Nowelizacja Rekomendacji S Gwne cele, kierunki i uzasadnienie zmian

UELASTYCZNIENIE I ZAGODZENIE przy uwzgldnieniu kwestii ryzyka systemowego WZMOCNIENIE BEZPIECZESTWA I OCHRONY KLIENTA ZWIKSZENIE DUGOTERMINOWEJ STABILNOI sektora bankowego i gospodarki

URZD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO Warszawa, Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru2012
wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

KONIECZNO DZIAA REGULACYJNYCH

Dotychczasowe rozwizania okazay si niewystarczajce

Kluczowa rola kredytw mieszkaniowych w bilansach bankw (nadmierna koncentracja produktowa w czci bankw) oraz dua i stale rosnca rola w gospodarce Niekorzystna struktura portfela kredytowego (wysoki udzia kredytw walutowych, wysokie rednie LTV portfela kredytowego, wysokie DTI czci portfela, nadmiernie wyduone okresy kredytowania) oraz niedostosowanie struktury aktyww i pasyww (oparcie dugoterminowej akcji kredytowej o krtkoterminowe depozyty, niedopasowanie walutowe) przyczyniaj si do wzrostu ryzyka sektora Stopniowo narastajcy problem z regularn obsug kredytw mieszkaniowych Ograniczona pynno na rynku nieruchomoci, niezadowalajce bazy danych o rynku, brak dugookresowych dowiadcze, niska skuteczno dochodzenia roszcze przez banki oraz brak standardw w zakresie aspektw socjalnych zwizanych z egzekucj nalenoci, stawiaj pytania o skuteczno realizacji zabezpiecze i jej ewentualny wpyw na sytuacj na rynku nieruchomoci Nadmierna ekspansja i nadmierne poluzowanie standardw kredytowych byo jedn z gwnych przyczyn silnego wzrostu cen nieruchomoci w latach 2005-2008, co doprowadzio do ograniczenia ich dostpnoci dla przecitnych gospodarstw domowych (w szczeglnoci kredyty walutowe, nadmiernie wyduone okresy kredytowania, wysokie LTV) Konieczno stworzenia ram dla stabilnego rozwoju finansowania gospodarstw domowych, budownictwa mieszkaniowego i rynku nieruchomoci Konieczno stworzenia fundamentw dla rozwoju rynku instrumentw dunych opartych o portfele kredytw mieszkaniowych (warunkiem sukcesu jest generowanie kredytw o wysokiej jakoci i prostym do oszacowania ryzyku)

Wyciagnicie wnioskw z dowiadcze pyncych z kryzysu finansowego ostatnich lat. Konieczno realizacji zalece ESRB. Celowo realizacji rekomendacji NBP oraz czci rekomendacji wydawanych przez organizacje i ciaa kolegialne odpowiedzialne za kwestie stabilnoci systemu finansowego w skali midzynarodowej. Podane zaimplementowanie czci rozwiza stosowanych innych krajach
Banki prowadzc wasn dziaalno nie s w stanie uwzgldni ryzyka systemowego wynikajcego z ich dziaalnoci
Autorskie prawa majtkowe do konkurencji, powodujce wypierane z rynku bankw stosujcych ostrone modele rozwoju Zjawisko negatywnej presjimateriaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji przez banki akceptujcemateriaw.wyszy szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku. o pochodzeniu istotnie Materiay poziom ryzyka

PODSTAWOWE CELE ZMIAN REGULACYJNYCH

1. Rozdzielenie Rekomendacji S i T oraz korekta i doprecyzowanie dotychczasowych rozwiza 2. Uelastycznienie i zagodzenie podejcia w niektrych obszarach 3. Zwikszenie wiadomoci ryzyka i zmniejszenie jego skali po stronie kredytobiorcw 4. Poprawienie zarzdzania ryzykiem i ograniczenie jego skali po stronie bankw, a tym samym zwikszenie stabilnoci sektora bankowego 5. Stworzenie solidnych fundamentw pod bezpieczny rozwj rynku instrumentw dunych opartych o jednorodne portfele wierzytelnoci hipotecznych 6. Wypenienie zalece ESRB, uwzgldnienie rekomendacji NBP oraz instytucji i cia kolegialnych odpowiedzialnych za kwestie stabilnoci systemu finansowego w skali midzynarodowej, jak te wykorzystanie niektrych z najlepszych praktyk i rozwiza stosowanych w innych krajach Zmiany regulacyjne w sposb poredni wpyn na: zwikszenie stabilnoci systemu finansowego stworzenie solidnych fundamentw pod stabilny rozwj budownictwa mieszkaniowego i rynku nieruchomoci w dugim okresie stabilny rozwj gospodarki w dugim okresie wzmocnienie postrzegania bezpieczestwa polskiego sektora bankowego/finansowego oraz dziaania instytucji nadzorujcych rynek przez instytucje zewntrzne, agencje ratingowe, analitykw i inwestorw, co w duszej perspektywie moe skutkowa m.in. uatwieniem w dostpie do rde finansowania, zwikszeniem napywu stabilnego kapitau zagranicznego oraz podniesieniem ratingw bankw i kraju

Stworzenie ram dla stabilnego, dugoterminowego rozwoju akcji kredytowej, ktre zapewni: dugookresow stabilno bankw, systemu finansowego, gospodarstw domowych i gospodarki dugookresow stabilno finansowania gospodarstw domowych oraz podmiotw dziaajcych na rynku Autorskie prawa majtkowe do materiaw Urzdu Komisji budownictwa mieszkaniowego i s wasnoci w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji rynku nieruchomoci Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu oraz bd sprzyjay stabilnemu, dugookresowemu rozwojowi gospodarki Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

