ZESZYTY NAUKOWE WSOWL Nr 1 (147) 2008 ISSN 1731-8157

Mariusz FALKOWSKI Antoni MONDEL

POKONYWANIE PRZESZKD WODNYCH W DZIAANIACH TAKTYCZNYCH

Wstp Przeszkoda wodna jest jedn z najtrudniejszych przeszkd terenowych, ktra w znacznym stopniu ogranicza ruch wojsk w trakcie prowadzenia dziaa bojowych. Pokonanie jej zawsze byo skomplikowane, poniewa wymagao zaangaowania duej iloci specjalistycznych si i rodkw, a take przygotowania odpowiedniej organizacji prac na przeszkodzie wodnej. W dzisiejszych czasach pokonanie przeszkody wodnej jest zadaniem niemniej skomplikowanym ni w przeszoci, mimo e wojska dysponuj bardziej nowoczesnym sprztem przeprawowo mostowym. Wynika to z faktu, e armie posiadaj wiksz zdolno bojow wojsk, zwaszcza w zakresie oddziaywania rodkami ogniowymi na przemieszczajce si pododdziay. A zatem problematyka pokonywania przeszkd wodnych jest zagadnieniem do zoonym i trudnym, i wymaga znajomoci zarwno wiedzy specjalistycznej, jak i taktycznej. Obecnie w literaturze nie ma usystematyzowanych treci na ten temat w jednej instrukcji. Wszystkie dostpne materiay s albo przestarzae, albo zawieraj treci nie zawsze ze sob spjne, przez co wprowadzaj pewne niedomwienia. Niejasnoci wynikaj najczciej z braku waciwego przetumaczenia dokumentw normatywnych NATO wprowadzanych do naszej armii. W zwizku z tym autorzy artykuu postanowili przedstawi obowizujce procedury pokonywania przeszkd wodnych, skupiajc swoj uwag na omwieniu przygotowania, organizacji i dowodzenia przeprawami oraz przyblieniu sposobw pokonywania przeszkd wodnych przez pododdziay na wspczesnym polu walki. Zasady pokonywania przeszkd wodnych Pokonywanie przeszkd wodnych naley traktowa jako integraln cz zadania bojowego, ktrego celem jest przerzucenie potencjau bojowego na przeciwlegy

kpt. mgr in. Mariusz FALKOWSKI, kpt. mgr in. Antoni MONDEL Wysza Szkoa Oficerska Wojsk Ldowych

POKONYWANIE PRZESZKD WODNYCH W DZIAANIACH TAKTYCZNYCH

brzeg przeszkody wodnej, zachowujc przy tym cigo prowadzonych dziaa oraz jedno ugrupowania. W zalenoci od rodzaju dziaa bojowych pokonywanie przeszkody wodnej moe przybiera dwie formy, tj. przeprawy lub forsowania. Przeprawa1 (crossing) to zorganizowane przemieszczenie wojsk przez trudny teren, zwykle przez naturaln lub sztuczn przeszkod wodn. Charakteryzuje si tym, e pokonanie przeszkody wodnej odbywa si bez stycznoci z przeciwnikiem. Moe skada si z jednego lub wielu punktw przeprawy2. Forsowanie3 natomiast jest to natarcie poczone z pokonaniem bronionej przez przeciwnika przeszkody wodnej, czyli jest specyficznym rodzajem przeprawy, kiedy pododdziay przeprawiajce musz pokona przeszkod wodn pod oddziaywaniem rodkw ogniowych przeciwnika. Forsowanie organizowane jest w celu opanowania pozycji obronnej przeciwnika, ktry obron zorganizowa w oparciu o przeszkod wodn oraz w celu uchwycenia przeciwlegego przyczka4. Forsowanie koczy si w chwili, kiedy przeciwlegy brzeg przeszkody wodnej opanowany jest przez wojska wasne, a przeciwnik nie jest w stanie prowadzi obserwowanego ognia z naziemnych rodkw ogniowych, gwnie czogw i artylerii przeciwpancernej. Wwczas pokonywanie przeszkody wodnej przyjmuje form przeprawy. Forsowanie moe by prowadzone trzema sposobami5: forsowanie przeszkody wodnej z marszu (hasty crossing) prowadzone po niewielkim przygotowaniu z wykorzystaniem dostpnych rodkw przeprawowych oraz prowadzone w tempie natarcia; forsowanie zawczasu przygotowane (deliberate crossing) prowadzone, gdy forsowanie z marszu nie powiodo si lub przeciwnik zorganizowa obron w oparciu o przeszkod wodn; forsowanie skryte (covert breaching) poczone z przenikaniem6, prowadzone najczciej w warunkach ograniczonej widocznoci w celu uzyskania zaskoczenia oraz zminimalizowania strat pododdziaw przeprawianych. Forsowanie przeszkody wodnej skada si z trzech nastpujcych po sobie etapw7: 1) szturm (assault): zadaniem rzutu szturmowego (assault echelon) jest opanowanie stanowisk ogniowych przeciwnika po przeciwnej stronie przeszkody wodnej w celu wy1 2

