Projekt z dn. 28 listopada 2012 r. UZASADNIENIE Wstp W dniu 4 marca 2011 r.

Sejm RP przyj uchwalony przez Rad Ministrw w dniu 30 listopada 2010 r. dokument pt. Gwne problemy, cele i kierunki programu wspierania rozwoju budownictwa mieszkaniowego do 2020 roku, bdcy prb okrelenia podstawowych zasad polityki wsparcia budownictwa mieszkaniowego w redniookresowym horyzoncie czasowym. W dokumencie tym, jako jeden z podstawowych celw, na osigniciu ktrych powinna si koncentrowa polityka mieszkaniowa w okresie najbliszych dziesiciu lat, wskazano wprowadzenie efektywnych form poday mieszka dostpnych cenowo w segmencie mieszka na wynajem oraz budownictwie wasnociowym. Ponadto wrd podstawowych kierunkw dziaa polityki mieszkaniowej uwzgldniono: precyzyjn w adresowaniu segmentacj instrumentw finansowego wsparcia mieszkalnictwa, koncentracj rodkw budetowych na obszarach priorytetowych spoecznie z punktu widzenia wspomagajcych rynek funkcji wadz publicznych, zmian struktury wydatkw budetowych. Powyszy dokument zapowiedzia te wygaszenie dotychczasowego programu wsparcia budownictwa wasnociowego, promowanego pod hasem Rodzina na swoim, co zostao zrealizowane w ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu wasnego mieszkania oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 168, poz. 1006). W powyszym akcie prawnym okrelono, e proces wygaszenia dotychczasowego instrumentu wsparcia gospodarstw domowych w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych w segmencie mieszka uytkowanych na podstawie tytuu wasnoci rozpocznie si z kocem 2012 r. Bdzie to proces stopniowy, poniewa na podstawie zoonych do koca 2012 r. roku wnioskw preferencyjne kredyty mieszkaniowe bd nadal udzielane w I poowie 2013 roku, za budet pastwa bdzie ponosi w kolejnych latach (do 2021 roku) wydatki zwizane z przysugujcymi dopatami do ich oprocentowania. Wskazana powyej ustawa, wprowadzajc termin zakoczenia przyjmowania wnioskw o kredyt preferencyjny w programie Rodzina na Swoim, jednoczenie naoya na Rad Ministrw zobowizanie do przedoenia Sejmowi i Senatowi, do dnia 31 marca 2013 r., informacji o realizacji rzdowego programu preferencyjnych kredytw mieszkaniowych "Rodzina na Swoim" oraz zamierze w sprawie wprowadzenia po dniu 31 grudnia 2013 r. systemw wspierania rodzin w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. Ustawodawca wyrazi tym samym wol kontynuowania wsparcia dziaa obywateli zmierzajcych do zaspokajania 1

wasnych potrzeb mieszkaniowych poprzez zakup mieszkania na rynku z udziaem kredytu hipotecznego. Projektowana regulacja jest jednym ze sposobw realizacji powyszego celu i ma skutkowa zwikszeniem dostpnoci lokali mieszkalnych na rynku, szczeglnie w odniesieniu do osb modych, nabywajcych pierwsze mieszkanie. Proponowane instrumenty wsparcia cz w zwizku z tym cele polityki mieszkaniowej z celami polityki prorodzinnej, zmierzajcej do powstrzymania negatywnych tendencji demograficznych zwizanych z niskim poziomem dzietnoci. Nowy instrument byby skierowany do zblionej grupy docelowej i stanowiby naturaln kontynuacj czci programu Rodzina na Swoim, z istotnymi zmianami i uzupenieniami, powodujcymi lepsze adresowanie proponowanych rozwiza. W szczeglnoci wane jest zagodzenie pocztkowej bariery uniemoliwiajcej zacignicie kredytu mieszkaniowego, czyli wymogw dotyczcych wysokoci wkadu wasnego. Pokrycie ze rodkw publicznych czci wkadu wasnego zmniejszy wysoko wymaganego kredytu, co si przekada na nisza wysoko spacanych rat i objcie zdolnoci kredytow wikszej liczby potencjalnych kredytobiorcw. W dniu 12 padziernika 2012 r. w trakcie udzielonej na posiedzeniu Sejmu RP informacji Prezes Rady Ministrw nakreli podstawowe priorytety polityki pastwa w okresie spowolnienia gospodarczego. Priorytety te zostay podzielone na trzy gwne grupy: Inwestycje Praca Rodzina. Wrd dziaa zmierzajcych do poprawy sytuacji polskich rodzin i wzrostu dzietnoci zaproponowano takie propozycje jak wyduenie okresu urlopu macierzyskiego oraz uatwienia w dostpie do obkw i przedszkoli. Prezentowane zaoenia uzupeniaj w tym aspekcie powysze propozycje. Projektowane rozwizania mieszcz si rwnie w kolejnym priorytecie rzdu dotyczcym zwikszenia wolumenu inwestycji. Proponowany instrument bdzie oddziaywa korzystnie na bran budowlan, sprzyjajc zachowaniu notowanych w okresie ostatnich lat efektw nowego budownictwa mieszkaniowego. Rozwizania dotyczce wsparcia modych osb w nabyciu wasnego mieszkania pozwol na zwikszenie efektywnego popytu i atwiejsze osignicie stanu rwnowagi rynkowej. Jednoczenie zaproponowane ograniczenia dotyczce np. maksymalnych limitw cenowych nie spowoduj wzrostu cen na rynku. Uzasadnienie szczegowe proponowanych rozwiza Proponowany tytu ustawy odzwierciedla zasadniczy cel jakim ma suy przedoony projekt rozwiza prawnych, tj. zapewnienie pomocy pastwa w nabyciu wasnego mieszkania, kierowanej do maestw i osb samotnych (tzw. singli) podlegajcych ograniczeniu ze wzgldu na wiek, dla ktrych bdzie to pierwsze mieszkanie. Art. 1 projektu okrela przedmiot ustawy, jakim s zasady udzielania pomocy w zwizku z nabyciem pierwszego wasnego mieszkania, wraz ze wskazaniem finansowego charakteru 2

proponowanych dziaa (finansowe wsparcie) oraz rda z jakiego bdzie ono finansowane (Fundusz Dopat). W art. 2 projektu ustawy wprowadzono definicje upraszczajce konstrukcj kolejnych jednostek redakcyjnych. Obok wprowadzenia jednostek redakcyjnych zawierajcych definicje w bezporednim odwoaniu do obowizujcych ju regulacji prawnych (lokal mieszkalny, powierzchnia uytkowa lokalu, umowa deweloperska, mieszkaniowy rachunek powierniczy, Fundusz Dopat), w kilku przypadkach ograniczono zakres tych definicji na potrzeby projektowanej ustawy. Okrelono rwnie w sposb ramowy rozumienie stosowanych w kolejnych przepisach poj okrelajcych beneficjenta wsparcia (nabywca lokalu mieszkalnego) oraz formy wsparcia finansowego (dofinansowanie do wkadu wasnego, spata czci kredytu). W rozdziale 2 projektu zawarte zostay przepisy okrelajce dwa typy wsparcia finansowego udzielanego w oparciu o przepisy ustawy: dofinansowanie do wkadu wasnego (art. 3- 7) oraz pomoc udzielana warunkowo na jednorazowa spat czci kredytu (art. 8). Zgodnie z art. 3 projektu dofinansowanie do wkadu wasnego, zgodnie z art. 2 pkt 4 rozumiane jako rodki pokrywajce cz wkadu wasnego kredytobiorcy przy zakupie mieszkania, przysugiwa moe: 1) nabywcy lokalu mieszkalnego, 2) w zwizku z nabyciem nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego, oraz 3) zacigniciem na ten cel kredytu w instytucji kredytujcej. Wskazane powyej trzy warunki umoliwiajce uzyskanie wsparcia stanowi odniesienie dla kolejnych trzech artykuw projektu ustawy, w ktrych okrelone zostay szczegowe warunki, jakie powinien spenia nabywca lokalu mieszkalnego, lokal mieszkalny w zwizku z zakupem ktrego przysuguje wsparcie oraz kredyt mieszkaniowy wspfinansujcy zakup nieruchomoci. W art. 4 okrelono warunki dotyczce beneficjenta finansowego wsparcia udzielanego na podstawie ustawy czyli nabywcy lokalu mieszkalnego w odniesieniu do moliwoci uzyskania dofinansowania do wkadu wasnego. Ograniczenia okrelone w tym przepisie su doprecyzowaniu grupy docelowej wsparcia tj. osb modych, nieposiadajcych wasnego, samodzielnego mieszkania, ktre z racji wieku cechuje najwysza zdolno tworzenia przyrostu naturalnego. Przy czym uznano warunek nieposiadania wasnego mieszkania za speniony, take w przypadku jeeli potencjalny nabywca lokalu by lub jest w okresie poprzedzajcym dzie zoenia wniosku wacicielem prawa wasnoci nieruchomoci mieszkalnej. Pierwszy z okrelonych w tym artykule warunkw dotyczy ograniczenia wieku nabywcy lokalu do 35 lat, przy zastrzeeniu, e w przypadku maestw ograniczenie bdzie dotyczyo 3

