You are on page 1of 45

MAKROEKONOMIA EKONOMIA to nauka badajca w jaki sposb ludzie organizuj dziaania w sferze produkcji i konsumpcji .

. MAKROEKONOMIA- jest gazi ekonomi prbujc wyjani jak i dlaczego z upywem czasu gospodarka rozwija si , podlega rnym wahaniom i zmian . Oglny trend gospodarki jest wynikiem wolno dziaajcych firm mianowicie rosncej liczby ludnoci i lepszych technologii . RECESJA- okres spadku cznej produkcji oraz innego rodzaju wahania wytrcajce gospodark ze cieki wzrostu . MAKROEKONOMIA stara si wyjani te dziaania wykorzystujc zasady analizy ekonomicznej . Inn gazi ekonomi jest mikroekonomia ktra bada zachowania pojedynczych konsumentw , przedsibiorstw i rynkw . Mikroekonomia rni si od makroekonomii pod dwoma wzgldni : 1. Mikroekonomia zajmuje si bardziej rnicami midzy rynkami ni tym dlaczego gospodarka jako cao z biegiem czasu rozwija si i podlega wahaniom . 2. Makroekonomia wyjania proces ustalania si zmiennych , ktre mikroekonomia traktuje jako dane zmienne , te obejmujce dochd narodowy , poziom cen i stopy procentowe . Makroekonomia wykorzystuje podstawowe idee mikroekonomii prbujc wyjani wzrost i fluktuacj / wahania / .Makroekonomia musi patrze na zachowania konsumentw i przedsibiorstw , organizacji rynkw pracy i przemysu , funkcjonowanie rynkw finansowych oraz machinacji rzdu . Makroekonomia zajmuje si : 1. Bada gospodark narodow jako cao lub jej gwne komponenty . 2. Bada zachowanie si pastwa jako podmiotu gospodarczego . Przedmiot zainteresowania makroekonomii stanowi dugookresowy wzrost gospodarczy i wahania krtkookresowe . Makroekonomia zajmuje si takimi problemami jak : 1. Wzrost produkcji dbr i usug 2. Stopa inflacji 3. Stopa procentowa 4. Kursy walut 5. Deficyt handlowy Makroekonomia stara si odpowiedzie na nastpujce pytania : 1. Co okrela oglny poziom cen i jaki jest wskanik inflacji . 2. Co okrela dochd narodowy i poziom produkcji . 3. Co okrela zatrudnienie w gospodarce i poziom bezrobocia w danym kraju . 4. Jak polityka monetarna i fiskalna wpywa na oglny poziom cen , dochodu , produkcji , zatrudnienia i poziom bezrobocia . 5. Co moe uczyni rzd aby przeciwdziaa recesji , bezrobociu i inflacji .

DO CZEGO PRZYDAJE SI MAKROEKONOMIA Makroekonomia jest istotna dla prowadzenia dobrej polityki ekonomicznej /gospodarczej /. Wykorzystywana we waciwy sposb przez prowadzcych polityk ma bardzo duy wpyw na popraw dobrobytu w danym kraju , a w tym sabiej rozwinitych gospodarczo: Afryka , Azja , czy Ameryka aciska oraz w nowo powstajcych gospodarstwach Europy Wschodniej . Zastosowanie Makroekonomii : 1. Moe pomc polityk w podjciu decyzji dotyczcej tego co naley uczyni w celu odsunicia niebezpiecznych recesji a gdy ju ona wystpi jak spowodowa by bya najkrtsza i najagodniejsza . 2. Moe pomc w utrzymaniu inflacji na niskim i stabilnym poziomie bez wywoywania krtkookresowej niestabilnoci gospodarczej . 3. Mwi w jaki sposb istotne zmiany polityki wpywaj na typy dbr wytwarzanych w gospodarce . 4. Moe pomc polityk w przebrniciu przez rne rzdowe propozycje w zakresie wydatkw i podatkw majcych na celu zwikszenie dugookresowego tempa wzrostu . Dlaczego pastwo ingeruje w gospodark powody : 1. Wybory indywidualne niekoniecznie dotycz dbr korzystnych spoecznie . 2. Procesy produkcji wywouj negatywne efekty zewntrzne , ktre naley zlikwidowa /haas , zanieczyszczenia / . 3. Denie do najwyszej racjonalnoci i maksymalnych efektw gospodarczych niekoniecznie maksymalizuje dobrobyt spoeczny . 4. Procesy gospodarcze odbywaj si w warunkach niepewnoci , szczeglnie nie omijaj ich klski ywioowe ktre trudno przewidzie . 5. Reguy konkurencji uczciwej / polityka antymonopolowa / . MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE / rachunek dochodu narodowego /- su do oceny sprawnoci gospodarki . Dwa systemy obliczania dochodu narodowego : 1. Metoda MPS /MATERIAL PRODUKT SYSTEM system produkcji materialnej /obejmuje tylko produkcj materialn . 2. Metoda SNA / SYSTEM OF NATIONAL ACCOWNTS system rachunkowoci narodowej /obecnie stosowana na caym wiecie obejmuje produkcj dbr materialnych i sfery usug . Najwaniejsze wskaniki dziaalnoci gospodarczej pastwa : 1. Miary poziomu i tempa oglnej pozycji produkcji krajowej / PNB , PNN , PKB / 2. Miary siy nabywczej konsumentw przed opodatkowaniem i po nim dochd narodowy DN, dochd rozporzdzalny lub dochody osobiste do dyspozycji DN=DO , dochody osobiste . 3. Miara trudnoci znalezienia pracy przez ludno stopa bezrobocia . 4. Miara trudnoci wzrostu oglnego poziomu cen w gospodarce stopa inflacji . PRODUKT NARODOWY BRUTTO /PNB / -stanowi pieniny wyraz biecej wartoci rynkowej

wszystkich dbr i usug finalnych wytworzonych w gospodarce w danym okresie . Dobra i usugi finalne s przeznaczone ju dla ostatecznego uytkownika . Dobra i usugi porednie s nabywane do dalszej obrbki czyli wytwarzania innych dbr i usug . PNB = PKB + DOCHODY NETTO z tytuu wasnoci pracy za granic PRODUKT KRAJOWY BRUTTO / PKB / -stanowi miar produkcji wytworzonej przez czynniki wytwrcze zlokalizowane na terenie danego kraju niezalenie od tego kto jest ich wacicielem . Dochody pracy z tytuu pracy za granic s rwne rnicy midzy dochodami obywateli danego kraju uzyskanymi za granic a odpywem dochodu z wasnoci lub pracy nalenych cudzoziemcy . Cechy PNB : 1. Jest miernikiem cakowitych dochodw osiganych przez obywateli danego kraju niezalenie od kraju wiadczenia usug przez czynniki produkcji . 2. Obejmuje tylko dobra i usugi wytworzone w cigu jednego roku . 3. Z tych samych powodw wycza si z PKB obrt papierami wartociowymi , patnoci zwizane z zakupem akcji , obligacji nie zwizanych z regularnym przepywem w danym roku wytworzonych dbr i usug . 4. Dotyczy tylko dbr , ktre przeszy przez rynek . 5. Nie wlicza si transferw pieninych do PNB . 6. Nie uwzgldnia miernikowych dziaalnoci oraz nieujawnionych dziaalnoci . Wady PNB : 1. Nie ujmuje produkcji , ktra nie jest przeznaczona na rynek . 2. Nie ujmuje rezultatw gospodarki cieni / szara strefa , nielegalna dziaalno , legalna dziaalno , ktra oszukuje czyli prowadzi dwie ksigi / . 3. Nie ujmuje czasu wolnego . 4. Nie obejmuje renty konsumenta dotyczcej dbr trwaych , ktre ju posiadamy w gospodarstwach domowych . 5. Ujmuje produkcj anty dbr / wszystkich efektw zewntrznych , haas , zanieczyszczenia a take broni , narkotykw , tytoniu , alkoholu . Dobrobyt ekonomiczny netto uwzgldnia przy obliczaniu PNB miernikowe dobra i straty w celu ustalenia lepszej miary jakoci ycia i dobrobytu narodowego .Modyfikacje: 1. Odejmuje od PNB pewne nieuwzgldnione koszty obnienia ycia , ktre pojawiaj si wraz z objt w PNB . 2. Dodaje do PNB niektre pozycje np. prac w gospodarstwach domowych i czas wolny . 3. Wyklucza z PNB niektre usugi porednie np. ochron policyjn i przeciwpoarow . PNN produkt narodowy netto / PNN= PNB- amortyzacja / - jest lepszym miernikiem wzrostu Produkcji ni PNB i stanowi 89-92 % PNB . Wyrniamy dwa rodzaje PNB : 1. Nominalny PNB jest liczony w cenach biecych . Wyrnienie PNB w ujciu nominalnym

suy ocenie tego co w danym roku wytworzono i co moe by podzielone , nie moe suy wzrostowi gospodarczemu w kolejnych latach . 2. Realny PNB liczony w cenach staych przedstawia nam prawidowy obraz rzeczywistych zmian w gospodarce uwzgldnia wskanik inflacji . Realny PNB = Nominalny PNB x 1000 Indeks cen

PKB jest lepsz miar tego co dzieje si i jest cile zwizany z innymi miarami produkcji i zatrudnienia . Pozwala na lepsze porwnanie PKB w innych krajach . Transakcje z zagranic staj si coraz wiksz dziaalnoci gospodarcz kraju rosn zarwno wypacone jak i otrzymywane przez dany kraj dochody z usug czynnikw produkcji . Na skutek tego PNB stawa si coraz mniej wiarygodnym wskanikiem mierzonym w danym kraju dziaalno gospodarcz . Metody obliczania produktu krajowego brutto : 1. Moemy obliczy wydatki na dobra i usugi rnych podmiotw gospodarczych , gospodarstw domowych , przedsibiorstw pastwowych i cudzoziemcw . 2. Moemy obliczy wielko produkcji w rnych gaziach produkcji , grnictwie , w rolnictwie . 3. Moemy mierzy cakowity dochd sumujc pace i zyski uzyskane przez rne grupy wytwarzajce PNB . cakowita wielko wydatkw = cakowita wielko produkcji = cakowita Ad 1 . sumowanie wydatkw PKB = C + I + G + Nx C wydatki konsumpcyjne I - inwestycyjne G rzdowych Nx export netto C obejmuje wydatki gospodarstw domowych na 1. Dobra konsumpcyjne trwaego np. telewizor , samochd , pralka . 2. Dobra konsumpcyjne nie trwaego uytku np. ywno , ubranie , benzyna . 3. Wydatki na usugi np. ksztacenie , opieka medyczna , usugi fryzjerskie . Wydatki zwizane z zakupem mieszkania s inwestycj . I inwestycje to suma wydatkw przedsibiorstw na fabryki , maszyny , zapasy oraz wydatkw gospodarstw domowych na mieszkania . Inwestycje Inwestycje w kapita trway / zakup nowej fabryki , urzdze domu / potrzebuje aby krtkookresowe / zapasy / to wszystko co przedsibiorstwo utrzyma produkcj w toku

nie mieszkaniowe / budowle , fabryki / budowle

mieszkaniowe

wyposaenie / samochd dostawczy . dugopis papier do ksera /

Makroekonomiczne inwestycje polegaj jedynie na nabywaniu nowych domw , fabryk lub zapasw . G zapasy rzdowe oznaczaj sum wydatkw rzdu na produkty i usugi mog dotyczy np.: szkolnictwa , budowy drg oraz produkcji sprztu wojskowego . S one tylko czci wydatkw pastwa uwzgldnionych w budecie i nie zalicza si do nich takich pozycji jak zasiki spoeczne oraz odsetki od dugu publicznego .

trwaego uytku SAMOCHD

gospodarstwo domowe przedsibiorstwo rzd gospodarstwo domowe przedsibiorstwo rzd

wydatki konsumpcyjne na dobra inwestycja wydatek rzdowy

DOM

inwestycje / jest to wyjtek /

EXPORT NETTO Export jest to dostarczanie dbr i usug za granic . Obliczajc PKB import odejmujemy a export dodajemy do wydatkw . Cakowity export netto nazywany jest czasem saldem bilansu handlowego . Jeli jest on dodatni Mwimy o nadwyce handlowej , jeli ujemny mamy do czynienia z deficytem handlowym . Pomiar PKB przez produkcj warto dodana . PKB moemy obliczy dodajc warto dbr i usug w rnych gaziach . Musimy jednak uwaa jednak aby nie obliczy pozycji kilkukrotnie . Aby zapobiec kilkukrotnemu liczeniu tych samych pozycji wprowadzono pojcie wartoci dodanej . Warto dodan przedsibiorstw nazywamy rnic midzy przychodem tego przedsibiorstwa pochodzcych ze sprzeday jego produktu a sum jak ono musi zapaci innym przedsibiorstwom za uyte przez siebie dobro porednie . Pomiar przez sumowanie dochodw metoda ta polega na sumowaniu patnoci dochodowych

Wypacanych wacicielom czynnikw produkcji za ich wykorzystanie w procesie produkcji . Obejmuje wynagrodzenie pracownikw , dochody wacicieli przedsibiorstw , dochody osobiste z rent , zyski .

6.10.2001. DOCHD NARODOWY obejmuje cao dochodw wypaconych za wykorzystanie czynnikw produkcji / kapita , ziemia , praca / w okrelonym czasie ich waciciela . Std dochd narodowy jest sum procentw , rent i pac z punktu widzenia rde pochodzenia czynnikw produkcji . Dochodw narodowy jest dochodem z tytuu ich zaangaowania w procesie produkcji . Z punktu widzenia przedsibiorstw dochd narodowy jest kosztem zuycia tych czynnikw produkcji. Dlatego te dochd narodowy jest rwny cakowitym kosztom produkcji dbr i usug zawartych w produkcie narodowym netto . Moemy zapisa e : DN = PNN podatki porednie poniewa wynagrodzenia czynnikw produkcji s mniejsze od wpyww pieninych ze sprzeday . Cz tych wpyww stanowi podatki porednie , ktre trafiaj do budetu pastwa .

