Ayurveda

Ayurveda to liczca ponad 5 000 lat hinduska medycyna naturalna. Sowo "ayurveda" pochodzi z sanskrytu i skada si z dwch sylab "ayur" (ycie) i "veda" (wiedza, mdro).

Zasady dobrego trawienia

Wedug ayurvedy decydujcy wpyw na stan naszego zdrowia ma sposb odywiania. Odpowiednia troska o przewd pokarmowy zaowocuje wieoci i witalnoci zewntrznego wygldu, jasnoci umysu i dobrym samopoczuciem.

nigdy nie jedz, gdy czujesz si zy, zaniepokojony lub wycieczony fizycznie bardzo korzystne jest rce i twarz; przed posikiem wsi prysznic; gdy nie ma takiej moliwoci, umyj

Spoywaj posiki przygotowane w domu. Potrawy sporzdzone z mioci i w zamiarze, aby innym sprawi przyjemno, przenosz zawsze dobr energi. W staroytnej tradycji Indii kucharze wybierani byli z pord nauczycieli duchowych, aby w ten sposb zagwarantowa rodzinie to, e posiki bd naadowane pozytywn energi;

spoywaj posiek sam lub w towarzystwie przyjaci bd rodziny mia atmosfera asprzyja dobremu trawieniu pokarmw

miejsce, w ktrym jesz, powinno by ustronne i czyste; gdy siedzisz zwrcony na wschd powstaje najwiksza energia trawienia;

spokojna muzyka sprzyja dobremu trawieniu i nastraja pozytywnie podczas jedzenia; ciepa woda pita maymi ykami podczas posiku wspiera ogie trawienia. Nigdy nie jest wskazane picie lodowatej wody lub zimnego mleka podczas posiku;

imbir pobudza apetyt. Najlepiej gdy pokroi si go drobno, zmiesza z sokiem cytryny i ma iloci soli. Taka mieszanka nie jest potrzebna osobom o dominujcej doshy Pitta jak dugo dopisuje im dobry apetyt, powinni zrezygnowa z takiego dopalacza;

ajurweda nie poleca surowych posikw, gdy niedomaga nasze trawienie; ugotowane potrawy

s oglnie bardziej atwostrawne;

przed posikiem podzikuj za to, co za chwil bdziesz spoywa; przenie pozytywn energi na jedzenie, aby odywi kad komrk ciaa (po posiku rwnie korzystnym jest za niego podzikowa)

pomijajc spokojn muzyk w tle przy jedzeniu powinien panowa spokj. Podobno jako rozmw po posiku odzwierciedla jako spoytego jedzenia, podczas gdy rozmowy podczas jedzenia nie s korzystne dobremu trawieniu;

jedz tak duo, ile moesz obj w swoje dwie zczone donie; jedz posiki, ktre zawieraj wszystkie sze smakw: sodki, kwany, sony, gorzki, ostry i cierpki, przy czym zwikszaj udzia tych smakw, ktre pasuj twojej doshy;

wybieraj wiee produkty, ktre rosn sezonowo w twojej okolicy; te z obcych krajw musiay przeby dug drog i istnieje due prawdopodobiestwo, e zostay odpowiednio zakonserwowane na czas podry;

zbytnio kwanych lub sfermentowanych produktw naley wedug ajurwedy unika; po posiku przepucz jam ustn i oczy wod, i wyjd na krtki spacer; pomidzy poszczeglnymi posikami naley zachowywa odstp 3 do 6 godzin; jeli to moliwe, zachowuj regularne godziny spoywania posikw; dwie godziny po posiku, a szczeglnie po kolacji nie naley spa ani wykonywa intensywnej pracy umysowej. Ogldanie telewizji podczas i po posiku rwnie zaburza trawienie.

Przy zaburzeniach trawienia, niestrawnoci, mdociach, gdy jzyk jest oboony nalotem, z ust wydobywa si nieprzyjemny zapach i doskwieraj wzdcia wskazane jest, aby odciy organizm i da mu szans aby si oczyci. Najatwiejszym domowym sposobem jest przeprowadzenie w cigu jednego dnia godwki (z dodatkowym zabiegiem oczyszczajcym np. lewatyw), lub przynajmniej odmwienie sobie spoycia jednego posiku, aby organizm powrci do energetycznej rwnowagi.

Ojas - esencj naszej energii

Ojas to esencja naszej energii ycia, ktra w subtelnej formie umiejscowiona jest w czakrze serca jednym z siedmiu gwnych centrw energetycznych. W naszym fizycznym ciele ojas uwidacznia si jako rdo energii yciowej, ktre obdarza si misie serca, reguluje naturalny rytm bicia serca, odywia ca muskulatur, zapewnia prawidowe funkcjonowanie nerek, wtroby oraz systemu odpornociowego. Osoba o silnym ojas posiada mocne, silne i gibkie ciao. Jego skra jest gadka, czysta i wiea, wosy mocne i lnice. Takie osoby maj promienny wyraz twarzy z naturalnym ujmujcym umiechem, a ruchy ciaa wiadcz o wewntrznym spokoju i harmonii. Soma substancja, ktr wytwarza ojas w umyle na emocjonalnej paszczynie umoliwia nam odczuwanie wspczucia, dobroci, mici, spokoju i kreatywnoci. Ojas jest rwnie odpowiedzialne za zdrow i harmonijn aur, ktra stanowi subtelny paszcz ochronny przed negatywnymi czynnikami z zewntrz. Im sabsze jest nasze ojas, tym bardziej podatni jestemy na ich zy wpyw i tym szybciej tracimy wewntrzny spokj. Ojas bdc w pewnym stopniu wynikiem zdrowego stylu ycia, waciwej diety i dobrego trawienia powstaje gwnie w wyniku odczuwania harmonii, szczcia i dowiadczania transcendencji, co ma miejsce przy medytacji z mantr lub modlitwie. Ojas jest warunkiem wewntrznej rwnowagi jak rwnie powstaje dziki niej. Wraz z zanikiem ojas tracimy zdrowie. Uwidaczniaj si wwczas wszystkie symptomy, ktre kojarzymy najoglniej z utrat witalnoci zarwno fizycznej jak i umysowej. Oto niektre z czynnikw, ktre mog przyczyni si do zaburzenia ojas:

zdenaturyzowane poywienie: nadmiernie przetworzone fabrycznie, konserwowane, modyfikowane genetycznie, jak rwnie jedzenie z mikrofalwki, Jank food, Fast food, jedzenie niewiee lub zepsute

styl ycia, ktry oglnie zaburza dosh vata: np. latanie, bardzo szybka jazda samochodem, bardzo forsujce dyscypliny sportu bez odpoczynku, gona muzyka, cige rozproszenie uwagi, praca przy komputerze, ogldanie telewizji, poddawanie si zbyt intensywnemu promieniowaniu UV, przepracowanie, zbyt czsty lub zbyt dugi post; niekontrolowane ycie seksualne

dugotrwae konflikty na paszczynie emocjonalnej, np. uczucie strachu, zoci, smutku, niecierpliwoci, przywizania i troski; brak wiary i ufnoci

Sposobem, aby przywrci i wzmocni ojas, oprcz przede wszystkim wymienionej wczeniej praktyki medytacji i innych czynnoci zwizanych z yciem duchowym, jest zastosowanie jeszcze kilku innych naturalnych metod. Godnym polecenia jest mleko (wiee, lekko ciepe) zmieszane z ghee, ktre bezporednio odywia ojas. Wartociowe s rwnie odmadzajce zioa jak shatavari, ashwaganda i guduchi. Podobnie urlop, na ktrym zatroszczymy si o bliski kontakt z przyrod, odpoczynek, spacery i regularny sen, mog w znacznym sopniu zregenerowa nasze siy witalne.

Ama - przyczyn chorb

Wedug ajurvedy przejadanie si, pospieszne spoywanie posikw przyczyniaj si do wzrostu ama. Ama po pewnym czasie staje si toksyczne przyczyniajc si do powstawania chorb. W ajurwedzie pojciem ama nazwane s toksyny, ktre powstaj w przewodzie pokarmowym, w

wtrobie lub tkankach ciaa, gdy nasze trawienie zawodzi lub okazuje si nie dostatecznie silne. Dosownie ama znaczy niedojrzay, nieugotowany, niestrawiony. Ama poprzez ukad krwionony kry w caym organizmie i odkada si w komrkach, osabiajc tkanki i w ten sposb przyczynia si do powstawania chorb. Ama jest korzeniem wikszoci chronicznych schorze, choby takich jak przewleke przezibienie, astma, zwyrodnienie staww, osabiony ukad odpornociowy, ktre to z kolei prowadz do alergii, kataru siennego, a nawet do nowotworu. Symptomy takie jak oboony nalotem jzyk, nieprzyjemny zapach z ust (jak i caego ciaa), zaparcia, nadpobudliwo sygnalizuj, e w organizmie nagromadzia si ama.

Ujmujc szerzej pojcie amy okazuje si, e powstaje ona rwnie na podou psychicznym, jako skutek nieprzetrawionych uczu, obcie emocjonalnych i nierozwizanych konfliktw. Podobnie jak w procesie trawienia powstaj trujce substancje- tak i w systemie nerwowym ma miejsce zblione zjawisko.

Ama ma do tego stopnia kluczowe znaczenie w leczeniu chorb, e medycyna ajurwedy zaleca rozpoczcie jakiejkolwiek terapii wanie od redukcji amy.