3 4

5 6

Norma Obronna, N0-02-A045, Pokonywanie przeszkd wodnych. Przeprawy, MON, s. 6. Punkt przeprawy przygotowany obiekt inynieryjny lub miejsce umoliwiajce wojskom pokonanie przeszkody wodnej na rodkach przeprawowych, wpaw i w brd; Norma Obronna, NO-02-A045, s. 6. Norma Obronna, N0-02-A045, Pokonywanie przeszkd wodnych. Przeprawy, MON, s. 5. Przyczek rejon na przeciwlegym brzegu przeszkody wodnej zagroony oddziaywaniem przeciwnika, ktry powinien by utrzymany lub kontrolowany do czasu zakoczenia przeprawy, umoliwiajcy swobodny zaadunek i rozadunek sprztu oraz wykonanie manewru w kolejnym etapie dziaa bojowych; Norma Obronna, NO-02-A045, s. 6. Norma Obronna, N0-02-A045, Pokonywanie przeszkd wodnych. Przeprawy, MON, s. 18 19. Przenikanie wprowadzenie (w sposb skryty) pewnej iloci wojsk w ugrupowanie przeciwnika w celu realizacji zadania, najczciej realizowane bdzie przy wykorzystaniu rodkw desantowych wojsk wasnych; Regulamin dziaa wojsk ldowych DD/3.2, s. 301. Regulamin dziaa wojsk inynieryjnych, Warszawa 2003, s. 115. 59

Mariusz FALKOWSKI, Antoni MONDEL

eliminowania bezporedniego oddziaywania ogniem w rejonie forsowania8 (crossing area); osiga si to poprzez przenikanie z wykorzystaniem rodkw desantowych, przepynicie wpaw, odziami lub pokonanie przeszkody wodnej w brd; dokonuje si poprzez rzut szturmowy, ktry o godzinie H9, po pokonaniu linii wyjciowej (entry line), znajdujcej si zazwyczaj w pobliu brzegu, pokonuje w jak najkrtszym czasie przeszkod wodn przy wykorzystaniu wsparcia ogniowego, ktre zapewniaj siy osonowe, znajdujce si na pozycjach w pobliu przeszkody wodnej; 2) opanowanie przyczka etap rozbudowy (build-up): dowdca taktyczny (tactical commander)10, po pokonaniu przez rzut szturmowy przeszkody wodnej i umocnieniu si na przyczku, przystpuje do dowodzenia w rejonie forsowania, ustalajc priorytety przeprawianych wojsk; pododdziay pontonowe kocz urzdza punkty przepraw promowych, natomiast pododdziay regulacji ruchu kontroluj przemieszczanie si si gwnych do przeszkody wodnej zgodnie z planem forsowania11 (crossing plan); dowdca taktyczny sprawuje nadzr nad przemieszczaniem si oraz forsowaniem przeszkody wodnej przez siy gwne; 3) umocnienie przyczka etap koncentracji wysiku (consolidation): jest rozwiniciem poprzedniego etapu, tzn. likwidowane s gniazda oporu przeciwnika celem poszerzenia przyczka; pododdziay kolejnych rzutw przeprawiaj si przez przeszkod wodn; utrzymuje si istniejce punkty przeprawowe; pododdziay pontonowe wykonuj manewr techniczny i przechodz z przepraw promowych na mostowe; prowadzone s przygotowania do przeamania i kontynuowania dalszych dziaa bojowych. Organizacja rejonu forsowania (przeprawy) Kady rejon forsowania (przeprawy) powinien by tak wybrany, aby zapewnia swobod manewru pododdziaom przeprawianym i urzdzajcym punkty przeprawy, moliwo rozrodkowania si na wypadek uderze ogniowych przeciwnika oraz dogodne miejsca do urzdzenia przepraw gwnych, zapasowych i pozornych. Chcc zorganizowa sprawne pokonanie przeszkody wodnej w rejonie forsowania (przeprawy), naley wyznaczy i urzdzi nastpujce elementy12:
8

10

11

Rejon forsowania kilka ssiadujcych ze sob przepraw wraz z przylegym terenem, podlegajcy jednemu dowdcy, Norma Obronna, NO-02-A045, MON, s. 6. Godzina H okrelony czas, w ktrym rozpoczyna si forsowanie przeszkody wodnej, czyli moment odbicia rodkw pywajcych od linii brzegowej na wasnym brzegu, Regulamin dziaa wojsk ldowych DD/3.2, s. 288. Dowdca taktyczny dowdca majcy uprawnienia do dowodzenia taktycznego (OPCOM) i zarzdzania taktycznego (OPCON), Norma Obronna, NO-02-A045, MON, s. 4. Plan forsowania (przeprawy) dokument techniczny wchodzcy w skad rozkazu bojowego dowdcy rejonu forsowania (przeprawy).

60

POKONYWANIE PRZESZKD WODNYCH W DZIAANIACH TAKTYCZNYCH

rejon zerodkowania (assembly area); rejon wyczekiwania (waiting area); lini wyjciow (entry line); lini wyrwnania lub rozwizania (release line); posterunki regulacji ruchu (movement control posts); gwne punkty przeprawy (crossing sites); zapasowe punkty przeprawy (alternative crossing sites); pozorne punkty przeprawy (apparent crossing sites); rejon zaadowania i wyadowania PTS-M13 (mounting area and unloading area); rejon uszczelniania czogw14 (sealing tanks area). Przykadowy schemat pokonania przeszkody wodnej przedstawia rysunek 1.
rejon forsowania
linia wyjciowa przeszkoda wodna linia wyrwnania przyczek

rejon zerodkowania

rejon zerodkowania

LEGENDA:

Sztab kierowania ruchem

Posterunek kontroli ruchu

Rejon wyczekiwania

Gwny punkt Sztab przeprawy rejonu forsowania

Zapasowy punkt przeprawy

Cel poredni

Cel kocowy

Rys. 1. Schemat pokonania przeszkody wodnej rdo: ATP 3.2, Land operations, charter 7, section VI

12 13 14

ATP 3.2, Land operations, charter 7, section VI, s. 7 37. Rejony wyznaczane tylko w przypadku organizacji przepraw desantowych na PTSM. Rejony wyznaczane tylko w przypadku organizacji przeprawy czogw pod wod (po dnie). 61

