You are on page 1of 164

s (1)

lyAp ep e dyT kpB


(fpN:cfhu; NTg)

lyAp ep e dyT kpB, _ d _| _ s| _|!


aV$u rv$gk v|$B kpfu, _ d _| _ s| _|!! .V$L$.
ANf tS>v$p _ lpgy d, dfp Qs_ cfp cf`|f;
df s `f bW$p, _ d _| _ s| _|! .lyAp0 1.
b_p ApiL$ rb_p dpiyL$, lL$uL$u BL$L$p v$rfep,
rb_p 1rMgL$s b_p 2MprgL$, _ d _| _ s| _|! .lyAp0 2.
_ v$My `|_ _p `p`p, L$lp ksp_ hp Ap`p?
rb_p bV$p L$lp bp`p? _ d _| _ s| _|!! .lyAp0 3.
b_p dprgL$ rb_p v$pg
s, b_p fp rb_p fes;
L$fy bpsp b_p des, _ d _| _ s| _|!! .lyAp0 4.
h\p l Apf kb bL$_p, h\p rgM_p h\p `Y$_p;
Q|`pQ|` dpS> l g|V$_p, AL$gp fN el _|! ! .lyAp0 5.

nwk ]fto Awk. nu nwk t te tu Ae wk t te.u


nu w fu t fwk utu te. nu ynkfthYe ut tk Au ? wt
rt t tkte ntu ? nu nwk nwk te yu wk wk te.
kt h nwk e{k-{trf e tu Awk. rt nwk ht e
tu Awk. {h twk Au Atk ttu fhwk Awk.
nu eu ftuE thtu fhtu ft{tu Au. wk-tk[wk wk ft{wk Au. yuf{
{ti heu-[q[t ue hneu - nu {tus qkxte Au - ytk{tk zqe hnuwk
Au - {tht{tk nwk t te Ae wk t tkte ntu ?

LLL

rh

nu t ! {u yt wk twk Au ! nu nwk te yu wk te. rte


it ttu Au. nu nwk wk yu wk wk htwk te.
yt{ swytu tu nwk Swk Awk Atk nttu-[ttu te yu yt{ {hutu Awk Atk
[utte hqh hutu Awk. nwk S-{]wte h tEu uXtu Awk. nu nwk fu wk
fwk tu te.
r{t rttu nwk r{ Awk. Ehet yu u{tu rhtu Au. ] rttu

yt s{tk fht{tk ytuwk o yu rf {tru r fhe, tk{tk


zqut tuewk o Au. yt{tttfthtu yw fhe [qfu e yMttwk
yt o Au.
Mt{e rtkS {-uwk hnM yu rkt t{t wMf{tk {tr
t{t fh{tk stu Au fu, {tr{tk ftkE utwk te fu ktwk te. fu
yt{f [ut hnu Au. fu yM (T) s hnu Au. yu s {thwk t[wk MY
Au. t{tkte te qftE yuxu nutk qowk su r zwk nwk u nu
zwk te. y~ tE Au. thu { {tk yuftfth tE Au, thu
{-htuh qftE Au thu rr [iL (r[tt) y~ tE
Au. St{t (if yt{t) [ttu Au thu fu yM (T) s
tfe hnu Au.
thu { wtwBt tze{tk ntu Au thu tue whwtu tirf tt se
[ut hnue te. uu {txu u {he htwO ntu Au.
rf {tr, rf {tr yu S {w whwte nMtt
{tk Mt{e rtkS fnu Au fu [ttk tztu rf {tr ttu hte
ft. tzwk Qwk hnu thu uu rf {tr ttu hte ft yu tuu

u{ tk r h{u ntsh ztu.


1

u{ yuxu yt[h{tk {qfue t.


2

1 ] 2 ]tu fto

LLL

yto

Atuze tt{tk ytu uu nMtt ttu hte ft.


rf {tr ru q. e fttkS {nthts {tot t{t wMf{tk
yttu {o rt{tk fnu Au fu : rfth yu tfth ]t zu yt{ ]twk
rM{h twk uu tt t{e Wt{ {tr fnu Au. yt {tr ttwk t ntutte
uu tt t{e {tr fnu Au.
rf {tr u fthe Au : (1) yi ttY yu (2) yitMttY.
su{tk tt, t yu ue rtwxe hnue te hkw ]t tfth Au u
yittY rf {tr fnut Au yu thu ttY ]t MY{tk
t{u thu uu yitMttY rf {tr fnut{tk ytu Au.
yt s yitMttY rf {tr{tk Mt tuewhwtwk o fhwk
s Au. yt yMtt{tk T-yM rt fwk hnuwk te. nwk ttu t
y~ tE Au. wk yu tut t Au. tuth t{ whwt yuf[ nwk
ntu tu t{utu eu whwt yuf [ wk tt. nwke yuttyu s wk ntu
Au. nwk y~ ttk wkwk hnuwk te. u yuf {tt tu s yw fhth
tuu tfth]tttu tE Au.
yt yutwk o yu h{ r Au. uof tu ittu t
ttu yuxu s u yitwk - wk - o fhwk, hkw yt u] qh fhe
nue te. .q. tS tf{tk u Au :
{nt Me tueytu uu tuttk t,
tt{i ttte hk th tE .
yt yi o-yi tu r fhtu yu s ttwk ykr{ Au.
tfth]t tt Ae yuu yt, t, ot u tk s o tt Au. Ae
ytu ztk tute yu h tE Au. yu su s hefu te utu,
tu s swyu Au. q. tS e whwet{]{tk u Au :
Mtr tttk yn Vhu tttT;
su su uu u wk ru { ftL. (y.122 tu.9.)
Vxe ru wE the - r{tkte ie tt qh ttk s yu o
u{ tk h{uh. u{ yu s h{uh. Love is God.
3

tt Au.
yi yMttY rf {trtte Mtrwk o turc{tk
ntSe Mwrt ko{tk fhuwk Au. yte Mtr{tk r[t{tk [ehutk
fu rt{tkte ftuhe ftZut ntu ut st Au. yte {]w t{e ntu ue
st Au. wk r[t yt{t{tk e tE wk ntu Au. Stu ntu
Au, {hut sutu s hnu Au.
yh st, ntwk {I, {ht, [u ht hqh.
{w. sr{ht{ ywO yqe {Me t-3{tk stu Au fu : kft ytu
o [utytutu yt tE Au. kft ytu ft{t te yu ft{tt
ytu [ut te. tue kfhrn, rft{, rr, ru Au yu [uttu
ykz tu ntut Atk szT Au.
yte rfe yitMtt Mtr{tk hnue {tk MVqhttu yt Au,
MVqh te ute Mk yu ute W{ te.
W{t ytu [tk[ te yu rht{u szttu ytt Au. {tk [u
ntut Atk, u Stu ntut Atk nttu-[ttu te, szT tu Au. yt tu
ywu s { yue t Au.
ewhwet{]{tk ttftkz{tk yt Mtrwk o fhtk q.tS u Au :
unt Qzu nw, tttkh tt,
tt Mtte {, yu s WL{e .
yt{t uE yt{u ttyu yt{rr,
ytkrf w ue yu, tt tt te.
rf {tr yu, hu {to{],
{o{u tue fnu, tt {w{wtw ]. (y.18 tu.112 te114)
rf {tr yt, nhu {q ytt,
tt teu, {u th {t.
o te [iL su, Mk ftf yuf,
[w{ tk u, futi Auf.
u{e t[e ttt w Au.
4

tttk tttfth yu tttkh yu{,


u tue t fwk, ttyu r[L{ u{. (y.19 tu.31te33)
, M, wtwrwk Lntuwk thu t{;
ne ru ErLtu, fu Mt{tht{. (y.19 tu.119)
ttu ru yu Vhe fu L{ q,
ftcqe { ynt ! ue Y yw.
ue whwh u{te, te nttu ,
ZkZtue fhu; tuu yswo {t ! (y.20.tu.16)
rf {tr{tk Mt {tk [ut te, tfzte qe sutu sz Au
ykh [u huwk Au yu ute yu unt h ytu thu t{tL Sk {te
sutu st Au.
rf {tr{tk Mt tu St tE Au. ynk yu {{
r{qo tE stk, u Y e Au. yt Y- yt{t sL{ u {]wte
h Au. yutu sL{ te tu Ae {]w tu tkte ntu ? sL{{]w kute h Au.
St ttk, ynk trM{tu yw ttk - [tk{tk zqutu tue
Y e Au. rT i r yu Ltu tuu Ytu yw
fhu Au. u{MY h{t{t-h{t{t tuu u{MY s Au - yu {tk r{o
yu ruo ytke tr tt Au. t{tL S{tk u{ fhth (ytf) yu
suu u{ fhu Au u ({twf) yu{ u ntu Au yu u{t tku yuf u
Au, uzt Au. hkw { e th tuu s tutt u{{tk zqe
Au. S yu Eh ku y~ ttk - xftk fhu ttu suwk tt Au.
ytfe t{u {twf te.
q.e u Au fu :
Att Mk u, ttk Wtr ,
r[Att { S , tt [iL M.(y.19tu.39)
u T rt fwk ntu s rn tu ynkfthu fthu, yrt, St
u{ Motu hMtu Au.
5

ywe rf {tr{tk Mt tt thu uu wk s { st


Au yu tuu s Au, S yu te swtu te yutu yw tt yu
yu ytkt th{tk zqe , [tk{ e hnu.
tu{trft{tk q.tS u Au fu :
Mk stLttur MM{Lu k suT >
O Mt{ur ttu SL{whuT wr >> (&tuf : 27)
Mt{ ste Mt{{tk t{u rto,
Mt{ MY wk tkw SL{w w.
yt T s ]e h[t fhth - trf Au.
yuftunk nw Mt{T - nwk yuf Awk yu yuf ttt kf{tkte ]wk r{to
twk. MVqh tt Atk twk yu yu{tkte {tt-f]r yM{tk yte. yu{tkte
q{ ynkfth-{nT yu Ae ynkfth, k[q uhu WL ttk. q. tS
yt t sttk u Au fu :
ynk MVqh u twk t tEu sun,
u s f]r wk, yrL r:kun.
{nt tkte twk, ynkfth Ae yu{,
k[q tkte ttk, ttw{u u{. (y. 16 tu. 64-65)
hkw yt f]r-{tt yro[e Au. yu ut Au Au rn. {tt yuxu
su te utu t {tt. yu t r{t Au, {t Au. ytu stwkutwk - s yu ytt {e ft {tt Au. rf {tr{tk {tu
tE Au, { hnuwk te yuxu s hnuwk te. s yu {ttwk so
Au yu {tt t kf{ttwk rht{ Au. yt{, ]tu sof yuwk
trf hnu Au, hkw s hnuwk te. it ntu tk we s s Au. yityu ttk s hnuwk te, hkw -T yufwk hnu Au. yt T
s ]t h[rt (trf) Au, hkw u {ttu fthu i ntu tk
we s.
{tt yu yrtt rht{Y r yu St sL{u Au. {tt u [iL
u{ yu ytktue ttt Au.
6

yuxu Eh-r yu yrt u [iL yuxu S. u yuxu xtuwk.


yt{, thu Wh {ttwk yth ntu thu u Eh fnut yu thu
Wh yrtwk yth ntu thu u S fnut. yt{, Eh yu S
kuwk yth s swwk Au tfe Au tu s yu ute s sTwhw kfht[to fnuk
Au fu :

k sL{t Stu i th: >


Au, s r{t Au. S s Au, yutte swtu (yh) te ().
yrtu fthu St ttte {tk f]ot yu tu]t ytu
Au. yt wk nwk fhwk Awk. yutu f]ot ntutte fhut f{owk V tuwk zu Au.
tht f{owk V-w yu rht{u w {u Au yu ht f{owk V t yu
rht{u w: {u Au. yt{ S tutt f{tuot rht{Y ww: tuu Au.
ytu thu w: tutwk ytu thu yt w: yu ytt f{owk s V Au
yu{ {twk yu yutu tut ftuE e Wh Ztutu rn.
wM w:M ftur tt
htu ter fwwhutt >
ynk fhtu{er ]ttr{t :
Mf{o qt rttu rn tuf: >>
ftuE ftuEu w fu w: ytwk te. eu (w:) ytu Au. yu fww Au. nwk
fhwk Awk yu ]ttr{t Au yu rht{u tutt f{tuote s tuftu kt Au.
q. tS yt t {tk u Au fu :
un ynkt k Au, {tut ynkt t,
ttk Mt{w u {u ynk-{{ yt.
rfth ru {, hnu Mtk],
r[t {trn ot, unt w.
yutu MMth su t, {w us {t,
tk tk { yuwk rntk, r {tr {t.
(y.15tu.155,157,158)
u{tu Mo ttk s fr u Au.
7

ww:t{f f{oV, [tu kx S;


fu ttu hne, W rtufu S. (y. 19 tu. 97)
ythet{tk q. tS u Au fu :
f{io fthk r Sttk ww:tu: >
tto Lt rft{k {wu {wt{T >> (&tuf : 14)
St ww:wk fth f{o Au. ft{ f{o kwk fth Au yu rft{ f{o
{w Au yu{ ftwk Au.
yt ynkfth (ytt)Ye ut hnu tu nwk fhwk Awk yutu f]ot hnutu
te yu rht{u t yu w tt ut VY ww: hnut te.
rf {tr{tk { fu ynkfthtu t tt Au, tt Au.
{tk ynke MVqht tt Atk te tE yu u{tkte {tt, {nT uhuwk
so twk. hkw {tt r{t Au ute s yu see ft yu r{tytte Mtr Au. ftuE thu t u Au thu yu tu su{tu u{
s ntu Au. V yue e efhtu thu sL{ ytu fu h ue t
fnut Au. suu kt te u fe t fnuttu te. yt{, sYe uxttu
t sonth-Eh Au, hkw swk r{twk tte Ehwk yM
hnuwk te.
ewhwet{]{tk q. tS u Au fu :
tk tk u wk tuo, te yufu Xt{,
S r ws h{fztk, yt thwk t{. (y.1. tu.44)
t {trf rt tu: : t{tL heu sue tu tute r{f ntu,
r{fe {trfe ntu u s yutu {trf fnut. yn q.e fnu Au fu,
{the tu tu te yu Atk nwk {trf Awk. yt{, rhtutt st hkw
suu { t s tutt ntu yue {txu tute r{f ntut Atk
yu {trf ntu Au. q. tS sut fu suu tutt t{ Wh yuf {ft
t ntu hkw t tu tutt {ft q. tSt {ft Au yue tt htt
ntu Au. t tu q. tStu su Y{{tk {wft{ ttu ntu yu Y{tu tutu {txu
u{ rtte sL{u Au, tte {]w t{u Au.
8

Wtu fht s te. suu ftuE ytt te, yutt te yu s ]er Au.
ythet{tk q. tS fnu Au :
yttttu svttu rhtehrr: >
M{tT rn yttk {wA MtLu h{u w: >>
su ytttu t Au u stu t Au. su ytthrn (rhte) Au u stu
ttn Au yu ute s yu ytttu {q t fheu tte whwt rk{tk {M
hnu Au.
[tn {exe [t {exe {wt uhtn >
ftu fAw [tneu, turn tntU fu tn >>
suu tutwk { Swk Au, suu ftuE fthe ytt te fu ftuE fthe ]t
te yu htytuu ht Au. {tx Au. ytt htu-rhte-yu
yer-]etu r-ht Au. yte ttne tut {txu hie sYh te.
q.e yuf s{tk u Au fu :
ftuE r tx k t, ftuE r q rAtit,
ftuE r tn u tntuk fu, fw Vfeht et-hu { !
e, e yuf s{tk fnu Au fu :
he ft tu t nt, A t hw Vit;
{thw {kt [{h zwtu
iXu ttnt hk ys rtu - E {te.
tute {Me{tk zque htytuu ht Au yu yte httne {txu
hie sYh te.
hkw rf {trtu - {trt wtu yw fhttu Au. [[to fhtte
ux htwk te. q te ntu tu twk zu. [tke {Me {tt {txu
u tu fhe, t yu { tt fwkzreu n {tk E st zu yu su
yw tt u {tthtu yuwk qhwk o fhe ftu te. qktu tuk uh
tE, zfth {tt rtE - qktu {t hth sBtu ntu thu yutu ytk
u{ yuf h{ Au, su{tk we nth Au.
9

ytuzfth tEu tu. yuxu q.tS u Au fu yw rte eS e


ttu yu ft Au. wk, tk[wk fu ttu fhtte ytktu yw ttu te.
yu tu tu te-rt Au. yt yw {Me{tk zqt hnuwk yu yue {Me
{tt {ti{tk hnuwk yu s t[wk Au. q.tS u Au u{ : {ti{tk {wrstu
{tus {tu.
nwkwk rM{h-ynkfthtu -tt yuxu t tu, rtu yu ykhttu qh
tt. it-u qh ttk s yittu yw tt.
LLL

s (2)
Ah^|spL$u Ns epfu l
(fpN:cudr`gpk; spg:rspg)

Ah^|spL$u Ns epfu l; epfu l kb 1Apgu l! .V$L$.


L$pD
sp b_W$_ QN rv$Mph, hp sp _N Mpgu l! .Ah^|spL$u0 1.
L$pDL$p NpX$u L$pDL$p OpX$p, D_L$p `f khpfu l!! .Ah^|spL$u0 2.
L$pD
sp `|S>s dv$f d|fs, hp sp k|fs-`|fu l!! .Ah^|spL$u0 3.
L$pDL$p fpdp L$pDL$p v$pdp, hp sp AL$pd A`pfu l! .Ah^|spL$u0 4.
BsDs v$pX$ vy$r_ep kpfu, D_L$p iprs cpfu l!! .Ah^|spL$u0 5.
Apd_id ds lu X$pg
, fN AkN r_lpfu l! .Ah^|spL$u0 6.
1. DQ, kh
$,

LLL

yto
yqtue t () swe s Au. swe Au tte uc Au, tuot{
(ytr) Au.
e t tu ts Su h ut Au. thu yt tu rkh-Mt rttuu{tu tu u{ s ntuE fu.
10

kz Au. ftuE tu tze Au, ftuE tu tuztu Au, thu yq tu u [teu


u Vhtu Vhu Au. e t {krh yu {qe q{tk zt Au. thu yq
tu qhttu qhe Au-ttu qhe Au. e t{tk ftuE Mte tA tu ftuE
it tA Vhu Au. thu yt tu ft{t rttu tEu Vhu Au. yte wrt ynn (E-W) tuzt fhu Au. thu yqu tu yth tkr ntutte tuzttuze
fhtu te. yt yq tu yt{t{tk {M eu ztuu Au yu yk tEu
hnu Au.
LLL

rh
rnLw {oe oMtt yu yt{ Mtt Lthe Au. [to{, ]nMtt{,
tMtt{ yu kLMt{ yut [th yt{tu{tk kLMt{ ytirff Au.
kLt yuxu Bf heu - {sqof - Atuzwk (Lt). tte s tkr {u
Au yue ete rVqVe Au - ttT tkrrhkkh{T.
yt kLMt{{tk fwrx[f, nqf, nk yu h{nk yut [th fth Au. yt
[the Wh yq yutu tk[{tu yt{ Au. yqe ftt tite [e ftt Au.
ewhwet{]t yt-9t tunht-85 te 88 tk[t sut Au. thu
twu qAu Au fu {u te stt [the fu te stt ]nMtt{e.
tMtt {-{ stt te. kLtet r[Lntu utt te. tu {u
ftu Atu ? thu t t fnu Au fu, nwk yt [thu yt{te h yut yqtk[{t - yt{{tk hnwk Awk. yt yt{ ru wk rn tu ntu u thtrT yuu uc u Au.
yt tk[{t yt{t-yqt-ttu sttk fnu Au fu, yu {M ru
yu te swyu Au. yu u yt{Yt o fhu Au. kf-rfwk kz t
t{uwk Au. yuxu fu rf {tr{tk Mt hnu Au. yu htutte h Au, nk{ut
e ihtttu Au. ytu {w whwttu u Au.
nu su rf {tr{tk s Mt ntu ue ytkrhf Mtr tu yTw ntu,
tte Lthe Atk ouc ntu. rc whwttuu t nut te. yuwk tt
u{ yttu tu u{ {u, rn {u tu ytttu ktut tu.
11

o {u uwk st hkw ykhte u [tk{ s ntu Au.


yq ru yq Wrt fnu Au fu :

ythtT hutT qkth ktT >


{Mto rtT yqtureu >>
yt &tuftu yto q. tS yuf s{tk ytu Au :
yth su yrte u sz [u hqh,
ouc hu fntu, h wO yuf qh.
q rhMf] k]r k, y rhks u.
{r , hu rf fth un.- yq u tu.
su {r {ntttu yw fhu Au yut yt{u{U {M tht
yq e t fhtk swtu s st.
yq ett yt ytXt &tuf k. 6, 7, 8 yu 9tu yto sttk
q. tS s{tk u Au fu :
yttt Muo suu, ytr yk rn {u,
rk{tk {M Vhu su, [u fw[u hu.
tttu u suu, te t rtuot,
tr qe [t tn, o{t ktut.
unwk t shtu, qrqh yk;
t-thts r{o, r {tr yk.
tte [t tn, [ yu,
ynkfth { [ut tn rhtu ue u.
whh {wrs ku suu, {qZ fhu nzq,
Mtote su t fntu, hk yun yq
t whr { uu, [e[ rn u,
Mih {tr qu uu hk hnu tk u ? yq u tu.
u{ yuf wE r[ht Au.
12

rk{tk {M hnuth yq-ttYe Mt ht yqu untt


te ute uu tht fztk nuhe eXeu efttu r[th s te yttu.
yqe ftt rtt e t ntht t{tkte w {uttu
fhu Au. thu yt{t{tk [f[qh utu yq tu rke {Me{tk {M Vhu
Au. q.e yuf s{tk u Au fu :
w ht u suu, Vhu {tu su tu ?
ewk ytfkX y{] U fhu ftkS ]tt tu ?
wt{ {tee fe t fhu k {te,
rku Vhu yq, Eu {tuu te...
yt{, yk, yft{ yu yt{] yq e t fht tutu Au, Lthtu
Au yu rhttu Au. ttu ttu yuwk yt Lthtwk uc Au, tuot{ Au.

LLL

s (3)
L$plL$p d_ kpQ L$fs l?
(fpN:MdpS>; spg:gphZu)

(lf cS> lf cS> lufp `fM g- A fpl)

L$plL$p d_ kpQ L$fs l? fpdcS>_ L$f rv$_fpsu (2);


rb_p cS>_ rbf\p tS>v$Np_u, el rb_y L$l] _l] kyM `psu. .V$L$.
rL$ep BL$$p ^_ 1NgOpV$p, Aphs 2spf _ kNpsu (2)
fl h bNgp bNgpfu, dpf S>d ApMf S|>su. ...L$plL$p0 1.
_psu Npsu kNp kb^u, e kb Qgsu L$ kp\u (2)
AsL$pg L$pD
L$pd _ Aph, lphN
p el s_ 3dpsu. ...L$plL$p0 2.
kyM kyM L$fs Y$Y$pgp kpfp, S>Ng bsu rv$_fpsu; (2)
rbje`pid S>L$X$p blyfp, Qgp pk S>b fl fpsu! ...L$plL$p0 3.
u{ yu t{te se Au.
13

Nep bpg`_ MgL|$v$d, S>hp_u rsrfep4 kN L$pV$u; (2)


b|Y$ `_d `X$p MpV$ `f, lk gpN S>b `R>spsu. ...L$plL$p0 4.
fpdcS>_ L$f fpdcS>_ L$f, L$l ks kb 5r_S>busu; (2)
R>pX$ kN cS> fpd r`epf, vy$:Md|g chL$u urs! ...L$plL$p0 5.
S>bgN pkp sbgN kp^_ L$f cS>_ NyfN
y d 6`psu; (2)
EX$p lk S>b lp\ rOkNp, Nep fs_ raf ep bpsu!.L$plL$p0 6.
fN fpN kb v$p rv$_L$ el, W$X$ A^fu raf fpsu; (2)
EW$ `L$X$ L$f dspL$p, EX$p dpS> `p r_S> eprs!! .L$plL$p0 7.
1. wk teu. 2. the. 3. {txe 4. Mte 5. tuttu yw. 6. {e

LLL

yto
nu {! wk wk ft{ tuf fhu Au ? htr ht{wk-nrhwk s fh
s rtwk S ft{wk Au. yu rt yn tku w {wk te.
tuftutk tk teu it yufXtk ftO Au, yu the ttu yttwk
te. kt yu ke ynt yn hne sttk Au yu ythu s{e sqetu
{th tttu hnuu.
Ltet-tutt-tk yu kke t wt-[et-tte Au.ykft{tk ftuE
ft{ ytw te yu yt hehe {txe-ht tE su. (txe u tu {txe, te
u tu ht.)
w w fht wk sk yu Me{tk ht-r Vhtu httu. rtt tu
u hthtu sfztu hkw thu t k ze su thu t hzt hne su.
t ufq{tk wk yu wte Mte k{tk ete. z{tk txt{tk
zu thu tuftu {~fhe fht tu. yu uEu thu u Mttu tu.
t ktu tutt ywu ytthu ht{wk s fhtu, ht{wk s fhtu yu{
u{wk {qo MY yuxu {t.
14

fnu Au. kthetu k Atuzeu nu thu ! wk ht{ S u. kth utu u{-ytyu s w:wk {q Au, {q fth Au.
tk we heh{tk t Au - tk we wk Su Au tk we wk t fh yu
whw{ {to t fht {txu s fh. thu t (nk) Qze su thu wk
ntt tu hne su yu Ae h st htt Ae wk ?
yt se {tus{t, hkht u rt Au-tSe Au. Ae ykthe hte
Xkzetu t{tu fhttu hnuu yuxu wk QX yu {M-ywe ktutu ntt fz,
yu{tu yt fh. Mt{twk o fheu t[tu ytk {te u-{tus Wzte u.

rh

w yuxu wk ? w s yue tt ytu Au. wMttr yL{wotr


yt{fuLtr tr ErLtr M{T w{T >
su{tk { rn ErLtu rttu{tkte ht{w tE-yt{tr{w tt - Eh
hV e , yL{wo tE tu u w Au.
hkw t{M{h yu t ttu{tk uc t ntut Atk yu yu t{tk ftuE
[o fu ftuE rr ytze sYh ntut Atk t{M{htk hwr[ te te, hwr[
te yhe Au.
Twhw f]t fhu yu t{M{h{tk hwr[ tt tu sL{-{htu Vuhtu V tt.
q.eyu yuf stu{tk t{M{htu {rn{t ttu Au.
t{ wth su s [tu, ft ytu tu hu.

yt s{tk q.tS { tht ytu tuf fhttu Atuze nrht{M{h


fhte rt{ ytu Au. yuwk fth yu Au fu, huf S we tu{tk Vhu
Au yu u {txu fhu Au, eth tuxe rt{tk fhu Au yuxu
fto Ae Mttu tt Au, tuf fhu Au. yutu &tuf Au fu :
ktu i kt: rtu i rt: >
rtu rwrM{hk kLtht M{]r: >>
ytu suu kt-wkt {teyu Aeyu u huh t[wk w fu t[e kt
te. ytu suu w: {teyu Aeyu u huh w: te. rwwk-tt
t{wk-rM{h tt, qe st yu s t[wk w: Au yu yuwk M{h tt yu
s t[wk w Au.
k {u, kk {u, nrhfttwk {u tu yu t[kw w fnut. tirf
kte tr tu Su kth{tk yt fhu Au yu rht{u {t hefu sL{eu
su {utwk nwk u tu {ut ue te.
tht Mt{e fnu Au fu :
tu t ftu q { u [tn ft >
tht Ef {tu ftu qsu e t >>
w yu w:e tt ytt q. tS fnu Au fu :

tt s rte-t{M{h rte se ft{e Au. tt


t{M{h rt-s rt - esu tk w te. ErLtu tht rttu

u{ ytktu Au yuxu t{ue t tut utt te.


15

u{ yu utwk ytkh MY Au.u{ yu {e {w Au.


16

yu s s{tk yt fnu Au :
su eyu u Vhe ytu, eswk ftkE tu hu,
wrt{tk wrtte Lthtu, ftu tuu t ytu hu...
thu ! s u ht{ r hit,
ftnu rVh y[it...
se u nrhwk t{ ht,
M{he u wkh Y rt
sute zu yt fr ft
nrht t{tu, tite {tuxtu Au ytth,
t{{kt {tuxtu Au s{tk sL{{h q ,
{w wkhe ytu tuze, ytfto yuwk tt.
t{ t{etu u {xu u t{e yt ntu ,
t u tth rtwxe, hk yuf tE .

ktutt{tk t[wk w te, wtu ytt Au. te Mw ttte ythu ytkw {wk tu Au, tAwk u-[th r tt fu yu Mw tte EAt tt
Au yu {u tu { u[u u Au.
{t we t[e rt qeu, t[e st qeu, tuxe rt{tk tu
fhu Au, yku Mt Au, tt fhu Au. wwk {q itu Au yuwk {teu
ufu fthu itu {uttu fhu Au. y{trftte, hewk tune
[weu itu {ute EAt htthu h te fu yk ze yt fwk ttu
yttwk te. Sztu yuftu su yu ttu fu ththt f{tuo Eu su.
{]w Ae s{t sqrtk tt zu thu ftuE [tt rn ytu. hwz wht{tk
ftwk Au fu :
tr q{ti tucu
tto ]ntrh s: M{tu >
unttk htuf{tuo
f{towtu Ar S yuf: >>
{]w {u t kzth s{e{tk txut hne su. wytu t{tk hne su.
e ht tktte tAe Vhu. t-kke M{t we ytu. suwk tt fht{tk sL{thtu uzVe tktu u heh r[t we s ttu ytu. yku tu
S tht-ht f{tuoe tkze {ttu {qfeu yuftu su.
tht Mt{e fnu Au fu :
u tU tu rr Wz fqh,
tht tut s tU [txu s qh.
{tUtu {t un w s {txu-nrht M{h {txu {tu Au. yuf sL{tut
wtut rht{Y {wun {t Atk -twk s fheu sL{thtu
V fhu tu u yt{te Au, ytt fhth Au yuwk t{tk ftwk Au.
ftwk Au fu :
]un{tk wk wwok k wfk whwfoth{T >
{twfqu Murhk w{tT t huT yt{nt >>

t WSu fnu Au fu, yt {w heh wo ntut Atk htte {wk


Au. yu heh kth th hte {sq tift Au. whwYe foth-trf {tu
Au. e, tYe ywfq te urh tt Au. yt{, yte ywfqt ntut
Atk u ftuE th th ttu te, tu u yt{te Au.
{tu wk fhttu { {u Au, hkw su{tk tutwk ft Au yuwk s
fhttu { {tu te. Atufhtt Atufhtu h{tzt {txu te tzthu s{tk
te tztk h{ ytu Au. fue fhwt Au !
ktu Ztu exe exeu tuttu yw fnu Au. uytu kth{tk tVu hnuthtu
t fhtk fnu Au fu, kthtu k yu s w:wk {q Au. s yu s wwk
{q Au {txu we twk ntu tu kthtu k Atuze twk s fhtu.
k wet [utk fnu Au fu :
fqfh-qfh fh ni t-t htu >
we to tuEu, n , Su tu >>
un hu ft n V tE > Su ht{ ft{ rntE >>
yk {u-z{tk s tu rn. yu { ku t tE tk nu.
q.e ewhwet{]{tk u Au fu :
ttMtt u{tk, hztk ztk ,
thwu rtu h{u, qu {o tk.
sh seh ru, {t ukh,
{tu rtu {M yu, {tt uhe .
{wu ht{ fnut {tu, {{tk t{ nht{.
t{ t{ ttk nu e e t {t{. (y.15 tu.102, 103,109)
{t wk u Au yu Atk tutwk ft fhtu te yuwk fth yu fu yut
Wh te f]t te. whwYe i yuu t ytu, yutu sXht e
fhu tu q tu-nrht{{tk hwr[ tt yu Ae tu ttwk fnuwk zu. u
t{M{h{tk yutu h zu fu kthetu k Atuzeu kk yu k{tk s htu
tu hnut {tkzu.

(Mfk 11 yt 20. &tuf-17)

u{ fXtuh yu wf u {wt{ tu Au.


17

u{ h yte ft ytt h u{ tE fu n.
18

k wet fnu Au fu :
w tht yhw {e te fu e ntu >
k {t{ nrh ftt we wo tu >>
fn ert qnwk nw{kt >
ht{ f]t rw r{rn kt >>
{wk, {w{wtwk, {ntwhwtk: yt t {t {w~fu Au. ytu Tte
Aeyu fu, ytu {wwk {wk Au yu q.tS sut {ntwhwttu yt {tu
Au. nu fu {w{wtwwk e fheu w tht, , uhu{tkte {u nxteu
t{M{h{tk {u uze utwk Au. yte zue ytt yu t hV ttu
kfu Au. t thu f]t fhu thu yte wLe ytV{tk {qfu yu yut hV
{tu tu.
whw {nthts sut {towk hwk Eu, yu{tu ntt fzeu, ttk
t{M{h{tk zqe sE ytk {teyu, {tus Wzteyu.

LLL

s (4)
L$f_u rb_ L$\_uL$u rL$ds
(fpN:MdpS>; spg:gphZu)

(lf cS> lf cS> lufp `fM g- A fpl)

L$f_u rb_ L$\_uL$u L$uds L$pX$u _ bfp l (2);


rb_ L$\_u L$f_u L$f bv$! 1E^f ks lfp l. .V$L$.
bpQs r_irv$_ `rX$s `p\u, rv$g ^psud rbNfp l (2);
dp_gpc R|>V$p _p d_k, L$fs bp^ `fcpfp l. .L$f_u0 1.
bop_ d|NpL$u bpsp, ky_ 2kp^y L$p rbfgp l (2);
`rshsp r_S> L$\rdg_L$u ky_s bps riiy cpgp l! .L$f_u0 2.
br rb_ $Mp 3L$\hpfp, v$lpepk cfpfp l! (2);
epJ d]v$X$u Nphs duW$p, ephs d|kp Qpfp l! .L$f_u0 3.
u{ wtu wtfth yu tuttutu ttfth fhu Au.
19

L$f kkNs kp^_ kyrdf_, kp^_ rb_ A^pfp l (2);


fpNj _ R|>V$ sbl| op_ `V$Nyfp l! .L$f_u0 4.
epg _ L$f Apf_L$p kp^p, Apsd fN AL$gp l (2);
Qul kp L$l_ _p `ph, v$Ms 4rS>efp W$pfp l!! .L$f_u0 5.
1. Dpf `pdgp. 2. kp^yhr hpmp; idv$dprv$ kp^_k`. 3. bL$hpv$. 4. hX$p.

LLL

yto
sYe h{tk yt[h (fhe) ht Wu (fte)e ftuE f{ te.
nu tE ! wk tut h fhe t. nhtu ktu yu heu s Whe t Au.
krz ht-r tute-{owk wMf-tk[u Au, hkw yuwk { tu tute Wh
[Ztue tue{tk zwk ntu Au. tutt {{tkte {t yu tu qh tt te
yu yu thtuth eu tu ytu Au.
tt suu twk Au yu tu {ti hnu Au, {qtu hnu Au. yue t tu {w{wtw
s {S fu. r r{e t fhe rt Mtee tu ttu tutu tf
tkt fhu Au.
]t h (yt[h{tk {qfte ]t rttu) ttu fhe yu qtu ft
Au. fnuth{tk thtuth untt Au. hwk t fhe rtze BtkW-BtkW yutu
{eXtu yts fhu Au.
nu tE ! wk k fh, t-tt fh. tt hwk wk ft{wk Au.
{{tkte ht-ut tk we tte t yu ux htwk-uxewk f{ttwk
t Au.
nu tf ! wk etu r[th t fh. yt{ttu s r[th fh. suu yt{tu
ytutu Au, suu yt{o fwO Au u oe ftu te. hkw yu tu
ykht{t Lt ywu Au.

LLL
u{ yttte u Au yu yttu utte {tu {u Au.
20

yt[h yu s Wu yu {nt whwte Sr Au. k yuftttu


utu k nw etu Au. yuf Mte tutt tt wt ttu kt ou yte
yu Ae Vrht fhtk ftwk fu : {nthts ! yt Atufhtu q wk t Au. sht
yuu Wu yttu fu wk ttwk k fhu. ku ftwk fu u ! yuf yXtrzt
Ae yuu tu, Ae nwk yuu fne.
yuf yXtrzt Ae yu Mte tutt tt wt ttu tAe yte. thu k
yufttu tfu ftwk fu, uxt ! ytste nu wk wk tE, ntU ! yutu [{fth
ttu fu tfu wk ttwk Atuze ewk. tfe {ttu q yto twk. yu k
tu E yu fnut te fu ytu {tht tfu ftwk fu h s uu wk ttwk
Atuze ewk. {u nue th nwk yte ne thu tfu ftwk ntu tu ? {u yuf
yXtrzt Ae fu{ tute ? thu ku ftwk fu u ! nue th {u thu ytt
thu nwk wk ttu ntu. nwk wk ttu ntu thu {thtte tfu fu{ fnut
fu wk wk ttwk Atuze u ? yuxu esu rte {U wk ttwk k fwO yu
yXtrzt Ae yuu wk ttwk k fhtwk ftwk yuxu yue yuf{ yh tE.
ytu nut yt[h{tk {qfeyu yu Ae eu yu heu otwk fneyu tu yue
the yh tt.
t ftht {ttu ut {u Au :
(1) yuf yutu {t fu su yt[h{tk {qfu Au yu Ae fnu Au.
(2) eu yt[h{tk {qftu te eu Wu ytu Au.
(3) teu yt[h{tk {qfu Au ftuEu Wu yttu te. tut rt
ft{ fhu Au.
q. tS fnu Au fu, yt[h{tk Wtto rt Wu yttht Wue
tuftu{tk ftuE f{ te, yue ftuE yh te te. hkw su yt[h{tk {qfu Au
yu Atk ftuEu Wu yttu te yu tu {to uc Au yu yu heu s
Seu ktu kth-th he Au.
q. tS ]tte ]t zt{tk {tt. tut rt tuh rn u[te

t{u q. tS fnut fu, wk tuu yut kht t u[t ? {thwk S, {thwk


yt[h s ythe su{ wk htthwk ntu Ae {thu ftuEu fnute fu Wu
ytte sYh te.
fnut Au fu : One who knows, does. one who does not know,
teaches. su u Au, huh {su Au, u tu u {tu uo Au, Su Au, hkw
su huh {t te uytu s Wu ytt, [ fht efe zu Au.
St yt[h{tk ut tu s u t {t fnut. {swk yuxu
ytu u {tu owk. q. u{ yqS fnu Au fu, uwk ft{ rn ytu, Suwk
ft{ ytu. hkw t{tL heu q tk[eu rt tut su ttu fhu Au u nw
ytote ntu Au, hkw yu yto yu{t S{tk yt[h tht ttu uttu
te.
q. Mt{e e fttkS yt tu {tk yuf tk ytu Au. yuf t{{tk
yuf q t{f yu rt krz hnut nt. u, Wrt, et uhut zt
ytw nt. o]nrh fnu Au fu, tuthtu {hM: > rttu yr{tte tut
ntu Au. {ttu ut fhu, hkw {{tk thtuth yr{t ntu.
yufth ftuE W{tk yu rt yu yu t{t ht ut tE t. ht
q nturth ntu. yuu krze rttt q t ftO. rtu {ttu ztu
fhtk ftwk fu, te f]tte ttuzwk wk tkwk Au yu wk Awk. hkw Ae ftwk
fu, yte EAt ntu tu ytt hth{tk et Wh [ tuXtu. tu
t {u. htyu [ tuXtk.
httk hth{tk rt [ fht yuxu tuftue ez tu {u s.
htu w fhte ]t he. yt{, [ fhtk fhtk ettu
yLtkLLtu {t{T ttu &tuf yttu. &tuf yt {tu ntu :
yLtkLLtu {t{T u st wotu >
uttk rtrwttk tutu{k ntB{T >> (y.9 &tuf 22)
krz yt &tufu tktu yte yu Wrt, t uhu xtkfeu h heu
{t nt. htwk nt krze uXf tu s nwk. htyu e{ute ftwk
fu, yt q h heu {tu Atu. hkw yt yt &tuf hth {t te.

u{ {tu rn, tu. u{u itte t tut.


21

u{ yu Vte whw[te Au.


22

rh

rtu ht tu twk, w rMthte {t tt. [tw [u ut th ht yuwk tut fu yt h {tu Atu, hkw {u hth {t
te.
[ qhwk tt Ae rt hu t hkw yu {te q w:e nt. hu
t yuxu eyu qATwk fu, ytsu yt Wt fu{ Atu ? rtu e t fhe
yuxu eyu xftuh fhtk ftwk fu, htS t[wk fnu Au. u {u yt &tuf huh
{t ntu tu {thtk [tu tuXtu yuwk t{u [teu {u ftwk ntu. rtu
yue q {E. yuu esu rte hth{tk [ fht stwk k fhe
ewk. nuu ru htyu fththeu uzt {tuft tu rtu ftwk fu, htSu
fnuu fu {U [ fhtwk k fhe ewk Au. esu ru htyu rtu {tuft.
rtu rtu yu s t fhe. tesu ru ht t yu rtu ftwk
fu, nu [ttu. {u nu &tuf hth {t Atu.
t u yL tte Wtt fhthwk tutu{ n fhtu ntu tu Ae
Wtfu [ tuXtwk t{ute wk ft{ fnuwk uEyu ?
{u su ft{ fhtu Atu, ue tA {the ]t fue Au ? yu ]t q {ne
Mw Au. htusuhtus {owk wMf-tute tk[th tuxt su{ wMfe t tk[e
Au, hkw yuwk t tu tute Wh [Ztuwk turwk fE r{wk Au yu fuxwk f{e
Au yu{tk Au. yu {ttu qtu Au, tue Au yu eu {t yu tu Atuzttu
Wu ytu Au. yttu tu yto ? yt tu fu te rt Au. q. tS fnut
fu, t[the [eu it f{t yu rt S [eu f{t tu u{tk
Vuh tu ?
suu yt[h{tk {qwk Au, ftuEu Wu te yttu yu s S Ste
t[e r Au. suu tt twk Au u tu yue {Me{tk {ti hteu Su Au.
{ti{tk {wrstu {tus {tu yue Mtr ntu Au. yue Mtru tu t[tu tf
s {S fu. kthe wk {su ? rt Mtee rr{t ytke t twk
tf wk {su ?
q. tS yuf trt{tk ]tu tue yu yt{tu ftwzt ttu htu
Au. uytu u Au :

MtL ]ktu ]t tue {e, yt{ ftwztu xhts uu.


yuwk fnut Au fu, It is not important what you do, but it is
more imporant with what intention you are doing. fto fhtk
ftoe tA hnutu nuw {ntu Au. yt nuwte ]t thu q{ Au.
etu r[th fhttu Atuze, yt{{tk Mth tt. ykh tut t thu
yu s t[wk Au. yt{], yt{ez, yt{h{{t twk, {ti{tk zqe hnuwk yu
s t[wk S wk uEyu.

u{ yu {ttwk eswk t{ Au.


23

u{ kthe tur Au.


24

LLL

s (5)
L$f kkN Acuk epf!
(fpN:MdpS>; spg:gphZu)

(lf cS> lf cS> lufp `fM g- A fpl)

L$f kkN Acuk epf! _rl sp ApMf fp_p l (2);


AsL$pg L$pD L$pd _ Aphs, h\p S>Ns rfThp_p l!

...^y.

bX$ bX$ sp Ne rdku, D_L$p L$lp rW$L$p_p l? (2);


L$f Abl|k Ly$R> sepfu, _l] sp raf `R>sp_p l!
...L$f0 1.
`X$p flNp dlg M_p, R>pX$ rep kys _p l! (2)
rMgpr`gpL$ v$l bY$pep, hp cu AN_ S>gp_p l!
...L$f0 2.
rbje L$pQ v$Ms ggQpep, v$pX$s `uR> `X$_p l! (2)
rdg Akg Apsd lufp sp, Ap` A`_ `f lk_p l!
...L$f0 3.
dpep dNS>g rdep cpk, Dk lk Ry>X$hp_p l! (2)
L$f khp kv$NyfyL$u epf, Dk fpl rdg _p l!
...L$f0 4.

df `p\u ky_hphs `rX$s, Mpgu 1X$pg


rv$Mp_p l! (2)
2
gNp Ap`d Ap` rl Npsp, Ap`p kb 3Oyghp_p l!
...L$f0 5.
Av$f bplf AL$ rl Apsd, fN rbfNp lp_p l (2)
s| S>Nd S>N syTd kp^p, v$M dpS> DX$p_p l!
...L$f0 6.
4
rv$Msp hp rl rbNX$sp, r_rhL$pf rv$Me
p l (2)
AS>f Adf CL$ hp Arb_pku; fN __L$p __p l!!
...L$f0 7.
1. X$pm;v$c. 2. AlL$pf. 3. Npmu _pMhp_p, _fd L$fhp_p. 4. v$M_pf.

LLL

yto
nu tE ! ythte s k fhttu Y fhe u rnh yku hztt rtu
Au. yk zeyu ftuE ft{ ytwk te. su htS fhte ]t ft{e Auufth Au.
o{tk zqut-r{e tuftu ynte st htt Au. yu tk t yuwk ftuE
Xuftwk te. wk ythte s ttuze ttuze ithe fh, rnh Ae thu Mttwk
s hnuu.
thtu {nu-{tuxt {tuxt ktytu-kzth-t ynt s hnutt Au. Mte
yu wttuu Atuzeu thu stwk Au. su unu zte-ezteu -w ftuo u
unu r[t{tk ste uttu Au.
rtYe ft[u utk wk yu{tk [ttu yu yue tA wk tuztu, hkw thu
yt{tYe y nehtu {e thu yu {txu tutt Wh s nwk ytu Au,
Mttu tt Au.
{]sYe {tt r{t Au. yu{tkte S(nk)u Atuztttu Au. nu tE !
u{ fhtu nutu Au, rttu yhtu Au.
25

wk Twhwe ut fh. yutte u {wtu t[tu hMtu {e su.


{t {he thu krz yuu {owk wMf tk[e ktu Au. yu tu fu
k Au, ztu Au. wk the {tk s zqfe {th. ytu {txu ynkfthu ytute
tkttu Au.
ykh nth u yuf s yt{t re httu Au yu yt{tu ftuE hk ntutu te.
nu tf ! yt s{tk t{tk wk s Au yu tht{tk { s Au. yutu yw
fheu-t[e {tus qkxte Au-t[tu ytk {tttu Au.
su su ut Au u u t t{th Au. yu ttu uthtu yt{t yrte
Au, yrfthe Au. yu yuf{tt ysh, y{h yu yrte Au. yu yt{t s yte
ytke ytk Au.

LLL

rh
yt s{tk q. tS ytu k fheu t[e rt{tk Stwk q[u
Au. k wet fnu Au fu :
yuf ze yte ze yte{U wr yt >
we k kfe fxu fturx yht >>
e, uytu fnu Au fu :
rw k ruf ntuE >
ht{f]t rw w tuE >>
{w sL{ thkth {tu te. [wh whwt u fnut fu su {tUe Mwu t[u
yu {t{we Mwu se fhu. e{T hts[ku ruf {tk ftwk fu, {tht yuf
ntt{tk Attu tuxtu Au yu e ntt{tk etu tuxtu Au. nu {u [tt [tt
sE htt Atu yu {u yuf{ Xtufh tu yu {u yu{ tt fu nu yuf tuxtu
ze su. tu nwk {u qAwk Awk fu {u ftu tuxtu zt utu ? {u fnutu fu Attu
tuxtu. ! yt un yu Attu tuxtu Au yu yt{t yu etu tuxtu Au. yt{tu
t[tu. un f{e te. yt{t f{e Au. un rte Au. yt{t yrte
u{ fhtu yu ft Au, rttu yu tt Au.
26

twu utk, kt o fhtk s h{t{t (tn)e t ytu Au yu


h{t{t t ytu yu t t[wk St, tfe wk ft{wk Au.
ktu {rn{t yth Au. yuf tk Au. yuf tu tux ttu. t
tht [th tu QXu, &tuftu tuu, s t yuxu yu tkeu tux
&tuf tuu. {nu{t ytu yuxu tux &tuf tuu. tu yto yu ytk
tt. tu yu tux t{t htu ux yttu yuxu htyu yuu tk[tu Yrt
ytt.
yt t yuf u e. yuu tuttu tux htu ux yttu. htyu
yuu 500 Yrt ytt. esu ru nue thu ht tt tuxt
sht tu tu tu tux QXe tu ntu. ht tu yttk s tux
tutu :
{kk tT rwhT {kk hwzs: >
{kk wkzheftttu {kttu nrh: >>
tkeu ht w tE tu. Ae ht t tux tu tu. yu tu {tuztu

QXt xututu ntu. htyu shwk zteu QXtztu yuxu yue ze.
yutu r{s tu yu fnut ttu : yu whfu [u ! ws{U fwA y ni
t rn yu yuf u ytu-t tutu. htu wMtu yttu. yuu rtEu
nwf{ ftuo fu, yt tuxwk ztufwk fte tktu. rtEyu tuxu fzeu sht{tkte
nth ftZtu yu tk thte ztuf ftt tu tk tt tuxu ftwk fu,
ht ! yuf{ {thtu rn. Ae ttu tux fnut ttu fu nu ht !
ynk wtur{ [k {wrtk wtuk i M t{T >
[tM tuttu [ {Twtu t ko tutwt L >>
nu ht ! nwk {wr sut tt [tu tktu ntu. thu utu t
[tu tktu ntu. yu{tk yutu ftuE tkf te fu {the ftuE nturthe te.
kot rht{Y tut fu wtu {u Au. sutu k utu hk. k fhu ut{tk
ruf ntu. ue te {eXe ntu. yuwk o h ntu, htufthtwk ntu yu
wtutu k fhu u yrufe ntu, {u u{ tuu yu {u u{ uo. yt{, k
{ne Mw Au. fnutwk Au fu :
hh hh ks [titt hu {un >
h{tht fu fthu [thtU thu un >>
k t[e ytu Au, t[e {s ytu Au. we tttu hts{to tu
Au. su yte zu utu ns Mefth fhtu yu nto Mefth fhtu. hkw yutu
y{ fhtu nutu te. kte yu h u Au. te {hte k fhtu
uEyu rnh tAe Ske{tk-ykr{ rtu{tk - hztt rtu-Mtttu thtu
ytu Au. St ythe rtu tkr{tk st uEyu. All well that ends
well yu qwk uEyu.
t{tL heu u tite nttu tuttu un. Ae nte e, kttu yu
kt. ytu {ut yu t yu yte Ske [eo tku Au. k {u
Au fu, yt un tkwh Au, ktu Au yu w:wk fth Au. yuu wk {u uxtu
t[u tu yku yu r[t{tk sttu Au. e fu wttu fu t-nttk t
wt yu Mttot tte Au. ytt{tk ftuE ttu ytwk te. t kzth wk
yn {qfeu te nttu sttu Au. yuxu yue tA Ske t tz. k

u{ te swyu Au, ytktute rn.


27

u{t wo{tk ttu {tu tt Au.


28

Au. yt{t htu un yu {zwk Au. yt ttu t hteu Se w


yu s rufw Au.
{ttyu yfou ytue {wt{tk wk nwk fu :
k: to{t t, [uT wk u >
T: n fo: tk ktu rn uts{T >>
({tfozu wht. y. 36 &tuf-23)
q. tS yuu ewhwet{]{tk yt heu stu Au :
k Atuztu ott u u fr yu{,
k k fhtu t, thu ktu u{. (y.33.tu.11)
feh fnu Au :
feh o tw fu tn ytu t >
uu{U tuE ze, tfe fu r t >>

rufw ytu Au.


ttf {itueu fnu Au fu nu {itue ! r eu [tnu Au yu e Au {txu
[tnu Au yuwk te yu yt{tu fthu yuu [tnu Au
k yu kk h kthee ytk Wze te. {ttt {]s tA
tuze tuzeu Auxu Mt Au. Twhw ru t[tu Wu yte yue fttt ft
{txu Sttu hMtu tu Au. yuwk fnut Au fu :
nrhf]t etu s u {ws yth >
whw f]t etu s Atuztu kth >>
{t rttuYe-ktht wYe-ft[ {txu tuzt{ fhtu ntu thu Twhw
yut ntt{tk ye nehtu-yt{fttu kt {qfe u Au. k tk yuf s{tk
fnu Au :
k h{ rnfthe, s{tkrn k h{.
w x fht er, h{ {ext the... s.
kwk ft{ Su w{tk er fhtu fhtwk Au yu {tttu { qh fhtwk
Au. e fu wt-wtet {h rr{tu hzthtu tutt {]wwk te hztu yu fhwt
Au. q nut yu uth kth{tk hnut Atk kthe ytu ehu ehu
ytuAe fht ste Au, hkw yu ft{ q fhwk Au. yt {txu yuwk fnut
Au fu : tu yt fe urf rn fe >
wr fnu Au fu : T k Lk. t{ utu t.
s tk Au. se yrte Au. yrteu {ut{tk s {tSe
tttot Au.

LLL

s (6)
Av$f Npsp gNph, epf !
(fpN:cudr`gpk; spg:rspg)

bplf Y|$Y$s S>_d Nhpep, lp\d L$R>y _p Ape;


rafraf X|$bs rafraf r_L$ks, dNf dps raf Mpe!
...epf0 1.
1
Bk chkpNfd BL$ bNgp, su_ Mb v$k pf;
k|d v$kd r_s bv$ fl hp, Mpg rbfgp epf!
...epf0 2.
rb_p sg hlp lpX$u S>gs l, L$prV$ k|fS> DrS>epf;
rv$_ f_p L$cy b|Ts _pl], bW$p hlp L$fspf!
...epf0 3.
2
3
A$ _preL$p r_fs L$f hlp, bpS>s _`|f spf;
L$p_ af L$f ky_ kycpNu, O__ spg 4OX$epg!
...epf0 4.
`R>d fpl `L$X$ L$f ku^p, lp `h_ `f hpf;
EX$ A^f AL$pkp `f , `ph TV$ Nyfypf!
...epf0 5.
5
`lpQslud lyAp r_fpgp; S>_ddfZ r_epf;
fN _ v$M rb_ `rlQp_ bps_d ep kpf?
...epf0 6.
raf sp R|>V$p cV$L$ AV$L$_p, rdgp Dkud ^pf,
tbvy$ tk^yd eps epsd, fN AL$ v$fkpe!!
...epf0 7.
1. \c. 2. _e, _pQ. 3. TpTf. 4. $vi$ L$pf_p AhpS>dp ApWdp AhpS>, OV$_pv$,
Tpgf, OV$. 5. epfp, `f.

LLL

Av$f Npsp gNph, epf! ...^y.


u{ n fhu, n fhu, tuttuwk n fhu.
29

u{{tk hwk nuwk Au, zqwk {w~fu Au.


30

yto
nu tE ! wk the {tk zqfe {th - ykh{w tt.
nth tut{tk s{thtu w{ttu tu ntt{tk fwk ytwk. thu zeyu
kth{tk zqtwk yu nth eftwk fto fwO yu yku {tuu hu stwk htwk.
yt th{tk (unYe) yuf ktu Au yuu (, hsT yu {tuw yut)
t wYe t ttkt Au yu th Au. (u ft, u ytk, u ftuhtk,
yuf {tU, r yu wt yu{ th Au yu n yu {wk th Au.) yt
{wk th tk Su E sE rwk r{ fhttwk Au, u q q{ Au, su
ftuE ehtu wu{e s tuu Au.
tk yt {t th{tk-nth{tk-u rt ntkze su Au yu fhtuztu qhstu ft
ntu Au. yt etu ht-r t s fhu Au, ntuttu s te. yn s sonth
uXtu Au.
yt f]]rYe ytrft yn ] fhu Au yu tk tkhtu hfth tu
Au. tte ntu u yk{woe e (ft Vuh fu) ykhtu t tku Au yu
{tuxt kxtu yutu yts tku Au.
yttw (A{ htn)u ttw ttu ueu wtwBt tze{tk { yu
fwkzre ttu txT[ ueu Wh n{tk sEu h{ tu yw fhu Au.
n{tk ntU[t s S-rwk r{ ttk SrY tE Au. rht{u
sL{-{hte h tE Au. tk ftuE s fthtu hk ntutu te. ute ue
ftuE ytu te te, yte te Ae te te ttu fhttu ftuE yto
hnutu te. yttoT yu tete h Au.
yt Ae sL{-{he hkht{tk xftwk yu yxftwk yttoT k tE
Au. r{tk S e Au. w w{tk yu tu tu{tk e Au
yu u yuf h{t{twk o tt Au.

LLL
u{ rntk ztu rn, ztu tk rn e.
31

rh
yt s{tk q. tS yk{wo tEu yt{u t{t {txutu Wu ytu
Au. {t sL{ {tu tu wk fhtwk Au ? {tSwk u wk ? ! sL{wk,
twk, ewk, kth {tkztu yu {he swk yu s u Au ? sL{-{ht [h{tk
Vto s fhwk Au ? {{tk fu htuzte f{tk zut tkte su{ ykh Vto s
fhwk Au fu yu{tkte nth efe swk Au ?
{tut yu h{ whwttto Au. {o, yto, ft{ yu {tut yu [th ife yto yu
ft{ thu {u Au. thu {o yu {tut-whwtttote {u Au. ytu wk {t.
{o yu {tut eu {u Au yu{ {te yto yu ft{ {txu whwttto fht tt.
ytu fut ytte Aeyu ? yttu fthu fut w:e tEyu Aeyu ? w ytt{tk
s Au yu Atk w tut nth xfeyu Aeyu. yte Mtr fue Au ? yuf
tE tkst {u o Wh xnut nt. e[u ze e ne. tks Ae htwk
ykthwk tt {tkzwk. rttt rtu ntk, ute Xkze Y tE E ne.
kutT ykthtu fthu yutu Mtu yu e{tk zt. ztk ztk
yut ntt{tk yuf tze zte yte E. yuu ytthu yte ht xfe httu yu
tu ttot fhtu httu fu zte qxu yu usu. yte ht xfe httu. thu
qtuo ttu thu yuu etk etk e[u uwk. yuu ze ee ft fhe ne.
yuu e[u uwk thu yuu h ze fu yuf U e[u he ne. u zte qxe
E ntu tu yu he h ztu ntu yu yte ht we h{tk tuZe tu
ntu. yte t yte s Au. yuwk t q. tS yt s{tk
fhtu Au.
huf S we-ytke tu{tk Vhtu Vhu Au yuu h te fu tuu
s ytk MY Au. huf S tkre tu{tk hzu Au, hkw yuu h te
fu yt{t tuu s ytk MY Au, tkr MY Au. hVtu xqfztu tee tu
fhu yue Mtr Au. fMwhe {]] wke tu fht uwk Au.
q.e ewhwet{]{tk u Au fu :
qe MMYu, f]otr th,
ne to rhu {hu, w:u {qZ {th.
t[t u{{tk te k tE Au.
32

hV xqfztu tte te {txu t,


Vhe ou ttftk, uu s{ ft.
ftu ? tkte ? wk fhwk ? tuu wu yu{,
r {w tkrte, Vhu thtu u{. (y.15. tu.179te181)
ykh tut t yuxu {tk zqfe {th, yk{wo tt. t r{tk w
k fnu Au : tttuk k r Lk tuM{. w ht u suu Vhu
{tu su tu yuwk yuf s Au. yt{, {tk ztufewk fhte {tu
xu tze uEyu.
{te ErLytu rn{wo Au. ytk nthwk swyu Au, yu ykh ut xutue
te. ft nthwk tku Au, yuu heh{tk tt r t tkte xu
te. yuu {txu fhtu zu Au. {t w {txu nth VtkVtk {thu Au,
wtu th tu yut nit{tk s ntu Au.
su t Wrt {u Au u tu q. tS - ewhwet{]{tk yt heu
{u Au :
yk: w Atuze stu {thu VtkVtk nth,
yt{t{te unu, w:e tt {th.
yr ktu un su fu w:MY,
r wt{f {teu, zu {qZ fq.
Mt{w Mte su, Atuze tuzu sun
rttu tA thtu, hzu w:te un.(y.9.tu.26-27-32)
yt{t ytk MY Au, tkr MY Au, w MY Au. yu qeu S
rttu{tkte ytk tuttu r{t fhu Au. rttu{tkte t[wk w {wk
te, wtu { tt Au, ytt tt Au. t[wk w hkt ntuwk te.
thu rt{tkte {wk stwk w rt Wh ytth htu Au. t[wk w r,
twk, ft{e ntu Au. thu rttu{tkte {wk w yr Au, ttuztu { xfthwk
Au. q. tS u Au fu :
tt V tuyu fr, rt w:wk {q;
tkwh hkt yu, fhu rh tfq.(y.9.tu.35)

yt t {tk s{tk q. tS u Au fu :
tnh ZqkZ s{ ktt, ntt{I fAw t yt. t{tL heu {te ntht
rttu{tkte ytk tutt {tk s yte Ske uzVe {thu Au yu yku
Mt Au.
t[wk w tk Au ? yuu {txu wk fhwk uEyu ? S yuxu yrtte xtuwk
. yrtu fthu S {t{tk Su Au. n{tk hnut rtk o fheu
Su r{tk e stwk Au. q. tS s{tk u Au fu, yt hehYe ktu
Au. , hs yu {Ye t ttkt Au. u ytk, tftk u ftuhtk, u
ft, yuf {tU, yuf surL yu yuf wt yut thte ytu t rhr[
Aeyu, hkw {t thte rhr[ te. yt {wk th yu q{ th Au, utwk
te hkw yu nthYe {t th{tkte tuetu t efe {tk e
Au. yuxu yu {wk th Au. hkw yt {wk th tuwk nuwk te. tuewhwt
yt th tuu Au.
yt nth{tk S thu tk fhtuztu qotu ft swyu Au yu tk rfhth,
h{t{t, r uXutu Au. nth{tk hnut h{t{t ttu r{ fheu S rY
e Au u sL{-{ht Vuht{tkte Aqxe Au.
tu{tk tr Whtu t qo u fnut Au yu tr e[utu u {
u fnut Au. yt { u{tk yttw-uhe tw Au. q. tSwk yuf
s yt tu Wvueu Au : { te te hu, uhe ht tt.
yttwwk fto {-{qt yu eowk rso Au. yuxu yu uhe tw Au.
A{ htn fzfh et, ntu h Mth.
qo {{ {tou te Wor tt tu Au yu u {toe VtR te
Au. th Ae tf {uhwkz{tk ytut { {{ {to tht r fht t
fhu Au.
t yu yt tf r fhu Ae t yu ytu ut fhe fwkzre
stze wtwBt tze tht txT[ ueu Ae yuu nth{tk E Au. Twhwt
{too nuX suu ytk tu r ftuo ntu u yt{ fhe fu Au. yt{, n{th{tk S-rwk r{ tt Au. yu s h{tkwk t{ Au. Su L
twk yuxu yt{tttfth fhtu, S-rwk r{ twk uhu fnut.
{tu t S Swk zu. tuhtf yku tt hnuwk zu. ehu ehu

u{ yu ytt{f ftte thtee Au.


33

u{ fhtu yuxu t{u [teu o uwk.


34

kthetu k ytuAtu fhe yuftk ue yk{wo ttwk Au. {tiwk u fhe, yk{wo
tE, r ttuwk fheu S-rwk r{ tt yuxu ykh tut twk
u qhwk tt. sL{-{ht [h{tkte Aqxwk yu s ytwk u ntuwk uEyu.

LLL

s (7)
r_fS>_ `v$ sp dyMk
(fpN:cfhu; spg:rspg)

(r_fS>_ `v$ sp kp^y L$pB `psp l ... A fpl)

r_fS>_ `v$ sp dyMk _ bep e! ...^y.


_l] DrS>epfp _l] hp L$pgp, _|f lu _|f A`pf,
rb_ v$Ms rv$M `X$ klS> lu, v$Ms A^p epf!
...r_fS>_0 1.
_l] hp Av$f _l] hp bprlf, v$p_p k `f `pf;
Av$f lpf kdpe Dkd, hp kb NpgL$pf!
...r_fS>_0 2.
KQp _]Qp kd QpMZ
| _p, _l] bZ ApL$pf;
r_fNyZrkfNyZ DkL$ bp^, bu_ S>N S>NrL$fspf!
...r_fS>_0 3.
v$M kp sp L$l_ _ `ph, L$l _ v$ep kpf;
kbL$ Av$f kbk epfp; fN A$` A^pf!!
...r_fS>_0 4.
LLL

{q whwt ]tte t [u tu t{tt kftu Vu


35

yto
rhks -yMtt-wk {wte o tE fu yu{ te.
yu te Wstu, te fttu. yu tu yhkth qhttu Au. yu tu ut h
s utE yutu Au. yuu tu ytktu swyu Au.
yu te ykh fu te nth. yu kute h Au. ykh yu nth ku yut{tk
{tE Au. yu tu wk tutfth Au.
yu te [tu fu e[tu fu te [tuh. yuu o fu ytfth te. rwo yu
w yut k{tk hnu Au. ] rt yu ]tu rfhth Au.
suu yuu utu Au u yuwk o fhe ftu te yu fnu Au yuu yuu hth
utu te. yu tu t{tk Au yu tte ytu Au. yu yt{t Y rttu yu
otu ytth Au.

LLL

rh
rhks yuxu {ttt yks rttu - {ttwk yks swk hnu tu Ae h
h{t{t w MYu s hnu. yt{ rhks yuxu h{t{t.
rhks {tk tMte e suLtE u ewhwet{]t ttftkze
tt ] t{t kt{tk r rhks: tt rutt t{t yu{u hsq fhut
u{tk stu Au fu, rhks {tt t[f te. yuxu ykr{ yMtt
yttoT {tut-rto. yuxu yt{t yu {t yufe turqr{ft.
yu -Mtr e eh yu nth kute h yuxu ehwk nthwk wk
yu{tk {tr Au. rhks yuxu rf {tre Mtr-ykr{ yMtt.
yn tt-u yu te rtwxetu tt Au. yt{tttfthe Mtr
Au. yt Mtrwk o fhtk q.tS u Au fu :
fhu r[t ytte, qu tt t,
utfthu { hnu, rte {t.
ytitk Lt{ i: fthwrftu whw >
36

yu s {tr e, tutt rh,


u {tt tfe hnu, ttyu r[t r.
unt Qzu nw, tttkh tt;
tt Mtte {, yu s WL{e .
yt{t uE yt{u ttyu yt{tre,
ytkrf w ue yu, tt tt te.
rf {tr yu hu {to{],
{o{u tue fnu, tt {w{wtw ].
ytkrf rtu su fhu w:tu yu{,
S tuu fhe, tu uc yu u{. (y.18.tu.110te115)
tttfth{tk yt{ttu turMY yw-o tt Au. q.fttkS
{nthts Mkfte ttMY yt{tu {tk fnu Au fu, yt{t ttY ntuE
t tttuou ftu Au yu tttuowk tt yt{tt Ttte s tt Au.
s{tk ttMYtt yt{tu rn e ft yuwk ftuE yut fth
te. fth fu kthhwk tt yt{tte s tt Au fu{fu yt{t ttMY Au.
tuu Mkft hne yLu ftu Au.
yt s{tk fte e Mwytu yu h{t{t tute ft {uu Au. yuf
s{tk q.tS u Au : yuf qh rw, wh ft~tu, {]srfh yurn
yt qo, [k, ese t h{t{tt ftte s ftu Au. et{tk t
fnu Au fu, qo{tk hnuwk us yu {thwk s us .
trk uu sTtur{T >
[LT{r [tti tuu r {t{f{T >>
(y.15.&tuf:12.)
yttoT qo{tk hnuw ksu us ytt su Wu Au, su us [L{t{tk Au yu
su y{tk Au yuu wk {thwk s us .
yuf trt{tk tS u Au :

ft fku yr efte sune,


us [ktfo u yr{ ytu,
qotu qo yu, [ktu [k yu,
w:ztk etk yu s ftu... yuf rfhth.
fXturt fnu Au :
t qtuo tr [Lthfk
u{t rwtu tL fwtu{: >
{u tL{wtr O
M tt or{k rtu >>
yt h{t{twk h{ us ftu Au tk qo, [k, tht fu ese ftu Au
(yuxu fu yt t h{t{tt uste ftu Au.) yt t yu ytwk s yu
h{t{tt uste ftu Au. yt tu q.tS tr{tk hsq fhtk fnu
Au fu :
Ttt hr[L{ti ti tMLk,
k trwk tu ti ti Mu >
k tLk twtr {Mk rztr
tttuk k r Lk tuM{ >>
sut ftte u u - qo yu [k - ftu Au yu suu ftr fht {txu
qo-[k u tuu {to te. sut ft{t ttte s-ese uhu wk ftr
ut Au u {tk tht tttu-h h{t{t-u nwk t{ fhwk Awk.
ytt qh rn qh yth h{t{twk o yu s rhks Au. yt h
h{t{tu Y, hk, ytfth te. {, w, tetu rt te. yutte h
Au yuxu yu tuhtu te, fttu te. [tu te, e[tu te, [tuh te. su yt
Mtrtu yw fhu Au u o fhe ftu te. qktu r{tL t, {t yte
yu htStu huz tE tu yu qktu yt htStu fE heu fhu ?
fu ytuzfth tEu. qktu u uh tE, zfth {tt rtE. yt h{
te ykh Au, te nth Au yu Atk tte swwk Au, Lthwk u
LLL
rhtwk Au.

e tx tkt ytuz nrhwk t{.

kth htutt : tw{t{: >>

37

38

s (8)
sdp rv$gd elu AL$ kpB l !
(fpN:cfhu; spg:rspg)

(r_fS>_ `v$ sp kp^y L$pB `psp l ... A fpl)


1

sdp rv$gd elu AL$ kpB l! .^y.


sfp _pd lu Nphs J, epJ $` rbipg;
L$p_pd sfu lu QQp, Apf _ iv$ rbQpf! .sdp0 1.
dyv$p b_L$ rafy S>Nsd, kpf Mfpb r_lpf;
r_rhL$pf kv$p r_:kNu, X$fy _ v$Ms L$pg!! .sdp0 2.
`ft_v$pd N|N
p brlfp, `fu jY$p bpg;
lp\L$V$p `f^_ g_d, d|L$ v$u_vy$:Mlpf!! .sdp0 3.
sfp syTdlu rdg J, rv$M _ s Akpf;
fN fNe
p AL$ L$le
p, Apf _ dpNy v$epg!! .sdp0 4.
1 e RAt, ttue

LLL

yto
nu t ! r{tk yt yuf s e EAt Au. nwk Sh thwk t{ ttu
hnwk yu thwk s rt Ywk t htu hnwk. {tht ft tht s wt tkt
hnu yu yu rt ftuE r[th rn fu fwk tuwk rn.
{hut {te su{ {zwk tEu s{tk Vhtu Vhwk yu yu heu thwk yu ht
kuu xMttu ut fhwk. rfth yu r:ke tEu nk{ut hnwk, sute {]wu
uEu zhwk n.
ee t fhe u qktu yu tke u nuhtu e . thfe
Mte ttu wkf-rnsztu ytt tt tf sutu e . h ue u
nwk XwkXtu e s yu tut rt {qu {tuZu hetutk w: nhe .
nwk thtu Awk yu tht{tk s {e s. yth yuwk i xe yu yi
i tw Twhw [he wk yft{.
39

tu wk u yuwk nu w ! the tu {twk Awk.

