PLATEROWIE

Autor : Szymon Konarski

SPIS TRECI

LINIA NA WEISENSEE GA NA KONHOF GA NA WEISSENSEE LINIA POLSKA GA INFLANCKA MICHA PLATER-ZYBERK STANISAW BROEL PLATER - protoplasta ODNOGI WIELKOPOLSKIEJ GA LITEWSKA ODNOGA NA DUSIATACH ODNOGA NA KURKLACH GAZKA AUSTRALIJSKA ODNOGA MUDZKA GAZKA NA DBROWICY GAZKA NA SZWEKSZNIACH LINIA KURLANDZKA LUNE OSOBY I GAZKI WZMIANKI NIEOKRELONE W CZASIE, NIEPEWNE I WTPLIWE DODATKI:

SYBERGOWIE "INNE RODZINY O HERBIE "PLATER"? INNE RODZINY O NAZWISKU "PLATER" HRABIOWIE PLATOW SPIS PRAC ADAMA HR. PLATER (1790-1862) WYDANYCH DRUKIEM SPIS WYDANYCH DRUKIEM PRAC CECYLII PLATER-ZYBERK (1853-1920) SPIS WYDANYCH DRUKIEM PRAC JZEFA-KAZIMIERZA HR. PLATER (1796-1852) SPIS WYDANYCH DRUKIEM PRAC KAZIMIERZAKONSTANTEGO HR. PLATER (1746/8-1807) SPIS WYDANYCH DRUKIEM PRAC LUDWIKA HR. PLATER (17751846) SPIS WYDANYCH DRUKIEM PRAC STANISAWA HR. PLATER (1784-1851)

CHRONOLOGICZNY SPIS PRAC WADYSAWA HR. PLATER (1806?-1889) SPIS PRAC ZYGMUNTA HR. PLATER (1870-1934) SPIS NIEODSZUKANYCH RDE SPIS RDE WYKORZYSTANYCH CZCIOWO SPIS RDE WYKORZYSTANYCH PRZEZ PULVISA UZUPENIENIA WITOLDA PLATER o UZUPENIENIA o ZBURZENIE REZYDENCJI WOROBIN KILKA DANYCH O POCZTKACH RODU BROELW I BROELPLATERW UZUPENIENIA KS. LEONA PLATER ZBURZENIE ZAMKU BROEL CIENIOM KRASAWIA W HODZIE LIST LUDWIKI PLATERWNY

RESUME SUMMARY SPIS RDE I INFORMACJI

Tadeuszowi hr. Plater-Zyberk

Opracowywanie w dzisiejszych emigracyjnych warunkach monografii jakiejkolwiek polskiej rodziny szlacheckiej jest zadaniem trudnym, Jeszcze gdy tematem ma by przecitna rodzina szlachecka, mona si spodziewa, e potrzebne do napisania jej historii materiay bd dostpne prawie w takiej samej mierze jak przed rokiem 1939. Archiwum redniej rodziny szlacheckiej nie zajmowao wiele miejsca. Czsto w caoci zostao uratowane i jest dostpne dla historyka. Czsto zreszt ju przed wojn wszystko, co byo do napisania o niej zostao pomieszczone w herbarzach i w opracowaniach. Nawet dzisiaj, genealog pracujcy nad histori takiej rodziny moe mie satysfakcj opracowania caoci dostpnego materiau. Ta cao jest, albo wcale, albo niewiele mniejsza od zespou danych jakim mg rozporzdza przed wojn. Jedno rdo do historii maych rodzin przepado bezpowrotnie, to wiadomoci zawarte w aktach sdowych grodzkich i ziemskich w Archiwum Gwnym w Warszawie, Tyle mona powiedzie o moliwoci pisania dzisiaj monografii szlacheckich rodzin. O ile gorzej przedstawia si sprawa dla rodzin magnackich. Nigdy tak ywo jak obecnie nie przemawiaa prawda z gorzkich sw wypowiedzianych w 1937 roku na amach "Miesicznika Heraldycznego" przez jednego z polskich historykw pod adresem rodzin arystokratycznych. Dr. Zygmunt Wdowiszewski zarzuca tam: Radziwiom, Lubomirskim, Tarnowskim (tym niesusznie), Zamoyskim, Krasiskim, Czartoryskim, Czetwertyskim, Lanckoroskim i Potockim, e "nie pomylay o swych monografiach". Dzisiaj dopiero wida w caej peni, jak wielkie byo to zaniedbanie. Jeeli materiay do historii szlachty ucierpiay w czasie wojny, to straty, jakie poniosy archiwa wielkich naszych rodzin, przesdzaj o niemonoci napisania dzisiaj o ktrejkolwiek z nich powaniejszej pracy. Z pen wiadomoci strat, jakie ponielimy, rozpoczem prac nad genealogi rodziny Platerw. Rozpoczem z radoci, bo zdawaem sobie spraw, e spomidzy wielkich polskich rodzin jest jedn z nielicznych, ktrych monografi genealogiczn mog w

dzisiejszych warunkach opracowa obszerniej, nibym to mg zrobi w wypadku innej rodziny arystokratycznej, lecz czysto polskiego pochodzenia. Fakt, e Platerowie byli w Polsce przybyszami, decyduje o tym e opracowane ju niepolskie materiay daj bogaty zesp danych. Mimo wielkich strat i tutaj poniesionych, to co zostao usprawiedliwia potrzeb mojej kompilacji. Nie zamierzam spiera si o ten niepochlebny termin. Moja praca jest kompilacj. W najlepszym razie publikacj. Stosunek rde oryginalnych do ju przepracowanych (krytycznie i niekrytycznie) zestawie i opracowa jest bardzo jaskrawy. Mimo to, moliwo porwnania zachowanych materiaw decyduje, wobec ich bogactwa, e nie mogc da monografii historycznej, da jednak mogem krytycznie przepracowany szkic genealogiczny, jakiego ta rodzina dotychczas nie posiadaa. Ponadto, przez zestawienie rozrzuconych drobnych wzmianek, przez przyswojenie z rzadkich obcych rdowych wydawnictw ciekawych przyczynkw, mogem przygotowa dla historyka obyczaju polskiego ciekawy i rdowy "pfabrykat". e si tak stao, jest zasug niektrych czonkw rodziny, ktrej ta monografia dotyczy. Mam prawo i obowizek zoy im w tym miejscu podzikowanie za umoliwienie mi tej pracy i za pomoc, i yczliw gorliwo, w odszukiwaniu potrzebnych materiaw i informacji. A wiele tych materiaw przepado. Nie wszystkie dotrway nienaruszone do roku 1939. Archiwa domowe Platerw pamitaj i dawniejsze straty. Stare dokumenty, uyte w roku 1620 przez rodzin dla legitymacji w Ritterbanku w Mitawie, przepady bodaj w 1918 roku przy rabunku i poarze rezydencji w Dbrowicy. Archiwum z Krasawia, wywiezione jeszcze w czasie pierwszej wojny wiatowej, przepado ju wtedy w Petersburgu. Podobny los by udziaem zbiorw dokumentw, pamitek i bibliotek Adama i jego synw, Mariana i Jerzego. Cay wielki zef1p aktw platerowskich, gwnie dotyczcy emigracji po roku 1830, a wic w pierwszym rzdzie Cezarego, Ludwika i Wadysawa, przepad razem ze zbiorami Rapperswilu w roku 1944 w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Dosy rzuci okiem na katalogi Adama Lewaka, aby sobie zda spraw z rozmiarw strat. W bibliotece Krasiskich w Warszawie przepad rkopis znakomitego genealoga Jzefa Wolffa zawierajcy gotow ju rdow monografi Platerw, a pomieszczon na kartach 37 do 103, w III tomie niewydanego "Herbarza szlachty litewskiej". W Niemczech przepady materiay, ju jakoby opracowane i zestawione do monografii Platerw, w rozpocztym wydawnictwie "Genealogisches Handbuch der baltischen Ritterschaften" w Gorlitz. Nie znam losu materiaw, zgromadzonych aniewykorzystanych przez A. A. Kosiskiego, jakie jeszcze okoo 1900 roku znajdoway si w rkach jego rodziny. Oprcz gotowych genealogii o niewiadomej wartoci, znajdowa si tam miay akta z roku 1733 i nastpnych lat, a dotyczce sprawy Platerw z Karnickimi. O sprawie tej nawet such si nie dochowa. Przepady zapewne bezpowrotnie, nie wiem jednak gdzie i kiedy, gotowe ju opracowania genealogiczne Andrzeja i Henryka Platerw. Isniej jeszcze materiay oryginalne, ktrych pozna nie mog. W roku 1933 w Centralnym Archiwum w Leningradzie znajdowa si zesp (Nr. 620) 9 plikw dokumentw dotyczcych rodziny hrabiw Broel Plater, obejmujcy okres od wieku XVI do roku 1911. Pojcie o materiale jakim rozporzdzaem daje spis rde pomieszczony na kocu monografii. Podstaw, na ktrej oparem genealogi linii na Weissensee, byy tablice Gotarda Pulvisa, a wielkim uatwieniem, przy ukadaniu rozrodzenia linii polskiej Platerw w XVIII, XIX i XX wieku, stanowio drzewo genealogiczne zestawione i uzupenione do ostatnich czasw przez Zwizek rodzinny. Odpis tego drzewa, zachowany w zbiorach Tadeusza hr. Plater-Zyberk w Brukseli, by rusztowaniem dla mojej pracy. Drzewo to nie mogo jednak

odda tych cech rodziny jakie stay si widoczne dla mnie po rozejrzeniu si w caym materiale. A cechy te nie byy banalne. Wysoki procent nieprzecitnych rzuca si w oczy. Od samego pocztku zachowanych dziejw tej rodziny spotykamy wypadki godne opisania. Zaczynajc od wojny z biskupem Kolonii w 1301 roku, poprzez Jana marszaka Zakonu Mieczowego i roli jak odegra w waJce Zakonu z Moskw, poprzez Krasaw i ca akcj szerzenia kultury 11a Inflantach, a do muzeum w Rapperswilu, znajdujemy tak liczb wybitnych jednostek, e mogoby ich wystarczy na kilka monografii. Dziwne, bo byy koleje losw tej westfalskiej rodziny. W swojej ojczynie nad Renem, jakby czujc rychy kres, wyemigrowali nad daleki Batyk. W pierwotnej swojej ojczynie wymarli zupenie, aby wspaniale i licznie rozrosn si ku najwikszemu poytkowi nowej. Fenomen tym dziwniejszy, e z przybyych z Zakonem rodzin, z zachodu nad Batyk, mao si ostao. Manteuffel twierdzi, e w XVIII wieku yo ich tam ju tylko osiem. Pomidzy tymi omioma, Platerowie przodowali wyranie inflanckiej szlachcie. Jedno tylko byo dla caych Inflant starostwo grodowe, i to od Jana Andrzeja, w roku 1670 pierwszego na tym stanowisku Platera, nie wyszo ju z rk rodziny a do upadku Rzeczypospolitej. Spord wszystkich spolonizowanych wielkich rodzin batyckich, jedni tylko Platerowie osignli liczb a omiu senatorw. Trzy razy piastowali wojewdztwo inflanckie, trzy razy kasztelani trock, raz wojewdztwo mcisawskie, po razu marszakostwo nadworne i podkanclerstwo litewskie. raz kasztelani poock i raz urzad senatora-kasztelana za Krlestwa Kongresowego. Pno, jako obca i luteraska rodzina, weszli do pocztu rodzin senatorskich, bo dopiero w kocu XVII wieku, ale wzamian, gdy rdzennie polskie rodziny trac na rzecz wsplnot rodowych swoj histori na granicy pnego redniowiecza, Platerowie zaczynaj swoj ju w XII wieku. W spoeczestwie polskim, ktre staroytno pochodzenia cenio wysoko, przodowanie Platerw szlachcie inflanckiej byo rzecz naturaln. Rola, jaka odegra Jan-Ludwik i sowa jakie mu z tej racji powici w swoich "Inflantach" Jan-August Hylzen, s najlepszym wiadectwem e zaufania pooonego w nich nie zawiedli. A przodowali jednakowo zarwno w yciu gospodarczym jak i politycznym. S tego dowodem zakady przemysowe i jarmarki w Krasawiu, jak i dowdztwo nad szlacht inflanck pod Olkienikami. Przodowali te w patriotyzmie, w uczuciu wdzicznoci za przyjcie, jakie rodzinom batyckim zgotowaa Polska Zygmunta Augusta. Od tej te daty, od aktu poczenia Inflant z Polsk, uwaali si za rodzin polsk i gorcy tym uczuciom dawali wyraz. mier Emilii w 1831 roku, Leona w 1863 i wszystkie ich ofiary i cierpienia wojny ostatniej najlepiej piecztuj akt z roku 1561. Platerowie s ywym dowodem znanego powiedzenia o tym. e patriotyzm nie wzbogaca patriotw. Razem z upadkiem Rzeczypospolitej rozpoczyna sie dla nich nieprzerwany cig- klsk materialnych. Konfiskaty i zsyki na Litwie, po roli, jak odegrali w organizacji powstania w roku 1831. poprzedzaj konfiskaty i zsyki, ju nie tylko na Litwie, po roku 1863. Dziwn losw kolej, przeladowania, jakie ta rodzina cierpiaa od rzdu rosyjskiego przyczyniy si w pewnej mierze do zagodzenia skutkw klski zadanej ich stanowi posiadania przez rewolucj rosyjsk roku 1917. Rozsypani ju przedtem z koniecznoci po caej Polsce, a wic w Wielkopolsce, Galicji i Krlestwie Kongresowym. przetrwali na ziemi do 1939 roku, roku klski Polski i nieodwracalnej klski polskiego stanu szlacheckiego. Podzielili los caego ziemiastwa polskiego. Powrciwszy w kocu XVII wieku do katolicyzmu, wielkie pooyli zasugi dla Kocioa. Kilkanacie przez nich wystawionych kociow znaczy ich drog do Boga. Otwiera j

koci Ksiy Misjonarzy w Wilnie na Salwatorze, po nim katedra w Krasawiu fundacji Konstantego-Ludwika, wedug planw wenecjanina Paraccy, a zamyka pikna trzynawowa witynia w Konstantynowie fundacji Stanisawa, wedug planw Jzefa Dziekoskiego. Wszystkie te fakty, wypadki i cechy, wszystkie zalety i wady, staraem si odda w mojej monografii ograniczajc si (o ile to jest w ogle moliwe) do cisej rejestracji, To jest powodem, e tutaj, w tych kilku zdaniach, staraem si da chocia w wielkim skrcie ujt ocen roli Platerw. e w tej ocenie nie przesadziem, potwierdzaj rda. Wszdzie w treci powouj si na nie. Zdaj sobie spraw, e warto tych "rde" jest niejednakowa. Gdy t moj publikacj opracowywaem, wiele rde oryginalnych znajdowao si poza moim zasigiem. Nie mogem z nich swobodnie korzysta. Musia mi czsto wystarczy Niesiecki, chocia wiedziaem, e w Volumina Legum mogem moe wyszuka oryginalny przekaz. Dla satysfakcji "zrobienia lepiej" musiabym ryzykowa ogoszenie tej publikacji w ogle. Kompetentny czytelnik zechce te sowa przyj jako okoliczno agodzc dla ich autora. W pracy mojej natrafiaem na trudnoci, ktre nie wszystkie udao mi si pokona. Bodaj najwaniejsz z nich bya trudno ustalenia nazw posiadanych majtkw. Aby j rozwiza trzeba by geografem, a tym nie jestem. To decyduje, e w mojej publikacji mog si powtarza naazwy tych samych dbr (rnie brzmice w rnych jzykach) potraktowane jako nazwy rnych miejscowoci. Uywano w, Kurlandii, Inflantach i mudzi nazw w jzykach: polskim, niemieckim, litewskim, otewskim, a moe nawet i w rosyjskim, co stworzyo, dla mnie, amigwk niemoliw do rozwizania. Nie siliem si zreszt, aby j rozwiza i do tej winy si poczuwam. Nie mog natomiast wzi odpowiedzialnoci za podawane obszary wymienianych dbr. W opracowaniach, z ktrych korzystaem, ograniczano si czsto tylko do obszarw, uprawnych, a pomijano lasy. To jest powodem e w niektrych wypadkach podaem moe rozlego dbr mniejsz od rzeczywistej. Inn trudno stanowia wielojzyczna pisownia nazwisk. Dosy wymieni nazwiska Syberg i Tiesenhausen i wszystkie ich pochodne formy. I tych trudnoci nie rozwizywaem. Daty staraem si dawa wszdzie "nowego stylu". Tam gdzie miaem przekonanie, e w akcie figuruj wedug kalendarza rosyjskiego zaznaczaem, e mamy do czynienia ze "starym stylem". Wyjtek stanowi rozdzia omawiajcy lini na Weissensee. Wydaje mi si, e wiksza cz wystpujcych w nim, dat (poczwszy od XVIII wieku) jest tam podana wedug kalendarza rosyjskiego. Podawane na kocu rozdziaw, czy ustpw, odnoniki do rde, dotycz zawsze treci a do poprzednich odnonikw, lub odnonika. Podawaem je w nawiasach. Liczby tustym drukiem oznaczaj numer kolejny rda, na ktre si powouj, a ktre odszuka atwo w ich spisie na kocu monografii. W spisie tym figuruj, obok powanych rde, opracowa i informacji, take zupenie bezwartociowe. Odnoniki do takich bezwartociowych rde figuruj pod wieloma ustpami. Umieciem je celowo, aby udokumentowa, e wersja taka bya mi znana. Fakt, e jej nie wykorzystaem i e o niej w treci nie wspominam, mwi sam za siebie i naleyt daje jej ocen. Skoczyem pisa w Paryu, dnia 14 maja 1955 roku.

Szymon Konarski

Post scriptum.

Od chwili podpisania przeze mnie powyszego wstpu upyno ponad dziesi lat. Dugich lat w cigu ktrych nie zagldaem do gotowego maszynopisu. Nie miaem adnej moliwoci czynienia stara o jakie, moe istniejce, wysze z ukrycia materiay w Polsce. Ograniczyem si jedynie do zbierania i notowania zmian zaszych w skadzie osobowym rodziny Platerw. Notowaem je z prasy oraz z zawiadomie o lubach, urodzinach i zgonach. To samo robi pilnie hr. Tadeusz Plater-Zyberk w Brukseli. Gdy przed rokiem zawitaa moliwo wydania mojej publikacji w druku, wprowadziem wszystkie te zmiany do treci. Czytelnik zorientuje si atwo, z jakimi uzupenieniami ma do czynienia. a to wedug dat przytoczonych, a pniejszych ni pierwsze miesice 1955 roku. W wypadkach, gdy wiadomoci uzyskane zostay przez zainteresowan rodzin, podaem je bez odsyacza, w wypadkach gdy wynotowaem je z drukowanych wzmianek prasowych i specjalnych drukw, daem o nich odsyacz do spisu rde. Otrzymaem jednak w ostatnich czasach kilka obszerniejszych przyczynkw: jak notatki hr. Witolda Platera, artyku o Krasawiu ksidza szambelana Leona hr. Platera, oraz ciekawe jego notatki o pocztkach rodu i pierwszych jego siedzibach. Materia tych notatek zasugiwa w peni na opracowanie i wprowadzenie do treci monografii, to jednak przerasta moje dzisiejsze moliwoci. Pochonity innymi obowizkami, nie mgbym i nie potrafi wykorzysta ich tak, jak na to zasuguj. Wobec tego podaem je w dosownym brzmieniu na kocu caej pracy, jako dodatki oznaczone numerami od XVI do XXI. Utrwalone w ten sposb stan si, obok treci publikacji, punktem wyjcia dla kogo, kto na ich podstawie zechce moe kiedy opracowa szerzej i gruntowniej histori Platerw. Dodaem, dla uatwienia orientacji czytelnika, w odpowiednich miejscach treci, krtkie graficznie zestawione genealogie poszczeglnych linii i gazek. Jedynie w liniach mskich, gdy indeks nazwisk (na kocu pracy) umoliwia wyszukanie kobiet wedug ich nazwisk panieskich lub mowskich. Doczekaem si e praca w ktr woyem nie tylko wiele trudu, ale take i wiele zapau, idzie do druku. e j napisaem, e do druku idzie, zawdziczam yczliwoci i uczynnoci wielu osb. Przede wszystkim czonkom rodziny Platerw z jej seniorem, hrabi Tadeuszem Plater-Zyberkiem i z ksiedzem szambelanem hrabia Leonem Broel-Platerem na czele, dalej: hrabiemu Mervynowi Broel-Platerowi i panu Lechowi Paszkowskiemu z Australii, a nastpnie moim kolegom z komitetu redakcyjnego "Materiaw do biografii, genealogii i heraldyki polskiej", panu Andrzejowi Grabia-Jabrzykowskiemu i ksiciu Leonowi-Hieronimowi Radziwiowi, bez ktrych ofiarnej pomocy publikacja ta nie mogaby zosta utrwalona w druku. Szczeglne podzikowanie skadam panu Edwardowi Borowskiemu, ktry pozwoli mi wykorzysta dane do genealogii naj modszych pokole rodziny hrabiw Plater, jakie z takim trudem zebra i zbiera w zwizku z ogaszan przez Niego prac - "Genealogie niektrych polskich rodzin utytuowanych". 5 wrzenia 1966 roku.

S. K.

Rodzina hrabiw Broel-Plater piecztuje si herbem, ktry blazonujemy w nastpujcy sposb: W polu zotym 3 pasy (fasces) czarne, przez ktre skos (bande) czerwony. Klejnot: na hemie z koron hrabiowsk para skrzyde orlich zotych z pasami i skosem jak na tarczy: skos na prawym skrzydle z lewa (barre), na lewym z prawa (bande). Labry czarne podbite zotem. na wstdze, dewiza: MELIOR MORS MACULA.1) Pod tarcz, Herb ten w powyszej formie, (lecz bez dewizy i bez korony hrabiowskiej, ktra pojawia si dopiero na dyplomie z 1774 r.) wniesiony zosta przez Henryka Platera do Ritterbanku w Mitawie w 1620 roku. Na pieczci Fabiana Platera z 1533 r. figuruje tarcza z dwoma pasami i skosem. Znamy te wersj o polu 6-dzielnym w pas, o pasach zotych (lub srebrnych) i czarnych na przemian. Niektrzy autorowie podaj nie poparte rdami odmiany tego herbu, polegajce na rnicach w barwach i klejnocie. Zdaniem Maachowskiego pole winno by czerwone a pasy i skos srebrne. Tene wariant przytacza Rietstap oraz (ze skosem bkitnym zamiast. srebrnego) Siebmacher w herbarzu galicyjskim. Klejnotem miay by trzy pira strusie: srebrne midzy czerwonymi lub czerwone, srebrne i bkitne. Fantazj jest rwnie herb wystpujcy u Wilczyskiego, gdzie zupenie wadliwie podane s barwy, a tarcz podtrzymuj dwaj rycerze mieczowi. Linii hrabiw Plater-Zyberk, a wic potomkom Michaa Platera i Izabelli z Sybergw, przysuguje. od 1803 r. herb w nastpujcej postaci: Na tarczy o obrzeu zotym w takime polu 3 pasy czarne, przez ktre skos czerwony, a w rodku tarcza sercowa te o obrzeu zotym, z herbem Sybergw: w polu czarnym koo wozowe zote o 6 (w tradycji rodzinnej - zgodnie ze starszymi rdami - zawsze 5) szprychach. Klejnot: na hemie z koron hrabiowsk para skrzyde orlich zotych z pasami i skosem jak na tarczy; skos na prawym skrzydle z prawa, na lewym z lewa. Labry czarne podbite zotem. Zamiast powyszego herbu, opartego na dyplomie, czonkowie tej linii uywaj zazwyczaj goda czteropolowego z herbem Platerw w polach 1 i 4, a Sybergw w polach 2 i 3, oraz z dwoma hemami nad koron hrabiowsk, spoczywajc na tarczy. Prawy hem uwieczony jest klejnotem Platerw o skosach w krokiew na opak (t. zn. prawoskrzydowym z prawa i lewoskrzydowym z lewa), a lewy hem klejnotem Sybergw: midzy dwoma pirami strusimi, zotym i czarnym, koo jak na tarczy. Wszyscy 2) noszcy dzisiaj prawnie nazwisko Plater-Zyberk lub Plater i uywajcy jednego z wyej opisanych herbw maj prawo do tytuu hrabiowskiego. Podstawy tego s nastpujce: W dniu 10 lipca (st. st.) 1803 roku, Micha hr. Plater uzyska od cesarza Aleksandra I zezwolenie na doczenie do swojego nazwiska i herbu, nazwiska i herbu Ziberg i uywania od tej chwili, przez niego i wszystkich jego potomkw, nazwiska "hrabiw Plater-Ziberg". Na zasadzie dyplomw cesarzowych Rosji, nadajcych order witego Aleksandra Newskiego, w roku 1758 przez Elbiet Konstantemu Ludwikowi i w roku 1772 przez Katarzyn II Kazimierzowi-Konstantemu hrabiom Plater, caa ich rodzina uzyskaa od cesarza Mikoaja I potwierdzenie dziedzicznego tytuu hrabiowskiego. Odpowiednie dekrety byy podpisane w dniach 2 sierpnia (a nie kwietnia, wrzenia i padziernika, jak podaj bdnie rne opracowania) 1829 i 3 lutego 1843 roku starego stylu.

Na zasadzie tych dyplomw i dekretw, w rnych urzdach i instancjach zapaday decyzje o wpisaniu nazwiska hrabiw Plater do odpowiednich (V.) czci ksig szlachty w rnych prowincjach Rosji, a mianowicie:

w Kurlandii - dnia 17/28 marca 1774 roku, pod numerem 210, a dla linii hr. Plater-Syberg dnia 25 grudnia 1803 roku, pod numerem 259; w innych prowincjach i guberniach Rosji - w dniach: 23 listopada 1836, 17 stycznia 1838, 13 maja 1841, 13 maja 1847, 13 sierpnia 1852, 17 padziernika 1855, 17 listopada 1859, 8 lipca 1860 i 27 czerwca 1868 roku starego stylu.
Poniewa niektrzy czonkowie rodziny zamieszkiwali i posiadali dobra w krajach pod panowaniem pruskim i austriackim, tytu ich by uznany dekretami panujcych w tych pastwach. I tak:

Gotha i Gritzner mwi o uzyskaniu przez rodzin hr. Plater uznania ich tytuu w Prusach dekretem krla Fryderyka Wilhelma IV z dnia 17 stycznia 1816 roku. W dniu 24 listopada 1869 roku bracia Stanisaw i Adam-Kazimierz-StanisawLudwik uzyskali od krla Wilhelma I uznanie swego tytuu w Prusach. W dniu 8(9) lipca 1884 roku Konstanty-Maria i Jan-Chrzciciel hr. Plater uzyskali zezwolenie na uywanie w Austrii swego tytuu.
(2. XN1.427, 21. 688-690, 22. 447, 448, 24. 1.306, 32.a. 55. nr. 102, 34. 111.222, 223, 36.b. XX. 808, 36.i. XVI. 20, 36.j. XI. 525, 38. 115, 43. V. 34 i tab!. L, 44. 78, 47. 18,35,52.3,4,55.1854.572,573, 1868.617,1891.756, 757, 1898.768, 769,1938.121, 122, !)7. III. str. CXXXV i tab!. 537, 58. 13, 64. IX/X .188, XIII/XIV. 324-326. 502, 503, 68.b., 68.c., 71. 1903.83, 80. 15, 82. 33, 43, 48, 54 i tab l. 17, &5. VII .172. 86. III. 308, 309, 90. I. 77, 188, 111.292, 679, IV.629, 100. 246/921, 110. 1.282, 113. 111.4, 21, 22,155, IV.55, 114. 66,67,115,117. XV.157, 125. 39, 97,127. VII.321, 132. 265 i tab1. 447,448, 149. 780, 155. 164, 158. 1.308, 11.450, 165. 4, 166. 1.37-39, 113, 490 i tabl. 9, 22, 167. 89 i tabl. 100, 169. V.127, 173. 167, 168, 175. 48, 176. I. 723, 181. II. 239, 183. 72,73, 185.1.394, 395, 191. 36, 138, 139, 192. XIV.58, 59, 62, 196. 13, 14, 214. II.205, 206,217. m.188, XXI.100.101).

Wedug zgodnej opinii historykw i heraldykw niemieckich, pocztkw rodziny i nazwiska Platerw szuka naley w Westfalii, w hrabstwie Marchii (Mark). Tam, w okrgu Unny (w parafii Hemmerde, czasem nazywanej Osthemmerde), bya pooona miejscowo uwaana za kolebk Platerw, o nazwie Westhemmerde, a w jej pobliu obronny zamek Broel. W tej samej parafii istniaa niegdy miejscowo Platers Busch.

