Kompozycja zdj.

Kreatywna fotografia
Autor: Harold Davis Tumaczenie: Przemysaw i Karina Gancarczyk ISBN: 978-83-246-2700-4 Tytu oryginau: Creative Composition: Digital Photography Tips & Techniques Format: 200230, stron: 240

Pocz wiedz i si wyobrani, aby zosta mistrzem kompozycji Jak prewizualizowa kompozycj zdjcia? Jak wykadrowa je tak, aby miao wiksz si oddziaywania? Jak ukaza si swojej wyobrani na fotografii? Doskonae technicznie zdjcie, wzbudzajce emocje odbiorcy, to marzenie kadego fotografa. Autor tego podrcznika uznany fotograf Harold Davies podpowiada, jak wykona wanie takie fotki. Znajdziesz tu wskazwki dotyczce tego, w jaki sposb rozbudzi i pielgnowa wasn kreatywno, a take opis najlepszych rozwiza technicznych. Poczenie tych elementw pozwoli Ci twrczo prewizualizowa kompozycje Twoich fotografii, co sprawi, e Twoje prace bd naprawd zachwycajce. Ksika Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia to przede wszystkim przewodnik po wiecie doskonaej kompozycji, w ktrym kade zagadnienie ilustrowane jest wspania fotografi, a take informacjami z zakresu samej kompozycji oraz danych technicznych, takich jak rodzaj uytego obiektywu, przysona, czas nawietlania czy ISO. Z tego podrcznika dowiesz si, jakie narzdzia mog posuy do stworzenia i udoskonalenia zdj, jak podnie spjno i wewntrzn logik zdjcia w obrbie kadru, a take jakich strategii uywa, aby zintegrowa na zdjciach czas i narracj. Nauczysz si doskonale czy temat zdjcia z jego wizualnym przedstawieniem w celu wywoania konkretnych emocji. Praca z makroobiektami Czas ekspozycji i ruch Zwikszanie ostroci zdjcia Fotografie z wyobrani Abstrakcja Fotografia jako projekt Perspektywa Zoty podzia Kolor i wiato Spraw, eby Twoje fotografie przemwiy!

Spis treci
8 Wprowadzenie 10 Zdjcia robi ludzie, nie sprzt 12 Technika i kompozycja 16 Obiektywy i ogniskowe 18 Rozmiary matrycy i ogniskowa 24 Korzystanie z obiektywu typu rybie oko 26 Praca z makroobiektywami 30 Wybr odpowiedniej wartoci ogniskowej 34 Czym jest ekspozycja 38 Korzystanie z trybw ekspozycji 38 Korzystanie z histogramw ekspozycji 40 Ekspozycje kreatywne 42 ISO i szum 44 Czas ekspozycji i ruch 50 Przysona, ostro i gbia ostroci 50 Gbia ostroci 54 Ostrzenie i odlego hiperfokalna 60 Praca przy wykorzystaniu Lensbaby 62 Rozmycie i bokeh 66 Znaczenie rozpitoci tonalnej 68 Zwikszanie rozpitoci tonalnej 70 Ekspozycja ziemi i nieba w nocy 72 Wielokrotna obrbka RAW uj innych ni krajobrazy 74 Bracketing ekspozycji krajobrazu 76 czenie uj kwiatw 78 Zwikszanie ostroci na zdjciu 80 Organizacja pracy i zarzdzanie zasobami cyfrowymi 82 Pu wodze wyobrani 84 Wykorzystanie wizualnej niejednoznacznoci 86 Dostrzega nieoczekiwane 90 Sia pynca z wizji 94 Fotografia to magia 98 wiat tajemnic 100 Zdjcia, na ktre trzeba spojrze dwa razy 104 Fotografia i narracja 108 Fotografia jest poezj 112 Fotografia, ktra opowiada jak histori 118 Analiza tematu 120 Bd konkretny 122 Abstrakcja 128 Abstrakcja wiarygodna 130 Fotografia i paradoks 132 czenie obrazw 134 Fotografia to mistyfikacja 136 Zabawa skal 138 Czym jest rzeczywisto? 140 Mistyczny krajobraz 144 Natura paradoksu 150 Surrealizm 156 Fotografia to projekt 158 Linie 160 Ksztaty 164 Fotografia i zen 166 Wzory 172 Iteracje 176 Rytm 178 Ukazywanie wiata w perspektywie 360 180 Dostrzeganie kadru 188 Podzia kadru 192 Zoty podzia 194 Kadr w kadrze 198 Kolor 200 wiato 202 Praca z tonami 204 Jak dostrzec kompozycj 206 Czer i biel 212 czenie koloru z obrazem czarnobiaym 216 Spirale 222 Perspektywa 224 Porzdek i jego brak 228 Podkrelanie tego, co wane 234 Dodatkowa lektura 236 Sowniczek 238 Skorowidz

Wykorzystanie wizualnej niejednoznacznoci

Spjrz na fotografi zamieszczon na ssied niej stronie. Co widzisz? Czy przedstawia krajobraz chiskich gr? Spjrz raz jeszcze. Przypatrz si uwaniej. Jeli jest to zdjcie grskiego krajobrazu, to czemu przez szczyty przechodz lady stp? I czy moliwe jest, by przez rodek obrazu dryfoway kawaki drewna? Po dokadniejszym przyjrzeniu si odkryjesz, e patrzysz na wzr, jaki utworzyy fale na play. W rzeczywistoci zdjcie na stronie obok jest przycit i obrcon wersj foto grafii zamieszczonej poniej. Cech waciw czowiekowi jest to, e widzi rzeczy, jakie spodziewa si zobaczy. Dlatego fotografowie czsto zapominaj o wizualnej niejednoznacznoci. A niejednoznaczno pozwala wyzwoli praw dziw si kompozycji. Jest co magicznego i wcigajcego w tym, e dziki zabiegom fotografa ogldajcy mwi: Zaraz, zaraz. Nawet jeli dobrze wiesz, e patrzysz na pla, na jakim poziomie mylowym mo esz by niezupenie co do tego przekonany. Jeli uda Ci si wywoa u patrzcego tego rodzaju wtpliwoci uwiadomione lub nie oznacza to, e Twoj kompozycj ce chuje dodatkowa si wyrazu. Szukaj sposobnoci do stworzenia kompo zycji, na ktr patrzcy musi z zaskoczeniem spojrze powtrnie i ktra wywouje za chwycajcy zawrt gowy, rezultat wizualnej niejednoznacznoci. Jak moesz to zrobi? Zacznij od nauczenia si rozpoznawania tej waciwoci wizualnej. Wypatruj obrazw, ktre mog by interpretowane na wiele spo sobw. Cz najlepszych przykadw znaj dziesz w naturze: woda, drzewa, zwierzta i krajobraz przybieraj ksztaty, ktre kojarz si z czym zupenie od nich rnym. Kiedy zaczniesz ju dostrzega tak sposob no, moesz zacz pracowa nad tym, aby jak najbardziej pokaza w fotografii niejedno znaczno.

