lipiec 2012

numer 29

NIERUCHOMOCI GIEDA FINANSE

Zapraszamy do lektury czerwcoweg wydania miesicznika Res in Commercio. Naszym czytelnikom spieszymy wyjani, e cho pismo pene jest twrczych prawniczych pomysw i tekstw, to jego amy nie wyczerpuj wszystkich pisarskich dokona prawnikw Kancelarii. Niemniej jednak plan jest taki, by wszystkie owe teksty prdzej czy pniej stay si fragmentami wikszych publikacji czyli ksiek. Nasze dowiadczenia w tym zakresie s wanie takie, e kilka tekstw na pewien temat prawniczy stanowi zaczyn ksiki. Zachcamy te do zapoznania si z drug czci czwartego rozdziau ksiki pt. Due diligence - publikacja wydana przez wydawnictwo LexisNexis ma skoni do dyskusji nad prawnymi skutkami due diligence oraz zachci do wymiany praktycznych dowiadcze w tej materii.

Spis treci
Uchway i obyczaje
Jakub Pietrasik

7 10 15 18 23 24

Saldo
Agnieszka Janus

Pracownik jako twrca

Joanna Czekaj

Due diligence. Cz pita.

Karolina Kocemba, Dominika Latawiec-Chara, Micha Tomczak

Pomimo najcilej praktycznego nastawienia teksty zamieszczone w Res in Commercio nie s opiniami prawnymi, ktre mogyby by zastosowane wprost i bez dodatkowej weryfikacji stanu faktycznego, za pogldy wyraane na amach miesicznika stanowi jedynie stanowisko ich autorw.

Streszczenia tekstw Summary

N O T I T I A
WIADOMOCI

GIEDA I FINANSE

Penomocnik pocztowy
12 lipca 2012 roku weszo w ycie rozporzdzenie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 19 czerwca 2012 roku zmieniajce rozporzdzenie w sprawie szczegowego trybu i sposobu dorczania pism sdowych w postpowaniu cywilnym. Nowela wprowadza moliwo odebrania przesyki zoonej w placwce pocztowej operatora przez osob upowanion na podstawie penomocnictwa pocztowego. Instytucja penomocnictwa pocztowego uregulowana zostaa natomiast w rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 9 stycznia 2004 roku w sprawie warunkw wykonywania powszechnych usug pocztowych. Zgodnie z rozporzdzeniem Ministra Infrastruktury, penomocnictwo pocztowe jest penomocnictwem do odbioru przesyek lub przekazw pocztowych. Adresat moe udzieli takiego penomocnictwa poprzez zoenie pisemnego owiadczenia woli w obecnoci upowanionego pracownika operatora w placwce oddawczej operatora. W przypadku, gdy adresat nie jest w stanie porusza si samodzielnie, penomocnictwo udzielane jest w miejscu jego pobytu, za okazaniem dowodu osobistego, paszportu lub prawa jazdy. Penomocnictwo moe zosta odwoane w kadym czasie. Ustawodawca wskaza, e przyjcie penomocnictwa pocztowego jest odpatne, o ile opata za t czynno zostaa okrelona w cenniku. W cenniku Poczty Polskiej wskazano, e przyjcie penomocnictwa pocztowego do staego odbioru wszystkich lub wskazanych przesyek i przekazw kosztuje 21 z. Przyjcie natomiast penomocnictwa do okresowego odbioru wszystkich lub wskazanych przesyek i przekazw za kady miesic lub jego cz kosztuje 4,50 z. Z kolei cena za przyjcie penomocnictwa jednorazowego do odbioru okrelonej przesyki lub przekazu wynosi 2 z. Penomocnictwo pocztowe ma na celu usprawnienie instytucji dorcze i tym samym zapobieenie przewlekoci postpowa cywilnych.

LEGISLACJA

Zachowawcze odliczenia
Ministerstwo Gospodarki przygotowao zaoenia do projektu ustawy o redukcji i niektrych obcie administracyjnych w gospodarce. Intencj resortu jest zniesienie kolejnych barier prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Ministerstwo dostrzegajc rozmiar obowizkw informacyjnych i sum kosztw obcie administracyjnych poprzez kolejn ustaw deregulacyjn, planuje kontynuacj dziaa zmniejszajcych koszty wykonywania dziaalnoci gospodarczej. Z deregulacj wiza si bdzie rwnie uzupenienie luki prawnej powstaej w skutek wprowadzenia do polskiego systemu prawnego sukcesji prowadzenia dziaalnoci gospodarczej w formie jednoosobowej spki kapitaowej. Mimo, e moliwo przeksztacenia formy prowadzenia dziaalnoci gospodarczej przez przedsibiorc bdcego osob fizyczn istnieje od 1 lipca 2011 roku, mao ktry przedsibiorca korzysta z takiego rozwizania. Obawy przedsibiorcw wynikay z niejasnoci dotyczcej skutkw podatkowych takiego przeksztacenia. Zmiany byy konieczne z uwagi na fakt, e Minister Finansw w odpowiedzi na interpelacj poselsk nr 1628/12 wyjani, e jednoosobowa spka kapitaowa, powstaa w skutek przeksztacenia przedsibiorcy bdcego osob fizyczn, nie jest sukcesorem podatkowym przedsibiorcy. Przygotowywany przez resort gospodarki projekt ma te wtpliwoci rozwia poprzez nowelizacj Ordynacji Podatkowej i wprowadzenie expressis verbis zasady sukcesj i podatkowej w przypadku przeksztacenia przedsibiorcy w jednoosobow spk kapitaow.

przeglda i pobiera wydruki informacji odpowiadajcej aktualnemu odpisowi o podmiocie wpisanym do rejestru, ktrego pobranie wymagao uiszczenia opaty w wysokoci 30 z. Nowelizacja ustawy o Krajowym Rejestrze Sdowym wprowadzia zasad, e pobrane ze strony Ministerstwa Sprawiedliwoci wydruki komputerowe maj tak sam moc jak dokumenty wydawane dotychczas w wersji papierowej.

Nowy moment obowizku

W uzgodnieniach midzyresortowych znajduje si projekt zmian do ustawy o VAT, ktry wprowadza prawdziw rewolucj w zakresie powstania obowizku podatkowego. Dzi ustalenie momentu, w ktrym naley zapaci podatek, nie jest proste - istnieje wiele wycze od generalnej zasady, zgodnie z ktr obowizek podatkowy powstaje z chwil wydania towaru lub wykonania usugi (art. 19 ust. 1 ustawy o VAT). Zgodnie z projektowan zmian, od 1 stycznia 2013 roku maj by wprowadzone przepisy, na mocy ktrych generaln zasad bdzie powstanie obowizku podatkowego z upywem miesica, w ktrym transakcja zostaa zrealizowana. W praktyce oznacza to, e podatnicy bd rozlicza transakcje w deklaracji podatkowej ostatniego dnia miesica, w ktrym te czynnoci zostay wykonane. W innych Pastwach czonkowskich UE podobne regulacje istniej ju od dawna i upraszczaj one rozliczanie transakcji na gruncie VAT przy zachowaniu systemowych konstrukcji tego podatku. Zmiana ta, z jednej strony wprowadzi due uatwienie w okreleniu momentu powstania obowizku podatkowego. Zmiana ta bdzie miaa jednak rwnie negatywny wpyw w odniesieniu do podatnikw rozliczajcych si w obcych walutach. Rwnoczenie z przedstawieniem projektu przesunicia momentu powstania zobowizania podatkowego na koniec miesica, pozostawiono bez zmian przepis, wedug ktrego w razie okrelania cen w obcych walutach naley przelicza je na zote wedug kursu z dnia poprzedzajcego moment

Rwno dokumentw
Pod adresem internetowym ems.ms.gov.pl uruchomiona zostaa przez Ministerstwo Sprawiedliwoci usuga, dziki ktrej moemy bezpatnie

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

N O T I T I A
WIADOMOCI

powstania obowizku podatkowego. Moe to doprowadzi do sytuacji, w ktrej dopiero na koniec miesica bdzie mona dokadnie okreli cen usugi i kwot podatku.

Walka z rajami
Komisja Europejska zapowiedziaa, e do koca roku pojawi si projekty przewidujce zaostrzenie walki z naduyciami podatkowymi w krajach Unii Europejskiej. Nowe przepisy suce poprawie cigalnoci podatkw w pastwach Unii Europejskiej maj okrela, midzy innymi, intensyfikacj wymiany informacji midzy krajami czonkowskimi oraz zaostrzone wsplne rodki przeciwko rajom podatkowym. W komunikacie Komisji znalaz si take pomys powoania zespow unijnych audytorw, ktrych zadaniem byoby zwalczanie transgranicznych naduy podatkowych. Komisja zamierza zobowiza administracje podatkowe do zacienienia wsppracy w wymianie informacji podatkowych. Konkretne projekty regulacji wprowadzajcych nowe rodki zwalczania przestpstw podatkowych maj by ogoszone do koca 2012 roku. Na razie Komisja Europejska ogosia np. pomys stworzenia oglnounijnych regulacji przewidujcych minimalne kary za dane przestpstwo podatkowe.

ty poniesione na przebudow, rozbudow, rekonstrukcj, adaptacj lub modernizacj obcego rodka trwaego (wartoci niezamortyzowanych inwestycji w obcych rodkach trwaych), w sytuacji gdy przedsibiorca zrezygnowa z prowadzenia dziaalnoci w danym miejscu. Naczelny Sd Administracyjny wskaza bowiem e pojcie straty naley rozumie szeroko, nie tylko jako efekt zdarze niezalenych od podatnika, jako e przyczyny powstania straty s bardzo rne.

wizku uiszczenia VAT, nie moe zmieni swojej opinii i wyda decyzji okrelajcej zobowizanie podatkowe (sygn. akt: I FSK 1367-1368/11). Powysze stwierdzenie zapado na podstawie nastpujcego stanu faktycznego: naczelnik urzdu skarbowego wyda przedsibiorcy zawiadczenie VAT-25, ktre potwierdzao, e stosowanie procedury VAT-mara jest prawidowe oraz potwierdzao brak obowizku uiszczenia VAT. Przedsibiorca zastosowa si do opinii fiskusa i nie zaewidencjonowa wystawionych faktur VAT. Tymczasem, podczas postpowania podatkowego fiskus zaj cakowicie odmienne stanowisko, twierdzc e podatnik powinien by rozliczy si na zasadach oglnych oraz wykaza naleny podatek w deklaracji VAT-7. W konsekwencji, fiskus wyda decyzj okrelajc zobowizanie podatkowe. Spr trafi do sdu, gdzie przedsibiorca podnis argument, e w zaufaniu do wiedzy i dowiadczenia Naczelnika Urzdu Skarbowego zastosowa si do zawiadczenia VAT-25 i nie moe z tej przyczyny ponosi negatywnych konsekwencji i sankcji. Naczelny Sd Administracyjny w peni podzieli ten pogld, gdy zdaniem Sdu niewtpliwie doszo do naruszenia zasady zaufania do organw podatkowych. tym samym Naczelny Sd Administracyjny przyzna, e sprawa zostaa przekazana do ponownego rozpoznania sdowi wojewdzkiemu. Najwaniejsz tez pync z rozstrzygni jest pogld, e skutki wydania zawiadczenia przez organ podatkowy s dla podatnika takie same jak wynikajce z wydania interpretacji indywidualnej, co oznacza, e jeeli zachowanie podatnika jest odzwierciedleniem treci zawartej w zawiadczeniu, organ podatkowy nie moe wyciga negatywnych konsekwencji finansowych, nawet jeli przy ponownej analizie uzna, e zachowanie jest niezgodne z prawem.

Odsprzeda bez zgody

Trybuna Sprawiedliwoci, w dniu 3 lipca 2012 roku w sprawie o sygnaturze akt C 128/11 dokona wykadni przepisw okrelajcych sposb ochrony prawnej programw komputerowych. Jedna z tez interpretacyjnych prowadzia do konkluzji, e zasada wyczerpania prawa do rozpowszechniania ma zastosowanie nie tylko wtedy, gdy podmiot praw autorskich wprowadza do obrotu kopie oprogramowania znajdujcego si na noniku materialnym (np. CD-ROM), lecz rwnie gdy rozpowszechnianie nastpuje poprzez umoliwienie pobrania kopii oprogramowania ze swej strony internetowej. Tym smamym jeeli uprawniony udostpnia kopi swojemu klientowi (w formie materialnej czy niematerialnej) zawierajc jednoczenie z nim umow licencyjn przyznajc prawo bezterminowego korzystania z tej kopii, podmiot ten sprzedaje t kopie klientowi i tym samym wyczerpuje swoje wyczne prawo do rozpowszechniania utworu. Prawo wyczerpania przestaje istnie nawet jeli dana umowa licencyjna zakazuje dalszego zbywania, uprawniony nie moe bowiem si sprzeciwi jego dalszej odsprzeday.