(64. IX. i X.184, 113. III.154, 114. 85, 175.47).

Wedug tych. samych historykw, rodzina Platerw wymara, a jej nazwisko i dobra przeja spokrewniona z ni w drodze maestwa rodzina Broel (inaczej Broele, Broyle, Brule).

Zamek w Broelu mia ulec zniszczeniu (ruinie?), po czym jego panowie przenieli swoj siedzib do wieo wzniesionego, czy te z tej racji wzniesionego, zamku w Westhemmerde. Moe okres tej zmiany siedziby rodu czy naley z przyjciem przez Broelw nazwiska i herbu Platerw (p. n.). Wedug Antoniego Fahne, przyjcie przez Broelw nazwiska Platerw miao nastpi dopiero w kocu XIII wieku. To twierdzenie nie moe si osta, gdy, jak zobaczymy niej, ju w 1210 r. wystpujcy Humpertus nosi nazwisko "von dem Broel genannt Plater". W moim rozumieniu rzeczy jest to niewtpliwy dowd, e poczenie si tych dwch nazwisk nastpio wczeniej, a zapewne w samym pocztku XIII wieku, jeeli nawet nie w kocu XII. Waciwym wic brzmieniem nazwiska tej feodalnej rodziny, i to ju od co najmniej 1210 roku, jest "von dem Broele genannt Plater". W takim te brzmieniu wystpuje zazwyczaj a do pocztku XV wieku, od kiedy co raz to czciej zaczyna si spotyka (zwaszcza w czci rodziny osiadej nad Batykiem) brzmienie "Plater". Taka skrcona forma nazwiska utrzymaa si dosy dugo. Dopiero w XVIII wieku rodzina Platerw zacza powraca do redniowiecznej formy nazwiska, "von dem Broele genannt Plater", czasem bdnie "Plater genannt Broel", a po polsku "z Broelu Plater", lub "Plater z Broelu", i wreszcie, w ostatnich czasach, zazwyczaj "Broel-Plater", lub "Brol-Plater", z tym e pierwsza cz nazwiska (Broel) zesza do roli przydomka. Linia, ktra w roku 1803/4 doczya prawnie do swojego nazwiska nazwisko "Syberg", uywa obecnie nazwiska "Plater-Zyberk" (p.n. linia Michaa). Pozostaa cz rodziny uywa nadal nazwiska w formie "Broel-Plater", lub tylko "Plater".

(21. 688, 689, 691, 22. 446, 448, 34. m. 216, 36. f. XII .1149, 44. 78, 55. 1854, 571, 572. 1938. 121, 122, 64. IX i X.182, 183, 85. VI1.172, 86. III. 309, 113. III.154, 114. 85, 158.1.308, 166.1.37, 167. 88,89 i tab!. 100, 175. 48, 191. 138, 192. XIV.58, 217. III. 188, 189).

Pierwszym niewtpliwym czonkiem, jeeli nie protoplast. dzisiaj yjcej rodziny hrabiw Platerw by wystpujcy w Westfalii w 1210 roku (a wic urodzony w drugiej poowie XII wieku) Humpertus von dem Broele genannt Plater.

Nastpne wystpowanie osb uywajcych nazwiska w takim samym brzmieniu zanotowano w 1274 roku, kiedy to Henryk by "panem rady przy hrabi Marchii, a Lubbert podpisa jako wiadek (testis) akt donacyjny. Wszyscy historycy podaj t dat zgodnie na rok j. w. 1274. Jedynie G. Manteuffel wymienia dla tego aktu rok 1214. Donacja miaa miejsce w Arnspergu, gdzie jego hrabia podpisa j na rzecz klasztoru. Nie mam dzisiaj moliwoci sprawdzenia daty w oryginalnych aktach, niesdz jednak, aby historycy niemieccy mieli si myli. Musz przyj, e data 1214 roku jest przez Manteuffla podana bdnie. Antonius de Plater, miles, wystpuje w 1276 roku, a dwaj bracia, Dietrich i Conrad von Plater - w roku 1298. Zapewne na ten okres przypada szczyt potgi tej rodziny w wiekach rednich, bowiem w 1301 roku Platerowie, w przymierzu z hrabiami Marchii i hrabiami Jiilich, wygrali bitw z arcybiskupem Kolonii. By wtedy arcybiskupem Kolonii Wikbold von Holte, ktry tak jak i jego nastpcy prowadzi z okolicznymi hrabstwami ustawiczne spory. Fakt ten: jest niezbitym dowodem feodalnego charakteru rodziny Platerw. Ludolf Plater by w 1304 roku proboszczem w Sweve. Wilhelm von dem Brule vel Brle Plater Wystpuje w Westfalii w

roku .1325. Rotger von dem Broel genannt Plater wystpuje tam w 1372 roku, a nie wiem czy ten sam, tak samo podpisany miles, Rotger, w 1392 roku. Jan z on Bel (Bela) wystpuje z takim samym nazwiskiem w Westfalii w roku 1374.

(34. III.216, 36.i. XI.273, 44. 78,55, 1854, 572,64. IX i X.185, 186, 85. VII.172, 86. III. 309, 113. III.154, 114. 85, 125. 39, 166. I. 37 i tab!. 9, 175. 48).

Fryderyk (pokolenie I) von dem Broel, genannt Plater kadzie swoj piecz w roku 1419 pod umow (Bund) pomidzy rycerstwem hrabstwa Mark (Marchia) i niektrymi miastami. On i jego onaAleke wystpuj razem jeszcze w roku 1438. Dziemi tej pary byli: Aleid, zdaje si modsza od brata, ktra ju w roku 1453 bya zamna za Henrykiem von Lippborg genannt Akensihock, Burgmann zu Camen, i Rotger vel Rutger (pok. II.), wystpujcy w latach 1438 do 1480,a zmary przed 1486 rokiem, wedug Gothy i Siebmachera mia w 1467 roku podpisa akt darowizny dla kocioa w Liinern. Z ony Katarzyny N? mia czworo dzieci: Godderta, Jana, marszaka Zakonu inflanckiego,. Fryderyka, protoplast linii Platerw w krajach nadbatyckich (o tych trzech braciach niej, kolejno), i N?, crk, zamn za Goddertem von. und zu Bynkhof, wystpujcym w latach 1487 do 1512.

Goddert (pok. III.), syn Rotgera vel Rutgera, wystpuje w r. 1486. W 1516 roku ju nie yje. Z ony N? von Werne mia mie czworo dzieci, w czym troje niewymienionych z pci i imion, oraz na pewno syna o imieniu Henryk (pok. IV.), ktry jest potem notowany jako "miles". Umar przed 1531 rokiem. Oeniony by z Mari, crk Ludwika von und zu Uffeln i Walrave zu Gruneberg. Maria von Uffeln, po mierci Henryka Platera wysza powtrnie za m za Jana von Hatzfeld den Dicken zu Wudenburg. Spiessen pisze o Henryku, e w 1516 roku jego "opiekunem" by Henryk von Wenge, jako najbliszy jego krewny po mieczu. Wyciga z tego wniosek, e Henryk w 1516 roku by jeszcze maoletni. Takie tumaczenie jest trudne do przyjcia, gdy Henryk by wtedy ju co najmniej od 6 lat onaty. Musiay wic istnie jakie inne przyczyny opieki, albo te Spiessen pomyli dwa pokolenia i opiekuna syna przypisa ojcu (p. n.). Dziemi Henryka i Marii von Uffeln byli:

I) Katarzyna-Magorzata, zakonnica w Himmelsforte, i prowadzcy ,dalej lini II) Henryk (raz wspomniany jako Hermann) (pok. V.), ktry urodzi si w 1510 roku. Wprowadzony w posiadanie Westhemmerde. yje jeszcze w 1567 roku. By dwukrotnie onaty. Z pierwsz on, Ann von Peutlinck bra lub w roku 1539 i w tym samym roku j straci. Drug jego on bya Agnieszka von Riispe zu Briinninghausen, crka Gerta i Marii von Eppe, a wnuczka Guntermanna von Riispe zu Briinninghausen i Petroneli von Plettenberg, oraz Hermanna von Eppe zu Godelheim i Magorzaty von Rump zur Werne. Dziemi Henryka byli: (I) Fryderyk (pok. VI.), o ktrym jednym nie wiem, czy nie by urodzony z pierwszego maestwa, a ktry ju w 1585 roku jest kanonikiem w Soest w hrabstwie Arnsperg. Hermann (o nim niej).

(II)

(III) Caspar, notowany w roku 1583. (IV) Magorzata, urodzona w roku 1546, zamna za Janem von GaIlen zu Achtermberg, a wedug Spiessena - za Janem von GaIlen zu Toddinghausen. (V) Anna, zamna za Daem von Effern genannt Hall zu Busch, ktry umar dnia 17 wrzenia 1598 roku. (VI) Katarzyna, o ktrej nie zachoway si adne wiadomoci. (VII) N?, kanoniczka w Rumbeck i (VIII)N?, kanoniczka w Frondenberg. Nadmieni musz, e o crkach Henryka i Agnieszki von Riispe A Fahne podaje inn wersj. Wedug niego, Henryk Plater mia z drugiego maestwa nie pi lecz sze crek. O Magorzacie nic nie wie, poza jej dat urodzenia w roku 1546, natomiast po niej bezporednio wymienia jeszcze jedn crk, ktrej imienia nie zna, a ktrej daje za ma Jana von Gallen, a wic - wedug innych wersji - ma Magorzaty. W cytowanym przez J. Weyssenhoffa wywodzie z 16 herbw, yjcego w 1636 roku Gottharda Weissa, wystpuje Magorzata Plater, zamna za Fromholdem von Schwartzhoff. Poniewa wystpuje ona w 31-ym (ostatnim z prawej strony) polu wywodu, jako po kdzieli prababka wywodzonego, przyj mona za prawdopodobne, e ya wspczenie z potomstwem Henryka i Agnieszki Platerw. Moga wic by Maogrzat wystpujc u A. Fahne. (II) Hermann (pok: VI.) , syn Henryka i jego drugiej ony Agnieszki von Riispe, urodzi si w 1548 roku. Pan na Westhemmerde. Umar w 1596 roku. Jego on bya Mechtylda von und zu der Recke (wedug niektrych, sdz e bdnych wersji, von der Reck), crka Diedericha i Irmgard vel Ermgard von der Recke (wedug innych wersji, von der Reck). Dziemi Hermanna i Mechtyldy byli: A. Hermann (pok. VII.), o nim niej,

B. Jan, ktry jako uczony w pimie bierze w latach 1620 i 1621 udzia w trzech publicznych dysputach w Giessen. W 1624 roku wystpuje jako Landrost (zarzdca okrgu) w Sonsbeck. Jest nastpnie kanclerzem w Cleve (Kliwia) i tajnym radc brandenburskim. Umar w kwietniu 1642 roku. Pochowany w Emmerich. C. Diederich, ktrego losw nie znam. D. Agnieszka, kanoniczka we Frondenberg, potem zamna za Janem-Joachimem von Ascheberg zu Heyde. E. Irmgard, tak jak siostra, kanoniczka w Frondenberg, potem zamna za Diederichem Ovelacker, i F. Anna-Magorzata, zamna I voto za Henrykiem von der Capeli en zu Werdringen i II voto za Konradem von Elverfeld zu Herbede. Po pierwszym mu odziedziczya Werbringen i wniosa je drugiemu jako wiano. A. Hermann (pok. VII.), syn Hermanna i Mechtyldy Recke, urodzi si w roku 1592. Pan na Westhemmerde. Umar dnia 16 grudnia 1659 roku jako ostatni mski potomek swego rodu w Westfalii. By dwukrotnie onaty. Pierwsz jego on (lub w 1629 roku) bya Anna Magorzata, crka Krzysztofa-Diedericha von Plettenberg zu Schwarzenberg i Katarzyny von Hatzfeld, drug - Magorzata-Cunera, crka Jana von Plettenberg zu Lehnhausen i Krystyny V ogt von Elspe. Pozostawi dwie crki: A) Mechtyld-Katarzyn (pok. VIII.), z pierwszego maestwa, ktra po ojcu odziedziczya zamek Westhemmerde i ten wniosa swojemu mowi, JanowiBernardowi Vogt von Elspe zu Borchausen. Umara w dniu 14 czerwca 1712 roku. W kociele w Hemmerde znajduje si jej pomnik grobowy, a na nim wyryty jej rodowd. B) Ida-Katarzyna, z drugiego maestwa, bya zamna za JanemJerzym-Fryderykiem von Romberg zu Massen. Umara w dniu 3 kwietnia 1668 roku. Jej pomnik nagrobny (tak jak i jej siostry, z rodowodem) znajduje si w kociele w Unnie. Razem ze mierci Mechtyldy-Katarzyny wymara cakowicie westfalska linia rodziny z Broelu Platerw.

(4. 193, 34. III. 216, 44. 78, 55. 1854.572, 62. 696, 697, 64. IX i X .186, 85. VII. 172,86. III.309, 113. III.154, 114.85, 166. 1.37, 167. 89 i tab!. 100, 175. 48, 49, 196. 139).

Wspczenie wystpuj w Westfalii nastpujce osoby, ktrych stopnia pokrewiestwa z wyej opisan lini nie umiaem okreli. S to: Albert von dem Broel, genannt Plater, w roku 1424, Jan i Rotger Platerowie w 1524 i

N? von dem Broel, genannt Plater, ktrego ona, Magorzata von Ovelacker zu Grimberg (raz Grnberg), wystpuje w roku 1635.

(44. 78, 64. IX i X.186, 175. 48).

Niezalenie od wyej tutaj wymienionych osb, polskie opracowania cytuj kilkanacie osb o nazwisku Plater, ktrzy ju od 1180 roku poczynajc mieli wystpowa w Westfalii. Imiona, daty i funkcje tych osb koliduj z odpowiednimi elementami ustalonej wyej genealogii pierwszych pokole rodziny Platerw z Broelu. Nie znalazem nigdzie w obcych rdach i opracowaniach wzmianek o tych osobach, a tutaj wspominam o nich jedynie dla stwierdzenia, e opracowania, w ktrych s wymienione byy mi znane i e je braem pod uwag przy redagowaniu tej pracy. Sdz e wszystkie te legendy powstay po rozbiorach, w zaborze rosyjskim, w okresie legitymowania si szlachty polskiej w gubernialnych Deputacjach wywodowych. Oryginalny wywd Platerw, jaki przeprowadzili w Wilnie w 1805 roku, nie dochowa si do czasw dzisiejszych, wspomina o nim jednak i cytuje go Agaton GiIler podajc genealogi pierwszych Platerw w Westfalii. Podana przez niego genealogia jest identyczna z genealogi, jak na kilkanacie lat przedtem (nie wczeniej ni w 1859 roku) uoy Wilczyski. Jest to dla mnie niezaprzeczonym dowodem, e w rkach rodziny musia istnie wypis z ksig Deputacji wywodowej w Wilnie. Z niego korzysta i na nim si opar WiIczyski, jego tre musia od hrabiego Wadysawa Platera, porednio lub bezporednio, otrzyma Giller, gdy pisa jego yciorys. Przedtem ju redakcja Gothy opara na nim swj bdny rodowd Platerw, a po niej take Kosiski, ych1iski i wreszcie Uruski.

W tych bdnych opracowaniach wystpuj: a) mczyni - Dieter czyli Dietrich w 1351 i drugi w 1387 roku, Engelbert w 1223 i drugi w 1306 roku, Gaspar jeden w 1384, drugi w 1429 roku, Henryk w 1273 i drugi w 1400, Herebold w 1180 (czy nie jest to Humpertus z 1210 roku, o ktrym mwiem wyej?), i wreszcie Jan w drugiej poowie XIII wieku; b) kobiety - Ida von Heyden (1273), Elbieta von Plettenberir (1429) i Magorzata Torck von Rozendael (1306); c) miejscowoci - Scheiden, Unna, Voringen vel Woringen i Westhemmerde: Opracowania powysze przypisuj Platerom wadanie hrabstwem Unna w Westfalii z zamku Westhemmerde, od poowy XIII wieku poczynajc. I ta wzmianka uatwia waciw ocen podstaw omawianych genealogii, bowiem Unna jest nazw miasta pooonego w pobliu Arnsbergu, nigdy nie bya stolic hrabstwa, bo to nigdy nie istniao. Miasto Unna do 1243 roku stanowio wasno arcybiskupstwa Kolonii. W 1243 roku weszo w skad hrabstwa Marchii. W 1256 roku otrzymao prawo miejskie.

(36. i. XIX.931, 52. 3, 90. III.292, 293, 192. XlV. 58, 59, 198. 3-5, 217. III. 189)

Jan (pok. III.), syn Rotgera vel Rutgera i Katarzyny N?, brat modszy Godderta (p.w.), a starszy Fryderyka, protoplasty wszystkich dzisiaj yjcych Platerw (p.n.), urodzi si nie pniej ni w 1460 roku. Pocztkowo znany jako "Jan". Dopiero okoo roku 1502 zaczyna figurowa w rdach jako "Johann". Uywa nazwiska "von dem Broele genannt Plater", ale czasem take "Plater anders genannt von dem Broele". Wczenie, bo najpniej w roku 1475, wstpi do Zakonu inflanckiego i bodaj bezporednio potem wywdrowa z Westfalii do Inflant. Z pierwszych lat jego dziaalnoci w Zakonie nie zachoway si adne materiay. W dniu 21 czerwca 1501 roku jest wjtem w Karkhaus (inaczej Carchnis i Karkus). W Metryce Litewskiej figuruje w 1501 roku jako komandor inflancki (a wic komtur Zakonu) w tej fortecy. Wkrtce potem, bo w czasie pomidzy 25 grudnia 1501, a 25 stycznia 1502 roku zosta wybrany na wysokie stanowisko marszaka Zakonu (Landmarschal), czyli zastpcy mistrza inflanckiego, w sprawach zarwno cywilnych jak i wojskowych. Dnia 13 wrzenia 1502 roku dowodzi jednym skrzydem w bitwie pod Smolinem (?) koo Pskowa, w ktrej mistrz inflancki Wolter Plettenberg pobi Moskw. Jan Plater bardzo si do zwycistwa przyczyni i tym umocni swoje stanowisko w Zakonie. Marszaek Jan Plater, od czasu tej wojny a do zgonu, nie bra ju udziau w walkach, ale zamieszkujc stale w Segewold sprawuje funkcje jakby ministra wojny Zakonu Inflanckiego. Gustaw Manteuffel susznie pisze o nim: Wybitna posta. W cigu lat 28-u nieodstpnym by towarzyszem landmistrza Woltera Plettenberga, najwikszego z landmistrzw inflanckich. W czasie wojen z Moskw podziela on chwa jego zwycistw, a w czasie pokoju kierowa wraz z landmistrzem losami krain inflanckich. W 1517 roku zosta wezwany przez papiea Leona X. do Rzymu w sprawie miasta Rygi. Nie znalazem nigdzie dowodu, aby t podr odby. Dnia 22 maja 1518 roku marszaek Jan, dziaajcy wsplnie z bratem Fryderykiem (p.n.) kupuje (a nie sprzedaje, jak to bdnie podaje M. Spiessen) od opata klasztoru w Scheda (?) w Westfalii, Jaspera (raz wymieniony jako Dietrich) von Plettenberg"dieHofesaat des Broelgutes zu Westhemmerde". Akt kupna mia miejsce w jakiej miejscowoci w Inflantach, a z ramienia opata Plettenberga podpisa go upenomocniony przez niego Jurgen Siborch. L. Arbusow uwaa ten akt za odkupienie dawniej wyzbytych dbr. W tym mniej wicej czasie Henryk Plater, syn Henryka i Marii Uffeln, a wnuk Godderta brata Jana marszaka i Fryderyka, by"wprowadzony w posiadanie Westhemmerde". Gdy si te fakty zestawi, wynika z nich jasno, e bracia Jan i Fryderyk wspierali swoj rodzin pozostawion w Westfalii, odkupujc utracone w midzyczasie jej gniazdo i wprowadzajc do niego swego stryjecznego wnuka. Miejsce i dokadna data zgonu marszaka Jana nie s znane. Prawdopodobnie y jeszcze w czerwcu 1529, ale na pewno nie y w dniu 21 padziernika tego roku, gdy w tym dniu wystpuje ju jego nastpca. Gotha, Kneschke, Kosiski, Manteuffel, Siebmacher i Wilczyski daj o rodowodzie Jana marszaka informacje bdne, a Borkowski i ych1iski myl go z bratem i daj mu imi Fryderyk.

(3. 82, 4. 182-184, 186-188, 193, 199,200, 207, 5.a. 182-209, 20. 248, 21. 689, 22.447,34. II1.217, 44. 78,52.3, 55. 1854.572,71. 1907-8.48, 86. IIU309, 90. III. 294, 113. II1.154, 148. a. I, 166. I. 38, 175. 47, 198. 6, 217. II1.190, XXI. 100) .

Jan Plater, marszaek, przyby - jak to wyej podaem - z Westfalii nad Batyk okoo roku 1475. Jego brat Fryderyk, protoplasta wszystkich inflanckich Platerw, zapewne w kilka lat po nim. Ju jednak przedtem wyruszyli z Marchii na Inflanty inni Platerowie. Nie udao mi si ustali, w jakim byli stopniu pokrewiestwa do pniej przybyych, Jana i Fryderyka. Henryk Plater (p. n.), ktry w roku 1620 legitymowa si w Ritterbanku w Mitawie, te zapewne nie zna stopnia tego pokrewiestwa, gdy okrela ich gucho tylko jako krewnych. Okrela natomiast czas zjawienia si pierwszych Platerw nad Batykiem, a mianowicie: "przed dwustu laty", czyli w pocztkach XV wieku. Istotnie, wiemy z powanych rde, e ju w roku 1412 Jan vel Johannes von dem Broele genannt Plater by proboszczem w Rewlu. Nastpny po nim Plater w Inflantach to Fryderyk von dem Broele genannt Plater, o ktrym te nie wiem jakim by krewnym Jana marszaka i Fryderyka protoplasty, ale o ktrym wyranie powiedziano, e "pochodzi z Broelu koo Westhemmerde w hrabstwie Marchii". W roku 1441 by wspomniany jako przyboczny mistrza inflanckiego Heidenreicha Vinke von Overberg, od ktrego w dniu 8 wrzenia 1443 roku uzyska nadanie dbr, czy te moe czci dbr, Kemalen w Kurlandii. Ta druga wersja wydaje mi si blisza prawdy, gdy w dniu 21 lutego 1455, a jakoby take w latach 1463 i 1477, uzyskuje Fryderyk Plater dalsze nadania ziemi w tej samej miejscowoci. L. Arbusow twierdzi, e ten Fryderyk nie pozostawi potomstwa. Sdz, e bezporednim poprzednikiem braci Jana i Fryderyka Platerw nad Batykiem by, zapewne bliski ich krewny, mimowoli nasuwa si pytanie czy nie stryj Wennmar von dem Bruill (sic) genannt Plater, z hrabstwa Marchii przybyy, ktry ju w 1451 roku jako rycerz zakonu inflanckiego wystpuje na konwencie w zamku Oberpahlen koo Rygi. W roku 1457 i potem, czasie oblenia w roku 1458, dowodzi zaog zakonn w Kajpedzie (Memel). W latach od 1478 do lipca roku 1486 jest wjtem (a wic jakby -:starost. grodowym zakonu) w Grobinie w Kurlandii i wreszcie w roku 1491 mia by - wedug Arbusowa - marszakiem Zakonu w Kuldydze (Goldingen) . Przypuszcza mona, e przybyy nad Batyk okoo 1475 roku Jan Plater (p.w.) znalaz pierwsze oparcie w wybitnym ju wtedy rycerzu Zakonu, Wennemarze. Henryk Plater, modszy od Jana marszaka (p.w.), nie wiem, w jakim stopniu i czy jego krewny, wystpuje w latach od 1510 do 1525, a moe i 1526, jako komtur w Dyneburgu. Wedug A. Fahne, od roku 1524 by Henryk, a wic sdz, e ten sam, wjtem w Kokenhuzie. Hartwich Plater, jako przedstawiciel rycerstwa kurlandzkiego, zawiera w Weissensteinie w 1538 roku ukad z rycerstwem estoskim. Nie mam dzisiaj adnej moliwoci stwierdzenia, czy wzmianka ta nie dotyczy Henryka, syna Fryderyka (p. n.). Przypuszczam e powodem bdu jest moe ze odczytanie z aktu imienia Hartwich, zamiast Heinrich.

(3. 82, 83, 4. 183, 193, 5. 86, 20. 248, 21. 689, 44. 78, 431, 55. 1854.572, 64. IX i X .187, 71. 1902.118, 1907/8.48, 113. III. 154, 114. 85, 125. 39, 166. I. 37, 38, 176.I. 723).

Niezalenie od tych kilku osb, wielu autorw wymienia rnych Platerw, ktrzy ju w pierwszej poowie XIII wieku mieli przyby z Westfalii nad Batyk. Nie znalazem nigdzie potwierdzenia dla tych wzmianek. Jestem przekonany, e i w tym wypadku rde tych legend szuka naley w aktach wileskiej Deputacji wywodowej. Wzmianki te wymieniaj nastpujce osoby: a) mczyni - Adolf w roku 1450, Albert w roku 1306, Henryk w 1400, inny w 1499 i wreszcie Jan w roku 1224. b) kobiety - Anna Freytag w 1457, Magorzata von Schwanzbell w 1499 i Elbieta von Teck, czy Torch, czy Turk w roku 1400. Ponadto jeden z heraldykw poda przez pomyk dat 1430 roku, jako czas, w ktrym Wennemar Plater mia by wjtem w Grobinie. W rezultacie, kilku innych autorw podzielio znanego dowdc z Kajpedy na dwoje. Na Wennemara, wjta w Grobinie w 1430 roku, i na Wennemara z Kajpedy w 1458 roku.

(3.82, 21. 688, 689, 22. 446, 447, 34. 111.216, 36.f. XI1.1l49, 52. 3, 55. 1854.572,. 65.11.21,85. VI1.172, 86. 111.309, 90. 111.294,113. II1.154, 114.85, 132.265,166.1.37, 185.1.394, 192. XIV. 58, 59, 198.4, 5, 6, 217. II1.189, 190).

Fryderyk (pok. III.), syn Rotgera vel Rutgera i Katarzyny N?, brat modszy Godderta (p.w.) i Jana marszaka (p.w.), urodzi si okoo roku 1465. Tak jak i brat starszy Jan, wywdrowa z Westfalii nad Batyk i tam osiad. On jest protoplast wszystkich dzisiaj yjcych Platerw. By dwukrotnie onaty. Pierwsz jego on bya Dorota Rese, crka Tomasza, zmarego w roku 1472, a wdowa po Gotschalku-Jurgensie Pahlen (von der Pael), dziedzicu dbr Taurup. Z on t by po lubie ju w roku 1492, gdy w tym czasie ma proces z sukcesorami jej pierwszego ma o nieokrelon bliej cz spadku przypadajc na Dorot. Sdzi mona, e wszyscy trzej jego synowie (p. n.) byli urodzeni z tego maestwa. Drug on Fryderyka bya ju w 1499 roku Barbara von Ungern, zapewne crka Detlofa? i N? Rese. Sdz, e jego crk, i to z tego maestwa, bo "crka N? Platera i N? Ungern von Pirgell", bya Anna?, okoo poowy XVI wieku zamna za N? Schwarzhofem,. urodzonym z N? von Tiesenhausen aus Berson. Fryderyk, w dniu 4 lutego 1500 roku, kupi od Henryka von Ungern dobra Madditen i Natczen, w parafii Cziselgal (SissegalI). Okoo roku 1507 naby dobra Weissensee, ktre odtd, w cigu okoo dwch wiekw, najeay do rodziny. Dobra Weissensee, po otewsku Baltu-Mujza, nazywano pniej take Platershoff. W okresie od dnia 9 grudnia 1507 do. wrzenia roku 1523 jest wjtem (Stifsvogt) w Kokenhuzie, a w roku 1516 take w Treyden. W 1516 roku ufundowa wikari w Selburg. W dniu 22 maja 1518 odkupuje, razem z bratem Janem, marszakiem, dobra rodzinne w Westfalii (p.w.). Niewtpliwie to on, a nie jego syn

Henryk, jak to podaj niektre opracowania, otrzyma w dniu 3 sierpnia 1531 roku, prawem lennym, od mistrza inflanckiego Hermanna von Briiggenei, zwanego Hasenkamp, dobra Indryc (Nidritz lub Nedderitz). Dobra te, wraz z innymi posiadociami. Fryderyka, byy przedmiotem dziaw ma., jtkowych przeprowadzanych w roku 1533 (p. n.). Syn wic Fryderyka mg otrzyma (a i to dopiero po 1533 roku) potwierdzenie nadania, ale nadanie samo z roku 1531 musiao dotyczy Fryderyka Platera. W dniu 27 stycznia 1533 roku Fryderyk przeprowadza dziay swych lub czci swych dbr pomidzy trzech synw. W tych dziaach: I. Jan, najstarszy z braci, otrzyma dobra Weissensee (Sissegall), z obowi.zkiem wypacenia bratu naj modszemu, Fabianowi, sumy 2.300 marek ryskich. O Janie niej pod "Linia na W eissensee". II. Henryk, redni, otrzyma dobra Indryc, z obowizkiem wypacenia bratu Fabianowi sumy 1.500 marek ryskich. O nim niej pod "Linia polska". III. Fabian, nie wiem czy oprcz wymienionych sum otrzyma jakie dobra. O nim niej pod "Linia kurlandzka". Data mierci Fryderyka nie jest znana. Sdzi naley e umar w 1533 roku, aczkolwiek L. Arbusow nie wyklucza moliwoci, e Fryderyk Plater y jeszcze w dniu 10 listopada 1537 roku. Pulvis odnoszce si do niego daty, fakty i okolicznoci przypisuje a trzem Fryderykom wystpujcym w latach od 1499 do 1537 roku. Wedug niego trzej wyej wymienieni synowie Fryderyka i (wedug mnie) Doroty Rese mieli by urodzeni z Magorzaty von der Pahlen z gazi na Taurup (por. n.), urodzonej z matki z domu UexkIl. Rozbicie przez Pulvisa Fryderyka na trzy osoby uwaam za bd natomiast nie mam monoci stwierdzenia, czy istotnie Fryderyk nie by jeszcze raz onaty z wymienion przez niego Magorzat, nadmieni jednak musz,. e Pulvis na poparcie swojego twierdzenia nie cytuje adnych rde.

