Professional Documents
Culture Documents
= (2)
gdzie m
jest wspczynnikiem zaleznym od ksztatu fundamentu i stosunku wymiarw
fundamentu (bl lub D) do miazszosci h gruntu scisliwego pod fundamentem [1],
wg Gorbunow-Posadowa [5]:
o o
o
h
E
C
) 1 (
2
= (3)
gdzie E
o
jest moduem odksztacenia warstwy scisliwej,
o
jest wspczynnikiem Poissona gruntu scisliwego,
h
o
jest miazszoscia warstwy scisliwej pod fundamentem,
B
jest szerokoscia lub srednica obciazonego obszaru/fundamentu,
wg Wiuna [6]:
B
E
C
o
o
) 1 (
2
= (4)
gdzie E
o
jest moduem odksztacenia warstwy scisliwej,
o
jest wspczynnikiem Poissona gruntu scisliwego,
B
jest szerokoscia lub srednica obciazonego obszaru/fundamentu,
jest wspczynnikiem wpywu zaleznym od ksztatu i sztywnosci fundamentu.
3. PORWNAWCZA ANALIZA WPCZYNNIKA PODATNOSCI PODOZA
Dla porwnania wartosci podatnosci otrzymywanych za pomoca powyzszych wzorw i zalecen
wykonano obliczenia dla nastpujacego przykadowego fundamentu pytowego (rys.1):
wymiary pyty BLh: 10,020,00,5 [m], sredni nacisk pod pyta q
n
sr
=117 kPa,
8 supw 2150 kN/sup, wsp. obc.
f
=1,2 obciazenie scian zewn. 100kN/m37mb
gbokosc posadowienia: D=2 m poziom ZWG 2,5 m p.p.p.t.
0-5 m p.p.t. luzny nasyp piaszczysty NN(P
d
/Ps) M
o
=20 Mpa, =17kN/m
3
, =0,3
5-7 m p.p.t. glina pylasta prchn., mpl. G
+H M
o
=10 Mpa, =20kN/m
3
,
=10 kN/m
3
=0,35
7-20 m p.p.t. zag. piasek gruby i zwir P
r
/Z M
o
=160 Mpa, =10 kN/m
3
, =0,2
Osiadanie srednie fundamentu s
sr
okreslono dla charakterystycznych naprzen dodatkowych
powikszonych o 50 % (=0,5) naprzen pierwotnych w poziomie posadowienia
zd
= q
n
sr
-(1-
)D=117-(1-0,5)172=100 kPa,
Stosunek naprzen dodatkowych
zd
do wartosci osiadania s
sr
pozwala na obliczenie najnizszego,
charakterystycznego oszacowania wspczynnika podatnosci C
n
=
zd
/s
sr.
Wychodzac jednak z zaozenia Forina, ze przy osiadaniu s
sr
sredni nacisk pod fundamentem
wynosi q
n
sr
otrzymamy maksymalna, charakterystyczna wartosc wspczynnika podatnosci
C
n
=q
n
sr
/s
sr.
Tak zdefiniowany wspczynnik mgby byc podstawa do analizy ukadu budowla-
fundament-podoze w stanach granicznych uzytkowania (np. osiadanie, ugicia czy rozwarcie rys).
Nasuwa si rwniez pytanie czy w analizie stanw granicznych nosnosci, w tym si wewntrznych
dziaajacych w ukadzie konstrukcyjnym w budowli i w fundamentach, ktre wykonuje si dla
obciazen obliczeniowych, nalezy stosowac charakterystyczna wartosc podatnosci C
n.
?
Takie
przyjcie prowadzioby do wikszych osiadan i odksztacen ukadu niz w analizie stanw
granicznych uzytkowania. Zaozenie, ze osiadania i deformacje ukadu powinny byc porwnywalne
w obu rodzajach analiz prowadzi z kolei do koniecznosci podwyzszenia, obliczeniowej wartosci
wspczynnika podatnosci C
r
., tj.