ORZECZNICTWO

Odliczenie za rezygnacj
Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osb prawnych, kosztami uzyskania przychodw s koszty poniesione w celu osignicia przychodw lub zachowania albo zabezpieczenia rda przychodw. Wyjtkiem s wydatki z woli ustawodawcy nieuwaane za koszty uzyskania przychodw, wymienione w art. 16 ust. 1tej ustawy. W oparciu o t definicj Naczelny Sd Administracyjny w wyroku z dnia 25 czerwca 2012 roku (sygn. akt II FSK 2516/10) uzna, e koszty uzyskania przychodwobejmuj kosz-

Fiskus zwizany
Naczelny Sd Administracyjny w dniu 4 czerwca 2012 roku wyda orzeczenie, potwierdzajce, e organ podatkowy jest zwizany wasnymi dziaaniami i nie moe arbitralnie zmienia swojego wczeniej prezentowanego stanowiska z pokrzywdzeniem podatnika. Naczelny Sd Administracyjny zaznaczy bowiem, e naczelnik urzdu skarbowego, ktry wyda przedsibiorcy zawiadczenie potwierdzajce brak obo-

Wkad wspautorw
W wyroku z dnia 25 maja 2011 roku Sd Najwyszy orzek, e aby mc w wietle prawa nazwa si wspautorem i wywodzi z tego skutki prawne, wkad twrczy nie musi polega jedynie na zwikszaniu objtoci dziea przez dodawanie treci, ale rwnie na jej ujmowaniu lub modyfikowaniu, o ile

RES IN COMMERCIO

| LIPIEC 2012

N O T I T I A
WIADOMOCI

takie zabiegi maj charakter merytoryczny i zmieniaj oglny wydwik i charakter utworu (sygn. akt II CSK 527/10). Powysze zagadnienie od dawna budzi wiele kontrowersji i nastrcza sporo problemw zwaszcza w miejscach, gdzie na co dzie powstaj nowe utwory lub dziea. Mowa o uczelniach wyszych, urzdach publicznych czy korporacjach, gdzie czstym zjawiskiem jest wpisywanie si na list autorw osb, ktre jedynie nadzoruj lub poprawiaj efekty intelektualnej pracy pracownikw na niszych stanowiskach, co spotyka si z ich wyranym sprzeciwem. Dotychczas, ugruntowany by pogld doktryny i orzecznictwa, e aby mona byo zakwalifikowa okrelone zachowanie jako wsptwrczo, wspudzia musi mie charakter typowo twrczy. Czynnoci dodatkowe lub pomocnicze, nawet wymagajce ogromnej wiedzy czy nawet talentu nie pozwalaj na stwierdzenie, e zachodzi wsptwrczo. Dla przykadu, w jednym z wyrokw. Sd Najwyszy sta na stanowisku, e wprowadzanie modyfikacji czy korekt gramatycznych osoby trzeciej podczas tworzenia utworu jakim jest podrcznik akademicki, nie jest wystarczajcym wkadem intelektualnym, aby osoba ta moga widnie na licie autorw. Wkad musi mie charakter typowo merytoryczny i twrczy. Linia orzecznicza nieoczekiwanie ulega zmianie, co ukazuje cytowane na wstpie rozstrzygnicie. W stanie faktycznym przedmiotowej sprawy, z artykuu naukowego zostay usunite fragmenty pozostajce w sprzecznoci z wiedz medyczn, ktrej pozwana nie posiadaa, co miao istotne znaczenie w zwizku z zamiarem opublikowania artykuu w czasopimie adresowanym do lekarzy. Sd Najwyszy w uzasadnieniu wskaza, e zmiana formy przedstawienia utworu czy podyktowane wzgldami merytorycznymi usuwanie poszczeglnych fragmentw, moe doprowadzi do powstania odrbnego dziea, jeeli wspomniane zabiegi prowadz do istotnej zmiany wydwiku lub znaczenia utworu. Pomimo, e zasada ta zdaniem sdu nie ma zastosowania do twrczoci artystycznej, orzeczenie niewtpliwie posuy jako silny argument w sporach sdowych, w ktrych rzekomi wspautorzy staraj si dowie istnienia wystarczajcych okolicznoci do uznania ich za twrcw.

NIERUCHOMOCI I INWESTYCJE

W chwili obecnej prace nad projektem znajduj si na etapie konsultacji spoecznych, co oznacza, e ich ostateczny ksztat moe jeszcze ulec zmianie.

Koniec spdzielni
LEGISLACJA
W Sejmie dyskutowane s zmiany jakie maj zosta wprowadzone do Ustawy o spdzielniach mieszkaniowych. Zmiany te maj polega na zwikszeniu roli wsplnot mieszkaniowych. Zgodnie z projektem, spdzielnie mieszkaniowe bd zmuszone podzieli si wadz z mieszkacami. W budynku, w ktry co najmniej jeden lokal bdzie wykupiony na wasno, automatycznie powstanie wsplnota mieszkaniowa. Zmiany te nie oznaczaj koca spdzielni mieszkaniowych, bowiem jeli czonkowie wsplnoty bd zadowoleni ze spdzielni, moa ona dalej administrowa nieruchomoci. Gdyby jednak spdzielnie nie speniay oczekiwa mieszkacw, ci bd mogli zatrudni innego zarzdc. Proponowana zmiana zakada rwnie, e prezesa spdzielni powoywaa nie rada nadzorcza, lecz walne zgromadzenie wszystkich czonkw. .

W zaoeniach uproszczenie
Szykuj si powane zmiany w prawie budowlanym. Do konsultacji spoecznych przekazany bowiem zosta przygotowany przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej projekt ustawy Prawo budowlane, o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektrych innych ustaw. Podstawow zmian proponowan przez Ministerstwo jest ograniczenie do minimum liczby wymaganych pozwole, zgd i uzgodnie poprzedzajcych rozpoczcie budowy oraz wprowadzenie zasady, e roboty budowlane inne ni budowa nie wymagaj pozwolenia ani zgoszenia, poza wyjtkami wskazanymi w ustawie. W katalogu inwestycji wymagajcych pozwolenia na budow w drodze decyzji znalazy si: obiekty budowlane o znacznych rozmiarach (o kubaturze powyej 5 tys. m3), wymagajce przeprowadzenia oceny oddziaywania na rodowisko, oraz te, ktrych usytuowanie jest moliwe wycznie na podstawie ustale miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Projekt przewiduje przy tym wprowadzenie zamknitej listy obiektw, ktre bd sytuowane wycznie na terenach objtych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. Dotyczy to w szczeglnoci inwestycji, ktre speniaj co najmniej jedno z przyjtych przez projekt kryteriw: istotny wpyw na rodowisko, wysoko przekraczajca 25 m lub powierzchnia zabudowy powyej 3 tys. m2. Ograniczeniem tym dotknite s rwnie obiekty handlowe (wielkopowierzchniowe) o powierzchni powyej 2 tys. m2.

Obowizkowe podczenie
Od dnia 1 lipca 2012 roku obowizuj nowe przepisy Ustawy o efektywnoci energetycznej, ktre wprowadzaj zmiany do obowizujcego prawa budowlanego. Nowe uregulowania przewiduj, e inwestor bdzie zobowizany podczy budynek do elektrociepowni, ktra znajduje si w okolicy albo jest ekologiczna. Nowe regulacje nie dotycz wszystkich budynkw, lecz tylko tych, ktre speniaj warunki przewidziane Ustaw o efektywnoci energetycznej. Chodzi o domy, do ogrzania ktrych potrzebne jest nie mniej ni 50 kW (bd to gwnie due inwestycje wille lub domy wielorodzinne), budynki znajdujce si w ssiedztwie ekologicznej elektrociepowni (tj. wytwarzajcej 75 % ciepa w skali roku dziki uyciu odnawialnych rde energii), a ceny ciepa sprzedawanego przez tak elektrociepowni nie mog by wysze od

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

N O T I T I A
WIADOMOCI

redniej ceny ciepa publikowanej przez Prezesa Urzdu Regulacji Energetyki. Jeeli inwestor nie podporzdkuje si nowym wymaganiom, starosta nie wyda pozwolenia na budow, chyba e uzasadni on, e podczenie do sugerowanej elektrociepowni jest niewskazane np.: przedstawi pisemn odmow z elektrociepowni przyczenia do sieci albo wykae, e podczenie jest niecelowe, gdy indywidualne rdo ciepa jest efektywniejsze.

a do nich owych powojennych rygorw nie mona zaliczy, zatem nie przechodz one na nastpcw. Poza tym, gdyby miay przechodzi, to obciayby take nabywcw tych nieruchomoci, a to podwaaoby stabilno wasnociow w tej sferze. Praktycy nie s zgodni co do susznoci tego rozstrzygnicia. Wskazuje si, e uchwaa moe zagraa tej stabilnoci, gdy jej skutki obci obecnych wacicieli oraz ich spadkobiercw ze wzgldu na brak pewnoci co do wasnoci tych gruntw. Z drugiej strony podnosi si trafno uchway argumentujc, e wszelkie ograniczenia wasnoci mog by ustanowione tylko w ustawie i nie mona ich domniemywa. Jeli warunek pozostawienia wasnoci dotyczy osb, ktre miay nieruchomoci z kocem wojny, to nie moe by on rozcigany na ich spadkobiercw.

Zmiana opodatkowania garay

Precedensowa uchwaa Naczelnego Sdu Administracyjnego (sygn. akt II FPS 4/11) podjta w siedmioosobowym skadzie rozstrzygna, e podziemne miejsce postojowe w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, bdce przedmiotem odrbnej wasnoci, podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomoci w wysokoci waciwej dla pozostaych budynkw lub ich czci. Uchwa o takiej treci stawia w niekorzystnej sytuacji osoby, ktrych garae maj zaoone wasne ksigi wieczyste. W takim wypadku miejsce postojowe stanowi odrbn wasno, a tym samym moe by osobnym podmiotem opodatkowania. W konsekwencji gmina moe naoy na ich wacicieli obowizek zapaty podatku w wysokoci nie wyszej ni 7,36 zotych rocznie za kady metr kwadratowy powierzchni. Zupenie inaczej wyglda sytuacja osb, ktrych miejsca postojowe stanowi pomieszczenia przynalene zgodnie z Ustaw o wasnoci lokali. Maksymalna przewidziana kwota podatku wynosi w tym przypadku 0,70 zotych. Konsekwencj uchway Naczelnego Sdu Administracyjnego moe wic by prawie dziesiciokrotny wzrost daniny. Przy czym, poniewa powszechnie obowizujce przepisy prawa nie uzaleniaj jego wysokoci od wartoci budynku lub jego czci, a od sposobu wykorzystywania go. Sd uzna, e podjta uchwaa nie narusza konstytucyjnej zasady rwnoci.

ORZECZNICTWO

Spadkobiercy bez rygorw

Rygory prawne, na skutek ktrych rdzenni mieszkacy Mazur wyjedajcy do Niemiec po wojnie tracili nieruchomoci, nie dotycz ich spadkobiercw. To konkluzja uchway podjtej 29 czerwca 2012 roku przez Sd Najwyszy w skadzie siedmiu sdziw zgodnie z ktr art. 38 ust. 3 ustawy z 14 lipca 1961 roku o gospodarce terenami w miastach i osiedlach nie ma zastosowania do spadkobiercw byych obywateli Rzeszy niemieckiej, ktrzy pozostali w Polsce (sygn. akt: III CZP 88/11). Uchwaa ta ma istotne znaczenie, bo musi by brana pod uwag w sporach o odzyskanie nieruchomoci przez tzw. pnych przesiedlecw. Moe ona zwikszy liczb takich spraw, do tej pory nieznaczn. Chodzi gwnie o osoby z Grnego lska i Mazur, ktre po okresie stalinowskim wyjeday najczciej do RFN w tzw. akcji czenia rodzin. Niezbdnym warunkiem ich wyjazdu byo zrzeczenie si polskiego obywatelstwa. Tymczasem byli obywatele Niemiec (Polacy, lzacy, Mazurzy) zachowywali wasno nieruchomoci po wojnie (pod warunkiem uzyskania potwierdzenia narodowoci polskiej oraz nabycia polskiego obywatelstwa) o ile tylko zobowizali si, e nie opuszcz Polski. Rozumowanie Sdu Najwyszego, ktre lego u podstaw powyszej uchway wygldao nastpujco: zasady dziedziczenia mwi o prawach i obowizkach majtkowych,

Mieszkania za grosze
Trybuna Konstytucyjny w wyroku z dnia 19 czerwca 2012 roku (sygn. akt P 27/10) rozstrzygn, e danie najemcy przeniesienia wasnoci dawnego lokalu zakadowego na preferencyjnych warunkach jest zgodne z konstytucj. Wyrok dotyczy art. 48 ustawy o spdzielniach mieszkaniowych, ktry pozwala najemcom takich lokali przejmowanie ich na wasno za cen wpaty wkadu budowlanego, okrelonego proporcjonalnie do powierzchni uytkowej mieszkania wynikajcej ze zwaloryzowanej ceny nabycia budynku. W konsekwencji orzeczenie umoliwi o najemcy przejcie na wasno lokalu o rynkowej wartoci powyej 100 tys. z za cen 920 z, stanowic zwaloryzowan cen nabycia nakadw na lokal, jak spdzielnia zapacia upadajcemu przedsibiorstwu pastwowemu. Wedug Trybunau moliwo wykupywania mieszka zakadowych za uamek ich wartoci jest uzasadniona ich odmienn sytuacj prawn. Przemawia za tym rwnie fakt, e czsto najemcy takich mieszka przyczyniali si swoim wkadem finansowym i prac osobist do budowy tych lokali.