(3.82,4.193,5.1901.86, 5.a. 162,52.3,55.1854.572,64. IX i X.187, 71. 1895.20, 29,35,86. m.309, 101. 564/608, 638/679, 639/679, 642/685, 113. lIl.4, 154, 114. 85, 143, U8.a. I, 166. 1.38,169. III.277, XIII.190, 175 47, 176.163,180.96,97, 187.540. Nastpujce opracowania podaj bdne dane o Fryderyku: 85. VII .172, 86. III. 309, 113. m .154, 114. 86, 148. a. I, 192. XIV. 58, 59, 198. 6, 217. III.189, 190).

LINIA NA WEISSENSEE

I. Jan (pok. IV.), najstarszy z synw Fryderyka i zapewne jego pierwszej ony, Doroty Rese, w dziaach przeprowadzonych w dniu 27 stycznia 1533 roku otrzyma od ojca dobra Madditen i Nadzen (Natczen) oraz Weissensee inaczej Platershoff (p.w.), pooone w parafii Sissegall vel Syssegal vel Cziselgal. Dobra. te byway czasem nazywane od nazwy parafii. Sdz e jego dzia stanowi wikszo posiadoci ziemskich ojca, bowiem spata, jak by obowizany dokona na rzecz brata Fabiana, wynosi o 800 marek wicej ni spata, jak jego brat Henryk musia z Indrycy zapewni bratu Fabianowi. Ten Jan wystpuje jeszcze w 1549 roku. Kneschke, a za nim Gotha i Siebmacher, wymieniaj jego on (w roku 1523) w osobie N? z domu von Krdener. W innych niemieckich rdach i opracowaniach nie znalazem ani potwierdzenia, ani zaprzeczenia tej informacji. Pulvis myli tego Jana z jego wnukiem, take Janem, i daje mu bdnie za on Barbar von Ungern (p. n.). Wszystkie swoje dobra Jan przekaza synowi o imieniu Fryderyk (pok. V.), ktry by zdaje si jedynakiem i o ktrym nie zachowao si wiele wiadomoci. Pulvis w ogle nie wie o jego istnieniu. Poza pewnymi wiadomociami o tym, e by dziedzicem Weissensee i e te dobra przekaza synowi, wiemy (ale tylko wedug Kneschkego i innych jak wyej) e mia by oeniony z Magorzat von der Pahlen z Taurup (por. w.). Jego synem by Jan (pok. VI.), dziedzic Weissensee; wystpuje w roku 1605 w powiecie dyneburskim, a nie wiem czy to nie on by w 1632 roku elektorem krla Wadysawa IV z Inflant. Ju w roku 1595, jeeli nie nieco wczeniej, by onaty z Barbar von UngernSternberg, crk Krzysztofa "starszego" (citego w 1583 roku z rozkazu Stefana Batorego) i Maye von Plettenberg, a wnuczk po ojcu: Henryka von Ungern-Sternberg i Gertrudy von Tysenhausen, a po matce: Jana von Plettenberg i Barbary Todwen. Sdz e to ten Jan by w 1613 roku z niejakim N? SpilI wspdziedzicem (?) wsi kocielnej Sissegal (p.w.). Pulvis myli go z jego dziadem i daje mu za on N? von Krtidener. Jan, z ony Barbary von UngernSternberg, pozostawi siedmioro dzieci, o ktrych niej.

(39. III. tab!. IV. i str. 20, 21, 55. 1854.572, 573, 62. 698, 83. 1.207, 86. II1.309, 310, 101. 639/679, 1-18.a. L, 166. 1.37, 38 i tab!. 9, 180. 93, 97, 359. Bdne wzmianki o tych samych osobach podaj: 34. III.217, 90. II1.294, 148.a. L, 160. 168, 192. XIV.59, 198. 6, 217. m.1g0).

A. Jan (pok. VII.), O nim niej. B. Krzysztof (pok. VII.) wystpuje \v latach 1597 i 1600. Umar w roku 1603. Oeniony by z Magorzat von Alten-Bockum. C. Magorzata, zamna za Henrykiem von Ramel. Wystpuje jako wdowa ju w 1611. D. Fryderyk, ktry umar modo. E. Henryk (pok. VII.), o nim niej.

F. Dorota, ju w 1608 roku bya zamna za Ludwikiem von Stilgen (Stilchen). ya jako wdowa jeszcze w roku 1636, a prawdopodobnie j w 1640. G. Fabian (pok. VII.), o nim niej.

(148.a. I).

A. Jan (pok. VII.), syn Jana, dziedzic Weissensee. Wedug Pulvsa, wystpuje w latach 1590 i 1597, a umar w 1603 roku. Wedug tego samego rda, on Jana bya N? von Buddenbrock, crka Kaspra. Wedug zgodnego wiadectwa wszystkich opracowa, Jan mia jednego syna o imieniu Kasper-Fryderyk (pok. VIII), raz wymieniony jako Fryderyk, wedug Hylzena "dziedzic na dobrach Weissensee, y Kyoma w Szwedzkich Inflantach Ablegatem by od Stanw tamecznych Inflanckich w roku 1678. do Karola X. Krla Szwedzkiego". Wedug Pulvisa, Kasper (Gaspar) by w roku 1622 kapralem (?), powrciwszy z Holandii osiad w roku 1625 na Weissensee, a w roku 1635 na Madditen, umar za, jako kapitan-porucznik w styczniu roku 1642. Wiadomo ta jest w czci bdna, gdy Kasper-Fryderyk jeszcze w dniu 22 listopada 1687 roku uzyska przyznanie, czy moe raczej przysdzenie dbr Weissensee "jako dziedzicznych". W roku 1689 zastawi te dobra u asessora N? Rosenthalla. Umar bezpotomnie, a wszystkie dobra po nim odziedziczy jego "stryj Fabian". Poniewa Fabian Plater (pok. VII.) nie y ju w tym czasie (p. n.), dobra po Kasprze-Fryderyku musieli dziedziczy synowie Fabiana. Jeden z nich, Jan (pok. VIII.), by dziedzicem Weissensee ju w roku 1695 (p. n.), z czego wnosi naley, e Kasper-Fryderyk musia umrzenajpniej w tym wanie roku. Wedug Pulvisa, on Kaspra-Fryderyka (Gaspara) bya Elbieta von Rosen z gazi Hochrosen, ktra razem z szecioma synami umara z panujcej w 1655 roku zarazy w Weissensee, a wedug innego rda - w roku 1656 w Rydze.

(65. II.22, 101. 642/685, 148.a. I, 180. 97).1

E. Henryk (pok. VII.), syn Jana, mia by w roku 1603 dziedzicem Weissensee. W roku 1620 przenis si do Kurlandii. Z ony Elbiety von Spill mia pozostawi czterech synw: A) Jana-Henryka, B) Fabiana, wystpujcego w roku 1676, razem z bratem C) Mateuszem-Fabianem i D) Gaspra.

adnych dalszych wiadomoci o nich Pulvis nie podaje.

(148.a. 1.).

G. Fabian (pok. VII), wedug Pulvisa najmodszy z dzieci Jana i Rarbary von UngernSternberg, ktra to wiadomo nie wydaje mi si cisa. Wedug innych informacji, Fabian by nie najmodszym lecz najstarszym z rodzestwa. Pulvis pisze o nim: "majc zaledwie 10 lat, wysany zosta w towarzystwie minieskiego szlachcica Jorgen Prohl do Niemiec, gdzie 19 lat suy przy wojsku. Powrciwszy w 1603 do Livonii, zosta 1619 krajowym chorym. W roku 1625 sprzeda "posiadane na prawie feudalnym" dobra Lubej-Mojsa w powiecie wendeskim Jerzemu Meerfeldtowi. W roku 1631 by rotmistrzem wojska w powiecie dorpackim, a jednoczenie asesorem cywilnego "Hofgerichtu". W roku 1643 zosta "Landratem" Inflant etc. Od r. 1625 jest panem na Felcku, Kioma i TJnnikiill, r. 1645 zostaje take wacicielem Todwenshofu, a w 1656 (sic!?) dostaje si w jego posiadanie i Weissensee. Umar (jako dziedzic Folk) w grudniu 1656 roku. Z ony zalubionej zdaje si w roku 1624, Elbiety von Taube, crki Arenda i Barbary von Tiesellhausen, pozostawi potomstwo. Wedug Pulvisa, Elbieta z von Taubp umara w roku 1663. Ich dzieci: A) Barbara wystpuje w roku 1644 jako ona Gerharda von Vietinghoff genannt Sheel. B) Jan (pok. VIII), twrca gazi na Konhof, o nim niej. C) Elbieta, ktra dnia 18 lutego 1663 roku zalubia Jana-Ernesta, von Diicker, dziedzica na Kuikatz (?) w Inflantach. D) Fabian (pok. VIII.), twrca gazi na Weissensee, o nim niej, i E) Fryderyk (pok. VIII), o nim niej.

(148.a. 1., 176. 1.674, 180. 97, 192. X.299).

Jednoczenie wystpuje jako dziedzic Fleck (sic!) i Weissensee Fabian, urodzony w Weissensee dnia 4 sierpnia 1613, a zmary w dniu 29 padziernika 1645 roku, ktry by oeniony z Ann-Barbar OstenSacken (I voto zamn za Johannem von Dorthesen), urodzon w 13athen dnia 4 sierpnia 1603?, a. zmar w Weissensee dnia. 22 marca 1671 roku. Bya ona crk Fryderyka von der Osten, genannt Sacken, dziedzica Kalwen, zmarego przed rokiem 1611, i Doroty von Vietinghoff, genannt Sheel. Nie mam moliwoci dzisiaj wyjanienia tych sprzecznoci.

(131. 73, 106, 119).

E) Fryderyk (pok. VIII.), najmodszy z synw Fabiana i Elbiety von Taube; j ego istnienia dowodzi jedynie Pulvis w nastpujcych sowach: "pobiera nauki r. 1658 w Wittenbergu. R. 1663 jest dziedzicem na Teilitz, jednej czci majtku Felek. R. 1678 by wysany do krla szwedzkiego Karola XI jako deputowany szlachty Inflant, a niedugo potem otrzyma godno prezesa Oberkonsistorium w Inflantach, umar 1710 bezdzietny. Wzmianka ta koliduje ze wzmiank zacytowan z Hylzena w odniesieniu do KaspraFryderyka (p.w.). Nie mam moliwoci wyjanienia tej zagadki. Wedug Pulvisa ten Fryderyk by dwukrotnie onaty, a mianowicie: po raz pierwszy ju w roku 1679 z N? von der OstenSacken, crk Jerzego, pana na Colligal na wyspie Oesel, a po raz drugi z Juliann von Aderkas, ktra po owdowieniu wysza jeszcze raz za m za rotmistrza Franciszka-Wilhelma von Knorring. (64. XVII. 252, 148. a. I.).

GA NA KONHOF

B) Jan (pok. VIII), syn Fabiana i Elbiety von Taube, w roku 1663 by porucznikiem chorgwi powiatu dorpackiego. W roku 1682 wystpuje jako rotmistrz. Pan na Weissensee, Kioma i Tdwenshof. W roku 1665 kupi dobra Pigast w Inflantach, a w padzierniku 1695 roku sprzeda bratu Fabianowi dobra Weissensee, ktre odziedziczy po stryjecznym bracie Kasprze-Fryderyku (p.w.). By oeniony z Magorzat von Woldeck, wystpujc jeszcze w roku 1680. Jego dziemi, a wic zapewne z tego maestwa, byli: modsza od brata (A) Barbara - Gertruda, zamna za Karolem - Henrykiem von Schilling, od roku 1710 wdowa, i (B) Gerhard-Jan (pok. IX.), urodzony w roku 1658. W latach 1690 i 1691 wystpuje jako porucznik w Rydze. W roku 1721 otrzyma stopie podpukownika, a potem pukownika. Mia by w roku 1721 "Landratem Inflant". Po ojcu dziedzic Kioma, Todwenshofu i Pigast. W roku 1723 kupi dobra Konhof i Wahlenhof. W nastpnym roku sprzeda Pigast, Umar w roku 1728 i dnia 1 listopada tego roku zosta pocho\vany w Dorpacie. By dwukrotnie onaty. Pierwsz jego on bya N? von Mecks, a drug ZofiaElbieta von Sternstrahl, crka Jana-Ericha. Jako wdowa, dzierawia dobra Falckenau. ya jeszcze w roku 1742. Gerhard-Jan mia z obu maestw trzech synw: 1. Fabiana- Fryderyka, 2. Gerharda-Jana i 3. Karola-Magnusa. O nich wszystkich patrz niej.

(148.a. r., 176. 111.8, 180. 97.).

1. Fabian-Fryderyk (pok. X.), syn Gerharda-Jana z pierwszego maestwa, suy w armii szwedzkiej. W roku 1724 mia by rotmistrzem. Od ojca otrzyma majtek Kioma, a potem jest dziedzicem take i Todwenshofu. By dwukrotnie onaty. Pierwsz jego on bya, zmara w roku 1728, Magorzata-Elbieta von Reutz, crka JerzegoFryderyka, a drug Karolina-Eufrozyna von Tiesenhausen, crka Jana-Wilhelma. Druga ona Fabiana-Fryderyka umara w majtku Nurs dnia 11 marca 1768 roku. Jego dzieci: Z pierwszego maestwa jeden syn 1) Gerhard-Fryderyk (pok. XI), o nim niej, a z drugiego maestwa: 2) Fabian (pok. XI), o nim niej, 3) Anna-Magorzata, urodzona w roku 173. ? Dnia 25 grudnia 1756 roku zalubia Ottona-Fryderyka von Pregmann, pana na Nursie. Wystpuje jako wdowa w roku 1761. 4) Henryk-Jan urodzi si dnia 4 czerwca 1735 roku: Nie znam jego losw. 5) Reinhold-Gaspar urodzi si dnia 3 czerwca 1737 roku. Suy w armii rosyjskiej. W roku 1785 nie onaty. 6) Gustaw-Magnus urodzi sie dnia 9 maja 1739 roku. Posiada rang kapitana, sdz e w armii rosyjskiej. Dziedzic dbr Kioma, ktre sprzeda w roku 1766. Umar bezennie w Altnursie w roku 1784 i tam w dniu 24 grudnia 1784 roku zosta pogrzebany. 7) Barbara-Zofia urodzia si dnia 10 lipca 1741 roku. Wystpuje Jako panna w roku 1785.

(148.a. L, IL).

1) Gerhard-Fryderyk (pok. XL), syn Fabiana-Fryderyka z pierwszego maestwa, urodzi si dnia 2 kwietnia 1724 roku. Suy w armii rosyjskiej w randze kapitana. Wystpi z armii i osiad w Tdwenshofie, ktrego by dziedzicem. Majtek ten odsprzeda bratu Fabianowi (p. n.), po czym powtrnie wstpi do armii rosyjskiej. W roku 1752 kupi majtek Kuckulin. W roku 1758 zosta majorem, a w roku 1763 podpukownikiem w syberyjskim puku dragonw. Pniej zajmowa stanowisko komendanta garnizonu w Semipaatysku. Wystpi z wojska w randze pukownika, po czym dzierawi dobra rzdowe Wottigfer i tam umar dnia 18 stycznia 1772 roku. Dnia 29 stycznia 1744 roku zalubi MagorzatFryderyk von Rothkirch, urodzon dnia 31 lipca 1731 roku, crk Fryderyka. Magorzata-Fryderyka ya jeszcze w roku 1795. Dzieci z tego maestwa:

(1) Adam (pok. XII.) urodzi si dnia 1 grudnia 1746 roku. Nie znam jego losw. (2) Ludwika-Karolina urodzia si dnia 31 maja 1749 roku. Nie znam jej losw. (3) Gerhard-Fryderyk wychowa si w korpusie kadetw, skd wyszed w stopniu kometa. Zgin w walce przeciwko konfederatom barskim. (4) Eufrozyna-Wilhelmina urodzia si dnia 1 stycznia 1753 roku. Nie znam jej losw. (5) Karol-Jan (pok. XII.) zgin jako kapitan w 1. puku grenadierw rosyjskich w ,pierwszej wojnie tureckiej. (6) Adam-Ludwik (pok. XII.) urodzi si w Arrol dnia 5 grudnia 1758 roku. Z zalubionej w roku 1784 Zofii-Elbiety von Bussen (z gazi Kaisma), crki KarolaEmanuela, mia crk, jedynaczk Karolin-Juliann, urodzon dnia 10 stycznia 1785, a zmar (przed matk) dnia 3 kwietnia 1802 roku. (7) Anna-Magorzata, w roku 1777 zamna za Gerhardem-Janem-Gasparem de Broel-Plater (P. n.). (8) N? (syn) i (9) N? (crka), blinita urodzone w Tobolsku, w czasie podry na Sybir. Zmarli w wieku 12 tygodni w Katherinenburgu. (10) Katarzyna-Joanna urodzia si w Semipaatysku dnia 14 kwietnia 1766 roku. Ochrzczona w Omsku. W roku 1795 jeszcze niezamna. (11) Helena i (12) Maria, bliniaczki, urodzone w roku 1767 w elcheskoj, podczas powrotu rodzicw z Syberii. (13) Fryderyka urodzia si. w Arrol dnia 26 marca 1768 roku. W roku 1795 jeszcze niezamna. Sdz e to ona, jako wdowa po N? von Zeddelmann, zmara w wieku lat 76, dnia 26 stycznia 1844 roku. Pogrzeb odby si w Pteresburgu, "u w. Anny", dnia 30 stycznia 1844 roku. (14) Magnus-Jan urodzi si dnia 17 czerwca 1770 roku.

(71. 1905/6, 158, 148.a. 11.).

2) Fabian (pok. XL), syn Fabiana-Fryderyka i sdz e jego drugiej ony, KarolinyEufrozyny von Tiesenhausen, urodzi si w r. 172.? Porucznik wojsk rosyjskich. Dziedzic dbr Todwenshof, ktre naby od brata Gerharda-Fryderyka (p.w.). Umar w Dorpacie dnia 27 wrzenia 1770 roku. Pozostawi wdow, Zofi-Helen von Wulf z gazi SerbigalI, crk Jana, urodzon w roku 1727, i z niej urodzonych dziesicioro dzieci, a mianowicie: (1) Jan-Fabian (pok. XII.), ktry si urodzi 22 sierpnia 1753 r. (2) Karolina-Magorzata, ktra sie urodzia dnia 11 grudnia 1754 roku, zamna za N? von der Borg. (3) Zofia-Joanna, ktra si urodzia dnia 21 stycznia 1756 roku, a dnia 26 lutego 1787 roku zalubia Gottloba-Jonatana von der Borg, majora w rezaskim puku piechoty. (4) Karolina- Wilhelmina, ktra si urodzia dn. 8 stycznia 1757 r. (5) Adam-Fryderyk (pok. XII.), ktry si urodzi dnia 30 czerwca 1758 roku. (6) Wilhelmina-Helena, ktra si urodzia dn. 30 kwietnia 1759 r. (7) Krystyna-Elbieta, ktra si urodzia dnia 13 maja 1760 roku. (8) Fabian-Fryderyk (pok. XII.), ktry si urodzi dnia 8 czerwca 1761 roku. Suy jako kornet w wojsku rosyjskim, a w roku 1783 jest urzdnikiem w biurze "Szlacheckiej Opieki" we Werro. Umar w czerwcu 1786 roku. (9) Anna-Ludwika, ktra si urodzia dn. 28 sierpnia 1762 roku, i (10) Bernard-Magnus (pok. XII.) ktry si urodzi dnia 2 lipca 1766 roku.

(148.a. 11.).

2. Gerhard-Jan (pok. X.L syn Gerharda-Jana i jego drugiej ony, Zofii-Elbiety von Sternstrahl, urodzi si w roku 172. ? Wedug jednych informacji, mia by pukownikiem szwedzkim. Pulvis daje ten stopie jego ojcu, przypuszcza wic mona, e tytu pukownika by mu dany przez pomyk, z powodu zego odczytania sw: "pukownikowicz szwedzki". W kadym razie studia odbywa za granic. Pisa si "von Konhof und Wahlenhof", ale nie wiem czy by te dziedzicem tych ojcowskich dbr, gdy po powrocie do kraju przebywa w dobrach rzdowych Falkenau. W roku 1759 zosta asesorem"Landgerichtu" w Dorpacie i wzi w dzieraw dobra Neu-Wrangelshof, w ktrych umar dnia 11 wrzenia 1771 roku. Dnia 8 listopada (wedug Pulvisa, padziernika) 1744 roku zalubi Katarzyn-Ludwik von Budberg (urodzon w Sagnitz dnia 20 kwietnia (maja?) 1726, a zmar 17 maja 1766 roku), crk Jana-Gustawa von Budberg i Anny-Ludwiki von Plater, a wnucz, po ojcu: GotthardaWilhelma von Budberg "aus Treyden" i Katarzyny-Barbary von Aderkas, a po matce: Kaspra von Plater "aus Folk" i Agnieszki-Ludwiki de la Barre (p. n.).

(148.a. III, 176. II.650-659).

Potomstwo Gerharda-Jana i Katarzyny-Ludwiki von Budberg: 1) Gerhard-Jan-Gaspar (pok. XL), o nim niej. 2) Fabian-Wilhelm (pok. XI.) urodzi si dnia 27 lutego 1747 roku. Umar jeszcze za ycia ojca. 3) Gustaw-Magnus (pok. XI.) urodzi si dnia 15 czerwca 1748 roku, a umar w roku 1749. 4) Karol-Fryderyk (pok. XI.) urodzi si dnia 3 lipca 1749, a umar w 1750 roku. 5) Zofia-Ludwika urodzia si dnia 28 lipca 1750, a umara 8 lutego 1754 roku. 6) Gotard-Karol-Leonard (pok. XI.) urodzi si w roku 1751, umar w 1754. 7 )Wilhelmina-Elbieta urodzia si w roku 1752, umara w nastpnym. 8) Gotard-Krzysztof (pok. XI.) urodzi si i umar w roku 1754. 9) Otto-Herman (pok. XI.) urodzi si w roku 1755, umar w nastpnym. 10) Anna-Krystyna, urodzia si dnia 19 kwietnia 1757 roku. 11) Dorota-Maria urodzia si dnia 27 wrzenia 1759 roku. Umara dnia 1 sierpnia 1781 roku. 12) Zygmunt-Gustaw (pok. XI.) urodzi si dnia 16 maja 1761 roku. Pulvis notuje jego wystpowanie w roku 1771. Z tego potomstwa:. 1) Gerhard-Jan-Gaspar (pok. XI.), syn Gerharda-Jana i Katarzyny-Ludwiki von Budberg (p.w.), urodzi si dnia 20 stycznia 1746 roku. Porucznik wojsk rosyjskich. By ciko ranny w walkach pod tureck fortec KiIi. W roku 1771 mianowany kapitanem. Wyszed do dymisji (z powodu zego wzroku). w randze majora i zamieszka w NeuWrangelshof w parafii Kamby. Przebywa tam jeszcze w 1779, lecz ju w 1785 roku zamieszkuje z rodzin w Petersburgu. By trzykrotnie onaty. Pierwsz jego on bya BeataHelena von DrenteIn, crka N? majora i Krystyny-Magdaleny von Buxhowden. Umara w Neu-Wrangelshof dnia 19 marca 1776 roku, w wieku 30 lat. Drug jego on bya, zalubiona w roku 1777, Anna-Magorzata Plater, crka Gerharda-Fryderyka (p.w.), ktra umara po poogu dnia 2 czerwca 1778 roku. Potomstwa nie pozostawia. Trzeci on Gerharda-JanaGaspara bya, zalubiona dnia 2 wrzenia 1778 roku, Magorzata Schroder. Gerhard-JanGaspar mia z pierwszego maestwa troje dzieci o imionach:

(1) N? (syn), ktry y jeszcze w roku 1779, ale wkrtce potem umar w wieku dziecinnym. (2) Julianna-Amalia, ktra urodzia si dnia 14 sierpnia 1774 roku, a umara w NeuWrangelshof dnia 30 listopada 1776 roku, i (3) Jerzy-Fryderyk (pok. XII.), ktry urodzi si w Neu-Wrangelshof dnia 2 padziernika 1775 roku, a ju w roku 1788 (sic!) mia, suy w konnej gwardii rosyjskiej.

(148.a, III.),

3. Karol-Magnus (pok. X.), syn Gerharda-Jana i jego drugiej ony Zofii-Elbiety von Strnstrahl (p.w.), urodzi si dnia 3 lutego 1724 roku. Wedug Pulvisa, mia by porucznikiem wojsk saskich. Wedug innych prawdopodobniejszych wersji - wojsk rosyjskich. Po ojcu, dziedzic dbr Konhof, Wahlenhof i Unniiki.Hl. By take dziedzicem na Falek, a w roku 1759 dokupi dobra Teilitz. Sdzia pokoju na powiat dorpacki. Umar w Dorpacie dnia 26 czerwca 1771 roku, pozostawiajc z licznego pomtostwa, zmarego w dziecistwie, tylko jednego syna, Jana-Reinholda (o nim niej), i wdow Zofi-Ludwik von Bock z gazi Saarenhof, cr-k Ottona-Wilhelma. Zofia-Ludwika urodzia si w Tellerhof dnia 5 lipca 1732 roku. Wedug wiarygodnych danych miaa umrze w czerwcu 1804 roku i zostaa pochowana w Palwe. Wedug Pulvisa, po mierci Karola-Magnusa miaa wyj powtrnie za m za Jerzego-Fryderyka von Bentz, a umrze w Kanhof dnia 10 czerwca 1779 roku. Jan-Reinhold (pok. XI), syn Karola-Magnusa i Zofii-Ludwiki von Bock, urodzi si w KCinhof dnia 2 marca 1750 roku. Studia odbywa w Lipsku, skd powrci w 1771 roku. Po oj cu odziedziczy wszystkie dobra, a wic: Falek, Teilitz, Unniikiill, Kanhof i Wahlenhof. Na Kanhofie i Wahlenhofie pozostawi matce doywotnie uytkowanie. W roku 1783 i 1786 by wybrany na stanowisko marszaka szlachty powiatu dorpackiego. W roku 1790 wszystkie jego dobra (pomidzy innymi take i Falek, ktre od roku 1625 byy w posiadaniu rodziny) zostay sprzedane w drodze publicznej licytacji, ktrej powodw opracowania nie podaj. Od tego roku Jan-Reinhold zamieszka w Dorpacie i tam umar (po dugich cierpieniach) dnia 18 lutego 1817 roku. Dnia 4 kwietnia 1773 roku zalubi w Dorpacie Karolin-Juliann-Krystyn von Rosen. urodzon w dniu 6 listopada 1751 (wedug innej wersji, 1749) roku, zmar w Dor-pacie dnia 21 (17) lutego 1824 roku, crk Karola-Ottona barona von Rosen, z gazi na Kayafer czy Kaijafer, i Ewy (Eddy) Tiesenhausen, a wnuczk, po ojcu: Jana-Gustawa von Rosen, generaa wojsk rosyjskich, i Anny-Krystyny von Patkul, a po matce: JerzegoFryderyka Tiesenhausen, dziedzica Nachtigal,. i Magorzaty-Elbiety von Oerten.Potomstwo Jana-Reinholda i Karoliny-Julianny-Krystyny byo nastpujce: (1) Karolina~Ludwika urodzia si w Dorpacie dnia 25 marca 1774, a umara w Drenie dnia 12 lutego 1832 roku.