Gdy patrzyem z gry na wspania pla w Point Reyes Natio nal Seashore, czuem si jak zahipnotyzowany wzorami, ktre fale utworzyy na piasku. Uyem filtra polaryzacyjnego, by ukaza kolor wody. 170 mm, filtr polaryzacyjny koowy, 1/200 s, f/7,1, ISO 100, z rki Strony 82 83: zachd soca nad tym skalistym kalifornijskim wybrzeem nastpowa bardzo szybko. Po kilku minutach od chwili, gdy zrobiem to zdjcie, wszystko pogryo si we mgle. 200 mm, 2 minuty, f/22, ISO 100, statyw
84 Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

Wane jest take to, by zwraca uwag na szczegy i wzory, ktre atwo mona przega pi. Czasem oglny rzut oka na motyw zdj cia jest dokadnie tym, co pozwoli stworzy interesujc fotografi. Tak wanie byo, gdy ujrzaem wzory nary sowane przez fale na play, ktre moesz zobaczy na zamieszczonych tu zdjciach. Poczuem dreszcz podekscytowania, gdy zdaem sobie spraw z tego, e jeli odwrc i przytn obraz, bdzie on przypomina gry.

Jeszcze jedno: zawsze warto powtrnie przyj rze si swoim zdjciom by moe dobrze zrobi im przycicie, zwikszenie pola widze nia czy obrcenie. Czasami drobna zmiana moe sprawi, e obraz bdzie postrzegany w zupenie inny sposb.

Pu wodze wyobrani

85

Dostrzega nieoczekiwane
Truizmem jest stwierdzenie, e widzimy to, co spodziewamy si zobaczy. Przewidujemy, jakie kolory bd widoczne na zdjciu i jaka bdzie jego wymowa, wyzwaniem jest wic wykonanie fotografii, ktra nie bdzie ci le odpowiadaa naszym oczekiwaniom. Je li chcesz robi zdjcia, ktre nie bd zwy czajne, kluczowe jest to, by si nauczy, jak w elastyczny sposb dostosowywa si do warunkw, w ktrych fotografujesz. Przyznam si do czego: lubi czyta fanta styk i literatur przygodow. Zwaszcza po wieci zwizane z morzem akcja czci z nich rozgrywa si w erze napoleoskiej. W opowieciach tych gwny bohater, czsto miay i peen fantazji kapitan niewielkiej, lecz dobrej fregaty, niezmiennie ocala swoj zaog przed nagym atakiem, poniewa jest w stanie dostrzec to, co nieoczekiwane, na przykad wrogi statek w miejscu, gdzie nikt si go nie spodziewa. Podobnie jest, jeli chodzi o nasz prac najwaniejsz cech kreatywnego fotografa jest to, i potrafi odoy na bok swoje ocze kiwania i dostrzec to, co naprawd tam jest, bez przyjmowanych z gry zaoe. Realizujc swoje zadania zlecenia klienta lub te, ktre sam sobie wyznaczam zawsze staram si wybiec wzrokiem poza literalny projekt. Zadaj sobie pytanie, czy mog spoj rze na moj prac w inny sposb. A co si stanie, jeeli obior nowy kierunek, nawet je li nie zakadaem tego wczeniej? Co widzisz kiedy przechadzasz si po pustym stadionie, takim jak ten na zdjciu po lewej stronie? Siedzenia i trybuny czy poziome linie podzielone pionowymi? Ktra interpretacja jest bardziej rzeczywista, ktra jest blisza

Znajdowaem si na stadionie, szukajc moliwoci zrobienia oglnego architektonicznego ujcia, ale warunki owiet leniowe byy niesprzyjajce. Jednak schody i puste awki w zotym popoudniowym socu utworzyy interesujcy wzr. Zrezygnowaem wic z pierwotnej koncepcji i skupiem si na moliwej do uchwycenia kompozycji. 200 mm, 1/160 s, f/6,3, ISO 100, statyw

86

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

obrazowi, jaki widzisz, i ktra jest bardziej interesujca? Przyjrzyj si uwanie danej scenie bez apa ratu. Poszukaj abstrakcyjnego wzoru, jaki w niej dominuje. Zdecyduj, czy bardziej sko rzystasz na przedstawieniu tematu zdjcia czy abstrakcji. Niezalenie od tego, jak decy zj podejmiesz, dziki moliwoci spojrzenia na dan rzecz z rnych punktw widzenia wzbogacisz swoje artystyczne moliwoci. W ramach wiczenia we na warsztat co, na co zwykle patrzysz i co uznajesz na wizualnie nudne. Porzu swoje opinie na temat tej rze

czy. Przyjrzyj si jej bardzo uwanie. Znajd co, czego nie dostrzegae wczeniej, i zrb zdjcie, wykorzystujc ten szczeg. Zapewniam, e istniej nowe sposoby spoj rzenia na kady temat niezalenie od tego, jak czsto czemu si ju przygldae. Pa mitaj o skupieniu si na dostrzeganiu nie oczekiwanego. Nigdy nie wiesz, gdzie co takiego znajdziesz. Doskonalenie tych nie oczekiwanych sposobw patrzenia pomoe Ci w robieniu zdj, ktre bd lepsze i bar dziej znaczce.