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

C o m m e r c i i

L e g i s

Prawo Handlowe

Jakub Pietrasik

Uchway i obyczaje
Dobre obyczaje stanowi jedno z wielu poj niedookrelo- pod wzgldem ekonomicznym (wyrok Sdu Najwyszego z dnia nych wystpujcych w polskim prawie. W wikszoci regulacji 8 marca 2005 roku, sygn. akt IV CK 607/04). odnoszcych si do tej instytucji, naruszenie dobrych obyczajw wie si z sankcj w postaci wzruszalnoci danej czynnoci Odnoszc si bardziej szczegowo do zakresu podmiotoprawnej. wego konstrukcji dobrych obyczajw na tle zaskarania uchwa, naley stwierdzi, e () kodeks spek handlowych nie zawNa gruncie zaskarania uchwa zgromadze spek kapi- a pojcia dobrych obyczajw do norm uczciwoci panujcych taowych przesanka sprzecznoci z dobrymi obyczajami pomidzy przedsibiorcami. Naley bowiem zwrci uwag, i wystpuje m.in. jako jeden z czterech warunkw uchy- pojcie dobrych obyczajw uyte w treci art. 249 k.s.h. odnosi lenia uchway w oparciu o art. 249 1 lub art. 422 si nie tylko do uczciwoci kupieckiej skierowanej na zewntrz 1 Kodeksu spek handlowych. Wobec braku ustawowej definicji funkcjonowania spki (w stosunku do innych uczestnikw obrotu dobrych obyczajw zarwno na gruncie prawa cywilnego gospodarczego), ale przede wszystkim do stosunkw wewntrzw oglnoci, jak rwnie w odniesieniu do zaskarania uchwa nych w spce, w tym relacji pomidzy wsplnikami. Przemawia to naley dokona jego wykadni i interpretacji. Ponadto, naley zatem do signicia do kryteriw moralnych obowizujcych nie omwi panujce obecnie w wiecie spek trendy zwizane tylko pomidzy przedsibiorcami ale take panujcych w spoez kodyfikacj dobrych obyczajw i ujmowaniem ich w formie czestwie w tym oglnej normy przyzwoitego zachowania (wyrok tzw. dobrych praktyk rynkowych. Sdu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 marca 2009 roku, sygn. akt V ACa 49/09). Jak wic wynika z powyszego, dobre obyczaje mona porwna do szerokiej kategorii zasad wspycia spoecznego Jak ju zostao zasygnalizowane we wstpie, konstrukcja funkcjonujcej w prawie cywilnym w oglnoci. Dobre obyczaprawna dobrych obyczajw nie ma wasnej definicji ustawowej. je to normy moralne uksztatowane na przestrzeni pewnego W zwizku z tym, wykorzystujc przesank zgodnoci z dobry- okresu, wymagajce akceptacji i przyjcia przez uczestnikw mi obyczajami w podwaaniu uchwa, naley wspomc si osi- obrotu. Dobrymi obyczajami s w szczeglnoci wzory zagniciami praktyki, ktre najlepiej widoczne s w orzecznictwie chowa, ktre pozytywnie wpywaj na funkcjonowanie spek sdw. I tak te dobre obyczaje w rozumieniu art. 422 1 k.s.h. w otoczeniu gospodarczym oraz s zwizane z powszechnie to oglne reguy uczciwoci kupieckiej, pojawiajce si w zwizku panujcymi zasadami uczciwoci. z prowadzeniem dziaalnoci handlowej przez przedsibiorcw. Obowizuj one wszystkich uczestnikw obrotu handlowego, w tym - spki akcyjne (przedsibiorcw), jej organy statutowe Przykady sprzecznoci i samych akcjonariuszy (wyrok Sdu Najwyszego z dnia 16 padziernika 2008 roku, sygn. akt III CSK 100/08). Teoretyczna definicja wypracowana na przestrzeni lat przez sdy, daje oglny pogld na to, co moe by uznane za sprzeczPonadto sprzeczno uchway z dobrymi obyczajami wystpuje ne z dobrymi obyczajami. Niemniej jednak, aby w peni zrowwczas, gdy w obrocie handlowym moe by ona uznana za zumie sens tej kategorii, naley odwoa si do przykadw. nieetyczn. Chodzi przy tym jednak raczej nie o ocen z punktu widzenia etyki przecitnego, uczciwego czowieka, lecz o oceny I tak m.in. za sprzeczne z dobrymi obyczajami uznawane jest nastawione na zapewnienie niezakconego funkcjonowania spki np. postpowanie akcjonariuszy spki akcyjnej, ktrzy doRES IN COMMERCIO | LIPIEC 2012 | 7

Definicja

C o m m e r c i i
Prawo Handlowe

L e g i s

Kodyfikacja
W otoczeniu, w ktrym funkcjonuj spki kapitaowe, zaobserwowa mona denia do skodyfikowania dobrych obyczajw. Ujcia ich w co na wzr ustawy lub zamknitego katalogu. Niniejszy zabieg naley uzna za suszny, poniewa przyczynia si on do zwikszenia transparentnoci funkcjonowania spek kapitaowych jako takich, a zwaszcza spek akcyjnych notowanych na Giedzie Papierw Wartociowych. W odpowiedzi na zapotrzebowanie rynkowe powsta szereg zbiorw zawierajcych spis tzw. dobrych praktyk rynkowych, ktre ujmuj podstawowe zasady adu i nadzoru korporacyjnego spek (corporate governance) w zgodzie z dobrymi obyczajami. Bez wtpienia, z racji doniosoci praktycznej i oglnospoecznej, najbardziej rozpoznawalne w praktyce s Dobre Praktyki Spek Notowanych na GPW (najwiesza wersja zostaa uchwalona przez Rad Nadzorcz GPW w drodze uchway numer 20/1287/2011 z dnia 19 padziernika 2011 roku i obowizuje od dnia 1 stycznia 2012 roku). Zgodnie z Preambu, ich podstawowym celem jest umacnianie transparentnoci spek giedowych, poprawa jakoci komunikacji spek z inwestorami, wzmocnienie ochrony praw akcjonariuszy take w materiach nie regulowanych przez prawo, a przy tym nie stwarzanie obcie dla spek giedowych, nie rwnowaonych korzyciami wynikajcymi z potrzeb rynku. Najwaniejsze zapisy Dobrych Praktyk Spek Notowanych na GPW dotycz bardzo wielu aspektw dziaalnoci spek, w tym m.in.: polityki informacyjnej (Spka powinna prowadzi przejrzyst i efektywn polityk informacyjn, zarwno z wykorzystaniem tradycyjnych metod, jak i z uyciem nowoczesnych technologii oraz najnowszych narzdzi komunikacji zapewniajcych szybko, bezpieczestwo oraz efektywny dostp do informacji);

zasad odbywania walnych zgromadze (Spka powinSprzeczne z dobrymi obyczajami, a tym samym dajce niesa- na dooy stara, aby odwoanie walnego zgromadzenia lub modzieln podstaw dla uchylenia uchway, jest rwnie wia- zmiana jego terminu nie uniemoliwiay lub nie ograniczay dome dziaanie akcjonariuszy wikszociowych prowadzce do akcjonariuszowi wykonywania prawa do uczestnictwa w walnym zmniejszenia wartoci majtku spki w celu obnienia ceny za zgromadzeniu); akcje, ktra nastpnie jest pacona drobnym akcjonariuszom w zwizku z przymusowym wykupem (squeeze out) akcji zasad wynagradzania (Spka powinna posiada polityk wynalecych do tych akcjonariuszy. Idc dalej, niedopuszczalne, nagrodze oraz zasady jej ustalania. Polityka wynagrodze powinw wietle dobrych obyczajw, jest take pozbycie si ze sp- na w szczeglnoci okrela form, struktur i poziom wynagrodze ki (na podstawie procedury squeeze out) akcjonariusza, ktry czonkw organw nadzorujcych i zarzdzajcych); wnis dodatkowe wkady do spki, w zamian za szczeglne uprawnienia przypisane ich dotychczasowym akcjom. kwalifikacji zawodowych czonkw organw (Czonek rady nadzorczej powinien posiada naleyt wiedz i dowiadczenie Naley w tym miejscu podkreli, e dobre obyczaje jako wzr oraz by w stanie powici niezbdn ilo czasu na wykonywanie poprawnego zachowania nie stanowi normy prawnej w ci- swoich obowizkw); sym znaczeniu tego sowa. Bardzo czsto naruszenie dobrych obyczajw jako takie nie wie si z konkretn, bezporedni codziennego funkcjonowania organw (O zaistniaym konsankcj np. przy zaskaraniu uchwa, naruszenie dobrych flikcie interesw lub moliwoci jego powstania czonek zarzdu obyczajw stanowi przesank uchylenia uchway, ale tylko powinien poinformowa zarzd oraz powstrzyma si od zabiei wycznie w powizaniu z innymi przesankami wymienionymi rania gosu w dyskusji oraz od gosowania nad uchwa w sprawie, w art. 422 1 Kodeksu spek handlowych. Niezwykle wany w ktrej zaistnia konflikt interesw; Czonek rady nadzorczej nie jest bowiem fakt, e okrelone zachowania mog mieci si powinien rezygnowa z penienia funkcji w sytuacji, gdy mogoby w granicach prawa, jednoczenie bdc sprzecznymi z dobrymi to negatywnie wpyn na moliwo dziaania rady nadzorczej, obyczajami. w tym podejmowania przez ni uchwa);

prowadzaj do podjcia przez walne zgromadzenie uchwa, w sposb zasadniczo modyfikujcy postanowienia statutu, bez umoliwienia wzicia udziau w podejmowaniu takich uchwa powanym akcjonariuszom spki w sytuacji, gdy przyczyny braku takiego udziau nie le po stronie tych akcjonariuszy (wyrok Sdu Najwyszego z dnia 16 padziernika 2008 roku, sygn. akt III CSK 100/08).

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

C o m m e r c i i

L e g i s

Prawo Handlowe

Z perspektywy zaskarania uchwa zgromadze spek kapitaowych na pen aprobat zasuguj wszelkie prby zdefiniowania pojcia dobrych obyczajw i ujcia ich w formu kodeksu na wzr Dobrych Praktyk Spek Notowanych na giedzie warszawskiej. Jak wynika z praktyki, przesanka sprzecznoci uchway z dobrymi obyczajami czsto stanowi do niepewny i rozmyty element argumentacji prawniczej. Kodyfikacja niepisanych norm w tym zakresie moe przynie podane efekty, zarwno Uzupeniajc powysze, naley podnie e w bardzo w ujciu czysto procesowym, jak rwnie prewencyjnym wikwielu spkach, w tym rwnie spkach publicznych, oprcz szy opr budzi bowiem naruszenie normy co prawda nie wicej oglnych zasad adu korporacyjnego okrelonych np. w przy- w standardowym rozumieniu, ale jednak spisanej i w jaki woanych Dobrych Praktykach Spek Notowanych na GPW, sposb obowizujcej. funkcjonuj rwnie tzw. wewntrzne kodeksy etyczne, ktre z zaoenia maj na celu uregulowanie dziaalnoci danego Idc dalej, wszelkie kodyfikacje dobrych praktyk rynkowych podmiotu w zgodzie z dobrymi obyczajami (przywoa trzeba stanowi zbir podanych zachowa, ktre naley uzna choby kodeksy etyczne spek takich jak PKN Orlen, Strabag za ugruntowane w praktyce. W konsekwencji, dziki takim czy Comarch). kodyfikacjom oglne zasady postpowania w zgodzie z dobrymi obyczajami staj si bardziej klarowne, a co za tym idzie sama przesanka sprzecznoci uchwa zgromadze spek Zasady funkcjonowania kapitaowych z dobrymi obyczajami jest zdecydowanie lepiej zrozumiaa. Zbiory zasad corporate governance funkcjonuj w obrocie na zasadzie dobrowolnoci. Bardzo czsto przygotowywane s Wobec stworzenia jasnego zbioru zasad postpowania, spki przez przedsibiorcw dla przedsibiorcw (np. Kodeks etyki ju dzisiaj podejmuj zdecydowanie mniej dziaa sprzecznych przedsibiorcw przygotowany przez Krajow Izb Gospo- z dobrymi obyczajami. Z punktu widzenia choby akcjonariusza, darcz). Podkreli naley, e co do zasady spki nie s zobli- jest to zjawisko bardzo pozytywne. gowane do przyjmowania i przestrzegania kodeksw dobrych praktyk. Niemniej jednak faktem jest, e przedmiotowe kodeksy s niezwykle popularne. Powodem jest wiele czynnikw, zaczy- Dobre obyczaje mniej wane najc od kwestii marketingowych zwizanych z postrzeganiem spki na rynku, przez ogln ch funkcjonowania w sposb Biorc pod uwag zarwno du popularno spisanych zbiospoecznie odpowiedzialny, na spenianiu wymogw formalnych rw dobrych praktyk rynkowych, jak rwnie ich praktyczn koczc. Odnoszc si do ostatniego powodu, naley wspo- uyteczno, naley domniemywa, e instytucja zaskarania mnie e w niektrych przypadkach przystpienie do dobrych uchwa w oparciu o przesank sprzecznoci z dobrymi obypraktyk stanowi warunek funkcjonowania w danym rodowisku. czajami najprawdopodobniej straci na znaczeniu, zwaszcza Tak jest na przykad w odniesieniu do spek notowanych na w odniesieniu do spek publicznych. Niemniej jednak, abstraGPW, ktre maj obowizek skadania okresowych raportw hujc od zagadnienia przewidywanej czstotliwoci powoywaw przedmiocie stosowania zasad adu korporacyjnego. nia przesanki sprzecznoci uchwa z dobrymi obyczajami naley stwierdzi, e obecnie stanowi ona kategori zdecydowanie Praktyczne funkcjonowanie zasad dobrych praktyk i corporate bardziej zrozumia i przejrzyst. Tak wic, z czysto proceduralgovernance oparte jest na przyjtej na caym wiecie koncepcji nej perspektywy patrzc, podmiot wystpujcy z powdztwem comply or explain (zastosuj si albo wytumacz). Polega ona na w przedmiocie uchylenia uchway zgromadzenia, przy kwalifikostosowaniu regu corporate governance w biecym funkcjono- waniu uchwa co do ich sprzecznoci z dobrymi obyczajami, bez waniu danego podmiotu bd, w razie odmowy stosowania, na wtpienia powinien wspomaga si poszczeglnymi kodeksami wyjanianiu przyczyn takiej odmowy. Najlepszym przykadem zasad corporate governance i dobrych praktyk rynkowych. jest tutaj znowu GPW. W przypadku odmowy stosowania poszczeglnych dobrych praktyk rynkowych, spka ma obowizek przedstawienia przyczyn takiej decyzji w okresowym raporcie dotyczcym stosowania dobrych praktyk rynkowych. Dziki przyjciu tej wanie zasady znacznie wzrasta rola rynku jako regulatora, bowiem spki stosujce spisane zasady dobrych praktyk ciesz si zdecydowanie wikszym zaufaniem inwestorw i analitykw. Co wicej, dziki takiemu postrzeganiu dobrych praktyk, odpowiedzialno za niewaciwe lub wtpliwe etycznie bd biznesowo dziaania spek przerzucona zostaa na same spki nie ma tutaj adnej sankcji prawnej za jakub.pietrasik@tomczak.pl nieprzestrzeganie regu corporate governance. Jest natomiast prawnik, naley do zespou Dziau niekiedy bardzo dotkliwa i nakadana przez rynek sankcja Finansowania Korporacji; aplikant radcowski w postaci np. sprzeday walorw danej spki.
przy Okrgowej Izbie Radcw Prawnych w Warszawie; zajmuje si prawem procesowym, cywilnym i handlowym.
RES IN COMMERCIO | LIPIEC 2012 | 9

ochrony akcjonariuszy (Regulamin walnego zgromadzenia nie moe utrudnia uczestnictwa akcjonariuszy w walnym zgromadzeniu i wykonywania ich praw. Zmiany w regulaminie powinny obowizywa najwczeniej od nastpnego walnego zgromadzenia; Uchway walnego zgromadzenia powinny zapewnia zachowanie niezbdnego odstpu czasowego pomidzy decyzjami powodujcymi okrelone zdarzenia korporacyjne a datami, w ktrych ustalane s prawa akcjonariuszy wynikajce z tych zdarze korporacyjnych).

