You are on page 1of 6

SKAD MAS ZAPONOWYCH (primer composition for percussion caps/PRIMING COMPOSITION/PRIMER COMPOSITIONS)

Urbaski t. III s 160 - 161:


Do sponek zapalajcych uderzeniowych stosowano masy o skadzie: Piorunian rtci Chloran potasu jako nonik tlenu Siarczek antymonu i szko mielone Zawarto piorunianu rtci bya bardzo maa aby mieszanina nie miaa dziaania kruszcego. Siarczek antymonu jest skadnikiem palnym dajcym gorcy pomie. Dodatek szka dawa wiksz tarno masy i wraliwo na zapalanie od uderzenia. Niektre masy zawieraj lepiszcze np. szelak, gum arabsk. Szelak - odmiana ywicy naturalnej, pozyskiwanej z wydzieliny owadw (Lac laccifer) zwanych czerwcami, od czerwonego koloru, yjcych w Indiach i Tajlandii na drzewach zwanych popularnie szelakowymi. Guma arabska - ac. Gummi arabicum syn. Gummi Acaciae; E414) stwardniaa na powietrzu gumowata wydzielina wyciekajca naturalnie lub otrzymywana przez nacicie pnia i gazi akacji senegalskiej i innych gatunkw z rodzaju Acacia pochodzcych z Afryk Masa niemiecka z 1888 r.: Piorunian rtci 15 % Chloran potasu 37 % Siarczek antymonu 29 % Szko mielone 7 % Na 100 cz. tej mieszaniny dawano 0,6 cz. Szelaku. Skad innych mieszanek wg Gorsta (1949): Piorunian rtci chloran potasu siarczek antymonu Karabinowa i rewolwerowa 16,5 % 55,5 % 28 % Do zapalnika 25 % 37,5 % 37,5 % Do zapalnika 50 % 25 % 25 % W angielskich sponkach dodawano nieco prochu czarnego ktry przedua pomie: - piorunian rtci 15 % (27 % ????) - chloran potasu 35 % - siarczek antymonu 45 % - siarka 2,5 % - proch czarny 2,5 % Dawny sposb robienia mieszanin inicjujcych polega na mieszaniu skadnikw na pytce szklanej przy uyciu drewnianej opatki. Skadniki stale byy mocno zwilone wod i podczas mieszania dolewano wod szczeglnie na brzegach mieszaniny naraonych na szybsze wysychanie. Z mieszaniny majcej posta pasty robiono pastylki, ktre nastpnie suszono. Wysuszone pastylki zaprasowywano do tulejek sponek wybuchowych lub miseczek sponek zapalajcych. Obecnie ze wzgldu na niemono cakowitego wysuszenia mas stosuje si mieszanie na sucho w specjalnych urzdzeniach. Jednym ze sposobw jest mieszanie skadnikw w stokowym worku jedwabnym lub bbnie papierowym. Worek jedwabny zamocowany jest na sznurkach, ktre pociga si z pewnej odlegoci i w ten sposb miesza zawarto worka. Worek oprnia si przez wywrcenie worka jednym ze sznurkw. Bben papierowy do suszenia posiada poziom o, ktra nadaje ruch obrotowy dla bbna. Na cylindrycznej powierzchni posiada otwr, ktrym napenia si i oprnia bben. Otwr ten przed puszczeniem bbna w ruch zatyka si gumowym korkiem z zamocowanym do niego sznurkiem. Bbny maj 1

ksztat stoka citego. Do bbna skadniki mieszaniny wsypuje si za pomoc yki papierowej, ale w ten sposb, e wsypywanie odbywa si z pewnej odlegoci.