Nikt nie spodziewa si znale niesamowitego niebieskiego pira na brudnej miejskiej ulicy. Byem wic zaskoczony, gdy spojrzaem w d i zobaczyem t pikn rzecz. Nie bya ona tym, co spodziewaem si ujrze czy fotografowa tego dnia. Ale zdoaem rozpozna w niej temat zdjcia, odsuwajc na bok moje pierwotne oczekiwania. wiato padajce na piro w tym miejscu, gdzie leao, byo wspaniae, nie musiaem go wic przenosi. Ustawiem si na trotuarze ze statywem i piercieniem makro i zaczem fotografowa. Przechodnie patrzyli na mnie dziwacz nie, ale musiaem skorzysta z tych urzdze, aby uchwyci obraz pira, gotowego w kadej chwili odlecie. Makro 105 mm, piercie poredni 24 mm, 1,3 s, f/40, ISO 200, statyw

Pu wodze wyobrani

87

88

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

 W ciemnoci i we mgle zszedem po schodach prowadzcych do latarni Point Reyes. W gstych oparach kropelki wody pokryway wszystko. Dwiki byy przytu mione i nawet dzikie, uderzajce o brzeg fale Pacyfiku byy ledwie syszalne. Nocna fotografia w tych warunkach wizaa si z ogromnymi wyzwaniami. Z trudem mo gem dostrzec wasn do, gdy zbliaem j do twarzy. Nagle na chwil zrobio si jasno i zobaczyem moliwo ujcia nie zwykej i subtelnej kompozycji we mgle, ktra uwydatniaa jasno rozproszonego wiata. 50 mm, 1/2 s, f/8, ISO 200, statyw
Pu wodze wyobrani 89

Sia pynca z wizji

Kiedy fotografowie wykorzystuj si, jak daje im wizja, wiedz, co przedstawia scena i w jaki sposb chc j zaprezentowa w finalnym obrazie. Innymi sowy, istniej trzy kroki, ktre naley przedsiwzi, aby wykorzysta si pync z wizji: 1. Dokadnie przypatrzy si motywowi, dostrzec jego zalety i wady, wczajc w to aspekty, ktrych nie mona byo przewidzie. 2. Zwizualizowa finalny obraz. 3. Ustali, w jaki sposb mona osign oczekiwany efekt. Bez wizualizacji obrazu trudno jest dobra narzdzia i techniki potrzebne do jego wykreowania. Jeli wiesz, co chcesz osign, atwiej jest Ci okreli dziaania, jakie musisz w tym celu przedsiwzi. Czasami fotografom zdarzaj si spontaniczne i przypadkowe szybkie ujcia, bdce prost reakcj na dan sytuacj, i z reguy nie ma w tym niczego zego. Ale zwykle zdjcie korzysta na bardziej przemylanym podejciu. Bdzie Ci atwiej, jeeli zaczniesz od uwiadomienia sobie, co moesz osign w kontekcie wizualnym. Aby sprosta wyzwaniu siy pyncej z wizji, musisz: wiczy przygldanie si temu, co masz przed oczyma, wczajc w to elementy, ktrych nie spodziewasz si zobaczy. Wyobrazi sobie, czego tak naprawd ma dotyczy zdjcie. Rozwija umiejtno wizualizacji tego, jak form przybierze fotografia. Stworzy plan gry dotyczcy sposobu wykonania zdjcia i przeprowadzenia jego obrbki. Kiedy ju przyzwyczaisz si do wykorzystywania podczas robienia zdj siy pyncej ze swojej wizji, prawdopodobnie nigdy z tego nie zrezygnujesz. Twoja praca nabierze wikszej wartoci i bdzie nie ze sob gbokie znaczenie, poniewa wizja pomoe Ci sprawi, e Twoje zdjcia bd niepowtarzalne.

90

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

 W moim odczuciu to stojce osobno drzewo symbolizuje i si, i samot no. Aby kompozycja zdjcia wspgraa z moj wizj tego, co zdjcie ma wyraa, przetworzyem je w Photoshopie. To stao si mikkie i baniowe, kontrastujc z wyrazistym, ostrym ksztatem drzewa znajduj cego si nieco z boku na pierwszym planie. 18 mm, 1/250 s, f/11, ISO 200, statyw

Pu wodze wyobrani

91

92

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

 Wykorzystujc przebyskujce promienie soca przebijajce si przez zamie, fotografowaem drzewa na tle wspaniaego onie onego urwiska. Aby dostrzec skal krajobrazu przedstawionego na zdjciu, naley przyjrze si drzewom znajdujcym si po rodku midzy pierwszym planem a urwiskiem. Kompozycja jest interesujca, poniewa pozwala na porwnanie malekich drzew w oddali z o wiele wikszym na pierwszym planie. Nazwaem to zdjcie Entering the Sanctuary (wchodzc do sanktuarium), poniewa w moich oczach obraz ten stanowi jakby zaproszenie do wkroczenia w niezwyk przestrze. 80 mm, 1/250 s, f/11, ISO 200, statyw Kiedy znalazem si w Yosemite Valley w szalejcej zamieci nienej, przestaem robi zdjcia, zaintrygowany ksztatem skatego drzewa widocznego w prawym dolnym rogu fotografii. Zamie na chwil przycicha, a kontrast pomidzy drzewem a dalekim widokiem w do linie zaowocowa interesujc kompozycj. 52 mm, 1/400 s, f/11, ISO 200, z rki