LLL
{tUtu {t un {tu Au, tu yu sL{ V fue heu tt ? tutwk ux tu
ti ftuE hu Au. tute yu tutt fwxwke tu ti ftuE ftS u Au, hkw
yt tu t{tL {te fnut. wrt t fhu yuwk S Swk ntu tu fuwk
S Swk uEyu ?
yt s{tk q. tS yut Swk o fhtu Au. yttte ftuEu
w: tt yu u uxwk ewk wk tt yu hewk S Swk uEyu. {otMt
fnu Au fu : yt{: rfqtr huttk {t[huT > tutu {u yuwk o
e ttu fhwk uEyu.
t yu w {tk ktu fnu Au fu, htufth fhtu yu wwk ft{ Au
yu eu ezt fhe yu t Au.
htufth: wt tt hez{T >
yt tu k wetS yt heu hsq fhu Au :
hrn hr {o rn tE >
hezt { n y{tE >>
ytwk S St {txu ytwk S w{ te uwk uEyu. ytu ytue
ErLtutu wtu fhtu uEyu. su etu ft ytu yu s etu yt tze
fu yu{tk tkf ettu te, ettu Wtu fhthtu Au. yt{, tu ytu
su ErLtu yte Au u ErLtutu wtu fhtu uEyu. yt te q.tS
{s ytu Au.
q. tS fnu Au fu, nu t ! {tht S{tk yuf s e EAt Au, yuf
s Au. fE e EAt ? Sh tu tu tht t{wk M{h fhwk yu
tht wt ttu Vhwk yu heu {the tetu wtu fhwk. {te tht rtYwk
t htu hnwk. yt{, { yu te tht the Wtt fhtu hnwk.
twk t, tt t{wk M{h yu tt t{wk feo
e ]t yu r[th u Au yu yuu L{tuo ]t fht uhu Au.
f{io fthk r Sttk ww:tu: >
40

{tS{tk {wk {n q s Au. { s kwk fth Au yu {wwk


fth Au. su [te twk tuu Au, u s [te tw kk fhu Au. Wrt{tk
ftwk Au fu :
{: yu {wttk fthk k{tuttu: >
yt tu q. twS tf{tk yt heu hsq fhu Au :
{ tku { Atuzu {u hwk yt o
tt un ftu wr yuf yufu o.
e, nwk t k fhwk sute the s [[to tkt {u.
A man is known by the Company that he keeps. sutu k utu
hk. tu ue yh. yt{, tht {ttut k fhtte the-the te
ttu tkt {u, sute { MMt u Au. tr{tk q. tS u Au :
ttfk trr O ttr
tutk k ]wu {wu { ytr >
yufk tt k fL trutt >
tttuk k r Lk tuM{ >>
yn q. tSyu tutk yuxu ft, k yuxu et tutut tu, wwutku yu{ te fnut ]wu-tkt sut ntu-thtk ntu - u tu s
tku yu{ fnu Au. nu t ! {tht ft yut tE fu u thwk ntu u
s tku yu thwk ntu tu s tku. ytu su tkeyu Aeyu ue ytt
S h uhe yh ntu Au.
xqkf{tk thttu k fheyu, thwk thwk tkeyu tu ytu tht r[th
ytu yu thwk ft{ fhte EAt tt. q. hk tStu {ztAt{tk {wft{ ntu.
tksu Vht thu u-tk[ tu ttu ntu. q. tSyu yuf r t t{tk
ftwk fu, huf yut th {tu ww: tuu Au. yuu fhutk f{tuo ww:
Yu yte {u Au. yu{tk {thwk fu twk ftkE [tu rn. yu t tkeu
yuf ytttut u ftwk fu, tS ! u f{ot rht{Y ww: s
tuttk ntu yu {u ftkE fhe ftt s t ntu tu {the tA tA
Vheu yt xtkrxt tuzttu tu yto ? q. tSyu ftwk fu, u {u swthe ttu
fth ww:tu w, f{o {t{.
41

utu tu swth h{tk etu. tYzet ttu utu tu tY etk etu yu


y{tht sut ktu ttu utu, the the ttu tktu tu {u thtk r[thtu
ytu. tht r[thtu ytu tu thtk fttuo fhtu yu thtk ft{ fhtu yuxu
{u w {u s. hkw yt w {u tht ft{ fhtu tu s {u. y{the
ttu Vhtte {u tht ft{tu fhte EAt tu. ]t s ]twk [tf
Au.
Ae q. tS fnu Au fu, nwk htutte h tE, t{tk h{t{tt o fhwk
yu yi t hte xMt tu Swk. {zwk tEu Swk yuxu {ztu ftuE EAtyutt ntue te. yut{tk ht-ut ntutk te, u {u nth nuhttu tu
wk yu t nuhttu tu wk ? yut{tk {tu-y{tu ntutu te. yt{, {hut
{te su{ the-he Mw u. the Mw uEu ht sL{u yu ht
Mw uEu ut sL{u.
hn {nutt tufr s : i s tu uu hu fneyu{tk yue tt
tE Au fu :
{ u ]t te, hMte suu {t hu,
rstt tfe y tuu, h tu ntt hu...
yu t yt s{tk ttu Au. q. tS fnu Au fu, nwk ftuEe
t fhwk rn yu tkwk rn. hMteu u tu wkf fu tft suwk
o ntu. ewk ut{tk nwk XwkXtu-ntt rttu e s yu {qu {tUZu w:rtt
w: qh fhwk.
t fhth w w{te twk tuxwk tku Au. yu{tk yuwk { zu Au. {
Atuz u fx, nrh shu yuwk q. tS fnu Au. hMte yu h{tk su tut
Au u wk tt Au. hMte{u {nttut fttu Au. q.e ewhwet{]{tk
u Au fu :
o tuttu{tk fttu hMte tut {nt,
r{ut{ttu itu, ttu f[ht. (y.11.tu.68)
{te {o tt, kr {txu yu ft{uAt ktutt fhu Au. krt
tto Lt rft{k {wu {wt{T >>
42

nuw{ttte tute Mte ttu S Sth ktheu [the s fttu


Au. xqkf{tk { tzu yut ywtu Atuzt yu Twtuu tuttte
ytt{f tutu r fhe fu Au. tuttu sut h n ntu yu suxtu n
ntu uxwk s uwk yu et u yttu uwk rn yu s
t[e er Au. ytwk wk yt[h{tk Wtheu Auxu Su r{tk e stwk Au
yu ytt{t [h{tkte Aqxe stwk Au. {tSwk ykr{ t[tuhtet
Vuht{tkte Whe stwk ntuwk uEyu. it yu htu Au. yt kth it{ Au
yuxu fu itt htu (yt{)ttu Au. itu fthu u sL{u Au.
yit{tkte s yu ytu Au. yt u qh fhe nue te. q. tS
t f{tk u Au :
{nt Me tueytu uu tuttk t,
tt{i ttte hk th tE .
yt it htuu qh fhe, yit fue, sL{-{he x{t qh fhttu
tu ytwk s Au. q. tS u Au :
kw ttkws th
tyu {w yt Tw thf, swyu i Ae nth,
tt r[t qu L{, it{ knth.
ue u tf nh, nh tL r:th,
t nwk, t wk, t s ftkE, yuf yuf yth.
ytu suxwk w: 100 t{ q Ztuttk tt Au yuxwk w: 70 tuo
te tke te tE yuwk te twk yt uh{su qh fht {txu s
fhttk Au.
yt stu t hsq fhwk Mt{e t h{tk h{nkwk yuf s
uEyu :
the {tunh {qu {ws r ut fhu
ws M {rn{t eztk ht t tt fhu.
{ws tht t{t feo ftt qt fhu,
w ! yu s {the rtt r t ws fu.
tku ft{ ou, fhu {w rft{ >>
43

tht tut tu {ws rh t Bt fhu,


{ws [h ws Trqr ou tuzt fhu.
{ws tnw ws t{u t Mw e yto fhu,
w ! yu s {the rtt y{th ws fu.
{ws
{ws
{ws
w

{{h ws [hf{u htr qkt fhu,


w ws fte Vq{trft qkt fhu,
#rtu nw t{tk ws fts ntu{tt fhu,
! yus {the rtt rrth ws fu.

ws {kttu th {ws r st fhu,


the t tu{tk {ws S nu tt fhu.
the ut fhwk, wk{tk {wk i s xu,
w ! yu s {the rtt h{ t ws fu.
! i xu, r{tk S e yu s Swk u ntuwk uEyu yu
yu e EAt ktutt {txu tt fhe uEyu.

LLL

s (9)
gpMpd L$pB rbfgp rl Akp l !
(fpN:cfhu; spg:rspg)

(r_fS>_ `v$ sp kp^y L$pB `psp l ... A fpl)

gpMpd L$pB rbfgp rl Akp l! .^y.


r_fpgbd L$f r_hpkp, R>pX$ v$l-Aepk;
S>Ns sdpkp v$M Dv$pkp, kv$p he L$pi! .gpMp0 1.
_]v$ N rb_ AMX$ N, L$f dpsk Ly$su;
1
ApW$p `pi _ ky`_ `i, bp^ ked rL$su! .gpMp0 2.
ttk k r r[t MtMnthf{T >
44

Mg Ap` rl Ap` AL$gp, Apdp_v$ Dk;


X$pOp vy$BL$p flp _ rv$gd, r_ce hp Arh_pi! .gpMp0 3.
L$fd ^fd _ bp^ DkL$p, r_dg r_e AkN;
Apdss AL$pd Avy$:Mp, kyMkpNf r_S>fN! .gpMp0 4.
1. v$ep, g, ce, ipL$, t_v$p, Ly$g, iug A_ rs Arcdp_ A ApW$ `pi (b^_)
L$lg
p R>.

LLL

yto
ttu{tk yte tu ftuE rh s ntu
untt Atuzeu rhtk{tk ttu fhu, swk txf xMt tu swyu yu
yu tu t ot Mk ftY hnu.
rn, ]e rn yu yu kute h ytk ]r{tk hnu yu {tute
fwMe fhu., yuu ytX tt k te. yu k{e rfMe tku Au.
yu yuftu tute ttu s tuu hBt fhu. yt{tt ytktu W Au. r{tk
itttu zttu te. yu tuu ro Au yu yrte Au.
f{o fu {o yuu tke ft te. yu tuu r{o, r yu yk Au. yu
yt{] Au, yft{e Au, w: htu Au yu tutt{tk wth hut Au.

rh
et{tk e t fnu Au :
{wttk nutw fT r ru >
t{r rttk fT {tk ut : >> (y.7.&tuf :3.)
yttoT {wtu{tk nhu ftuE yuf {u t{ttu fhu Au yu yu
fhth tueytu{tkte ftuf s {thu ht tEu {u te yuxu fu tttoYu
e fu Au.
tt wk wk, r[t tLnh sun >>
45

yt &tuf u Mw M fhu Au : yuf tu kth{tk ht t hnuth kthe


itu, e, wt-wte yu rhth{tk s yutu tzq ntu Au fu, yuu h{uh
tu t ytt s te. t t ytu tu {swk fu tk tu w:{tk nu
- yto nu ytt tu fkE uEwk nu - yttoteo nu. yt yttoe S {tun
yuwk rte S Su Au fu, t ru r[thu yu nutk tu yu yttotee
yteo-t{e-efe ntu Au.
q.tS u Au :
fturxsL{wf] Vu thu tt,
rn tu ttu{tk ne nwt S . (y.41.tu.48)
St wtu Vu tu s yuu tu t{ttu r[th ytu. tt
t{{tk hwr[ u. t[t k {u. k utte k f]t fhu. hkw ytwk tu ttu
thu h twk suwk Au. tte toe {hu q.tSu tt oe
EAt tE ue EAt 72 tuo ytu te te. yuwk fth wk ?
eswk yt &tuf yuwk fnu Au fu, suu tu t{te EAt u Au yu
tu fhu Au, r u Au tu yut r tueytu ife tu :
thtu ftuEf s ntu Au yuxu r tt Ae t ht e yuu
: wk yu swe t Au. tue ntu yu yte ntu yuwk
u. yt s O twur{r yue {s yu yte yhe Au. q.tS
tf{tk u Au.
{nt Me tueytu uu tuttk t,
tt{i ttte hk th tE .
ttu{U rhtu yuxu futu ? et{tk t fnu Au :
nqtk sL{t{Lu tttL{tk u >
twu: or{r {nt{t wwo: >>
(y.7.&tuf:19)
yttoT t sL{tu Aet ykr{ sL{{tk ttt{utu {t o ftkE
twu s Au yut tu {u su Au. yu {nt{t tu wo Au.
yn t yuwk fnu Au fu, yutu {nt{t wwo Au, wo te. et{tk
ete te tte tkte Au. yr [uwwht[thtu {sqof
t ttu ]tt tufu M{t]rn ]rn >
46

wht[th fhth, (y.9.&tuf-30) Cold Blooded Murder - Xkzu fusu qt


suwk. tt{ kfeo{tk yts &tufu q.tSyu t ftuo Au.
tu tk ru tufu t{t i r >
yr [uwwht[thtu ]ttuk f w tkt{T >>
ytt tS ttu{tk ftuE eht sut nt. nu ytu t ytu fu
q.tS fE qr{ft{tk Mt nt. q.tSu tttu tt o ttk
nu fu ? q.tSu yt{tttfth ttu nu fu ? q.tSu t ttk
o ttk nt. (tze ytiwkhe Atk s yuwk s o Au.) yu
yt{tttfth ttu ntu Atk thu yu{u yu yku ftwk te yut ru
u ttu fhtk Vhtk te, hkw ewhwet{] yu yqe ytk yu
yt{tttftht qht Au. ttu{U rhtu ftuE yuxu yttu uwhwt.
q.tStu untt stu httu ntu. [{tk {wft{ ntu thu {w. [wtE
(u{ yqS)u fnutk fu tztu ytu tu {u fnutwk, {u t te yttu.
fe we Sftu, sfe fntku thu yu s Aqxe ut untwk s
q[ fhu Au.
ytt u t{e ut rwhwt nk{ut [tk{ s ntu Au. yu
rc whwttu h{uh{tk-rhtk{tk - s t ntu Au. ewhwet{]{tk
t ue kt fhtk q.tS u Au :
rhtk ytk wk, stk su. (y.1.tu.2.)
rhtk yuxu suu ftuE ytke-xufte-ytthe sYh te u. yuxu fu
h h{t{t. yu tuu rhtk ntut Atk etu ytk-ytth Au. yu {
stu ytth Au-stk Au. s yut ytthu s xfe htwk Au. swk yrct
yu h{uh tuu s Au. ytt rhtk{tk rt fhtu rwhwt su xMttu
swyu Au yu tuu MMY{tk-yt{t{tk-Mk ft{tk Mt hnu Au.
rf {trtu yw fhth rwhwt ykz ]r httu ntutte
yu rt yu ]r yut Lte h Au. tetu k tE tu s
yttuu yuwk fnut. rt ntu tu s t yuwk fnut. t, , ,
tuf, t, fw, e yu r yr{t yu ytX t Au, su Su tku Au.

hkw yt{tttfthe whwt yu kte h Au.


it-wE-qh fhe yit{tk Mt twk yu s ttwk Au. yue
fXtuh tt, whwf]t yu Ehf]t {te u Au. yt{ez, yt{] yu yt{t
twk yu uu ytrn yt yfuttu yw fhtu yu tu ttu{tk ftuE rhtu
s fhe fu. yt fttt ko{tk ewhwet{]{tk q.tS u Au :
[t [tt tunt t [ttu u,
hk whwf]t ntu tu fhu {tute u. (y.40.tu.102)
yttu whwt tuf-{tunte h Au. yut {tk ytktu {ntth huttu ntu
Au. yutu untt Aqxe tu ntutte yu su ftkE fhu Au, uwk yuu k te.
f{o yuu tkwk te fu {o yuu tktu te. ttewhwtt nth{tkte ktu
Vtu Vqxtu te. esu uufe tkt Ae tt{tk ytu tu yu{tkte ykfwh Vqxtu
te. ttrt f{tuo ttt : f{ot sut Au. yttu whwt yt{] Au.
ytu yt{] te yuxu ytu S{tk fwk qxu Au yuwk tu Au yu yu
qxe Mw-W-u qhe fht ytu tu fheyu Aeyu, ]t fheyu Aeyu.
rttu tht yt W qhe tu yuwk ytu {teyu Aeyu yu yu {t{tk Seyu
Aeyu yu w:e tEyu Aeyu. yt{], yft{, yw:Mtr{tk hnut tuee
s yue tE E ntu Au fu, yu su su swyu u u wk yuu { st.
q.tS fnu Au :
Mtr tttk yn Vhu tttT,
su su uu u wk ru { ftL. (y.122.tu.9.)
ktht t{tL {ttuYe th{tk tu t{ttu fhe r
{uth h {t Au yu ytt htu ife tu te thtu th{r
{t Au. ytt tS ytt th{r nt.
t thu h twk, ttu h{tk th twk hu... tytu tytu hu.

t t tuxtu su {txu un >>


47

ftft: k fwoL ft-{qk ru >

LLL

48

s (10)
d_L$p rb_ dpf NpkpB
(fpN:L$pau; spg:v$u`Qv$)

(fV$ fpd_pd `g`gd, rdg gpL$u bpv$gd - A fpl)

d_L$p rb_ dpf 1NpkpB Akp rdg _ L$bly cpB! ...^y.


s_ fNpep d_ _ ^pep, ^fp NfyAp L$`fp;
dp_ rdk Nep _ d_k, ApMf S>d_ `L$fp.
...d_L$p0 1.
2
D`fk bL$ ep_ gNpep, Q|_ Q|_ dR>gu Mpep;
`fu `f^_ lV$p _ d_k, L$uQX$ _ph akpep.
...d_L$p0 2.
L$f L$\p Afy `yfp_ bpQ, gpN op_ bL$hpep;
L$f_uL$p sp rdg _ 3guV$p, Mpgu `V$ bY$pep!
...d_L$p0 3.
bL$ epN Afy cpN bY$ph, QgpQgu g|V$p;
Al-b dyMk lu L|$V$, AlL$pf _p R|>V$p!
...d_L$p0 4.
v$lsfN _ EW$ rv$gd, rlg _ Apsdeprs;
d_ dpfys rdg e d|gd, Nl fN S>dQpV$u!!
...d_L$p0 5.
1. B[ep_p hpdu, `fdf. 2. bNgp. 3. S>fp`Z.

LLL

yto
nu tE ! {u {tto rt #rtut(tu) Mt{e h{t{t {t te.
ft-ft fhk ftzt nu ft-wk {q
49

heh hkwk { tu MA-r{o fwO rn.


t fztk nuto {{tkte {t-r{ tu t rn.
yku {h {u s{u fzt.
Whte tt suwk t wO o{tk tu k fhe fheu {tAe te.
hMte yu h {{tkte rft te. ft{tk t VtE E Au.
ftt yu wht tk[e tk[eu tuftu yt tttu q ft ftuo, hkw
yt[h{tk tu u{tt utwk te. te unu te-tuteu {tuxtu ftuo.
t tue fhu yu S{tk tu thu yu [ut-[ue, r-rtu qkxt.
{tUZute ynk tM{ nwk Awke ttu fhu htu, ynkfth tu tu te.
{{tkte untt stu hnu, yt{tur rteT (t) rte
(r) stt et sue (eT) Mth hnu yu { yt{t{tk {e tu {tuwk
{tu ytu-S s{e [tuxe fzu-{]]wtu zh stu hnu.

LLL
{theh{tk { yuf {nwk Au. { yu s e {Mtwk {q Au yu
e {Mttu Wt Au. { yu s kwk yu {wwk-kuwk fth Au.
fnutwk Au fu, {: yu {wttk fthk k {tuttu: > { MMt ntu tu
Stu sk Su Au yu yMMt ntu tu nthu Au. fr fnu Au :
{fe nthu nth ni, {fe Su S >
{ r{tu ht{ftu, {ne fhu VS >>
yk:fh yu r[t, {, w yu ynkfthwk uwk Au. yk:fh [ fhu
thu r[t fnut, kf-rf fhu thu { fnut, r fhu thu w fnut
yu nwk fhwk Awk yue tt fhu thu ynkfth fnut.
yt { s yu {t kfwk s rht{ Au. {t nthu s f{uorL
yu tturL ft{ fhu Au. { yu {wft{ Au. thu u ErLtu yu {sqhtu Au.
q.e ewhwet{]{tk u Au :
su{ {wft{ {sqh h htu rf w,
u{ #rtu h fe { {wft{ .
tunk nkMw urt {qfMu rcu >
50

ttyu t Wt{ yu, {sqh #r u{,


fhu twk ft{, t zu {tu yu{. (y.40. tu. 93, 94)
{ ft{tk e tE thu #rtu tutwk ft{ fhe fe te. ytk
qe ntut Atk yu fwk ue te fu ft fwk tkt te.
Mt{e rtkS yu{t { t{t wMf{tk u Au fu : { Wh w
yu s {tuttu yuf {tt {to Au. yuf tsw rt-tttuo Au, eS tsw w yt{t Au. { yu u [u wwk ft{ fhu Au. {u fhe-w ytuktu - yuxu
{u tu ntU[tu, hkw yt {u fhtwk fto {w~fu Au. e{T T
et{tk yswo fnu Au fu, { q [k[ Au yu yuu fhwk yr {w~fu Au.
t ef] fnu Au fu, yt-tutt yu ihtte yu tE fu
Au. {u fhwk yhwk Au, y te.
[k[k rn {: f] {trt T Z{T >
Mtnk rnk {Lu tturh wwfh{T >>
ykk {nttntu {tu wnk [{T >
ytu w ftiLu ihtu [ ]tu >> (y.6&tuf34-35)
{tu t fto rt h{t{te tr te te. {u fht {txu ttt
h q kqof ehste tt fhtk hnuwk zu Au. {u eS hV w
hV ttwk Au. ErLtuwk { yu ihtw { tht ehu ehu {tu t
fhttu Au- { ttwk Au, y{ ttwk Au. {tu rn-{u fhtwk
ft{ yu tukzt [t [tt suwk fhwk fto Au.
ww: wk Au ? q. tS fnu Au fu, yu {wk Mwk Au. sL{-{h wk
Au ? yu hehe k Au. q.e s{tk u Au fu :
ww: {tk tutk sL{-{h -k,
e h{fzwk Ewk hk u rO.
se Yyte exe{tk s q. tS ytt stu th fne u Au.
ErLtuu rttu{tkte U[e, yut Wh ykfw {ue Ae {u trf teu
ihte {te -{ fhtwk Au. yte fhe tt tht s tu tttfthh{t{te tr tt Au. tunewk te fhthu s h{t{te tr tt Au.

tk we { r{o twk te tk we tt{tk yt e ftu


te yu yuxu s {u fx hrn ttwk, r{o ttwk q. tS s{tk
thkth fnu Au.
{ Atuz u fx, nrh shu...
{wt nrh st nrhst, fqzfx st
wk tu t rkh su hu, fqz fx {tk nw su hu t{tL tf ttt[th{tk s tu wo fhtu ntu Au. wk fhwk
uEyu ? yu tf wk fhu Au ? yue s{tk [[to fhtk q. tS fnu Au
fu : t fztk nuto, hkwk ute wk ? {u r{o te fwO tu
wk ? {{tkte {t {ute EAt yu yr{t-o-r{e kfe tu E
te. tu Ae h{t{t tkte {u ? s{ yteu fzu.
]t wthe te, r[thtu tht te. V k, ztu yu ut ut {u
Au. nthte ut Au yutu ykhte thtu te. Wh Whte t suwk t
fhu Au. { {tAe{tk Au. {tAe thu ut yu yuu [tk[{tk fzwk yuwk r[thu
Au, tu ytk {[eu yuf h Qtu Au. ht{ttu yuf k t
sutu Au. yuf th t eht{ yu { kt htuh tute st nt.
yuf tu ytk {[eu yuf h Qtu hnutu uEu tu {u ftwk fu,
nu { ! wk u. yt tu fuwk t heu yt{ft fhe httu Au ! yt
tkeu yuf {tuxe {tAe Wh yte yu t ht{u fnut te fu :
t ! {u tut Atu yu yt tu ytut te. yuu tu {tht {
fwtu t ftuo Au. yu tu {tAewk t htu Qtu Au.
tt fhtu uttu {t {te hMtetu yu htu r[th fhtu ntu
tu yue tt wk rht{ tu ? yue S it {tun-{ttt ft{tk VtE
Au. yu it th th fhe fu rn.
q. tS fnut fu, {thwk yt[h yu s {thtu Wu Au. q.eyu [tu
t fto. tftue rrhtu t he. {tuxu tu {ti s htt, su fnutwk nwk
u Se twk. yu{wk S s yu{t yttuo M fhu Au. q.et se

u tunk nk yu {qf Mt hu qh >>


51

M{hk T hehM Trn tkz{wu >>


52

e[ue k swytu yu yu{u wk fnuwk Au, fuwk S Swk uEyu uwk yw{t
fhtu.
hk whw r ftuE uhtu, rt rtthe rth.
(whw{tk yufrct httu.)
uf f{tE fh u tE, W{U fwA ytE (t{trftte Stu.)
sut r{tk ee t te yut wheswk yn ft{ te.
(hetu u ntttu t-o httu.)
te, o, tu {t, rhnkf]r t suu {{t,
{tu hk {u wt, yut wu ftkE rht{ te.
(r[th, te yu o yufht httu.)
fhe r ftefe fe{ ftize htu ni >
r fte fhe fh ku, Whu k nhtu ni >>
(f{o fhtu fntu rn. yt[h htu Wu yu fhet u xftk
M hth Au !) q.etu yt[h h th Au, [ h fu Wut{f ftttto h rn. yuxu yt s{tk fnu Au fu ftt-whttu tk[e tuftu {t tttu
ft ftuo, S{tk tu yt[h utwk te. yuu tu [ tht it
{ue hehu w s fwO Au.
t tue fhu Au S tute huwk Au. ynkfth thtuth hutu Au
yu t ynk tM{e fhu Au. yt t u yu su Auhtt
kt Au.
S yuwk Swk uEyu fu sute h{t{tt o tt, tttfth tt
yu tute EAt {tu ttu t tt.
hkw ytu {txu fX, fhe tt fhe zu. ErLtu h ftq {utu zu.
e iht futu zu. yk hneu tt fhe zu. Su ie ktteTwtute hwk zu.
M{h sun hehwk u s tkz >>
53

ihte fVe nuhe zu, rhnk-ynk rtwk - h ntt{tk uwk zu yu


ErLtu Wh ehu ehu ftq {utu zu-r r wk twk tzu yuxu htus htus
e e ErLtuu fhe.
Wrt fnu Au : t{T yt{t neu : > ht-fX, fhe
tt fhe fthu yt{ tttfth ttu te. h{t{tt o yu
{ntwhwttto Au, tunewk te fhtwk Au. tukzt [t [tt suwk Au. ytt
tSyu yu r fwO nwk.

LLL

s (11)
Ab sp glf df_L$u ApB
(fpN:L$pau; spg:v$u`Qv$)

(fV$ fpd_pd `g`gd, rdg gpL$u bpv$gd - A fpl)

Ab sp glf df_L$u ApB, kp^p ep _k _hpB!! ...^y.


ApS> sgL$ e _ e, Mpe M cpB;
Api `pk kb V|$V$ Abl|, kyfsp Npgu QgpB!
...Ab0 1.
Nep bpg`_, NB S>hp_u, byfp b|Y$p`p gpB;
ilpi kb EX$ Ne Ab, _L$f r_fpi R>hpB!
...Ab0 2.
_pQs v$M
p S>dfp _Np, v|$fk dsu QgpB;
R>pX$ Api s_ cep Dv$pkp, kysu DkL$u DX$pB!
...Ab0 3.
gNu c|M sb Mpep v$v$p, pkp _uf `ugpB;
N h_ r_p sS> v$u_u, ips iprs rdgpB!
...Ab0 4.
tkz hfti rt:k eBn{T >
54

dpepL$p sp rL$ep rbR>p_p, kpl Qf R>pB;


1
pkL$pk v$bp L$f ku^p, __p s d]QpB!
...Ab0 5.
op_S>lf Ap` `u gu_p, S>N TTV$ c|gpB!
b_L$ dyfv$p `X$ QpL$d, fN h EX$ B!
...Ab0 6.
1. pkpR>hpk.

LLL

yto
nu tu {he nuh yte E. nu ttu ! Ste e tE Au ?
yts we tu St t St suwk St yu e Xtufhtu te. nu tu yttt
t t qxt yu qhte tue [te.
t wk u swte E yu ht ]]tMtt E yte. nu tu
ntu-u wk Qze wk yu fhe rhtt AtE E.
{htsu tute tftte t[t uEu qhte {Me [te. hehe ytt
Atuzeu Wt tE tu yu rht{u yue wMe Wztze ee.
q te thu o twk yu tYe te ewk. , M yu rt
Atuze ee yu t tkr {e.
{tte tthe fhe, Wh tunke [th tthe. tftu et teu
ite ytk {[e ee.
ttYe uh u s e ewk yu se kx qe tu. {zwk eu [tuf{tk
ztu. kthe hktu S Qze tu.

LLL
hf tr tkzte, r:k wk {t >>
55

rh
tu huf te{tk SSrtt-Ste e EAt {qfe Au. rht{u ftuEu
{htwk {wk te. ft[ ftuE {hte t fhu tu {swk fu w:te fkxttu nu
yu ute s ytt tMttu{tk yttu-yt{ntu {ntt t{tk
ytwk Au.
{]we {{tk hnue efu qh fht {txu s tMttu h[tt ntu yuwk tu.
e{T t yuwk Wt{ Wtnh Au. hetu teyu t yttu fu, thwk
t{u ru {]w tu. yuxu wfuS tht t ftt tke. t{u ru
tf t tu yttu s hkw yuu uEu het httu n. tf{tk tt
o fto. {]we ef efe E. tfu hett unu k etu. unwk {]w
twk. yt{, {tk {s ytu fu nwk un te, yt{t Awk yuxu {]we ef
se hnu.
e{T T et {]wtu qh fht {txu e yt{tk t rtktu
{u Au. ttkr Storttu &tuf unu ttu yu yt{tu nuhth
ttu htu Au. Vtxu yuxu yuu Atuzeu {t su{ t th fhu Au,
u{ swwk heh Atuzeu yt{t wk heh th fhu Au. {tu untt Atuzttu
Au. ytu un yuxu nwk yuwk {teyu u untt fnut. hkw nwk yt{t Awk
yu un yu {thwk hnutwk h Au, ute h t t{t nwk t t{tu te tuztu {tktu zu Au utu yth rn yue {s fute Au yu {otMttu yte
{s yttwk ft{ s fhu Au.
tu {u {hwk Mt twk uEyu. {w. ftfttnu ftufhwk wMf
Au : h{ t {]w. {]wwk Mt t{e wMft{tk Wtteeyu hsq fhut
r[thtu huh {]we ef qh fhu Au yu {]wwk Mt fht {u ith fhu
Au. Wttee u Au :
su ru r[tt htut { tE u ru {he ftu Atu. htut {
tt tu {wStu Wvu V ttu yu Wvu V ttu Ae {ht{tk
tktu rn.
M{hk MYM kzift{t w T >
56

[ut{tk h{t{t [uttu tttfth fhe uttu fu untte


Wh WXeu unte e tke fhe ute Au.
{w wk hwk ErL-{-wt Mh h Stu ntu Au. ytt, yutt,
ytnt t{tk Aux we Vtutu hnu Au. uu fthu {tk EAtytu QXe
hnu Au. krtytu kte Au. EAt-ft{t Aqxe te. e krtytu
qxe te yu {]wte y{h hV ste htn ntt{tk yte te.
sL{{ht [{tkte Aqxfthtu ttu te.
hkw yt kw unt {]wt ko{tk Au. yt s{tk q.tS fnu Au u {h
swwk Au.

y tu nh {h fe ytE.
q.tS ttuwk ktu fhu Au u t U[u Au. { yqe ytkt
s{tk tk tk q.tS ttu fnu Au u ttu kktu ko r[tht sutu
ntu Au. fhwk tu rft{ f{o ntu ttu q. tSu { ttu-tw yu h{t{tt
o {txu tt fhth Au. ewk Whtu u tw yutu [r yto q.tS
Meftht te.
tuth{tt{tk q.tS qAu Au, f: tw : ? tw ftu ? st{tk q.e
fnu Au, ttT > {tt{wtr turtu i > tt fhthtu-t kL, {tt{wt uhute tutu rn. eu : f t{T ? t wk ? st{tk ruftu
ihttk {tr txTfk ! ruf, iht yu { uhu txTkt. ({, {,
rrtt, Whr, t yu {tt yu A kt) htth.
Mt{e rtkS nXtu tht {tru {t u Au fu : VuVt{tk
[tt t yu wt{tk [tt ytu kh, {q yu W ke tirf
rtte ut fht{tk ytu Au. yufrt tut yt t yu ytu fhtuzhsw{tk
ytut wtwBt tze{tk E st{tk ytu Au. yt h stu Au fu, {qtth
[{tk wk {ttwk fheu tzt t fwkztt{tk wue fwkzre u thu ytt{f
tt tht stzt{tk ytu Au thu u { yu t rn {ttt{tk ytut
nh tkzett f{-nth [ hV [Zt {tkzu Au.thu { wtwBt{tk ntu
Au thu tuewhwtu tirf, se [ut hnue te. s {txu u {he httuo
ykz r[tiftte MMY [ >>
57

ntu Au. u {trf r[tft{tk rnto fhu Au.


yt{, [u yu krtu fheu nth{tk t, { yu fwkzre E
sth tue tt te sz-{]w tBt sutu ntu Au. q.tS yuf s{tk
u Au fu :
yh st ntwk {I, {ht [u ht hqh,
{hu Su hu uXt, {I wk qk wk.
nu s {Syu :
tu{tk qh-qh fe tue [tE yuwk q.tS u Au. yuf s{tk qh
e yue {s yte Au fu re (unrtf) ]tytut rhMfthqof
e (S- yit rtf) ]tytutu yufthtu tn yuxu wht. yu
s t Au. q.tS ewhwet{]{tk u Au :
e ]ttu ithT sun,
tn ykz yufh, t r{o un. (y.18.tu.108)
re itr su te yun,
e yiwk tnefh un.
(y.19.tu.22)
q.tS yuf s{tk qh-qhu yt heu ou Au :
qhe fee iGt, qh ytuZe [rht,
qtu Mnus e rxt, y rnttu... rnttu th.
yt kwk rh fhtk {w. ze e rtE tXf stu Au fu, qh
yuxu ywk ywkt Always and Constant in tune with devine.
ywk s [-M{h yu qh yuxu u{tk-{tk ]tu Mth fhe
u-]twk Mthefh.
t, ste yu wZttu yt hehe-une - t yMtt. q.tS
u Au :
t u{tk, hw {u{tk,
u{tk ftr{e k tuwk;
ufk sk tuk sL{{]w shtn{T >
58

t{ u [t{{tk to yuu wk,


yk Mtte r[t htuwk.
] w ththu, [ezwk Xhu,
ft{t t {hu ftu Wtu... tte s fh.
yu yte Mtr fkE yt s sL{u te tE. sL{tusL{te te yte Au.
sL{{htu Vuhtu xtu te yuxu fuxt s{tute yt Mtr Au. huf s{t
qZtt{tk-z{tk rhtt s AtE Au. yt yttu nutu s{ te yu Autu
s{ te u !
ktw, krw yu ke w kthe swte{tk t fhu Au. tu
yt{t yt{tttfthwk w wte{tk t fhu Au. ytu yuf s{tu to
Au, hkw ytu yu t te. q.e yt yuf s{tutu Wu t s{tk
fhu Au :
tuete {U s{tus{u, whw u e hu... whw [h.
sw swtk k it ftkE tu qtz, ntt. ... yutu r.
{the sL{tus{e q fttu hu... nwk tu {t.
s{tu s{u {twk ut, u{t{] ws yt {ut... ttu ytk.
S uzVe uthu z{tk fu rhtt s {u Au yu Ae ftqe {wk
z utk s kthe w:e w:e tt Au.
ytt yuf sL{tu tt Au yutu yth et{tkte {u Au. e t
yswou fnu Au :
nqe {u etr sL{tr [tswo >
tLnk u tor k ut hk >> (y.4.&tuf:5.)
yttoT nu hk yswo ! {tht yu tht yuf sL{tu tE t Au. yu tu
wk tu te, nwk wk Awk. hkw q.tS sut yuwk S St fu, {hts
yutte ht, yteu ntt uzeu Qt hnu. q.tS u Au :
t Mt rkh nwk xfwk, {twk ftuhtL fhe xfwk,
ttyu Mnt{tu uu xfwk, {hts fhu yte r... rtt H.
s {w yu wk, xtu sL{{h >>
59

{w. sr{ht{ ywO yqe {Me t-3{tk u Au fu, t[ ut s{ht


kt yuxu - suu h{e tr fhe Au ut unr {u {qu r:
yMtt{tk- eu t[t ut yu{ yq fnu Au. eu yto fu suu {
S rut{f ftute ((Positive thinking) s Swk Au yu h{t{ttk
o fhe etk Au u u ykftu Mttu te, w: twk te. yuxu {q
suwk yu{u fwk twk s te.
{]wwk Mt wMft{tk Wttee u Au fu :
htsMttt yuf k uetS {nthtswk {]w Sf Au eu tu uXut
tuyu ytu{fthtu s Y ftuo. {nthtsu ytk tueu ftwk fu nwk ythtute
Wh QXtu Awk. {u t {txu Vhete ythtue wrt{tk U[e ttu Atu ?
q.{tuxtyu tuttu un Atuzt nut t. 19-9-76t htus t e u{tk
stwk fu, nwk {the htSwete {tht sz unu Atuzt EAw Awk. yt un tk
htutute uhtutu Au yu nu tufftt ft{{tk ytu u{ te. htutu {xte
ytt te yuxu ytkqof heh Atuzwk Wt{ Au yu u {txu tu
tu thu nwk yu{ fhe E.
q.tS u Au fu, {hte wMe Wztze ee. yuu Wt te etu
fth fu {ht tutwk fto fhe tu rn, fwk Eu sE tu rn. {w.
sr{ftft u Au fu ytt t hehtu ife Mtq unu tu {hts yztu s
te. nu htt q{ heh yu fth heh. r whwtwk fth heh tu fth{tk
{e Au ute {htt ntt{tk ytwk te. nu htwk q{ heh. q{ heh
19 tuwk uwk Au. tk[ f{uorL, tk[ tturL, tk[ t yu {, w,
r[t yu ynkfth. {ht yt q{ heh E st ntu Au yu yu St
f{towth yuu su eu sL{ ytttu ntu u{tk u fhttu ntu Au. q.tS
sutu tu eu sL{ uttu s te yuxu q{ heh yku {htsu fwk fhtwk
te. yt tu tue fzt yte hkw [t ntuvttt tt yk r[u
yttuht {e te et yuxu tue t{ fheu se hne.
suu {he nuh yte ntu ue ftt fue ntu ? yt ftt fue heu t
fhe nu ? st Au fXtuh tt fheu. ErLtuwk {-{, {wk {-{,
f{ot {{ttt qot {wT{T >
60

w-w: ne ut-rrtt, yk{wot, ruf, iht uhu tht yt ftt t


fhe ntu Au. ytu q-h nuht fhu Au. q-h yu unt {o Au. yt
unu yL{ ftut fnu Au fth fu u yLte s xfu Au. hkw sutu untt
qxe tu Au, su un{ote h Au, uu q-h ttk te. q-hwk
ytu o tt Au. q.tS sut yu o {txu oY Au. qwk o s tE
swk yuxu unu qe ze s te. ytt whwttu qoe Wo{tkte sYhe
{ue ut ntu Au. hk{tkte xft y{]u e ut ntu Au. yu tuftu ykz
]ru yu t tkru hut ntu Au. yt{tte whwte yt ftt Au.
yt{tt rt yt tkr-t tkr {e te yuwk o fhtk q.tS
u Au fu :
thtuuu fhu t [,
yt{tt rt yu tt tk {.
fr[T {qZ t fr[ fr[T yuft yu{,
ytktuw t{n t{tk [ u{.
yt tkr t nu, ttu yr rL.
{u yuftu rtu, {]t ntu e. (y. 9. tu. 5 te 7)
Auu s{tk tute yi Mtre Mt fht q.tS s{tk u
Au fu it q[e u ytktu {[e ee - {[tE E. yt ytk {[eu qt
nutk {ttwk rAtwk fwO yu tunke [th ytuZe ee. su {ttt ttete kth o Au uwk s rAtwk fhe ut h qt. q.tS t t
ru u Au :
{ttr rrrn rhM {tk yt {ttt r Atu, yttu ftuE
r te. ytu {ttwk rh fhe tkwk Au. yt s Mtr q.tSe Au. tt
yu y{] Au, y Au, uh Au. et fnu Au : ttt f{tor:
yn e kx se hnu. St stu hnu Au. nu yut{tk ht-ut, {thwk-thwk,
thwk-hwk yue tt hnue te. yu yto{tk nu {zwk eu ze hnu
Au-Su Au.
qo t { f{ote Wtu rtu >>
61

yt{ {u swytu tu {t {he Ae yut {ztu tuftu u tu


Au. yu {t u tE tu yu{ fneyu Aeyu. nu yt {ztu {u Vq [Zttu
fu [Zttu, yue ftkE rrt te. yu v un{tuote h Au. yuu ftuzMxtuhus{tk httu fu r[t h [Zttu, yuu ftuE te te. yte su Mtr t
st htt Ae tt Au yu Mtr tte whwte heh{tk t ntut Atk tt Au.
q.tS yuf s{tk u Au :
fhe {zwk u Ae Stzu,
S rt u q yu ftZu hu... tytu tytu hu.
rf {tr{tk S-rwk r{ ttk St qh tt Au yu tue
whwtu nthwk fwk s t hnuwk te. yte Mtru s {]w hefu oe Au.
yt tu tukzt [t [tt sue t Au. yt{t ktu tunewk te fhte
h Au. ft[tu thtu [ttwk tn Au, hkw yu tukzt [t [tt yu fkE
[ttu u te. whwe f]t ntu tu s fhe fu, hkw u tukzt [t [te
t tu Ae {tu ttu u s fhte Au. yk{tk :
[t [tt tunt t [ttu u,
hk whwf]t ntu tu fhu {tute u. (y.40.tu.102.)
yt ftt tt Ae y tu nh {hfe ytE tE ft.

LLL

s (12)
Ap Nep dyL$pd Akgu
(fpN:Apiphfu; spg-rspg)

Ap Nep dyL$pd Akgu, bpbp! Ap Nep dyL$pd Akgu. ...^y.


Aph_ h_ rdV$p A^f p, Nep 1DS>fp _L$gu;
L$fd^fdL$p rdV$p cfd kb, `|fu aL$ufu `pgu. .bpbp0 1.
raL$f rL$^fL$u flu _ ApMf, Apsdeps rv$MpB;
h `sNp flp _ Sy>v$p, S>g L$f rihsp `pB! .bpbp0 2.
Wtu rtuk ttuthk suT >
62

b_Nfd rL$ep r_hpkp, QfM ApW$ QgpB;


Apl kpl sp_p bp_p r_NyZ
ipg by_pB!! .bpbp0 3.
_pdf_p kyMvy$:M 2cp_p, Nfdukfv$u cNpB;
`pf `fpL$ bW$ Ab sp, dyfv$p lp L$f cpB! .bpbp0 4.
rb_p __ kb rv$M sdpkp, 3rMgL$s MpM fdpB;
dpep Ly$u `|R> rlgph, Ap`d Ap` kdpB! .bpbp0 5.
_pQfN lpsp l lfv$d, bpS> L$BL$ bB;
_pQs _pQs \L$u Npr`ep, N_]v$ R>hpB!! .bpbp0 6.
rv$_f_pL$p flp _ cpkp, _|f rl _|f lgpB;
v$M rbfgp fN-gpfL$p, dyMk L$lp _ B!! .bpbp0 7.
1. AS>hpmy. 2. cpNhhp_y. 3. kr$.

LLL

yto
nu tt ! {q {wft{ yte tu Au, ye {wft{ yte tu Au.
yttwk stwk {xe wk. ykthwk yu fe ystwk swk htwk. f{o yu {otu
tu { qh tE tu. qhe-kqo-Vfehe {ue ee.
nu tke [t hne te. fth fu yt{te tutk o tE tk Au.
nu SYe krwk swwk htwk te. rtYe tur{tk se sEu r MY
tE wk Au.
h{tk ttu ftuo yu ytX [ht [tt Au. Htu ttu yu tunktu
ttu te rwote t e Au.
Swk-{hwk, ww: tuwk yu h{e-Xkze te ee Au. nu tu htte
h tEu {zwk eu uXtu Awk.
nu tu ytk h stu {ttu swyu Au. ] t t{e Au. {ttYe
fqhe qkAze ntu Au. yu tuu tut{tk {tE tu Au.
su yth ttte, yu t ktu >>
63

nu ft{ t[hk tt Au yu fkEf tk te httk Au. t[tk-t[tk tueytu


ttfe E Au. turt AtE Au.
r-hte fthe hne te. us, us u us{tk Mt fhwk Awk. yt
Mtrwk o nu hk ! tht sut wt rh yu tzft ntu u s fhe fu.
yuwk o tE fu yu{ te.

LLL

rh
ye {wft{-{q {wft{ - yuxu tkte eft ntuEyu u t{ tAt yte
swk. hetu Auztu h yuxu fu ye {wft{. u{ Swk {q h-ye h u
yt t {wft{ ye. q.tS yuf s{tk fnu Au fu :
he, he, he hu,
{q tu fhtu ye he.
yt{, ye he-fe he rn - tu fhte Au. yt s yu ytwk
y-{q-h te fth fu yuf r Atuzeu stwk Au. yt thtwk hehYe
h {q-ye-h te fth fu yu Atuzeu stwk Au. tu ye hye {wft{ ftu ? ye {wft{ yuxu Swk h{t{t{tk-r{tk-rrrfh{h tE swk. ye {wft{ yuxu tkte eft nt tk ntU[e swk. sL{{ht Vuht{tkte {w tE {tk-MMY{tk -e swk.
sL{{htu yk ttu ntu tu kr[ f{tuotu t ttu uEyu fth fu th
yt kr[ f{tuo{tkte s ith tt Au. thtu yto s yu tt fu, kr[ f{tuo
ife V ytt {txu ith tut kr[ f{tuo. une sYh yt th tut
{txu s Au. w th tutu Au, wt{ sntk e tu ? yuwk q.tS fnu
Au : tf yt{tttfth fhu thu yutk kr[ f{o e Au. th tuu
s Aqxftu.
yt t q.tS ewhwet{]{tk yt heu hsq fhu Au :
{kt{qk whtutok whtuhttt w r: >
64

kr[ r{ttu u, ttu t ,


tue th tuu, SL{w {t.
o ftk[ewk fr, hu Wh yr{t,
tte u{ hehwk, yt{tht{ w. (y.19.tu.69-70)
tttfth tt yuxu tur MY yt{tt {q ft t{u {tttu fe
ft xftu te. q.tS u Au :
rf {tr yt, nhu {q ytt,
tt teu, {u th {t.
o te [iL su, Mk ftf yuf,
[w{ tk u, futi Auf.
tttk tttfth yu, tttkh yu{ u tue t fwk, ttyu r[L{ u{. (y.19.tu.31te33)
rf {tre Mtryu ntU[ue f{o-{ote h Au. yuwk yuu k
te. yt{ tu rtE, s fh rt tE, S kt hnt swt
yu ttu th yt{tttfthe Mtrwk s o Au.
nth{tk-hk{tk - S ttu fhu Au - yt f]r yu [hu ytX [tE
Au. H-ytunk yu tunkt tt-ttte rwo e t te Au. H yu
rwo wk t{ Au. q.tS u Au :
{qu H rwo, tE rntk ynk MVqh, yu s {tt-f]r rtw
t et.
T et t t t{ fnu Au. H, T yu T yu rwo t
t{ Au. et fnu Au :
H rr ruotu rr: M{]: >
tMu ut tt rrnt: wht >>(y.17.&tuf:23)
yttoT, H, T, T - yu{ yt t fthwk [tk wk t{ fnutwk
{kt{q whwt Au r yttt yt{ >>
65

Au. yu te s ]t ythku ttu, utu tt t uhu h[tt.


ksr {wr M t[f: : yu{ fneu rwo wk t{ H Au yutu
s Wu fhu Au.
tunk yu {wu sL{te {utu ysts Au. ytu t Eyu thu tu
yts ytu Au yu t nth ftZeyu thu nk yutu yts ytu Au. yuxu
yuf th t Eyu yu yufth nth ftZeyu thu tunktu yuf tt. t
Eu nth ftZt{tk [th ufkztu { tt yuwk {t Au yuxu 1 r{rx{tk 15
th tt. yu heu yuf ftf{tk 900 th tt yuxu rt 24 ftft
21,600 tt. yt 21,600 , ystst ife 600 {qth{tk t
ru yo fhtt, 6000 Mtrct [{tk hnuut tSu yo fhtt,
6000 {rwh [t yrctt u rwu yo fhtt, 6000 ytn
[{tk hnut rSu yo fhtt 1000 rw [t u turu yo
fhtt, 1000 yttt[t u r[T u yo fhtt yu 1000
n{tk hnut u h.h{tuu yo fhtt. yt {s un
{krh{tk u rhtsu s{tk Au. H yu tun{T{tk tue H su Au yu tte
tunk su Au. tunk{tk yu n qh fhtk H s hnu Au. tunk yuxu u (:)
h nwk (ynk) Awk. fehS fnu Au :
e t{ ni fu H, tun{T, ht{ >
Euu s ni Lthu Lthu t{ >>
tte tun{T fn ni tuenq Hfth >
ht{ftu s ni, fnu feh r[th >>
k fnu Au :
ttfe fh w{he fh ystftu >
h{ ftu t h, tunk yttuyt >>
tunk tut {U tktu wh w{uh >
tkX u htu, Err {tt Vuh >
M{hk f[k tuk whtuto{ nf{T >
66

tunk {kt su r te r rsnTt r tk >


y nh {U tu fnwk f hwft >>
su {tt su [tu Au u {tt rf {tr Mt, tttfthe k {t
qkAze ntu Au. yuwk uh [twk te. tue {zt sutu-tt nth qhtu {hut
sutu e hnu Au. yt rf {tr{tk {, w rr tE t ntu
Au. {te Mtr Au, WL{e yMtt{tk te ft{ fhe te. tet [thu
fth ft{ fht te. ihe, {{t, ~kr yu ht yu tet [th fth
yuxu th htfutu yto httete he yMtt Au.
unt ktu Swk-{hwk, h{e-Xkze uhu wk swk hnu Au.
yt{, yt t {wft{ ye tt yuxu sL{{htu Vuhtu xte u ue
yt{ttfthe rf {tre Mtr.

yto

s (13)
dpl v$v$fkL$u Apk

{u tt oe EAt Au. ftuE yutk o fhttuu !


yu tw ttkh ytuZu Au, ftie nuhu Au yu yu tt thu ftk Wh
(yLqto) tue ee Au. yut ntt{tk {tt yu rtq to Au. yu tu
Wth fhth Au.
yuu sk (rso) yu tuftu hnut ntu uwk Mt (Me) ku htk Au.
ftuE th yu M{t{tk sEu uu Au. yu t yu fqhtk ttu h{u Au. yu tu
u{tu th Au.
yut hehu rt M{ tuu Au, {tk yr rt twft-tze - nuhu
Au. {ttt Wh qk[tt srx t Au - te sxt Au. yu ttwk t fhtu
Au-tte ttu fhu Au.
t t sz sut st Au, WL{ Au, rt[ sut Au yu tf sut
Au. yuu uEu ft ftku Au. {tt yu {{t unt tE Au. yMMt
wk w{k tE Au.

(fpN:NuAp; spg:v$u`Qv$u) (dpTp v$ `prlgp L$pe-A dfpW$u fpl)

LLL

LLL

dpl v$v$fkL$u Apk, L$pB rdgphp f! ...^y.


ApY$ epOpbf L$p`u_, L$p^ Tpgu v$epO_ gul;
lp\d dpg ri|g ^f v$ul, csDpfL$ . .dpl0 1.
S>Ng bsu L$p kdp_, bW$ L$cu sp L$ dip_;
Mg kN Nphp Afy p_, dkdyv$f ! .dpl0 2.
kpl AN cc|s ky^ps, `l_ `ph 1MX$ph 2ky`|s;
rkf` L$k S>rV$g Ab^|s, op_ r`gphs !! .dpl0
3.
S>X$ Dd r`ipQL$ bpg, rS>kL$p v$M
s L$p`
L$pg;
dpep dds lps blpg, fN kydNg !! .dpl0 4.
1.twft 2.yrrt

LLL
M{h f[ uu ftwk, nt{ whwt{ >>
67

rh
yt s{tk tfu tutt Eut oe e EAt Au yu ftuE yuu
Eu ttu r{ fhte ytu yutu tufth fhu Au, xnu tku Au yu Ae yu
tutt Euwk o fhu Au.
S yu r [utu Vt M fhe u k t sue Au :
{ws{U ws{U u ne {I h nwk w{ tht ntu >
{I nwk kth fu ntttu{U, kth wBnthu ntttu{U >>
kth{tk-{tt {{t{tk Vtutk Su woe-toe EAt s te
te yu EAt tt tu e EAt-oe ttue-otu tx ttu
te.
yt{t {u whwhtttu {: rtu wt{: >
68

ruf, iht, txTkt (A kt : {, {, rrtt, Whr, t yu


{tt) yu {w{wtw. yu [thu t [w fnut{tk ytu Au. thu S{tk
{w{wtwwk ytu thu tt o rt fwk s {u rn, fwk s EAu rn.
q.e ewhwet{]{tk - rhkswk o fhtk u Au fu :
tfw r[tu yr ttu, fwO un {,
yt rt rhnhe fhu W t.
ytktu ze yr E, qrqh tt,
{thu th Atufhtk, Vtuze tkwk tt.
Mt nw Vtxe tk, s{ { Qzu fu,
tt t {u rn, zu tuyu u.
Vhu q{ thtu, yttu rrh rhth,
t rkh tk u, tt fztft [th.(y.1 tu.118,125,126,127)
Su-tfu fue yft{ tt thu to-uo tt? yuf th
ht{f] h{nku yuf ru qATwk fu, ut o {txu fue yft{ te
uEyu ? ht{f] fwk tut rn. esu ru ht{f] h{nk yu utu r
ku eyu Lntt t. ru e{tk zqfe {the. yuu sue zqfe {the fu h
s ht{f] h{nku yue ztuf h tuttu ku {qfe yuu te{tk s te httu.
utu r {ttwk nth ftZt q fhu, Vt {u. yuu twk fu,
t efe su. yuxu uh fheu {ttwk [wk. ht{f] h{nku tute fz
Zee fhe. utyu {ttwk tee nth ftZwk. yu yfttu ntu yu wMt{tk
ntu. ht{f] h{nku yuxwk s ftwk fu, su yft{ U te{tk ywe
yue yft{ ut o {txu ywu thu u utk o tu.
{w{wtwwk e tt thu t rt eS ftuE Mw{tk r[t [tuxu rn.
ytwk {w{wtwwk t sL{t w u yu yt sL{t t u u Au.
Mt{e fttkSyu qto{{tk tutt r{te yr wkh e {he stte uu
r[t{tk e uE yu h Atuze ewk, ut r{tu h t Atuzwk. t
te {t yuwk ytu w: Au hwk ? tk[tu Yrte tux ze stte suxwk
yt{t whw {thtu fe, { rtut{ >>
69

w: tt Au yuxwk w: rtuh tot tt Atk th te ttk uwk


tt Au ?
yuf th Mt{e fttkS tu fuxef {tuxe {he Mteytu yte yu yu{u
u ze. Mt{eSyu qATwk fu, {u {u fu{ u ttu Atu ? ue nutuyu ftwk
fu, yt te Atu {txu ke Atu. Mt{eSyu ftwk fu, teu u ttwk
ntu tu {tht fhtk {u w te Atu. {tht fhtk {thtu t {tuxtu Au. ue
nutuyu ftwk fu, Mt{eS ! yt y{the {~fhe fu{ fhtu Atu ? thu Mt{eSyu
ftwk fu, {U ttu t ftuo ? nutuyu ftwk fu, ytu tu s-kthu Atuze etu.
u tkeu Mt{eSyu ftwk fu {U tu su Atuzwk Au, {u tyu tu sLttu
Atuze et Au. yts we sLttt-tt - o te ttk tu {u
fkE w: tt Au ? ftu {tuxwk ? s fu sLtt ? e nutu h{tE E.
nrhf]t, whwf]t yu yt{f]t t{tk nut yt{f]t uEyu. u wt
oe EAt te uEyu. yu EAtu ywY tt fhe uEyu. yu
tt fhu yuxu whwf]t tt yu Ae nrhf]t tt.
tutt Eut oe e EAt-e tx ywtu tf nu yuwk
o fhu Au. t tt ytwtutu h yu q{ yto q. hk tSyu
stu{tk yttu Au. yue fuxef s k uEyu :

fwtu [thtu u ni, [tx rr tk,


tu{tt tkr, A{t, h{A th.
yuf ntt rtq ni; t fhu ytt,
z{hw tsu {U tunk tunk t.
rtq fh{tk ne rtw {{ knhe,
nwk yu {tnhwk t Aue,
tt sqkxztu tE fh wkete,
[te [ t Aue.
{kt {tt ne z{hw ne
f{ot qu u tze;
WuM{r tunk {kt: t: >
70

k nwkfthte M{ er fhe
t u wu u tze.
su fh k Hftht, z{hw {r tht
f{kz {t tht... rkh.
et nthe ftu nu tk u {qt htt,
tE t r tu zt ytt e uE htt.
ftc]t tze h wk ztu Mtqu ru,
]t-r]t tu yu w-{w{ u.
yLqto tue yu tuu u rkhe.
yt{, q.e tutt Eut Mtq ytwtu fu nuhuu uEu yue tA
hnuwk q{ hnM fzu Au. t e {s yu{u s{tk yt heu
yte Au :
t t ytih { ni vtft n u >
tt rttt ni tftu wk fh u >>
Mtote su t fntu, hk yun yq.
yt{, q.eyu t h fhte su xnu tke Au, tx ttu Au u
sL{-{ht Vuhtu xte u yutu Au.

L$p sS> _ rh kdpe, F>rjdyr_ kyfrL$f S>i Npe;


gpN `ph fL$ Afy fpe, Ap_v$ Df lpep!! ...d sp0 2.
L$u_p b_ Apv$y b
f bpk, Mg Ap`lu Ap` Mpk;
v$M S>Ngugp Dv$pk, Ads fk `pep!! ...d sp0 3.
1
bf__ L$f L$f \pL$ bv$, 2kf_ Qf_ p_ b_ gs;
cpN v$fk_k kb Mv$, fN kyv$N cep!! ...d sp0 4.
1. o.2. h

LLL

yto

s (14)
d sp bW$p Nyfy`v$ `pk

nwk tu whwt [hf{ tu uXtu Awk, nu {thu [t wk ? wk ft{ [t ? yu


t rkh s {thtu yuf Wthf-thf Au. rtutu-Wthf yutu yutu ue-tue
-tu u Au. [ti tuf{tk yu yu stu Au. yttu whw {u q Btu Au.
r{tk yuwk us {twk te. rt, {wr, wh yu rfLh yut tut
t Au. ht yu hkf yuu u tu Au. {thwk ykh ytktu yw fht
twk Au :
yuu sk{tk ytiwkh e[u t ftuo Au. yu yt{ez Au. st ttuu
xMt tu rntu Au yu yu heu y{]h ehttu Au.
yuwk o fhtk u ttfe t Au. yt utu fqhtk eu yuwk hwk u
Au. yut ote t u-{e Wtet te Au. yut ote hk
yqS fnu Au fu S k e Au.
LLL

(fpN:NuAp; spg:v$u`Qv$u)

rh

LLL

(dpTp v$ `prlgp L$pe-A dfpW$u fpl)

{r Wu Au, tunk {kt wht >>

t t ttu rkh yu whw yut u tu uztut Au. yue ttu yq


uztutu Au. yt s{tk rkh yttu Au. q.hktS rkh
{t fnu Au fu : rkh-rtytuwk ykh - yu wt {tu Mte
{tVf rtytuu Ztkfth yuxu z yu tkze nth teu hnuth yu
yttttu sTttu rhteher: >

71

72

d sp bW$p Nyfy`v$ `pk, tQsp Ab L$pl! ...^y.


v$ rv$Nbf spfL$ AL$, `rssppfL$ Nu cM;
Qpv$p gpL$ S>Nphs AgM, dpl d_ cpep!! ...d sp0 1.

{tAe te h Se fu rn. yt yL htr Au ute te {tAewk


ht fhu Au. tet tne rhw rt{tk {tAe sE fu yuwk uEu
u ntte fht tu tE .
q.e ewhwet{]{tk u Au :
htu @ksh { whw rtoh,
M{h{ttte EV ytu su ft.
hwk uthu rt htttu hnu Au fu whw {thwk ht fhu yu yu su fhu
u {tht rn{tk s nu.
nwk whwtu whw Au {{ htf, yun htutu rn,
whw fhu u {{ rnwk, yu r t rn.
hkw yttu htutu, yttu yz r tu yttu te yu yuf{ yttu
te. t f]t fhu tu ytu. q.u{ yqS fnut fu, yttu t u
tu yztu yt{ tttfth tE tu t. yuf s {tk { [tUxe tu
yzwk ft{ tE wk t. hkw {te {tuxt te se whw tut{tk
Au yu whw fto Ae yut{tk yufrct tu tu te. su{ {te {
h uu Ae Qze fu rn u{ ytwk { whwt [h{tk yuwk e twk uEyu

fu esu s rn. q. tS u Au :
[tUxe {te { rtu Qze fu ,
qu u{ yt XwO, t u {t. (y.41tu.66)
whwt [h{tk uXt Ae yttu rt yte tu utu uztu th Au. yt
t t yu h h{t{t tuu Au yu Atk {wYu et fhu Au.
t te fuxef rrt Au. yu tt ytth u Au, ute yuu whw
yth t{tk ytu Au. yt fto fe qhwk ttwk te {txu yu{e sL{ftttwtoe ftt Au, Mo{e ftt te. ht{ yu f] te
Mo{ ftt Au.
ht{ yu f]e su{ yu{u ftuEu {tto te. tt yteu tto s Au. ht{u
httu yu f]u fktu ftuo utu ftuE t tu ftuo te. utuu
sk htttu fhttu {to ttu.
yt t t [ti tuf{tk yntuf-yu stu Au. t tt yu ]e,
ykrht, Mo, s, , {n yu yu{ t tuf {e [ti tuf
t Au.
t tt uste s qo, [k, tht ftu Au. yu ture tur
Au yuxu yu{wk us r{tk {twk te. qq. tS tr{tk u Au fu :
Ttt hr[L{ti ti tMLti
k trwk tu fti ti Mu >
k tLk twtr {Mk rztr
tttuk k r Lk tuM{ >> (&tuf-7)
sut ftte u u - qo yu [k-ft{t tt Au yu suu ftr fht
{txu tutt te u u {t te yu sut ft{t ttte s, ese
uhu wk ftr ut Au ut {tk tht u tttuu nwk t{ fhwk Awk.
yt t tkM{h{tk fhtk q. tS fnu Au :
k turttk h turhnk {tr{ u y qtor fttuu ft ytth uc tur MY (t t)u
nwk { fhwk Awk.

yttt sTt rhte ]er >>


73

M{tT rn yttk {wA Mtku h{u w: >


74

rt ykh Au suwk yu tt {tu rtYe Mte ykh hnuth. yu{


ku tttu ttu yto fhtk, tkzu ykh teu hnuth yrcT
tkw{T yuwk r rwo h{ h{t{t.
ytt h{ Y t tu whw {te yut [h{tk yufrc
htthu e [t ? yu wk ft{ [t ? whwe yt~ft, whwwk fto, whwe
{tot ru tu ewhwet{]{tk yuf tunht Au. tMttu{tk yuf &tuftu Au. yu
ttu th yuf s Au fu suu yL tu whwwk hwk ewk Au - su yL tu
whw [h{tk uXtu Au ue e [t whw {nthts fhu Au. yu{ fnut Au fu
yLtu htr Mefththu ftuE [t fhte te.
u fe h eyu tfe htu ts >
Qx su {Ae [u n shts >>

t tttutu ytiwkh{tk t Au. thu rw ttu et{tk t


Au. ]ttu{tk etu t Au yu ytiwkh yu trt Au. utu{tk tttu t
Au yu rw trt Au. yuxu t tt et{tk trt {tt rw
ttu t Au. thu trt {tt ytiwkh{tk t tt t ttu
t Au. ytt s tMfh {w. w{ftftu q. hk tSyu ftwk nwk.
tttu t yt{ez Au. tutt{tk s {M Au. tuu tut{tk s h{{t
hnu Au yu se et xMttu-Wt tEuswyu Au. yt ku t
MMY{tk Mth hnuth r tuetk Au. s{tk hnuwk yu Atk se ette
yr hnuwk yu su fhe fu u t s fnut. q. tS yuf s{tk
u Au :
tuu {tuh r[thtu, fe rf hk kqhtu,
f]tf]te hu ue, rntu fe htu htu...w ht.
utu o fhtk ttfe Au, ur ur fne u tufthu yuxu t t
h{ Au. h h{t{t Au. q.e t: M{h{tk u Au :
{tt
rrne
rhM{tk
k tu r tu r srx{w z ytMw L >
u er u rnt w t {q f t:
ftunk Mu w T tuMBtu rn >>
t t tuu {ttt r Au, hkw yutu ftuE r-rkt fhth te.
e, ututu {qn ur ur fneu {qkt tE Au. yt o h MY
h{t{twk Au.
ytt hMY whw {nthtst-t wt [hf{{tk uXutu wk r[t
ntu ? wk ft{ [t ntu ? hkw ytt Twhw wu t tt. q.et yt
ykut u tunhtte se [[to {t fheyu.
utthe tx{tk wo k w,
Twhw wu tkzu fhu ttwk t.
h{u tte rku Aue utes ytu >>
75

r rtnthf nw [tnthf ftuf,


Vhu r whw tu{tk, uE nu fwtuf. (y.9.tu.122,123)
ytu hktS sut {to ttthe whw{nthts {t Ae t trf
{Me{tk Vheyu tu q. tS htS tt.

LLL

s (15)
Ab M|b lkp

(fpN:cudr`gpku; spg:^ydpmu)
(S>_p dyMdp fpd_y _pd _\u - A fpl)

Ab M|b lkp Ab M|b lkp, fps lp Bkrh^ ep epf!


lks L$ kp\ lk vy$r_ep, fpsL$p L$p_ bygph f!

...^y.

lp_p l kp lp_p l, Mp_p l kp Mp_p l;


kb k| cyL$ lp\p l, raf tQsp L$pl L$fp epf!
...Ab0 1.
^_ dpg M_p Y$f gNp; Nf Mpgu Of L$Npg lyAp
S>N dp_ rv$ep A`dp_ rL$ep, bk Myi flp lfv$d epf!
...Ab0 2.
kys v$pf r`sp 1rds Qgsu L$, `X$su d kp\ _ L$pD Qg;
2
Akyh_ dpsu L$bl| _ b_, raf fp_ k ag ep epf!
...Ab0 3.
kb lpgsd kb fNsd, S>_d b_d AL$pslud;
kdfpN_d bfpN_d, Ap_v$dN_ Xy$g_p epf!
...Ab0 4.
untu tk Stu [tkt >
76

cyL$p S>Nd S>NL$p cyd, BL$spf r_lpf rafp d_yhp;


rv$_ k|fS> fps iiu spf, kb fN rbfN hlu epf!
...Ab0 5.
1. rd. 2. Apk.y

LLL

yto
nu ntt tuM ! nu q ntu, ! nt hntu. yt heu hztwk fth
wk ? ntht ttu wrt nt tu Au, hzthtu ftuE tutwk te.
su ttwk Au u ttwk s Au yu su w{ttwk Au u w{ttwk s Au. twO
hehwk s tt Au Ae nu tE ! wk wk ft{ [t fhu Au ?
, {t yu ttu Ztu ztu ntu fu h te te ntu yu fkt
t ntu. s {t ytu fu y{t fhu hkw yt e rhMtr{tk wk nhnk{u
w hnu, {M hnu.
wt, e, rt, r{t yu tk wt tte Au, w:{tk ftuE tt ytwk
te. ytktk ytkw fe {tue t te tu Ae hztte wk Vttu ?
e rhMtr{tk yu t hk-ht{tk, tuftue [u fu sk{tk-yuftk{tk,
ht{tk fu iht{tk wk {t yu ytk{tk { eu nu tE ! yu {Me{tk
ztutu hnu.
tu s{tk yu su w{tk - yufY ut ut nu tE ! wk Vto
fh-Vhtu Vh.
rt qo yu httu [k yu tht yt t - nu thu tE ! hk uhke
Au yuu {t.
LLL

untte tt, S tte yk


77

rh
yu{ fnut Au fu : fuxtf {ttu yut ntu Au fu yu tk tk ytk
ytk yu fuxtf {ttu yut ntu Au fu yu tkte tk ytk ytk.
ytu fut ftht {t twk Au ?
yt{ tu yttu yt{t ytk MY Au yuxu ytt{tk s ytk hutu
ntu Au yu Atk ytt Stu {tuxtu t hzt{tk, w:e tt{tk teyu Aeyu.
ytu nttu fheu w:e tEyu Aeyu. ytu {u tkte w: tute fu
w: Qwk fhte xu ze E Au. yt s we tttu, nttu, ytk
{tttu hMtu tu Au.
{tu we twk ntu tu nte xu tze. rn nthtu rt tt ntutu
te. nu tu rtt ntwk {n Mefthu Au yu ute Laughing club
- nte tu Y tE Au, hkw yu tV wk nwk fe Au, ye
te.
{tu ntk hnuwk ntu, {M eu Swk ntu tu su yte zu utu ns
yu nto Mefth fhtu uEyu. q. tSu uu[h twk thu yu{u ftwk fu [ttk
[ttk ze t, yu{tk {thwk wk wk ? e, hzthu yu{ r[thwk uEyu
fu hztte wk rhMtr tE su ? rht{ tE su ? ntht ttu t
nu Au, hkw htu [nuhtu utk tuftu {tU Vuhe u Au.
{t twO {uu, w {u thu nu Au, hkw twO ntu yutte ywk tt,
w: ytu thu hzu Au. {t Mtteo u thu {tk ntwk u {tk hztwk
u Au. yuf tEt Vrt{tk yt te. yuwk {ft yt{tk ztwk. yut
] rt Vrt{tk ueu hzt nt. tk yu{tu ttu efhtu yttu yu ftwk
fu hztu Atu wk ft{ ? yt {ft tu {tuxt tEyu u[e ewk Au, tt tE
wk Au. yt tkeu ] h s ntu tE tu yu t ttu neu t
fht {tkze. ttuze thu {tuxtu efhtu yttu. ] rtyu ftwk fu tE ! U {fttu
tutu fhe tktu u wk thwk twk. {tuxt efhtyu ftwk fu : yu heth u r
nut s tutu h fhte ttt it E tu ntu. ] rtyu Vhe tAwk
yt{tu tuf{T Eutt h{ttot >
78

hztwk Y fwO. wk {, Mtteo { yu hztwk fth Au. q.e yuf s{tk


u Au fu :
hu { ! {M t r hnut, yt zu tu nut.
su ftuE rhMtr o uu te te {te ntk ntk n fheyu
tu uu rrtt fnut. e, w: ytu thu yt w:t rtu st hnuu
yutu r[th fhtte { nwk u Au. e, ytuwk w: yu {tht wf{tuowk V
Au yuxu yu tue utte thtu t tt yuwk r[theyu tu { nwk
tt. e, yte fhe rhMtr Sou t {u yut hV tu Au, yue
tu ste f ytu Au yutu r[th fhtte hzte EAt te te. fr hn
{nute e {he stk yuu twk fu :
w k twk tke sk, wu Swk etut.
hkw ytu etut sttu tx te yuxu ewk {]w yftu
Au.e, {u wt fu et {htu tuf fhtu Atu, {u yuf r {he
stt Atu yutu r[th fhtu Atu ht fu ?
{t ytttu fthu tuxt tuxt Mtu swyu Au, {te q tku Au,
yuttytu htu Au yu yh{ttu uu Au, yu tk qxe ztk hzu Au. yu qe
Au fu, wk tt ntt{tk Au. qt w fu ntttu{U Au. yuu e
fhut ttu fhtk yuf s t thu ute ytt{tk fu ftuEt{tk te.
q. tS yuf s{tk yt t {tk u Au fu :
twO hehwk tt, {qh ftk { wk Mt,
yuf e t QXu wste ]tt fhu w{t,
h nu tnuwk {te, tu w: ttu nt.
tu {u nw yte {wk, sun sunu t,
{tu w:w t{u, nk {tue rx ft.
un htutu Atuze te, uhtUtu ht,
yr[ yt{ ytu nizu, hk y{eh [t.
{tu t ytk{tk hnuwk ntu tu unt Atuze yt{tt r[th{tk {M hnuwk.
yt{tte yuft, h{ yu nk >>
79

yt{u{U un qt fh, tte ntufh hnut yu {u {M htte [te


Au, hkw yu fhe tt {tu Au.
{te fuxef tMrft nto Mefthe u tu hztt ktu ytu s rn
ytt ytuAt ytu. tuxt ttu yu tuxe yuttytu s {tu hztu Au.
fnutwk Au fu :
ytt {tuxwk w: Au, w rhtt{tkt,
ytt S t E swytu wt{e {tkt.
q. tS fnu Au : yttttu svttu, rhtehrr >
ytt yutt htt rt Stu tu {u yt het e Atu, ]er Atu.
tht Mt{e fnu Au fu :
tu tftu q {, u [tn ft >
tht Ef {tuftu, qsu et >>
twk t{M{h yu {hwk M{h ytu fht te. nrhM{hwk
rM{h s {ht w:u uhwk tu Au. ytxe t t httu yu ttue
ttueu tfe fhtu.
yt un tk Au yu {u thu, {u u Mtu unwk {h tE fu.
{thwk twO twk te yu ttwk te. nwk EAwk uwk tt tu u nrhf]t yu EAwk
utte rhw tt tu u nrhe EAt.
yt st t kktu Mthtt kktu Au. rt, e, wt fu r{t wt
tte Au, w:{tk nzu nzu fhtt Au.
, s{e fu tirf kt ttu ytte te.
e ht thute tAe Vhu. t-kke M{tte tAt Vhu. un r[t
we tt ytu. yku S yuftu su. yue ttu fhutk thtk-htk
f{tuo su.
s {t ytu tu Vqttu rn, y{t fhu tu w:e ttu rn.
yt e ttu tMttu tufthe tuftheu fnu Au, ytt nuht ft yu
tkt te.
yt{: rfqtr huttk {t[hu >
80

ytk{tk hnutwk, nt hnutwk yu ytt ntte t Au. ytt Swk


rh{tux fLxtu ftuE et ntt{tk t yue ftS hte. ytt ntMe
[te ftuE et ntt{tk ntue uEyu.
ehu ehu, tt fhtk fhtk t{tk wu ute yu tu w{tk ute
xu tze uEyu. { fx Atuze r{o u, tu tu tt{wk M{h fhu
yu trf wtu-ie ktte S hu tu t{tk wtk o tt yu
ytk{tk Su, ft{ ntu s hnu.

LLL

s (16)
Ab d L$lp J ifZ R>pX$
(fpN:v$i
; spg:v$pv$fp)

(Ab sp df fpd_p - A fpl)

Ab d L$lp J ifZ R>pX$ QfZ spf. ...^y.


Of *vy$hpf L$pD _pl], cps rbfpv$f _pl];
_psNps kh sy lu dpB bp` dpf. ...Ab0 1.
_pd k|_ v$pX$ Apep, `rss`ph_ d_ cpep;
kphfu 1k|fs v$M ^pep, v$pD L$f f. ...Ab0 2.
s| 2r`ep d sfu 3vy$gl_ AifZifZ d_dpl_;
g spLy$ chcS>_, dpf spf Ap f! ...Ab0 3.
rv$hk 4f_ Q_ _l], h_R>bu s| lu klu;
R>V$L$ R>V$ e L$l]? 5L$b gp rv$g Qpf? ...Ab0 4.
R>pX$ R>pX$ gpL$gpS>, d cB rdg_L$pS>;
^|g `X$u S>NsspS>, v$fk `pe spf! ...Ab0 5.
tutu su rfq yL ttu owk >>
81

L$pD L$l _aV$ cB, gpS> dpT AV$L$ NB;


d r`ep sfu cB, cv$cph 6R>pf! ...Ab0 6.
O|OV$ v|$f aL$ rv$ep; lp\d lp\ guep;
fN $` AL $ cep; L$pD L$plu bpg!! ...Ab0 7.
* NyS>fpsudp Ofbpf_p A\dp. 1. Qlfp. 2. re`rs. 3. kylpNZ, rep, u. 4. fps.
5. ep ky^u. 6. R>pX$u v$u^p.

LLL

yto
nu w ! nu thwk h Atuzeu nwk tk ?
h-th ftkE te, tE-r{t ftuE te.
Ltet-tutt tk su tu u wk s Au. wk s {the {t Au, wk s {thtu
t Au.
thwk t{-the fe tkeu tuze yttu Awk. wk r t Au yuxu {u
k ztu Au. thw wkh MY uEu tuze yttu Awk. nwk {tht ku ntt uzeu
Qtu Awk.
wk Mt{e yu nwk the wnt Awk. nu {{tun ! wk yhwk h Au. nu
tu Vuhtu xtth ! yt rhwe wk ts htsu. nu [tnu tu wk {th ytt
[tnu tu th.
ht-r {u ytht{ te-{u {wk te. M{tk the Ae s
ntu Au. nu wk Axfe Axfeu su tk ? tk we shte r nto fhu ?
tuftsu uu {qfe, u {t {txu WL{t e Awk. tht o fto Ae
st {t-t ft{t Au - yu{tk q ze Au.
ftuE fnu Au fu, yt VTVx tE E Au yu ts{tot {qfe ee Au. t ut
zt {qfeu nu r{ ! nwk the tE E Awk.
{U qkx (tsh{wk ef) qh VUfe etu Au. tht nttu {tht ntt{tk etu
Au. nwk yu wk yuf e t Aeyu. tuftuyu su tuwk ntu u u tut.
LLL
htufth: wt tt hez{T >
82

rh
yt s yu htrwk-htwk s Au. twk yL tu
hwk u thu tute e [t, stthe tu tUe u Au. suwk hwk
ewk ntu u hwk utht tutu{e stthe ktu Au. twk tf
{twk hwk u Au yuxu tfe e stthe {tte e hnu Au. q. hktS
yu{e 60{e hk ske ku kutu yttk stu Au fu : h s{tk yu
txfe xhe h{wk h{fzwk tEu hntu u swytu e {t ytu Au ? yut tu
Vwxtu tEu WAtu u swytu fu yut yk yio ytft{tk {u fut Qztu
Atu ! tfu tk-ewk fu rn, yu Wtzwk Au fu Ztkfuwk, MA Au fu kw, e{th
Au fu kwhM - yu te [t yue {tu Au, tu Au. tf tEu hntu yu
yue y{h nqkV ywtu.
Mt{e t h{tk h{nk Ahtrt fh{tk u Au fu : Entuf
yu htuftk w:tue r]t tt r-ykz h{tke tr {txu {w Wt
Au : twk hwk. suu yuf th o tte tutu h{t{tt [h{tk {
fhe etu Au, huh u tu {txu ro-r yu h{ we tE [qtu Au.
ht{t{tk rete htr ee Au.
hwk MY : htre r fu tute te te. e, twk
hwk ewk Au yuxu yu wk ktu yu {thu nu fkE fhtwk hnuwk te yu{
fneu rr e stwk te. htr{tk f{o tttu s te. ht
tu tutt }u yu }e ttu kk htth uf q{te q{
tu tt hu he u Au.
htr et Ae wk S te hwr[ {wswk u Au. wk
{ h{t{te hwr[ {wswk u Au, e w h{t{te w e
Au. htr Mefthth tutt r[thtu, rotu yu f{tuo tutt
tu {u ut fhu Au.
ht tuu fhu Au wk s, hkw yuu rr{t eu fhu Au. yt{, }
yu }} {-w-ErL-heh tt {M k[ rn otutu-{o fhwk
htufthu w s tu, hezt yu t >>
83

yu s t[e htr Au.