DOCHODY OSOBISTE stanowi cakowity dochd uzyskiwany przez obywateli przez opaceniem podatku dochodowego . DOCHD ROZPORZDZALNY /dochd osobisty do dyspozycji/ - stanowi dochody osobiste pomniejszone o podatki osobiste / majtkowe , spadkowe / a take o kwot opat nie podatkowych . Rnica midzy produktem krajowym brutto a dochodem narodowym : - produkt krajowy brutto mierzymy w cenach zakupu towaru przez klientw - dochd narodowy mierzymy w cenach uzyskanych przez przedsibiorstwa ze sprzeday produktw Ceny te rni si o wielko podatku od sprzeday i akcyzy . RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO PKB + dochody netto czynnikw produkcji = PNB - amortyzacja = PNN - podatki od sprzeday i akcyza - transfery przedsibiorstw - rozbienoci statystyczne + dotacje netto dla przedsibiorstw pastwowych = DOCHD NARODOWY - podatki dochodowe przedsibiorstw - skadki na ubezpieczenia spoeczne - nierozdzielne zyski spek akcyjnych + odsetki od dugw zacignitych przez podmioty nie gospodarcze + patnoci transferowe pastwa i przedsibiorstw = dochd osobisty - podatki osobiste = dochd rozporzdzalny

ZAGREGOWANY POPYT A ZRWNOWAONY POZIOM DOCHODU I PRODUKCJI GOSPODARKA DOMOWA STRUMIE STRUMIE WYDATKW WYNAGRODZE NA DOBRA ZA CZYNNIKI I USUGI PRODUKCJI STRUMIE DBR I USUG STRUMIE ZASOBB PRODUKCJI

PRZEDSIBIORSTWA

Przepyw wewntrzny przepyw zasobw rzeczowych Przepyw zewntrzny przepyw zasobw finansowych W najprostszej postaci obieg ten ilustruje funkcjonowanie gospodarki na ktr skadaj si gospodarstwa domowe i przedsibiorstwa . Jest to obieg gospodarki zamknitej nie uwzgldniajcej wpyww pastwa . Gospodarstwa domowe kupuj dobra wytwarzane przez przedsibiorstwa natomiast sprzedaj posiadane przez siebie czynniki produkcji przedsibiorstw . Dochody otrzymane ze sprzeday czynnikw produkcji umoliwiaj gospodarstwom domowym dokonywanie zakupw , z kolei przedsibiorstwa otrzymuj przychody ze sprzeday wytworzonych produktw . Mog kupowa na rynkach czynnikw produkcji to co oferuj gospodarstwa domowe . Poniewa nie uwzgldniamy w modelu adnych dopyww ani odpyww : gospodarstwa domowe wydaj cae swoje dochody na rynku produktw i usug zaraz po ich otrzymaniu , natomiast przedsibiorstwa sprzedaj wszystkie swoje produkty gospodarstwom domowym zaraz po ich wyprodukowaniu . Warunek rwnowagi dla tego modelu : A=Y A globalny popyt Y globalna poda Przedstawiony model sugeruje e rozmiary dziaalnoci gospodarczej mona mierzy 3 sposobami : 1. Przez liczenie wartoci wytworzonych dbr i usug . 2. Przez liczenie wartoci dochodw czynnikw produkcji . 3. Przez liczenie wartoci rozmiarw wydatkw na dobra i usugi . II . MODEL ZOONY OKRNEGO OBIEGU WYDATKW Jest bliszy rzeczywistoci gospodarczej i uwzgldnia istnienie rynkw finansowych oraz wystpowanie obiegw dwch rodzajw strumieni oszczdnoci i inwestycji . GOSPODARSTWA DOMOWE Q WYNAGRODZENIE ZA CZYNNIKI WYDATKI NA DOBRA PRODUKCYJNE / Y / I USUGI / C / T S I R G PRZEDSIBIORSTWA Nie cay dochd ktry otrzymujemy wydajemy . S OSZCZDNOCI spowoduj e nie wszystkie dobra i usug zostan sprzedane . Przedsibiorstwa bd zmniejszay produkcj dostosowujc j do rozmiarw popytu to z kolei oznacza zmniejszenie zaopatrzenia firm na czynniki produkcji . Zmniejszaj si wic dochody gospodarstw domowych a tym samym dalszemu ograniczeniu ulegnie globalny popyt . X

Ten efekt odpywu oszczdnoci moe by zrekompensowany dopywem inwestycji . I- INWESTYCJE to zakup dbr kapitaowych mog mie charakter zamierzony / przewidywane zakupy dbr kapitaowych / lub niezamierzony gdy dobra wyprodukowane na sprzeda nie znalazy nabywcy . Dopywem s inwestycje tylko zamierzone . Warunek rwnowagi : S = I W modelu uwzgldniamy : 1. Funkcjonowanie pastwa jako podmiotu gospodarczego . 2. Istnienie gospodarki otwartej . Ad. 1 Istnienie i funkcjonowanie rzdu wymaga okrelonych rodkw finansowych i rzd uzyskuje je gwnie z podatkw . T PODATKI stanowi odpyw siy nabywczej z obiegu . Z uzyskanych dochodw rzd moe dokonywa zakupw dbr i usug niezbdnych do realizowania okrelonej polityki gospodarczej i s to WYDATKI RZDOWE G . X EXPORT jest dopywem do obiegu gdy wyprodukowane w kraju towary za ktrych wytworzenie zapacono wacicielom czynnikw produkcji s wywoone za granic . Dochody uzyskiwane z tego tytuu s elementem globalnego popytu produktu za nie stanowi czci globalnej poday . Q IMPORT jest odpywem gdy gospodarstwa domowe wydaj cz swoich dochodw na zakup dbr wytwarzanych poza granic kraju co oznacza zmniejszenie popytu na dobra krajowe . Warunek rwnowagi : Nx = x q A = C + I + G + R + Ix Y=C+S+T A=Y C + T + S = C + I + G + R + Nx S+T+Q=I+G+R+x Zrwnowaony poziom produkcji zaoenia : 1. Ceny i stawki pac s stae A = C + I + G + R + Nx 2. Globalny popyt konsumpcyjny zaley od odchodw rozporzdzalnych , ktrym dysponuj gospodarstwa domowe w zwizku z tym wzrost dochodw powoduje wzrost popytu . Cay otrzymany dochd gospodarstw domowych dziel na czci przeznaczone do konsumpcji i cz przeznaczon na oszczdnoci . Y=C+S Ostateczny podzia dochodu zaley od : 1. Kracowej psychologicznej skonnoci do konsumpcji /c / - jest to cz dodatkowej jednostki dochodw ktre gospodarstwa domowe pragn przeznaczy na powikszenie konsumpcji . 2. Kracowej psychologicznej skonnoci do oszczdzania / s / - jest to cz dodatkowej jednostki Ktr gospodarstwa domowe przeznaczaj na powikszenie oszczdnoci c+s=1 Warunek : o c 1 funkcja konsumpcji bdzie miaa posta

C = c + cY c- konsumpcja autonomiczna niezalena od dochodu rozporzdzalnego c i c s stae i dodatnie Nachylenie prostej jest zawsze mniejsze ni 45

Linia 45 - C = Y jest to hipotetyczna sytuacja w ktrej cay dochd gospodarstw domowych jest konsumowany . Rzeczywisty przebieg planowanej przez gospodarstwa domowe konsumpcji wyraa linia : C = c + cY Konsumpcja zaley od dochodw , wyszemu poziomu dochodw odpowiada wyszy poziom konsumpcji . Nachylenie prostej mwi nam jak zmienia si konsumpcja wraz ze zmian dochodu . Nachylenie prostej jest rwne C . Przy dochodzie Y = O cay dochd otrzymany na gospodarstwa domowe jest przeznaczany na konsumpcje S = O . Przy wielkoci dochodu mniejszemu ni Y = O wystpuje zjawisko ujemnych oszczdnoci . Oznacza to sytuacj w ktrej gospodarstwa domowe finansuj bieco konsumpcj z oszczdnoci nagromadzonych wczeniej lub kredytu . Zwikszeni rozmiarw dochodu ponad YO umoliwia gospodarstwom domowym przeznaczenie czci otrzymanego dochodu na oszczdnoci . Y=C+S S=YC C = c + cY S = Y c - cY S=-c+(1c)xY S = - c + sY FUNKCJA OSZCZDNOCI

FUNCJA INWESTYCJI Drugim elementem globalnego popytu jest popyt inwestycyjny / zamierzony przez przedsibiorstwa powikszeni dbr / . Rozmiary popytu inwestycyjnego zale od : przewidywalnego popytu na okrelone wyroby oraz od wysokoci stopy procentowej . Natomiast nie ma adnego zwizku midzy biecym poziomem produkcji a popytem inwestycyjnym . W zwizku z tym popyt jest wielkoci niezalen od rozmiarw dochodu .

Wydatki i transfery rzdowe- zale bardziej od charakteru polityki prowadzonej przez rzd ni od wielkoci dochodu mona wic je potraktowa jako wielko autonomiczn sta . Mnonik - informuje nas o tym co si bdzie dziao z dochodem narodowym gdy zmieni si popyt autonomiczny . Mnonik to stosunek zmiany produkcji zapewniajcej utrzymanie rwnowagi do powodujcej j zmian popytu autonomicznego .

Obliczajc warto mnonika dowiemy si ilo krotnie przyrasta dochd narodowy . W tym celu sumujemy przyrost produkcji , a nastpnie dzielimy przez wzrost inwestycji autonomicznych . w gospodarce zamknitej Warto mnonika zaley od psychologicznej skonnoci do konsumpcji . Im skonno ta jest wiksza tym wiksza jest warto mnonika .

Opisane procesy mnonikowe bd zachodzi wwczas , gdy bd istnie wolne niewykorzystane zasoby czynnikw produkcji . Procesy mnonikowe mog oddziaywa w przeciwnym kierunku czyli spadek inwestycji autonomicznych moe wywoa wielokrotnie wikszy spadek dochodu narodowego . Mnonik w gospodarce odwrotnej Pastwo jako podmiot gospodarczy Wydatki i transferu wielkoci autonomiczne Podatek stopa podatkowa / t/ Warto podatkw Dochd rozporzdzalny T = tY Yd = Y T

Yd = Y - tY Yd = Y ( 1- t ) Wane : Mnonik przy uwzgldnieniu roli pastwa bdzie mia posta :

Im wysza stopa podatkowa tym mniejsza jest warto mnonika . HANDEL ZAGRANICZNY Export = export autonomiczny Import autonomiczna kracowa importu przeznaczenia przyrostu dochodu importowanych Mnonik przyjmie posta : Efekt dziaania mnonika bdzie tym wikszy im mniejsza cz dochodu bdzie przeznaczona na zakup dbr importowanych .

X=x Q = q + mY

q - warto skonnoci do m - ch zakup dbr

PIENIDZ

21.10.2001

BARTER- jest to wymiana naturalna produktu na produkt , w handlu zagranicznym moe by spowodowany brakiem wymienialnej waluty. Towar ktry utrzymuje na sta pozycje oglnego ewkiwalentu staje si pienidzem . Pierwsz form pienidza by pienidz przedmiotowy to np. ziarna kakaowca u Astekw , jedwab w Chinach , muszle , sl , pery w Afryce , skry , siekierki elazne , sl u Sowian . Drug form pienidza by pienidz papierowy . Pienidz jest to rodzaj aktyww powszechnie akceptowanych jako rodek patniczy . Rodzaje pienidza : 1. Pienidz przedmiotowy 2. Pienidz towarowy / w XIX w / obejmuje zote i srebrne monety oraz kruszce szlachetne . Przyczyny : - zoto wystpuje w ograniczonych ilociach - jest trudny do wydobycia - jest metalem mikkim 3. Pienidz symboliczny papierowy : niski koszt wytworzenia , prawo nadaje mu warto i czyni akceptowanym rodkiem patniczym , w czasie inflacji traci warto . 4. Pienidz bezgotwkowy zapisy na rachunkach bankowych nalecych do przedsibiorstw , Firm oraz osb fizycznych .Wkady uruchamiane s za pomoc czekw , kart patniczych . Jest Emitowany przez banki handlowe i nie jest prawnym rodkiem patniczym . 5. Pienidz midzynarodowy i s nimi : - SDR specjalne prawa cignienia - ECU - EURO SDR jest to sztuczny midzynarodowy pienidz kredytowy sucy do rozrachunkw midzy krajami czonkowskimi midzynarodowego funduszu walutowego . Wprowadzono je w 1970 r i s emitowane wycznie przez NFW jako dodatkowe aktywa rezerwowe . Mechanizm emisji a nastpnie sprzeda SDR jest metod finansowania nierwnowagi patniczej . S koszykiem 5 gwnych walut pastwa : dolar USA , marka , frank francuski , funt brytyjski , jen . W ograniczony sposb mona wykorzystywa do zakupu kluczow walut MFW i do niektrych innych mniej wanych celw . Dlaczego SDR nie zosta powszechnie zaakceptowany : 1. Nie miay adnej wartoci wewntrznej np. zoto 2. Nie byy gwarantowane przez potny rzd np. dolar Z dnia 11.01.2001 Z dnia 19.10.2001 1 SDR = 5,3779 z 1 SDR = 5,2174 z