Pu wodze wyobrani

93

Fotografia to magia
Midzy rzeczywistoci dnia codziennego, ktr uznajemy za dobrze nam znan, a ma gicznym wiatem zachwycajcych, cho cz sto niedostrzeganych szczegw, przebiega cienka granica. Nie zawsze jednak, kiedy si tego pragnie, mona j przekroczy i robi wspaniae zdjcia. Jeli chodzi o mnie, to czasami, gdy mam dobry dzie i za pomoc zdj odkrywam magi, nieatwo mi wrci do rzeczywistoci. Jeeli fotograf jest w stanie umiejtnie zintegrowa oba fotograficzne wiaty, zwyky i magiczny, rezultatem na og s interesu jce zdjcia. W powieci Crka krla Elfw autor, pisarz fan tasy z czasw edwardiaskich, Lord Dunsany, opowiada o przelizgiwaniu si przez gra nic pomidzy naszym wiatem, dobrze nam znanym, a krain czarw. Gdy si z niej wraca, okazuje si, e w rzeczywistoci miny lata i nic ju nie wyglda tak samo jak dawniej. Motyw odnajdywania pikna, za ktre paci si jak cen, nieustannie pojawia si w nie mal kadej dziedzinie sztuki. Gdy ju uda Ci si odkry wasn kreatywno i odnale rda inspiracji, nie moesz zawrci z drogi. Ale dlaczego miaby tego chcie? Rozmylaem o powieci Dunsanyego, gdy przed witem wymykaem si z domu, by zro bi zdjcie dmuchawca pokrytego porann ros (fotografia po prawej). Kiedy soce zaczo wschodzi, krople rosy zamigotay magicznymi kolorami, a moja wyobrania powdrowaa do innego, dziwnego wiata. Moim zdaniem fotografia ta wyraa, jak to okrelia jedna z ogldajcych j osb, za wi szczegowo doskonaoci natury. Fotografia magiczna powstaje dziki poru szaniu si pomidzy realnym wiatem dnia codziennego a fantastycznymi moliwo ciami. Nawiasem mwic, nie oznacza to, e powstae dziki temu obrazy musz by pikne; te fotografie z reguy s po prostu inne, a ich odmienno trudno skategoryzo wa. Owo wraenie innoci czsto decyduje o sile wyrazu zdj magicznych. By wykorzysta t si, zacznij swe poszu kiwania od miejsca, ktre bardzo dobrze znasz, i postaraj si znale w nim szczeli n, przez ktr bdziesz mg przelizn si na drug stron i ujrze je w inny spo sb. Wykorzystaj swoje nowe zdolnoci percepcyjne do stworzenia zdj, ktre bd odnosi si do codziennoci i czy si z ni. Nie musisz te wierzy w magi, by wykorzy sta j do wasnych celw. Prba poczenia dowiadcze i niezwykych moliwoci moe by traktowana jako wiczenie. Zaczniesz do strzega nieoczekiwane wzory i szczegy oraz ksztatowa wasn wizj. To wiczenie pomoe Ci traktowa proces kreacji obrazu jako rodzaj fotograficznej medytacji.

W chodnym, wilgotnym powietrzu przed wschodem soca wyruszyem w ple ner, by obejrze wiat we mgle. Gdy pojawiy si pierwsze promienie soca, rosa okrywajca ten may kwiat oya, mienic si niezliczonymi, niezwykymi kolorami. Z uwag ustawiem ostro na rodek kwiatu, by sfotografowa wi doczn eksplozj kolorw w kroplach wody odbijajcych soce. Makro 105 mm, piercie poredni 36 mm, filtr do zblie +4, 1/3 s, f/32, ISO 100, statyw
94 Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

Pu wodze wyobrani

95

Oto magia ukryta w zwyczajnoci. Magia w fotografii nie kryje si wy cznie w rozlegych widokach i ogromnych moliwociach wie si z elementami nalecymi do codziennoci. Gdy przyjrzysz si uwanie rzeczom, z ktrymi stykasz si na co dzie, niemal na pewno dostrzeesz szczegy, ktrych si nie spodziewasz. Na przykad, jeli nie przyjrzaby si naprawd z bliska dziecicemu smoczkowiuspokajaczowi, pokazanemu na zamieszczonych tu zdjciach, mgby nie zauway ksztatw serca.
96 Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

Przedmioty codziennego uytku odzwierciedlaj ukryt moc domowego og niska. Rzeczy osobiste mog wyraa magi, ktra charakteryzuje ich wa cicieli. Czasami sztuk odnajdziesz w najmniej oczekiwanych miejscach, nie ma co do tego wtpliwoci. Czy moesz doszuka si elementw magii w codziennoci? Gdzie? Obydwa zdjcia: makro 105 mm, 1/2 s, f/40, ISO 100, statyw
Pu wodze wyobrani 97

wiat tajemnic
Odkrycie wszystkich kart oznacza pozbycie si elementu tajemniczoci adnej poywki dla wyobrani osb ogldajcych Twoje zdjcia. Zawsze pamitaj o tym, by docenia si wy obrani. Z okruchw idei wizualnej wyobra nia moe stworzy paace, ludzi i krajobrazy o wiele wspanialsze ni to, co jeste w stanie wyrazi bezporednio. Jeli pokaesz wszystkie szczegy, nie zosta nie nic, co ogldajcy mgby odkry. Z drugiej strony, jeli wykadrujesz zdjcia, podajc za pragnieniem tajemniczoci, te czci tematu, ktre pozostan ukryte, bd rwnie wane jak te wyranie widoczne. Wspania zason, ktra pozwala ukry cz ci krajobrazu na zdjciu, jest mga. Zasta nw si, jakie inne sposoby posu Ci do stworzenia zdjcia, na ktrym zagoci tajem niczo dziki jedynie czciowemu odso niciu motywu.

Mga otaczajca urwisko rozrzedzia si na chwil i mogem w caoci uj w peni zamglone to. Dziki temu mga staa si ram dla widocznych szczegw i udao mi si wywoa wraenie tajemniczoci. 200 mm, 1/400 s, f/10, ISO 200, z rki
98 Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

Pu wodze wyobrani

99

Zdjcia, na ktre trzeba spojrze dwa razy

Wizualne kalambury, czy te co w rodzaju kalamburw, to dobry sposb na stworzenie obrazw, na ktre ogldajcy spojrz po raz drugi, z niedowierzaniem. Jeli musz popatrze na zdjcie po raz kolej ny, aby si upewni, e jest (lub nie jest) nie przyzwoite, bardzo prawdopodobne jest, e faktycznie przyjrz mu si uwaniej. (Zdjcia kwiatw na kolejnych stronach to przykad takiej wizualnej dwuznacznoci). W przypadku fotografii tego typu du rol odgrywaj rwnie rozmiary zdjcia. Gdy jest ono due, moesz wyranie zobaczy wszystko, co si na nim znajduje, a to oznacza, e zawaj si moliwoci, jeli chodzi o nie jednoznaczno lub sprowokowanie ogldaj cego do powtrnego spojrzenia na obraz. Tego rodzaju zdjcia nie mog by i z re guy nie s oparte wycznie na elemencie niedowierzania. Cie podwjnego znaczenia pomaga w przycigniciu do obrazu wik szego zainteresowania. Ale nie moe oszuka nikogo na duej.