Mariusz FALKOWSKI, Antoni MONDEL

W celu pokonania przeszkody wodnej przeprawiajce si pododdziay powinny przemieci si z rejonw zerodkowania15 do rejonw wyczekiwania16, znajdujcych si w pobliu przeszkody wodnej. W niektrych sytuacjach mona pomin rejon zerodkowania i bezporednio zaj rejon wyczekiwania. Zajmowanie tego rejonu powinno odbywa si pod pen kontrol dowdcy taktycznego, ktry odpowiedzialny jest za rejon forsowania (przeprawy). Dowodzenie w czasie forsowania (przeprawy) Dowdca dowodzi rejonem przy wykorzystaniu nastpujcych elementw kierowania17: sztabu rejonu forsowania (przeprawy) (crossing area headquarters); sztabu kierowania ruchem (movement control headquarters); oficerw cznikowych (liaison officers). Sztab rejonu forsowania (przeprawy) odpowiedzialny jest za kierowanie ochron i obron rejonu, kontrol ruchu wojsk, kontrol przylegego terenu do przeszkody wodnej oraz zorganizowanie zabezpieczenia logistycznego. W skadzie sztabu powinni znale si przedstawiciele wojsk inynieryjnych, regulacji ruchu, ochrony przeciwlotniczej, ubezpieczenia oraz zabezpieczenia logistycznego. Dla wanych punktw przeprawy dowdca taktyczny moe zorganizowa dodatkowo sztaby punktw przeprawy, ktre powinny posiada w swoim skadzie elementy odpowiadajce za ochron i obron, kontrolowanie ruchu wojsk oraz dowodzenie w punkcie przeprawy. Sztab kierowania ruchem odpowiedzialny jest za koordynacj przemieszczania si pododdziaw podczas forsowania (przeprawy). Do gwnych zada sztabu naley rozwinicie sieci cznoci, kierowanie ruchem, kontrolowanie ruchu wojsk z rejonu zerodkowania na brzegu wyjciowym do rejonu wyczekiwania na brzegu przeciwlegym oraz informowanie dowdcy taktycznego o pooeniu i ruchu wojsk w punktach przeprawy. Oficerowie cznikowi kierowani s do sztabw kierowania ruchem przez dowdc taktycznego, szefa wojsk inynieryjnych przeprawianych wojsk oraz dowdcw punktw przeprawy. Ich zadaniem jest przekazywanie informacji swoim dowdcom o wprowadzanych zmianach do planu forsowania (przeprawy) np. o zmianach organizacyjnych lub o zmianach proceduralnych, ktre mog by wprowadzone w przypadku zakce systemu dowodzenia i cznoci. W celu waciwego zaplanowania i zorganizowania rejonu forsowania (przeprawy) dowdca taktyczny wydaje rozkaz bojowy, a w nim szczegowo okrela: plan forsowania (przeprawy);
15

16

17

Rejon zerodkowania obszar terenu przeznaczony do rozmieszczania wojsk w celu odtworzenia gotowoci bojowej lub przygotowania do prowadzenia kolejnych dziaa, pooony okoo 30 km przed przeszkod wodn; Norma Obronna, NO-02-A045, MON, s. 6. Rejon wyczekiwania obszar terenu przeznaczony do rozmieszczenia wojsk w celu osignicia gotowoci do urzdzenia przeprawy, pokonania przeszkody wodnej lub wykonania zbirki pododdziaw po przeprawie; wyznaczany jest dla kadego punktu przeprawy po obu stronach przeszkody wodnej w odlegoci okoo 3 km od lustra wody; Norma Obronna, NO-02-A045, MON, s. 7. Norma Obronna, N0-02-A045, Pokonywanie przeszkd wodnych. Przeprawy, MON, s. 9.

62

POKONYWANIE PRZESZKD WODNYCH W DZIAANIACH TAKTYCZNYCH

struktur dowodzenia; priorytety przeprawianych wojsk. Plan forsowania (przeprawy), jako gwny element rozkazu bojowego, powinien zawiera nastpujce elementy18: sytuacj taktyczn; zamiar realizacji zadania, wytyczne i plany: obrony i ochrony, kierowania ruchem oraz zabezpieczenia terenu pod wzgldem przejezdnoci; punkty przepraw gwnych, zapasowych i pozornych, drogi dojazdu i wyjazdu z punktw przeprawy (wcznie z drogami osiowymi, poprzecznymi oraz czcymi, jeli zostay okrelone); zgrupowania pododdziaw inynieryjnych oraz ich zadania; plan (schemat) pokonania przeszkody wodnej przez wojska, zawierajcy rozmieszczenie elementw ugrupowania bojowego, ich podchodzenie, kolejno przeprawiania oraz granice rejonu forsowania (przeprawy), przykadowy schemat forsowania przeszkody wodnej przedstawia rysunek 2.

18

Tame, s. 28. 63

Mariusz FALKOWSKI, Antoni MONDEL

Organizacja rejonu forsowania

Dziaania bojowe w rejonie forsowania

Przegrupowa si w ugrupowanie bojowe w celu prowadzenia dalszych dziaa bojowych

Legenda
RZ Rejon zerodkowania

RZ

RZ

RW Przemieci si z rejonu wyczekiwania do rejonu zerodkowania po oznakowanych drogach marszu

Rejon wyczekiwania

RW RW RW Zoy meldunek do Posterunku Regulacji Ruchu o osigniciu linii wyrwnania i zajciu rejonu wyczekiwania na brzegu przeciwlegym

Gwny punkt przeprawy

Zapasowy punkt przeprawy

linia wyrwnania

kierunek forsowania rejon forsowania

DPP Sforsowa przeszkod wodn po istniejcych gwnych punktach przeprawy SDT Sztab dowdcy taktycznego

do 3 km

SRF SKR

SRF Zoy meldunek do Posterunku Regulacji Ruchu o osigniciu linii wyjciowej linia wyjciowa