ECU W 1979 r czonkowie EWG wsplnie z Wielk Brytani utworzyli europejski system walutowy a w jego ramach wspln walut ECU . Bya to jednostka rozrachunkowa pocztkowo uywana w niektrych transakcjach pomidzy krajami EWG a pniej Unii Europejskiej . Jej warto bya ustalona na podstawie koszyka walut krajw czonkowskich . Najwikszy udzia w koszyku miaa marka niemiecka . 1 ECU = 3,6 Z

EURO w dniu 2,3 maja 1998 r przedstawiciele rzdw Unii Europejskiej postanowili wprowadzi w ycie z dniem 1.01.1999 r now walut midzynarodow EURO . Pocztkowo miaa ona funkcjonowa w transakcjach bankowych oraz za porednictwem kart kredytowych . W 2002 r polityk pienin tych pastw w duym stopniu przejmie utworzony Europejski Bank Centralny . EURO wystpio ECU w stosunku 1: 1 11.10.2001 1 EURO = 3,8797 19.10.2001 1 EURO = 3,6891 Korzyci z wprowadzenia EURO : - dla mieszkacw Unii Europejskiej pozbycie si problemu wymiany walut w czasie wyjazdw za granic - atwo w porwnywaniu cen - dla gospodarki Unii Europejskiej atwo transferu kapitau - wyeliminowanie problemw zwizanych z wahaniem kursw walutowych Wymiary zasobw pieninych : Pynno jest to atwo z jak mona zamieni jedne aktywa na drugie . W zalenoci od stopnia patnoci wyrniamy rne miary zasobu pienidza : 1. Miara M1 obejmuje : gotwk , czeki podrne , depozyty patne na danie , obejmuje skadniki Najbardziej pynne . 2. Miara M2 obejmuje : M1 , depozyty oszczdnociowe , drobne depozyty terminowe , jednodniowe umowy odkupu , udziay w spkach lokacyjnych na rynku pieninym , krtkoterminowe depozyty w walutach obcych . 3. Miara M3 najmniej pynne skadniki zasobu obejmuje : M2 , due depozyty terminowe , umowy odkupu , dugoterminowe depozyty w walutach obcych , depozyty terminowe nie bankowych instytucji finansowych . 4. Grupa aktyww finansowych o duym stopniu pynnoci zaliczamy : obligacje rzdowe , akcepty bankowe tj. polecenie zapacenia przez bank okrelonej sumy w okrelonym czasie , uywane gwnie w handlu zagranicznym weksel handlowy , weksel handlowy , krtkoterminowe papiery wartociowe skarbu pastwa . Zakres poszczeglnych miar zasobu pienidza zaley od innowacji finansowych . INNOWACJE zwikszyy ilo i rnorodno aktyww finansowych wystpujcych w charakterze pienidza lub jego substytutu . Zmieniaj skad agregatw pieninych i komplikuj prawidowe okrelenie poday pienidza . Pojawia si obawa e w zwizku z tym skuteczno polityki pieninej moe by ograniczona Funkcje pienidza : 1. rodek cyrkulacji i obiegu / rodek wymiany / - pienidz usprawnia wszelkie rodzaje transakcji posugujemy si miar M1 . 2. rodek tezauryzacji czyli magazyn wartoci pienidz jest rodkiem przechowywania siy nabywczej w czasie , pozwala dokonywa zakupw w przyszoci . T funkcj peni rwnie inne aktywa : akcje , obligacje , domy , biuteria / M2 , M3 / 3. Miernik wartoci albo jednostka rozrachunkowa czyli w nim s wyraone ceny prowadzonego rozliczenia . 4. rodek patniczy albo rodek odroczonych patnoci pienidz uywany jest przy spacie wszelkich zobowiza np. pace , poyczki , podatki .

5. Pienidz wiatowy spenia wymienione wyej funkcje z tym zastrzeeniem e one do wymiany midzynarodowej . Cechy charakteryzujce pienidz : 1. Poda pienidza musi by ograniczona . 2. Pienidz musi by podzielny . 3. Pienidz musi by atwo przenony . 4. Pienidz powinien by trway . Warto pienidza . Pienidz kulkowy warto sw czernie z przyczyn kulturowych i spoecznych . Pienidz towarowy warto bya utosamiana z pewnymi towarami . Warto to waga tych towarw : zota , srebra .

Sia nabywcza pienidza to jego zdolno do nabycia okrelonej iloci dbr i usug . Wzrost cen powoduje zmniejszenie wartoci jednostki pieninej tj. deprecjacj pienidza . Gdy ceny obniaj si warto pienidza ronie czyli wystpuje jego aprecjacja . KURS WALUTOWY to : 1. Cena waluty obcej wyraona w pienidzu krajowym 1 dolar = x z 2. Cena waluty danego kraju w walucie innego kraju 1 z = y dolarw Jeeli kurs danej waluty spada to mwimy o deprecjacji pienidza , jeeli waluta wzrasta to aprecjacja. DEWALUACJA to obnienie urzdowego kursu wymiany krajowego pienidza w stosunku do walut obcych . Jest to podwyszenie kursu walut obcych wyraonego w pienidzu krajowym np. bank centralny zmienia kurs z 1 USA = 3,96 z na 1 USA = 4,00 z . REWALUACJA - oznacza podwyszenie urzdowego kursu wymiennego waluty krajowej . Zmian kursu waluty krajowej dokonuje Bank Centralny lub rzd . DENOMINACJA jest to reforma pienina polegajca na anulowaniu obowizujcej jednostki pieninej i ustanowieniu nowej z reguy o zwikszonej sile nabywczej . 1995r. 10000 z = 1 z nowy PRAWO KOPERNIKA-GRESHAMA dziaa gdy w obiegu byy dwa rodzaje monet , zy pienidz wypiera z obiegu pienidz dobry . POPYT NA PIENIDZ J.M.KEYNES 1936 r. Jego teoria popytu na pienidz wychodzi z zaoenia e ilo pienidza na ktr zostaje zgoszony popyt jest okrelona przez porzdan wielko rezerw gotwkowych czyli przez preferencje pynnoci podmiotw gospodarczych , a ta z kolei przez utrzymywane przez te podmioty aktywne i pasywne rezerwy gotwkowe . Rezerwy aktywne pienidza skadaj si z czci utrzymywanej dla celw transakcyjnych i przezornociowych . Wysoko rezerw gotwkowych utrzymywanych z motyww transakcyjnych zaley od obrotw gospodarstw domowych czy przedsibiorstw / model transakcyjny / . Podmioty gospodarujce trzymuj te pewn rezerw gotwkow z powodu przezornoci na wypadek nieprzewidzialnych zobowiza patniczych np. z tytuu napraw . Zasoby pienine dla celw transakcyjnych i przezornociowych s utrzymywane jako okrelona cz dochodu dlatego popyt na gotwk zaley od wysokoci dochodu narodowego a porednio od poziomu cen . Rezerwy pasywne pienidza skadaj si z zasobw portfelowych oraz spekulacyjnych . W zasobach portfelowych podmioty gospodarujce utrzymuj pienidz jako najbardziej pynn lokat majtkow nie przynoszc jednak odsetek . Popyt na pienidz zaley od wysokoci stopy procentowej . Zasoby pienidza na cele spekulacyjne utrzymywane s przez podmioty gospodarujce z myl o uzyskaniu zyskw spekulacyjnych z lokaty rodkw lub ich wycofania . Podmioty gospodarcze bd dokonywa zmian wielkoci zasobw spekulacyjnych w zalenoci od rynkowej stopy procentowej oraz oczekiwanych zmian jej poziomu . Jeli stopa % spada popyt na pienidz spekulacyjny ronie i odwrotnie jeli rynkowa stopa % ronie popyt pienidza spekulacyjnego maleje .

PODSUMOWANIE cznie popyt na pienidz jest sum popytu transakcyjnego przezornociowego i portfelowego i zaley od : Poziomu realnego dochodu narodowego / im jest wyszy realny dochd narodowy tym wiksze jest zapotrzebowanie na pienidz / . 1. Poziom cen 2. Wysoko stopy % ILOCIOWA TEORIA PIENIDZA twrca Fisher 1911 r. Stworzy synne rwnanie wymiany bdce podstaw ilociowej teorii pienidza . MV = PQ Globalne wydatki zagregowana warto transakcji

Rwnanie to przedstawia zwizek midzy nominaln poda pienidza a mas wytworzonych dbr i poziomem ich cen . Pod M. Wystpuje baza pienina lub monetarna czyli ilo pienidza Banku Centralnego obejmujce rezerwy minimalne , rezerwy nadwykowe oraz obieg pienidza gotwkowego . Jest ona okrelona mianem pienidza wielkiej mocy . M.- ilo pienidza w obiegu zasb pienidza V prdko z jak pienidz wydawany jest na wszystkie transakcje P cena Q ilo wytworzonych dbr i usug Zaoenia : 1. Poda pienidza jest okrelona przez wadze monetarne zatem jest staa w analizie 2. V , Q s nie zalene od poday pienidza Przy tych zaoeniach ilo pienidza w rwnaniu wymiany moe interpretowa jako ilo pienidza na ktr zgoszony jest popyt . Zatem rwnanie wymiany mona zapisa jako funkcj popytu na p pienidz . Q MD = V x P Fisher stwierdzi e : V jest okrelona przez czynniki technologiczne i instytucjonalne jak stopie rozwoju systemu bankowego czstotliwo wpat , dugo okresu patnoci , szybko komunikacji i transportu . Te czynniki zmieniaj si powoli i stopniowo w zwizku z tym V = const Q jest okrelone przez pene zatrudnienie dostpnych zasobw : praca , ziemia , kapita , stopie wykorzystania zasobu zmienia si stopniowo i powoli wic Q = const Podsumowanie : Ilociowa teoria pienidza mwi e procentowy wzrost cen powoduje taki sam % wzrost popytu na pienidz .

BANKI I ICH FUNKCJE Funkcje banku : 1. Transfer polecenie wypaty na rzecz osoby trzeciej odpowiednikiem dzisiejszym jest czek Clearing przepyw pienidza z jednego banku do drugiegu , jeden ze sposobu transferu pienidzy . 2. Depozyty bank depozytowy . 3. Banki komercyjne nastpuje kiedy poczono dwie wczeniej cakowicie oddzielne operacje . Udzielanie poyczek i przyjmowanie depozytw . 4. Kreacja depozytw nastpuje w drodze udzielenia rnego rodzaju poyczek . Istota procesu polega na kreacji wikszej iloci zobowiza patnych na danie w porwnaniu do tego co bank byby w stanie wypaci kiedy wszyscy klienci zgosiliby si jednoczenie po odbir depozytw kruszcowych , dotyczy pienidza kruszcowego do 1914r. Stabilno gospodarcza i zaufanie do bankw poprawiy si z chwil powstania Banku Centralnego . Funkcje Banku Centralnego : 1. Jest bankiem bankw 2. Prowadzi rozliczenie z rzdem 3. Kontroluje krajow poda pienidza 4. Stabilizuje funkcjonowanie rynkw finansowych Z punktu widzenia Makro najwaniejsz funkcj jest kontrolowanie poday pienidza . Instrumenty kontroli poday pienidza : 1. Ustalenie poziomu stopy dyskontowej instrumenty 2. Operacje na otwartym rynku oddziaywujce na 3. Kontrola poziomu rezerw obowizkowych bankw handlowych pynno bankow Ad.1 Stopa dyskontowa jest to stopa procentowa stosowana przez Bank Centralny przy udzielaniu poyczek bankom komercyjnym . Nie jest skutecznym instrumentem kontroli poday pienidza . Zmiany stopy dyskontowej informuj jedynie o intencjach wadz co moe mie wpyw na postpowanie bankw . Wady stopy dyskontowej : 1. Nie moemy zbyt czsto zmienia tej stopy i dostosowywa jej do koniunktury gospodarczej gdy spowodowaoby to spadek zaufania do niej . 2. Wadze publiczne dopuszczaj czsto wyjtki w polityce pieninej np. kredyt preferencyjny . 3. Bank komercyjny cechuje dua niezaleno finansowa od Banku Centralnego , s one w stanie wkalkulowa ewentualn zwyk stopy dyskontowej w koszt kredytw udzielonych swoim klientom . 4. To midzynarodowy ruch kapitaw krtkoterminowych . Ad. 2 Operacje otwartego rynku stanowi przykad oddziaywania wadz monetarnych na wysoko rezerw bankowych , ogln sum udzielonych kredytw , ilo pienidza w obiegu . Operacje otwartego rynku polegaj na sprzeday lub kupnie papierw wartociowych przez Bank Centralny . Operacje mog by dokonywane w dowolnej skali . Jest to