modszego maonka. Kryterium to podlegaoby weryfikacji wg roku zoenia wniosku o dofinansowanie do wkadu wasnego, tzn. potencjalni beneficjenci tego rodzaju wsparcia uzyskiwaliby uprawnienie do niego, jeeli zo wniosek najpniej do koca roku kalendarzowego, w ktrym kocz 35 lat. Zasadno wprowadzenia ograniczenia wieku na poziomie 35 lat potwierdzaj dowiadczenia uzyskane w trakcie realizacji programu preferencyjnych kredytw Rodzina na Swoim wikszo beneficjentw zacigajcych kredyty preferencyjne i korzystajcych ze wsparcia w postaci dopat do ich oprocentowania mieci si w przedziale midzy 25 a 34 rokiem ycia. Wedug danych na koniec wrzenia 2012 r. ok. 74,6% oglnej liczby udzielonych kredytw preferencyjnych zostao udzielone osobom do 34 roku ycia. Drugie ograniczenie uzyskania dofinansowania do wkadu wasnego dotyczy sytuacji mieszkaniowej nabywcy lokalu. Dofinansowanie do wkadu wasnego nie moe wic by udzielone osobom, ktre do dnia nabycia lokalu mieszkalnego przedstawionego do objcia finansowym wsparciem wczenie byy lub s wacicielem prawa wasnoci budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego. Analogiczne ograniczenie dotyczy take spdzielczego wasnociowego prawa, ktrego przedmiotem jest lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny. Z grona beneficjentw wyczeni zostali rwnie wspwaciciele budynkw bez wyodrbnionych lokali mieszkalnych, jeeli ich udzia w przypadku zniesienia wspwasnoci obejmowaby co najmniej jeden lokal mieszkalny. Powysze ograniczenie zwizane jest z jednym z podstawowych zaoe ustawy, zgodnie z ktrym wsparcie jest kierowane do osb, ktrzy nabywaj swoje pierwsze samodzielne mieszkanie. Ograniczenie zostao jednak zagodzone, aby nie eliminowa z grona beneficjentw osb, ktre w przeszoci byy wacicielami uamkowych czci lokali lub budynkw, ktre nabyy np. w drodze spadku, a ktrych wasno w praktyce nie wpywaa na ich moliwoci zaspokojenia wasnych potrzeb mieszkaniowych. Projekt ustawy nakada na nabywc lokalu mieszkalnego obowizek zoenia owiadczeniem na pimie o spenieniu powyszego warunku. Zoenie owiadczenia niezgodnego z prawd jest zagroone odpowiedzialnoci karn na podstawie art. 297 1 Kodeksu karnego, za w myl ustawy uzyskanie finansowego wsparcia nienalenego na podstawie nieprawdziwych informacji lub sfaszowanych dokumentw powoduje obowizek zwrotu uzyskanego finansowego wsparcia wraz z odsetkami ustawowymi (finansowe wsparcie nienalene, art. 17). Art. 5 odnosi si do przedmiotu objtego dofinansowaniem do wkadu wasnego, okrela wic warunki, jakie musi spenia lokal mieszkalny, aby mogo by udzielone tego rodzaju finansowe wsparcie. Warunki te peni take funkcj poredniego adresowania finansowego wsparcia do ludzi modych, nieposiadajcych wasnego mieszkania, a przy tym posiadajcych ograniczone moliwoci finansowe. Lokal mieszkalny objty finansowym wsparciem musi

wic wycznie zaspokaja potrzeby mieszkaniowe nabywcy lokalu bdcego pierwszym uytkownikiem tego lokalu. Wielko powierzchni uytkowej tego lokalu nie moe przekroczy 75 m2, z tym e samym dofinansowaniem bdzie objty metra maksymalnie 50 m2 (art. 7). Rozwizanie to przyjto analogicznie jak w programie kredytw preferencyjnych Rodzina na Swoim. Tak przyjty mechanizm suy tworzeniu zasobw mieszkaniowych odpowiadajcych swoj struktur powierzchniow wspczesnym standardom europejskim, zapobiegajc jednoczenie tworzeniu zasobw substandardowych. Trafno tak przyjtych limitw powierzchniowych potwierdzaj statystyki dotyczce wynikw uzyskiwanych w ramach programu Rodzina na Swoim. Przecitna wielko mieszkania finansowanego kredytem preferencyjnym wyniosa na dzie 31.10.2012 r. ok. 52 m2 i jest zbliona do przecitnej powierzchni uytkowej mieszkania przeznaczonego na sprzeda lub wynajem, ktra wg danych GUS dotyczcych mieszka oddanych do uytkowania w I proczu 2012 r. wyniosa 63,3 m2. Ponadto, cena zakupu lokalu mieszkalnego objtego finansowym wsparciem ustalana na podstawie umowy zawartej do dnia zoenia wniosku o dofinansowanie do wkadu wasnego, take nie moe przekroczy (w przeliczeniu na 1 m2) pewnego limitu limit ten zosta okrelony jako rednia arytmetyczna dwch ostatnio ogoszonych wartoci wskanika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni uytkowej budynkw mieszkalnych1 obowizujcego dla gminy, na terenie ktrej pooony jest lokal mieszkalny. Cena zakupu lokalu mieszkalnego objtego wsparciem stanowi cen cakowit transakcji a wic zakupu samodzielnego lokalu mieszkalnego wraz ze wszystkimi elementami zwizanymi z takim lokalem stosownie do przepisw ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o wasnoci lokali (Dz. U. z 2000 r., Nr 80, poz. 903, z pn. zm.). Na wysoko ceny wpywa charakterystyka przedmiotu transakcji, zwizana z ewentualnymi pomieszczeniami przynalenymi do lokalu mieszkalnego, ktrych wasno jest zwizana z wasnoci samego lokalu (art. 2 ust. 4 ustawy o wasnoci lokali). Cena zakupu uwzgldnia wic poszczeglne komponenty cenowe dotyczce tych pomieszcze. Ponadto w przypadku wyodrbnienia wasnoci lokali mieszkalnych wacicielowi lokalu przysuguje udzia w nieruchomoci wsplnej (nieruchomo wspln stanowi grunt oraz czci budynku i urzdzenia, ktre nie su wyczenie do uytku wacicieli lokali art. 3 ust. 2 ustawy o wasnoci lokali) jako prawo zwizane z wasnoci lokali. Zakup lokalu mieszkalnego zawiera wic w sobie jako element konieczny take zakup udziau w nieruchomoci wsplnej (w tym odpowiednia cz uamkowa gruntu), ktry stanowic cz integralna dokonywanej transakcji stanowi konsekwentnie cz integraln ceny zakupu lokalu mieszkalnego. Podobna zasada dotyczy innych elementw wpywajcych na cen i wyrnionych w umowie, o ile s one zwizane z wybudowaniem lokalu mieszkalnego i doprowadzeniem go
1