GWNE OBSZARY ZMIAN

UELASTYCZNIENIE I ZAGODZENIE przy uwzgldnieniu kwestii ryzyka systemowego WZMOCNIENIE BEZPIECZESTWA klienta i banku

1. Rozdzielenie Rekomendacji S i T oraz korekta i doprecyzowanie czci postanowie

ZAGODZENIE NEUTRALNE
(3% sprzeday)

2. Wyczenie z Rekomendacji S kredytw finansujcych nieruchomoci (niezabezpieczonych hipotecznie) 3. OGRANICZENIE KREDYTOWANIA W WALUTACH OBCYCH - banki powinny udziela klientom detalicznym kredytw wycznie w walucie w jakiej uzyskuj oni dochd, bez wzgldu na ich sytuacj dochodow

ZAGODZENIE

4. WYDUENIENIE OKRESU PRZYJMOWANEGO DO WYLICZANIA ZDOLNOSCI KREDYTOWEJ DO 30 LAT, ale: rekomendowanie 25-lat jako maksymalnej dugoci okresu kredytowania - moliwe przekroczenie NEUTRALNE tego okresu, ale ma to by wiadoma akceptacja przez klienta wzrostu ryzyka i kosztu kredytu NEUTRALNE ustalenie 35-lat jako maksymalnej dugoci okresu kredytowania
(2% sprzeday)

ZAGODZENIE

4. REZYGNACJA Z REGULACYJNEGO USTALENIA MAKSYMALNYCH WARTOI DTI, ale: banki powinny ustali wewntrzne limity maksymalnych wartoci DTI wskazanie poziomu DtI-40% dla klientw o dochodach nieprzekraczajcych przecitnego poziomu wynagrodze w danym regionie zamieszkania oraz DtI-50% dla pozostaych klientw, jako poziomw wymagajcych szczeglnej uwagi mog one zosta przekroczone, ale ma to by wiadoma akceptacja podwyszonego ryzyka tak po stronie banku, jak i klienta

ZAOSTRZENIE

5. USTANOWIENIE MAKSYMALNEJ WARTOI LTV - bank nie powinien kredytowa penej wartoci nieruchomoci stanowicej przedmiot zabezpieczenia: dla ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomociach mieszkalnych maksymalny poziom LtV nie powinien przekracza 80% lub 90% jeeli cz ekspozycji przekraczajca 80% LtV jest odpowiednio ubezpieczona Ustalenie okresw przejciowych (do koca 2013 100%; 2014 90%; od 2015 80/90%) dla ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomociach komercyjnych maksymalny poziom LtV nie powinien przekracza 50% Wymogi dotycz tylko nowo udzielanych kredytw
6. WZMOCNIENIE BEZPIECZESTWA KLIENTA postanowienia dotyczce relacji z klientami, waluta kredytu, LTV, proces oceny zdolnoci kredytowej

OCHRONA KLIENTA

Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne Nadmierne poluzowanie regulacyjne mogoby prowadzi do nieuzasadnionego wzrostu cen nieruchomoci (zwaszcza wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji w poczeniu z poluzowaniem politykiMateriay szkoleniowe przygotowane w ramach pogorszenia sytuacjidla Uczestnikw Rynku. o pochodzeniu materiaw. pieninej), a w konsekwencji do projektu Centrum Edukacji przecitnych gospodarstw domowych na rynku, ktre musiayby zacign wysze zobowizania w celu zakupu tej samej nieruchomoci

Kluczowa rola kredytw mieszkaniowych w bilansie sektora oraz dua i stale rosnca rola w gospodarce Znaczne zaspokojenie potrzeb kredytowych gospodarstw domowych

W ostatnich dziesiciu latach, doszo do szybkiego rozwoju kredytw mieszkaniowych i znacznego zaspokojenia potrzeb gospodarstw domowych w tym zakresie. W zwizku z tym naturalne jest stopniowe zmniejszanie tempa wzrostu kredytw mieszkaniowych

W latach 2005-2011 kredyty mieszkaniowe zdominoway struktur bilansu sektora bankowego W niektrych bankach doszo do zasadniczej zmiany modelu biznesowego oraz nadmiernej koncentracji produktowej Przysza sytuacja finansowa czci bankw w znacznym stopniu bdzie zaleaa od jakoci wygenerowanego portfela kredytw mieszkaniowych

Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

Porwnania midzynarodowe

Szybki rozwj kredytw mieszkaniowych w latach 2005-2011 spowodowa silny wzrost ich udziau w PKB, ktry zbliy si do relacji wystpujcych w niektrych wysoko rozwinitych krajach UE

Relatywnie wysoki udzia kredytw mieszkaniowych w sumie bilansowej na tle innych krajw UE Osabienie tempa wzrostu akcji kredytowej wystpuje w wikszoci krajw UE i wynika z utrzymujcych si zjawisk kryzysowych oraz zmiany postaw kredytobiorcw i bankw

Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

rdo: EBC, banki centralne, Eurostat, GUS, obliczenia wasne

Dotychczasowe rozwizania okazay si niewystarczajce

Wikszo portfela zadowalajca, ale do wysoki udzia kredytw o DTI > 40%

Kredyty o wysokich LTV stanowi ponad poow wartoci portfela

Dominacja kredytw walutowych, ale stopniowa poprawa dziki dziaaniom nadzoru

Kwestia skutecznoci realizacji zabezpiecze i wpywu na sytuacj na rynku nieruchomoci

okoo 35,9 tys. kredytw zagroonych okoo 46,2 tys. kredytw opnionych > 30 dni
Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne Systematycznie rosnca warto i udzia kredytw opnionych w spacie > 30 dni oraz kredytw wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji zagroonych. Znaczca rnica pomidzy kredytami opnionymi dla Uczestnikw wskazuje na o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji i zagroonymiRynku.

wysokie prawdopodobiestwo wzrostu kredytw zagroonych w kolejnych okresach

Szybki rozwj akcji kredytowej oraz masowe udzielanie niskooprocentowanych kredytw walutowych, kredytw o nadmiernie wyduonych okresach spaty i wysokich LTV byy jednymi z gwnych przyczyn silnego wzrostu cen nieruchomoci, co doprowadzio do ograniczenia dostpnoci do rynku nieruchomoci dla czci gospodarstw domowych
Pogorszenie dostpnoci mieszka, ale systematyczna poprawa na skutek wzrostu wynagrodze i korekty cen

Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

rdo: NBP, GUS, obliczenia wasne

OGRANICZENIE KREDYTOWANIA W WALUTACH OBCYCH

Produkt oferowany wycznie kredytobiorcom uzyskujcym stae dochody w walucie kredytu bez wzgldu na sytuacj dochodow kredytobiorcy Identyczna rekomendacja NBP Wypenienie rekomendacji ESRB

Gospodarstwa domowe w aden sposb nie s zabezpieczone przed ryzykiem kursowym Kredyty walutowe generuj szereg rodzajw ryzyka po stronie kredytobiorcw, bankw i gospodarki: KREDYTOBIORCA: gwne ryzyko polega na moliwoci wystpienia okresu silnego osabienia zotego (w stosunku do momentu zacignicia kredytu) w sytuacji, w ktrej kredytobiorca bdzie zmuszony do przedterminowego zakoczenia umowy kredytowej. W takiej sytuacji, kredytobiorca musi liczy si z moliwoci poniesienia bardzo wysokiej straty, ktra moe zagrozi stabilnemu funkcjonowaniu jego rodziny. Strata moe by istotnie zwikszona jeeli okres osabienia zotego poczy si z okresem dekoniunktury na rynku nieruchomoci niekorzystne zmiany kursw walut mog doprowadzi do braku moliwoci zmiany mieszkania/domu (obecna sytuacja wikszoci kredytobiorcw z lat 2007-2008) Zobowizanie w walucie obcej moe przynie korzyci tylko wtedy, kiedy w caym okresie spaty kredytu stopy procentowe i relacje kursw walutowych bd ksztatoway si korzystnie z punktu widzenia kredytobiorcy (lub zmiany pozytywne bd przewaa). Jednak podejmujc si zobowiza finansowych na kilkudziesicioletnie okresy spaty nie mona zakada realizacji takiego scenariusza, jako pewnego BANK: silne pogorszenie spacalnoci w okresie osabienia kursu zotego i dekoniunktury na rynku nieruchomoci kwestia finansowania portfela tych kredytw negatywne postrzeganie przez cz analitykw, inwestorw i agencji ratingowych, co moe znale odzwierciedlenie w wycenie i ratingu banku oraz moliwoci i koszcie pozyskania finansowania na rynku

Kredyty walutowe byy jedn z gwnych przyczyn silnego wzrostu cen nieruchomoci w latach 2005-2008 Zmniejszenie skutecznoci oddziaywania RPP (oprocentowanie blisko 60% kredytw mieszkaniowych i ponad 35% kredytw dla gospodarstw domowych zaley od decyzji zagranicznych wadz monetarnych) Kredyty walutowe dla gospodarstw domowych nie wystpuj na masow skal w adnym wysoko rozwinitym kraju Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru (wyjtek stanowia Austria). Przyjmuje si generaln zasad, e Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne kredyt udzielany jest w walucie w ktrej klient wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku. otrzymuje stae wynagrodzenie/dochody

Nieprawdziwe jest twierdzenie o wyszej jakoci kredytw walutowych oraz o wyszych dochodach kredytobiorcw posiadajcych te kredyty
Z bada UKNF wynika, e jako kredytw zotowych i walutowych jest porwnywalna, a wyszy udzia kredytw zagroonych w portfelu kredytw zotowych wynika z przewalutowania czci zagroonych kredytw walutowych na zote oraz znacznie wyszej przedterminowej spaty kredytw zotowych

Wyniki bada UKNF porednio potwierdzaj dane banku o znaczcej pozycji rynkowej, ktry w raporcie za III kwarta 2012 podaje udzia zagroonych kredytw mieszkaniowych w portfelu kredytw zotowych na poziomie 3,6%, a w portfelu kredytw walutowych na poziomie 3,9%

Okoo 300-400 tys. kredytw udzielono kredytobiorcom o przecitnych dochodach lub poniej przecitnej

Z bada UKNF wynika, e: nieprawdziwe jest stwierdzenie, e kredyty walutowe zostay udzielone kredytobiorcom o wysokich dochodach. Sytuacja dochodowa wikszoci kredytobiorcw walutowych jest przecitna lub poniej przecitnej i nie powinni oni korzysta z tak ryzykownego produktu jakim jest kredyt walutowy populacje kredytobiorcw zotowych i walutowych o najwyszych dochodach s zblione, co wiadczy o tym, e znaczna cz najzamoniejszych klientw bankw decydowaa si na kredyt zotowy, a nie walutowy Uwaga:

Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu KomisjiW sytuacji kiedy kredyty byy udzielone maestwom wykazane Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, poddwa dochody netto naley podzieli przez warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

10

Gwne ryzyko kredytw walutowych polega na koniecznoci rozwizania umowy kredytowej w sytuacji niekorzystnych kursw walut (straty mog by pogbione przez dekoniunktur na rynku nieruchomoci)
Z PUNKTU WIDZENIA KREDYTOBIORCW najwiksze zagroenie polega na wystpieniu niekorzystnych zmian kursw walut w sytuacji, w ktrej bd oni zmuszeni do przedterminowego zakoczenia umowy kredytowej. W takiej sytuacji, musz liczy si z moliwoci poniesienia wysokich strat, ktre w przypadku kredytobiorcw o przecitnych dochodach (jak te wikszoci powyej przecitnych) zagro stabilnemu funkcjonowaniu ich rodzin
Zaduenie pozostae do spaty
Zaoenia: Kredyt zacignity w czerwcu 2008 na kupno mieszkania na rynku wtrnym w Warszawie o powierzchni 65 m. kw., okres spaty 30 lat, LTV 100%, system spaty w ratach malejcych (dla uproszczenia oblicze), zmiana oprocentowania co 3 miesice, spread dla kredytw walutowych 3% dla kursu kupna i 3% dla kursu sprzeday. Wysoko kredytu odpowiada cenie mieszkania w okresie jego zakupu, tj. 555 tys. z (wg danych NBP cena 1 m.kw. mieszkania w Warszawie w II kw. 2008 na rynku wtrnym wynosia 8546 z). Cena sprzeday mieszkania w III kw. 2012 wyniosaby 471 tys. z (wg danych NBP cena 1 m.kw. - 7247 z).

SilnyWzrost wzrost zaduenia zaduenia w w zotych zotych

Raty spaty ulegy zblieniu

Z PUNKTU WIDZENIA BANKU, ryzyko zwizane z kredytami walutowymi polega na moliwoci silnego pogorszenia spacalnoci tych kredytw w okresie osabienia kursu zotego i dekoniunktury na rynku nieruchomoci. W takiej sytuacji, portfel kredytw walutowych zacznie generowa straty, ktre mog doprowadzi do istotnego pogorszenia sytuacji finansowej bankw, ktrych biznes jest w znacznym stopniu uzaleniony od jakoci portfela kredytw mieszkaniowych

Ujemna warto rodkw uzyskanych po sprzeday oznacza, e pomimo sprzeday mieszkania i przeznaczenia caoci rodkw uzyskanych z jego Autorskie prawa majtkowe do materiaw ssprzeday na spat kredytu walutowego klient nadal wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne bdzie mia bardzo wysokie zaduenie wobec banku (w wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji przypadku klienta posiadajcego kredyt zotowy strata o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku. jest niedua i wynika ze spadku cen)

11

REZYGNACJA Z USTALENIA LIMITW DTI NA POZIOMIE REGULACYJNYM

ale: banki powinny stworzy wasne limity maksymalnych wartoci DTI w oparciu o wewntrzne analizy oraz analizy niezalenych instytucji i orodkw badawczych (m.in. GUS) wskazanie sytuacji w ktrych DTI przekracza 40/50% jako wymagajcych szczeglnej uwagi ze strony bankw i klientw wzmocnienie procesu oceny i weryfikacji zdolnoci kredytowej W przypadku kredytw udzielanych na bardzo dugie okresy kwestia limitw DTI ma fundamentalne znaczenie Niemoliwa i trudna do zaakceptowania byaby sytuacja, w ktrej gospodarstwa domowe miayby przeznacza przez okres kilkudziesiciu lat poow lub wicej swoich dochodw na spat zobowiza kredytowych koszty utrzymania przekraczaj poow dochodw netto wikszoci gospodarstw domowych takie rozwizanie nie zostawiaoby adnego marginesu na sytuacje w ktrych doszoby do pogorszenia sytuacji finansowej gospodarstwa domowego (np. na skutek utraty pracy) lub na realizacj wikszych wydatkw Za rezygnacj z ustalenia na poziomie regulacyjnym limitw DTI przemawia jednak trudno w ustaleniu w peni obiektywnych wielkoci DTI dostosowanych do sytuacji poszczeglnych kredytobiorcw. Gdyby prbowa ustali takie wymogi to dla wikszoci gospodarstw domowych musiayby one zosta obnione w stosunku do obecnie obowizujcych limitw 50% i 65% W wikszoci analizowanych krajw wskaniki DTI zwizane z kredytami hipotecznymi ksztatuj si w granicach 2060% z dominacj przedziau 30-40%, co wynika z faktu, e koszty utrzymania zawsze stanowi znaczn cz dochodw przecitnych gospodarstw domowych (naley jednak zachowa ostrono przy interpretacji tych wskanikw, gdy w poszczeglnych krajach wskaniki DTI s na og rnie definiowane). W Niemczech stawiany jest wymg, aby rodki pozostae po spacie raty kredytu zapewniay odpowiedni standard ycia Rezygnujc z regulacyjnego ustalenia maksymalnych warto DTI, postanowiono: aby banki ustaliy wewntrzne limity maksymalnych wartoci DTI (bazujce na wewntrznych analizach, jak te na analizach niezalenych instytucji i orodkw badawczych, m.in. GUS), jak te dokonyway corocznej oceny adekwatnoci przyjtych poziomw DTI wskaza poziom DtI-40% dla klientw o dochodach nieprzekraczajcych przecitnego poziomu wynagrodze w danym regionie zamieszkania oraz DtI-50% dla pozostaych klientw, jako poziomw wymagajcych szczeglnej uwagi ze strony bankw i klientw poziomy te mog zosta przekroczone, ale ma to by wiadoma akceptacja podwyszonego ryzyka tak po stronie banku, jak i klienta wzmocni proces oceny imateriaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne weryfikacji zdolnoci kredytowej, dokonujc zmian i korekt w stosownych rekomendacjach Autorskie prawa majtkowe do
wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