najskuteczniejszy instrument regulowania poday pienidza , warunkiem za jest istnienie odpowiednio rozwinitego rynku papierw wartociowych . Ad. 3 Rezerwy obowizkowe to ta cz rezerw cakowitych znajdujcych si w dyspozycji bankw , ktra z moc prawa nie moe by wykorzystywana do tworzenia pienidza przez udzielanie poyczek. Nie jest to skuteczny instrument regulowania poday pienidza . Bank Centralny nie moe zmienia wskanika zbyt czsto gdy zostanie zachwiana stabilno monetarna i ekonomiczna kraju . Due znaczenie maj zmiany wskanika gdy kraj jest naraony na due przepywy krtkoterminowych kapitaw midzynarodowych . Zmiana poziomu rezerw obejmuje w jednakowym stopniu wszystkie banki w kraju . Rodzaje polityki pieninej stosowanej przez Bank Centralny 1. EKSPANSYWNA mikka polityka pienina polega na zwikszaniu poday pienidza poprzez obnienie stopy dyskontowej , zakup wyemitowanych przez rzd papierw wartociowych na otwartym rynku obnienie wskanika rezerw obowizkowych . 2. RESTRYKCYJNA twarda polega na zmniejszeniu poday pienidza przez podwyszenie stopy dyskontowej , sprzeda publicznych papierw wartociowych i podwyszeniu rezerw wskanika obowizkowych . Bank Centralny oddziaywuje na poda pienidza w celu stabilizacji poziomu produkcji i zatrudnienia oraz wspierania rozwoju gospodarczego . Przykad ekspansywny : W okresie recesji charakteryzujcej si spadkiem tempa wzrostu gospodarczego i wzrostem bezrobocia zalecana jest ekspansywna polityka pienina . Dziaania w celu zwikszenia poday pienidza powoduj obnienie w przynajmniej krtkim okresie stopy %. Wzrost poday pienidza i obnienie poday pienidza zwikszaj popyt globalny w konsekwencji inwestycje , zatrudnienie oraz poziom dziaalnoci gospodarczej . Przykad restrykcyjny w Polsce : Innego rodzaju dziaania podejmuje Bank Centralny gdy inflacja osiga wysoki poziom . Uznajc e jest ona spowodowana nadmiern kreacj pienidza Bank Centralny w celu jej opanowania zmniejsza stop wzrostu poday pienidza stosujc restrykcyjn polityk pienin . Jej konsekwencj jest obnienie take rozmiarw inwestycji i produkcji oraz zatrudnienia . Instrumenty typu administracyjnego regulowania poday pienidza : Racjonowanie kredytw stosuje si kiedy inflacja jest bardzo wysoka a mimo to przedsibiorstwa zacigaj kredyt po wysokiej stopie % , gdy mog przerzuci wzrost stopy % na ceny swoich wyrobw i mimo to nie trac klientw. Zalet jest to e jest to bardzo skuteczna , natychmiastowa kontrola . Wady racjonowania kredytw : 1. Uderza w przedsibiorstwa mae i rednie . 2. Szkodzi konkurencji midzy bankami . 3. Negatywnie wpywa na stop % - nie decyduje ona ju o alokacji inwestycji . Bya dugo stosowana we Francji . Dlaczego obecnie nie stosuje si racjonalnego kredytowania : 1. Rozwj rynku finansowego . 2. Ruchy kapitaw midzynarodowych .

Instrumenty specyficzne Selektywna polityka kredytowa : - kredyty preferencyjne - subwencje Polityka selektywna : - nie moe narusza zasad globalnej polityki - zadania musz by tutaj nieliczne i jasno zdefiniowane - zadania musza by okresowo weryfikowane Skuteczno polityki pieninej : Jest to najskuteczniejszy instrument jakim posuguje si rzd . Jest skuteczniejsza jeeli poczona jest polityk budetow / np. inflacja / . Ograniczenia skutecznoci polityki pieninej : 1. Konflikty celw moe zaj konflikt midzy celami wewntrznymi np. inflacja i bezrobocie . Konflikty midzy celami wewntrznymi i zewntrznymi np. stopa % . 2. Inne efekty ni zamierzalimy . 3. Nie elastyczno pewnych wydatkw budetowych i sztywno pewnych struktur gospodarczych : - wzrost cen to wzrost dochodw - na inflacji korzystaj przedsibiorstwa i gospodarstwa domowe - wydatki niezalenie od polityki pieninej np. przemys zbrojeniowy , na owiat , policj - ograniczona mobilno siy roboczej 4. Przynaleno do midzynarodowych organizacji gospodarczych jak midzynarodowy fundusz walutowy , bank wiatowy .

RYNEK KAPITAOWY I RYNEK PIENINY

18.11.2001.

RYNEK FINANSOWY- obejmuje og transakcji zwizanych z przemieszczaniem kapitaw pieninych od podmiotw dysponujcych wolnymi rodkami pieninymi do podmiotw zgaszajcych zapotrzebowanie na takie rodki . RYNEK FINANSOWY RYNEK PIENINY - krtkoterminowe lokaty - kredyty PAPIERW - bony WARTOCIOWYCH - czeki RYNEK WALUTOWY RYNEK KAPITAOWY BANKOWY

RYNEK PIENINY- obejmuje transakcje zwizane z przemieszczaniem krtkoterminowych kapitaw bankowych w formie depozytw i kredytw bankowych jak rwnie w postaci specjalistycznych instrumentw finansowych jak weksle , bony i certyfikaty pienine , czeki . RYNEK WALUTOWY umoliwia dokonywanie transakcji kupna i sprzeday walut innych krajw , moe by dokonywane w celach regulujcych , w celach interwencyjnych . RYNEK KAPITAOWY pozwala na tworzenie i przepyw dugoterminowych kapitaw , wykorzystywany w dziaalnoci gospodarczej a take na pokrywanie deficytu budetowego . RYNEK BANKOWY obejmuje gwnie dugoterminowe lokaty i kredyty . RYNEK PAIERW WARTOCIOWYCH jest to zesp wszystkich osb dokonujcych wzajemnych operacji zwizanych z przenoszeniem prawa wasnoci papierw wartociowych na zasadach kupna-sprzeday wedug uzgodnionych cen , ksztatujcych si pod wpywem popytu i poday , przedmiotem obrotu s akcje , obligacje . Funkcje rynku papierw wartociowych / korzyci / : 1. Rynek ten pozwala bankom na zwikszenie pienidza kredytowego . 2. Budetowi pozwala na finansowanie wydatkw . 3. Posiadaczom wolnych rodkw finansowych umoliwia ich inwestowanie . 4. Przedsibiorstwom stwarza moliwo uzyskania od licznych inwestorw znacznych kwot pieninych i przeksztacenia ich w kapita pozwalajcy na realizacj rnych przedsiwzi . 5. Posiadaczom papierw wartociowych umoliwia zamian ich na gotwk , ktr mona przeznaczy na zakup innych papierw lub inne cele .

Rynek papierw wartociowych RYNEK PIERWOTNY GIEDOWY EMITENT BIURO MAKLERSKIE MAKLERSKIE INWESTORZY RYNEK PIERWOTNY obejmuje operacje , ktre wystpuj wycznie przy sprzeday walorw przez emitentw . Operacje te realizowane s jedynie w postaci emisji nowych walorw . Emisja moe mie charakter publiczny lub prywatny . RYNEK WTRNY- umoliwia wymian walorw midzy inwestorami bd wymian ich na gotwk . Stwarza on : 1. Szans uzyskania korzy wynikajcych ze wzrostu cen walorw . 2. Pozwala na atw zamian struktury lokat . 3. Pozwala na odzyskanie gotwki . Rynek pierwotny i wtrny mog mie form rynku publicznego bd prywatnego RYNEK PUBLICZNY jest to rynek regulowany przepisami prawa w celu zabezpieczenia inwestorw . Warunkiem dopuszczenia walorw do obrotu jest uprzednia weryfikacja ich solidnoci i zgodnoci z prawem . Musz otrzyma zgod Komisji Papierw Wartociowych . Oferta jest skierowana do znacznego okrgu nabywcw . RYNEK PRYWATNY nie ma sformuowanego charakteru i transakcje obejmuj emisj walorw nie dopuszczonych do publicznego obrotu , transakcje wtrne dokonywane midzy bankami , darowizny i wzajemne przekazywanie walorw np. w razie poczenia spek . RYNEK POZAGIEDOWY jest to rynek walorw nie notowanych na giedzie . Na rynku tym uzyskuj notowania papiery nowo powstaych korporacji i jest to jedna z przesanek do pniejszych stara o dopuszczenie danych walorw do obrotu na giedzie .Dokonuje si tutaj obrotu papierami , ktre nigdy nie bd mogy wej na gied np. ze wzgldu na niski kapita firmy , czy brak zabezpieczenia emitentw . Niektre z tych dziaaj w formie zorganizowanej dokonuj selekcji walorw . Uczestnicy rynkw papierw wartociowych : 1. EMITENT reprezentuje zapotrzebowanie na kapita . Jego aktywno zaley od koniunktury gospodarczej , korzysta z pomocy wyspecjalizowanych bankw np. bony inwestycyjne . 2. INWESTOR - nabywca papierw wartociowych , rodzaje : - inwestor bierny ceni bezpieczestwo lokat nie jest skonny do ryzyka , nastawiony na stabilny zysk np. nabywcy obligacji - inwestor czynny dokonuje czstych operacji kupna-sprzeday w celu osignicia zysku na RYNEK WTRNY GIEDA BIURO MAKLERSKIE INWESTORZY BIURO RYNEK POZA

rnicach kursowych , interesuj go transakcje spekulacyjne oraz papiery wartociowe wysokiego ryzyka , na bieco obserwuj ksztatowanie si sytuacji ekonomicznej firm - inwestor indywidualny nabywa papier wartociowy na podstawie osobicie podejmowanych decyzji korzystajc ewentualnie z opinii doradcw - inwestorzy instytucjonalni s to firmy i instytucj lokujce walory , kapitay powierzane im w formie depozytw , skadek ubezpieczeniowych , rent i tym podobnym , cechuje ich duy profesjonalny i ich kategorii a/ instytucje ubezpieczeniowe fundusze emerytalne i banki podejmuj lokaty o duym stopniu bezpieczestwa chronice przed inflacj unikaj operacji spekulacyjnych b/ fundusze powiernicze / spki akcyjne / wykorzystuj kapita powierzony przez indywidualnych inwestorw , rodzaje funduszy powierniczych : - fundusze agresywnego wzrostu uczestnicz w transakcjach spekulacyjnych / max straty , max ryzyko / - fundusze wzrostu unikaj transakcji zbyt ryzykownych i nabywaj akcje renomowanych firm - fundusze zrwnowaonego / umiarkowanego / wzrostu inwestuj w akcje renomowanych firm z rnych sektorw / np.Fidelia / - fundusze rwnowagi lokuj swoje kapitay czciowo w akcjach , czciowo w obligacjach , zaley to od koniunktury gospodarczej - fundusze obligacji inwestuj w obligacje , najnisze ryzyko i najnisze zyski - fundusze sektorowe koncentruj swoj dziaalno w cile okrelonych sektorach gospodarki np. kupuj akcje i obligacje sektora energetycznego - fundusze specjalistyczne inwestuj w walory cile okrelonych przedsiwzi 3. MAKLER cechy zawd podlega licencjonowania , powinien zasugiwa na zaufanie , nie karany nabywa i sprzedaje papiery wartociowe na rzecz klientw , zarzdza cudzymi pakietami akcji , prowadzi doradztwo odnonie lokowania , przechowuje papiery wartociowe . 4. BROKER / w Polsce / uywa si dla okrelenia porednika w sferze ubezpiecze , wybiera warianty ubezpieczeniowe najkorzystniejsze dla klienta a nie firmy ubezpieczajcej . 5. MAKLER-DEALER zawiera na giedzie transakcje we wasnym imieniu i na wasny rachunek . 6. DOM MAKLERSKI / FIRMA MAKLERSKA / - poredniczy w zakresie obrotu papierami Wartociowymi , doradza odnonie inwestowania . GIED stanowi odbywajce si w odpowiednio zorganizowanej formie regularne spotkania osb zainteresowanych zakupem lub sprzeda papierw wartociowych wedug ksztatujcych si na zasadzie popytu i poday , ktre podawane s do publicznej wiadomoci . Rodzaje gied : - lokalne - obroty dotycz walorw emitowanych na terenie danego kraju - midzynarodowe transakcje dokonywane s papierami emitowanymi za granic

wiatowe dokonuje si szczeglnie wysokich obrotw papierami wartociowym i operacje dokonywane na takich giedach z zwaszcza wystpujce na nich tendencje kursowe wywieraj wielki wpyw na inne giedy a czsto sygnalizuj przemiany koniunkturalne w gospodarce wiatowej

Giedy s tworzone w formie : 1. Spki akcyjnej np. Polska , USA 2. Organizacje publiczno prawne Zasady uczestnictwa na giedach trybu dopuszczenia papierw do obrotu , funkcjonowania organw giedy normowane s w statutach . Uczestnicy giedy : Krg osb uprawnionych do uczestnictwa w giedzie jest ograniczony , ograniczenia maj zapewni wiksz wiarygodno i solidno przeprowadzonych operacji giedowych . Uczestnicy giedy to porednicy / maklerzy , brokerzy , domy maklerskie / oraz samodzielni uczestnicy / przedstawiciele bankw oraz innych instytucji finansowych / . Osoby nie bdce uczestnikami giedy a pragnce skorzysta z jej usug mog to uczyni za porednictwem maklerw lub udzieli odpowiednich zlece samodzielnym uczestnikom . Weryfikacja przed dopuszczeniem papierw wartociowych do obrotu na gied Kryteria dopuszczenia : 1. Dopuszczenie papierw prywatnych emitentw do obrotu nastpuje dopiero po upywie pewnego obrotu tymi papierami poza gied . 2. Emitent musi si legitymowa odpowiednim kapitaem i zyskownoci . 3. Wypuszczone walory powinny mie masowy charakter i znajdowa si w posiadaniu licznych inwestorw . 4. Emitenci musz przekada wadz giedy sprawozdania z dziaalnoci . 5. Regulamin giedy moe okreli sytuacji w ktrym eliminuje si z obrotu dopuszczone wczeniej walory w razie ich pogorszenia . Rodzaje operacji giedowych : 1. Transakcje natychmiastowe realizowane bezporednio po ich zawarciu nie pniej ni przed upywem 1 do 2 dni po ich dokonaniu . 2. Transakcje terminowe wystpuj gdy midzy dat ich zawarcia i dat realizacji z gry okrelon wystpuje pewien wiadomie wyduony okres , uczestnicy uzgadniaj wzajemnie ilo danego papieru oraz cen a take termin rozliczenia . Zbywca prowadzi gr na znik tj. przewiduje , e kurs danego waloru obniy si w przyszoci w stosunku do kursu ustalonego w mowie . Okrela si go mianem niedwiedzia / BEAR / . Drugi liczy e kurs zakupionych walorw w dniu likwidacji transakcji wzronie , gra na zwyk i jest okrelony mianem byka / BULL / . INFLACJA