{tht rt {thwk ftuE te. {u s {thwk oM Atu yu t htr{tk
Au. yu{tkte t u yufrc t u Au. ytu ttot{tk fneyu Aeyufu
tLMttt tr tt to
ttu u k htuf nto >
fwtotutwnk qohtu
tuhtT ftT WhtM{tL{Mu >>
yLtt hk tM {u hk {{ >
M{tT fthw tu htM h{uh >>
{u {tt [ rt {u
{u kw t {u >
{u rt rk {u
{u O {{ u u >
yL htr uth [ tEu Su Au, hkw yu ht tu yu
yuu xfttu nutu te.
yt s{tk {thwk ftuE te. {tt, tE, tEk su ftkE fnwk u wk s Au.
wk r t Awk yuxu {u ru the Au fu, wk {u t fhu. wk
yhh Au yuxu suwk ftuE te utu wk Au.
wk t w: tkthtu Au-ks Au. wk Mt{e Au, r Au yu nwk the
r{t Awk, the e-wn Awk. se ts-h{ Atuze Eu thtu ntt {tht
ntt{tk hte u Vhwk Awk.
hwk uth ytwk uzf fne fu yu fhe fu uwk fth yuf s Au fu hwk
uthu suwk hwk ewk Au uu fuL{tk hteu s e ]t fhu Au.
htrt fth : htrt A fth Au.
ytwfqM kf: trfqM so{T >
htuer rttu, tu]hu tt >>
yt{rtu ftou tzTrt htr : >>
(1) suwk hwk ewk Au uu ywfq o fhttu kf :
feh u r yts ni tu tn rVh ft >
84

tu {u u fhwk. huf fto fhe u {u qAwk fu yt fto tu


{u ? ytu qAwk uEyu fu nwk yt{ eo tu u tSu {u ? st
nt{tk ytu tu fhtwk.
(2) tu rfq ntu ut otu t : tu t {u u rn
fhtwk.
yt{, {u wk {u Au yu rn hnu, tu wk {u yu fuL{tk hnuu.
ynktu t ttu su.
(3) {thwk ht fhu yutu rt. wk s yuf s{tk rt yue
ttee t{ exe yttu rt tu Au.
{uhtu t rkh yuf rn thnth.
(4) su{ {kz{tk q hu rt Y{tk h fhu Au - k fhu Au u{
tu tu] tu h fhu Au. t tut Au yuxu fu htf Au
yu t Au. t {thwk ht fhu s yu t ntutte esu sh tuztte
hnue te.
(5) yt{rtu yuxu yt{{o.
(6) fto-et, et.
htr{tk t fu suu oM {tu Au, Mt{e {tu Au, ut{tk
ytt rt ntu Au yu yu su{ htu u{ hnut{tk ytk {tu Au. u
tute ftuE ke fu EAt s ntue te.
htre t ftt :
sTwhw kfht[to fnu Au fu :
Mitnk {{itti yutnr{r rtt >
Ahk MtT ttttfT: >>
(1) ynk M yu: nwk utu s Awk. nwk nrhtu
(2) yti {{ yu: yu {tht s Au (nrh Au {{ htf)
(3) ynk yu: nwk u s Awk.
nutk yuwk {tu fu nwk u{tu Awk. Ae yuwk {tu fu u {tht s Au thuhtu
tt {thtu hk yq. yu Auu nwk u s Awk. ttunk{tkte tunk te
[u fu tu [u u rh h tsu ft >>
85

tt Au.
htre ytu :
htre ytu yu Au fu tf su{ su{ htrt w-tkr{
otnh r u{tk u fhu Au u{ u{ ut{tk rot tt rt
] t{e Au. uu nu , ef fu zh hnutu te. tuftu wk fnuu. ue
[t te. tutt Mt{eu {u Ae e ftuEtu r[th s fhttu rn.
Atuz Atkz tufts, {t E r{fts, q ze sts, h t tuhu..
yt Aee e exeytu{tk stue t tutt Mt{eu-u{eu-{u u fhte
n{ yte Au.
q.e yuf trt{tk u Au fu :
htu ttk, t hnu tk ftt w:e nu t ! r thwk.
ewhwet{]{tk u Au :
htu @ksh { whw rtoh,
M{h{ttte EV ytu su ft.
t e{T T etu htrtu {rn{t totu kt fnu Au. Yyt{tk
yswo fnu Au fu, nwk ytt hu rtu yttu Awk yu Auu e t
yswou t {tuo Atuze tutwk h utwk fnu Au.
ftotuttunMt ]Atr{ tk {ok{qZ[ut: >
T u: MtT rk wrn L{u > rMunk tr {tk tk L{T >>
(y.2.&tuf-7)
o {toT rh {t{ufk hk s >
ynk t o tutu {tutrtr{ {t w[: >> (y.18.&tuf-66)
htrtk yuf s Au. k wet hr[ s q ewk Au.
fwxwk rs h ht{ ! uhe yttu.
nu hwtt ! yttfu Lw > e yttu >
wet hwhfe ht y ttu >>
Mo {]w tt{U qh e w tn >
86

rrtu he t{tk htu t {the yu kft Atuze st ftwk. rrt


eht{e Ate{tk t thu t eht{u ftwk fu, thtu kfu ! thu
tu qAt{tk ytwk fu ytu rrtu kfu-kfttu ht fttu, {ttu
fu ht {tt fhu yu w fto rt s et{ttu tUe u tu ? tu
ftwk fu, nwk htu {thwk ytutwk hts yte yuu ytutr twk.
hwk ut nutk tu th r[thtu.
hwk et Ae r[thtwk k fhtu.

LLL

s (17)
Ab d cB ds r`ep
(fpN:v$i
; spg:v$pv$fp)

(Ab sp df fpd_p - A fpl)

Ab d cB ds r`ep, `L$X$ v$s sfp! ...^y.


Qf AQf c|g NB, b_ _v$u _Nf klu;
_pfu _f kh s| lu, pZ_p\ dfp. ...Ab0 1.
rv$hk f_ cv$ Nep, L$pg L$d AL$ cep;
v$i `fv$i V$ep, d|g $` 1lfp. ...Ab0 2.
_psNps R>pX$ rv$ep, dpN_L$p hj rgep;
spg _e 2cpf cep, gpS> dpT 3Nfp. ...Ab0 3.
h_ N _]v$ _l], lj ipL$ L$pD _l];
cps cpe cpN klu, AL$ $` dfp! ...Ab0 4.
hv$h
$` cB, ip iuM c|g NB;
fV$_ `W$_ cd klu; L$p Nyfy L$p Qfp? ...Ab0 5.

`|Zp_v$ NNf rgep, `_yOV$L$p `\ ^fp;


fN 4Qy_fu aL$ cep, kpl NN_ Ofp!! ...Ab0 6.
1. v$
ey. 2. khpf. 3. aL$u v$u^p. 4. kkpfpk[s$`u Q|v $X$u.

LLL

yto
nu r{ ! nu thtu ntt fzeu nwk {M e E Awk. sz-[uu qe
E Awk, sk, e, h, the, h wk s nu ttt ! wk s Au. rhttu
u httu te. ft yu f{o ku yuf tE t Au. thwk {q MY ut Ae
nu u hu Vhtwk xe wk Au.
t-tut Atuze etk Au, {ttu u etu Au. t yu ]{tk ht E
yu th ze Au. ts-h{ Atuze etk Au.
]r, M, wtwr hne te. nto fu tuf httk te. tuth, tute
Mw fu tute rt t yufY tE t Au. yu {thwk s Y Au. wk
yu th yu t sue Mw wk yuf tE wk. tMttu Wu qe
E Awk. tk[wk-hxwk wk { Au. ftu whw u ftu [utu ?
qo ytke th Eu xt ktu efe Awk.
kthe ytYe [qkze VUfeu nwk u s h{ Y e E - tunk
e E.

rh
y {I E {tk {I yuxu S yu rt yuxu h{t{t-tr rr{. Mte whwtu hu yuxu r{ r u yu Mte yue e-q r{t u. tf yu h{t{t [utu yt rt-r{tu t yu [e
ftt q[u Au. yqe ytk{tk ytt ttu yuf th tt Au.
[tu ehe ! rtu r{u, tu tt n{ftu wt hnt ni >
zt{tk ttu e fetu ytu tt ! fu{ hett ?

w trnfu s{U yhw Lfu {tn >>

sL{ sL{ h{ rVtuo r{xtu {ftu tt >

87

88

t{ ytstu {thu u, {thtu u ettu !


w:rthe th, rw ws ftsu hu !
qu ft{, fkt ruu hu !
e {te rtfu eth tu.
yt stu t {e uU [{f ntut tt
ykse e (w.e.y.122){tk wkh heu otu Au.
yt r{-r{t, r-et kk{tk etu ht Au. yu re
kqo htr Mefthu Au yu ute rtu-r{tu ntt fztk s {M euro tEu - Vhu Au. htr{tk r{t-Mte thu r{u-whwtu h{tt
nuhtu Au thu yu {thwk ht fhu yutu rt htu Au. tu]he su{
tu htft Y{tk h fhu Au, k fhu Au.
htr{tk nut ynk Mi-nwk utuu s Awk-nwk nrhtu yu t. Ae yti
{{i-yu {tht s Au. nrh {{ htf - yu Auu ynk : ytu - nwk us Awk. Ae
whw ftu u [utu ftu ?
t ttu -h{ ttu - hu yuxu {Me{tk yte yu
tufts Atuzeu sYe h{tk-ntx{tk Vht {tkzu Au. q.tS u Au :
ntx h Vehwk {te, tuts te hu... whw [h.
htr{tk tutw koM r{u {o tE swk ntu Au. yuu yt tot yu o{tk r{t-tttt s o tt Au. yt tfe {Me Au.
yte {Me {e Me te.
h{t{t MY r{t o ttte iwtu t tt Au yu yi w
ytu Au. Lte e stte ht-rtu u hnutu te. u-hutu u
hnutu te. r{ uzu ntutu uEyu ! eswk ftkE rn. q.tS e
{s yttk u Au :
nrhu{ yuz ntu kte !
nrh r eswk ru tu,
nrh{ e tuz ntu kte !
fn tf nrh s {t, ro ttrn t >>
89

t ttu ttk s - yi w ttk - t, tut uhu kktu hnut


te. {ttu ut etu yuxu wLe Mwe e {te {t te. yu tu
r{t r u{e rtt {te {t Au. wrt tu fe {tth yu
fwk {tth yqu rtt tu {te s Au, te ? yu ftue
tu ?
rtt H u {t the, sute yt{t{tk tt hr.
{t the tu rte rtt {te Au. yte ht h{t{tt-r{t
wt tt{tk s e hnu Au. se ts-{tot e Atuze ee Au. su
ftu ytuu Au ? s ftuwk twk Au u ytt tfwk ttwk Au ?
fX yu fth{e ttu yku yt{tttfth fhth tue {txu-rf
{trtu ytk ywt - tue {txu - ]r, M fu wtwr yue t
yMtt te. yu Mtte Au. nto-tuft kte h Au. nu {ot ttt[the
ftuE sYh te. q. ztUhu {nthts yuwk tk yttk fu sutu r hu tu
Au, yue Mte re uhntshe{tk rt Vtuxte q fhu, ythe Wthu yu
ttot fhu. nu yu q fhe ntu thu ythe Wthe u s r hute
yte thu Qtu hnu tu e rt Vtuxte ythe Wtheu r tu su
fu h su ? Stu r t{u Qtu ntu Ae yut Vtuxte e sYh ? yu
s heu h{t{t ttu tE Ae M{h, , tMtt t[e e
sYh ? yu t tu t Au. t r fht qhwk tte sYh zu. suwk
t r tE fu ttu ft{t tE zu.
kthe ytYe [wkze VUfe Eu, tufts-h{ Atuze Eu qtokuyt{tku - h e tunke sotte u uheu yu sYe x h
Vhu Au. x h kthe Vhu yu Mtk {tx Vhu yu u{tk Vuh Au. Mt{e
tkSe yuf h{qS tte [[tou rht{ yteyu. yuf tEu tk htuE fht
{txu {nthts httu ntu. htuE fhtk fhtk e t. yuf r {nu{tu qATwk
fu, yt ftu t Au ? ht {trfu ftwk, htuE fhth {nthts t Au. Ae
tu yu {nthtsu ket tuo tO yu {tuxtu kefth Ltu. t{-ht{ fto{
yttu ttu. yue t{t tE E. yt{ Atk {q {trft t{{tk fto{
wrhsfe f]t whe tu sftu tt >
90

ytt ytu tu httu ketu fto{ ytu, thu {trfu tk htuE fht
. htuE fhtk fhtk yu tMte e ttu ntu thu ut s {nu{t ytt
yu yuu qATwk fu, ftu t Au ? {trfu st yttu fu, httu ketu fto{
ytth kefth htuE te htt Au. yttu Vuh zu !

LLL

s (18)
el Of _l] sfp
(fpN:rsgL$ L$pdpv$; spg:rspg)

(b_ lrfv$pkp lrfv$pkp - A fpl)

el Of _l] sfp _l] sfp; kdS> kdS> d_ dfp. ...^y.


1
Q]V$u L$l Of dfp dfp, 2dykp L$l Of dfp;
3
MV$dg L$l Of dfp dfp, HV$rdr$L$p 4 Y$fp. ...el0 1.
S>V$p bY$pep dyX$ dyX$pep, L$l dW $ dfp dfp;
QgpQpV$u 5NS> S>dpep, kb A^f Ofp. ...el0 2.
sfp sp ep s AL$gp? L$lp kys bp^h Qfp?
v$p rv$_ S>Nd L$fs bkfp, AprMf dfOV$ X$fp! ...el0 3.
6
rQX$uep Ms 7QyNpep kpfp, df df L$V$ DW$pep;
rv$hk f_p kb Mg Nydpep, fN As `spep! ...el0 4
1. L$uX$u. 2. Jv$f. 3. dpL$Z. 4. Y$Ngp. 5. M|b. 6. QL$gp. 7. Qfu Nep.

LLL

yto
nu {tht { ! wk {S u fu yt h thwk te, thwk te.
feze ([exe) fnu fu yt tu {thwk h Au yu h ({wt) fnu fu yt tu {thwk
h Au. {tkf (x{) fnu fu, yhu ! yt tu {thwk h Au. yt h tu #x
s qhs h{e fhu hfe yt >>
91

yu {txetu Ztu {tt Au.


sxt the, {ttu {qkz fhtwk yu Ae fnu Au fu, yt {X tu {thtu Au, {thtu
Au. t tewk ~fh zfe ewk. tku ykthtyu uhe et Au.
u yt (h) thwk s ntu wk yuftu wk ft{ Au ? tht efht, tE, rtu
t tk Au ? s{tk u r hneu yku thu M{t{tk ft{e kw
tttu Au.
{nu fhe fheu, {he {heu f QXteu ith fhuwk uh [ftk [he tk.
ht-r yte se kthe h{{tk ee E yu yku S Mttu.

LLL

rh
t{tk ytu ytkttu txtu yue h{ h{tk ntk. yuf u ytku
txt tke, yut ntt{tk tfze yte, ttuzu qh {qfut {txtu yuu tfze {theu
Vtuztwk ntu Au, hkw nut yuu tu tu Vuht{tk ytu Au yu Ae, yuu
{txwk Vtuzt st ut{tk ytu Au. {tuxu tu wk nuwk zwk s yue tuxe
rt{tk ht Au fu nu yu {txwk Vtuze fu rn yu{ utftuu st Au. yu
tfze {thu Au thu yue tuxe styu {thu Au fu t utftu zztx ne
zu Au.
! ktu yte S-]t uEu yt heu s nt nu. ytu
nuute s tuxe rt{tk zt heyu Aeyu. Eh q [wh Au. yuu ykh{tk
h{t{tu-ytku htt hkw ErLtu rn{woe te. yte ytktu nthwk
swyu, ykhwk ute ]t s tt. ft nthwk s tku. yuu ykht
tkte EAt s tt. S Sh tu tu fto fhu, yuu {ti httwk
{u s rn. nu ytwk rn{wo S Sth h{t{tt oYe {txwk fue
heu Vtuze fu ?
ErLtu yk{wo tE h{t{twk ywkt fhu yu w fnut yu{ q. tS
fnu Au. q. tS fnu Au fu :
wMttr yL{wotr yt{fuLtr tr ErLtr M{T w{T > (y{h
s{U u fw{wre [kt u ytft >
92

ytu. t-31 yt]t : Ae)


q. tSt fuxt stu{tk ykh ute t Au, yu ktu [ttwk
ytu {wk te. Wrt fnu Au fu :
y{t{t [u : > yu Atk ytu [ fht{tk s ytk
ytu Au. q. tS fnu Au fu :
ttk tk r r[tMtM nthf{T >
t ttu ]tt tufu M{tT ]rn ]rn >> (tu{trft. &tuf-7)
tt wk wk, r[t tLnh sun,
t t tuxtu su, {tu un.
yL{wo te t fhtk fuxtf stu uEyu :
w ht u suu, Vhu {tu su tu ?
ykh tut t thu !
{ {hSt ! Au {tue y{w yuf ykh-thu...
tsu yru uhtu, ykht yuhtu.
k tu y kqhtu.
yt s{tk q. tS yte uh{s qh fheu t[e {s ytu Au. yu{e
t {Su Sewk tu uztu th Au. yt h ({ft) yu unYe h thwk
te. E th{U Ef kt, e k th{tk hehu s ktu
fttu Au. yt heh thwk te, tk Au yu su h{tk fwxwk fet ttu
wk hnu Au u thwk te. the ttu ftuE yttwk te, fwk yttwk te.
ewhwet{]{tk tu ytt yuf tunht Au.
rw[ {e e, S tkwh,
tkwk tk hnu wk, yth ftu qh.
ftue Mte ? ftut wtu ? ftutu yt rhth ?
ftut ffh teytu ? trf htkzth. (y. 12. tu. 70, 71)
Qwk hnu h tk we, hnu {tuste ,
{tkfz [tk[z htu, tu ztk {t.

Mte wttrf u{ yt hnu ytte t,


{htk t t Xhu, u Vqkfe { t.
ttk hte htute fnu, {hu tu Xef,
tuttk tuu rn, e wLe efT,
fqht { xqfztu ytu tt ,
Atuze tttu ynt, u {{oMtt. (y.40.tu.72,73,76,77)
hkw {t u s tuxt tuwk wk qkte yu{tk Vt Au. o ykh twk
Au yu ytuz Wh fwO, tu o fue heu {xu ? sxt the, {qkz fhtwk, {X
tkt, [ut-[ue Qt fht yt t {tt{tk Vttt kt Au, {ttte Aqxtt
rn. t[tu k yt{ fu {X tktu te. yue {q {qft utu te. Mt{e
fttkS h Wtnh yttk fnu Au fu, yuf t{{tk huX hnut ntk.
yutu efhtu e iht Wstte h Atuze nrhth stu httu. yuf kt {X{tk
tu yu kLM ute t fhe. kLM ytt nutk {Xtrryu yuu {Xe
r{ftu yu tk hnutk tftutu rh[ fhttu. yt tht whwtE Au, yt whwftft
Au uhu uhu. wk ut Ae huXt efhtu twk fu, {tht rtwk h yu
yt kLtet {X{tk wk Vuh Au ? yu tutt hu stu httu.
{Xtrrytutu yufe ttu futu nth ntu Au ? Mt{e fttkS fnu
Au fu, yuf {tu fqhtu tfze {the. fqhtu tu te yte. yuu tfze
{ththu t yttu fu, , ytt sL{u wk etotuttu {Xtrr su.
tu Qe hnue yuf u tE te. yuu fqhtu qATwk fu, Uu ytu t
yttu fu yteto ? fqhtyu ftwk fu, t yttu. yu {Xtrr tt Ae e
{Xtrr ttu zuu u uu. y{tht fqhtk fhtk ht heu zu.
t nt{tk fne Au, yuu kehtte ute Au. u Su yku Mtwk
t ntu tu he, hehe, fwxwke {tt Atuze f{o{tk te zwk. {tte
{nUfttk ft{tu fht. e-w:rtt ytkw qAtk yu t{M{h fheu yt{twk
ft fhwk. [ftk uh [he Ae ttu tu yto ? {tuxt {tuxt yt{tu,
[ut-[ue, e{k tu, ituo S nth tuftuu ytkst {txu sYhe
Au, hkw yutte h{t{t tu tu us qh stu hnu Au. t ytu rt
yte te. iekt h eswk ft{wk Au.

LLL

u fe u u tu Ewfe t >>

u fe h eu tfe htu ts >

93

94

s (19)
b_ Ah^|sp
(fpN:rsgL$ L$pdpv$; spg:L$lf hp)

b_ Ah^|sp Ah^|sp, ipL$dplAsusp. ...^y.


L$sp csp lsp kplb, ep d|fM d_ fpsp?
v$lcfpkp ds fM epf, ep Apgkd kpsp? ...b_0 1.
`pQ shL$p b_p `]S>fp, cusf Qs_ spsp;
Ap` L$fdk Ap` b^pep, `g fpsp `g lksp. ...b_0 2.
v|$f v$i
l sfp epf, ep Nprag S>N rafsp?
Apf akgp R>pX$ r_L$dp, kpk kpk lf dfsp. ...b_0 3.
c|s c|sL$p v$ v$ epf, L$gL$u ds L$f tQsp;
fpdcfpk L$pS> R>pX$ L$f, r__v$ fk `usp. ...b_0 4.
L$pd $p^ kNs vy$S>_L$u, dp_pdp_Asusp;
Qpfu QpX$u t_v$p fu R>pX$, 1dyX$ cNhsp. ...b_0 5.
2
Ap` dpfL$ Apsd `pg, b_ lL$ OfL$p bv$p;
av$ R>pX$ v$ Ae aL$ufp, fN ^|gL$p ^^p! ...b_0 6.
1. cNhp_ sfa `pR>p hm. 2. AlL$pf.

LLL

yto
wk tuf yu {tunte h (ye) tEu yq e . yt ]tu ftoto yu nto-so, ko yu knth fhth h{t{t Au. nu {qh! wk wk
ft{ hzu Au ? nu tE ! untu htutu hte n. wk ytw eu fu{
qtu Au ?

thwk unYe shwk tk[ tuwk-k[{ntqwk Lwk Au yu yu{tk yt{tYe


tux qtu Au. yu tux tutt f{ote tuu kt Au yu ftuE tu nu Au yu
ftuE tu hzu Au.
nu tE ! thu tk stwk Au yu Mt-u-q qh Au. Ae s{tk fu{
urVfhtu tEu Vhu Au? eS e tt ft{t rotu ut{tk { tztu
u tu tu twk t{M{h fh.
qft k[qt heh h Atuze u yu fte-re [t fhtwk
Atuz. hthtuu e t ft{ Atuzeu rktu h e-yt{ez tt.
ft{, tu, wsotu k, [tuhe, [tze, t, the Atuzeu {t-y{tte h
tE wk yk{wo tt, t hV tAtu .
ynkfth {theu wk yt{twk o fhe u. wk Ehtu h{ e .
Vfeh hefut e k-ztu-Vkt Atuze u. yu t{tkte fwk t ttwk teto tu Au-kthe-wLe ttu qtu ktu Au.

LLL

rh
q.e tS tuu tu yq nt yu ytu-yu{t kttu yq
eyu yuwk EAt nt. kLM{tk fwrx[f, nqf, nk yu h{nk yu{ [th
fth Au. yt [thute h yutu yq yt{ yu tk[{tu yt{ Au.
yt s{tk nue s exe{tk q.tSyu yq twk yuxu wk ? yu {e
ewk Au.
yqt, yqt, tuf {tun yet.
tuf yu {tunte h tE swk yuuxu yq wk yutu yto Au. tuf yu
{tun u uzu hnu Au. tuf nk{ut qftu tu ntu. su tE wk uu t
fheu w:e tte ytu xu Au. Atufhtyu u{ ftO, su {tt-rtu {ksqh
ntk. tu Ae yuu tk kttu tt t {tt-rt yVtu fht
ntu Au, tuf fht ntu Au.

Qx su {Ae [u n shts >>

ut {to {tote WL Au.

95

96

{tunu fthu e w rufqo hnue te, yu ffo{qZ e Au.


yt rhMtr{tk su fhwk uEyu yutte eswk s yu {tunu fthu fhu Au.
ewhwet{]{tk {tun {t {txuwk ftu-ftuewk h Wtnh Au. thee
{tk tuttk [tku ztut uE, ftu yu ftue {tk zu Au.
yut {tk ztte wk twk ? yt{, {tun u tht-hte rufwte
kr[ fhe u Au.
tuf yu {tun yu ytt {tk hnut ytkt thu nth x tt
ut te. q.tS yuf s{tk u Au fu :
tuf {tun ktE tk ytk yo huu hu,
yt{n {h tE ttu yt ru r uu hu... t{ wt.
t e{T T etu {tuntu t fhtwk t u Au. Yyt{tk
{tunM yswo w fhte t tzu Au, t ef] yutu ro tuxtu
Au yuwk {e w fht uhu Au. thu yswo fnu Au fu, {thtu {tun t tBtu
Au yu {u {the M{]r {e Au.
ku ute [u {thtu ht Qtu httu yu{ fnuthtu yswo {tun t-kke
ttu w fhte t fnu Au. yuu fhue etu wkh Au, yu e etu
tA {tun fthq Au. t{ ytt yk{tk yswo fnu Au fu, {thu zwk te.
tufte W {t yswou yt{ fneu t rn wu S etk yu htt
tAt t{tk ue tu.
ett e ytt e s &tuf{tk t fnu Au :
fwMt f~{r{k rt{u {wMt{T >
yto{sw{Mo{fefh{swo >>
nu yswo, tht sut qhehu yt {u rtt {txu ytu yutu {tun hqr{{tk
tkte ttu ? fth fu tu yt uc whwttuyu yt[hutu Au, tu Mo ytthtu
Au fu tu ytthtu Au.
{tun yu tuf {tet {nt tw Au.
q.e ewhwet{]{tk u Au fu :

kftte t fr ytu rt yu{,


yMt { sunwk, t ywe u{. (y.9.tu.37-38)
su tE wk, su ttwk te yu su{tk ytwk fwk [twk te yu tu
zttt {ttu Mefthe u Au yu t{h kthe tuf fhe zztx fhu Au.
q. tS Ae s{tk fnu Au fu, h{uh h{t{t s so fhu Au, ko
fhu Au yu knth fhu Au. thtte fkE tE fwk te. Ae wk wk ft{ hzu Au ?
tuf fhu Au ? q.e yuf s{tk u Au fu :
twO wste ttyu Sztk, ftk fhu wk hts ?
yr{t hte {qh {, ftk tzu fts ? twO hehwk tt.
{tu tuf {tun fu{ tt Au ? fth fu u unu oM {su Au. unhtutu
htu Au yu uhtUtu Atuze u Au. Ae tutwk twO tt thu tuf fhu Au.
huh rr{t eu twk ft{ fhtwk Auuu !
Ae q.tS Se rVqVe {u Au. u {t ww: yu thtk s
f{tuotk V Au. {txu u thu ntk-ntk tut uEyu. we twk ntu tu f{o
fhe u r[th fh. q.u{ yqS ytt ko{tk yuf h tk ytu
Au. yuytue fnu Au fu, -th toe Atufheu yue {ttyu ftwk fu, wk eeu
tt {qfe yt. Ae h{su. Atufheu h{te Wt ne yuxu ut
utk yu tt {qfe yte. esu ru s{t uXe tu htuxe{tk ftkfhe yte.
yuu {ttu Vrht fhe fu, t ! htuxe{tk ftkfhe ! yue tyu yuxwk s ftwk
fu, ee u ftS hte ntu tu Vrht fhte t yt. ytu
f{tuo fhtk tte hteyu, f{o fheyu tu Ae yuwk V-w ytu
{u.
yt heh k[{ntqwk uwk Au. ytft, tw, y, s yu ]e yu
tk[ {ntqtu Au. yt Mtq heh yuf shwk Au. yu{tk SYe tux hnutu Au.
tk we yt SYe tux hnu tk we s hehYe shte f{ Au. yt

ut yu frw{tk he stwk Au.


97

ut {owk t{ rtwk Au.


98

rtuAwu ot ezu htut,


{tun tuf {trte tt ykhu fu.

[u swk hnut s hehu te ut{tk ytu Au. yt SYe tux hehYe


sht{tk tutt f{tuou fthu s whttu Au. f{owk V w-w: Au. w {u
thu S nu Au, w: zu thu S hzu Au. yt{, S tutt f{ote s k{tk
yte-sL{e-ww: tuu Au. ww: yL ytu Au. yue {swk fth
fww Au. ww: {tht f{tuowk V Au yu t[e {s Au yu ute {teyu f{tuo
fhtk nutk r[thwk uEyu yu thtk f{tuo s fhtk uEyu.
s{tk sL{eu Su sL{{he hkhtte Aqxt {txu tutu nrhM{h
fhwk uEyu. s Atuzeu yuf r stwk Au. yuxu st {tus-tu, rti{tk t Vttk tutwk {tuttrwk u ntk fht tteqof tu
fhtt Au. uu qe sE, uhfthe{tk hne S ytzuz qhwk fhtwk te.
t{tL heu ytu o{tu ytkte Stk te. tk tu su tE wk utuqfttu tuf fheyu Aeyu ytt nu Ae su ttwk Au ue-re
[t fheyu Aeyu, wk tu yue ef{tk VVzeyu Aeyu. yt ku t tuxe Au.
yu{ {tk q.tS fnu Au fu, qft k[qu tUe u - qftu tUe
u yu yte fte [t Atuze u. ht{u htUu S yu rke {Me
{t, hkw ht{{tk-Eu{tkhtutu ytu fue heu ? ftrf {{tk Se
rke {Me tuthtu {qo te tu wk Au ?
yt s{tk hneu tktrhf ]t{tk tzq hnute ]t yu w:e tttu
{to Au. {t {u tu htS htS twk. y{t tt tu w:e w:e twk yutu
yto te. {t {u tu wk yu y{t {u tu wk ? yt kue Wh tE stte
s t[wk w {u Au. ytkrhf w~{ yut ft{, tu, tuu Su ntht
w~{ yut wsotu k Atuzeu {tu ie ktY ynt, t, u{ uhuwk
u fhwk uEyu. [tuhe, [tze-[qe, t yu hMte utu u{ (he) Atuzeu
t hV e swk uEyu.
nwk ftu Awk ? nwk tkte yttu Awk ? {thu wk fhtwk Au ? nwk wk fhe httu
Awk ? yu {thu tk stwk Au ? yu tu htus htus r[tht uEyu. ytwk [
s Su s hVte r{w fhe sLtt hV tu.
Auu yqS fnu Au fu, ynkfthtu t fh-yt {thfu-te tr
ut yu u{wk tt MY Au.
99

fhe u. -S tuu s h Au. ynkfthu fthu yu k{tk ytu Au yu


yu{tkte e tuxe ]t Y tt Au. u ynkfthtu t fhu tu {qtu
t ttk su{ tz t t{u u{ S yrt{tkte {w t{u. yr{t Atuze,
ttu Wtf-ttu h{ e . yt ktht ww: {txue
tuzt{ tht wk {twk Au ? yutte su {u Au u tk-tkwh Au yu
sL{{he hkhtu {sq tu Au. yu tu qtu uth Au.
qft kt yuxu {nu {ttu zu yue ]t. te{tk tue Vuhtte
{t efwk te. hueu ette u {wk te. u{ yt kthe ]t{tk
ht-t hnutte Swk ft tt yuwk fwk {wk te.
Mte, wt, itu ftuE {h yxftwk te. suu {txu yt kt fheu f{te
fhe u wt yu Mte yk zeyu w~{ tEu uu Au. ytwk tt u nutk [ueu
su tutt fttu kt fzu u tte. t-kke nw Mthtt yu
tMte e t hteu Syu.

LLL

s (20)
d_yhp, lrf cS>_p
(fpN:rsgL$ L$pdpv$; spg:L$lf hp)

d_yhp, lrf cS>_p, lrf cS>_p, L|$X$L$`V$ kb eS>_p. ...^y.


nZcNfy el v$l
kdS> L$f, 1v$lu d_d gp_p;
Of Of L$ 2AgM S>Np_p; 3L|$af c|s cNp_p. .d_yhp0 1.
kbk rlgrdg S>Nd fl_p, d_L$p kN Ry>X$p_p;
d-dfp el s cygp_p, Aspsd ep_p. .d_yhp0 2.
Qv$_ kd r_S> L$pe S>gp_p, S>Nd kyN^
agp_p;
iusg hQ_pds^pfpk, vy$:rMe_ vy$:M rdV$p_p. .d_yhp0 3.
uttu tw u u{wk te u w fhu Au.
100

dfL $ Ad s lp _ p kp B , hs kdpr^ g _ p;
A_lv$ bku d^yf b_p, A_gl$ dyM Np_p! .d_yhp0 4.
Al S>gpL$ cdu ^f_p, S>dOf AX$N gNp_p!
rNyZcv $ ri|g `L$X$L$ 4fNpNd_ rdV$p_p!! .d_yhp0 5.
1. Apdp. 2. `fdpdp_p Ar_v$ e h$`_p bp^ L$fhp. 3. _p[sL$sp; Bf rhj Ahmp
epgp. 4. AphpNd_.

yte Au.
{tSwk {tut-{w ntuwk uEyu. sL{{he hkht xe yu
ntuwk uEyu. q.et stu{tk yt t yufth fnutE Au.
nthf enrh {wk thkth,
sL{{h xte rtu fhtu e th.

yt s{tk Swk wk ntuwk uEyu u Auf Aue exe{tk stwk Au yu


yu r fht {txu wk fhwk uEyu u ykue {s ytt s{tk

s fuVte t qtwk, rr hk h{tzwk hu,


{the y{h {tut ytwk, yt{ {xtzwk hu - { {qh.
hk tt r {tu xu t, ro fu{ tt ?
{tun{]w yu qt t, ywte ht - su wk u .
{{U {t {{U fte, {{U tu{ tE,
yt{kt {{ LntE sL{{h r{x E... eht fntk t.
t twk t{ ws{tk, wk tu ?
w:zwk u fu{ {xu ws u u. (wshte ftu)
ku yrtfw{thk rtw tohk,
sr{]rk]rftk ttnthk... s s s whwu (ythe)
yt u ytu fe ytwk tt te. yuxu {u, e {u,
wt {u yu{tk ytk-ytk yu yu thu w:e-w:e. t {t,
te tke tE yuwk ytu ftuE r w: twk te. wt fu
et {]w ru hzthtyu r[thwk uEyu fu yuf r nwk {httu Awk tu
{ht nutk sL{{htu Vuhtu xe yuwk fhe . hn {nutyu e {he
stk twk fu :
wk twk tke sk, wu Swk etut.
w trt tteo {txu kthwk w yu rY Au. w, tht fu i
yu {ut sue Mw te. k {t{ yu nrhftt {ut sue Mw Au.
k wet fnu Au :
w tht yhw {e tefu e ntu >
k {t{ nrhftt we wo tu >>

ut]t ynkfthu qh fhtwk y{tu Mt Au.

ee fhue ut yu ]e h hnutwk tzwk Au.

101

102

LLL

yto
nu {te ! nrhwk s fh, nrhs fh. fqzfz tk Atuze u. yt unu
tkwh-tk-{Su yt{ttu r[th fh. uh uh sEu h{t{tt yruo~
MYtu tu fh yu Eh rut yt-tMf-r[thtuYe qu tze {qf.
s{tk tke ttu ne{eu hnusu yu {tu k Atuzsu. nwk yu {thwk
yu i qe sEu yi yut yt{twk t hsu.
[ke su{ u tE sEu s{tk wk Vutsu. {eXtk yu tkr ytu
yut e [tuYe y{]e thtte w:et w: {xtzsu, qh fhsu.
nu tE ! {heu y{h twk fu Su S {tr uwk yuwk Ssu. tu tu
tunke ytn te {eXe tke tzsu yu {wte nwk Awk, nwk Eh Awk
yuwk t tsu.
ynkfthu teu M{ fhe usu yu {htst h h yztu s{tsu.
rtwYe rtqu fheu sL{{htu-ytt{tu - Vuhtu xtsu.
LLL

rh

ytu sL{{ht Vuhtu xtte tk ttue Au ? yue tk


{Lt Au ?
se Yyt{tk q. tS u t fhu Au : (1) nu tE ! nrhwk t{M{h
fhsu. (2) fqzfxu ssu. ythet{tk q.tS u Au :
ytitk Lt{ itu fthwrftu whw: >
kthhtutt : tw {t{: >>
e tx tkt ytuz nrhwk t{,
i tw Twhw [he wk yft{.
nuwk tu thu thu sL{wk yu {hwk-sL{{htu Vuhtu - yu htu Au. yt htuwk
y[qf ytuz twk t{ Au. yt ytuz-twk u fhe u [he-huS
tte ntu Au. wsotu k Atuze, stu k fhtu. fqz fx Atuze h
yu rt twk yu huS Au. yt{ t yte huSwk q[ fhth i
Twhw Au.
[he tt{tk ytu yu ytuz-t ut{tk ytu tu yue {tXe-ye yh (Re-action) tte qhuqhe t Au. q.eyu yt t yufte w th
s{tk fhe Au.
{ Atuz u fx, nrh shu...
wk tu t rkh su hu,
fqxfx {tk nw su hu...
hkw {tewk { yuwk Au fu uu fx-t{tk q {t ytu Au. {w. w{ftfts tMfh-fnut fu q.tS fnu fu, {thwk { fuwk ? tu fu ntte suwk. ytwk
tkeu ytwk { VqtE Ae qAeyu fu tS ! ntte suwk fu{ fntu
Atu ? thu q.tS fnu fu ntte u-t ftf e{tk Lnt, Ae nth ytu
yuxu nuwk ft{ qkZte heh h q tktwk fhu-nt utu ut. u{ {u tuftu
s{tkte QXtu fu h kthe ttu-fqzfxte nt ut u ut tE
Atu. ehu ehu { iekttwk twk uEyu yu tu Ae nrhwk fhuwk M{h V
ytu.

yttu untt thu Au. ytu suxtu r[th untu fheyu Aeyu uxtu r[th
yu un{tk hnut yt{ttu-unetu - fht te. nwk un Awk yu uh{s ytt
{{tk szutf ue E Au, ute Mswk {]w ytu yftu Au. unwk
{n Au nwk un te yu t {{tk tfe te uEyu. hutkwk {n Au,
hute uxewk rn. un tk Au, un nw w:wk {q Au yu un ktu Au
yu wk M{h fheu yrte, ytk MY yu rt yut yt{twk
[ fhwk uEyu.
yt{twk ft EAthu e, wt, it uhutu k ehu ehu ytuAtu fhttu
ntu Au. fnutwk Au fu,
suT yufk fwMttuo t{Mttuo fwk suT >
t{{T sMttuo yt{ttuo { suT >>
wrt{tk wrtte Lthtutu yto s yu Au fu kth {tkztu tu te [u
hnutwk tu {{tk rn utztt. q.yttuS u Au fu, ttf
ytt su{ ekz yu fZe ttk, hkw Bt Ae ftutu fhu ue ttu
s ekz yu fZe {{tkte efe stk thu ytt {{tk fZetu Mt hne
yu fneyu fu u re {tht he fZetu Mt nS qttu te.
su {t yt{[ tht tutt ftt ktu htuo Au, u{u hu hu
sEu-tutt kfo{tk ytthtu yt hMu tuht uEyu. tufknwk fto
fhe eu ftt kttu t yttu uEyu. tMft qh fhe
ytMftwk tth Qwk fht{tk yuu {Y wk uEyu.
nu q.yqS q s {ne t fnu Au.
uytu fnu Au fu nu tE ! t ttu ne{eu hnusu. su{ te t{tk e
Au, u{ wk t{tk e ssu. hkw yt t nue te. {t{tk hnutu
ynkfth uu h yu u{t t utu te. h wk yhwk Au.
ynkfth Atuze { u yu o Atuze twk tih fhu thu s ne{eu hne
fu.
q.yqS ewhwet{]{tk u Au :

utte ykhtu yt{t htu tt Au.


103

ut{tk otu t httu, otu rn.


104

u t : q q nu ! r{o r {t,
hnuwk hte ykhu Mun o h {t.
tttete fr ttwk fzwk u{,
ne{eu [twk, t ote yu{.
r{ wt { tuwk, rnr{ ykw {t,
te{tt h hteu, Mun ykhu {t.
MA {wh s uEu tuzu tuftu su{,
r{ tt tfe tt o yu{. (y.53.tu.1,2,4,5)
ne{eu hnut {txu {u {wk zu. { fnu u{ fhtk, fht suwk
ntu u fht {u {wk. ttuzwk tutu, {eXwk tutu. {eXwk tutu yutu yto
yu te fu, tutu. q.u{ yqS fnu Au fu : fzwk ntuwk te,
fnute he fze ntu Au. ftwk Au fu :
yktu yktu fneyu tu, fztk tu u,
e{u hneu qAeyu tte tut u ?
{eXe te u fhu Au. ytk{tk y{e, tu wrt {e. S{tk
y{e, tu wrt {e.
hkw yt t{tk ytztu ytu Au ynkfth. ynke rrt swytu. Mh y
te Y fheu kst Aut yth n wet t ythtuu tutt{tk {te
u Au. ynku Atuztke ttu s {tut Au. {tut ytft{tk fu tt{tk te, hkw
ynkfthtu t yu s {tut Au.
tMt{tk ftwk Au fu :
{tuttu : ]u ttu qu >
yttLtutotu {tut Er M{]: >>
q.e ewhwet{]{tk u Au :
{tut Muo t fr ttu yu ,
q{kz ytft{t kt yu r {t.
ynkfth {the hnu [tu yu ,

ynkfth t {tut yu, t eu wk {t. (y.15.tu.165-166)


nwk yu {thwk yu ynkfth{tkte sL{u Au yu yu{tkte s u sL{u Au. t
s ytowk {q Au. yt u qh fhe yhe Au yu{ sttk q.e
u Au :
{nt Me tueytu uu tuttk t,
tt{ittte hk th tE . (tf)
t{tk hnutu yt{t yuf s Au yuwk tt tt tu s sL{{hwk [h k
tt.
nwk yu {thwk qeu t{tk hnut yuf yt{twk [ fhwk. un swt Au
yu un{tk hnutu yt{t yuf s Au. swt swt h{tk tEx, A.C., xee uhu
[tu Au, yu t{tk hnue ese - esetu tn tu yuf s Au.
{tu eu Wtue twk uEyu. eu {txu htufthttuo tE sEu Wst
tte ]t hte uEyu. tutu {txu tu t s Su Au, eu {txu Su
u k. fnutwk Au fu :
hh, hh, ks [tutt hu {un
h{tht fu fthu [thtu thu un.
htuh tutwk te tuu ewk te, hkw e eyu u {txu tetu kn
fhu Au. tz tutt V tuu twk te, e V tyu u nuwte t[e
htu Au. ytft th tute te {tu Au yu ttu{tk hnuwk te htYu
hte ]et tuftue ]]tt Aetu Au. yt{, e {txu Swk yu s S
fnut. ytu u tue e feyu Wtue tu e s feyu. yuxu
s fnutwk Au fu :
hwh fnw V u, e eu eh >
h{thtfu fthu L hu heh >>
[ku su{ su{ eyu u{ u{ yu wk Vutu Au. tueu rn teu
wk htte he ktu eu Au. yuf &tuf{tk ftwk Au fu :
]k ]k whr wLk [thw k{T
rALk rALk whr w Mtw [iutwkz{T >

ew:e ttu yufY twk yu s ut Au.


105

u {r M {r - T {r >
106

k k whr w: ftk[k ftLo{T


tu ttLu f]rf]rou twt{tt{T >>
yttoT [ku su{ su{ eyu u{ u{ wk Vutu Au, uhzeu su{ su{ eeyu
u{ u{ {eXtu u {eXtu h ytu Au, tutu su{ su{ teyu u{ u{ wkh
etowk u Au. huh Wt{ {ttu ttLu eu Wst tttu
tuttu Mt Atuzt te.
e, q. tS fnu Au fu, {tu t{t {tt {u Xkzf ytu yue y{]
{t te tue uEyu yu yue tete w:rtt w:e {u Xkzf yte
uEyu u Ae yut w: qh fht fht uEyu. ftztu yu ftu ku
ftt Au tete s yu{tu u ht Au. wtrtfth fnu Au :
ftf: f]: rf: f]: ftu utu ftfrftu: >
k{u w ftf: ftf: rf: rf: >>
k te Au fu :
ftu feft nht ftu feftu u ?
{eXe te qtEfu s yt fh u >
{t tuu Au yut hte yut fw yu rtu rh[ tt Au. ute s
wtrt{tk ftwk Au fu :
t t {wk[r t tk t t rfw{t{T >
ttuzwk tutu, {tuzwk tutu, {eXwk tutu, rnfthe tutu. r{tte tu, r{tte
tu.
te{tk rht {tk Wtn stztwk uh Au yu ttu ttu u
ytt fht {txu uhtwk Au. tieyu u tetu k{ tu ntu
yu htsqt{tk qtuou ytktt Atufht ytkt s ntu yuwk tfTt
t {twO ntu tu ft[ {ntth t ow ntu.
ku S Wh k{ htttu Au. yu S Whtu k{ fu tt qhtu
te, tut yku Au. {u uwk tutte Ehe ktrt tuht Au
yu fze tete t{e u tuwk w: fze te tuthu w:e fheu
utte wk Au, utu wk Au, u wk Au.
107

sku Au yu Ae ktrtu {qYu tu Au.


ynkfthtu t fheu-{he sEu - y{h ttwk Au. tunkt ytnte
{eXe ke tk tk nwk Awk yuwk t fhtwk Au.
se yt kte rt t Au yu e r hV ee r tt
Au. yth we su fhtwk ftwk u sL{{htu-ytt{tu - Vuhtu xtt {txue
Yyte rt Au, tt Au. hkw tt fhtk fhtk, r tt yuxu tt
ttu Atuze ytkrhf ttuu ftoh fhtt Au. ttftkz{tk q.e u Au fu
{qu k s te -tu Ae {tute {we t s tk ? yt{ Atk yrtsr
k thu yto ut fhu Au. yuxu yuu qh fht ykhtr{w twk zu
s. yqe ytk{tk yuf styu yt{ ykhtr{w ttwk q.eyu twk Au.
ykh tut t thu ! ykh tut t.
uu ytrn yt yfut, yt{tk W,
ztt qEft hnt r{U, ro tu yrt...ttu{U ftuE...
ytk {e[e tAwk ttu, ttu tutu, etu, fttu,
{e hnuu yku ttu, {qftu hk tUtx... {e Au tx
su un {qfeu tuzu Au, ykh {wu {tuzu Au,
k u h tuzu Au... w [wh w.
ytt heh{tk tt ftht ytn t tktk tktk u
tuu s Eh Au, Au yuwk - ynk tM{wk tt tt yu s {w Au yu
yutte s sL{{htu Vuhtu xe Au. yt Mtr tt tte {te ytkrhf
tt tht t fhte Au. yt t{tk ynkfth ytzu ytu Au. yu ynkfthtu
t tt tu Ae - e r tE . , hs yu {T yu t wtute
h tE stte {t sL{{ht [h{tkte Aqxe Au.
yt s{tk tt t{M{hte Yyt fhe q.tS ynkftht t
tht yu wte tEu {wwk r fhte {s ytu Au. ytu
nuwkkt fnu Au. ytu yt rt{tk r fheyu, r teyu yu
{tSu V teyu yu s ttot.wk the rt , the t tR
su.
LLL
te tEu ktu yu ktt {txu te tt u tut.
108

s (21)
b_ rv$hp_p rv$hp_p
(fpN:rsgL$ L$pdpv$; spg:L$lf hp)

b_ rv$hp_p rv$hp_p, Akg aL$ufu *bp_p. .^y.


TTV$ vy$r_ep R>pX$ W$Npfu, L$f 1buepbp \p_p;
L$\p L$p`u_ Tpgu TX$p 2k|V$, 3rv$Nb
f ep_p. .b_0 1.
Apf L$a L$Ry> L$pd _ Aph, op_^syfp Mp_p;
4
ipL$ifpb `uL$f kp^p, kpk kpk lf Np_p. .b_0 2.
kbk lp lp L$f_p kp^p, L$f A`_ d_ cp_p;
Qv$p k|fS> spg b L$f, N_ _pQ _Qp_p. .b_0 3.
L$d

rL$spbp L$uQX$ kp^p, L$pQ_ fpd kylp_p;


lpf Ngd MpS>s b_d, ep d|fM ep ep_p! .b_0 4.

ep fp_p L$lp _p a$X$, ep g_p ep v$_p?


6
dyX$ Akg Of AgM S>Np_p, AphpNd_ rdV$p_p! .b_0 5.
fN rbfNu gpN 7S>lp L$, L$pl L$pDL$p L$l_p?
i|e kdS> L$f ds _id, kpnu lpL$f fl_p! .b_0 6.
* aL$uf_p hjhpmp; (aL$uf_u hpZu bpg_pfp). 1. S>Ng. 2. aL$u v$B_.3. r_fphfZ;
r_fS>_. 4. Bfu Ap_v$_p ifpb. 5. `ysL$p. 6. hmhy. 7. vy$r_ep_p.

LLL

heh, uh, Mte u{s eto yu tut t.


109

yto
nu tE ! wk ht{t{{tk t e yu Vfehetu t[tu {q u th
fh. wrte Auhzete kx Atuzeu sk{tk sEu ttu fh. fktt ftie,
tue, kzt sut tt ttu Atuzeu rhth yut yt{ MYwk t fh yu
{txu ttYe whtu tEu the {Me{tk S. ytu {txu eu tu ft{{tk yttu
te. Ehe ytktu ht eu tu tu wwk t{M{h fh.
te t{tk nt-nt fhte, hkw fhe u ytu su tu tu, su
{u u s fhtwk. Ezt-t ([kt-qhs) teu, fwkzre ] fhe tu
tt fh.
tt f{tuo yu tMtwk t[ yu tu ftY Au (yu{tk zt Whwk rn).
hkw ht{wk t{ yu tuwk Au. (E ut suwk yu s Au.) {qh ntu fu utuztttu - ntu hkw t t{tk nth ntut Atk {tk tuu Au.
nu tE ! wk ft{ hztwk yu tk stwk ? wk utwk u wk yttwk ? wk
{q h hV yu yu ythteu sL{{htu Vuhtu xt. wrt{tk tu
ttt tuftu hnu Au. ftuEu wk fnuwk ? yu t {txu fnuwk ? qL{tk
tteYu hneu {M ttu yw fh.

rh
ztUhu {nthts fnu Au fu su rn, u wthtu. tuu whe
tu Ae s wk sLtt{ s ut. q. tS yuf s{tk u
Au fu :
tk[ tk[ rkt tk[t u [tnt,
tk[wk y hnu, {exu {q tkAt.
sTwhw kfht[to fnu Au fu : k sL{t > Au yu s
r{t Au, q. t[to fnu Au fu, yt { r rw{ Au. et yu{
s fnu Au. q.tS Wht s{tk r{tk u rr rwtk o fht
wk fhwk uEyu u {tk fnu Au fu :
wte tu], w:te tw.
110

Vuhe rtuf hk yun yt,


{uwt {q yuf, Y sqstk... tk[ tk[.
wk the tu u yt r rw{ stu. ytu {txu yu ytkrhf
tt fhe zu. ruf, iht, txTkt yu {w{wtwwt ktu [twk zu. yte
{w~fue yu Au fu, ytu tkt h nuu khu t twk Au, {nu fto h
e{k twk Au. q.e fnu Au fu, {wu tu tt h wk Au. te
ytttte v rhw heu owk Au yu we twk Au. uh ewk Au, y{]u te
uwk u y{h twk Au. t, yu fu{ u ? yt s{tk q.e ytu wk
fhwk yu wk fhwk yu ku ttu {u Au. t{tL heu ytu tttt[thttt tt MY{tk - s ht t hneyu Aeyu yu ttwk su Au
u tuE ueyu Aeyu.
q. tS fnu Au fu, y Vfeh-t[t Vfehtu u heu wk t M{h{tk
t tE . rttu tE . t tute {Me{tk s Vhtu Vhu Au. t[t
Vfehu ftuE [t ntue te. fnutwk Au fu :
rVfh ftu t E, rVfh fe eh,
rVfhfe Vtfe fhu Wft t{ Vfeh.
ytt y Vfeh twk ntu tu wk wk Atuzwk zu ? ti t{ tu yt wrte
Xthe kx Atuze ue zu. kthtu k Atuze utu zu. fktt, ftie, tue yu
kzt sut ntht eftu Atuze ut zu. xqkf{tk nthte Vfehe te tte,
ytkrhf tt tht y Vfehe {ute Au. sk{tk yuft hnutwk yu
rhth yut Euwk t htwk. yte Vfehe yt y{ehe te
hu.
tutwk wk Au u t hte yue r {txu {kzt hnutwk. tt rt
{w te yuxu tt-yw-tt t fhtwk Au. q.e tttr {txutu
yu ttte yttt ttu { tt ewhwet{]{tk u Au :
ttk t ytttu, tt {w h ,
rt tt ytt yu ttyu {t.

rt {trf tt t xu fryu yu{,


{kt t {u, r[tw r u{.
r[tw f{uo fe, hkhtte yu{,
f{o tttuwf yu, {txu fhwk u{ (y.34.tu.10 te12)
yt{, {sqof rft{tte f{o fhe, r[tw fhe. Ae ruf, iht,
txTkt t fhe, tt t fhe ytttu t fhe {w t fhe. huh
tu tt ytt{tk ntu s Au, hkw yue ytzu su ytt ntu Au uu s uztwk
ntu Au. q.e yt t {tk u Au :
utu Atwk ru, te r{o su{,
Mt{t {ttAt yu, w w{ u{.
ttttu u{ yu uztk ytt {ttz he zu, tt Mt{wk t. (y.9.tu.28 yu30)
tt tht yttu qh fhe tttt tht tttfth fhttu Au, yw
fhttu Au.
ytk tu tht yt{tttfth fhte rt{tk Ezt-t yu fwkzeee
]r tht tt tr fhte Au. {tr w{tk Ehe ytke {Me{tk {tt
{txu tu tu Euwk t{M{h fhtk hnutwk Au.
tt yuxu Mtut tue yu Mtut wtht tute u tut{w fhtk
fhtk h{tk MY h{t{ttu yw fhttu Au.
yt{t [te t te ttu. yu {, tete h Au yuxu yuwk o
fhe ftwk te, yutu yw s fhe ft Au yu suu yw ftuo Au yu
yt{tttfthtu ytk {tu Au, hkw o fhe ftu te. yue Mtr qktu
tU uh tE zfth {tt etE uh tEu w tutu qktu wk tuu ? ytuzfth
tEu ytk fhe fu.
ttt[th-f{oXwk yu wMrft ttu {tot Au. yt{tttfth{tk yu
ttY Au. t{M{h yu s {Y Au. ht{wk t{ wo-ftk[ Au. thu f{ofet ft-fe[z Au. Ae q. tS Wrtt ttu yuf exe{tk {u

t[tu {ntwhwt u fu sut{tk rh yu ywh ku u.

t t kktu tkt rn, qxut tt tkt rn.

111

112

Au fu, nth t{tk Au yu tuu Au sk{tk. tu yuu nth tkte {u ?


yt{t ytkMY Au yu kthe nthe Mw{tkte, rttu{tkte ytk
{uttu fhu Au tu yu tkte V tt ?
q. tS yuf s{tk u Au :
w ht u suu Vhu {tu su tu ?
ewk ytfkX y{] u fhu ftkS ]tt tu ?

sL{{ht [h{tkte Aqxt-ytt{ xtt {txu ykhtr{w e tutwk


{q MY-{q h- ru { fhte sYh Au. yuf th {q he tu
fhe u Ae yuu hztwk hnuwk te fu ftuE styu ste ]t te te.

yu yt{]-yt{ezu Ae ftkE s fhtwk hnuwk te. ytu ]t fheyu


Aeyu-tt tuzttuze fheyu Aeyu uwk {q fth yu s Au fu, ytu ytt{tk
ftkE qxu Au, fte W Au yuwk tu Au. yt W qhte tuzt{ tkte
ytk ytu ? ytu tuu tu ytkMY s Aeyu. su{ hVtu xqfztu h
Aett te tut efu ue yte Mtr Au. yt Mtru {tk q.e
ewhwet{]{tk u Au :
hV xqfztu tte te {txu t,
Vhe o ttftk, uu s{ ft.
ftu ? tkte ? wk fhwk ? tuu wu yu{,
r{w tkrte Vhu thtu u{.
te xfte u, qe tue su{,
tE fne hzu, yt yt{tto u{.
ttk fkXu nu, fnu {e yth,
tMtu Mt{t tk, f]tto { t{h.(y.15.tu.179te183)
Auu q.e rt{ ytu Au fu, yt wrt{tk tuftu tu t u ttt
Au. yuu fwk fnute sYh te. fth fu fnuttu ftuE yto te. tuftuu tu
te{tkte tuht ftZte xu Au. tt{M{h{tk q.e u Au :
u k{u tkZ ft{e s tuu
{nt{qo tu u tw tu >
fhu yktu tMf t
swyu tut wtu u yt{ nL >> (&tuf-21)
rnLe fr fnu Au :
fwA tu tu fnUu > tutUft ft{ ni fnut >
Atuztu ufthfe ttU {U fn e U hit >>
tuftuu tu tute xu Au. k{te Stu tu fnuu fu tE wkf Au. Mteut
ttu tu xeft fhu. tuftu wk fnu Au yu tkte EAt{tk tu t ht{
w:e tt. tuet u tke ettu t fhtu ztu.

tt fu ytt rn rhe tt ytu tuztu Au.


113

u Qtu fhtu yu re h{ Au.


114

suu rke {Me Au uu ytk {txu tt ttue sYh te. yu s


s{tk q.tS u Au :
tuu {tuh r[thtu fr rf hk kqhtu,
f]tf]te hu ue rntu fe htu-ht.
wt{ {tee fr t fhu k {te,
rku Vhu yq Eu {tuu te.
t ykh{tk uXutu Au yu ytu tueyu Aeyu nth.
Ehe fht{ yue Au fu yuu yte ErLtu rn{woe hte Au. ytk nthwk
swyu Au. ykhwk ut {txu tt sYhe Au. ft ntht ytu tku Au.
ykto tkt tt sYhe Au. ytk rttu{tk Au yuwk {te { ErLtuu
rttu hV tu Au. ykhtu ytk {tt yk{woe twk zu yu yuu {txu tt
sYhe Au.
q.tS thftt rz{ rz{ t{t [{tk fnu Au fu :
ErLtutu tn t{tL heu rn{wo s ntu Au yu ute s u o wrt
yt{tu uE fe te. yutu tn yuxu w{ fhe r[te ]tytu
r[T hV-[iLth w hV-te yu{tk e tt fu St{t [iLMY
ytkMY s e Au.

thu su fhwk Au u fh. tu tht qL u{tk tE yt tu E sE


{trt t{tk hnu yu tte tu hnu yt s{tk q.tS y Vfehe yu ue {Me {tte t fhu Au.
tn Vfehe > fti y{ehe s{tk ytt y, t[t, {M Vfehe rr
Mtrwk o fhe yku fnu Au : trnh hk yuf hu rf, ykh u yuf
rn ni > ! rke {Met t{tk Sttu yts {to Au.
LLL

s (22)
Qpl kp L$l_p, epf
(fpN:rsgL$ L$pdpv$; spg:L$lf hp)

Qpl kp L$l_p, epf, Qpl kp L$l_p. ...^y.


_p d lpsp _p d ^psp, _p d rsgL$ gNpsp;
_p `Y$sp _p S>`sp kp^p, hf dpS> d rafsp! ...epf0 1.
L$pgu L$bg cNhu Qpv$f, Tpgu s tV$Npsp;
`\ cML$u bps _ _y, r__v$d flsp! ...epf0 2.
r_sr_s _|s_ cpN cpN L$ 1bQpfu L$lgpsp;
_pfu_fL$ 2h M]QL$, rv$e 3s_y rv$Mgpsp! ...epf0 3.
dyX$v$p S>dL$p L$bf 4vy$Bk, L$pY$ R>psu` QY$sp;
S>Ng bsu v$p_y R>pX$L$, L$ dfOV$ kpsp! ...epf0 4.
BL$ lL$uL$u `uL$ epf, Opf AOpfu b_sp;
MpM Myv$uL$u rv$g` Qpmu, kpl iM bsp! ...epf0 5.
L$pB rv$_ bd_ lpL$ rafsp, bv$bQ_ ky_hpsp;
v$pY$ud|R> dyX$pL$ L$pB rv$_, ky^ kepku cpsp! ...epf0 6.
u qh fhe yu ttu yu Se tt Au.
115

A_glL$ AlpgL$ r_fS>_, L$pB


rv$_ bv$Nu Npsp;
asl NyfyL$u fN fNL$, Apsd $` rv$Mpsp! ...epf0 7.
kbk epfp kbd epfp, AL$ A_L$ cNpsp;
ApMf hrihL$p `uL$, r_fpgbd kpsp! ...epf0 8.
1. Ap`pr^L$ r$A As:L$fZ_u A_L$rh^ hrAp$`u uAp kp\ _p_p L$pf_p Mg
Mghp R>sp, Apdp_p r_fy`pr^L$ AMX$ bcphdp kp[hL$ r$A S>fpA rhL$pf L$ cN
\sp _\u, s\u A_ r_e bQpfu (bdp af_pf) L$p R>. 2. hpk_pAp $`u AphfZ.
3. h$`. 4. s.

LLL

yto
nu thu ! thu su fnuwk ntu u fnusu, thu su fnuwk ntu u fnusu.
nwk nttu te, tutu te, rf ttu te. nu tE ! nu ttu ! nwk
tMttt fhtu te, stu te. nwk tu {the {tus-{Me{tk Vhwk Awk.
tku fte ft{e, e [th yu u Vu tue uheu Vhwk Awk. ktute t nwk tu te. nwk tu rke {Me{tk hnwk Awk.
htus htus t t tu tuwk Awk yu Atk nwk [the Awk yuwk fnuztwk
Awk. whwt-Mtet Mttu U[e teu yu{u yu{wk r heh twk Awk.
s{htsu itYe fh{tkte nth U[e ftZeu yue Ate h [Ze
uwk Awk.
sk yu tuftue Mettu u ku Atuze M{t{tk sEu qE Awk.
Ehe u{u eu nwk tuh ytuhe wk Awk. ynkfthe htu r h [tue tunktu
k tzwk Awk.
ftuE r t tEu Vhwk Awk yu u[ ktwk Awk, tu ftuE r tZe{qkA {wkzteu tte kLte sutu twk Awk.
nwk Awk. rhks Awk yutu tufth fhtu, ftuE r ke fhwk Awk. whwe
f]tte whwe tn-tn fhtu yt{MYwk o fhtwk Awk.
Survival for the fittest.
116

tte swtu-t{tk u{ fhtu yuf{tk yuf yt{twk o fhe it qh


fhtu hnwk Awk. yku S-r ku tu qh fhe h{uh h{t{t{tk-rhtk{tkZ Mtr hte httu Awk.

LLL

rh
q.tSwk yuf s Au : fnu rtt {wsftu u wrt, fnu rtt {wsftu.
hkw su-st tuftuyu - su fnuwk ntu u u fnu. hkw nwk tu {u su t[wk
tu Au u s fhwk Awk yu fhttu Awk. {tu {{ {t tu ttu hteu
thu r[thqof ro u Au thu yutu y{ fheu s Atuzu Au. unk ttr{
t ftO ttr{. yt th fu uu tht rtkte s S Su Au. yttu
Z yt{rt stt {txu tu tt Au, t{M{h Au. ef {t nh
th {hu Au - Coward dies humdred times.
tuftu wk fnuu yu efu Stwk nu fu ? ytu yu heu s Seyu Aeyu.
{u wk {u Au ? yu {nwk te. tuftuu fuwk tu yu {nwk Au. su fztk
Aqxfu, EAt rhw nuhtk ztk yuxu nuheu f[tt {u yturV t yu
tk tk[-t su ftwk fu, tw ! {tu Atu. ! Ae yu fztk yXtrzt{tk
u th nuhtk tE swk. xqkf{tk {thwk rh{tux (Remote) tuftut ntt{tk Au. tuftu
EAu u{ {thu Stwk. yt heu Ste r[ththt tuxe Au. {u t[wk fht
ntu, yue tu xft tte ntu tu Ae e wk fnuu ue [t ze {qfu.
wrtyu tu t ht{u Atuzt te.

tt{M{h{tk q.tS u Au :
u k{u tkZ, ft{e s tuu
{nt {qo tu, u tw tu >
fhu yktu tMf t
swyu tut wtu u yt{ nLt >> (&tuf : 21)
tuftu tu te{tkte tuht ftZu. k{te S Stu tu wkf (tkZ)
sue tXe ue U. rtt u t
117

fnuu. S tutuu tu tht utu fnutuu. t fhtu tu {nt{qo fnuu.


fhtuu tu fksw fnuu. fhtuu tu yktw fnuu. rn fhtuu tu
tMf fnuu. tuftu tu fkE u fkEf fnuu s.
nut t{tk yuf tto yte : yuf rt-wt xw (tw tuzwk) u[t wshe{tk
st nt. tuftuyu xeft fhe fu ku yt ytut{eh Au. xw Au Ae wk ft{
[tt nu ? yuf s tu ue fuu !
yt tke tu efhtu xw h utwk ftwk. ttuzu t tk tuftuyu xeft
fhe fu swt tEu xw h uXtu Au yu r[tht t tu xtkxet tu Au. Atufhtu
Whe ztu yu rtu ut ftwk. ttuzu t yuxu tuftuyu xeft fhe fu futu
ro t Au ? fw{t Atuz sut efhtu [tu Au yu tuu ytht{te uXtu Au.
futu frw yttu Au !
t-efhtu {qktt. Wt tue ftZtu. ku st xw h ue t. ttuzu t
tk tuftuyu xeft fhe fu, Au fkE St ? {qt tetu S Au yu tefhtu {tus fhu Au. tee nt tu nt. e, yuf zeu tu wete
[tutE tE kte :
we nt hefe, fq te >
{qyu Ztuhfu [t{u tunt e M{ ntu >>
yte tto ytu ytwk twO - ytu tu tu u - {{ {te
fhtwk rtzu Au.
yt s{tk q.tS fnu Au fu, tE ! thu su fnuw kntu u fnusu. yue
{u [t te. tuftu tu nthwk swyu Au. ttt[thu {n ytth yue ytkrhf
Mtrtu yt fhtu s te. ruf, iht, txTkt{tk ruf yu iht
yu ytkrhf Mtru ith fhu Au.
ntwk, tuwk, rf fhwk, {okt tk[t, {tt E s fht yu wk Yyt{tk
s sYhe Au. hkw yu tht yutte Wh QXtwk Au. Snth yutu fhttu
Au fu, sute Ae yuwk {n xe . t ntt{tk yte Ae yu t
Atuze utt Au. yt{tk{tk-Mih{tus{tk Vhth {txu ttt[th yrto te.
Live and Let live.
118

{tAe tu [tue ftf Mt fhu Au. whte tu Sh {okt tk[tu hnu


Au, {uu Au w k? q.tS yuf s{tk u Au :
tte tu tuttk Ze, tutu ne [k {qtu,
{tknu tu su tuo nt ! yLu u tkztu.
we wte ht{ttt to fturx ktuo,
yu y u t ht{wk, tBtu ]tt tuu ttu.
et Wfue t {e, te ttu u t she,
fqe fqe {qt fr, {tue {tk t srr.
Skeh et tk[e te ttu fu ? ht{te fttytu fhe hkw the
r (y) ht{ hV tE fu ? uztu [kt tfzttu tus nu yuwk S
Sttu tu yto ? et tk[tu Ae Su et{ ttu. yt[h{tk
et Wthtu. yt tStu fnuttu t Au.
t Wh yuf ftf [ fwO, hkw kMtte yttf Mtr e Au,
tu krzS ! {the tt ytuAe fhtu fu ? tu st t ntu tu Ae [
wk fwO ? yt tu tzu hztht-Yte - tt suwk twk. te h, it Eu
hztht.
rke {Me{tk Vhth tu {tuu te yteu Vhu Au. q.tS
u Au :
wt{ {tee fr t fhu k {te,
rku Vhu yq, Eu {tuu te... w ht.
kt, kt, ut-tztte h tE yqS rke {Me{tk Su Au.
htus htus t t tu tutu ntut Atk [the fnuhtwk Awk. whwtMtet Mttu U[e ftZeu yu{u yu{t r heh twk Awk. yt ktu tto
te fzttu. yue tAe -[fztwk Au. ytirff k Au.
Mte-whwtt fztk U[e ftZtt yuxu ttYe Mttu U[e ftZtt. tt
qh fheu yu{u yu{wk {q r MMYt o fhttt. htus htus t t
tutu tuwk Awk yu Atk [the fnuztwk Awk. yuxu yti[trhf yu

yk:fhe yufr ]tytuYe Mteytu ttu tt ftht u ut Atk,


yt{tt rYtrf ykz t{tk trf yu shtyu rfth fu k ttu
te, ute yuu [the fttu Au.
q.ztUhu {nthts t ef]e htett ku {t fnut fu
tu tueytuu yht{]wk t fhtwk. kthe yht{]tu yto fhu [wk
yu te xeft fhu. k yto fhu fu htt: (yuxu ]ewk) y{]{T =
ht{]{T > ht Whwk-]e Whwk y{] (i rt) u ht{]{T > htt:
y{]{T yht{]{T > ]e Whwk y{] (ht{]{T) rn (y) yuwk r ytirff
y{] u yht{]{T > tutu t fzttu Au. ftuEu q uhte ftuE
{ttt{tk tfzetu Vxftu {thu yu htztu tzu fu ytu tt ! {he tu. nu
u yu {he s tu ntu tu q{ fue heu tze fu ? ytu tt ! {he tu.
yuxu {he tu rn q uh{tk {th ztu.
kMf]{tk yut h{qs Wu yut yteo &tuftu Au :
fuk rtu t ntorohtkzt: >
ftiht Yt{t nt nt fu fu ! ! >>
yt &tuftu Wh Whte tto swytu tu { r[th [ztuu [Zu. fu yuxu
f]u zt uEu tkztu nt tt yu ftihtu hzt tt yu fnut tt
fu yhuhu ! fu ze t ! fu ze t !
nu ytwk u hwk ? t[tu yto eu Au. t[tu yto yttu Au :
te{tk (fu) {ztu () zwk uEu uzftytu (tkzt:) nhtE t yu
ftztytu (fti fti h: M : ftiht: ) hzt tt yu fnut tt fu {zwk
te{tk, te{tk (fu) {zwk (k.)
t{tk yutu k ottu Au fu, {wt eu t{u rfthu wtot {wrtu
{wft{ Au. yt th-rfthu t ef] yu tueytu Au. rt eytu qtf
teu ueytu{tk he t{u rfthu st efe, hkw {wt e u rfthu
hqh nue ne. nu fue heu swk ? t f]u ftwk fu, sEu {t {wtu
fnuu fu u f] t [the ntu tu y{u t{u th sttu hMtu yt. rt
eytut {{tk kft ne. yu{u tk {t {wtu ftwk fu, u t f]

Stu yu St tu.
119

Live to Let live.


120

t [the ntu tu y{u hMtu yt yu th{tk {t {wtyu hMtu yte


etu. rt eytu tu r[th{tk s ze E. wtot {wru uxheu qtf
s{tzt Ae rt eytu hu st efe tu tAe {wt u ftkXu nue ne.
wtot tu t tu yuu ftwk fu, {t {wtu fnuu fu u wtot {wr ft{t
Wte ntu tu y{u hMtu yttu. rt eytuu twk fu, nt tu y{u tyu
uxheu qtf s{tzt Au. Ae Wte fut ? hkw yu{u {wtu ftwk yu
{t-{wtyu hMtu fhe yttu. rt-eytu k tE R.
{u wk fwO yu {nwk te, hkw fue heu fwO. u {nwk Au. q.tkzwhk
yttu-tt fnut fu, ekz yu fZe tu ttf tt, hkw yu s{eu
tete {tU tV fhu yue ttu s ekz yu fZetu Mt tV tE stu.
Mt {tU{tk hne stu rn.
sutu untt Aqxe tu Au ue iw Aqxe E Au. it thu
ntu ? St ntu thu. St thu ntu ? thu tutu un {ttu
ntu thu. yt{ nwk yuxu yt un yue w t t{u yu tutu unte swtu
{tu thu {tute zhe te. {]w hehwk Au, tuu tu ysh-y{h,
yrte yt{t Au yu {s tfe tE E ntu Au. q.tS tftftu t{tk
stu Au fu (t {ksqtttu t k. 114) sue Mtr heht htte yt
se te u wrt{tk fkE s fhe ftu te. hehtu {tun ft{tu Au. {thu wrt{tk
wk fhtwk tfe htwk Au, su nwk hehe ftS htwk ? nwk tu ytsu heh Aqxu
tu ith Awk. {ht {txu nhu ith hnuwk yu s Skewk fo Au. hehu thu
he zwk ntu thu u zu. yt{ eu {w Mtutt-15 &tuftuwk wshte
e {tufwk. yu{tk eu &tuf Au : fth fu trM tu un ttu Au u nwk
tu fe un te. nwk tu Mtq, q{ u fth tu unte {w, t ytke,
ro u trhrn Awk.
teu &tuf Au : {tu yu tu hehtu {o Au. nwk yheh Awk. tu {u {tu tkte
ntu ? it tt Ae yu yit ytt Ae tue M{t{tk sEu
qyu tu yuu tu {nu{tk qt suxtu s ytk Au.
Ehe u{tu ttu eu {Me{tk Stht, ynkfthe t hehu [tue tunktu
eu Stzt {txu Stu.
121

k th yq u ytuhee {tVf M{t{tk ztu hnu Au. hkw


tuqr{ M{t yu tu wk rs r[t nt. yuwk M{t hwk. q.tS
yuf s{tk u Au :
n{tht yMtt {hx tx. n{thwk hnutwk Mtt s M{t Au. rke
{Me{tk zqut yt{], yt{t, yt{ez {txu nthtu ut, nthe rtwk
ftkE s {n te. t eu u[ ktu fu kLte eu Vhu yutte
yue ykhe {Me{tk ftuE Vhf ztu te.
yttu uwhwt ftuE th ynk tM{e yne sot fhtu Vhu. qVe
ktt ke {tVf y nt wkhte yuwk niwk t[e QXu Au. ftuEth tt
ktt {ntwte {tVf y rhkse yntuf-tufth fhe uu Au.
ftuE th etue {tVf Vun whwfe tn tntu stut fhu Au fu ftuE
th ketu tufth fhu Au. t {tuo{tk yuf s h{t{tu swt swt t{u
tuftht{tk ytu Au. ht{ fntu fu ~t{ u yuf s yu t tth yqu
t{ ttu tk ut-ut Au ?
h{uh h{t{t ttu ytth-ytk Au, yuu tutu ftuEwk ytk
te. yu rhtk Au. ytt rhtk h{t{t{tk t Mt hnuth whwttu
St sYh ttu ntu Au. S yu r yu h{fztk s Au. q.tS
yuf s{tk u Au :
fhe {zwk u Ae Stzu, S rt u q yu ftZu hu...
h h{t{t MY{tk yuftfth t ywth, S yu r yu{ ku
te Wh QXeu MMY{tk Mt hnu Au. u u{{ yu ytk{ eu
t{tk hnu Au. yu tku nttu Au Atk tkte Lthtu Au. yi ttks u
tuu s rMhe httu Au yutu yw fhu Au. yuf{tk yuf s yt{t Au. yu t
q.tSyu tf{tk tE Au :
{nt Me tueytu uu tuttk t,
tt{i ttte hk th tE .
yt{, ztytu yuf Au hkw yu{tk te tu yuf s Au. t, etu, ttu,
{tuxtu yut yuf ese tut swe swe heu ftu Au. hkw yu{tktu estn
(fhkx) tu yuf s Au.
{ws{U ws{U u ne {I h nwk w{ tht ntu >
122

su wrtte [u QXtu Au, su h h{t{t ttu yuftfth ttu Au yuu


tuftu wk fnu Au yue wk [t ntu ? yue [t fht ueyu tu {tS
yuu swk hnu. ue rnLe fre k t htt sue Au :
fwA tu tu fnUu ! tutU ft ft{ ni fnut !
Atuztu ufthe ttU ftu fn e u hit.