Generalnie ama powstaje w wyniku naszych zaniedba lub pewnych tendencji, jakie powielamy w sposobie odywiania lub stylu ycia. Jako gwne rdo amy naley wymieni zbyt obfite lub zbyt czste posiki, podjadanie midzy posikami, jak rwnie czytanie i ogldanie telewizji podczas spoywania posikw. Niekorzystnie dziaa rwnie przyjmowanie posikw pnym wieczorem lub w nocy, poywienie niewierze lub takie, ktre zostao przyrzdzone w niewaciwy sposb (nieodpowiednia kombinacja produktw), zbyt suche lub zbyt zimne potrawy (np. lody), alkohol, papierosy i inne uywki, miso, jaja, nieregularne spoywanie posikw, powstrzymywanie fizjologicznych potrzeb ciaa, stres i intensywne emocje.

Wedug ajurwedy odstp pomidzy przyjmowaniem kolejnych posikw powinien wynosi 4 albo nawet 6 godzin (po maym i lekkim posiku bez produktw zboowych, np. po owocach przynajmniej 2 godziny). Gdy skrcimy ten czas i zjemy co zanim poprzedni posiek zostanie cakowicie strawiony, te niestrawione resztki pokarmu przeksztacaj si w odku i przewodzie pokarmowym w am.

Jedn z metod redukcji amy jest stosowana w praktyce ajurwedy kuracja o nazwie Pancha Karma pod opiek specjalisty-terapeuty. Nieco prostsz metod, ktr moemy stosowa na co dzie jest np. regularne picie gorcej wody (nisko-zmineralizowanej), ktr gotujemy przez ok. 10-15 minut (woda podczas gotowania nabiera lekko sodkiego smaku). Tak wod pijemy maymi ykami, 2-3 yki co p lub co godzin (wod mona przechowywa w termosie). Inn metod jest post (nieprzyjmowanie adnych pokarmw, dopuszczalne tylko picie wody) przy czym naley podczas tej terapii uwzgldni indywidualn konstytucj ciaa. Osoby Vata mog poci maksymalnie jeden dzie, osoby o konstytucji Pitta mog nie przyjmowa pokarmw do 3 dni, za osoby Kapha jeszcze duej. Na przeprowadzenie takiej kuracji moemy ustali np. 2 dni w cigu miesica naley jednak pamita o dostatecznym piciu wody. Jako odpowiednie dni na post ajurweda przyjmuje kady jedenasty dzie po nowiu i peni ksiyca (tzw. ekadashi). Aby zapobiec powstawaniu ama w organimie nie przejadaj si, dokadnie uj pokarm. Prostym sposobem poprawienia skutecznoci trawienia i tym samym zmniejszenia ama jest rozpoczynanie posikw od szczypty marynowanego imbiru. Aby go otrzyma zetrzyj niewielk ilo wieego korzenia imbiru. Dodaj do niego kilka kropli soku z cytryny i szczypt soli. Kilka minut przed posikiem zjedz szczypt lub dwie tej ostrej mikstury aby pobudzi wydzielanie sokw trawiennych.

Ayurvedy cig dalszy...

Poniej przedstawiamy kolejn dawk ajurwedyjskiej wiedzy. Tym razem omwimy dhatu. Dhatu jest jednym z z kluczowych ale mniej znanych ajurwedyjskich poj. Czym ono jest i dlaczego warto cokolwiek o nim wiedzie, sprbujemy odpowiedzie w poniszym artykule.

Dhatu -siedem tkanek w organizmie Dhatu s to rnego rodzaju tkanki ktre powstay ze spoytego i waciwie przetrawionego pokarmu. Kade dhatu wyksztaca si na bazie poprzedniego, jest niejako przez niego ywione i zawiera potencjaln esencj swego ywiciela. Z tego wic wynika bezporednia zaleno wszystkich siedmiu dhatu gdy jedno nie funkcjonuje naleycie, cierpi z tego powodu kolejne.

W oglnym pojciu, dhatu wspuczestnicz w biologicznym mechanizmie obronnym i razem z agni odpowiadaj za ukad odpornociowy. Choroba zazwyczaj bierze si z wytrconej rwnowagi trzech dosz, lecz miejscem, gdzie ona si lokalizuje, to dhatu. Agni za jako katalizator dokonuje przemiany pokarmu w tkanki.

Plazma i pyny komrkowe (w sanskrycie: rasa) zawieraj pobrane z pokarmu zwizki odywcze, ktre to poprzez krwiobieg zostaj przekazane do wszystkich pozostaych tkanek i organw ciaa.

Krwinki czerwone (rakta) dostarczaj tkankom i organom tlen oraz podtrzymuj funkcje wszystkich nastpnych tkanek: mini, tkanki tuszczowej, koci, tkanek nerwowych i rozrodczych.

Tkanka miniowa (mamsa) osania wraliwe organy, umoliwia ruch i daje ciau fizyczn si.

Tkanka tuszczowa (meda) suy zarwno magazynowaniu zwizkw odywczych jak i wyciela ochronn warstw organy, minie i koci.

Koci (asthi) s rusztowaniem dla ciaa. Szpik kostny wypenia i odywia koci, za tkanki nerwowe (majja) przekazuj motoryczne i sensoryczne impulsy jako rozkazy do dziaania i postrzegania zmysami do organw wykonujcych te rozkazy, mini, mzgu i tkanek tuszczowych.

Komrki rozrodcze (shukra) zawieraj wszystkie czstki skadowe poprzednich tkanek i jako og cech dziedzicznych peni funkcj przekanika wszystkich zawartych informacji w naszym ciele dla naszego potomstwa. To dhatu reprezentuje rwnie si, energi i kreatywno.

Cay cykl transformacji poywienia w kolejne tkanki ciaa zamyka si po okoo 30 dniach, innymi sowy dopiero wwczas przyjty pokarm zostaje przemieniony w funkcje niezbdne dla organizmu. Moemy na tej podstawie uzmysowi sobie, jak bardzo kluczow rol peni w nim jako spoywanego pokarmu jak rwnie sprawno naszego ognia trawienia, czyli agni.

Czatnej z gruszek

Ilustracja: CC 2.0; rdo: flickr.com Ajurweda stwierdza, e surowe owoce daj ycie, za gotowane dostarczaj energii potrzebnej do odpoczynku. Im lepiej odpoczywamy tym zdrowsi jestemy i bardziej aktywni na drugi dzie. Jak wic przygotowa takie smaczne gotowane owoce, ktre zapewni nam wysokoenergetyczny w efekcie odpoczynek? Nie ma nic prostszego. Czatnej z owocw w wersji, ktr tutaj przygotowalimy doskonale pobudza ogie trawienia oraz rozgrzewa organizm w chodne zimowe dni. Skadniki: - 1 yka ghee lub masa - 5 gruszek (lub jabek) - 2 yki cukru np. trzcinowego - 1/4 yeczki mielonej chili ( do gruszek) lub 1 yeczka mielonego imbiru (do jabek) - 1/8 yeczki czarnego pieprzu (na kocu noa) - 1/2 yeczki mielonych godzikw yeczki mielonego licia laurowego - 1 yeczka kminku - do jabek moemy doda 1/2 yeczki cynamonu - 1/2 yeczki kurkumy - 1 yeczka tee masali - opcjonalnie rodzynki i kilka nitek szafranu

Ilustracja: CC 2.0; rdo: flickr.com

Przygotowanie: Owoce przekrajamy, usuwamy z nich gniazda nasienne, nastpnie kroimy w kostk. Na patelni rozgrzewamy ghee, podsmaamy w nim kminek do momentu a zacznie pka. Nastpnie dodajemy yeczki zmielonych godzikw, yeczki mielonego licia laurowego, yeczki kurkumy, yeczk tee masali i 2 yki cukru. Do tak przygotowanej masali wrzucamy pokrojone gruszki. Wszystko to podsmaamy na rednim ogniu na odsonitej patelni od czasu do czasu dolewajc gotowanej wody. Gdy owoce si ju zarumieni zaczynamy dodawa ostre przyprawy: 1/8 yeczki czarnego pieprzu oraz szczypt chili (do jabek lepiej jest doda sproszkowany imbir). Nastpnie cao przykrywamy i dusimy przez okoo 15 minut we wasnym soku. Latem moemy doda wie mit lub melis.

Czatneje maj charakter dodatkw. Dlatego uywa si ich w niewielkich ilociach. Znakomicie pasuj w poczeniu z czapatii (*przepis na czapatii podawalimy wczeniej i mona zapozna si z nim tutaj), kasz jaglan lub ryem.

yczymy smacznego!

Agni - ogie trawienia

AGNI ajurwedyjska odpowied na czysty przewd pokarmowy.

Pojcie "agni" w medycynie ajurwedyjskiej oznacza ogie trawienia. Agni jest si warunkujc prawidowe trawienie, dziki, ktremu do wszystkich tkanek ciaa dostarczane s substancje odywcze. Agni jest t si, ktra usprawnia umys do dziaania w inteligentnej dyscyplinie. Odpowiada rwnie za wydalanie z organizmu toksyn i zbdnych wydzielin, przez co przewd pokarmowy moe sprawniej funkcjonowa. Troska o czysty przewd pokarmowy zaowocuje wieoci i witalnoci zewntrznego wygldu. Innymi sowy zrwnowaone agni jest warunkiem, by utrzyma ciao i umys w harmonii i zdrowiu. Agni to sia, ktra przetwarza co obcego posiki, napoje, akustyczne i wizualne wraenia, informacje w budulec materialnego ciaa, uczucia oraz inteligencj. U kadego czowieka moe by bardziej lub mniej silne w zalenoci od jego konstytucji- praktriti i obecnego stanu-vikriti (Jeli chcesz dowiedzie si jaka dosza dominuje w twoim ciele wykonaj test klikajc tutaj).