Sztab rejonu forsowania

RW RW RW DPP Przemieci si z rejonu zerodkowania do rejonu wyczekiwania po oznakowanych drogach marszu

Dowdca punktu przeprawy (wyznaczany dla kadego punktu)

do 30 km

Sztab szefa wojsk inynieryjnych przeprawianych wojsk

Nawiza czno ze Sztabem Regulacji Ruchem w rejonie zerodkowania w celu przemieszczenia si do rejonu wyczekiwania RZ SDT SKR Z Formowa ugrupowanie wg priorytetw przeprawianych wojsk zgodnie z Planem forsowania Nawiza czno ze Sztabem Dowdcy Taktycznego oraz Sztabem Regulacji Ruchem w celu zapoznania si z Planem forsowania po wejciu do rejonu zerod.

SKR

Sztab kierowania ruchem w rejonie forsowania

SKRZ

Sztab kierowania ruchem w rejonie zerodkowania

Posterunki Regulacji Ruchu

Rys. 2. Schemat organizacji forsowania (przeprawy) przeszkody wodnej rdo: Stanag 2395 (Edition 3), Deliberate water crossing procedures, appendix 1 to annex B, b-1-1

plan regulacji ruchu zawierajcy drogi do punktw przeprawy i za przeszkod, drogi poprzeczne, punkty kierowania ruchem, rejon wyczekiwania, zerodkowania oraz ustalone terminy przekraczania punktw kontrolnych; ograniczenia nonoci, prdkoci i wojskowej klasyfikacji obcienia (MLC); kryptonimy i inne oznakowania identyfikacyjne dla kadego punktu przeprawy;

64

POKONYWANIE PRZESZKD WODNYCH W DZIAANIACH TAKTYCZNYCH

rozmieszczenie si i rodkw wyznaczonych do obrony rejonu forsowania (przeprawy), elementw zabezpieczenia medycznego, technicznego oraz zaopatrzenia; schemat sieci cznoci; organizacj ochrony i obrony punktw przeprawy. Osobami funkcyjnymi w rejonie forsowania (przeprawy), oprcz dowdcy taktycznego, s: szef wojsk inynieryjnych przeprawianych wojsk; dowdcy punktw przeprawy; dowdca kierowania ruchem. Szef wojsk inynieryjnych powinien kierowa swoich przedstawicieli do rejonw wyczekiwania oraz na punkty kierowania ruchem w celu sprawdzenia przygotowania pododdziaw do pokonania przeszkody wodnej. Zadaniem Szefa jest19: udzielanie rad w kwestiach inynieryjnych; organizacja cznoci z dowdcami pododdziaw przeprawowych; wyznaczenie dowdcw punktw przeprawy; uczestnictwo w planowaniu rejonu forsowania (przeprawy) poprzez doradztwo w kwestiach wyboru gwnych i zapasowych punktw przeprawy, sposobw rozpoznania przeszkody wodnej, wyboru rejonw wyczekiwania, drg i podej, wymaganej ochrony punktw przeprawy oraz doboru odpowiednich rodkw przeprawowych; zapewnienie bezpiecznego pokonania przeszkody wodnej przez pododdziay; wydzielenie niezbdnej iloci zapasowych rodkw przeprawowych. Dowdca punktu przeprawy odpowiada za20: urzdzenie i utrzymanie punktu przeprawy wraz z dojazdami i wyjazdami; organizacj przemieszczania wojsk w swoim punkcie przeprawy i wydawanie rozkazw dowdcom przeprawianych wojsk; zabezpieczenie bojowe przeprawy; wspdziaanie z dowdc kierowania ruchem w rejonie wyczekiwania w zakresie organizacji przemieszczania przeprawianych wojsk do punktu przeprawy; utrzymywanie elementw zabezpieczajcych techniczne funkcjonowanie punktu przeprawy. Dowdca kierowania ruchem odpowiada za21: udzielanie dowdcy taktycznemu rad z zakresu kierowania ruchem wojsk na przeprawach; organizacj sieci cznoci kierowania ruchem;

19 20 21

Tame, s. 15. Tame, s. 13. Tame, s. 13. 65

Mariusz FALKOWSKI, Antoni MONDEL

wyznaczenie i oznakowanie drg oraz obej, rozrodkowania i formowania kolumn oraz wyznaczenia dla rodkw przeprawowych rejonw wyczekiwania; rozmieszczenie posterunkw kierowania ruchem (posterunkw kontroli ruchu)22. Rodzaje przepraw w rejonie forsowania (przeprawy) W rejonie forsowania (przeprawy) przeszkody wodnej, w zalenoci od potrzeb, organizuje si nastpujce rodzaje przepraw: desantowe; promowe i mostowe z parku pontonowego PP64; w brd lub wpaw; czogw po dnie; po lodzie; z wykorzystaniem mostw towarzyszcych23. Przeprawy desantowe przeznaczone s do przeprawiania pododdziaw zmechanizowanych i artylerii. Mog by organizowane na odziach desantowych, bojowych wozach piechoty (BWP), opancerzonych transporterach koowych (KTO ROSOMAK) oraz transporterach pywajcych (PTS M). Planowane s po jednej na kady przeprawiajcy si batalion pierwszego rzutu. Pojemno przeprawy24 powinna zapewni przerzucenie co najmniej dwch wzmocnionych kompanii w czasie pierwszej fali i kolejnych. Dodatkowo kady batalion powinien by wsparty 5 6 samobienymi rodkami przeprawowymi celem przeprawienia pododdziaw wsparcia i logistyki. Do pokonania przeszkody wodnej przy uyciu wozw bojowych wybiera si i urzdza osie, na ktrych wykonuje si przejcia w zaporach inynieryjnych, zarwno na brzegu wyjciowym, jak i przeciwlegym oraz odpowiednio przygotowuje zjazdy i wyjazdy z wody. Zapory inynieryjne, ktre znajduj si w wodzie, niszczy si w caym pasie ruchu rodkw przeprawowych. Do kadej osi przygotowuje si drogi dojazdowe. Przeprawy te organizuje si w czasie H+ 0. Rwnolegle z tymi przeprawami mona uruchomi przeprawy desantowe na rodkach przeprawowych (PTSM) pod warunkiem jednak, e odpowiednio wczeniej przygotowane s miejsca wyjazdu transporterw z wody oraz rejony wyadunku sprztu na brzegu przeciwlegym. W przypadku, kiedy nie jest to wykonane, moment uruchomienia tej przeprawy opnia si o niezbdny czas na wykonanie tych czynnoci, czyli w H+15 20. Moliwoci zaadow-

