KOCI pw. NAJSW. KRWI PANA JEZUSA Pozna, ul.

ydowska 34 W centrum poznaskiego Starego Miasta, blisko sawnego renesansowego ratusza, na naroniku ulic ydowskiej (dawniej Sukienniczej) i Kramarskiej, znajduje si od okoo trzystu lat nieduy koci pw. Najw. Krwi Pana Jezusa, obecnie sanktuarium Najw. Krwi Zbawiciela. Wtopiony w szereg kamienic bywa niekiedy przez przechodniw niezauwaany. Interesujce jest jego powstanie.

HISTORIA Wedug tradycji, ktrej autentyczno bywa przez niektrych kwestionowana, w piwnicy domu, ktry znajdowa si na miejscu dzisiejszego kocioa, miejscowi ydzi mieli dokona w 1399 r. profanacji Najw. Sakramentu. Namwiona przez nich uboga kobieta, skuszona hojnym wynagrodzeniem, razem z crk, w sam uroczysto Wniebowzicia Najw. Maryi Panny, wykrada z pobliskiego kocioa ojcw dominikanw (obecnie ksiy jezuitw) trzy wite Hostie. witokradcy zebrani w piwnicy pooyli je na stole i zaczli ku noami, by przekona si o rzeczywistej obecnoci Chrystusa. Z zadanych ci wytrysna krew i rozlaa si na stole i cianie piwnicy. Nadto przy tym wydarzeniu niewidoma dziewczyna miaa odzyska wzrok. Przestraszeni profanatorzy wrzucili Hostie do znajdujcej si tam studni, ktra zachowaa si do naszych czasw. Kiedy jednak Hostie uniosy si nad studni, zawinli je w chust, wynieli poza miasto na nadwarciaskie mokrada i usiowali zagrzeba w bocie. One jednak znowu uniosy si i zawisy w powietrzu. Sprawcy przeraeni uciekli. Wydarzenie stao si jawne. Hostie w uroczystej procesji przeniesiono do jednego z kociow, witokradcy zostali bardzo surowo ukarani. Ju kilka lat pniej krl Wadysaw Jagieo ufundowa na miejscu znalezienia Hostii koci pw. Boego Ciaa i klasztor karmelitw trzewiczkowych, ktrym powierzy kult Eucharystii w wityni zachowanej do dzi. Koci ten sta si sawnym sanktuarium
1

eucharystycznym dla caej Polski, nawiedzanym przez liczne pielgrzymki, syncym askami uzdrowie. W drugiej poowie XVI w. Ojcowie karmelici i znaczna cz poznaskiego spoeczestwa zacza domaga si, by rwnie miejsce pierwszej profanacji przy ul. ydowskiej upamitni wityni. W wyniku usilnych stara, mimo rnych trudnoci, krl Jan Kazimierz wyda w r. 1668 zezwolenie na jej budow, a w 1702 r. biskup Mikoaj Stanisaw odpowiedni dekret. Prace rozpoczte w r. 1702 trway do czwartej dekady stulecia. I tak po przeszo trzystu latach od dramatycznego wydarzenia, na gruzach kamienicy idww-Szamotulskich powstaje koci pw. Najw. Krwi Pana Jezusa, ktry stopniowo, nawiedzany take przez pielgrzymki z daleka, sta si drugim po kociele Boego Ciaa sanktuarium eucharystycznym w Poznaniu. Odkryto zasypan gruzami studni i ukazaa si w niej czysta woda, ktr wierni do dnia dzisiejszego zabieraj do domu jako lekarstwo i rodek uzdrowienia. Ich wypowiedzi wiadcz, e jej uycie poczone z modlitw przynosi popraw zdrowia, zwaszcza w chorobach oczu. Przy kociele zbudowano klasztorek, w ktrym do r. 1843 rezydowali karmelici trzewiczkowi, sprawujcy duszpasterstwo. Po usuniciu ich przez Prusakw posug pastoraln peni ksia diecezjalni, z wyjtkiem lat 1919-1922, kiedy kocioem opiekowali si ksia jezuici. Trzeba tu wspomnie ks. Nikodema Cieszyskiego, redaktora Rocznikw Katolickich, ktry od r. 1922 by rektorem kocioa, a w r. 1942 zamczony zosta przez Niemcw w wizieniu w Rawiczu. O materialne potrzeby wityni troszczyo si od r. 1835 zaoone przy niej Grono Obywateli. Po II Wojnie wiatowej nadal opiekuj si kocioem ksia diecezjalni z tytuem rektora, nie jest on bowiem kocioem parafialnym, ale naley do parafii Farnej.