W widoku na Port Oakland w Kaliforni dominuj ogromne urawie, ktre dostarczono z Chin i z trudem przemieszczono, podczas odpywu, pod Golden Gate Bridge luka pomidzy nimi a mo stem wynosia wtedy zaledwie kilkadziesit centymetrw. Chciaem zrobi to zdjcie, poniewa te olbrzymie urzdzenia przemysowe przypominaj gigantyczne konie. 36 mm, 1/2000 s, f/5, ISO 200, z rki

100

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

 Kiedy przechadzaem si po Navajo Bridge z aparatem w rku, zdaem sobie spraw z tego, e jeli zastosuj obiektyw rybie oko, obraz nowoczesnych, rwnolegych przse mostu nad Colorado River bdzie przypomina oko ludzkie, pod warun kiem e zmniejsz rozmiary fotografii. Cyfrowe rybie oko, 10,5 mm, 1/250 s, f/8, ISO 100, z rki

Pu wodze wyobrani

101

 Kwiaty same z siebie s czym seksualnym, szczeglnie maki; kwiat po kazany w zblieniu sfotografowany zosta w chwili gdy jego pk zaczyna si otwiera. Maki maj tendencj do tego, e ich pki bardzo szybko pkaj. Jeli chcesz uchwyci obraz rozkwitajcej roliny, musisz by bardzo uwany. Obserwowaem ten kwiat z bliska podczas kilkugodzinnej sesji i udao mi si zrobi zdjcie w momencie, gdy zacz si rozwija. Makro 105 mm, 1/5 s, f/40, ISO 200, statyw Na fotografii pokazaem supek organ reprodukcyjny kalii w bardzo duym zblieniu. Stworzyem t kompozycj, poniewa odwzorowuje ona niezwyky moment, ktrego wikszo ludzi nie ma okazji podziwia. Makro 105 mm, piercie poredni 55 mm, 1/20 s, f/36, ISO 200, statyw

102

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

 atwo jest nada inne znaczenie temu zdjciu maku syberyjskiego. Obraz wzbu dza oczywiste zainteresowanie; jeli chodzi o stron praktyczn, prawdziwym wyzwaniem byo dla mnie ustawienie statywu w takiej pozycji, by wykadrowa kompozycj z jej przecinajcymi si wertykalnymi i horyzontalnymi liniami. Makro 105 mm, 3 s, f/36, ISO 200, statyw
Pu wodze wyobrani 103

Fotografia i narracja
Fotografie opowiadaj historie. Nie zawsze jednak opowie jest oczywista dla ogl dajcego zdjcie. W rzeczywistoci natura opowieci czasami nie odsania wyranie tematu obrazu. Jako fotograf musisz w peni zdawa sobie spraw z tego, jak histori chcesz przedstawi. Historia opowiedziana przez Ciebie niekoniecznie musi by t sam, ktr prezentuje motyw Twojego zdjcia. Na przykad, kiedy sawny portrecista Arnold Newman sfotografowa niemieckiego prze mysowca Alfreda Kruppa, chcia ukaza go jako czowieka zatrudniajcego robotnikw przymusowych w czasach nazizmu. Newman wspomnia w wywiadzie, i Krupp by bardzo zym czowiekiem, ktry ustala dla robotni kw przymusowych w swoich fabrykach racje ywnociowe odpowiadajce poowie war toci kalorycznej, jak dopuszcza w swych dyrektywach nawet sam Hitler. A gdy ludzie stawali si zbyt sabi, eby pracowa, Krupp przenosi ich do pobliskich obozw koncen tracyjnych, by tam umierali, i zastpowa ich nastpn grup winiw. Newman uznawa Kruppa za wcielone zo i chcia go sportretowa tak, by wyrazi to przekonanie. A Krupp nie by gupcem. Hi storia tego, jak fotograf przechytrzy przemy sowca i jego zwolennikw, ukrywajc swoje twrcze zamiary, to ciekawa opowie. Oczywicie Newman nie byby w stanie stwo rzy wspaniaego portretu, gdyby nie wiedzia dokadnie, jakie przesanie chce zawrze na zdjciu, i gdyby nie by gotw na to, by mani pulowa Kruppem, eby osign swj cel. Portret autorstwa Newmana jest osadzony w historii wiata, a tem narracji jest skrajna posta za. Ale dramat wydarza si przez
104 Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

cay czas wok nas, w maej i wikszej skali, w domach i rodzinach, nieustannie. Oto misoerna rolina trawi much. Czy hi storia przedstawiona na tym zdjciu dotyczy egzotycznej flory czy moe tragedii krtkie go ycia owada i jego przedwczesnej mier ci? Jeli podchodzisz do swej pracy uczciwie, jako fotograf musisz zdecydowa, czego b dzie dotyczy Twoja opowie. Oczywicie, decydujcym elementem w przy padku wikszoci narracji jest czas. Co si wydarza, a fotograf chwyta zatrzyma n chwil. Wydarzenia, ktre miay miejsce wczeniej i ktre si dopiero pojawi, rw nie istniej, ale tylko jako dorozumiane. Czasami do uchwycenia caej historii wystar czy jedna fotografia, ale czciej potrzeba do tego sekwencji uj. Zastanw si wic gboko nad natur narra cji w Twoich zdjciach. Czy za pomoc foto grafii kreujesz krtkie opowiadania, powieci czy moe poezj? Fotografia, na ktrej narracja jest oczywista taka jak portret Kruppa autorstwa Newmana czy obraz misoernej roliny trawicej mu ch przypomina krtkie opowiadanie. Fo tografie majce charakter poetycki, przedsta wiajce na przykad krople deszczu, s mniej oczywiste. Tak jak w poezji i tu obecna jest jaka historia, ale ogldajcy musi si jej do szuka. Nie jest to prosta narracja.
Mogem zrobi zdjcie tej muchowki amerykaskiej dokad nie w czasie, gdy trawia owada, miaem wic czas, by skompo nowa zdjcie i opowiedzie o tym, co si dzieje. Wybraem ten kt widzenia, poniewa najlepiej pozwala ukaza proces poerania muchy przez rolin. Makro 200 mm, 1/60 s, f/25, ISO 200, bysk dopeniajcy makro, statyw

Pu wodze wyobrani

105

 Ten portret piciolatka, w ktrym ostro ustawiono na oko dziecka, opowiada o prostej przyjemnoci jedzenia kanapki czekoladowej. 95 mm, 1/15 s, f/5,3, ISO 100, z rki

