HCH TON CHI PH THEO HOT NG

Trc khi i vo ni dung ca bi, chng ta cn nh li ba thnh phn ca chi ph sn phm. l chi ph ca nguyn vt liu trc tip, chi ph ca lao ng trc tip sn xut ra sn phm v cui cng l chi ph sn xut chung. Chi ph sn xut chung (c xem nh chi ph gin tip) bao gm chi ph cho nhiu khon mc nh: nguyn vt liu gin tip, lao ng gin tip, khu hao, bo tr, in, nc, cc khon linh tinh trong sn xutCc chi ph trc tip c tnh ton v nhn din d dng trong chi ph sn phm. Tuy nhin, chi ph gin tip rt kh tnh ton v phn b vo trong tng sn phm. Mc tiu ca bi tp trung vo cc phng php tnh ton chi ph sn xut chung trong chi ph sn phm. Theo , chng ta s gp li nhng vn ca phng php tnh ton chi ph theo phn tch cc hot ng (ABC). y l mt phng php mi, tin tin gip doanh nghip gim s sai lch ca h thng tnh ton chi ph truyn thng v t c chi ph sn phm chnh xc hn. ABC tp trung vo vic phn tch v qun tr cc hot ng gip cho doanh nghip kinh doanh hiu qu v gia tng khng ch cc gi tr cho khch hng m cn gia tng c li nhun cho cng ty. Sau khi nghin cu bi ny, ngi hc s:

Hiu c ti sao phng php chi ph truyn thng li dn n sai lch trong tnh ton chi ph sn phm.

36

Hiu c h thng ABC v nhng li ch cng nh gii hn ca n.

Hiu c cch ng dng ABC vo tnh ton chi ph mt s loi hnh doanh nghip..

I. MT S C IM CA MI TRNG SN XUT HIN NAY. Hin nay, gim chi ph, tng nng sut, ci thin cht lng sn phm, gia tng tnh nng sn phm p ng nhu cu ca khch hng, doanh nghip s dng mt hoc tt c cc cng c sau

H thng Just-in-time: sn xut theo n hng, khng d khng thiu, nh th s gim chi ph, gim tn kho, giao hng ng hn a n tng doanh thu, tng li nhun cho doanh nghip.

H thng sn xut linh hot FMS (Flexible Manufacturing System): gim tht thot, lng ph trong sn xut. Mun xy dng h thng ny th yu cu u t ban u kh ln nhng hiu qu th v cng ln lao.

p dng robot trong sn xut ..

II. TNH TON CHI PH THEO PHNG PHP TRUYN THNG 1. Khi nim Tnh ton chi ph truyn thng l mt phng php c s dng khi chi ph cho lao ng chim t trng ln trong chi ph sn phm. Phn chi ph sn xut chung (cc chi ph khng th xc nh mt cch trc tip trong tng sn phm) ch chim mt t l nh. Do , chng s c tnh ton v phn b vo chi ph sn phm da trn c s sn lng c sn xut (th d chng 2) hoc mt tc nhn no nh s gi my, s gi lao ng trc tip.

37

2. Nhng hn ch ca phng php tnh ton truyn thng.

Khng phn nh c nhng hot ng cn thit cho vic sn xut sn phm

Trong chi ph sn xut chung (tt c l chi ph gin tip) c cc chi ph nh khu hao, bo tr, bo him, lng cho lao ng gin tip, c phn b bnh qun vo mi sn phm. Kt qu l lm sai lch chi ph sn phm do mi khi lng sn phm c sn xut c sn lng, quy m, phc tp khc nhau.

S sai lch trong chi ph sn phm c th l nguyn nhn a n nhng quyt nh khng chnh xc nh: sai lm trong quyt nh sn lng sn xut, n nh gi sn phm, hoc phn b cc ngun lc sn xut khng hiu qu.