Wskanik ten ogaszaj na okresy 6-miesiczne wojewodowie, odrbnie dla miasta wojewdzkiego oraz reszty wojewdztwa, na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorw, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

do standardu okrelonego w opisie przedmiotu transakcji (okrelony w umowie standard wykoczenia, w tym przyczenie prdu lub gazu, itp.). Wartoci limitw ceny zakupu lokalu mieszkalnego, jakie obowizywayby przy zastosowaniu 2 ostatnio opublikowanych wskanikw przeliczeniowych kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni uytkowej budynkw mieszkalnych przedstawia ponisza tabela. Tabela 1. Wysokoci limitw ceny zakupu lokalu mieszkalnego uprawniajcych do skorzystania z finansowego wsparcia w poszczeglnych lokalizacjach (PLN), stan na dzie 20 listopada 2012 r.
Lp. Wojewdztwo/stolica wojewdztwa Wrocaw dolnolskie Bydgoszcz, Toru kujawsko-pomorskie Lublin lubelskie Gorzw Wlk., Zielona Gra lubuskie d dzkie Krakw maopolskie Warszawa mazowieckie Opole opolskie Rzeszw podkarpackie Biaystok podlaskie Gdask pomorskie Katowice lskie Kielce witokrzyskie Olsztyn warmisko-mazurskie Pozna wielkopolskie Szczecin rednia arytmetyczna 2 ostatnio ogoszonych wartoci wskanika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m powierzchni uytkowej budynkw mieszkalnych 5 182,00 3 549,50 5 628,00 4 014,50 3 718,80 2 795,45 3 836,50 3 566,00 4 670,00 3 538,50 4 406,50 3 811,00 5 789,50 3 450,50 3 547,50 3 219,00 3 787,00 2 908,00 3 987,00 3 532,00 5 332,50 4 134,00 4 220,00 3 481,00 4 084,82 2 850,54 4 235,50 3 156,00 5 150,00 3 445,00 3 740,00

1.1. 1.2. 2.1. 2.2. 3.1. 3.2. 4.1. 4.2. 5.1. 5.2. 6.1. 6.2 7.1. 7.2. 8.1. 8.2. 9.1. 9.2. 10.1. 10.2. 11.1. 11.2. 12.1. 12.2. 13.1. 13.2. 14.1. 14.2. 15.1. 15.2. 16.1.

16.2.

zachodniopomorskie

3 615,50

Ostatnim warunkiem jest usytuowanie lokalu mieszkalnego objtego finansowym wsparciem na terytorium RP. W art. 6 opisano podstawowe zasady obowizujce przy zaciganiu kredytu na sfinansowanie nabycia wasnego mieszkania. Jednym z podstawowych zaoe ustawy jest bowiem finansowanie tego nabycia z kredytu, tak aby ograniczy wsparcie z pienidzy publicznych osb, ktre dysponuj zasobami finansowymi umoliwiajcymi samodzielny zakup mieszkania. Kredytobiorc jest nabywca lokalu mieszkalnego, a w przypadku maestw warunek ten dotyczy obojga maonkw. Ustawa nie wprowadza jednak nowego rodzaju kredytu (np. na wzr kredytu preferencyjnego opisanego w programie Rodzina na swoim). Zakada si, e instytucje kredytujce, ktre podpisz odpowiedni umow z Bankiem Gospodarstwa Krajowego umoliwiajc im uczestnictwo w programie, bd udziela kredytu na warunkach nie odbiegajcych na niekorzy nabywcw od pozostaych kredytw oferowanych przez t instytucj. Chodzi tu m.in. o wysoko mary kredytowej czy sposobu ustanawiania zabezpiecze spaty. Oczywicie instytucja kredytujca bdzie miaa moliwo negocjowania z kredytobiorcami indywidualnych warunkw kredytu, uwzgldniajcych np. zdolno kredytow nabywcy, warto zabezpiecze czy LTV. Natomiast nie bdzie moga oferowa odrbnego produktu kredytowego o odrbnych zasadach obowizujcych tylko dla beneficjentw niniejszej ustawy. W celu wyeliminowania przypadkw, kiedy kredyt byby udzielany jedynie na symboliczne kwoty tylko w celu uzyskania finansowego wsparcia, ustawa wprowadza zasad, e kwota kredytu stanowi co najmniej 50% ceny nalenej na zakup lokalu. Podobnie jak w przypadku programu Rodzina na swoim kredyt bdzie mg by udzielany jedynie w walucie polskiej. Regulacja ta ma na celu wyeliminowanie ryzyka kursowego i uniemoliwienie bankom pobierania dodatkowych korzyci zwizanych np. przeliczaniem finansowego wsparcia otrzymywanego w ramach ustawy w walucie polskiej na waluty obce i zyskiwanie np. na spreadzie. Ustawa umoliwia, w przypadku osb nie dysponujcych zdolnoci kredytow pozwalajc na zacignicie kredytu w wysokoci umoliwiajcej nabycie mieszkania, przystpienie do kredytu w charakterze dodatkowego kredytobiorcy czonkw najbliszej rodziny. W art. 7 okrelono wymiar i zasady ustalania wysokoci finansowego wsparcia udzielanego w formie dofinansowania do wkadu wasnego, w zalenoci od okolicznoci towarzyszcych skadaniu wniosku o dofinansowanie do wkadu wasnego i wielkoci lokalu mieszkalnego objtego finansowym wsparciem. 7

Podstaw wyliczenia kwoty dofinansowania stanowi warto odtworzeniowa lokalu mieszkalnego obliczona jako iloczyn redniej arytmetycznej dwch ostatnio ogoszonych wartoci wskanika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni uytkowej budynkw mieszkalnych obowizujcego w dniu zoenia wniosku dla gminy, na terenie ktrej pooony jest lokal mieszkalny i odpowiednio: faktycznej powierzchni uytkowej lokalu mieszkalnego, jeeli jej wielko nie przekracza 50 m2 lub 50 m2 jeeli wielko powierzchni uytkowej lokalu mieszkalnego przekracza 50 m2. W przypadku, gdy wniosek o dofinansowanie do wkadu wasnego skada bezdzietny nabywca lokalu mieszkalnego, dofinansowanie wynosi 10% podstawy obliczonej w wyej podany sposb, za w przypadku, gdy wniosek skada nabywca lokalu mieszkalnego posiadajcy w dniu jego zoenia przynajmniej 1 dziecko dofinansowanie wynosi 15%. Dofinansowanie otrzymaj rwnie maestwa wychowujce dzieci, nawet, jeeli dziecko jest formalnie przysposobione tylko przez jednego z maonkw. redni wskanik sucy do okrelenia wysokoci wsparcia jest przyjmowany na dzie zoenia wniosku o dofinansowanie do wkadu wasnego. W przypadku zmiany wskanika na pniejszych etapach (np. podpisania umowy kredytowej czy ostatecznego przeniesienia prawa wasnoci nabywanego lokalu), pierwotnie okrelona wysoko wsparcia nie ulega zmianie. Okrelenie jako podstawy wyliczenia wysokoci wsparcia redniego wskanika przeliczeniowego, a nie np. ceny nabywanego mieszkania ma na celu promowanie nabywania lokali o jak najniszej cenie. Nabywcy, ktrzy s w stanie znale na rynku najtasze oferty korzystaj z dofinansowania w najwikszym stopniu. Na przykad, jeeli redni wskanik przeliczeniowy bdzie si ksztatowa na poziomie 5 000 z/m2, a nabywca zakupi mieszkania w cenie 4 000 z/m2, to dofinansowanie realne w takim przypadku wyniesie nie 10% i 15% w przypadku nabywcy posiadajcego dzieci), lecz odpowiednio 12,5 i 18,75%.2 W art. 8 okrelono wymiar i zasady ustalania wysokoci dodatkowego finansowego wsparcia udzielanego w formie spaty czci kredytu zacignitego na zakup lokalu mieszkalnego objtego finansowym wsparciem. Wsparcie to jest udzielane nabywcy lokalu mieszkalnego jednorazowo w zwizku u urodzeniem si lub przysposobieniem dziecka bdcego trzecim lub kolejnym dzieckiem w rodzinie nabywcy lokalu, pod warunkiem jednake, i fakt uprawniajcy do uzyskania spaty czci kredytu bdzie mia miejsce w okresie 5 lat od dnia zawarcia umowy o ustanowieniu lub przeniesieniu wasnoci lokalu mieszkalnego objtego finansowym wsparciem. Dodatkowo, poniewa celem ustawy jest wsparcie osb posiadajcych dzieci (przynajmniej trjk) w okresie zwikszonych wydatkw zwizanych z
2