Gorst Prochy i materiay wybuchowe MON 1951 s. 144


Miseczka sponki: Miseczki nabojowych sponek zapalajcych wyrabia si z nastpujcych materiaw: mosidzu (66,5 70 % miedzi i 32,5 29,5 % cynku), midzi (zawiera do 0,5 % zanieczyszcze), tombaku (zawiera 04,5 95,5 % miedzi i 4,5 % - 5,5 % cynku) i elaza. Blacha karabinowej miseczki ma grubo okoo 0,7 mm, a myliwskiej 0,45 mm. Miseczka posiada rednic 6,5 mm, wysoko 2,8 mm karabinowa i 2,5 mm myliwska. Tombak stosuje si do nabojw broni maokalibrowej. elazo stosuje si jedynie w nabojach myliwskich ze wzgldw oszczdnociowych. elazo musi by pokryte cienk warstw cyny lub miedzi. Azydek oowiu jest zbyt kruszcy i daje zbyt krtki pomie, a nawet gasi zainicjowany pomie i z tego powodu nie nadaje si do mas uderzeniowych. Piorunian rtci w czystej postaci rwnie si nie nadaje ze wzgldu na zbyt du kruszno i zbyt krtki pomie. Dlatego dodaje si substancji, ktre powoduj wyduenie pomienia i zwikszenie czstek staych lub pynnych. One to majc wiksz pojemno ciepln od gazw powoduj lepsze zapalanie prochu. Najczciej uywanymi skadnikami s: chloran potasu i azotan baru jako noniki tlenu oraz siarczek antymonu jako substancja palna. W czasie spalania siarczku antymonu tworzy si pynny tlenek antymonu o temp. ok. 656 st. C. Ma on znaczn pojemno ciepln. Dawniej masy uderzeniowe zamiast siarczku antymonu zawieray w swym skadzie siark w charakterze substancji palnej. Jednak siarka czynia mieszanin wraliwsz na czynniki mechaniczne. W charakterze lepiszcza w celu zgranulowania masy zaponowej stosowano niekiedy dodatek substancji wicych szelaku, kalafonii itp. Kalafonia - ywica mikka pochodzenia naturalnego, pozostao po oddestylowaniu terpentyny z ywicy drzew iglastych (gwnie sosny). Wraliwo mas moe by zwikszona poprzez dodanie proszku szklanego. Czsto wraliwo mas zmienia si stopniem zmielenia siarczku antymonu. Wraliwo jest tym wiksza im wiksze s ziarna. Skad mieszanin zapalajcych: Karabinowa i rewolwerowa Do zapalnika Do zapalnika Niemiecka karabinowa I Niemiecka karabinowa II Piorunian rtci 16,5 % 25 % 50 % 25 % 17 chloran potasu 55,5 % 37,5 % 25 % 40 % 48 siarczek antymonu szko 28 % 37,5 % 25 % 28 % 7 28 7

Aby zmniejszy korozyjne dziaanie masy stosuj si zamian chloranu potasu na azotan baru. Poniewa jednak azotan baru rozkada si trudniej ni chloran potasu, w celu zapewnienia niezawodnoci zapalania mieszaniny od uderzenia iglic naleaoby zwikszy zawarto piorunianu rtci, co znowu prowadzioby do zwikszenia krusznoci masy. Dlatego te jeszcze waniejszy jest problem zastpienia piorunianu rtci. Przykadowe mieszaniny oparte na azotanie baru i piorunianie rtci: Maokalibrowe naboje Mone Christo: Piorunian rtci 67,8 % Azotan baru 29,6 % Siarczek antymonu 20 %

Maokalibrowe naboje long rifle: 2

Piorunian rtci 50 % Azotan baru 30 % Siarczek antymonu 20 % Nierdzewna masa oksyd do nabojw rewolwerowych (Czechosowacja): Trojnitrorezorcynian oowiu 45 % Tetrazen Azotan baru Siarczek antymonu Stop glinu z magnesem Niemieckie karabinowe: Trojnitrorezorcynian oowiu 35 % Tetrazen Azotan baru 1-2% 50 % 13 14 % 5% 25 % 20 % 5%