106

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

 Na zdjciu kropel wody pokrywajcych li i odbijajcych bkit nieba zostaa poetycko opowiedziana historia tego, jak deszczowa noc zamienia si w soneczny ranek. Nie kada narracja dotyczy dramatu; w tym przypadku przygldaem si kroplom wody na liciach w moim ogrodzie. Kiedy chmury zaczy odsania bkit nieba i jego odbicie pojawio si w kroplach, wiedziaem, e mam interesujc kompozycj. Makro 200 mm, piercie poredni 36 mm, filtr do zblie +2, 1/13 s, f/36, ISO 100, statyw
Pu wodze wyobrani 107

Fotografia jest poezj

Wiele z moich zdj uznaj za dziea poe tyckie. To krtkie formy. Nie s narracjami w stylu Iliady czy Odysei Homera. Bardziej przypominaj japoskie haiku oferuj prze lotne spojrzenie na przemijajce pikno. Zdjcia te wymagaj od ogldajcego czasu i odnalezienia w nich osobistego znacze nia. Mam nadziej, e w moich fotografiach mona doszuka si gbokiego sensu. Nie zawsze atwo jest stworzy obraz, ktry jest poezj. Jak nowoczesne wiersze, zdjcia, ktre s poezj, mog by pozbawione formy i struktury. Moim zdaniem najwaciwszym podejciem podczas wykonywania tego typu fotografii jest zadziwienie wiatem, tak jak w filozofii zen. Jeli przyswoie sobie technik fotogra ficzn, ktrej elementy opisaem w pierwszej czci ksiki, moesz pj o krok dalej i zacz improwizowa. Kiedy wszystko idzie po mojej myli, pojawia si pewne znane mi uczucie. Wiem, e mam dobry dzie do tworzenia poetyckich zdj. A to nie zdarza si cigle. Przeywanie takich chwil to wspaniae dowiadczenie. Zdjcia poetyckie s wyranie skoncentro wane na danej chwili. Przeszo nie istnieje, przyszo dopiero si zdarzy, fotografie w caoci oddaj pikno i wyrazisto tego, co dzieje si teraz.

Zawilce to delikatne kwiaty nalece do rodziny jaskrowatych. Zdjcie tego zawilca japoskiego zrobiem, majc na celu podkrelenie wzajemnego oddziaywania rodkw kwiatw i przezroczystych patkw. Makro 200 mm, 3 s, f/36, ISO 100, statyw Wiele wysiku woyem w to, by uchwyci elegan ck prostot i przejrzysto kwiatw na gazi wini. Najwiksze wyzwanie wizao si ze stworzeniem spjnej kompozycji z mnstwa piknego mnstwa patkw. Udao mi si mu sprosta, uwanie wyod rbniajc fragment fotografowanej gazi, aranujc kompozycj z wyranie widocznymi diagonalnymi oraz wertykalnymi liniami i wykorzystujc ekspozycj typu highkey w celu podkrelenia kontrastu pomidzy kwiatami a gazi. Makro 100 mm, 4 s, f/22, ISO 100, statyw
108 Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

Pu wodze wyobrani

109

110

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

 By zrobi to zdjcie, zaoyem rakiety niene i wspiem si na Vernal Falls w Yosemite Valley. Gdy zawieja na chwil ucicha, udao mi si uchwyci werty kalny ruch wody w tym penym spokojnej bieli pejzau. 150 mm, 1/800 s, f/5,6, ISO 200, z rki Tekstura pejzau pokrytego niegiem kontrastuje z pojedynczym elementem w postaci strumienia, ktrego pynca woda otwiera przestrze. 36 mm, 1/80 s, f/9, ISO 200, z rki

Pu wodze wyobrani

111

Fotografia, ktra opowiada jak histori

Kiedy na wiat przysza moja creczka Ka tie Rose, o wiele za wczenie w stosunku do wyznaczonego terminu porodu, lekarze da wali jej jednocyfrowy procent szans na prze ycie. Bylimy przygotowani na najgorsze. Ale w kolejnych dniach Katie Rose w cudow ny sposb przezwyciya ze rokowania. Wiedziaem, e musz robi zdjcia, aby opo wiedzie histori uj na nich aparatur medyczn, ktra utrzymywaa Katie Rose przy yciu. Rwnie wane byo dla mnie to, by po kaza emocje, jakie towarzyszyy jej penej nadziei na ycie historii. Mona w nich znale poezj, ale jeli tak jest, to jest to efekt dodatkowy te zdjcia s narracj. Historia to rozwj Katie Rose ujty w czasie. Fotografowanie na oddziale intensywnej opieki noworodkw wie si z kilkoma wy jtkowymi wyzwaniami: sabym wiatem, znaczn rozpitoci temperatury wiata i bardzo czuym otoczeniem, w ktrym nie mogem uy flesza, by dowietli ujcie. Wane dla mnie byo to, aby opowiedzie hi stori postpw, jakie uczynia Katie Rose, w sposb bezporedni, tak by inne rodziny bdce w podobnej sytuacji mogy odnale nadziej, poznajc nasze dowiadczenia. Chciaem rwnie przekaza emocje, jakie wywouje przebywanie z dzieckiem dzie po dniu na oddziale intensywnej terapii. Tragicz ne zakoczenie moliwe jest w kadej chwili, ale cud polegajcy na przytulaniu do piersi, w kangurzym stylu, tego malekiego uoso bienia siy ycia, zmienia sposb patrzenia na wiat.