Przykad dotyczy nabycia lokalu mieszkalnego o powierzchni do 50 m2.

ich wychowywaniem, ustawa zakada, e wsparcie bdzie kierowane tylko do tych osb, ktrzy faktycznie wychowuj co najmniej trjk wasnych lub przysposobionych dzieci. Tak wic przesank do otrzymania wsparcia jest nie tyle urodzenie lub przysposobienie przez beneficjenta trzeciego dziecka ile fakt, e beneficjent wychowuje w momencie ubiegania si o spat czci kredytu - trjk lub wicej dzieci i ponosi z tego tytuu okrelone zwikszone wydatki. Wsparcie jest wypacane danemu nabywcy jeden raz. Oznacza to, e jeeli beneficjent w momencie zacigania kredytu i uzyskiwania dofinansowania do wkadu wasnego mia ju np. trjk dzieci, to wwczas wsparcie na pokrycie czci spaty kredytu byoby wypacone po urodzeniu kolejnego (czwartego) dziecka. Jeeli beneficjentowi urodziyby si nastpnie kolejne dzieci (pite i nastpne), to wwczas z tego tytuu wsparcie nie przysugiwaoby. Ustawa zastrzega rwnie, e w przypadku urodzenia danego dziecka, bdcego trzecim (lub kolejnym) dzieckiem beneficjenta, finansowe wsparcie w zwizku z tym urodzeniem (lub przysposobieniem) wypacane jest tylko jeden raz. Oznacza to, e jeeli dwoje beneficjentw programu zawrze zwizek maeski i urodzi im si dziecko bdce trzecim dzieckiem w ich maestwie, to spata czci kredytu przysuguje tylko jednemu z beneficjentw. Drugi beneficjent bdzie mg uzyska wsparcie w formie spaty czci kredytu jeeli urodzi si w maestwie kolejne (np. czwarte) dziecko. Podstawa wyliczenia kwoty spaty czci kredytu jest taka sama, jak w przypadku dofinansowania do wkadu wasnego. Obowizuje wic redni wskanik przeliczeniowy kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni uytkowej budynkw mieszkalnych z okresu udzielenia dofinansowania do wkadu wasnego. Wymiar tego wsparcia wynosi 5% podstawy wyliczonej w powyszy sposb. Dodatkowo zawarto zastrzeenie, i bank, w ktrym nabywca zacign kredyt na zakup lokalu mieszkalnego objtego wsparciem nie moe pobiera opat z tytuu czciowej, przedterminowej spaty kredytu dokonanej w zwizku z otrzymaniem finansowego wsparcia w formie spaty czci kredytu. Ponisza tabela przedstawia wysoko finansowego wsparcia (dofinansowania do wkadu wasnego oraz dodatkowo spaty czci kredytu) w poszczeglnych lokalizacjach, wedug stanu obowizujcego w dniu 20 listopada 2012 r. Podane wartoci zostay obliczone przy zaoeniu, e powierzchnia uytkowa mieszkania wynosi 50 m2.

Tabela 2. Wysoko finansowego wsparcia w poszczeglnych lokalizacjach (PLN), stan na dzie 20 listopada 2012 r. Lp. Wojewdztwo/stolica Wysoko finansowego wsparcia wojewdztwa 10% 15% 20% 1.1. 1.2. 2.1. 2.2. 3.1. 3.2. 4.1. 4.2. 5.1. 5.2. 6.1. 6.2 7.1. 7.2. 8.1. 8.2. 9.1. 9.2. 10.1. 10.2. 11.1. 11.2. 12.1. 12.2. 13.1. 13.2. 14.1. 14.2. 15.1. 15.2. 16.1. 16.2. Wrocaw dolnolskie Bydgoszcz, Toru kujawsko-pomorskie Lublin lubelskie Gorzw Wlk., Zielona Gra lubuskie d dzkie Krakw maopolskie Warszawa mazowieckie Opole opolskie Rzeszw podkarpackie Biaystok podlaskie Gdask pomorskie Katowice lskie Kielce witokrzyskie Olsztyn warmisko-mazurskie Pozna wielkopolskie Szczecin zachodniopomorskie 25910 17748 28140 28140 20073 18594 13977 19183 19183 17830 23350 17693 22033 19055 28948 17253 17738 16095 18935 14540 19935 17660 26663 20670 21100 17405 20424 14253 21178 15780 25750 17225 38865 26621 42210 42210 30109 27891 20966 28774 28774 26745 35025 26539 33049 28583 43421 25879 26606 24143 28403 21810 29903 26490 39994 31005 31650 26108 30636 21379 31766 23670 38625 25838 51820 35495 56280 56280 40145 37188 27955 38365 38365 35660 46700 35385 44065 38110 57895 34505 35475 32190 37870 29080 39870 35320 53325 41340 42200 34810 40848 28505 42355 31560 51500 34450

W rozdziale 3 projektu zawarte zostay przepisy okrelajce zasady udzielania finansowego wsparcia ze rodkw Funduszu Dopat, jak rwnie przepisy okrelajce przypadki w ktrych wystpowa moe obowizek zwrotu czci lub caoci uzyskanego wsparcia finansowego (w tym w przypadku otrzymania wsparcia z naruszeniem przepisw ustawy), z okreleniem 10

zasad, w oparciu o ktre nastpowa powinno rozliczenie si z nabywcy lokalu z uzyskanej pomocy. Art. 9 projektu zawiera postanowienia oglne, tj. przepisy odnoszce si do obu form finansowego wsparcia udzielanych na zasadach ustawy. Finansowego wsparcia bdzie udziela Bank Gospodarstwa Krajowego w oparciu o rodki Funduszu Dopat. Okrelone w projekcie ustawy formy wsparcia maj charakter bezzwrotnej pomocy zwizanej z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych i s finansowane corocznie w oparciu o rodki budetu pastwa. Tym samym proponowane rdo finansowania programu dobrze odpowiada profilowi funkcjonowania utworzonego na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 2002 r. o dopatach do oprocentowania kredytw mieszkaniowych o staej stopie procentowej Funduszu Dopat, ktrego rodki su lub suyy dotychczas realizacji programw: wsparcia budownictwa komunalnego/socjalnego jednorazowe bezzwrotne dofinansowanie czci kosztw przedsiwzicia (program funkcjonujcy systemowo); dopat do oprocentowania kredytw mieszkaniowych bezzwrotne dopaty do oprocentowania kredytw w ramach realizowanych programw kredytu o staej stopie procentowej (kredyty udzielane do koca 2005 r.) oraz Rodzina na Swoim (przyjmowanie wnioskw o kredyt do koca 2012 r.). Zgodnie ze sformuowan w art. 9 ust. 1 zasad ogln, udzielenie wsparcia finansowego bdzie w obu proponowanych formach nastpowao wycznie na wniosek nabywcy lokalu. Podobnie jak to ma miejsce w przypadku ustawy o finansowym wsparciu rodzin i innych osb w nabywaniu wasnego mieszkania, w ust. 2 wprowadzono zasad zobowizujc Bank Gospodarstwa Krajowego do prowadzenia rejestru osb, ktre dotychczas uzyskay wsparcie na podstawie ustawy, jak rwnie osb w zwizku z ktrymi takie wsparcie w przeszoci zostao udzielone. W przypadku nabywcw lokalu rejestr BGK stanowi bdzie dodatkowe rdo weryfikacji, przez podmiot podejmujcy decyzj o jego przyznaniu, nie wystpowania przesanki uniemoliwiajcej uzyskanie wsparcia przez t sam osob (zgodnie z projektem warunek wykluczajcy takie przypadki jest konsekwencj art. 4 ust. 1 pkt 2). W przypadku dodatkowego wsparcia, w formie spaty czci kredytu zwizanej z urodzeniem lub przysposobieniem 3 dziecka w rodzinie, prowadzenie przez BGK caociowego rejestru osb w zwizku z ktrymi zasza przesanka do udzielenia dodatkowego finansowego wsparcia w formie spaty czci kredytu pozwoli na weryfikacj spenienia warunku okrelonego w art. 8 ust. 3 projektu. W art. 10 projektu ustawy okrelono zasady dotyczce trybu skadania wnioskw do Banku Gospodarstwa Krajowego o wsparcie w formie dofinansowania do wkadu wasnego. Majc na wzgldzie warunki okrelajce moliwo uzyskania dofinansowania do wkadu wasnego wskazane w art. 3 i 6 projektu ustawy, w art. 10 ust. 1 projektu przyjto zasad, zgodnie z ktr wniosek o dofinansowanie do wkadu wasnego ubiegajcy si skada za porednictwem instytucji kredytujcej wraz z kierowanym do niej wnioskiem o udzielenie kredytu na zakup

