaj bezpieczenstwo chronionych burakw.
&)'
TabeIa l. 5kutecznosc chwastobojcza herbicydu Torero
(Iata l99-2000). Badania !nstytutu Dchrony PosIin w Poznaniu
* standard: desmedifam + fenmedifam + etofumesat
TabeIa 2. WpIyw herbicydu Torero na obsad i pIon buraka cukroweo
(Iata l99-2000). Badania !nstytutu Dchrony PosIin w Poznaniu
* standard: desmedifam + fenmedifam + etofumesat

Atlas Chwastów

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Atlas Chwastów

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Sumi-Agro Poland Sp. z o.o.

Al. Jana Pawa II 80, 00-175 Warszawa

You might also like