22

23 24

Posterunek kontroli ruchu element systemu organizacji ruchu, przeznaczony do realizacji zada zwizanych z kontrolowaniem i kierowaniem ruchu wojsk. Ten rodzaj przeprawy organizowany jest tylko na wskich przeszkodach wodnych. Pojemno przeprawy dla pododdziaw zmechanizowanych i artylerii jest to okrelona liczba jednostek sprztowych przeprawiona w tym samym czasie (fala); dla pododdziaw pontonowych i przeprawowych jest to liczba pododdziaw przeprawianych w czasie jednego rejsu (obrotu) rodkw przeprawowych; jeden rejs rodka przeprawowego to zaadowanie, przepynicie na przeciwlegy brzeg, rozadowanie oraz powrt na brzeg wyjciowy.

66

POKONYWANIE PRZESZKD WODNYCH W DZIAANIACH TAKTYCZNYCH

cze transportera pywajcego przedstawia tabela 1, natomiast czas trwania jednego rejsu25 transportera tabela 2.
Tabela 1. Moliwoci zaadowcze PTS M i przyczepy pywajcej P PTS Rodzaj przeprawianych si i rodkw PTS-M P-PTS

onierze (desant) z penym wyposaeniem Ranni na noszach Samochd osobowo terenowy UAZ Samochd osobowo terenowy HONKER Samochody STAR 266 ciarowe STAR 200 rodki artyle- Modzierz M120 ryjskie Modzierz M98
rdo: Opracowanie wasne

72 12 1 1 1 1 8 10

1 1 4 6

Tabela 2. Orientacyjny czas trwania jednego rejsu PTS M Rodzaj rodka przeprawowego PTS z przyczep Prdko prdu [m/s] do 1,0 1,0 1,5 1,5 2,0 Czas trwania rejsu (obrotu) [min] Szeroko przeszkody wodnej [m] 100 150 200 250 300 400 9 10 11 12 13 14 9 11 12 13 14 15 11 12 14 16 18 20

50 8 8 9

500 15 16 22

rdo: Opracowanie wasne

Przeprawy promowe przeznaczone s do przeprawiania czogw, niepywajcych transporterw, cignikw artyleryjskich oraz innego niepywajcego sprztu bojowego. Urzdzaj je pododdziay pontonowe, wykorzystujc etatowy park pontonowy PP64 oraz miejscowe rodki przeprawowe takie, jak cywilne promy czy barki z pchaczem. Przeprawy te urzdza si zaraz po uchwyceniu przeciwlegego przyczka przez przeprawiajce si pododdziay szturmowe, czyli w H+40 50. Najczciej do urzdzenia przeprawy promowej z parku pontonowego PP-64 wybiera si odcinki przeszkody wodnej o minimalnej szerokoci, bez mielizn w korycie i przy brzegach. Przed przystpieniem do ich urzdzenia naley wykona przejcia w zaporach inynieryjnych zarwno w wodzie, jak i na brzegu wyjciowym i przeciwlegym oraz odpowiednio przygotowa miejsca odbicia i ldowania promu. Charakterystyk promw przewozowych, budowanych z parku PP64 przedstawia tabela 3, natomiast orientacyjny czas trwania jednego rejsu promem tabela 4.

25

Czas trwania jednego rejsu (obrt) jest to czas potrzebny na zaadowanie sprztu, przepraw na przeciwlegy brzeg, rozadowanie i powrt na brzeg wyjciowy. 67

Mariusz FALKOWSKI, Antoni MONDEL

Tabela 3. Charakterystyka promw

Klasa Promu (MLC) 40 Liczba promw z parku PP-64 (1kpl) 6 Liczba blokw na jeden prom
pywajcych (szt.) brzegowych (szt.)

Wymiary promu (d./szer.) [m]

Orientacyjny czas budowy promu [min.]