INFLACJA to wzrost oglnego poziomu cen a nie ceny pojedynczego lub niewielu towarw dokonujcy si przy wci rosncej iloci / poday / pienidza znajdujcego si w obiegu co powoduje spadek jego wartoci oraz niekontrolowan redystrybucj dochodw i majtku . Z a inflacj nie uwaa si jednorazowego ruchu cen w gr wywoanego : 1. wzrostu cen surowcw z importu 2. eliminacj istniejcych dotychczas dotacji 3. zmian systemu podatkowego / VAT i akcyza / Etymologia pojcia inflacja : Inflacje inflare oznacza wzdyma , nadmuchiwa i po raz pierwszy tego sowa uyto na okrelenie wzrostu cen w czasie amerykaskiej wojny domowej 1861-1865 . Zjawisko odwrotne to deflacja jest to spadek oglnego poziomu cen w wyniku redukcji zasobw pienidza . Utrzymujcy si duej proces spadku cen prowadzi do ograniczenia produkcji , masowych zwolnie , wzrostu bezrobocia a w konsekwencji do dalszego spadku popytu i bankructwa np. wiatowy kryzys gospodarczy w latach 1929-1933 , USA w latach 1949-1945 spadek cen rzdu 2%. Zjawisko stachflacja charakteryzuje si tym , e jednoczenie wystpuje wysoka inflacja i wysokie bezrobocie i czsto jest spowodowane prze wstrzs podaowy np. podwojenie si cen ropy naftowej . Zjawisko slumpflacja z bezrobociem i inflacj wystpuje recesja / spadajcy PKB / . Szok podaowy nage ograniczenie dostpnoci istotnych zasobw naturalnych lub czynnikw produkcji w wyniku zdarze naturalnych , decyzji politycznych lub umowy dostawcw kontrolujcych znaczn cz poday danego dobra np. ropy naftowej . Inflacja nie zawsze objawia si wzrostem cen lecz moe si pojawi w postaci niedoboru na rynku . Klasyfikacja inflacji : I . Ze wzgldu na form : 1. Inflacja otwarta / jawna , cenowa / wyraa si wzrostem cen wystpuje w krajach o gospodarce rynkowej np. Francja , Niemcy , Polska . 2. Inflacja tumiona / ukryta , stumiona / charakteryzuje j przymusowe oszczdnoci wywoane niedostateczn poda w stosunku do efektywnego popytu / jest to tz. luka inflacyjna / czyli wystpowanie nadwyki globalnego popytu nad poda . Ma miejsce kiedy administracyjna kontrola cen i pac nie dopuszcza do przerodzenia si nierwnowagi rynkowej w wzrost cen i pac. Poziom cen i kosztw pozostaje wzgldnie stabilny natomiast nierwnowaga gospodarcza objawia si pod postaci kolejek , sprzeday spod lady , spekulacji , powstania czarnego rynku oraz rnych systemw rozdzielnictwa i reglamentacji . Jako miernik inflacji ukrytej moe suy ksztatowanie si cen na czarnym rynku lub zmiany kursu waluty krajowej w stosunku do innej waluty . Ta forma bya rozpowszechniona w systemie gospodarki nakazowo-rozdzielczej . Inflacja tumiona moe si przeksztaci w otwart przez uwolnienie cen , odwrotny proces wymaga urzdowego zamroenia cen . II . Ze wzgldu na natenie rodzaje :

inflacja pezajca nie powoduje negatywnych skutkw , ceny rosn w wolnym tempie 3-5% rocznie , w skali miesica wzrost cen nie przekracza 1% , gospodarka funkcjonuje normalnie , nie jest grona dla stabilnoci gospodarki - inflacja umiarkowana / kroczca / ceny rosn powoli 5-10 % w skali roku , nie wystpuje znieksztacenie relacji cenowych , ceny na og adekwatnie odzwierciedlaj stopie wzgldnej rzadkoci dbr , prawidowo orientuj producentw jak i nabywcw przy podejmowaniu decyzji gospodarczych ludzie nie wyzbywaj si oszczdnoci , rynek jest dostosowany do procesu powolnej inflacji , inflacja jest oczekiwana i uwzgldniona w rachunku ekonomicznym - inflacja galopujca wymyka si z pod kontroli pastwa , wzrost cen 10-50% w skali roku , wystpuje istotne znieksztacenie relacji cenowych sygnay rynkowe dotyczce tego co warto w wikszej iloci produkowa , a co w mniejszej i gdzie kierowa zasoby inwestycyjne s nieprzejrzyste i mylce , inwestycje s lokowane po czci przypadkowo , z kolei strony zgodnie z preferencjami nabywcw kocowych , z drugiej nie koniecznie w dziedzinach , ktre gwarantuj duy zysk , obnia si efektywnoci procesw gospodarczych , przedsibiorcy skracaj horyzont czasowy swoich decyzji , inwestujc w przedsiwzicia szybko rentujce i spekulacyjne , a nie przedsiwzicia wane z punktu widzenia dugofalowego wzrostu nastpuje obnienie skonnoci do oszczdzania oraz lokowanie oszczdnoci w lokatach pewnych albo spekulacyjnie atrakcyjnych np. walutach obcych , stanowi zacht do zacigania kredytu na moliwie dugi termin po staej stopie % - hiperinflacja wzrost cen od 50% wzwy w skali roku bez grnej granicy , powoduje powane zaamanie koniunktury oraz destabilizuje stosunki spoeczno-polityczne , powoduje ucieczk od kapitau za granic , osabia wiarygodno finansow wierzycieli , rodzimy kapita wywozi swoje zasoby za granic Przyczyny inflacji mog tkwi w polityce pieninej , kredytowej , budetowej i inwestycyjnej w dysproporcjach gospodarczych , w spadku wartoci waluty krajowej w stosunku do walut zagranicznych , we wzrocie cen surowcw , paliwa i energii na rynku wiatowym . Przyczyny inflacji w Polsce tkwi :w strukturze gospodarki , strukturze produkcji i jej kosztach oraz proporcjach podziau dochodu narodowego . Inflacja nie moe zaistnie bez nadmiernej emisji pienidza , ale nie jest zjawiskiem czysto pieninym . Klasyfikacja inflacji ze wzgldu na czynniki jakie wywoay inflacj : 1. inflacja popytowa 2. inflacja podaowa / kosztowa / Ad. 1 inflacja popytowa / nabywcw / wystpuje gdy cakowita wielko planowanych wydatkw wzrasta szybciej ni cakowita wielko produkcji , czynniki : wzrost globalnego popytu moe by spowodowany zwikszeniem si zapotrzebowania ze strony rnych podmiotw gospodarczych pastwa , przedsibiorstw , gospodarstwa domowych lub zapotrzebowania z zagranicy . Wzrost popytu ze strony pastwa moe by spowodowany przez deficyt budetowy . Inflacja popytowa wystpuje najczciej w okresie wojen , w krajach sabo rozwinitych . Przeciwdziaania : - ograniczenie wydatkw rzdowych - zwikszenie podatku dochodowego

Ad. 2 inflacja podaowa wyrniamy 2 typy : A/ inflacja spowodowana wzrostem kosztw B/ inflacja wywoana deniem do wzrostu zyskw

Ad. A inflacja spowodowana wzrostem kosztw / dostawcw / - spowodowana jest podnoszeniem cen w wyniku rosncych kosztw produkcji . Przyczyny : 1. wzrost kadego ze skadnikw kosztw np. wzrost pac , rent , surowcw , importu , rwnie pochodzenia krajowego , wzrost narzuty na pace / ZUS / , a take innych skadnikw kosztw / np. dzierawy , odsetek od kredytu / 2. wytwarzanie w nie optymalnej skali produkcji lub wysokie koszty stae przy nie wykorzystanych zdolnociach produkcyjnych 3. wzrost podatkw Dwa szczeglne przypadki inflacji kosztowej : Inflacja pacowa przeforsowanie nadmiernych w stosunku do wydajnoci pracy da pacowych zwizkw zawodowych , powoduje wzrost kosztw wytwarzania , a to prowadzi do wzrostu cen Inflacja importowana polega na przenoszeniu wzrostu cen z jednego kraju do innych krajw , wystpuje jeli nie istniej ograniczenia administracyjne w ksztatowaniu si kursw walutowych , wpyw wzrostu cen towarw importowanych na rozwj inflacji , jest tym wiksza im powaniejsz rol odgrywa w gospodarce handel zagraniczny Kto jest najbardziej naraony : Ryzyko tego typu wystpienia inflacji jest szczeglnie due dla krajw malejcych trudnoci patnicze o sabej walucie , zacofanych gospodarczo , rzdy takich krajw zostaj zmuszone do wprowadzenia administracyjnych ogranicze importu i kontroli przepywu kapitau . Inne przyczyny inflacji podaowej to wojny , kataklizmy , niepokoje polityczne , nieurodzaj w rolnictwie . Przeciwdziaania : - staa stopa procentowa - stae ceny kluczowych produktw - podatki Ad. B inflacja spowodowana chci zwikszenia zyskw : - monopole - oligopole Inflacja strukturalna wystpuje , gdy producenci nie mog sprawnie zmieni struktury produkcji w odpowiedzi na zmiany struktury gospodarki tzn na zmiany popytu na produkty i zmiany technologii wytwarzania . Zmiany w strukturze gospodarczej wywouj pojawienie si niedoborw , jeli niedobr dotyczy produktu o istotnym znaczeniu dla gospodarki np. paliwo , stal wwczas wzrost jego ceny zostanie przeniesiony na ceny wielu innych dbr .

Przyczyny : wzrost poziomu cen moe dotyczy zmiany popytu , zmian technologii produkcji , wprowadzenia innowacji , zmiany konkurencji . Zapobieganie : program powinien popiera swobod przenoszenia czynnikw produkcji i ludzi midzy rnymi gaziami gospodarki narodowej . Pomiar inflacji : Inflacj mierzy si skal wzrostu cen , najczciej stosowanym miernikiem jest CPI indeks wzrostu cen dbr konsumpcyjnych . Indeks cen towarw konsumpcyjnych oblicza si dzielc wydatki przecitnego gospodarstwa domowego na zakup reprezentowanego koszyka dbr w badanym roku przez analogiczne wydatki w roku przyjtym za bazowy .

Wynik zaley : 1. od wyboru dbr 2. udziau poszczeglnych dbr w koszyku 3. wyboru okresu bazowego / wyjciowego / 4. czasu 5. zmian jakoci towarw Drugi miernik : Deflator cen PKB obejmuje zmiany wszystkich wytworzonych w danym okresie dbr i usug oprcz artykuw konsumpcyjnych , take towary inwestycyjne , surowce , produkty rolne . Przyczyny inflacji wedug rnych koncepcji teoretycznych : Inflacja popytowa : teoria monetarna inflacji twrc jest Milton Friedman MU = PQ Przyczyn inflacji jest zbyt dua ilo pienidza w obiegu oraz bdna polityka pienina pastwa jest to analiza dugookresowa . Wedug J.KEYNES inflacja ma miejsce , gdy czny popyt w gospodarce przewysza moliwoci jego zaspokojenia , elementem popytowej teorii inflacji jest koncepcja liki inflacyjnej analiza krtkookresowa . Wedug KEYNESA zapobiec mona inflacji przez : - zachcenie ludnoci do oszczdzania - wzrost podatkw - administracyjne kontrole cen i dochodw INFLACJA KOSZTOWA : 1. koncepcje inflacji pacowej , teoria J. MICKSA zwizki zawodowe wymuszaj podwyk rosn ceny . 2. teoria cen administracyjnych przyczyny w polityce cenowej wielkich korporacji Obie koncepcje poczy J.K.GALBRAITH ktry sformuowa teori procesu inflacyjnego , podzieli gospodark na dwa sektory : 1. planujcy : zdominowany przez wielkie korporacje i silne zwizki zawodowe 2. rynkowy w ktrym przewaaj przedsibiorstwa mae , rednie dziaajce w wolno konkurencyjnych Walka z inflacj wedug GALBRATHA : Polityka restrukcyjna pienina i podatkowa jest nieskuteczna w walce z inflacj , gdyby bya skuteczna doprowadziaby do zaamania gospodarczego .