11

nowo wybudowanego lub bdcego w budowie lokalu mieszkalnego, z zwizku z ktrym ma zosta udzielone wsparcie. Proponuje si, aby na instytucji kredytujcej spoczywa obowizek potwierdzenia wobec BGK, e w przypadku ubiegajcego si o kredyt nabywcy lokalu spenione zostay warunki ustawowe umoliwiajce udzielenie wsparcia finansowego. Proponowane w tym wzgldzie rozwizanie bierze pod uwag zarwno specjalny charakter podmiotu prowadzcego dziaalno kredytow (instytucja zaufania publicznego), jak rwnie moliwo przeprowadzania stosownej weryfikacji w przypadku wikszoci warunkw w oparciu o: 1) sam decyzj kredytodawcy (warunki dotyczce kredytu wskazane w art. 6), 2) dat zoenia wniosku o kredyt (kryterium wieku beneficjenta, o ktrym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1), lub 3) dokumenty, ktre ubiegajcy si o kredyt skada niezalenie od faktu ubiegania si o pomoc pastwa rwnie z samym wnioskiem o kredyt3 (wikszo warunkw dotyczcych lokalu mieszkalnego wskazanych w art. 5). W przypadku dwch warunkw wymaganych do uzyskania dofinansowania do wkadu wasnego, ktrych spenienia obiektywnie nie mona zweryfikowa w oparciu o przedoone przez wnioskodawc dokumenty, przepis art. 10 ust. 2 nakada bdzie na nabywc lokalu obowizek zoenia wraz z wnioskiem pisemnych owiadcze potwierdzajcych: a) cel nabycia lokalu, jakim jest zaspokojenie wasnych potrzeb mieszkaniowych beneficjenta wsparcia; b) spenienie warunku nie posiadania przez beneficjenta w przeszoci innego mieszkania na wasno, w zakresie okrelonym w ustawie, jak rwnie zobowizanie dotrzymania tego warunku do czasu nabycia mieszkania, w zwizku z ktrym ma zosta udzielone finansowe wsparcie. Projekt nie nakada na instytucj kredytujc obowizku weryfikacji spenienia ww. warunkw bdcych przedmiotem owiadczenia ubiegajcego si o wsparcie4. Jednoczenie zoenie owiadczenia niezgodnego z prawd jest zagroone odpowiedzialnoci karn na podstawie art. 297 1 Kodeksu karnego, a w kontekcie projektowanych przepisw ustawy

Jedynym warunkiem, w zwizku z ktrym projektowane przepisy nakada mog na instytucj kredytujc obowizek weryfikacji dokonywanej na innej podstawie ni wskazana w powyszym wyliczeniu, bdzie obowizek weryfikacji faktu posiadania dziecka (stosowany w przypadku, gdy nabywca lokalu mieszkalnego ubiega si o wysz kwot wsparcia na podstawie art. 7 ust. 2). Chocia stan faktyczny, zwizany z liczb osb na utrzymaniu kredytobiorcy, jest co do zasady brany pod uwag przez bank przy udzieleniu kredytu, w kontekcie moliwoci uzyskania wyszego wsparcia nabywca lokalu mieszkalnego bdzie zobowizany przedstawi w tym przypadku dokumenty potwierdzajce spenienie tego warunku (akt urodzenia dziecka, decyzja sdu o przysposobieniu) zgodnie z zasad wskazan w art. 10 ust. 4 projektu ustawy. 4 Naley tutaj podkreli, e analogiczne rozwizanie byo w ostatnich latach, na podstawie rozwiza ustawowych, stosowane w programie Rodzina na Swoim w odniesieniu do warunkw uzyskania dopat do oprocentowania kredytw nie podlegajcych weryfikacji w oparciu o dokumenty. Od uruchomienia programu RnS w 2007 r. do koca III kwartau 2012 r. nie stwierdzono jednak takich przypadkw, pomimo objcia programem wsparcia 173 634 kredytobiorcw (wedug stanu na dzie 20 listopada 2012 r.).

12

sytuacja uzyskania nienalenie pomocy finansowej skutkowaa bdzie istotnymi konsekwencjami finansowym dla nabywcy lokalu (wicej w dalszej czci uzasadnienia). W art. 10 ust. 3 okrelony zosta zakres informacji przekazywanych przez instytucj kredytujc do Banku Gospodarstwa Krajowego wraz z wnioskiem o finansowe wsparcie zoonym przez kredytobiorc. Poza potwierdzeniem przeprowadzenia stosownej weryfikacji w zakresie ju omwionym powyej, przewiduje si, e instytucja kredytujca przekazuje wniosek do BGK dopiero po zawarciu z nabywc lokalu warunkowej umowy kredytu5, informujc o tym fakcie. Proponowane rozwizanie w ocenie projektodawcy sprzyjao bdzie uproszczeniu procedury udzielania pomocy z Funduszu Dopat, dajc nabywcy, instytucji kredytujcej oraz Bankowi Gospodarstwa Krajowego potwierdzenie wypenienia wszystkich podstawowych warunkw wymaganych dla powzicia ostatecznej decyzji o przyznaniu dofinansowania ju na etapie otrzymania wniosku przez BGK. Nie bez znaczenia dla uzasadnienia proponowanego trybu jest rwnie fakt, e w proponowanym procesie, zakadajcym weryfikacj warunkw wymaganych dla uzyskania pomocy mieszkaniowej przez sam instytucj kredytujc na etapie rozpatrywania wniosku o kredyt, ewentualne przesanki odmowy udzielenia wsparcia ze strony BGK bd ju wysoce ograniczone6. Pozostae informacje przekazywane przez instytucj kredytujc do BGK wraz z wnioskiem nabywcy lokalu, wskazane w art. 10 ust. 3 pkt. 4 i 5, zwizane s ju bezporednio z zagadnieniami uregulowanymi w art. 11, tj. przepisami okrelajcymi zasady przyznawania i wypaty rodkw z tytuu dofinansowania do wkadu wasnego przez Bank Gospodarstwa Krajowego. W projekcie ustawy zaproponowano dwie formy wypaty rodkw z tytuu przyznanego7 dofinansowania do wkadu wasnego, uzalenione od charakteru przedsiwzicia, ktrego dotyczy finansowana transakcja zakupu lokalu mieszkalnego. Proponowane zasady uruchomienia finansowego wsparcia rniy si bd zalenie od tego, czy: 1) wypata rodkw z tytuu udzielonego kredytu, jak rwnie zapata pozostaej czci wiadczenia pieninego nabywcy skadajcych si na cen nabycia prawa wasnoci lokalu, dotyczy nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego po zakoczeniu procesu inwestycyjnego i oddaniu lokalu do uytkowania (tj. zapata wiadcze pieninych nabywcy lokalu z tego tytuu ma miejsce na zasadach analogicznych jak te, ktre miayby miejsce w przypadku zakupu mieszkania na rynku wtrnym);
5

Umowa kredytowa zawarta pod warunkiem udzielenia wsparcia jest rozwizaniem stosowanym: w przypadku programw rzdowych obsugiwanych ze rodkw funduszy celowych BGK program wsparcia remontw i termomodernizacji (wsparcie jednorazowe udzielane ze rodkw Funduszu Termomodernizacji i Remontw). 6 W zakresie przesanek znajdujcych oparcie w informacjach nie bdcych w posiadaniu samej instytucji kredytujcej w praktyce ograniczay si one bd do moliwego stwierdzenia przypadku faszywego owiadczenia nabywcy o braku mieszkania, ustalonego w oparciu o rejestry bdce w posiadaniu BGK. 7 Zgodnie z art. 11 ust. 1 projektu, po otrzymaniu wniosku BGK podejmuje decyzje o przyznaniu rodkw, lub w przypadku uzasadnionej decyzji odmawiajcej przyznania wsparcia jest zobowizany do niezwocznego poinformowania instytucji kredytujcej o negatywnym rozpatrzeniu wniosku doczajc stosowne uzasadnienie takiej decyzji.