ARCHITEKTURA I WYSTRJ Projektodawc i architektem kocioa by prawdopodobnie Jan Cantenazzi, zatrudniony wwczas przy budowie kolegium jezuickiego i kocioa farnego. witynia jest murowana, jednonawowa, dwupoziomowa, z ma wieyczk o blaszanym hemie zwieczonym znakiem Trzech Hostii. Fasada ozdobiona jest barokowym szczytem z pilastrami i portalem wejciowym. Podczas odnawiania elewacji zewntrznej w r. 1977 odkryto na fasadzie frontowej relikty dawnych portali i wnk okiennych, ktre zachowano. Na zewntrznej cianie od strony ul. Kramarskiej znajduje si tablica pamitkowa ku czci ks. rektora Cieszyskiego. Wewntrz sklepienie zdobi wieo odnowione freski franciszkanina Adama Swacha
2

z XVIII w. Kolejne trzy przsa, kade z trzynastoma obrazami, przedstawiaj sceny zwizane z podaniem o Trzech Hostiach, z kultem eucharystycznym i postaciami witych. Oczy wchodzcych uderzaj trzy barokowe otarze z pierwszej poowy XVIII w., drewniane, bogato rzebione. Przykuwa wzrok gwny otarz. Na jego szczycie ukazano kielich z Trzema Hostiami, motyw pojawiajcy si kilka razy. U gry otarza na tle koa ukazano wyobraenie Boga Ojca z berem i kul ziemsk w rku, w promieniach aureoli i otoczeniu aniow. Poniej Duch wity w symbolu gobicy, a w centrum nastawy askami syncy obraz Chrystusa Vir Dolorum przesonity znacznie srebrn blach. W prawym boku Chrystusa rana ze ladami krwi. Nadto podobny zasaniany obraz Chrystusa Miosiernego, umczonego, ukazujcego obiema rkami ran w prawym boku. Po bokach obrazu czterech aniow trzymajcych narzdzia mki; drabin, gwodzie, motek i kij. Za mens otarzow drewniane tabernakulum z pierwszej poowy XVIII w., ozdobione reliefow dekoracj i krconymi kolumienkami. Po bokach otarza stoj dwie due penoplastyczne rzeby: papiea z tiar na gowie i postaci trzymajcej wczni, by moe Longina. W bocznym otarzu po prawej stronie gwny obraz z pocztkw XVIII stulecia przedstawia Bo Matk Bolesn

podtrzymujc martwe ciao obraz, ukazuje Syna. Drugi

odsaniany, Maryj z

Dziecitkiem podajc b. Stockowi Na dugiej Szymonowi szkaplerz. wstdze

znajduje si aciski napis: Kto umrze z tym szkaplerzem, nie bdzie cierpia ognia wiecznego. Powyej umieszczono obraz rodzicw Najw. Maryi Panny i Maryi jako dziewczynki. W otarzu po lewej strome z tego samego okresu gwny obraz przedstawia cudowne rozmnoenie chleba. Jezus bogosawi chleb trzymany przez pachol. U gry posta proroka Eliasza, ktremu anio przynosi chleb i dzban wody. Na drugim obrazie, odsanianym, przedstawiono w. Kajetana (1480-1547), zaoyciela teatynw.
3

Cenny zabytek stanowi pnogotycka, pochodzca z I poowy XVI w., rzeba Opakiwanie Chrystusa. Przedstawia lece ciao Pana podtrzymywane dwiema rkami przez w. Jana. Z prawej strony posta Matki Boej pochylonej nad ciaem Syna. I jeszcze jeden obiekt pasyjny - zaraz po wejciu do kocioa, po prawej stronie pod chrem, ludowa rzeba Pana Jezusa Frasobliwego, prawdopodobnie z XVI w. Ciao obnaone, ze ladami ran na nogach, doniach i na prawym boku. Na gowie korona cierniowa. Pod stopami Chrystusa wspornik z I poowy XVI w. Na chrze niewielkie dziesiciogosowe organy. Instrument mechaniczny, naley do najcenniejszych zabytkw sztuki organmistrzowskiej w Poznaniu, odznacza si szlachetnym brzmieniem i ciepem barwy poszczeglnych gosw. Budowany w latach 1847-48 w warsztacie Fryderyka Petery. Prospekt w stylu klasycystycznym z pocztku XIX w., w rodku krucyfiks. Empora chru z poowy XVIII w., zwieczona ozdobnie aurowo w stylu rokoko. Po bokach dwa herby rycerskie z poowy XVIII stulecia: Leliwa z gwiazd i pksiycem i Bocza ze zotym jednorocem i trzema gwiazdami. Boczne ciany kocioa zdobi obrazy. Z prawej strony przy gwnym otarzy dwa obrazy z I poowy XVIII w. ilustrujce histori zniewaenia Trzech Hostii, a bliej, nad rzeb Opakiwanie Chrystusa, obraz witej Rodziny. Lewa ciana kocioa ozdobiona jest przy gwnym otarzu obrazem Serca Pana Jezusa, a bliej, nad ambon, trzema obrazami - w rodku Ukrzyowanie Pana Jezusa, a po bokach w. Barbara z mieczem w rku i w. Magorzata z palm mczestwa. Na chrze portret dominikanina z poowy XVIII w. Szczeglne zainteresowanie osb nawiedzajcych wityni budzi dolny koci ze synn studzienk, miejsce pierwotnej piwnicy, gdzie dokonano profanacji Trzech Hostii, gruntownie przebudowany przez ks. Piotra Adamka w latach 1914-1916 wedug projektu architekta Mariana Andrzejewskiego. Sklepienie zdobi pikna dekoracja sztukaterska w stylu neobarokowym, wzorowana na sklepieniach bocznych naw pobliskiej Fary. Centralne miejsce zajmuje rwnie pikny marmoryzowany otarz z baldachimem konfesj na czterech kolumnach. W jego naroach umieszczono rzeby polskich witych: Stanisawa Biskupa z pastoraem, Wojciecha z wiosem, Kazimierza z mieczem i koron i Stanisawa Kostki z rozoonymi rkami. W punkcie rodkowym kopuy kielich z Trzema Hostiami. Studzienka znajduje si za otarzem. Jest ocembrowana, ma okrgy otwr zakrywany pyt. Wod wydobywa mona przy pomocy koowrotu z wiadrem na acuchu, a take pomp elektryczn. Studzienka ozdobiona jest urawiem z 1849 r., o elementach barokowych, w ksztacie pochylonego ptaka o dugiej szyi i dugim ostro zakoczonym dziobie. Woda uwaana jest za cudown. W Wielk Sobot mieszkacy Poznania i okolicy
4