(2) Otto-Magnus (pok. XII.) urodzi si dnia 29 czerwca 1775 1 roku. By podpukownikiem w 2 puku uanw rosyjskich. (3) Karolina-Ludwika (sic!) urodzia si dnia 30 wrzenia 1776, a umara 11 czerwca 1786 roku. (4) Karol-Fryderyk-Fabian (pok. XII.), urodzi si dnia 14 stycznia 1778 roku. W roku 1791 wstpi do korpusu kadetw morskich. Notowany w randze kapitana. Umar dnia 18 stycznia 1821 roku. (5) Jan-Reinhold (pok. XII.) urodzi si dnia 6 listopada 1779 roku. Kupiec w Petersburgu. Umar jako kawaler w dniu 7 wrzenia 1858 roku. Jego pogrzeb odby si w Petersburgu "u witego Michaa dnia 11 wrzenia. (6) Gerhard-Gustaw vel Gustaw-Gerhard (pok. XII.), o nim niej. (7) Jerzy-Henryk (pok. XII.) urodzi si dnia 19 sierpnia 1782 r. W roku 1791 wstpi do korpusu kadetw morskich. W roku 1837 zosta contre-admiraem i szefem 3-ciej dywizji floty rosyjskiej. Nastpnie admira i senator rosyjski. Umar, jako kawaler, w Petersburgu dnia 13 stycznia 1861 roku. Jego pogrzeb odby si tam, "u witego Michaa" dnia 17 stycznia. Pisa si "z Konhof", a by dziedzicem dbr Fonal vel Wohna-Mojza w parafii Wierland w Estonii. ychlinski pisze o nim, e by bratankiem take admiraa rosyjskiego. Nie umiem wytumaczy tej wzmianki. (8) JuIianna-Krystyna urodzia si dnia 18 grudnia 1783 roku. Przebywaa w Dorpacie. (9) Andrzej-Fryderyk (pok. XII.) urodzi si dnia 13 marca 1786, a umar 28 marca roku nastpnego. (10) Zofia-Anna urodzia si dnia 10 marca 1788, a umara 11 marca 1789 roku.

(6) Gerhard-Gustaw vel Gustaw-Gerhard (pok. XII.), syn Jana Reinholda i Karoliny-Julianny-Krystyny von Rosen (p.w.), urodzi si dnia 11, czy moe raczej 13 lutego 1781 roku. W roku 1791 wstpi do korpusu kadetw morskich. W roku 1837 jest generaemmajorem i komendantem portu w Rewlu. Pniej jest generaem-porucznikIem. Umarw Rewlu, na tych stanowiskach, w dniu 1 sierpnia 1848 roku. W dniu 25 marca 1815 roku zalubi w Petersburgu "u witej Anny" Katarzyn vel Ann-Katarzyn von Heering (Hering) , urodzon w Petersburgu dnia 13 czerwca 1795 roku, a zmar w Rewlu dnia 5 lutego 18. . ? roku, crk Chrystiana von Heering, rosyjskiego generaa-majora artylerii (syna Teodora) i Anny-Marii Bottom. Dzieci Gerharda-Gustawa i Anny-Katarzyny von Heering: a. Katarzyna urodzia si w roku 1816. W roku 1839 zalubia J erzego Sebrikowa (syna Jana), kapitana w Kronstadt. Umara tam dnia 14 kwietnia i tam pochowana 18 kwietnia 1844 roku.

b. Karolina-Emilia urodzia si wedug jednych danych - w Oranienbaumie dnia 24 czerwca 1822, a wedug innych - w Rewlu dnia 26 czerwca tego roku. Dnia 28 lipca 1848 roku zalubia w Rewlu Ferdynanda-Gotarda, czy te Gotarda-Ferdynanda von Ramm, kapitana gwardii rosyjskiej. Umara w Rewlu dnia 11 marca 1910 roku. c. Jerzy-Gustaw vel Igor (pok. XIII), o nim niej. d. Katarzyna-Zofia, uywajca tylko drugiego imienia, urodzia si w Oranienbaumie, koo Kronstadtu, dnia 10 sierpnia 1827 roku. Dnia 14 czerwca 1849 roku zalubia barona Dietricha von Tiesenhausen na Wesenbergu. Umara w Rewlu dnia 26 lutego 1913 roku. e. Elbieta-Anna vel Liza urodzia si w Oranienbaumie dnia 10 czerwca 1829 roku. Dnia 21 (20) marca 1850 roku zalubia w Rewlu, wedug jednych wzmianek - Dietricha syna Konrada, a wedug innych - Mikoaja syna Teodora, von Brevern. Umara w Rewlu dnia 11 listopada 1895 roku. f. Aleksandryna-Anna-Maria urodzia si w Rydze dnia 24 wrzenia 1831 roku. Umara, jako panna, w Fanal w lutym 1901 roku. g. Piotr i h. Pawe, umarli obaj jako mae dzieci.

c. Jerzy-Gustaw vel Igor (pok. XIII.), syn Gerharda-Gustawa i Anny-Katarzyny von Heering (p.w.), urodzi si w Kronstadt dnia 10 Jipca 1823 roku. Pulvis, jako miejsce jego urodzenia, podaje Oranienbaum. W roku 1861 rzeczywisty radca stanu. Prawnik. Czonek Rady doradczej Ministerstwa Spraw Wewntrznych w Petersburgu. Odziedziczy po stryju JerzymHenryku (p.w.) Fonal vel Wohna-Mojza. Od roku 1894 stale tam zamieszkiwa i tam umar w dniu 7 lutego, a wedug innych wersji - dnia 15 lutego 1900 roku. Jego nekrolog ukaza si w "Nowoje Wremia" z dnia 11 lutego 1900 roku, a pogrzeb odby si dnia nastpnego. Oeniony by z Angelik Stegmaier, crk Michaa, zamn I voto za N? Priklonsky, oficerem puku Izmaiowskiego. Synowie Jerzego-Gustawa i Angeliki: a) Mikoaj vel Franciszek-Gustaw (pok. XIV.) urodzi si w dniu 3 grudnia 1876 roku. y w 1909 roku. Nie znam jego losw. b) Jerzy umar, jako siedmioletnie dziecko, w roku 1886 lub 1887.

GA NA WEISSENSEE

D) Fabian (pok. VIII), syn Fabiana i Elbiety von Taube (p.w.). Rotmistrz wojsk szwedzkich w latach 1663-1690. W roku 1663 otrzyma przy podziale dbr ojcowskich Flck. W roku 1695 kupi od swego brata Jana (p.w.) majtek dziedziczny Weissensee w parafii

Syssegal. Umar w padzierniku 1699, a pochowany zosta w Doparcie 24 stycznia 1700 r. Oeniony by z Elbiet von Lovenwolde, crk Jana i Zofii-Elbiety von Derfelden. Elbieta wystpuje jeszcze w roku 1709. W dniu 24 czerwca 1717 roku wspomniana jako ju nieyjca. Dnia 6 maja 1705 roku, wystpujc wsplnie z synami, sprzedaa dobra Weissensee, za sum 8300 talarw, podpukownikowi Hermanowi-Fryderykowi von Beckern. Wedug tradycji rodzinnej, dobra Weissensee pozostaway w rkach rodziny jeszcze w cigu co najmniej kilkunastu lat. Jeeli ta tradycja jest oparta na prawdzie, mona przypuszcza, e wdowa po Fabianie dbr tych nie sprzedaa, lecz je tylko - wczesnym zwyczajem zastawia. Famian i Elbieta z von Lovenwolde mieli dzieci o imionach: (A) Magnus-Jan (pok. IX.), o nim niej. (B) Fabian-Ernst (pok. IX.) w dniu 6 maja 1705 roku wystpuje razem z matk i z brami. Jest wtedy porucznikiem. Umar w roku 1717 w wieku co najmniej 32 lat. (C) Gotard-Fryderyk vel Fryderyk (pok. IX.) w roku 1705 by kapitanem, a w roku 1710 rotmistrzem. Umar w roku 1717. Oeniony by z Helen von Rehbinder, ktra po jego mierci wysza powtrnie za m za Jana Cliiwer. (D) Krzysztof (pok. IX.), o nim niej. (E) N? (crka), ktra ju w roku 1695 bya zamna za Jerzym von Mller, porucznikiem a potem majorem.. (F) Zofia, ktra w 1712 roku zalubia M. von Duderberg. Wystpowaa, jako wdowa, w latach 1718-1726. (G) Kasper vel Gaspar (pok. IX.), o nim niej, i (H) Agnieszka-Elbieta, ktra jeszcze w roku 1721 wystpuje jako niezamna. Z nich: (A) Magnus-Jan (pok. IX.), syn Fabiana i Elbiety von Lovenwolde, w roku 1703 by kapitanem, wedug Pulvisa, w armii szwedzkiej. Raz wymieniony jako "Landmarschal", ktrego to urzdu nie umiem wytumaczy. Pulvis pisze o nim, e by "marszakiem szlachty inflanckiej w latach 1712-1717". Umar w roku 1718. By oeniony z Ann Katarzyn von Riegemann, crk Jana, od dnia 1 marca 1712 roku dziedziczka na Ringenbergu, ktre to dobra sprzedaa w roku 1729. Bya te dziedziczk (sdz e po mu) dbr Teilitz. Crk Magnusa-Jana i AnnyKatarzyny bya Zofia-Helena, urodzona dnia 13 czerwca 1711 roku. Dziedziczka dbr Teilitz. W roku 1729 -zalubia Ottona- Wilhelma von Bock, pana na Saarenhof w powiecie dorpackim. Umara tam dnia 2 sierpnia 1740 roku. (D) Krzysztof (pok. IX.), brat poprzedniego, by w roku 1710 rotmistrzem w wojsku francuskim. Umar w roku 1733. Z ony o nieznanym nazwisku i imieniu, yjcej w 1733 roku za granic, pozostawi troje dzieci. Z nich przynajmniej dwch synw przebywajcych take za granic. Nie znam ich losw. (G) Kasper vel Gaspar (pok. IX.), brat poprzednich, o ktrym niewiem czy to nie on by uczniem w ryskim liceum, w okresie od listopada 1689 do (przynajmniej) lipca 1692

roku. W padzierniku 1700 roku wstpi do wojska szwedzkiego. Jako gwardzista Karola XII by w 1706 roku, razem ze swoim pukiem, pod Sandomierzem. Z wojska wyszed w stopniu podpukownika i osiad wtedy w swoich dobrach Falek (Felek). Umar w Sagnitz dnia 16 wrzenia 1752 roku. By onaty z :Agnieszk Ludwik de la Barre, crk Antoniego z gazi na Ermes, ktra umara we Fischhausen w Prusach w dniu urodzenia crki Anny-Ludwiki, urodzonej dnia 19 wrzenia 1709 roku, a wedug innych wersji - dnia 29 wrzenia. W roku 1725 zalubia Gustawa-Jana vel Jana-Gustawa barona von Budberg, ktremu zdaje si wniosa w posagu dobra Falek. Umara, Jako wdowa, w Rydze dnia 5 (wedug innej wersji, 15) marca 1765 roku.

(39. III.202, 204, 71. 1901.172, 148.a. IV, V, 176. 1.14, 11.659, 180. 65, 97).

LINIA POLSKA

II. Henryk (pok. IV.), syn redni Fryderyka i zapewne jego pierwszej ony Doroty Rese, jest w polskich opracowaniach czsto wymieniany jako Jan-Henryk. Sdz e jest to bd. W dziaach majtkowych, w dniu 27 stycznia 1533 roku, otrzyma od ojca dobra Indryc (p.w.) z obowizkiem wypacenia modszemu bratu sumy 1.500 marek ryskich. W roku 1527, wystpujc razem z on, sprzedaje za 450 ryskich marek jakie dobra Barbarze z Tadwenw, wdowie po Janie von Plettenberg. W dniu 3 sierpnia 1537 roku uzyska od mistrza inflanckiego Hermana von Briiggenei, zwanego Hasenkamp, potwierdzenie nadania dbr Indryckich. Z wywodu Henryka Platera z 1620 roku wiemy, e on Henryka, o ktrym mowa, bya von Plate. Potwierdza to wzmianki spotykane w niektrych opracowaniach, e on jego bya Magorzata von Plate, a zbija inne o tym jakoby jego on miaa by Anna von Aschenberg, crka Hejdenreicha vel Henryka i Kunegundy von Reck. W adnym z powanych niemieckich opracowa nie znalazem potwierdzenia istnienia Anny von Aschenberg. Jeeli zreszt nawet Henryk by dwukrotnie onaty, to i tak wywd kiedy naleycie udokumentowany jego prawnuka dowodzi ponad wszelk wtpliwo, e Henryk by oeniony z von Plate i e to ona, razem ze swoim mem, stanowia par protoplastw caej dzisiaj yjcej rodziny polskich Platerw. Wedug Wilczyskiego, Henryk umar w 1546, wedug Pulvisa - y jeszcze w 1547 roku. Jego dziemi byli: I) Wilhelm, II) Henryk, o nich niej, i III) Dorota, zamna za Rotgerem Rumpff czy Rump ( wedug polskich opracowa bdnie - Reus), ktra wystpuje, ju jako wdowa, w padzierniku 1587 roku.

(34. III.217, 55. 1854.573, 64. XIII i XIV.325, 326, 71. 1901.212, 83. II.120, 86. III.310, 98. 1895.113, 148.a. VI, 166.1.38, 198. 7). (Bdne lub baamutne wzmianki o Henryku Platerze podaj: 90. III. 295, 114.143,192. XIV.59, 198. 26, 217. III.190).

I) Wilhelm (pok. V.), syn Henryka i zapewne Magorzaty von Plate, rozsawi szeroko po Polsce swoje imi. "Encyklopedia wojskowa" mwi o nim: "Pierwszy ze sprzyjajcych Rzplitej przywdca szlachty inflanckiej w XVI w. Uczestniczy po stronie polskiej w wojnach o Inflanty z Iwanem IV Gronym za czasw Zygmunta Augusta i Stefana Batorego. W XI .1580 odzyska wraz z Saw dla Polski opanowany przez wojska Gronego Dynaburg, ... Uczestniczy w dalszych walkach z Moskw na terenie Inflant". Musia chyba uczestniczy w obleniu Pskowa, bowiem w dniu 5 maja 1582 roku podpisa, jako pukownik, wiadectwo wydane Wilhelmowi Freytag, jako e ten w caej wojnie z Moskw, a szczeglnie przy obleniu Pskowa, sawnie si odznaczy. Nie znalazem nigdzie wzmianki o tym, aby mia by onaty. Pulvis daje mu bdnie za on - on jego brata Henryka i kae by ojcem potomstwa Henryka. Umar przed dniem 23 marca 1599 roku.

(2. a. 113, 21. 689, 36. b. VII. 797, 36.c. VI. 433, 65. II. 21, 83. II .12, 89. a. 31, 90. III.295, 127. VII.321, 322, U8.a. VI, 169. II.252, 181. II.239, 185. I 242, 192. XIV. 59, H18. 7, 217. III.190).

II) Henryk (pok. V.), syn Henryka i Magorzaty von Plate, by bodaj modszym bratem Wilhelma, zdobywcy Dyneburga. Jego pierwsze wystpowanie zanotowano w roku 1549 w Weissensee, gdzie wwczas bawi. Wedug niektrych opracowa niemieckich, w roku 1558 otrzyma od mistrza inflanckiego Wilhelma von Fiirstenberg w zastaw dziedziczny bliej nieokrelone dobra w okolicy Dyneburga. Dobra te trzyma poprzednio zastawem wieo zmary Wilhelm Stromberg. Ten sam akt miazawiera zatwierdzenie dawniejszych nada oraz stwierdzenie dziedzicznego charakteru ich posiadania przez rodzin Platerw. W dniu 11 listopada 1559 roku uzyska w Rydze od Gotharda Kettlera, ju wtedy mistrza inflanckiego, nadanie (a wic zapewne potwierdzenie dawniejszych nada) dbr Indryckich w Inflantach Polskich. W roku 1561 jest jednym z penomocnikw Inflant, upowanionych do poddania tego kraju Polsce. W roku 1564 1, 1568 1, czy moe 1572 sprzeda folwark ("Gtitchen") Vexnen? Michaowi Brunnow. Wedug niepewnej wzmianki, mia jakoby y jeszcze w 1599 roku. Informacja ta moe dotyczy jego syna. Wedug wywodu jego wnuka, take Henryka, z 1620 roku, on Henryka (pok. V.) bya von Tiesenhausen, crka Kacpra i Barbary von Rosen. Polskie opracowania daj jej imi Magdalena. Kosiski i Pulvis daj Henrykowi i Magdalenie z Tiesenhausen crk o imieniu Anna, zamn za Hieronimem von Blumberg, za na pewno synem Henryka i Tyzenhaus by Henryk (pok. VI.), ktry odziedziczy po ojcu wszystkie posiadane przez niego dobra, z czego wnosi mona, e nie mia brata. Po ojcu wic dziedzic co najmniej Indrycy, otrzyma

od Zygmunta III (zapewne w 1599 roku) przywileje na dobra koronne Isnauda vel Plasson w powiecie lucyskim, a nastpnie Hassu, vel Asson, vel Osu, vel Asunia koo Dyneburga. Jednoczenie, krl potwierdzi Henrykowi dawne przywileje mistrzw inflanckich na Indryc. Zarwno polskie jak i niektre niemieckie opracowania przypisuj mu rol sdziego Ritterbanku w Mitawie. On te, wedug tych samych opracowa, mia przeprowadzi tam swj wywd z 8 herbw i dowie swego pochodzenia od przybyszw z Westfalii. Informacje te s bdne, bowiem wywd do Ritterbanku przeprowadzi jego syn o tym samym co ojciec imieniu - Henryk. Z podanego przez A; W. Hupel spisu 8 herbw najwyszego rzdu, tego wywodu, wynika jasno, e jego matk bya von Knorr, babk ojczyst - von Tiesenhau sen, a prababk ojczyst - von Plate. Ten rodowd pozwala okreli dokadnie miejsce jakie Henryk Plater, sdzia Ritterbanku, zajmuje w genealogii rodziny i stwierdzi, e nie tylko jego funkcje przypisano ojcu, ale jeszcze jego samego zaniedbano wykaza pomidzy jego rodzestwem. Henryk (pok. VI.), syn Henryka i M. von Tiesenhausen, mia by, wedug wielu opracowa, oeniony z Mari von Rhodius, dziedziczk dbr Wihalen, Jateln i Toeden, crk Ernesta von Rhodius i Marii von Hahn. Nie udao mi si stwierdzi powodw tej bdnej informacji, ani te znale dowodw aby by dwa razy onaty, natomiast faktem jest, e by onaty z Mari von Knorr, zdaje si dziedziczk dbr Willgahlen, Jateln i Fehzen koo Kuldygi (Goldingen). Matk jej bya na pewno von AltenBokum, a obie babki, ojczysta i macierzysta, byy z domu von Hahn.. Gotha (Handbuch) i Pulvis bodaj susznie daj jej ojcu na imi Ernest, a matce - Anna. Nazwisko matki to samo rdo podaje jako Alten- bockum genannt Grimberg. Nie udao mi si okreli daty zgonu Henryka, ale skoro wiadomo, e ju w roku 1620 wystpuje jego syn Henryk i w Ritterbanku; zapewne jako senior linii, wywd przeprowadza, wnosz z tego e on sam ju w tym czasie nie y i wszystkie pniejsze wystpowania "Henryka" przypisuj (p. n.) jego synowi. Henryk Plater, z: ony Marii von Knorr (a nie Rnorre lub Knorring, jak to bdnie podaj. niektre opracowania), mia dwie crki: A. Mari, ju w roku 1644 zamn za porucznikiem Janem von Manteuffel Szoge, i B. Magorzat za Ernestem von Freder, avedug Pulvisa - za Janem-Ernestem von Treyden zu Grabsten, oraz synw: C. Henryka D. Gotarda, ktry prowadzi dalej lini, i E. Wilhelma,. protoplast odnogi mudzkiej. Pulvis i inne niepewne rda daj Henrykowi i Marii jeszcze syna Andrzeja. O tych wszystkich synach niej.

(20.248,21. 689, 691, 22. 447, 34. III.217, 55. 1854.573, 62. 698, 699, 64. XIII. i, XIV.325, 65. II. 21, 71. 1897.91, 1901. 212, 83. 1.161, 300, 86. III. 310, 90. III. 296, 319, 98. 1895.132, 101. 639/679, 113. III .155, 114. 86, 148.a. VI, 166. 1.38, 169. III. j06, 191;.. 138, 192. XIV. 59, 198. 7, 26, 217. IIL190, 202, XXI. 100) .

Andrzej (pok. VII.), syn Henryka i zapewne Marii von Knorr, a brat Henryka, sdziego Ritterbanku, wystpuje tylko w polskich opracowaniach. Wedug tych samych autorw, potomstwa nie pozostawi, a onaty by z N? Naruszewicz herbu. Wadwicz, wedug Wilczyskiego, crk Krzysztofa, podskarbiego W. X. L. ychliski przypuszcza, e ona

Andrzeja moga by crk Pawa Naruszewicza, starosty markowskiego, i Barbary Kuncewicz. Andrzej mia y jeszcze w roku 1661. Zarwno sam fakt jego istnienia, jak i wszystkie powysze wiadomoci podaj z wszelkimi zastrzeeniami, gdy nie mam moliwoci sprawdzenia tych przekaz6w. Boniecki zna Barbar z Kuncewiczw herbu abd, zamn za Mikoajem: Naruszewiczem, rwnie podskarbim litewskim. Pawe by ich synem.

(19. XIII.175, 90. III. 296, 319, 148.a. VI, 192. XIV;59, 198. 7, :U7. III.157).

G. Henryk (pok. VII.), syn Henryka i Marii von Knorr, zosta pominity we wszystkich znanych mi opracowaniach. Jeeli si wemie pod: uwag fonetyczne podobiestwo imion: Henri po francusku i Heinrich po niemiecku, z imieniem Andre po francusku i Andrej po rosyjsku3)), wtedy nasuwa si mimo woli podejrzenie, czy zapomniany przez opracowania Henryk nie jest Andrzejem wspomnianym tylko przez polskie opracowania. Obaj potomstwa nie pozostawili. Jeeli moje przypuszczenie jest suszne, w takim razie to ten Henryk by oeniony z Naruszewiczwn, o ktrej mwiem jako o onie Andrzeja. Ani niemieckie, ani polskie opracowania nie mwi, z kim by onaty Henryk. By naj starszym z braci. Polskie opracowania, jako naj starszego, wymieniaj Andrzeja. W 1620 roku, Henryk (pok. VII.) przeprowadzi legitymacj w Ritterbanku w Mitawie udowadniajc swoje pochodzenie od przodkw przybyych z Westhemmerde z hrabstwa Marchii w Westfalii, oraz swoje 8 herbw (quartiers), a nie z 16-tu, jak bdnie podaj niektre opracowania. Decyzja Ritterbanku w Mitawie zapada dnia 7 padziernika 1620 roku. W jej wyniku, rodzina "Plater anders genannt von Brtielen" zostaa wpisana do I-ej klasy rejestru najstarszych rodzin szlachty kurlandzkiej. On sam, Henryk, od dnia 17 padziernika 1620 do 1630 roku spenia przy Ritterbanku w Mitawie rol sdziego. Borkowski, mylc i piszc o jego ojcu, daje mu w roku 1625 funkcje i tytu "marszaka ksistwa kurlandzkiego". W roku 1632 podpisa z Inflantami elekcj krla Wadysawa IV. W dniu 18 maja 1644 roku wystpuje jako wiadek przy sprzeday dbr przez swego brata Wilhelma (p. n.). Nie zachoway si o nim adne inne dane.

(21. 689, 691, 22. 447, 43. V. 34, 44. 78, 55. 1854.573, 64. XIII i XIV. 325, 71.. 1895.5, 7, 86. III. 310, 98. 1895.132, 127. VII. 322, 160. 1.168, 166. I. 38, 192. XIV. 59).

D. Gotard (pok. VII.), syn Henryka i zapewne Marii von Rnorr, ma swoje miejsce w historii wojen Polski z Moskw. Dnia 16 kwietnia 1637 roku "Major wojsk J. K. M.". Encyklopedia wojskowa pisze o nim: "oberster i art. magister". Walczy w woj skach litewskich pod Smoleskiem w 1633 i 1634 roku. Po zwycistwie nad Szeinem, wraz z Mikoajem Abramowiczem, mia sobie powierzone spisanie artylerii zdobytej na Moskwie. Wedug Niesieckiego (lecz nie wymieniony z imienia) mia bra udzia w drugiej, nieszczliwej tym razem, bitwie o Smolesk w roku 1654 i na czele kawalerii wspomaga z zewntrz oblonego w Smolesku Filipa Obuchowicza, wojewod smoleskiego. wicicki

przypisujc mu t sam akcj, daje mu imi - Jan. W rdach niemieckich wspomniany jako major w subie polskiej. W dniu 1 marca 1641 roku uzyskaod krla Wadysawa IV potwierdzenie praw do dawniej nadanych posiadoci. By dziedzicem licznych dbr w Inflantach i na Litwie. Po ojcu posiada dobra Indryc, a ponadto Sternbeck, Willgahlen, Fetzen vel Fehzenvel Felgen i Ocknist. Od 1653 roku by dziedzicem dbr Warnowicze koo Krasawia. Dobra te przedtem naleay do Henryka von Knoring (sic!). Wedug Uruskiego i Wilczyskiego, mia jakoby naby w 1670 roku wsie Pleskowszczyzna (Podkowszczyzna?) i Rundziszki od Jarosza Ostejko. Spisy szlachty polskiej nie znaj rodziny o takim brzmieniu nazwiska. Cay ten, cytowany przez Wilczyskiego, akt nasuwa powane zastrzeenia. Sownik Geograficzny nie zna miejscowoci o nazwie Pleskowszczyzna j Rundziszki. Wreszcie, i ponadto, daje data 1670 powanie do mylenia, czy nie mamy do czynienia z jakim nieporozumieniem, gdy Gotard, postrzelony pod Rasawiem, dnia 7 stycznia roku 1664, nie y ju dnia 25 lutego tego roku. Gotard (pok. VII.) by oeniony z Jadwig-Elbiet von Tiesenhausen, crk JanaHenryka (wedug Pulvisa - Wilhelma) von Tiesenhausen, barona na Erla, generaa majora, i Anny von Asserien, a wnuczk - po ojcu - Dettleffa von Tiesenhausen, pukownika polskiego, i Agnieszki von Treyden genannt Trotta, a - po matce - Tnnis von Asserien na Tolks i Magdaleny von Bremen z domu Engdes. Jedno z opracowa niemieckich podaje bdnie dat zgonu Gotarda na rok 1633. Jadwiga-Elbieta, urodzona w roku 1620, umara dnia 1 grudnia 1693. Jej uroczysty pogrzeb odby si w Subbat (Nowy Subborg) dnia 19 wrzenia 1694 roku. Z nieumotywowanej wzmianki Kosiskiego monaby wnioskowa, e Jadwiga-Elbieta bya drug on Gotarda Platera. Nie znalazem ani potwierdzenia, ani zaprzeczenia tej wiadomoci. ychliski twierdzi bdnie, e Jadwiga-Elbieta, po mierci Gotarda, wysza powtrnie za m za N? Keyserlinga. W roku 1670 (wedug ychliskiego, sdz e bdnie, dopiero w roku 1681) Jadwiga-Elbieta z Tiesenhausen Platerowa, wdowa, nabya Swiadocie i Hooty w powiecie wikomirskim od Jerzego Czapskiego. Te ostatnie dobra s przypisywane, sdz e bdnie, ju Gotardowi przez wiele opracowa polskich i niemieckich. Gotard Plater, z ony Jadwigi-Elbiety von Tiesenhausen, mianapewno .dzieci : A) Jana-Henryka vel Jana-Andrzeja, B) Jana- Teofila vel Teofila-Jana i C) Fabiana, o nich niej, oraz crki: D) Mari za Janem-Jtirgen von Uexktill, szwedzkim rotmistrzem zmarym dnia 3 sierpnia 1713 roku, i E) Elbiet~Helen (Halszk) vel Helen-Elbiet, zmar -przed 27 lutego 1710 roku, ktra dnia 25 lutego 1664 zalubia w Hootach Jana-Gedeona vel Gedeona-Jana von der Borek (Borch), sdziego ziemski ego inflanckiego. W latach od 1678 do 1692 roku, Elbieta wystpuje wsplnie ze swymi synami, jako dziedziczka dbr Warnowicze (p.w.) koo Krasawia. W dniu 15 stycznia 1693 roku, razem z mem, zapisuje kilka wsi w powiecie dyneburskim dla O. O. Jezuitw w Dyneburgu, ale. ju w rok pniej, bo dnia 10 stycznia 1694 roku, zalubia (sdz e jako wdowa) Aleksandra Korff z Krzyborka, ciwuna korszewskiego i pukownika JKMci.