LLL

AV$`V$ v$i Arsi kp^p, bS> A_pls X$L$p;


kv$NyfyifZ rb_p _h _, lp fp lp fL$p.
...h_0 6.
ep L$p ep kb kcf cfp l, Aprv$ As _l] L$p;
v$M_lpfp ky^ by^ c|g, fN L$l L$p spL$p?
...h_0 7.
1. hpdu, S>Ns_p cy, `fdpdp. 2. rhpk. 3. `pf e.

LLL

s (23)
h_ v$p rv$_L$p

(fpN:rsgL$ L$pdpv$; spg:L$lf hp)

h_ v$p rv$_L$p v$p rv$_L$p, _l] cfpkp S>dL$p. ...^y.


kpk kpk kydf g 1kpB, QY$ g OpV$ ANdL$p;
NyfyNd dpfN lS> kp^ g, ky_ g OV$ r_NdL$p.
...h_0 1.
^_ S>_ v$pfp Afy `rfhpfp, kp\ _ L$p `fOfL$p;
L$fd ^fd v$p kN QgN, ds 2bphf fM s_L$p.
...h_0 2.
HNgp t`Ngp kyMdZ kNd, \p_ rhZu OV$L$p;
bL$_pg kp hS>hv$ph_, ^pg dg kb d_L$p.
...h_0 3.
kL$g` rhL$g` v$p_y buQd, AgM ^pd r_NyZL$p;
_ af L$ fN v$M g, h\p hpv $ su_ NyZL$p.
...h_0 4.
i|ekdyv$f kyfs_phk, ep_ ^f S>b ^yhL$p;
kpsp `pf 3`m S>b `\p, gN `pf chS>gL$p.
...h_0 5.
{I nwk kthfu ntttu{U kth wBnthu ntttu{U.
123

yto
nu tE ! S u s rwk Au. yu s{tu ftuE htutu te.
wk tu tu h{t{twk M{h fhe u yu y{tu tx [Ze . whwe f]tte
s sue { zu-{s zu-yu hMtu Mnus{tk te u yu utu kx tke u.
ynte h{t{tt hu stwk tu thu , t-nttk, e fu rhth
ftuE ttu yttwk te. yu {u the ttu thtk f{tuo yu U tutu {o yu
u s ytu. wk hehtu htUtu hte rn.
#t (Ezt tze), t yu wtwBt tzetu k{ tt Au u rtfwxe yu
heh{tk hnuwk rtuewwk Mtt Au. kft yu s-]kt Au. wk {tu tu {u
tuE u.
kf yu rfe [u rwo yut ywk t{ Au. ytk Vuheu,
eu yt{t (hk)wk o fhe u. t wtu rt fhtu ft{tu Au.
qLYe {w{tk whtYe t ttu wk thu wwk t hu yu thu
tuu th t{e su thu th th Whe stu.
nu twwhwt ! yt q s sxe, yxxtu u Au. tk ytntt zkft
tu Au. yt {toe fthe Twhwt h rt ht fu hkf ftuE e fwk
te.
yu h{ yt-t-ot u su{wk u{ h huwk Au. yutu ytr
{ yu {wtk fthk k{tuttu: >
124

fu yk te. hk fnu fu suu o ftO Au, u o fhth ww qe


tu Au.

LLL

rh
tMttu yu ktu thu thu yuf t fnu Au fu, nu tE ! yt hehtu ftuE
htutu te. t nth ftZu Au thu u h te fu wk tAtu t E fu
fu rn. {txu yt {thehtu wtu fhe wk thtu sL{{htu Vuhtu xte u.
yt heh tk Au yu ft {u thu thtu fturtu fhe tku. wk ftuE
{tkte h ftZt eftu Au, u Au wk ? tht ute esu ru
nuhh yte zu yutu yfM{t ttu. ttY{{tk t tue
ttY{e nth efe fe te fth fu yuu Mt fhtk fhtk ntxo yuxuf
yttu yu yuwk {]w twk.
un h Au, yrt Au yu w:wk {q Au yu t[wk hkw yu s un {tutwk
th Au. un t Au, h{t{te tr yu t Au. q.e whwet{]{tk
u Au :
tuo {ute un yt, tuyu {tutth,
{txu t rtu, hnu t rtoh.
tkwh tuyu fe u t yun,
tutrf trwk th yuf hun.
(y.35.tu.43-44)
wht{tk ftwk Au fu :
t: kMf]k [tLk tk [ r~r >
ehkwu ftu ft t{ rt >>
t:kMf] yL su zu Mntksu un,
yu yLu w su u, tkte t yun.
(y.43.tu.96)
ytu {tUtu {tun {tu Au, tu yu {tsL{ V fht wk fhwk uEyu
yu r[thwk uEyu. h{t{tt o-yt{tttfth yu s {tSwk
{ yu s {wtk k yu {wwk fth Au.
125

ntuwk uEyu. q.tS yt s{tk yu r fhte {s ytu Au.


nw t{ tu tu tu nrhwk t{M{h fhe u. tu tu tt{
M{ht{T > qt tAwk hnM {tu q.tS ttutu {w. tuftfttu
k t sutu Au.
q.tStu tuh{tk {wft{ ntu. {w. tuftft httu q.tSe [hut
fht fht ewhwet{]t tunht t nt. q.tSyu {w.tuftftu
qATwk : tu ! wk whwet{]wk tht fhu Au, tu yu{tk ftuE yue t ytu
Au fu su the wte u Whe rn ntu ? {w. tuftftyu ftwk : tS
! nwk tu tte s tht fhwk Awk yuxu w{tk Whu yutu s Qtu ttu
te. q.tSyu Mnus fhztfete qATwk yuxu {w. tuftftyu s{t
yt{e ft{uwe t fne. yu{u ftwk fu, tS ! yu k tk[wk thu {u
nk{ut yu{ tt fu ft{uw t yt e Mw {tU tht ftZe nu fu ftuE eS
heu te nu ?
yt t tkeu q.tSyu ftwk fu, ft{uw t yuxu yte EAt.
yte EAt yue {sq e uEyu fu ytu su EAeyu u Mw yte
{u.
{w.tuftftyu ftwk fu, tS! yue EAt fue heu tt ? thu
q.tSyu ftwk fu, ykh{tkte ht-ut qh fhe ykhu r{o fheyu tu yue
EAt tt. {w.tuftftyu ftwk : tS ! yuwk ykh tt fue
heu ? ht-ut fue heu ? thu q.tSyu ftwk fu, tu tu
ttM{ht{T > yuwk wk yqu y{Mwk ftwk Au.
yt{, ttu tu nrhwk t{M{h fhtte r{o tt Au, r[tw
tt Au.
ytk tu tht t, { yu fwkzeeu txT[u tht hk{tk E
stt Au. tk S yu rwk r{ ttk h{t{twk o-yt{tttfthtt Au. hkw q.tS tutt ywu ytthu o fhu Au. yu{u su uwk
Au, su ywwk Au u stu Au, thu rh fhth yw h su
yue heu {ttu fhu Au,
{fe nthu nth ni, {fe Su S >
126

q.tS stu Au fu, S thu Mtq heh Atuzeu Au thu yu fu


tutt tht-ht f{tuo yu yuu yt[hut {o Eu Au. , w, Mte,
rhth, yhu ! tutwk heh fwk ttu swk te. hwz wht{tk ftwk Au fu :
tr q{ti tuXu
tto ]ntrh s: M{tu >
unttk htuf{tuo
f{towtu Ar S yuf: >>
kzth s{e{tk txut hne Au. (nu uLf{tk hne Au), w
t{tk hne Au. (nu {tuxhfth uhus{tk hne Au.) e ht tht
we yte tAe u Au, whwttu M{t we tt ytu Au. yt heh r[t we
tt ytu Au. S yuftu tht-ht f{tuo Eu htuft {tuo Au.
u w, tht, -i ttu yttt ntu tu su ttu yttwk ntu
u s t fhttu fhtu uEyuu ?
nu q.e tttfth ykue rt ou Au
ti t{ tu yt whw{ {to Au. whwt {too h yt hMu st{tk u{
Au. yt t q.eyu s{tk yu ewhwet{]{tk yufth fne Au yLt
ftwk Au :
tuttk tu t rt yu, t foe tk tu r,
yt{ ytu[h kt yu, whw{ e [te hne - wk yu fwk.
nu whwf]t ntu tu yt tu teS,
{wwk {q rn tk fu{ tuzwk teS.
u ytu[h rhtu uu, t ~ rht{uS,
Twhwt {stk, ykh hk yw{ {uS... un {krh{tk.
whw{ fqk[e th k Au, twk rhtu tuuS,
txwk {krh-rhu ntt ytu ftuuoS...yuf ytu[h.
t whw{ {th Au yr tuttu,
tuttk tuttk fowk rn ft{ u.
{ {etu ht{ftu, { ne fhu VS >>
127

{Mf {wfe u{ y Yyt u,


[Zwk yx txu kt rnt{tu...
ftu fnwk Awk.
wo{ {th tu yt, ntu f]t kqo u whwe tus yu tt r qo. (y. 19. tu. 60)
tuhnM wqZ yu fu TwhwB,
ntu f]t whwue, u hk wfB.(y.35.tu.118)
Ezt, t tzeu kt-s{t fnut{tk ytu Au. wtwBt yu hMe
Au. yt tutu k{ ytkt u tk [ue st. suu rtfwxe fnut{tk ytu
Au tk tt Au. yt Mtu rtue k{ fu t hefu ytut{tk
ytu Au.
rtfwxe Whtu wtwBttu tkftu (-kf) {to tkte whe Wh hk hV
[Zu Au uu kft fnu Au. rtfwxee Wh whe [Zt {tkzu thu q-{ntqtu
u ytu Au yu yut rtY-qL rh u s hk. tk yt{twk h{t{t
ttu r{ tt Au. yt{, kft yu s-]kt Au tk t f]-h{t{t
ttu [tht ytu Au yu hnu Au.
ytu {txu {{tkte fqzfx, ht-ut uhu {u tuE tktt ntu Au.
{tet {tu Mt Au kf-rf fhttu. { yu yk:fhe yuf
]t Au. yk:fh [ fhu thu r[t fnut. yu s yk:fh thu kfrf fhu thu { fnut. yu s yk:fh r fhu thu w fnut yu
yu s yk:fh yt nwk fhwk Awk yue ]t fhu thu ynkfth fnut.
{ sthu kf-rf fhu Au thu kf yu rfe [u yue kr{tk
ywk rwo t{ hnuwk Au. yuxu tf yt ue [utu krtu { thtu
Au. yt t q.tS {th{tk stt u Au fu :
{ Au kftue {t, kr{tk {tun rt,
krft tu { , Mih {tr ytu tt.
yt tu yuf s{tk q.tS sttk u Au :
Se fhwt u : {t hwk h yu h he {t.
128

w{-kf{tt, nuhe Qe ]ttt


fhu Qxt-qxt [tt ! y rnttu... rnttu.
yt {te h tEu - y{ tEu h{t{tt o fhtt Au. , hs
yu { yu tu wtute h wtetE stwk Au. yt WL{e yMtt tt
Ae s turMY yt{tt o tt Au yu t q.e nthztk{tk stu Au.
WL{e rt te,
t{u yu hk te,
nw xu Wtr tr,
rtw{tk t uu feyu t{e, htu wk Mt{tht{e... qtu qtuhu,
yt kfrf [utu kefttu { e{u e{u tfu thttu ntu
Au. yu ke {{tk s y-rwo -t o fhtt Au. hkw yt t
{txu yu yk{wo twk zu Au. su ytktu nthwk swyu Au yu rht{u tt
rttu{tk { h{u Au uu yt{twk [ fhwk fht {txu ytk ykhwk swyu-yk{wo
tt yu sYhe Au. yt{, ut Vuheu h{t{tt oe tt fhte Au.
rs {tr yu Au. {qth [te Yyt fheu t-yt yu
fwkzre tht Mtrct [, {rwh [, ytn [, rwt [ yu
yttt[ utk utk yu{ A [tuwk yu ttu ttu krt, rwkrt yu
hwkrtwk u fhtk fhtk tk h{t{ttu rt Au tk nth{tk Swkyt{twk r{ fhttwk ntu Au. ytu {txu whtYe itwk t Eu qLYe
{wu th fhttu Au. tu{tk q, {ntq sut u{tk tEu t-fwkzre
nth{tk ntU[u Au yu h{u-{tutu t{u Au.
hkw yt tirf rt yr yxxe yu u{e Au. Twhwh yu
Twhwe f]t rt fwkzre ] te te yu tt tu fwkzre ]ru
fthu su tu Qt tt Au, su rhMtr sL{u Au utu t{tu tf fhe ftu
te. u Twhwe f]t yu Twhwwk ht t ntu tu tf yuote s tu Atuze
u Au. yu htE Au, {qktE Au.
q.htst {wr yu{t tutwqr (t-1) t{t wMf{tk u Au fu,
hkw thu q.whwuu ie ttue {te utu t{tu fue heu fhtu u

yku {u {s yte yu tutrn ftuo thu {U Vhete fwkzreu AkAuzte


n{ fhe. fwkzreyu tu Vhe ut s kfh MYtu th fhe {u e
ttt tu ytto, hkw nu {u q.whwuwk hwk {wk nwk yu ie
ttu tht {thwk ht fhte q.whwuu f]t fhe ne. uytuee ye{
f]t tht s fwkzret yt tt [u nwk {the tutt{tk xfe
tu Awk.
{tht ywtutu th {tt yuxtu s fu, enrhe fu eTwhwe f]t rt
ftuE tf {txu fwkzretu t{tu fhtwk te. {the tt hr{t
fwkzretu t{tu fht{tk {the tute ftuE ytz fu n{ ft{ te te.
{tt ye{ whwf]tte s {U r ntk fhe Au uu nwk q.whwue h{ wk
s rht{ wk Awk. nfefu {the { tt{tk q.whwue s fto
fhe hne ntu u{ nwk ywe httu Awk. yt {tt eTwhw ut tft ythwk
o fht qhwk te.
q.htst {wr wshtt Au yu u{t whw ftthtunt .q. tue
f]tkS Au.
yt{, Twhwt {too yu f]t rt tu r ttu te.
yt h{ yt, t, ot u s hnuwk Au. yuu ytr fu yk te.
su tf yt h{t o fhu Au, h{u t{u Au u t-t qe
Au. yue rk {Me{tk {ntu Au. yt{ tttftht ywe t tue
yu Lthe Au. suu o fwO u o te fhe ftu. yte tuu
yt{tttfthe Au yutu [th te fhtu. {ti{tk {wrstu {tus {tu...

{ ntu tu {tu st. { [kt tu fthtux {U kt.


129

{ [k[ Au yuu [ ttu.

LLL

130

s (24)
AL$gk Myv$pL$p `lQp_p f!
(fpN: ; spg:v$u`Qv$u)

AL$gk Myv$pL$p `lQp_p f!


hl _l] AL$gL$p bv$p! AL$gdv$ R>pX$p av$p!
pk Myv$pL$p `lQp_p f!
dyfiuv$ L$ 1kMy_ rbQpfp f!! ...^y.
OV$ OV$ bpg lkp, kpl pkp Mp v$pkp;
ApsdL$pku dyM 2dpX$p f!
fpd flud v$p_y 3_X$ f!! ...A$gk0 1.
Qv$p k|fS> v$p_y lX$p, d\p b_p dfyv$X$p;
dysp_v$ dM_ Opmp f!
`L$X$ v$s ds X$pgp f! ...A$gk0 2.
4
skbul dpgp Apf 5R>pgp, R>pX$ gp v$pf 6L$pgp;
b_ cpgp bpgp 7L$pgp f!
kbk epfp kbL$p epfp f!! ...A$gk0 3.
bpf bpf Npsp dpf, __ W$pf `uRy> cpm;
gpg fN fs_ v$Mp f
Apf L$pQ rbje R>pX$p f!! ...A$gk0 4.
1. hQ_. 2. a f hp . 3. `pk . 4. S>`dpmp. 5. d N Qd . 6. L$pm, d ey .
7. L$pgp, r_v$pj
.

LLL

{ ytt-yuft { yteto.
131

yto
yte wtu ytutu. (hkw) yu ytu wt{ te.nuu yte hut
{te ! yt t Vk Atuztu. tte wtu ytutu. {owhwt [tu r[th
fhtu.
huft heh{tk su t-S tuu Au, u tt yt-te tt tunknk: u ttu fhtu. yt{tYe fte (fthe) hV {tU Vuhtu. ht{
yu hne{ ku tu Au.
[k (Ezt) yu qo (t)Ye {tuxe u thtu Au yu fhtuzhsw yu hitu
Au. yut {kt tht {w ytkYe {t {utu yu yuu ntt{tk fzeutueu - {Me{tk ztutu.
s{tt yu {][{o Atuze tu. yu -sku Atuze wk tuz, fth {]w the
tA tuzu Au. wk rtuot yu tutu tf e . wk tte Lthtu yu tu
thtu e .
thu thu ykh tut t. tAwk Vheu u yu ytku tkr {u yuwk fh.
yt{tYe t h E u yu rttuYe ft[u Atuze u.

LLL

rh
yt stu fuLeo wh yu Au fu, h{t{tYe ht o fhtu yu ft[Ye
rtu Atuztu fth fu h{t{tt o ftfthe-u Au yu rttuwk u
{u yuwk Au-uAu. yt u yu u{tkte u{to s WLrfthf Au yu
Meftht tu Au.
fXturt{tk ftwk Au fu :
u u {w{u:
ti Bhe rr eht: >
utu rn ehtur utu ]eu
utu {Ltu tutu{tT ]eu >> (e:h - &tuf-2)
thu { L tt thu w Mth tt.
132

u yu u ku {we t{u ytu Au. yutu Xef Xef-the heu-r[th fheu


wte whwttu yuu rL rL heu {S u Au. uc wttu whwt h{
ftfthe uu tut-ue yuttyu uc {Su k fhu Au. {kwttu
{t tirff tutu{e EAtte tutut ttY uu Mefthu Au.
t{tL: tu yte ErLtu rn{woe te Au yuxu { rttu hV
[t yu Mttrf Au. ytk nthwk swyu yu Mttrf Au. yuu ykhtr{w
fht {txu fhtu zu, tt fhe zu. ft ntht ytu tku. heh{tk
ttu ytn t tkt tt fhe zu. yuxu su yku q.tS fnu
Au fu, th th tut {th-ykh tut t thu ! eu, tAwk eu u
ykh u yu tt o fheu ytku Xth-tkr yt.
yt ue r fue heu tt ? ytwk s yu rt {u Au.
wr fnu Au :
t{t{t [u tu
{ut nwt wwu >
{ui ]wu u :
Mit yt{t r]wu q Mt{T >>
(fXturt e:2&tuf-23)
{wkzf Wrt{tk yt s &tuuf Au. Wrt fnu Au fu, yt h h{t{t
tu [te, t wte fu tu nw tktte t tt Au. yu suu k
fhe u Au, yut tht s yu t tE fu Au fth fu yt h{t{t yuu {txu
s yut ttto MYu x fhu Au.
yt{t fo, w, te yu {te h Au. yu {-wtu rt s te.
tt tht yue ywqr fhte Au. su sL{te ytktu Au, uu hktutu t
fue heu yte ft ? su yuf{ nuhtu Au u ht-htretu ytk fue heu
{te fu ? tu tu tu yuwk o ft{ ytu. yu tu tkthu tu
ttu zu yu tu s yuu tu t ytu.
nue exe{tk q.tS fnu Au fu, yte-wte wtu-tu ytutu
yu Ae h s fnu Au fu, yu wte ytut yutu te. yuu tte ytutu

yu {owhwt fnut{tk rt httu.


wr fnu Au fu, q{ yu e w yt{o {txu yt~f Au. fXturt{tk
ftwk Au fu, ~u Tt wt Bt q{r{: > (e:3&tuf-12)
su{u ttu yt Eu tute wu e te Au, u q{eo
s te f]tte q{w tht yuu uE fu Au.
q.e ewhwet{]{tk u Au :
fhu MA u [txwk ru MA {w su{,
tutk {u wtu, Mt{o yu{.

suu { Swk uu s Swk.


133

fYt { fhtk fYtu [nuhtu thtu.

ytkwf { ou, u{ w h {t,


tutk tutrf tfe, BfT o .
w rr fe u s S rt,
{ fhu yttu ut ErL .T (y.19.tu.46te48)
te-t{tL wte yt{o twk te. tutre tt tht r[tw fheu
wu q{ yu e ttk u yt{o {txu Wfthf u Au.
yt{o {txu q{ yu e we ttu t yu {tuout-tMttut
[{tk rt q sYhe Au. h{whwt t{ Au-t{: yk whwt: > h{t{t
t MY Au. ytt t{ whwtu t{t {txu ytu tt wk zu.
t yu rt yu toe yu t kfh MY Au. k wet ht{t{tk
k fhtk u Au :
te kfhti Lu t rtYrti >
ttk rt ~L rt MtL:Mt{eh{T >> (tftkz/&tuf-2)
nwk t yu rtYe toeu tt kfhu kw Awk fu su{t rt rtu
tutt yk:fh{tk hnut Ehu uE ft te.
et twk {n {t fnu Au :
ttku ttk h: kurL: >
ttk t htk tkr{r[hutrAr >> (y.4.&tuf-39.)
rsurL, t ht yu tt {t ttu t{e Au yu ttu

134

t{eu yu rt rku ft s trYe h{ tkru t tE


Au.
{otMt yu {tuouft ttu{tk rt sYhe Au. t {t, yw{t
{t yu {t yu t {t ife {otMtt [tu{tk rt, yu
{ttu Mefth Au.
huf {wt heh{tk h{t{t rhtsu Au. t tuu fnu Au :
Eh: oqttk uu yswo rcr >
t{T o qtr LttYZtr {tt >> (y.18. &tuf-61.)
nu yswo ! yLto{e h{uh o teytutk {tk hnutu Au yu yu s
t teytuu hehYe kttu h [Zteu {ttte yu{t f{tuo {tu {tu Au.
huf {tet heh{tk t ue u tu yu t nth ftZe u
nk yutu yts ytu Au. yt tunk nktuwk t he yuu t{ttu
fhttu Au. q.tS ewhwet{]{tk u Au :
te{ttt un{tk suo nk ytfT;
tunk nktYZ wk {t [wtotfT,
nktt yu fhe tue tt r{w,
rwo wsYu hnu, utu rw.
(y.1.tu.19-20)
yt nktut tht tu tu sot h{uhwk t htwk Au yu yu tht
ykh{tk fte (fte) yt{tYe fte hV yk{wo ttwk Au. tk s h{t{t
rhtsu Au.
tirf rt tht yt{t-h{t{twk r{ ttk {wtu ytk-{wtk
t{t {txu wk fhwk uEyu ? {t {ut {txu su{ nwk {kt fhwk zu u{
yn {wtkYe {t {ut {txu Ezt ([kt) yu t (qhs) Ye th
(nkzt){tk fhtuzhswYe hitte {kt fhtwk Au. wtwBt{tk t-yt yu
fwkzretu u tt Ae txT[u yu t krtwk u ttk S-hk{tk
thu tk rwk-h{t{twk r{ ttk s h{tu-{wtu-ytk {u
Au-ntt{tk {ttu tUtu ytu Au.
{e ]t t tu {tee ]t t.
135

ytu {txu Aete tt ttu Atuze utt ntu Au. Wh [Zt {txu ezetu
Wtu fto Ae Wh [Zeu ezeu Atuze ute Au, yu{ Yyt{tk {tt, yt
uhu sYhe ntk, hkw t{tk r ttk Yyttk tt ttu Atuze utt
Au. eze Wh ue hnutwk te, ezetu Wh [Zt {txu Wtu fheu Ae
eze Atuze ute Au. nrht{M{htu s fhthu huS Y fqz-fx wk S
utwk Au. h yu rtuot tEu ykhtr{w twk Au. r[tw h
tt{tk r te te.
yt{ rtuot, tut tEu tu tht h{t{te tr fhte EAtttyu
wLe tutuu-rttuu Atuzt zu Au. ttuS {iu ht{h ttu yu {ehtke
W {ws yt{tYe h {uthu rtwt ft[u stu zu Au. hkw
Su rttu{tkte {tu ytk yuxtu {u Au fu uu yt{o t ytwk te.
rte t{tk rw qe t, hte yt{tk t tut.
une [{tk u ftuhu htt. {turne {tk o {tutt.
te ie yu w{e {ttu u s he fu sut h t f]t fhu.
whw{nthts t h yte f]t fhu yue ttot.

LLL

s (25)
kyM \ey, vy$:M Ney

(fpN:v$fbpfu L$p_yX$p; spg:L$lf hp)

kyM \ey, vy$:M Ney; L$hy? d_ _ Z!


hpZu DQpf iu fus A? ...^y.
Apr^ D`pr^ epr^ _ eplu;
c|s v$h
Apep[dL$ _pl];
1
dyv$ dpv$ Ap_v$ kv$p lu! ...kyM0 1.
2
Ns ky[s h_ _ eplu;
3
rh po sS>k, _ rv$MpB;
AL$ _|f kb fpd fygpB! ...kyM0 2.
{ yu unYe htu uzut ErLtuYe tuzte t{ Au.
136

rv$_
k|fS>
iy
u
tlvy$
fpd
lv$
hN
fN

fps kep _h eplu;


ius DZ hjp _ rv$MpB;
dTgL$ 4eL$ kb S>N R>pB! ...kyM0 3.
Qv$p
spfL$
_pl],
AN_ v$u` rbS>gu _h L$pB
;
AL$ 5ANpQf _|f rv$MpB! ...kyM0 4.
rd ded _h eplu,
Ap` `fpep cv$ kdpB;
AL$ AgM S>b _S>fp ApB! ...kyM0 5.
`yfyj
_`ykL$
_pl],
_pd $` L$Ry> L$pd _ ApB;
AL$ A_pdu kb S>N cpB! ...kyM0 6.
dykgdu_
`pfku _pl],
bd_ Mu i|v$f _pl];
kb 6fb frkey Asf bplu! ...kyM0 7.
fphZ
Sy> _ eplu;
L$ZL$k_y _pd _ epB;
ML$ fN kb 7ui 8fygpB? ...kyM0 8.
blv$ L$Ry> v$M _ ApB,
ip[s ipf L$Ry> L$p_ _ ApB;
d|L$ Np_ eL$ kb S>N NpB! ...kyM0 9.
dey `pspg _ eplu,
S>ddey_u ^pL$ _ epB;
9
A_gl$ 10eL $ bpN ky_pB! ...kyM0 10.
L$`p
kv$Nyfy
brglpfu;
lpX$ Qpd kb D_ `f hpfu;
Aku cB L$Ry> L$lu _ B! ...kyM0 11.

1. hsy_p dfZdp\u S> kyM \pe s dyv$, v$i_\u S> kyM \pe s dpv$ A_ D`cpN\u S> kyM
\pe s Ap_v$. 2. KO. 3. Nv$h\p_p Arcdp_u h s rh, h_h\p_p s sS>k A_
kyjysph\p_p s po. 4. AL$. 5. Hrep_p rhje _l] s.
6. `fdf. 7. Z gpL$_p Bi, `fdpdp. 8. fgphu. 9. Al bp[d-ly b Ry>. 10. AL$.

wtk hts{to u : yuf--{ twk, eswk-w-{ twk.


137

yto
{u h te fu yt w ytwk fuwk ! yu w: wk fuwk ! yuwk o te
e heu fhe fu ?
yt Mtr{tk ytr-tr fu Wtr te. ytr tirf, ytr irf fu ytt{f
te. Mwt M{hte twk w-{tu, ote twk w-{tu yu tutte
twk w-ytk ttu Au.
tk yt Mtr{tk , M fu wtwr te. r, is fu tt uttu
te. , u yuf s ft - us htu{u htu{{tk hutE httu Au.
tk r, kt fu htrt te. Xkze, h{e fu tto te. s{tk yuf
u{e f AtE E Au.
qhs, [k fu tht te. y, e fu ese te. ErLtuu {s zu
yuwk us utE htwk Au.
tk r{t, tw fu xMt kke te. {thtu-tueftu yu thftu yutu u httu
te. u sh{tk yuf s yt o tE htt Au.
whwt, Mte fu wkf te. t{Y fwk s te. ytt s{tk yuf s yt{e
u tuwk Au.
rnLw, {w{t fu the te. t, trt, i~ fu q te. ykh nth
u h{t{t s h hutu Au.
tk ht{-htwk fu f]-fkwk w te. yt s{tk tu tuft Eh{t{ttu hk hutE httu Au.
n-un fwk shu [Zwk te. ft h tuh fu tkr fwk s te. { s{tk
yuf {tiwk e tE htwk Au.
Mo, {]w fu tt te. sL{-{]we tk ef te. ynk M{-nwk
Awk yue yuf tk sot ktE hne Au. yue Mtr ywe Au fu yuwk o
fhe fwk yu{ te. yte Mtr yu Twhwe f]te rnthe Au yu hk tutt
ntz-[t{ wk Twhw h LtuAth fhe u Au.

LLL
tuste yu ste { w tt Au.
138

rh
yt s{tk ytwk o yu tuee rs {tre Mtrwk tuf Au. yt
rs {tr ru tueh q.htst {wr fnu Au fu, r[te t rn{wo yMtt
Au yu u ykh{w yMtt Au. t, {qZ yu rt yu r[te rn{wo yMtt
Au. su{tk r[t f]rt tu wtu ytt yu ife yuf w (rt{tk)e yh
nuX ntu.
yuft yu rhw yu r[te yk{wo yMtt Au. yuft yMtt{tk r[te
qr{ft u rfte ntu Au : (1) yuft (2) wt. wttte Mtr{tk
r[t yuftt Atuze t{tL re yMtt{tk tAwk Vhu Au. yt{, thuf yuft
tu thuf r yue uze qr{ftu rf {tr fnu Au. yt qr{ft{tk
r[twk yM hnu Au. ute yuu es {tr fnu Au. yu{tk BfT tt
t twk ntutte yuu ktt {tr fnu Au yu yu s {o{u{trt
t{u ytut Au. yt qr{ft ytukt Ae s tuetu ykr{ qr{ft{tk
u tt Au.
r[te eS yk{wo yMttwk t{ rhw Au. yt qr{ft{tk r[t rtwte
u Au. yu{tk f]rt tu wtutu yt ntutte r[te ]tytutu kqo yt
ntu Au. yt kt yMtt Au. yt qr{ft{tk ruftr tte r]t
tE Au. yuxu yu{tk r[t r]t tE Au. r[te yt yMtt
rhwr fnut Au. yu qr{ft wtt yu {tr sut rftute hrn
Au. yuxu s yuu rhw fu rs {tr fnut{tk ytu Au. yt{tk tuewhwt ttu,
etu, [ttu, qtu fu tu ftuE yMtt{tk ntu tu yu rs {tre
qr{ft{tk s hnu Au. yt yMttu s rf {tr fnut{tk ytu Au.
r[t r]t Ae tue h{t{t{tk yufY e r yu {w e Au.
rs {tru rf {tr, rhw {tr fu yktt {tr fnut{tk
ytu Au. ytk tue yt Aue qr{ft Au. yn ntU[wk yu s tfwk
ntu Au.
nu s {sttu fheyu.
{ {nt wh Au yu r[tfth Au.
139

w yu w: yu {t {tuo Au. q.e yqS u Au fu :


w w : {tk tu tk sL{{h k ,
e h{fzw k Ew k hk u rk .
nu tue thu tu wtute h tE , {te h tE , {te ytt
WL{e yMttttu tE thu { s {he wk ntutte w yu w:
ywthwk ftuE htwk s rn. yttu yw Au fu, yuuMturt yteu hehu
nuhwk te u Ae ytu ytt u ftt uEyu tu ytu w:
twk te. tuewhwte WL{e yMtt yu yte yMtt sue Au. WL{e yuxu
{u uu th, -{ fu y-{e yMtt. WL{e yMttu {tk zt. tMte
suLtE u stu Au fu, WL{e yuxu : (1) yt{t yu {wk yuf,
(yuf), {ttte Aqxe h{ {tk {tt swk. tfe { he ht
fu w ht tE ue ykr{ yMtt. tuee ], M, wtwr yu
whe Aee tk[{e yMtt. (yqe ytk :rtk:{e{tkt.
yt{, { he yMtt{tk w yu w:e ftuu h zu ? yu h
s zu tu Ae yuwk te tht o fue heu tt ? fth fu te
tu {t ywu x fhu Au.
yt { s{tk {u fthu su t yMtt ywt utu nu yt
q[ttu Au. ynk tM{tu yw ttte yt-t-ot tuu s rMhutu
st Au. S-rtu u {he tu Au yu tuu h MYu Mt ttu Au.
yte yt{tttfthe ywqru fthu fu ytk-ytktu s yw Au.
ytr yuxu {trf ezt, tr yuxu therhf ezt yu Wtr yuxu t{ute
yte ezt. hkw thu S {tk e tE wk ntu thu yt ezt ywthwk
{ s te ntuwk. ytrtirf, ytrirf fu ytt{f fwk s ywtwk te.
ywt Au fu ytk, ytk yu ytk. Mwt M{hte twk w u {tu,
ote {wk w u {tu yu Wtute su w tt u ytk.
r ytoeto{tk uSu MYu yrtuf fheyu thu tueyu
Aeyu : k wtte: yuxu fu {u , hs yu { yu{ f]rt tu
wtute h Atu. k yMtttte: yuxu fu {u , M yu wtwr yu{
{t kftu s ]wk so fhu Au.
140

tu yMttte h Au. yuxu q.tS fnu Au fu rf {tr{tk hnutu h{t{t


, M yu wtwrte h Au. r, tt yu is yu Se yt t
yMtt hr{t tu tutk te ttB yMttwk t{ Au. q.e
whwet{]{tk u Au :
Mtq unte Sztu tBtu ttB un.
Mtt{tk hne Mtq tutu ytkt,
u yw yu, r t{u ytut tk.
unte tnhu t{u ttB un,
rr tuu h{u, is t{u yun.
MtMtt tnhu fnu yunu ytkt,
yus S u t qrh tze {tkt {wtrf ou fhe t{tk e,
tt t{te tuu h{tk yrL.
(y120.tu.108te112)
fu u yuf qh-us-ftt s o Au. yt{t tur MY Au, ftY
Au yuxu ft rt - us rt eswk fwk s te.
yt{tttfth{tk yt-t-ot u{MY h{t{tt s o tt Au. r,
kt fu ht; h{e, Xkze fu tto yut s{tk ywtt nthtutu yn yt
ntu Au. { ntu tu s s ntu yu st nthtu ntu. { {hu {tt
{hu yuwk Au.
qhs, [k, tht, y, etu yu ese yt h{ u fthu ftu Au.
qotu qo yu, [ktu [k yu yuwk q.tSyu trt{tk twk s Au.
u yuf s htk-ytk o tt yuxu Ae u tkte hne
ntu ? yu u fthu s yt{o tt Au. q.e yuf trt{tk
u Au :
u{tk u yu rto Au,
{tk e ftu.
{ MMt nu tu MMt nu.
141

yt{, t{tL ktheu Mte, whwt, wkf, t{ fu Y ut Au u yuf yu


yt{e yut h{t{t MY utu tkte ut ? ykh-nth yuf s
h{t{tt o fhthu Ae rnLw-{w{t fu the sutu u hnutu te.
t, trt, i~ fu q sutu to{ hnutu te.
rf {tr{tk { s hnuwk te tu Ae {e f]rytu tkte ntu.
T]t yu w]otwk w tkte ntu. ht{ yu f]Ye T]t yu ht
tt fkYe w]otwk w s te fth fu {e ]ttu s yt Au. q.e
yuf s{tk u Au :
yufu htu knttuo, esu fk ytwh {ttuo,
yu Au yuf s thnth, w]ort t knth.
sutu u s s fth.
u s tu tuft Etu hk s{tk AtE tu ntu Ae w tkte
ntu ? nwk Awk tM{ (yn)tu tufth kt Ae Mo-{]w,
tt, sL{ fu {]we ef tkte ntu ? ef tu ee ntu - i ntu tu
ntu - itT i k > hkw yi t{tk yu tkte ntu ?
Auu q.tS q {ne t fnu Au. q.e fnu Au fu : yt rf
{tre yMtt t fhe u fu Twhwe yu Ehe f]t Au yu yu{e
s rnthe Au yu Auu fnu Au fu, yt yue yMtt Au fu, suwk o tE fu
yu{ s te.
yk{tk yt su ywY fuxtf tunht uEyu :
o tt qL nwk, yuf yk yu{,
yk{wo hnwk t, MYMt u{.
ykz ytku VYk, rk{tk {M,
toMtt qL nwk, {u tuf t f.
rn]ot Atuzeu ttwk ykc,
tkr yt tu {u, {hu {qtk .
rf ntu{e r[t{tk, fhwk r[t re,
ytto{f {{tk t, { ynkf]re.
w yu w: yu {tk tutk Au.
142

ynkfthu ntu{eu, {nT{tk u{,


wu {tt{n fhe re yu{.
ofth fthu to{t{tk ,
yku {ttu S, t{u h rto.
rht{ t{e ote, ttwk ykc,
tk {trn ot, yuf yirc.
w h{t{t yuf nwk, yk r Auf,
Y tunk t, yutu ttruf.
ttk wZ {w yu, rk tk th,
(y.9.tu.61te 69)
yt s{tk tttk ykfth tutu Au. , w. Mt {{tk r,
tt yu usu {qt Au.

LLL

s (26)
ldp QNp ldp QNp
(fpN:v$fbpfu L$p_yX$p; spg:L$lf hp)

ldp QNp ldp QNp, Myv$p_p _pd `f _Np!


hl rv$g d_u NNp, ANf lpep _ hp sp iy? .ldp0 1.
_ `psp_y L$iy fpey, Al rQv$hrdp _pey!
ky^pds i|e_y Qpey, ANf 1v$u^y _ hp sp iy?
.ldp0 2.
fMX$hp_u _ Df Erd, kcu Np`pgL$u c|rd!
S>lp v$Mp rslp hpdu! L$fu epp _ hp sp iy? .ldp0 3.
S>B bW$p cy `pk, kv$p k] D`hpk!
2
bycynp _p v$l hpk3! fep fp _ hp sp iy? .ldp0 4.
{e yth tkr yu s t[e kt.
143

ibv$-k|fsp klS> kp^u, r_fpgb _S>f bp^u!


hfu hp_v$-iplv$u! Nlu dpmp _ hp sp iy? .ldp0 5.
klS> kp^_ kygc R>pX$u, _ df fN h\p v$pX$u!
L$fu ge hr f `pY$u! `Y$p `p\p _ hp sp iy? .ldp0 6.
1. t ytwk.2.q 3.tA

LLL

yto
y{u rt Aeyu, y{tu r{o Aeyu - wtt t{ Wh y{u ttYe Mt
rtt-kt Aeyu. r{tk u{e kt ne hne Au. nu Lntt tu u wk yu
Lntt tu u wk ?
ynku r[TYe y{tk te tkwk yuxu nu tutwk fnut yuwk fwk s
htwk te. qLwk wt{] [twk. nu t etk tu wk yu etk tu wk ?
qr{ tutfetu t t Ae nu hzte-Vhte EAt te.
yt-t-ot u s Mt{e-h{t{tt o tt Au. nu ttt fhe tu u wk
yu t fhe tu u wk ? wk Vuh zu Au ?
nu tu h{uh tu sEu ue t. nu tu nk{u {txu Wt{tk k]r
Au. nu q tA zeu nuht fhe te. nu htu htt- htt wk hw
ks Au.
e qht nstte r fhe yu rhtk{tk-h{t{t{tk sh Mth fhe
ee Au. Mtk-rke htsfwkhe-tne ytu he Au, k fto Au Ae
h{tt nuhe tu wk yu nuhe tu wk ?
nu S (hk) ! ns yu w t Atuzeu ft{tu wk ft{ u tuze {hu
Au ? ]ttu fheu qE . tuttk-ttuttk tkt- tktte wk Vuh zttu Au ?

rh
[kt yuxu rt, rw yu kt yuxu MtYe tt rttu. unttu
fthu ttt[th{tk ht t hnuth ktheu t[e {s, t[e ytttu
[hke { tu tu hk u Au.
144

q.tS yt s{tk fhu Au. Mt fto rt ttu te fu Mt fto


rt {u yztu rn yu{tk Mt ftu fhu Au ? Mt yuxu wk ? yt t{tk
nwk fuL{tk ntu Au yu Mt fhwk yuxu wk ? hehu nthte ewk fhwk.
su unttte {w tE tu Au yu suu tutt ynkfthu ytute tktu
Au yut MMY{tk Mt re yt te Au. yt{t rt Au, rw Au, tt
hrn Au. Mt yu ttwk rf Au. yuf s{tk q.tS t Au :
t Mt rkh nwk xfwk, {tw ftuhtL fhe xfwk.
yu{tk rkh yuxu tt rtt, Mt rtt. q.e ewhwet{]{tk
u Au :
yt{t tf yun Au, rwo rfth,
unttte yu, zu trfth.
rhr{t tk t t, t{q yr{t,
wuu {U fwO t tt.
unttu u zYk tre fu{ ?
rtt yeou tt, f]f] yu{.
ttt {ws {tk u x t,
t-w Muo rn, M{ rfthtu tt.
Mt-tt t {wu, nwk rkhY,
ytwk rtt rtwu, tt yw. (y.6.tu.58te 62)
yt tunhtu {Stu, yuu fuL{tk hteu Ae s tEwk tu yutu yto
yu t {E su. MMY{tk Mt yt{]t r{tk u{e kt nue
ntu Au. yu t{tk yuf s h{t{tu utu ntu Au yu Ae tu t{tk tutu
yu tutt{tk tu utu ntu Au yuxu u{ rt eswk wk ntu ? q.tS
yuf trt{tk u Au :
u{ tk r h{u ntsh ztu
ZtUte Zqkfztu qh tu.
e yuf tr{tk fnu Au :
ErL h ftq yuxu {. { h ftq yuxu {.
145

t Au u{eu, ytu y{eou


{tk u u r [kt.
sut r{tk u{e kt nue ntu u tu r Mt s fhtu ntu Au yu
fhttu ntu Au. hehu te{tk tuwk yuwk Mt s {w ytwk ntu tu
{tAe u uzft tht he t ntu.
Mtt sutu eu ttt[th t tht w f{tte ]t. hkw yt t
yu wte su h Au uu t wk u w wk ? yt{tu tu t-w Mot
s te. ttt[th tht {owk yt[h yu untt htth {txu Au. nwk un
Awk yutu ynk yu {{t sut{tk Auu uu yt wk Muo Au. q.tS nthzt{tk
t Au :
unttu {{t e, ww:tue ntue e,
ztf q ynkt e, uu t.. wsu t Muo.
(y.31. nthzwk k.2)
t kwk yu t tuwk {q fth ynkfth Au. yt ynkfthtu tynkfthu ttwk ft{ - tite {nwk Au. ynkfthte s it yu ut
sL{u Au. q.e ewhwet{]{tk u Au :
un ynkt k Au, {tut ynkt t,
ttk Mt{w u, {u ynk-{{ yt.
{tut Muo t fr ttu yu ,
q{kz ytft{tk t yu r {t.
ynkfth {the hnu, [tu wk ,
ynkfth t {tut yu, t eu wk {t.
(y.15tu.155,165,166)
yqe ytkt yuf stu{tk yt ynkfth-it weu stte t
q.eyu fhe Au.
we rft u stfh, wE e E th... n{tht yMtt.
ynk-t ht te, tunk {rtu tt... nwk rthe.
ytw { yu utwk fthtwk Au.
146

ynkfth ytzu Qtu tk yth zu {th... qtu wk.


ynk {qfeu yt eAtu, t{tk rhtu ftuE... ntu ftuE.
qe wefe su ykzt, n fhe n [qt... n{u {.
yt {thfu yt{ t u, nf hft kt... .
ynk stfu M{e ht, s{h yzk tt... {wt.
t wefe ru [tue, tunk k t... u [tnu.
o {o t tht oMtu w eto t yu ynkfthtu t fto
Ae qLwk y{] [tth tuewhwt t fhu tu wk yu t fhu tu
wk ? yu yt kute h Au. q.e yuf s{tk u Au :
iht fVe he nwk yttu= tutwk fwk htwk.
rhnk h fh{tk ttu=ynk r[TLn{tk tkwk
h qL y{h h u {t ytu=wt{] qLwk [twk
sute rtu h{u fw{r... rtt H
tt tht ytft{, yt{ez, yt{]e yMtt t fhu yuxu
yu rke {Me{tk {nttu ntu. {ti{tk {wrstu {tus {tu yu yMtt{tk
{tus-ytk {txu yuu nth rttu tutt t ntu. tute EAt tt,
Vhte-nth hzte ]t tt fth fu yu yt{] Au yuxu yuu fwk
qxu Au yuwk twk s te. ytu yu{ tt fu hu sEu ytk t{wk hkw
hue qr{{tk ytk te. ytk tu yt{twk MY Au. yu ttu yw
tt Ae ttt fhtu fu t fhtu ftuE Vuh ztu te. hzte-Vhte-tttyu
ste EAt s rn. tttyu wk ft{ stwk ? ttk o fht. ht{uh
sE t kfhtk o fht, trhft sE trhfttttk o fht yu e
EAt tu tuu yqhe Au, yut{tk W Au ute tt Au. nfef{tk tu t
tk te ? tk tk {qfwk {Mf nwk whtu nu ! tk tk k tht s tuue
Mtr{tk ttte EAt te te.
t tu ytt {tk s rhtsu Au. w ht u suu Vhu {tu
su tu ? yuwk q.tS yuf s{tk t Au. yt{ Atk {whtiu {tt
rft yuxu tu { Wh ftq tu.
147

{txu w tu sEu ueyu yu ytk {teyu yuwk tt yu Mttrf Au.


rhkh ]r ywthu rt tttu t fhe etu ntu Au. yt
yMtt{tk , Ate Ae yt rt tt tAte nuht fhu yuwk t
htth tfu Ae htu-Wt fto tu wk yu ftO tu wk ?
wk wk tt Atk rt wtot tt Wte tt nt. { thu rt
tt Atuze u thu rtwk {n twk te.
tu tu tt{wk M{h fhe {txu tu {tt fze s fhttu hnutu
s te. yu tu tu M{h fhtu te M{h tE Au. yt yuwk ns
M{h Au. su{ ytu fto h ttuATte rt fheyu Aeyu u{
ftuE t h, nstqof t{M{h tt s fhu Au.
ht t{ u hxu, r[t {tk ntu yu Mtr t fhthe qhtt-nsu h{uh{tk s hnu Au. yue sh rhtk-h{uh{tk s Au.
yt{tke tneu hut yu whwtu nthte s fhte ftuE sYh te.
feh fnu Au u{ nu tu t {the tA tA Vto fhu Au.
tt{M{he Yyt fhtk q.tS u Au :
]tt tu Mt fqxte {thu,
e Mt u t tutr ythu >
nhu t fqtr nt t rt,
M{he u rt nu r[t t >>
ytu tue Mwtu yth fheu qhe Mw tA tuzte xu Au.
ytu ns {u yu Mw Atuzeu {w~fuete {u yue Mw {utwk ytfto
Au. yt rzkt Au- ttue Auhze Au.
tMttu ztu yt t-rt {txu uhu yutte h{t{tt o rn
tt. u-tMttu yt rt tu rwt o rn fhtu. ]onrh
fnu Au : tuthtu {Mt: > ytt rttu yr{tte tut ntu Au.
q. tS yuf s{tk yutu Wu yt heu fhu Au :
hk tuttk wMftu VUfe tk rht{tk,
{qtu tE zqe hnu, {wkhu yu tnt... wk.
{ yu ht Au yu ytk yutu rt Au.
148

QX y kst trt{tk q.e u Au :


tL ftu tL tMttxu
tt fo{ {wu tt {uu.
yt kt{tk tutt-ttuttk ft{ ytt te. yu tu whwe f]t yu whwt
{toote {tu hMtu Au.
whw{ {th, tuttk ttuttk, ftuW ft{ yttu,
hk-f]t {whr rtt Mt yw{ ttu... fnu rtt.
q.e fnu Au fu h{tk-yuftk{tk-u. yk{wo tt. yuftk{tk {ti ht.
yt{r[th fh yu MMY{tk ]ttu fh. nu yt{tk tk tte sYh
Au ? twk t{M{h fto fh. yt{tk tk he fu ite sYh zu Au
? hkw yte trf ]t-]t fhte EAt tt yu Ae yu heu u St
tu L tE st.
Aue u ku {wk yuf tk xtkfwk tu tu hnuu. yuf tE h Atuzeu
sk{tk t. th to tt fhe yu fX to tht ttxf r fwO. nu
tuftue [u ste EAt tE. r {u yuxu re q u. yuu tz
Wh yuf teu uwk. yut h ttxfe r ys{te. te r[thwk hVzeu
e[u zwk yu {he wk. ut tE nu {nthts e t.
yuf ntt{tk r[etu yu e ntt{tk rtttt Eu e{tk t. yuf
h yt sEu xnu tke : {it ! rtt u u xnu{tk s r{stu hftu
ntu.nu h nth ytt yuxu {nthtstu r{s tu yu uhte xnu
tke. utk nuu nth yteu ftwk : {nthts ! ttuze th Qt hntu. {u
uwk te t {st fu tz hte hVzeu e[u zwk. utk {nthts tu k tE
t. t{ute qATwk fu, {it ! u yt te fue heu h ze ? utk
nuu ftwk fu, yt t{e nth yuf ftEe wft Au tk sEu uu qAu.
yu {u wk fnuu. utk {nthts tu t Aqxfu tk t. sut ntUt tk s
ftEyu ftwk fu : {nthts ! utk nuu {u {tuft Au ? fttu tu tune
efu yue {nthtse Mtr tE E. yuu ftEu ftwk fu, nt. {u fue
heu h ze ? ftEyu ftwk : [ttu {thu uh tk e t fnwk. {nthts tu
{ {nefu yt[h rt fn u.
149

t Aqxfu t. ftRyu ftwk. : ytuxt h utu. khuf r{rx{t kytwk Awk.


{nthtsu Bwk tu rn, fhu wk ?
ftE kh r{rx Ae nth ytt yu ftwk fu, swytu {nthts ! {u th
to fheu su r {ueu utte [e r ut nuu yut re
ut fhtk fhtk nstte {ue yu {U {u kh r{rx fu{ utzt h
Au ? h{tk {tht {t-t tthe Au. yu{u Mt fhte, s{tze Ae eswk
ft{ fhwk Awk. {tt-rt yu yt ]e ht nhtk-Vhtk u Au. yu{e utte
{u r {e Au. h{tk hneu r {ue ft. yuu {txu sk{tk swk
s zu yuwk te. sttEt Att{tkte r rtu yts yttu ntu, tu
yuu wk to fhe ne ? u{qof Stu, htte Stu, utt hteu
Stu yu Ae swytu fu {thwk S fuwk u Au !!
rke {Me {ut kth{tk hneu wk wk fhe ft, wk wk
{ue ft. q.u{ yqS yuwk k yu wk Wtnh Au.

LLL

s (27)
fpd L$lp L$ epd
(fpN:v$fbpfu L$p_yX$p; spg:L$lf hp)

fpd L$lp L$ epd, kOm AL$ S> A cNhp_;


Bf Agpl _pd, kOm AL$ S> A cNhp_. ...^y.
1
hprf L$lp L$ 2hpV$f bpgp, 3Apb L$lp L$ 4AL$hp epfp!
hsy AL$ bly _pd, A_ych ksp ip dpZ! ...fpd0 1.
OpV$ OZfp dpV$u AL$, Aprv$ As de A `M!
AL$ A_L$ 5^pd, kd kd Qsyf kyZ. ...fpd0 2.
hsy _pd\u _p `gV$pe, Ae h Ads rhM lpe;
TOX$p e\ sdpd, d|L$p NpTpfp Arcdp_! ...fpd0 3.
{ yu ErLtutu ht Au.
150

Nm`Z kpL$f AL$ S> Zp, r_fpL$pf kpL$pf dpZp;


fN A$` A_pd, k[QkyMde A fldp_6! ...fpd0 4.

{ yuxu yk:fhe kf-rf fhte ]t.

tu fzt eztt s Awk yu{ t tuu fth fu eztt{tk r


ytu Au. yuxu fztk ztt s Awk yu{ fnu. w{teo ntu tu u s
ef] t tuu. yu tu s s e tufwu s tuu fth fu tufw{tk hnut
t s t[t. tufw Atuze {twht, thft{tk hnut f]-t[t f] rn. yt
uhe htftt q[tu yuf &tuf Au su{tk ktt {owhw fnu Au fu, nu tE
! wk tkfze e{tkte th ttu ntu yu t{ute tuVte yttu yttu ntu
tu {htwk k fhsu, tswt r{krh{tk t stu.
yt e uh{s-q-yu uh Au, {tu yk tu Au. yutu {o tth
huh {o ttu s te. yuu t{f rn tMf s fnut.
ytwk [wM tA fuL{tk itu Au. tutt kttu e{k e
tu {tu tu s yut ttu tn tutu {u u ! q.tS yt tu
hsq fhtk fnu Au fu : Mxuu ntxze tkeu zut y{tht sut Vht, qwk fu
{ut {eXtEt q{[ttt tzeu Mxu fu nw nw tu Mxu-tzote qh st
ut s te; fu{fu yu{ tt tu y{thtu uth ze tku u y{tht {tustu {he
hthu. {txu tut ftuEtu ntu tu u {o fu kttu te y{tht sut
q{[tttytutu Au.
({ostu ztftu, 63{e hk ske)
60{e hk sket [{tk-thuht t{tk q.yqSyu yts t fhtk
ftwk fu : ht{ fntu fu hnu{t fntu, E fntu fu tEMx fntu, f] fntu fu fhe{
fntu, t fntu fu tth fntu ...xxx... we, Mtee fu wkfe Vtu
u t{te yuu tuufthtu, su ftuE Au u yu s Au. yk t{tu{tk yu yuf s yrtth
yt{e hnutu Au ! ykY{tk yu yuf s yYe tutu Au.
yts tu yuf s{tk q.tS yt heu hsq fhu Au :
t{ nhtu, t{e yuf, Y fhtuztu, Ye yuf,
u yun s hk rnt, eu ztu to yth,
yktu hrtu tu t ? se u.
t te{tk q.tS u Au :
n t{u t{e yuf, t rkh yk Auf.
tf{tk q.yqS u Au :
yo { yuxu r[t. r[t{tkte rtttYe qh fhtu.

151

152

1. (kL$s) `pZu. 2. (AN


) `pZu. 3. (apfku) `pZu. 4. (NuL$) `pZu. 5. sS>;
\m; Of. 6. v$epmy cNhp_.

LLL

yto
ht{ fntu fu ~t{ (f]) fntu. u-u - yuf s t hnutu Au. Eh
yu ytn yut t{ Au, t tu u yuf s Au.
trh (yto te) fntu fu txh (te) tutu, yt (te) fntu fu nu r{t
! yuft (te) fntu. Mw yuf s Au yu t{ yuf Au. yuwk {t {thtu yw
yu ktu-tMttutu Wu Au.
{txe yuf Au. yu{tkte yuf txe yuf Mw ith tE Au, hkw yu t{tk
{q, {u yu yku tu {txe s Au. yuf usMe Mw{tk us tu yuf s Au.
t{ tte Mw te te. y{]u e t{u tuttte yu uh te
twk. tuthtu yr{t Atuztu yu {t{ to zt k fhtu.
tfh yu tfh{tk hnut yuf s Au, yrL Au. yu s t tfthrhtfthu tw zu Au. yu h{t{t Y rttu (yY) t{ rttu (yt{)
yu [w{ s Au.

rh
yt s{tk q.tS ytu Wtte t[e {s ytu Au. T-r[T
yu ytkY h{t{tt yuf t{tu Au, yuf Ytu Au. hw yu{tk hnutu t{e
fu Ye tu yuf s Au. {u twk su t{ {u u tu, su Y {u u Mefthtu.
hkw yu s t[wk yu eswk tuxwk yuwk {tte q t fhtu. kttut ztt
{q{tk uh{s Au. u Su {tt, {t hnt ni. f] yu ru ztu te
yuu {ttht {owhwytu{tk zt Au. yu uh tu tk we fu [wM f]

tt Yu wk u, tt t{u yuf
stuu fthu thu rr u.
kt s{wt hMe rt t{ su Auf
nwYe nw t{{tk sYu nw yuf.
h h{t{t yuf s Au, hkw yu tut ftsu yuf MY th fhu
Au, yuf t{ Mefthu Au. yuf nwYe swt swt Y u Au u tu su Au u
s Au u ! yu yM, tr r Au. yuu s [tk fnu Au.
rnthe yuf, rnthet {ttu x yuf yu{tkwk te yuf. teu
kMf]{tk trh fnu, ykuS{tk txh fnu, Vthe{tk yt fnu, ef ttt{tk yuft
fnu. hkw {q tu te yu te s Au. t{ swwk ntutte Mw te te
te.
{txewk fturzwk, ztu, ftuhwk t{tk {q tu {txe s Au. tx swt ntutte t{
swt Au. esetu ehtu txtu ntu, 25tu fu 60tu ntu, t hktu
fu et hkt ntu tu u{tu ytfth swtu Au, ftwk {t ytuAwk-wk Au, hkw
yu huf {tkte th ttu fhkx-estn tu yuf s Au.
tu yktht{tk t tu tu s tu. tuu ftuE wz fneu ytu tu
u tu s tu. ftuE y{]u uh fnu utte y{] tuttu w Atuze uwk
te, hkw tuthtu yr{t yu s t ztt tt{tk Au. t[tu {o ytt
zt fhtwk te.
M. fr Eft fnu Au : {n n rtt yt{U ih ht.
h h{t{tt rhtfth-tfth MYu {tk q. tS fnu Au fu,
yu tfh yu uu yuf ete y fhe ft n. tfh yu w
Au thu yu rhtfth Au. Vq yu w MY Au, hkw yue wk yu
rwo rhtfth MY Au. h{t{tu Y te, t{ te. yu yYe Au yu
Atk t Ytu yutk s Au. yu yt{e Au yu Atk t t{tu yutk s Au. t
{tuo, kttu yu wu t{tt swt swt hMt Au, hkw Auu yu t yuf
s Mttu ntU[u Au. All Roads lead to Rome.
fktt (ytrft){tk 70{e hksket [{tk q.e fnu Au :
t{ ftuwk uwk ? ftuE fnu Au ht{ {tuxtu, ftuE fnu f] {tuxtu, ftuE fnu

Au rwk t{ thwk tu ftuE fnu Au twk t{ {tuxwk. yt wk ytt Au. Eh


yuf Au. yutk t{ yuf Au, Y yuf Au. Mw: tu yutk yuf t{ u Y
ntut Atk yu tu : yt{e-yYe s Au. ftuE t{-Ye fu{tk ztutu
te. ht{-f]tr yutk yuf t{Ytue {tVf Eh yuf ntu tu yu{t{tk
ntUtwke [te ntu.
t[tu {o tu {tt Au yu yu {tttu {o the heu ste feyu
yuu {txu u su t{ {u, su t{tk t ntu uwk t{M{h
fhtwk Au.

ttot yt{ttu tuhtf Au.


153

ttot{tk tu suxt ytuAt uxe yhfthft w.


154

LLL

s (28)
v$l s X$pL$pf
(AcN)

v$l s X$pL$pf, Apdp ufZR>pX$ p


^d drs [\f, Npdsu A pp pp
bpX$pZp A_`, d_ r_:kL$` p
kdpr^ kL$`, NNpbpB pp ] pp
kL$d_
Ly$X$,
sygkudpS>f p
op_r_$pLy$f,
c[s`y$ pp ] pp
hZhpmu v$p_, khkd`Z p
Ae rhdfZ, r_irv$_ pp g] pp
pk pk hpd-dfZ r_L$pd p
khp
lrf_pd, kskN pp gp pp
pfL$p `fpn, X$pL$pf en p
if`|Z`
n, fN rv$e pp p pp
LLL

yto
unYe ztftuh{tk yt{tYe ehAtuzht rhtsu Au. {o{tk Mth {r yus
tu{e e tu. r:kf { yu s {nt tuzttu Au. rf {tr yu
kttE Au. f{oYe fwkzt{tk tte rctt ykfwh {e wee {tksh te
w tE Au. tfe tute tewk t yu o {o q[u Au yu ht-r
t rtwk twk rM{h Au.
tu tu Mt{twk rft{tu M{h, ut, nrhwk M{h yu k Au.
thft htut, ztftuh, t. hq{ttu r yu r r Au.

LLL

rh
t hk yqSe yuf {ne rrt yu Au fu, uytue Mtq{tkte
q{{tk he zu Au. tu fu st tuftu tutt Su Wtt tu yue
heu ttut hnMtuwk WTtx fhu Au. yrt yu yqtt wt t t
ttrt {tnqZ h sLBt yu tu hsq fhe u q.e tute
ttrf Mtr {tu utu q{ yto x fhtk tt{M{h{tk fnu Au fu :

e un ttr {tnqh T tk
tt tt yrt e yuf rct
fe MA rtt u t{ t
hu sL{ u {tu ttk s k.(&tuf : 78)
yuf th sL{e [qfute-qfte-rte ttu fto fhe yuu s whu
t ze rte fnu Au. r qftu t hteu o{tu r
tth s t[tu {t t. tutt Su Wvtt tu yu nuwte
q.tS fnu Au fu, yttu un yu s t-o (yr) Au. yu{tk hnuwk
yu {tnqhZ Au. yuxu yt {tk t tu xttt Au. htut tt
yu yrt Au yu yufrct yu e yqt Au. yt ue {te tttfthtu
ttot yuf fthwk tt{f t Au.
155

yw yuxu fu yw tt-MA rtt u t t Au. yt{, hufu tutt


heh{tk t tu xttt Au.
yt s{tk yuwk s Yf Au. E.. 1200e t{tk ztftuh{tk yuf htsq
t{u rsn tE tu. yue ewk t{ kttE. qosL{tu tu
rsn trhfte ue yr[ te tuzttu Ltu yu t
thfteu thftte ztftuh E yttu yu ztftuh{tk ht hAtuzhtu htt.
{krh{tk {qe Mttt fhe.
ewhwet{]t 130{t yt{tk ytwk wkh o Au. hkw tuzttyu su
fwO yu qftt s wt ttt Au fu yu{tkte uht {ueu ytt Su
WL ttwk Au ? ytu u tEyu tu s ytwk ux ht. ytu
yuwk Seyu fu sute ytt S{tk hAtuzht x tt.
q.yqSyu yt s thu tute 61{e hk ske ztftuh{tk WstE thu
hwk nwk. k 2015e fthf w tu{ yuxu fu t. 19-11-1958 u
wtht htus thu 61{e hk ske (ytu ru tc q ) WstE thu
q.eyu ytu yt st Yf tht tuztt e twk tx fhttwk
q[wk.
yt un, heh u ztftuh. ztftuhtu Mtq yto uzt rstwk (wsht ht)
t{ ytt{f te ytwk heh yu s ztftuh Au. ztftuh{tk hAtuzht
Au, tu yt un{tk hnutu yt{t yu s hAtuzht Au. yte hee utte
s {tS V u Au.
hk yu hk rhtht rwte zt. W{tu utkzu u Au fu : sTwhw
kfht[tuo r{tq Mtut{tk tutwk { {k{ rkfh ttu
yufef] fhtu &tuf htu.
yt{t k rrh {r: n[ht: tt: hehk ]n{T
q u rttutu h[t rt {trMtr: >
k[th: tu: trr: Mtuttr to rhtu
T f{o fhtur{ trk Btu: tht{T >>
yttoT yt{t wk (kfh) Au. {the {r yu toe Au. k[ t yu n[htu
ttot yk:fhe MAt {txue the Au.
156

Au. heh yu ]n Au. rtt Wtue h[t u q Au. rt yu {tre


Mtr Au. tu k[th yu tt rr Au. o te yu Mtuttu Au yu nwk su
su f{o fhwk Awk u wk ws rwk ytht Au.
sTwhwwk S fuwk WL nu fu yu{e rt yu kthee rt te
{tr Au. f{o s te ythtt u Au. ytwk S Sttu fr[T
t s fhe fu.
yt unYe ztftuh{tk ehtst yt{tYe ehAtuz tu{e et rfthu Mt
Au. {o{tk Mth {r yu s tu{e Au. yt{, {o{tk Mth {r-L{r Ye tu{e
et rfthu unYe ztftuh ytuwk Au.
nu yt ztftuhtu tuzttu ftu yu kttE ftu ? r:kf { yu tuzttu
Au yu rf {tr yu kttE Au. yuxu hAtuzhte tr {txu ti t{
{u kf-rfte hrn fhtwk Au. { kf rtwk tt Ae s rf
{tr we stwk u.
rf {tr yu rf {tr nute Mtr Au. q.Mt{e fttkS
{tott wMf{tk stu Au fu, : H e ttu ]twk Wtt fhe h{t{twk
t fhwk yuxu fu H e ttu ]t QXu Au yu tk tt Atk
]t h{t{tfth tE xfe hnu Au. tk we Hfth rn ]t Au tk we
twr (-rn) rf {tr Au. {u {u ytk Aqxe Au. H
k ze stte yufe ]t {tt hnu Au. uu twr (ywr =
hrn) rf {tr fnu Au. rf {tr{tk r[twk yMt hnu Au. yt
yMtt{tk tueu BfTtt t tt Au. rf {tru es {tr
fnu Au.
wt sL{{tk {t-t kue sYh zu, hkw yu{tk rt fhtk {ttwk {n
wk wk Au. ute tuztt fhtk kttEe ftt [e te Au. yt Mtryu
ntU[te rt q. tS tot fnu Au fu yu f{o fht uEyu.
yt { s f{toe Au. f{o fhtk fhtk tt yu rcttk ykfwh Vqxt uEyu
yu yu ykfwhu te w fht uEyu. yu tte {tt Au. yt{,
f{oYe fwkzt{tk ttrcte we{tksh te ut ykfwh Vqxu yuwk fhwk uEyu.

yt tte ttu ntue uEyu. rtwk tt wf Au. {tk rt


Au. yt{, rnwk tt S{tk ntuwk uEyu.
kttRyu tute t te tete tu tut. yu t o {owk
q[f Au. u{e yr tkfhe t{u tu {t. eswk wk qeu fu
twk M{h hnu yu yut [hu wk {o fheyu thu tt o
tt. tu tu rft{ tu Mt{ M{h twk uEyu. tunktu s fhtk fhtk
wt oe ithe fhte Au.
ztftuh yu un Au su t A.u thft wk Au ? q.e thftu htut fneu
wk q[t {tu Au ? q.Mt{e fttkS tu {tk fnu Au fu rwo
u htut tht eu Wtt fhe u t Au. t htutwk s tE fu
Au. Wrttu{tkte ykz yufh yut u htut tht eu nwk Awk
yue heu Wtt fhe.
q. tS tute 65{e hk sket thft{tk fhut [{tk fnu Au : tt
se yt Mtq thftt o fhe ytkh s-{t heh{tk hnu yrte
yt yt{we qhe trhft-{tuttf whe{tke ykr{ whe-Auxe {krnth fu hk su{tk q{ t hehte utk s yu hh tkfu rnthe
hw{eftk xth trhfte, kz he{tk ft hutth [iLqo, M u wtwru ytkxe uth wtoMt rtr{ yt{htst ote
yt{] u yt{kwe Mtr t tt tu s yt thfttttwk tV.
thfte tt fhtk q.tS fnu Au,thft yuxu thu fk wk Mt:>
sut th{tk utk s w ywt. yt{ t unYe ztftuh{tk hne,
htuttwqrY thfttu tw fhtu yu Ae nth{tk S-rwk r{
tt yu yhtuttwqr. h q{ yu hte ettu o Au. SY tue ttu
h{t{t MY t f] ht h{u Au. yt{, ht yu tue-f]wk yuxu fu
S-rwk r{ Au. S rY e yutte eswk wk r wk ntuE
fu ? h q{tt qo ftyu eut [k{tt rfhtu{tk S-r yuf tE
yu s rt.

ttot {otu Mtk Au yu Moe [te Au.

{ti yu t[e yu {tuxe ttot s Au.


158

157

LLL

s (29)
Ahp rv$ v$MpX$
Ahp rv$ v$MpX$, lpgp! Ahp rv$ ENpX$!!
v$My spfy $` b^, Ahp rv$ v$MpX$!! ...V$L$.
c|gphu ly-dpfy ly_ spfpdp X|$bpX$;
lpgp, spfpdp X|$bpX$!
sy-spfpdp cv $ _ v$My, Ahp rv$ v$MpX$!! ...Ahp0 1.
Sy>NS|>_p b^ __p, L$pB sp k|TpX$!
lpgp, L$pB sp k|TpX$!
Av$f lpfu sy_ v$My, Ahp rv$ v$MpX$!! ...Ahp0 2.
Apey s spfp_ Ap`u, fpQy d_ dpTpf;
lpgp, fpQy d_ dpTpf!
ij `|Zsp r`R>p_y, Ahp rv$ v$MpX$!! ...Ahp0 3.
^pey s \php_y dpfu e\ L$p `R>pX$?
lpgp, e\ L$p `R>pX$?
spf ifZ \pJ _tQs, Ahp rv$ v$MpX$!! ...Ahp0 4.
$`$` sy A$`u fN A r_^pf!
lpgp, fN A r_^pf!
Npey S>X$ _ ly epe, Ahp rv$ v$MpX$!! ...Ahp0 5.
LLL

yto
nu ntt t ! {tht S{tk yutu r Qtz fu sute nwk u thwk s
Y-MY ut fhwk.
ttot {otu Mtk yu Moe [te Au.
159

wk {thwk nwk yu {thwk qte u yu {tht nwk tk u tht{tk zqtze u. wk


yu tht{tk u u yutu r {tht S{tk utz.
swswte k yut {tht tuu tkw-tkw-fkRf tu ut yuwk fh. nwk u
{the ykh yu nth u u yutu r {tht S{tk utz.
U {u su ytwk Au u thtu yte yu Ae {{tk htStu ywwk yu
ytt Ae su fkE u u nutk nw uxwk s Au yuwk ywwk yutu r t.
U su twO u {tu s ttwk Au Ae {thu tnft wk ft{ {Atzt
ttt ? thu hu [ tE swk yutu r utz.
t Ytu{tk wk ntut Atk wk yYe-Y rttu Au yutu hktu Z-tftu o
Au. tut Atk {u {thwk nwk wk t {u yutu r {tht S{tk utz.