przychodz po ni tumnie. Obecnie mona j otrzymywa codziennie po kadej Mszy w. w zakrystii. W dolnym kociele zachowane s take: figura nieznanego witego jezuity, realistyczna, z pocztku XX w. oraz neorenesansowa chrzcielnica z 1849 r. z drewna, rzebiona i polichromowana, ktrej podstaw stanowi rzeba anioa stojcego na gazie.

DUSZPASTERSTWO Pena nazwa wityni brzmi: Rzymskokatolicki Koci pw. Najwitszej Krwi Pana Jezusa. Adres: 61-765 Pozna, ul. ydowska 34, tel. 61 852-32-66. Koci jako rektoralny nie prowadzi duszpasterstwa parafialnego. Administruje nim i posug pastoraln peni kapan diecezjalny z tytuem rektora kocioa. Msze w. sprawowane s w niedziele o g. 8.00 i 10.00. W dni powszednie w poniedziaki, rody i pitki o g. 18.00, a we wtorki, czwartki i soboty o g. 7.30. Okazja do spowiedzi w. p godziny przed kad Msz w. i wyjtkowo w terminie ustalonym indywidualnie, najlepiej telefonicznie. Bogosawienie zwizkw maeskich sprawuje si tylko za zgod wasnego proboszcza narzeczonych i specjalnym pisemnym upowanieniem proboszcza Fary. W poniedziaki po Mszy w. odpowiednio przygotowane zespoy su

poszczeglnym osobom modlitw wstawiennicz. W rody po Mszy w. odbywaj si spotkania formacyjne czonkw Stowarzyszenia Rodzina Serca Mioci Ukrzyowanej, prowadzcego dom rekolekcyjny w Bblicu k. Obornik. W II i IV pitek miesica z Msz w. o g. 18,00 poczone jest naboestwo z wystawieniem Najw. Sakramentu o uwolnienie od dziaania zych duchw i o uzdrowienie ciaa i duszy. W inne pitki po Mszy w. ma spotkania modlitewne grupa Odnowy w Duchu witym. W II i IV czwartek miesica po poudniu spotykaj si na modlitwie czonkowie Stray Honorowej Najw. Serca Pana Jezusa. Nadto w ustalanych na bieco terminach gromadzi si na modlitw ustanowiona przy kociele grupa modlitewna w. Ojca Pio oraz grupa Rycerstwa w. Michaa Archanioa. W niedziele o g. 12.00 i we wasne wita o ustalanej na bieco porze kapani greckokatoliccy sprawuj Eucharysti dla wiernych swego obrzdku z Poznania i okolicy. W Wielkim Pocie Gorzkie ale zaraz po Mszach w. o g. 8.00 i 10.00, a w pitki po
5

Mszy w. Droga Krzyowa. W okresie wakacyjnym (lipiec - sierpie) wikszo powyszych spotka duszpasterskich bywa zawieszona. Stopniowemu przywracaniu przygasego kultu Najw. Krwi Pana Jezusa i oywieniu sanktuarium su: odpust w I niedziel lipca, dawniej miesica Najw. Krwi Chrystusa, spotkania czonkw Wsplnoty Krwi Chrystusa" zatwierdzonej przez Stolic Apostolsk jako Pia Unio", czsto odmawiana podczas naboestw Litania do Najw. Krwi Pana Jezusa i Koronka do Miosierdzia Boego, nawizania do tego tematu w posudze sowa Boego i w konfesjonale. Aktualny rektor kocioa peni take funkcje diecezjalnego egzorcysty. Przyjmuje osoby potrzebujce rozeznania swoich udrk, modlitwy o uwolnienie i uzdrowienie, bd uroczystego egzorcyzmu. Zgoszenia telefonicznie (61 852-32-66), najlepiej w g. 21.00 22.00.