Skutki dla zaskarania uchwa

I i u r e
Prawo Cywilne

C i v i l i

Agnieszka Janus

Saldo

Do nierzadkich naley sytuacja, gdy ksigowy dunika po- niemieckiego, doktryna i orzecznictwo zgodnie wyrniaj twierdza saldo i wierzyciel ze spokojnym sumieniem uwaa to uznanie waciwe i tzw. uznanie niewaciwe. za uznanie dugu. Jednake czy w rzeczywistoci mamy do czyRodzaje uznania nienia z uznaniem dugu przerywajcym bieg terminu przedawnienia? Doktryna jest podzielona, a rozbienoci orzecznicze w tej kwestii wystpuj na porzdku dziennym. Uznanie waciwe jest uznaniem roszczenia przez osob przeciwko, ktrej roszczenie przysuguje. Co do zasady mamy do Potwierdzenie salda w skrcie polega na potwierdzeniu stanu czynienia z umow zawart nawet ustnie lub w sposb doroaktyww oraz pasyww uwidocznionych w ksigach rachun- zumiany, ktrej tre stanowi ustalenie istnienia lub nieistnienia kowych w celu uzyskania od kontrahenta-dunika informacji okrelonego stosunku prawnego. Dunik uznaje dug/wieo stanie wzajemnych nalenoci uwidocznionych w ksigach rzytelno co do istoty, tym samym ewidentnie dochodzi do rachunkowych. Wierzyciel wysya saldo dunikowii wzywa kon- przerwania biegu przedawnienia. Jednoczenie strony ustalaj trahenta do potwierdzenia zgodnoci salda lub zgoszenia do sposb uregulowania uznanych nalenoci. niego zastrzee co jest rwnoznaczne z ustaleniem zarwno nalenoci u wierzyciela, jak i stanu zobowiza u dunika. Z kolei najczciej wystpujcym w praktyce rodzajem uznania jest uznanie niewaciwe czyli kade zachowanie wyraajce Potwierdzenie salda przerwie bieg przedawnienia, gdy zosta- wiadomo dunika, z ktrego mona wywnioskowa, e nie uznane za uznanie dugu uregulowane w art. 123 Kodeksu roszczenie wierzyciela istnieje. Ksikowymi przykadami tego cywilnego. Polega ono na potwierdzeniu przez dan stron sto- typu uznania s: wystpienie przez dunika z prob o rozosunku zobowizaniowego, e naleno istnieje, jej wysokoci enie zalegoci na raty, o odroczenie spaty czy o umorzenie oraz, e dany podmiot sam jest dunikiem. Czerpic z prawa odsetek za opnienie.

10

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

I i u r e

C i v i l i
Prawo Cywilne

Oszczdno regulacji kodeksowej nasuwa wtpliwoci co woli, zamiaru osoby uznajcego bowiem nastpuje wycznie do tego jakie przejawy zachowania mona nazwa uznaniem z tego wzgldu, e wie go ustawa z owym owiadczeniem wieniewaciwym dugu oraz, w szczeglnoci czy potwierdzenie dzy (Prawo cywilne-cz oglna, Warszawa 1993 rok). salda przez gwnego ksigowego dunika jest z nim rwnoznaczne? Uznanie niewaciwe zgodnie z tym pogldem nie wymaga zoenia owiadczenia woli, jest jedynie przejawem wiadoPrawidowa kwalifikacja i definicja uznania niewaciwego jest moci, woli dunika, ktre nie zmierza do wywoania skutkw niezbdna dla okrelenia krgu osb, ktre takie owiadczenia prawnych. Skutki prawne powstaj ipso iure. Idealnym przykamog zoy. A tym samym odpowiedzenie na pytanie czy po- dem najlepiej ilustrujcym suszno powyszej tezy jest wspotwierdzenie salda przez gwnego ksigowego dunika moe mniana proba dunika o zwolnienie z dugu: wola dunika skutecznie przerwa bieg terminu przedawnienia? zmierza do zerwania stosunku prawnego, a skutek jej wyraenia jest z goa odmienny, gdy zobowizanie, dziki przerwaniu Wrd przedstawicieli doktryny na tle pojcia uznania nie- biegu przedawnienia poprzez potwierdzenie umacnia si. waciwego zarysoway si dwa dominujce pogldy odnonie jego natury. Przemawia za tym sama regulacja Kodeksu cywilnego, ktry nie ustanawia wymogu zoenia owiadczenia woli przez duPierwszy z nich traktuje uznanie niewaciwe jako jednostron- nika dla tego rodzaju uznania przerywajcego bieg przedawne owiadczenie woli lub czynno prawn dunika. nienia. Drugi - dominujcy w literaturze - majcy liczne grono zwoPrzede wszystkim naley mie na uwadze wykadni celolennikw odmawia uznaniu niewaciwemu cech owiadczenia wociow. Przedawnienie per se jest uwaane za niezbdn woli (A. Wolter, Uznanie roszczenia a przedawnienie i termin konieczno wprowadzon z uwagi na trudnoci techniczne zawity NP 1960 nr 11 113 i nast. Prawo cywilne zarys czci oraz dowodowe rodzce si w przypadku dochodzenia rosz. oglnej, Warszawa 1972). cze po wielu latach od momentu ich powstania. Przedstawicielem ostatniej koncepcji jest prof. Zbigniew Radwaski, ktry zalicza uznanie niewaciwe do kategorii jedynie owiadcze wiedzy. Jego zdaniem wystarczajcym jest przewiadczenie dunika o istnieniu roszczenia. Skutek prawny - przerwanie biegu przedawnienia powstaje w oderwaniu od

Wykadnia celowociowa
Przedawnienie jest kar jak paci wierzyciel za swoj bierno i niedochodzenie swych nalenoci od dunika. W zwizku
RES IN COMMERCIO | LIPIEC 2012 | 11

I i u r e
Prawo Cywilne

C i v i l i

z czym, logicznym jest, i kryteria oceny uznania niewaciwego powinny by agodzone, a nie zaostrzane. W lad za powyszym, zrozumiaym wydaje si, e ustawodawca przyjmuje za wystarczajce kade zachowanie, ktre poprzez stworzenie dowodw istnienia dugu niweluje trudnoci zwizane z realizacj roszczenia. Kade takie zachowania przerywa wic bieg przedawnienia i tym samym pozwala przywrci stosunki prawne zgodne z zasadami etyki. Owiadczenie wiedzy wypenia dwie zasadnicze i podstawowe funkcje uznania niewaciwego jakim s usprawiedliwienie bezczynnoci wierzyciela oraz z drugiej strony dostarczenie dowodw.

teza o uznaniu przerywajcym bieg terminu przedawnienia jako dziaaniu spontanicznym dla ktrego nie wymaga si nawet zdolnoci do czynnoci prawnych. Tak samo u naszych niemieckich ssiadw powszechny jest pogld, e uznanie przerywajce bieg terminu przedawnienia ma charakter owiadczenia wiedzy dunika (Magorzata Pyziak Szafnicka, Glosa do wyroku SN z 26 kwietnia 1995 r. III CZP 39/95, OSP 1996, nr 7-8).

W praktyce sdw

Niestety pomimo trafnoci powyszej argumentacji potwierZachowanie dunika powinno stwarza po stronie wierzy- dzonej m. in. przez cigle aktualne orzeczenie Sdu Najwyszeciela uzasadnione oczekiwanie, nadziej i dunik ma zamiar go z dnia 7 grudnia 1957 roku w sprawie o sygnaturze akt I CR dobrowolnie speni wiadczenie. 659/56 sowami Uznanie niewaciwe nie jest czynnoci prawn, lecz jedynie przyznaniem obowizku wiadczenia wynikajcego Cechy takiego zachowania, wypenia potwierdzenie salda z innego rda, w dalszym cigu istniej rozbienoci przez gwnego ksigowego. w praktyce sdw.

Cz doktryny stoi bowiem na stanowisku pojmowania uznania niewaciwego jako owiadczenia woli, owiadczenia wiedzy (w stosunku do ktrego naley stosowa przez analogi Kolejn grup argumentw s wzgldy natury prawnopo- przepisy o owiadczeniu woli), a nawet jako czynnoci prawnej rwnawczej. nie zmierzajcej do wywoania skutkw prawnych w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego. Okolicznoci przerywajce bieg przedawnienia w rnych ustawodawstwach ujmuje si w sposb zasadniczo zbliony. Szczeglnie ten ostatni pogld wydaje si nadwyraz nieJednake bez wzgldu na przyjty ustawowy zapis, ustawodaw- logiczny i wtpliwy. Taka kwalifikacja uznania niewaciwego cy takich pastw jak Francja, Wochy czy Austria s zgodni, e niezaprzeczalnie zaciera granic midzy uznaniem waciwym do przerwania biegu przedawnienia nie jest konieczne owiad- i niewaciwym. W tej koncepcji uznaniem niewaciwym bczenie woli dunika. W prawie francuskim goszona jest nawet dzie potwierdzenie salda pod warunkiem podpisania go przez

Prawno-porwnawczo

12

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

I i u r e

C i v i l i
Prawo Cywilne

podmiot mogcy skada owiadczenia woli w imieniu dunika (tak Sd Najwyszy w wyroku z dnia 23 sierpnia 2001 roku, sygn. akt II CKN 103/99).

z ktrymi wie si kompetencja do skadania owiadcze wiedzy o zobowizaniach danego podmiotu (Kodeks cywilny. Komentarz. red. prof. dr hab. Edward Gniewek, 2010, C.H.Beck, Wydanie 4).

Owiadczenie wiedzy czy owiadczenia woli?

Podsumowanie

Jeli Kodeks cywilny nie wymaga owiadczenia woli i jak zaMimo spornego charakteru prawnego uznania niewaciwego uwaono owiadczenie wiedzy jest wystarczajce dla spenienia dugu, stanowi ono dla uczestnikw obrotu gospodarczego celu w jakim ustanowiono t instytucj, to de facto zarzut prze- bardzo istotne zagadnienie. De lege ferenda naleaoby okreli ciwnikw o braku podpisu osoby upowanionej do reprezen- jego natur prawn oraz przesanki skutecznoci. Wierzyciel tacji dunika na potwierdzeniu salda jest nietrafny. i dunik powinni by w peni wiadomi jakie zachowanie przerywa bieg przedawnienia. M. Pyziak-Szafnicka podnosi w stosunku do potwierdzenia salda przez gwnego ksigowego () trudno o bardziej wyPrzyjcie, e uznanie niewaciwe jest owiadczeniem woli, rane owiadczenie wiedzy ni to, ktre zostao zoone w sprawie. jednostronn czynnoci prawn czy w kocu owiadczeniem Pochodzio ono od sub najlepiej zorientowanych w stanie finan- wiedzy do ktrego stosuje si w drodze analogii przepisy sw przedsibiorstwa. Suby te na pimie potwierdziy istnienia o owiadczeniu woli, niesie za sob obowizek zoenia poddugu i potwierdzenie to przesay wierzycielowi. Dowd istnienia pisu pod potwierdzeniem salda przez osob upowanion do wierzytelnoci jest wic ewidentny i co wicej sporzdzono go reprezentacji dunika - osoby prawnej. specjalnie dla wierzyciel. Natomiast opowiedzenie si za, co jak co, kontrowersyjnym Identycznie orzek Sd Najwyszy w wyroku z 26 listopada pogldem o skutecznoci samego owiadczenia wiedzy przery2004 roku (sygn. akt I CK 279/04), w ktrym stwierdzi, e wajcego przedawnienie dopuszcza moliwo potwierdzenia dokument zawierajcy wskazanie wysokoci zobowizania po- salda przez gwnego ksigowego nie wykazujcego si stomidzy dunikiem a jego kontrahentem (informujcy o saldzie) sownym penomocnictwem. sporzdzia ksigowa, a wic osoba najlepiej zorientowana w stanie finansw i zobowiza Instytutu. Potwierdzia ona istnienia dugu Obecne rozbienoci orzecznictwa prowadz do stanu niei informacje przesaa wierzycielowi, ktry otrzyma ewidentny pewnoci oraz zachwiania zasady rwnoci obywateli wobec dowd istnienia wierzytelnoci, specjalnie dla niego sporzdzony. prawa. Dunik nie wie jakie dziaanie spowoduje przerwanie Oczekiwanie przez stron powodow (wierzyciela) na dobrowolne biegu terminu przedawnienia. Z kolei wierzyciel w obecnej wiadczenie ze strony dunika byo w ustalonym stanie faktycznym sytuacji nie ma pewnoci czy bieg terminu przedawnienia uleg tej sprawy-uzasadnione. przerwaniu czy powinien jak najszybciej wytoczy powdztwo. Ponadto przyjmuje si powszechnie, e zatrudnienie okrelonej osoby w charakterze gwnego ksigowego jest rw- W ostatecznoci, ostatni desk ratunku dla wierzyciela w razie noznaczne z udzieleniem jej penomocnictwa do skadania odrzucenia przez sd koncepcji potwierdzenia salda przez gwtego typu owiadcze do potwierdzenia salda. Rodzi to nego ksigowego jako uznania niewaciwego bdzie pogld oczywicie negatywne skutki dla dunika, ktry bdzie obar- wyraony nie tylko w doktrynie ale i w orzecznictwie. czony rwnie prawidowym doborem personelu. Zdaniem Sdu Najwyszego w wyroku z dnia 23 padziernika 2001roku Mianowicie sd moe wyjtkowo nie uwzgldni upywu w sprawie o sygn. akt I CKN 323/99, nieracjonalne i godz- przedawnienia dochodzonego roszczenia w sytuacji gdy ce w pynno obrotu byoby wprowadzenie wymogu dziaania podniesienie zarzutu przedawnienia stanowi naduycie zasad: w powyszym zakresie przez osoby powoane do reprezentacji wspycia spoecznego czy jest sprzeczne ze spoeczno-goprzedsibiorcy jako osb prawnych, szczeglnie wwczas gdy spodarczym przeznaczeniem prawa z art. 5 Kodeks cywilnego przedsibiorca prowadziby dziaalno o znacznych rozmiarach, (wyrok Sdu Najwyszego z 26 listopada 2004 roku, w sprawie ktra wymaga wystawiania setek faktur i wezwa do zapaty. o sygn. akt ICK 279/04). Sd Najwyszy przyznaje, e instytucja potwierdzenia salda przez gwnego ksigowego moe by Warty wspomnienia jest rwnie pogld opierajcy skutecz- okolicznoci przerywajc bieg terminu przedawnienia i to bez no owiadczenia wiedzy na dobrowolnoci i dostatecznym wymaga dotyczcych osoby podpisujcej potwierdzenie salda rozeznaniu. Podpis gwnego ksigowego na potwierdzeniu w kontekcie reprezentacji dunika. salda jest tosamy z uznaniem dugu, pod warunkiem udowodnienia, e w chwili skadania swojego podpisu wiedzia on o prawdziwym stanie stosunkw prawnych czcych obie strony (D. Kulgawczuk, Niewaciwe uznanie dugu i jego skutki procesowe, Monitor Prawniczy 6/2008). Rwnie Edward Gniewek w swoim komentarzu do Kodeksu cywilnego wskazuje, e jako uznanie niewaciwe roszczenia mona kwalifikowa tylko zachowanie zobowizanego lub osb, ktrych dziaania mona przypisa zobowizanemu zwaszcza osb penicych funkcj organu, penomocnikw, przedstawicieli ustawowych oraz pracownikw zatrudnionych na stanowiskach,
agnieszka.janus@tomczak.pl prawnik, naley do zespou Dziau Finansowania Korporacji; specjalizuje si w prawie cywilnym handlowym, konsumenckim i prawie pracy; jej pasj jest postpowanie cywilne.
RES IN COMMERCIO | CZERWIEC 2012 | 13