LLL

rh
yt s q.eyu hAtuzhtSu Wvueu wk Au. q.tSe tcq yu
61{e hk ske ztftuh{tk Wstwk e twk thu fuxtf tuyu yue
Vrhtw t fhe fu tk tu t s ef]tt yu ytu tu whwu
ttt, tu W{tk wk {t ytu ? q.tSyu ftwk fu, nwk tu ztftuh
hAtuzhtt t{{tk s thu {tuxttEt hu Awk yu{ {teu s.
{tuxttEt hu stk tttEu e [t ? tue {tuxttEt hu {qfe h{tk
Vht efe ztwk. yt t s tMfh {w. w{ftftyu fhe ne. q.tSyu
ntk-nt{tk yu{tu rh[ yte etu fu, tuu ftu Au ? thttu whttu {tuu
yue xtue ehAtuzhtSyu [tuhe thu.
q.tSe hkske k 2015 yuxu fu E.. 1958{tk ztftuh{tk WstE
thu q.tSyu yt s wk. u 1932{tk q.tSyu ewhwet{]e
kte h[t fhe. yu ktwk tht fhtk ytu q.ee ytt{f [tEtu
t ytu Au yuxu yutu r Qtz q. tS ftut {txu fnut nu ? yu{t
S{tk tu yttu r thtu Qe tu ntu. te t. tutt
tuu {txu q.tSyu hAtuzht tu {te fhe nuu !
w {t Qtu hnu ytk {[e.
160

yt s{tk yt{ uEyu tu tt, f{o yu tu e et Au. yu


fue heu u uEyu. q.tS futu r Qu yue EAt htu Au ? u utht Yu u yutu r Qtz. k wet fnu Au :
etht{{ s e >
fhnwk t{ uhe sw te >>
s{tk huf {tk yu Ae tu huf Mw{tk sLttt o tt yue
EAt qhe tE tu Ae tfe htwk s wk ? t w:tu yk yu wt tuttu
qhstu W s tt u !
yttu r Qu yuxt {txu wk fhtwk ? tu yttu r fu{ te
Qtu ? tu yuwk fth Au yte u-itt. ytwk fth wk ? ytwk
fth ynkfth. nwk yu {thwk. yt nwk yu {thwk s {{tt k{tk tku Au. ynkfth
yu s t w:tuwk {q Au. q.e ewhwet{]{tk u Au :
nwk fnut yttu rntk k k{ ,
ku tuf s ott, t kft tk {t. (y.33.tu.97)
{{t {ue yu fe ynk {{ yu{,
{q o ytowk twk r{qo u{.
(y.33.tu.92)
yt ynkfthu fthu nwk yu {thwk ytu Au. u st hnutk wk yu tht{tk u
hnu yue f]t fhu Au. yuwk fnut Au fu :
{thwk {thwk fhu uu t fnu nwk {thwk Awk.
thwk thwk fhu uu t fnu nwk thwk Awk.
yt{, {ht{tkte hte Mtr ytu yue f]t {te Au. Ae tS
tAwk tte s qr{ftu {tu Au yu fnu Au fu {tht h {ttwk su yks Au
yu yuu fthu {the ytktuu su ftkE utwk te, qwk te u yks qh fhe
u, sute {u {the ykh yu {the nth u nu hAtuzht ! tht o tt.
sftu w{U wftu s{U Efth rnth Vehtu {te Mtryu ntU[t
nut tute ykh yu nth nrho tt yu sYhe Au. hAtuzhtwk-rwwk
yuf t{ Au r. yt r yu rwwk s MY Au. O twu{k yuwk
et fnu Au. rwtu yto tt yt { se h[t fhe yu{tk suu u
ytk t[e {[e yu s ttot Au.
161

ftuo u h. kMf]]{tk rT twtu yto Au : t twk. yut hte u


Ltu yu rw Ltu. yte {s-tfe {s-yte yuwk
t wk fh.
hkw ynkfth Atuztwwk yuwk h te. nu {tht{tk ynkfth te yuwk fnuth{tk
ynkfth tetu ynkfth hutu ntu Au. yuf fryu ynkftht ko{tk h
t fhe. fr fnu Au fu Stu ntu thu te{tk zqe tu hkw {he
tu thu yuwk te Wh ht twk. yt{ fu{ ? fr tuu s st ytu
Au fu, yuwk fth yu Au fu yu Stu ntu thu yut{tk thtuth ynkfth ntu
ute zqe tu, hkw {htke ttu ynkfth rttu tE tu yuxu ht ttu.
nu q. tS fnu Au fu, tt{to yhtu st tu f{o{to fz. u u
wkStt:tu yto fu. xqfztte ht{ {thtu Zqkfztu hU, yuwk {u { yu
s k{tkte wk tu n fhe tu u su ftkE ytwk Au u eu yte
hee ytkhze Xth. hkw q.tS h {qfu Au fu, wk eu ytu thu tht
{{tk ytttu ytk ytk ttu uEyu. ytwk U thtu yte, ht[wk {
{tuth. yttwk w: rn, {{tk f[tx rn, {U ftuEu fwk ytwk yutu
ytk ttu uEu. tfu zteu yu tuu qe hneu {t ytk {tu Au.
ute tu {t t Au. eS h yu {qfu Au fu, ytt Ae su ftkE u u
nutk nwk uxwk s st yue ]t ssu. yttte fwk ytuAwk twk te yu
su wk Au u (utu)-nutt suxwk s Au yue qot-eAtwwk yutu r Wtzsu.
yte tue ftuE ktte ftuE Se ytkhze Xtheyu yuu s
ttf t[wk Ehqs u Au. uytu fnu Au :
u fu fthu MfMtr urn: >
ktutk suT tt: uuh qs{T >>
yt{, we fhe we ttwke tt sL{u yu yu heu f{o fhwk, S Swk
yutu r Wtz.
hkw yttwk fto theyu Aeyu uxwk nuwk te. ytttu r[th yttu
te yu ytu tu yutu se y{ ttu te. {tt ytthu wrchu ftu
ytsu, ftu yte ftwk thu e{u Ztu extwk Y fwO yu {tuxute tut
ttot yu h{t{t yu yte [utu q Au.
162

tt fu {tuxttEyu ft Wh-{]w Wh rs {ue etu Au. wrch e{tu


xtutu {S t yu {tt ytthu h t yte ewk.
yuf [fu t[wk s ftwk Au fu, {u tu ytu Au, tu t{e u h
fzt tu fntu Atu fu, u r Ae ? u ht rotu h s y{ fhtu
Atu, tu ftuEu yttt tht rotu h s y{ fhtu. fkswtE yu wwo
Au yu yu ktu tut tune{tk Whu Au.
wtrtfth fnu Au :
w:etu {t]tutu r]tutu {qot >
ftok ktutu tt{tutu rht >>
kt ht [trhtu efu tu {tttu tut, {qo efu tu rttu tutrt stth, fksq efu tu ktu tut yu rht yu tuttu tu tut.
ytt tS tute Mw eu su w{thete yte ut yu s yu{t
ttthetwk tuf Au. q.u{yqS fnu Au : ute EAt tt tu St
tu {twk yu ytte EAt tt tu rt tu fnut. ytu u
uxwk rt{tk hnuwk.
{oe tt, te tt u WL tu Au. {twk yu {hwk
yu ku ht t. yt{, tutu {ue Mwtu e {txu Wtu fheu ytk
{tth huh {nt Au. yt{ q.tS ytu ytt f{o tht S
V fhttu hMtu tu Au.
{u {ue Mw yu Ehe u Au, tu yutu Wtu Eht s tftu {txu
fu{ fhwk ? yu eu yteu {{tk htStu tt yue te fu{
ywwk ? yu ytt Ae su wk u nut nwk uxwk s fu{ tu ?
hkw yttt kMfth tune{tk Whut ntut uEyu. yuf xq[ftu Au.
yuf fksq hu yttu thu yuu Wt uEu yue eyu qATwk, ytsu ytxt
t Wt fu{ Atu ? st{tkte it ze t fu ftuEu t{tk ytt ? fksq
r tutu, yhu tkze ! {tht st{tkte it zu ht fu ? yu nwk ftuEu t{tk
it ytwk htu fu ? yt tu yuf u {U t{tk Y. 10 ytt utu, ute
Wt tE tu.
ttotte ft{tk ytu yuxe tft {u Au.
163

u yt f{o {to yhtu tu tu q.tS teu tu {to tu Au yu


fnu Au fu, wk te yL tu htr Mefth. yt htr Meftheu
wk [-urVfhtu tE . htr{tk - t s fhu Au, hkw rr{t
eu fhu Au yu yuwk su V {u u ttu t Au yu{ {te
htSwete Mefthe u Au. htr{tk ttunktu t Au. htr{tk suwk
hwk ewk Au u {thwk ht fhu yutu yz t ntu Au.
htr q[t fuxtf &tuftu-kytu :

yLtt hk tM {u hk {{ >
M{tT fthwtu htM h{uh >>

tLMttt tr tt to
ttu u k htuf nto >
fwtotutwnk qohtu
tuhtT ftT WhtM{tT {Mu >>

nwk nrhtu nrh Au {{ htf yun htutu rn >


nrh fhu u {{ rnwk yu r t rn >>

u fe h eu tfe htu ts >


Wx su {Ae [u n shts >>
yt{, tutt Euwk yL tte h E yu yu su rhMtr
suo utu ytkte Mefth fhwk yutu r {tht S{tk Wtz yue ttot Au.
thu hu ttwk [ yutu t u tu tftu uztu th tE .
s{tk Auu tAwk tS nwk-ynkfthu qh fhte s ttot fhu Au. nu
t, thwk ftuE Y te yuxu wk yYe Au Atk s{tk suxt Ytu Au yu
tk thtk s Ytu Au. wk yt{e Au, thu ftuE t{ te. Atk tk s t{tu thtk
Au. yt r{tk sz-[u t{tk wk s hnutu Au yuwk ute {u yt.
nwk-ynkfth qh fhe, tt q e-rr{t eu S Sttu
fhwk yutu r y{tht S{tk Wtz. yt s{tk yutu r Qtz Au, Qtz
te yu t{tk hteyu.

LLL
ttot yu wf]t t fhtwk trf t Au.
164

s (30)
spX$u rv$hpgp dlg_u
(fpN:rd r`gy; spg:L$lf hp)
(NTg_u fpldp Nhpi)

spX$u rv$hpgp dlg_u, bW$p S>B dv$p_dp;


D`f L$X$pX$$ Apc s|V$y s\u sdpfy iy Ney?
.V$L$.
apX$u vy$ipgp cfS>fu, isMX$ L$\p rif ^fu;
Ecp rv$Nbf QpL$dp, s\u sdpfy iy Ney? .spX$u0 1.
rv$_fps rdS>gkdp NB, rd$p_ kep us\u;
c|M L$X$pL$p L$u^p, s\u sdpfy iy Ney? .spX$u0 2.
1

`ue|j `u^y h_dp, hprf dey _p Nf;


L$psug lgplg NV$NV$pey, s\u sdpfy iy Ney?
.spX$u0 3.

L$s|fu R>pX$u 2L$v$d, fNu 3s_y DdN\u;


^|mu DX$pX$u dpS>\u, s\u sdpfy iy Ney? .spX$u0 4.
AL$g NB Adp_dp, epfp! ksphp L$p dy_?

`pNg cg `pNg fp, s\u sdpfy iy Ney? .spX$u0 5.


S> L$ey s cpNey, S> ij cpNhhy fy;
r_:ij krQs ge \ey, s\u sdpfy iy Ney? .spX$u0 6.
ly L$fy ly cpNhy, _p d L$ey d cpNey;
bk fN L$p_y iy Ney? S>_y S>B s_ dey!! .spX$u0 7.
1. Ads. 2. L$pv$h\u. 3. ifuf.

LLL
ttot yuxu w ue ytthe yr.
165

yto
{nue rttu tuzeu y{u {ut{tk sRu uXt Aeyu yu Wh tu fzzz
fheu ytft qxu yu{ Au ute {thu wk ? {thwk wk zwk ?
qs f{e sheft{te hue tu Vtze tke, tu ffztte fktt {ttu
ytuZeu [tuf{tk rkh - -yMtt{tk Qt htt ute {thwk wk wk
r ht r{s{tk E yu hux ft u{te sBt. nu qt fztft
Au ute {thu wk ?
M{tk y{] ewk t thu tu tet Vtk Vtk. y{u ntn
fte uh ewk yu{tk {thu wk ?
fMqheu Atuzeu, y{u y{tht hehu W{kte ftte hkwk-heh h ft
ttu. yu Ae {tusqof yut h q Wztze ute {thu wk ? {thwk fkE
wk ?
yhu tuM ! {the tu w s nuh {the E Au-y yt{t{tk E Au
{u {u wk ft{ nuht fhtu Atu ? nwk tu tkztu ntu yu u tkztu httu. yu{tk
{thwk wk wk ?
{U su ftkE fwO u {U tuwk Au yu nS ftkE tutwk tfe Au u uwk
kr[ f{o tBwk Au Ae yu{tk {thu wk ?
{thu {thwk fhuwk tutwk Au. {U t fwO ntu yuwk tuwk Au. hkw yu{tk
e ftuRu wk ? suwk nwk uu sRu {wk Au.

LLL

rh
q.yq tS yth et{tk u Au :
xkf nthnu wh{ur
~{t sztur rf{w un {wsL{t: >
{t Btt{wurn rti eu
O nu n w:wtr tufu >> (&tuf : 22)
nu ttot n t[t n ke n tufth ni >
166

yttoT tt sutu sz tto xtkftt nth(t) neu u t fhu


Au, tu {w wk t{e fu ? rr rfq ntu tu St{tk u fhe
rn. s{tk-kth{tk-ituu su ftkE w-w:tr yte {u u o n fhth
{t-tu{e {tVf n fh.
we r{t Wh yrtuf fhthu thu xtkftt n fhut ttu t
ntutu te. htrt{tk htu eu qt fwku fwktht fuxt xt tt Au
yu rtzt{tk futu ufttu Au utu t yue q fhthu yttu te.
{ntwhwttu qft ytt ytfhtk [Ztttu ntu Au. ktu z {qfthe
tyu qhe ftuxe fhe ntu Au. tuftutk {ut-xtutk tkt hneu, xeft-rxeu
tkeu zt rt z {tkzth tkzwhk Aete hk yq {nthts hefu qt.
s tMfh {w. w{ftftyu feo fuhe {w. rtE tXfu fhue t
{ws yt se h[t q.tSyu tutt n ftofhtue thtse yu xeftxeet ko{tk fhue. q.tS tkzwhk t{u nt thu k[{nt{tk e
{kz{tk ft{ fhtk. yu ft{u Atuzeu thu tkzwhk thuh{tk tttuo uXt thu
yu{t r{ttuu yutu yt ro ytu sttu. u wt{ee skSh{tk sfztutu
ntu thu k[{ntt he etut Wftowk fto yu s t[wk fto Au yu{ {ttht
r{tu ft[ tkzwhk tuxu htzu [Ze t Au yuwk twk ntu.
tuhtte eft thu {tte rhMtr yftthe nu s,
tu t{t efthu fXtuh u h Atuzwk s htwk. {w. yktttE tu
t. 30{e xuBh, 1924t htus ut t{tk q.tS (tht tkzwhk)
u Au fu : {u qh t Atu. nwk qh-wqh sttu r[th fhe httu Awk. swt swt
{ttu {u tutu Au. ittu xtuxtu te, yu {tun{tk nwk VtE zwk
tu ? {thu yu tu t {tuo s Aqxftu. yte e rcwht fut h Ehe
ytottu yw rn tt.
tuu eut yt{tuLrt ktu t s ytfthu yue yutt fue heu hte
ft ? r{ttut hV ftuE fwt te, hkw tute r[th{Meu q.tS
yt s{tk fhu Au.
tuht fu y{tt{tk wO S Stwk Atuzeu thuht ent{t
{t]utu > {t yu ]e ht h{t{t Au.
167

sk{tk hneu wk w {twk ? {t]Att yu {ttt nttwk tus Atuzeu


u htkuwk ft[wk-tfwk tt{tk e {t ? t{tL kthe yt{ s r[thu. hkw
w trt ktu hhut tkzwhke {Me fkE swe s Au. uytu yt s{tk
fnu Au fu, {u su tu twk u {U fwO. {u {the wk ft{ [t fhtu Atu ?
{nue rttuYe he w-z Atuze thuht {tk-{ut{tk sE uXt.
Wh yt u e[u he te w:he Mtr y{u w:te te te, Ae
{u wk ft{ [t fhtu Atu ? wrte te nttu fheu Wtr ntuhe sue
Mtr{tk tSu tu h{tk Au. q.tSe yt {Meu {sth ktheu
wk {wk ?
sheft{ hue {tUe uze(w) t Vtze teu y{u {ttu tu xqfztte fktt
ytuZe Au yu rkh yMtt{tk y{u Qt Aeyu. yuwk y{u w: te tu Ae
{u wk ft{ w: twk uEyu ? yt {U Mefthue rhMtr Au u{tk {thwk wk
wk ?
yuf yutu ntu fu ht-r We {te yu u{te r{tL ythtutk.
nu qt fztft Meftto Au tu u{tk {u wk ? {u wk ft{ w:e tt Atu ?
M{tk y{] ethu yMtt{tk etwk te te. fue
fhwt ? ntn uh ewk tu u{tk {thu wk ?
hehu fMwhe Mt fhttu u ftwk Mt fhtwk, hkw yu ytkte
fhtwk Au u ! ftwk Mt fhe Wh q Qztze yu u {tuste. {u yt
{Me {tt tu. {u wk ft{ w: fhtu Atu ?
{te tu fu, nwk t Awk, {qh Awk. {U y ehtu {qfe Au. {u {u wk ft{
tu Atu ? nwk u t Ltu yu{tk {thu wk ?
nwk {thwk S {the EAt {ws r {Me{tk Swk Awk. yu {Meu {u {S
ft te yuxu {the t t Atu, {the xeft fhtu Atu yu w: ywtu Atu.
u yu su ytr uh Au. s u {S wk te yu yu
r whwt stu hnu Ae ttYu s tu :
y{u yhte ftkE {t, ytut ku.
{tt yu {wSwk kts Au.
168

{tttu r fwt tutt t efhte ytt{f Mtru {S ftu


te ute t{h fwt yu{u uEu w: ywu Au. q.tS yuwk o
fhtk ewhwet{]{tk u Au :
fnu : i fuwk ynt ! sL{e ]fw {tkt,
tu tut Atuzeu ftu rfT ft.
Ze wrt ht fh, he wt th,
tu tu wu, fhe t {tut h t !
yt Wuu t fr, Mu ft,
w ]t {to yu, ww {t.
(y.31tu.117,120,128)
efhtu uEu rtu yth w: tt Au. thu {ttu rfw w: twk
te. Qxwk yuu u r twk ut Au yu utu ytk Au.
tw ytut Mk ttwk tw ,
yu r q{ hnM yu, nu ftuE {t. (y.31 tu.115)
q.tSyu ytt tu fuxtu rtuu th fto nu, hkw t[wk u yu yz
r u{s whw{nthts h y[ htutu Ae eswk r[thtwk s wk ?
ytu yt{tkte uht {ue Sktu Ws teyu.
u{ tur thtu te, {ws Skt W yu ttot.

LLL

s (31)
d_yhp ^fu g ^f\u
(v$h
m v$M
gp - A AL$spfp_u ^|_)

d_yhp, ^fu g 1^f\u, cy_y epfy ep_. ...V$L$.


d_yev$l
Ap r_dm dmuAp, v$i Hre kplpe;
`X$ _rl ep gNu `fZu g, L$p Mpgu fX$pe? .d_yhp0 1.
{tw: h i{T > {tte esw {tuxwk i te.
169

v$pd v$uL$fp 2v$pf _ Aph, As kd L$p L$pd;


hpX$uhap bNgp dX$u, ApMf Mpgu lfpd. .d_yhp0 2.
L$pZ hX$p ep\u Apep, ApMf hy epe?
hsp pZu ip^ L$fu g, Asf ES>my \pe. .d_yhp0 3.
Qpf rv$hk_u pkkNpB, dps kp\ R> bp\;
N hX$p dplt_v$\u, _rl sp Oki lp\. .d_yhp0 4.
ksQfZdp dsL$ d|L$u, r_s lrf_y ^f ep_;
Z 3r_fpde Apsd Ap\, kv$Nyfy Mpg kp_! .d_yhp0 5.
Z s _pQ Ap_v$, bu Mp Mpe;
lpgpdp\u Q|g `ku, fN fpM \B e! .d_yhp0 6.
LLL

yto
nu {! Yytte s wwk thwk t he u. u yt r{o {t un
{tu Au su ErLtute tuu Au. yu un zu rn tk we{tk ttu tttfth
fhe u - t ttu kk tke u. wk {t un wk ft{ to w{tu Au ?
it, wt, e fwk s yk {{tk ft{ ytwk te. tze, SVt, kt
wk s Auxu te {qfeu stwk Au. nu tE! wk ftu Au? wk tkte yttu
Au ? yu Auxu tk sttu Au ? yt tutu st Su S {ue u. sute
thwk Swk V tt.
yt S [th rwk Au Ae tuu {tutu t{tu fhttu s Au. nu
Szt! {tune {tkte , rn tu ythu Mtwk zu.
kt [h{tk {ttwk {qfe, htus enrhwk t h sute Twhw u t[e {s
ytu yu ue {te wk sL{{ht htute hrn (rht{) yt{tu e
u-uE u.
suu yt{tt o fto Au u ytk{tk t[u Au yu e Xtufhtu t Au.
nu hk ! ntut{tkte [qt{tk ueu yut {te ht tE Au.

LLL
{tt {ti fu{T > {t u {t.
170

rh
e{T t{tk ht rr{e W Au :
wotu {twttu untu urntk tkwh: >
ttr wok {Luu ifwkXr o{T >> (Mfk-11/y.2/&tuf-29)
unthe teytutu tkwh yutu {w un wo Au yu u{tk wo
Au tt r yut Lwk o.
ytr sTwhw kfht[to ruf [wzt{r{tk fnu Au :
wok t{uiT utwnnuwf{T >
{wk {w{wtwk {ntwhwtk: >> (&tuuf : 3)
{w, {w{wtw yu {ntwhwttu yt (k {t{) yu t wo Au
yu su t tt{tk ttu ywn s nuw Au (yuxu fu te f]tte
s yu tu wo Mw t tt Au.)
ytu yttu wo {tun {tu Au, tu nu wk {uwk uEyu ? ytwk
wk ntuwk uEyu ? q.tS yn u hefu yt{otu Wu fhu Au.
{tute tr-sL{{ht Vuht{tkte Aqxe swk - yu s {tewk ntuwk uEyu.
t{t{t neu : > ht - fX, ytfht tu fht{tk f[t
ttht-{txu yt{o te. tunewk te fhtu thu yt{o tt. q.tS
27{t tuo thuh{tk uXt ntk yu tt tu 22-23 toe {hute fht nt.
thuhe tuh towk rht{ yt{tttfth.
tk[ f{uorL yu tk[ tturL yu{ ErLttu {wun {tu Au.
te,ntt,, r& fu tue yu wt yu tk[ f{uorL Au yu ft, [t
([t{ze) ytk, S yu tf yu tk[ tturL Au. yttu wkh un {tutwk th
Au. t ttu he , tt o fhe u, ttu tE . ytt
{tUt unu uzVe rn. r rte Mtee su{ te tr fto rttu
{te hkzttu tuu Au yu{ fnut.
t{tL heu {tt Se ]t tu {txu ntu Au ? yuf itu {utu,
{tte tu{tk tfu Wt{ kMfthtu {u Au.
171

eswk e {ue yu teswk wt-wte {ut. ! ytxwk {u yuxu kt


Lntt yu tu{e to - Se Ere-qtonwr. hkw Swk yt tu
Au fu ? k wet fnu Au fu :
w tht yhw {e te fu e ntu >
k {t{ nrhftt we wo ntu >>
itu, e yu wt tu teu ntu Au. nu su Mw tu {u u Mw
f{e fnut rn. su Mw ftufu s {u u Mw wo-{tUe-rf{e fnut.
k wet fnu Au fu, t q f]t fhu thu u Mw {u : (1) k
{t{ (2) nthuftt.
tirf kt ft{ yte te. wk ynewk yn {qfeu te nttu stwk
Au. Se ttu ytu Au yuu fhutk tht-ht f{tuo. su ttu yttwk Au utu
r[th fhe, uu {txu {w S thwk uEyu. hwz wht{tk ftwk Au fu :
tr q{ti tucu
tto ]ntrh s: M{tu >
unttk htuf{tuo
f{towtu Ar S yuf : >>
kzth qr{{tk txt hne su, wytu t{tk tkut hne su. e
ht tkt we ytu. t-kke M{t we ytu. thtu un r[t
we s ytu. yku tu S yut tht-tuxt f{tuo Eu yuftu s t fhu.
ftuf r yuftku ue ttuztu r[th fhe u. ftuf r rn, htusuhtus
yuftk{tk ue {tu r[thwk uEyu fu, nwk ftu Awk ? nwk tkte yttu Awk ? nwk
tk sttu Awk ? {thu wk fhtwk Au ? yu nwk wk fhe httu Awk ? ytt [te,
kte, tMttut t[te yuu { fu sL{{ht Vuht{tkte Aqxt {txu su
fhwk uEyu u {thu fhwk Au. su tuftu h Atuze sk{tk t u wk ft{
t ? tk wk fwO ? yu{u wk {uwk ? S tV h{uhe tr{tk-tt
o{tk - Au.
{tS tkwh Au. heh{tkte nth efutu t tAtu ykh ytu
{thu {txu {t yu {rnt te, {rn{t Au.
172

fu rn ue ytu h te. M{]r{tk ftwk Au fu :


yrtr hehtr rtu i t: >
rk krrntu {]w: fotu {okn: >>
yt s r[thu q.tS e whwet{]{tk yt heu hsq fhu Au :
S tkwh yr ftu fhu rt ?
u yttt se nu, trf turt.
trke un yt, i yMth ,
r krrn {tu Au, fhtu {o {t.
(y. 67. tu. 2-3)
{ttt h ft Vhu Au yu {te ft-ft fhu Au. ft ft wk wk fhu ?
rh h tsu ft yt un yMth Au yu {u thu {tutu t{tu fhttu
ytu. t qxu thu ftuE thttu t yte fu yu{ te. t utk hne
su yu {tue t{u t ntt t hne su. tMttu fnu Au :
[ttLt{w rLwT tkwh{T >
ytwMsuttk fMt M >>
etst{n thu ]e h su{,
T un yMth yr, zu ft{w u{. (y.67. tu.11)
nw E ttuze hne, tet y [u >
ft-[erzt [w hne, rr ytwt u >>
Ef r yitu ntutu ftuE rfeft tn >
hfe the fti fnu fe tze tn >>
hkw {tune {tk zut {teu ftu stzu ? tw-ktu yu ytt thtu
stztht nhe Au. su{ httu tkze exth u hntue ytu tufthu Au
u{ tw-ktu-tMttu {tun{tk thtu stzt fnu Au fu :
sL{w:k shtw:k tw:k w: w: >
yLftu {ntw:k M{tT ]rn ]rn >>
(1)
yiOo Mkftk tik fww{tu{{T
tk [k[{tw M{tT ]rn ]rn >>
(2)
{t tu yto uzeftut{tk rn, Sftut{tk uttu ntu Au.
173

ft{tuti tu{tunti unu rcL Mfht:


nhL tthtr M{tT ]rn ]rn >>

(3)

yttoT
sL{w: shtw: tw: Vhe Vhe
yLftu {ntw: {txu wk hu.

(1)

yio MT tu w suwk s ti,


y [k[ ytw {txu wk hu. (2)
ft{, tu, tu, {tun u Au [tuh un{tk
nhu Au tt htuu {txu wk hu... (3)
su kMfthe yu f]ttt ntu u eu S tVt ktu zu Au. e tu
{t nttu hUtE Au. Sket ykr{ rtu{tk ttt fhwk zu yuwk Swk
ntu tu ytste s nu S ! wk e .
S tVtu hMtu ttk q.tS fnu Au fu, kwk hwk Mefthtu. k
[h{tk {M {qfe tu yu twk t{M{h fhtu. k-Twhw f]t fhu yu
e t tue u tu yu un{tk hnut h{t{tu ytue u Au.
k wet kk ru fnu Au :
yuf ze yte ze yte {U wr yt >
we k k fe fxu ftuxe yht >>
feh fnu Au fu :
fturx fturx eht fhu, fturx fturx fh t{ >
s L uE, hu yufnwk ft{ >>
fr fnu Au fu :
k r{u n xi ft- s{ [tix >
e {t Zrn zi tfu tux >>
qo L {fwk nhu tU u {t >
{w tt { hr nhu k nh ytt >>
q.tS-hk yq {nthts fnu Au :
{]s te ut Au {t tttT t Au ute te.
174

yth yt kth{tk yuf{u yu th,


tt k u ktu, xu tu s {th. (y.52tu.71)
kk h-k h ruf yttu te, hkw yu ht{e f]t rt
{tu te. k wet fnu Au :
rw k ruf ntuE, ht{f]t rw w tuE >
t[t k {t {w~fu. {u tu ytut {w~fu yu ytueyu tu Sht
{w~fu. hkw yufth yut ku She et tu Ae uztu th. k yt{otu
{to tu, {toof u, f]t fhu yu rht{u tf yt{ ytue u. suu
yt{tu utu, tu uu s {ttu yu ttu. yu ytk{tk t[tu s Vhu.
tfet {txu hzt rt-Mtt rt - wk hnu ? ktht {tustu{tk S
etthtu yku ntt tu hne . ntut{tkte [qu uu yuxu swt s{tt{tk
t{zt{tk su [qt tt yu [qte tAtu t ntutu fnut yu ytuAtu h{
ntu. ntut fhtk [qtu q h{ ntu. ntut{tkte [qt{tk uu yuxu ytuAe
Wtr{tkte {tuxe Wtr{tk uu. S t Atuze rt{tk yttk yuf ftutu
Wu Au.
{tUtu {w un {tu Au yu q.tS sut kwk hwk {wk Au tu ytu
t{M{h tht yt{ot ktu z {tkzeyu.
tht Mt{et tunhtte [[to {t fheyu.
tu t ftu q { u [tn ft >
tht Ef {tu ftu qsu et >>

LLL

s (32)
hkdu hpV$X$u dpl L$V$L$ i|m A`pf
(fpN:dpX$; spg:L$lf hp)

hkdu hpV$X$u dpl L$V$L$ i|m A`pf. .V$L$.


kyhphX$u_p iufp A sp, S> S>Z s Mpe;
hep v$Mu bpm h_, d_ `fZu fX$pe. .hkdu0 1.
nu {t ! uhe qh u y t fe qh t ntue ?
175

chpV$hudp c|gp `X$uep, hpV$ _ k|T epe;


L$pdL$L$fu M|Q `Ndp, h_Qf Mphp ^pe. .hkdu0 2.
sfyhf apep NuQ 4AL$pi, KQp d|m A`pf;
X$pm `pMX$p _uQ ^kuep, apX$p ks `spm. .hkdu0 3.
fNbfNu `Mu bW$p, ipf L$f L$gpg;
ag`y`dp fX$sp lksp, h_ e Adpg. .hkdu0 4.
^ufS> 1^f\u ^pfu lrfS>_, ^fu i AkN;
L$p` L$fhs d|L$u L$m\u, s v$M `f fN. .hkdu0 5.
1. rhpk\u; ^f`s fpMu. 2. u. 3. (S>ddfZ_p) fpN\u frls. 4. ApL$pi.

LLL

yto
{w~fuete hutu hMtu Au yu yu{tk yth ftkxt yu q Au.
yt tu wtzetu ehtu Au yu yu tu su su u s t Au. kt Mte tu
ehtu uEu S tu Au. yu tu {{tk hu Au yu {{tk s hkzttu (i)
ywu Au.
yt kthYe sk(yxe){tk - sL{{hYe sk{tk - S qtu ztu Au
yu yuu ftuE hMtu qtu te, sttu te. {tk ft{Ye ftkfhe qk[u Au yu
ske te tE st {txu tA zt Au.
sut {q [u Au yut ]ttu ytft{tk e[ tEu Vtt Au. yu{tk zt yu
tkzt e[u e ytt Au yu tu ttu Vtuzt Au.
yt tz h hk-uhke u ke uXt Au yu ftu fhu Au, tuh fhu Au. su
ke V-wu [tu Au u hzu Au yu su ke ut fhu Au u nu Au yu yu{tk
y{q S ne Au.
nu nrht s ! Yytte s ehs heyu yu yk Mt ntt{tk hteu
su wqof fh {qfu Au - yt tzu Auu Au - u h{t{tt o fhu Au.
{te tu yu re tite {tuxe wrxe Au.
176

yt s{tk Wrt yu e{T T ett kh{t yttu Wu


fhe q.tS ytu yt{oe t fhu Au. yt{tttfthtu {to yu tunewk
te fhttu {to Au. tfu yuf kfxtu, rtu yu {w~fuetu t{tu fhttu
ntu Au ute Wrt fnu Au : t{t{t neu : > he
yt yt{te tr-o fhe fu rn. tkzte th h [tt suwk Au yu
tukzt [t [tt sutu u Au. yuxu q.tS yu hMtu {e txze fnu
Au. yt{ q.tS toe tt fht fnu s Au fu : yuxu [t
u {txu MuAtyu f QXtwk. yt{, ht{ nutk {Mf {qfe, e uwk
t{ uu ttu {to Au.
T et trf we tt yttk fnu Au fu su Y Y{tk uh {trt suwk -ntu suwk V-ykr{ rht{ -y{] {t ntu u trf w
Au. et fnu Au :
tu rtr{ rht{u{]tu{{T >
wk trfk tuf{t{w ts{T > (y.18.&tuf-37)
ErLtuwk { fhwk, {, Whr uhu fut yu tt{ hnuwk yu
qosL{t tu yt{ttu yt{o {txutu kt Au. s tMfh-{w.
w{ftft q.tSe ttu fhtk yu{tk fnut fu q.tS fnu fu, yq tu
yuf sL{tute fwkthtu Au. h{t{tu t{t {txu fX ftt tEu fX rotu
ut zu yu Ae yuf {w~fue yu rtutu t{tu fhtuzu. q.tS {ot{tk
Mt fht t thu swe swe rt{tkte t {htu ytt yu t fhe nue
Au, yutu t{tu fht{tk t h yqx t, whw{nthts{tk yqx rt
yu n{ uEyu.
yt {e txzetu Wu fhtk q.e yuf s{tk fnu Au :
qe he qhe yu tu, rhtu ue t... wo {tUwk tt.yt txzetu
rhtutt futu Au fu su e ut uXu Au, uu s ehtu tt {u Au. e
ut sue tte ut Au, hkw yut VMYu yt{ot wYe ehtu

tt {u Au. suu ut ywe te ue kt Mte yt ehtu uEu


S tu Au. ytu t kthe yte kt Mtee su{ S teyu Aeyu.
hkw q.tS fnu Au u{ ytu tu uh twk Au-ktht tutu tut Au,
tt fhe te yu y{h twk Au.
yuf tEyu q.tSu qATwk fu, tS ! et{tk t fnu Au fu, nu
yswo !nwk tt {tk uXtu Awk. u t{tk yuf s t uXutu ntu tu
Ae tuftu ytu u tu Au, tu y{u fu{ u tt te ?
q.tSyu ftwk fu, {u ythu h tu tu {u wk fhtu ?
ut tEyu ftwk fu tS ! {ot h sEu te e . q.tSyu ftwk,
{u tk uXt Atu yu ste e[u te tu Au s u ! yuxu ut tEyu
ftwk fu, tS ! yn tuwk zu u tk te Wh yte wk Au. q.tSyu
ftwk, tE ! tuftuu {tht{tk t Wh yte utu ut Au yu {tht{tk
nS tutwk tfe Au.
ut sue fXe ttwk V yt{o Au.
kthYe-sL{{hYe-sk{tk S qtu ztu Au. u fu {tuxt tt Su
tu qt zt Au yuwk twk te. yt -kthu, sL{{he x{tu
tS htu tw ztu yu{ fnu Au. q.tS yuf s{tk u Au fu :
tr n ntu tu, ww qtu... ytite fti. hkw ytu tu
yu htu sutu tk tu Au ? tu s st {tustu{tk, yu-ytht{{tk, {tus{Me {teyu Aeyuu ? Se fhwt fue Au fu u sk{tk qtu ztu Au. ske
te ue tA zt Au. fu hMu swk ue q ze te yu tuzu Au tu
{tk ee ee ftkfhe tu Au yuxu hth tuze ftwk te. kthee tA
{tu zwk Au. ft{Ye ftkfhe {tk qk[u Au. hMtu qtu te. nu yu wk fhu
yu yuwk rht{ wk ytu ?
{f-{Metu xq[ftu Au. yuf su eu qATwk fu, thtu fu {u sk{tk Atu.
tkstu { Au. qo yM tte ithe{tk Au. {tht {tk qx te. {the
tu ftuE te. nu {the tA t zu tu {u wk fhtu ? utyu st
yttu fu, yt{tk {thu tk fwk fhtwk Au ? su fhtwk Au u nu tu fhtwk

{t yu u{e, t{te yu te {q Au.


177

{t yu ]e he frt Au.
178

rh

Au. yte yt s t Au u ! ft{ yu yutu tw Au fu su {]w we {tu


tuhe Au. et fnu Au :
ttu rttLwk: kMutqu >
ktT ku ft{: ft{tftuturu >>
ftutT r k{tun : k{tuntT M{]rr{: >
M{]rktT wttu wttT ~ >>
(y.2.&tuf : 62-63)
et hft t th tu Au yu{tk ft{ yu nuwk th Au.
et fnu Au :
rtrk hfMuk thk t{t{: >
ft{: tuMtt tuMM{tutk suT > (y.16.&tuf-21)
ft{, tu tt tu yt t tk hft th yt{ttu t fhthtk yuxu
fu yuu yturyu E stht Au. {txu yt tuu S ut uEyu. yt ft{ft{t-t tut {q{tk Au.
nu q.tS ett kh{t yt{tk su ftwk Au ue t fhu Au. t{tL
heu tzt {q e[u ntu yu zt-tkzt Wh ntu Au. yt s yuwk yTw
]t Au fu suwk {q Wh Au yu yut zttk-tkzt ytft{tk VqeVteu he
h e[u Whe yteu tu ttu Vtuzeu e[u we rMto Au. e{T T
ettu kh{t yttu nutuu yu eu &tuf uEyu :
Qo{q{: t{tk tnwh{T >
ALtkr M tor Mk u urT >>
(1)
suwk ytrwhwt h{uhYe Qo{q Au, sue e[u (hnue) Ye ue tt
Au tt utu sut tkztytu Au, yut yt kthYe yt ]tu tteytu
yrte fnu Au. su {t yu kthYe ]tu {q rn u u Au yu
uwk to th Au.
ytuo wtMM tt w]t rttt: >
y {qtLwLtr f{towLer {wtufu >> (2)
{tt tfu t fhthe te the Au.

yu kth]te tu wtuYe, s zu ] t{ue yu rttuYe fqktu


hte u, {w, rof ytr turytuYe ttytu e[u yu Wh yt{ u{
Vutue Au u{s yu ttytu{tk {wtuf{tk f{towth tktht ynkt, {{t
tt ttYe {qrtk e[u yu Wh t tuftu{tk Vutut Au.
yt swk {q h Wh Au yu s-kth e[u rMhutu Au. yt
sYe-kthYe- ]t h S yu r yut u te uXut Au. S t{wk
te tz Wht ww:Ye Vtu [tu Au yu k{tk ytu Au. thu rYe
te xMttu ut fhu Au yuxu yuu ftuE k ytwk te.
utuh Wrt{tk yt s r[th hsq fhtk stwk Au fu :
t wto {w tt
{tk ]t rhtMu >
tuhL: rk Mt
LLtu yr[tfer >> (y.4. &tuf-6)
yttoT nk{ut ttu hnuttt, hMh t htttt u te (St{t
yu h{t{t) yuf s ]t h yt Eu hnu Au. yu u ife yuf (St{t)
tu yu ]tt Vtuu [tu Au. thu eswk (h{t{t) yutu Wtu fhtk fu
stuE hnu Au.
yt{, V [tth S ktht [{tk yxt Au. yt r[thu q.tS
ewhwet{]{tk hsq fht u Au fu :
{tt{ kth yt, ]t [kz whB,
{q yk tt, es wtw fB.
At rtunt{f rntk [tuhte t,
]nk { Sr, tuu te t.
ww:t{f f{oV, [tu kx S,
fu tteu hne, W rtufu r.
tT Vftktt u, tT S ykz,
{u ]t h yt{ yu, nu rtr kz.
(y.19.tu.94,96,98)
{t tf {txu t tn nuztu : tunetu, qtu u ytkwtu.

179

180

{tuttu kt htufeu rMhut yt kth]tu nrht su ykMtte fteu


qh fhwk sute yt{o-h{t{tt o tt yu sL{{htu Vuhtu k tt.
e{T T et kh{t yt{tk yt{ s fnu Au.
Y{Mun ttuu
tLtu [tro [ Brct >
yt{uk wrYZ{qk
ykMtu Zu rAt >> (&tuf : 3)
yttoT yt kth]twk MY ftwk Au yuwk yn r[thtk {e ytwk te fth
fu yutu ytr te fu yk te. {txu ytt ynkt, {{t yu ttYe yk
Z tutk {qtt yt]tu Z ihtYe Mt (yk Mt)te fte twk.
kthw{ yt ynt ! {tues wk ,
ynkfth ykfwh rntk, {{t t {t.
]n tut zteytu, Mtewttrf {t,
w t q tk, ww:tu V .
{tut{to te ynt ! tu [turu yu{,
tL wtkrte, u yt tk u{.
yk Mtu {qte ftu yuu sun
{u {tutt unu, to yL kun.
t{e h{ w tfe u rtkr ,
ye Xhe rntk, ek VtVt {t. (y.33.tu.106te108,110,111)
yt{, yt s{tk h{t{tt otu fhtu {to S {txu uMfh Au yu
ute ftuE tuu, ftu n fheu yt {e txze h [teu yt{tttfthe
{kru ntU[twk Au.

LLL

s (33)
lrf_p _pd_p
(fpN:dpX$; spg:L$lf hp)

lrf_p _pd_p, kp\u dpV$p R> Ap^pf. .V$L$.


lrffk `u^p s _f ep, bu Am e;
MpX$ S>gbu d|L$u `pdf, 1L|$L$frh$p Mpe! .lrf_p0 1.
_pdd dpV$p R> S>Ndp, S>_ddfZ c|s e;
dy[skyv$fu Aph v$pX$u, ApL$jZ Ahy \pe! .lrf_p0 2.
_pdfkpeZ gu^y S>Z, __ hZ `gV$pe;
L$pep L$Q_ kpl_ gpN, 2r$ep af sL$pm. .lrf_p0 3.
`p` S>_d_p `m `gL$dp, L$db^ s|V$ e;
ipL$ dpl _pk d|W$u v$B, kyM hey _h e. .lrf_p0 4.
_pd _ph chkpNf dplu, kv$Nfy y _pL$p^pf;
p iY$ agpep 3Abf, nZdp \pe `pf. .lrf_p0 5.
_pd_pdu_p cv$ dV$ _, 4_pdu Ap` lp e!
Np_ Ne Np_pf r`yV$u, fN AL$ \B e!! .lrf_p0 6.
1. Ly$fLy$f, L|$sfy. 2. ApQfZ, L$d. 3. ApL$pi. 4. _pd\u grns hsy, `fdpdp.

LLL

yto
tite {tuxtu ytth nrht t{tu Au. su {tu nrhsh etu u s{tk
Stu - utu {t sL{ V. yu rtttu sL{ ]tt tu, ft{tu tu.
t{h tkz, sue Atuzeu fqhte rt t Au.

{tt rtf, ett yu kMfth whw Au.

f: tw > ttT {tt{wtr turtu i >

181

182

s{tk t{{kt {tuxtu Au. yutte sL{{hwk q Au yu {w wkhe


tuze ytu yuwk yuu ytfto tt Au.
suu t{M{h uwk ntu utk u (ytk) u u (te) t Au.
yuwk heh wotk suwk tuu Au yu yuwk yt[h t Au.
fth{tk s{tus{tk t (e) Au yu f{ot k qxe Au.
tuf yu {tun {qXe Eu te Au. yu t wwk o fhe ftwk te.
yt kthYe th{tk nrhwk t{ yu tift Au yu Twhw yu trf-(tiftth)
Au. ttu Z ytft{tk Vuttte tift t{tk th tE su.
yku t{ yu t{te t h{t{t (t{e)tu u {xe Au u t{
uthtu tuu t{e-h{t{t tE Au. t, u yu tth yu rtwxe yuf
tE Au.

rh
yt s{tk q.tS t{M{htu {rn{t ou Au. yqe ytk{tk
t{M{ht yufte w stu Au. thu ! s u ht{ r hit., nrh nrh
fhtk nrhs nrh ttk, t{wth su s [tu, ft ytu tu hu yu
stutu yt s t Au. t{M{htu {rn{t owk q, tS rhr[
108 &tufwk tt{M{h t{wk Mtut ewk Au.
q.tS fnu Au fu, tite {tuxtu ytth nrhwk t{ Au. yt k{tk u Mw
t{tk htt sue Au : yuf tu q.tS wwk t{, twk t{ fu e
ut t{u u nrht t{tu fnu Au yu eswk yu fu yuf{tt ytth Au
yu{ te fnutk, tite {tuxtu ytth Au yu{ fnu Au. .q.tSt Mtutt
ko{tk q.f]kfh tMteS-ttS-yu{ fnut fu .q. tS Mtut u thu
hMe ue tut Vqe At Eu Qt ntu yu Ae tu -w
q.eu ytt ntu Au. yuxu q.tSt Mtuttu nhuf fu yqe ytkt
stu nhuf ytu ftkE u ftkE fnutu ntu Au.
q.eyu fuxtf {nt stu{tk nrh tu Wu ftuo Au.
tw ftu ? tt fhu u. {tt-{wt uhu tttzkhte tutu rn.
183

nthf enrh {wk thkth


sL{{h xte rtu fhtu e th.
yttu nrhs nuu ht{u kthtu,
ht{u kthtu nuu nrhu kthtu.
nrh nrh fhtk nrhs nrh ttk,
rwo ttk hu, wte tuu ttk.
seu nrhwk t{ ht,
M{he u wkh Y rt
sute zu yt frft.
nrhs yttu hu, nute heyu nrhwk t...
nrh e rrt Au. nrh tw hte Whe yttu Au sutu yto
(w:) nhth yutu tt Au. Mt{e tkS nrh e rrt {tk
yuf h{qS t fhu Au. yuytue fnu Au fu nhu ht{ nhu ht{, ht{ ht{ nhu nhu
{kte q tktu thu {u nk{ut twk fu yt qtu yto wk ? yu{tk ytu
tu fwk fnut tu Aeyu rn. yt {kttu yto tt : nu ht{ ! nu
ht{ ! nu ht{ ! nu ht{ ! nu f] ! nu f] ! f] nu ! f] nu ! nu
nrh ! nhu yu nrhwk ktu Au. ef]: hk {{ {kttu yto Au fu t
f] yu {thwk hwk Au, hkw yt {kt{tk tu t s wk te - yto s eftu
te.
yt {qktu Wfu nwk tUrz[he stu ntu thu {tu. xuE yuf Mxuu ux
Vtu{o h Qe hne yuxu [t u[thtu yu [t, [t, [t fhtu eftu. yuf
uuLshu q{ {the yu [tEtt. utu [t u[thtu yttu. hfte{tk f {qfe
yu{tk [t huze [ttu ttu. ttuzethu yte, te f-hfte yu it Eu st
ttu tk {U (Mt{e tkSyu) [tttu qATwk fu, yu tE ! yt tEyu
tu yu [ttt yuxwk s ftwk nwk. {u [t yt tu ftwk nwk, tu Ae
U f-hfte {qfe f{tk [t fu{ huze ? ut [tttyu ftwk fu, ftuE [t ttu
q{ {the tutu tu tu {txu tutu ? [t yt yuwk fnute e sYh ?
f tk > ruftu ihttk {trtxTfk [ >
184

yu tu {S utwk ntuu ! q.Mt{eS fnu Au fu, nrh tu yto s w:


nhth. yuxu nhu fneu nrhu q{ {theyu yuxu nrh {S s fu {u
t {txu tuttu Au.
q. tSyu nrh tu Wtu yte {ste ftuo Au. eswk q.tS nrht
t{u tite {tuxtu ytth fnu Au. {tuxtu s yuwk q[u Au fu, e tt ytth
ntut uEyu. fu Mw sut ytthu xfu uu xuftu fu ytth fnut. rofu
ht{. yt{, ro {twk , ytth fu xuftu ht{ Au. t S{tk
ytt yuf ftht Au, hkw yu nw{tk nrhwk t{ tite w t Au.
q.tS yuf s{tk ytt wk o fht fnu Au fu :
unk unk rtk r[tk >
T rt w o k rth rVk >> whwf]trn.
hehwk , hwk , itwk , wwk yu t Whtk sut
rt Wht yth yu rV rzu Au, u Au whwf]twk .
yt{, nrht t{tu ytth fe qxu yutu te, fe rV yutu te.
yt nrhwk t{-wwk t{ - t uc ttu{tk rhc Au. yu nrht{ utuy, tu-{tktu, e{k-he, utu-ytktu, tutu-{qtu, [ttu-tktu
t s E fu Au. nrht{ ut{tk ittu [o te yu fhtuztutu Vttu Au.
su {tu nrhh etu utu sL{{htu Vuhtu s xe Au. tu Ae {te
nrht{ utu fu{ te ? ! yn s te fht{ Au. su{ f{tt
htueu q te te yuxu h{tk tte tif Mwytu ntut Atk u ttu
te u{ ktheu nrht{ ute q e te. t ft{ fhttu {
{u Au, ht{t{ uttu { {tu te. { tu tu {u Au, ht{
ute q te, hwr[ te, te, ttue te. htk Atufhtk h{tzt
{txu te tzthu s{tk te tzt h{ ytu Au.
suu nrht{ te ewk, utu sL{thtu Vtux{tk tu, to tu. su nuw {txu
{t sL{ {tu u nuw s r ttu rn. ht{t{-nrht{e tkz-sue {qfe
kthe {the the Ye fqhtke rt t Au.
yt nrht{-ht{wk t{ - yu {tuwk h Au yuwk {ehtktE fnu Au.
t wk ? ruf, iht uhu yuu { uhu txTkt.
185

ht{ h ttu, ttuS {Iu ht{ h ttu.


fehS fnu Au : feh s rot, Lt rn ftuE >
Lt tu ru (fu) ht{t{ ntu >>
k fr Su Wvueu fnu Au :
rsnu {tk ern tusu ttur [ >
yrw yetu ttntrhe >>
{tk rfk tB: wttu [ feou >
rsbu k rern tu {tut tf{T >>
nu Sze ! tus{tk yu tt{tk thu {t wk uEyu. ({th
s{wk-{th tuwk uEyu.) fth fu yr tus yu yr tt h t
uttwk Au, hkw nu Sze ! nrht{t wtt{tk yu feo{tk yrf {t
wh s {tut ytttwk Au yuwk rttqof .
wet fnu Au :
we ht tu e, wr{hi u nrht{ >
t tu ftrx rftrh ntI, {w{U tu [t{ >>
u S ht{t{ ute ntu tu {tU{tk yu [t{zwk httwk ft{ wk ? ktu
yu tMttu tufthe tuftheu twk t{ utwk fnu Au.
yt t{M{h fuwk Au ? yt t{ {kt s{tk tite {tuxtu Au yu sL{{ht
u-qu - qh fhthtu Au. t{ste {w t{ute tuze ytu Au. t{M{h
fhthu {w {txu fhttu te. yu t{{ktt ytftote s tuze ytu
Au. yuf s{tk q.tS fnu Au : e {w Au te ntu t.
q.h{utE ytut-tfth t fwxwktu rh[ yttk stu Au fu,
t r-Mt{e - et Au. tt yu iht yut tftu Au yu yue
ut fhth {w yue te Au.
twk t{-htt{ tite {tuxwk Au yu tr fhtk yuf k fnu Au :

rstthk > k > {qtohk tt [ {{T >


186

tite {tuxwk ht{t{ :


tite {tuxe he hkw yu heu utt th fhu Au. {txu utt he
fhtk {tuxtu.
hete utt {tuxtu, hkw yu tu r t{tk th fhu Au, ute utt
fhtk t kfh {tuxt.
uttte kfh {tuxt hkw yu kfhu fit o th fhu Au {txu kfhte
fit o {tuxtu.
kfhte fit {tuxtu hkw yu ou htu tutt tnwte W[futu {txu
fit fhtk ht {tuxtu.
fitte ht {tuxtu hkw yu htu teyu A {rnt we {tk te
htutu {txu htte r {tuxtu.
htte r {tuxtu hkw yu ru t ht{u yuf s tu {thutu, {txu
r fhtk t ht{ {tuxt.
r fht ht{ {tuxt hkw yt t ht{ ht{t{u ytr Au ute ht{
fhtk ht{t{ {tuxwk Au.
nrh fhtk nrhs, ht{ fhtk ht{ {tuxtu Au. fehS fnu Au :
nrh u tu nrhs zu, u L w >
uw tk hwh [u, fq u nw{t >>
nrh wk ytu yu nrhs wk ytu yu yku fehS fnu Au :
nrh uw { nu fh, fh nrhstu nu >
{t-{wf nrh u ni, nrhs tu nrh u >>
yt twk t{ sL{{htu htu xtu, Vuhtu xtu yuwk ytit Au. q.tS
ythet{tk fnu Au :
ytitk Lt{tu i: fthwrftu whw: >
kth htutt : tw {t{: >> (&tuf:13)
yt nrht{wk htuth{tk [th VuhVthtu utu. ytwk ut tu yuwk
t{M{h t[wk rn tu k. yuftu yue ytk r{o u, ytk t. eswk
yue te {wh u. ftuEu w: tt yuwk fzwk tuu. teswk yuwk heh tutt
suwk tut tu yu [tutwk yuwk yt[h t[h u. q. u{ yqS{tk yt

[thu ntk. u{[tete k Au :


r{o niwk r{o te, u u{e hte,
r[th [t, S tw, yuwk Su t[tu tw.
nrht t{M{hwk rht{ wk ? sL{tusL{t t qh tt, e . f{ot
k qxe . tuf yu {tun S{tkte st hnu yu S tft r{o
ytk{tk hnu, yoe ytk {u.
t{M{h t r[th u, yue {r wthu yu yuu t[the tu.
yt yku q. fttkS yuf tk yttk stu Au fu : yuf swtu uzut t{t
huXe Yte fLt uE. yuu twk fu hwk tu ytu s. yuu uXu s ee
t fhe. uXu uwk fu yt swt trf tt tu {tsu t[tu k {u. yuu
ftwk fu, tE ! {the yuf rtt Au. yu rtt su tu uu nwk {the fLt
hte. ut wtu ftwk fu, {the rtt fntu - {u sttu. nwk rtt qhe
fhe. uXu ftwk fu, rtt yue Au fu, su ftuE y{tht t{e e Wh qkze
tke hnu yu t th e{tk Mt fhe [tue ftf nrht{wk M{h fhu tu
yuf to Ae yuu nwk {the fLt hte. swtu tu h Mefthe ee.
erfthu qkze tke ee. t th Xkzt tete Mt fhe t{M{h
Y fwO. yt t{M{ht tte yut r[thtu, yue w trf ttk. yuuu
twk fu t{M{hte tu {uwk tu yu t{M{h t[wk fnut. kth {tkzte
EAt se hne yu yku yu t{ Atuze stu httu. rn{t sEu, to fhe
{tuxtu k e tu. yt Au t{M{htu t.
su tE wk uu t fhe w:e twk u tuf yu re tuxe [t fhe
w:e twk u {tun yuxwk t hteyu tu {t we tE .
yt sL{{ht [h{tkte Aqxt {txu t{M{h Au. q.tS tutt
ywtuu ytthu fnu Au fu, yt kthYe thu he st {txu t{M{h yu
tift-ntuze-t Au. yt ntuze [tth, trf, whw{nthts Au. ttu Z qhuqhtu
ytft{tk Vuttu Au. trf{tk-whw{nthts{tk - qhe yu yz t Au, tu t{tk
yu kththe th Whe su.
yuf s{tk fkEf yttu s t q.tS fhtk fnu Au :

Swk ytqt wk ? . tt {Mfwk ? {Mfwk ytqt {t.

f hfM thk > ft{: ftuMtt [ tu >


188

187

er tzu [Zsu te, Twhw trf th,


u{ he{tk nuwk {qfe tt hk th... qtu wk.
s{tk yku q.tS t{M{htu t stu Au u tu ouc Au.
t{M{h fhth tuu s t{e e . ht{ ht{ fhthtu tuus ht{ e
Au. fex{h Ltu ytthu su suwk M{h fhu u q tE . q. tS
ewhwet{]{tk u Au :
f] f] fhtk tE tue f]MY.,
whw whw fhtk rwk hnu qoMY. (y.106.tu.2)
yu Ae tu tth, suu {txu t Au u (u) yu yuu {txu su e t
Au (t) u wk yuf e Au. yuf s{tk q.tS u Au :
nrh nrh fhtk hu, nrhs nrh ttk
rwo ttk hu, wte tuu ttk.
fhtuztu Yrtwk h-{r {V{t {u Au. e uthte fkE {tuxe ez-tE
te. nw qh stwk te. ztu{tk s {u Au. yutu ytu sete
t QXteyu yu ytt Swk ft fheyu. q.tSt [htu{tk yuf s
ttot fu nu whw{nthts ! nrht t{{tk y{the hwr[ u yue f]t fhtu yu
tu tu nrht{ M{h tt tu ftkE rn 24 ftf{tkte A fu ytX
ftf M{h tt yue f]t fhtu. ytX ftf rt, ytX ftf Stu nth
tu ytX ftf t{M{h fhwk yuwk {thwk {tf tuX.

LLL

hfwk th fwk ? ft{, tu yu tu.


189

s (34)
hsp v$M gp dpl

(fpN:dpX$; spg:L$lf hp)

hsp v$M gp, dpl h_ eps AgM. ...V$L$.


d|hp `R>u_p hpev$p _L$pdp, L$p Z R> L$pg?
ApS> Aepf B gp f ksp, _Nv$u fpL$X$ dpg!
...hsp0 1.
HNgp _ t`Ngp kyMdZ u, Ads_uf ANp^;
1
sfhZudp cNp f dmuep, _p_ L$fp kly 2kp^!!
...hsp0 2.
rTrd rTrd rTrd rTrd bfMp bfk, rb_ bpv$g QdL$pf;
OXy$X$Xy$ OXy$X$Xy$ _pbs bpS>, v$h
kS> iZNpf!!
...hsp0 3.
v$ldrv$fdp v$h rbfpS>, `QfNu r_ip_;
OZZZ OZZZ OV$p bpS>, kyZ 3rv$e L$p_!!
...hsp0 4.
`Q^|`L$u kss kyN^u, k|O rhfgp S>_;
v$i _pfu r_s Apfsu L$fsu, \B \B _pQ d_!!
...hsp0 5.
kyfhf v$Mu X$pL$ ^|Zph, ipcp hZ} _ e!
v$M kp d|L$ lp h, N|Np N|X$ ep Mpe!!
...hsp0 6.
MoM thk f > tk eu t {i >
190

fN fpN kly c|gu cS> gp, Apsd A Ah^|s;


dpep dgu _$ lp h, cN hrih-c|s!!!
...hsp0 7.

rh

ykhe ye S tu Su S s uE tu. {to Ae yu uttu


ttu fhtu yu tuxe t Au. fte t ftu u Au ? nu ktu ! ytsu yu
ythu s yu tu uE tu. htufzt [qftu u {t QXttu-tt fhtu yu
yt{o fhe tu.
Ezt (#t), t u teS wtwBt Au. yu{tk yt-wf - y{]eh
Au. rtfwxe-t{tk yt tu ut {u Au. nu tw-ktu ! yu{tk Mt fhtu.
he{e{ he{e{ e{e e{e tto hu Au yu tt rt esetu [{fth
tt Au. zwzwzw zwzwzw yu{ tu tu Au yu u th su Au.
unYe yt {krh{tk (yt{tYe) u rhtsu Au yu yut tk[ hktt rt
Au. kx tu Au. su ftuE yk{wo u Au yut r-ft yu
tku Au.
tk[ ftht qe wk ytu Au. wk ftuE rhtu s E fu Au.
Mteytu htus ythe fhu Au yu { tE tE t[u Au.
yt ~ utu swyu Au yu yue ztuf qtu Au. yu tutwk o tE fu yu{
te. su swyu Au u {qtu s tE Au. yue Mtr qktyu tu tt sue
tt Au.
hk ht qeu yu yt{u yqu S tu. rht{u {ue {tt t t{u
yu S-rt q te .

{w un {tu Au tu Su S yt{tttfth fhe tu yu yt stu


fuLeo e Au. yt{t tur MY Au.
q.tS ewhwet{]{tk yt tu M fhtk u Au :
u{ Mkft yu Mt{t M: r,
xu t xe ynt ! ttyu t{h r.(y.16.tu.37)
Mk turMY su, u ftu s fu{ ?
{ w ntU[u tk, t ~ yu{. (y.19.tu.41)
turYu t yu tY{tk ,
{t yfo ute, tt [rf wh {t. (y.24.tu.174)
yt{t Mk ft su, fu tte yu{,
ys, yt, yrfth yu, Y {tnhwk u{. (y. 31. tu. 65)
o ture tur yu ftu ,
{ ErL uu wk, t fh wk yw{t.
(y. 121. tu. 57)
q.tSyu Mtuttu{tk yt{te turMYu [[to fhe Au :
twu whwu {wk tt turMY,
Mt{hks fthu qktwk {t wY.
(tu{trft, &tuf-1)
k turottk h turhnk {tr{.
u fttuu ft ytth uc turMYu nwk { fhwk Awk.
(tk M{h. &tuf-4. Aue exe)
ynt ture tur yu t yuf
(tt{M{h &tuf : 73. 1e exe.)
yqe ytkt stu{tk yt{ttu turMYu Wu ftuo Au.
rt u su sntk tur, { rtk hit... t u.
n yw{ ytuu, h{ tuft zuhtS,

Mowk th fwk ? estuu t, ut u t yu ErLwk {.

ft whwt > r:M]t > ft wt > tufu netu tk[t >

1. rhZu, rLy$V$u. 2. kp^y, ks. 3. kpdpe L$p_\u Sy>v$u s_p, epNpepk\u AsdyM

\hp_ L$mhpAgp.

LLL

yto

191

192

n ue su swte, ftux t WrsthtS - un {krh{tk.


su ytk {[eu uu Au, u { tu rtufu Au - w [wh.
ytuxtuh{tk eXtu y{Z kt he,
tut tke {w o tt u,
us us u us tu ykth he,
Vq-fww{ wk yuhe nuh u-w rnh.
(1) {qtthf [ (2) Mtrct [ (3) {rwh [ (4) ytn [ (5)
rw [ yu (6) yttt [.
hku nth [ hefu t{wk [ t{tk ytu Au. ytt heh{tk
hnue yr q{ yu y ytt{f u tueytuyu fwkzre yuwk
t{ ytwk Au. yt fhtuzhswt {q yu re tu {qtth[t
rMth{tk hnue Au. yu e hefu ytut Au yu heht tzt t ytkxt
{theu tk qe Au. {t{ ytt{f ywqrytu tA hnutu [{ftrhf tu
yt r fwkzre s Au. yuu tirf tMttu{tk r fnut{tk ytu
Au. yu nhtu eset ft sue yk ftr rw Au.
yt #t (Ezt) fu su ztt ftuht{tk Au yu t fu su s{t ftuht{tk
Au u wwxe-t yt rtfwxe{tk wtwBt-w{ ttu {u Au. suu k{ fu
t fnut{tk ytu Au. yt k{{tk Mt fhtwk Au.
tueu ttutt r ttk e[u {wst ywtu tt Au : (1) hk{tkte
h{h h{h-e{e e{e y{] tto tt Au. tue u[he {wt tht yu y{]
eeu heh{tk ue u Au. yt{, e{e e{e ht (tto) hu yuxu
y{]tto.
(2) tfu h{ turt o tt Au. yu use tut fhtuztu qo yu
[k yuf ttu Qu the tut sue ntu Au. ttk h yt turY ese
tt Au.
(3) ttk h {usot kt Au. ytn t ftht Au yu{tk
{ut yu {tu t Au yu yuu s tue {n ytu Au.
yt wk tt Au thu unYe {krh{tk hnutu St{tYe u th su Au.
{tuxtE e ? rM]net. wt e ? s{tk ne tu t[t.
193

{w. zt. yhwtu eftft un{krh{tk u rhtsu s {tk fnu Au


fu, tk {krh ntu tk u ntu yu ue ythe te s ntu. ythe
u kx, tu, thtk ttk ntu Au. ytt un{tk kxt, uwt, kt,
{ut ttu ntu Au. tuewhwt yt t tke fu Au. yk{wo tEu tu ttu
ntu u whwt yt t t tke fu Au.
yt{ rtu {q ne u s{tk {qne u fnut tAtu yt
tur MY fnuttu s Au yuxu s eS exe{tk q.tS h s fnu
Au : ytt ykuht fnu.
yt tur MY yt{tu-St ntu thu s uEtu - yt{tttfth fhe tu.
{h Ae Mo{, {]w Ae {tut yu e tu tte ttu Au. {]w
Aee t{tk q.tSu ftuE h te. yuf tsw it-htufzt it yu eS
tsw {t WXtte Clear Cut t{tk h Au.
yt{o, yt{tttfth fu turt o tueytuu tt Au. ytt
heh{tk (72,000) tUuh nh tzeytu Au. su ife th tze {ne Au. yt
tze yt {tu Au : (1) Ezt (2) t (3) wtwBt (4) tkthe (5) nMSbt
(6) qtt (7) Me (8) ykwtt (9) fwnq (10) kre (11) ftirfe yu
(12) Me. q. tSyu Vx hu qkzt yt wk fwO yu s{tk yt tzeytutu
Wu ftuo Au.
yt th tzeytu ife {w tzeytu t Au : (1) Ezt (2) t yu (3)
wtwBt. wtwBttze rte e s tzeytuwk WT{ Mtt fk Au. yu fku
t[ fnu Au
wtwBt tze ytthMtt{tkte efe fku ue ythth efu Au yu Ae
ee Wh WXe {Mf{tk ntU[u Au. {Mf{tk yu tk ntU[u Au u {Mttu
hk fnut{tk ytu Au. yuu s n, nth fu qL rh fnut{tk
ytu Au. yuu { th fnut{tk ytu Au. th h { rhtsu ntk
rf ft ttt yuwk q.tS thu ! s u ht{ rhIt s{tk fnu Au.
Ezt tzeu #t fnu Au. yuu [k tze fnutk{tk ytu Au. Ezt,
t yu wtwBtu yw{u kt, s{wt yu hMe fnut{tk ytu Au
fk wo{T > ]sk wkMk ttr {w{wtwt >
194

yu yu t tk wfwxe{tk {u Au yu rtfwxeu s k{ fu t fnut{tk


ytu Au.
eS e tze fht wtwBt tze swt s fthe Au. yt tze{tk fuxtf
[irf fuLtu ytut Au. suu tueytu [ fnu Au. ytt A [u txT[ fnut{tk
ytu Au.
unYe {krh Wh [hke yuxu k[tuwk q[ Au.
ytft, tw, y,s u ]eY k[tirf un yu {krh Au yu St{t
yu u Au.
heh{tk hnut k[t yu k[qe wke Au. tk[ tturL yu tk[
f{uorL yu {eu theytu ythe fhu Au yu { ytk{tk yte tuE tuE
t[ fhu Au.
txT[ yu t ktewk u fheu t tt fwkzre hk{tk uu. yu
rfe {trwk w ywth yuwk o fhe ftu te. qktu {t
tu t tu Ae tuwk fue heu fne fu ? yt{, yt{tttfth
fhthwk S tE swk ntutte yuu yt{tttfth ttu Au yuwk tf yw{t
fhu Au. yt fnute Mw te, fhte Mw Au.
h, r (Eh) yu Su {tk q.tS u Au :
, tt yL su yr[L yY
tkrte f rntk rr t{ u Y.
sT o yt su ru nwk yu yuf,
quo [w ynt ! ykz yrL Auf.
w rs {tk yu s r,
Eh ]t yu, ht[u uE z.
w w f]r rt {tt ,
ott wtrte, t{u Eh {t.

{r su f]r yu s yrt u{,


zu r tk, S hkt yu{.(y.16.tu.12,14,49,52yu53)
yt{, {ttte xtuwk u r, Eh yu yrtte xtuwk
u S. {tt yu w w f]r Au yu yrt yu {r w f]r
Au. yt yrt yu {tt t t{tk S-rtu u qh tt Au yu yt{th{t{t yuf tE Au.
S yu r yu ht h{fztk Au yuwk q.tS fnu Au.
tk tk u wk tuo te yufu Xt{,
Sr ws h{fztk, yt thwk t{. (y.1.tu.44)
yt S yu rtu u qh fhe, yu ut qu tze Y-yt{tt
oe t q.tSyu yqe ytkt t stu{tk fhe Au.
fhe {zw u Ae Stzu, S rt u q yu ftZu hu... tytu htu hu.
S r tk yuf ntu u, fhu ytu[h fueS... un {krh{tk.
unu u eXtu hu, S-r yuf ttk... nrhs.
S kt hnt swt, s fh rt tE... yt t {wft{.
yth Srftu efu, rhtk{U tut-u [tnu.
S yu rtu u qh ttk, yt{t-h{t{twk r{ ttk nwk s Awk
yue er tt Au. hkw yuu {txu fXtuh tt, Twhwwk {too yu Twhwe
f]t tu sYhe Au.
{htf u yVtu tt fu nu ytu tue rn e feyu tu yu
yVtu qh fht {txuwk yt yuf qt t htwk :
{u u tue t e ftu Wtue tu e ftu, tu u.

wo wk Au ? {w sL{, whwt un yu u{tk {tute EAt.


195

ftu whw: > yt{utt tkur{ Wut >


196

LLL

s (35)
Nv$ Mgy f ly sp kplgu kN
(fpN:kpl_u; spg:v$pv$fp)
1

Nv$ Mgy f ly sp kplgu kN. ...V$L$.


ep ep v$pby ep ep EX$, \pe epd dpl e_cN. .Nv$0 1.
AL$ `X$ AL$ EX$, dep AgprL$L$ fyrv$epdp S>N. .Nv$0 2.
^pmp KQ L$pmp _uQ, `ump MQ d_Xy$ hQdp kyQN. .Nv$0 3.
b_ v$pbu u EX$, v$Mu kyfpkyf \pA v$N. .Nv$0 4.
Ap sV$ S>dy_p Apg sV$ NNp, hQdp Mg L$p_yX$p fN. .Nv$05.
1. rNyZpd hrAp$`u v$X$p_u fds_y hZ_ R>.