Osoby o konstytucji Kapha maj sabe agni, Pitta z natury silne, za konstytucje Vata niestae i zmienne. Stabilne i zharmonizowane agni nazywa si Sama-agni; istnieje, gdy Vata, Pitta i Kapha znajduj si w harmonii, za apetyt i trawienie s regularne i zrwnowaone.

Zbyt silne lub zbyt sabe agni objawia si bardzo czsto w psychicznych lub fizycznych zaburzeniach. Gdy agni jest sabe, przyjty pokarm nie zostanie strawiony. Ponad to do oznak sabego agni nale wzdcia, zmczenie umysowe, zaparcia, problemy z rannym wstawaniem, matowa cera, skpe wydzielanie potu lub jego brak. Gdy agni jest zbyt silne, pokarm zostanie spalony, zanim zostanie wchonity przez tkanki. Przy zbyt silnym agni pojawiaj si biegunki, silne odbijanie si, wypryski na twarzy, intensywne pocenie si, nadpobudliwo, nerwowo i zo, uczucie pieczenia w przewodzie pokarmowym oraz gadatliwo.

Jak wzmocni agni?

-Zredukuj objto posikw. -Pij wod z cytryn lub limonk na pocztek dnia. -Pij herbatk imbirow. Moesz j bardzo prosto przyrzdza wedug nastpujcego przepisu: szczypt imbiru w proszku gotuj w jednej szklance wody, a wody wyparuje. Opcjonalnie jeli masz wiey imbir pokrj go na cienkie plasterki i zalej gorc wod. Tak herbatk zaleca si pi przed i po jedzeniu. Posodzona syropem klonowym i wypita przed posikiem doskonale wpywa na osoby o konstytucji Pitta. -Jeli masz ochot napi si, zrb to najlepiej przed posikiem, nigdy po nim. Ewentualnie kilka ykw w czasie jedzenia jest te dozwolone.

-Przyjmuj szczypt Trikatu przed posikami. Mieszanka Trikatu skada si z 3 rwnych czci imbiru, czarnego pieprzu i pieprzu Cayanne. Szczeglnie zalecana dla osb o konstytucji Kapha.

-wiey korze imbiru posiekany w drobn kostk i delikatnie posolony przed jedzeniem dobrze suy osobom o konstytucji Vata. -Wane jest dokadne ucie posikw. uj tak dugo, a ks stanie si pynny i dobrze zmieszany z lin. -Midzy posikami pij ciep wod. -Dla osb o konstytucji Vata moe okaza si pomocne roztopione ghee, szczeglnie spoywane wraz

ze zboami. -Dla osb o konstytucji Pitta dla wzmocnienia agni wskazanymi rodkami s zioa zawierajce goryczk (np. zioo o tej samej nazwie goryczka), wiea kolendra ( methi ) i pietruszka w poczeniu z odrobin czarnego pieprzu.

-Dla osb o konstytucji Kapha generalnie zaleca si lekkie posiki i ostre przyprawy. -Posiek dobrze jest zacz od sodkiego smaku. W gwnym daniu powinny przewaa smaki kwano/sone. Na koniec zaleca si spoy co gorzkiego lub cierpkiego. Tak skomponowany posiek jest w peni kompletny, gdy zawiera wszystkie smaki. -Agni mona rwnie pobudzi poprzez post.

Unikaj nastpujcych produktw lub pocze:

-zimnego mleka, zimnych produktw mlecznych jak lody -produktw mlecznych z owocami, jak jogurty owocowe, serki owocowe, napoje owocowo-mleczne, truskawki z bit mietan, -rnych gatunkw owocw jak na przykad saatka owocowa, -sonych pokarmw lub rzodkwi z produktami mlecznymi lub miodem, -miodu z ghee w rwnych proporcjach

Dodatkowe wskazwki:

-Poprzez czstsze ykanie liny przed posikiem organizm dostaje zwikszon dawk enzymw trawiennych, a s one szczeglnie istotne dla lepszego trawienia cukrw. Aby zwikszy produkcj liny, przesuwaj jzyk midzy zbami, a ustami najpierw w jedn stron, potem w odwrotn. -Dobr si trawienia warunkuje cakowicie niezaburzone oddychanie przez praw dziurk nosa. Jeli jest ona zatkana, sprbuj wykona nastpujce wiczenie ( przed jedzeniem ): lew do z w pi i po j pod praw pach, tak aby prawe rami przykrywao ca pi. Zamknij lew dziurk nosa prawym palcem wskazujcym i utrzymaj taki ukad doni do momentu, a prawa dziurka nosa stanie si drona. To wiczenie nie dziaa bezporednio na wzmocnienie Agni, jest jednak wymienitym sposobem, by wspomc trawienie.

-Prosta mudra: zczony kciuk i palec wskazujcy doni - rwnie sprzyja lepszemu trawieniu. Wykonuj j z wyprostowanym krgosupem w siadzie po turecku na pododze lub siedzc prosto na krzele. Z donie ze zczonymi palcami na kolanach, wntrzem do gry. Oddychajc spokojnie pozosta w tej pozycji przez kilka minut przed posikiem.

Dla kadego co innego!

Jak odywia si wedug zasad Ajurwedy? Spostrzeganie i traktowanie istoty ludzkiej jako indywidualnoci jest jedn z silnych stron ajurwedyjskiego pojcia zdrowia. Ta zasada w szczeglnoci odnajduje swoje odzwierciedlenie przy doborze diety. Zamiast liczenia kalorii i szukania poszczeglnych zwizkw odywczych, Ajurweda opiera swoj metod na tym, co kto wiadomie bd intuicyjnie wybiera jako korzystne kierujc si przy tym smakiem, zapachem, temperatur, kolorem i waciwociami danego produktu.

<BR

W Ajurwedzie produkty spoywcze s podzielone wedug swoich waciwoci, tzw. gun (ciki, suchy, gorcy, lekki, oleisty i zimny) i wedug smaku czyli rasy (s to: sodki, kwany, sony, gorzki, ostry, cierpki). Zatem gdy szukamy odpowiednich produktw dla danej doszy, musimy mie na uwadze, aby jej nie wzmagay bd nasilay lecz przeciwnymi waciwociami osigay wyrwnujcy rezultat. Wemy jako przykad dosz Vata, ktra z natury jest sucha, zimna i niestaa. Korzystny dla niej pokarm to taki, ktry jest wilgotny i rozgrzewajcy, ponadto powinien on by spoywany o staych porach dnia. Nie oznacza to jednak, e osoby o dominujcej doszy Vata mog spoywa jedynie potrawy cikie i gorce. Wedug Ajurwedy kady posiek powinien zawiera wszystkie smaki i cechy, z tym, e ich proporcje naley ukada odpowiednio, czyli tak, by najbardziej dominujc dosz danej osoby zrwnoway skadnikami posiku o cechach przeciwnych. Kadego sezonu stwarzanych jest dziesitki diet, ktrym przypisuje si niesamowit skuteczno na wszelkie przypadoci. Ajurweda uczy nas innego spojrzenia na rzeczy. Co dla jednego jest lekarstwem, dla drugiego moe by trucizn. Co cudownie uzdrawiajce jest dla osoby Vata, niekoniecznie jest zalecane dla osoby Kapha. Miska musli z gorcym mlekiem to niezwykle zdrowe niadanie dla Vaty, gdy w ten sposb staje si ona mniej lotna a bardziej umocniona w ziemi, ponadto daje jej energi na cay dzie. Gdyby Kapha jada takie niadanie, z pewnoci poczuje ociao a jeszcze ju w drodze do pracy - senno.

(Jeli nie wiesz jaka dosza dominuje w twoim ciele wykonaj test klikajc tutaj)

Jak Vata powinna odywia si na co dzie? Oglne zasady: Poniewa osoby z nacechowan dosz Vata wyrniaj si zarwno kaprynym apetytem jak i daleko idc niechci wobec rutyny, zaleca si, by w swojej diecie wybierali wysokiej jakoci produkty i jedli czciej posiki.

Posiki dla tej doszy winny si odznacza takimi cechami jak: ciepe, cikie, wilgotne, sycce, uspokajajce, ukorzeniajce. Ciepe posiki nadaj si najbardziej , wrd nich - gste poywne zupy i proste, lecz sycce dania kilkuskadnikowe. By pobudzi trawienie uywaj lekkich, agodnych przypraw; nie naduywaj soli. Osoby Vata powinny najlepiej je w domu. Fast food jest dla nich najbardziej szkodliwy. Poniewa trawienie Vaty jest najsabsze ze wszystkich dosz, powiniene podczas jedzenia skupia ca swoj uwag na posiku; telewizor, radio i czytanie nie s wskazane. Niezjedzenie jednego posiku nie jest dobre, ale przejedzenie jest jeszcze gorsze. Ekscesy kadego rodzaju s le znoszone przez osoby Vata. Gdy jeste zdenerwowany, strapiony, peen strachu i negatywnych myli, zrezygnuj z posiku. Spoywaj posiki z ludmi, dla ktrych spokojna atmosfera przy czystym stole, sprawiaj du rado. Osoby Vata najczciej cierpi na alergie. W wielu przypadkach dotyczy to warzyw psiankowatych (ziemniaki, pomidory, papryka, bakaany) i laktozy. Produkty, ktre maj balansujcy wpyw na Vat, wyrniaj si takimi cechami: sodki, ciki, kwany, sony, oleisty, ciepy. Zwiksz w miar moliwoci ich proporcj w swoim jadospisie. Te produkty natomiast niszcz rwnowag przy dominujcej Vacie: ostry, gorzki, cierpki, lekki, suchy, zimny. Naley je ograniczy lub cakowicie zrezygnowa. Jedz 3 lub 4 mae posiki regularnie. Midzy nimi musi min co najmniej 2 godziny. Obfite niadanie jest wane. Napj z gorcego mleka przed pjciem spa zadba o dobry sen. Dominujcej Vacie towarzyszy zachwiana sia trawienia. Z tego powodu mog pojawi si problemy trawienne, wzdcia, ciko gowy, ociao ciaa, niepokj, letarg, zaparcia. Gdy pojawi si symptomy tego rodzaju naley ograniczy posiki do bardzo niewielkich porcji, do czasu, a sia trawienia wzronie.