14

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

A u c t o r e s

L e g i s

Prawo Autorskie

Joanna Czekaj

Pracownik jako twrca

Przy realizacji przez przedsibiorc wszelkich przedsiwzi, ktrych rezultatem ma by stworzenie przez osoby przez niego zatrudnione jakiegokolwiek wytworu intelektualnego, niezwykle istotn kwesti jest nabycie od tych osb, a w szczeglnoci od pracownikw przedsibiorcy, autorskich praw majtkowych do efektw ich wysikw intelektualnych. Brak skutecznego nabycia tych praw moe spowodowa niemono zgodnego z prawem korzystania z efektu pracy osb pracujcych na poczet przedsibiorcy, a nawet skaza go na zapat wysokiego odszkodowania i zablokowanie moliwoci korzystania z tych efektw. Dlatego tak wane jest aby pracodawcy mieli wiadomo jak polski system prawny reguluje kwesti praw autorskich do utworw powstaych w ramach wykonywanej pracy. utrwalone. Wytwr niematerialny, po to aby uzyska kwalifikacj utworu w rozumieniu Prawa autorskiego, powinien stanowi rezultat pracy czowieka i jego dziaalnoci twrczej, mie indywidualny charakter i zosta ustalony. Niestety czasami jest to zadanie do trudne, w szczeglnoci jeli chodzi o okrelenie poziomu twrczoci koniecznego dla uznania danego wytworu intelektualnego za utwr. Podkrela si, e generalne oznaczenie minimum indywidualnoci, ktre stanowioby warto podstawow dla uzyskania ochrony w prawie autorskim i pozwalaoby w sposb dostatecznie bezpieczny rozrnia wytwory intelektualne zdatne i niezdatne do ochrony jest praktycznie niemoliwe i wymaga kadorazowej oceny ad casum. Z braku konkretnych ustawowych wskazwek dla rozstrzygnicia kwestii, czy dany rezultat pracy korzysta z ochrony gwarantowanej dla utworu, sdy posuguj si dyrektywami wypracowanymi przez orzecznictwo w okresie wczeniejszym. I tak, stosownie do orzecze Sdu Najwyszego, przedmiotem ochrony prawnej jest: wszelkie dzieo pimiennictwa, bdce wypywem indywidualnej twrczoci, bez wzgldu na jej zakres i warto , kady przejaw dziaalnoci duchowej noszcy cech osobistej dziaalnoci, kada oryginalna myl ludzka ujta konkretnie w samodzieln form, kada twrczo umysowa (...) byleby w swym ostatecznym wyniku, w swej zewntrznej formie wykazywaa znamiona, wyrniajce j od innych dzie osobliwoci pomysu i umiejtnoci ujcia tematu, kade dzieo (...) byle tylko, przynajmniej pod wzgldem formy, wykazywao pewne elementy twrcze, choby minimalne czy kade opracowanie (...), w ktrym przejawia si twrcza praca autora, a wic gdy dziki pomysowoci i indywidualnemu ujciu dzieo uzyskao oryginaln posta. Z punktu widzenia przedsibiorcw bdcych jednoczenie pracodawcami, warto zauway, e dua cz wytworw intelektu ich pracownikw czsto wykazuje niski poziom
RES IN COMMERCIO | LIPIEC 2012 | 15

Utwr
Nie tylko wrd pracodawcw, pojawia si pytanie czym tak naprawd jest utwr, ktry korzysta z ochrony prawnoautorskiej. Istnieje wyobraenie, e z tego typu ochrony mog korzysta tylko prace o walorze artystycznym, mogce zakwalifikowa si do grupy tak zwanych dzie sztuki. Jest to wyobraenie mylne, poniewa ju pierwszy artyku Ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej jako: Prawo autorskie) definiuje utwr jako kady przejaw dziaalnoci twrczej, czyli kady uzewntrzniony rezultat dziaania, o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezalenie od jego wartoci, przeznaczenia oraz sposobu wyraenia. Mwic o definicji oraz ochronie utworu i jego twrcy, musimy jednoczenie pamita, aby postrzega utwr jako niematerialne dobro prawne, ktre powinno by odrniane od przedmiotu materialnego (materialnego nonika okrelanego te jako corpus mechanicum), na ktrym zazwyczaj jest ono

A u c t o r e s
Prawo Autorskie

L e g i s

twrczego charakteru i z tego wzgldu jest kwesti sporn, czy mona zakwalifikowa je jako utwory w rozumieniu ustawy. Chodzi tu midzy innymi o listy, rysunki techniczne i inne formy dokumentacji technicznej, tabele, wykresy, nieurzdowe projekty aktw normatywnych, formularze, testy egzaminacyjne, wywiady, wzory umw, ksiki adresowe lub telefoniczne, tabele, zestawienia programw telewizyjnych i radiowych, instrukcje obsugi, ksiki kucharskie, rozkady jazdy, katalogi, cenniki, prospekty reklamowe, slogany reklamowe. Te efekty pracy zatrudnionych, jako nie nadajce si do zakwalifikowania jako utwr, a co za tym idzie nie korzystajce z ochrony gwarantowanej przez Prawo autorskie bd stanowiy zwyky rezultat pracy wiadczonej na rzecz pracodawcy i tym samym zostan poddane reimowi wynikajcemu z Kodeksu pracy, czyli bezwzgldnie przejd na wasno pracodawcy.

Cel i zgodny zamiar

Podstaw dalszych rozwaa bdzie stanowi artyku 12 Prawa autorskiego. O ile nic innego nie wynika z ustawy lub umowy (o czym dalej), pracodawca, ktrego pracownik stworzy utwr w wyniku wykonywania obowizkw ze stosunku pracy, staje si wacicielem autorskich praw majtkowych pracownika jako twrcy, w granicach wynikajcych z celu umowy o prac i zgodnego zamiaru stron, co oznacza, e w wikszoci Nie bez znaczenia pozostanie rwnie okoliczno, e przypadkw to cel umowy o prac oraz zgodny zamiar stron w procesie twrczym pracownik- twrca by podporzdkowany bdzie determinowa czy w danym przypadku pracodawca pracodawcy lub innej osobie nadzorujcej wykonanie danego moe roci sobie prawa do utworu. utworu i respektowanie jego wskazwek czy przekazywanie do akceptacji poszczeglnych utworu i nanoszenie ewentualMusimy przy tym bezwzgldnie podkreli, e poniewa nych zmian. przepisy Prawa autorskiego nie definiuj poj pracownika i pracodawcy, powinnimy odwoa si do definicji generalnych, Z drugiej strony posuenie si przez pracownika urzdzeniami zawartych w Kodeksie pracy. lub materiaami nalecymi do zakadu pracy, przygotowanie utworu w czasie jego pracy lub sfinansowanie utworu przez I tak pracownikiem bdzie jedynie osoba pozostajca zakad pracy bd udzia w procesie twrczym innych osb z podmiotem zatrudniajcym w stosunku pracy, to jest na zatrudnionych w tym przedsibiorstwie czy tolerowanie przez podstawie umowy o prac, powoania, wyboru, miano- pracownika, e pracodawca eksploatuje stworzony przez niego wania lub spdzielczej umowy o prac. Takie ograniczenie utwr nie bdzie przesdzao o powstaniu praw pracodawcy wyklucza moliwo zastosowania omawianej normy do do danego utworu. utworw stworzonych na zamwienie w ramach umowy o dzieo lub umowy zlecenia czy konkursu, co z kolei przesdza, Co wicej, podkrela si, e nawet jeli w zwizku z kree do tego typu umw zastosowanie znajd oglne zasady owaniem utworu pracownik naruszy swoje obowizki suPrawa autorskiego. Jednoczenie nie moemy zapomina, e to bowe, nie ma to wpywu na jego uprawnienia wynikajce nie nazwa umowy, ale jej tre i charakterystyczne cechy bd z prawa autorskiego i pozostanie bez istotnego znaczenia decydoway o tym czy jej strony pozostaj w stosunku pracy dla dochodzenia roszczenia odszkodowawczego zwizaczy te wie je wze cywilnoprawny. nego z wykorzystaniem utworu bez jego zgody. Z drugiej strony pracodawca zawsze bdzie dysponowa narzdziami W przypadku gdy w umowie o prac, ani w adnej innej umo- sucymi do ochrony interesw zakadu pracy w zwizku wie czcej pracodawc z pracownikiem, strony nie rozwi z naruszeniem obowizkw subowych pracownika. kwestii autorskich praw majtkowych utworw tworzonych przez pracownika w ramach stosunku pracy, to wanie cel Aby utwr mieci si w dyspozycji art. 12 Prawa autorskieumowy o prac i zgodny zamiar stron bdzie decydowa go, speniony musi zosta wymg stworzenia utworu nastpio o tym czy dany utwr bdzie mg zosta zakwalifikowany jako w wyniku wykonywania obowizkw ze stosunku pracy, utwr pracowniczy i tym samym zastosujemy do niego zasad a wic gdy stworzenie danego dziea naleao do zakresu wyraon w art. 12 Prawa autorskiego. obowizkw pracownika. Obowizki takie mog by sprecyzowane w samej umowie o prac, w bezporednich, wydaPodkrela si, e na cel i zgodny zamiar stron maj rwnie nych w granicach obowizkw pracowniczych danego twrcy wpyw na zwyczaje przyjte w danym przedsibiorstwie czy poleceniach subowych, w ukadach zbiorowych i normach te charakterystyczne dla danej grupy zawodowej. Istniej bo- wewntrzzakadowych. wiem profesje, np. architektw czy scenografw, gdzie ju samo stanowisko na ktrym zatrudniony jest pracownik przesdza Nie mona w tym zakresie pomija znanych pracownikom o twrczym charakterze wykonywanej przez niego pracy. i uzgadnianych z nimi planw dziaalnoci danego przedsi16 | RES IN COMMERCIO | LIPIEC 2012