Uwagi
Przeznaczony dla klasy pojazdu MLC 40 Istnieje moliwo zastpienia blokw brzegowych pomostem wjazdowym, przeznaczony dla klasy pojazdu MLC 80 Wielko promu zaley od rodzaju i iloci przeprawianego sprztu, przeznaczony dla klasy pojazdu MLC 80

12

14,80 12,50

10

80

16

29,60 12,50

15

O duej powierzchni adowania

20

37,0 12,5

20

rdo: Opracowano na podstawie Instrukcja o forsowaniu przeszkd wodnych, MON/SWIn., zacznik 16, s. 83 Tabela 4. Czas trwania jednego rejsu promem Rodzaj rodka przeprawowego Prom przewozowy ze sprztu parku pontonowego PP-64 Prdko prdu [m/s]
do 1,0 1,0 1,5 1,5 2,0 2,0 2,5 2,5 3,0

Orientacyjny czas trwania rejsu (obrotu) [min.] Szeroko przeszkody wodnej [m] 50 100 150 200 250 300 400 500
12 12 13 13 14 13 13 14 15 17 14 14 15 17 20 15 15 17 19 24 16 17 18 22 27 17 18 20 24 31 18 20 23 28 37 21 22 27 33 44

rdo: Opracowano na podstawie Instrukcja o forsowaniu przeszkd wodnych, MON/SWIn., zacznik 15, s. 82

Przeprawy mostowe przeznaczone s do przeprawiania wszystkich jednostek sprztowych o klasie obcienia MLC 80. Pododdziay pontonowe przystpuj do ich urzdzenia po wykonaniu manewru technicznego z przeprawy promowej lub po wykonaniu marszu bezporednio do rejonu budowy mostu. Czas ich urzdzenia uzaleniony jest od sytuacji bojowej (budowa ich powinna rozpocz si w momencie cakowitego opanowania przyczka przez siy szturmowe), szerokoci przeszkody wodnej, prdkoci prdu rzeki oraz klasy pojazdw przeprawianych. Przed przystpieniem do ich urzdzenia naley wykona przejcia w zaporach inynieryjnych zarwno w wodzie, jak i na brzegu wyjciowym i przeciwlegym oraz odpowiednio przygotowa zjazdy i wyjazdy z wody. Do kadego punktu przeprawy przygotowuje si drogi dojazdowe i wyjazdowe. Przeprawy mostowe znacznie skracaj czas przeprawy, przez co zwikszaj mobilno przeprawiajcych pododdziaw. W zalenoci, jaki typ konstrukcji zostanie zbudowany z jednego kompletu parku pontonowego, mona budowa most jednokierunkowy o klasie mostu MLC 40 lub MLC 50 i dugociach 123,0 186,0 m oraz most dwukierunkowy o klasie mostu MLC 80, i dugoci 97,0 m. Charakterystyk konstruk-

68

POKONYWANIE PRZESZKD WODNYCH W DZIAANIACH TAKTYCZNYCH

cji mostowych wykonywanych z parku pontonowego PP64 przedstawia tabela 5, natomiast orientacyjny czas urzdzenia przeprawy mostowej tabela 6.
Tabela 5. Charakterystyka mostw pontonowych budowanych z parku pontonowego PP-64
Klasa mostu (MLC) Typ mostu Szeroko jezdni (m) Dugo mostu z 1kpl parku PP-64 (m) Uwagi
oglna Lom czci pywajcej Lpm

40 40

40

Wstga pojedyncza Wstga mieszana wariant A Wstga mieszana wariant B Wstga mieszana wariant C Wstga mieszana wariant D

4,35 4,35

186 152

178 144

Stosuje si przy prdkoci prdu wody Vp do 1,2 m/s Stosuje si gdy: Vp jest od 1,2 do 1,6 m/s Stosuje si gdy: Vp jest od 1,6 do 2,0 m/s Dla klasy pojazdu i Vp: MLC 42 46 gdy Vp jest od 0,4 do 1,25 m/s; MLC 46 50 gdy Vp jest do 0,4 m/s Dla klasy pojazdu i Vp: MLC 46 50 gdy Vp jest od 0,4 do 1,25 m/s26 Stosuje si dla klasy pojazdu MLC 80 gdy: Vp jest do 2,0 m/s, szeroko jezdni 4,35 m dla czogw i pojazdw specjalnych; 2 4,35 m dla klasy pojazdu MLC 20 (ruch dwukierunkowy)

4,35

145

137

50

4,35

134

126

50

4,35

123

117

80

Wstga podwjna

4,35 lub 2 4,35

97

89

rdo: Opracowano na podstawie Instrukcja o forsowaniu przeszkd wodnych, MON/SWIn., zacznik 17, s. 83 Tabela 6. Czas urzdzenia przeprawy mostowej ze sprztu parku pontonowego PP-64 Sposb rozadowania parku pontonowego PP-64 Pojedynczymi samochodami Druynami pontonowymi Plutonami pontonowymi Caoci kompanii pontonowej Orientacyjny czas montau mostu [min.] Szeroko przeszkody wodnej i prdko prdu
do 50 m do 1,0 m/s do 150 m do 1,0 m/s do 50 m do 2,0 m/s do 150 m do 2,0 m/s

100 50 40 -

360 130 100 75

150 90 75 -

400 160 140 100

rdo: Normy i moliwoci wykonania gwnych zada (operacyjnych i taktycznych) zabezpieczenia inynieryjnego, SGWP/SWIn., s. 65
26

Zastosowanie wstgi mieszanej typu C i D dla jazdy przeprawianych pojazdw z prdkoci 8 km/h, Wytyczne Szefa Win. MON z dnia 7 lipca 1989 roku w sprawie zasad eksploatacji parku pontonowego PP-64 pod obcienia 40 50 Mg, Wyd. SWIn./MON, Warszawa 1989; 69