Co osoby Vata mog je? Lista produktw (*produkt moe by spoywany w niewielkich ilociach,**produkt moe by spoywany sporadycznie)

Zboa: brzowy ry, ry Basmati, dziki ry, owies (ugotowany), amarantus, orkisz, kasza jaglana**, musli (z ciepym mlekiem), quinoa, pszenica (o ile nie ma w organizmie nagromadzonej Amy toksyn). Roliny motylkowe: fasolka Mung (bez wierzchniej otoczki i dobrze przyprawiona), czerwona soczewica, tofu (na ciepo i przyprawione), mleko sojowe (ciepe i przyprawione), jogurty sojowe**, sos sojowy, Tur Dal, Urad Dal, Mung Dal. Warzywa: szparagi, karczochy, dynia, marchew, buraki, ogrki, fenku, zielone chili, czarne oliwki, pietruszka, szpinak, cukinia, szpinak (ugotowany)**, sodkie ziemniaki, ziemniaki*, por, cebula, rzeucha, pasternak, botwinka (dobrze przyprawiona), chrzan**, brukiew. Owoce (sodkie, kwane, soczyste, dojrzae): morele, awokado, banany (dojrzae), porzeczki, winie,

gruszki, jabka (ugotowane), brzoskwinie, truskawki, figi (wiee), kiwi, limonki, mango, melony, nektarynki, pomaracze, cytryny, papaja, liwki, rabarbar, winogrona, suszone owoce (namoczone lub ugotowane).* Produkty mleczne (niehomogenizowane, ewentualnie z pasteryzowanego mleka): maso*, malanka (wasnej roboty, jeli kupna rozcieczona wod), zsiade mleko, ghee, jogurt (wiey lub ewentualnie rozcieczony), mleko krowie (podgrzane i ewentualnie rozcieczone), panir, mietanka sodka, mietana kwana*, mleko owcze*, ser owczy (wiey). Orzechy i pestki*: migday, nerkowce (tylko praone), orzechy laskowe, kokos (wiey orzech), orzechy pekiskie, cedrowe, pistacje, orzechy woskie, sonecznik, sezam, pestki dyni, gomasio (przypraony i zmielony sezam z sol), len, tahini (pasta sezamowa). Przyprawy: Ajwan (nasiona selera), any, asafetyda, bazylia, czber, kozieradka*, chili (zielone), koperek, estragon*, godzik, imbir, kardamon, kolendra, kminek, kurkuma, li laurowy*, majeranek, gaka muszkatoowa, papryka, pietruszka*, pieprz, ziele angielskie, rozmaryn, szafran, szawia, gorczyca, tamarynda, tymianek, wanilia, cynamon. Oleje (toczone na zimno, do kadego posiku): olej sezamowy, ghee, olej z oliwek, sonecznikowy. Naturalne sodziki: syrop klonowy, mid, jaggery, owoce kandyzowane.

Jakich produktw osoba Vata powinna si wystrzega? Zboa: kasza gryczana, kasza jczmienna **, patki owsiane, otrby owsiane, chleb owsiany, kaszka kukurydziana (jako polenta z olejem z oliwek**), musli z zimnym mlekiem, makarony z biaej mki pszennej, popcorn, yto. Warzywa: karczochy (surowe i bez oleju), warzywa liciaste*, kalafior, brokuy, groszek, cykoria (surowa), endywia, kapusta, ziemniaki*, saata, kukurydza (wieo ugotowana i z ghee**), zielone oliwki, saata radicchio, rukola, brukselka, kieki, pomidory (przede wszystkim surowe), sodki groszek*, biaa rzodkiew, seler (odyga), kalarepa. Roliny motylkowe: groch (upany, suszony), fasola (biaa, czarna, Azuki, Kidney, Lima, Pinto), groch woski (tzw. cieciorka), soczewica (brzowa), soja (jako groch), mka sojowa, tofu (na zimno i nie przyprawiony). Owoce: jabka i gruszki (surowe, cierpkie), banany (niedojrzae), granaty, grapefruit, borwka, pigwa, generalnie suszone owoce, arbuz. Orzechy: orzeszki ziemne, nerkowce (niepraone), wirki kokosowe. Oleje (generalnie oleje rafinowane): olej lniany, kokosowy. Produkty mleczne: lody, te sery (szczeglnie twarde gatunki)**, jogurty (konserwowane, owocowe), mleko krowie (homogenizowane, zimne). Przyprawy: lici curry*, chili czerwone.* Cukry: biay cukier rafinowany, cukier owocowy (fruktoza).

Jeli Vata je poza domem Dawaj pierwszestwo zupom przed surwkami; jeli ju musisz zje surwk, wybieraj tak ze mietanowym lub oleistym sosem taka mniej obciy Twj organizm i jest dla Ciebie bardziej strawna. Pij maymi ykami gorc wod podczas posiku, unikaj zimnej wody (szczeglnie tej prosto z lodwki lub z kostkami lodu). Po posiku moesz wybra jaki deser - najlepiej na ciepo, lub poprosi o gorc herbat. Jeli nie moesz zrezygnowa z lodw, wypij nieco pniej gorc herbat z godzikiem i kardamonem.

Jak Pitta powinna odywia si na co dzie? Oglne zasady: Osoby o dominujcej doszy Pitta ciesz si najczciej dobrym apetytem, ktry regularnie musz zaspakaja. Niezaspokojony apetyt doprowadzi moe do intensywnego uczucia godu i podwyszonego rozdranienia, a nawet do wybuchw gniewu. Osoby Pitta powinny swj gwny posiek lub przynajmniej dostatecznie obfity posiek spoywa w poudnie w tym czasie ogie trawienia jest najsilniejszy i doskwiera najmocniej gd. Przede wszystkim odradza si osobom Pitta je pno w nocy. Jeli napady godu nie daj spokoju, zjedz owoc lub jakie warzywo, by zaspokoi pierwszy atak godu. Postaraj si kultywowa w trakcie jedzenia wiadomo w nastroju wdzicznoci. Zrezygnuj z jedzenia jeli jeste rozgniewany, pobudzony lub gdy twj umys jest w nastroju konkurencji i walki. Obiady biznesowe dziaaj na Ciebie raczej niekorzystnie. Osoby Pitta zostay obdarzone przez natur silnym trawieniem, ale z tego powodu mog rozwin ze nawyki ywieniowe przede wszystkim tendencj do przejadania si, jedzenia przesadnie tustych, obfitych lub ostrych potraw. Unikaj sonych, tustych, zbyt dugo gotowanych, nadmiernie sutych, silnie doprawionych lub kwanych potraw; do nich naley rwnie kofeina, miso, jaja, cukier i napoje alkoholowe. Produkty, ktre maj wyrwnujcy wpyw na dosz Pitta, wyrniaj si takimi cechami: sodki, cierpki (przany), gorzki, chodny, ciki, suchy. Te natomiast rozregulowuj Pitt jeszcze bardziej: ostry, gorcy, kwany, lekki, sony, oleisty. Trzy posiki dziennie o regularnych porach to optymalny wybr, midzy nimi 4 godziny przerwy to minimum.

Co osoby Pitta mog je? Lista produktw (*produkt moe by spoywany w niewielkich ilociach, **produkt moe by spoywany sporadycznie Zboa: ry Basmati, amarantus, brzowy ry, orkisz, jczmie (pczak), owies (ugotowany), musli (z ciepym mlekiem), quinoa*, maniok, ry naturalny, pszenica (o ile nie ma w organizmie

nagromadzonej Amy toksyn), dziki ry**, chlebek chrupki (bez sezamu). Roliny motylkowe: fasolka (biaa, czarna, Azuki, Kidney, Lima, Pinto), groch (upany, suszony), cieciorka, fasolka Mung, brzowa soczewica, tofu, soja (jako groch), mka sojowa, mleko sojowe. Warzywa: karczochy, saaty i warzywa liciaste (najlepiej gorzkie gatunki), kalafior, broku, cykoria, kapusta pekiska, groszek sodki, szparagi, dynia, marchew (ugotowana)*, buraki (ugotowane)*, ogrki, fenku, czarne oliwki*, pietruszka, szparagi, cukinia, szpinak (ugotowany)*, sodkie ziemniaki, ziemniaki, rzeucha, botwinka, pasternak, kalarepa, sodki groszek. Owoce (sodkie): ananas, jabka, morele, brzoskwinie**, awokado, banany (dojrzae), winie, gruszki, figi (wiee), limonki, mango, melony, nektarynki, pomaracze, cytryny*, liwki, winogrona, suszone owoce (namoczone lub ugotowane)*, czerenie, liwki, kaki, arbuz. Produkty mleczne (jedynie z pasteryzowanego mleka): maso (niesolone), lody*, malanka (wasnej roboty)*, ghee, jogurt (wiey lub rozcieczony 2-3 porcjami wody), mleko krowie, panir*, mietanka sodka*, twarg, mleko owcze. Orzechy i pestki: migday (namoczone i bez skrki), nerkowce (tylko praone)*, kokos (wiey orzech), sonecznik, pestki dyni, gomasio (przypraony i zmielony len lub sezam z sol) Przyprawy: asafetyda*, bazylia, kozieradka*, koperek, estragon*, kardamon*, kolendra, kminek*, kurkuma, oregano, pietruszka, pieprz*, rozmaryn, szafran, szawia, gorczyca, tymianek*, wanilia*, cynamon*, mita pieprzowa. Oleje (toczone na zimno): ghee, sonecznikowy, olej z oliwek, olej lniany, olej z orzecha woskiego. Naturalne sodziki: syrop klonowy, mid (wiey, do 6-miesicy), soki owocowe bezcukrowe.