A u c t o r e s

L e g i s

Prawo Autorskie

biorstwa takich jak: plany repertuarowe, projektowe czy wy- Korzyci z umownej regulacji dawnicze lub redakcyjne itp. W gr bd rwnie wchodziy pozostae normy stosowane w danym przedsibiorstwie lub Podstawow korzyci pync z uwzgldnienia zapisw dojego jednostce organizacyjnej, zawsze, kiedy maj one charakter tyczcych autorskich praw majtkowych w umowie o prace obligatoryjny dla pracownika. jest moliwo skorzystania ze zmodyfikowanego sposobu okrelenia wysokoci kosztw uzyskania przychodu, w sposb Jak to zostao wspomniane, jeeli wykonywanie obowiz- w jaki reguluje to art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 kw ze stosunku pracy ma polega na dziaalnoci twrczej roku o podatku dochodowym od osb fizycznych. pracownika, od woli stron zaley do kogo nalee bd autorskie prawa majtkowe. Umowa o prac moe postanowi Zgodnie z tym przepisem, w stosunku do przychodw uzyo innym zakresie autorskich praw majtkowych, ktre nabdzie skanych z tytuu korzystania przez twrcw z praw autorskich pracodawca, przy czym moe ona nabywane prawa znacznie lub rozporzdzania przez nich tymi prawami, koszty okrela ograniczy lub nawet okreli, e zostan one przy twrcy, lub si w zryczatowanej wysokoci 50% uzyskanego przychodu, te pozwoli pracodawcy naby autorskie prawa majtkowe pomniejszonego o potrcone przez patnika w danym miesicu w sposb wykraczajcy przez granice wyznaczone przez art. skadki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubez12 Prawa autorskiego. pieczenie chorobowe. W rzeczywistoci oznacza to, e przy niezmienionym koszcie pracodawcy, pracownik za wykonana Jako dopuszczalne uznaje si takie postanowienia umow- prac moe otrzyma wysze wynagrodzenie przy niezmiene, ktre przewiduj, e w trakcie trwania stosunku pracy nionym zakresie jego obowizkw. autorskie prawa majtkowe do wszystkich utworw pracownika lub wszystkich utworw okrelonego rodzaju bd Takie rozwizanie wymaga jednak odpowiednich zapisw przechodziy na rzecz pracodawcy. Ze wzgldu na cywilno- w umowie o prac. W celu uniknicia niejasnoci w zakresie prawny charakter zapisw dotyczcych przejcia tego typu stosowania zryczatowanego sposobu uzyskania przychodu, praw, moliwe jest rwnie zawarcie przez pracodawc niezbdne jest umieszczenie w umowie zapisu, na podstawie z pracownikiem umowy o przeniesienie autorskich praw majt- ktrego pracownik bdzie zobowizany do przeniesienia na kowych lub umowy licencyjnej, ktre bd podlegay oglnym pracodawc praw autorskich do wszystkich stworzonych zasadom wyraonym w Ustawie o prawie autorskim. w ramach stosunku pracy utworw. Bez wzgldu na to jakie zapisy umiecimy w umowie lub jaka Kolejn niezbdn modyfikacj umowy o prac bdzie wyodbdzie interpretacja celu i zgodnego zamiaru stron umowy, rbnienie z wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika pracodawca przejmuje jedynie cz ogu uprawnie przy- z tytuu umowy o prac honorarium z tytuu przeniesienia masugujcych twrcy. jtkowych praw autorskich na pracodawc, oraz wynagrodzenia uzyskiwanego z innego tytuu, poniewa zmodyfikowana stawka Jak powszechnie wiadomo prawo autorskie do danego kosztw uzyskania przychodu moe by zastosowana wycznie utworu to wizka uprawnie o dwojakim charakterze. w odniesieniu do wynagrodzenia z tytuu przeniesienia autorZ jednej strony s to autorskie prawa majtkowe, o ktrych skich praw majtkowych. Zryczatowane rozliczenie moemy bya mowa powyej. Z drugiej strony mamy do czynienia zastosowa tylko tej czci wynagrodzenia pracownika, ktre z osobistymi prawami autorskimi do konkretnego dziea, ktre odpowiada jego pracy o charakterze twrczym. ze swojej natury nie podlegaj adnym ograniczeniom czasowym i nie mog by zbyte. Do tej grupy uprawnie nale: prawo do autorstwa utworu i oznaczenia go swoim nazwiskiem lub Wnioski pseudonimem albo do udostpniania go anonimowo, prawo do nienaruszalnoci treci i formy utworu oraz jego rzetelnego Podczas formuowania i podpisywania umowy o prac warwykorzystania, prawo do decydowania o pierwszym udostp- to zwrci uwag na prawa autorskie do tych efektw pracy, nieniu utworu publicznoci oraz do nadzoru nad sposobem ktre mog zosta zakwalifikowane jako utwr. Rozwizanie to korzystania z niego. Tych praw autor nie moe si zrzec, nawet zmierza nie tylko do zagwarantowania pracodawcy, e prawa na rzecz swojego pracodawcy i nawet za wynagrodzeniem. majtkowe do utworw stworzonych przez osoby zatrudnione w jego przedsibiorstwie przejd na niego, ale i moe wprowaPrawo pracodawcy do utworu nie jest prawem pierwot- dzi udogodnienia natury podatkowej dla pracownika. nym i jak przed chwil wskazalimy dotyczy tylko sfery praw majtkowych. Oznacza to, e prawo do utworu nie postaje bezporednio na rzecz pracodawcy, ale na rzecz jego twrcy i aby prawo to przeszo na pracodawc, pracodawca musi przyj utwr, co moe zosta wyraone w dowolny sposb, nawet dorozumiany. W okresie pomidzy powstaniem joanna.czekaj@tomczak.pl utworu a jego przyjciem przez pracodawc wszystkie praprawnik dziau Nieruchomoci i Inwestycji wa do utworu bd naleay do jego twrcy i w tym czasie w kancelarii Tomczak i Partnerzy, aplikant wyczone jest korzystanie z utworu w zakresie okrelonym adwokacki przy Okrgowej Radzie Adwokackiej w art. 12 Prawa autorskiego. Oczywicie warto pamita, e w umowie o prac strony mog inaczej uksztatowa tryb przyjcia utworu przez pracodawc, okreli form tego owiadczenia i ca procedur.
w Warszawie, specjalizuje si w prawie cywilnym i handlowym, pasjonatka arbitrau, ma due dowiadczenie w prowadzeniu sporw sdowych i administracyjnych.

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

17

C o m m e r c i i
Prawo handlowe

L e g i s

Komentarze Res in Commercio

Okrelenie due diligence stao si obowizujcym terminem, w odniesieniu do badania stanu prawnego oraz stanu gospodarczego i finansowego zarwno spek, przedsibiorstw, jak i wszelkich innych wikszych skadnikw majtku obecnych w obrocie gospodarczym. Uznalimy, e warto wstpnie zasyganlizowa i omwi najwaniejsze prawne okolicznoci i konsekwencje zwizane z realizacj procedury due diligence oraz z samym raportem wynikajcym z takiego badania. Oczywicie, skutki prawne due diligence moe uregulowa w pierwszej kolejnoci umowa stron. Warto jednak zawczasu uwiadomi sobie nastpstwa rnych rozwiza kontraktowych w tej kwestii, jak rwie skutki braku regulacji umownej. Staralimy si podsumowa pewn praktyczn wiedz zwizan z sam technik prowadzenia due diligence, cho zdajemy sobie doskonale spraw z tego, e technika ta nalezy do indywidualnego know-how poszczeglnych firm prawniczych i prawnikw. W biecym numerze naszego miesicznika druga cz czwartego rozdziau naszych rozwaa.

Komentarze Res in Commercio

Due diligence Cz pita

18

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

C o m m e r c i i

L e g i s

Prawo HANDLOWE

Komentarze Res in Commercio

Due diligence. Cz pita.

Rozdzia czwarty

Przeprowadzenie due diligence (2/4)

4.2.
150

Data room Data room i jego uywanie to kolejne zdarzenie cile zwizane z procesem due diligence. Zwaszcza wtedy, gdy mamy do czynienia z transakcj przetargow, konieczne jest zorganizowanie pokoju danych, czyli jak to si powszechnie okrela terminem anglojzycznym data roomu. Praktyka ta jednak jest typowa take w ramach transakcji prywatnych, wraz z profesjonalizacj regu postpowania w takich transakcjach. Tradycyjnie data room polega na zgromadzeniu przez sprzedajcego bd zwykle przez spk bdc przedmiotem transakcji wszystkich istotnych dokumentw prawnych w jednym miejscu, w okrelonym pomieszczeniu. Std wzia si nazwa tego miejsca i tej procedury. W istocie rzeczy bardzo czsto w ten wanie sposb gromadzono i udostpniano dokumenty (a w zasadzie ich kopie) zebrane w spce wskutek przesania przez kupujcego kwestionariusza due diligence. Chodzio take o to, aby transakcj i samo badanie utajni wobec spki, kontrolowa dostp do pomieszczenia i w ogle eby przy okazji tak drobiazgowej procedury, jak jest due diligence, nie narobi za duo baaganu w spce i nie zdezorganizowa jej funkcjonowania. Natomiast w przypadku transakcji przetargowych, gdy potencjalnych kupujcych byo wielu, a rozpoczcia badania si rzeczy nie mogo poprzedza przesanie przez wszystkich kupujcych swoich wasnych kwestionariuszy, w data roomie gromadzone byy (i nadal zreszt s) wszystkie te dokumenty i informacje, ktre ujawni zamierza sprzedajcy, stosownie do wasnego wyboru. Praktyka zwizana z prowadzeniem badania na podstawie papierowych dokumentw wymagaa szczegowego uregulowania ze spk zasad prowadzenia tego badania. Stosownie do przyjaznego lub niechtnego nastawienia spki

do potencjalnego nabywcy, dyskrecjonalnie ksztatowane byy uprawnienia zespou prowadzcego due diligence. W poszczeglnych przypadkach spka np. odmawiaa prawa do kopiowania dokumentw albo ograniczaa liczb osb, ktre prowadziy badanie, nie mwic ju o bardzo restrykcyjnym podejciu do terminw badania i godzin pracy. Kwestie te powinny by zatem stanowczo i jednoznacznie uregulowane ju w licie intencyjnym.
154

151

Obecnie coraz powszechniej stosuje si elektroniczny data room. Polega on na dostpie do zeskanowanych dokumentw za porednictwem internetu, po udostpnieniu (przy zawarciu umowy o zachowaniu poufnoci) uprawnionemu podmiotowi zamierzajcemu kupi spk odpowiednich kodw dostpu. Istniej wyspecjalizowane firmy przygotowujce tego rodzaju elektroniczny data room. Formua elektronicznego data roomu ma powan zalet, poniewa w ten sposb mona w cakowicie pewny sposb ustali zakres dokumentw i tym samym informacji udostpnionych przez sprzedajcego. W ramach wyznaczonego przedziau czasowego z dokumentw mona korzysta w kadej chwili, w zasadzie z kadego miejsca, co take zdecydowanie usprawnia proces badania. Z punktu widzenia kupujcego wad jest tu ograniczenie w korzystaniu z osobowych rde wiedzy oraz problemy w uzyskiwaniu odpowiedzi na dodatkowe pytania. W transakcji przetargowej dostp do dokumentw jest zwykle ograniczony w czasie do kilku dni. Inni oferenci czekaj przecie w kolejce. Dlatego te wskazane z punktu widzenia zespou prowadzcego due diligence jest wynegocjowanie z gry dodatkowego terminu ju po sporzdzeniu raportu, umoliwiajcego weryfikacj poszczeglnych danych, zwaszcza jeeli nie istniaa moliwo kopiowania dokumentw lub ich drukowania.

155

152

156

153

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

19

C o m m e r c i i
Prawo handlowe

L e g i s

Komentarze Res in Commercio

Due diligence. Cz pita.

4.4.
156

Disclosure letter - list ujawniajcy Disclosure letter to dokument, w ktrym sprzedajcy na podstawie informacji uzyskanej ze spki sam z siebie ujawnia okolicznoci, ktre jego zdaniem stanowi obcienia stanu prawnego spki. Zgodnie z tradycj kontraktow to, co sprzedajcy ujawni sam, nigdy nie moe by skierowane przeciwko niemu, a zwaszcza nie moe by uwaane za uzasadnienie przyszych roszcze. Natomiast kupujcy moe powoywa si na te argumenty w celu obnienia ceny w stosunku do ceny idealnej uzgodnionej midzy stronami i zwykle wskazanej ju ze wszystkimi moliwymi zastrzeeniami w licie intencyjnym. W praktyce nierzadko zdarza si, e disclosure letter oznacza tylko formu, za porednictwem ktrej sprzedajcy stopniowo, w toku prowadzenia due diligence i nastpnie w toku negocjacji, przyznaje i uznaje wystpujce w sprzedawanej spce lub jej przedsibiorstwie nieprawidowoci czy te odstpstwa od stanu uwaanego za prawidowy i normalny. Oznacza to, e disclosure letter stanowi rodzaj cay czas modyfikowanego szkicu ostatecznej wersji listu. Zdarza si i tak, e po przeprowadzeniu badania due diligence kupujcy wyraa zgod na uzupenienie disclosure letter o dokonane w toku due diligence ustalenia, cho to oczywicie moe osabi jego przysz pozycj negocjacyjn. Mona rzec, e disclosure letter to co w rodzaju pamitnika sprzedajcego albo listy uwiadomionych grzechw spki lub jej przedsibiorstwa. W nastpstwie niemal kadego due diligence po stronie kupujcego pojawia si w dylemat czy uwzgldni od razu zidentyfikowane w ramach negocjowania transakcji problemy i tym samym poinformowa o nich sprzedajcego, czy te pozostawi sobie je do wykorzystania w przyszoci. Rozwizanie tego dylematu w rzeczywistoci zaley zazwyczaj od charakteru zidentyfikowanej wady przedmiotu transakcji. Cz problemw prawnych moe bowiem powodowa skutek, ktry z ca pewnoci rzutowa bdzie na pozycj finansow spki w przyszoci czy jej wycen. Problemy te bezporednio t wycen obniaj, bez koniecznoci zajcia jakichkolwiek dalszych zdarze. Cz za tych odkry moe natomiast stanowi zagroenie. Innymi sowy, chodzi o ryzyko wystpienia okrelonego zdarzenia w przyszoci, ktre moe spowodowa okrelone skutki w sferze finansowej czy prawnej spki, co jest jednak zawsze kwesti otwart i na tym etapie niewiadom. W konsekwencji w odniesieniu do tych problemw brak w momencie finalizacji transakcji bezporedniego zwizku midzy ich identyfikacj (tj. ich odkryciem przez kupujcego i jego zesp badajcy) a wycen przedmiotu transakcji. W rzeczywistoci wanie ten typ problemw wystpuje o wiele czciej, std te tak wan kwesti jest skonkludowanie due diligence przez waciw kalkulacj ryzyka. W wielu bowiem przypadkach znacznie korzystniejszym rozwizaniem jest podzielenie si przez kupujcego swoimi odkryciami co do przedmiotu transakcji ju na etapie negocjacji. Pozwala to od razu zdyskontowa owo ryzyko w cenie nabywanego przedmiotu albo te w innych koncesjach co do warunkw transakcji, poczynionych przez sprzedajcego na rzecz kupujcego. Mao tego, bardzo czsto jest tak, e wiele z problemw, ktre odkryje kupujcy w trakcie due diligence, rozwiza moe tylko sprzedajcy albo jego ekipa. Dlatego nawet jeeli kupujcy, ujawniajc sprzedajcemu dostrzeony problem i godzc si na objcie go listem ujawniajcym, de facto traci moliwo powoywania si na niego w dalszym toku transakcji albo ju po jej realizacji, to jednak zyskuje to, e problem ten moe zosta przez sprzedajcego rozwizany.
160

157

Z tych powodw w wielu przypadkach warto, aby kupujcy podzieli si swoimi ustaleniami z badania ze sprzedajcym i da sprzedajcemu przynajmniej szans odniesienia si do tych ustale, nawet jeeli moe to w przyszoci uchyli odpowiedzialno sprzedajcego za dostrzeone wady przedmiotu transakcji. Warto zwrci uwag, e w szczeglnych okolicznociach rol listu ujawniajcego moe speni sam raport z przeprowadzonego przez kupujcego badania. Co do zasady, raport due diligence sporzdzany jest dla kupujcego i nie jest ani te nie powinien by w adnym razie ujawniany sprzedajcemu. Jeeli jednak taka sytuacja si zdarzy, to wwczas raport z due diligence staje si niczym innym, jak tylko listem ujawniajcym przy zaoeniu, e sprzedajcy potwierdza ustalenia raportu. Otwarto stron w toku negocjacji i wzajemne informowanie si o wiadomych lub dostrzeonych problemach dotyczcych przedmiotu transakcji mieci si w zasadzie kontraktowania w dobrej wierze i tym samym powinno by standardem. Std te znaczenia listu ujawniajcego nie naley ogranicza jedynie do okolicznoci wyczajcych przysz, ewentualn odpowiedzialno sprzedajcego za wady zbywanego aktywa. W szerokim znaczeniu redagowanie listu ujawniajcego powinno by dla stron szans i okazj do wzajemnej wymiany wiedzy o przedmiocie transakcji i wypracowania sposobw rozwizania dostrzeonych problemw. Oczywicie w podstawowym zakresie list ujawniajcy jest co do zasady sposobem poinformowania kupujcego o stanie przedmiotu transakcji i w wielu transakcjach peni tylko t funkcj.