12

Silne zrnicowanie wydatkw i dochodw w zalenoci od cech gosp. dom.

Koszty utrzymania stanowi okoo 50-80% dochodw netto gospodarstw domowych o przecitnych dochodach, a ich maksymalne DTI waha si w granicach 20-50%

Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

13

Maksymalna rata spaty i maksymalna warto DTI dla 3-osobowych gospodarstw domowych w zalenoci od ich sytuacji dochodowej
Zaoenia: 1. Badaniu podlega 3 osobowe gospodarstwo domowe maestwo z 1 dzieckiem 2. Przecitne miesiczne wydatki 3 osobowej rodziny: rednia Polska 3528 z; rednia Warszawa 5257 z (rednie wydatki na 1 osob w miastach > 500 tys. s wysze o 49% ni rednia dla Polski) 3. Przyjto, e kade z maonkw rozlicza si z urzdem podatkowym osobno wg stawek podatkowych obowizujcych w 2012 4. Maksymalna rata spaty bazuje na przecitnych wydatkach i nie uwzgldnia w peni sytuacji materialnej (rodziny biedniejsze bd realizoway nisze, a zamoniejsze wysze wydatki ni wynika to z wartoci przecitnych) Uwaga: Rzeczywista struktura wydatkw poszczeglnych gospodarstw domowych (nawet wykazujcych ten sam dochd) odbiega od przecitnych wartoci obserwowanych w gospodarce. To powoduje, e otrzymane wyniki naley traktowa jako przyblienie a nie faktyczny obraz sytuacji. Rzeczywista zdolno kredytowa poszczeglnych kredytobiorcw rni si od tej jak przedstawiono w materiale

Maksymalna warto raty spaty kredytu dla 3-osobowych gospodarstw domowych o przecitnych dochodach wynosi w Polsce okoo 1500 z Maksymalna warto raty spaty kredytu dla 3-osobowych gospodarstw domowych o przecitnych dochodach wynosi w Warszawie okoo 1700-2000 z

Maksymalna warto DTI dla 3-osobowych gospodarstw domowych o przecitnych dochodach wynosi w Polsce wynosi okoo 30%

Brak zdolnoci kredytowej Brak zdolnoci kredytowej W rzeczywistoci ograniczona zdolno W rzeczywistoci ograniczona zdolno istnieje, gdy gospodarstwa kredytowa istnieje, gdy gospodarstwa te realizuj nisze wydatki te realizuj nisze wydatki

Maksymalna warto DTI dla 3-osobowych gospodarstw domowych o przecitnych dochodach wynosi w Warszawie okoo 25-30%

Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

14

USTANOWIENIE MAKSYMALNEJ WARTOI LTV w momencie udzielenia kredytu na poziomie 80% / 90%
Zmniejszenie ryzyka i kosztw ponoszonych przez kredytobiorcw Zmniejszenie ryzyka sektora bankowego Zbliona rekomendacja NBP

Limit LTV to zmiana sposobu mylenia o kredycie hipotecznym, a nie istotna bariera w jego dostpie Wysokie wartoci LTV portfela kredytw mieszkaniowych rodz obawy m.in. o: sytuacj finansow bankw w przypadku pogorszenia spacalnoci istotnej czci portfela kredytw o wysokich LTV (niska skala odzysku w stosunku do wartoci ekspozycji) sytuacj finansow gospodarstw domowych objtych procesami windykacyjnymi (cz z nich pomimo sprzeday nieruchomoci pozostanie z bardzo wysokim zobowizaniem wobec banku) Ustanowienie limitu LTV: zmniejszy skal ryzyka na poziomie kredytobiorcy, jak te ponoszone przez niego koszty, a jednoczenie bdzie sprzyja zwikszeniu wiadomoci ciaru podejmowanych zobowiza oraz budowie skonnoci do dugoterminowego oszczdzania zmniejszy skal ryzyka na poziomie bankw oraz bdzie sprzyjao rozwojowi rynku instrumentw dunych opartych o portfele wierzytelnoci hipotecznych bdzie sprzyjao zapobieganiu powstawaniu baniek cenowych na rynku nieruchomoci, a tym samym dugookresowemu bezpieczestwu jego funkcjonowania i stabilnego rozwoju Za ustaleniem limitu maksymalnej wartoci LTV przemawia take: szerokie stosowanie limitw LTV w innych krajach (spord krajw UE w ostatnich latach wprowadzono je na Wgrzech 75%, Szwecji 85% i Finlandii 90%), przy czym w czci krajw pomimo braku wprowadzenia przez nadzr tego typu ogranicze, wynikaj one z innych regulacji, ktre przekadaj si na praktyk bankow (np. w drodze podwyszenia wymogw kapitaowych, czy warunkw emisji papierw dunych opartych o wierzytelnoci hipoteczne) projekt pakietu CRD IV/CRR, ktry dopuszcza stosowanie obnionej do 35% wagi ryzyka dla kredytw mieszkaniowych dla tej czci kredytu, ktra jest nie wiksza ni 80% wartoci zabezpieczenia. Dla pozostaej kwoty kredytu, waga ryzyka wynosi 100%, przy czym zgaszane s propozycje, aby waciwe wadze nadzorcze mogy podnosi j do 150% sposb postrzegania kredytw o LTV > 80% oraz rekomendacje zawarte w dokumentach midzynarodowych organizacji i cia kolegialnych odpowiedzialnych za stabilno systemu finansowego w skali midzynarodowej Moliwo wniesienia wkadu wasnego w drodze realizacji rzdowych/regionalnych programw wsparcia rozwoju budownictwa mieszkaniowego Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne Wikszo kredytobiorcw zapewne zdecyduje si na wykup ubezpieczenia i bdzie podlega pod LTV 90%
wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