Jakich produktw osoba Pitta powinna si wystrzega? Zboa: kasza gryczana, patki owsiane, otrby owsiane*, chleb owsiany*, kaszka kukurydziana, popcorn, yto, chleb na zakwasie. Warzywa: bakaan, chili, kukurydza, chrzan, zielone oliwki, saata rukola, kieki (ostre, np. z rzodkiewki), marchewka (surowa), rzeucha, rzodkiew, czerwone buraki (surowe), kalarepa, rzodkiewki, pomidory. Roliny motylkowe: sos sojowy, jogurt sojowy, Tur Dal, Urad Dal. Owoce generalnie wszystkie kwane, czyli nawet te, ktre s wyej polecane, lecz w stanie niedojrzaym, lub gatunkowo kwanym, a dodatkowo: granaty, grejpfruty, cytryny*, kiwi, truskawki, papaja, winie, borwka, banany (niedojrzae). Orzechy: orzeszki ziemne, orzech laskowy, pistacje, orzeszki para, cedrowe, nerkowce (niepraone), orzechy woskie. Oleje: generalnie wszystkie oleje rafinowane, olej sezamowy, kukurydziany. Produkty mleczne: te sery (szczeglnie twarde gatunki), jogurty (konserwowane, owocowe), kwana mietana, feta, jogurt (nierozcieczony), zsiade mleko, malanka (ze sklepu). Przyprawy: Ajwan (nasiona selera), any, asafetyda, chili, bazylia (suszona*), kozieradka (nasiona i

licie)*, czber, pieprz Cayanne, godzik, imbir, li laurowy, majeranek, mak*, ziele angielskie, rozmaryn*, sl*, gorczyca, tamarynda, gaka muszkatoowa, papryka. Cukry: biay cukier rafinowany, cukier owocowy (fruktoza), mid (jeli starszy ni 6 miesicy), Jaggery, Gur.

Jeli Pitta je poza domem Rezygnuj z zaproponowanej kawy, zamiast niej popro o szklank zimnego napoju. Jeli wybierasz si do restauracji indyjskiej, woskiej lub meksykaskiej, zrezygnuj z ostrych, bardzo sonych i zbytnio przyprawionych potraw. Unikaj potraw gorcych, jak rwnie tych smaonych na gbokim tuszczu. Jak Kapha powinna odywia si na co dzie? Oglne zasady: Kluczem do rwnowagi u doszy Kapha jest zmiana starych nawykw jedzeniowych w ten sposb, by przy zachowaniu wysokiej jakoci produktw zredukowa ilo i czstotliwo ich spoywania. Potrawy powinny by mao dosolone, ubogie w tuszcz, bogate w bonnik i lekko ugotowane. Osoby Kapha mog bez obaw zrezygnowa ze niadania. Po jedzeniu spacer jest najlepszym sportem, w przeciwiestwie do snu, ktry tylko zwiksza dosz Kapha w organizmie. Zaleca si praktykowanie jednego dnia godwki w cigu tygodnia. Postaraj si, aby jedzenie nie zyskao funkcji emocjonalnego wyadowania lub ucieczki w chwilach gdy potrzebujesz wsparcia. Doprowadzi to Ci moe bardzo szybko do nadwagi, jest to wprost nieuniknione, gdy czekolada zawsze jest pod rk a lody najbardziej smakuj wieczorow por. Kapha nasila si wczesnym rankiem, pnym wieczorem i na wiosn. W tym czasie zwr szczegln uwag na swj jadospis, jednak zrezygnuj ze niadania i wdrwki przez kuchni wieczorow por. Ostry, lekki, suchy, cierpki (przany), gorzki i gorcy to cechy produktw bd potraw, ktre dziaaj na Kaph balansujco. Zwiksz ich udzia w swojej diecie - jedz je czciej lub zwiksz ich proporcje w przygotowywanych posikach. Sodki, ciki, kwany, oleisty, sony, zimny te waciwoci produktw wpywaj na Kaph niekorzystnie, gdy j potguj. Te produkty zaleca si zmniejszy do minimum lub cakowicie wykreli z jadospisu. Dla Kaphy przysuguj tylko dwa posiki dziennie w poudnie i wczesnym wieczorem. Odstp czasowy midzy posikami powinien trwa co najmniej 5-6 godzin. Niestety osoby Kapha musz przyzwyczai si, e s na doywotniej Trzymaj si wic zasady: pij wtedy, gdy jeste spragniony, jedz tylko, diecie gdy jeste godny. Na pocieszenie: na niadanie mona si podelektowa sokiem owocowym (bez cukru!) lub herbat.

Co osoby Kapha mog je? (*produkt mona spoywa w niewielkich ilociach, **produkt mona spoywa sporadycznie) Zboa: ry Basmati, amarantus (ugotowany z godzikiem), jczmie, musli (ugotowane na wodzie), , patki owsiane, proso (kasza jaglana), kasza kukurydziana, quinoa*, maniok*, otrby pszenne**, chlebek chrupki (z amarantusa, yta, orkisza). Rosliny motylkowe: fasolka (biaa, czarna, Azuki, Lima, Pinto), groch (upany, suszony), cieciorka, fasolka Mung, czerwona soczewica, tofu (na ciepo i przyprawione), mleko sojowe (na ciepo i przyprawione), Tur Dal, Chana Dal. Warzywa: karczochy, saaty i warzywa liciaste, kalafior, czili (zielone), broku, cykoria, kapusta pekiska, kapusta, groszek sodki, szparagi, dynia, marchew, buraki, ogrki, fenku, czarne oliwki*, pietruszka, szpinak, ziemniaki**, kukurydza, papryka*, por, cebula, rzeucha, botwinka, pasternak, kalarepa, seler, botwinka, chrzan. Owoce (cierpkie): jabka, morele, brzoskwinie**, winie, gruszki, figi (suszone), limonki, mango (dojrzae)*, nektarynki, cytryny*, liwki, winogrona*, suszone owoce, pigwy, truskawki*, porzeczki, borwka, granaty. Produkty mleczne (nie przetworzone lub jedynie z pasteryzowanego mleka): maso (niesolone)**, malanka (wasnej roboty, rozcieczona w proporcji 1:4)**, ghee*, jogurt (rozcieczony 1:4 porcjami wody), mleko krowie (tylko gorce, rozcieczone i przyprawione), mleko owcze, ser owczy** (wiey i niesolony). Orzechy i pestki: migday (namoczone i bez skrki), wirki kokosowe. Przyprawy: Ajwan (nasiona selera), any, asafetyda, bazylia, kozieradka, pieprz Cayanne (przy nadwadze*), koperek, estragon, kardamon, kolendra, kminek, li laurowy, majeranek, mak, gaka muszkatoowa, kurkuma, oregano, papryka, pietruszka, pieprz, ziele angielskie, kminek indyjski, rozmaryn, szafran, szawia, gorczyca, tymianek, wanilia, cynamon, mita pieprzowa, imbir. Oleje: (toczone na zimno, w niewielkich ilociach): olej kukurydziany, ghee, olej sonecznikowy, olej sezamowy, olej z migdaw. Naturalne sodziki: mid ( od 6-miesicy), gste soki owocowe.

Jakich produktw osoba Kapha powinna si wystrzega? Zboa: pszenica, owies, chleb na zakwasie i na drodach, orkisz *, ry (polerowany), ry naturalny, ry na mleku. Warzywa: bakaan, oliwki zielone i czarne, dynia, ogrki, pomidory, cukinia, pasternak**, sodkie ziemniaki, brukiew. Roliny motylkowe: fasolka Mung (skiekowana), fasolka Kidney, soja (groch), sos sojowy, mka sojowa, mleko sojowe (zimne i nie przyprawione), Urad Dal. Owoce generalnie wszystkie sodkie, kwane i zbytnio soczyste: ananasy, awokado, banany, daktyle,

grapefruit, cytryny*, kiwi, rabarbar, winogrona*, papaja, arbuz, pomaracze, limonki**, kaki, melony. Orzechy: orzeszki ziemne, orzech laskowy, pistacje, orzeszki para, cedrowe, nerkowce, orzechy woskie, orzech kokosu (wiey), sezam i produkty z sezamu. Oleje (generalnie oleje rafinowane): olej z awokado, olej kokosowy, z orzecha woskiego, olej lniany, olej sojowy, olej z oliwek*. Produkty mleczne: te sery, lody, jogurty, kwana mietana, mietanka sodka, zsiade mleko, malanka (ze sklepu), panir (ser wasnej roboty), maso (sone). Przyprawy: tamarynda, czili, sl. Cukry: biay cukier rafinowany, cukier owocowy (fruktoza), mid (jeli modszy ni 6 miesicy), Jaggery, Gur, syrop klonowy.

Jeli Kapha je poza domem Jeli masz wybr, zamw dwie porcje surwki, zamiast pierwszego dania, czyli zupy. Unikaj zimnych napojw, lepiej popro o ciep lub gorc wod. Jeli chcesz by konsekwentny w swojej diecie, a kto Ci zaproponuje kuszce ciastko, uratowa Ci moe bl zba. Z tak wymwk na pewno wygrasz!