158

161

162

159

Zacznik nr 1 stanowi typowy kwestionariusz - ankiet badania due diligence. W wietle powyej przedstawionych uwag jest to kwestionariusz pierwszego stopnia. W tym numerze cz druga.

20

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

C o m m e r c i i

L e g i s

Prawo HANDLOWE

Komentarze Res in Commercio

Due diligence. Cz pita.

Zacznik nr 1 - typowy kwestionariusz - ankieta badnia due diligence

Kwestionariusz due diligence
Cz 2/2

Audyt prawny lista wymaganych dokumentw i informacji w stosunku do spki GIGANTEX Sp. z o.o.
Brodziak, Wysuchowicz, Goldberg i Partnerzy Spka Adwokacka ul. Mokra 3, 00-318 Warszawa, Polska tel: [] fax: []

7.7. Informacje i dokumenty dotyczce rozpocztego postpowania wywaszczeniowego. 7.8. Kopie wszelkich umw najmu lub dzierawy zawartych z osobami trzecimi lub umw najmu lub dzierawy, ktre bd zawarte z tymi osobami w stosunku do budynkw, pomieszcze, urzdze lub dziaek. 7.9. Kopie wszelkich umw zobowizujcych Spk do przeniesienia wasnoci lub uytkowania wieczystego nieruchomoci na osoby trzecie, jeeli istniej. 7.10. Lista eksploatowanych i nieeksploatowanych dziaek posiadanych przez Spk na podstawie prawa uytkowania wieczystego lub na podstawie prawa wasnoci oraz opis typu eksploatacji. 7.11. Kopie dokumentw dotyczcych wszelkich toczcych si lub zakoczonych postpowa sdowych lub administracyjnych dotyczcych jakiejkolwiek nieruchomoci posiadanej (na podstawie prawa wasnoci lub na podstawie prawa uytkowania wieczystego) przez Spk, jeeli istniej. 7.12. Informacje dotyczce wszelkich aktualnych lub przyszych roszcze osb trzecich odnoszcych si do nieruchomoci posiadanych (na podstawie prawa wasnoci lub na podstawie prawa uytkowania wieczystego) przez Spk, jeeli istniej. 7.13. Wypis z rejestru gruntw i budynkw dotyczcy nieruchomoci. 7.14. Wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dotyczcy nieruchomoci lub studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego. 7.15. Kopie wszelkich decyzji ustalajcych warunki zabudowy i zagospodarowania terenu, pozwole budowlanych, pozwole na uytkowanie oraz decyzji o zmianie sposobu uytkowania otrzymanych przez Spk. 7.16. Informacje dotyczce wszelkich ogranicze w korzystaniu z nieruchomoci (w szczeglnoci wszelkich ogranicze w moliwoci biecego korzystania z nieruchomoci, w uywaniu drg wjazdowych lub wyjazdowych itp.). 7.17. Informacje dotyczce urzdze podziemnych i naziemnych oraz linii doprowadzajcych par, gaz, wod, elektryczno itp. przebiegajcych przez nieruchomoci Spki.

Informacja Rozdzia 7. Nieruchomoci

7.1. Lista nieruchomoci stanowicych wasno Spki lub posiadanych przez Spk na jakiejkolwiek podstawie, w zwizku z dziaalnoci przez ni prowadzon lub w ktrych dziaalno jest prowadzona, w tym szczegowe informacje dotyczce praw Spki do tych nieruchomoci. W przypadku nieruchomoci stanowicych przedmiot dzierawy kompletne kopie umw dzierawy lub (w stosunku do kadej nieruchomoci) umw poddzierawy, lub zgd na poddzieraw lub na dokonanie zmiany przeznaczenia nieruchomoci. 7.2. Kopie dokumentw powiadczajcych tytu prawny do nieruchomoci (odpisy z ksig wieczystych, akty notarialne, umowy dzierawy, umowy poddzierawy, umowy najmu). 7.3. Kopie wszelkich dokumentw powiadczajcych hipoteki lub inne obcienia (w tym suebnoci, prawo pierwokupu, prawo odkupu) nieruchomoci. 7.4. Kopia dokumentu przedstawiajcego aktualn warto nieruchomoci dla celw obliczenia rocznej opaty z tytuu uytkowania wieczystego. 7.5. Korespondencja i informacje dotyczce wszelkich sporw dotyczcych nieruchomoci lub korzystania z nich. 7.6. Kopie wszelkich dokumentw dotyczcych roszcze reprywatyzacyjnych w stosunku do nieruchomoci.

Dotyczy

Nie dotyczy

7.18. Informacje dotyczce ogranicze w warunkach przebudowy lub rozbirki budynkw, w tym informacje dotyczce konstrukcji budynkw zlokalizowanych na nieruchomociach posiadanych przez Spk na podstawie prawa wasnoci lub prawa uytkowania wieczystego, z uwzgldnieniem nieruchomoci pozostajcych pod nadzorem Generalnego Konserwatora Zabytkw, jeeli istniej.

9.4. Kopie deklaracji dotyczcych podatku od czynnoci cywilnoprawnych, jeeli takie istniej. 9.5. Sprawozdania wydane w zwizku z prowadzon kontrol rachunkowoci Spki. 9.6. Umowy o podziale podatkw. 9.7. Wykaz kontroli i sporw bdcych w toku lub mogcych wynikn w przyszoci, dotyczcych spraw podatkowych. 9.8. Orzeczenia, wyroki, nakazy, porozumienia dotyczce rozstrzygnicia sporw zwizanych ze sprawami podatkowymi. 9.9. Informacje, czy Spka korzystaa z jakichkolwiek form pomocy publicznej. 9.10. Kopie rocznych sprawozda finansowych Spki oraz sprawozda zarzdu z dziaalnoci za ostatnie sze lat obrotowych Spki.

Rozdzia 8. rodki trwae

8.1. Lista rodkw trwaych nalecych do Spki lub bdcych przedmiotem korzystania przez Spk na podstawie jakiegokolwiek tytuu prawnego, wraz z dat ich nabycia, amortyzacj oraz ich obecn wartoci. 8.2. Informacje dotyczce zastaww, przewaszczenia na zabezpieczenie oraz innych obcie, wraz z dowodem ich ustanowienia. 8.3. Kopie wszelkich porozumie, na podstawie ktrych Spka korzysta z ruchomoci osb trzecich i w zwizku z ktrymi ci na Spce zobowizania finansowe, w szczeglnoci kopie umw najmu lub dzierawy, umw leasingu finansowego lub operacyjnego, sprzeday na raty, sprzeday kredytowanej, sprzeday z zastrzeeniem wasnoci rzeczy sprzedanej. 8.4. Informacje dotyczce praw pierwokupu, praw opcyjnych, opcji zakupu przewidzianych w umowach leasingu, przysugujcych osobom trzecim w stosunku do rodkw trwaych Spki. 8.5. Informacje dotyczce inwestycji prowadzonych przez Spk, ze wskazaniem, czy inwestycje te dotycz papierw wartociowych oferowanych w publicznym obrocie.

Rozdzia 10. Ubezpieczenie

10.1. Lista wszelkich wicych umw ubezpieczenia, w ktrych Spka jest ubezpieczajcym lub ubezpieczonym, dotyczcych majtku Spki lub ubezpieczenia na ycie pracownikw lub odpowiedzialnoci cywilnej Spki, zawierajca nastpujce informacje: 1) rodzaj ubezpieczenia, 2) zakad ubezpiecze, 3) ubezpieczajcego i ubezpieczonego (jeeli podmioty te s rne), 4) okres ubezpieczenia. 10.2. Kopie wszelkich polis ubezpieczeniowych potwierdzajcych zawarcie umw ubezpieczenia, wraz z oglnymi zasadami i warunkami ubezpieczenia. 10.3. Kopie dokumentw potwierdzajcych opacanie skadki ubezpieczeniowej. 10.4. Informacje dotyczce odszkodowania wypaconego Spce przez zakady ubezpiecze w cigu ostatnich dwch lat.

Rozdzia 9. Zobowizania publicznoprawne

9.1. Zawiadczenia o stanie zalegoci podatkowych z Urzdu Skarbowego i Urzdu Gminy. 9.2. Kopie deklaracji miesicznych i rocznych VAT i CIT oraz skadanych za ostatnich sze lat podatkowych. 9.3. Kopie deklaracji w sprawie podatku od nieruchomoci, jeeli takie istniej.

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

21

C o m m e r c i i
Prawo handlowe

L e g i s

Komentarze Res in Commercio

Due diligence. Cz pita.

10.5. Informacje dotyczce wszelkich okolicznoci, ktre mog mie wpyw na zakres odpowiedzialnoci ubezpieczyciela, w szczeglnoci dotyczce moliwoci rozwizania umowy przez ubezpieczyciela lub zwolnienia si przez ubezpieczyciela z odpowiedzialnoci. 10.6. Wykaz nalenych kosztw lub nierozstrzygnitych roszcze dotyczcych ubezpiecze, wraz z informacj o sporach z zakadami ubezpiecze. 10.7. Informacje dotyczce grupowych ubezpiecze na ycie. 10.8. Kopie wszelkich opinii i owiadcze wydanych przez maklera ubezpieczeniowego w zwizku z ryzykiem objtym ubezpieczeniem.

12.4. Informacje dotyczce osb zatrudnionych na innej podstawie ni umowa o prac (wraz z kopiami odpowiednich porozumie, jeeli dotycz one pracownikw kluczowych lub osb zatrudnionych na innej podstawie). 12.5. Informacje dotyczce spodziewanych albo realizowanych programw redukcji zatrudnienia lub rekrutacji pracownikw przez Spk. 12.6. Kopie umw z agencjami pracy tymczasowej (jeeli istniej). 12.7. Kopie regulaminu pracy i regulaminu wynagradzania. 12.8. Kopia regulamin funduszu wiadcze socjalnych w Spce. 12.9. Informacje dotyczce rent, emerytur, ubezpiecze zdrowotnych lub ubezpiecze na ycie, ktrymi objci s obecni lub byli pracownicy oraz czonkowie zarzdu Spki. 12.10. Zawiadczenie o niezaleganiu z patnociami na rzecz Zakadu Ubezpiecze Spoecznych (ZUS). 12.11. Informacje dotyczce premii, udziau w zyskach, wynagrodzeniach progresywnych oraz innych porozumieniach korzystnych dla pracownikw lub czonkw zarzdu Spki. 12.12. Informacje dotyczce zobowiza gwarancyjnych lub jakichkolwiek porozumie, na mocy ktrych czonek zarzdu lub pracownik Spki nie ponosi odpowiedzialnoci za szkod. 12.13. Informacje dotyczce odpraw lub rent przysugujcych czonkom zarzdu albo pracownikom Spki (i czonkom ich najbliszej rodziny), ktre nie zostay jeszcze w caoci wypacone. 12.14. Informacje dotyczce funduszy przeznaczonych na wypat odszkodowa oraz sposobu ich przydzielania ze wskazaniem kwoty oraz statusu wpat na te fundusze w biecym roku. 12.15. Kopie podrcznikw oraz instrukcji wydanych dla pracownikw. 12.16. Lista i opis sporw z zakresu prawa pracy, jakie miay miejsce w cigu ostatnich trzech lat, wczajc dokumenty sdowe wszelkich toczcych si wci spraw. 12.17. Rejestr wypadkw przy pracy.

Rozdzia 11. Spory sdowe

11.1. Lista wszelkich sporw sdowych, postpowa arbitraowych, roszcze, skarg lub innych sporw, w ktrych Spka jest stron lub w ktrych moe sta si stron (wraz ze wskazaniem waciwego sdu lub innego waciwego organu, sygnatury sprawy, stron, przedmiotu sporu, danych w zakresie ostatnich czynnoci podejmowanych w sprawie oraz jej obecnego stanu), z wyszczeglnieniem postpowa, ktre, z jakiegokolwiek powodu, maj lub mog mie wpyw na dziaalno Spki (z powodu przedmiotu lub rodzaju sporu). 11.2. Lista prowadzonych przeciwko Spce postpowa egzekucyjnych. 11.3. Orzeczenia sdowe, rozstrzygnicia, postanowienia i porozumienia dotyczce sporw. 11.4. Informacje dotyczce wszelkich warunkw ugd zawartych lub proponowanych w zwizku z jakimikolwiek sporami sdowymi, postpowaniami arbitraowymi, roszczeniami, skargami lub innymi sporami, wczajc spory przewidywane.