Geotechniczna ocena podatnoci podoa przy wymiarowaniu pyt fundamentowych
5
r
n
r f
r
r
r
n
n
r
r
C
q
C
q
C
q
s
= = =
, skad
n f r
C C = (5)
Wyniki obliczen porwnawczych wspczynnika podatnosci dla analizowanego przykadu
zamieszczono w tablicy 1.
Tablica 2. Wyniki porwnawczych oblicze wspczynnika podatno [kN/m
3
].
wg autora artykuu
Autor
Forin
[1]
Kgler
[2]
Gorbunow
- Posadow
[5], [7]
Sawinow
[4],[6],[9]
Wiun
[6]
bez
wzmocnienia
ze
wzmocnieniem
1 2 3 4 5 6 7 8
C
n
= 3880 4740 2600 19880 4280 3970 6620
C
n
= 4540 5550 3040 23260 5010 4640 7750
C
r
= 5450 6660 3650 27910 6010- 5570 9300
Obliczenia autora artykuu oparto na zaozeniu Forina i osiadaniach obliczonych metoda
odksztacen jednoosiowych programem GRETA [11] dla wariantu bez wzmocnienia oraz ze
wzmocnieniem podoza pod pyta za pomoca 50 kolumn zwirowych o srednicy 70 cm i dugosci
5,5m.
Wspczynniki podatnosci obliczone w oparciu o wartosci osiadania (tablica 1, kol. nr 1, 7) lub na
podstawie wzorw stosowanych do ich obliczania (tablica1, kol. nr 2, 3, 6) prowadza do zblizonych
wartosci. Nieco nizsze wartosci otrzymano jedynie ze wzoru Gorbunowa-Posadowa. Natomiast
wspczynnik podatnosci dynamicznej okreslony wg empirycznego wzoru Sawinowa prowadzi do
okoo piciokrotnie wyzszej wartosci podatnosci. Nalezy jednak zauwazyc, ze w przypadku
wzmocnienia podoza kolumnami zwirowymi wartosc wspczynnika podatnosci dla
analizowanego przykadu wzrasta o ok. 70%, ale nie przekracza poziomu 10000 kN/m
3
.
Na rysunku 1 przedstawiono dla porwnania map podatnosci podoza pod tym samym
fundamentem wyznaczona na podstawie iteracyjnych obliczen pyty metoda elementw
skonczonych programem SLAB-GGU [10]. Pyta o zadanej sztywnosci spoczywa na
uwarstwionym podozu opisanym za pomoca edometrycznych moduw odksztacenia
zdefiniowanych w siatce zadanych otworw geologicznych. Na podstawie cakowania rwnania
Boussinesqa dla kazdego wza podoza okreslana jest w kazdym kroku obliczen lokalna podatnosc
zdefiniowana jako stosunek naprzenia do osiadania wza. Dla tak okreslonego rozkadu
podatnosci obliczana jest pyta oraz jej ugicia. Obliczenia prowadzone sa iteracyjnie, az do
uzyskania zakadanej zgodnosci odksztacen pyty i osiadania podoza pod pyta. W celu uniknicia
koncentracji naprzen pod krawdziami fundamentu program daje mozliwosc ograniczenia
maksymalnego naprzenia przenoszonego przez podoze pod pyta.
Wynikowy rozkad podatnosci podoza pod pyta (patrz rys. 1), w tym wzrost wspczynnika C
n
pod krawdziami i narozami fundamentu (do max. C
n
32.000 kN/m
3
) jest charakterystyczny dla
fundamentu o skonczonej sztywnosci spoczywajacego na sprzystej pprzestrzeni Boussinesqa. W
wewntrznej strefie pyty pomidzy scianami w osiach nr 1, 6 i D wartosci wspczynnika
podatnosci C
n
ksztatuja si w zakresie od 2550 do 4000 kN/m
3
, tj na poziomie zblizonym do
wartosci zamieszczonych w tablicy 2.