Sownik nieznanych produktw. Urad Dal: fasolka Urad, czarna, maej wielkoci, podobna ksztatem do soczewicy; polerowana i w powkach nazywana jest Urad Dalem. Mona j kupi, podobnie jak i inne fasolki, w sklepach hinduskich.Tur Dal: poywna fasolka, o tawym kolorze, w sprzeday powoczona warstw oleju, ktra suy jako naturalny rodek konserwujcy, mona go zmy pod gorc wod. Gur: zagszczony sok rozmaitych gatunkw palm. Poniewa nie jest on fabrycznie przetworzony, zawiera wszystkie zdrowe zwizki budulcowe palmy. Jaggery: zagszczony sok z trzciny cukrowej. Zawiera wszystkie zwizki odywcze trzciny cukrowej jak biako, wglowodany, zwizki mineralne. Zaliczany jest do dobrych rde prowitaminy A, bogaty rwnie w kompleks witaminy B. W kuchni zyskuje dodatkowy plus dziki temu, gdy w przeciwiestwie do naturalnego sodziku jakim jest mid, jagerry mona uywa do gotowania i pieczenia. Ghee: czysty tuszcz uzyskiwany z masa poprzez dugi proces gotowania masa. Nadaje si wymienicie jako tuszcz do gotowania, praenia, smaenia; w medycynie ajurwedyjskiej zyska rwnie status leku. Panir: ser wasnej roboty ze wieego krowiego mleka. Ze wszystkich rodzajw serw jest on najbardziej lekkostrawny. Chana Dal: to powki grochu Kala Chana, czyli maej indyjskiej cieciorki. Dal: tym mianem w Indiach nazywana jest ususzona fasolka, soczewica bd inne rodzaje grochu. Kuchnia ajurwedyjska bardzo ceni sobie ich walory pokarmowe, gdy zarwno buduj jak i oczyszczaj

organizm.

Zo a dieta
O szkodliwoci jak wywouje zo nie trzeba nikogo przekonywa. Kady z nas w wikszym lub mniejszym stopniu na co dzie jej dowiadcza. Dlaczego jednak niektrzy s bardziej podatni na zo, a inni mniej? I wreszcie jak j pokona? Czy to w ogle jest moliwe? Badania naukowe ju od dawna potwierdzaj, e nasze ciao i umys s ze sob bardzo cile powizane. Dlatego te kada reakcja umysu pociga za sob odpowiedni reakcj ciaa. W chwili kiedy odczuwamy zo maj miejsce dwa niekorzystne dla nas fakty. Po pierwsze: przyjmujemy wrog wobec drugiej osoby postaw, a po drugie: w tym samym czasie w naszym ciele zachodz rnego rodzaju reakcje chemiczne, ktre negatywnie oddziaywuj na nasze zdrowie. Jedno wypywa z drugiego. Tak wic, kiedy wybuchamy zoci lub jestemy celem takich negatywnych emocji, rezultaty tego odczujemy nie tylko w postaci zranionych uczu ale rwnie jako biochemiczne reakcje, ktre skutkuj pniej np. rnego rodzaju chorobami serca.

Przyczyny zoci naley odnajdowa zarwno w sferze fizycznej jak i tej psychicznej. Od strony fizycznej takimi przyczynami moe by nie tylko stres, zmczenie, choroba, oraz brak i nadmiar ruchu. Ajurweda wyrnia jeszcze jeden, mniej znany czynnik - jest nim pokarm zawierajcy nadmiar pitta (jaja, ryby, kwane, sone i ostre potrawy). Osoby o konstytucji pitta, dodatkowo w nadmiarze spoywajce tego typu poywienie w sposb automatyczny skonne bd, czsto z bahych przyczyn do niekontrolowanych wybuchw zoci, agresji.

Czy moemy temu jako zapobiec? Tak, rozregulowana pitta moe by w bardzo prosty sposb uregulowana poprzez diet. Do takiej diety naleaoby doczy gotowane warzywa, ry i fasolk mung. Korzystne jest te spoywanie sodkich owocw takich jak gruszki, mango, brzoskwinie etc.. Pamitajmy, e zgodnie z hasem Jestemy tym co jemy!, nasze ciao i umys pozytywnie bd negatywnie reaguj na pokarm jaki im dostarczamy.

Okrel swoje prakriti

Dosownie prakriti znaczy stworzenie. W odniesieniu do czowieka jest ono ju okrelone w chwili poczcia i oznacza indywidualn natur ywej istoty. Innymi sowy pod tym pojciem kryje si jedyna w swoim rodzaju kombinacja cech, ktra charakteryzuje kad osob jako niepowtarzaln indywidualno. Nietrudno jest nam to obecnie zrozumie, gdzie prawo do poszanowania wasnej indywidualnoci jest bardziej cenione ni kiedykolwiek dotychczas byo. W Ajurwedzie jednak znajomo wasnej prakriti (czsto nazywanej konstytucj) jest o tyle wana, gdy yjc zgodnie z ni

sprzyja nam zdrowie i dobre samopoczucie. Choroba w wietle nauk Ajurwedy powstaje w wyniku dysharmonii, odbiegajcej od naturalnego stanu rwnowagi w danej konstytucji i okrelana jest jako vikriti. Stan vikriti jest najczciej rezultatem niepodanych czynnikw zewntrznych, ktrym to bezustannie poddawane jest nasze ciao i umys. Uoglniajc, mona powiedzie, e w naszym organizmie wci zachodzi proces przechodzenia ze stanu prakriti w vikriti (i na odwrt). Jest to pocieszajcy fakt, wskazuje on bowiem na to, e organizm moe aktywizowa swoje siy samouzdrawiania - pod warunkiem, e nie bdziemy stale i celowo poddawa go chorobotwrczym czynnikom, nie dajc mu szansy na powrt do stanu rwnowagi. atwo jest to zrozumie osobie, ktra cho raz zatrua si np. zepsutym pokarmem bd inn rozpoznawaln przez organizm toksyn (np. alkohol). Jednorazowy wybryk organizm jest w stanie pokona dosy szybko, regenerujc si i powracajc do stanu rwnowagi. Gdy jednak poddawany bdzie wci tej samej toksynie, dysharmonia si pogbi, pocigajc za sob osabienie funkcjonowania organizmu a nawet pogorszenie mentalnej sprawnoci.

Ilustracja: CC 2.0; rdo: flickr.com Powracajc do tematu prakriti warto zwrci uwag na sposb, w jaki pojmowane jest przez Ajurwed ludzkie ciao. Jest ono - jak kada inna substancja w materialnym wiecie - zbudowana z piciu elementw: eteru, powietrza, ognia, wody i ziemi. Te pi elementw poczone jest przez trzy

subtelne energie, czyli doshe, znane w Ajurwedzie jako: vata, pitta i kapha. S to inaczej materialne noniki ycia i z reguy odpowiadaj w organizmie za jego procesy na planie fizycznym i psychicznym. Dziki nim, jak ju wspomniaam na wstpie, dowiadujemy si rwnie o indywidualnej naturze czowieka konstytucji (prakriti), czyli wrodzonych cechach i uwarunkowaniach (np. kolor oczu, cechy charakteru), jak i o jego obecnym fizycznym i psychicznym stanie zdrowia (ktre jest poddawane wpywowi rozmaitych faktorw z zewntrz, takich np. jak poywienie, czas ich przyjmowania, pora roku, wykonywane czynnoci, itd.). Na przykad vata zarzdza rwnowag eteru i powietrza. W organizmie odpowiada za ruch i transport, jak rwnie za umiejtno postrzegania, czucia i komunikowania. Pitta natomiast kontroluje elementy ognia i czciowo te wody. Do jej funkcji w organizmie naley przemiana materii, trawienie i gospodarka cieplna. Intelekt, ekspresja i emocje rwnie s funkcjami pitty. Kapha za wywodzi si z elementw wody i ziemi. Odpowiedzialna jest za spjno, utrzymanie, stabilno, spjn struktur ciaa i gospodark wodn. W kadym organizmie vata, pitta i kapha znajduj si w rnych proporcjach, co prowadzi do charakterystycznej rnorodnoci fizycznych form, jak rwnie indywidualnych cech charakteru. Ajurweda wyszczeglnia 7 rnych konstytucji, w zalenoci od tego, ktra z tych trzech dosh jest dominujca. Istniej zatem 3 podstawowe konstytucje: vata, pitta i kapha, i mona o nich mwi jedynie w przypadku, gdy osoba jest najsilniej nacechowana tylko jedn dosh. Przy 3 poczonych konstytucjach: pitta-vata, pitta-kapha i vata-kapha dwie doshe s wyranie dominujce. W rzadziej spotykanej 7 konstytucji wszystkie trzy doshe s jednakowo silne. Zaprezentujemy najpierw 3 gwne konstytucje vata, pitta i kapha. Poniewa kady z nas nosi w sobie wszystkie doshe, wic moemy czciowo odnale si w kadej z nich. Jednak za nasz konstytucje przyjmujemy t, z ktrej wikszo okrelajcych j cech dotyczy nas w najwikszym stopniu.

TEST: Znajd swoj dominujc dosh.