LLL

yto
nwk tu e (tnue) ttu ztu (uk) h{wk Awk.
yt ztu t ktk twk tk tk yu Qzu Au. ytft{tk tu yk
ytu Au.
yuf zu Au yu yuf Qzu Au. nit{tk ytirff sk Btu Au. tutu {u Wh
U[u Au, fttu e[u U[u Au thu etu [{tk U[u Au. uu te teu Qzu
Au, su uEu u-t k tE Au.
yt rfthu s{wt Au, uu rfthu kt Au yu [{tk yt{tYe ftwztu
uu Au.

rh
yt s{tk rtwt{f ]tytuYe zte h{wk o Au.
q. Mt{e rtkS {: uwk hnM yu rkt t{t wMf{tk stu
Au fu, ]t yuxu { fu {he. yk:fhYe th{tk QXwk {tuswk yuxu ]t.
]tytu yu {wk Ytkh Au.
]t tkte QXu Au ? ]t r[t{tkte fu {{tkte QXu Au. ]t QXtwk fth
yk:fhtu Mt Au. ]twk fto ythk fhtwk Au. Mtq rt ttou
Ztkfu Au. ]t u ythu qh fhe tto tu Au.
, hs yu { yut {t t w Au. yt t wu ywY t
fthe ]tytu {{tk WTu Au. w{tkte tk]t, huw{tkte tuh]t
yu {tuw{tkte {qZ]t sL{u Au. {tu Mtr yuxu tL]t. tu yu
tuh ]t Au yu yt, rt yu {qZ]t Au.
yuxu ft, ytk fu thtwk. hsT yuxu ft{ fu rt yu {
yuxu szt ytt ytt.
wt t kke {w t fnu Au fu :
uttMtu ttk ti[r{rLrn: >
{ort{[t [ trfw t{T >>
utt, , tt, ti[, ErLtutu rn, {ort yu yt{[ yu
trf wtk ttu Au.
huwt ttu {txu {w t fnu Au fu :
ythkhwr[tio{fto rhn: >
rttuutsk htsk wt{T >>

LLL

ythk{tk fto Y fht{tk hwr[, yio, yftotu rhn yu rhkh


rttuwk u yu htswtk t Au.
t{wt ttuwk o fhtk {w t fnu Au fu :

whw ftu ? u tMttu fth. tk{tk r{ yu Wuf.

ft ktu > ]n{eott Lt rt the >


198

197

tu: Mtu]r: tiO tMk rL]tt >


tr[wt {t t{k wt{T >>
tu, rtwt, yeht, qht, tMfwk, yt[tht, t[t ({tttu)
fhttu Mt yu {t yu {tuwtk t Au.
q.rtk Mt{e stu Au fu, r[t yu {wk Au. u {trf wk
Ytkh yuxu ]t ytt r[th hk. sue heu th{tk {tuk QXu Au, ue
heu {th{tk ue txe h yt ]tytu QXu Au. { St{tu rttu{tk
U[e Au. { yu St{t nk{ut ttu s Su Au. yu u y tE ft
te. St{t {e ttu rtwt{f ]tYe zte h{ h{u Au. { s k
yu {wwk fth Au. f{oe kqo stthe {e s Au.
{e ]t h ykfw {ut {txu thu tu Y fheyu Aeyu thu yu
]tytu tue rhw rt{tk uh fhu Au. ytu y{wf Mw rn tttu r[th
fheyu thu yu ttowk ytfto { the u Au. { ttu fte ft{ utwk
Au, te rn.
ztu e[u xfeyu tu yu yuxt s ute Wh tsw ytu Au. yt{, su{
su{ tttu fheyu Aeyu u{ u{ Wh Wzu Au. tu yte ErLtu
rn{woe te Au, ute { q s htte nthe Mwwk r[ fhu Au.
]tytuu yk{wo ttwk fto q s fhwk Au, hkw y te. w
thtte { yk{wo u Au. ruf yu iht tht ehu ehu tu
fhtte ]ttu t u Au.
{tuw ]tu teu huw ]t thte Au yu huw ]tu teu
w ]t thte Au. rf {tr{tk tu w ]ttu t
ttu ntu Au. yuf ]t zu yu eS ]t u, [Zu yu{ e{u e{u yt
twk Au.
{u fhwk yu twu fht fhtk yhwk Au yue Vrht yswo
tu fhu Au thu t yuu iht yu yt tht {u fhtwk
ke ftu ? [wh, L yu rt ]n{e yue e.
199

q[u Au.
suu yt{o fhwk Au yuu huwu yu {tuwu wte ttt
Au. ie ktY Twtutu rft yu ytwhe ktY huw-{tuwtu t
fhttu Au. ytt {tk trf]t Au, yuu huw]t yu {tuwe]t
ttu sk uttu Au. tkztuYe trf ]ttu huwe tt {tuwe]tY
ftihtu ttu hehYe-Ye - fwhwtut{tk ytirff w tt yu{tk trf ]ttu
rs tt yue tt fhte Au.
wtu hk Vu Au. yu tk Au, ft{ Au. {tuwtu hk fttu Au
yu huwtu hk etu Au. huw ]t fht uhu Au. w r]t hV
uhu Au. yuftk u, yt{[ uhu wtk t Au. thu { hstuwu
yu {tuwu teu,qh fheu w t u Au thu wh-ywh ku
fthe ]tytu yto ywu Au.
ytwk ythe u yt{o Au. Ezt-#t tze yu kte Au. t
yu s{wt e Au yu [u wtwBt tze Au su hMe e Au, su w Au.
yt wtwBt tze{tk tu fwkzre ttu hk{tk E stt ntu Au. tk yt{twk
h{t{t ttu r{ tt Au. yt yt{tu s q.tS ftwztu fnu Au. yuf
trt{tk q.tS t Au fu :
MtL ]ktu ]t tue {e, ftwztu yt{-xhts uu.
su{ , hs yu {tuwt hk Au u{ r[thtuu hk ntu Au.
q.rtk Mt{e stu Au fu, ytt{f r[thtu hk etu ntu Au. tu yu
utqo r[thtu hk uhtu t ntu Au. Mtteo r[thtu hk t{e ntu Au.
tuewhwt tutt yk:[tw zu yt t r[thtuu eu et s uE fu Au

LLL

ftu ]ntw: > wtLtnh: r]tufu >


200

s (36)
AptQsp ly sp ep f
(AL$ iv$_u L$V$pfu f - A AL$spf_u ^|_)

AptQsp ly sp ep f, kv$Nyfykp_, t_v$\u;


J ep sp _ dm t_v$ L$ N. ...V$L$.
AL$ kdZp_u kly dpep f, S|>W$u Zu S>s_u;
S>hp bpNf_p S|>W$p Mg. ...AptQsp0 1.
AL$ ANd ANpQf crfey f, 1_p_p cpk _pd\u;
dpl _pdu R> AL$m A_s. ...AptQsp0 2.
`pk `Z $ _ Aph f, bp^u _S>fp, dpl\u;
A_u _pV$L$u gugp A`pf. ...AptQsp0 3.
$` $` AL$ fpQ f, A$`u Ogp, bly$`u;
A_y $` L$ fN _ epe. ...AptQsp0 4.
Mpmu Mpmu kly \pep f, bW$p lW$p, lpd\u;
ey fN sp L$W$dp lpf. ...AptQsp0 5.
1. yuf

LLL

yto
nwk Twhwt Ethtte-tte-ytu[tu s {tkte e tu. eu u Awk
tu nu tk fu fkE te.
yt se e sqXe {tt yuf Me {tt {e te, su{ whtu
u sqXtu ntu Au ue.
ErLtute t e ft yuwk yuf (T) te yt wk s huwk Au, hkw
rr Yu yu rr t{u ut Au. hkw yu rrt{tk yuf yk yu yf
t{e hnutu Au.
htu qo ftu ? wt fu su tuf{tk rte [t nhu.
201

yu h{ (h{t{t) tu Au, te uttu te. yuu {tunte sh


tke ee Au. yue txfe ettu ftuE th te.
Yu Yu yu nwYe Atk yYe yutu utu ht[u Au yu Y fu hk tku te.
yuu tue tueu t ttfe t yu t n{ nthe e[u uXt yu uwk
thu yu{u fkX{tk nth hnuutu utu.

rh
su{ httu tkze exth yte ht tu hne t{e [tufe fhu Au yu u
hntue ytu tufthu Au, u{ ktu yu tMttu Su-ktheu-{tunrt{tkte
stzu Au. q.yqS tt{M{h{tk stu Au fu :
ztu tuh u wk yt un unu
{n o thu s u [tuh unu >
nhu sw{uhu e yt{rt
S yt S wk e QX. (&tuf : 19)
{tunrt{tk qut Su t-k-whw stzu Au.
Twhwwk fto ru MMYwk t fhttwk Au. ktht hkht{tk ht
t hnuth Su {tune rt{tkte stze yt{o {txu tt fht {too
ytwk, {Y wk, f]t fhe yu Twhwwk fto Au.
nrhf]t etu s u {ws yth >
whwf]t etu s Atuztu kth >>
ftt rhth{tk ftwk Au fu :
ML yttk rn rutk fwtu rt rufet{T >
yttoT yttestu s tx u Au. rufe stuu rt tkte ? k
wet wef] ht{t{tk u Au :
{tunre turntht > un yuf ftht >>
Ern s-r{e n ue > h{thte k[rtue >>
tu tftu q { u [tn ft >
202

r n S s t > s rt rt rhtt >>


ntuE ruf {tun { tt >> hwtt[h ywhtt >>
(ytutftkz tunt-63 Aee [tutE)
yttoT {tun (ytt)Ye htrt{tk uo qtttk Au yu yuf fthtk Mtu
swyu Au. yt se htrt{tk k[te y yu h{tteo ({tuttteo) yut tuestu
u Au. (ytte Stu t thu rt rt{tk zqut ntu Au) yu tuestu
rt rt hV ihttt ntu Au. ruf ttk s {tun yu { qh tt
Au yu thu t ht{St [htu{tk ywht tt Au.
tk Mt{e yuf s{tk fnu Au fu :
k h{ rnfthe, s{tkrn >
w x fht er
h{ {ext the... s.
Twhwwk ft{ Ethtu fheu, ruf steu ru {tunrt{tkte stztwk
Au. r {tunrt{tkte e Ae yue {t qh tt Au yu tuu u
yt{MYt o fhu Au.
yu nut su yu st kkeu t[t {ttu ntu uu nu {t
{ttu tE Au. s sqXkw Awk, r{t Au, { Au yu {S Au.
s yu Mte {tt {t Au. ytk qte ttu twk t{t
t{u Au u{ rufYe ytk qtk swk-kthwk - t{t tuxwk st
Au. whtu u ytu utu Au. yu ttwk fqh fhu Au. Atufheu nt{tk yh
xftu Au. utht yto{tk zqu Au, hkw yut thetuu wk Au ue
h Au.
rrt{tk q.tS u Au fu :
r{t k ztu fu{ ? tShe tS su{
{tuztu u tu {{o, nu, fqu u t{u {o.

ttestu-{wrstu sz-[u{tk u yu h{ u s swyu Au. su{ tte whwttu


q{tk eu swyu Au yu tfzt{tk yu swyu Au u{ tte tuftu yt [ht[h
s{tk h{ u swyu Au. q.tS tk M{h{tk u Au fu :
yM{urk su M{
tk xu srtr e[ >
ott r thwe hu
qZht[h[u rwi: w: >>

{tuztu yuxu {the (tSh)tu trh.

rhtfthe rsuAtyu Ltu tfth wk yq.


yu s{tk yt u Au :
rt e{ktR yu h{uhe te Au
204

yuf s h{ -T -rrYu, rr t{u s{tk re htwk Au.


tht Ef {tuftu qsu et >>
203

yttoT sue heu fztk h r[t, {w{tk {tu, q{tk e yu tfzt{tk y


hnutu Au, ue s heu yt ytwk s sue ykh yt{ tt yu hnuwk Au
u qZ ntut Atk q{ ttytu uu the heu uE fu Au.
yt s{tk su su Mwytu fu ytu ut Au, uytu t{te yu Yte swt
Au, hkw yt{MYu yuf s re htwk Au. q.tS tf{tk u
Au fu :
t fnu ftu E u , ht{-f] e ftu f ,
r{r r ftr wk, t{Y nw Vtuf.
k t s{w t hMe rL t{ su Au f
nw Y e nw t{{tk sYu nw yu f .
hkw yt t{tk hnut h{t{twk ytu o twk te. h{t{t huft
{tk hnutu Au, hkw yu h{t{t ytu uttu te yuxu u {t Vheyu
Ae. q.tS s{tk u Au :
w ht u suu Vhu {tu su tu ?
ewk ytfkX y{] u fhu ftkS ]tt tu ?
yuf e s{tk u Au :
wO tk tk w thwk yw{ Y nu yq,

t tu Atk ytu yteu yhu rtu,


nw hku yhke wk, nu ws hk ftu yq.
tu yte sh {tunte yue qke fhe tke Au fu tu hnutu t
uttu te.
EtM Wrt yt s t fnu Au. ftwk Au fu :
usr Lisr T qhu T yLfu > yt h{ [tu Au yu te
[twk. yu qhte qh Au yu Sf{tk Sf Au. ytt {tk uXutu Au.
t {tk uXutu Au yu nth tueyu Aeyu Ae tkte {u ? nth
t{tk nuhutu Au yu tuttu Au yu{ {te esu tueyu tu tkte szu ? huh
tu nth tuttu s te, hkw ytu {t tE fu nth tutE tu. Twhw
{u yu Ae fnu fu, tht t{tk u. yu Ae t{tk nth uEyu yuxu nth
{tu yu{ fneyu, nth tuttu s ntu, tu Ae {ttu tk t
Au. Twhw tte yt t {u Au. q.tSt ewhwet{]t yt ykut
tunhtte [[to qhe fheyu.
yk:w Atuze stu, {thu VtkVtk nth;
yt{t {te unu, w:e tt {th.
utu Atwk ru te r{o su{,
Mt{t {ttAt yu, w w{ u{.
Mt{w Mte su, Atuze tuzu sun,
rttu tA thtu, hzu w:te un. (y.9.tu.26,28,32)

LLL

s (37)
A^hQ hNX$ g|V$pB f
(AL$ iv$_u L$V$pfu f- A AL$spfp_u ^|_)

A^hQ
hNX$ g|V$pB f, v$pgs dpfu, gpM_u;
.
gpN epA _ A_u cpm. ...V$L$.
S> Aph gpQp dpN f, lp_u dpNu, d|mdp;
dep gpcu^|spfp_p kp\. ...A^hQ0 1.
L$pB L$l bp^p fpMp f, Abpdp_u, Npm Ou;
Ap`p iuX$p_ $r`ep bpf. ...A^hQ0 2.
L$pB L$l L$` b_phy f, AS>_ dpOy, ApS>sp;
hy `X$i _p buS> pf. ...A^hQ0 3.
fhX$u fhX$u ly sp \pL$u f, dpfN c|gu, Of_p;
\B bD bpSy>\u Myhpf. ...A^hQ0 4.
ApMf Aphu AL$ dmuAp f, Nu S|>_p, hpV$dp;
bpep L$pB _p, L$u^u kp_. ...A^hQ0 5.
Ap` d ey Ofdp f, v$pg
s dpfu, ApNZ;
Mpmy spA ep\u S>X$ A blpf? ...A^hQ0 6.
ku^ku^u ly sp Qpgu f, dmuAp dpfN, d|m_p;
`X$u c|gu A S|>W$u hps. ...A^hQ0 7.
kdZp_u cdZp cpNu f, v$pgs v$uW$u, pfdp;
lh R>pXy$ _ A fN-pf. ...A^hQ0 8.
LLL

ut yu M{h w trt th Au.


205

] tu qi n, ft ntUtu yt >
206

yto
{the t Yrte f{e tu zte-ske y[ qkxtE E. yue
tku h {e te-h ze te.
{Y tt su ftuE ytu Au u BntU {te tk[ {tu Au. {q{tk tue yu
qthttu {q{tk tt {tu Au.
ftuE ykt{te tu yu ee tt httwk fnu Au yu ueztu th Yrt
yttwk fnu Au.
ftuE e, ytk{tk ytkstwk {tuwk yks-f twk Awk yu{ fne yue tte
ytu Au fu yu ytkstk {thu esu swk rn zu.
nwk tu hze hzeu ttfe E yu htu hMtu s qe E. nwk tu uW tswte
wth tE E.
Auxu yuf swtu ue hMt{tk {e tu. yu fwk tutu rn fu Ethtu
s ftuo, kfu ftuo.
yue tte {u {E wk fu, {the tu tu ytkt{tk s Au. (qkxtE
E yu {t Au.) yu nth tuwk tu tkte szu ?
uet {too {ws nwk euee [tt te tu {u t[tu-{q-hMtu {e
tu. nwk qe ze s ne. qe ze yu t s sqXe ne.
Mte {t qh tE yu rht{u tu th{tk uE. nu yu tuu nwk
ktht thu rn Atuzwk.

rh
yt kthYe sk{tk-zt{tk - S qtu ztu Au yuwk o yqe ytk,
ewhwet{] yu q.e rhr[ yL trn{tk ut {u Au. q.tS yuf
trt{tk ttk fnu Au :
tL ftu tL tMttxu.....QX ykst.
txe{tk qt rzt, tx qu tk... {e txze.
fn tf h thu, tU su t >>
207

ewhwet{]{tk fnu Au :
txe{tk hztu, fhtu Twhw tt. (y.1. tu. 74)
txe{tk xftk uhttu [tut.
(y. 12. tu. 99)
yrtt txTf{T{tk q.tS u Au :
txe rwert{tok htk.
(&tuf : 2)
yttoT kthYe sk{tk qt zutu {to tth, wk ytit...
yt kthYe sk{tk S qtu ztu Au. ft{, tu, tu, {tunYe [tuhtu
yuwk yt{ qkxe Au. rttu{tk ht t hnutht Su nw {tuze h
zu Au fu yu y[ zu-swte{tk qkxttu Au. q.e tM{h{tk u Au :
ztu tuh u wk yt ununu
{n o thu s u [tuh unu >
nhu sw{ uhu e yt{rt
S yt S wk e QX >> (&tuf : 19)
trt{tk q.tS u Au :
QX tE Mw rhnhe,
Twhw ne hkt,
{tunrt S ttr he,
yt{ kne kt... yuf yth.
un yu yt{t{tk yt{tYe unYe uxe{tk knuwk Au. hkw ytu unu
s oM {te etu yu yt{tu qe t. unYe {krh{tk yt{tY u ehtsu
Au, hkw uu qe {krh qsu W {tu ytu unYe {krh tht{tk
yut {w tt fu uu s qe t. yte Mtrwk o fhtk q.tS
fnu Au :
rte t{tk rw qe t,
hte yt{tk t tut,
une [{tk u ftuhu htt,
{turne {tk uo {tutt.
e t{ ni fu H tunk ht{ >
208

swte{tk ftr{ee tuz{tk ht t htt, f{tt tuzttuz fhe yu


eS e ]t{tk h s t ze fu yt{ qkxtE htwk Au. q.tS 27{t
tuo thuh{tk uXt yu u nutte tt tu Y tE E ne. yu{u yt{
t[wk yu yu{tk thtu ftuo.
k e wetS fnu Au :
{ ! nrh ywhtw fhnw tr tt fx >
{nt {tun-rr w, tu eu ft nw >> (tftkz tuhX : 41)
fhtu t tt fx { ! nrh ywht >
tu eu ft nw {nt {tun rr >>
ytt tMttu ytu {tunhtrt{tkte stze yt{u qkxtwk yxftt tkze
exu Au. q.tS yuf s{tk fnu Au : {tun{]w yu qt t ywte
s ht... su wk.
q.tS t Au : un htutu Atuze te, u htutu ht,
yr[ yt{ ytu nizu, hk y{eh [t... twO hehwk.
ytte-{tune -rt{tk qut tuftuu stzt {txu s ktuwk S Au. yu
ytu yt tu thu fqtu tut swk zu yu {txu stzu Au. tMttu
fnu Au :
sL{w:k shtw:k tw:k w: w: >
yLftu {ntw:k M{tT ]rn ]rn >>
yiO Mkftk tik fww{tu{{T >
tk [k[{twk M{tT ]rn ]rn >>
ft{tuti tu{tunti unu rcL Mfht: >
nhL tthtr M{tT ]rn ]rn >>
yttoT sL{e wk w:, z (sht)wk w: yu ewk w: thu thu
wk tuu Au. ykftu tu kfh w: ztwk Au, {txu wk , {tht tE !
.
i-rt M sut Au yu wte Vq {t Au. ytw [k[ Au yu
Euu s ni Lthu Lthu t{ >>
209

t qhwk s Au. {txu wk , .


ft{, tu, tu yu {tun tht hehYe h{tk hnut [tuhtu Au yu u thwk
yt{-ttYe htu nhe htt Au {txu wk ! !
ytu kthYe sk{tk qkxtE htt Aeyu yu Atk nS V{tk s Seyu
Aeyu. wf te uwk w: Au. wt {]w tBtwk w: Au, e ftwk {te
te uwk w: Au. hkw tt o te ttk uwk w: te. yt {tun
{tu Au tu yt{tttfth fhe sL{{htu Vuhtu xte utwk te. tu
utu uzftu Auu Auu {te ttt ntrtk {thu u{ ytu 70-75e
Wh t Ae ktht fttuo{tk s M hneyu Aeyu.
e {towk w: ywtu r, yuf r tuu {he sttu Au yutu
r[th fhtu te. wk twk tke sk, wu Swk etut yuwk tu
hitu s tE fu. tf thu {w{wtw u thu uu yt{wk {n {
yu tuu qkxttu Au yue tt.
zt{tk qkxtut teu yue tue ftuE t {e te. yut
kfxtu uht QXtt, {u ntu {ttu, Xtu, [tuhtu yte ntU[u Au.
yuu t[tu hMtu ttu u u hMu E Au. tue yu qthttu tt
{u yuxu qkxtutu thu qkxt. ftuE tt httwk fnu, ftuE turteu ntt
te rr-rt fhtwk fnu. ftuE tutwk y{tu yks ytk{tk ytkstwk fnu.
ytt yuf tu Y tE Au. qkxtutu {t tu tAe {ute
ytt{tk t fnu u{ fhu Au yu w wth tt Au. sue tu qkxtE Au, ue
ytk nw {tuze {tuze qu Au. te tu ytk qe s te. ytu {qh
tthtu tuxtu te. yuf {fhe t tht yttu {qh ttu k
fnuttu Au.
uh{tk nuhh yte. y{the wof te rxfze tu yu w thtu.
w u tu it tAt. w u tu it tAt yu tte st ytftto.
yuf tEyu Y. 100e yuf ee hee. stt {ws t et Ae eu
qATwk fu, {the w e ntu yu{ tu Au ? e ne ze yu fnu fu, suxe
ne uxe s Au.
tte tun{T fn ni tuenq Hfth >
210

utu tE tu t u[th tu ntUtu. it tAt {tt. t u[thu ftwk


fu tE, {thtu htu sqtu Au. yuxu yuf eete rn u. yt eS ee E
ytu. [tu w u s. utu tE eS ee E yttu rht{{tk
ftuE Vuh ztu rn. yu tu ytk t fhe wftu ntU[e tu yu it tAt
{tt. t u[thu ftwk fu, yt teS ee E . yuxu ut tEyu ftwk
fu, {u {u wk {qh yu w htu {ttu Atu ? teS ee rn, {tht it
Eu sE. t u[thu ftwk fu, teS ee t E se ntu tu t utu,
it tt tAt {ttu Atu ? utu fnu fu, {u nuht{tk ftwk Au fu, w
u tu it tAt. t u[thu ftwk fu, yu h tu Au s, hkw {the w
tu e s Au u ! {u u ee E t. nu teS ute t tztu Atu, yu
s tu Au fu, {u nu {qh te htt, {the w e Au.
ytt {krh{tk yttht w:rtytu yt heu s qkxtt ntu Au. q.tSyu
ytu erte Sttu, t{trftte Vhs ttu yu f{tuo fhttu
Wu yttu, tuht-tt tkttu rn. t[tu whw {e tu u fu t{tkEtht{tk tu Wfu te u. ]tte ]t zt Au yu qt ywth tutt
yt[h tht qkxtutu yue r{fe-e t ytu Au.
q.e ewhwet{]{tk u Au fu :
ytku txt tkeu, [tuhtu {t yuf E t utkhu, zt{tk Auf.
Mttkfthtu t qkxe [tuhtu ,
{qfe yuu yuftu, t o MMtt.
hzu u yu w:te, qe yuf s yttu, e o yu tuze utk.
qAe yut uwk t{ rt yun,
qe, ro fhe u tu un.
yttu utu qAtu ne {to yu uh,
u{ tf wk, ttk whwe Bnuh.

uhu Mtttu fne, yte ytrt {t.


t yu hMu stk, whwf]tte yu{,
t qu {w{wtw yu, ytu rs h u{.
{toof ewhw, ytu h tt,
ttu u tu u S r{to.
(y.17.tu.38te46)
whw wk fhu ? whw {t qh fhu. t[e ytu. tf t[wk r[thtu tt,
{tun qh tt yuxu yuu su twk w: twk nwk u nu rn tt. tu qkxtE
Ewk w: swk hnu fth fu yuu { Au fu, tu tu {tht ytkt{tk s
zue Au. ftuE qkxe wk s te. et{tk Auu yswo tu fnu
Au fu :
tu {tun: M{]rot ttL{tw >
Mttur Lun: frhu [k >> (y.18.&tuf-73)
nu yw ! yte f]tte {thtu {tun ttu Au yu {U M{]r {ue ee
Au. nu nwk k rttu ttu Awk yu ute yt fnutu u{ fhe.
yt{, {-{tun Twhwe f]tte s qh tt. Twhwt Ethu-Ethu-tf t[t
hMu [tt {tkzu yu yt{e tr fhu. huh ! tu yt{ t
fhtwk te, hkw ytt{tk hnut yt{wk su ytt Au, u qh fhe ue
fthe {ute Au. Twhwe f]t tt thu {w{wtwu h zu fu tu tu
ytkt{tk s Au.
Wrt{tk yuf t ytu Au, su yt Mtru the heu {u Au. yuf
t{{tkte esu t{ st eft. [{tk e yte. t e th
fheu t{u rfthu ntUt. Ae r[th yttu fu, tE ! ykh ftuE zqe tu
tu teu ? tu t{u Qt htt yu t {tkzwk tu t{u tu s Qut

ht{ ht{ hx ni fni feh r[th >>


211

t t{U t{ u, ]tt t { tu >


212

ttte tteu hzu {w{wtw yu{;


qe Twhw Bnuhte tuzu tu u{.
tuze {ttx yu Mu{tuo ,

ntk. yuxu yuf s zqtu yu e twk yu t hzt tt. yuf s tkte


th tt ntk. yuu hztwk fth qATwk tu zeu t fhe. ut su ftwk
fu, Vhe tAt tu. Vhe t tu s tt. yuxu su ftwk fu, {the
u tu. yu {tu wk Au.
zeu tu Qt hteu he fhe te tu s Qt nt. yt{
t{u Qutu t Ae {tu nwk yu {s whw ytu Au.
{r {nttwk {n s yu Au fu, suu yw ftuo Au yutu whw,
suu yw te ftuo yut ru {u fu, u h (T) wk ({T) Au
(yr). yn yr q {nwk Au. u wk Au tu yto yu s fu thu h
ttwk te, wk h s Au yttu fthu, yrtu fthu wk the u
t{h {tu Au. yt{, whw {tuntu ztu qh fhu Au. q.tSt trte kte
[[towk {t fheyu.
{M ftu ueytu, yt h ueytu,
tu M u hk fzu;
{tunqkx hu, tuf kft xu,
tL w su yt {uu.

LLL

s (38)
Nu_ d sp ey f
(AL$ iv$_u L$V$pfu f- A AL$spfp_u ^|_)

Nu_ d sp ey f, AQfS> dpVy$, i|edp;


fy hp_y buSy> _ L$pB. ...V$L$.
_pf S|>W$p ep f, Zu c|ep Ap`\u;
v$pX $ hp_ Ap` Ap`! ...Nu_0 1.
t u n tftu yt ntu ntu >>
213

A[__p sZMp EX$p f, bpm h__, nZdp;


L$d bpm A ApN_ ApN? ...Nu_0 2.
`pZu_p hlmp Qpep f, c] ^fsu, ^pf\u;
L$d c]h Ap`_ Ap`? ...Nu_0 3.
B_ As \pL$u f, ApMgX$u Ogu, Qprv$i;
L$d Sy>A `psp_y A $`? ...Nu_0 4.
QpV$gX$ R>pep B f, kv$Nyfykp_, ApmMu;
fp d|Np rhgpL$u s|s! ...Nu_0 5.
bpgy sp dyMXy$ gpS> f, MpV$p iv$, L$pg_p;
b^y ^pmp `f L$pmy lfpd! ...Nu_0 6.
A^pf gpL$ _ v$M f, spA Ecp, Ap`\u;
Aprv$Asdp fN AcN!! ...Nu_0 7.
LLL

yto
eu {U qL{tk {tuxwk y[hs uwk. nu eswk fwk utwk tfe htwk te. uthu
su uwk yu wk u sqXwk wk. yu eu tute u s qe tu. tuu
tutu ut tuzu Au.
{tk ytu tu Qztu tu yuu t{tk u te tkwk Au, hkw
y yu fue heu tu ?
tetu nutu-{tuxwk hwk-nuwk nuwk [twk tu yut tee thte he E
E. hkw te teu fue heu su ?
ue ytkze [thu rt{tk uE uEu Auxu ttfe E. yu tuu tutwk Y
fue heu swyu ?
Twhwt Ethu o{tk tutwk r-Att uE yu yuu ytue. yu qu
(swXwk hfx) uEu yu {qtu httu.
ttfe fh w{he fh ystftu >
214

yuwk o fht stk h{ ytu yuwk Au. wk r{t Au. yktht{tk tuftu uE
ft te, tu Qtu Au. hkw yu yt{t ytr-yk{tk yk Au.

LLL

rh
yt s{tk tuee {tr twk o Au. eu uwk yuxu tt ttk,
ttte uwk. {tun yuxu wk. tt yuxu wk. {tunYe htte{tk yttYe
rt ut Su tMttu yu ktu stzu Au. ttYe ]ru htwk fnu Au.
q.tS trt{tk u Au :
QX tE M w rhnrh,
Twhwne hkt.
{tunrt S tt]r he,
yt{ kne kt... yuf yth.
qL{tk {tuxwk y[hs uwk. yt qL yu tu{to{tk rtfwxee Wh qhe [Zt
{tkzu Au thtu ~t rY ykfth{ u Au. yuu tueytu q fu qL
kttte rAtu Au yu yt q-qL Aetu-Whtu ~t ytkrf rY
yk ykfth{ uu {ntq fnu Au.
yt qL{tk tuewhwt yt{o fhu Au. q.tS trt{tk u Au fu :
kw tuzu wk tuzt tkt, qrhstu qL{tk yt uu.
yt{, qL yMtt yu q {ne yMtt Au. yqe ytkt t
stu{tk yutu Wu q.tSyu ftuo Au.
h qL y{h h u {t ytu
sute rtu h{u fw{r... rtt H u.
qL{tk nw {wk, yt ywk htwk,
qL tte twk yt ytu... yts ytkwk.
qL rh h [Ze rnttu, esetu [{fth,
h{ ftu t h, tunk yttuyt >>
215

e, {U esetu [{fth.
qL nh{U e {t fh, rk h tt... fntk t rhtt.
tttuAu he uxze, qL wt s t... nwk rthe rthe
e tozu u ttwk xtwk hu,
q-{ntq ntx nxtwk hu,
r [tUfe QXwk yuf{... r te.
yskt rw rw se tse,
yte ntU[e q {nt{ut u... q rnh.
t eze hu, u [Zu, qL {th Lnt
{wt tu hu, nkt, t rt t... {.
Mu o ru, {ntqLu, uo Mu yuf... tk tk rhtu.
hk-rhke tu sntkfu, ftnu ftuWftu fnt ?
qL {s fh {M u{U tte ntufh hnut... rtt.
qL {wkh qhtu, t hu s wft... S tu rft.
wt{] qLwk [twk, yh ewk t tu wk ?... n{tu [kt.
yt tutt ru q.Mt{e rtkS fnu Au fu, {tr{tk tueu ftkE utwk
te fu ftkE ktwk te. therhf fu {trf [ut fu M{]r hnue te. fu
yt{f [ut hnu Au. fu yM (T) s hnu Au. su {thwk t[wk MY Au.
thu { {tk yuftfth tE Au, thu rr [iL (r[tt)
y~ tE Au, htuhwk te qftE stk qowk r y~ tE
u{.
tue VUVt{tk [tt t yu wt{tk [tt ytu, kh, {q yu
W ke tirf rtte ut fhu Au. yufrt tut yt t-ytu
fhtuzhsw{tk ytue wtwBt tze{tk E Au, hkw t-ytu wtwBt{tk
E st nutk {qtth [{tk wk {ttwk fheu tzt t ytkxt {theu que
fwkzre u stzt{tk ytu Au. Ae u VqkVtzt {theu u Au yuxu wtwBtfeh e s n ne{ e ntu >
216

tze we tt Au yu tkte fwkzre , { yu t rn Wh [Zu


Au. yt tu Wh [Zu thu fwkzre {qtth [{tk ytue krt, {rwh
[{tk ytue rwkrt yu yttt[{tk ytue hwkrtwk u fhu Au. yt{,
A (txT) [tuwk yu t krtwk u fhe fwkzre t yu { rn n{tk
ntU[u Au. yttt[te Y fheu nth-hk wetu rfx {to q fu qL
yu {ntq hefu ytut Au. Ae rf {tr yu yku rf {tre
yMtt ytu Au.
twk Wtt twk yu fwkzrewk twk yu u yxxt tu Qt fhu Au
yu tfu nut htu Au yu Ae [tu Au. yuxu s Twhwwk {too
yu Twhwe f]t yrto Au. Twhw rt fwkzret tutu t{tu fhtu
y Au. {tr{tk tt ywtuwk o fhwk te. yt ywte
Mw Au, ote Mw te.
q.htst {we u Au fu, fwkrzee Wor ttu tuee {trf ytu
yu [uttu rft tt Au. thu yu At [tu-yttt [tu rft fhu Au
thu fwkzre r tt Y{tkte qo r tur MYu rfu Au. yu tuewk
MY fu ytt Au. tur thu nth [{tk w Wh ntU[u Au thu yu [e
nh tkzeytu rfu Au yu yt{tur tk rhtsut {tk re tt
Au. Ae tue u yt{MYu ru Au. yte {tre Mtrwk o q.tSyu
yt s{tk fwO Au.

LLL

s (39)
hlpL$u bps epfu l

(fpdfk Akp l - A AL$spfp_u ^|_)

hlpL$u bps epfu l df cpB;


_ kp d|L$ lp h! .V$L$.
bpg L$rv$ Akprl kdS>, Ahf _ b|T L$pB;
N|Np_ ep Obf MpB, 1X$L$pfdp rv$MpB. .hlpL$u0 1.
e ni Ef ks t{ une tu >
217

hurQ kdyv$f EW$ `gd, Ap` kdyv$f lpB;


L$p_ L$l busu hpL$p? lp_k kdyTpB. .hlpL$u0 2.
OpegL$u Ns cufy _ _? _ Opeg L$pB;
3
hTp khNrs ep _? bpgs lpku ApB!! .hlpL$u0 3.
fy`epd L$B `kp `pB, `pB fy`ep _ lpB;
kps fN kyf^_y QdL$pB, fN ^_yj _ cpB! .hlpL$u0 4.
1. ApX$L$pf. 2. sfN; dpS>y . 3. hep.

LLL

yto
nu {tht tE ! tke t ytirff Au, Lthe Au. su u u {qtu tE
Au. (o fhe ftu te.)
yu ft[ fkE tuu tu yu tuu {su Au eu h ze te.
qktu uh t tu yutu ytk fu ytuzfth tEu s fhe fu.
{w{tk th{tk {tuswk QXu Au yu yu {tuswk tAwk {wkh{tk e sEu {w
e Au. suu ywwk Au uwk o ftu fhe fu ? yt tu ywu s
{ yuwk Au.
tute t ef {t tu te. yu tu ftuE t s e fu.
(t fe t u, ytukh u ftuE) kt Mteu uttu tu
t ytu ? yu o fhttu fhu tu {~fhe tt.
Yrt{tk it (64 it) yu tE (192) hnutk Au, hkw tE fu itu Yrtu
tE fu rn. t hkwk {uwt u Au, hkw hk yu {uwt fnuttu
te.

LLL

w tht yhw {e tefu e ntu >


218

rh
ntkfe t, tke t yuxu tke t ? tue rf {tr
yMtt ywu Au yu yMtte t-h{t{tt oe t-Lthe Au. tuee
tt yMttwk o tete fhwk frX Au. sL{te ytktu ntu ue yt
swt swt hktue t fheyu tu yu{tk yuu wk { zu ? sL{te s nuhtu ntu
uu ihe, e{te fu tuet qh kteyu tu yuu wk h zu ? yt
tte yMtt ywte Au, yuwk o tkttu ftuE yto te.
q.rtk Mt{e tt yMtt yku fnu Au fu, yt yuf yue yr yr [e
qr{ft Au tk o tu yttuyt s {e Au yu ytftt {ntthe
su{ r[tft yufwk s fu yttuyt ft~t fhu Au. yu w tte yue
Mtr Au, su fwhe wkh ~tuu xe Au. ]e Wh utt wkh th,
ntz, sktu yu tu {ttt kttu Au. yu t {tte ~tu yte ytk
t{u ztu tze ytu yt{twk tIo utk htufu Au. teytuwk {wh ke
r-Hfthtu t - tkt{tk rtu fhu Au.
yu rto Mtr-rf {tr yu ote h yue tttMtt Au. yt
tttMtt{tk { t tBwk ntu Au. { ytt yt{t{tk e tE
Au. S yt{t ttu yu ywu Au. tt{tk qo-{, W-yM, thtuxtztu, QXwk-uwk, sL{-{h, -M, ystwk-ykthwk, r[th fu
fwk s ntuwk te. fto, f{o yu fh yu tu ttet yt{t{tk yufY ftt
{tkzu Au. yu fu yTq W[ yMtt Au. tk te rh{e Au. {t
ytfT e Au yu yu Mtrwk tu{tk o tE fwk te.
yt tttMtt-rf {tr ru q.fttkS {otur{tk fnu Au fu
:
rftht ]t tftht w: >
]trM{hk BfT {trttoktf: >>
yttoT rfth yu tfth ]t zu yt{]twk rM{h twk uu tt
k {t{ nrhftt we wo tu >>
219

t{e Wt{ {tr fnu Au. yt {tr ttwk t ntutte ttktf


fnut Au.
rf {tr u fthe Au : (1) yi ttY (2) yitMtt Y.
(1) yi ttY rf {tr{tk tt, t yu ue rtwxetu yt
Au-t t{e Au Atk ]t tfth Au. (2) ttY ]t thu MY{tk
t{u thu uu yitMtt rf {tr fnut{tk ytu Au. yk:fh ]tqL
rn tt tk we {]wtu hnu Au. rf {trte tu yhtut
yw tt Au.
nu s {sttu fheyu. tuee yt tttMtte t Lthe Au.
su yt yMttu ywu Au u {qktu tE Au. yt yw tete h Au.
{tu t ttu ntutte f{uorL fu tturL ft{ fhe te. ErLtu tute
ft{ uth { Au. tttMtttu yw fhthe Mtr uh ttht qkt sue
Au. qktu uh q te. ux heu te, hkw yu uhtu ytk fne ftu
te. yuu ytuzfth ytu thu yu ktuttu t ytu Au fth fu ytuzfth yu
]rtu yw Au.
yt tttMtt{tk {tk hnutu yt{t h{t{t{tk yufY tE Au. u
[ut utu { qxe Au. {w{tkte s {tuswk QXu Au. yu {tuswk {wwk s
Au hkw yutte swwk ut Au. ttuzeth hneu yu {tuswk tke Au yu tAwk
{wY e Au. {w{tkte WXuwk {tuswk {wte swwk ut Au, swwk ntuwk
te.
hkw yt yMtt{tkte th tthu tte {w~fueytutu t{tu fheu su
yw ftuo - su ytktMtt {te uwk o tk fhu ? yt tu ywte {
yue Mw Au.te t t tu yu u t twk zu Au. t
ntu tu te t-nt e fu. e utwk o tkwk ntu tu
kt Mteu uttu yw te, ute yuu yutu t te. suu
yw te ue yu rhMtr ru t fhu tu u {~fheu tt Xhu Au.
suu ywwk Au u {qtu Au yu tuu Au uu yw te ftuo yuwk {swk.
hte w{tk ytft{tk {uwt ut Au. yt {uwt yu qot yuf
nrhf]t etu s u {ws yth >
220

Vu rfhwk t hk{tk tuwk rho Au. yt fwhe fht{ Au. {q hk


tu yuf s Au, yu u Au Vu. yt t hktuu ytu ttu hsq fheyu tu yu
{uwt-ELwt twk te. {uwt wk Au yu {st {txu tu hte we
htn ue zu, ht ytu yu Ae k tt ue htn ue zu yu Ae
tt{tk {uwt xu thu utu ytk ywe ft. yu s heu r
h{t{t{ Au yutu yw s fhtu httu.
itu, tE yu Yrttu yk Au, Yrttu t Au. hkw Yrtu tu te s
u{ S yu h{t{ttu yk Au yu tk we St Au tk we h{t{tte
rL Au. yt rLt qh fht s tutt sYhe Au. yu ut rLt
qh tt yu yMtte t Lthe Au. yu ywu s {.

LLL

s (40)
s... s___ hpN Aeb sb|fp
(fpN:L$ptgNX$p; spg:v$pv$fp)

(fpd fpd f Nep h_ fX$sp _\u - A AL$spfp_u ^|_)

s...s___ hpN Aeb sb|fp. ...V$L$.


k|f gpN Arsi A_p duW$p;
V$p epA _ A_p d v$uW$p f. s...s___0 1.
Z L$peg V$l|L$u AL$pm;
kyZu Qpv$ bpX$p X$pg f. s...s___0 2.
spbp $`p_p bD spf fpS>;
hQ kp_p_p OdOd NpS> f. s...s___0 3.
R>A M|V$u kplpdZu ipc;
v$Mu ksd A$g \pc f. s...s___0 4.
v$pX $p _uQp _ syb
u A_u D`f;
NyfyL$`p\u lp\ gpN L$m f. s...s___0 5.
whwf]t etu s Atuztu kth >>
221

L$p_ apX$u_ S> L$p kyZ R>;


fN _pv$ A_pls ^|Z R> f! s...s___0 6.
LLL

yto
y kqhtu k... yu{ te httu Au.
yutu yu yts q s {eXtu tu Au. yut sutu eu yts - yutu uxtutk utu te.
fu-f{u ftuu xnqftu ftuo yuwk tu. yu tkeu [tiu tkz ztuu Au.
tkttu yu Yttu yut ku th tue htt Au. yu ue [u tuttu th
{ { ytste tsu Au.
yue Ayu qkxe tunt{e-wkh Au yu tue hne Au. yu uEu t{e qkxee
tut tu yte oe ft yue Au.
yt kqht{tk tkztu e[u Au u yue wke Wh Au.
whwe f]t ntu tu yue f ntt{tk ytu Au - yu kqhtu fu{ tztu yue
q zu Au.
su ftu ftu yk{wo fheu tku Au u ytn ttu ytk {te {Me{tk
ztuu Au.

LLL

rh
yt hehu kqhtwk Yf ytt{tk ytwk Au. q.tS yuf s{tk
u Au fu :
ft kqh {fe {tt tt e wntt,
tks uh w{h u tkE, hnu St {ht... thu ! s u.
tewt yuf st tu Au :

yuf ze yte ze yte{U wr yt >


222

kqhtu { {kSht {tht hetu yu ts,


yttn fhwk Awk, ytu eTwhw {nthts.
yt s{tk ti t{ q.e yt hehYe kqhtu y kqhtu fnu Au. yt
kqhtu yto {tzu yutu kqhtu Au Tu e yutu uxtu szu yutu te, yu
ye, yuz yutu kqhtu Au. yutu yts eftu qh - yr {eXtu Au.
ytt heh{tkte yutu futu yts efu Au ? ytu tu kttu
te. ytt heh{tkt ytn ttu Wu q.tS Aue k{tk fhu
Au.
wk nkw-wk nwk ftuze tufth s{tk q.tS Auf Auu yu ftu ftu Au
ue Mt fht fnu Au : tt ftutu ue u xnqftu.
yt kqhtu yu yu yuz Au fu, e tk tsttu{tk tu yuf Mw h eS
Mw ytzt ( (ytn) thu yts ytu-qh efu, thu yt hehYe kqht{tk
tu ftuE Mw ftuE Mw ttu ytzte te Atk yts-efu Au. yuu ytn
t fnu Au. ytt heh{tk ytt r- ftht t tt Au. hkw yu
tkt {txu ytt yt ft ft{{tk ytt te. tuewhwt tu teu yt
r t tku Au.
q.tS yt ytnttu Wu t stu{tk fhu Au.
yxx u yru ttu, su ytn zkft
Twhw h rt u, ntu ht ntu hkft... S tu rft.
tsu yru uhtu, ykht yuhtu,
qu ftu tt [uhtu, ttwt uhtu.
y trft rh fhu ntk, ts iqh th;
ft Vuh fh wu wte, t zt... ykh tut.
rt u su sntk tur { rt hitk,
ytXtu { su wht, hk yhke t... t u.
ft k fh qu rhtu, u r[w tueS... un {krh{tk.

ytt heh{tk ftht t tt Au. yu t yt {tu Au :


(1) r[e (2) [r[e (3) kxt (4) kt (5) ett (6) ftkeuzt
t (7) uw (ke) t (8) uhe t (9) {]kt (10) {ut. yt ife
{ut{tk s tueyu h utu uEyu. yu Ae yt{tttfth tt Au.
yt r t tkt {txu fth{e tutt fhe zu Au. q.htst {wr
yu{t tutwqr wMf{tk stu Au fu u Ae t yt r fhtu fhtu
rwt [t u{tk uu Au thu t Mhkt h t fhu Au yu
ytnt yt{uu WTu Au. yt ytn tu tkte w q.tS
sttk u Au :
k fhe ykwcte fo wte ;
ut soete e, tt us {t.
{{tkwrte fhe k wt yu{,
yt yLtkwe tfe, ]t yuft u{.
t fuo su r xu {k eh,
tktu Mth r[tte, r r{te eh.(y.37.tu.25te27)
yt r t {eXtu tu Au. ftu k w{tk xnqfu thu tth yut
xnqftte htE . {te wte yu Se k Au yu yu wte{tk ftuu
xnwftu fhe fhe ute Au. rt tu k ntu thu tt hnu Au.
.f. Xtftuhwk yuf ft Au : {htrtyu ftu. yuxu yt tirf wrte
ftu yftu xnqfe QXe ntu Au thu yt tu tuet heh{tk tt r
te t Au. yu rte {eXt{tk-u{tk - [ti tkztu ztue QXu Au.
yt{tttfth nutke yt qo itheytu Au yu yt{otu { yuf{
Sf Au.
yt kqhtYe heh{tk Ezt, t yu wtwBt t{e t yuf{ {ne
tzeytu Au. tzeytu tu fwu 72000 Au, yu{tkte th tze {ne Au yu
yu th ife tite {ne t tze Au. Ezt tzeu #t tze fnu Au
yuu [ktze fnu Au. yt tze ztt ftuht{tk hnue Au. yu [ktze Au yuxu

we k kfe fxu ftuxe yht >>


223

rw k ruf ntuE, ht{f]t rw w tuE >


224

q.tS yuu Yttu-Vu-th fnu Au. s{t ftuht{tk t tze Au. yuu
qotze fnu Au. Wfttuo te u yt tzeu te zu Au. qotze
ntutu fthu q.tS yuu tkttu (t)th fnu Au. wtwBt yu teS yu
tite {ne tze Au. yuu s w{ tze fnu Au. e tze fk{tkte
efu Au, hkw wtwBt tze fke e[u ytut ytth Mtk{tkte efe fku
ythth e hk{tk Au. yt tzet {q{tk s fwkzre que ze
ntu Au. yu fwkzre u stzt{tk s tuet tue Vt Au. Ae s
wtwBttu {to qtu tt Au yu t-yt tt fwkzre Wh [Zu Au yu
A [tu tt t krtu ueu hk{tk-nth{tk-n{tk ntU[u Au. Ezt,
t yu wtwBtu yw{u kt, s{wt yu hMe fnu Au.
yt t tze wwxe{tk {u Au. yu Mtu t fu k{ hefu ytut{tk
ytu Au. wtwBt tze s yt{o {txue {ne tze Au. ute q.tS
yuu tuttu th fnu Au.
Ezt tze fttoL ttte yu u ykh{we tu Au. thu t tze
fttoL tte yu {u rn{woe tu Au. Ezt tze heh{tk Xkzf WL
fhu Au. thu t tze h{e WL fhu Au.
wMf{tk tk[t{tk su ytk ytu Au, u swe t Au. tfe nfef{tk yt
ft tirf rt Au.
nu q.tS kqhte qkxee t fhu Au. yt qkxete thu fX fu Zet
fhe ft Au. ytt heht A [tu (txT[)u q.tS A qkxe fnu Au. nth
fu n fu hku t{wk [ fneyu tu yu q {ne qkxe Au fth fu
tk s S-rwk r{ Au-yt{o Au.
q.htst {wr yu{t tuft-{T wMft{tk u Au fu : tueytuyu
wtwBtt {to{tk ytut q{Mtttuu [tu fu tue ktt yte Au. yuu [
fneyu tu [e su{ yu{tk ytht ntut uEyu yu -f{ fneyu tu yu{tk
tkze- ntue uEyu. t{tL heu {nt [tu e[u {ws Au.
(1) {qtth [ : ytu ytth [ fnut{tk ytu Au. yu heht tite
e[ut tu-wt tu ytuwk Au. yt [ Wso rt h rkt htu Au.
fn ret qw nw{kt, ht{f]t rw {ern kt >>
225

yn rtttu t Au. q.e whwet{]{tk u Au : {qthu wk u fhu


{r ft. (y.1.tu.7)
(2) Mtrct [ : yt [ wurL (tur/r) tu ytuwk Au. yuwk Mtt
fk Au. su{tkte 72000 tzeytu efu Au. yt [ ft{u Wh rkt htu
Au.
(3) {rwh [ : yt [ trhefu ytut Au. fth fu u tre
t{u hnuwk Au. yt [ t[ fto h rkt htu Au.
(4) ytn [ : yt [ hefu ytut Au. fth fu u Atet
Mtt{tk ytuwk Au. u VuVtkt fttuo h rkt htu Au.
(5) rw [ : yt [u fkX hefu ytut{tk ytu Au fth fu
u fkXt t{tk ytuwk Au. yt [ te h rkt htu Au.
(6) yttt[ : yt [u qwrx[ fnut{tk ytu Au fth fu yuwk Mtt
{htue tu Au. u ytke [u ytue qfwxe{tk yuwk Mtt Au. yu therhf
yu {trf rtytu h rkt htu Au.
yt A [tuu q.tS A qkxe ttu htu Au.
(7) nth [ : yt [ wtwBt{tk tite [u {st ftuhxut yth{tk
ytuwk Au. yuu {nt hefu ytut{tk ytu Au. S-rwk r{yt{o yt [{tk tt Au. yuu hk, n fu { th fnut{tk
ytu Au. tite {nwk [ yt Au. tue yt [{tkte tutwk yt{us h{us{tk
rr fhu Au yu ute q.tS fnu Au fu : ue t{ y ttuu hu.
yt {thehYe kqhtu [et[tw kqhtte yu heu swtu zu Au fu, [et[tw
kqht{tk wke e[u ntu Au yu tkztu Wh ntu Au. thu yt {t hehYe
kqht{tk tkztu e[u Au yu wke ({ttwk) Wh Au. yt kqhte f whwf]tte ntt{tk
ytu Au.
ttutt, fwkzree ]r, t, { yu fwkzreu wtwBt tze{tk Wh
E stk stk txT[wk yu t krt (krt, rwkrt yu hwkrt)wk u
fht {txu whwwk {too yu whwe f]t yk sYhe Au. Twhwwk h yu
hh, hh, ks [titt hu {un >
226

u{u ytut {ktt te s yt tu{tk Vt {u Au. yqe ytkt


yuf stu{tk yt ttutu q.tSyu Wu fhutu Au :
u ytu[h rhtu uu, t ~ rht{uS,
Twhw t {stk ykh hk yw{ {uS... un {krh{tk.
whw{ fwk[e th k Au, twk rhtu tuuS
txwk {krh rhu, ntt ytu ftuuoS... yuf ytu[h.
ytt yt{tht{ ni, ytkth yxxt,
wht rAtu t Wu ? hk u n zxt... u ytftu.
he t [tu ztE, fo ztE ttfu,
tuttk-ttuttk ft{ ytu, whw{ {th [wh w... wo {tUw.
Auu q.tS fnu Au fu, su ftuE yk{wo eu tirf rt tht Twhwt
{too {tu yu Twhwe f]tte yt ytn t tku Au u tute
{Me{tk ztut tu Au.
Mune e etE tXf yt su {tk u Au fu, yt se t
t{tk ytu yue qe yu Au fu, stu nutu Au : k- yu
Autu Au qu Au hu, se Yyt kqhtt tht qtte tt Au
yu se {tr tuet qtte tt Au. Yyt rt tfh-w
qhete tt Au yu {tr r{tk rrrfhte-rwo whete tt Au.
yt{, tte ttk ftf r[tu yut tzT ifewk t{ yu Auwk
Au W{tuknth. W{ yuxu Yyt yu Wknth yuxu {tr. su rtte
Yyt fhe ntu u s rtte {tr tt tu yu rte yuftt tr
fhe t.
yt s{tk q.tSyu e yuftt toe Au :
yt kqhte yu hehe ht{e tht q.tSyu ytu tu ytut
kqhttu wtu fhe, {tS V tttu htn [tu Au. hkw kqhtu

h {ttu t fhu u {txu th, qkxe, wkzwk wk Mt uEyu. heh tk


yu tkwh ntut Atk {tutwk th Au. yu t qe uEyu rn.

h{tht fu fthu [thtu thU un


227

qo-L {fwk nhu tU u {t >

LLL

s (41)
hpl hpl f, ApS> Ap_v$_u lgu!
(fpN:L$ptgNX$p; spg:v$pv$fp)

(fpd fpd f Nep h_ fX$sp _\u - A AL$spfp_u ^|_)

hpl hpl f, ApS> Ap_v$_u lgu! ...V$L$.


rb_ bpv$g ep bfMp \pA;
_v$u_pmp s nZdp k|L$pA f! ...hpl0 1.
hpey h_dp AgprL$L$ hpep;
dfylpX$ `gL$dp sZpep f! ...hpl0 2.
1
$M kd|m DMX$p Ap`;
`Mu EX$u r_fpgb L$p` f! ...hpl0 3.
huS>mu Tb|L$ Tb|L$ \pA,
2
sd eprs _ bD S>ZpA f! ...hpl0 4.
L$peg V$l|L$ _p, d|Nu dpv$;
v$X$L$p X$ffph X$ffph L$fu L|$v$ f! ...hpl0 5.
3
lpgu d|L$u lm, Ofdp cfpZp;
A_ychu DL$g DMpZp f! ...hpl0 6.
Ahm lpA s QpsL$ `uA,
v$Mu fN dXy$ L$pm luA f!! ...hpl0 7.
1. TpX$. 2. A^pfy. 3. MX$| s.

LLL

228

yto
tn tn ! ytsu tu ytke nue ({qth ht) Au.
tk tt te yu Atk ht tt Au yu tth{tk e-tt qftE
Au.
{tk ytirff tw t Au. {uhw ntz th{tk tE Au. tztu u
s {q{tkte Qze t. ke Qzeu rhtk ftu Au.
esetu qf qf fthtu tt Au. ykthwk yu ft u{tkte yuf stwk
te.
ftu xnqfe te. yu {qe hneu ytk {tu Au. uzftk ztkW zt fheu fqtfq
fhe {qfu Au.
uzq n {qfeu h{tk htE tu. ywe ntu u yt Wtwk Wfuu.
u {tUyu [tf eyu Au. hkwk {zwk uEu ft-{ht eyu Au

rh
yt s huh Wtw Au, ftuztu Au. Yyt{tk tu t[f {qktE fu
s{tk te t tt Au ? e Wxe s ttu ut Au. ytke tto-uhth
tto tt Au. hkw yt tto tt Au tk ftuE t s te. t h tu ht
tkte ke fu ?
{wth ht tt thu e-ttk Wht Au. thu yn tu q.tS
u Au fu e-ttk t{tk qftE Au. yut u futk e-ttk Au fu nue
ntu thu qftE ?
ytirff ttu, hkw f{tk {uhw ntz fue heu tE tu ? wk ftkE
{s zu yuwk tu, hkw ftuE ywe-whw f]t t{ue- {u tu yu
Wtwk Wfue ytu yu yufth Wfu tu Ae tu wk hth tu.
o tirff Au, t tirf Au. tue rt rtu eyu tu yt Wtwk
Wfue ft.
{w tt { hr nhu, L nh ytt >>
229

ytt heh{tk tuuh nh tzeytu Au. su ife th tze {ne Au. yt


th tze ife {w tze t Au. yu tzet t{ Au : Ezt, t yu wtwBt.
ztt ftuht{tk Ezt tze Au. suu [k tze fnut{tk ytu Au. s{t ftuht{tk
t tze Au. yuu qo tze fnut{tk ytu Au. teS tze wtwBt Au,
su fku ueu hk{tk Au. yt wtwBt tzet e[ut thu fwkzre htufeu
que ntu Au. yt fwkzre yu tirf rte r Au yu yuu
tt h {trw {wk te. wtwBt tze rte eS e tze fk{tkte
efu Au. Ezt tzeu kt, t u s{wt yu wtwBtu hMe fnut{tk
ytu Au. yt tu tze yttt[ yt rtfwxe{tk ue tt Au. uu s t
fu k{ fnut{tk ytu Au.
ytt fhtuzhsw{tk A [tu Au. su txT[tu fnut Au. yu A [t t{ Au
: {qtth [, Mtrct [, {rwh [, ytn [, rw [ yu yttt
[. nth-n-hk fu qL rhu t{wk [ fne ft. t,
{ yu fwkzre yt hk{tk thu {tr w {u Au. yt nthu s
tueytu { th hefu ytuu Au.
yt fhtuzhsw{tk t krt Au su yw{u krt, rwkrt yu hwkrt hefu
ytut Au.
wrtt tutu u Wht{]t ttte yk{wo u Au. VuVt{tk hnut
ttwu wt{tk hnut yttw ttu kh, {q yu W ke tirf
rtte ut fht{tk ytu Au. yt t yu ytt tte que fwkzre
tt Au, u tuttu fwkztfth Atuze Eu ee yu h e Au.
{qtth [{tk ytt ytth {tk w hnue fwkzreu fhtte u
tutwk {w wtwBt tzet th hte nxte u Au. ytte wwtwBttu {to qtu
tt Au. yt{ ttk ttw yu yttwe ttu fwkzre wtwBt tze{tk u
fhu Au yu Wor fht tu Au. yt tu Wh [Zu Au thu fwkzre txT[wk
yu t krtwk u fhu Au. ytn ttu ytk tf ywu Au.
krt Ae rwkrtwk u ttk tf w t u Au. su{ su{
w tu u{ u{ huw yu {tuw xt tu. yt hr{t
w uu w:tu nhu, fhu tft yL >
230

tuee Swk Au tt Au. rsnTt Aue ttu s ytt u Ae h s


hwkrtwk u Y tt Au. t{tk ytue zSu s tueytu hwkrt
fnu Au. yt SnTt Au ttk S tt{tk ytut hk{tk-{ th{tk ut
{tu Au. yt u[he {wtte tue hk{tkte xftk y{]u S tht {uu Auy{] eyu Au. yts y{]e tto Au yu {trtu ytk yu s ytke nue
Au.
yuf trt{tk yt s Mtru ot q.tS u Au :
yts ytkwk qh Wh{tk nu, Atu tkz{tk t {tu.
nu s {Syu :
{trtu ytk yu yue nue ywtu tue nth{tkte xfe y{]
ttowk t Ste fhu Au. yt tto {txu te sYh te. t he tto
Au. tue thu rf {trtu ytk ywu thu yue e ]tytu yu
ttytu t t{e ntu Au, qftE E ntu Au yuxu ]t yu ttYe ettk qftE Au. ]ttu tn qftE Au.
ttw wtwBt{tk fwkzre ttu Wh Au yuxu yu ytirff heu t
Au yu e s Mtq]tYe {uhw ntz tE Au. ]tYe tz {q{tkte u
s Wze t yu fwkzre Ye ke h h{t{tu t{t {txu Wh Wzu
Au-hk hV r fhu Au.
yt{t Mk ftf Au yu tur MY Au. yu qo, [k yu thtu
ft ytth Au. ytt qh rn qh yth yt{MY yt ykthwk fu ystwk
stwk te.
{trt ytk{tk tirf tte rt wk-nwk wk-nwk { qe sEu
ynk M{t ytk{tk {qe tE Au yu hne ne hne ue rt]t
uzftke {tVf fqtfq fhu Au.
yt oe t s Lthe Au. yu{tk tfe ]t s hnue te. yu {qtu
hneu ytku {tu Au. yuf s{tk q.tS fnu Au fu :

ntkfe t Lthe ni {uhu tE,


u u tu {qf ntuu u.
tuu u fr yitu rn {su yh qu ftkE,
qktu tU uh tE, zfth {tt rtE... ntkfe t.
e yuf s{tk q.tS yttu s t hsq fht fnu Au :
uu tu tu fn tu, fnu ut th,
fu ykh u Ltht, hk yY yth... rhks tu.
nu q.tS fnu Au fu, nte-uzq-S-n-t {qfeu h{tk htE tu
Au. uzq yut qkzt{tk thu htE ? yuu su fhtwk Au u wk yuu fhe
ewk ntu,. fwk fhtwk tfe htwk rn ntu thu. tfewk ht h-fwh h
Atuze yut h{tk-qkzt{tk htE stu ntu Au.hkw h{tk htt nut yuu
uh{tk Quwk t-f[htu uhu ythte te tkwk ntu. Ae uhu {
fhe nte uze [t tzt ntu, Ae rth twk ntu, yu th tkwk
ntu Ae yut tu qht tt. nu t ht tzu yue htn utu ntu
Au yu yut h{tk-qkzt{tk - htE uXtu ntu Au. yn tfu tzew fhe,
tu t te, t-ytu ut fhe, fwkzre ]r fhe, wtwBt{tk
Qor fhe t krt yu A [tuwk u fhe S hkYe h{tk sEu
htE hnu Au. yn s S-rwk r{ Au. yt s yt{tttfth Au. rf
{trtu rhr ytk yn t tt Au.
yk{tk q.tS fnu Au : yu BntUyu u [tf eyu. t{tL heu te s
eyu thu yuwk {tU-[tk[ e[e ntu Au. hkw yn q.tS yu BntUyu u [tf
eyu yuwk fnu Au. yt [tf te {uwk s s - htwk s s-eyu Au. ute
ytft hV ywk {tU fheu eyu Au. yn fwkzreu [tf te fne Au. yt
fwkzre hk{tk ntU[e tkte xftk y{]wk t fhu Au. rf {tr{tk
tu tue {zt {t tu Au. yu {he tu te, {he t sue Mtr
Au. yue yte Mtrte tu {hts ht Au-eyu Au.
yt s ytewk wkh s Au. q.tSyu ftuztY k fhut ttku

fn feh n f {eu h{ une k >>


231

fn feh f{t ftu tu tU e u >


232

tute [te {e tu ytk ytk. ytt ftuzt-{swk n fhe tku


Au, ttk qu thu ytk fhte u Au.
{swk n fhe tku yutu yuf tirff ftuztu swytu :
yuf tE tu t t yu u fte yu{ {eu fw tk[ nux Au. yuu t
ittrftuu yufee tA utzt. nue whe{tk A. yue tAe whe{tk
B yu Aue whe{tk C u utzt. tue ytk k fhe. yu{t {ttt h
yufyuf nux {qfe ee. ue u nux ktze ee. A-B yu C tu yuf{
wte yu [ fht{tk nturth Au. nu C fu su Auu uXtu Au yu
A yu B t {ttt Whe nuxtu hk swyu Au yuu qAt{tk ytwk fu, {u fne
ftu fu {tht {ttt Wh ft hke nux nu ? yuu q r[twO, st
yte tu rn. Ae B fu su At {ttt Whe nuxtu hk uE fu Au yu
Cyu st yttu yutu yto r[the fu Au. hkw B st yte
ftu te.
A fu su nwte yte whe h uXtu ntu yu ftuEt {ttt Whe nux
uE ftu ntu. (tAwk eu ute {tE ne) hkw B yu C yu st
yttu yut h r[th fheu yuu st yttu. yu Au fu, yuu ft
hke nux Au yu{ ftwk nu ? yu yuu t[tu st fue heu tutu nu ?
nu fhtu {swk n. A ittrfu ftwk fu, {tht {ttt h t hke nux
nu. yuu ftwk fu, u {tht {ttt h fte nux ntu yu Bt {ttt h fte
nux ntu tu C yu st yte etu ntu. fth fu fte nux u s ne,
C st yte tu rn. yutu yto yu tt fu {tht yu B t kut {ttt
h fte nux te.
kut {ttu fte nux te yuxu (1) kut {ttu t nux Au ytt (2)At
{ttt h t yu Bt {ttt h fte ytt (3) At {ttt h fte yu
Bt {ttt h t nux Au.
nu u At {ttt h fte nux ntu tu Byu st yttu ntu fth fu
B wte Au. yu r[thu fu At {ttt h fte nux Au. tu {tht {ttt

h fte ntuE fu. {txu Byu st yttu ntu fu {tht {ttt h t nux
Au, hkw B st yte ftu te yuwk fth yu fu At {ttt h fte
nux utu te. yt wk r[theu A st ytu Au fu {tht {ttt h t nux
nu.
{s ze ? ze ntu yu {swk n fhtwk {wk ntu tu tAwk
tk[tu :
fte nux fte nux
A
B ytwk ntu tu C st ytu, C yu st te
yttu, {txu ytwk te.
fte t
A
B ytwk ntu tu B st yt, hkw B st
yte ftu te, {txu yuwk te. yuwk te
tu fuwk Au ? Au {ttu t nux Au.

fh tnfe ke qu ftu fwA u >>

Twhw tue, tts, tw sonth >


234

233

LLL

s (42)
Wy$d, Wy$dWy$d Qpgu ANd NY$
(fpN:L$ptgNX$p; spg:v$pv$fp)

(fpd fpd f Nep h_ fX$sp _\u - A AL$spfp_u ^|_)

Wy$d, Wy$dWy$d Qpgu ANd NY$, Nyfy! ...V$L$.


dpfu bp ^fp Arh_piu,
dpf hy _ d\yfp L$piu f. ...Wy$d0 1.
cpf

sf _ lgLy$ X|$b;
Ahy chS>g Arsi 1vy$c f! ...Wy$d0 2.

hpl hpl f, ANdNY$ipcp!


NuS>X$p2 bep kly Apcp f. ...Wy$d0 3.
bphmuA s L$mp_u g|dp!
v$hv$huAp `pX$ v$Mu b|dp f!! ...Wy$d0 4.
_uQ X$pmp _ D`f d|muep;
gpMp hp A D`f gV$L$uep f! ...Wy$d0 5.
K^ dp\ s S> L$p QY$ R>;
fN Adsfk `uA R> f!! ...Wy$d0 6.
1. vy$:M v$. 2. S>X$p=TX$p=TX$=Agds, dpsg,y gyQp dp_khpmy.

LLL

yto
nu whwS ! (nwk) y{Z h Xw{ Xw{ fhe yt [te-sE hne Awk
nu yrte ! {the tkt fztu. {thu {twht fu fte tku swk te.
thu hu yu nfwk zqu yuwk yt kthwk s q w:te Au. y{Ze
tute tu e tn tn fhwk ? ue skzt nw ytt eu uE htt Au. tt
tz Wh fute q{tu xfe uEu u-ueytu q{ tzu Au. Wh {q Au yu
zttk-tkzt e[u xfu Au yu yut h ttu S xfut Au. u {ttu su ftuE
yn [Zu Au u y{]h eyu Au.

LLL

rh
yt s{tk S y{Z ntU[t {txue su tirf rt fhu Au uwk o
Au. y{Z yuxu sue ytteytuu { te (y{) yutu yt{MYtu rfx
wh-rth tufh, xu tu yth >>
235

yu ntze {toY rftu (Z). ytu s hk, qL rh fu { th fnu


Au. t, { yu fwkzre wtwBt tze{tk u fhe A [tuu yu t krtu
ueu yn ntU[u thu S-rwk r{ tt Au.
rtfwxe (u tk [ue st)e Whtu yttt[ Atuzt Ae whe Wh [Zt
{tkzu Au thu ~t rY, ykfth{ u ytu Au uu q fu qLt t{u
ytut{tk ytu Au yu yue Whtu ~t ytkrf rY yk
ykfth{ u u {ntq. yt rtfwxe Whtu wtwBttu (rt{) {to tkte
whe hk hV [Zu Au uu kft fnu Au. ytt rfx {tuo sth tfu
Twhwwk {too, Twhwe f]t yu Twhwe {e yrto sYh zu Au.
u yt ntu tu tf r fhe fu s rn, ute whwSu fnu Au fu,
{the tkt htu yrte yu{ ftwk Au.
q.htsteo {wr tutwqr t-1{tk u Au fu : hkw thu q.whwuu ie
ttute utu t{tu fue heu fhtu u yku {u {s yte yu tutrn
ftuo thu {U Vhete fwkzreu AkAuzte n{ fhe. fwkzreyu tu Vhe utk
s kfh MYtu th fhe {u e ttt tu ytto, hkw nu
{u q.whwuwk hwk {wk nwk yu ie ttu tht {thwk ht fhte whwuu
f]t fhe ne. uytuee ye{ f]t tht fwkzret yt tt [u nwk
{the tutt{tk xfe tu Awk.
{the tkt htu yrte yu{tk t t t U[u Au. yuf tu {u {u
fztu. nwk {u fzwk tu tu ft[ Atuze , hkw {u {u fztu tu {w~fuuet
{{tk {u {u thu thwk ht yte ftu. t{tL heu ytu tt tfu
Eu nth sEyu thu yu{ fneyu Aeyu fu, {the ytke fz. yt q
Au. yu{ fnuwk uEyu fu - t, the ytke fzwk. eswk ytke fhtk ntt
fzu tu w thw ht {u yu ntt fhtk tkt fzu tu tite w ht {u.
yuf s{tk tS fnu Au :
ntt ne ftk Atuztu ntt ! thu yn tt fztwk fnu Au. teswk whwSu
yrte ftt Au. whw tttT h yu{ fneyu Aeyu. yuf s{tk tS
fnu Au fu : t rw u {nu ut, fhu whwSe rr ut hu... tytu.
ht{f]tU ftu zt, WLnu tu whw fe >
236

nuwk ktu whwS Au, Ae h s yrtewk ktu Au. whwf]tte


y{Z hV r fht tfe {Me se Au. yu {Me yue [t{tk
utE ytu Au. t {tu t yue [t{tk tt Au. nu q.tS
fnu Au fu, {thu {twht fu fte swk te. etoMY whwS yte tkt fzu Ae
e eht fhte EAt s ttu ! yte tt tu tf he .
u 1967{tk q.tStu {wft{ [{tk ntu. htrtt rtu{tk [ t{e
{ttSe te efu. Ztu-thtt yts ttu fwrxh tute te se
ne. q.tSyu {w. [wtE (u{ yqS)u ftwk fu, {thu tet ou
swk ntu tu . yuxe th nwk yn tkrte uXtu Awk. {w. [wtEyu ftwk fu,
yt [t {ttSe ytxt ttuo ut fhe yut VMYu yt {qkAte {t
(q.tS) {e Au. nu yt {tu Atuzeu tk swk te.
{twht {wt et rfthu Au yu fte kt rfthu Au. Ezt-tu yw{u
kt yu {wt fnut{tk ytu Au. y{Z swk ntu tu tu wtwBte sYh
zu.
yt kth thwk s w: ytu Au, rr[t Au. yu{tk thu hu u nfwk zqu.
nu nfef{tk tu thu Mw zqe se uEyu yu nfe he uEyu. yuxu
ytwk eu tS fwk swwk s q[u Au. su tte Au yut{tk yt{tt suwk thu
tt Au. uytu ynkfth rtt tEu yt thu he Au. thu ytte
{t nftu Au. yue ]t nfe Au yu yu kths{tk zqe {hu Au.
eS heu r[theyu tu suu tutt hehwk thu { fwO Au, ErLtu h
thu qht fhe Au yut ErLtuwk { fhth yt kth{tk he Au, hkw
suu ErLtuu tz ztt Au, yut hV ne hte ErLtuwk t-t
fwO Au, ut zqu Au. hkw ErLtuwk thu { fto Ae uwk rht{ wk ? tu
tf y{Z hV r-r fhe fu. yt y{Z-hk-qL rh-{
th fu nth{tk S-rwk r{ tt Au. y{]e ttowk t fht {u Au.
yuxu ytt y{Ze tut yoe Au-yhkth Au. ueskzt ytt
e Au.
Ae q.tS fnu Au fu, tt tz Wh fute q{tu xfu Au. nu t

Wh tu ftkxt ntu, futk tkte ntu ? yttu yt un tk Au, tkwh


Au yuxu fu yr Au. yu y{k Au-ktu Au. Whe [t{ze qh fheu Ae
swytu fu heh fuwk Au ? yuf s{tk q.tS u Au fu :
ykh wOe {ue, trnh Vqu wke,
rh wk yu kehu... zt[wk wk o.
e, yt un t w:wk {q fth Au. yuxu yr, ktu yu w:Y
un yu s tetu Au. hkw ytwk heh yu {tutwk th Au. {tet un{tk
s h{t{t t tE fu Au. yt{, tt tht h{t{ttk o fhe Eyu
tu yu fute q{tu Au, hkw ftuE tf h{t{ttk o {txu tt fhu
thu yu r tu ntU[u thu u-ueu [t tt yu uytu q{tu tzu
Au-q{tq{ fhu Au. tfu re t[ ytu Au. tu r ytfto Qwk fhu
Au. ftuEe ytt{f ]tte ftuE [t{tk zqwkntu tu u u-ueytu Au.
yt ututu ht EL Mttote hutu st. yuxu s tw tu t thu
yu{u eth Qt htt, t ytwk yu Ae qATwk fu, fu{ ytt
Atu ? t wu h Au fu yt h ft{u ytu yut te.
tru fute q{tuu eS heu r[theyu tu fuwk ?
y{Z hV fwkzre t yu { st ntu thu tf{tk trftwtutu thtu ttu ntu Au. we tt ytt et stu Au fu,
su Yyt{tk uh suwk-w:te, f{ tt ftkxt {wk ntu hkw rht{u
y{]{-fute q{tu suwk ntu u w fnut. et{tk ftwk Au fu :
tu rtr{ rht{u{]tu{{T >
wk rfk tu{t{wts{T >> (y.18.&tuf:37)
yttoT su Yyt{tk uh suwk hkw rht{u y{] suwk ntu Au yu h{t{rtf
wt t{tkte Wsthwk w yuu trf w fnutwk Au.
nu tS yuf tze t fhu Au. sut {qrtk Wh Au yu yut zttktkzt e[ue hV rMto Au. ytt tz Wh ttu S xfut Au. nu tz
ntu tu ut {q s{e{tk zt Whut ntu yu zte-tkzt Wh hV ntu,
tu q.tS ft tze t fht nu ? yt ]t yuxu kthYe ]t. suwk

e tuffu u e, whw ytu yte >>


237

f f tr fi ut

238

{q h-h{t{t Au. su Wh Au yu yu{tkte rMhutu kth u zttk-tkzt


Au yu ut h ttu tuftu xfe xfeu Su Au. yt ]t ru et{tk stwk
Au fu :
Qo{q{: t{tk tnwh{T >
ALtkr M tor Mk u urT >> (y.15.&tuf:1)
yttoT suwk ytrwhwt h{uhYe Qo {q Au, sue e[u hnue {w
tt Au tt utu sut tkzt Au yut yt kthYe yt ]tu tteytu
yrte fnu Au. su {t yu kthYe ]tu {q rn te u Au, yu
ut tou th Au.
ytuok wtMM tt
w]t rttt: >
y {qtLwLtr
f{towLer {wtufu >> (y.15.&tuf:2)
yu kth ]te tu wtu (, hs yu yu {) Ye s zu ]
t{ue yt rttuYe fwk hte u, {w yu rof ytr turytu Ye
ttytu e[u yu Wh yt{u{ Vutue Au u{s yu ttytutk {wtuf{tk
f{towth tkthtk ynkt-{{t tt ttYe {qrtk t tuf{tk Vututk Au.
yt{, q.tS yt kthYe ]te-sYe ]tet fhu Au. h su
ytft{tk Wh Au u yuwk {q Au. yt tz Wh ytu t xft
Stu-teytu Au.
q.tS ewhwet{]{tk u Au fu :
{tt{ kth yt, ]t [kz whB, (y.19.tu.94)
yt kthYe ]t suwk {q h Wh Au u ]te q.tS
t fhu Au :
yku q.tS fnu Au fu :

u {ttu u su ftu [Zu Au,


hk y{]h eyu Au hu...

wtwBt tze{tk fwkzre t yu { ttu e[ute Wh Au thu e{u


e{u A [tu yu t krtu ueu y{Z{tk-hk{tk ntU[u Au. yt{ fwkzre
su e[ute Wh [Zu Au u u {ttu u su [Zu Au yuwk yu k tht q[twk Au.
ytet t stu{tk yt t swe swe heu q.tSyu ftuo Au.
it e[e, tue [e, AtA qzu r[
tkztu e[tu u wke yue Wh
yu BntUyu u [tf eyu
utk te {tuu [Zt
fwkzre yt heu thu Wh [Zu Au thu hk{tkte xftk y{]wk t
fhu Au. yn s S-rwk r{ Au. rhr ytk Au. swk t qe
tf tk{tk zqutu hnu Au. yt rf {tr fu tk u, tt yu
te rtwxetu tt Au tk ytkt th{tk zqt hnute ywqr
tt Au.
yt s{tk oue t q.tSyu ywe Au yu yu ytk {ttu Au
yuxu tu {w. te kfh tMte q.tS {txu rck yu [tk{{T
yut u rut thu Au. rh fhthu yttu yw te, hkw suu yw
ftuo Au yut tuewhwtt wMftu tk[eu yu yu q. htst {wr sut tuewhwt
ttu ttu fheu yt s {ttu ftuo Au.
{w. etE tXft wMf ehkyqe ytete yt se [[tou
rht{ yteyu. yt su {t {txutu y{thtu yu fwkthe uze ztxh
sutu Au. yu uze ztxh tuftutuSMx Au. yuxu yuu wrwk tt Au, Vtte
wr fhtu Au, hkw wre utte yu y Au fth fu yu ut yuu
ywe te. yt{, {trwtu ytk suu {ttu te yut o{tk fu
tto s ytu, ywtu n yu {S ft u{ Au.

LLL

ut ft tfes wk r&u twk hnu.

ut {tuo h{ ntu tuet{B >

239

240

s (43)
NpAp NpAp f
(fpN:L$ptgNX$p; spg:v$pv$fp)

(fpd fpd f Nep h_ fX$sp _\u - A AL$spfp_u ^|_)

NpAp NpAp f, ApS> Nyfy_p Nfbp. ...V$L$.


AZ dpX$u R> op__u `fbp;
`usp, S>ddfZ V$m Mpbp f. ...NpAp0 1.
fpd `u^p _ hrk$ `pep;
Ap``fdp s fpd rv$Mpep f. ...NpAp0 2.
bp rhZy _ dli v$h
p;
L$f Nyfy_u r_irv$_ khp f. ...NpAp0 3.
ku^u hmphu ked-gNpV$u;
L$p` kd|m Aop_-QpV$u f. ...NpAp0 4.

yto
ytsu whwStu htu tytu, u{te tytu.
yuu tte h {tkze Au su{tkte tutu heu ttt{] ette sL{{h
xe su.
rcu yt y{]h ht{u ttu yu ht{u etu, sutte tut{tk yu e
t{tk h{Y ht{t o ttk.
t, rw u kfh whwSe htr ut fhu Au.
whw ru k{Ye ktuxe euee te yue yttYe [tuxe ftu Au.
whw rtu ynkfth qh fhte-yuu {zwk te - Ae Stzu Au yu S u{s
rt ute {tu qh fhu Au.
ewhw r tu tunktu fhtu Au yu rht{Y whw yu r [utu
u e Au, qh tt Au.
ttu th{tk h twk-Awtwk Au yu ttu htu{tkte th{r {e
yttu Au. whw{kttu sutu zkftu ttu fu h s hk sL{tusL{e {tunrt{tkte
e QXtu.

LLL

L$fu dX$vy$ _ `R>u hpX$;


hrih_p s c|s A L$pY$ f! ...NpAp0 5.
Ahmu hpZu\u lk DQpf;
Nyfyrie_p cv$ A bpm f! ...NpAp0 6.
gpM `\f f_ g`pey;
gpMp fs_dp `pfk 1`pey f. ...NpAp0 7.
Nyfyd_p X$L$p ep hpep;
fN Sy>NS|>_u KO\u ep f! ...NpAp0 8.
1. dey, S>X$.y

rh
yt s{tk Twhwtu {rn{t tt{tk yttu Au. ewhw yu yrtYe
ykfth{tk ttYe etu xtth Au. whw rtu yuf &tuftu tt Au, yuf
teytu h[tE Au. q.eyu ewhwet{]{tk whw yku yuf tunht t Au yu
yqe ytk{tk whw yku yuf stu Au. fuxef te uEyu.

Twhw tue, tts, tw sonth,


wh-rth tufu, xu tu yth.