Motak [3] zaproponowa inzynierska procedur okreslania rozkadu podatnosci podoza pod
fundamentami oparta na podobnej zasadzie podziau duzego fundamentu na szereg
IMiG 5/2003 Swinianski
6
oddziaywujacych na siebie podfundamentw. Wykorzystanie programw typu SLAB-GGU
znacznie uatwia wykonanie analizy ukadu fundament-podoze w porwnaniu do dosyc
pracochonnej procedury zaproponowanej przez Motaka.
Rysunek 1. Mapa podatnoci podoa obliczona dla sprystej pprzestrzeni Boussinseqa za
pomoc programu SLAB-GGU [10]
Mozliwe jest rwniez okreslenie mapy podatnosci podoza programem SLAB-GGU i
wykorzystanie jej do analizy ukadu budowla-fundament-podoe za pomoca stosowanych
powszechnie programw typu Robot, ABC Pyta oraz inne.
3. PRZYKADY FUNDAMENTW PYTOWYCH NA WZMOCNIONYM PODOZU
Analiza posadowienia fundamentw, w tym szczeglnie pytowych komplikuje si znacznie w
przypadku silnie niejednorodnego podoza oraz wystpowania gruntw antropogenicznych. W
takich przypadkach niezbdna jest analiza nierwnomiernego osiadania obiektu oraz czsto
konieczne sa dodatkowe zabiegi w celu wzmocnienia gruntw nasypowch i wyrwnania jego
parametrw. W tablicy 3 zamieszczono siedem rzeczywistych przykadw posadowienia obiektw
na pytach fundamentowych wraz z charakterystyka fundamentw, obciazen, gruntw oraz
zakresem zrealizowanego badz projektowanego wzmocnienia podoza. W przypadku gruntw
antropogenicznych i spoistych zastosowano wzmocnienie metoda wibrowymiany za pomoca
kolumn zwirowych. W przypadku luznych gruntw piaszczystych zastosowano metod klasycznej
wibroflotacji.
Geotechniczna ocena podatnoci podoa przy wymiarowaniu pyt fundamentowych
7
Tablica 3. Przykady rzeczywistych fundamentw pytowych na wzmocnionym podou
Przykad A ilustruje posadowienie budynku hotelowego bez podpiwniczenia. Ze wzgldu na
niejednorodne, niekontrolowane nasypy o zmiennej miazszosci przewidziano wzmocnienie podoza
kolumnami zwirowymi w ukadzie dostosowanym do obciazen i miazszosci nasypw (patrz rys. 2).
Pod naciskiem Inwestora konstruktor przyja wstpnie pyt o grubosci 40 cm na podozu o
podatnosci 30.000 kN/m
3
. W wyniku dokadniejszej analizy si wewntrznych i odksztacen pyty
oraz podoza zaprojektowano pyt o grubosci 50 cm na wzmocnionym podozu o podatnosci 6600
kN/m3.
Rysunek 2. Warunki posadowienia pyty obiektu hotelowego dla przykadu A.
Przykad B1 i B2 zawiera schemat posadowienia dwch sasiadujacych obiektw uzytecznosci
publicznej posadowionych na rznej gbokosci. W efekcie wzmocnienia podoza pod budynkiem
B1 przyjto 40 cm pyt pogrubiona pod supami do maks. 90 cm ze wzgldu na warunek przebicia.
W strefach wikszych obciazen dogszczono siatk kolumn zwirowych, co pozwolio na przyjcie
IMiG 5/2003 Swinianski
8
zwikszonego wspczynnika podatnosci do 19000 kN/m
3
. Pod budynkiem B2 jedynie w strefie
gbszych nasypw i gruntw organicznych wykonano lokalnie wzmocnienie podoza kolumnami
zwirowymi. Ze wzgldu na wiksze zagbienie budynku B2 w porwnaniu do B1 otrzymano
znacznie wyzsze wartosci wspczynnika podatnosci niz pod pyta budynku B1.