15

Wysokie rednie LTV portfela kredytowego zwiksza ryzyko sektora bankowego (kwestia skutecznoci realizacji zabezpiecze i stopnia odzysku)
Bardzo ryzykowna struktura portfela kredytowego: ponad 250 tys. kredytw o LTV > 100%, w tym ponad 100 tys. kredytw o LTV>130% ponad 250 tys. kredytw o LTV 80-100% Wysokie rednie kwoty kredytw o LTV > 100% (przecitnie ponad 400 tys. z) powoduj, e kredyty te stanowi 1/3 oglnej wartoci kredytw Wikszo kredytw o LTV > 100% stanowi kredyty walutowe (ponad 200 tys. kredytw), co stanowi kolejny argument za koniecznoci wyeliminowania tych kredytw na poziomie regulacyjnym

Bardzo wysokie rednie LTV kredytw walutowych

Rekordowe udziay kredytw o LTV>80. Moe to wynika ze spadku cen na rynku (ta sama kwota kredytu stanowi wysz cz kupowanej nieruchomoci), Programu RnS (wyszy kredyt wysza dopata), chci stworzenia oszczdnoci na wypadek pogorszenia sytuacji materialnej (wzrost niepewnoci), jak te moe by to sygna o objciu kredytowaniem sabszych grup klientw Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne
wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

16

Symulacja okresu oszczdzania na wkad wasny

Dla wikszoci potencjalnych kredytobiorcw limit LTV to zmiana sposobu mylenia o kredycie hipotecznym, a nie bariera w dostpie Przecitna cena transakcyjna na rynku mieszkaniowym w Warszawie w III kwartale br. wynosia okoo 393 tys. z, a w innych miastach w granicach 146-321 tys. z Dziki wniesieniu wkadu wasnego kredytobiorca nie tylko zmniejszy stopie ryzyka, ale zmniejszy te ostateczne koszty kredytu Dla wikszoci kredytobiorcw ustanowienie limitw LTV to bardziej kwestia zmiany sposobu mylenia o kredycie ni przeszkoda w uzyskaniu kredytu: 1. W przypadku gospodarstw domowych o dochodach powyej redniej kwestia zgromadzenia wkadu wasnego nie stanowi problemu, co najwyej moe wiza si z koniecznoci zwikszenia skali oszczdnoci lub likwidacji czci aktyww 2. Wikszo kredytobiorcw korzystajcych obecnie z LTV na poziomie 100% zdecyduje si na wykup u ubezpieczenia umoliwiajcego na zacignicie kredytu o LTV 90% 3. Zgromadzenie wymaganego minimalnego wkadu wasnego w wysokoci 10% powinno zaj 3-osobowym gospodarstwom domowym o przecitnych dochodach okoo 1-4 lat (przy zaoeniu wzgldnej stabilnoci cen na rynku nieruchomoci), co trudno uzna za istotne utrudnienie, zwaszcza jeeli zestawi si to ze zmniejszeniem ryzyka oraz obnieniem cakowitych kosztw kredytu
Uwagi: 1. Symulacja jest kontynuacj wczeniejszego przykadu - badaniu podlega przecitne 4. W przypadku czci kredytobiorcw wkad 3 osobowe gospodarstwo domowe (maestwo z 1 dzieckiem), ktre po odliczeniu wasny lub jego cz moe zosta wniesiony kosztw utrzymania jest w stanie zaoszczdzi miesicznie okoo 1500 z (Polska) przez pastwo (Program MdM) lub okoo 1800 z (Warszawa) 2. W celu Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji wasnego ustalenia dugoci okresu koniecznego do zgromadzenia wkadu Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji przyjto, e poowa oszczdnoci lub cao jest przeznaczona na jego gromadzenie
o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