LLL
ut{o yr n su tueu yB.
241

nrhf]t rtu s u {ws yth


whwf]t rtu s Atuztu kth.
t yu rt yu toe yu t kfh Y Au.
242

whw r tt Wsu, whw r r{xu u,


whw r k t r{xu, s s e whwu,

{ {thfe ytitr whw u t,


EA h{tkftu tu whw hu .

ht{f] tU ftu zt, WLnu tu whw fe,


e tuffu u e, whw ytu yte.
whwwk heh {wwk Au. yuu yuf {w Au Atk t Au, u s ntt Au Atk
[wwosthe rw Au yu u s ytk Au Atk u rtutthe t kfh
Au. ytt whwtu htu tytu yuxu yutu yto yu fu yut u {ttu [Zteu,
yut wt tytu yuwk q.tS fnu Au.
whw wk fhu Au ? whw ru t{tk tt ytu Au. yuuu tte h {tkze
Au. yt tte h{tkte r tutu heu ttt{] eyu fu h s yut
sL{{htu Vuhtu xe Au. tt tu ytt{tk ntu s Au, hkw yut h
yttwk yth ytuwk ntutte r t{he su{ Su Au. whw yu ru yuwk
t[wk MY {e, te, t{h{tkte hfuhe tu Au. whw, k uhu Su
wt [h{tk er fhtu Au yu the h{-{tttu h{ nxte u Au. whw
t tht rwk ft tt yue tu k[th fhu Au. whw whw fhtk
rwk hnu qoMY whwe tftwk o fhtu Au.
q.tS yuf s{tk fnu Au : yt {t fhu rftu, uu rhtt.
yttte rut tu ftuE fhe fu rn. whwwk fto ru tutt sutu te,
sL{{ht [h{tkte {w fhttu Au.
yt tte h{tkte rc whwyu t ht{u ttt{]wk t fhtwk yu
rht{u tutt{tk yu e{tk - yt-t-ot MMYwk o fhtwk. whw
ru ok k wk o fhtu Au.
q. f]kfh ttS fnut fu, ytu {txu whw tu tt Eu te stwk
ttt Eu stwk Au. whwuwk {n tt q.tS fnu Au fu, t-rw
u {nu whwSe htr ut fhu Au. whw tttT h Au. ef
te kfhti ku t rt Yrti >
243

ytt{tk t kfh yu Ae t rw efu ht ytt ytt


thu efu ftwk fu :
o ttwk {q Au, Twhw yuf yrL,
r utu nw, tnrhnh rL.
su h ytu wk nhu ! u whw wk yun ?
hwk Atuze nth ftu, tuu ]tkun. (y. 3. tu. 126, 129)
whwwk fto ytt qh fhtwk Au. yu ru tt {txu ith fhu Au. fue
heu ? ]tte ]t zt yu yt[th yu s Wu yu r{ {tu whwwk
S uEuu r yu{t suwk Sttu fhu Au. k{e ktuxe tek{ htttu kf fhte-yuwk ytt qh fhu Au. k{ yuxu { yu {
ku. tttr {txu ruf, iht, txTkt yu {w{wtwte Mtr t{e
zu Au.
whwwk fto rt ynkfthu qh fhtwk Au. ynkfth qh ttk {thwk-{{t qh
tt Au. ynkfth qh fhe, ittu t fhe yuu {t-y{t, {thwk-thwk, htutte h fhu Au. tue rt tht txT[u yu t krt u fhtwk
{too yte {trtu yw fhtu Au.
q.tS yuf s{tk fnu Au :
ftu tt yhw rt rtu, fz M qt,
tx y{u yt [Ztu, sntk tkEft ttt... t u.
yt{, whw ru rf {trwk w {u yue Mtr So S-rtu
u qh fhu Au. S yu ru q.e h{fztk fnu Au. ewhwet{]{tk u
Au fu :
tk tk u wk tuo, te yufu Xt{,
S-r ws h{fztk, yt thwk t{. (y.1.tu.44.)
yte kMf]re rh{twk o nu q.tS fhtu Au. thu r whwSe
tu ntt{tk r{ Eu Au thu u whwSu u tu Au. hkw ttu
yku, r whw{t tE Au thu rt utyu r whwSu u tu
Au thu whwS ru u tu Au. fth fu nu whw-rtu u qh ttu
t yu rt yu {teu {ue tktu Au.
244

Au - u e tu Au. ewhw ru tunkt ysts yku {too ytu


Au. tunku Wxteyu tu nktu - nk: tt. ye tete nk yuxu tunktu s
fhtu. ytu thu t Eyu thu tu yutu yts tt Au yu t nth
ftZeyu thu nk yutu yts tt Au. yt tunkt wk wk {n Au. yt t
ns Au. yttuyt-st h tunktu s tt Au {txu yuu ysts fnu Au.
q.Mt{e t {nthts s feo t{t yu{t wMf{tk tunk ru fnu
Au fu :
e t{ ni fu H tun{T ht{ >
Euu s ni Lthu Lthu t{ >>
tte tunk fn ni, tuenq Hfth >
ht{ ftu s ni, fni feh r[th >>
ttfe fh wr{he, fh ystftu >
h{ftu t h, tunk yttuyt.
tt yu ykh ysts{tk t-yte r{tk wht htte Au.
nkt-tunk tunk nkt th th Wxt >
whw qht u tu, r { Xnht >>
yt t{tk turt yu rc whwe f]t yu {too yrto Au. hkw
ytt {to Twhw {u tkte ? t[t whw {t {w~fu, {u tu ytut {w~fu
yu ytut tu Sht {w~fu. q.tS u Au fu :
utthe tx{tk, wo k w,
Twhw wu tkzu, fhu ttwk t.
r rtnthf nw, [tnthf ftuf,
Vhu r whw tu{tk, uE nu fwtuf.
(y.1.tu.122-123)
zu zu e{zt yuxu t thtu - [k rhwk ftuf yuxu ttu{tk h
twk yu fw{ tu tuz{tk yuxu ttu htu{tk th{r twk yu{ t.
ytte-{tune-rt{tk qutu whw{kttu zkftu stzu Au. sL{tusL{te {tte
{tk t Su whw t{tk {e u Au, tt fhe u Au yu sL{{ht
tMttuyu fnue tu t[e {te yu t Au.
245

[h{tkte Atuzte u Au.


Twhw yu rtu kk yu sL{tusL{te [te yttu ntu Au. .q.tSyu
q. u{yqSu fnuwk fu, yttu kk swtu [te ytu Au. whwt o ttk
s ru ut{tk ut yttu yu ue ttu yu {tuwk o fhwk yu nuwk
te. nhtk Vhtk hkwk [, -{- nw hk {o yutu q.
u{yqStu q.tS u t ntu. whwwk M{h-[ fhth r{tk
whwt sut Twtu et {tkzu Au yu Ae tuftuu r{tk whwt sutu t
u Au.
u whw u rtu utt [tu ntu tu Ae yu rwk MY s whw{
tE . q.tS u Au :
whwut r nu, u u nw u,
{kt, kt, ffh nw, hnu ftkE u.
(y.77.tu.39)
Twhw M{h fhu t, q tt h, un,
whwt{t{]tte, {h kun.
(y.3.tu.143)
ytu zte Aeyu fu ytu .q. hkyq tS {t yu
q.u{yqSt rtt otu t {tu.

LLL

s (44)
_rl J f _lpm, dlsp dpf !
(fpN:L$ptgNX$p; spg:v$pv$fp)

(fpd fpd f Nep h_ fX$sp _\u - A AL$spfp_u ^|_)

_rl J f _lpm, dlsp dpf! ...^y.


A_u kpV$u R> gpMp dpV$u dpV$u;
L$BL$ kpfu _ L$B sp kph MpV$u. ..._rl0 1.
t yu Sittu Z Au, yuu q Vuttu.
246

afsp _lpm_ AL$ dpV$p L$pV$;


L$fu
d|L$ R>pfp v$pV$v$pV$

f. ..._rl0 2.

c|gc|gpdZu _ KX$u MpX$p;


hQ hQ R> L$pV$p_u hpX$p f. ..._rl0 3.
hN hN s `pW$ A_fp;
dpfu dpfu Dspf A 1Mpgp f. ..._rl0 4.
OX$uA OX$uA OV$ hNpX$;
`lgp R>gp, R>gp `lgp L$pY$ f. ..._rl0 5.

LLL

rh

ttu sL{ yt{rt yu u{{tkte tt Au.

yt s yuf Yf ft Au. rtteo rtu (untu) ste t fnu Au.


wk ft{ t fnu Au ? yuu rtu stwk ytfto te, rte ef Au.
rtu swk yuxu {nutStu-{tMhtu - {th tt ith hnutwk. {tMh u
u{ tu te. yt tthu qh fht {tuLxuhe rtu t Mef] ttu.
rtu swk {u yuwk tth Qwk fhtu. {nutS u u{t u yuwk fkR
fhtu. hkw te Atufheu tte s thu su yuxu h zu, the t
sue tw ytwk rn [te u, Vtze tu. ytwk tkt {wk ntu tu uu
fhte EAt s te te. {thu hwk tee hfzo tt {tkzu Au.
yt s ytu su kutu ytt {tu Au u f{o fhtk fhtk tte
htttu kutu Au. {t f{o fto h hne ftu te. f{ok Qwk fhu Au
yu yu f{oku fthu S sL{{ht [h{tk Vto fhu Au. yt{tkte nth
efttu Wt ? f{o fhtu yue heu fhtu fu sute k Qwk tt. f{oYe
[tete twk tue ft yu twk k fhe ft. [te Vuhtk Vtwk
uEyu, ytzwk uEyu. Mune e rtE tXfu yt s yt heu
{wk Au :
yt s{tk unt-rt-yuxu f{oqr{. yt f{oqr{{tk ytt yu f{o fwO
yuxu yuwk thwk fu hwk rht{ tuwk s zu. {txu f{o fhtk nutk tu th
r[th fhtu. su tuxtk f{tuo fhu Au uu ef Au yu rtu swk {wk te. su
rtteo t{tk nturth Au, htuswk u htus fhu Au, {h rtu
Au yu tu rtftu u{ {uu Au. yuu tu rtu ste {t zu Au. hkw XtuX
yu tuVte rtteou rtu swk {wk te yu u {nutS {thu yue Vrht
t yu tttu tftut Au.

247

248

R|>V$pbpfu R> AL$ S> L$pV$;


`pd `ye `_psu M|V$ f. ..._rl0 6.
pf`pm R> fN v$epmy;
L|$Qu Ap`u_ Mpg A spmy f. ..._rl0 7.
1. QpdX$u.

uXtu ntu uu nutu st u Au.


yt ftux-rft{tkte nth ste yuf s Aqxtthe Au. sut wtu htht
Vt ntu ue tue qhe tt Au yu yuu nth stwk {u Au.
tw whw{nthts yu rftt tht Au yue tu fqk[e Au. yu fqk[e yteu
twk tut u Au.

LLL

yto
nwk rtu (untu) rn . tk tu {nutS-{tMh tuxe {thu Au.
yu tu q q (ttu) tuxe {thu Au yu tuxe {tuxe {tuxe Au. yue
tuxe {thu Au. yu{tk fuxef tuxe {thu Au u tse Au-fthhe Au, fuxef
tu h fthu tnfe {thu Au.
rtu Vhu yuf {tuxtu rftu Au. Atufhtkytu tuzttuze fhe {qfu Au. yt untt
{ut{tk qqt{e Au, ztu tztu Au yu [u [u ftkxte tztu Au.
huf uo swtu swtu tX ntu Au yu ytzu tu {the-{theu [t{ze Wthe
tku Au.
thuzeyu kx tzt fhu Au. nutu uXtu ntu uu Autu st u yu Autu

fhu Au.
wf{tuo fhth {]wutte httu ntu Au. q.tkzwhk yttuS fnu Au fu,
sTwhw kfht[to sut S tu {ht tutu u nut s ntsh tE .
ytX tuo Wh ntuk[e t. tu ftwk fu, e[u . irf kMf]rtu Wth
fhttu Au. q.tS u Au u{ {hts fhu yte r yu s{h yz
tt suwk S Swk uEyu.
suu r{e heu yt ftuo Au, u hettte httu te. hkw ytwk
to hze tthtu hett htu Au. ytt tSyu hut xu fwO yu
kt xu {]wu to. hutxu : fwtoT {hk e xu Wu Se te.
{w. w{ftft fnut fu, q.tS fnut fu, nwk Aue zeyu-{]wutyu = ut
tttu te, ft[ tt tu {u su yututee t ytu uu ntwk
t tu. yu huh q.tS Auu Auu t{tk s htt. q.tS
suwk Sth tu untte zhu fu tu {tMhte zhu.
{tMhe tuxe yu tht-ht f{tuot rht{Y ww: q[u Au. f{owk
V w-wwk V Mo. wf{owk V t. twk V hf. tutt
f{tuowk V s tuu Au. ytY ftuEth tet tkfu tztu zt{ utt
nu. h tkfu kztt ntu yut rfMt ytY ntu Au yu q tu te
tt yu tu t[wk tzt ntu Au.
f{oqr{Y untu Vhu ftux Au yuxu ftuE f{oV tut h Axfe
rn. {t f{o fhtk r[thtu te, rht{ tutwk ytu thu hzu
Au. q.tS fnu Au fu {thu tu y{] twk te, uh twk Au yu y{h twk
Au. ytwk tu fue heu u ? tuxwk fht{tk nwktwke fhtu Atu yu we ytt
httu Atu. uetE whturnwk yuf ft Au. yue u k r[tht sue Au :
tu hu ntu S Wte, tu.
yt ftt fwrxe he u yt ftt Au fte.
ht{-htt w {n Au ht{ ht yuf hte,
yufe e u rtt, ee Au te...tuhu.
yt{, ytt u ftuE u fu ytu fneyu u{ yu u yu r[thtwk Au.
.. Mt{e {nthtsu tu uzf fne ewk fu, nwk kLM-[wtto{- et
w tke Au, thu t o {to Au.
249

rt ytttu te. {thu E st ntu tu yLqtoeu E .


fhuwk f{o yu w{tkte Aqxuwk t Au. tk we t Aqxwk te tk we
t e {tht ntt{tk Au, t Aqxt Ae yuwk rht{ e ftwk te.
rht{ ut hnuwk zu, tuwk s zu.
f{ot V ntk ntk tut{tk s znt Au. hkw huf tu Mt
yufhtu ntutu te. e{T T et fnu Au fu, hufu tus
tututt Mt ywth t fthwk {wk ntu Au : , hs yu {tuwt
ttu et tou Au. yuxu S tutt Mttwth-w ywth - f{o
fhu Au. q.tS trftwk {qoMY nt. yuxu yu{t Se e s ]t]t trf hne. q.tS ftu nt yu t{tk ft[ e[ut tunht ft
VUfe fu.
yuf {ttt tte yu u fe t,
qtufu sL{u Vhe uu yu {t.
fwu sL{e rntk, [ote yu{,
fhe Mt ttte hu rto u{. (y.37.tu.121-122)
{tuw t nX fheu k u tu {tuze htu t yu te
t yuwk u yu w t kthe qtoM Ae t yu te
t yuwk u. q.fttkS {nthtst whw q. wtE tuhtE
tuhtt zuwxe fuxh nt yu kthe nt. {tuwe t fttuowk rht{
ftkxte tztu sue nuhtr We fhu Au. huwe t fttuo zt tzt {t
u Au yu w t t f{tuo qt{eY e fu. w
yu yuf w Au yuxu Auu utu t fhttu Au, hkw Aqxfu ftuE
wu htttu s ntu tu wu utu.
nu unt{tk swt swt tuo ntu Au yu yu tuo{tk uXutyu tt tX
swt swt ntu Au. {tet Su txf ttu httu tu yu{tk yuu rr
ut st zt ntu Au. rt-wt, r-e, tE-nu, whw-r sut
ut st{tk su ftkE n fhwk zu u n fuo s Aqxftu. u{-Mun, htut, Eto-zt, uhuht yt yuht tXtu {u t EAtu tu eth t
zu Au. yuxu q. u{yqSyu u{ k[e yte.
ttT u tt{T > tttu tt {u.
250

u{{tk Stu.
u{te Stu.
u{u Stu.
u{ yttu tu u{ {u.
u{ rn {u tu u{ ytttu ktut tu tus.
yt Au u{ ku.
yt t ttu u rut{f tot{tk s znt Au, w Au. q.
ht{wtS {nthts fnu Au fu, ftuE tEfttu {the ttu ytzt yu {u
u[h tt tu uu tUwk (Thank you) fnuu. fth wk ? {thwk f{oV
tut{tk yu rr{t Ltu yu yuu {u f{ot k{tkte {w ftuo yu fth.
yt rt{tk thu thu kx tu Au yu nutu ntu u Autu yu Autu
ntu uu nutu st u. yt kx yuxu rt{tkte-f{oqr{{tkte Aqxtwk ef.
yuu {]wkx fntu fu {w kx. fuxtf rt{tte Aqxu tAwk rt{tk tu
ytwk s zu. rtu yttwk k twk te. thu fuxtf rtute Aqxu Ae
rtu yttwk s k tE . kthee sL{{he hkht [tw hnu fth
fu yu th tue {]w t{u u nutk yt sL{u e f{tuo fto ntu.
f{tuot t fth. f{o fhtu yu uwk h V {u yuwk f{o. ytu r{t
f{o fnut. te ewk yu h {xe. fuxtf f{tuo yut kfu yuwk V {tk th
tu. yttk f{tuo utk tt, yuu kr[ f{tuo fnut. yt kr[ f{tuo ifet
swt swt f{tuou V yttk swtu swtu { ttu ntu. yt kr[ f{tuo ife
su f{tuo V ytt ith tt Au yu f{tuo tut {txu sL{ hu tu yu
V ytt ith tutk f{tuot {qnu th fnut Au. yt th tuu
s Aqxftu.
rft{ tu, rr{t eu Eh etuo f{o fhtu tu yu kfthf ttk te.
EttMturt fnu Au fu, f{o kfthf ntutk te, hkw yu{tk hnue yt
s kfthf ntu Au. yt ru fnut Au fu, yu yt fe urf rn
fe.
yt f{oqr{Ye rtt ftux{tkte Axfte Axfthe te, hkw yu{tkte
Aqxte-ftuh nth efte - Aqxtthe Au. yte yuf s the Au, hkw

wk w Vu thu s sL{{he tue qxu Au, qxu Au. q.tS yuf


s{tk u Au :
{qfe nw {t ykt, tu z Twhw hkt,
tue qhe ttu hu {qh te... zt[wk wk o.
Auu q.tS fnu Au fu, yt ftuxtu tht-Twhw-tw Au. yu ytu
fqk[e yteu Ae yu twk tue yte yttu sL{{htu Vuhtu xtu Au.
sL{{hu htu eyu tu Twhw yu fhwth i Au. yu{ q.tS
ythet{tk fnu Au.
ytitk Lt{ itu fthwrftu whw: >
kthhtutt : tw{t{ >>
yt f{oe fht{ yu Au fu, yt r s f{ot Au.
f{ot r fhe htt.
u s fh n tu V [tt >
tu {tu w yte, hkw yu wtu wk Wtu fhtu yu e fhte
Mktt yte. tute wtu Wtu fheu su f{o fhu u f{owk.
uu V tuwk zu.
q.tS yt tu yuf s{tk yt heu {qfu Au :
[tuhte r fee, f f{ou nMf ee,
rrt{tk f{e fee, { {qZ y...
ytu f{o fhe u ytk{[t{t fheyu Aeyu. {u {u uwk f{o fheyu
Aeyu yu Ae V tue u hzeyu Aeyu. ht f{tuo fhth Ae untu
stwk tkte k fhu ?
f{o ruwk q.tSwk fuxwkf t t fheyu :
f{io fthk r Sttk ww:tu: >
ttO Lt rft{k {wu {wt{T >> (ythet &tuf. 14)
f{o f]tft yx fttu tu uwk wk hu,
t tu fkxf t{u, ytku fuhe t,
nw rs nMf hu... e hq{e.

t rttu t, t yu yT Au.
251

yr[ t yu rse qoh Au.


252

f{o ktu hu, Szt wk s{ hth,


tze, tze hu, tzeytu ft{ ytu th.
fhwk tu rft{ f{o ntu ttu.
f{o fth{t fhu sun, yth yuf htuu yun.
ftO f{o tuu Aqxt, yt fhu u yt kt.
yu tu f{o fttu fttu, wk tuu yf{to httu.
u, rt, rfLh u ntu tte fu {qZ,
yx fttu f{otu ftuE t{u Aqx. (y.3.tu.46)
ft f{oe Au {e txze,
tu uwk t{u nw ftu su.
fqztk f{o wk V fqzkw Au fe
Yztk f{owk V Yzwk u.
f{o Atuzu ftuEu ntu ht fu hkf,
ytu[w yte nu, uw r:kf. (y.62.tu.205)
ytu rft{ tu f{tuo fhe, yte Mux ftuhe hteyu yu tt
tX hth tk[eyu tu rtu stwk {u yu {tMht ertt rtteo ew
k.
LLL.

s (45)
ep ApS>, ershf rcyh_dp fpS> !
(fpN:Apkp; spg:L$lf hp)
(Nyfy Of Apep - A fpl)

ep ApS>, ershf rcyh_dp fpS>! ...V$L$.


cL$skycpepv$eL$f krhsp, dlusg r_S> cspsp;
_tklkfhsu 1S>r_drslsp, L$urs NpS>! .ershf0 1.
t ttw yu rufqo ntue uEyu.
253

v$uW$p ApS> _S>f Ahp; 2e`v$L$S>kyhpk v$hp


v$pX$; dfsp 3AOlf shp, kyMv$ rhfpS>! .ershf0 2.
v$u_b^y cs$v$ kf, kNyZ b en d|rs^f;
v$X$L$dX$gyiprcs hfL$f, cs_ L$pS>! .ershf0 3.
e`v$`i NpZN`yf Ap, \ey L$gpk kdy c| `f lp!
hk csre ep _flrf Ap! hMfu gpS>!! .ershf0 4.
1. S>ddfZ lf_pf. 2. S>_p QfZL$dm_u kyhpk\u. 3. `p` lf_pf.

LLL

yto
ytsu rtw{tk tut kLteuc (rh)u utu.
yu u {txu Tttu W fhth qo Au. ]e Wh yu tutt tuwk
ht fhth Au. sL{{hu nhth yut whw{nthts e{L]n hMee fe
tS hne Au.
sut [hf{e wtu utu tuze ytu Au yu suwk M{h fhtk ttutu
t tt Au yutu rh ytsu shtush utu. yu wqof rhtS httu Au.
yu hetutu ue Au, u yuwk su{tk ft ntu yue E Mw ytth
h Au, w e t {qY Au. yuu yut wkh ntttu{tk u {txu
th fhut kz yu f{kzw tuu Au.
sut [hMuo yt ttwh he hwk fit{wk t{ Lwk u yt Mtu
r hnrh-]n hMe-u Au. yut wt ttk-tut ttk te h{t Au.

LLL

rh
yt s{tk ttthe e{L]n hMewk tut fht{tk ytwk Au. ytwk
tut tutt Twhw{tk-Eu{tk - hnue yufrctwk ef Au. t yu
t{tk th{tk h{uh xtte tft Au.
254

rtu wetS {t toe yu t kfhe W{t ytu Au. te


kt fhtk uytu fnu Au : te kfhti ku trtYrti >
]n hMe rytu{tk-kLteytu{tk uc (h) Au yu Mo, ]e yu
tt yu{ tu w{tk tue htt Au. tutt Euwk fto wk w: qh
fhe wtu ft tthtwk Au. tut Tttu qo Au yuxu w:Ye ykthwk
qh fhe wYe ft tthu Au. yt he h tutt wk ht fhtht Au.
{tuxt{tk {tuxwk w: Au sL{{ht [h{tk Vto fhtwk. yt w: ]n hMe
nhe u Au. yu{e yte fe kt Au.
Mt{e tkwk yuf s Au. k h{ rnfthe Au yutu t Au.
k h{ rnfthe, s{tn k.
w x fht er,
h{ {ext the... s{tn.
ytt tSyu tutk w: ntO, ht fwO, hkw tite {nwk tu
yu fu, yu{u f{owk {n {e f{o fht uto. {ztAtt tuu
{tk ftwk fu, {u tYrzt ttu utu tu tY etk etu, swthe ttu
utu tu swth h{t etu yu y{tht sut ktu ttu utu u the ttu
tktu tu tht r[thtu ytu u tht r[thtu ytu tu tht f{tuo fhtu.
nu tht f{tuo fhtu yuxu thwk V-w tu {u s. hkw yu {tht f{tuowk
s V {u.
ktu tutt hehtu et w {txu Wtu fhu Au. tute e {txu
e tu Au. tunewk te fhu Au thu ut{tk r yu ytu Au. t
ytt e tA tA Vhu Au. tu tu Euwk M{h, iektwk
u, ytwhe ]t-kttu t uhu tht ktu-uwhwt tE Au.
ytt tSyu t t{e M{tqr{ yue thuhe qr{u etoqr{
te ee. rrz u k te ewk. [k thuhe {txe yu
q.tSe toe f{t Au, hkw yu {txu q.tSyu fuxwk f uXwk yu
r[thwk uEyu yu ytu yu heu Swk uEyu.

q.tS yuf s{tk fnu Au : yqt, yqt. rtu, whwu


yue EAt ntu fu su hMu nwk [ttu yu s hMu {thtu efhtu, r [tu.
ytwk t tu rtu qt rk suT fnu Au. ytu r sut eu re
q fhe uEyu. ft[ ytwk fhe feyu tu re q fhtk fhtk
tu r sut eyu. {ttu fu r sut e feyu tu r sut tttu
tu fhe feyuu !
yt s{tk q.tS u thu Au. wk su{tk ft ntu
uwk ytu Au, {tu u yttu te. ewhwet{]{tk tS u Au fu :
htu @ksh{ whw rtoh,
M{h{ttte EV ytu su ft.
yt{, whw {nthts M{]ot{e Au, ute M{h{ttte ntsh tEu V ytu
Au. h V ytu Au. hkw EV ytu Au. yuxu ytu {tte Aqx. hkw
Ae yhSt st{tk su {u uu tSe {hS {te yuu ytkqof Mefthe
uwk uEu.
su rhMtr yte zu utu ns Mefth yu nto Mefth fhe feyu yu
{txu s tt fhte Au. q.tSyu e{L]n hMe Mt{e {nthtst
su{ tut ttk u{ ytu ytt S nth tht q.tSt
tut tEyu yue yet.
kz f{kzw tur h fh, u ftsu yu exe ttu-whw {nthtstu
utu u{ q[u Au. t u ytr Au. t[t e te
Ae Mt{e uf u Au yu uf Mt{e e Au. ytrwht{tk
ftwk Au :
t {wtur tuM{ utw Munhswr: >
yrstur rstunk ihtur ef]: >>
nwk {w ntut Atk tut u{Ye tuhu ktutu Awk yu yS ntut Atk
u{t tht Stutu Awk tt y ntut Atk tu tht ef] Awk.

t rte tift yuxu tMft.


255

t{ t, Ae whwttto yu Ae h{uhe f]t uEyu.

LLL

256

s (46)
S>e S>e hpdu kv$Nyfy hvy$ hpfhpf
(fpN:kpfN; spg:v$u`Qv$u)

(kyM vy$:M d_dp _ ApZuA - A fpl)

S>e S>e hpdu kv$Nyfy hvy$ hpfhpf;


S>Nvy$pf s ^ey _f$` Ap kpf! ...V$L$.
L$`pr_^ L$urs splfu, Npsp Aph _p `pf;
v$ep L$fu v$pj rhkfu, bpm spfy Ap spf! ...S>e0 1.
rh ep`u_ sy, hep k[Qv$p_v$`|Z;
S>e rd|rs _dy s_! v$pX$ lpf sy `|Z! ...S>e0 2.
dpep 1vy$fee splfu _L$u 2hvy$[s dpZ;
Ofpep ly A \L$u; ifZ L$pB _ Ap_! ...S>e0 3.
spfL$ _pd spfy cSy>, dpepvy$N cv$pe;
L$f L$`p Ahu cp, gpNy afu afu `pe! ...S>e0 4.
Ap` c[skyM splfy, sd kkN sv$\;
v$pX$ lh _tklkfhsu, e S>d Ap e\!! .S>e0 5.

nu [tkqo ! yt r{tk u teu tt yue nth sEu wk te


httu Au. nu rt{q! thtu s ntu! nwk u { fhwk Awk. nu qoMY! wk {the
{u tuz.
tht ftt {ws the {ttu ytuke huh ! q {w~fu Au. yu {ttte
nwk uhttu Awk. tht rt {thu eswk ftuE h te.
nu tu ! wk yue f]t fh sute nwk yt {ttYe rftu ue fwk yu yu
nuwte nwk thwk ththwk yuwk t{ swk Awk.
the wk w yt yu u {txu k yt. nu ]n hMe ! nu
tuz. u {thtu yt sL{ Vtux ne httu Au.

LLL

rh

nu Twhw Mt{e ! thtu s ntu. nwk u thkth k fhwk Awk. stu Wth
fht U yt {tY th fwO Au.
nu f]tt kzth! the fe ttk, yutu th ytu yu{ te. {tht Wh t
teu yu {tht tuttuu qe sEu tht yt tftu Wth fh.

{tS V fhwk yuxu wk ? q.t {nthts sfeo t{t


wMf{tk u Au fu, {w Se yr nw s y Au. yuxt {txu twk
u{qof rhLh M{h-[ fhe etre u{u t fhe ut yu s
w{te Au yu yu{tk s {wSe ttoft Au.{tk -t,
t{rct, t htt ntu tu torf t krz Lte fkE nw {ntt
te.
yt s{tk ]n hMe Mt{ee ytotu Mwr fhe yu{e f]te t[t
fht{tk yte Au. Twhw ttt h Au. hkw stu Wth fht {txu {t
eu-hY-Eu ytu Au. q.tS yuf kMf] s{tk u Au :
Twhwk [ hk, {t ]whk >
: M{huT rn M hk rfLw Mtwwfh{T >> whwf]trn.
yttoT yt s{tk M uE ft- yut {wwk heh th fhth
hYe Twhwwk su {t M{h fhu Au uu fE uc Mw wfh nu ? yuxu
fu ftuE uc Mw wfh te.

t rt ftwk hnM {swk te.


257

t yu {tSe Wt{ {qze Au.


258

1. ApmN
hp_ dyL$g. 2. spfy (cNhp__y) hQ_.

LLL

yto

s yu whwtu sfth q[u Au. Twhwt wwk feo fhwk yu s t


Swk u Au, yu s yutu Mtt Au. Mtt whww kfeo yuwk
q.tSyu s{tk ftwk s Au. whwe fe yhkth Au. yttu sfthtu fto
Ae q.tS ]n hMe Mt{e {nthtsu rke fhu Au fu, {tht tuttu t{wk
utu rn. {tht tuttuu qe sEu, yeu. {tht h t fheu {thtu Wth
fhtu. yttu et tu htS fhu Au.
tMt{tk ftwk Au fu :
yht fturx ntr rLun {t >
ttunk Rr {tk {t tBtk h{uh >>
yttoT nu h{uh ! {thtte tu nhtu-fhtuztu yhttu htr tt s fhu
Au. {u yttu t (t) {teu {tV fhtu. q.tS yuf s{tk
u Au :
{tV fhtu yht fhtuztu, te nwk { t,
{ r eswk ftkE wk, t rt... rkht rkht !
Twhw yu h Au yuxu r{tk u tutu Au yu re nth
yu s tutu Au. whwtq{tk hMY rhtxqhwtwk o Au yu{tk nut
&tuf{tk s ftwk Au fu :
netto whwtt: ntt-ntT >
qr{qk o: M]trcT tkw{T >>
yt s t q.tS ewhwet{]{tk yt heu hsq fhu Au :
u r te httu, u rkh tuf;
u r te tu ! wk wo nwk tuf.
y{h ytu{tk rkh u {tk q.tS fnu Au : rkh-rtytuwk
ykh yu wt {tu e {tVf rtytuu Ztkfth yuxu z yu tkze
nth teu hnuth, yu rt ykh Au suwk yu tt {tu rtYe
e ykh hnuth. yu{ ku tttu ttu yto fhtk, tkze ykh nth

teu hnuth ytcT tkw{T yuwk r rwo h{ h{t{t.


(y{h ytu. yt]t Ae. t k. 124)
Ae q.tS et t fhu Au. e t et{tk fnu Au :
ie uttk w{e {{ {tt wht >
{t{u u Lu {tt{utk hL u >> (y.7.&tuf:14)
yttoT yt ie yu rtw{e yue {the {tt th fhe e {w~fu Au.
hkw suytu {tt {u s su Au, uytu {the yt {ttu th fhe Au. yuxu
fu kth thu he Au. yn e{L]n hMe h MY Au-h{
Au - yuwk rY Au. t ef] yu t ]n hMe u yuf s
Au yuwk q[ Au.
{ttte uhttu Awk, hkw nwk ytu hu yttu Awk. {thu eswk ftuEwk h te
yu{ fneu tu-Twhwu - thte rke fhu Au. htr{tk et
q {ntu Au. tht rt {thwk ftuE te, wk s {thwk yuf {tt h Au
yuwk t[t rte fnuthu t kte u Au.
yLtt hk tM {u hk {{ >
M{tT fthwtu htM h{uh >>
yttoT {thu e ftuEwk h te. {u s {thwk hwk Atu. ute {tk fhwt
teu nu h{uh ! {thwk ht fhtu.
yt {tttu rftu ut {txu te f]t uEyu. twk t{M{h
fhtte t L tt Au yu yue f]t t tt Au. twk t{
thf Au. t{M{h tht yu {tqof k fheu yu tu hee ft,
f]t t fhe ft. k yu [k Xkzf ytu Au.
ytwk nrht{ tk V ytthwk Au. ktu-{nktu-tMttu tk s t{M{h Wh
th {qfu Au. ktue te Au fu :
fte ftkXu h fhu, eu r{o eh >
{w tne nrht{ rw fn u t feh >>

nu t ! y{tht {tk e y{u t{ t.


259

rh{t ]tu twk te ttu tu V ytu.


260

t w{ornh fr{ne nrhftu t{ >


rrr tf u su, V ntuE rrn ft{ >>
t{ ht{ftu fhw fr ft rt >
u wr{h tu tku we wet >>
hkw t{M{h{tk hwr[ tt, te tt yu {txu rufwe sYh
Au. su kte s {u Au. k yu k k {u tu s tt, t{M{h
tt. k wet fnu Au :
rw k ruf ntuE >
ht{ f]t rw wo tuE >>
yuf ze yte ze yte{U wr yt >
we k kfe fxu fturx yht >>
fn rrt qw nw{kt >
ht{f]t rw r{u rn kt >>
yt {tsL{ yuu sE httu Au yuwk ytu tu yu yu yku [t u
tu Ae ytu t{M{h fhtwk {u. ytu q.tS sut turt yu
rc k {t Au. Twhw {t Au, tu Ae yt {tSu V fht
{txu {kze zeyu.
t{M{h ykue u tete [[toe {tr fheyu :
we s{U ytfu fh esu tu ft{ >
uuftu xqfzt t, uuftu nrht{ >>
tht htuf{U u tu yt ft{ >
ut {qe yLfe, ut enrht{ >>
hwk {qoMY yut ytt whw{nthtst wt ttk ttk, t{M{h
fhtk fhtk ytu yttu sL{thtu V teyu yue t f]t fhu yu
s ttot.

LLL

s (47)
v$fi_ v$u v$pX$u kv$Nyfy dpfp
(fpN:fpNu; spg:rspg)
(kv$Nfy y hpdu dpf drv$f `^pfp - A AL$spfp_u ^|_)

v$fi_ v$u 1v$pX$u kv$Nyfy dpfp; buSy> _ dpNy ly L$pB. ...V$L$.


sd v$fi_\u S>_dpS>_d_p, V$mi ldpfp `p`. .v$fi_0 1.
v$eL$dm_u kS> rbR>phu; J ly r_irv$_ hpV$. .v$fi_0 2.
KQu \pJ _uQu \pJ, ANpkuA QY$u J;
spA _ gpN cpm. . v$fi_0 3.
rif `f S>V$p kpl, L$p^
L$pdmu; `phX$u MV$MV$ \pe. .v$fi_0 4.
dv$_d_plf d|rs r_lpmu; c|gu ly s__yA cp_. .v$fi_0 5.
fN rv$hp_u cB bphfu; fpMp QfZ_u dp! .v$fi_0 6.
1. ldi
p.

LLL

yto
nu {tht Twhw ! {u htus htus-nk{ut-o ytt hnuu. yt rt nwk eswk
ftkE {te te.
{tht ote y{tht yuf sL{tut t xe su, t t{u. f{eYe tthe ttheu nwk {the htr htn u Awk. nwk ytfw-tfw e
yteyu [zeu u Awk, tu {the ftuE h te {e. {u utt te.
{tht {ttt h sxt tuu Au, ftk (t) Wh ft{e Au yu {tk nuhue
tzetu xxtu hfthtu tt Au.

t {otu yt{t Au. yu y{]u fhu Au.

{ite yu u yt{tytut wk eswk t{ Au.

261

262

ft{u sue {the {tunh {q utk s nwk hehwk t qe E Awk.


nu hk! nwk rte Awk yu the ue Awk. {u {tht [hh{tk htu.

LLL

rh
q.tS tftft-nhtute efhe {qeuu u {tt yuxu ytu
t {qeuu {qeVtuE fneyu Aeyu. q.e tEest ru rtt ut htwh
ytu ru st. {w. tftftt e hw{euu q.tS{tk q t yu
q.e u r{o yu yt u{. q.tS tEesu ru yttt ntu
ue hwr{eu ftztuu htn ut. yu{e ttwk o fhwk yt s Au.
e ttu t s Yu hsq fhu Au. t tu tt qt Au.
t e u tE Au. tMt{tk ftwk Au :
tMt[hk wM [ k ftu t suLM:
ft rwhM tuhwM w tihwt{T >
fw w f{eYrwt f t wtBtu k
t wr fuk [ wiortu {t: >>
sht t{t rfthe (t)wk wk yt[h nwk ? we e {h ne ? suLu
wk Mwr fhe ne ? rwhe e r ne ? tht Wuwk wk ht{-
nwk ? fw tk Yte ne ? wt{t tu wk nwk ? huh {er t
({t) fu te w tt Au, rn fu wtute.
hwr{eu t t nt. kMf] Mtuttu tut rn ntu
q.tS ue u{e , u{e ytMtt, u{e rct yuxe [e ne fu,
q.tS yu{tk nhuf ft{ fht.

r{t htu {te yuxu tht rtwk ytft.


263

k {ww fnu Au :
{I rLnufu eAu rVhwk uf htwk {t >
{w fnu e{w fttu nrhs {uhu t >>
hwr{enue {te wk Au ? nu {tht Twhw ! {u htus htus o ytu.
yu rt eswk fwk {te te. ut te, fut nturth Au !
fuxu t ht{t [h tt fue nturthe fhe ? fr ft fnu Au :
y Atk fuwk t htu ! utu qe . yn htus htus o
tt yuwk {teu sL{tusL{t tu xte ute ww ys{tu Au. tqtk
ok wk yu W ywth whw{nthts o ytu yuxu eS e stthe
kte u u !
Ae whw{nthtse fue ytfwtte htn swyu Au yuwk o Au. e
tthe fheu-us eu-htr htn uW Awk. {tu thu yttu yue [t{tk
nwk [e-e[e tt Awk-ytfw tfw ttW Awk yu yte h [Ze Awk tu
tkte {tht o te ttk fu {tht ru ftuE {t[th {t te.
yt htn ute ut{tk r ytk ntu Au. ntu ytk nit{tk hkw
ytk hzee yut rhtuettu tt yue rhMtr Au.
tutt ythtuwk o fhu Au. u { tu tte wkh-{tunh
eswk ftuE ntuwk s te. q.tS tf{tk u Au :
hutxte {wk twu rht,
{ {tunh {qqe twk wr wr t.
tutt Twhwwk Y-MY-ft{u suwk wkh Au, {tunh Au. t[t r{o u{e
yt ftuxe Au. {u yu{tte w Ytwk eswk ftuEk tu s rn. {ttt Wh sxt
tuu Au, ftku-t h ft{e tuu Au yu tzetu xx yts ytu Au.
nu u { q.tSwk yt MY Au tu q. tSu { t twk
MY fuwk Au ?
{ttu sxttu ts rhtsu, uE Mk {e tsu ! ntu hts.
tze u, x x tu, wtk u hk er tu...ntu hts.
fu fts.
yte {tot t Atk su ytu [tnu u r{t.
264

tzetu xx yts tkt ytr-tr x x te se ntu Au.


whw{nthtse yte ft{u sue {tunh {qu utk s heht qe
Au. t f]e tke tkeu eth tue tAhzwk tktu u
tutt wtu tke ue. -{wk t qe Au. yue yt t
whw{nthts swyu Au yu ytk ywu Au.
Auu tu fnu Au fu, nwk {the tA tkze-rte yu the
e Awk. {u {tht [htu{tk httu.
wk o fhtk tS yuf s{tk uAu :
nrhu{ yuz, ntu kte !
nrh r eswk ru tu,
nrh{ e tuz... ntukte !
he, sttE, tuhtu fwkth fu wt{t yut ut-ut fu Ytt fu t
ntk Atk t yu{e te yu{u hnut. ytu yue
fheyu fu sute q.tS ytu wk {thtu Au yu{ fnu.

LLL

s (48)
brglpfu spfu Nyfy
(fpN:fpNu; spg:rspg)
(kv$Nfy y hpdu dpf drv$f `^pfp - A AL$spfp_u ^|_)

brglpfu spfu Nyf


y , i dyM NpJ?
`pd d_ hpZu rhfpd! ...V$L$.
csrs`pm lpgp Akyf_p L$pm;
kp^y-lep_p
lpf!
...brglpfu0 1.
r{tYe {qt h Munette t{e ft.
265

bp Aphu_ dpN Apop DdN,


kSy> epf L$p_ L$d? ...brglpfu0 2.
`|R> rhZy L$f X$u, [\rs L$apX$u!
Ap`y Mphp L$p_ L$d? ...brglpfu0 3.
iL$f klpf pZu Apop hMpZu;
sy sp r_g` kv$pe! ...brglpfu0 4.
B ksucph fuTep, Asf c]ep;
Apey he Apdv$p_! ...brglpfu0 5.
v$ rv$Nb
f cpep d_ gycpep;
fN! AfNu kylpe! ...brglpfu0 6.
LLL

yto
nu whw{nthts ! nwk the tn-tn t {tUZu fhwk ? {thwk { yu te
tk tE Au.
{tht ntt Twhw ! wk tu rt Au yu htttutu ft Au. twwhwttut
nittu nth Au.
TwhwS ! the tu tS yteu yttt {tu Au yu qAu Au fu {u fntu
fu nwk thu swo, ftuu swO yu t {txu swO ?
rw t yteu u teu qAu Au fu, nwk ftuu yu t {txu tt
ytwk. ?{the fVtuze Mtrtu Wfu totu.
kfh t the ytttu Meftheu tetu knth fhu Au. wk tu nk{u {txu
ruo s hnu Au.
e yqttu t uEu wk L ttu. thwk ykh wk yu u the
wk Mk t fhe ewk.
sut u ue ft yu suu u utze ft u r{t.
266

hk whw fnu Au fu, t rkh w {tht {u q ytk ytu Au. {thwk


{ yut{tk tutwk Au. yu tu yhke eu tuu Au.

LLL

rh
yt s{tk q.e tutt Eu t rkh te rnthe-tn tnwk t fhu Au. q.tSu { t t yu yrt-yqtu hu sL{ut tzt
t ntte nt, hkw tttT h h{t{t nt.
rkh t {tk q.tS y{h ytu{tk fnu Au fu : rkh-yuxu
tkzu ykh, nth teu hnuth. ytcT tkw{T yuwk r rwo
h{ h{t{t.
t {tk q.tS fnu Au fu, ttth yuxu u u
wkStt:wk w, tfth, t MY. httuo o{o{Ttu {qr{k yto.
tkk, rk, wkh{Twk tuwk [twk ef.
t t yu h h{t{twk {qoMY Au. ewhwet{]{tk t
tt sL{ ku yrt yqtyu fhue Mwr t t ftu Au, utu
M r[th ytu Au. q.tS u Au :
s [w enhu ! ys yt yrt,
ytr-yk{tk yuf wk, {u yuf Wt

s ot - k ot Au. , t, , yu yu ktthtu Au.


t w yu ttt yth Au, ute yu{e tx etwk o Au, hkw
rhtut et-rtoet-wk o te. nS tt yttwk fto [tw s Au
yuxu r[hkSe Au.
t wyu u ftuE httu {ttuo te. su tt ytthu {tht {txu
eu {Y Lt nu, {too ytwk nu, hkw ht{u su{ teu fu htu
{ttuo yu f]u su{ fktu fu rwttu ftuo uwk t tu fwO te.
rMthe {tt, rrw ELfhu nttu qo. tute {tttu rMth fhe yue
rhMtr So fu EL yL utue {te sku {the tu.
t, rw yu kfh yu h{t{twk w MY Au. yu swt swt fttuo
ywth uytu swt swt t{u ytut Au. tfe t yuf s Au.
t twe yttt Eu so fto fhu Au, rw yu{t ftt {tu swk
h tut fhu Au yu kfh knthwk fto fhu Au. yt tu {t q.tS
e whwet{]{tk u Au :
h su yuf Au, {q ykz
u{tk {ttutrte, tu rr kz.
Wt fth fttu, u su ,
tf rw us Au, r knthf {t.
nt h q su, h{tk tutu un,

rY ! ws{tk {u tkzti {M;


sLBtu {{ Whu ynt ! {tu ftu yu {M ? (y.8.tu.39te41.)
yt h h{t{t e yqtt trte yu yrt rtt te
L tEu ytut httwth tYu xt.
twe fuxef rrt tUt sue Au. t t yu ku yuf

r{ yu ht{tk yuf s r:kun. (y.5.tu.21,24,25)


etu t uEu h{t{tyu Mt{t fwO yu yuxwk s q[u Au fu, t
ttu qtu Au. q.tS yttu t s swyu Au. {w. [wtEyu
(q.u{yqSyu) {ot h sttu hMtu ftuEt ftt h ykhqte ftuo
tu q.tSyu yu ftou twftqs w wk. ytu ytt tSt
r{{tk ht-t hneyu yu q.tSu {u u fheyu yu t {u u t
fheyu tu q.tS tuu Mk yt{t fhe ytt hu thu. hetut,
hzttk, eoytut ytkw qAt, yu{u nqkV yte yu {Y wk yu s

kfx {u yze{ tEu zu Qtu hnu u r{t.


267

ytte Vwxe zu s r{te Vtthe {t Au.


268

yk rowY wk u h yL,
{tte t{h ynt ! u t ws yk.

q.tSt r{wk ft{ Au. tite {nwk ft{ t ne{eu ttu hneyu yu
{eXe tetu nth fheyu.

LLL

s (49)
\ep Ap_v$, v$uW$p k[QkyML$v$ !
(fpN:Apkp; spg:L$lf hp)
(Nyfy Of Apep - A fpl)

\ep Ap_v$, v$uW$p k[QkyML$v$! ...V$L$.


`p`sp` `mdp kspep, dplipL$ d_dp Ncfpep;
vy$:M v$e epA _ S>Zpep, dpepav$! ...v$uW$p0 1.
op_k|e Asfdp Drv$ep, Aop_p^L$pf klrfep;
resd Ap\ _S>f `rX$ep, ^e A_s! ...v$uW$p0 2.
v$i_\u c|M cpNu nZdp, Apr^ D`pr^ _pW$u `mdp;
v$Mu Ap dNg S>Ngdp, _dy cNhs! ...v$uW$p0 3.
k|Zu _pd v$pX$u_ Apep, v$Mu `v$L$S> g`V$pep;
rv$e kyN^ d_ ggQpep; kh kv$hv$! ...v$uW$p0 4.
S>dpS>d dpNy khp, dpds syS> Ane dhp;
QpM s _f _ fl L$lhp; fN r_`v$!! ...v$uW$p0 5.
LLL

yto
[wwk {qY uwk yu ytk ytk tE tu.
{ttt VkY t yu t tth{tk ktE t. {tun yu tuf {{tk
htE t. w: yu iL tk utt n.
nwk Ehte zhwk Awk yu su Ehte zhtu te utte nwk zhwk Awk.
269

ykh{tk ttYe qo Qtu. Qte ttu yttYe ykfthtu t ttu.


yue ytutu r{ h{t{tt o ttk yuxu L L tE tu.
r{ h{t{tt ote (tte) q t{tk te E. ytr-Wtr
h{tk te E. yt sk{tk {kYt o ttk tu {wk Awk.
thwk t{ tkeu nwk tuuze yttu. o fhtk s tht [hf{{tk xttu.
r wk{tk { [twk-tutwk. stuwk-tftuwk ]k (xtuwk-{qn) u uu
Au.
nwk sL{tusL{u the ut {twk Awk. thtu u{ {u yu u{t{] s {thu {txu fe
qxu yuwk utwk V Au-{ut Au. yu su [tu Au-ywu Au u {t fnutu
te-fnut hnutu te. hk Mth-Mk rttu tE tu.

rh
ewhwet{]{tk yt s MwrtY{tk-ttott Y{tk - yswot {wu hsw
tkw Au. yt-19{t yt ttot hsq tE Au thu yswoe yMtt tuee
yu ttee Au. yswou uEu t tu ytk tt Au. yt {t
fhu rftu - k yn [rhtto te ut {u Au.
tutt whw{nthts yu T, r[T yu ytkwk h MY Au, {qo MY
Au. ewhwet{]{tk t t {txut u tunht t U[u Au.
wte, rtwt{f, {qto{qoMY,
ys yt yrte su tttu yw.
t{Y r t fwk,tu thtu u,
[ ytk yuf wk, fhtu ytutu u.
(y.1.tu.40yu46.)
ytwk h h{t{twk xMt t yut T, r[T yu ytkwk {q MY,
h MYwk o ttk s {ttt fttuo t t{u Au.
h h{t{t tuu {ttr Au. {tt yuu Au. q.tS yut ru
fnu Au : {tt qkze tnhe, hu r t{. (y. 1. tu. 43) yt {ttt
tE{tk zutu [e fu, yutE{tk zutu fe rn.
270

Vk-{ttu fthu te {tytu su {teu nuht fhu Au, u t [tke


ntshe{tk y~ tE Au. t, t, {tun, tuf, w: yu iL stt te.
yt{ w-w:, {tun-tuf yu {tunu fthu, {u fthu st Au. ytwk
{ ytu ntu Au yu yus hztu Au. yuf h{qS xw[ftu Au :
t{zt t{{tk yuf Vrt{tk yt te. yuf zewk {ft yt{tk wk
nwk. ze qfu qfu hzt nt. yut{tk ttu Atufhtu yttu. yuu ftwk fu,
rtS ! yt {ft tu ytu u[e ewk Au. ! fnute th{tk - yu zet
{tU h ntMwk {tuswk Vhe wk. nU tE ! {ft nu ytwk te ? w: qh tE
wk. khuf r{rx Ae {tuxtu efhtu yttu. yuu ftwk fu, u[ttu tutu ttu
ntu, ftu s yu heth t tzeu ttt it E tu. zewk hztwk
tAwk Y.
h MY Twhwe ntshe {ttte tktrhf ww:, ytr-tr st
hnu Au. q.tS yuf s{tk u Au :
ytkt Wh Aftyu, w: t{ tk styu,
ytr tr nw { htyu, wf] Vttk... whw h.
ewhwwk fto wk ? whw e tt ytt fnutwk Au fu, wfthtkfthtu
hwfthtu ushwu w yuxu yttYe ykfth{tk hw yuxu ttYe ft-tthu
u whw. whw ru fnutwk Au fu :
yttrr{htkM tttkstft >
[twhwL{rk u M{i ewhu {: >>
yttYe yktht{tk yke ttYe tftte ytk ytkS yuu utu fhu yut
ewhwu nwk {wk Awk. f{oftkze Yyt{tk yt-56 Wh ytwk wshte yt
{tu Au :
ytttk rtheu tttks e tfe >
Wtze ytk suu u {wk e whwuu >>
ykh{tk ttYe qotu W ttk yttYe ykfthtu t tt Au yu
ykh{tk hnut h{t{ttk o tt Au. huh tu tt ytt{tk ntu s Au,
{u u tue n e ftu, Wtue tu u s.
271

hkw yu yttte Zkftuwk ntutte e {t yu w:tu tt Au. ewhw yt


ytt qh fht{tk {Y u Au. es s{e{tk ntu s Au, hkw yu {txete
Zkftue Au. ! tuthu yu {txe qh fhe es t fhte Au.
w ht u suu, Vhu {tu su tu ? yt s k wk fnu Au ?
ykto{e [w, nth Twhw ws w{w yu k ytu tEyu
Aeyu tu ht, hkw yuu Seyu thu ht ?
whw{nthtswk o ru ktute te u. wLe kte q t{tk te
Au. yu ktwk {n xe Au. yt tirf kt yu t[e kt te,
nrhwk M{h yu s t[e kt Au yue s {s yut{tk yte Au.
{w. w{ftftyu fhue t Au. q.tStu {wft{ {wkE{tk twtE uheu tk
ntu. Mtr kL {t. {w. w{ftft tr tE t nt. q.tSyu
yt uwk. q.tSyu yuxwk s ftwk fu : yhu ! {tMh ! {u wk ? [th Xefht
thu Au yuxwk s u. ytu { {txet qxut tt Xefhte ftuE f{
rn u{ q.tSu { yt tirf kt Xefht {t ne. tMt{tk ftwk
Au fu :
ktu i k: rtu i r : >
rtu rwrM{hk kLthtM{]r >>
tirf kt yu t[e kt te. thtwk M{h tt yu t[e kt
yu rwwk t{ qe st, yuwk rM{h tt yu t[e rt. yte t[e
{s yteu ru ktute tu Au. Twhwe ntshete therhf yu {trf
ezt qh tt Au.st sk{tk whw{nthtswk o {k{ Au. yut Twhw
t MY Au yu uu r {u Au.
tte yu tue yut whw{nthtst heh{tkte-[h{tkte-yu yu{t St
yt[h{tkte wk ytu Au. ytt Twhw ru t tkeu o {txu
tuzu Au yu Ae yu{tu ft{tu tE Au. tuetu yt r tt Ae
yut ttuwk o fhtk q.tS ewhwet{]{tk u Au :
r[t L hnu t, {wh fkX u{,
tt y e u un ehtue yu{.
y{t n fhte ithe ntu tu s {te tn ytu.
272

tu #r [t, tt wMA,
y tt r{qt u yku wk yA. (y.35.tu.47-48)
{w.w{ftft fnut fu, q.tStu ktux tuEyu thu yu{tkte ytirff wk
ytu. yu{t [he yu yt[he wk {txu stutu {qn yu{u uu Au.
]tte ]t zt yu yt[th yus Wu{tk {tth t[t Twhw ru
tutt sutu tu Au, e [wtEwk q.u{ yqS{tk Ytkh fhu Au.
Auu re Aue EAt tot q.tS fnu Au fu, yt sL{u u nu Aet
sL{tu{tk nu whw{nthts {u the ut fhttu t ytu. su ut fhu
uu {ut {u yu Ltu {u ytt u{wk y{] {u-yttu u{ {u yuwk fhu.
su r yte yL tu ut fhu Au uu yt su u{t{] tytu Atu yu y{]
yuu y{h fhe u Au. suu yt y{] [twk Au, suu whwtu u{ ywtu Au u
tu yue rke {Me{tk s zqtu hnu Au.
hkw ute q yu u {tu ut fhtwk h te. fryu ftwk Au fu,
ut{o : h{ ntu tuet{B > ut{o q n Au yu tueytuu
yB Au. q.tS whwut rtu yu ut rht{ rtu u Au :
whw ut r nu u u nw u,
{kt kt ffh nw, hnu ftkE u (y. 70. tu. 49)
q. u{ yqS {txu fnutwk Au fu, .q. tSt {{tk su r[th ytu u
r[th yu e stk yu rht{u .q. tS fnu u nutk u Mw ntsh tE
se. u 1968 yuxu fu k 2024t yttu yuf{u q.tS [ stt
nuwte thuhte eft.rzt, yhuht tEu fzks ytt. fto{ ttu.
swh tE nrhth stwk e twk. .q. tSyu {w. [wtEu fzks
tutt yu ftwk fu, nu nwk [ rn ytwk, {u t th{e ytu. tk
yttu thu [txe ee ut ytu. {w. [wtEyu ftwk fu, tS ! [txe
ee tu nwk ttu s Awk. .q. tS htS htS tE t. whw{nthtse ut
fhte ytu ttuze q ytu yue tu ttot.

s (50)
dpfp d_ drv$rfep dp
(fpN:v$fbpfu; spg:L$lf hp)

dpfp d_ drv$rfep dp, ApS> Ap_v$ Ap_v$! ...V$L$.


cV$p v$h sp hpV$, gu^p fpMu d rifkpV$;
lh L$p v$pXy$ S>NlpV$? ...ApS>0 1.
ipZ lS> kpd ey, sp d dpfp`Z Mpey;
L$p L$d L$ iy ey? ...ApS>0 2.
fp _pfp _p Ap_, fy hp_y _p Z;
hy ey _ A cp_! ...ApS>0 3.
ipey _ S>X$ ly epe, ep ep v$h S> A v$Mpe;
Nep v$h dyS>_ lpe! ...ApS>0 4.
sydp ly_y dps r_lpm, lydp sy_u epe _ cpm;
fN ep R> L$pep L$pm? ...ApS>0 5.
LLL

yto

LLL

{tht { {krh{tk ytsu ytk ytk tE httu Au.


stu ntu yu hMt{tk y[tf utu uxtu tE tu. {U uu St u{u...
t u{u - hte et. nu nwk yt sYe h{tk t {txu tuzwk ?
yu tttyu {the t{u sht th s uwk tk s {U {thtwk tuE tkwk.
{u s fntu fu, {U wk uwk yu fu{ uwk ?
ftuE eu uthtu httu rn yu fkE ut suwk htwk rn. uwk yu uwk
yu t htwk rn.

ht ft{{tk V tt fhtk tht ft{{tk rV swk thwk.

eu yth tztht ntt nut wke tt Au.

273

274

tut Atk ynkfth nwkwk szwk te, {u yt-t-ot u yu s u


ut Au. uu {wsu yut{tk {te etu Au.
h{t{t{tk-wk{tk-nwkwk-Stu rr fhe u. S{tk rtu ftuE ttu
te. yte Mtr ttk s nu hk ! yt hehtu fturtu fhth ft tk Au ?

LLL
q. tS yuf trt{tk u Au :
yts ytkwk qh Wh{tk nu,
Atu tkz{tk t {tyu.
yuf s{tk q.tS tu t fhtk t Au :
{tE, {tuhu ytk Wh {t.
tut tt tu r{t ytk{U, { WL{ ntu .
yt uwk ytih uwk, o ~ {t.
u sue tu ntu, yu sue kt fhtu ntu, sue {Lt ntu, ttue
ntu, u uc Mw yuu {e tu yut {{tk ytk ytk tE yu
yu{tk yu suu {txu tu ntu, tu ntu, ztu ntu yu fu Mw
y[tf, ythe {e tu ytk rn h{tk tE Au. yt h{tk
q[t q.tS ytk u th tht nu.
{{krrht{tk ytk ytk ttwk fth totk q.tS fnu Au fu, nwk stu
ntu yu hMt{tk utu uxtu ttu. fwk nwk, twO nwk fu ytwk
fkE tE fu yu u s twk. {U uu St u{u-rh txu-hte et. t
tu u , uu ntt{tkte rn st . u {e t Ae nu
sYe h{tk nwk wk ft{ tuzwk.? xqkf{tk r tE wk yuxu nu fwk fhtwk
htwk te. fu ste sYh te.
yt se t [te ne thu uxt u t txu yu kt ko{tk
q.u{yqSyu yu{u .q. tSyu ytue twfte t fhe ne yu ftwk
nwk fu ytu uxt u t txu fnut. twO ntu, r[twO ntu, fwk
ntu yu y[tf sue {Lt Au, tx Au u uc Mw {e u uxt
S {eXwk tt {txu u Au, uxwk {eXwk tut {txu rn.
275

u t txu fnut.
u 1967{tk q.tS {tuhxt q.{tSe Wthrt fhe ir{tth t.
tk yuf {t ywct fhe Ae tkte to tE tht {te tu{t
htus [ tto. tht tu{te yttu -es we q.tS [{tk 22
r htt. Ae rztt fteut ytnte ytrft st eft. y{ttte
{wkE sE,tkte ytrft stwk nwk. q.tS th{ete yuhtuzt{ stt nt.
y{ttt [kwtE ht t{t q.et u h ze fu, q.e
y{ttte {wkE tE ytrft Au. yu{t {{tk tt e fu q.tSu
twft yo fhwk. yte ht wtthu {nu fhe [kt tfzt{tkte twft ith
fhe. q.tS tuzttze{tk th{e tE, tnet tE yuhtuzt{ st nt.
tnetwk huu Vtxf k ntutte tuzttze Qe hne E. ttte Whtt
niu [kwtEyu yt ftu t E q.tSu twft yo fhe. q.tSyu
twft Mefthe. ttuzeth tute tu hte yu twft [wtEu (q.u{yqSu)
yte. q.tSyu e [wtEt ntt{tk twft ytt ftwk fu, {u t[u.
yt twft ytsu [e fwrxh{tk ottuo htt{tk yte Au. {w [wtEt
{{krrht{tk ytk ytk tE tu. ft ne, ythe s twft
{e E yu u {tt h yu q.tSt nMu s. uxt u t
txu u ytwk t{. twft tth ht yu uth ht. [u
q.tS rr{t Lt.
yt{, y[tf utu uxtu tt thu yuu {ttt txu t[t zu. ytt
S fhtk yu f{e Mwu t[e s hne. yte heu u t{u [teu
ytt hu ytu Ae ytu esu tk tuztwk hnu ?
q.tSu twt o tt thu {{tk ytk ytk tE tu nu. u
fu uwhwt yuf sh tku tk s rtk-tk - t ft{ tE . ue
ztk s nwkwk ytu tE . ynkfthtu t ttk, u s Eut
o tt. Eu{tk tute rr tE . ~, t yu o wk
yuf tE .
u{tk-h{t{t{tk -nwk ytue stk -tutt yMtu tu ttk -tutwk
ytk{tk y{e tu wrt {e. S{tk y{e tu wrt {e.
276

hnutk - u s ut o tt Au. nu ftt-unt te httu tu fttt


fte e [t ?
tutt Eut ytto o t {{krh{tk ytke Atutu Qztze
u yu twk o yt s{tk Au.

LLL

s (51)
grlep_p `pf _pl]
(fpN:v$fbpfu; spg:L$lf hp)

grlep_p `pf _pl], AgM r_lpmp!


AgM r_lpmp fpdp, Anf-blpfp!! ...V$L$.
v$MpA s v$e MpVy$! Ae kd Sy>Wy$;
Ahij A AVy$! AgM r_lpmp!! .grlep_p0 1.
k|fs_u L$u^u iep, _|fs ApY$u Qv$rfep;
k|sp lS>sZu MrV$ep! AgM r_lpmp!! .grlep_p0 2.
hpN AMX$ QpOrX$ep, hNpX$ kyMdZ kyv $rfep;
Qv$pk|f bm lrX$ep! AgM r_lpmp!! .grlep_p0 3.
1
kyd_-kL$` dpmp, lfu Ecu hrbpmp;
L$f EgV$p kygV$p Qpmp! AgM r_lpmp!! .grlep_p0 4.
a|gdp v$pfp R|>`pep, fN AfNu g`pep;
sp hy c|gu Nep! AgM r_lpmp!! .grlep_p0 5.
1. a|g.

LLL
te {{te sue Au. { ytu yu zk ytu.
277

yto
thtu th te, yu swytu. nu tE ! t ythe nth yutu
y swytu.
su ut Au u tuxwk Au yu y~ yuwk M sqXwk Au. yute su h Au
u - yutY Au u, yuz Au, sutu uxtu te, yut yu rnttu.
qhte tthe fhe, qhe [th ytuZe yu nMtte tx{tk-k{tk
qtu Awk. nu yu swytu.
tk [turztk-tu tu Au yu tzth wtwBt tzeY wkhe Au.
[tktu yu qhse ntkze u Au. nu yu swytu.
kfYe Vqe {tt nuheu ]tYe tt Qe Au. yu tt et-Wxt
[tt fhu Au. yu rnttu.
Vqt nth{tk tuhtu Aqtutu ntu Au. yu{ hk{tk yhke yutu y tutu
Au. yuu ut utk nwk utwk s qe tu - yut yu rnttu.

LLL

rh
y {t tMte zt. suLtE u fnu Au fu, y tu tf
yto Au : y. y yuxu {tk ytu yuwk h{uh-hwk rhtfthe
MY su he ytku ue ftwk te. ErLtuu ytu[h yuwk, h{ wk MY
u y.
q.tS Yyt fue fhu Au ? suu he ytku uE fttu te, yut h
h{t{tu swytu - yut o fhtu. hkw yt y ythte nth Au-tte
nth Au. q.tS yts ttu Wu yuf s{tk fhtk fnu Au fu :
s--eht u swte yu Au t rhttu,
ur ur fne r{ ytu[hu. tte nthtu... yw{ nehtu.
yt yt-yu ywttu Au. yu {, w, tete h Au. yut rtu
fzwk ntuwk te, fnute he fze ntu Au.
278

thtu tu th te, yut o fhttk Au, yw fhttu Au. yt


ftht {ttu tk Au ?
yt yt-yt o fhte-yu ute EAt htthu fue tt
fhte Au u q.tS {u Au. yt tirf rt{tk we, foe fu rtte
sYh te.
ti t{ tu k sL{t qt hth {wk uEyu. s{tk
su ftkE ut Au, u r{t Au, { Au- te. fu h h{t{t
s Au. yuxu su ut Au u tuxwk Au. ] yMtt{tk sttu yt k[
tuxtu Au.
MMtt{tk su ftkE ut Au, u {e h{ Au yu yu sqXwk Au. yt
~-y~te su h Au ut yuf yu yuz yut yt o fhtu.
ytt yB-ytu[h yu rnttu fue heu ? yt s {tk
ythe ze {w.e rtE tXf u Au fu, qh yuxu ywk ywkt.
wh - wht yuxu Always and Constant in tune with devine.
ht t{ u hxu, r[t {tk ntu yue yMtt. yu rntt
whte q yt~ft Au. yt whttu q.tSyu stu{tk eth Wu
ftuo Au.
wh rtu hk s{tt, u h{ r{xtt... fntk t.
qh-qhfe tue [tE,
kft Z y{ StE
y rhks kw tE... e.
o tE qh ktE, t rhtk ft{... nwk rthe.
r tu hu, u [Zu tZ Vut,
wh wftu hu, ftuf r, th ht... nrhw tytu hu.
fhe wht e tktu, yz te ytktu... nw ut.
whttu th qxu rn u t t{u ytt... nrh nrh ttk hu.

qh yuxu ]tu u{tk Mth fhe u - ]twk Mthefh. yt{ wht-wh


yuxu ywkt yu qh yuxu u ywkt{tk ]twk Mthefh. whe
Gt yu qhe [th. yt ku tthet Wfhtu-ttu Au. nu k-txtu
uEyu u ?
qtu ns e rxt yuxu ns {tr-Mih {tr. yuf s{tk q.e
u Au : Mih {tr qu uu hk hnu tk u ? yt Mih {tr-ns {tr
yuxu Vtu ut o ytt Mtr{tk {e yk tu Mtr.
yt Mtryu ntU[t {txu tueyu wtwBt tze{tk fwkzre, t, { uhutu
u fhte etu Au. A [ yu t krtt u Ae rt kt
Au. yt rt{tk kt, uhet, uwt, {usot-{ut {nt Au.
{usot Ae ytk o Au. yt{, ykz ytntwk yu s wkhe
wtwBt tht ttk [turztk Au.
ytt heh{tk 72000 tze Au, su ife 12 tze {ne Au. Vxhu qkzt
yt wk fwO yu s{tk yt tzeytutu Wu Au. yu ife t tze yuf{ {ne
Au. Ezt ytt #t, t yu wtwBt. Ezt yu [k tze Au. thu t
yu qo tze Au. yt [kt-qh u nkrzt yuxu Ezt yu t tze. yt Eztt yu wtwBt tze rtfwxe{tk ue tt Au. yuu s t fu k{ fnut{tk
ytu Au.
kfYe Vqe {tt nuheu ]tYe tt Qe Au. yu Qxt-wxt [tt
fhu Au, hkw ytu tu ytk o fhtt Au yuxu {t kftuu htufe,
]tu MMY{tk Mth fhte Au. { kf rf fhu Au. yt {{tkte ]tytu
QXu Au. {e ]tu yk{wo tte Au. yuf s{tk q.tS u Au :
{t kftu htufe, {thwk thwk ftuhu {qfe,
]t MYu hte, ht{u kthtu... yttu nrhs.
{e ]tu Mth fhte Au.yu Mth ttk s utk-yt{ttk o tt Au.
]t Mth fhtte ut o w u Au. ewhwet{]{tk tuzttwk
ytt [et[tw yttte sww Au. t[tu ftuE r tu yuwk

nt{tk fnut{tk fzt rn ytu.

yte fhwt : ftuE ytu fthu hzu.

279

280

t fnu fu, nwk nu hztu ttu Awk. nu {thtte u [teu thft rn yt.
tu {u [ttu. ykto{e tu fnuwk zu ? q.tS u Au fu :
yhe we tte f]u ft,
fhe kzT tk fhu ]t Mth rtoh;
{q rntk ttte f][ke un,
u t: nu ! Tte yun.
ttu w nwk tnhe, ytwk the tt,
[t ztftuh{tk wu hneyu u kt.(y.130.tu.20te22.)
q.tS ]tu tue ttu yu yt{tu ftwzt ttu htu Au. yuf
trt{tk q.tS t Au :
MtL ]ktu ]t tue {e, yt{ ftwztu xhts uu.
Wxt wxt [tt fhe yT ]tu trf ]t tte Au. rn{wo
]tu yk{wo fhte Au. yt e tt yu ute EAt fhthu fhe
s hne.
ttt VMYu yt sz[u{tk u ytk o tt Au. Vqt nth{tk
tuhtu uttu te, hkw yu tuhtu ytthu Vqtu xfe htt Au. tuhtu t Vqtu{tkte
th tt Au. yu u uttu ntu yu te yuwk tu fu{ fnut ? wt
, rt Vqt nth{tk hnut tuhtu utt Atk swyu Au. q{tk
e (ott r) yu tfzt{tk hnutu y (thwe hu) rttu swyu
Au. yu s heu yt rt sz[u tto{tk hnut-ktEu hnut-qZ h{t{tu
tuewhwt swyu Au.
yu u s yt{MYwk o twk ntu thu ftu ftuu swyu ? uth utwk
qe . t, ~ yu o yuf tE .
nt{tk fnuwk ntu tu yu rnttu ntu tu y- - t-,
rn. twk k fh.

LLL
yte Lt : ftuE ytu {txu hzu.
281

s (52)
`lfu gu^p h]V$gp
(`lfu gu^p Q|X$gp spfp f lrf- A fpl)

`lfu gu^p h]V$gp, spfp lp Ab, dpX$u, spfp lp Ab;


L$pZ L$pY$ ApM kpd, L$pm ep L$`? ...V$L$.
iyc-r_iycp L$pdprv$L$ kp B_ pk, dpX$u B_ pk;
drljpkyf-Aop_ bp`Xy$, dy$u v$B _pk. ...`lfu0 1.
B spfy dyMXy$ ley Ap_v$ _pQ, dpX$u, Ap_v$ fpQ;
rfr rkr lp\ X$u, bpfZ epQ. ...`lfu0 2.
r_s _|s_ iy $` spfy L$prV$ frh fpS>, dpX$u, L$prV$ iri fpS>;
v$pX$ tkl huS>mu hN, csp_ L$pS>. ...`lfu0 3.
fpM fN Ap L$V$pL$V$udp, kL$V$ r_hpfu, dpX$u, kL$V$ rhv$pfu;
i[s`ps L$fu cpfsdp, rf`yv$g klpfu. ...`lfu0 4.
LLL

yto
nu ykt {t ! {U tht t{t fzt (xt) nuhe et Au. the t{u ytk
ftZte ftu n{ fhe fu ? w ft-{tu ftku Au. {w. w{ftft fnut
fu ft u fku ! tu ytk {ute t s tk ?
wk-rwk htttu yu ft{u uhu ti nu {t ! u uEu nuht tE
Au, tte Au. {rnttwhYe ytt tzwk e {qe Eu te Au.
nu {t ! thwk {wzwk uEu {thwk niw ytkte t[u Au. ytk{tk ht[u Au. rh
r thu thu ntt uzeu {tu Au.
nu {t ! thwk htus htuswk e Y yuwk Au fu, u fhtuztu qo tue htt
t{t yu ykhwk yeh ytit Au.
282

Au. {t ! u fhtuztu [k tue httk Au. wk tuu {txu efu Au thu n


esee zu ntU[e Au.
nu {t ! yt fxtufxe{tk kfx rthe y{thtu hk ht, kfx rtheu hk ht.
nu {t ! wk twytut u knthe th{tk t fh.

LLL

rh
q.tSu { t t yu yrt-yqtt hu sL{ue tzt t ntte
ne. ythe e ht{[k ft{Su t tht q.tSyu tu tu
tt{ M{ht{T qt {wk nwk. yu{tk t t swt swt yto ytt
nt. yu{tk yuf yto yutu ntu fu, t yuxu suu ytu -{- wk ytwk
Au, u Eu. sut fu ht{, f], r, ykt uhu. yuxu q.tSe t t
rue {s yuxe [e ne fu, t utu u {{ t sttu. rht{u
q.tSyu t ht{, f], r, ykt, nw{t uhutk Mtuttu htk, stu
tk.
{w. w{ftft - (s tMfh) yt s {t thu fnut fu, k
2021e htte{tk e yktS tkrfwks{tk x tt yu q.tSyu
68{e hkske yktS{tk Wstwk r[twO.
yt s yu q.tSe htxwk tuf Au. 1965{tk [eu th Wh
yt{ fwO nwk. thu {t yktSu ttot fhwk Mtut wk. Mtute u-[th
exe uEyu :
{ttBu ]rn ]rn trwk th{uT >
tLwht WL{ttMu f utu tu ~r rf{T >>
wB rwBtu {rnttW hrt yt: uo >
rtuottT ttkMu L soLw[utuo ]wtu >>
nt fhu yuwk t{ {t. Lt fhu yuwk t{ t{t.
283

q.tS ytw huu Mxute yktS sE htt nt. ut{tk {w. w{ftft
nt. q.tSu u w:ttu ntu, u hh Uz xtt nt. yut ko{tk
q.tSyu {w. w{ftftu ftwk, {tMh ! ttu uz u u. ytu {tSt t{t
xt nutO Au, tu {tSe Mwr fheyu yu yt s hwk.
yt s trne yu ftte hqh Au. ytku t[u, ytku
ht[u, fturx hr htsu, fturx r htsu, kfx rthe, kfx rthe sue
ftt{f k su w u tu Au.
yt{ twk tf {ttt tut{tk ythtu u Au Ae [ e ,
r e . yt tu tttT skt {t Au. yut tuu uXut t{u ftue
tft Au fu ftuE ytk ftZeu swyu. w ft qstu ntu tu tk {tewk
tu wk swk ?
wk, rwktu yu htx h yt{ fhth w~{ [tW-yu-tEu Wvueu
tt Au. {rnttwhYe ytttu Wu yu ytt{f ftu Au. {t sktt
thu Que rh r u ntt uzeu t[t fhu Au - {te fhu Au yu {ttStu
i q[u Au.
q.tS fnu Au fu, nu {t ! wk tuwk ht fht {txu ne the fhtk
u eset ute tuze Au. t{tL heu n htse XtXte [tu Au. u
tufth ftuo te yu wk ntsh tE te.
Aue k{tk q.ee htxtt, htx htftctyu xe Au. nu
{t ! wk th{tk t fh. tht trhftu{tk, ~fhe sttu{tk rtu
k[th fh. w~{tut ~fhtu knth fh. the t kfxtu qh fh, yu
fxtufxehe rhMtr{tk thu rse te hk hte u. thtu s sfth
fhte u.
tf {te tu rn {tu tu ftue tu {tu ? q.tS thuh{tk uXt
yu nut q.tkeSe ntfu {t yte q. tS (tht tkzwhk) ztuhte
ftus Atuze y{tt rteX{tk ytt nt yu htxu Mkt fhte rr
]t{tk r t ut nt. q.tSe-u t tkzwhke-htx yu
fto ue {Lt uEu q.tkeSu fnuwk zwk fu {u u tkzwhk sut 100
S t rt{t tu fhtk t{ttu yuf qhtu Au.
284

tneytu {u tu nwk zet At t{tk ytte E ytwk.


q.yqSe u yu u ku yue [e ne fu, u yu u
ku htS tE yteto htt htt. q.tSe htxrwk tuf yuwk s
Au : qk qt {nttu yfe th wftht ni
qh nxtu qh nxtu qh nxtu u xtuetu nwMtt n{tht ni.
ytu htx, hk tht ytt u {txu, ytt u {txu
sYh zu -{- fwht fheyu.

t, {tr sut nhtu q Atuze u.


hk tS ht {nt{tu fnu Au fu, yu h{t{t rtwk yt wk
sqXwk Au, tuxwk Au.