Rysunek 3. Warunki posadowienia pyty fundamentowej budynku uytecznoci publicznej B1
Rysunek 4. Warunki posadowienia pyty fundamentowej budynku uytecznoci publicznej B2
Przykad C ilustruje posadowienie budynku usugowo-mieszkalnego na sabych nasypach
niekontrolowanych o znacznej i zmiennej miazszosci. Rwniez w tym przypadku konstruktor
przyja cienka pyt o grubosci 40 cm na podozu o podatnosci 30.000 kN/m
3
. Analiza
geotechniczna osiadania przy zaozonym zakresie wzmocnienia pozwolia na przyjcie podatnosci
pod pyta na poziomie 8000-13500 kN/m
3
. Zmniejszona podatnosc oraz dodatkowo znaczne
rozbieznosci w ocenie warunkw geologicznych podoza spowodoway koniecznosc zarwno
weryfikacji projektu pyty, jak rwniez wynikw badan geotechnicznych.
Geotechniczna ocena podatnoci podoa przy wymiarowaniu pyt fundamentowych
9
Inne warunki posadowienia obiektu uzytecznosci publicznej ilustruje przykad D. Ponizej poziomu
posadowienia stwierdzono bardzo niejednorodne grunty piaszczyste o rznej granulacji w stanie
luznym i bardzo luznym. Z tego wzgldu konstruktor przyja wstpnie stosunkowo niska wartosc
wspczynnika podatnosci podoza na poziomie 3000 kN/m
3
i pyt o grubosci 120 cm na caej
dugosci budynku. Dokadniejsza analiza posadowienia z zaozeniem wzmocnienia podoza metoda
wibroflotacji pozwolia na przyjcie podatnosci na poziomie 17000 kN/m
3
i zmniejszenie grubosci
pyty do 70 cm, pogrubionej lokalnie w rejonie silnie obciazonych supw.
Przedostatni przykad (E) ilustruje skomplikowane warunki posadowienia kilkukondygnacyjnego
budynku garazu. Ponizej poziomu posadowienia stwierdzono wystpowanie kredy jeziornej,
lokalnie torfw podscielonych glinami w stanie plastycznym i twardoplastycznym. Projekt
wzmocnienia podoza kolumnami zwirowymi zakada stosunkowo wysokie parametry sabych
gruntw i osiagnicie wspczynnika podatnosci rzdu 20000 kN/m
3
. Dokadniejsza analiza
posadowienia wykonana przed realizacja obiektu wykazaa jednak, ze przy gorszych gruntach nie
jest mozliwe osiagnicie planowanego stopnia wzmocnienia. Pomimo zweryfikowania podatnosci
do poziomu 7000-9000 kN/m
3
nie trzeba byo jednak zmieniac konstrukcji pyty.
Przykad (F) dotyczy posadowienia budynku PPL LOT w Warszawie, opisanego przez Tejchmana i
Brzozowskiego [2]. Zamiast posadowienia obiektu na palach zaproponowano i zrealizowano
posadowienie bezposrednie na czsciowo wzmocnionym podozu. Ze wzgldu na wystpowanie
pod czscia obiektu scisliwych gruntw spoistych (patrz rysunek 5) zaproponowano wzmocnienie
podoza kolumnami zwirowymi pod czscia obiektu pokazana na rysunku 6.
Rysunek 5. Warunki gruntowe pod budynkiem PPL LOT w Warszawie (wg Tejchmana i
Brzozowskiego [9] ).
IMiG 5/2003 Swinianski
10
Rysunek 6. Plan rozmieszczenia kolumn wirowych, wybranych otworw geologicznych oraz
reperw pomiarowych osiadania pod budynkiem PPL LOT w Warszawie (wg Tejchmana i
Brzozowskiego [9] ).