Wedug polskich opracowa, dziemi tych samych rodzicw miay by jeszcze: Anna za baronem Korff von Schmissing, ktra w 1704 roku zapisaa 15 tysicy Zp. na misje katolickie w Zejmelach. Barbara za Tomaszem von Ungern~Sternberg, w 1687 roku podczaszym witebskim, Magorzata za Michaem von Flock, pukownikiem wojsk W. Ks. Litewskiego, i Gotard, o ktrym Pulvis pisze e jako rotmistrz w. wojsku cesarskim poleg w bitwie z Turkami pod Granem na Wgrzech w 1683 roku. Potomstwa nie pozostawi.

(21. 691, 34. III. 217, 36.c. VI. 432, 39. III. 111-113, 41. XXIV. 349, 353, 55. 1854.573, 574, 59. 53/90, 615. II.22, 69.b.b., 71. 1901.212, 213, 1904.53, 86. III.310, 89.a. 273, 280,90. III.296, 297, 127. VII. 322, 133. II.178, 148.a. VI, 166. 1.38, 169. XV.b.678, 176. 1.397,398,485,181. II.239, 185.1.242,191. 138, 192. XIII.73, XIV.59, 198.8,26,217. III.190, 191, 202).

B) Jan-Teofil vel Teofil-Jan vel Teofil (pok. VIII.), syn Gotarda i Jadwigi-Elbiety von Tiesenhausen, by bratem modszym od JanaAndrzeja vel Jana-Henryka, a starszym od Fabiana (o obu p. n.), Po raz pierwszy wystpuje w 1669 roku, jako elektor z Inflantant krla Michaa Korybuta Winiowieckiego. Jest wtedy rotmistrzem Jego Krlewskiej Moci. By take, w 1674 roku elektorem Jana III. W roku 1678 by wyznaczony z sejmu komisarzem do ustalenia "pewnych granic", a w 1682 - do "postanowienia kociow katolickich w Inflanciech" (Niesiecki) . Dowd to wyrany, e ju wtedy by katolikiem. W roku 1679 po raz pierwszy wystpuje jako wojski inflancki, a tylko w 1683 - jako starosta inturski. Od roku 1690 do zgonu wystpuje stale jako wojski inflancki i starosta metelski (z wjtostwem .simnieskim) w Trockiem. Posowa z Inflant na sejmy: 1688, 93, 95 i 96 roku. W roku 1690 paci podymne z 90 dymw z Wieysiey. W dniu 14 kwietnia 1692 roku, razem z bratem Janem Andrzejem, poycza hetmanowi Kaimierzowi Sapiee 100 tysicy zotych polskich pod zastaw majtnoci Strawienniki w wojewdztwie trockim. W roku 1695 (wedug ychliskiego, chyba bdnie, ju w 1670) ufundowa w Wilnie, "na Salwatorze za miastem", murowany koci dla ksiy Misjonarzy. Wedug Wilczyskiego i Pulvisa, nada im wtedy wie Biaydwr. Umar w 1697 roku, wedug Pulvisa, dnia 31 grudnia. on Jana-Teofila miaa by Aleksandra-Krystyna Karga herbu wasnego, podstolanka wikomirska. Informacja o dacie zgonu JanaTeofila wydaje si niemoliwa, gdy AleksandraKrystyna Karga jest ju w 1697 roku zamna za Nikodemem-Michaem (wedug ychliskiego, Nikodemem-Feliksem) Ciechanowieckim herbu Dbrowa i z nim razem jest dziedziczk wsi Stgwile. Nikodem Ciechanowiecki mia umrzeokoo 1701_roku, po czym Aleksandra-Krystyna miaa by po raz trzeci zamna za N? Rymwidem, starost nowodworskim? Wedug Pulvisa, Aleksandra-Krystyna umara przed Janem-Teofilem, a bya crk Wadysawa Kargi i Konstancji Naruszewicz. Jan-Teofil Plater nie pozostawi potomstwa.

Jego portret znajdowa si jeszcze w 1939 roku w zakrystii kocioa Ksiy Misjonarzy w Wilnie.

(2. VII.209, 19. III.152, XIII. 175, 21. 689,22.447, 68.c., 83.a. 224, 90. III. 296. 297,127. VII. 322, 133. II.178, 136. 272, 148.a. VI, 148.b. 164, 165, 151. 91, 156.a. 137, 159. 115, 160. 1.168, 169. V.465, XIII. 516, 181. II.239, 192. XIV.59, 60, 198, 8, 26, 217. III.190, 191, IV.209, XIII.39, XX!. 101).

C) Fabian (p ok. VIII.), naj modszy z synw Gotarda i JadwigiElbiety von Tiesenhausen, urodzi si jakoby ju w 1628 roku. Jego pierwsze wystpowanie przypada na rok 1668, kiedy to, wedug Wilczyskiego, razem ze swymi brami, przeprowadza dziay majtkowe po ojcu. W roku 1669, jako chory JKMci, podpisuje z wojewdztwem wileskim elekcj krla Michaa Korybuta Winiowieckiego. O. Pietruski wymienia wystpujcego w roku 1674, jako elektora krla Jana III z: Inflant, "Betk z Karmel Fabiana", leniczego knyszyskiego. Nie umiem wytumaczy tej wzmianki i nie jestem pewien czy dotyczy ona tego Fabiana. Mia by dziedzicem Wgrzyszek, Bejcia i Soohubiszek. W dniu 2 sierpnia 1676 roku, ju jako chory inflancki, dziaajc wraz z on, nabywa od brata JanaHenryka Platera i jego ony von Grotthus (p. n.) dobra Briiggen, Sch6nherden i Kummeln, za sum 30 tysicy fIorenw. Te same dobra i za t sam cen sprzedali Fabianowie Platerowie pukownikowi Michaowi Pflock. Fabian mia by wtedy dziedzicem Antonosza (por. niej Jan-Henryk). Do 1706 roku, sdz e od zgonu Jana:" Henryka Platera, jest opiekunem jego dzieci. Stronnik Augusta II. W 1704 roku wystpuje jako podkomorzy inflancki, ktrym by mianowany chyba ju w dniu 9 lutego 1702 roku. Po mierci Ottona-Fryderyka Felkerzamba herbu wasnego, wojewody inflanckiego, otrzymuje w dniu 8 grudnia 1705 roku ten urzd. Umar w roku 1709. Jego nastpc w senacie Rzeczypospolitej, ju w dniu 4 listopada tego roku, jest Jzef Koss herbu wasnego. W testamencie zapisa 3 tysice tynfw na budow wielkiego otarza w wileskim kociele ksiy Misjonarzy i tam pod kaplic witego Pawa zosta w roku 1710 uroczycie pochowany. Miniatura wedug portretu Fabiana znajduje si w zbiorach Tadeusza Plater-Zyberka w Valduc w Belgii. Polskie opracowania podaj zgodnie, e Fabian (pok. VIII.) by dwukrotnie onaty. Po raz pierwszy z Ann-Barbar von Sacken, wdow po Gotardzie von Dorthesen, crk OttonaWilhelma i Magorzaty von Rappe. Wedug Pulvisa, Anna-Barbara ya jeszcze w dniu 17 czerwca 1679 roku. Data ta wydaje mi si bdna, gdy wedug niektrych opracowa, Fabian Plater ju w dniu 2 sierpnia 1676 (wedug Pulvisa, "przed 15 lipca 1688 roku") by powtrnie onaty z Emerencj, czy raczej Krystyn-Emerencj (a nie Konstancj lub Mariann, jak bdnie podaj niektre opracowania) von Korff, crk Wilhelma i Krystyny Osten-Sacken. Emerencja umara w dniu 14 lipca 1728 roku. Pochowana w Wilnie w katakumbach kocioa ksiy Misjonarzy. Fabian Plater, ze swojego drugiego maestwa, mia dwoje dzieci: crk Jadwig-Elbiet, o ktrej niej, i sdz e modszego od crki syna:

Jana-Teofila (pok. IX.), ktry - wedug bdnej informacji E. bar. von Fircks - mia imiona Fabian-Henryk i by urodzonym w 1669, a umrze w roku 1732. Znalazem tylko jedno oficjalne stwierdzenie jego wystpowania, a to w dniu 27 marca 1704 roku. Jest wtedy wymieniony bez imienia i adnych urzdw i funkcji, tylko jako "rodzony" Jadwigi Elbiety, jednak wszystko w treci tej wzmianki przemawia za tym e by wtedy jeszcze modym chopcem. Wedug wszystkich polskich opracowa, umar jako dziecko, lub.modo". Wedug Pulvisa, Fabian Plater mia jeszcze drugiego syna, Gotarda, ktry w dniu 23 czerwca 1698 roku wystpuje jako "15-letni sodalis Marianus", a umar w roku 1702. Pochowany u ksiy Misjonarzy w Wilnie.

(12. 132; 19. V. 272, XI. 332, 21. 689, 690, 22; 448, 46. 129, 135 65. II.22, 83. 1.164:. 90; III.296,.297, 98.1895.53,127. VII.322, 136; 27,2, U8.a. VI., 160.1.168,192. XIV. 58-60, 198.8, 9,26, 207. 16,.209.a. 16, 217; III.191, XVII.201, XXVIII.19, XXI.I0l)

Jadwiga-Elbieta (pok. IX.), crka Fabiana i Emerencji von Korff herbu wasnego, urodzona w 1684 roku, bya w 1703 lub 1704 roku zarczona z pukownikiem wojsk buawy wielkiej litewskiej Zygmuntem Ernestem von Bandemer, urodzonym nie wczeniej ni w roku 1669, dziedzicem dbr Briiggen (kiedy wasno Platerw, p. w.). Z przyczyn, ktrych zachowane w opracowaniach niemieckich materiay nie wyjaniaj, Fabian Plater w pewnym momencie owiadczy, e odmawia swej poprzednio udzielonej zgody i do maestwa crki z pukownikiem von Bandemer nie dopuci. Zaszy potem wypadki, ktre spowodoway, e w dniu 30 marca 1704 roku Fabian Plater wystosowa i zoy na rce Michaa-Rafaa Szumskiego herbu Jastrzbiec, podstolego i surogatora wileskiego wojewdztwa skarg przeciwko Zygmuntowi-Ernestowi. von Bandemer, pukownikowi w chorgwi konnej hetmana wielkiego litewskiego Michaa-Serwacego Winiowieckiego. Ze skargi tej wynika, e w drugim dniu Wielkanocy roku 1704 (a wic w dniu 24 marca), Fabian Plater z rodzin znajdowa si w kociele w Kaltenbrunn w Kurlandii, jako zdaje si w swojej parafii. W czasie naboestwa przyby przed koci, na czele oddziau 100 konnych, ex narzeczony jego crki, Zygmunt Ernest von Bandemer. Pukownik Bandemer mia wej do kocioa w otoczeniu dwch oficerw tej samej chorgwi, a mianowicie: podpukownika Jerzego von Bandemer, swego brata, i rotmistrza Fryderyka von Korff, oraz 10 onierzy uzbrojonych. Pukownik Bandemer zbliy si do awki kolatorskiej, w ktrej zajmowa swoje miejsce Fabian Plater z rodzin, i si (cigle wedug sw skargi) wyrwa z ramion matki paczc i wzywajc ratunku Jadwig-Elbiet Plater, wynis j z kocioa i wrzuciwszy do sani, stanowicych jego (Fabiana Platera) wasno, w konwoju onierzy swego oddziau, natychmiast wywiz do Briiggen, do swoich rodzicw. W dniu 26 marca 1704 roku, sprowadzony specjalnie do Brggen pastor luteraski udzieli lubu pukownikowi Zygmuntowi Ernestowi von Bandemer i Jadwidze-Elbiecie Plater. Po lubie pukownik wywiz on do swego majtku Drui alias Sapieyszek w powiecie brasawskim. Z zeznania pukownika Bandemera wynika, e istotnie wywiz i zalubi Jadwig-Elbiet, ale uczyni to za jej pen zgod. W kociele adnych gwatw nie czyni. onierzy uzbrojonych do kocioa nie wprowadza. Sanie, ktrymi wywiz narzeczon z Kaltenbrunn do Brggen, byy jego wasnoci, a nie Fabiana Platera. Jadwiga-Elbieta siada do nich dobrowolnie. Dobrowolnie przysiga mu wiar maesk, w obecnoci wiadkw i jego rodzicw, w ich domu.

e zeznanie oskaronego Bandemera byo oparte na faktach, przynajmniej w niektrych jego ustpach, stwierdzaj doczonego do aktw sprawy listy Jadwigi-Elbiety, pisane do ma z Drui w dniu 21 maja i z Roana w dniu 4 czerwca 1704 roku. Listy te w dosownym brzmieniu zaczone do aktw sdowych dowodz ponad wszelk wtpliwo gorcej mioci Jadwigi do ma i wykluczaj czynnik przymusu w caej tej sprawie. Sprawa gardowa przeciwko pukownikowi Bandemerowi i wspwinnym o razy, zniewaenie kocioa, raptus puellae i, co bodaj w tym wypadku byo najciszym przewinieniem, o uycie. do tych wszystkich wystpkw siy zbrojnej powierzonej jego komendzie, toczya si szybko i w atmosferze dla podsdnych nieprzychylnej . Stwierdza to wyranie list pukownika Bandemera do jego rodzicw, a przede wszystkim dwa listy jego ony Jadwigi-Elbiety do Fabiana Platera pisane z Roana, pierwszy w dniu 4 czerwca, a drugi w dniu 23 lipca 1704 roku. W listach swoich do ojca Jadwiga-Elbieta von Bandemer zaklina go aby si zlitowa nad ni i nad jej mem. Prosi, aby kroki procesowe przeciw winnym przerwa. Pisze, e ma swego kocha i e zwizana z nim lubem, z nim tylko y pragnie itd. itd. Mimo tych litw, sprawa przeciwko Blmdemerom i Korffowi, w nieobecnoci i w niewiadomoci Jadwigi, odbya si w Birach w dniu 17 lipca 1704 roku, a zakoczya wyrokiem skazujcym na mier przez rozstrzelanie wszystkich trzech oskaronych, to jest Zygmunta-Ernesta i Jerzego Bandemerw oraz Fryderyka Korffa. Wyrok na obu braciach zosta wykonany w dniu 20 lipca 1704 roku. Fryderyk von Korff ocala, zdoa bowiem w ostatniej chwili przed wykonaniem wyroku uciec na koniu jednego z eskortujcych onierzy. Ju po straceniu obu braci, nadeszy:. (poczta w tych czasach dziaaa widocznie wolniej ni wymiar sprawiedliwoci) trzy listy krla Augusta II, datowane w acucie dnia 28 lipca 1704 roku, a adresowane, jeden do hetmana wielkiego M. S. Winiowieckiego, drugi do Fabiana Platera, a trzeci do jego ony. W licie do hetmana krl zaleca mu i prosi o wzgldno dla pukownika Bandemera, jako dla zasuonego onierza, oraz z uwagi na fakt, e jurysdykcja sdu nie rozciga si na Kurlandi, gdzie fakt porwania mia miejsce. W obu listach do Fabianw Platerw, krl przemawia w imieniu modej pary i ich wzajemnego uczucia, usiuje uagodzi rodzicw nieszczliwej Jadwigi-Elbiety. Listy te, rzecz prosta, nie mogy ju: w niczym odmieni zaszych faktw. mier Bandemerw i wszystkie poprzedzajce j wypadki zostay opisane wierszem przez wiadka, czy te moe nawet ich wspaktora, Jerzego-Fryderyka von Manteuffel genannt Szoge, a pniej posuyy jako kanwa Henrykowi Laube do opowiadania wydanego w 1842 roku w Mitawie, pod tytuem "Die Bandemere Kurische Erziihlung". Po mierci ma, Jadwiga-Elbieta von Bandemer umieszczona zostaa przez ojca "u zakonnic francuskich w Wilnie", a wic zapewne u Wizytek, a po jakim czasie wydana za swego stryjecznego brata i kiedy pupila jej ojca, Ferdynanda-Wilhelma Platera. O nim niej. Wedug Wilczyskiego, a po nim innych autorw polskich, Jadwiga Elbieta miaa by przed swoim maestwem z Ferdynandem Platerem zamna za Maciejem, czy te Mateuszem, Dowmont Siesickim herbu Bawola Gowa, marszakiem wikomirskim. adne ze znanych przeze mnie rde i opracowa polskich, z wyjtkiem Pulvisa, nie zawiera wzmianki o Zygmuncie-Ernecie von Bandemer i o jego nieszczliwym maestwie z Jadwig-Elbiet Plater.

(37. II. 421, 46. 128-135, 65. II. 22, 83. 1.164, 165, 90. III. 297, 148. a. VI, 169. XIII.541, 192. XIV.60, 198. 8, 9, 217. III.191).

A) Jan-Andrzej (pok. VIII.), waciwie Jan-Andrzej-Henryk, syn naj starszy Gotarda i Jadwigi-Elbiety von Tiesenhausen, wystpowa pod rnymi imionami. W rdach polskich figuruje jedynie jako JanAndrzej, w niemieckich zazwyczaj jako Jan-Henryk, ale czasem te jako Jan-Andrzej, raz jako Jan, a raz jako Andrzej. W rosyjskich wymieniany i tak i tak. Wszystko przemawia za tym e wystpujc wobec Niemcw uywa imion Jan-Henryk, a wobec Polakw - Jan-Andrzej. Takie przypuszczenie znajduje swoje potwierdzenie w fakcie, e gdy w 1694 roku wyda po niemiecku druk powicony pamici swej matki, podpisa go "Johann Heinrich Plater" (p. n.). Podobny wypadek uywania imion Andrzeja i Henryka przez t sam osob opisaem wyej w ustpie dotyczcym synw Henryka (pok. VI.) i Marii von Knorr. Sdz, e Jan-Andrzej urodzi si najpniej w roku 1626, skoro najmodszy jego brat Fabian mia si urodzi w roku 1628 (p. n.). Jan-Andrzej by po ojcu dziedzicem Wielkiej i Maej Indrycy, a potem dokupionych Antonosza (po Morykonich, a przed Romerami) i Podusiat. Wedug Uruskiego, by w roku 1660 dworzaninem pokojowym krla Jana Kazimierza. "Wojownik za trzech monarchw". "Istotnie taka wzmianka o nim jest w peni usprawiedliwiona, gdy ju w roku 1660 a: potem take w latach 1661 i 1664 otrzyma listy przypowiednie, dwa razy na chorgiew rajtarsk ze 100, a raz z 200 koni (Wilczyski). Od 1669 roku wymieniany stale jako pukownik cudzoziemskiego autoramentu wojsk Wielkiego Ksistwa Litewskiego, a wreszcie uczestnik odsieczy wiedeskiej w 1683 roku. W roku 1668 przeprowadzi z brami Janem-Teofilem i Fabianem dziay majtkowe dbr pozostaych po ojcu (p.w.). W roku 1669 podpisa z Inflant elekcj krla Michaa Korybuta Winiowieckiego. W dniu 3 maja 1670 roku przyj, za konsensem krlewskim, od MichaaKazimierza Paca, hetmana wielkiego litewskiego i wojewody wileskiego, cesj starostwa dynaburskiego. Stanowio ono od 1677 roku jedno ze, starostwem inflanckim i do koca Rzeczypospolitej nie wyszo ju z rk Platerw. W skad starostwa wchodzia te forteca w Dynaburgu. Za Jana-Andrzeja zaoga tej fortecy pod jego dowdztwem skadaa si z 1181 ludzi. Jan III Sobieski, przywilejem z roku 1675, potwierdzi starociski urzd JanaAndrzeja. Wystpujc wraz z on dnia 15 padziernika 1670 roku, ju wtedy dziedzic nie tylko Indrycy lecz i dbr Saaty, nabywa za 27 tysicy florenw, od Jana-Ernesta von Brunnow, chorego krlewskiego, syna Gotarda i Anny Plater, dobra Briiggen, Schnheiden i Kummeln. W dniu 2 sierpnia 1676 roku sprzedaje te same dobra za 30 tysicy florenw bratu Fabianowi i jego onie Emerencj i von Korff (p.w.). W roku 1674 podpisa elekcj Jana III jako starosta starodubowski. Sdz e jest to bd spowodowany zym odczytaniem sw: "star. dynaburski", moe niewyranie pod jego nazwiskiem napisanych. Wprawdzie krlewszczyzny dawnego starostwa starodubowskiego, po przejciu tej czci ziem polskich w zaleno od hetmana kozakw zaporoskich (rozejm

andruszowski), przeniesione zostay razem z nazw starostwa do wojewdztwa trockiego, to jednak nigdzie nie zachowao si potwierdzenie wzmianki o tym aby tytu taki przysugiwa Janowi Andrzejowi. Trudno te przypuci, aby uywa nazwy tytularnego, wtedy gdy ju od 4 lat posiada jedno z najpowaniejszych starostw grodowych Rzeczypospolitej. Mniej wicej w tym czasie by starost starodubowskim Krzysztof Rudornina herbu Trby. Wzmianka w Niesieckim spowodowaa dalsze bdy. Spisy uczestnikw odsieczy wiedeskiej z roku 1683 wymieniaj Jana-Andrzeja te jako starost starodubowskiego. Ten bd jest atwiejszy do wytumaczenia, a spowodowany jedynie dorobieniem urzdu do osoby, po atwym stwierdzeniu, e w Niesieckim wystpuje z tym wanie tytuem tylko jeden w tym czasie yjcy Jan Andrzej Plater. Jan-Andrzej Plater, razem z on, kupuje w dniu 5 lipca 1678 roku, :za sum 12 tysicy zotych polskich, od Teofila Dunin-Rajeckiego i jego maonki Alszki Druckiej Sokoliskiej, kamienic w Wilnie przy ulicy Wielkiey Zamkowey, przeciw kocioowi witego Jana lec". Kamienic t sprzedali za t sam cen w dniu 23. marca 1683 roku ksidzu Michaowi Mazowieckiemu, rektorowi collegium S. J. w Wilnie, i pokwitowali go jednoczenie z odbioru tej sumy. Dnia 22 czerwca 1681 roku naby Jan-Andrzej od N? Grotthusw ,dobra Gros i KleinRuhenthal, Gros i Klein-Schwirkeln, Zemehlen, Lindenhof i Bueckschenhochen, za ogromn na owe czasy sum 190 tysicy florenw liczonych w akcie po 3 floreny za talara, a po 6 za dukata, czyli za 31.666.- dukatw. Kneschke i inni bdnie twierdz, e niektre z tych majtkw Jan-Andrzej mia otrzyma w posagu za on. Wydaje mi si ta informacja suszn tylko w odniesieniu do dbr Ploniany, gdy one nie figuruj w powyszym akcie kupna. Mia by dziedzicem take Kombulmujzy i Hottenbergu (.Pulvis). Wiadomo ta wydaje mi si bdna. Jan-Andrzej jest posem na sejm roku 1685 i z niego by wydelegowany do rewizji skarbu koronnego. Jest posem take na sejm warszawski roku 1689, a mia by take (wedug Pulvisa) na sejmy w Grodnie 1688 i 1693 r. W 1690 roku zosta osobistym pismem Krlewicza Jakba Sobieskiego zaproszony na jego wesele (Wilczyski). Razem z bratem Janem-Teofilem poycza w dniu 14 kwietnia 1692 roku hetmanowi wielkiemu litewskiemu Kazimierzowi Sapiee 100 tysicy zotych polskich pod zastaw dbr Strawienniki w wojewdztwie trockim. W roku 1694 czy moe w 1695 przeszed z luteranizmu na katolicyzm i zamieni wityni w Wielkiej Indrycy na koci katolicki pod wezwaniem witego Jana Chrzciciela. Jan-Andrzej, pierwszy ze swojej rodziny, zasiad w senacie Rzeczypospolitej. Dnia 28 lutego 1695 roku zosta mianowany wojewod inflanckim. Przywilej oryginalny na pergaminie, z podpisem Jana III i z dwoma wiszcymi pieczciami w srebrnych puszkach, znajdowa si - wedug Wilczyskiego - Jeszcze okoo 1863 roku w zbiorach rodzinnych. W spisie wojewodw w Niesieckim jest bdnie wymieniony jako Jerzy. Jan-Andrzej vel Jan-Henryk Plater umar w roku 1696, wedug niektrych polskich opracowa - w dniu 24 lutego. Nie y ju w sierpniu tego roku. Gotha, Kneschke, Siebmacher i Dogorukij podaj mylnie 1705 rok jako dat jego zgonu. Ofiarowa 1000 talarw Misjonarzom w Wilnie na wymurowanie przy ich kociele kaplicy Boskiej Opatrznoci - wedug tradycji rodzinnej - pod t kaplic zosta pochowany.

By autorem pracy wydanej w Rydze w roku 1694 pod tytuem: Leydklagende TraurcElegie iiber zeitlichen Hintritt der weyland HochWolgebohrnen Frauen Frauen Hedwig Elisabeth Baronesse von Tiesenhausen des Hoch- Wolgebohren Herrn Herrn Gotthardi von Plater Konigl. hochmeritirten Majeurn, Erb-Herrn auf Neddritz, Sternbeck WilgahIen, Fetzen, HolIot u. Ocknist etc. hinterbliebenen Fr: Wittiben,welche nachdem sie den 1 Dec. 1693 Jahres, den sanfft-u-seel. Todes Wechsel getroffen: der Leichnam aber den 19 Sept. dieseslauf. 1694 Jahres in der neu-Subbatischen Kirche heerdiget wurde; entworffen zusothanem Traur-Altarv,on Sr. nunmehrseelig ruheriden, Fr. GrossMutter gehorsamst verbundenen Son Johann Heinrich Plater". L. P. Riga, N6Iler. (1694). folio, k. 8. Jan-Andrzej Plater by oeniony (daty lubu nie udao mi si ustali z Louise-MarieLudovica von Grotthus, uywajca zazwyczaj imion Ludwika-Maria, a czasem nawet tylko Maria. Bya ona crk Hildebrand Heinrich von Grotthus auf Gross u. Klein Ruhenthal (por. w.) i Anny Sibilli von Behr, a wnuczk, po ojcu Reinholda von Grotthus: i Lukrezji-von Rippen (I voto von Polenz),a po matce; Ulricha von Behr auf Edwahlen i Marii-Weroniki von Maydel. Ona, ju jako wdowa, bo w dniu 20 czerwca 1697 roku, wydzierawia za 27.115 zp., na lat 6 dobra (jakie?), nabyte przez Jana-Andrzeja, Kasprowi-Janowi von Tiesenhausen. W roku 1706 uzyskuje od dzieci,dopiero wwczas penoletnich; doywocie na Dusiatach ze wsi Bredenssie i na Ruhenthalu. Umara dnia 4 kwietnia 1720 roku. Portrety Jana-Andrzeja i jego ony, znajdoway si w Krasawiu, a wedug tych portretw wykonane miniatury znajduj si obecnie w-zbiorach Tadeusza Plater-Zyberka w Valduc w Belgii.