LLL

t tttue ttu t tu uztut Au. (1) whw (2) rkh yu


(3) yq.
t t yu tttu yth Au. yuxu yu tu tt ytth u ntutte
tt whw Au. t t rkh- rtt Au. rt yu{wk rt Au.
yt{, rt (rfT) suwk (ykh) Au u rkh. hkw Mt yu ttwk rf
Au, ute t t tt hrn, rwo h{t{t Au. rkh tu eu
yto yutu Au fu, su rtwk Mt Au, yuxu u rt (qo, {, Wth, t
+ y, i, t yu Et qt + Wh yu e[u) u Ztkfeu tutu
u Au. yt{, t t h-h{t{t Au. t t yq Au. kLtee
[th fttte Whe tk[{e ftt u yq. fwrx[f, nqf, nk yu h{nk
yue kLtee [th ftt Au. yq yutte Whe ftt Au.

s (53)
v$Nyfy Ah^|s c g pZu
(fpdcS>_Ly$ rv$ep L$dgdyM- A fpl)

v$Nyfy Ah^|s c g pZu, v$Nyfy Ah^|s. .V$L$.


L$pjpepbf QfZ `pvy$L$p (2) AN kyfN cc|s. .c0 1.
dpgp L$dX$gy X$dfy rbfpS> (2) lp\ ^ep l ri|g. .c0 2.
_p_ kep Afy ep_ kdpr^ (2) R>pX$ lfp s|s. .c0 3.
fN L$l k|Z k|Z fs_ (2) A rhZ kb Ly$R> S|>W$. .c0 4.
LLL

yto
nu {t ! wk twhw yqwk s fhe u.
yuu tk Mttu nutO Au, {tk tze Au yu hehu qr - ht
[tue Au.
yut ntt{tk {tt, f{kz, z{hwk yu rtq tue htt Au. Mt, kt,

LLL

rh

q.ewhwet{]{tk yqe ftt {t u Au :


fnu t : ehtu tE tk t w,
U tt unte, yL yt{ {t.
k[{ yt {thtu fe, yt{ whB uc
qtu t wk u nS ? {tu rT uc.
yute t swyu r ykz,
yt{Y su ot, rhM rf kz.
ht utte su t ihtw,
k[{ yt{ yt fe utu, u w. (y.9.tu.85te88)
yq utu hu, sute sL{{h {ex yu s{tk q.tSyu

twtu t fhu Au, t{t twtu t fhu Au.

yuhu s {u uh, t {u uh uhte.

285

286

yqet yu yq Wrtt &tuftuu ytthu yqt ttu tt Au.


q.tS ytt yqwk s fhe utwk fnu Au. hkw s ftuu
fnut ? q.tSyu se tt ytt ftwk Au fu :
M{hk MMYM zift{t w T >
ufk sk tuk sL{ {]w shtn{T >>
ykz r[tiftTte MMY [,
s {w yu wk, xtu sL{{h. (tu{trft &tuf:11)
yt{, s{tk ykz yu yuf r[tte MMYwk yuwk [ fhwk fu sute
sL{{h xe . yuxu s{tk ytk k yu MMYwk [ u
sYhe Au.
nu q.tS t twk o fhu Au. tt efY tk Mt Au.
]t-r]tt efY [hf{{tk twft Au yu une htt rfY
heh h M{ [tue Au. yu{e tzet xxt hfthu kthe er tu
Au. ttf{tk q.tS u Au :
yuf ntt rtq ni, t fhu ytt,
z{hw tsu {tk tunk tunk t.
yuf trt{tk q.tS yt ytwtutu {{o {tk u Au :
rtq fh{tk ne rtw {{ knhe,
nwk yu {tnhwk t Aue,
tts qkxztu tE fh wkete.
[te [ t Aue.
{kt {tt ne z{hw ne,
f{ot qu u tze,
knwkfthte M{ er nhe,
t u wu u tze - Atu wu t.
ytt t t Mt, kt, t yu {tr{tk hnu Au yu e tuxt
nthtu, fttuo q {Su Atuze u Au u{ wk Atuze u.
{e u[ue {ttu tutu qh fhu, Swk uVt{wk t{t qh fhu.
287

hk tS tutt ht {nt{tu fnu Au fu, twhwt s rtwk


wk swXwk Au, tuxwk Au. s rut q.tSt fuxtkf r[thtu uEyu :
s s o w:tutu y[qf Ets Au {txu u uxwk s fhtu.
tt{tk te httk nt yttuyt efe Au u{ r[t{tk se he
ttk yttuyt tuttytutu t tu.
o t{owk {q s Au. yut rt eswk wk yqu { tktt
ehte u Vefwk Au.
s q fhtu. yu {the ut s Au.
ott s{tk {t fhtu rn.

LLL

s (54)
dyMk lrf lrf bpg
(fpdcS>_Ly$ rv$ep L$dgdyM- A fpl)

dyMk lrf lrf bpg, `p`uX$p pZu,


dyMk lrf lrf bpg. ...^y.
^_ b_ L$Ry> L$pd _ Aph (2)
fpd fs_ sy spg. ...`p`uX$p0 1.
bprlf r$ b^ L$fu sy (2)
Asfr$
Mpg. ...`p`uX$p0 2.
rhje rhjd fk Y$pm
S>d] ` (2)
fpd Adufk Opm. ...`p`uX$p0 3.
fN L$l k|Z k|Z fs_ (2)
A rhZ h_ 1apg. ...`p`uX$p0 4.
1. Vtux, wA

LLL
tu tu tu t{t tu we tu.
288

yto
nu te te ! wk {wte nrh nrh tu.
, wte fwk ft{ ytu rn. ht{Ye h wk tu. nthwk ue the
ytku k fhe ykh-ykhwk ue ytku tu. rtYe uhe h Ztue
tk yu ht{t{Ye y{]h tu. hk fnu Au fu nu ht ! wk tk.yut
rtwk - nrht{ rtwk-S to Au.

LLL

rh
yt s{tk q.tS t{M{htu {rn{t t Au. kth{tk sL{ eut
teu tezt fneu q.tS ktuu Au. t{M{htu {rn{t tMttuyu yu
ktuyu tu ttu Au. {wte nrh nrh tu yu{ fne yt nrh thwk sL{{hwk
w: nhe uu yu{ q.tS q[u Au. t{M{hwk {n yu Au fu yue yo]
{ Wh ee yh tt Au. t{M{ht kMfth {{tk Z tt Au. rht{u
{]wutyu ut yMtt{tk yu yo] { twk t{M{h fhu Au yu
ute {hu t {r t rt Ltu Tr t{u Au.
yttu yw Au fu, Yyt{tk yuf nttu ythe Wthe yu e nttu
kxze tztwk {w~fu u Au. kxze ythee su{ Wh e[u tt Au ytt
ythe kxzee su{ ytswtsw Au. u{ Yyt{tk t{M{h fhwk yu r[tu
h{uh{tk uzwk yhwk tu Au, Practice makes man Perfect (yt
{teu qo tu Au)t r{ {tu thu ze t{M{he xu tztte {
h{uh{tk [tukxuwk hnu Au yu S twk t{ tuu Au.
fehS fnu Au :
fr{U S y ni, frhu u kth >
t fAw t u, fu t{ ytth >>

t{t ehM qtk - qhehtu th Au t{t.


289

tf fnu Au :
t w{ornh, fr{nk nrhftu t{ >
rrr tf u si V ntuE rrn ft{ >>
tht Mt{e :
tu tftu q { u [tn ft >
tht Ef {tuftu qsu et >>
yqe ytk t{M{ht ste hukw Au.q.tSyu s{tk twk Au fu :
se u nrhwk t{ ht, M{he u wkh Y rt
sute zu yt frft.
t{wth su s [tu, ft ytu tu hu...
s wth ytk ytu, nw w: yu Au nht hu...
htuewk ytuz {tUw, rf{etu fe{e tu hu...
rn wr{hu hu t{erf, kfh th tt,
{ehtk t{t u y{h t wr{h {tt.
t{ t{etu u {exu u t{e yt ntu ,
t,u, tth rtwxe hk yuf tE .... nrht t{tu.
nrh nrh ttk hu, nrhs nrh tt.
twk t{ yu kth htu tw ztu Au yut htuewk y[qf ytuz
Au. yt nrh nrh tut{tk ftkE [o tt Au fu ? nrh nrh tut{tk he
sYh Au fu ? yu yu{ Atk nrh nrh tut{tk ytu h zu Au fu ? u{
ytu Au fu ?
wrt{tk yteu S wte {tt{tk yu f{tt{tk tuttu { yu
thu Au. q.tS yuf s{tk u Au :
tuhwk wte thwk {wzwk nt [tk suwk;
t{tk fh{tE u hu ! {qh te... zt[wk wk.
ztttu {t yuu fnut fu su r[th fhu fu s Atuzeu nwk thu sE thu
{the ttu wk ytu? nwk ttu wk E sE fe ? su Mw E sE fte ntu
u Mw f{tt {txu S thwk uEyu. f{tuo ttu yttt ntu tu {thu
tu ntu w:tu tu. t{t fhtu w-tkre tu.
290

f{tuo fht uEyu. twk t{ ttu yttwk ntu tu S{tk ht{t{e


f{te fhe uEu. ytu su f{tEyu Aeyu u ynwk yn s hne Au.
su wtee tA ut tEu tu tueyu Aeyu u tu s htu tEu hehu
su Au yuxu q.tS ht{t{Ye h tutwk-f{ttwk fnu Au. ytu tu
s{tk yte st {tustu{tk sLttu s qe t. q.tS trt{tk
t Au fu :
rte t{tk rw qe t,
hte yt{tk t tut,
une [{tk u ftuhu htt,
{turne {tk o {tutt.
rte tze{tk S qtu ztu.
rtwu {u {qZ utu.
St t[t wu t{t {txutu hts{to ttk q.tS fnu Au fu wk
trnh k fheu ykh tu. ytu Sh nthwk s uEyu Aeyu,
nthwk s tkeyu Aeyu, nthe fu Mw ru s r[theyu Aeyu. yt
wk {u-rttu hV E Au. yutte sL{{he hkht qxe te. tu
uzftu tu Au, uzftwk tut twk heh tt {tuk{tk wk Au Atk t{h uzftu
tt {tU{tkte Axfttu fhtu u {te tttu s fhu Au.
{te 70 totu ttu Atk nwk ftu Awk ? tkte yttu Awk ? tk sttu
Awk ? {thu wk fhtwk Au ? nwk wk fhe httu Awk ? yuwk wk r[thtu te, hkw
Uf uuL yu uhht htuftwk s [ fhu Au. yk{wo tt h sthtu
te. ykh{tk uXut tu t{t {txu {tu we ytku k fhe zu.
ntht t tktu u ykh ttu ytn t tktu zu. {e rt
e zu. rke {Metu ytk {tt yk{wo twk s zu u !
q.tSt fuxt s{tk yk{wo tttu kutu Au.
{tV fhtu yu {u tV fhtu.
291

ykh tut t thu ! ykh tut t.


ftu Szt tkte yttu ? yth wk tk ?
Stk te tu fhe u, ykh Qswk tt... {wt he u.
th th tut {th, i Xth eAwk t,
thk h utu hu, ytih ftk[ rt Atuztu hu... yu.
ut Vuhfu hk u u, ]ttt e w ft... S tu rft.
{wz y h y stt, ytt r{xtt !... rtt.
ft Vuh fh wu wte, t zt... ykh tut.
hkw yk{wo tt {txu trf twk zu. kthe {the the{tk h utwk k
fhwk zu. t{M{htu {thtu [ttu zu. fX tt fhe zu.
rttu rfq yu uhe h Ztue u yu ht{t{tu y{eh tu.
tu {t tu {t tu {t hu, httf] rt eswk tu {t.
tfh uhzetu Mt Su, fztu u e{ztu tu {t hu...
q. tS yuf s{tk fnu Au :
Auz {t, Auz {t, Auz {t hu t rt eS Auz {t.
{ehtktEwk yt s ytu kth{tk ht t hnut {u wt t{{tk
ttwk q[u Au. rttu w:wk fth Au yu{ t Atk ytu ytk ytzt
ft fheu rttu tut{tk {M hneyu Aeyu. ytu rttuu-tutuu - te
tut tutu ytu tuu Au yuwk fneu ]onrh ytu [uu Au,
hkw ytu [ut te. q.tS tt{M{h{tk u Au :
t fuxt, fuxt yo txu
e fuxt u u ntxu.
ztu {tk U wu {qZ nL
M{he u rt nu r[t t. (&tuf : 20)
fuxt t-{he t. fuxt yo txu-yuf{ keh t{tk-ftu{t{tk Au yu
fuxt yt [tt - ht{ tutu tE ht{ tutk ztwytu [feu [tt. yt
t{tte ytu : kt, Mun, wt yu wtu t.
292

wk wk swyu Au Atk wk r[thtu te ? wk yuf r stu hnuu tu st


nutk wk fhtwk Au, u r[th yu u {tu Se u.
hk tS tutt r{t yu yut ht {nt{tu fnu Au fu,
nrht{M{h rt eswk wk ft{wk Au, to Au. fehSe yuf te h{wS
tte [[to {t fheyu.
fuxtf ztwytu t{e [feu st nt yu ht{ tutu tE ht{ yu ht{
ht{ yuwk tut nt. fehSu twk fu, yt [th s suu [feu E
Au, u tu ht{ ht{ tutu s te. fehSyu yuf tEu qATwk tu yuu ftwk
fu, yu tu {he utu Au yuxu ht{t{ fue heu tuu ? {hutu {t ht{ ht{
t tuu. yt tkeu fehSyu qt twk : su ht{ ht{ t tuu uu {hutu
tu.

LLL

s (55)
v$ rv$Nbf v$h, c g pZu
(fpdcS>_Ly$ rv$ep L$dgdyM- A fpl)

v$ rv$Nbf v$h, c g pZu v$ rv$Nbf v$h. ...V$L$.


cL$s_ L$pf_ v$l ^ep l (2)
AgMr_fS>_
Al. ...c0 1.
Qpv$
gpL$ QpL$f L$ (2)
S>s S>Nphs AgM. ...c0 2.
NpL$| sf `iy `Mu kdp_p (2)
_f_pfpeZ
`M. ...c0 3.
fN L$l k|Z k|Z fs_ (2)
A rhZ apNV$ cM. ...c0 4.
LLL
un ehtk u yu qxt rwk hu.
293

yto
nu {te ! wk t rkh uu S u.
yu y rhks t tu tuu {txu un th ftuo Au.
[ti tuf sut tufh Au (su [ti tuft Mt{e Au) u s{tk yu-ytnuf
stu Au yuu { t-fqhtk w-ke t yuf{t Au. yu h{tk thtt
o fhu Au. hk tS r{t htu fnu Au fu nu ht ! tktu.
yt Mtr ytu tu eutu tt ut Vtux Au, to Au. yu ytone Au.

LLL

rh
nu {te ! wk t rkh uu S u. q. tSe t e tt
yuxe rt Au fu t utu yu{tk {tu t{u Au. suu ytu yt heh ytkw,
wk w ytwk yu yttu Ru ytt {txu t fnut. kMf]{tk t. (A)tu
yto tt Au. ytwk yu su ytR tu, suu tutwk Mt{ t fwO u t.
yt t wk ft{ yth th fhu Au ? rwo w wk ft{ u
Au ? yu tu st yttk tS fnu Au fu yt y-yt yu rhks
({ttt yks htu) u ftuu {txu un th fhu Au. f ttu
k yuhtu Au yu kk {stu nutu te. q. tS tr{tk u Au.
yuftunk Mtk br qtuuftu tu
trtu tYtu whwht : >
(&tuf : 4)
yttoT nwk yuf Awk yu yuf tt yu{ r[the su yuf Yu x ttu, su
u yte Au yu t MY Au yu ytr whw Au.
yt{ t {ttt r ntut Atk tut t Au, te Au. tuu
Au. t thSu fnu Au :
tnk tr{ ifwkXu turtk u [ >
{Tt t tL t rctr{ th >>
uht t{tk - nttk t{tk-S u tunt{tk.
294

nu th ! nwk ifwkX{tk tu te fu tueytut {tk tu te. hkw


{tht tu tk feo fhu Au tk nwk Qtu (ntsh) hnwk Awk. (utu te
- yu t Au)
nrh fhtk nrhs {tuxtu Au, t fhtk {tuxtu Au, Mt{e fhtk
uf {tuxtu Au. fehS fnu Au :
nrhtu q { nu fh, fh nrhstu nu >
{t-{wf nrh u ni, nrhs tu nrh u >>
t-nrh wk ytu ? {t-r{f, i uhu. f-nrhs wk
ytu ? yu tu nrh s yte u. nrh{tk yu {t-r{f{tk f{e wk ? nrh.
{tUe Mw ftu ytu ? f-nrhs. yt Au e rutt.
t[t tue tA tA t Vhu Au yu te rutt Au. t
u {txu fht suwk fhu yu fht suwk fhu yuxu t tuu
{txu unth fhu yu{tk e tR ?
tS tf{tk uu Au
tt t{u wk u, tt t{u yuf
stuu fthu thu r r u.
yuf se Yyt s yte Au :
fu fts ue ut tuo hts, e rnthe ?
e whwet{]{tk tS u Au :
qr{th Wtht, u {q yY;
tuth fthu, tt Y - (y.4.tu.12)
yt t t h h{t{t Au. [ti tuf yut [tfh-tufh Au.
w:,w;M:, s,,{n yu yu t tt yu{ {eu [ti tuftu
Mt{e ntut Atk s{tk yntuf-yu stu Au. t {txu ? tuftuwk ft
fht yu tuwk ht fht. tw-ktuwk ht fht {txu t wu wu
sL{ th fhu Au. et{tk t fnu Au.

t t rn {oM tror th >


ywtt{{oM t{tk ]Bnk >>
rhttt tqtk rtt [ wf]t{T >
{okMttttto ktr{ wu wu >>
(y.4.&tuf7yu8)
yt{ thu {oe tr (nt)(t rn) yu y{oe ] tt thu
t tutt Yu suo Au yuxu fu tfth MYu x tt Au. tw ktuwk
ht fht, wtutu rt fht yu {oe the heu Mttt fht nwk wu wu
x tt Awk.
yt t rkh ue {tk t, fqhtk, w, ke tk htk Auu. h{tk
thtu swyu Au. yt{T o qutwe te St uu { t{tk tuu
s hnut Au. s{tk wu yu w{tk su ute suu xu Au, yue sue
Au. yut uwYt t tttuwk wk s fhe u.
Auu q.tS htu Wvueu tu fnu Au fu t tu fu u s
te tuo hkw yuu ywY St Au. q. tS tuth {tt{tk nutu
s yutu qAu Au fu su{tk utwk {n te {n {u fuwk Stu Atu yuwk Au
yu t M tE Au. q. tS qAu Au : f: tw:? tw ftu ? Ae yutu
st ytt fnu Au : ttT > {tt{wtr turtu i > tt fhtu ntu,
[w tttu ntu u. {tt-{wt uhute tttzkhte tutu rn.
twtu ut rn, ]t ute. t[tu k ntu tu ytxwk ntu : (1) r[th
[t (2) S tw (3) r{o niw (4) r{o te (5) tu{tk u{ e
hte (6) t{tk h{t{tt o fhe ftuRu w: tt yuwk o.
q. tSyu ttthe ftuu fnut yue {s yttk q. u{ yqSu
fnuwk fu t yuxu t {ttt rn sut{tk twt wtutu w u w
ytt ttu ntu u t fnut. ttu {tuxt{tk {tuxtu wytwk-tute
yte ue. ytu t wt wtu ife t rn tu ttuzt wtu ee
feyu.

LLL
it {tt h{tu t{t ytt{tk fe h{ttu rn.

t{t ytt y[fttu rn, t{t {tkt [fttu rn.

295

296

s (56)
rv$gfybp rv$gL$u ky_pJ

yto

(fpN:rsgN; spg:L$lf hp)


(NTg_u fpldp Nhpi)

rv$gfybp rv$gL$u ky_pJ; k|__hpgp L$p_ l?


1
dlL$ cf cf r`gpJ; `u_hpgp L$p_ l?

...^y.

AipBkfsds vy$r_ep, 3ApL$bs kyM _p Ql;


Qpl sp lpS>f rv$MpJ; Qpl_hpgp L$p_ l?
...rv$gfybp0 1.
ApMd v$M k|_ L$p_d 4rb_yL$p_ l;
kpl S>` rspk lkp, Arl Agpl L$p_ l?
...rv$gfybp0 2.
OV$d bk epfp r`ep, c|gp raf ep b_ rhj?
S>gd r`epku lpe 5iafu, sZp byTph L$p_ l?
...rv$gfybp0 3.
fN fN 6kyf 7L$pk, `ugp 8lfp kb T|W$ l!
sy d 9r`ep d sy r`ep, bk k|f bku AL$ l!
...rv$gfybp0 4.
1. Bfu Ap_v$_p epgp. 2. rhjep`cpNdp QL$Qfy . 3. `fgpL$; dpn. 4. L$p_ hNf_p.
5. dpR>gu. 6. k|e. 7. L$piu fp R>. 8. gugp. 9. re, `rs; `fdf.

LLL
t{t yu {sthewk so Au.
297

re rYt -thke - kte tkthtu ftu Au ? (yu tk


Au ?) Rhe ytktu ttu he heu ehtwk ethtu ftu Au ?
rt tu{tk [f[wh yt wrt {tutwk -htufwk - w RAe te. tfe
u RAu tu tu h s ntsh fheu te hkw yue RAt fhth ftu
Au ?
su ytke ytk Au yu fttu ft Au yu huf tu -rtu tunk su
Au yu t-ytn ftu ? {thtu thtu e{ huft heh{tk utu Au. Ae
wk yu qeu {tk wk ft{ Vhu Au. te{tk {e rte sue the Mtr Au.
te{tk he hnue {tAee h ftu tk fhu ?
yu h{ t hku-ftu - qo fte httu Auu. etu-etu yutk uttk
hktu yu { Au. nu t ! nwk wk Awk yu wk nwk Awk. tke yu tketu
qh u yuf s Au.

LLL

rh
ktheytue yu ktue e te. yuwk yuf fth ktheytuu qe wftu
sRu t {tte xu Au. nu yu qttu yue RAtu fue heu ktute
fu ? su Atuzeu h{t{ttk o {txu sk{tk to fhthtu k
fhthu tu tt yku {too {twk uEyu u ? kth fu{ Atuztu ? kth
fue heu Aqxu ? tt{tk wk fhtwk ? tt{tk wk rn fhtwk ? ytt tu
qAeyu tu yu {to k {u st ytu yu yuu st ytt{tk ytk
ytu. hkw ytu tu ftuR r whwtt ou sEyu yu u zeyu
Ae yus Vrhttue th. {thtu ktu hth [tu yue f]t fhtu. (suu
h{t{tt t{tu uth ftuo Au uu ytu ftu ktu hth [ttwk fneyu
Aeyu ?) tt ! {thu kt te tu efhtu tt yuwk fhtu.(suu kth s {tkztu
q tt yu t{t {teyu yu {qot rn, {ntt Au.
298

te uu ytu ytt e kth [ttwk fneyu Aeyu.) yt tu ye t


tRu !
hkw kthe r[thtu wk fhu ? yu tt fhtu te yu fhte RAt
te. nu yu ku tt ru wk qAu ? yuu h{t{tt oe kt
s te. ktht i-rtu oM {tth kthe k {txu kthwk w
{tu tu wk {tu ?
yuf th .q. tSu {w. ttEyu (Ae q. t yqS) ftwk fu tS
thuh{tk ytt ou yttht tu tzw tthtytu e {tu Au u hth
te. ytt rtheuzt thuh{tk ntut sEyu. q. tSyu ftw : t{t !
{u tu yn t rtheytu s ytt ntu yuwk tu Au. {the tu u it
{tthtu rthe, yu rthe uzt, tu {the tu yttht wk fhu Au ?
wLe wtu s {tu Au. nwk s u Vrht te fhtu yu {u u it {tthe
Vrht fhtu Atu ?
q. tSyu rYt-yt{oe ttu kte Au yu{u h Au
fu wrtu yu{tk h te. yu{u h Au wLe w{tk. q. tS wshte ftt
{tk yt ytuu hsq fhtk u Au :
t th re tfh wk nu ?
utzee et kh tkz u ?
f r[the y rhks wk nu ?
t su kts {te Lnt u
xht teu kts {te ytkte nh ku nh ku tue Mt fhth
tute y rhks ykut tue yutt fu{ ht ? hkw ku ftuR th
yuwk tu - ftuE th yuwk w: tt - fu {u su qAwk uEyu, {the tute su
wk uEyu yuwk ftuE qAwk te yu yuwk te ftuRu RAt te te.
yuf fr yte rhMtrtk ko{tk u Au :
tue r[thtu wk fhu ? sntk rkhwk t{
q. tS e whwet{]{tk yt ]tt ko{tk ytu tt fhtk fnu
Au fu :
tu Stu {thu - t{t {htu Stzu.
299

nk {tueztk [hu t rct t,


rte tuzu rt{tk, f whwftt t. (y.1.tu 112)
tt t tuwk ynt ! u zte t,
nte qu hzu ue r{t t. (y.8.tu.133)
ht{]t yu fhu wte ,
to {tue t hu t [k[w {t (y.26 tu 122)
ttu y{]] tk, {o{ue ,
nhtu [tf we, hzu t {t (y.30 tu.128)
hk yte yttzu, tu rt tu,
qow r t szu ! f{oY {r ntu. (y.95 tu. 164)
q. tS fnu Au fu hufe {r f{oY ntu yu {r Y o ntu.yuxu
q. tSyu rYt kte Au tkth te. Rhe u{tu ttu
he heu ttu Au ftuRu h te. q. tkzwhk yttuS yuf h tk
ytt fnu Au fu :fuxtf nktu Qzt Qzt {thtuh st nt. yu{u yuf
te tu ttuzt t utk. Vu t uRu yu{u twk fu yt tu ytt
fwxwkestu sut st Au. nktu ytft{tkte Whe t tu t. e ttu
fhe yu Ae ftwk fu [ttu ! {thtuh ytwk Au ? tyu qATwk tk wk
ntu ? nku ftwk fu tk ft[ suwk [tuwk te ntu yu {tuetu [thtu ntu. q
{t ytu. yuf ] tyu e e e yu{ ntk ntk qATwk : tk the
({tAe) tt {u ? sue nku t fne fu h t t tue QXt
fu tu Ae {thtuh yteu wk fhtwk ?
hkw s tu whtwk te. tfu yutte [ueu, t hneu [ttwk
Au.t {ksqtt{tk q. tS {tue ftftu u Au : su ytu Au u ytutwk u
ytt wf tte {tf h eswk fkR s fhwk te. yt{ue tu
s ftuRu ze Au u ytutwk u yuftth fhe yttte wk te. tuftu
yqu e[tut uXt Au yu yt {Vrtu yq tu Xef k ze tu
Au. (t k 227)
t[t {otu ttu ynt yu rh t{t.
300

q. tS tu ie Au yu utu Wtu tutt tktrhf tut


rhtfh {txu fhu yuwk tuftu RAu. q.tS twk t{M{h fhtwk,
erqof Stwk fnu tu u t {u.
se Aee kytu{tk q. tS tunk nktu t ystse t
fhu Au. ytu t Ryu Aeyu thu tu yutu yts tt Au. yu t nth
ftZeyu Aeyu thu nk yutu yts tt Au. yt yttu tt tunk (:ynku nwk Awk) Wh t furL fhe tt{tk yt twk Au. q. tS e
whwet{]{tk u Au :
tr{ttt un{tk suo nk ytfT,
tunk nktYZ wk, {t [wto tfT.
nktut yu fhe tue tt r{wf,
rwo wsYu hnu, utu rw, (y.1 tu 19 yu 20)
Mk ft r ykhu {te r ytkt,
tunk tu qstu, w ynt tk. (y.122 tu.38)
yqe ytkt s{tk tunk ru eth Wu ttu Au.
x x nk MYu tuu, tunk {wrs u Au....whw yttu...
fhe unwk yt u {zwk, ut h {zwk sfzwk
te Mh tunku fzwk ...yqt {t
sntk ntk tunk yuf htu ni, hk qX t...y {tunu
hwh {wsht {tus ufu , tunk z{hwk t ....fntk t
tunk et ftku fhe, e ze yq...{I rte
hk rtt rVh rVh tR, tunk tunk uw R ...e
f{e us rAte, tunk ktu ntt...t{ ytstu.
t t{tk rhtsu Au. tutt {tk hnut h{t{tu ytutu. yuu
Atuzeu sk{tk qtu ze Bt fhu Au. tu w tkte {u ? te{tk hneu
{tAe hu {hu tu yu tu fue fhwt fnut ?

ynk tM{ nwk Awk yu yw tf Au. {r u wk Au yu tutf


Au kutu yto tu yuf s Au. S tuu h Au. Stu i th: >
yt h{ u ywt {txu fXtuh tt fhe zu. yu yue tt{tk
{tooe yu whwf]te sYh zu tu yu {txu q. tS sut {to r whwttutu
t utu uRyu. yt{f]t, whwf]t yu Rhf]t yt t f]t su S h
tR utu uztu th. hkw Yyt yt{f]tte te uRyu. fnutwk Au fu yt{f]tt
50 % , whwf]tt 25 % yu Rhf]tt 25 % {e 100% tt Au. yt{f]tte
Yyt tt Au yu Rhf]tte yk ytu Au. tuu tt Y fhu yu
yt{f]t fnut. yte yt{f]t tt Ae s whw yu Rh f]t fhu.
ytt h tu q. tSe f]t Au s. te f]t Au s. nu ytu
eu tt fhte Au. : yt{f]t fhte Au. ktht w w:e ft[e
tuxeytu VUfe Ru yt{ ftt htu kn fhttu Au yu t[e
fhte Au.

LLL

s (57)
epf `s_ \i v$l_y Ap
(fpN:cfhu; spg:L$lf hp)

epf `s_ \i v$l_y Ap. ...V$L$.


gpL$p L$li, L$pZ lsp Ap?
ep\u Apep? lpe! Nep ep?
_h ey lp! ApS> gNu L$p? ...`s_0 1.
_p bpep L$pB, dp_ ^ey _p!
_p cV$ep L$B, [\f fp _p!!
lp lp L$fsp gp` \ep ep? ...`s_0 2.
dOpX$bf
Opf
R>hpey!
A^sd Qprv$i lp epey!!
nZ QdL$pf _c QdL$pey!! ...`s_0 3.

uht tktu t{tte tktu. yu{tk wk tktu ?

u{ yttte u yu yttu yutte {tu {u.

301

302

Op rv$g_p bQpf fyTpep!


vy$MApkyX$p
L$B
r_hpep!!
dhZ L$B d|L$ DQpep!! ...`s_0 4.
*a|g Nygpbp M|b lkpep!
bygbyg R>psuapV$ fX$pep!!
h_TfZp L$B dv$ _Qpep!! ...`s_0 5.
dM_p M|b g|V$pep!
g|V$p s d_ Ars lfMpep!!
Ae fX$u fX$u d_ `R>spep!! ...`s_0 6.
*L$L$f iL$f L$BL$ `|ep!
iL$f L$L$f L$BL$ b_pep!!
Ap_v$py
fN r_lpep!! ...`s_0 7.
_p gpep L$B, kp\ gu^y _p!
_p Apep ep, 1hps Nep ep?
fN S>d_p sd fp Ap!! ...`s_0 8.
* Nygpb_p `y`p_ M|b lkpep, Mugep; bygbyg_ M|b fX$pep A_ h_dp TfZp_ M|b
_Qpep (rhfy gpNsu r$epAp L$fu). * L$L$f_ iL$f A_ iL$f_ L$L$f b_pep, Ap_v$ A_
Ay_p fN hp (rhfy gpNsu r$ep L$fu). 1. Nep ep A hps S> ep flu? A\hp Nep
ep, A hpsdp-L$\_dp-R>; L$dL$ ep ApNd_ _\u ep Nd_ ep\u kch?

u-[th t rt t hwtt. fkEf tuftut w:t ytkw qATt yu


{qtu hneu u{t u tutu.
wtt Vqtuu q ntt. wwu AteVtx htuztt yu t htku
{k {k [tt.
yuu u{tu tu q qkxttu. suu suu yu tu qkxtu u yut {{tk
q ytk tBtu. suu t qkxtu u {{tk hze hzeu Mttu httu.
ftkfhtu-fkfhu-kfh hefu Mttr fhe tuftu tu q fhte. t kfhu
fkfh te et. ytktk ytkw hku utk.
yu fkE Eu yttu ntu yu tu thu ttu fkE E tu te.
yhu ! yu yn yttu s te tu Ae ste t s tk hne ? yu hk-yt{t
tu su{tu u{ httu Au.

LLL

rh

t{M{htu kk {tt fu S ttu te, S ttu Au.

tutt unwk {]w tu Ae tuftu wk r[thu ? yutu r[th q.tSyu ftuo


Au yu yu t s{tk fhe Au. yt s yqe ytke nue yt]t{tk
Au su [it w-9, 1987 yuxu fu 1931{tk ftr tE ne. q.tSyu k
2025 yuxu fu u 1968{tk unt ftuo. yt{ Atk yt s ru tuftu
y htt yu y{u tSu ytue t rn yuwk fnutht t eft.
{nt whwttue yt s ttrft Au. yu {nt ntut Atk nthte t{tL
t suwk Su Au. tuftuu tute r, {ntttu t ytt ut te.
yttu yw Au fu, yuf rMt fthwk rMw ftu Au thu ytu ftkE
t yttu te, hkw rMw fte yu tfex Eu stu hnu tk s {{tk
fthtu tt Au fu, {thwk tfex wk. yu yuwk u wk fhtu nu fu rMw fttu
ntu thu ytu h zt ee ? yuf rMtfthwk ytxwk fhe fu tu
{to k-t[tu k tu wk fhe fu.
t ef]u tufw{tk yuf etytu fhe hkw tut {itu fu tt
r{ttuu tu yu{ s twk fu, f] tu y{tht sutu s Au. tute {nttt
Se te yu t{M{he rte Au.

303

304

LLL

yto
thu yt un zu ({]w t{u) thu tuftu fnuu, yt ftu ntu ? tkte
yttu ntu ? yu yhuhu ! yu tk tu ? yts we yt wk fu{ t wk ?
yu ftkE tutu rn yu Atk yuu {ti htwk nwk ? yu tk
Vht-xft tu ntu u{ Atk yuf s styu httu ntu. yt Au yt
Au yu{ tw knwk tk tk y~ tE tu ?
tuh {utzkh Atwk Au. [thu rt{tk tuh ykthwk twk Au. yuf tt [{fthtte
yuu ytwk ytft ft{t fhe ew.k

Ztu ext ntu tu {ttu u{ t {. r{ttutu u{ t {., wk f]rt{


e . tuo o [ftu ntu tu fu f]u s hkw tu ftwk fu, {the
tfzetu xuftu fhu. yuxu yu{u yu{ s twk fu, y{u xuftu ftuo te s tuo
[fttu.
wk nt ! yts e ftk ? yt Mttu u ftuhe t Au. y{u
q.tS t nt u e t. yu tu tAt ytu tu t t u.
ktuwk {tuxt{tk {tuxwk ft{ tu rtos u{ yttwk Au. hufu yu{ s tu
fu q.tS {tht s Au. nwk s yu{tu Sftu Awk. yu{u u{tu tu u{te
qkxttu. tte nt uu qkxtu. f{e nt u qkxt{tk hne t yu
Ae {{tk u {{tk Mtt htt.
fkEf tt {t tu {tuxt ft{ fhtt. yuu rct yte. yu{e tntn tt yue Mtr So yu fkEf {tuxt {ttu yu{e f]tte kr[ htt,
yu{e t{u zt tu tu yu{u ytt tte kr[ htt yu yut rttu
fu e{ktu t{tL {te su{ St yu {to.
Auu q.tS ytu ytt {u yuwk fnu Au. q.tS fnu Au fu,
tu unwk twk Au, yt{t tu su{tu u{ httu Au. nS nwk tu {the ttu s Awk,
{the tu s Awk, {tht {tk s Awk.
fth fu ste tu r heh,
tuu tOh rtu hnu r yu eh. (y.122.tu.122.)
yt yuf tunhtyuu [t {w. [wtEu q.u{ yqS tt. {tk
tft uEyu. Ttt uEyu. trft uEyu. .q. tSt tEu hnute
rtt fheyu, .q. tSt ftt {tu Seyu tu ytu S{tk sYh
r fhe fewk. q.u{ yqSt tte [[to {t fheyu :
yq t tt yqt tu ttu !!

LLL
ttot yuxu h{t{t ttutu kt.
305

s (58)
d|L$u v$u^u L$gd b^p
(fpN:rd L$pau; spg:v$u`Qv$u)
(NTg_u fpldp Nhpi)

d|L$u v$u^u L$gd b^p, lh _p L$pB gMhy R>;


gey s _p gey \pi, S>_p kly c|gu A i! ...V$L$.
_ L$pB L$lhy R> cpB, rhQpfu flhy R> Aplu;
rv$hk b Qpf hp L$pB, li S> Apey s cpB! ...d|L$u0 1.
bly fMX$p bly cV$ep, lh _p epe hy R>;
_ ghy R> _ v$hy R>, Ad rhQpfu Aplu flhy R>! ...d|L$u0 2.
kde Ape bey e, cy rL$fspf R> epfp;
L$ey d ly L$fy ip_, h\p Arcdp_ NpTpfp? ...d|L$u0 3.
1

h`y pf^ `pj R>, Myipds 2S>lp sZu ip_?


afy Agds hp_v$, raL$f 3:L$pg_u ip_? ...d|L$u0 4.

_ X$f R> dps_p cpB, _ h__u 4s\p L$pB;


h_dey Dce kpB, MX$p QpL$u L$f Aplu! ...d|L$u0 5.
h\p Nydp_ cZsf_y, cey s _p cey Aplu;
5
r_fnf_u kv$nfsp, cy_ pZre cpB! ...d|L$u0 6.
rhhpv$p hpv$ L$B L$u^p, ikp t_v$ kly kp;
lh _p Tf `uhy R>, rhQpfu Aplu flhy R>! ...d|L$u0 7.
S r tt Ae un M{q tt yu E Au.
306

h\p bL$hpv$dp cpB, _ TpMu Bi_u epB;


bL$u d|hp 6rhby^ cpfu, _ ip[s_u L$Zu `pB! ...d|L$u0 8.
cyL$`p_u TX$u ApB, S>_diL$p V$mu cpB;
dfu NB curs bL$pfu, bep r_ Ar^L$pfu! ...d|L$u0 9.
cy_u hpX$udp Aplu, A_fp rQ R> cpB;
A_L$ AL$ v$MpB, kv$L$ 7_L$ R>rh R>hpB! ...d|L$u0 10.
L$fpX$p S>d_u Apr^, \B NB MpM kly epr^;
V$mu NB fN D`pr^, dmu hp_v$ kyfNpv$u!! ...d|L$u0 11.
1. ifuf. 2. vy$r_ep. 3. AphsuL$pg. 4. `fhp. 5. AcZ_y r_v$pj cZsf. 6. rhp_p.
7.+yuf=yuf

LLL

yto
nu r{ttu ! {U nu twk k fhe ewk Au. nu ftkE wk te. tuftu t
yu uwk qe su yu wk t wk tE su.
nu ytwt su ftkR u-[th rtu htt Au u qht fhtt Au. yuuxu {thu
nu ftuEu ftkE fnuwk te. {thu s r[theu yn hnutwk Au - ytw qhwk
fhtwk Au.
nwk nw hztu, nw xtu. nu tk swk te. nu te ftkE uwk fu te
ftkE ytwk. yuwk {Su yn hnuwk Au.
thu su twk Au u wk hnuu. yu wk fhthtu rfhth Lthtu Au. yt
{U fwO, yt nwk fhwk yutu to tuthtu yr{t wk ft{ fhwk ?
yt heh th [tu Au. Ae wrte wt{ t {txu ? nu nwk yte
fte [t fto h y{M tEu rk{tk Vhwk Awk.

nu tE ! {u te Se ht-[tnt fu te {tue ef. S yu


{]w ku yn Qt hneu-[tufeth eu - [tufe fhu Au.
hwk yr{t ft{wk Au - yu uwk yn ft{ ytwk te. nu tE !
ywk rtuot h wu tr Au.
fkE trttu fto, kt {ue yu t tke. nu ytt uh
et te yu yuwk e fheu yn hnuwk Au.
wf tte [[to-ft-{tk fe Ehe tke tte te. yttu ft
rttuyu nw ftuo, hkw {e tkr tBt.
we f]te ze (txwk) yte yu sL{e kft xe E. {]we er
{he E. nu nwk rO e tu Awk.
yt rYe we tze{tk ttt -r[ttu Au, hkw yu yuf
{tk-r[ttu{tk yuf s h{t{t utE httu Au yu yuf T (ufu){tk yt
yuf Aeytu-ytu AtE t Au.
fhtuztu sL{e {trf tt (ytr) E, e therhf ezt (tr)
qh tE E yu Wtr xe E. hk fnu Au fu {u Mtke-rke
utue te {e E Au.

LLL

rh
yt se Yyte ytX xqkf {st nut Aue t xqkf {S ue
zu. q.tS rke {Me {tk yuf s{tk u Au :
wt{ {tee fr t fhu k {te,
rku Vhu yq Eu {tuu te.
yt Mtk {tx-rke Mtryu ntU[t {txu fth{e tt fhe zu
Au. q.tS kt{tk u Au fu :
yrfu yt{ez wk, u rh tte u,
uE hnu u t ws t{tk ws [u.

hehe ht tt yu nutk Se ht te uEyu.

{w Se ttoft yt{tttfth{tk hnue Au.

307

308

q.tS yt Mtrwk o ewhwet{]{tk yufth fhu Au.


rf {tr yt, nhu {q ytt,
tt teu, {u th {t.
ote [iL su, Mk ftf yuf,
[w{ tk u, futi Auf. (y.19tu.31-32)
{{ Mu t nu, ykroc t,
yt{] yt{t yu, fhe fhu ftk.
(y.20.tu.34)
yt{f]t (50%) whwf]t (25%) yu Ehe f]t (25%) su tf h tE
Au yu tf rf {trtu ytk ywu Au. yu rke {Me{tk {M
hnu Au. yt{tt t fhth tue nu kte h Au. nwk yu {thwk, ht yu
ut, ht-r sut t ktute h tthtu tue nu rO Au. yt Mtrtu Wu
tSyu stu{tk ftuo s Au.
wte t{tk ntu, tet ntz{tk tu,
u rP wk h{tu, rku ynt yq ! wO tk.
w w: {t tutk sL{{h k,
e h{fzwk Ewk, u hk rP... t nwk tk wk.
su yttu rPtu yrfthe Ltu ntu ue sL{e kft xe E ntu
yu {he er xe E ntu Au.
EttMr{k Oe ywqr fhthu s{tk e {tk - t te{tk
yuf s h{t{t ut Au. O w Ek tu yw fhthu t r[ttu{tk
yuf s r[t ut Au.
yt s yuf yu ye yut T{tkte WL twk Au. yuftunk nw Mtk
nwk yuf Awk yu yuf tt yut kf{tkte yt ]wk so twk. yt{,
yt{tttfth fhth-rf {trtu ytk ywth-rke {txu tu
whte Au. yue wLe ytr, tr, Wtr e xe E ntu Au.
nu yte Mtr{tk Mt r whwt su r[thu u e t 1 te 8 xqkf{tk
t ytu yu ttot tu tttfth fhtu Au.
309

oe Au. q.tS u Au : suu s ttu ft{, uu [[to Au nht{. tt{


M{h{tk u Au : u t tu s yu uht, u t{tk u{tu kw t.
yuf s{tk u Au :
ytih rfB{t zt tht, te tkt,
iti hu ntu thu ! hk k q t... thu ! su.
w th tutu Au, wt{ ntk e tu ? tk we th qhw
tt tk we yt heh xfe hnuu. th qhwk ttk s un Aqxe su. sut{tk
yt {s tfe tE E ntu u {]wte zhu htu ? ytu tu tu efte {heyu
Aeyu. {]w fhtk {]we ef w htf Au. {]w yuf th {the tku,
{]we ef yufth {tu {the tku.
yuf h{qS t yt rtku the heu {u. yuf su ytft{tk htutue
ueu stk uE. yuu qATwk, {u ftu Atu ? tk Atu ? sEu wk fhtu ?
htue ueyu ftwk fu, nwk ue ue Awk. y{wf u{tk sE hne Awk yu tk ut
htu{tk 500 u {the.
ttuzt { Ae yu ue tAe Vhe hne ne. ue yu qATwk fu, {u
tu 500 u {thtt nt yu tk tu 1100 {]w tBt Au. htue
ueyu ftwk fu, htute tu 500 s {to Au. tfet 600 tu htue ef{tk {to
Au.
fto nto enrh Au. wk te EAt {tu tt s fhu Au. {tete
tu wk ntwk te. hn {nut fnu Au :
su {u sTwhw u seu, u tu hhtu Vtuf fhtu.
yttu [tu yto fkE hu, ykhu yuf Wu htu.
sunt t{tk su {u su wk, unu u {u u s ntU[u.
{tee yntt yu t[thetu Wu fhtk q.tS u Au :
twO ttyu wste Sztk, ftk fhu wk hts ?
yr{t hte {qh {, ftk tzu fts ?
t rwo Wtt Au, ttot w Wtt Au.
310

yuf e t QXu wste, ]tt fhu w{t.


h nu tnuwk {te, tu w: ttu nt... twO hehwk.
te yLtu htr Eu S w-tkr {te fu, hkw yutu
Mt yuu htr ut u. t f]t fhu yu q.tS sut k {u
tu trf St u yu{tu Wu Whu. yu {tu Su yu we tt.

LLL

s (59)
L$f_p \p kp sp L$f gu_p (h_dy[s)

_p S>`_p l _p `Y$_p l, bk ` AS>`p lp_p l;


_p kp_p l _p S>N_p l, braL$f ds `X$ fl_p l!
...L$f_p 6.
kb fN S>Ns rbkfp_p l, Bs Ds d_ _p cV$L$p_p l;
_p X$f_p l _p cN_p l, bk AQg W$pd r\f fl_p l!
...L$f_p 7.
LLL

yto

L$f_p \p kp sp L$f gu_p, Ab _p L$f_p _p cf_p l;


`p_p \p kp `p gu_p, Ab _p `p_p _p Mp_p l!
... V$L$.
_p _p l _p Ap_p l, _p _p l _p df_p l;
bk Ap`rld fd fl_p l, Ap_ `X$ kp kl_p l!
...L$f_p 1.
_p QY$_p l _p `X$_p l, _p fp_p l _p lk_p l;
bk Ap`rl lpe b_p raf, ep L$f_uL$p bpS> DW$p_p l?
...L$f_p 2.
rL$dsk Ap_ rdg kb, ep _plL$ S>NL$p rfTh_p l?
rdep `X$s L$p b_L$f, _p gX$_p l _p gX$hp_p l!!
...L$f_p 3.
_p ep_p l _p Np_p l, bk ee dl] rdg _p l,
s_ dv$f Apsd v$h b_p, _p `|S>_p l `|S>hp_p l!
...L$f_p 4.
_p L$l_p l _p k|__p l, _p g_p l _p v$_p l;
b_ `\f t`X$ c|gp_p l, c|gp c|gp_p c|g_p l!
...L$f_p 5.

su fhtwk nwk u tu fhe ewk Au. nu ftkE fhwk te, ftkE hwk te. su
{utwk nwk u tu {ue ewk. nu ftkE {uwk tfe te yu {uuwk tuwk
te.
nu stwk fu yttwk te. te Swk fu te {hwk. ! yt{ez tEu
tutt{tk {M h{t hneu - su ftkE yte zu u nuwk Au.
nu [Zwk te fu zwk te. te nwk fu te hzwk. nwk tuu s ntM
e tu Awk Ae ntwk fto fhttu th wk ft{ QXttu ?
ttT wk {e wk Au Ae tnf su wk ft{ hete {nu
fhe ? tnf krz fu ftS eu wk fhwk Au ? nu zwk te yu ftuEu
ztt te.
nu te t hwk fu te twk. ! u{tk-{tk {e swk Au. Ye
{krh{tk yt{tYe u e t Ae, te q fhe fu te qwk.
nu fwk fnuwk te fu ftuEwk tkwk te. ftkE uwk te fu uwk te.
th sut eu unu-zu qe swk Au. quwk qtE wk Au yu t
qe se Au.
nu ftuE s te fhtu, ftkE tk[wk te. ! ysts fuo s httu
Au. nu qwk te fu te wk. nu tu urVfh tEu {M tEu ze hnuwk Au.

ttot yu t yu ywtu u Au, fotu rn.


311

{tt t{tk Eh MuAtyu ktE Au.


312

st t hk qe st Au. yn n {u xft uwk te. nu zhwk


te fu twk te. ! y[ Mtt{tk Mth tEu hnuwk Au.

LLL

rh

hte r[t MY{tk, fhwk Mf{o u{,


ttt[thu t fr, ttyu k yu{.
SL{wtu L yu, ttyu tku ,
Mw rtw{tk n, fhu yu{u h.

yqe ytk{tk yt se Wh S {w uwk Au. yuxu yt s{tk


ytwk o yu SL{w tueu tw zu Au. un Aqxu Ae {w {u tu uu
run {w fnut. hkw Su S-un ntu thu s {w {u tu uu
S{w fnut. q.tSyu ewhwet{]{tk yt ku {wtu yuf s tunht{tk
Wu ftuo Au.
qo yu ttu {qu SL{w;
yk fu su, nu ttu run{w. (y.24.tu.176)
q.rtk Mt{e stu Au fu, {w fu { {txu s Au. {w f]r {txu
s Au. yu S {txu te fth fu S tu s Au. Stu i th: >
yuwk sTwhw kfht[to fnu Au. i = yu = s, th: = yh:
= eu rn. S tu nk{ut {w s Au.
yu tu ttu ytk fhtu Au. te qftE stk te{tk zuwk r
y~ tE Au. yu s heu o kftu yu ttytutu t ttte {{tk
zuwk wwk r ({Ye r[tft) y~ tE Au. St{t yu
t{ ytu tE Au.
yt S{tk s {w tE u St whwtu SL{w fnu Au. SL{w
whwtwk nfe ]tytutwk { tu t tBwk ntu Au, hkw ytt{f trf
{tu t ttu ntutu te. yk:fh{tk tu yut su wwk fth Au u
hnuw kntu Au. SL{w whwtwk ytt{f trf { hnu Au ute tu yu tt
nthtu fhe fu Au. q.tS SL{w nt Atk t ttu nthtu fhtk.
yu tt nthtu fht ntut Atk yu MMY{tk Mth ntu Au. yt t {tk
q.tS u Au fu :

{{ Mu t nu, ykc t.
yt{], yt{t yu fhe fhu ftk. (y.20.tu.23,28,34)
SL{w-tte o te ttu ttB ywu Au yu ut { tt
hehtu tYu fu nth fht qhtu s Wtu fhu Au. thu ytte
whwt nwk heh s Awk yu{ {ttu ntu Au. tte whwt f[htu qh fht {txu thtu
ntt{tk u ft{ u yuxu thtu yue styu {qfe u. ytu kthe f[htu
ftZt Ae yttu r thtu ttu Eu s Vto fheyu Aeyu. ytxtu
Vuh Au.
q.rtk Mt{e fnu Au fu, SL{w whwtwk { huf ku kqo heu {tu
hnuwk ntu Au. uwk { nk{utk tk ntu Au. nto, tuf, w-w:, {thwk-thwk sut
Ltue ut h sht yh te te. S{wwk { xMt hnu Au. nthte
SL{wt [nuht h ftuE t fu te ut, hkw uwk { sht yxtwk
te. yuwk { rr tttuotu Wtu fhwkw utt Atk he heu tu u {tk
s Mt ntu Au.
su{u tu yw ftuo Au yut yt{tte whwttu w ttte f{o fht
ntutte Vhete sL{ t{t te. ytt tte whwt{tk trf { s ntu Au.
SL{w whwt{tk yk ntut Atk u rr{ { tht ue e rytu
ste utu te.
nu s {sttu fheyu. su fhtwk nwk u fhe ewk. wk fwO ? tu
yw - yt{tttfth. su {uwk nwk u {ue ewk. wk {uwk nwk ?
! ttu yiwk {uwk nwk.
yt tt t fto Ae yutu fe t ttu te. q.tS yt ttu
Wu fhtk u Au fu :

ttot r[tu w-w-w fhu Au.


313

ttot Eh hthwk uth Au.


314

ttk t tMttrte tt rtt qo,


u ytt fto n, ttk tt Z qo.
fhu t yu tttu, yuwk {t eswk t, {txu yu tu Mt{tt.
Vtu uwk otk, ttyu yun,
t fhu thtu yuwk ft{ un. (y.20.tu.107te 109.
yttu yt{ez, yt{], SL{w t rke {Me {tt fhu Au.
eS e tt ]t t{u [teu fhtu te. tnt f{o-t{u [teu yte
zu ut f{tuo rr{t eu fhu Au.
st t hktu qe sEu MMY{tk Mth hnutwk u r fhtu uXtu
ntu Au.
yt s q.tSyu tutt ywu ytthu wk Au. ytt r whwttuwk
tt o uEu ftuE ro utu rn. ktuu ytut k twk zu. yuxu
s fnutwk Au fu, t[t k {t {w~fu. {u tu ytut {w~fu yu ytut
tu Sht {w~fu. ft[tu thtu [tt suwk Au yuf th [ttu tu Ae
uztu th.

LLL

s (60)
Myg Mygp dlpkcp_
(s|V$u v$Mp el S>f)
(ApS> rldpgeL$u QpV$uk ... A fpl)

MygMygp dlpkcp_ AbL$u bpf `yL$pfp l


v|$f lV$p, v|$f lV$p, v|$f lV$p, Ae V$p`uhpg
rlvy$sp_ ldpfp l. ...V$L$.
t{M{hte thk fhe Ehht we ntU[twk Au.
315

Ape \ syd ^^p L$f_, dprgL$ lp L$ bW$ lp;


OfL$ R>pfy Q$u QpV$, dpg dguv$ syd g|V$p! ...v|$f0 1.
`X$ fl \ ld Nagsd, Ap`kd TOX$ L$fs;
Qpf lpL$ iply b_L$, ldL$p lu Ncfps l! ...v|$f0 2.
Np^u l kfv$pf ldpfp, i Atlkp l L$prsg;
*Myv$p dv$v$d s ldpfu, s|V$u v$M
p el S>f!! ...v|$f0 3.
1. _ + AL$ = A_L$. * `|.u _pffdp rbfpS>sp lsp. `|hpddp AklL$pf_u gX$s
Qgph_pf sApu_p v$edp dpcpd e_u c[s cf`|f lsu. cpfs_u ApTpv$u_u gX$s_p
rv$hkdp AApu_ AL$ h_ Aphu `X$y S>dp _pffdp lpg ep Aphpfp sfa_p fsp R>
ep AL$ by$u-S>fp kp\ S>L$X$pegu Aph_pf S>_pf_ `psp_u S>fp spX$hp_u L$pL$gvy $u
L$fsu sApuA B. L$pB
_y ep_ Ney _rl `Z `|.uA sd_ V$L$p Ap`u bW$p L$ep A_
S>f s|V$u NB! R>AL$ dpk `R>u u AV$gu- s hMs_p HgX$_p hX$p^p_ cpfs_u
ApTpv$u_u OpjZp L$fu, Ap `lgp S> D`f_y ipeN
us, fp$c[s\u A_ Apdrhpk\u
^bL$sy sApuA X$p. rb^_ Bfgpg iW$ (s hMs _p_u Jdf_p, ep `psp_p r`sp kp\
v$i_
L$fhp Aphgp) sd_ iuMey lsy, S> Ad_ u kyd_gpg `yfprls (cS>_cpL$f)
`pk\u A_p Brslpk krls dey R>. - L$piL$.

LLL

yto
yt u {nttyuu wu wtu tufth ftuo Au fu y xtuetu ! qh nxtu,
qh nxtu, st hntu, yt rnLwMt y{thwk Au.
{u ktu fht ytt nt yu {trf eu uXt Atu. ht Atufhtk kxe [txu
yu {u {t {et t Atu.
ykhtu ykh zt fhtk y{u qtt{tk zt nt. [tuh Atu yu tnwfth eu
y{u s httu Atu ?
tkeS y{tht ut Au, hth Au. ynt y{thwk thth-yuf{ yhfthf
nrtth Au. t y{the {u Au yuxu S y{the Au s. swytu ! wt{ee
uze-skSh qxe E Au.

LLL
t{M{h s {ht w:wk rM{h fhte fu.
316

rh
q.tSt nit{tk hnue htxtu t ytwk uwk e Au-s
Au. qto{t tkzwhk t{u tkeSe Mktte [t r ftofh nt.
yu{e rct yu uwk fti uEu q. tkeSyu fnuwk fu, {u u tkzwhk
sut 100 tne {u tu nwk zet At t{tk ytte E ytwk.
u 1925t rzuBh {t{tk q.tS thuh{tk tttuo uXt. nthte
yq hefu ytutut yt ke ykh thtuth htx ne.
{w. w{ftft-stMfhu fhue t {ws yttet ttuzt {rnt nut
q.tSu wk ytwk. thuh{tk nt tk ytuthtu Au yu ytuthtt hMu yuf
tswyu hze Mte skShte-uzete sfztue ne yu tkte ytth sthu
tutu {w fhte ftfqehe-ytSS he-rke fhe ne, hkw ftuEyu
fwk tkwk rn.
q.tSyu u{u xuftu yte uXt ftO yu yue ttu s skSh qxe E. Ayuf
{t Ae thu ytte {e yuxu ue ]t eS ftuE rn rnk{ttrnLue-s nt. htxte fwk yt e q.tSyu thu te {ht
nt yu r Eht uXu ewk nwk. yu r uX Aete ztxh tt
yu nt wh{tk hnu Au.
yt e-s{tk t U[e u t Au. yuf tu flag follows the
trade - htxtt uthe tA tA ytu Au u t yu eS t
u ykhtu ykh zt{tk zut y{u qtt{tk zt nt. nwytue ykhtu ykh
zte ]t yu xuu fthu s nwMtt wt{ Lwk. {w.{rkfh tMteS
tt rh{ tit tr ykut &tuf{tk stu Au fu, ykhtu ykh ztu
fthu yuf th t[t {tue hzeu [Zttu {ts ye-wt Wh yte tu.
u{ Atk nS ztwk [tw s Au. yxu synthetic txe ye-wt h
yte t. yu{tkte nS nwytu et te yu ztwk [tw Au.
yttf tte tA htstt uu Au. uth tht yttf tt nM fhe
yu yttf ttt uhu ehu ehu htsfe tt nM fhe yu er-her
ht ttk M{he t rct{tk rh{u.
317

ykuuyu fwtqof ys{te yu nwMttt tuftu fwk {t rn yu


wt{e yte ze. [tuh tnwfth u yuwk yn twk.
tkeSe utehe{tk yu yu{t yntt nrtth{tk rt httk
q.tS u Au fu, t y{the zu Au yu S n{the r Au. yu
rs q[t {txu yt skSh qxe E.
nwytut {ttu yuf tw kfkf Au fu uytu ut ueu s{e ft te. su
ttu ueu s{e fu u u {txu ze wk fu ? ue t tu {tuxe fnut,
hkw yuf s {o fu ktt tuftu zt{tkte [u te ytt. {{tk xfu
Au utu yuf r[th. yu r[th yttu Au :
hk rhtht u {ttu fu tkR rhtht ttu ztu tt tu {S
ft fu kut Eu swt Au. {wkEt hk rhtht u y{ttt hk
rhtht ttu ztu tt tu {S ft fu kut nuh swt Au.
y{ttt thwhtt hk rhtht u ttt hk rhtht
ttu ztu tt ? tu {S ft fu kut rMth swt Au. hkw su te {wk
u yu Au fu yuf s rMtht yuf s Euu {tt tuu ykhtu ykh fu{
wk te ? fu{ ztu tt Au ? ztu r[th fheyu thu yu{ tt Au fu wk
ytt tune{tk s yt zuwk Au ?
ytt tSu htS htt ftt, tto, qs, ttu rn fhtu tu [tu
ne{eu u{te rn hntu, yufeu w:{tk {Y rn tu fu ftixwkrf
ttte rn Stu tu rn [tu. u{te Stu yu eu u{ yttu. {u
t{ute ft[ u{ rn {u yuwk u, thu {u u{ ytttu ktut
tu. yt u{ k[e Ste Au.

u{ nu tk s hk nu.
u{ nu tk hk u.
LLL
Eh {tee {tot ne fu, {e yw rn.
318

ytkrhf wuAt

wuAt ku

t.e fwetE Wttu yqe ytkt stu Wh nutk u wMftu


yttk Au. yt ttu yqe ytkt tfe hnut 60 stu Whwk rh
rnwk teswk wMf t tt Au utu ytk Au.
uytu fr Au yuxu tut Mt{e Au. yu{e f{u t {txu
tt{ fhtu ztu te. htte-kuzt Wth {t uytu u Au.
rh tk[tk t[fu {u fu uytuyu yqe ytkt stuu yt{tT
fto Au. yuf s {tk {tk ek yL stu yu{u t ytu
Au ute {t ttk stu t {u Au.
{tt yqe ytktk s rn ewhwet{] kt{tkte {t ytott
tunhtytu uytu ytu Au. yttoT ewhwet{] kttu u{u thtu rh[ Au.
e, rtu ywY yu{t rt tk[{tkte ytu teytu {u
Au. thu uytu yt{tttfthtk q.etk stu h u Au thu yt{tttfthe
ktu q.fttkS, q.rtk, q. htst {wr yu yLtutk yhtu
ytu Au. e, u{tu h{wS Mt ytt keh rhe u ut
Au yu tk ru[u yku yu yku h{wS xq[ftu {qfe uytu t[fu nt fhe
u Au. e fwetEt t{u tu Whtk tt {tuxtk wMftu tuu Au. yu{t Wh
q.tSt yu yu{u su{t Wh tuet Au ut q.tE (u{ yqS)t
ytrto tu Whe htt Au uwk tu M ut Au, fth fu tttfth ttu te
Atk u ykut rhtu tttfthe ktut tT{{tkte yu heu W] ttk Au fu
u yu{u s yu ywqr tE ntu !
e fwetE yttk u yttk wMftu t hnu yu yu tue kt th
fhe yue ytkrhf wuAtytu yttk niwk wrf tt Au. yt {txu h{
f]tw whw{nthts yu{u tkw rht{ ytw yuo yu s whw{nthtstk rt
[htu{tk ttot ! whwu t !
e
ztuht.
ehwtE utet
yrk.

ehk rhth-{wkEwk yuf yto, e, w- Love birds - hefu


ewk yu {qfuf hefu t e VwtE h{t nzet yu yu{t
{oe M. huwftu nzete uzewk yuf ke t. 22 yur, 2010t htus
Wze wk. { rhthu uhtu ytt ttu, yt w: twk rrt Vh{t
t{u ytu t[th e sEyu Aeyu.

et trnfth e whu t u Au : h{tk tk ntu Atk thu


whwtu yu{ tu fu {thwk ftuE te thu {swk fu yue e {]w t{e nu.
ewk {]w yuxu rt fhtu e . whwt {txu thu ysktwO tth,
hkw wk tht hMt{tk zut thu rtwk t yu Ltu Mune e VwtE
utS whw {nthtst r{ {txu te {oeu t[e tksr ytu Au.
{htk w:wk rM{h e nrht t{M{hte s yte fu yu yu{tk s twk
u Au.
M. huwftuu t rh{tkte tht{tk {ue. t. 17{e ytuMx,
1942{tk sL{. rt {wt yu {tt [kfw{the. Mt{e {nthtse
M. huwftuwk tt rt whe Sthe Mfq{tk.h{{ yu tkMf]rf
]t{tk ze r[~e. NCC{tk uztut yuxu rM tune{tk tue.
efhe nttu rhtu yu W {tu tu yu{t S{tk [th rhtwk
shtwk ytwk. ete, tu, Y yu te. [thu efheu thwk rt ytwk
yu Ae tu {u thu {tufe. t efhte hs thu yut [th rtu
qke u yut t[th s{tE {t.
eteut tE ht ttu ttk. tunu {unwtE r
ttu krtte uzttk. Yuwk ten ketE wf ttu twk yu
teuu otE kzt ttu St eu {tkzt.
yrtuf, wr, { yu yto h tt-tet u{tu yrtuf ttu.
yt tu [ukt yu hkt htt{tk M. huwftutu Vttu stu.

VwtEt huwftu s{ rtt huwfte t tS fhtu yutk.


]rne ]n{wu yu Ltu M. huwftuu fthu kthtze ee yu
{{e e. su tutwk u {thwk yu fr ftee ftk {tu - Twtu
yu t kzth {t ti huwftuu ftuEe sh te E yu kthtzet
{teyu {te tu stwk e fhe ewk.
yt ytt VwtE nS qe t te. e yuxu whwtt She
ese-Electricty. yu yuxu xee, r, kt, A.C. wk s hnu [tu
rn. yuu ut fhtwk yu S tt fhtwk.
e ue t[e u{he teu fE heu fhe ? ewk {]w
qtwk te yu qt rt [ttwk te yu tMrfttu Mefth fuo
s Aqxftu. ee M{]r{tk q.hktSwk trn rhth{tk nU[te EAt tE
yu yuwk rht{ u yt wMf : yqe ytk {Me - t-3.
{tht nittu fth yu tetu yufhth s {u Munee fwetEu wMf
t Z ytn fhte tu. yu {thtu whtn ntuE fu. Mune e
fwetEyu ti ykseue twhM rt rhe kutu{tk yt wfh fto
wkh heu qo fhe, wMf-ftr fhte e stthe Mefthe u yu{tu
q q ytthe Awk. ytwk ft fht {txu fwetEyu he stthe
rtt{tk ttuze f[t te nu, hkw yu f[t rte Eu ti ykseuu
su nfth yttu u {txu yu{tu ytthe Awk.
Munee VwwtE yu M. huwftuwk yto tB S tit Su
{too qhwk tztu yu M. huwftuu hk[h{tk r[htkr {tu yue t
hktqSt [htu{tk ttot.
q.u{yqSe f]t Au fu ytt fttuo{tk {u rr{t tu Au.
{wkE.

yr tuVt

(98201 57210)

whwu t

rhfthtu WTth
t hktqSe ye{ f]tte yu q.u{yqSt u{tetote
yqe ytk {Me t-3 ftr tE httu Au yu yt 60 stue
ttu yqe ytkt t stuwk rh qhwk tt Au.
ewhwet{]wk Ytkh, tftut hkttt tu t yu yqe
ytk {Met t twk ft yu .q.hktSe yu q.u{yqSe
ye{ f]twk tuf Au.
yqe ytk {Me t-3 yu M. huwftue rt hk yu rhth
ue r{o rctu hk rhth-{wkE tht ytue uc yksr Au. Mune e
VwtEe teu {w.yrtEwk eX {wk ntu tu ft[ yt ft
twk s ntu.
uwk fto u fhu Au yu qt yn [rhtto twk Au yuwk {u tu Au.
{w. yrtEtu Ztn-ft[ whtn - yu t hk urh s nu.
{U yu{u t tu fne {the t h yu{e rcttu rs ttu. tu
{the tu yt fto fhte {u {wkEt hk rhtht hefue Mef]r
yte nu.
yt wMft stu ifet fuxtf stu ftuxeY ntk, hkw whw{nthtsu
tu {u tu wMftu yu tu ytuu {u {tufe ytt. yu ttu
{thu Mefth fhtu httu.
ti t{ ftthtunt tueh .q. htst {wrtu q q ytthe Awk.
yu{t tutwqr yu tuft {T q s Wfthf tr ttk.
.q.hk yqSt rfxte {w. sr{ftfttu- M.sr{ht{ yowotu
ytthe Awk. yu{e yqe {Me t : 1 2 yu 3 q {Y e. {w.
rtE tXf, tMte suLtE u tt {w. huLtE twk M{h
fhwk Wr[ tu.

stue qk[ Wfut{tk q {Y ut e etE tXftu q q


ytthe Awk. yu{wk yqqe ytewk wMf u{s Vtu hwk {too rrz
ykfth{tk ute ettkze {t nwk.

se tow{rft
{tkf

s-{tkf

tt k.

Auu rhtht zt yu thuh Mttt {uus xMxe e zt. ehwtE


utetu q q e Awk. 350 ttwk t {Xthe ytt {txu yu{u twhM
ru eue snu{tu ytth wk {twk ? q.u{ yqS unu te yuxu
{w. ehwtEe ytkrhf wuAtu s yteo[ {te tu tu tu yu
q.u{ yqStu htStu u.

1.

yu wt ftu nu[ttu --------- 24 -------------------------------- 131

2.

y[ zu qkxtR hu... ---------- 37 -------------------------------- 206

3.

y q ntu --------------------- 15 -------------------------------- 76

4.

y tu nh {hfe -------------- 11 -------------------------------- 54

yk{tk he rhe Mtr{tk yt ft ftou fthu ze {w~fue


ne ut {txu {tht {oe ti.yksetu q q ytthe Awk. se C.D.
{tuft {txu r ntf Wtttu e Awk.

5.

y {I fntk h Atuz ------- 16 -------------------------------- 81

6.

y {I E {M rt, ----------- 17 -------------------------------- 87

7.

yqtufe Lthe ---------------- 2 -------------------------------- 10

8.

ykh tut t ------------------- 6 -------------------------------- 29

9.

yt t {wft{ye tt ------ 12 -------------------------------- 62

t hktqSt yu q. u{ yqSt [htu{tk t.k t{.

- fwe Wtt

y{tt - (98245 04206)

10. yutu r utz ntt ! ------------ 29 -------------------------------- 159


11. ytu[tu nwk tu tu hu ------------ 36 -------------------------------- 201
12. fht tt tu tu fh et ---------- 59 -------------------------------- 311
13. fhe e ftefe ------------------ 4 -------------------------------- 19
14. fh k ye u ------------------ 5 -------------------------------- 24
15. ftnuftu { tu[ fh ---------------- 3 -------------------------------- 13
16. wk wt {nttu ----------- 60 -------------------------------- 315
17. tytu tytu hu ytsu --------------- 43 -------------------------------- 241
18. U uwk hu ------------------------- 35 -------------------------------- 197
19. s s Mt{e Twhw ------------ 46 -------------------------------- 257

20. eu {U uwk hu ------------------- 38 -------------------------------- 213

42. {ftu r {thu -------------------- 10 -------------------------------- 49

21. Stk u tu --------------------- 34 -------------------------------- 190

43. {wt he u hte ---------------- 31 -------------------------------- 169

22. S tu rft-------------------- 23 -------------------------------- 123

44. {wt nrhst ------------------ 20 -------------------------------- 100

23. u [tnu tu fnut ------------------ 22 -------------------------------- 115

45. {tht {{krrht ----------------- 50 -------------------------------- 274

24. utu ytsu ------------------------- 45 -------------------------------- 253

46. {wu nrh nrh -------------------- 54 -------------------------------- 288

25. thu tu unwk yt --------- 57 -------------------------------- 302

47. {qfe ee f{ ktu ! ------------- 58 -------------------------------- 306

26. Xw{ Xw{ Xw{ [te ------------------ 42 -------------------------------- 234

48. {I tu uXt whw t ------------- 14 -------------------------------- 71

27. {tt r{U ne-------------------- 8 -------------------------------- 39

49. {tunu t hfe yt ------------- 13 -------------------------------- 67

28. k... tu ------------------- 40 -------------------------------- 221

50. n h rn uht ------------------- 18 -------------------------------- 91

29. tuze rttu {nue -------------- 30 -------------------------------- 165

51. ht{ fntu fu ~t{ ------------------ 27 -------------------------------- 150

30. ttu ytk eXtu [ ---------- 49 -------------------------------- 269

52. rnttu th rn ---------------- 51 -------------------------------- 277

31. twhw yq --------------------- 53 -------------------------------- 285

53. ttu{U ftuE ------------------------- 9 -------------------------------- 44

32. t rkh u S u. ---------- 55 -------------------------------- 293

54. {e txze ----------------------- 32 -------------------------------- 175

33. h eu tze ------------------ 47 -------------------------------- 262

55. ntkfe t Lthe ni --------------- 39 -------------------------------- 217

34. rYt rfe wtW ------------ 56 -------------------------------- 297

56. tn tn hu ytsu ------------------ 41 -------------------------------- 228

35. un u ztftuh ------------------------ 28 -------------------------------- 154

57. w twk, w: wk ---------------- 25 -------------------------------- 136

36. rn hu untu ----------------- 44 -------------------------------- 246

58. n{tu [kt n{tu [kt --------------- 26 -------------------------------- 143

37. rhks tu ----------------------- 7 -------------------------------- 35

59. nrht t{tu ---------------------- 33 -------------------------------- 182

38. nuhe et xt ----------------- 52 -------------------------------- 282

60. nwyt t u {wu tkE --------------- 1 -------------------------------- 1

39. yqt -------------------- 19 -------------------------------- 95


40. rtt --------------------- 21 -------------------------------- 109
41. rnthe the --------------------- 48 -------------------------------- 265

rhfth : t. fwe . Wtt


y{tt ({tu. 9824504206)

tVe

: ykrft rLxo
y{tt
(079-25453904)

ftf

: e VwtE nzet
{wkE

yt]t

: t{ - {kth
t w-5, 2068
t. 24-7-2012
(M. huwftue sL{rrt)

: 00

60 Yrt

You might also like