13

2) wypata rodkw z tytuu udzielonego kredytu nie dotyczy zakupu mieszkania ju wybudowanego i oddanego do uytkowania przez sprzedajcego, ale ma miejsce wtedy, gdy stosowna umowa zobowizujca i wynikajce z niej wiadczenia pienine nabywcy lokalu wobec dewelopera obejmuj etap realizacji procesu inwestycyjnego, w wyniku realizacji ktrego na rzecz nabywcy ma zosta dopiero docelowo ustanowione lub przeniesione prawo wasnoci nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego. Innymi sowy, jest to sytuacja zakadajca ponoszenie wiadcze pieninych z tytuu ceny nalenej za zakup lokalu ju na etapie realizacji przedsiwzicia deweloperskiego w rozumieniu art. 3 pkt 6 ustawy z dnia 16 wrzenia 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (Dz. U. Nr 232, poz. 1377). Z uwagi na fakt powizania udzielonego wsparcia z udzieleniem kredytu, rol instytucji kredytujcej na etapie weryfikacji wniosku o wsparcie, jak rwnie posiadaniem przez instytucj kredytujc caoci dokumentw wymaganych przy czynnociach weryfikacyjnych oraz udzielaniu samego kredytu, w art. 10 ust. 3 pkt 4 proponuje si, aby informacj dla BGK o zasadach wypaty rodkw, uwzgldniajcych charakter finansowanej transakcji, jak rwnie wnioskowanych terminach ich uruchomienia przekazywa wraz z wnioskiem o wsparcie kredytodawca. W sytuacji opisanej w punkcie 1 wypata rodkw przyznanego dofinansowania do wkadu wasnego nastpowaa bdzie za porednictwem instytucji kredytujcej (art. 11 ust. 2 pkt 1), a nastpnie wypacana sprzedajcemu lokal mieszkalny wraz z uruchomieniem rodkw udzielonego kredytu (art. 11 ust. 6), po zawarciu umowy ostatecznej. W przypadku, gdy dofinansowanie bdzie udzielane nabywcy lokalu na etapie realizacji przedsiwzicia deweloperskiego projekt ustawy przewiduje natomiast ograniczenie moliwoci udzielenia wsparcia wycznie do takich przypadkw, w ktrych w zwizku z nabyciem mieszkania zawarta zostaa umowa deweloperska na podstawie ktrej dokonywane na etapie realizacji przedsiwzicia wiadczenia pienine nabywcy wpywaj wycznie na mieszkaniowy rachunek powierniczy (zastosowane maj w tym przypadku definicje tych poj, zawarte w art. 2 pkt 7 i 8 projektu). Moliwo udzielenia dofinansowania z Funduszu Dopat na etapie budowy lokalu mieszkalnego zostaa tym samym ograniczona do transakcji dokonywanych przy wykorzystaniu jednego z istotnych rozwiza modelowych w zakresie ochrony praw nabywcy lokalu mieszkalnego, jakie systemowo okrelone zostay w przepisach ustawy z dnia 16 wrzenia 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. Stosownie do art. 11 ust. 2 pkt 1 oraz ust. 3-5 projektu ustawy (przepisy projektu okrelajce zasady wypaty rodkw z tytuu przyznanego dofinansowania do wkadu wasnego w przypadku, gdy ponoszenie przez nabywc wydatkw nastpuje ju na etapie realizacji przedsiwzicia), w ww. przypadkach projekt przewiduje wypat rodkw z Funduszu 14

Dopat bezporednio na mieszkaniowy rachunek powierniczy. Dla tego celu speniony powinien by jednak warunek uprzedniego uiszczenia przez nabywc lokalu tych patnoci, ktre dopeniaj pozosta cz wkadu wasnego, przy uwzgldnieniu terminw i kwot odpowiadajcych umowie deweloperskiej8. Dokumenty potwierdzajce dokonanie stosownych patnoci nabywca lokalu mieszkalnego bdzie zobowizany przedstawi BGK za porednictwem instytucji kredytujcej przed uruchomieniem rodkw z Funduszu Dopat, przy czym zgodne z art. 10 ust. 3 pkt 5 projektu warunek ten bdzie mg zosta speniony ju na etapie przekazania wniosku o wsparcie do BGK. W przypadku odstpienia przez nabywc lub dewelopera od umowy deweloperskiej, w sytuacji, kiedy z Funduszu Dopat zostay przekazane rodki na dofinansowanie wkadu wasnego, bank prowadzcy mieszkaniowy rachunek powierniczy w pierwszej kolejnoci zwraca na rachunek Funduszu Dopat kwot otrzymanego dofinansowania do wkadu wasnego. Czynnoci tej dokonuje w imieniu nabywcy, ktry tym samym jest zwolniony ze zobowizania osobistego dotyczcego rozliczenia si ze rodkw dofinansowania w sytuacji nieosignicia celu ustawy (nabycia mieszkania). W pozostaych kwestiach zwizanych z wypat rodkw z mieszkaniowego rachunku powierniczego stosowana jest ustawa z dnia 16 wrzenia 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (art. 13 i 14). Zgodnie z ww. ustaw, jeeli odstpienie od umowy deweloperskiej nastpi zgodnie z art. 29 ww. ustawy, bank wypaca nabywcy przypadajce mu rodki pozostajce na mieszkaniowym rachunku powierniczym. W przypadku rozwizania umowy deweloperskich z innych przyczyn ni na podstawie art. 29, strony przedstawiaj zgodne owiadczenia woli o sposobie podziau rodkw pieninych zgromadzonych przez nabywc na mieszkaniowym rachunku powierniczym. Bank wypaca rodki zgromadzone na rachunku w nominalnej wysokoci niezwocznie po otrzymaniu powyszych owiadcze. W art. 12 i 13 projektu ustawy okrelone zostay zasady skadania wnioskw i udzielania dodatkowego finansowego wsparcia, w formie spaty czci zaduenia nabywcy lokalu wzgldem instytucji kredytujcej. Przyjto zasad, zgodnie z ktr zoony przez nabywc lokalu wniosek kierowany do BGK podlega bdzie uprzednio weryfikacji instytucji kredytujcej, dokonywanej w oparciu o dokumenty przedstawione przez kredytobiorc (art. 12 ust. 1-2 projektu). Weryfikacja spenienia warunku, o ktrym mowa w art. 8 ust. 1, przez instytucj kredytujc wymagaa przy tym bdzie zoenia dokumentw potwierdzajcych fakt urodzin lub przysposobienia dziecka, z ktrym projekt ustawy wie uprawnienie do uzyskania dodatkowego wsparcia, jak rwnie aktualnych dokumentw potwierdzajcych
8

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego i domu jednorodzinnego umowa taka okrela powinna m.in. wysoko i terminy lub warunki speniania wiadcze pieninych przez nabywc lokalu na rzecz dewelopera oraz informacje dotyczce mieszkaniowego rachunku powierniczego, w szczeglnoci numer takiego rachunku.