(2. XX. 464, 537, 19. VII .113,21. 690, 691, 705, 22. 448. 449, 34. III. 217, 36. b. VII. 797, 41., 55. 1854.573, 574, 59. 3/26, 51/80, 62. 701, 65. II. 22, 68. b., 68. c., 69.b., 71.1897.91,1904.3,51,53,83. I.164, 86. III.310, 311,90. III.296, 298, 299, 98.1895, :52, 53, 101. 639/679,113~ III. 100, 155, 114: 86, 127; VII. 322, VIII. 186, 133. II.178, 135. 24, 136.272, 148.a. VI., 160. 1.168, 166. 1.38, 169. 1.357, 111.277, X1.247, XV a39,185.1.394,192. XIV. 58, 60, 196. 149, 150, 198.9,26,207.10,15,209.131, 209.a. 16,.. 217. n.83, m.191, 192, XVII.201, XXI.100, Xxvm.19).

Jan-Andrzej Plater mia ze swojego maestwa szeciu synw i cztery crki, a mianowicie, crki: Anna-Sybilla, ktra ju w dniu 20 czerwca 1696 roku bya zamna za WalteremStanisawem vel Stanisawem Sybergiem herbu wasnego, podkomorzym nadwornym. Zapisaa Misjonarzom w Wilnie wie Purniszki vel Ginsztele. Umara w roku 1698. Izabella za Fabianem Borchem herbu Trzy Kawki, zmarym, wedug N. Ikonnikowa, bezdzietnie w roku 1716. Karolina i

Konstancja, zmare w paniestwie w czasie panujcego morowego powietrza, okoo 1712 roku. A synowie: (A) Jan-Andrzej, (B) Jan-Ludwik, twrca gazi inflanckiej, (C) Ferdynand-Fabian, a bdnie Ferdynand-Wilhelm-Micha, (D) Aleksander-Konstanty, raczej tylko Aleksander, (E) Karol, urodzony w roku 1691. Umar i pochowany w roku 1709 w podziemiach kocioa ksiy Misjonarzy w Wilnie, i (F) Fabian, czasem wymieniany w polskich opracowaniach jako Fabian-Ksawery, twrca gazi litewskiej. O tych synach Jana-Andrzeja (pok. VIII.), stanowicych pokolenie IX linii polskiej, z wyjtkiem jedynie Karola, o ktrym nie posiadam innych wiadomoci jak tylko ju podane, pisz obszernie niej. Dogorukij bdnie wymienia potomstwo Jana-Andrzeja.

(21. 691, 705, 22. 448, 459, 34. m. 217, 41., 55. 1854.574, 65. n. 22, 23, 68.... 69,b., 69.b.b.; 83. n .100, 86. m. 310, 90. m. 298, 299, 9g. 1895.52, 53, 127. VII. 322, 148.a. VI., 166. 1.38, 192. XIV.60, 198. 9, 11, 217. m.192).

(A) Jan-Andrzej (pok. IX.), syn najstarszy Jana-Andrzeja vel Jana-Henryka. czasem nazywany tylko Andrzejem, o wiele starszy od swego rodzestwa, jeszcze za ycia ojca otrzyma od niego cesj starostwa dynaburskiego i do zgonu wystpuje z tym urzdem. Pose z Inflant na sejmy w Warszawie w latach 1695 i 1699, a w Grodnie 1718. Jakoby walczy w 1700 roku pod Olkienikami przeciwko Sapiehom. Na zjedzie lubelskim zosta przez szlacht wybrany dnia 11 sierpnia 1707 roku delegatem (deputatem) do rady przy boku Prymasa. Umar, jako kawaler, w Warszawie w 1735 roku. Mia si cieszy wielk popularnoci u szlachty. Uruski. nie mwic, z kim by onaty, przypisuje mu syna Ferdynanda, z koniuszego, od 1749, r. Podkomorzego, inflanckiego" (?). Miniatura Jana-Andrzeja, wedug portretu (kiedy w Krasawiu), znajduje si w zbiorach Tadeusza Plater-Zyberka w Valduc w Belgii.,

(1. 1.125, 21. 689,,22. 447, 34. UL 217, 90. m.298, 299, 192. XIV.60, 198.. 10,.. 212.a. 178, 182, 204, 350, 217. 111.192).

(C) Ferdynand-Fabian (pok. IX.), bdnie przez polskie opracowania nazywany Ferdynandem-Wilhelmem-Michaem, trzeci syn Jana-Andrzeja vel Jana-Henryka i L. M. L. von Grotthus, urodzony jakoby w 1678 roku (Pulvis), co wydaje si wtpliwe bo dopiero w pierwszych latach po 1700 roku uzyska penoletno. Niesiecki notuje rok 1704 jako dat jego wystpowania. W dniu 14 kwietnia 1719 roku wystpuje jako przyjaciel piecztarz przy jakiej rodzinnej tranzakcji. Wedug Kosiskiego - w 1720, a wedug ychliskiego - w 1729 roku zosta podkomorzym inflanckim. W 1733 roku podpisa elekcj Stanisawa Leszczyskiego z wojewdztwem wileskim, ju jako podkomorzy wikomierski, ktrym mia zosta ju w dniu 22 lutego 1731 roku., Trudno mi to pogodziz faktem, e wkrtce potem by delegowany "z prowincji W. X. Litew. z oznaymieniem koronacji w r. 1733 do Saxonii". wiadczy o tym jego mowa, jak ,wygosi, a jak wyda drukiem Kazimierz Niesioowski -w "Otia publica"w 1743 roku. owczym litewskim zosta dnia 27 stycznia 1735 roku. Ostatnim jego urzdem byo marszakostwo nadworne litewskie, na ktre zosta mianowany dnia 31 marca 1739 roku. By wic czwartym senatorem w rodzinie. Ferdynand Plater, mianowany marszakiem nadwornym, zdaje si nie zdy obj tego urzdu, gdy umar dnia 22 lipca 1739 roku. Jego pogrzeb uroczysty odby si u Misjonarzy w Wilnie, pomidzy 14 i 28 lutego 1740 roku. Wilczyski cytuje w swojej monografii, e w archiwum rodzinnym Platerw znajdowao si "Prawo przedane od ksit Radziwiw na dobra Kurkle, wydane Marszakom nadwornym Platerom". Nie udao mi si ustali, od jakiej daty Kurkle stay si wasnoci Ferdynanda Platera i jego ony. Wedug Pulvisa, Ferdynand Plater mia od dnia 30 maj a roku 1738 posiada starostwo jodkaskie. Ferdynand Plater by oeniony ze swoj rodzono stryjeczn siostr Jadwig-Elbiet Plater, crk Fabiana (pok. VIII.) i Emerencji von Korff, a wdow po Zygmumcie Ernecie von Bandemer, a jak chc niektre polskie opracowania, take i po Mateuszu Dowmont Siesickim. Poniewa Z. E. v. Bandemer zosta rozstrzelany w 1704 roku (p.w.), najwczeniejsz dat maestwa Ferdynanda moe by rok 1705 i to naturalnie tylko w tym wypadku, jeeli wersja o maestwie Jadwigi-Elbiety z Dowmont Siesickim jest bdna. Przypuszczam, e maestwo Ferdynanda Platera z Jadwig-Elbiet zostao zawarte za ycia jej ojca, Fabiana Platera, a wic nie pniej ni w 1709 roku. Jadwiga-Elbieta umara 30 marca 1754 roku, nie pozostawiajc potomstwa. Cay majtek po obojgu odziedziczyli Jan-Ludwik Plater, syn Fabiana a bratanek Ferdynanda, i jego ona Emerencja Plater, crka Aleksandra a -bratanica Ferdynanda. O nich niej. Polskie opracowania, jak: Kosiski, Uruski i ychliski, daj o Ferdynandzie wiele informacji bdnych, zwaszcza, jeli chodzi o dat jego zgonu.

(21.690,22.448,34. III.217, 41. XXIlI.132, XXIV.348, 349, 59. 57/130, 65. U. 22, 23, 71. 1904.57, 90. UI.297, 299, 98. 1895.53, 127. VII. 322, 133. III. 289, 148.a. VI, 160. 1.168, 192. xrv. 58, 60, 198. io, 27, 209.a. 182, 239, 217. III .191, 192, X1.195, XII.321, XVII.263, XVIII.124, 204, XX1.101).

(D) Aleksander (pok. IX.), czasem Aleksander-Konstanty, czwarty syn Jana-Andrzeja vel Jana-Henryka i L. M. L. von- Grotthus, w 1706 roku uzyska penoletno. Z dziaw rodzinnych otrzyma dobra Antuzw z miasteczkiem tej. samej nazwy vel Antuzowo, oraz Kroszty, Antokiewnie i Poniemu w powiecie wikomierskim. Wedug niektrych polskich opracowa, nie bra udziau w yciu publicznym dla bardzo zego mroku; wedug innych, mia by w 1735 roku stolnikiem i sdzi ziemskim (chyba raczej grodzkim) wikomierskim. Umar - wedug Kosiskiego - w 1735 roku, a wedug Pulvisa dopiero po 1762 roku. Oeniemy by z Zofi von Budberg, crk Magnusa i Emerencji von Plettenberg, zmar na dugo przed mem. Pozostawi z tego maestwa urodzone trzy crki: 1. Emerencj-Ludwik vel Emerencjann-Ludwik,. dziedziczk po rodzicach Antuzowa. Po mierci jej stryja Ferdynanda (p.w.), zostaa "przysposobiona" przez owdowia stryjenk Jadwig-Elbiet z Platerw i odziedziczya ca fortun bezdzietnych stryjostwa. Zalubia swojego stryjecznego brata Jana-Ludwika, syna Fabiana (p. n.). 2. Mariann-Ameli, raz wymienion jako Amali-Kunegund, zamn za Tadeuszem Bielewiczem vel Billewiczem vel Bilewiczem herbu Mogia, pniejszym kasztelanem trockim, zmarym w roku 1790. Musiaa umrze modo i bezdzietnie, gdy herbarze milcz o niej w monografiach Billewiczw, i naj modsz 3. Rozali-Karolin, zamn za Mikoajem-Andrzejem Rudornin Dusiackim herbu Trby (wedug Wilczyskiego, bdnie, za Stanisawem), w 1761 roku czenikiem i podstarost, a potem marszakiem brasawskim, zmarym w 1775 roku. Razem z mem jest dziedziczk Drujki z Ponczanami w powiecie dzisieskim w latach 1752-1769, a nastpnie ona sama, a do zgonu swego, to jest do 1789 roku. Od mierci ma miaa doywocie na dobrach i miasteczku Dukszty i tam umara.

(65. II. 22,23, 90. III. 299, 98. 1895.53, 148.a. VI, VII, 169. 11.213, 214, VIII. 764, XN, a. 44, 462, XV, b. 168, 192. XIV.60, XV.299, 198. 10, H, 217. 111.192, IV.IO, 200, 238, 369, 385, XXVIII. 21, XXX.H2).

GA INFLANCKA

(B) Jan-Ludwik (pok. IX.), drugi syn Jana-Andrzeja vel Jana Henryka i t. M. L. von Grotthus, by o wiele starszy od swoich braci, Senior caej polskiej rodziny hrabiw Plater. Posuje na sejmy: w roku 1693 do Grodna, a w 1695, 1696 i 1720 do Warszawy. Borkowski twierdzi, e Jan-Ludwik by take, posem na sejmy w latach 1688, 1694, 1699 i 1718. Wzmianka ta moe by prawdziwa tylko w odniesieniu do sejmu w 1699 roku. W latach 1688 i 1718 sdzi naley, e dotyczy jego brata starszego Jana-Andrzeja, a w 1694 roku w ogle sejmu nie byo. W 1698 roku ufundowa drewniany koci w Indrycy, ktrych to dbr, tak jak i dbr Ruhenthal, by dziedzicem po ojcu. Mia by take dziedzicem Warnowicz, Hoftenburgu i Borni (Pulvis). W 1698 roku mia zosta czenikiem inflanckim, lecz informacja ta nie wydaje mi si prawdziwa.. Sdz, e to on trzyma do roku 1702 krlewszczyzn Osu koo Dynaburga. W dniu 25 stycznia 1729 roku naby za 14 tysicy

talarw "bitych" dobra Kombulmuj vel Frejtagshof i Krasaw wraz z miastem tej nazwy, od Jana-Anzgarego Czapskiego herbu Leliwa, starosty kleckiego, i jego ony Teresy z Zamoyskich herbu Jelita. W dniu 1 maja 1732 roku sprzeda za 29.748 florenw dobra GrossSchwirkeln Hermannowi-Ernestowi von Brtiggen i Katarzynie-Elbiecie von Brincken, Wedug. kilku opracowa, mia by stronnikiem Stanisawa Leszczyskiego, czego mgby dowodzi przywilej, jaki mia otrzyma (wedug Wilczyskiego) Jan Ludwik od tego krla. Musiao to mie miejsce najpniej w okresie wojny Augusta II z Karolem XII. Wszystko przemawia za tym, e wczenie przechyli si na stron partii saskiej, a w kadym razie zachowa neutralno, gdy jego nazwisko nie figuruje na licie elektorw krla Stanisawa w roku 1733. By trzecim ju w rodzinie starost inflanckim. Mia nim zosta dopiero po mierci swego brata Jana Andrzeja, a wic jakoby w 1735 roku. Informacja ta jest nie do utrzymania, gdy Jan-Ludwik wystpuje z tym tytuem ju w dniu 16 marca 1734 roku. Poniewa data zgonu Jana-Andrzeja (pok IX.) nie nasuwa wtpliwoci, musiaa wic uprzednio nastpi cesja tego starostwa z brata na brata. Zaraz po objciu starostwa inflanckiego, a na krtko przed mierci, zosta trzecim tego nazwiska wojewod inflanckim (i trzecim senatorem w rodzinie) po Antonim Morsztynie herbu Leliwa, zmarym w 1735 roku. Wolff, Borkowski i ychliski, jako dat objcia (mianowania) przez Jana-Ludwika wojewdztwa, podaj dzie 17 listopada, Pulvis - 30 padziernika 1735 roku. Wiele opracowa daje bdne daty. Kneschke dat objcia przez niego starostwa okrela na 1708, a wojewdztwa na 1755. Swicki - t ostatni na 1725 rok. Jan-Ludwik umar w Indrycy, wedug jednych wzmianek, ju dnia 22 stycznia 1736 roku, gdy wedug innych - w dniu 22 czy 24 listopada (ta data wydaje mi si najprawdopodobniejsza) 1736 a nawet w 1737 roku. Jego pogrzeb odby si w Wilnie u Misjonarzy na Salwatorze, dnia 14 marca 1737 roku. Jan-Ludwik Plater by jedn z wybitniejszych postaci swego rodu. Sowa, jakie mu w "Inflantach" powica Jan-August Hylzen, s najlepszym tego dowodem. Pisze o nim: "nieporwnany wdz i gospodarz, ojciec i opiekun prowincyi naszej". By nazywany "Patryarch Inflant". W peni na to okrelenie zasuy. Jego polityka osobista bya raczej polityk obrony interesw szlachty inflanckiej i Inflant. Zapewni im wzgldny spokj w okresie cikim dla innych ziem Rzeczypospolitej. Krasaw, w ktrym osiad, sta si orodkiem promieniujcym na cae Inflanty. Cieszy si opini bardzo wyksztaconego, a biegle wada acin i w tym jzyku pisywa proz i wierszem. W roku 1857 zostaa wydana w Warszawie, w 12-ce, na 41 stronicach, jego praca pod tytuem: "Modlitwy do przenajwit. Trjcy przez Jana Ludwika Platera Wojew. Inflants. po acinie i po polsku, na polski przeoy X. A. Suzin".Jan-Ludwik by oeniony (daty lubu nie udao mi si ustali) z Rozali Brzostowsk herbu Strzemi, crk Jana-Wadysawa, kasztelana trockiego i starosty subockiego, oraz Konstancji Mleczko herbu Korczak, a wnuczk po ojcu: Cypriana-Pawa Brzostowskiego, wojewody trockiego i Racheli-Barbary Dunin-Rajeckiej, a po matce: Wiktora-Konstantego Mleczki, starosty mudzkiego, i Zofii Isajkowskiej herbu Prus I, owczanki W. Ks. Lit.Wszystko przemawia za tym, e starostwo subockie zostao wniesione w posagu przez Rozali. Data mierci Rozali z Brzostowskich Platerowej jest rnie podawana w opracowaniach, a wic nadzie 12 sierpnia 1745 lub 1746 roku. Tradycja, rodzinna oznacza t dat na dzie 9 grudnia 1746 roku. Jej grb znajduje si w podziemiach kocioa Misjonarzy w Wilnie. Portrety obojga znajdoway si w Krasawiu, a wedug tych portretw wykonane miniatury znajduj si w zbiorach Tadeusza Plater-Zyberka w Valduc w Belgii.

(10.111.859,13.11.216,217,19.11.191,192,21. 691,705,22.448,459,34.111.217, 36.b. XX.808, 36.j. XI. 525,41. III 419,65. II. 22,23, 68.b., 68.c., 90. III 300,91. 20,21, 98. 1895.53, 54, 56,102. I. 324, 113. 111.155, IV.101, 114. 86, 93 115, 122. 157, 160,127. VII. 322, 148.a. VI, 169. IV. 519, 617, VII 742, XIII. 654, 185. I. 394, 192. 11.37, XIV.58, 60, ,198. 10, 27, 209.a. 17, 212.a. 177, 182, 186, 356, 217. 111.16, 17, 192, XiVII.201, XXI. 101).

Jan-Ludwik i Rozalia z Brzostowskich Platerowie mieli dziesicioro dzieci, a mianowicie: 1. Kazimierz-Jzef (pok. X.), ochrzczony w Indrycy dnia 3 listopada 1715 roku, umar modo i bezpotomnie przed rokiem 1744. 2. Ferdynand-Ludwik czy te Ferdynand Konstanty? (pok. X.),ochrzczony w Indrycy dnia 9 lutego 1717 roku. W roku 1733, jako pose z Inflant, podpisa elekcj krla Stanisawa Leszczyskiego. Wedug Wilczyskiego, mia by posem na sejm "pacificationis" roku 1736 i umrze w czasie speniania funkcji poselskich. Informacja ta jest bdna, gdy ju w dniu 24 lutego 1734 roku odbyo si w Warszawie, w kociele Jezuitw, naboestwo aobne za jego dusz. Kazanie na tym naboenstwie wygosi ksidz Fabian Dochtorowicz S. J. Nie jest wykluczone, e byo to naboestwo pogrzebowe. Wedug Pulvisa, pochowany zosta u witego Krzya w Warszawie. Ten Ferdynand mia by jakoby starost grawerowskim i zawaowskim. Potomstwa nie pozostawi. Nie wiem czy niektre dane dotyczce Ferdynanda-Ludwika nie zostay przypisane mylnie (take i przeze mnie) Ferdynandowi-Fabianowi (pok. IX.), synowi Jana Andrzeja. 3. Ignacy (pok. X.), ktry umar modo i bezpotomnie przed rokiem 1744. 4. Konstanty-Ludwik (pok. X.), ktry prowadzi dalej ga inflanck i o ktrym niej. 5. Konstancja, wedug Czemeryskiego - Katarzyna, a wedugBorkowskiego Konstancja-Kazimiera, bya (ju przed rokiem 1737)zamna za Janem-Augustem Hylzenem herbu wasnego. Na jej lubie mow "oddajc" pann mod mowi mia jej brat Konstanty-Ludwik starosta grawerowski. W dniu 3 maja 1747 roku zostaa mianowana Dam Krzya Gwiadzistego. Fundowaa koci murowany w Zamoszu. Pozostawia znaczne fundusze na cele poprawienia bytu wocian. Umara-w Warszawie dnia 10 padziernika 1791 roku, wedug ychliskiego ,dnia 10 grudnia 1792, a wedug Pulvisa - w 1795 roku. 6. Joanna, czy te Joanna-Maria-Magdalena, urodzona w Indrycy w roku 1725, ktra w "3 niedziel po Trzech Krlach" 1744 roku (a wic dnia 25 stycznia) przyja welon w kociele Panien Benedyktynek w Wilnie. Miaa by potem w cigu 11 lat ich ksieni. Umara w roku 1810. 7. Maria-Jzefa-Aloiza czy te Aloiza, urodzona w roku 1729 (jej chrzest mia miejsce dnia 22 marca tego roku), od roku 1746 bya take w zakonie Benedyktynek w Wilnie. Umara w roku 1802.8. Jzefa, ktra ju w roku 1762 bya zamna za Tadeuszem

Antonim Burzyskim herbu Trzywdar, wojewod mcisawskim i kawalerem obu polskich orderw. Jej pogrzeb odby si dnia 10 marca 1778 roku. 9. Magdalena-Katarzyna-J zefa, urodzona w Indrycy w roku 1735, ktra umara modo, i 10. N?, dziecko urodzone i zmare przed 1744 rokiem.

(23. 68 69, 32. II.87, 41. XIII. 458, XV.268, XX.103, XXIV. 353, 65. II.22, 23,-~7. 185, 90. III. 300, 113. III. 104, 155, 114. 116, 133. III. 285, 395, 148. a. VII, 160. 1.168, 169. IV. 617, 624, VII. 39, 744, 862, XIII. 762, 192. 11.90, V .144, XIV. 60, 61, 198. 10-12, 215. II.32, 217. III.192, 193, IV.22, XIIl.115, XXIX.37).

4. Konstanty-Ludwik (pok. X.), czasem tylko Ludwik a czasem -tylko Konstanty, syn Jana-Ludwika i Rozalii z Brzostowskich, urodzi si -w 1722 roku. Senior caej polskiej rodziny hr. Plater. Zacz swoj wielk karier jako stronnik Sasw. Nie wiem czy nie wychowanek Pijarw. Wedug Wittyga, ju w 1736 roku posuje z Inflant na sejm "pacificationis". Posuje potem jeszcze raz w 1738 roku. Niesiecki pisze o nim jako -() wspczesnym i daje mu wtedy urzd wojskiego inflanckiego. Po ojcu zosta starost inflanckim, czwartym kolejno Platerem na tym urzdzie. Odby wspaniay wjazd na starostwo. Wygosi wtedy wielk mow Jan August Hylzen a wiele pisze o tym wjedzie w swoich "Inflantach" Gustaw Manteuffel. Przypuszczam e wjazd odby si w 1737 a najpniej w 1738 roku. Starostwa tego ustpi jeszcze za ycia na rzecz syna Jzefa Wincentego (p. n.) Za nim jeszcze zosta starost inflanckim czyli dynaburskim, by ju przedtem starost (nie grodowym) grawerowskim Krlewszczyzna ta stanowia, w cigu ostatnich stukilkudziesiciu lat -Rzeczypospolitej, jakby cao ze starostwem inflanckim i take nie wysza w cigu tego okresu z rk Platerw. W 1744 roku wspomniany jako-fundator i dobrodziej prowincji litewskiej Scholarum Piarum. W 1746 roku, w dniu 26 listopada, zosta mianowany pisarzem W. Ks. Litewskiego. W roku 1754 zosta kasztelanem poockim i otrzyma order Ora Biaego. W czerwcu 1758 roku t kasztelani obj po nim Adam Brzostowski herbu Strzemi. W tym samym 1758 roku by obrany marszakiem Trybunau litewskiego. W tym samym take roku zosta mianowany, dnia 18maja, wojewod mcisawskim po zmarym dnia 15 kwietnia 1758 roku. Ignacym Sapiee. To stanowisko zajmowa Konstanty-Ludwik do 1770 roku, bo ju w dniu 14 kwietnia tego roku obj je Jzef Hylzen. W roku ;.1758, a nie w 1756 lub 1757, - jak bdnie w niektrych opracowaniach otrzyma od cesarzowej rosyjskiej Elbiety order witego Aleksandra Newskiego. W maju 1762 roku zosta wyznaczony na stanowisko podkanclerzego litewskiego, nominacji jednak nie otrzyma i urzdu nie obj, gdy temu przeszkodzio zerwanie sejmu w dniu 8 padziernika tego roku. W tym samym roku, w dniu 12 grudnia, (razem z Tadeuszem Lipskim herbu Grabie, kasztelanem brzeziskim a wkrtce czyckim)zosta wyznaczony na komisarza przy boku krlewicza Karola, jako ksicia Kurlandzkiego. By przy nim a do wyjazdu tego ksicia z Mitawy. Elekcj krla Stanisawa Augusta podpisa z wojewdztwem mcisawskim. Sejmiki grodzieski i brzeski, w instrukcjach dla swoich posw na sejm koronacyjny odbyty w dniach 3 do 20 grudnia 1764 roku, zalecaj im starania o uznanie zasug Konstantego-Ludwika, ktrego maj. "sprawiedliwej asce J. K. Moci rekomendowa". Wkrtce zosta mianowany

pukownikiem chorgwi petyhorskiej i czsto pniej z tym tytuem wystpuje. W dniu 26 marca 1770 roku zosta kasztelanem trockim i na. tym urzdzie, jako pity senator w rodzinie, pozosta do mierci. Opracowania niemieckie podaj , e dnia 17/28 marca 1774 roku zosta wcignity do metryk szlachty kurlandzkiej z tytuem hrabiego. Wedug wielu polskich opracowa, mia by posem Rzeczypospolitej do Rosji. Bykawalerem orderu witego Stanisawa oraz orderu "Opatrznoci Boej pod imieniem w. Joachima", zaoonego w 1756 roku przez ksicia Chrystiana Franciszka Sachsen-Koburg-Saalfelden. Konstanty-Ludwik by panem ogromnej fortuny, ktr jeszcze powikszy z chwil gdy na jego on przypada sukcesja po ksitach Winiowieckich. Po ojcu by dziedzicem Krasawia, Kombulu, Indrycy i Isnaudy. Dziaajc razem z matk, kupi w Wilnie w dniu 28 padziernika1739 roku dobra Pusty w powiecie drysieskim, od biskupa sufragana wileskiego Jzefa-Stanisawa Sapiehy. Rycho potem ufundowa tam drewniany koci parafialny pod wezwaniem Przemienienia Paskiego. Nie wiem kiedy i od kogo naby w Kurlandii dobra Grenzhof, Matuliszki,.Alt i Neu-Born oraz Warnowicze ze wsi Zarole. W 1769 roku lub moe po tej dacie, naby od ksit Sapiehw dobra Newlany (2109 dziesicin) z folwarkiem Anutowo w powiecie drysieskim. Pniej dziedzicami tych wsi s Szumowiczowie. W 1771 roku Konstanty-Ludwik trzyma zastawem do spki z Ksawerym Chomiskim herbu Lis. dobra Smorgonie od ksioia Karola Radziwia "Panie Kothanku". By dziedzicem klucza Kalnice, w powiecie lipowieckim na Ukrainie, ktry - wedug ych1iskiego - za sum 355 tysicy; zotych polskich kupi okoo roku 1775 od ksicia Michaa Czartoryskiego, kanclerza Wielkiego Ksistwa Litewskiego. Kosiski twierdzi, e Konstanty-Ludwik dobra te wzi w posagu za on. Sdz, e to on uzyska w 1775 roku nadanie od Katarzyny II jakich dbr z 3238 "duszami". Kaczkowski nie okrela ani nazwy, ani pooenia tych dbr. Gwn siedzib Konstantego-Ludwika by Krasaw i moe tam najwidoczniej zaznaczyy si talenty organizatorskie jego wacicieli. Wybudowa tam okazay paac na grze nad Dwin i otoczy go piknym parkiem. W roku 1752 wznis w rynku ratusz z wie i sklepami. Widok tej budowli, wedug rysunku K. Rmera, poda "Tygodnik Ilustrowany" z 1882 roku. Rynek obudowa kamienicami, w ktrych osadzi rzemielnikw, wyszukiwanych i sprowadzanych z Warszawy i z Niemiec. Wkrtce ju Krasaw szeroko zasyn wyrabianymi na miejscu: kobiercami, aksamitami, adamaszkami, kartami polskimi do gry, broni sieczn i paln, powozami, a nawet wyrobami zotniczymi i jubilerskimi. Cztery do roku gone jarmarki cigay do Krasawia kupcw z daleka. Wywz kierowano do innych wojewdztw polskich i do Rosji. Po rozbiorach Rzeczypospolitej, przemys krasawski upad cakowicie. W roku 1755 rozpocz (ukoczy okoo 1767 roku) budow wspaniaej wityni pod wezwaniem w. Ludwika krla, przeznaczonej na katedr dla biskupw inflanckich. Jednoczenie ufundowa gmach na seminarium diecezjalne. Wychowankowie tego seminarium podnieli bardzo poziom tamtejszego duchowiestwa wiejskiego i przyczynili si do wzrostu kultury wocianna Inflantach. Na utrzymanie seminarium, Konstanty-Ludwik nada wie Baty w powiecie dynaburskim, kupion bodaj w tym celu dnia 8 maja 1758 roku od Woosowskich herbu Sas. Opiek nad kocioem i seminarium Konstanty-Ludwik odda ksiom Misjonarzom ju w 1756 roku, odebrawszy j Jezuitom, ktrzy od roku 1680 do tego czasu mieli swoj siedzib w Krasawiu. Pierwszym regensem seminarium w Krasawiu by jeszcze w 1775 roku Misjonarz O. Stanisaw ladowski. Sejm roku 1768 uchwali nastpujc konstytucj: "Nowo erygowany koci na katedr biskupom y dyecezyi Inflantskiey w Krasawiu, wieczystych dobrach wielmonego Platera, wojewody mcisawskiego, z funduszem dla 00. misjonarzw y seminaryum dyecezyalnym, na wieczne czasy aprobujemy y potwierdzamy" .Dla ydw zamieszkujcych w Krasawiu wystawi "porzdn"synagog. W 1759 roku wymurowa w nowo zaoonym ogrodzie lipowym wielki gmach biblioteczny o trzech pitrach. Parter zajmowaa letnia