Rozdzia 12. Sprawy pracownicze

12.1. Kopie istniejcych umw o prac oraz umw o wiadczenie usug zawartych z czonkami zarzdu Spki, czonkami rady nadzorczej Spki oraz innymi czonkami kierownictwa Spki. Kopie umw o zakazie konkurencji. 12.2. Kopie standardowych umw o prac zawieranych z pracownikami oraz informacja o poziomie wynagrodzenia wszystkich pracownikw. 12.3. Wykaz przedstawiajcy struktur zatrudnienia

12.18. Informacje dotyczce kontroli PIP (Powiatowej Inspekcji Pracy) oraz PIS (Pastwowej Inspekcji Sanitarnej) z ostatnich trzech lat wraz z ich zakresem oraz wynikami.

Rozdzia 13. Ochrona danych osobowych

13.1. Wykaz danych osobowych, z ktrych korzysta Spka. Wykaz powinien zawiera: rodzaj danych osobowych (np. dane klientw lub pracownikw), zakres danych osobowych (np. imi, nazwisko i adres), cel korzystania z danych osobowych (np. marketing), rodzaj zbioru danych osobowych (np. system informatyczny lub kopie papierowe) oraz dat rozpoczcia gromadzenia danych osobowych. 13.2. Kopie wszelkich wnioskw o rejestracj zbioru danych osobowych zoonych do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych oraz kopie wnioskw przygotowanych do zoenia do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. 13.3. Informacje dotyczce metody gromadzenia danych osobowych, przekazywania danych osobowych za granic, powierzania osobom trzecim oraz przetwarzania tych danych. 13.4. Informacje dotyczce wykonania obowizku w zakresie zawiadamiania osb, z ktrych danych osobowych korzysta Spka, wraz z kopi standardowego zawiadomienia dokonywanego wobec osb trzecich zgodnie z powyszym obowizkiem. 13.5. Informacje dotyczce wykonania zobowizania w zakresie zabezpieczenia przez Spk zbiorw danych osobowych.

22

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012

S T R E S Z C Z E N I E
Pracownik jako twrca (s. 15) Przepisem prawa autorskiego o bardzo dalek idcych skutkach jest artyku 12, ktry prowadzi do swoistego zawaszczenia podlegajcych ochronie prawa autorskiego wytworw pracownika na rzecz pracodawcy - o ile taki wytwr powsta w granicach wynikajcych z celu umowy o prac i zgodne zamiaru stron. Joanna Czekaj prowadzi rozwaania wok treci tego przepisu - czyli, jak si okazuje, rozwaania majce na celu ograniczanie skutkw tego przepisu. To ograniczenie jest o tyle uzasadnione, e zarwno warunki przejcia utworu na pracodawc jak te sam charakter stosunku pracy musz by bardzo cile interpretowane. Ograniczanie skutkw dziaania tego przepisu - ktre jest w zasadzie powszechnie akceptowane wynika z jego wyjtkowego i nieco, rzec mona, dwuznacznego charakteru. Stwarza on bowiem zbyt du, jak si wydaje, atwo przejmowania dorobku intelektualnego pracownikw, w rzeczywistoci, bez jakiegokolwiek wynagrodzenia. Kwestia zawiera te istotne konsekwencje podatkowe. Jakich skutkw by od umowy o prac w tej kwestii nie oczekiwa - warto uregulowa to zagadnienie moliwie jasno w umowie o prac. Komentarze Res in Commercio (str. 18) Okrelenie due diligence stao si obowizujcym terminem, w odniesieniu do badania stanu prawnego oraz stanu gospodarczego i finansowego zarwno spek, przedsibiorstw, jak i wszelkich innych wikszych skadnikw majtku obecnych w obrocie gospodarczym. Uznalimy, e warto wstpnie zasygnalizowa i omwi najwaniejsze prawne okolicznoci i konsekwencje zwizane z realizacj procedury due diligence oraz z samym raportem wynikajcym z takiego badania. Staralimy si podsumowa pewn praktyczn wiedz zwizan z sam technik prowadzenia due diligence, cho zdajemy sobie doskonale spraw z tego, e technika ta naley do indywidualnego know-how poszczeglnych firm prawniczych i prawnikw. W biecym numerze miesicznika, drugi fragment czwartej czci naszych rozwaa dotyczca przeprowadzenia due diligence w procesie transakcyjnym.

Wydanie lipiec 2012

Uchway i obyczaje (s. 7) Kuba Pietrasik przedstawia kolejny tekst z cyklu powiconego zaskaraniu uchwa organw korporacyjnych w spkach kapitaowych. Tym razem rozwaania powicone s dobrym obyczajom, ktre w rozumieniu prawa handlowego stanowi jedn z przesanek zaskarania uchwa. Jest to klasyczne pojcie otwarte, ktre to pojcia w prawie stosowanym s konieczne. Takie sformuowania s wypeniane przez orzecznictwo sdowe, doktryn prawa, ale take przez pozapastwowe instytucje. W przypadku dobrych obyczajw zasadnicze znaczenie ma dorobek Giedy Papierw Wartociowych, ktry dotyczy wprawdzie spek giedowych i ktry nie nakada bezwzgldnego obowizku stosowania Dobrych Praktyk, nie mniej jednak to wanie owe Dobre Praktyki Spek Notowanych na Giedzie Papierw Wartociowych stanowi jedyny skodyfikowany zbir regu postpowania w spkach, ktry mona uwaa za punkt odniesienia pojcia dobrych obyczajw. Saldo (s. 10) Wybitnie praktyczne i budzce powszechne problemy zagadnienie porusza Agnieszka Janus. Mianowicie - jakie jest znaczenie w zakresie uznania dugu owiadcze dotyczcych uzgodnienia sald, jakie wymieniaj midzy sob firmy w zwizku z dniem bilansowym? Problem w tym, e strony obrotu gospodarczego czsto ksiguj poszczeglne zobowizania, lecz w aspekcie prawnym i formalnym nie zamierzaj ich uzna i paci - w czci lub w caoci. Sfera czysto ksigowa mieszka si tu z rzeczywistoci prawn. Jak kade zagadnienie rodzcego tak istotne skutki, jak przerwanie biegu przedawnienia (nie mwic ju o zasadniczym argumencie w zakresie dochodzenia roszczenia) - kwestia ma liczne aspekty prawnej. Z punktu widzenia praktyki obrotu gospodarczego mona zauway jedynie, e tak zwane uzgadnianie sald jest zajciem ksigowych, ktrzy chc mie porzdek w papierach. Z definicji zatem nie stanowi ono decyzji zarzdczej i biznesowej - jeeli odnie tak decyzj do kwestii wtpliwych. A zatem w ocenie skutkw prawnych uzgodnienia sald trzeba wykaza zasadnicz ostrono.

Kancelaria Tomczak & Partnerzy Spka adwokacka jest specjalistyczn firm doradcz prowadzc doradztwo w zakresie prawa gospodarczego. Kancelaria obsuguje przede wszystkim transakcje w obrocie kapitaowym, bankowym a take w obrocie nieruchomociami. Kancelaria prowadzi specjalistyczn sekcj prawa farmaceutycznego oraz prawa telekomunikacyjnego. Kancelaria obsuguje take biec dziaalno firm. Partnerzy Kancelarii: Karolina Kocemba Micha Tomczak Adwokaci i Radcowie Prawni: Wioletta Januszczyk Karolina Muskaa Karina Pcherz Samodzielni prawnicy: Dominika Latawiec - Chara Katarzyna Bielat - Sadowska Joanna Ostojska Wojciech Deja Jakub Pietrasik Jakub Salwa Prawnicy: Joanna Chiciak Joanna Czekaj Amelia Daszkiewicz Agnieszka Janus Magdalena Trzaskowska Piotr Mikosik Krzysztof ak Kontakt dla mediw: Anna Dzienio Manager ds. PR i Komunikacji Wsparcie pozaprawnicze: Iwona Drabik (tumacz) Iwona Jaroszewska Paulina Kalenik Joanna Pramo Anna Wako Adres: Tomczak & Partnerzy Spka Adwokacka ul. Podwale 3/9 00-252 Warszawa, Polska Telefon: +48 22 33 96 500 Telefax: +48 22 33 96 501 Strona: www.tomczak.pl ISSN 2081-9056

Miesicznik Res in Commercio . Praktyka prawa gospodarczego redagowany jest przez zesp w skadzie: Dominika Latawiec - Chara, Joanna Ostojska, Jakub Pietrasik i Micha Tomczak. Wsppracownikami miesicznika i autorami tekstw s prawnicy Kancelarii Tomczak & Partnerzy a take inni prawnicy, zaproszeni do wsppracy, co w ich notkach biograficznych wyranie zaznaczono. Miesicznik skadany jest w programie InDesign firmy Adobe. Autorem projektu graficznego jest Wojciech Wilk. Skad: Anna Dzienio

RES IN COMMERCIO

| LIPIEC 2012

23

S U M M A R Y

July 2012 Issue

Resolutions and practices (p. 7) Kuba Pietrasik provides the next text devoted to the appeal against the resolutions adopted by corporate bodies within joint-stock companies. This time the author addresses the idea of good practices which under trade law may be construed as a basis for appealing resolutions. The semantic field of the notion good practices is open to various interpretations, however, such ambiguous terms are inevitable in the area of applicable law. The legal phrases, whose meaning has not be unquestionably and indisputably established, generally are defined by the judicial practice, legal doctrines as well as by non-state institutions. In the event of good practices it is the experience and the output of the Warsaw Stock Exchange that play a crucial role. The matter in question resolves around public companies, which fact by no means imposes a duty of good practices upon other legal entities. Nevertheless, the Good Practices of Public Companies are the only source of codified company procedures which may be considered as a reference point for further legal acts. Bank account balance (10) A highly practical and common issue is raised in her article by Agnieszka Janus. How important are the statements on reconciliation of bank accounts as of the balance sheet day in terms of the debt acknowledgment? The point is that the parties involved in the commercial trade tend to enter into books individual liabilities, however, from a formal and legal point of view they do not intend to acknowledge or pay them in part or in total. The accounting matters overlap the legal reality. Analogically to every case entailing such far-reaching consequences as the interruption of the running of the period of limitation (not to mention the seeking of the claim), the matter in question is very complex in terms of law. As for the commercial trade, the so called reconciliation of bank accounts is the task of accountants who want to keep their papers in perfect order. Thus, if one wishes to dispel all possible doubts, the issue at hand should not be construed exclusively within the management or business-related area. Therefore, while assessing legal consequences of the reconciliation of bank accounts, particular caution is required.

Employee as an author (p. 15) The provision of copyright law which has far-reaching consequences is article 12. Under the article in question an employer may appropriate an employees works protected by copyright provided that they fall into the scope of an employment contract and were created in compliance with the parties intent. Joanna Czekaj considers various aspects of the provision concerned aiming to restrict the consequences of the article. The restriction proves to be justified, since both the transfer of a work to the employer as well as the nature of employment relationship need to be interpreted in a strictly specific manner. The limitation, which on the other hand proves widely accepted, results from its extraordinary and slightly ambiguous nature. To a significant extent it enables the appropriation of employees intellectual property with no remuneration. The matter entails also relevant tax consequences. In order to avoid all doubts and misinterpretations arising from an employment relationship, it is essential for an employment contract to be drawn up with particular caution. Commentaries of Res in Commercio (p. 18) The notion due diligence has become a legally binding term pertaining to the examination of a legal, economic and financial state of companies, enterprises and all considerable components of property involved in the economic trade. We have assumed that it would be worth introducing and discussing the most essential legal circumstances and consequences associated with the performance of due diligence procedure and with the report on such an examination. It is a self-evident truth that legal consequences of due diligence may be mainly regulated upon the parties agreement. However, one should in advance get acquainted with consequences of contractual solutions as well as with legal effects of no contractual regulation. We attempted to summarize certain practical knowledge illustrating the way in which due diligence is conducted, although we are fully aware that such a technique belongs to know-how of individual legal firms and lawyers. The current issue of the monthly presents the second section of the fourth part of our deliberations concerning due diligence in the transactional process.

Tomczak & Partners Law Office A professional counselling company rendering advisory services in the field of commercial law. The law office is chiefly preoccupied with transactions concerning the capital and bank turnover as well as real estate business. Furthermore, it runs a specialist section of pharmaceutical as well as telecommunication law and provides services pertaining to the companies current activities. Partners: Karolina Kocemba Micha Tomczak Attorneys-at-law and Counsellors: Wioletta Januszczyk Karolina Muskaa Karina Pcherz Leading Lawyers: Katarzyna Bielat - Sadowska Dominika Latawiec - Chara Joanna Ostojska Wojciech Deja Jakub Pietrasik Jakub Salwa Associates Lawyers: Joanna Chiciak Joanna Czekaj Amelia Daszkiewicz Agnieszka Janus Magdalena Trzaskowska Piotr Mikosik Krzysztof ak Contact for media: Anna Dzienio PR & Communications Manager Extralegal Support: Iwona Drabik (translator) Iwona Jaroszewska Paulina Kalenik Joanna Pramo Anna Wako Address: Tomczak & Partners Law Office 3 Podwale St. apt. no 9 00-252 Warsaw, Poland Telephone number: +48 22 33 96 500, Telefax: +48 22 33 96 501 Website: www.tomczak.pl ISSN 2081 - 9056

Monthly Res in Commercio . Law Practice is edited by the team composed of: Dominika Latawiec - Chara, Joanna Ostojska, Jakub Pietrasik and Micha Tomczak. The further parties involved in the issuance of a monthly as well as authors of texts are lawers employed at Tomczak & Partners Law Office and other lawyers invited to cooperation, which fact was marked in their biographical notes. The monthly is created in Adobe InDesign and designed by Wojciech Wilk. Composition: Anna Dzienio

24

RES IN COMMERCIO

LIPIEC 2012