15

rodzicielstwo w odniesieniu do pozostaych dzieci w rodzinie, stosownie do art. 7 ust. 2 projektu ustawy. Proponowana forma dodatkowego wsparcia spowoduje obnienie nalenych rat kapitaowoodsetkowych z tytuu udzielonego kredytu w pozostaym okresie spaty, przez co uzyskanie wsparcia w moliwie krtkim okresie od wystpienia przesanki uprawniajcej ley w interesie beneficjenta. W tym kontekcie w projekcie nie uznano za uzasadnione okrelanie terminu, po upywie ktrego beneficjent traciby prawo do zoenia wniosku o wsparcie, nie przekrelajc tym samym moliwoci uzyskania pomocy w takich sytuacjach losowych, w ktrych zoenie wniosku z rnych wzgldw moe nie by w krtkim okresie czasu moliwe. Po pozytywnej weryfikacji przesanek uprawniajcych do uzyskania dodatkowego wsparcia przewiduje si, ze instytucja kredytujca, przekazujc wniosek o wsparcie do BGK, bdzie zobowizana do doczenia do wniosku wycznie informacji potwierdzajcych spenienie warunkw ustawowych oraz wskazujcych rachunek prowadzony z tytuu udzielonego kredytu, ktrego dotyczy wniosek o jednorazow spat czci zaduenia. Jednoczenie, w celu umoliwienia przez BGK weryfikacji przesanki uniemoliwiajcej uzyskanie wsparcia, o ktrej mowa w art. 8 ust. 3 projektu, do wniosku powinien zosta doczony rwnie dokument dotyczcy dziecka, ktrego dotyczyo zdarzenie uprawniajce do uzyskania dodatkowej pomocy. Ewentualne stwierdzenie przyznania ju wczeniej innemu nabywcy lokalu dodatkowego wsparcia w zwizku z faktem urodzenia lub przysposobienia dotyczcym tej samej osoby bdzie te w praktyce jedyn przesank odmowy przyznania wsparcia na etapie weryfikacji wniosku przez BGK. Weryfikacji takiej bdzie mg dokona wycznie Bank Gospodarstwa Krajowego, dysponujc caociowym rejestrem, do prowadzenia ktrego bdzie zobowizany ustaw. Jak wskazano powyej kredyt, o ktrym mowa w art. 3 projektu, bdzie mg zosta udzielony wycznie przez instytucj uprawnion do udzielania kredytw po podpisaniu stosownej umowy w tej sprawie z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. W art. 14 projektu wskazano na zawierane pomidzy ww. stronami umowy, jako na form w jakiej bd mogy zosta dookrelone w bardziej szczegowym i niezbdnym zakresie tryb i terminy przekazywania wnioskw o finansowe wsparcie, rozpatrywania tych wnioskw i przekazywania przez BGK rodkw z tytuu udzielonego wsparcia. Zaproponowane rozwizanie pozwoli unikn zagroenia nadmiernego ingerowania przepisami ustawy w kwestie szczegowe, jakie mog si wiza z udzielaniem finansowego wsparcia w relacjach pomidzy BGK a instytucjami kredytujcymi, tj. rozstrzygania ustawowo kwestii technicznych w takim zakresie, ktry nie jest wymagany, a ktry mgby stanowi barier ograniczajc osigniecie celw ustawy. Proponowane w tym wzgldzie rozwizanie uwzgldnia szczeglny charakter Banku Gospodarstwa Krajowego, ktrego szczeglne zadania i zakres dziaalnoci okrela ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego (Dz. U. Nr 65, poz. 594, z pn. zm.). 16

W art. 15 okrelono pewne ograniczenia dotyczce m.in. dysponowania lokalem mieszkalnym objtym finansowym wsparciem, ktre bd obowizyway w okresie 5 lat od dnia zawarcia umowy o ustanowieniu lub przeniesieniu wasnoci tego lokalu. Celem wprowadzenia tych ogranicze jest przeciwdziaanie moliwym do zaistnienia naduyciom korzystania z finansowego wsparcia niezgodnie z jego przeznaczeniem zgodnie z intencj projektodawcy lokal mieszkalny objty finansowym wsparciem powinien by jedynym mieszkaniem nabywcy lokalu w okresie, w ktrym finansowe wsparcie jest udzielane. Powinien take suy w tym okresie wycznie zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych nabywcy lokalu. Zaproponowane ograniczenia maj rwnie na celu uniemoliwi spekulacyjne traktowanie pomocy pastwa i osiganie natychmiastowych korzyci zwizanych z nieruchomoci (np. wynajcie jej na komercyjnym rynku najmu, przeksztacenie jej w lokal usugowy). Udzielone finansowe wsparcie podlega zwrotowi w ustalonej odpowiednio czci w przypadku, jeeli nabywca lokalu mieszkalnego: 1) dokona zbycia prawa wasnoci lub wspwasnoci lokalu mieszkalnego objtego finansowym wsparciem w takim przypadku nieruchomo finansowana w ramach programu nie bdzie spenia podstawowego celu ustawy, czyli suy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych beneficjenta; 2) wynajmie lub uyczy ten lokal mieszkalny lub jego cz innej osobie w takim przypadku lokal mieszkalny finansowany w ramach programu bdzie wykorzystywany w celach inwestycyjnych i nie bdzie spenia podstawowego celu ustawy, czyli suy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych beneficjenta; 3) dokona zmiany sposobu uytkowania tego lokalu mieszkalnego lub jego czci w sposb uniemoliwiajcy zaspokajanie wasnych potrzeb mieszkaniowych podobnie jak w poprzednim przypadku lokal mieszkalny finansowany w ramach programu bdzie wykorzystywany w celach inwestycyjnych i nie bdzie spenia podstawowego celu ustawy, czyli suy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych beneficjenta, dodatkowo lokal zostanie wyczony z celw mieszkaniowych i tym samym wpynie to na zmniejszenie zasobu mieszkaniowego; 4) uzyska prawo wasnoci lub wspwasnoci innego lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego lub spdzielczego wasnociowego prawa do lokalu mieszkalnego w caoci lub w czci, ktrego przedmiotem jest inny lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny w wikszoci takich przypadkw beneficjent bdzie mia moliwo zaspokojenia wasnych potrzeb mieszkaniowych w inny sposb ni poprzez dalsze zamieszkiwanie w lokalu, ktrego zakup by finansowany w ramach ustawy. Zwrot finansowego wsparcia nie bdzie mia zastosowania w przypadku uzyskania prawa wasnoci lub wspwasnoci w drodze spadku lub w zwizku z zawarciem przez nabywc lokalu zwizku maeskiego.

17

Obowizek poinformowania o zaistnieniu ww. przypadkw naoono na nabywc lokalu, ktry informuje BGK w formie pisemnej o ww. przypadkach w terminie 30 dni od dnia ich zaistnienia. Za w terminie 60 dni wpaca rodki z tytuu zobowizania zwrotu czci finansowego wsparcia na rachunek Funduszu Dopat. Dodatkowo, obowizek poinformowania o dokonaniu zbycia prawa wasnoci lub wspwasnoci lokalu mieszkalnego objtego finansowym wsparciem naoono na bank, w ktrym nabywca zacign kredyt na zakup tego lokalu mieszkalnego. Okrelono take sankcje stosowane w przypadku niewypenienia przez nabywc lokalu obowizku poinformowania o zaistnieniu zdarzenia bdcego podstaw do zwrotu finansowego wsparcia w okresie 5 lat od dnia zawarcia umowy o ustanowieniu lub przeniesieniu wasnoci lokalu mieszkalnego objtego wsparciem. W takich przypadkach nabywca lokalu mieszkalnego zwraca na rachunek Funduszu Dopat kwot udzielonego wsparcia w ustalonej odpowiednio czci wraz z odsetkami ustawowymi. Odsetki s naliczane za okres od dnia zaistnienia zdarzenia bdcego podstaw do zwrotu finansowego wsparcia i wykonania obowizku informacyjnego. W art. 16 okrelono przypadki, w ktrych moe nastpi wyczenie obowizku zwrotu udzielonego wsparcia, wynikajcego z przepisw art. 15. Wyczenie to uwzgldnia ewentualne sytuacje, kiedy nabywca chce zmieni mieszkania np. z powodu powikszenia rodziny lub koniecznoci przeprowadzki do innego miasta w zwizku z poszukiwaniem lub podjciem pracy. Zwrot finansowego wsparcia w ustalonej odpowiednio czci nie bdzie mia zastosowania, jeeli nabywca sprzeda lokal mieszkalny objty finansowym wsparciem po upywie 3 lat od dnia uzyskania prawa wasnoci tego lokalu, a rodki pienine uzyskane ze sprzeday przeznaczy w terminie nastpujcych 2 lat (24 miesicy) na zakup innego lokalu mieszkalnego, ktry bdzie zaspokaja jego potrzeby mieszkaniowe. Na nabywcy lokalu spoczywa obowizek pisemnego poinformowania BGK, w terminie 30 dni, o wypenieniu podjtego wczeniej zobowizania do przeznaczenia rodkw ze sprzeday lokalu mieszkalnego objtego finansowym wsparciem na zakupu innego lokum zaspokajajcego potrzeby mieszkaniowe nabywcy lokalu. Nabywca lokalu mieszkalnego dokumentuje zawart transakcj wypisem zawartej umowy o ustanowieniu lub przeniesieniu wasnoci lokalu mieszkalnego. Jeeli nabywca lokalu mieszkalnego nie wykona podjtego zobowizania w okresie 2 lat (24 miesicy) (dopeniajcych okres 5 lat obowizywania ograniczenia dysponowania lokalem mieszkalnym objtym finansowym wsparciem), zwraca na rachunek Funduszu Dopat kwot udzielonego wsparcia w ustalonej odpowiednio czci w terminie 30 dni od dnia, w ktrym upywa okres 2 lat od dnia sprzeday lokalu mieszkalnego objtego wsparciem.