Stop krzemu, elaza, wapnia i magnezu

adunek do zapalenia prochu czarnego wynosi 0,018 0,020 g, prochu nitrocelulozowego 0,028 0,03 g, najwikszy prochu nitroglicerynowego. Do prochu pytkowego, drobnego wystarcza 0,02 g. W karabinowych nabojach ciar adunku wynosi 0,03 g a w rewolwerowych 0,02 g. Sponki prasuje si pod cinieniem 1000 - 1200 kg/cm2. Przykrycie masy uderzeniowej w miseczce. Przykrywa si w celu ochrony przed niewielkimi uderzeniami i tarciami i aby uchroni przed wypadniciem z miseczki. Przykrywa si j foli metalow lub pergaminem. Niekiedy wystarcza polakierowanie powierzchni zaprasowanej mieszaniny i polakierowanie miejsca zetknicia masy z miseczk. Do sponek wojskowych stosuje si foli cynow, do myliwskich oowian platerowan warstw cyny. Stosuje si folie o gruboci 0,05 0,06 mm. W przypadku stosowania piorunianu rtci miseczki powinny by wykonane z miedzi lub melchioru. W warunkach normalnych z miedzi nie czy si. W wilgoci, po dugim czasie, moe powoli reagowa z miedzi, po czym powstaje fulmit miedzi (mied piorunujca) czuy na wstrzsy i uderzenia. Nie mona stosowa elaza, gdy reaguje z piorunianem rtci. Niedopuszczalny jest glin z ktrym rwnie si czy w obecnoci wilgoci. Piorunian rtci reaguje rwnie z mosidzem, w ktrym tworz si szczeliny. Jeli zosta uyty azydek oowiu uski zawierajce azydek wykonuje si z glinu lub melchioru. Z tym, e w przypadku melchioru zawierajcym w swoim skadzie mied, azydek moe by umieszczony jedynie wwczas, gdy azydek zaprasowany jest w aluminiowy naparstek. Masa tarciowa w sponkach detonujcych np. w granatach tarciowych: Chloran potasu 60 % Siarka 10 % Siarczek antymonu 30 % Z artykuu Historia produkcji mas inicjujcych w ZTS Pronit Marek Majewski 2011: Skad masy inicjujcej Poloxid - A w sponce Poloxid - B: - Trjnitrorezorcynian oowiu C6 H (O2Pb) (NO2)3 . H2O - 38% - Tetrazen H2 H8O N10 - 3% - elazo-krzemek wapnia - 10% - Dwutlenek oowiu Pb O2 - 5% - Azotan baru Ba(NO3) 2 - 44% 3