III. TNH TON CHI PH THEO MC HOT NG Phn ny s tp trung m t h thng tnh ton chi ph theo mc hot ng m i tng nhn chi ph hay nhm chi ph cn sn xut ra sn phm. Tnh ton ny da trn mi quan h ta vn bit: xi nhiu tr nhiu, xi t tr t (khng xi th tt nhin s khng phi tr g ht). 1. Khi nim ABC l phng php tnh ton n nh chi ph n sn phm/dch v da trn mc s dng hay tiu th cc ngun lc ca cc hot ng sn xut ra sn phm . Phng php ABC c hnh thnh l do chi ph sn xut chung ch lin quan mt cch gin tip n sn phm cui cng.V vy, khi phn b chng cho sn phm phi da trn mt c s hp l. C s l cc hot ng c thc hin cho sn phm .

38

2. Cc hot ng v cc tc nhn to chi ph trong ABC 2.1 Hot ng (activity): l cng vic c thc hin trong t chc. Hot ng l hnh ng, chuyn ng hay kt qu ca cng vic. Th d: lp rp cc linh kin vo bo mch, x l & kim tra nguyn vt liu, may cc phn ri rc li thnh ci o, ca, bo, c g ng ra bn gh 2.2 Ngun lc (resource) l mt yu t kinh t c s dng thc hin cc hot ng. Th d: lao ng, NVL l ngun lc thc hin hot ng 2.3 Tc nhn to chi ph (cost driver): l bt k yu t no m n c tc ng lm thay i chi ph ca mt hot ng ( gp khi nim ny chng trc) Gi nh chnh ca h thng ABC l sn phm/dch v ca doanh nghip c thc hin bi cc hot ng. Cc hot ng ny s dng cc ngun lc t to ra chi ph. Cc ngun lc c phn b n hot ng, sau n i tng nhn chi ph. Vi ABC, chi ph sn xut chung c phn b n i tng nhn chi ph bng cch xc nh cc hot ng, cc ngun lc, chi ph ca chng v s lng cn thit sn xut ra sn phm. Phng php ny kh mi l, cc bn c gng tp trung hiu nh. Kin nhn l cha kha ca mi thnh cng m! 3. Cc bc trong thit k h thng ABC C ba bc ch yu trong vic thit k h thng tnh ton chi ph ABC (1) Bc 1: Xc nh cc chi ph ngun lc v phn tch cc hot ng

39

Hu ht chi ph ngun lc u c ghi chp trong s ci k ton nh mua NVL, x l NVL, chi ph nh xng, my mc thit b, lng nhn vin,

Phn tch cc hot ng: l xc nh v m t nhng vic phi lm trong n v sn xut ra sn phm. Cng vic ny bao gm: thu thp d liu, iu tra, quan st, phng vn v lit k cc cng vic c thc hin c c nhng thng tin cn thit cho vic phn tch

(2) Bc 2: n nh chi ph ngun lc n cc hot ng Khi thc hin cc hot ng s phi s dng cc ngun lc, vic ny to ra chi ph. Nu thc hin nhiu hot ng s phi s dng nhiu ngun lc, chi ph tng ln. y l mi quan h nhn qu v l c s cho tnh ton theo ABC Chi ph ngun lc c n nh vo cc hot ng mt cch trc tip hoc c tnh

Trc tip: yu cu phi o lng thc t mc s dng cc ngun lc ca hot ng . Th d: cn bao nhiu chi ph cho in vn hnh my trong dy chuyn sn xut sn phm A..

c tnh: nu khng c sn cc o lng trc tip, nh qun tr phi c tnh mc tiu th ca tng hot ng trong cc hot ng phn tch. Th d: c tnh s gi my hot ng cn thit cho vic lp rp mt xe hi.

(3) Bc 3: n nh chi ph hot ng n i tng nhn chi ph Mt khi bit chi ph cc hot ng, cn phi o lng mc tiu th cc hot ng trn mi sn phm c sn xut. Chng ta gi l tc nhn to chi ph dng hot ng (th d: s gi my hot ng, s my mc s dng, s NVL c

40

kim tra v x l) Hot ng no tiu th nhiu th s c chi ph cao v ngc li. Bng 1. Cc hot ng v tc nhn hot ng trong ABC Hot ng Tc nhn hot ng Chi ph hot ng Chi ph mua NVL

Mua nguyn vt S lng NVL c liu Vn mc hnh mua my S gi my hot ng

Chi ph s dng my mc

X l nguyn vt S lng NVL c x Chi ph x l NVL liu Gim st sn xut l S cng nhn, phn Lng cho ngi gim xng Kim lng tra cht S sn phm, linh kin st Lng cho ngi kim tra

Cc tc nhn hot ng s gii thch ti sao chi ph sn xut chung ca tng sn phm li khc nhau m iu ny th phng php truyn thng khng gii thch c th c Bn cn ngh ra c thm nhng hot ng, tc nhn to chi ph no na khng?Cn nhiu lm. C suy ngh thm nh 4. Nhng li ch v gii hn ca ABC 4.1 Li ch.