Mariusz FALKOWSKI, Antoni MONDEL

Przeprawy w brd urzdzane s na niegbokich odcinkach przeszkody wodnej (najczciej do 1,5 m), gdzie niepotrzebne jest zastosowanie specjalistycznych rodkw przeprawowych. Organizowane s samodzielnie przez wszystkie pododdziay. Pododdziay przystpuj do jej urzdzenia z chwil opanowania przyczka na gboko uniemoliwiajc prowadzenie ognia obserwowanego na lustro wody. Szeroko pasa przeprawy, ktry musi by sprawdzony i rozminowany, powinna wynosi 8 10 m, temperatura wody nie powinna by nisza ni 12C. Nachylenia brzegw nie powinny przekracza dla pojazdw koowych 10 15%, a dla pojazdw gsienicowych 20 30%. Odlegoci pomidzy onierzami powinny wynosi 5 10 m, natomiast midzy pojazdami 25 30 m. Urzdzajc przeprawy w brd, naley wyznaczy oddzielne osie (trasy) dla pojazdw koowych, gsienicowych oraz pieszych. Kada o przeprawy powinna by oznakowana wiechami lub palikami (dolna i grna granica brodu). Obok wjazdu ustawia si tabliczki, podajc przeznaczenie brodu, gboko, szeroko, prdko prdu oraz rodzaj gruntu dna. Dopuszczalne gbokoci brodu w trakcie pokonywania przeszkody wodnej przedstawia tabela 7.
Tabela 7. Dopuszczalne gbokoci brodu Rodzaj rodka transportu
Samochody do MLC 2 Samochody do MLC 4 Samochody ponad MLC 5 Cigniki artyleryjskie Artyleria samobiena i czogi Piechota

Dopuszczalna gboko brodu [m] przy prdkoci prdu

do 1 m/s 0,6 0,8 0,9 1,0 1,2 1,0 (1,5) 1 2 m/s 0,5 0,7 0,8 0,9 1,1 0,8 (1,2) ponad 2 m/s 0,4 0,6 0,7 0,8 1,0 0,6 (0,8)

rdo: A. Bujak, J. Woejszo, Dziaania bojowe w rejonie przeszkody wodnej (obrona i forsowanie), AON, s. 15

Przeprawy wpaw urzdza si dla onierzy w przypadku braku dostatecznej iloci etatowych rodkw przeprawowych lub gdy gboko przeszkody wodnej wynosi w granicach 1,8 2,2 m. W czasie przeprawy wykorzystuje si podrczne rodki takie, jak: krawdziaki, okrglaki, tratwy z desek. Dopuszcza si przeprawianie onierzy bez rodkw podrcznych pod warunkiem jednak, e umiej dobrze pywa. Najlepszym sposobem urzdzenia przeprawy wpaw jest wykorzystanie do tego celu, umocowanej po obu stronach rzeki, liny z pywakami. Jako pywaki mona zastosowa okrglaki lub erdzie. W trakcie pokonywania przeszkody onierz pynie po grnej stronie liny, przytrzymujc si jej rkoma. Przykadowy schemat urzdzenia przeprawy wpaw przedstawia rysunek 3.

70

POKONYWANIE PRZESZKD WODNYCH W DZIAANIACH TAKTYCZNYCH

PO (z gry rzeki)

Vp
Grna granica przeprawy

810 m

DPP

PDPP

+
LEGENDA:
DPP dowdca punktu przeprawy PDPP pom. dowdcy punktu przeprawy zagroda przeciwminowa (w odl. 200 300m. od grnej granicy) L szeroko przeszkody wodnej - onierz do ubezpieczenia Dolna granica przeprawy rodek ratunkowy

L
PO (z dou rzeki)

Rys. 3. Schemat urzdzenia przeprawy wpaw rdo: Opracowanie wasne

Przeprawy czogw po dnie urzdza si w celu umoliwienia nieprzerwanego i szybkiego narastania si i rodkw pancernych na przeciwlegym brzegu. Rozrnia si przepraw zaogow i bezzaogow. Mog one by praktycznie uruchomione w H + 1,5 2 godziny. Wanym elementem podczas organizacji przeprawy czogw po dnie jest wybr odpowiedniego odcinka przeszkody wodnej. Dla przeprawy zaogowej wybiera si odcinki posiadajce agodne brzegi, dno z twardego lub piaszczystego gruntu oraz drogi doprowadzajce o odpowiedniej wytrzymaoci. Gboko wody nie powinna przekracza 5,0 m, natomiast prdko prdu nie powinna by wiksza ni 2 m/s. Dla przeprawy bezzaogowej wybiera si rwnie odcinki posiadajce agodne brzegi i dno z twardego gruntu, przy czym dla tej przeprawy gboko wody moe by wiksza i wynosi 5 10 m, a prdko prdu waha si w granicach 2 3,5 m/s. Batalion czogw moe samodzielnie realizowa przepraw czogw pod wod, jeeli otrzyma wsparcie z pododdziaw wojsk inynieryjnych oraz pododdziaw logistycznych. Na jeden batalion czogw wyznacza si i urzdza 1 2 osie przeprawowe. Przeprawy po lodzie urzdza si w warunkach zimowych przy ujemnej temperaturze powietrza oraz odpowiedniej gruboci lodu. Organizuj je przeprawiajce si pododdziay wasnymi siami i rodkami. Przed przystpieniem do urzdzenia przeprawy naley sprawdzi i oznakowa osie przepraw. Odlegoci pomidzy poszczeglnymi osiami nie powinny by mniejsze ni 50 m dla przepraw pojedynczych pojazdw oraz 100 m dla przeprawy kolumn. Grubo pokrywy lodowej sprawdza si lodomierzem, wykonujc w lodzie nie mniej ni 5 otworw, z czego po jednym przy brzegu wyjciowym i przeciwlegym, pozostae w nurcie. W kadej przerbli mierzy si ogln grubo pokrywy lodowej oraz gruboci warstw lodu czystego, mtnego i niegowego. Najwiksz wytrzymaoci charakteryzuje si dolna warstwa lodu, ktr stanowi czysty, przezroczysty ld o odcieniu niebieskawym lub zielonkawym. Nad ni znajduje si warstwa lodu mtnego o odcieniu mleczno biaym. Mtny ld jest 1,5 2krotnie sabszy od lodu czystego (krystalicznego). Nad warstw lodu mtnego znajduje si nie71