Proponuje zastosowanie kontroli pac i cen wobec sektora planujcego / jest to polityka dochodowa /. Spoeczno-ekonomiczne skutki inflacji : 1. kwalifikuje rachunek ekonomiczny i powoduje nieoptymaln alokacj zasobw 2. osabia skonno do oszczdzania i powoduje ucieczk w dobra rzeczowe 3. dewaluacja waluty 4. ucieczka kapitau za granic 5. nastpuje transfer dochodw od poyczkodawcw do poyczkobiorcw Kto traci na inflacji : 1. grupy ludnoci otrzymujce stae dochody i dysponujce mniejsz si przetargow 2. pracownicy , ktrych pace rosn wolniej ni stopa inflacji 3. emeryci , rencici 4. pracownicy najemni oraz inni odbiorcy wiadcze spoecznych 5. lepiej zarabiajcy 6. przedsibiorcy 7. banki i towarzystwa ubezpieczeniowe 8. nabywcy obligacji Na 1. 2. 3. inflacji zyskuje : waciciele dbr rzeczowych waciciele majtkw / ziemi , budynkw / dunicy

Przed stratami inflacji chroni : 1. lokowanie pienidzy w dobra trwae 2. lokowanie pienidzy w walutach o stabilnym kursie Inflacja sprzyja kombinacj i spekulacj . INFLACJA INERCYJNA / oczekiwana / - jest to stopa inflacji , ktra jest oczekiwana i jest wbudowana w umowy i porozumienia nieformalne , rwnie jest uwzgldniona w polityce budetowej i pieninej . Zjawisko inercyjnoci inflacji powoduje , e ma ona tendencj do utrzymania si przez duszy czas . Polityka przeciwdziaania inflacji : 1. polityka dochodowa polega na oddziaywaniu na dochody , pace i ceny a/ ledzenie decyzji pacowo-cenowych i przestrogi , opinie publiczne ma wpyw na te decyzje b/ ustala nieobowizkowe normy wzrostu pac i cen c/ metoda marchewki ustala si normy wzrostu dochodw i zachca przedsibiorstwa do ksztatowania pac i cen poniej normy d/ metoda kija przedsibiorstwa ktre przekraczaj normy musz zapaci dodatkowy podatek e/ bezporednia kontrola dochodw polegajca na zamroeniu pac , a czasem i cen na krtki okres walka z inflacj jej instrumenty : indeksacja pac jest to proces dostosowania poziomu pac do wzrostu cen i kosztw utrzymania / podstawa jest miernik CPJ / , przedua trwanie inflacji w czasie 2. polityka pienina restrukcyjna polityka pienina - racjonowanie kredytw - bank centralny musi by ustawowo niezaleny od rzdu i nie wolno mu pokrywa deficytu

- emisje dodatkowych pienidzy - utrzymanie staego kursu walutowego 3. polityka budetowa : - przeciwdziaanie deficytu budetowego - ograniczenie wydatkw na cele socjalne - wzrost podatku dochodowego Najlepszy rezultat daje poczeni polityki pieninej z budetow . 4. polityka pacowa ograniczenie roli zwizkw zawodowych 5. polityka cenowa polega stymulowaniu rozwoju maych i rednich przedsibiorstw , stwarzanie warunkw do uczciwej konkurencji , utrudnianie powstania monopolu , wzmacnianie pozycji uytkownikw , stwarzanie odpowiednich nam prawnych , ustalenie tych samych regu gry dla wszystkich podmiotw

1.12.2001 W 1958r. Philips opublikowa teori , e istnieje zaleno midzy stop inflacji a stop bezrobocia .

Stosowanie tej polityki w latach 70 towarzyszyo zjawisko stakflacji . Wyjanieniem tego zjawiska zaj si M.Friediyan i udowodni , e dugookresowa zaleno midzy inflacj a bezrobociem ma ksztat pionowy . W dugim okresie nie istnieje wybr midzy inflacj a bezrobociem . Wnioski : 1. Wymienialno / trade off / midzy inflacj a bezrobociem moe istnie tylko w krtkim okresie . 2. W dugim okresie wymienialno nie istnieje , dugookresowa krzywa Philipsa przyjmuje posta pionowej prostej przecinajcej o odcitych w punkcie okrelonym naturaln stop bezrobocia . 3. Jedynie przy stopie bezrobocia rwnej jej naturalnemu poziomowi moliwy jest stabilny poziom Inflacji , wysze lub nisze bezrobocie oznacza przyhamowanie lub przypieszenie procesw inflacyjnych . 4. W dugim okresie rzdy mog wybiera midzy okresowo tylko niszym bezrobociem i ulegajcym coraz wikszemu przypieszeniu tempem inflacji . 5. Pionowy ksztat dugookresowej krzywej nie wyklucza moliwoci , e np. przy wystpieniu szokw podaowych rwnie krtkookresowa krzywa moe przybra posta pionow lub nawet pozytywnie nachylon .

BEZROBOCIE : w ujciu ekonomicznym Bezrobotni to ludzie w wieku zdolnoci do pracy majcy ta zdolno ale z rnych powodw nie mogcy znale pracy . Bezrobotni s czci ludnoci w wieku produkcyjnym . LUDNOCI W WIEKU PRODUKCYJNYM / Lp / ZASOBY SIY ROBOCZEJ / Sr / ZAWODOWO / NSr / / aktywni zawodowo/ emeryci , rencici / ZATRUDNIENI / Z / BEZROBOTNI / B / BIERNI /

Zasoby siy roboczej to osoby w wieku produkcyjnym , ktre s zdolne do pracy i gotowe do jej podjcia . Wspczynnik aktywnoci zawodowej produkcyjnym : Az = Sr - zasoby siy roboczej Lp - ludno w wieku

1. Warto wspczynnika zaley np. od pacy im wiksza paca wicej osb chce t prac . 2. Wyksztacenia 3. Model rodziny 4. Moliwoci znalezienia pracy Sia robocza / Sr / jest sum zatrudnionych i bezrobotnych . Sr = Z + B -- B = Sr Z

B = Az x Lp Z - tak si liczy bezrobocie Wskanik stopy bezrobocia B B = Sr x 100 / % / Metody pomiaru bezrobocia : I . Metoda wykorzystywana w statystyce organizacji pracy 1. bezrobotni to osoby zdolne do pracy i gotowe do jej podjcia 2. pozostajce bez pracy i nie uczce si w szkoach z wyjtkiem szk wieczorowych i zawodowych 3. zarejestrowane w urzdzie pracy , jeeli ukoczy 18 lat , nie ukoczy 60- kobiety , 65 mczyni 4. nie nabyy praca do emerytury wojskowej / wojskowi / 5. nie s wacicielami , posiadaczami gospodarstwa rolnego 6. nie prowadz poza rolniczej dziaalnoci gospodarczej II. Metoda wykorzystywana w badaniach aktywnoci ekonomicznej ludnoci / BAEL / do bezrobotnych zalicza si osoby speniajce trzy warunki jednoczenie 1. w okresie badanego tygodnia nie pracoway nawet godzin

2. aktywnie poszukuj pracy 3. s gotowe podj prac w badanych lub nastpnym tygodniu Bezrobocie zasoby i strumienie na rynku pracy ZASOBY ZATRUDNIENIA / Z / ZASOBY BEZROBOCIA / B /

ZASOBY OSB NIENALECYCH DO SIY ROBOCZEJ / NSr / Strumie 1 obejmuje : - osoby zwolnione w ramach zwolnie grupowych - zwolnione w trybie indywidualnym - odchodzce dobrowolnie Strumie 4 obejmuje : - absolwenci szk - osoby , ktre ponowiy starania ale bezskutecznie Strumie 3 obejmuje : - przechodzenie na emerytur i rent - osoby zniechcone poszukiwaniem pracy Wielko zasobw bezrobocia mona opisa rwnaniem : Nb - napyw do zasobw bezrobocia Ob - odpyw zasobw bezrobocia B = Nb Ob Zaley od napyww i odpyww bezrobocia Rodzaje bezrobocia : Bezrobocie frekcyjne jest to bezrobocie nieuniknione , wystpujce w kadym typie gospodarki rynkowej .Aby je obniy potrzebna jest informacja o rynku pracy / szybka / , likwidacja zasikw dla bezrobotnych rwnie zmniejszyoby bezrobocie frekcyjne . Bezrobocie dobrowolne wystpuje gdy okrelona liczba osb nie chce podj pracy z powodu nie odpowiadajcych warunkw lub innych wzgldw. Bezrobocie sezonowe wahania z produktu , wystpujce z powodw naturalnych np. rolnictwo , budownictwo , transport. Te trzy formy to bezrobocie nieuniknione albo normalne . Wynosi od 3- 4,5 % to przyjmuje si e jest pene zatrudnienie , rwnowaga midzy popytem a poda . Bezrobocie przymusowe ma miejsce , gdy okrelona liczba osb poszukuje pracy , chce pracowa przy jakiejkolwiek pracy , ale nie moe znale pracy . Niewystpowanie bezrobocia przymusowego oznacza istnienie oglnej rwnowagi na rynku pracy przy przewadze popytu nad poda siy roboczej .

Bezrobocie chronione dotyczy osb , ktre z rnych powodw np. stan zdrowia , przeszo polityczna nie maj szans w warunkach konkurencji na otrzymanie pracy , gdy j utrac z przyczyn niezalenych od siebie . Bezrobocie strukturalne powstaje w rezultacie niedopasowania struktury poday siy roboczej do popytu w aspekcie kwalifikacyjnym , zawodowym i regionalnym . Inne powody to : - nierwnomierny wzrost gospodarczy - brak kapitau - ze proporcje w rozmieszczaniu zasobw produkcyjnych w gospodarce - postp technologiczny - midzynarodowy podzia pracy Moe mie charakter trway gdy likwidacja wymaga dugiego okresu czasu . Przeciwdziaaniu bezrobociu strukturalnego : - hamowanie procesu postpu technicznego i technicznego - ksztacenia , przeszkalanie pracownikw Bezrobocie naturalne = bezrobocie frekcyjne + bezrobocie strukturalne Bezrobocie nieefektywnego popytu / inaczej kensistowskie / - powstaje jako wynik niedostatecznego popytu na dobra , ktre mog by wytwarzane przy penym wykorzystaniu siy roboczej . Liczy si je rnic midzy liczb osb poszukujcych pracy a liczb stanowisk pracy . Bezrobocie to zajmuje si zmianami struktury produkcji , powodujcymi przesunicie popytu z jednych na inne rodzaje prac . Tumaczy si je cen , ktr trzeba zapaci za obnienie inflacji . Bezrobocie koniunkturalne albo cykliczne powstaje gdy popyt globalny maleje a ceny i pace nie przystosowuj si dostatecznie szybko , aby mogo by przywrcone pene zatrudnienie . Wie si z cyklem koniunkturalnym rozwoju gospodarczego i pojawia si szczeglnie w fazie recesji . Bezrobocie pacowe lub klasyczne powstaje na skutek zbyt wysokich pac / dania zwizkw zawodowych / . Bezrobocie ukryte czyli nie wystpujce w statystykach . Pojawia si najczciej na wsi i czsto nazywane jest agrarnym . Krzywa D krzywa popytu na pac pracy Punkt A punkt rwnowagi poszukujcych pracy okrelonej pacy naturalne przymusowe Krzywa Nz ilo osb przy odcinek A - B bezrobocie odcinek C D bezrobocie Krzywa S krzywa poday

TEORIA KLASYCZNA

Stanowisko klasyczne : - na rynku zawsze wystpuje tendencja stanu rwnowagi utrzymywania go - zjawisko bezrobocia tumaczy ograniczeni swobodnego mechanizmu rynkowego - za bezrobocie odpowiedzialne s zwizki zawodowe - bezrobocie traktuj jako bezrobocie dobrowolne Polityka ograniczenia bezrobocia wedug klasykw polega na - likwidacji ogranicze swobodnego dziaania mechanizmu rynkowego - osabienia pozycji zwizkw zawodowych - zwikszeniu elastycznoci pac - usprawnieniu funkcjonowania rynku pracy Aktywna ingerencja pastwa nie jest potrzebna .

TEORIA KEYSISTOWSKA

wszyscy maj prac

Punkt A stan rwnowagi A- B bezrobocie przymusowe

przyczyny bezrobocia KEYNS upatruje w niewystarczajcym popycie na towary bezrobocie ma charakter przymusowy keysici odrzucaj twierdzenie neoklasykw , e obniki pac s w stanie obniy bezrobocie bo: a/ nierealny jest postulat obniek pac przy istnieniu silnych zwizkw zawodowych b/ obniki pac zmniejszaj dochody pracownikw i ich wydatki konsumpcyjne , co prowadzi do dalszego ograniczenia produkcji i zatrudnienia Keysici wysuwaj postulat koniecznoci aktywnej ingerencji pastwa w procesy gospodarcze w celu zwalczania bezrobocia

Aby obniy bezrobocie naley: - skumulowa popyt na towary za pomoc : a/ instrumentw budetowych b/ instrumentw pieninych Skutki bezrobocia : - wypacanie zasikw - utrata moliwoci zwikszenia produkcji - utrata kwalifikacji siy roboczej Bezrobocie moe by powodem : - rozpadu rodzin - alkoholizmu - pogarszaniu si stanu zdrowotnego spoeczestwa Zalety bezrobocia pozytywne skutki : - dbao o solidne wykonywanie pracy - wysoka wydajno pracy i dyscyplina Przeciwdziaanie negatywnym skutkom bezrobocia wymaga prowadzenia aktywnej polityki spoecznej i zatrudnienia . Wie si to z rozwizywaniem w odpowiedni sposb takich kwestii jak : - gwarantowana paca minimalna - minimum socjalne - wymiar i rodzaje rent i emerytur , zasikw rodzinnych dla bezrobotnych , chorobowych - wymiaru czasu pracy - zakres i odpatno opieki zdrowotnej - dostpno edukacji - tworzenie miejsc pracy w sektorze publicznym - subsydiowanie zatrudnienia w sektorze prywatnym Zakres i formy polityki spoecznej i zatrudnienia zale od : - tradycji danego spoeczestwa - osignitego poziomu rozwoju - dynamiki wzrostu gospodarczego - podziau dochodu narodowego - siy i aktywnoci zwizkw zawodowych oraz zwizkw pracodawcw - wadzy pastwowej Polityka zatrudnienia : I . Aktywna II. Pasywna I . Aktywna polityka pastwa na rynku pracy rodzaje : 1. makroekonomiczna polega na wykorzystywaniu instrumentw budetowych pieninych w celu redukcji bezrobocia , instrumentu te s skierowane na stymulowanie globalnego popytu na towary w przypadku teorii kensistowskiej lub stwarzaniu producentom korzystnych warunkw rozwijania produkcji w przypadku teorii neoklasycznej 2. mikroekonomiczna obejmuje takie elementy jak : - subwencjonowanie pac zale od liczby zatrudnionych , od liczby nowo przyjtych pracownikw i w zalenoci od regionu - publiczne programy zatrudnienia roboty publiczne - poyczki dla przedsibiorstw w celu tworzenia nowych miejsc pracy oraz poyczki dla bezrobotnych w celu podjcia dziaalnoci gospodarczej na wasny rachunek