17

WYDUENIENIE OKRESU WYLICZANIA ZDOLNOCI KREDYTOWEJ DO 30 LAT, ale: - rekomendowanie 25-lat jako maksymalnej dugoci okresu kredytowania - ustalenie 35-lat jako maksymalnej dugoci okresu kredytowania
Wyduenie maksymalnego okresu do wyliczania zdolnoci kredytowej z 25 do 30 lat oznacza znaczne zagodzenie podejcia regulacyjnego Jednak Nadmierne wyduanie okresu kredytowania nie ley w interesie gospodarstw domowych, bankw i gospodarki: wyduanie okresu kredytu moe by korzystne dla klienta jedynie przy niskich stopach procentowych

po przekroczeniu 25 letniego okresu kredytowania wzrost maksymalnej kwoty kredytu moliwej do uzyskania i/lub zmniejszenie wysokoci raty spaty jest coraz mniejsze, a zarazem nastpuje bardzo silny wzrost kosztw kredytu
wyduenie okresu kredytowania nie poprawia w istotny sposb sytuacji gospodarstw domowych na rynku nieruchomoci nadmierne wyduanie okresu kredytowania jest sprzeczne z budowaniem oszczdnoci przez gospodarstwa domowe, jak te moe negatywnie wpywa na ich konsumpcj nadmierne wyduenie okresu spaty zwiksza ekspozycj klienta (a porednio i banku) na ryzyko stopy procentowej, gdy zwiksza si wraliwo wysokoci miesicznej raty spaty na zmian stopy procentowej przyjcie bardzo dugich okresw spaty oznacza, e w okresie pierwszych kilkudziesiciu lat klient praktycznie nie spaca kredytu, a jedynie odsetki nadmiernie wyduone okresy kredytowania zwikszaj trudno oszacowania skali ryzyka i mog stanowi istotn barier rozwoju rynku instrumentw dunych opartych o wierzytelnoci hipoteczne nadmierne wyduone okresy kredytowania sprzyjaj tworzeniu baniek cenowych na rynku nieruchomoci

W wikszoci krajw okres kredytowania nie przekracza 30/35 lat, co wynika z powszechnej praktyki lub regulacji
Dlatego Banki powinny rekomendowa klientom nie przekraczanie 25 letniego okresu kredytowania. Przekroczenie tego okresu, ma by wiadom akceptacj przez klienta wzrostu ryzyka oraz cakowitych kosztw kredytu (odsetkowych i innych) Banki nie powinny przekracza 35 letniego okresu kredytowania
Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

18

Nadmierne wyduenie okresu kredytowania nie jest korzystne dla gospodarstw domowych
Zaoenia: Kredyt na 300 tys. z; stopa procentowa 6%; spata wg systemu rat staych

Wyduenie okresu kredytowania jest korzystne tylko do pewnego momentu Przekroczenie okresu 25 lat niewiele pomaga kredytobiorcom, a zarazem powoduje bardzo silny wzrost kosztw odsetkowych

Przekroczenie okresu kredytowania powyej 25 lat powoduje, e warto spaconego kapitau w okresie pierwszych 10-20 lat jest bardzo niska, a tym samym nastpuje wzrost ryzyka i wzrost Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za wraliwoci nawarunkiem podania informacji zgod UKNF, pod zmiany stp procentowych
o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

19

Wyduenie okresu kredytowania moe by korzystne dla klienta tylko przy niskich stopach procentowych, ale nie mona zakada wystpowania niskich stp procentowych w caym okresie kredytowania

Niskie stopy to raczej przejciowy fenomen a nie trwae zjawisko

Zaoenia: Kredyt na 300 tys. z; spata wg systemu rat staych

Znaczna cz minionej dekady i pocztek biecej to okres rekordowo niskich stp procentowych, ktre byy jedn z przyczyn baniek spekulacyjnych na rynkach nieruchomoci i kryzysu finansowego (inwestorzy poszukiwali wyszych stp zwrotu) Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne
wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

20

Wyduenie okresu kredytowania z 25 lat na 30 lat i wicej powoduje relatywnie niski przyrost zdolnoci kredytowej a zarazem silny wzrost kosztw odsetkowych

Nieproporcjonalne wzrosty maksymalnej kwoty kredytu i kosztw odsetkowych

Zaoenia: 1. Badaniu podlega 3 osobowe gospodarstwo domowe (maestwo z 1 dzieckiem) o przecitnych dochodach i kosztach utrzymania w skali kraju 2. Przecitny miesiczny dochd netto rodziny wynosi 5011 z (miesiczne wynagrodzenie brutto kadego z maonkw wynosi 3400 z, tj. byo rwne redniemu wynagrodzeniu brutto w Polsce w 2011 r.; maonkowie rozliczaj si z urzdem podatkowym osobno wedug stawek z 2012 r.) 3. Przecitne miesiczne wydatki 3 osobowej rodziny wynosz 3528 z 4. Kredyt zostaje udzielony na okres 25-50 lat w systemie staych rat spaty i stopie 6,0% 5. Wysoko kredytu uzaleniona jest od zaoe zawartych w pkt. 4 przy przyjciu, e na spat raty kredytowej Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne przeznaczona jest kwota 1344 z, tj. maksymalna kwota wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji uzyskana po odjciu od dochodw netto wydatkw na o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku. utrzymanie gospodarstwa domowego (zaoenia 2 i 3)

21

WNIOSEK: Korzystniejsze jest oszczdzanie ni nadmiernie wyduanie okresu kredytowania Podana zmiana sposobu mylenia o dugookresowym kredycie

Wystarczyyby 4 lata oszczdzania po 1000 z miesicznie Wystarczyyby 3 lata oszczdzania po 1000 z miesicznie

Wystarczyby nieco ponad rok oszczdzania po 1000 z miesicznie

Skrcenie okresu kredytowania pozwala gospodarstwom domowym zaoszczdzi bardzo due kwoty, ktre mog przeznaczy na oszczdnoci lub konsumpcj
Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

22

NIE MA ISTOTNEJ BARIERY REGULACYJNEJ Wikszy wpyw zmian stp procentowych ni zmian regulacyjnych Saba sytuacja gospodarstw domowych o przecitnych dochodach (i niszych) z dziemi Gwn barier stanowi niekorzystne relacje cen mieszka do przecitnych dochodw gospodarstw domowych

