You are on page 1of 6

PODSTAWY ELEKTRONIKI MSIB

W.6. GENERATORY

w. 6 Generatory
1. Cel wiczenia

Tematem wiczenia s podstawowe zagadnienia dotyczce generacji napicia sinusoidalnego. wiczenie skada si z dwch czci. Pierwsza z nich, majca charakter wprowadzenia, powicona jest badaniom podstawowych waciwoci generator Collpittsa, Clappa i Hartleya. W drugiej badane s generatory funkcyjne oparte o wzmacniacze operacyjne. Celem wiczenia jest zilustrowanie jakociowych i ilociowych zalenoci rzdzcych podstawowymi ukadami generatorw, zwaszcza dotyczcych czstotliwoci pracy i jej staoci. Drugim istotnym wtkiem jest jakociowe poznanie zjawisk wystpujcych w ukadach generacji przebiegw.

2.

Wymagane informacje

Warunki generacji drga (amplitudowy i fazowy), budowa podstawowych generatorw sinusoidalnych (Collpittsa, Clappa, Hartleya), dziaanie ukadw opartych o wzmacniacz operacyjny.

3.

Wprowadzenie teoretyczne

rdem sygnaw zmiennych dla ukadw elektronicznych s generatory. Aby w ukadzie, ktrego wzmocnienie wynosi K, natomiast wzmocnienie elementw w ciece sprzenia zwrotnego wynosi (Rys.1.), moga wystpi generacja drga konieczne jest jednoczesne spenienie warunkw generacji: amplitudowego i fazowego.

Rys.1. Schemat ukadu ze sprzeniem zwrotnym.

Warunki te przyjmuj nastpujc posta: amplitudowy K = 1 lub Re(K ) = 1 fazowy

+ ) = 2n

lub

Im(K ) = 2n

gdzie n = 0,1,...

KATEDRA ELEKTRONIKI AGH

STRONA 1

PODSTAWY ELEKTRONIKI MSIB

W.6. GENERATORY

Oznacza to, e generowany bdzie sygna o takiej czstotliwoci dla ktrej poprzez sprzenie zwrotne wystpuje odwrcenie fazy oraz nie jest ona tumiona przez ukad. W przypadku generatorw drga sinusoidalnych najprostsze s konstrukcje tzw. generatorw trjkocwkowych opartych na tranzystorach jako elementach aktywnych z obwodami rezonansowymi, w ktrych wystpuje wymiana energii pola elektrycznego na energi pola magnetycznego. Przykady takich generatorw przedstawia Rys.2.

f0 = 2 L

1 C1C2 C1 + C2

f0 =

1 C0C1C2 2 L C0C1 + C1C2 + C2C3


c) Hartleya.

f0 =

1 2 (L1 + L2 )C

Rys.2. Obwody rezonansowe i czstotliwoci drga generatorw: a) Collpittsa, b) Clappa,

4.

Wykonanie wiczenia

4.1. Badanie generatora Collpittsa Rys.3 przedstawia schemat generatora Collpittsa. Tranzystor T1 jest zasilany od strony emitera prdowo przez regulowane w pewnych granicach rdo prdowe za od strony kolektora napiciowo przez dawik. Tranzystor T1 jest elementem aktywnym badanych generatorw z dzielon pojemnoci. Trzy kondensatory przy jego kocwkach su do odseparowania obwodu rezonansowego i obwodw zasilania.

KATEDRA ELEKTRONIKI AGH

STRONA 2

PODSTAWY ELEKTRONIKI MSIB

W.6. GENERATORY

Rys.3. Schemat do badania generatora Collpittsa.