ABC cung cp cho nh qun tr cc thng tin chi ph sn phm chnh xc. iu ny a n vic nhn din r li nhun, c quyt nh tt hn v gi sn phm, chng loi sn phm, v cc chi tiu khc.

41

ABC gip o lng cc chi ph hot ng chnh xc hn, t nh qun tr c th ci thin sn phm, quy trnh sn xut, gia tng gi tr cung ng cho khch hng vi chi ph thp nht.

ABC gip cho nh qun tr nh gi d dng cc chi ph lin quan khi xy dng quyt nh sn xut kinh doanh..

4.2 Gii hn.

B st chi ph: trong ABC, cc chi ph nh qung co, tip th, R&D, bo hnh khng c xem l chi ph sn phm m l chi ph thi k. Nhng thc t, y li l cc chi ph b sung cho tng sn phm ring bit.

Tng chi tiu v tn thi gian: pht trin v thc hin h thng ABC thng lm tng thm mt khon chi tiu cho doanh nghip v mt nhiu thi gian. Theo cc doanh nghip thnh cng trong vic s dng h thng ny, h mt khong hn mt nm chun b v thc hin chng.

IV. TH

MINH

HA

CC

CCH

TNH

TON

THEO HAI H THNG. Sau y l th d ngi hc c th so snh vic tnh ton chi ph theo hai phng php m t trn. Cng ty Z. sn xut v bn hai loi my in: my loi tt v loi thng. Trong qu 2/2005, b phn k ton bo co cc thng tin v hai loi sn phm nh sau:

42

Khon mc Sn lng (my) Gi bn (ngn ng) Chi ph NVL v

My in loi tt 5.000 400 200 25.000

My in loi thng 15.000 200 80 75.000

LTT (ng.) S gi lao ng trc tip (gi)

Ban Gim c cng ty rt hi lng vi mc bn v li nhun c bo co. H quyt nh trong 6 thng cui nm s tp trung ngun lc nhiu hn cho loi my tt do nhn nh y l sn phm c li nhun cao hn. Tuy nhin, b phn qun tr chi ph cho rng quyt nh ny cha chnh xc. Qua kho st h ghi nhn c cc hot ng, nhm chi ph v tc nhn hot ng d tnh cho c nm nh sau: Hot ng Nhm chi ph d tr (ng. ng) iu hnh qun l X l nguyn vt liu Vn hnh my mc ng gi Tng cng 2.000.000 1.500.000 75.000 125.000 300.000 S gi Tc nhn hot ng to chi ph iu hnh (gi)

S lng NVL x l (kg) S gi my (gi) S lnh ng gi (lnh)

43

V sau y l mc tiu th cc tc nhn hot ng trong qu 2/2005 Tc nhn hot ng S gi iu hnh (gi) S lng NVL x l (kg) S gi my (gi) S lnh ng gi (lnh) My tt 5.000 200 50.000 5.000 My thng 7.500 100 100.000 10.000 Tng cng 12.500 300 150.000 15.000

B phn qun tr chi ph tnh ton v chng minh cho Ban Gim c thy, nu s dng hai phng php tnh s cho hai mc chi ph sn phm khc nhau, t s c hai mc li nhun khc nhau. Sau y l tnh ton ca b phn qun tr chi ph. S liu bng trn th hin chi ph nguyn vt liu v lao ng trc tip. Chi ph sn xut chung ca tng loi sn phm s c tnh nh sau. 1. Phng php tnh ton truyn thng Chn s gi lao ng trc tip lm c s phn b chi ph sn xut chung. Ta c tng s gi lao ng trc tip sn xut 2 loi my l: 25.000 + 75.000 = 100.000 gi