ANEKS Sytuacja gospodarstw domowych na rynku mieszkaniowym w zalenoci od dochodw, stp procentowych i okresu kredytowania

Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

23

Sytuacja gosp. dom. na rynku mieszkaniowym - POLSKA w zalenoci od dochodw, stp procentowych i okresu kredytowania
Przecitne ceny transakcyjne w miastach poza Warszaw w III kwartale wynosiy okoo 146-321 tys. z (dane AMRON)

NIE MA BARIERY REGULACYJNEJ

Saba sytuacja gospodarstw domowych o przecitnych dochodach (i niszych) z dziemi

Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

24

Maksymalny kredyt 3-osobowe gospodarstwo domowe POLSKA

Przecitne ceny transakcyjne w miastach poza Warszaw w III kwartale wynosiy okoo 146-321 tys. z (dane AMRON)

WNIOSKI:

1.

Wikszy wpyw zmiany stp procentowych ni wyduenia okresu do wyliczania zdolnoci kredytowej
Sytuacja 3-osobowych gospodarstw domowych o przecitnych dochodach jest saba (cho rni si pomidzy rynkami) Sytuacja 3-osobowych gospodarstw domowych o dochodach o 10% wyszych ni przecitne jest wzgldnie zadowalajca, a dochodach o 20% wyszych od przecitnych jest relatywnie dobra NIE MA BARIERY REGULACYJNEJ w postaci wyliczania zdolnoci kredytowej w oparciu o 25 letni okres spaty oraz DTI na poziomie 50/65% Gwn barier jest niekorzystna relacja przecitnych cen mieszka do przecitnych wynagrodze (w ostatnich okresach sytuacja ulega jednak wyranej poprawie dziki obserwowanemu wzrostowi wynagrodze i korekcie cen mieszka)

2.

3.

4.

5.

Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

25

Wnioski

NIE MA ISTOTNEJ BARIERY REGULACYJNEJ Wikszy wpyw zmian stp procentowych ni zmian regulacyjnych Gwn barier jest niekorzystna relacja cena/dochody przecitnych gosp. dom.

SYTUACJA NA RYNKU NIERUCHOMOCI: sytuacja maestw bez dzieci o przecitnych dochodach jest na wikszoci rynkw relatywnie dobra i s one w stanie w peni zaspokoi swoje potrzeby mieszkaniowe w oparciu o 25 letni kredyt mieszkaniowy, przy zaoeniu kupna po przecitnych cenach na rynku (to zakada m.in. przecitn lokalizacj i przecitny standard) sytuacja 3-osobowych gospodarstw domowych (lub liczniejszych) o przecitnych dochodach pozostaje saba i nie s one w stanie zaspokoi swoich potrzeb mieszkaniowych w zadowalajcy sposb (konieczno kupna mieszkania o maej powierzchni) sytuacja 3-osobowych gospodarstw domowych o dochodach o 10% wyszych od przecitnych jest wzgldnie zadowalajca, a o dochodach o 20% wyszych (oraz wikszych) jest dobra

NIE MA ISTOTNEJ BARIERY REGULACYJNEJ: dotychczasowe limity DTI 50/65% byy wystarczajce dla wikszoci kredytobiorcw 25-letni okres brany do wyliczania zdolnoci kredytowej by wystarczajcy dla wikszoci kredytobiorcw, a jego wyduenie w niewielkim stopniu wpywa na popraw sytuacji na rynku jedyn istotn barier regulacyjn, jest ograniczenie kredytw walutowych, ktre umoliwiay zaciganie wyszych kredytw ze wzgldu na ich nisze oprocentowanie (przy zaoeniu, e banki stosoway wzgldnie niskie mare). Jednak ze wzgldu na ryzyko, jakie generuj tego typu kredyty oraz niekorzystny wpyw na ceny nieruchomoci musz one zosta wyeliminowane

WIEKSZY WPYW MAJ ZMIANY STP PROCENTOWYCH PODSTAWOW BARIER JEST NIEKORZYSTNA RELACJA CEN NIERUCHOMOCI DO DOCHODW PRZECIETNYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH, ale relacja ta ulega poprawie, dziki wzrostowi dochodw oraz korekcie cen na rynku

Obserwowany w ostatnich okresach spadek dynamiki akcji kredytowej wynika przede wszystkim z pogorszenia perspektyw wzrostu gospodarki, co nie sprzyja podejmowaniu dugoterminowych zobowiza finansowych. Dodatkowo korekta cen na rynku nieruchomoci, powoduje e cz potencjalnych nabywcw wstrzymuje si z decyzj, oczekujc e w przyszych okresach uda im si dokona zakupu po korzystniejszej cenie. Istotne znaczenie ma te pewne zaostrzenie polityki kredytowej bankw, redukcja limitw w ramach Programu RnS (zjawisko pozytywne) oraz ograniczenie kredytw walutowych (rwnie zjawisko pozytywne). Jednoczenie silny rozwj akcji kredytowej w minionych latach spowodowa, e znaczna cz Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne gospodarstw domowych zaspokoia swoje potrzebyw celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie kredytowe
o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

26

Opracowanie: Andrzej Kotowicz Departament Bankowoci Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Patniczych URZD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO
Autorskie prawa majtkowe do materiaw s wasnoci Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie caoci lub czci - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpatnie, za zgod UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiaw. Materiay szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku.

27