rezydencja dziedzica, na grze za przez cae dwa pitra sza wielka sala biblioteczna, w ktrej, jeszcze za ycia Konstantego Ludwika, znalaz pomieszczenie jego zbir zoony jakoby z 20 tysicy tomw. Biblioteka ta, zarwno jak i biblioteka Sybergw w Liksnie, syna szeroko ju w XVIII wieku ze swego bogactwa i wyboru dzie. W roku 1776, ona Konstantego-Ludwika sprowadzia (morzem) z Rzymu relikwie witego Donata Mczennika i ufundowaa dla nich okazay grb-kaplic o 3 otarzach przy krasawskiej katedrze. Rycin wyobraajc otarz w. Donata w Krasawiu poda w swoich "Inflantach" Gustaw Manteuffel. W kociele krasawskim znajdowa si, te z jej daru, pikny baldachim sporzdzony z namiotu krla Michaa Winiowieckiego. W roku 1789 ufundowaa szpital pod dozorem sistr miosierdzia, ktre specjalnie w tym celu sprowadzia i osadzia w Krasawiu, w piknym murowanym gmachu z kaplic. Po powstaniu 1863 roku; Murawiew kaza szpital zamkn, a kaplic przerobi na cerkiew prawosawn. Ju w roku 1770, przyja si atwo i miaa peny i trway w cigu lat kurs w Krasawiu i okolicy moneta domowa Platerw. Byy to kupony blaszane z wybitym na nich herbem platerowskim. Konstantego Platera nazywano z tej racji"krlikiem Inflanckim". Gustaw Manteuffel pisa o Konstantym-Ludwiku Platerze: "postpujc ladami ojca, utrwali sw pami w kraju i niemao si .przyczynido podniesienia Krasawia". Imi Konstantego-Ludwika chcia te utrwali superior ksiy Misjonarzy w Krasawiu, ksidz Micha Smurzyski gdy w roku 1787 w dzwonnicy kocioa krasawskiego umieci specjalniewwczas odlany dzwon o imieniu "Konstanty-Ludwik". Konstanty-Ludwik umar w Krasawiu dnia 31 marca 1778 roku. Konstanty-Ludwik Plater, dnia 16 sierpnia 1744 roku, zalubi wWilnie (a bodaj nie w Mereczu, jak to gosi tradycja rodzinna) ksiniczk August Ogisk, .urodzon w 1724 roku, crk Jzefa i Anny z ksit Winiowieckich, a wnuczk, po ojcu: ksicia Kazimierza-Dominika Ogiskiego, wojewody wileskiego, i Eleonory Woyna herbu Trby, a po matce: ksicia MichaaSerwacego Winiowieckiego, kanclerza i hetmana wielkiego litewskiego, i ksiniczki Katarzyny Dolskiej. Augusta Platerowa zostaa w Wiedniu, dnia 3 maja 1746 roku, mianowana Dam Krzya Gwiadzistego. Z dziaw po matce otrzymaa w powiecie krzemienieckim klucz Horyski z wsiami: Horynka, Kuszlin, Jankowce, Podhajczyki i Kudajwka, wszystkie te wsie z folwarkami. W powiecie lipowieckim za, na Ukrainie, klucz Daszowski z miastem Daszw i wsiami: Bandury, Krzysztofwka, Nosowce, Dziurzyce, Kubczyce, wszystkie te wsie z folwarkami, oraz bez folwarkw wsie: Sitkowce, Jastrubice i Jurkowce, i uroczyska: Deszka, Rosochowata, Boromla, Szytowice i Andryaszwka.Z powyszych dbr wsie: Sitkowce, Krzysztofwka, Dziurzyce i Bondurowo czy te Bandury, razem 8130 dziesicin, zostay wkrtce sprzedane StanisawowiSzczsnemu Potockiemu herbu Pilawa. Sprzeda musiaa mie miejsce po 1759 roku, gdy jeszcze w tym roku Augusta Platerowa ufundowaa w Krzysztofwce, koo Daszowa drewnian cerkiew. Dawniej, bo ju w 1750 roku, ufundowaa cerkiew w Horynce, musiaa wic wej w posiadanie tych dbr przed tym rokiem. W latach 1753 i 1772 uposaya 64-oma dziesicinami ziemi cerkiew we wsi Kuszlin. Umara w Krasawiu dnia 24 padziernika 1791 roku. Portrety Konstantego-Ludwika i jego ony, woskiego malarz~Gastoldiego, zostay w 1775 roku przeniesione z biblioteki do kocioa w Krasawiu, a w roku 1919 z kocioa do plebanii. Byy naturalnej wielkoci. Dwa inne portrety i nie olejne lecz pastelowe, "on starzec w kontuszu z wstg Ora .Biaego, ona jako staruszka w koronkowym czepcu", znajdoway si do ostaniej wojny w rkach ksidza Leona Platera we Lwowie. Miniatury Konstantego-Ludwika i jego ony, malowane wedug portretw krasawskich, znajduj si (tak jak i tok wielkiej pieczci do wosku Konstantego-Ludwika), w zbiorach hr. Tadeusza PlaterZyberka w Valduc w Belgii. (2. IV. 576, VI1.347, XXXV. 152, 6.,10. II1.859, 860, 861, 13. II.216, 217, 21. 690692,22.448,449,23. 6.1,65,29. I wyd. 58,34. III.217, 36.b. XX.808, 41. XIII.92, 288,

XIV.245, 246, XV. 274, XXIV.352, 56. 1882. 1.145, 62. 699, 700, 65. II.22, 23, 68.b. 68. c., 73. III .177, 77. 243, 86. III. 310, 90. III. 300, 301, 105. 95, 107. 87, 113. II1.105, 156, IV.39 114.86,87,116,117.200,202,127. VII. 322, IX.362, 133. III. 272, 356,136. 273, H3. 316, 148. a. VII, 164. 24, 166. I. 38, 169. 1.92, 909 II. 799, III. 707, IV. 617,618,763, V1.777 VII.29 IX.314, X.627, XIII.16, 654, XVa. 74, 197, 586, XVb. 203, 173. 167, 185. 1.394, 188. 1882.145, 192. XII. 264, 265, XIV. 58, 61, 196. 65, 157, 198. 10, 205. 55, 206. 30, 31, 33, 34, 36, 208. 51, 312, 313, 573, 209. a. 33, 69, 128, 165, 278, 217. 1.147, III.17, 193, V.185, 186,194, X.223, X!. 195, 201, XIII.126, XV1.234, XVII.221, 240, XVIII. 134, 150, XX1.101).

Konstanty-Ludwik, ze swego maestwa z August z ks. Ogiskich, mia dzieci (kolejno starszestwa nie zachowana) o imionach: 1) Rozalia - Honorata - Petronela - Aleksandra, ktra zmara. dzieckiem: Wedug Pulvisa; bya najmodsz z rodzestwa i urodzia si w Krasawiu dnia 10 wrzenia 1757 roku. 2) Jzef-Wincenty, o nim niej. 3) Anna-Jadwiga-Rozalia-Salomea-Agnieszka, urodzona w Krasawiu dnia 11 listopada 1750 roku, ktra w dniu 6 stycznia 1773 roku bya zalubiona w Krasawiu przez Roberta Brzostowskiego herbu Strzemi. pniejszego pukownika husarskiego i kasztelana poockiego. Bya wspfundatork kocioa murowanego w Mosarzu pod wezwaniem witej Anny, ktry oboje z mem wznieli w roku 1792. 4) Kazimierz-Konstanty, ktry prowadzi dalej ga. O nim niej. 5) Maria, ju w 1786 roku zamna za Wincentym Jzefowiczem Hlebickim herba Leliwa, potem posem na Sejm Czteroletni, ktra umara bezdzietnie w Krakowie w 1804 roku, a wedug Pulvisa, dopiero po dniu 6 wrzenia 1805 roku. 6) August-Hiacynt, o ktrym niej. Wedug Pulvisa, Konstanty-Ludwik mia poza wymienionymi wyej dziemi, jeszcze dwch synw: Jana-Michaa-Mojesza-Dominika, ktry umar w marcu 1751 roku i Antoniego-Tadeusza, ktry umar w 1749 roku. ychliski przypisuje bdnie Konstantemu-Ludwikowi jeszcze crk Jzef za Tadeuszem Burzyskim. Jzefa bya nie crk lecz siostr- Konstantego-Ludwiga (p.w.).

(19. IX.93, 21. 692, 704, 22. 449, 34. 111.218, 68.b., .90. 111.300, 301,91. 20, 21, 133.111.380, 148.a. VII., 166. 1.38, 169.111.306, VI. 691, VI1.245, 192. 11.39, VI.f106, XIV.61, 192.12,217. III. 24, 193, IV.22, 210, V.22, XII.82, XIII.43).

2) Jzef-Wincenty, a wedug Pulvisa - Jzef-Jan-Ignacy-Wincenty Ferazyusz, (pok. XI.), najstarszy z synw Konstantego-Ludwika, urodzi si w Krasawiu w dniu 11 lipca 1745 roku. Senior caej polskiej rodziny hr. Plater. Czsto w opracowaniach, nawet rdowych, brany za Jzefa-Konstantego, syna Wilhelma (p. n.). Jeszcze za ycia ojca przej za zezwoleniem krlewskim starostwo dynaburskie w dniu 27 listopada 1761 roku, jako pity w swojej rodzinie. Scedowa w 1770 roku to starostwo na rzecz brata Kazimierza-Konstantego, rwnie za zezwoleniem krlewskim, lecz tym razem ju Stanisawa Augusta. W roku 1764 podpisa elekcj tego krla z Inflant. W 1770 roku zosta starost grodowym brzeskim ale (wedug ychliskiego) zamieni ten urzd w 1771 roku, dnia 25 lutego, na urzd pisarza polnego litewskiego. Tak wystpuje jeszcze w 1787 roku. W dniu 21 wrzenia 1773 roku otrzyma order witego Stanisawa. Mia by rwnie kawalerem orderu Zotego Lwa, a wic zapewne domowego orderu Wielkiego Ksicia Hessen. Niektre opracowania wymieniaj go, jako kawalera Ora Biaego. Nie sdz aby ta wiadomo miaa podstawy. Wedug Pulvisa, mia by take kawalerem orderu bawarskiego witego Huberta. W 1775 roku by posem na sejm. W latach od 1778 do 1791 wystpuje jako genera lejtnant wojsk litewskich. Dnia 24 czerwca 1775 roku ufundowa na dobrach Tooczyn dziedziczn komandori familijn. maltask i zosta mianowany Komandorem tego zakonu. W latach 1786 i 1787 figuruje na listach czonkw l masoskich w Dubnie, "Doskonaej Tajemnicy"i "Polaka Dobroczynnego". Dnia 16 lipca 1793 roku zosta mianowany, po rezygnacji brata Kazimierza-Konstantego, kasztelanem trockim, czyli sidmym senatorem w rodzinie. Wkrtce potem zosta wydelegowany z Senatu do Rady Nieustajcej. Rzdny gospodarz i dobry organizator. Po ojcu otrzyma klucze Daszowski i Kalnicki na Ukrainie, oraz Horyski na Woyniu. Sdz e jego rezydencj ukraisk by Daszw, gdy tam w 1787 roku przyjmowa wracajcego z Kaniowa krla Stanisawa Augusta. Gdy Daszw uleg poarowi, odbudowa go starannie i planowo. W Sowniku Geograficznym figuruje o nim wzmianka: "mdrym zarzdem podnis w gospodarstwie te dobra i stara si o zabudowanie i z-asiedlenie miasteczka". Nie wiem kiedy i jak drog Daszw przeszed potem do rk Potockich. Jzef Wincenty by take dziedzicem dbr Przegalin z Komorwk, w wojewdztwie brzeskim. O te ostatnie dobra mia w latach 1778-1787 przewleky proces z sukcesorami Teodora Laskarysa herbu wasnego, pukownika wojsk litewskich, a mianowicie i pomidzy innymi z Aleksandrem Horainem herbu Szreniawa i jego on Konstancj z Woodkowiczw herbu Radwan. Przedmiotem procesu s sumy ulokowane na Przegalinie i Komorwce, sdz e przez ich poprzednich wacicieli. Na gruntach wsi Wierzbicy koo Krzemieca zaoy w roku 1780 miasto Katerburg. W roku 1792 ufundowa tam koci. W latach 1773-1775 otrzyma prawem emfiteutycznym na lat 50 starostwa Ratno z miasteczkiem w powiecie kowelskim i drugie Wopa w powiecie grodzieskim. Do tych starostw naleay zdaje si - Dubno, Starydworzec i Koodziejno. Za on wzi w posagu dobra pobereskie (S. Geogr. XI. 803.). Od roku 1795 (przedtem wasno Zamoyskich) by dziedzicem dbr Beresteczko nad. Styrem w powiecie dubieskim. Widok Beresteczka wyda w swoim albumie Napoleon Orda. Sdz e to jego wasno stanowicy powany ksigozbir zosta wchonity przez Bibliotek Publiczn w Petersburgu. Nie udao mi si ustali cisej daty zgonu Jzefa-Wincentego. Umar w dniach pomidzy 1 i 6 stycznia, a pochowany zosta w Beresteczku dnia 16 stycznia 1806 roku. Niektre opracowania okrelaj bdnie dat jego zgonu na 1802, inne - a na 1832 rok.

Jzef-Wincenty najpniej w 1771 roku by ju onaty z Katarzyn Sosnowsk herbu Nacz, crk Jzefa, hetmana polnego litewskiego a potem wojewody poockiego, i Tekli Despot-Zenowicz herbu wasnego, a wnuczk, po ojcu: Jana Sosnowskiego i N? Kuczewskiej, a po matce: Janusza Despot-Zenowicza i Katarzyny Aleksandrowicz herbu wasnego vel Kosy. Katarzyna Plater w dniu 9 marca 1787, razem z mem i innymi paniami, witaa w Winiowcu, u Michaa-Jerzego Mniszcha, krla Stanisawa Augusta jadcego do Kaniowa. Ona te, dziaajc wsplnie ze swoj-siostr-Ludwik ks:-Lubomirsk, kiedy zarczona z Tadeuszem Kociuszk, sprzedaa dobra Borwka i Sainka na Podolu Ignacemu Makowskiemu herbu Zaremba, podkomorzemu lityskiemu. Katarzyna z Sosnowskich umara w Beresteczku dnia 10 marca roku 1832 i tam pochowana. Jzef-Wincenty Plater mia szecioro dzieci, a mianowicie: (1) Cecyli, urodzon dnia 9 czerwca 1772 roku, zamn za Kajetanem Oarowskim herbu Rawicz, generaem wojsk polskich, ktra umara w Dreznie dnia 22 lutego 1858 roku. (2) Ferdynanda, urodzonego w 1774 a zmarego w Warszawie w dniu 3 padziernika 1786 roku i tam w kociele w. Krzya pochowanego. (3) Stanisawa, urodzonego dnia 1 maja 1775 roku, ktry umar modo. (4) Henryk czy te raczej Henryk-Zofi-Jzef, urodzon w 1780 roku, ktra bya zamna za Michaem Szwejkowskim herbu Trzaska, .wojewodzicem podolskim. Umara przed 1806 rokiem. (5) Adama-Edwarda, znanego bardziej pod imieniem Edwarda urodzonego w 1787 roku, dziedzica po ojcu dbr Daszw i Kalnik na Ukrainie, a Horynka i Przegalin na Woyniu. Edward Plater by te komandorem maltaskim. Suy wojskowo pocztkowo w wojsku polskim, a pniej w gwardii rosyjskiej. Umar - a wedug innych wersji, zgin w boju - w 1807 roku, jako kawaler. (6) Adelajd, ktra miaa by, wedug Wilczyskiego i innych opracowa, zamn I voto za Janen Tarnowskim herbu Leliwa, a II voto, po rozwodzie z pierwszym mem, za N? Bertholdi.

(2. XXXV.152, 21. 690, 691, 22. 448, 29. I wyd. 117, 34. III. 218, 36.c. VII. 574, ,41. XVIII. 266, XX.106, XXII. 95, XXIV.349, 55. 1856.553, 62. 700, 68.b., 68.c., 78. 1786.281, 1788.152, 1790.156,.1791.176, 86. III. 310-312,90. III.300-302, 105. 95, 107. 87,111. 281, 116.48,117. XI. 211, 127. VII. 322, 134. 305, 306, 136. 272 143.317, 148.a. VII., 166.1.38, 169. 1.140, 909, 910, III.910, IX.543, XI. 803, XII.491, XIII.913, 931, XVa .104, 185. I. 394, 395, 189. 41, 192. XII. 313, XIII. 141, XIV. 58, 61, 193. X. 343, ] 98. 12-14, 205. 56, 209. 287, 209.a.,69, 286, 217. III .193, V ~ 122, VIII .159, X. 219, 223, XVI. 112, XVII. 240, XVIII .135, 209, XXI.101, 165).

4). Kazimierz-Konstanty (pok. XI.), czasem wymieniany jako Konstanty, by synem Konstantego-Ludwika i Augusty z ks. Ogiskich, urodzi si w 1746 lub w 1748 roku. Po mierci brata Jzefa-Wincentego i jego syna Adama, senior caej polskiej rodziny hrabiw Platerw. M stanu, historyk, autor polityczny i podropis. Oddany krlowi Stanisawowi Augustowi, by przeciwnikiem konfederacji barskiej i czynnym stronnikiem polityki prorosyjskiej. Z tej racji niepopularny w kraju. Po sejmie grodziskim 1793 roku. usun si zupenie. z widowni politycznej. Odegra jednak jak zagadkow rol w czasie powstania Kociuszki. Nie mam moliwoci wyszukania w dzisiejszych warunkach materiaw do wyjanienia tej sprawy, zanotowa jednak musz, e w niemieckich opracowaniach znalazem wzmiank nastpujc: "Sein bedeutendes Vermogen opferte er grosstentheiIs den letzten Bestrebungen Polens, unter Kociuszko, dessen selbstandige -Existenz zu wahren". B. T. wymienia dokadnie obszerny spis sreber stoowych, ktre Kazimierz-Konstanty ofiarowa w 1794 roku na powstanie Kociuszki. Karier polityczn rozpocz wczenie, bo jeszcze przed osigniciem penoletnoci. Elekcj Stanisawa Augusta podpisa z Inflant. Jest wtedy posem na sejm. Posuje te na sejm w 1766 roku. Ju wtedy bardzo czynny. W 1770 roku zostaje mianowany szambelanem krlewskim. W tym samym roku, po zrzeczeniu si starostwa dynaburskiego przez brata Jzefa-Wincentego (p.w.), obejmuje za zezwoleniem krla to starostwo, jako szsty ju z rzdu w rodzinie. W tym samym 1770 roku uzyskuje starostw wopieskie i daugieliskie4) z attynencj Kaczergiszki w powiecie wiciaskim. W 1772 roku zostaje wybrany do Rady Nieustajcej, -w ktrej od tego czasu zasiada w cigu 11 lat. Przez pierwsze 7 lat gwnie w departamencie sprawiedliwoci Rady. W 1772 roku jest wyznaczony na posa Rzeczypospolitej w Petersburgu. W tym samym roku (a nie w 1787, jak w niektrych opracowaniach) zostaje kawalerem orderu w. Aleksandra Newskiego. W roku 1774 jest marszakiem -trybunau Wielkiego Ks. Litewskiego. Niektre opracowania przypisuj bdnie t rol jego bratu Jzefowi-Wincentemu. W dniu 28 listopada 1774 zostaje kawalerem maltaskim i ju dnia 16 grudnia t. r. funduje komandori rodzinn z dbr Kalnik. W roku 1776 mia by wybrany delegatem szlachty poockiej do Petersburga. Dnia 15 lutego 1776 roku zostaje kawalerem orderu w. Stanisawa. W dniu 13 stycznia 1787 roku mianowany zostaje obonym wielkim litewskim lecz tego urzdu nie przyjmuje. Towarzyszy krlowi w.jego podry do Kaniowa w 1787 roku. W dniu 22 grudnia 1790 roku (a nie w 1787, jak to bdnie podaje wicki) zostaje kasztelanem trockim, a wic szstym senatorem w rodzinie. W roku 1791 zostaje kawalerem orderu Ora Biaego. Przystpuje do konfederacji targowickiej i z jej ramienia, w dniu 5 grudnia 1792 roku, jest razem ze Szczsnym Potockim wydelegowany w poselstwie do Petersburga. W roku 1793 zrzeka si kasztelanii trockiej na rzecz brata Jzefa Wincentego. Dnia 1 czerwca 1793 roku zostaje mianowany negocjatorem z Rosj w sprawie odzyskania skonfiskowanych przez Rosj dbr Zakonu Maltaskiego. Dnia 14- czerwca tego samego roku zostaje podkanclerzym, litewskim. Ostatnim tego urzdu. Jego piecz, do ostatnich lat przed 1939 rokiem, znajdowaa si w rkach rodziny. Bierze czynny udzia w pracach ostatniego sejmu w Grodnie, czyli w dniach od 17 czerwca do 23 listopada 1793 roku. Po ojcu dziedzic dbr: Indryca, Tenismuja, Warnowicze; Altborn i Anschon (?). Herbarze przypisuj mu kupno dbr Pusty, ktre razem z innymi dobrami odziedziczy po ojcu. Mia by take dziedzicem Borurnujy, Mean oraz Poaryszek vel Peskunowa. Nie umiem stwierdziczy nie umniejszy majtku jaki otrzyma, ale nie sdz aby go powikszy. W 1789 roku ma jak spraw z rodzin ony. Nie wiem czy to on, czy kto z jego rodzestwa lub synw, odziedziczy do spki z Szadurskimi dobra Owiej, po Konstancji z Platerw Hylzenowej.

Kazimierz-Konstanty pozostawi wiele prac ogoszonych drukiem. Obszerny ich spis podaj na kocu tej monografii. W rkopisie mia pozostawi (ychliski) 16 tomw "Dziejw Krlestwa Polskiego za stanisawa Augusta". Jako starosta daugieliski (kiedy wano Barbary z Radziwiw Gastoldowej, a potem krlowej polskiej), restaurowa groby Gastoldw w tamtejszym parafialnym kociele. Znaleziony w trumnie jednego z nich cenny piercie odesa Stanisawowi Augustowi do jego zbiorw. W roku 1802 odby, sdz e razem z on i ze swymi siedmioma synami, podr za granic i czas jaki przebywa w Paryu. Umar dnia 4 sierpnia 1807 roku w Daugieliszkach. Wedug Wolffa - w Indrycy. Pochowany w. Krasawiu. Portret Kazimierza-Konstantego, malowany przez Graffa, znajduje si w zbiorach Tadeusza Plater-Zyberka w Valduc w Belgii. Inny, stanowicy. wasno Stanisawa Dangla, by w 1920 roku wystawiony w kamienicy Baryczkw w Warszawie. Reprodukcja tego portretu (gwiazda orderowa na piersi i krzy maltaski na szyi) bya pomieszczona w "Tygodniku Ilustrowanym". Katalog E. Czapskiego wymienia portret sztychowany podkanclerzego ("physionotrace") i podaje opis tej ryciny: "Naokrgym tle popiersie w prawo, w biaym halstuchu z abotem i w odzieniu z 3 guzikami". W. zbiorach hr. Tadeusza Plater-Zyberka znajduje si sztychowana podobizna Kazimierza-Konstantego w mundurze maltaskim z podpisem "Casimir Constantin Comte de Broel Plater, ancien Chancelier du G. Duche de Lithuanie, ... commandeur hereditaire de Malte". Ryciny tej nie wymieniaj katalogi: ani Czapskiego, ani bibliotek Polskiej i Nationale w Paryu. W tych samych zbiorach znajduje si take sygnet Kazimierza-Konstantego. W rnych opracowaniach (take u Estreichera) figuruje czsto jako Konstanty-Ludwik. Kazimierz-Konstanty Plater by ju w 1773 roku oeniony z Izabell-Ludwik Borch herbu Trzy Kawki, urodzon w roku 1751 lub raczej w 1752 w Warklanach, crk Jana-Andrzeja, kanclerza wielkiego koronnego, i Anny-Ludwiki Syberg, crki Jzefata, wojewody inflanckiego, i Magdaleny von Budberg Bnninghausen. W posagu wniosa mowi dobra Plasson vel Isnaud. W 1812 roku ufundowaa w Daugieliszkach koci, gdy dawny uleg zniszczeniu. Izabella z .Borchw Platerowa zajmuje powan pozycj w historii kultury polskiej. G. Manteuffel piszc o niej uywa zdania: "Wywieraa ona nie may wpyw na kultur Inflant, a F. M. Sobieszczaski (w Enc. Orgelbranda): "Pani bardzo wiata, ona pierwsza u nas bya redaktork czasopisma dla dzieci, ktre wydawaa na wzr dziea Berquiena, pod tyt.: Przyjaciel dzieci, dzieo tygodniowe (Warszawa, 1789-1792, t. 5. w 8.ce)". Umara w Warszawie dnia 7 czerwca 1813 roku (wedug Wilczyskiego - w Wilnie w 1814 roku), ley w Krasawiu. ychliski i Pulvis twierdz e bya pochowana w Warszawie u OO. Kapucynw. Jej podobizna w sztychu, tak jak i podobizna jej ma, wykonana przez Quenedey'a u "Physionotrace" w Paryu, jest w katalogu E. Czapskiego opisana jak nastpuje: "w owalnej ramie p osoby w prawo, w sukni do gorsu empire, z 3-ma rzdami pere na szyi i z chusteczk na gowie podwizan pod brod".

(2. XXIX.498, 6., 9. 177,10. III.246, 19. II.24, 21. 689, 691-693, 701, 22. 447-450, 29. I wyd. 58, 87, 31. 230/1450, 231/1452, 34. III.218, 36.a. 1.1116, 36.b. XX.808, 810, 36.c. VI. 432, 36.d. II.514, 36.e., IV.262, 36.f. XII. 1149, 36.j. XL525, 527, 36.1. XII. 282,45. I. 284/5306, 315/5413, 56., 59.a. 65, 62. 700, 67., 68.b., 68.c., 69.bb., 78.1786. 282, 1788.152, 1790.156, 1791.176, 86. III. 311, 90. III. 300-303, IV. 634, 91. 11, 12, 160, 100. II.6711418, 105.95, 107. 87, 113. III. 156, IV.39, 55, 114. 87, 133. III.206, 207, 136. 273, 142. 56, 145.a. II.281, 566, 148.a., VII, 164. 24, 166. 1.38, 169. 1.912, 913, III.654, XVa. 390, 188. 1920.953, 192. L 318, XIV. 58, 61, 62, 64, 193. X .413, 196. 96, 97, 159, 197. 1.78, 175, II.611, 198. 12, 14, 209.a. 69, 166, 250, 217. III.193, 194, XII. G1, 70, 149, 153, XIII. tabl., XVII.151, 240, 272, XVIII. 140, XXI. 101) .

Kazimierz-Konstanty Plater, ze swojego maestwa z Izabell Borch, pozostawi siedmiu synw w nastpujcej kolejnoci starszestwa: (1) Ludwik, (2) Jan, (3) Micha, (4) Konstanty, (5) Kazimierz, (6) Stanisaw i (7) Henryk. Z nich Konstanty i Henryk umarli bezennie i tych opisz poniej, przed Ludwikiem, Janem i Kazimierzem, ktrzy pozostawili potomstwo ale adnego wnuka w mskiej linii. W ostatniej kolejnoci opiszMichaa Plater-Zyberk, protoplast najstarszej z yjcych polskich gazi rodziny, i Stanisawa, protoplast Platerw w Wielkopolsce. Wedug Pulvisa, Kazimierz-Konstanty i Izabella z Borchw mieli mie jeszcze picioro dzieci, z ktrych na pewno cztery crki. Wszystkie te dzieci umary w pierwszych latach ycia. Pul vis nie podaje ich imion. Gabriela Puzynina w swoich pamitnikach pisze o synach podkanclerzego: byo ich 7miu braci wcale "niepicych", bo kilku z nich zaliczao si nawet do uczonych, a wszyscy byli to ludzie starannieuksztaceni" .