Rodzice wczeniakw, gdy tylko stanie si to bezpieczne pod wzgldem medycznym, s zachcani do noszenia swoich malekich dzieci w sposb podobny do tego, jak kangury nosz swoje mae. Bezporedni kontakt skra przy skrze jest korzystny zarwno dla dziecka, jak i dla rodzicw. 80 mm, 1/15 s, f/5, ISO 2000, z rki Katie Rose bya podczona do aparatury medycznej i oddychaa za pomoc respiratora. Fototerapia miaa za pobiec wystpieniu taczki. Aby ochroni oczy dziecka, te byy zasonite. 29 mm, 1/80 s, f/16, ISO 640, statyw

112

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

Pu wodze wyobrani

113

 Kiedy Katie Rose si urodzia, jej powieki wci byy zamknite. To zdjcie zrobiem w dniu, gdy pierwszy raz otworzya oczy. 200 mm, 1/10 s, f/5,6, ISO 640, z rki Starsi bracia Katie Rose przyszli na oddzia szpitalny i przez okienka zagldali do jej inkubatora. 32 mm, 1/40 s, f/4,2, ISO 1600, z rki Pediatra trzyma Katie Rose podczas pierwszej wizyty domowej po opusz czeniu przez ni szpitala. Tutaj moja creczka way o wiele wicej ni tu po urodzeniu. 46 mm, 1/125 s, f/4,8, ISO 1000, z rki

114

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

Pu wodze wyobrani

115

 Sfotografowaem Katie Rose przy uyciu pojedynczej lampy o maej mocy, by uzyska efekt wiatocienia. 105 mm, 1/25 s, f/5,6, ISO 1600, z rki Katie Rose i jej mama korzystaj z chwili spokoju w domu, odpoczywajc po stresie zwizanym z miesicami spdzonymi w szpitalu. Ta kompozycja jest udana dziki wiatu padajcemu na twarz dziecka i kolistemu ruchowi ramion matki obejmujcej dziecko. 32 mm, 1/80 s, f/5,6, ISO 800, z rki
116 Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

Pu wodze wyobrani

117

Analiza tematu
Jak powiedzia Ludwik Pasteur, Szczcie sprzyja przygotowanym. Jeli przygotujesz si, zanim zaczniesz fotografowa, Twoje szanse na zrobienie wyjtkowych zdj znacznie wzrosn. Jeli pucisz wodze wyobrani, fotografia da Ci ogromne moliwoci masz do dyspozycji cay wiat i jeszcze wicej, znane i niezna ne wszechwiaty. To, jak si przygotujesz do pracy, zaley od tematu zdjcia. Oto kilka oglnych wskazwek dotyczcych tego, w jaki sposb moesz przeanalizowa temat, by pomogo Ci to w zaplanowaniu sesji foto graficznej. Przygotowanie si do sesji fotograficznej stao si o wiele prostsze, odkd pojawi si Internet. Ale wci warto korzysta z narzdzi starego typu. Wana jest umiejtno czy tania mapy i zdolno do wyobraenia sobie miejsc, w ktrych mona zorganizowa dobr sesj. Nie zapominaj te o uywaniu tele fonu. W bezporedniej rozmowie z drugim czowiekiem moesz zada pytania o warunki panujce w danym miejscu, zakazy i moli woci, jeli chodzi o robienie zdj. Moesz w ten sposb zdoby informacje, jakich nie znajdziesz na stronach internetowych. Jeli masz ju ustalon lokalizacj, dowiedz si jak najwicej na temat ludzi, miejsc i rze czy, jakie tam znajdziesz. Dokadnie przej rzyj mapy drogowe i topograficzne. Poznaj uksztatowanie terenu i roliny charaktery styczne dla tego obszaru. Zapoznaj si z jego histori. Wynotuj wczeniej istotne obiekty, godziny, w jakich s dostpne (jeli s otwarte dla osb z zewntrz), a take to, co musisz zrobi, by mc si do nich dosta, jeli znaj duj si w rkach prywatnych. Ja sam, przy gotowujc si, staram si take dowiedzie, czy w danym miejscu wolno korzysta ze statywu uywam go podczas wykonywania wikszoci uj, a w niektrych teoretycznie publicznych miejscach nie wolno go uywa. Jeli jest to konieczne, popro o specjalne zezwolenie. Jeli Twoja sesja jest zalena od pooenia cia niebieskich, zapoznaj si z prognozami pogody i satelitarnymi mapami pogody. Sprawd godziny oraz miejsca wschodu i zachodu soca i ksiyca, a take faz ksiyca. Moe Ci w tym pomc GPS, ale odpowiednie informacje moesz znale take na stronach internetowych, takich jak strona Instytutu Me teorologii i Gospodarki Wodnej, www.imgw.pl. Jeli robisz zdjcia konkretnych okazw flory czy fauny, dowiedz si jak najwicej na temat rodowiska, zwyczajw i biologicznych uwa runkowa zwizanych z motywem Twoich zdj. Gdy zaczem fotografowa kwiaty, zaopatrzyem si w podrcznik do botaniki, aby dowiedzie si czego wicej na temat rozmnaania si rolin. Zdobyta wiedza pomoga mi w tworzeniu zapadajcych w pa mi kompozycji z kwiatami w roli gwnej. Jeli fotografujesz ludzi, gdy tylko czas Ci na to pozwala, dowiedz si jak najwicej na ich temat. W obecnych czasach wikszo ludzi jest w jaki sposb obecna w sieci. Je li wiesz co nieco na temat motywacji, jakimi kieruj si osoby, ktre zamierzasz fotogra fowa, bdziesz potrafi je bardziej zaintere sowa swoj prac. atwiej Ci bdzie take stworzy interesujce portrety rodowiskowe tych ludzi.

118

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

 Mare Island to nieczynna ju amerykaska stocznia Mary narki Wojennej Stanw Zjedno czonych. To miejsce, w ktrym znajduje si mnstwo roman tycznych, przemysowych bu dynkw i maszyn niektre w ruinie. Zanim udaem si do Mare Island na nocn sesj, po znaem histori tego obiektu, jak rwnie czas i miejsce wschodu ksiyca. Gdy ksiyc unis si pomidzy tymi dwoma opusz czonymi urawiami, byem na to przygotowany. 200 mm, 4 s, f/5,6, ISO 100, statyw
Pu wodze wyobrani 119

Bd konkretny
Kady z nas dowiadczy wspaniaego uczu cia zwizanego ze zrozumieniem dziea sztu ki. Fabua powieci czy filmu, ktra wydaje si niejasna, nagle staje si zrozumiaa. Za mglone staje si wyrane. Najsilniejsze prze ycie towarzyszy chwili, kiedy zdajemy sobie spraw, e co niejasnego czy oglnikowego okazuje si w rzeczywistoci konkretem, do ktrego moemy si odnie. Prezentujc na pozr chaotyczn kompozycj, ktra tak naprawd jest niezwykle szczeg owa, fotograf moe wywoa u ogldaj cych zdjcie wraenie, i puzzle ukadaj si w pewn cao.
Wiele powierzchni odbija wiato, a wikszo od bitych obrazw jest wizualnie interesujca. Ta gaka u drzwi w sabo owietlonym miejscu odbija obraz o bardzo szerokim kcie (rwnie portret fotografa). Makro 200 mm, 3 minuty, f,36, ISO 100, statyw

Gdy problem zostanie rozwizany, ogldajcy moe zrozumie punkt widzenia fotografa. Innymi sowy, uporzdkowanie kompozy cji dziki jej uszczegowieniu to doskona a strategia, by publiczno powicia uwag Twoim obrazom. Pomoe to ogldajcym do stroi si do Ciebie emocjonalnie.