18

W art. 17 okrelono sankcje stosowane w przypadku uzyskania finansowego wsparcia nienalenego. Odwoano si przy tym do przepisw Kodeksu karnego, zgodnie z ktrymi, osoby, ktre w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzcej podobn dziaalno gospodarcz na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujcych rodkami publicznymi - kredytu, poyczki pieninej, porczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowizania wynikajcego z porczenia lub z gwarancji lub podobnego wiadczenia pieninego na okrelony cel gospodarczy, elektronicznego instrumentu patniczego lub zamwienia publicznego, przedkadaj podrobiony, przerobiony, powiadczajcy nieprawd albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne owiadczenie dotyczce okolicznoci o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu patniczego lub zamwienia, podlegaj karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5. Tej samej karze podlegaj osoby, ktre wbrew cicemu obowizkowi, nie powiadamiaj waciwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogcej mie wpyw na wstrzymanie albo ograniczenie wysokoci udzielonego wsparcia finansowego okrelonego powyej lub zamwienia publicznego albo na moliwo dalszego korzystania z elektronicznego instrumentu patniczego. W sytuacji prawomocnego skazania nabywcy za powysze przestpstwo, jest on zobowizany do zwrotu finansowego wsparcia na rachunek Funduszu Dopat wraz z odsetkami ustawowymi. Odsetki s naliczane za okres od dnia przekazania rodkw finansowego wsparcia instytucji kredytujcej przez Bank Gospodarstwa Krajowego. W art. 18 okrelono obowizki sprawozdawcze i ewidencyjne Banku Gospodarstwa Krajowego w zakresie realizacji finansowego wsparcia udzielanego na podstawie ustawy. Zawarto take delegacj ustawow do okrelenia przez ministra waciwego do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego i mieszkalnictwa, w drodze rozporzdzenia, zakresu informacji przekazywanych przez BGK z zapewniajcych efektywne wykorzystanie rodkw Funduszu Dopat, z ktrego finansowe wsparcie bdzie udzielane, jak rwnie biece monitorowanie realizacji ustawy. W art. 19 zawarto zmiany w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osb fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z pn. zm.). Zgodnie z zasad powszechnoci przedmiotowej opodatkowania, przysporzenie dla nabywcy lokalu z tytuu finansowego wsparcia udzielanego na podstawie przedoonej ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Aby zapobiec czciowemu zneutralizowaniu efektw pomocy pastwa, zaproponowano wprowadzenie zwolnienia przedmiotowego do ustawy o podatku dochodowym od osb fizycznych. Art. 20 zawiera zmiany techniczne ustawy z dnia 5 grudnia 2002 r. o dopatach do oprocentowania kredytw mieszkaniowych o staej stopie procentowej. Zmiana ta wprowadza

19

uzupenienie katalog celw, na jakie mog by wydatkowane rodki Funduszu Dopat, o finansowe wsparcie udzielane na podstawie przedoonej ustawy. Rozdzia 5 ustawy dotyczy przepisw przejciowych i kocowych. Art. 21 okrela tryb wygaszenia systemu zwrotu podatku VAT, zapowiedzianego w dokumencie przyjtym przez Rad Ministrw w dniu 30 listopada 2010 r. pt. Gwne problemy, cele i kierunki programu wspierania rozwoju budownictwa mieszkaniowego do 2020 roku. Zgodnie z tym dokumentem, polityka mieszkaniowa pastwa w okresie 10 lat bdzie zmierzaa do racjonalizacji struktury wydatkw budetowych na mieszkalnictwo. Jednym z kierunkw dziaa bdzie w tym kontekcie lepsze adresowanie poszczeglnych instrumentw wsparcia. Wsparcie finansowe powinno by przeznaczane na realizacj priorytetw polityki mieszkaniowej i zaspokajaniu potrzeb finansowych okrelonych grup beneficjentw. Grup tak, zidentyfikowan przez rzd, s midzy innymi modzi ludzie podejmujcy decyzje o zaoeniu rodziny i urodzeniu dzieci. W celu sfinansowania instrumentu wsparcia adresowanego do tych adresatw, zapowiedziano szereg dziaa racjonalizujcych struktur wydatkw pastwa, w tym wygaszenie z dniem 1 stycznia 2014 roku systemu zwrotu osobom fizycznym czci wydatkw zwizanych z budownictwem mieszkaniowym. Jednoczenie w powyszym dokumencie zadeklarowano zachowanie praw nabytych. System zwrotu VAT jest wykorzystywany przez osoby budujce lub remontujce budynki lub lokale mieszkalne. Celem jego wprowadzenia bya redukcja negatywnych konsekwencji dla rynku budowlanego spowodowanych wzrostem stawki VAT na materiay budowlane po przystpieniu Polski do Unii Europejskiej. Jak pokazuj dane statystyczne przecitna wysoko zwrotu wynosia ok. 2 tys. z. 9 Oznacza to, e system by wykorzystywany gownie w przypadku niewielkich prac remontowych. Podstawow wad obecnego systemu, w kontekcie zaoe polityki mieszkaniowej pastwa do 2020 roku, jest brak bezporedniej adresowalnoci finansowego wsparcia. Ustawa nie okrela bowiem limitw dochodowych uprawniajcych poszczeglnych beneficjentw do korzystania z systemu zwrotu. Ponadto wydaje si, e obecny system ma ograniczony wpyw na stymulowanie rynku budowlanego. Aby korzysta ze zwrotu naley wczeniej wydatkowa wasne rodki i gromadzi faktury uprawniajce do otrzymania zwrotu z urzdu skarbowego. Oznacza to, e sama kwota zwrotu nie peni bezporednio funkcji motywacyjnej do podjcia inwestycji i tym samym nie generuje efektw mnonikowych w gospodarce. Mona zaoy, e nawet w przypadku braku systemu zwrotu, wikszo potencjalnych beneficjentw systemu i tak poniosaby wydatki na sfinansowanie planowanych prac remontowych lub budowlanych.
9

Szczegowe dane dotyczce funkcjonowania systemu zwrotu osobom fizycznym czci wydatkw zwizanych z budownictwem, mieszkaniowy zostay przedstawione w ocenie skutkw regulacji (OSR).

20

W zwizku z powyszymi argumentami, ustawa zakada sfinansowanie programu wsparcia modych ludzi w nabyciu wasnego mieszkania ze rodkw zaoszczdzonych w wyniku wygaszenia systemu zwrotu osobom fizycznym czci wydatkw zwizanych z budownictwem mieszkaniowym. Naley podkreli, e ustawa zakada stopniowe wygaszanie systemu zwrotu VAT. Beneficjenci, ktrzy rozpoczli inwestycje przed dniem wejcia w ycie ustawy i zgromadzili faktury, wystawione przed dniem wejcia w ycie ustawy wygaszajcej, dokumentujce poniesione wydatki, bd mogli korzysta z systemu na dotychczasowych zasadach jeszcze przez okres 5 lat. Art. 22. okrela vacatio legis ustawy ustalone na okres 14 dni od dnia jej ogoszenia.

Projektowana ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej. Projektowana ustawa nie podlega procedurze notyfikacji, zgodnie z przepisami rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktw prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039, z pn. zm.). Stosownie do art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z pn. zm.) projekt ustawy zostanie umieszczony na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej oraz Rzdowego Centrum Legislacji.

21