Do badania generatora naley uy w poniszej tabeli (kada grupa innych). Grupa A B C D E L1 [uH] 15 15 15 30 30

wartoci

elementw

zawartych

C5 [nF] 2.2 1 0.5 1 0.5

R1 [k] 33 33 47 33 47

Dla zadanych wartoci elementw naley zmierzy za pomoc oscyloskopu czstotliwo generowanych drga dla kilku wartoci prdu emitera (np. 0.8 mA, 1 mA, 1,5 mA, 2 mA). W sprawozdaniu naley zawrze wniosek dotyczcy staoci czstotliwoci drga generatora i porwna generowan czstotliwo z obliczeniami teoretycznymi. 4.2. Badanie generatora Clappa Naley rozbudowa wczeniejszy schemat do postaci przedstawionej na Rys.4 i dokona analogicznych pomiarw jak w punkcie poprzednim. W sprawozdaniu naley zawrze wniosek dotyczcy staoci generowanej czstotliwoci i porwna j z wartoci obliczon teoretycznie. Naley rwnie

KATEDRA ELEKTRONIKI AGH

STRONA 3

PODSTAWY ELEKTRONIKI MSIB

W.6. GENERATORY

zastanowi si w jakim celu moe by stosowane rozbudowanie generatora Collpittsa do generatora Clappa.

Rys.4. Schemat do badania generatora Clappa.

4.3. Badanie generatora fali prostoktnej i trjktnej Oprcz drga sinusoidalnych moliwe jest rwnie wytworzenie sygnaw o innym ksztacie. Rys.5 przedstawia przykadowy generator fal o ksztacie trjkta i prostokta oparty o dwa wzmacniacze operacyjne 741. Pierwszy z nich pracuje jako ukad cakujcy drugi jako komparator. Generacja drga odbywa si dziki ptli sprzenia zwrotnego. Pocztkowo kondensator jest adowany, po przekroczeniu pierwszego napicia przeczajcego komparator zmienia si stan na wyjciu komparatora i nastpuje rozadowywanie kondensatora oraz kolejna zmiana stanu na wyjciu komparatora po przekroczeniu drugiego napicia przeczajcego. W wyniku tego procesu na wyjciu integratora mona obserwowa fal trjktn, a na wyjciu komparatora prostoktn.

KATEDRA ELEKTRONIKI AGH

STRONA 4

PODSTAWY ELEKTRONIKI MSIB

W.6. GENERATORY

Rys.5. Schemat do badania generatora funkcyjnego.

W powyszym ukadzie naley zaobserwowa generacj sygnaw trjktnego i prostoktnego. Zanotowa i zamieci w sprawozdaniu czstotliwoci tych sygnaw a nastpnie porwna je z wartoci teoretyczn 1 wynoszc f 0 = . Do budowy ukadu kada z grup powinna uy innej 2 R1C1 wartoci elementw z tabeli. Grupa A B C D E C1 [nF] 5 25 50 250 500 R1 [k] 140 28 14 2.8 1.4

5.

Opracowanie wynikw
W sprawozdaniu z wiczenia naley: narysowa schematy badanych generatorw trjkocwkowych, zamieci uzyskane przebiegi czasowe generowanych drga, odczyta z rysunkw zaobserwowane czstotliwoci oscylacji, porwna czstotliwoci drga z teoretycznymi wartociami drga ukadw, narysowa schemat badanego generatora funkcyjnego, zamieci uzyskane przebiegi trjktny i prostoktny wraz z zaobserwowan czstotliwoci oscylacji, porwna otrzyman warto z teoretyczn wartoci drga generatora funkcyjnego, wycign wnioski.

KATEDRA ELEKTRONIKI AGH

STRONA 5

PODSTAWY ELEKTRONIKI MSIB

W.6. GENERATORY

6.

Literatura
[1] [2] [3] Elementy i ukady elektroniczne. Cz 2., pod red. S. Kuty, Wydawnictwa AGH, Krakw 2000, Rozdzia 2 Generatory drga sinusoidalnych (s. 41-75) U. Tietze, Ch. Schenk Ukady pprzewodnikowe, Wydawnictwa NaukowoTechniczne, Warszawa 1996, Rozdzia 15 Generatory (s. 482-511) P. Horowitz, W. Hill Sztuka elektroniki. Cz 1., Wydawnictwa Komunikacji i cznoci, Warszawa 1995, Rozdziay 5.12-5.19 (s. 301-324)

KATEDRA ELEKTRONIKI AGH

STRONA 6

You might also like