Prognoza przewidywaa osiadanie pyty w zakresie od 7 mm pod krawdzia pyty do ok. 34 mm
pod jej srodkiem. Pomiary osiadania budynku prowadzone od momentu wykonania pyty
fundamentowej do zakonczenia stanu surowego obiektu, tj. w okresie ok. 300 dni wykazay
rwnomierne osiadanie pyty budynku w obrysie czsci wysokiej w zakresie od min. 13 do maks.
17 mm (srednio ok. 15 mm). Wartosci osiadania po 300 dniach obserwacji oraz lokalizacj reperw
pomiarowych przedstawiono za zgoda autorw artykuu [8] na rysunku 6. Sredni wspczynnik
podatnosci podoza obliczony na podstawie pomiarw osiadania i obliczony dla caej pyty
budynku PPL LOT wynosi ok. 7000 kN/m
3
.
7. ZAKONCZENIE
Przedstawiona uproszczona metodyka obliczen i przykady praktycznych zadan projektowych
pozwalaja na dokonanie inzynierskiej oceny wartosci wspczynnika podatnosci podoza z
zachowaniem zasad mechaniki gruntw.
Odrbnym problemem, nie dyskutowanym w niniejszym artykule, jest metodyka obliczen osiadania
i przyjcie gbokosci aktywnej pod pytami fundamentowymi, w ocenie ktrych niezbdna jest
rwniez wsppraca konstruktora z geotechnikiem.
Przy kazdej analizie ukadu budowlafundament-podoe dodatkowej oceny konstruktora
wymaga rwniez wpyw zmiany wartosci i ewentualnej niejednorodnosci wspczynnika
podatnosci podoza na zmiany si wewntrznych w budowli i w fundamencie swiadczacych
Geotechniczna ocena podatnoci podoa przy wymiarowaniu pyt fundamentowych
11
o wrazliwosci budowli na zmienna sztywnosc podoza. Znajomosc tego wpywu pozwala rwniez
na ograniczenie ryzyka zwiazanego z bdnym lub niedokadnym okresleniem wartosci i rozkadu
wspczynnika podatnosci podoza pod projektowanym obiektem.
LITERATURA
[1] Modlinski H.,: Poradnik projektanta przemysowego, Temat 128, Mechanika gruntw w
praktyce inzynierskiej, czsc III, Wasnosci mechaniczne gruntw, COBPBP BISTYP 1979,
[2] Gryczmanski M., Jurczyk P., Modele podoza gruntowego i ich ocena, Inzynieria i
Budownictwo, nr 2/1995,
[3] Motak E., Inzynierskie modele obliczeniowe ukadu fundament podoze gruntowe, Inzynieria i
Budownictwo, nr 2/1995.
[4] Kobiak J., Stachurski W., Konstrukcje zelbetowe, tom 2, Arkady, Warszawa 1987.
[5] Kuczynski J., Miejskie budowle sanitarne i podziemne, PWN, Warszawa, Wrocaw, 1980.
[6] Wiun Z., Zarys geotechniki, Wydawnictwa Komunikacji i acznosci, wydanie 4, Warszawa,
2000,
[7] Biernatowski K., Fundamentowanie, PWN, Warszawa, 1984.
[8] Tejchman A., Brzozowski T., Analiza posadowienia budynkw PLL LOT i PPPL w Warszawie,
Inzynieria i Budownictwo, nr 8/2002,
[9] Instrukcja do programu ABC Pyta, pkt. 6.2 Opcja podoze,
[10] Program SLAB-GGU do obliczania osiadan, mapy podatnosci podoza oraz si wewntrznych
w fundamentach.
[11] Program GRETA do obliczen osiadania fundamentw na wzmocnionym podozu wg metody
Priebego, opracowany w firmie Keller Grundbau.