Professional Documents
Culture Documents
2012
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
16.07.2012
ANAL T K ORTALAMALAR
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
16.07.2012
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
ZELLKLER...
Bir rneklimdeki datalar iin aritmetik ortalama tekdir. Herbir veri deerinin aritmetik ortalamadan sapmalar(aralarndaki farklar) toplamlar daima sfrdr.
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
16.07.2012
RNEK:
5 kiilik bir gruptaki ocuklarn yalar srasyla 5,8,3,7,4 olduuna gre grubun ya ortalamasn bulunuz.
X = (5+8+3+7+4) / 5 =27 / 5 = 5,4 5,4)+(3-5,4)+(7-5,4)+(4-5,4) = 0 (5-5,4)+(8-
20 kiilik bir snfta istatistik dersinden geen rencilerin notu srasyla 5,5,5,5,5,6,6,6,7,7,8,8,8,9,9,9,10,10,10,10 ise bu snfn istatistik dersinin aritmetik not ortalamas nedir?
X = [(5*5)+(3*6)+(2*7)+(3*8)+(3*9)+(4*10)] / 20=7,4
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ 7
dezavantajlar...
Aritmetik ortalama veriler iindeki ok yksek / ok dk deerli verilerden olduka kolay etkilenebilmektedir. Bu ise aritmetik ortalamann o veri seti iin merkezi eilim ls olarak kullanlamamasn beraberinde getirmektedir. Ak snf aralkl frekans dalm tablolar iin aritmetik ortalama hesab yaplamamaktadr.
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ 8
16.07.2012
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
RNEK:
1) niversitelerde ders geme notlar ve kredi karlklar ile ortalamalarn hasaplanmas 2) Sarar normal perakende sat fiyat ($400) zerinden 95 adet Kl marka gmlek satmtr. Bahar indirimi srasnda ayn gmlekleri $200 dan 126 adet, yaz indiriminde ise $100 dan 76 adet satmtr. Buna gre bu gmleklerin arlkl ortalama fiyatn bulunuz. Sarar maazas tanesi $200 dan bu gmlekleri aldna gre sattaki kazan durumu ne olmutur?
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ 10
16.07.2012
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
11
16.07.2012
.......
Geometrik ortalama;
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
13
.......
Sre (periyot/aralk) sz konusu iken geometrik ortalama;
16.07.2012
Geometrik ortalama veri setindeki ok byk/kk deerlerden artimetik ortalamaya gre daha az etkilenmekte ve bu sebeple daha tutarl sonular vermektedir.
Geometrik Ortalama =< Aritmetik Ortalama
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
15
RNEK:
Bir inaat irketinin drt projedeki ortalama kar yzdeleri 3,2,4,6 dr. Bu irketin ortalama kar nedir?
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
16
16.07.2012
NOT: Sfr deerli ya da farkl iaretli deikenler mevcut olduunda kullanlamaz. Prof.Dr.A.KARACABEY
Do.Dr.F.GKGZ
17
RNEK:
ki kasaba arasndaki mesafe gidite 75km/saat, dnte ise 50km/saat ise ortalama hz nedir?
Kasabalar arasndaki mesafenin 150km olduu varsaym ile gidi 150/75=2 saat, dn ise 150/50=3 saat srmtr.
( Mesafe sabit, sre ise deiken olduundan harmonik ortalama kullanlmtr.)
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ 18
16.07.2012
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
19
A-)MEDYAN (ortanca)
Veri setinde ok byk/kk deerli verilerin olduu durumlarda aritmetik ortalamann zelilkle raporlama aamas iin tutarl olmayan sonular verdiini biliyoruz. Bu durumda medyan deeri bulunarak rnein merkezi eilimi llebilir.
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ 20
10
16.07.2012
MEDYAN DEER BULUNURKEN; veri seti bykten ke (ya da kkten bye) sralanr. Daha sonra setin tam ortasndaki deer medyan deeri olarak alnr. Eer veri dzenlenmemi formda ise n toplam veri saysn gstermek zere medyan deerinin yeri= (n+1)/2
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
21
ZELLKLER...
Aritmetik ortalamaya kyasla daha tutarl bir sonu elde edilir. Ak snf aralkl veri setlerinde merkezi eilim ls olarak kullanlabilir. Her bir veri seti iin bir tek medyan sz konusudur.
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ 22
11
16.07.2012
RNEK:
(1)VER SAYISI FT SE:Bir klinikte pansuman iin
denen fiyatlar 65,29,30,25,32,35 ytl olarak verilmektedir. Medyan fiyat bulunuz. 25 29 30 32 35 65 medyan=(30+32) / 2 =31ytl (2) VER SAYISI TEK SE:enlik evlerindeki kira fiyatlar 120,100,110,115,125 ytl ise ortalama kira fiyat nedir? 100 110 115 120 125 Medyan deeri=115 ytl
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ 23
B-) MOD
Tm veri deerlerini gz nnde bulundurmad iin tutarl olmayan bir merkezi eilim lsdr. Bir veri setinde en ok olarak karmza kan deer mod deeri olarak alnr. rnein; 4,6,5,4,7,5.5,4,6.5,7,8,4,6,4,5,4,4 veri setinde yedi tane 4,iki tane 5,bir tane 5.5,iki tane 6,bir tane 6.5,iki tane 7 ve bir tane 8 deeri vardr. O halde MOD=4
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ 24
12
16.07.2012
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
25
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
26
13
16.07.2012
rnek **:
NET GELR
(MLYON $) THALATI SAYISI
1 4 10 3 2
.......
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
28
14
16.07.2012
MEDYANIN FREKANS DAILIMI LE HESAPLANMASI: L: medyan snfn alt snr N: toplam frekans deeri CF: medyan snfndan nceki snflarn frekans deerlerinin toplam f: medyan snfnn frekans i: medyan snfnn aral
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
29
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
30
15
16.07.2012
Gruplanm verilerde frekans says en fazla olan snfn orta nokta deeri mod olarak alnr.
BMODAL DAILIM: Frekans dalmnda 2 snfn
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
31
rnek:
Bir rnn sat fiyatna ait frekans dalm tablosu aada verilmitir. Buna gre medyan ve mod deerlerini hesaplaynz. 40 frekans says ile maksimum frekansa snf 7-10 halde bu noktas
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
16
16.07.2012
......
NEGATF ASMETRL FREKANS DAILIMLARI: Bu ekildeki frekans dalmlar iin arit. ort. < medyan < mod eitsizlii sz konusudur. (grafik saa yatk)
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
34
17
16.07.2012
......
POZTF ASMETRL FREKANS DAILIMLARI: Bu tarz eriler iin (sola yatk) mod < medyan < arit. ort. eitsizlii sz konusudur.
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
35
.......
NOT: Tek modlu ve asimetrisi ok fazla olmayan verilerde
arit. ort. - mod = 3(arit. ort. - medyan) eitlii kullanlabilir.
Prof.Dr.A.KARACABEY Do.Dr.F.GKGZ
36
18