Masy nosiy nazwy: Poloxid -A - sponki do amunicji myliwskiej, Poloxid -B - sponki do amunicji wojskowej Mas zapalajc do zapalania prochu (pod nazw Sok, Kuropatwa) w nabojach myliwskich do broni myliwskiej o lufie gadkiej elaborowano w dwch rodzajach sponek typu Gevelot-Poloxid (wg. Normy BN-69/6094-12): Poloxid A o wysokoci nominalnej 8 mm, Poloxid B o wysokoci nominalnej 6,8 mm, Rola i znaczenie poszczeglnych skadnikw masy inicjujcej: Trjnitrorezorcynian oowiu posiada dua zdolno detonacji i daje duo ognia (po mienia), Tetrazen jest atwo zapalny, wysokotemperaturowy, due ciepo wybuchu i dua ob jto gazowych produktw rozkadu, Azotan baru due wasnoci utleniajce, elazokrzemek wapnia daje stae gorce produkty, przeduajce czas trwania pomienia, zwikszajc zdolnoci zapalajce. Masa Poloxid rni si od masy zapalajcej nierdzewnej tym, e zawiera krzemek wapnia zamiast trjsiarczku antymonu. Podjto prb zastpienia elazokrzemu wapnia innymi skadnikami tj. trjsiarczkiem antymonu oraz rozdrobnionym szkem. W obu przypadkach prby rodzajowej i ilociowej zmiany nie powiody si, albowiem wyniki wskazay, e : - rozdrobnione szko czyni mas za zbyt wraliw i ulega ona wybuchowi podczas zaprasowywania jej w miseczki sponki naboju, - trjsiarczek antymonu jest bezpieczny przy zaprasowywaniu, jednak daje krtszy pomie po zainicjowaniu ni elazo-krzemek wapnia, powodujc czasem niewystrzay. Po wynikach tych bada produkowano ju do koca mas inicjujc z uyciem elazo-krzemku wapnia, modyfikujc czasem procentowy skad masy poszczeglnych skadnikw w zalenoci od rodzaju stosowanego prochu. Z artykuu Pirotechnika i materiay wybuchowe skad mas zaponowych w %: Piorunian rtci Chloran(V) potasu Siarczek antymonu Karabinowa 16,7 55,5 27,8 Pistoletowa 25,0 37,5 37,5 Do naboi modzierzowych 35,0 40,0 25,0 Niemiecka pistoletowa 22,5 40,0 37,5 Do zapalnika RGM 50,0 25,0 25,0 Z internetu z forum dyskusyjnego: Skad mas zaponowych: Moe si komu przydadz skady dwch przykadowych mas do sponek ktre podaje Szyrkowiec: masa Sinoxid -trjnitrorezorcynian oowiu 40% -tetrazen 3% -azotan baru 42% -dwutlenek oowiu 5% -krzemek wapnia 10% http://www.silesia-it.nazwa.pl/vmc/forum/viewtopic.php?f=42&t=883 Witam grupowiczw Mam pytanko dotyczce splonek stosowanych w nabojach do broni palnej: Do I wojny swiatowej stosowano mas zapalajc o skladzie: 4

Piorunian rtci 10 % Chloran potasu 37 % Siarczek antymonu 40 % Szklo tuczone 13 % Dodatek wicy Nowe mieszaniny skladaj si gwnie z trinitrorezocynianu oowiu np. niemiecka Sinoxid i Sintox lub Czeska Neroxin o skladzie : trinitrorezocynianu oowiu 45% tetrazen 5% azotan baru25% antymon 20% glin lub magnez w proszku 5% opracowano te polsk Poloxid pozdrowionka chemikemil http://www.groupsrv.com/hobby/about236263.html Alton G. "Chuck" Dury From the Reloading Bench A Primer on Primers : A Brief History of Center-Fire Small Arms Primers American Rifleman March, 1999 FYI Primer percussion rifle FA-70 Ellern #9 MC 219 PATR2700 P516+373 Potassium chlorate 53% Antimony sulphide 17 Lead thiocyanate 25 TNT 5 PA100 - Sinoxide is a commonly used composition in rifle/pistol primers. Primer Rifle Pistol "Sinoxid" - PA-100 Pyroteknikdagen 1971 / PATR2700 P380 Lead trinitroresorcinate 38% Tetracene 2 Barium nitrate 39 Lead/dioxide 5 Calcium silicide 11 Antimony sulphide 5 Lead trinitroresorcinate Is also called lead styphnate. It is a seriously dangerous exploisve chemical. http://www.sciencemadness.org/talk/viewthread.php?tid=15290 The current choice for small arms primers dobe The PA 100 primer (PATR-2700 P380) is sold in Europe as "Sinoxide". A very common priming mixture in Europe is the "Sinoxide" mixture. Seven-Eric Johnson, Nexplo/Befors Primers Norma Reloading Manual Norma Percision AB Amorfors, Sweden. 2004 5

38% Lead tricinate [trinitroresorcinate] 2% Tetrazene 39% Lead dioxide 11% Calcium silicid[e] 5% Sulphur antimon [antimony trisulphide] http://projects.nfstc.org/trace/2011/presentations/Berk-Nontox-Ammunition.pdf Priming Mixture 5067 Barium nitrate 60% Lead styphnate 38% Tetrazene 2% Non-toxic and non-corrosive ignition mixture 20 different examples of formulations Tetrazene 25% PETN 25% Potassium nitrate 33.5% Boron 6% Nitrocellulose 0.5% Glass 10%

You might also like