120

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

 Ta z pozoru abstrakcyjna kompozycja to frontalny portret antycznej krysztaowej gaki u drzwi. Makro 200 mm, 30 s, f/40, ISO 100, statyw

Pu wodze wyobrani

121

Abstrakcja
Pojcie abstrakcji w odniesieniu do fotogra fii ma kilka znacze. Abstrakcyjne zdjcie to zdjcie formalne, ktrego sia i znaczenie kryj si w wikszym stopniu w ksztatach i kolorach przedstawionych na obrazie ni w tym, co przedstawia. Idc w tej analizie dalej, abstrakcja moe po lega na wykorzystaniu ujcia, ktrego za warto jest konkretna i identyfikowalna, jako podstawy do stworzenia nowej kompo zycji, w ktrej temat zostaje wyabstrahowany, tak e nie moe by ju duej interpretowa ny dosownie. Nie kade podejcie zwizane z ujmowaniem abstrakcji w tym drugim znaczeniu bdzie zwieczone sukcesem. Tworzenie tego typu obrazw wie si z wielk liczb prb i b dw. Sam dobrze o tym wiem, ale jeli kom pozycje s udane, nale do moich najlep szych artystycznych i komercyjnych prac.

Obraz odbity w naczyniu na kuchence zainteresowa mnie, poniewa kompozycja wydawaa si odzwierciedla magi ogni ska domowego. Na bazie oryginalnego zdjcia stworzyem kilka abstrakcji. ogldajcy zobaczy obraz po prawej, Jeli nie znajc zdjcia, ktre stanowio dla niego punkt wyjciowy, odbierze go jako w peni abstrakcyjny. Powiciem sporo czasu, pracujc w Photoshopie, by ujcie wygldao bardziej jak akwarela ni jak fotografia; moesz dostrzec to zwaszcza w obrazie niebieskiej butelki po prawej stronie fotografii. Wszystkie obrazy: makro 105 mm, 20 s, f/36, ISO 200, statyw

122

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

Pu wodze wyobrani

123

 Sfotografowaem krople deszczu na czerwonej puszce napoju gazowa nego (poniej). Nastpnie stworzyem obraz zielony i niebieski na bazie wersji w czerwieni, odwracajc kanay kolorw w obrazie (po prawej). Po tem przetworzyem obraz, czego efektem bya caa seria abstrakcji, ktre poczyem ze sob tak powstaa wersja kocowa (ostatnia po prawej). Wszystkie obrazy: makro 200 mm, 2,5 s, f/22, ISO 100, statyw

124

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

Pu wodze wyobrani

125

 Uywajc Photoshopa, przeksztaciem zwyke zdjcie cienia padajcego na dywan (powyej) w interesujc abstrakcj pokazan po prawej stronie. Jednym z pierwszych krokw bya rotacja obrazu, tak aby zmieni pooenie na horyzontalne. Potem czarny cie zamieniem na jego negatyw, tak by wyglda na szary. Pniej uyem technik zwizanych z malowaniem i naka daniem kolorw, aby zbliy si do psychodelicznej palety kolorw, ktr widzisz na obrazie. Obydwa zdjcia: 52 mm, 1/200 s, f/8, ISO 200, z rki

126

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

Pu wodze wyobrani

127

Abstrakcja wiarygodna
Wykorzystanie techniki polegajcej na tym, i ogldajcy sami doszukuj si konkretu ukry tego w niejednoznacznej kompozycji, jest bardzo efektywne. (Przykadami jej uycia s zdjcia gaek u drzwi na stronach 120 121). Jednake czasami sama abstrakcja stwarza wiksze moliwoci kompozycyjne ni co kolwiek, co mona znale w prawdziwym wiecie. (Przykady znajdziesz na stronach 122 127). W jaki sposb mona rozwiza t pozorn sprzeczno pomidzy natural nym pragnieniem zgbienia znaczenia obra zu i przyjemnoci, jak wyzwala ogldanie abstrakcji? Kluczem jest tworzenie abstrakcji czcio wych, ktre s osadzone w rzeczywistoci. W przypadku tego typu zdj niekoniecznie istotne jest to, aby motyw przedstawiony na zdjciu by rozpoznawalny. Jednocze nie ogldajcy musi zrozumie, e jest on prawdziwy. To ugruntowuje abstrakcj, czynic j wia rygodn, i prezentuje moliwo stworzenia zachwycajcego i magicznego obrazu, ktry nie wywouje u ogldajcego tego rodzaju nieprzyjemnych odczu, jakich dowiadcza kto, kto zjad za duo tustych potraw.

zdjcie powstao w Marin Civic Center w San Rafael w Kalifornii. Budynek zosta zapro To jektowany przez sawnego architekta Franka Lloyda Wrighta i by jednym z jego ostatnich wielkich projektw. Uycie obiektywu rybie oko pozwala na wyabstrahowanie uku, jaki tworzy przestrze w rodku pomidzy schodami, w gruncie rzeczy dziki wykorzystaniu triku optycznego, co zmienia fotografi, mogc by ujciem architektury, w wiarygodn abstrakcj. Cyfrowe rybie oko 10,5 mm, 5 s, f/22, ISO 100, statyw

128

Kompozycja zdj. Kreatywna fotografia

 oto inne zdjcie z Marin Civic Center Franka Lloyda Wrighta. W przeciwiestwie do zdjcia z poprzed A niej strony, ktre wyranie obrazuje spojrzenie w d schodw, tutaj moesz nie by w stanie okreli, czy jest to ujcie skierowane w gr schodw. Wielu ogldajcych potrzebuje chwili, aby dostrzec konkret w tej czciowej abstrakcji. Zdjcie moe podoba si zarwno jako obraz architektury, jak i wiarygodna abstrakcja. 15 mm, 10 s, f/22, ISO, statyw
Pu wodze wyobrani 129