Gdy rozpoznamy swj typ konstytucji, moemy wwczas dobra odpowiedni dla siebie diet lub styl ycia, ktry najbardziej bdzie odpowiada naszej naturze. Bdziemy wtedy w stanie y zdrowo, harmonijnie i szczliwie. Obydwie czci testu s bardzo dokadne zostay one uoone w ten sposb, by moliwie rzetelnie odda obraz dosh przy odszukiwaniu swojej wasnej konstytucji. Pierwsza cz testu skupia si na opisach dosh, ktre cechuj nasze naturalne, wrodzone skonnoci. S one nasz konstytucj, czyli prakriti. W odrnieniu, w drugiej czci odnajdziesz odchylenia od swojej natury, ktrych dowiadczasz jako dolegliwoci i zego samopoczucia, jest to

obecne vikrtiti. Zdajemy sobie spraw, e nasz test nie jest substytutem dobrej diagnozy dowiadczonego lekarza ajurwedyjskiego, pozwoli nam jednak pozna nasze cechy fizyczne i mentalne, i zgodnie z tym regulowa zaburzone (czyli te zbytnio dominujce) doshe. Podstawow zasad w Ajurwedzie jest to, aby w pierwszej kolejnoci stara si zrwnoway dosh, ktra ujemnie wpywa na obecny stan zdrowia, czyli vikriti. Gdy czujemy si zdrowi, lub gdy ustpiy dolegliwoci zwizane z vikriti, wwczas powinnimy utrzymywa w rwnowadze te doshe, ktre s nasz prakriti. W testach staramy si odpowiada na pytania moliwie szczerze i spontanicznie. Zaznaczamy haczykiem, jeli stwierdzenie jest wedug nas suszne, tzn. najbardziej dla nas typowe i majce znaczenie. Mona rwnie poprosi kogo bliskiego, aby pomg nam w samoocenie, wiemy bowiem, e niekiedy trudno jest nam dokona jej obiektywnie. Prawdopodobnie zdarzy si, e zaznaczymy wicej ni jeden haczyk w jednej linijce, ale to jest dopuszczalne i tym nie naley si przejmowa. Na kocu zostan podliczone wszystkie zaznaczone punkty dla vaty, pitty i kaphy oddzielnie wg prakriti (1.cz testu) i vikriti (2. cz testu). Dosha, w ktrej otrzymamy najwyszy wynik w pierwszym tecie odpowiada naszej tzw. konstytucji, ktra jak ju wczeniej wspomnielimy moe by rwnie podwjna (czyli np. vata-pitta, kapha-vata, pitta-kapha). Przy odczytywaniu drugiej czci testu odnajdziemy dosh lub doshe, ktre w tej chwili s zachwiane. Jeli na przykad posiadamy konstytucj pitta-vata i obecnie cierpimy na dolegliwoci typowe dla kaphy (np. katar lub otyo), wwczas najlepiej jeli zmienimy swoj diet i styl ycia by zredukowa kaph i podnie pitt i vat. Gdy dolegliwoci zwizane z kaph przemin, moemy w podobny sposb wicej uwagi powici zbalansowaniu konstytucji vata-pitty. Dziaa tutaj prosta zasada: podobne wzmaga podobne, za przeciwnoci si rwnowa. Jeszcze raz chcemy podkreli, e test nigdy nie bdzie w stanie opisa w peni danej osoby. Wiedzy tej nie naley taktowa jako atwej metody, sucej do kategoryzowania i powierzchownego oceniania innych Nie wszystkie wysokie osoby musz posiada konstytucj vata, i nie wszystkie otye s konstytucj kapha. Czsto bywa tak, e osoba o fizycznych cechach vaty jest bardzo spokojna i opanowana. Moe to wskazywa jedynie na to, e ma ona podwjn konstytucj, poniewa przy ocenie, psychiczny aspekt jest tak samo wany jak fizyczny. Podobnie powinnimy by dalecy od opiniowania odnonie tego, ktra konstytucja jest korzystniejsza lub mniej korzystna od drugiej. Kada prakriti ma swoje potencjalne saboci i zalety, jak rwnie szanse, aby mc j zrwnoway. Odkrycie wasnej prakriti jest wanie t szans, aby zrozumie swoj indywidualno i dziki zdobytemu zrozumieniu odpowiednio zadba o diet i styl ycia.

Test prakriti i vikriti

Zapraszamy do testu:

Test
Cz 1: Prakriti
VATA
Psychika (w zrwnowaonym stanie)

PITTA

KAPHA

spokojny, zrwnowaony, chtnie si angauje, peen kreatywny, innowacyjny samodzielny, komunikatywny, rozmowny z poczuciem lubi duo mwi a mniej sucha inteligentny, pogodny, entuzjastyczny bystry, wnikliwy peen werwy posiada siln wol, forsuje wasne umys jasny, gitki, rzutki lubi wyzwania czsto zmienny w nastroju zdeterminowany, dziaa by osiga ruchliwy, aktywny sukces dziaa wedug pewnej metody lubi podre lubi zasady i dotrzymuje otwarty, ciekawy obietnic wynalazczy, chtnie poznaje nowych ludzi analityczny lubi konkrety, odnosi si do rzeczywistoci agodny, uprzejmy pomysy rozwany, gruntownie analizuje wytrzymay, niezawodny, godny zaufania praktyczny, oszczdny chtnie sucha, pozwala innym mwi lubi komfort, bezpieczestwo i rutyn tolerancyjny, wybaczajcy, nie chowa urazy chonny umys humoru, dowcipny zorganizowany konsekwentny, wytrway chtnie wspiera w dziaaniu, wspczujcy zadowolony, mao wymagajcy od ycia cierpliwy, spieszy si powoli energii rzadko wpada w gniew

lojalny, wierny

ma silnie rozwinit intuicj

Cz 2: Vikriti
VATA
Psychika

PITTA

KAPHA

strachliwy, nadwraliwy mao tolerancyjny zmienny ciko przychodzi niespokojny, nerwowy krytykuje i czuje si pod presj czasu zbyt ambitny przywizany do przeszoci narzeka dy do perfekcji refleksja i zastanowienie uparty i nieustpliwy ociay i powolny

brak koncentracji, nie kontroluje myli

przecenia swoje niepewny, niezdecydowany ocenia patrzc na zapominalski zysk nie potrafi zmusi si do wysiku siy, pracoholik letargiczny

nie potrafi przyj czego nowego

pobudliwy

melancholijny

peen obaw, bojaliwy

niecierpliwy

zazdrosny

atwo unosi si zmienne nastroje gniewem sentymentalny

niestay, bez orientacji

emocjonalny

przywizany do luksusu i komfortu

duo zaczyna, niczego nie koczy

dominujcy

gromadzi dobra materialne

lubi brawur i Sposb mwienia ryzyko

niechtnie zostawia swoje stae miejsce

tendencja do jkania

Aby poprawnie odczyta wyniki testu podamy kilka przykadw, jak je naley interpretowa. Zakadajc, e w kocowym wyniku pierwszego testu otrzymalimy 16 punktw dla vata, 55 dla pitty, i 25 dla kaphy. Oznacza to, e nasz konstytucj jest pitta, poniewa ta dosha znaczco na nas oddziaywuje. Gdybymy jednak otrzymali 16 punktw dla vata, 38 dla pitty i 43 dla kaphy, oznaczaoby to, e jestemy pod silnym wpywem 2 dosh z przewag doshy kapha, co czyni nasz konstytucj kapha-pitta. Mielibymy 48 punktw w vata, 12 w pitta, a 26 w kapha, nasze prakriti okrelimy jako vata-kapha. Ostatnia moliwa konfiguracja polegaaby na tym, e wszystkie 3 cechy dosh mniej lub bardziej jednakowo silnie wystpuj. Wwczas wynik wygldaby dla vata 29, dla pitta 30 dla kapha 28. Taka szczeglna proporcja dosh vata-pitta-kapha nazywa si konstytucj sama. Jeli naleysz do osb, ktre odnalazy si w jednej doshy, atwiej Ci bdzie obcowa i radzi sobie z wpywem zewntrznych czynnikw ni osobom o podwjnej konstytucji. Wikszo bowiem osb obecnie posiada podwjn konstytucj, i w pewnych okolicznociach dominuje jedna dosha, w innych druga. Rzadko rozwinite s w jednakowym stopniu u jednej osoby wszystkie trzy doshe jednoczenie. Drug cz testu interpretujemy liczbowo w podobny sposb, majc jednak na uwadze, e wynik bdzie obrazowa nasz obecny stan zdrowia a bardziej jego zaburzenia. Jeli otrzymalimy 10 punktw w vata, 22 w pitta, 32 w kapha, to wynika z tego, e naley na przykad zmieni jadospis lub te zrwnoway stan umysu zajciami sprzyjajcymi zredukowaniu doshy kapha.

Herbatki imbirowe
Imbir zajmuje w medycynie ajurwedyjskiej szczegln pozycj. Ten cudowny korze, jest jednym z niewielu produktw, ktre harmonizuj wszystkie 3 doshe (czyt. dosze, przp. red. termin dosha jest tumaczony z sanskrytu jako nastrj, cho jego literackie znaczenie to oddanie. W naturalnej indyjskiej medycynie wyrniamy trzy nastroje. Nazywaj si one: Vata, Pitta i Kapha - tworz one system zwany Tridosha, na ktrym bazuje Ajurweda. Doshe s manifestacjami elementarnych si natury w fizycznym ciele, ktre same w sobie nie s substancjami fizycznymi. Odpowiadaj one za jego procesy na planie fizycznym i psychicznym). Imbir jest jedn z najstarszych rolin leczniczych uytkowan od kilku tysicleci. Naley rwnie do najstarszych rolin uprawnych - wiadczy o tym fakt, e nie wystpuje ju nigdzie w stanie dzikim. Bdc aromatyczn i ostr rolin stosuje si go jako rodek pobudzajcy. Mona go uywa w formie wieych kczy jak i w formie proszku. Poniej przykady przyrzdzania kilku prostych herbat na bazie imbiru. Zachcam do ich przyrzdzania na dugie zimowe wieczory. Z kardamonem:

Do litra wody dodaj 1 yk startego imbiru i zawarto trzech usek kardamonu. Gotuj10 min. Herbatka ta rwnoway wszystkie doshe i rozpala ogie trawienia. Z szafranem: 1 yk wieo startego imbiru i p yeczki nitek szafranu gotuj przez 10 min w 1 litrze wody. Herbatka reguluje wszystkie doshe. Polecana jest rwnie przy blach menstruacyjnych i blach gowy. Z cytryn i kurkum: Do litra wody dodaj 1 yk startego imbiru i szczypt kurkumy, gotuj przez 10 min. Przed serwowaniem dodaj sok z poowy cytryny i na koniec posd miodem. Herbatka ta wyrwnuje wszystkie doshe, pobudza trawienie, wpywa korzystnie na wtrob. Z pieprzem i godzikami: Do litra wody dodaj 1 yk wieo startego imbiru, 1-2 godziki oraz 3-4 ziarna pieprzu czarnego. Wszystko zagotuj na maym ogniu 10-15 min. Nastpnie odced, odczekaj a ostygnie i posd miodem.