II . 1. 2. 3. 4. 5. 6.

tworzenie nowych wolnych stref gospodarczych albo stref aktywnoci gospodarczej szkolenie zawodowe umoliwiajce bezrobotnym zmian kwalifikacji oraz ich zdobywania usugi porednictwa pracy wiadczone przez biura pracy Pasywna polityka zatrudnienia formy : Zasiki dla bezrobotnych Jednorazowe odszkodowania dla osb zwolnionych z pracy Dodatki zwizane z wczeniejszym przechodzeniem na emerytur Przeduanie okresu ksztacenia Wprowadzenie obowizkowej suby wojskowej Wysyanie kobiet na urlop zwizany z wychowaniem dzieci

Bezrobocie i inflacja cznie wywouj : - redystrybucj dochodu narodowego na rzecz warstw lepiej usytuowanych - spadek oszczdnoci inwestycyjnych - wzrost rnych form tezauryzacji - spadek wydajnoci pracy wywoana zmniejszeniem si poziomu pacy realnej KONIUNKTURA GOSPODARCZA To caoksztat wskanikw ycia gospodarczego , ktre charakteryzuj sytuacje ekonomiczne danego sektora , regionu , kraju czy wiata . W jzyku potocznym jest synonimem stanu gospodarczego . Podstawowym zagroeniem w gospodarce rynkowej jest niedostateczny popyt / pogorszenie koniunktury , spadek popytu / .

WAHANIA CYKLICZNE s to powtarzajce si w okrelonym rytmie mniej lub bardziej regularnie zmiany wielkoci makroekonomicznych . Periodycznie powtarzajce si wahania istotnych skadnikw ycia gospodarczego nazywamy cyklem koniunkturalnym i mog to by wahania globalnego popytu lub poziomu oglnej dziaalnoci gospodarczej . Najwaniejsz cech cyklu jest rytmiczno . Rodzaje waha wystpujcych w gospodarce : 1. WAHANIA SEZONOWE- wynikaj ze staych zmian pr roku /np. rolnictwo , budownictwo/ maj rda w czynnikach instytucjonalnych np. wzrost popytu na papier w okresie wyborw . Wahania sezonowe mog wpywa na przebieg cyklu koniunkturalnego oraz same podlega jego wpywom . 2. WAHANIA PRZYPADKOWE s nieregularne i nie cykliczne powodowane s czynnikami losowymi np. wojna , klska , strajki lub zmianami polityki pastwa , mog zmienia przebieg waha cyklicznych . 3. POLITYCZNE CYKLE KONIUNKTURALNE /cykle wyborcze i prezydenckie/ powstaj gdy rzd wpywa na aktywno gospodarcz i wywouje dodatkowe wahania . 4. CYKLE REGIONALNE dotycz rozwoju poszczeglnych czci kraju , regionu .

CYKLE SPECJALNE - / np. wiskie / s to odbywajce si z pewn regularnoci wahania produkcji ywca wieprzowego , przebiegaj niezalenie od oglnych waha koniunktury i maj swj wasny mechanizm . 6. TRENDY czyli tendencje dugookresowe s to stae /zwykowe, znikowe lub na niezmienionym poziomie / ruchy czynnikw osobowych i rzeczowych w jakiej dziedzinie gospodarczej . Zwykowe trendy nastpuj najczciej w wyniku rozwoju si wytwrczych tz wzrostu poziomu wiedzy , kwalifikacji zatrudnionych , postpu technicznego . Trend jest przejawem dugookresowej zmiany jakiej zmiennej ekonomicznej np. PKB . Przebieg trendu zakcony jest biec sytuacj ekonomiczn . Mniejsze wahania o rnej amplitudzie i zmiennej intensywnoci w ramach oglnego trendu okrela si mianem cykli koniunkturalnych . 5.

CYKL JUGLARA przyczyny cyklicznego falowania gospodarczego upatrywa w zjawiskach pienino kredytowych . Jego zdaniem kryzys by nastpstwem ograniczenia expansji kredytowej bankw w okresie rozkwitu , okres jednego cyklu wynosi wedug niego od 7 do11 lat . Cykl o tej dugoci nazywamy cyklem klasycznym lub cykl Juglara . 8. CYKL KITCHINA na podstawie analizy wskanikw pieninych sformuowa stwierdzenie o wystpowaniu w gospodarce cykli krtkich o przecitnym okresie 3,5 roku . Jego zdaniem jednake co 2 lub 3 cykl ma wiksz amplitud i dlatego powstaje wraenie wystpowania cykli o duszych okresach 7-11 lat . Wrd teoretykw panuje pogld e wystpowanie cykli krtszych jest spowodowane zmianami w zapasach natomiast cykle dusze Juglara zale od inwestowania w maszyny i urzdzenia . 9. CYKLE DUGIE KONDRATIEWA czyli zmiany podstawowych wielkoci ekonomicznych w horyzoncie czasowym wynoszcym kilkadziesit lat . Dugo fal mierzona midzy punktami szczytowymi wynosi 58 i 45 lat , a midzy dolnymi 61 i 45 lat .Skadaj si z 5 faz : oywienia , szybszego wzrostu , dojrzaoci , nasycenia i recesji . 10. CYKLE SUPER DUGIE / van EWIJKA / super dugi cykl gospodarczy 150 do 160 letni . Skada si z 70 letniego wzrostu produkcji i 85-90 spadku aktywnoci produkcji . Tworz go lata 1760 do 1915/1920 po przeomie rozpocz si drugi . 7. Cechy i przebieg cyklu koniunkturalnego Klasyczny cykl koniunkturalny skada si z 4 faz .

Odcinek A , B faza kryzysu Odcinek B , C faza depresji cznie te fazy okrela si jako faza recesji . Odcinek C , D faza oywienia , poprawy Odcinek D , E - faza rozkwitu prosperity cznie od C do E faza ekspansji 1. KRYZYS oznacza zaamanie gospodarcze , objawia si nadprodukcj , spadaj ceny a w lad za Nimi stopa zysku , ogranicza si wic produkcj , spadek produkcji do pki nie zostan sprzedane lub zlikwidowane nadmierne zapasy towarowe a poziom biecej produkcji nie dostosuje si do aktualnego poziomu popytu . Zmniejszajca si rentowno doprowadzi do bankructwa sabszych przedsibiorstw . Rozmiary inwestycji w skali gospodarki s nisze od faktycznego zuycia rodkw trwaych . Ograniczone s one znacznie silniej ni produkcja ze wzgldu na trudnoci w zdobyciu kapitau i na brak perspektyw zysku . Tempo zaamania gospodarczego moe by przyspieszone przez : - polityk kredytow bankw - panik giedow 2. DEPRESJA dno kryzysu charakteryzuje si ona zahamowaniem spadku produkcji a take stabilizacj zatrudnienia , cen , zysku i stopy zysku . Gospodarka osiga rwnowag na najniszym poziomie . W tej fazie rentowne s tylko przedsiwzicia o najniszych kosztach produkcji . Stwarza to sprzyjajce warunki dla postpu technicznego i wykorzystania w produkcji nowych technologii i urzdze. 3. OYWIENIE jest wyjciem z depresji i charakteryzuje si wzrostem produkcji ktra osiga po pewnym czasie poziom z przed kryzysu . Zwikszajcy si popyt na dobra inwestycyjne prowadzi do wzrostu ich cen i poprawy rentownoci produkcji . Zwiksza si zatrudnienie a w wyniku tego popyt . Poprawa warunkw rozwoju produkcji korzystnie wpywa na poziom zysku i stopy zysku . 4. ROZKWIT szczyt koniunkturalny , boom jest to ostatnia faza cyklu , ktrej wszystkie istotne wielkoci gospodarcze tj. produkcja , zatrudnienie , pace , ceny , inwestycje , stopa zysku osigaj poziom wyszy od poziomu z przed kryzysu a wic kady nastpny kryzys zaczyna si na poziomie znacznie wyszym od poprzedniego . Dynamika podstawowych wielkoci ekonomicznych jest zrnicowana najszybciej rosn ceny dbr inwestycyjnych , sabsz dynamik wykazuj ceny dbr konsumpcyjnych i pace , Ta nierwnomierno rozwoju narusza warunki rwnowagi . Wzrost cen rodkw produkcji i pac oraz wykorzystanie przestarzaych maszyn i urzdze w celu sprostowania rosncego popytowi oznacza wzrost kosztw . Pod wpywem popytu na kredyt ronie stopa % . W ten sposb w fazie rozkwitu pojawiaj si przesanki kryzysu ekonomicznego nadprodukcji . PODSUMOWANIE : Wspczesne pastwo podejmuje prby przeciwdziaania stratom gospodarczym powstajcym w toku cykli koniunkturalnych . Prby te nie likwiduj cykli koniunkturalnych ale zmieniaj jego przebieg . Interwencja pastwa powoduje ograniczenie amplitudy waha oraz zmniejszenie dolegliwoci spoecznych powodowanych kryzysem .

TEORIA CYKLU KONIUNKTURALNEGO teoria cykli KENSA wedug niego cykliczny rozwj jest prawidowoci a przyczyny waha tkwi w wahaniach rozmiarw inwestycji , ktre z kolei uwarunkowane s zmianami kracowej wydajnoci kapitau / w tej fazie niska jest stopa % / . KEYNS posuguje si pojciem mnonika inwestycyjnego mwicego o tym ile razy wiksze jest oglny przyrost dochodu od powodujcego go przyrostu wydatkw na inwestycje .

Warto mnonika inwestycyjnego zaley od kracowej psychologicznej skonnoci do konsumpcji a wic od tego jak cz przyrostu dochodu ludnoci zechce wyda na powikszenie konsumpcji . INTERWENCJONIZM PASTWOWY to polityka czynnego oddziaywania pastwa na gospodark narodow , pojawi si ju w okresie pierwszej akumulacji kapitau XVI w XVIII w okres menkartylizmu . Protekcjonizm pastwo zakada manofaktury , reguluje warunki pacy i pracy , wprowadza przymus pracy , budowano infrastruktur ekonomiczn / porty , statki / . Popieranie wszelkich form agresji . Sytuacja zmienia si w XVIII wwczas angielscy ekonomici ADAM SMITH I DAVID RICARDO zaczli gosi zasady liberalizmu gospodarczego I nazywa si lesseferyz . Domagali si wolnoci handlu zagranicznego i penej swobody dla wewntrznej dziaalnoci gospodarczej . Rola pastwa wedug tych pogldw sprowadza si do zabezpieczenia wasnoci oraz zapewnieniu adu i porzdku publicznego / pastwo jest nocnym strem / . Te zasady panoway w XIX w i I dziesicioleciach XX w z wyjtkiem 2 wojny wiatowej . Dopiero wielki kryzys gospodarczy z lat 1929-1933 r wymusi aktywn rol pastwa w gospodarce majc na celu zagodzenie nastpstw kryzysu . Pierwsze posunicia rnych rzdw miay charakter empiryczny a teoretyczn podstaw stworzy angielski ekonomista JOHN KEINS w 1936 r. w pracy pod tytuem Oglna rola zatrudnienia procentu i pienidza . Gwne cele interwencjonizmu : 1. Denie do osignicia wysokiej stopy wzrostu gospodarczego przy moliwie penym zatrudnieniu i wykorzystaniu nowoczesnych czynnikw wzrostu . 2. Ograniczeniu waha cen . 3. Utrzymaniu zrwnowaonego bilansu patniczego i ustabilizowanie kursu walut . 4. Rozwizanie problemw ekonomicznych . 5. Reagowanie na globalne procesy gospodarcze w tym zwaszcza tendencji gospodarki narodowej . Interwencjoniz jest jedn z gwnych przyczyn deformacji cyklu koniunkturalnego po 2 wojnie wiatowej .

Cykl we wspczesnym kapitalizmie ma tylko 2 fazy :

1. Spadkow czyli recesj faza czy kryzys i depresj , nie musi charakteryzowa si spadkiem poszczeglnych wskanikw dziaalnoci gospodarczej . Jej objawem moe by brak wzrostu czy nawet zwolnienie tempa wzrostu . 2. Zwykow czyli ekspansj czy oywienie i rozkwit .