Nh vy, tng ng vi mi gi lao ng trc tip, s c mt khon chi ph sn xut chung c phn b l: 2.000.000/100.000 = 20 ngn ng

Chi ph chung phn b cho sn xut loi my tt 20 ng. 25.000 = 500.000 ngn ng

Chi ph sn xut chung tnh cho mi chic my tt

44

500.000/5.000 = 100 ngn ng Chi ph chung phn b cho sn xut loi my thng 20 ng. 75.000 = 1.500.000 ngn ng

Chi ph sn xut chung cho mi chic my thng 1.500.000/15.000 = 100 ngn ng

Phn tch li nhun theo phng php truyn thng

Khon mc 1. Gi bn mt sn phm (ngn ng) 2. Chi ph mt sn phm (ngn ng)

My loi tt 400

My loi thng 200

NVL v L trc tip Chi ph SX chung

200 100 300

80 100 180

Tng chi ph sn phm (ngn ng) 3. Li nhun (ngn ng)

100

20

Nh vy, nu tnh theo phng php truyn thng l la chn mt tc nhn chi ph lm c s phn b chi ph chung th sn phm my in loi tt c li nhun cao hn.

45

2. Phng php ABC By gi, chng ta tnh ton chi ph theo quan im ca b phn qun tr chi ph l s dng phng php ABC. Trong phng php ny, chng ta phi tnh gi tr ca mi tc nhn hot ng. Ta c bng sau: Tc nhn hot ng Nhm chi ph d tr (ng. ng) 1 S gi iu hnh (gi) S lng NVL x l (kg) S gi my (gi) S lnh ng gi (lnh) Chi ph sn xut chung phn b n hai sn phm nh sau. My in loi tt Tc nhn hot ng CP/H (ng.ng) Mc H Tng CPH (ng.ng) 1 S gi iu hnh (gi) S lng NVL x 1.000 200 200.000 40 2 10 3 5.000 4=23 50.000 5 10 CP/SP (ng.ng) 1.500.000 75.000 150.000 15.000 10 5 2 125.000 300.000 Mc tiu th cc hot ng 3 12.500 300 Chi ph cho mt hot ng (ng. ng) 4 = 2/3 10 1.000

46

l (kg) S gi my (gi) S lnh ng gi (lnh) 5 5.000 25.000 155 5 10 50.000 500.000 100

Tng chi ph sn xut chung phn b n mi my in loi tt My in loi thng 1 2 (ng.) 3 4=23 (ng.) S gi iu hnh (gi) S lng 1.000 100 100.000 10 7.500 75.000 5 (ng.)

6,67

NVL x l (kg) S gi my (gi) S ng (lnh) Tng chi ph sn xut chung phn b n mi my in loi thng 81,67 lnh gi 5 10.000 50.000 3,33 10 100.000 1.000.000 66,67

47

Phn tch li nhun theo phng php ABC Khon mc My loi tt My loi thng 1. Gi bn mt sn phm (ngn ng) 2. Chi ph mt sn phm (ngn ng)
NVL v Chi ph

400

200

200 155

80 81,67 161,67

L trc tip

355

SX chung

Tng chi ph sn phm (ngn ng) 3. Li nhun (ngn ng) 45 38,33

Sau khi tnh ton xong, b phn qun tr chi ph i n kt lun. a. Nu s dng phng php truyn thng, cc sn phm c sn lng sn xut cao thng b tnh trng i chi ph trong khi sn phm c sn lng thp li c chi ph nh hn so vi thc t. V th, BG nhn nh khng ng v chi ph v li nhun ca hai loi sn phm ny. b. Theo phng php ABC, mi loi my c mc tiu th cc hot ng khc nhau nn hnh thnh mc chi ph khc nhau theo quy lut nhn qu (xi nhiu tr nhiu). c. Mc d my in loi tt c li nhun cao hn, nhng xt v sut sinh li th my in loi thng li cao hn. C th:

My tt:

48

Tng chi ph b ra: Li nhun

355 ngn ng 45 ngn ng

Sut sinh li trn chi ph 45/355 = 0,1268 = 12,68%

My thng Tng chi ph b ra Li nhun 161,67 ngn ng 38,33 ngn ng

Sut sinh li trn chi ph 38,33/161,67= 0,237 # 23,7% By gi th BG thy c chi ph chnh xc ca hai loi my. Cc quyt nh phi c xem xt li trnh nhng sai lm trong sn xut v kinh doanh. ng thi, BG cng s xem xt c th p dng cc mc hot ng trn cho nhng sn phm c sn xut trong 6 thng cui nm. n y, chng ta thy c cc phng php tnh ton chi ph sn phm ca cc doanh nghip hin nay. Trong iu kin cnh tranh ngy cng gay gt v quy m m rng ra ton cu, vic tnh ton chi ph cho mt sn phm (dch v) i hi phi chnh xc. Trong th d trn, nu nh BG nhn nh li nhun sn phm nh theo phng php truyn thng v ra quyt nh tng sn lng sn xut i vi my in loi tt, hu qu ca quyt nh ny s nh th no? Cc bn hc vin thn mn, cc bn hiu c cch tnh ton ca hai phng php. Nu l Gim c ca doanh nghip trn, bn c thay i quyt nh ca mnh khng? Ti sao? Chc cc bn thnh cng trong iu hnh doanh nghip. Mt s im ngi hc cn ch :

Phng php tnh ton chi ph truyn thng ch c th p dng tnh ton chi ph sn xut chung ca sn phm trong trng

49

hp doanh nghip c chi ph lao ng cao, cng ngh n gin, chng loi sn phm t.

Phng php tnh chi ph ABC c p dng cho cc doanh nghip c chi ph nguyn vt liu, chi ph k thut cao, cng ngh tin tin, sn phm a dng, quy trnh sn xut phc tp.

Tm tt bi Trong chi ph sn xut ca sn phm, chi ph trc tip (nguyn vt liu, lao ng trc tip) c nhn din v tnh ton d dng, cn cc chi ph gin tip rt kh nhn din v tnh ton. V th, phn b chng n sn phm, ta c hai phng php:

Th nht: Phng php tnh ton v phn b truyn thng. Theo phng php ny, mt tc nhn chi ph thch hp c chn lm c s phn b.

Nu l doanh nghip c chi ph lao ng trc tip ln, tc nhn thch hp thng c chn l s gi lao ng trc tip. Nu l doanh nghip c chi ph cho my mc cng ngh ln, s l s gi my.

Phng php ny c u im l n gin, tnh ton d dng. Tuy nhin, n c gii hn l lm sai lch chi ph sn phm do ch s dng mt tc nhn chi ph lm c s phn b. T , nh qun tr c th ra nhng quyt nh khng chnh xc v sn lng sn xut, gi bn sn phm, phn b cc ngun lc, chin lc kinh doanh v c th nh mt li th cnh tranh ca doanh nghip mnh.

Th hai: Phng php tnh ton chi th theo mc hot ng.

50

Phng php ny cung cp cho nh qun tr cch tnh ton chi ph tt hn v c th gip cho doanh nghip nng cao hiu qu qun l da trn li th cnh tranh, im mnh, im yu ca mnh. Phng php ny da trn c s phn tch cc hot ng c thc hin sn xut sn phm /dch v. u im ca n l cung cp cc thng tin chi ph mt cch chnh xc, gip nh qun tr c th nh gi ng li nhun, doanh thu cho doanh nghip mnh. Ngoi ra, n cn gip doanh nghip nhn din cc c hi ci thin hoc nng cao li th cnh tranh thng qua vic xy dng cc chin lc v chi tiu, gi c, dch v khch hng, pht trin sn phm.Tuy nhin, phng php ny cng c gii hn: c th b st chi ph v kh tn km do phi o lng, phn tch hot ng. Trong mi trng kinh doanh c nhiu bin ng nh trnh by trong bi 1, vi cc doanh nghip ang cnh tranh nhau v gi c th ABC c xem l mt cng c qun tr chi ph hu hiu, c s dng hn 20 nm qua. Tuy tn km chi ph v thi gian nhng li ch m n mang li rt ln. Doanh nghip c th p dng cc o lng ban u cho c qu trnh sn xut v kinh doanh ca mnh.