Mleko
Ajurweda okrela mleko, jako najbardziej energetyczny produkt w caym wszechwiecie ktry w 99% oddziaywuje na nas, gwnie na poziomie subtelnym (umys). T szczegln waciwo mleka, wykorzystuj w Indiach niektrzy bramini, ywicy si tylko i wycznie mlekiem. Traktuj to jako rodzaj ascezy, ktra pomaga im wznie si na platform dobroci (przyp. red. platforma dobroci cecha dobroci - inaczej znana jako guna dobroci, trwania w sanskrycie sattva - sattva-guna - jedna z trzech niewidzialnych si rzdzcych wszechwiatem obok rajas - rajo-guna - siy pasji lub tworzenia oraz tamas - tamo-guna - siy ignorancji, niszczenia, ciemnoci - w naukach literatury wedyjskiej). Wedug Ajurwedy picie mleka pomaga kontrolowa zmysy i umys, przez co uatwia osignicie spokoju, sprzyjajc w ten sposb medytacji. Jednak aby tak si stao, trzeba nauczy si spoywa mleko w sposb prawidowy. Zgodnie z naukami Ajurwedy, kady rodzaj mleka, nawet zepsute (kwane lub zsiade) naley do siy dobroci. Ajurweda wyrnia trzy siy dziaajce w przyrodzie: dobro, pasj i ignorancj. Bdc w sile dobroci mleko korzystnie wpywa na nasz umys. Jako ciekawostk warto wspomnie e, ze wzgldu na swoje waciwoci, w ajurwedzie mleko zaliczane jest do pokarmw, a nie do napojw. Czsto ludzie cierpi z powodu nieprawidowego spoywania mleka a nie jak mylnie sdz z powodu samego mleka. Prawidowo spoyty produkt mleczny moe odywi wszystkie organy, pod warunkiem, e nie bdzie poczone z adnym innym produktem, ktrego nie powinno si z nim czy. Mleko naley pi rano i wieczorem np. na kolacj. Poniewa mleko nie toleruje kwasu, ktry wydziela si przy

okazji trawienia innych pokarmw, wane jest aby byo przyjmowane wycznie na pusty odek.

Mleko z powodzeniem peni funkcje oczyszczajce, jest detoksykantem. Zawiera duo magnezu i biaka. Bardzo potrzebne jest dzieciom, w procesie budowania ukadu nerwowego. Pomaga w procesie uczenia si, wzmacnia pami, a regularne jego picie, czyni ciao niepodatnym na choroby (immunoglobulina zawarta w mleku wzmacnia odporno organizmu). Regularne spoywanie mleka sprzyja dugowiecznoci, pod warunkiem, e czowiek nie bdzie niszczy swojego ciaa np. uywkami. Mleko korzystnie wpywa na problemy z odkiem, trzustk, ledzion, oraz z jelitem grubym. Wskazane jest dla tych, ktrzy maj problemy ze snem. Sposb przygotowania Najlepiej jest pi mleko nieprzetworzone (tzw. prosto lub bezporednio od krowy). Wane aby nie byo ono mieszank zebran od rnych krw. atwo jest to rozpozna po kolorze. Mleko od jednej krowy powinno mie kolor biay, mieszanka ma kolor tawy. Jeli nie jestemy w stanie zaopatrzy si w prawdziwe wiejskie mleko, wwczas jakim rozwizaniem jest, do mleka kupionego w sklepie doda yeczk ghee (sposb przygotowania ghee znajdziecie w przepisach). W ten sposb nie tylko je uszlachetniamy, ale rwnie sprawiamy, e pniej atwiej bdzie si ono trawio. Prawidowe gotowanie mleka powinno trwa przynajmniej 10 minut (10% powinno podczas gotowania

wyparowa). Gotujemy w garnku z grubym dnem. Jeli nie posiadamy takiego garnka, moemy ten ktry mamy postawi w poowie na palniku (lub pycie grzewczej). Wwczas mleko nie powinno wykipie. Mimo wszystko bdmy ostroni. Sposb spoycia Poniewa mleko jest w sile dobroci idealnie pasuje do przypraw, ktre rwnie nale do tej siy. Do takich przypraw nale: szafran, any, cynamon, kminek, kardamon. Poza tym mleko najlepiej jest sodzi brzowym cukrem, melas, sodem ryowym, syropem klonowym, fruktoz, oraz sodkimi i suszonymi owocami np. banany, figi, daktyle. W adnym wypadku mleka nie powinno si sodzi miodem! Jest to bardzo ze poczenie. W celach leczniczych mona czy je z potrawami z siy pasji, jak: czosnek czy chili.

Poniej propozycja konkretnych mieszanek, gwnie przypraw z mlekiem. Aby w peni przyswoi mleko

naley je spoywa na pusty odek, na gorco i w godzinach od 5 do 7 oraz od 19 do 21. Pamitajmy, e po spoyciu mleka, nastpny posiek powinnimy przyjmowa najlepiej po upywie 3 godzin. W przeciwnym wypadku cay nasz wysiek... pozostaje tylko wysikiem, efektw nie bdzie. Mleko + kminek ( lub any) ma dziaanie uspokajajce; Mleko + gruszki bardzo dobre na upay, na problemy z odkiem; Mleko + czosnek wspomaga usuwanie pasoytw z organizmu; Mleko + cynamon + godziki ma dziaanie rozgrzewajce; Mleko + szafran doskonae na poprawienie funkcji mzgu (pamici, koncentracji, szybkoci reakcji umysowej) powinno by spoywane rano do godziny 7; Mleko + kardamon pomaga zlikwidowa zwizki narkotyczne w organizmie (kofein, tanin, morfin etc.); Mleko + fenku ma dziaanie rewitalizujce;

Ayurveda - made in India

Czym jest ayurveda ?

Ayurveda to liczca ponad 5 000 lat hinduska medycyna naturalna. Sowo "ayurveda" pochodzi z sanskrytu i skada si z dwch sylab "ayur" (ycie) i "veda" (wiedza, mdro). W dosownym tumaczeniu: "wiedza ycia". To od niej wywodzi si medycyna chiska i tybetaska. Ayurveda nie jest tylko kolejn medycyn alternatywn, ale ugruntowanym i kompletnym systemem leczniczym. Znawcy tej medycyny mwi, e aby j gruntownie pozna naleaoby studiowa 120 lat. Do dzi zachoway si jej najwaniejsze skrypty jak np. "Caraka-Samhita"czy "Suruta-Samhita", ktre opisuj anatomi czowieka a nawet podaj sposoby okrelania pci dziecka bdcego jeszcze w onie matki.

Ayurveda jest holistyczn (kompletn) form terapii obejmujc: diet, masae, wiczenia oraz leczenie. W filozofi ayurvedy wpisane jest indywidualne podejcie do czowieka. W diagnozie, pod uwag bierze si warunki klimatyczne, rodowiskowe, styl ycia, odywianie, aktywno fizyczn, sfer emocjonaln oraz ogln sytuacj yciow pacjenta. Wsplne oddziaywanie tych elementw decyduje o naszym stanie psychofizycznym, czyli o naszym zdrowiu. Wedug ayurvedy decydujcy wpyw na stan naszego zdrowia ma dieta. W zwizku z tym, kady z nas odpowiedzialny jest za swoje zdrowie. Dla czowieka zachodu takie podejcie do zdrowia wydaje si by czym nieznanym.

Ayurveda reprezentuje typ medycyny edukacyjnej, zapobiegawczej. Lekarz ayurvedyjski (vaidya) jest w pewnym sensie nauczycielem i przewodnikiem. Jego zadaniem jest nie tylko leczenie ale te niedopuszczenie do choroby. W staroytnoci vaidya by opacany tylko wwczas, gdy jego pacjent cieszy si dobrym zdrowiem. Osoby zdrowe regularnie zasigay rady swojego lekarza po to, aby

zapobiec ewentualnym problemom. Pacjent poda za instrukcjami, ktre informoway go o tym, co w jego wypadku bdzie korzystne dla zachowania zdrowia. Jeli podopieczny zachorowa oznaczao to, e lekarz zawid. Odtd vaidya musia leczy swojego pacjenta za darmo, tak dugo a ten wyzdrowia.

Ajurweda opiera si na zaoeniu, e wszystko co istnieje obdarzone jest energi - pran. W czowieku prana wystpuje pod postaci zrnicowanej energii vaty, pitty i kaphy i zostajemy w ni wyposaeni ju w momencie zapodnienia. Odtd kady z nas posiada niepowtarzalny adunek energetyczny, a wszelkie zaburzenia (choroby) bior si z zachwiania energetycznego w ciele. Ayurveda ma nam pomc w rwnowaeniu tej energii poprzez regulacj trzech dosh (vata, pitta, kapha).