12.01.2002 Modyfikacja cyklu spowodowaa nowe zjawiska ekonomiczne . Dawnym fazom spadkowym towarzyszy spadek cen a zwikszajcy si stopniowo popyt sprawi samoczynne wejcie w faz oywienia . Obecnie procesy monopolizacji umoliwiajce administracyjne stanowienie cen doprowadziy do tego , e ceny wykazuj tendencj rosnc . Wpyw pastwa i monopoli na przebieg cyklu przedua faz spadkow oraz skraca faz ekspansji i ogranicza ich dynamik . agodzenie przebiegu cyklu osabia tempo wzrostu gospodarczego a take dynamik rozwojow systemu rynkowego . Instrumenty i formy interwencjonizmu : 1. Bezporednia 2. Porednia Wrd metod wywierania wpywu pastwa na gospodark przewaaj rodki porednie stosowane najczciej w okresie prosperity , natomiast w okresie kryzysu podejmowane s rodki bezporednie . Ad.1 Do bezporednich rodkw interwencjonizmu zalicza si wystpowanie pastwa w charakterze uczestnika procesw gospodarczych tj przedsibiorcw . Podstawowym przejawem bezporedniej dziaalnoci gospodarczej pastwa jest powstanie i rozwj wasnoci pastwowej a take podejmowanie wasnych decyzji czy te organizowanie robt publicznych . Wymienione rodki bezporednio wpywaj na koniunktur gospodarcz i przeciwdziaaj jej zaamaniu . Ad.2 Do czynnikw porednich rodkw interwencjonizmu zalicza si : - ustawodawstwo antymonopolowe - ingerencja pastwa w dziedzinie ksztatowania cen - opodatkowanie dochodw - stop dyskontow - manipulowanie kursem walut - wystpowanie pastwa na rynku w charakterze nabywcy BUDET PASTWA roczny plan przychodw i wydatkw pastwa . Jest on podstawowym elementem finansw publicznych . Oprcz nich w skad wchodz i budety samorzdowe wadz lokalnych i inne np. fundusze celowa . Budety samorzdowe wadz lokalnych s uchwalane przez wadze samorzdowe odpowiednich szczebli terenowych odpowiadajcych strukturze administracyjnej kraju . Fundusze celowe s to fundusze ustawowe ktrych przychody pochodz z dochodw publicznych a wydatki s przeznaczone na realizacj okrelonych zada np. fundusz ubezpiecze spoecznych . Funkcje budetu pastwa : 1. REDYSTRYBUCYJNA rozdzielcza polega na regulowaniu dochodw podmiotw gospodarczych . Budet jest narzdziem redystrybucji dochodw osignitych przez wacicieli zasobw czynnikw produkcji . Budet przejmuje cz tych dochodw i przeznacza na rzecz dochodw , ktre ich nie osigaj lub osigaj w stopniu niewystarczajcym . Takie podmioty to instytucje , ktre wiadcz nieodpatnie

2.

3.

4.

5.

usugi spoeczne np. szkoy pastwowe , jak i osoby fizyczne zmuszone z rnych przyczyn korzysta z zasikw socjalnych . STABILIZACYJNA wynika z interwencjonizmu pastwa w gospodark , ktrego celem jest zapewnienie zrwnowaonego wzrostu gospodarczego . Z budetem wie si funkcjonowanie dwch tz. automatycznych stabilizatorw gospodarczych ktre oddziauj na poziom i zmiany popytu w gospodarce spoecznej i system podatku progresywnego . ALOKACYJNA penic t funkcje budet dokonuje rozdziau zasobw w gospodarce midzy rne dziay gospodarki . Kieruje zasoby tam gdzie nie mogy by trafi w inny sposb np. wycznie sam mechanizm rynkowy nie zapewni by oczekiwanego przez spoeczestwa poziomu produkcji dbr i usug np. szkolnictwo . STYMULACYJNA polega na tym , e za pomoc narzdzi budetowych pastwo wywouje lub wzmacnia zjawiska i zachowania pozytywne z punktu widzenia interesw natomiast zniechca do dziaa niekorzystnych w danym okresie np. tworzenie infrastruktury technicznej na terenach zacofanych , ulgi inwestycyjne na obszarach dotknitych silnym bezrobociem . KONTROLNA realizowana jest poprzez biec obserwacj tempa wysokoci oraz tytuw wpyww i wydatkw budetowych a nastpnie porwnywanie z zaoonymi w budecie .

Zasady konstruowania budetu : 1. Zasada rocznego okresu 2. Zasada jednoci oznacza e w jednym dokumencie umieszcza si planowane dochody i wydatki i zakada si ich oglne przeznaczenie . 3. Zasada kompletnoci oznacza e maj by ujte wszystkie dochody i wydatki 4. Zasada jawnoci polega na tym , e w budecie nie mog si znale pozycje niejasne pod wzgldem podmiotowym lub przedmiotowym 5. Zasada specjalizacji nakada obowizek grupowania dochodw i wydatkw wedug przyjtych kryteriw : przedmiotowego i podmiotowego 6. Zasada rwnowagi budetowej wydatki musz si rwna dochodom DOCHODY BUDETOWE wszelkie wpaty na rzecz budetu . Kryteria : I. Kryterium prawne dzieli dochody na : - bezzwrotne i zwrotne - odpatne i nieodpatne - przymusowe i dobrowolne II . Kryterium wedug rodzaju dochodw wyrnia si : - podatki - opaty - ca - inne dochody PODATEK jest to wiadczenie pienine jednostronnie ustalone , bezzwrotne , nieodpatne o charakterze oglnym , przymusowym , pobierane przez pastwo lub inny zwizek publiczno-prawny . Funkcje podatkw : 1. fiskalna podatki s gwnym rdem wpyww budetowych 2. redystrybucyjna polega na tym , e podatki ksztatuj wysoko dochodw i majtek podatnika 3. bodcowa moe by realizowana poprzez zmiany obcie podatkowych Rodzaje podatkw wedug przedmiotu opodatkowania : 1. dochodowe 2. majtkowe 3. obrotowe

Ad 2. S pacone z tytuu posiadania majtku , przyrostu majtku lub wzrostu jego wartoci np. podatek spadkowy , podatek od nieruchomoci . Ad. 3 Przedmiotem jest obrt z tytuu sprzeday towarw oraz ich import : VAT , akcyza . Kryterium przerzucalnoci podatku dzieli podatki na : - porednie - bezporednie / podatek dochodowy / SKALA PODATKOWA to zbir uporzdkowanych rosnco lub malejco stawek % znajdujcych zastosowanie do rnej wielkoci podstawy obliczania podatku i wyrniamy : 1. skala progresywne to szereg coraz wyszych stawek podatkowych przyporzdkowanych wyszym podstaw podatkowym 2. skala regresywna charakteryzuje si malejcymi stawkami podatkowymi w miar wzrostu podstawy podatkowej 3. skala degresywna kolejnym niszym podstaw podatkowym s przyporzdkowane nisze stawki podatkowe OPATY jest jednostronnie okrelonym bezzwrotnym i odpatnym wiadczeniem pieninym o charakterze oglnym pobieranym na podstawie aktw normatywnych od osb fizycznych i prawnych . Uiszcza si je w zamian za okrelone czynnoci urzdowe np. opaty skarbowe lub za korzystanie z usug czciowo odpatnych . CO to podatek nakadany na towary przekraczajce granic celn okrelonego pastwa . Peni funkcj fiskaln oraz szereg funkcji gospodarczych np. ochrona rynku krajowego przed napywem taszych towarw zagranicznych . INNE WPYWY BUDETOWE to : 1. dochody z majtku pastwa 2. emisji papierw wartociowych bony , obligacje 3. odsetki z tytuu lokowania wolnych rodkw pieninych spadku , zapisw , darowizn WYDATKI BUDETOWE to rodki wydatkowane w ramach gospodarki budetowej pastwa . I. Kryterium przedmiotu wydatkowania : 1. wydatki na dziaalno niezbdn do funkcjonowania pastwa i s to wydatki na administracj publiczn , wojsko , policj , sdownictwo 2. wydatki socjalno-kulturalne owiata , kultura , nauka , suba zdrowia 3. wydatki na obsug dugu publicznego 4. wydatki na gospodark roboty publiczne , dotacje do przedsibiorstw , subwencje exportowe II. Kryterium celu : 1. Biece - suce finansowaniu biecej dziaalnoci pastwowej i s wydatki na utrzymanie administracji pastwowej : policja , owiata , emerytury , zasiki dla bezrobotnych 2. Inwestycyjne s przeznaczone na tworzenie majtku trwaego w formie nowych szk , szpitali , teatrw , administracji pastwowej

Nierwnowaga budetowa i jej skutki dla gospodarki Czynniki wpywajce na rwnowag budetow to czynniki : - ekonomiczne - organizacyjne - techniczne - polityczne - spoeczne - psychologiczne Wrd czynnikw ekonomicznych po stronie dochodw wymienia si rozmiary dziaalnoci gospodarczej , system podatkowy , rodzaje zwolnie podatkowych , zaciganie kredytw i poyczek przez pastwo . Po stronie wydatkw czynnikw ekonomicznych to : 1. zakres spenionych przez pastwo funkcji i przyjte koncepcje finansowania wydatkw okrelajcych stopie odpatnoci obywateli 2. rozmiary i struktura zatrudnienia w sektorze publicznym 3. poziom i dostpno ubezpiecze spoecznych NADWYKA BUDETOWA oznacza e dochody pastwa w okresie roku budetowego s wysze od wydatkw . DEFICYT BUDETOWY wydatki przewyszaj dochody . Moe by efektem zamierzonym . Przyczyny deficytu budetowego : 1. niezaplanowane wydatki 2. rzeczywiste dochody nisze od zaplanowanych 3. niski poziom produktu krajowego lub zmniejszajcy si 4. nieodpowiednia stopa podatkowa 5. niesprawno aparatu egzekwujcego podatki 6. luki w prawie podatkowym 7. zasig szarej strefy Zaleno dochodw podatkowych budetu od wysokoci stopy podatkowej ilustruje krzywa LAFFERA .

Finansowanie deficytu budetowego : 1. zaciganie kredytw w bankach komercyjnych 2. emisja obligacji skarbowych i bonw skarbowych 3. dodruk pienidza 4. podwyszenie podatkw 5. sprzeda czci majtku publicznego 6. kredyty zagraniczne

DUG PUBLICZNY jest to cakowita kwota zaduenia pastwa z tytuu zacignitych poyczek oraz innych form dziaalnoci w wyniku ktrych pastwo jest zobowizane do wypaty pewnych kwot pieninych np. odszkodowa z tytuu wywaszczenia .Dzieli si na : 1. Dug krajowy obejmuje zobowizania pastwa wobec podmiotw pastwowych oraz tych zagranicznych , ktre zakupiy skarbowe papiery wartociowe wyemitowane na rynku krajowym . 2. Dug zagraniczny jest efektem zacignitych przez pastwo kredytw w bankach zagranicznych lub midzynarodowych instytucjach finansowych . POLITYKA BUDETOWA oznacza decyzje rzdu dotyczce wydatkw i podatkw . Cele polityki budetowej : 1. walka z bezrobociem 2. walka z inflacj 3. wzrost gospodarczy 4. rwnowaga bilansu patniczego 5. efektywny podzia zasobw ekonomicznych 6. ochrona rodowiska Do instrumentw polityki budetowej zalicza si : 1. wydatki rzdowe 2. podatki polityka budetowa obejmuje polityk podatkow wydatkw rzdowych , deficytu i dugu publicznego . Rodzaje : 1. Ekspansywna agodna charakteryzuje si wzrostem wydatkw budetowych 2. Restrukcyjna twarda charakteryzuje si ich ograniczeniem wydatkw PASYWNA POLITYKA BUDETOWA istotna rol w niej odgrywaj automatyczne stabilizatory kultury . S to rodki budetowe , ktre podnosz cakowicie wydatki w okresach recesji i obniaj je w okresach ekonomicznej ekspansji bez specjalnej ingerencji pastwa . Uruchomienie ich nie wymaga decyzji wadz administracji , jednak ich ustanowienia np. okrelenie opodatkowania , zasad i trybu przyznawania zasikw , subwencjonowanie rolnictwo itp. Jest zadaniem pastwa . Automatyzm polega na tym , e po zatwierdzeniu zaczynaj dziaa bez koniecznoci wprowadzenia czstych korekt a sia i zakres ich dziaania zale od poziomu aktywnoci gospodarczej . Zalicza si do nich : - podatki - zasiki dla bezrobotnych oraz socjalne - wypaty dywident - programy pomocy dla wybranych dziedzin gospodarki Te wymienione stabilizatory s w stanie zmniejszy amplitud waha cyklicznych o okoo 1/3 . Ich zaleta to szybko reakcji na wahania koniunktury , sabo to : - nie zapewniaj zrwnowaonego wzrostu - nieskuteczne w rozwizywaniu struktur gospodarczych - mechaniczny charakter na zmiany popytu globalnego - w okresie recesji nie tworz nowego popytu lecz hamuj spadek istniejcego WNIOSEK : ................... Do istniejcej sytuacji gospodarczej i rezygnacji z prb aktywnego jej ksztatowania .

AKTYWNA POLITYKA BUDETOWA wykorzystuje si stabilizatory dyskrecjonalne to celowe i arbitralne decyzje pastwa , wywoujce okrelone zmiany dochodw i wydatkw budetu . Polityka ta polega na wiadomym interwencjonizmie wymagajcym kadorazowo podejmowania decyzji . Saboci decyzje wymagaj zmiany legislacyjnych dlatego skutki tych decyzji osigane s z opnieniem . Trzy rodzaje opnie : 1. rozpoznawcze opnienie jest to czas jaki upywa midzy pojawieniem si problemu a momentem poznania e zaistnia 2. administracyjne jest to czas ktry upywa pomidzy uznaniem zaistniaego problemu a podjciem dziaa na rzecz jego rozwizania 3. legislacyjne to czas jaki upywa midzy wprowadzeniem interwencyjnych rodkw polityki budetowej a odczuciem skutkw ich oddziaywania Negatywne efekty ekspansywnej polityki budetowej : 1. wypychanie sektora prywatnego przez pastwa 2. zachwianie rwnowagi w bilansie handlowym pastwa 3. zbyt aktywna polityka budetowa zapewniajca obfite transfery na cele socjalne zmniejsza aktywno czonkw spoeczestwa

You might also like