Mariusz FALKOWSKI, Antoni MONDEL

przezroczysta warstwa lodu wodno niegowego lub niegowego, ktra ma ma wytrzymao i nie jest brana pod uwag przy okrelaniu gruboci lodu. Aby obliczy nono przeprawy po lodzie, naley okreli grubo warstwy lodu nonego Hn w osi przeprawy. Grubo warstwy lodu nonego stanowi suma gruboci warstwy lodu czystego Hcz i poowy gruboci warstwy lodu mtnego Hm. Znajc grubo warstwy lodu nonego, moemy okreli moliwoci przepuszczania sprztu bojowego po lodzie. Schemat pomiaru gruboci lodu przedstawia rysunek 4, natomiast moliwoci pokonywania przeszkd wodnych po lodzie tabela 8.

lodomierz nieg

pw

ld niegowy ld mtny ld czysty

Hm Hcz

Rys. 4. Pomiar gruboci pokrywy lodowej rdo: Urzdzanie przepraw w warunkach zimowych, MON, s. 15

72

POKONYWANIE PRZESZKD WODNYCH W DZIAANIACH TAKTYCZNYCH

Tabela 8. Moliwoci pokonywania przeszkd wodnych po lodzie

Przeprawiana klasa pojazdu MLC Najmniejsza grubo lodu [cm] przy jednakowej temperaturze powietrza w cigu trzech dni 10C i niej 18 22 28 36 40 45 49 57 60 64 67 70 16 21 27 31 35 43 20 23 25 36 44 51 od 9C do 1C 20 24 31 40 44 49 54 63 66 70 74 77 18 23 30 34 39 47 22 25 28 40 51 56 0C i wyej przy krtkotrwaym ociepleniu 23 28 35 45 50 56 61 71 75 80 84 88 20 26 34 39 44 54 25 30 32 45 55 64 Najmniejsza odlego midzy pojazdami w kolumnie[m] 10 15 20 25 25 30 35 40 40 40 45 45 15 15 20 32 35 35 15 20 20 30 35 35

Rodzaj obcienia

4 6 10 16 20 25 30 40 45 50 55 50 2 3,5 6 8 10 15 6 8 10 20 30 40 Piechota w szyku marszowym: rzdem dwjkami czwrkami w szyku dowolnym Dziaa z cignikami Pojazdy koowe Pojazdy gsienicowe

4 6 9 15

5 7 10 17

5 8 11 19

rdo: A. Bujak, Wpyw przeszkd wodnych na dziaania wojsk, Zeszyty Naukowe AON, s. 169

Przeprawy z wykorzystaniem mostw towarzyszcych (BLG 67M2, PMC 90, Biber) przeznaczone s do pokonywania naturalnych i sztucznych przeszkd terenowych takich, jak wskie rzeki i kanay, wysokie obwaowania, wwozy, rowy przeciwczogowe, skarpy, przeciwskarpy. Umoliwiaj pokonywanie przeszkd do szerokoci 19 m z uyciem 1 przsa w przypadku mostw BLG 67M2 i PMC 90 oraz 20 m w przypadku mostu BIBER. Istnieje moliwo zwikszenia rozpitoci mostu w zalenoci od sytuacji taktycznej i terenowej, poprzez poczenie ze sob kilku przse. Moliwoci pokonywania przeszkd terenowych przy wykorzystaniu mostw towarzyszcych przedstawia tabela 9.

73

Mariusz FALKOWSKI, Antoni MONDEL

Tabela 9. Pokonywanie przeszkd przy uyciu mostw towarzyszcych Rodzaj parametru Dugo przsa [m] Szeroko przsa [m] Szeroko koleiny [m] Klasa mostu
(przy uyciu 1 przsa)

BLG 67 M2
20 3,45 1,24 MLC 50 1 przso 19 m 2 przsa 36 m 3 przsa 52 m 3 4 4 5

Rodzaj mostu towarzyszcego PMC 90

20 3,45 1,24 MLC 50 1 przso 19 m 2 przsa 36 m 3 przsa 52 m 3 4 4 5

BIBER

Szeroko przeszkody Czas ukadania 1 przsa Czas zdejmowania

22 4 1,55 MLC 60 (obcienie krtkotrwae) MLC 50 (obcienie dugotrwae) 1 przso 20 m 2 przsa 35 m 3 przsa 45 m 3 4 3 4

rdo: Opracowanie wasne

Podsumowanie Forsowanie jest szczeglnie trudn form natarcia, wymagajc zaangaowania i cisego wspdziaania wielu rodzajw wojsk. Zoono procedur, dotyczcych organizacji i dowodzenia podczas forsowania (przeprawy) powoduje, e nie sposb przybliy caej problematyki i zawrze jej tylko w jednym artykule. Przedstawione w artykule treci nie wyczerpuj cakowicie tej problematyki, a jedynie przybliaj podstawowe wiadomoci dotyczce procedur forsowania (pokonywania) przeszkd wodnych zgodnie z obowizujcymi dokumentami normatywnymi. Problematyka ta powinna sta si przedmiotem dalszych rozwaa i analiz. Znajomo przedstawionych treci pozwoli jednak osobom funkcyjnym odpowiednio przygotowa si do rnego rodzaju szkole i wicze taktycznych, gdzie jednym z zada bdzie pokonywanie przeszkody wodnej. Dowdcy musz bowiem by wiadomi, e odpowiadaj za waciw organizacj, sprawne dowodzenie oraz bezpieczestwo przeprawianych wojsk w rejonie forsowania (przeprawy), czyli musz zna zawarte w artykule informacje i cile je przestrzega.

74