(21. 692,693,701,22.449,450,34. II1.218, 90. III.303, 113. IV.55, U8.a. VII, 151. 7, 192. XIV. 61, 62, 64, 198. 14, 217. III .193, 194, XIII. tabl.).

(4) Konstanty -(pok. XII.), syn Kazimierza-Konstantego i Izabelli Borch, urodzi si sdz e w 1778 roku. W latach 1809-1811 bymarszakiem szlachty powiatu zawilejskiego czyli wiciaskiego, mimo to nie wiem czy to nie on jest notowany (Konstanty Plater) w 1812 roku jako podoficer a potem, w dniu 20 padziernika, jako podporucznik w 4 batalionie strzelcw pieszych. Po 1812 roku jest notowany w dalszym cigu jako marszaek zawilejski, a w latach 1819-1821 take jako "byy" prezes Sdu Goranicznego zawilejskiego. W tych samych latach jest czonIdem l masoskich w Wilnie:"Gorliwy Litwin", "Szkoa Sokratesa" i "Zum guten Hirten", oraz w "Szczliwym Oswobodzeniu" w Grodnie. -Znany i popularny w Wilnie w latach 1834-1843, o nim G. Puzynina pisze w swoich pamitnikach: "pierwszy do skadek dobrocznnych, ktrego cae Wilno kochao". Umar w Liksnie, -jako kawaler, w roku 1849. Jego listy do Wadysawa Platera znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Okoo 1802 roku znajdowa si, razem z rodzicami i brami, w Paryu i wtedy by portretowany w sztychu przez Quenedey'a w "Physionotrace". Czapski opisuje jego podobizn: "Na okrgym tle popiersie w lewo, w biaym halstuchu w odzieniu z 2 guzikami"

(31. 231/1453, 48. 1: str. LII, 100. II.510/2240, 111.281, 148.a. VIII, 151. 60, 61, 190, 218; 348, 169; XL685, XIIL533, 198. 17, 217; II1.195).

(7) Henryk (pok. XII.), najmodszy z synw ponkanclerzego i Izabelli z Borchw, urodzi si. w Daugieliszkach dnia 14 lipca 1785 roku. :Nie pozostawi wiele wiadomoci o sobie, gdy umar modo, jako kawaler, w Daugieliszkach dnia 14 grudnia 1808 roku. Pochowany w Krasawiu dnia 20 grudnia. I on by w Paryu w 1802 roku. Zachowana z tego czasu jego podobizna, rytowana przez Quenedey'a, wyobraa "w krku popiersie w prawo, wosy z tyu zwizane, w halstuchu, w biaym abocie, w odzieniu z guzikami".

(31. 230/1448, 148.a. VIII, 198. 18, 217. III. 195).

(1) Ludwik (pok. XII.), najstarszy z synw Kazimierza-Konstantego i Izabelli z Borchw, urodzi si w Krasawiu 14 sierpnia 1775 r. Senior caej polskiej rodziny hrabiw Plater i Plater-Zyberk. Ju w dniu 21 listopada 1793 r. zosta kawalerem orderu w. Stanisawa. Z chwil wybuchu powstania Tadeusza Kociuszki, wstpuje do szeregw i sprawuje funkcje adjutanta generaa Karola Sierakowskiego. Bierze udzia w bitwach pod Soninem, Krupczycami i Terespolem. Po bitwie Maciejowickiej osiad na wsi i odda si tam pracy na roli. Sdz e miejscem jego zamieszkania i pracy bya Indryca, ktrej jest wspwacicielem z bratem Michaem i kuzynem Adamem. W roku 1805 zostaje mianowany wizytatorem uniwersytetu wile11skiego. W latach 1807-1811 jest inspektorem lasw rzdowych w omiu guberniach cesarstwa. VI 1812 roku, przed wejciem na Litw Wielkiej Armii, razem z ksiciem Lubeckim, Kazimierzem (?) Sulistrowskim herbu Lubicz i N? Dziekoskim herbu Korab, stanowi powoany przez Aleksandra I "Gwny komitet dla

potrzeb wojennych na Litwie", Razem z wielu obywatelami musia cofa si z armi rosyjsk w gb pastwa. Po klsce Napoleona wraca do Wilna i tam, razem z Ignacym Lachnickim herbu wasnego i ksiciem Onufrym Lubeckim, a pod przedownictwem Wojciecha Pusowskiego herbu Szeliga odmienna, jest czonkiem komisji szacujcej straty poniesione od Francuzw. W 1815 roku jest jednym ze wspautorw projektu konstytucji Krlestwa Kongresowego. Mimo e do staych obietnic Aleksandra I "rozczarowany by wprawdzie ju dawno nieufny Plater", bierze udzia w dniu 26 listopada 1815 roku w Warszawie w deputacji litewskiej do cara, pod przewodnictwem Michaa Ogiskiego, marszaka gubernialnego wileskiego. Sdz e na rok 1816 przypada data jego wstpienia do masonerii, ktra w tym czasie i pniej, przynajmniej do roku 1830, miaa w Polsce charakter organizacji patriotycznej. W latach 1816-1821 jest zanotowany jako czonek czynny i honorowy l: "Doskonaa jedno", "Zum guten Hirten" i "Szkoa Sokratesa" w Wilnie, "Zum Dreieck", "Szczere Poczenie" i "Doskonao" w Pocku, "Jutrzenka Wschodzca" w Radomiu, "Hesperus i,Astrea" w Kaliszu i w Warszawie, "witynia Rwnoci" w Lublinie, "Pochodnia Pnocna" w Misku, "Wschodzce Soce" w omy, "Przyjaciele Ludzkoci" w Grodnie,"witynia Minerwy" w Warszawie, wite Milczenie" w Dubnie, wreszcie jako "mistrz katedry" w loy "Kazimierz Wielki", Piastowa wysokie stopnie w hierarchii masoskiej, a mianowicie by"Wielkim Namiestnikiem" i "Wielkim Sekretarzem Wielkiego Wschodu Narodowego Polskiego". W 1820 roku odegra ogromn rol w wolnomularstwie podczas wprowadzenia nowej ustawy poprawczej, W 1816 roku przenosi si na stae zamieszkanie do Warszawy. Zostaje mianowany radc i sekretarzem stanu Krlestwa. Jest niezmiernie czynny. Wszyscy jego biografowie podkrelaj jego wielk pracowito i sumienno. F. M.. Sobieszczaski pisze o nim (Orgelbrand): "M wielkiej zdolnoci, jemu to winnimy urzdzenie lasw skarbowych w Krlestwie i wiksz cz projektw administracyjnych ksicia Lubeckiego, ktrego Plater by praw rk". Dyrektorem generalnym dbr i lasw rzdowych zosta ju w 1816 roku, ale spis jego stanowisk w 1820 roku jest nastpujcy:"Radca Stanu. Czonek Komisji Rzdowej Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego. Dyrektor generalny Komisji Rzdowej Przychodw i Skarbu. Prezes Rady dozorczej szkoy szczeglnej lenictwa. Czonek czynny Towarzystwa Krlewskiego Warszawskiego Przyjaci Nauk. Czonek Towarzystwa Rolniczego Krlestwa polskiego i Czonek Towarzystwa Dobroczynnoci". Ponadto jest prezesem rady politechnicznej i jako taki przemawia na otwarcie roku szkolnego tego instytutu w latach 1827, 1828 i 1829. W roku 1820 zaoy w Warszawie razem z Jzefem Krasickim"Towarzystwo magnetyczne". Przez cay czas jest w staym kontakcie z ksiciem Adamem Czartoryskim i jest jego sojusznikiem w walce z Nowosilcowem i Zajczkiem. Dziaalno Ludwika Platera naraa go na stale, wzrastajc nieufno Wielkiego Ksicia, na skutek czego jest coraz bardziej strzeony i ograniczany w dziaalnoci. Mimo to, w dniu 26 grudnia 1820 roku, uzyskuje order w. Stanisawa I klasy, a w dniu 24 maja 1829 roku zostaje mianowany senatorem kasztelanem Krlestwa Polskiego. Pozostaje na tym stanowisku a do koca swej pracy w kraju. Z chwil wybuchu rewolucji, w dniu 29 listopada 1830 roku, staje natychmiast w obozie narodowym. W dniu 25 stycznia 1831 roku podpisuje akt detronizacji Mikoaja, I. Zaraz potem zostaje wysany do Parya, aby tam, przy pomocy generaa Karola Kniaziewicza, jako "kierownik Legacji Polskiej", zjedna Ludwika Filipa dla Polski i uzyska pomoc Francji. W dniu 13 marca 1831 jest ju w Paryu. Po klsce pozostaje tam jako emigrant. Jak wszdzie i zawsze, "rozumny, systematyczny i pracowitoci niezrwnanej", rozwin w kole emigracyjnym paryskim oywion dziaalno. Zanim hotel Lambert zosta nabyty przez ksicia Adama, dom Ludwika Platera skupia wszystko to co byo najlepszego na emigracji. Jest jednym z zaoycieli i wiceprezesem Towarzystwa Literackiego w Paryu. Fryderyk Chopin wiele mu zawdzicza. yje w bliskiej przyjani z generaem Ludwikiem Pacem i gdy ten umiera, w dniu 31 sierpnia 1835 roku w Smyrnie, jest

wykonawc jego testamentu. Wsppracuje z Wadysawem Platerem w wydawanym przez niego pimie "Le Polonais". Zosta zanotowany jego udzia w uczcie wydanej w Paryu, w dniu 24 grudnia 1840 roku, na cze Adama Mickiewicza. Mniej wicej w tym czasie uzyska zezwolenie rzdu pruskiego na zamieszkanie w Wielkopolsce i tam si przenosi aby osi w dobrach psarskie i Gra pod remem. Od tego czasu do mierci wiele pracuje naukowo. Spis jego prac podam na kocu tej monografii. Umar w psarskiem w dniu 6 wrzenia 1846 roku. Niektre opracowania podaj dat jego zgonu na dzie 6 padziernika 1846. roku. W dniu 30 padziernika tego roku odbyo si, zamwione staraniem Towarzystwa Literackiego w Paryu, naboestwo aobne w kociele witego Rocha, a w dniu 29 listopada 1846 roku, na dorocznym zebraniu Towarzystwa Literackiego, Ksawery Godebski wygosi odczyt o zasugach zmarego. Jego nazwisko zostao wyryte i figuruje do dzisiaj na tablicy "Zasuonych" dla Biblioteki Polskiej w Paryu, w jej gmachu na Quai d'Orleans. Po upadku powstania, sdy rosyjskie skazay go zaocznie w Wilnie a cay jego majtek w Polsce uleg konfiskacie. Zarwno nieruchomoci, jak i kapitay. Kaczkowski zanotowa, e zostaa mu skonfiskowana suma 40 tysicy zotych polskich, jak mia zahipotekowan na majtku Maleszowa w Stopnickiem. Do 1944 roku Biblioteka Narodowa w Warszawie posiadaa otrzymany z Raperswilu ogromny zbir korespondencji Ludwika Platera z okresu emigracyjnego, a midzy innymi z Joachimem Lelewelem, Leonardem Chodk, Cezarym i Wadysawem Platerami itd. Biblioteka Polska w Paryu posiada bogate pozostae po nim archiwum a w nim korespondencj z ks. Adamem Czartoryskim, Julianem Niemcewiczem, Karolem Kniaziewiczem itd., itd. Ludwik Plater, tak jak i wszyscy jego bracia, by portretowany w sztychu w Paryu okoo 1802 roku. Opis tej ryciny jest nastpujcy: "Na okrgym tle popiersie w lewo, w biaym halstuchu i w abocie, w odzieniu z 3 guzikami". Ponadto, Jzef Straszewicz wyda w dwch formatach, w 1833 roku u de Villain, portret Ludwika Platera, litografowany przez Karola-Ludwika Bazin. Ludwik Plater zalubi w 1801 roku Mari-Ann Brzostowsk herbu Strzemi, wdow po Idzim-Jzefie Hylzenie, komandorze maltaskim, a crk Roberta Brzostowskiego, kasztelana poockiego, i Anny Plater, wnuczk, po ojcu: Jzefa Brzostowskiego i Ludwiki z Sadowskich, a po matce: Konstantego-Ludwika Platera i Augusty ks. Ogiskiej. ychliski w jednej ze wzmianek daje jej bdnie imi Izabella. Maria-Anna Brzostowska odziedziczya po pierwszym mu dobra Dagda wraz ze wsiStaramyl i drug, Krzewinem, na granicy powiatw dynaburskiego i rzeyckiego. Majtki te sprzedaa, ju po lubie z Ludwikiem Platerem, podkomorzemu Andrzejowi Bujnickiemu. W 1802 roku bawia razem z mem i jego ca rodzin w Paryu. W 1825 roku zamieszkuje w Warszawie z mem i trojgiem podrastajcych dzieci. Siedmioro (wedug Pulvisa - picioro) innych umaro przed dojciem do 7 lat wieku. MariaAnna z Brzostowskich Platerowa umara w Poznaniu dnia 24 lutego 1843 roku. Jej podobizna, rytowana w "Physionotrace" przez Quenedey'a~ przedstawia "na prostoktnym tle popiersie w prawo, w sukni do gorsu, empirze z 3-ma sznurkami pere na szyi". Z trojga dzieci Ludwikw Platerw, ktre yy na pocztku 1825 roku:

a. Zofia, urodzona w 1811 roku, umara na choler w Warszawie, dnia 6 sierpnia 1825 roku. b. Paulina, urodzona w 1813 roku, emigrowaa razem z rodzicami po rewolucji 1830 roku. Fryderyk Chopin dedykowa jej cztery mazurki. O niej wzmianka we wspomnieniach z tego okresu:"mazurem taczonym wietnie w pierwsz par z Janem Komianem, pniejszym ksidzem, zachwycaa towarzystwo w Hotel Lambert u Adama Czartoryskiego w Paryu". Sdz e na jej imi zosta nabyty majtek Psarskie, gdy jest wacicielk tych dbr jeszcze w 1857 roku. Jako ostatni waciciel przed ni figuruje Eustatchy Wierusz Kowalski, po niej za Antoni Raczyski. Zalubia Kajetana Chaleckiego herbu wasnego. Umara w Stanisawowie koo wician, w dniu 14 maja 1889 roku. W Bibliotece Narodowej w Warszawie znajdowaa si jej korespondencja z ojcem i z Wadysawem Platerem. c. Zygmunt a waciwie Zygmunt-Adam-Micha-Modest (pok. XIII.), syn Ludwika i Marii-Anny z Brzostowskich, urodzi si w Warszawie w roku 1817. ychliski jako dat jego urodzenia podaje rok 1823. Senior caej polskiej rodziny hrabiw Plater i Plater-Zyberk. By dziedzicem dbr Pusty (1315 dusz obu pci i 5695 dziesicin) w powiecie drysieskim gubernii witebskiej. W wielu opracowaniach figuruje jako waciciel dbr Psarskie i Gry koo remu. Ta informacja wydaje mi si bdna, gdy majtki te naleay do jego siostry Pauliny (p.w.). Dobra Pusty obj i w nich zamieszka dosy pno. Jeszcze w latach 1837 i 1838 jest przy rodzicach w Paryu, a w roku 1846 przebywa stale w Poznaniu. Dnia 5 (wedle Pulvisa - 17) czerwca 1853 roku zalubi w Warszawie Aleksandr Kossakowsk herbu lepowron, urodzon dnia 24 czerwca 1831 roku, crk hr. Stanisawa Szczsnego, kawalera maltaskiego, prezesa Heroldii, i Aleksandry de Laval, a wnuczk, po ojcu: hr. Jzefa Kossakowskiego i Ludwiki Potockiej herbu Pilawa, wojewodzianki ruskiej, a po matce: hr. Jana de Laval i Aleksandry Kazickiej (Kozickiej) herbu Lubicz. Zygmunt Plater umar bezpotomnie w Pustyniu 17 grudnia 1882, a jego ona w Warszawie dnia 21 (wedug niektrych danych - 11) grudnia 1901 r. Jej nekrolog ma si znajdowa w "Kurjerze Warszawskim" z tego roku, a podobizny obojga znajduj si na tablicy genealogicznej hrabiw Kossakowskich, zaczonej do XXVII tomu ychliskiego. Listy Zygmunta Platera do Leonarda Chodki i do Wadysawa Platera znajdoway si do 1944 roku W Bibliotce Narodowej w Warszawie. Estreicher cytuje prac Zygmunta Platera (a wic zapewne jego) pod tytuem: "Sw kilka o mierzwie", wydan w Poznaniu w 1848 roku, w 8-ce, str. VI, 42 i 1. Z siedmiorga? dzieci Ludwikw Platerw, ktre umary przed rokiem 1825, Pulvis wymienia: d. Elbiet-Ann-Zofi-Franciszk-Amali-Jakund, urodzon w Wilnie dnia 18 listopada 1806 roku, a zmar w Krasawiu (i tam w kociele pochowan) dnia 1 lipca 1807 roku. e. Kazimierza, urodzonego w 1807 r., zmarego w Petersburgu dnia 26 sierpnia 1812 roku. f. Cecyli, urodzon w Daugieliszkach dnia 1 stycznia 1809, a zmar tame dnia 17 maja 1810 roku.

g. IzabeIl, urodzon dnia 12 marca 1810 roku, i h. Felicj.

(17.a. II.225/1635, 1636, 17.b. 510, 17.c., 17.d., 18., 19. II.194, XI. 295, 21. 691, 22. 448-450, 24. 1.306, 31. 230/1444, 231/1454, 34; III. 218, 219, 35. 1846.1172 36. a. I. 1116, 36.b. XX.809, 36.d. II.514, 36.e. IV.262, 36.f. XII.1149, 3G.i. XV1.20, 36.j. XI. 526, 36.1. XII. 282, 41. III .421, 539, 52. 20, 21, 53., 55. 1854.575, 1856.553, 1865.646, 1868.617,62.700,73.1.185,77. 32,207,337,372,78.1820,85. VII. 173, 86. II1.312, 90. III. 307, 308, 95. 1837/8.303, 1846.837, 100. 48/1 28, 146/428, 236/886, 268/1009, 822/1236,334/1265, 102.1.325, 103. IX.99, 107. 87, 111. 281, 112. 97, 100, 113. III.99, 118. VI. gub. Witebska 6, 119. III. 401, 402, 124. 89, 92, 144. 42-44, 145. III. 94, 109, 197, 198, 207-210, 212, 146. VI.391, 392, 147. 1896.214, 148.a. VIII., 1,51. 83, 84, 170, 159. 65, 166.1.38,39,169.1.846,892,893, II1.S29, IX.244, 814, XIV.417, 179., 185. 1.395,192. II 39,143, V.144, VII. 290, XIV. 58, 62, 198. 17, 21, 217. II. 119, III.24, 194, 195, V.22r VI.475, IX.311, X.109, XI. tabl. Pot. I, XII.82, 252, XIII.118, tabl., XVI.207, XXI.10l, 2!W, XXV.67, 159,200, XXVII. tab!. Kossakowskich).

(2) Jan (pok. XII.), syn Kazimierza-Konstantego i Izabelli z Borchw, urodzi si dnia 26 maja 1776 roku. Wilczyski podaje, e by wicebrygadierem wojsk polskich. Gdy si wemie pod uwag dat jego urodzenia, przypuszcza mona, e suy w armii Ksistwa Warszawskiego. Nie znalazem nigdzie potwierdzenia tej wiadomoci. W roku 1802 bawi w Paryu wraz z rodzicami i brami. Jest wspwacicielem Indrycy. Prawnik. W roku 1820 jest prezesem I departamentu witebskiego sdu gwnego. W latach od 1836 do 1847, a zapewne i pniej, jest sdzi apelacyjnym dla wojewdztw Mazowieckiego i Kaliskiego. Czas jaki jest prezydentem sdu kryminalnego w Warszawie. Kawaler orderu w. Wodzimierza IV klasy. Jego listy do Ludwika i Wadysawa Platerw znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Sztych Quenedey'a, ryty w Paryu u "Physionotrace", wyobraa go "na okrgym tle popiersie w prawo, w biaym halstuchu i w abocie, w odzieniu z 2 guzikami". Umar w Krasawiu dnia 1 listopada 1850 roku. Wedug Pulvisa - w Warszawie dnia 11 listopada 1850 roku. W roku 1804 zalubi Karolin Plater, urodzon dnia 19 listopada 1784 roku, crk Augusta-Haycynta i Anny z Rzewuskich (p. n.), yjc jeszcze w 1854 a zmar przed 1865 rokiem. Wedug Pulvisa (ktry jednak nie podaje rda tej informacji), miaa umrze w Warszawie ju w dniu 4 lutego 1840 roku. Z tego maestwa nastpujce dzieci: a. Ludwik-Kazimierz-August (pok. XIII), urodzony w Izabelinie dnia 26 marca 1807 roku, umar w Wilnie i tam zosta pochowany dnia 19 sierpnia 1808 roku. b. Izabella, urodzona w Izabelinie dnia 9 marca 1808 roku, umara w paniestwie dnia 27 czerwca 1860 roku w Warszawie. c. Edward (pok. XIII.) urodzi si w Izabelinie w powiecie zawilejskim 26 lutego 1810 roku. W roku 1827 wszed do I baterii artylerii konnej a w roku nastpnym zosta przeniesiony do baterii II. W roku 1830, przed wybuchem powstania, ma stopie podchorego. Ju po wybuchu mianowany podporucznikiem. Poleg w obronie Warszawy

dnia 8 wrzenia 1831 roku. Fakt, e zgin musia by albo nieznany albo ukrywany przez rodzin, gdy jeszcze w 1834 roku Edward Plater zosta przez sd rosyjski zaocznie skazany na mier przez powieszenie, a cay jego majtek, jeeliby go posiada, mia by skonfiskowany.. d. Adam-Augustyn-Henryk-Wilhelm (pok. XIII.), urodzony w Izabelinie dnia 9 kwietnia 1811 roku, umar modo. e. Aniela- Ra-Joanna, urodzia si w Indrycy w 1813 roku. Jej chrzest z wody odby si dnia 31 stycznia, a z ceremonii dnia 2 marca tego roku. Umara, sdz, e jako mae dziecko. f. Augustyn-Ludwik-Bernard, urodzony w Indrycy dnia 5 wrzenia 1814 roku. Umar modo. g. Wanda-Anna-Teofila-Kryspina urodzia si w Indrycy dnia 6 listopada 1815 roku. Umara w paniestwie w Poznaniu dnia 28 grudnia 1888 roku. h. Henryk-Ludwik-Eustachy (pok. XIII) urodzi si dnia 10 kwietnia 1817 roku, prawdopodobnie w Indrycy. Przyj wicenia kapaskie. W latach 1846 i 1847 jest prefektem w szkoach w odzi. Jest pniej proboszczem w Warszawie, a ju w roku 1855, wedug innych wersji - dopiero w 1858, jest dziekanem i sufraganem owickim, jako biskup mySonopolitaski, in partibus infidelium. W dniu 2 marca 1861 roku, obok arcybiskupa Antoniego-Melchiora Fijakowskiego herbu lepowron i biskupa Jana Dekerta herbu Trj strza, prowadzi kondukt aobny na pogrzebie,5-ciu polegych w Warszawie. Mia jakoby pisywa dla dzieci, ale Estreicher wymienia jedn jedynie jego prac ogoszon drukiem, a mianowicie w 1855 roku wydan w Warszawie mow "mian w kociele Pabijanieach w czasie obrzdu pochowania zwok . p. Teresy Rotkiewicz wdowy po . p. TomaSzu Rotkiewiczu Referendarzu rady stanu zmarej w Widzewie d. 5 listopada 1855". Wedug Kneschkego, biskup mia by wycznym wacicielem lndrycy i Tonnishofu. Sdz e jest to bd, a wzmianka ta dotyczy jego brata Michaa (p. n.). Umar w owiczu dnia 4 lipca 1868 roku. i. Micha-Kazimierz-Wilhelm (pok. XIII.) urodzi si dnia 6 kwietnia 1818 (wedug niektrych wersji - 1819) roku. W latach 1844-1846 jest adiunktem w sekcji wypat Wydziau Kontroli i Podatkw Staych. Potem mia jakoby by urzdnikiem Banku Polskiego w Warszawie. Dziedzic dbr Indrycy, Rudewic i Tonnishofu, w guberni witebskiej, koo Dynaburga. W jego posiadaniu znajdowa si rkopis "Inflant" Hylzena a take tak zwana "Kronika Krasawska". Do niej, tak jak to byo we zwyczaju w rodzinach szlacheckich, wpisywano wszelkie fakty i daty z historii rodziny Platerw i Krasawia. Micha Plater by dwukrotnie onaty. Potomstwa nie pozostawi. Pierwsz jego on bya TeklaElbieta-ucja-Bronisawa Plater, urodzona dnia 9 marca 1821, roku, crka Adama i Ludwiki z Grabowskich (p. n.). Umara dnia 15 sierpnia 1856 roku. Drug on Michaa (lub dnia 6 lutego 1866 r.) bya Adela-Karolina Szyryn herbu wasnego, urodzona dnia 13 czerwca 1847 r., crka Napoleona Szyryna, dziedzica Jundziowa, i Karoliny Plater, a wnuczka, po ojcu: Justyna Szyryna i Konstancji Benisawskiej herbu Pobg, a po matce: Adama Platera i Ludwiki z Grabowskich (por. wy. i p. n.) .Adela z Szyryn6w umara po mu (y jeszcze w 1893 r.) w r. 1913, a nie w 1881, jak to twierdziychliski. "Kronik Krasawsk" zapisaa w testamencie dziedziczce Krasawia Marii Plater (p. n.).

j. Teofila urodzia si w 1819 roku. Sdz e to jej korespondencja z Ludwikiem Platerem znajdowaa si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Umara w paniestwie w Wolsztynie w dniu 25 czerwca 1891 roku. k. Felicja, najmodsza z dzieci Jana i Karoliny Platerw, urodzia si w 1820 roku. Umara w paniestwie po 1854 roku. Poza tutaj wymienionymi dziemi Jana, Kosiski wspomina jeszcze o Cecylii, ktra miaa umrze jako dziecko. Wydaje mi si e ta wzmianka dotyczy Anieli-Ry-Joanny.

(21. 690, 22. 447, 450, 24. 1.306, 31. 230/1449, 34. III. 218, 219, 41. III. 419, 55. 1854.575, 1856.554, 1865.646, 1868.617, 618, 68.b. 77. 292, 327, 86. III.312, 90. III. 308, 94. II, str. XXII, 100. 322/1236, 510/2240, 114. 37, 143, U8.a. VIII, 153. 1836. 210, 1838.156, 1840.160, 1841.163, 1844.186, 248, 1845.182, 244, 1846.182, 244, 285, 1847.182, 286, 169. IV. 619, 192. XIV. 62, 198. 17, 21, 22, 200. 51, 217. III.195, IV. 220, 386, 440, XI. tab!. Rz. XII.344, XIII. tab!. XIV. 235, XVI. 320).

(5) Kazimierz (pok. XII.), syn Kazimierza-Konstantego i Izabelli z Borchw, urodzi si dnia 7 czerwca 1780 roku. W 1802 roku bawi z rodzicami i brami w Paryu. Dziedzic Talun, Dwety i Poj urza, oraz wspwaciciel Indrycy. Komandor Maltaski. Rzeczywisty radca stanu. W roku 1843 hojn ofiar umoliwia odbudowanie spalonego kocioa w Chwejdanach5). Umar w Petersburgu dnia 16 kwietnia roku 1848. Wedug sdz e bdnej informacji - w Kosiskim, w 1840 roku. Jego podobizna w sztychu Quenedey'a wyobraa go "na okrgym tle popiersie w lewo, w biaym halstuchu i w abocie, w odzieniu z 5 guzikami". By trzykrotnie onaty. Pierwsz jego on bya Adelaida bar. von Heyden vel Hejden. Umara w Szkitowie w 1815 roku. Nie udao mi si zdoby adnych innych jej dotyczcych dat i danych. Drug on Kazimierza bya Jadwiga Plater, crka Jzefa i Rozalii z Platerw, wdowa po Janie-Kazimierzu vel Kazimierzu von Syberg herbu wasnego (p.w.). Wedug tradycji rodzinnej oraz Kosiskiego, Pulvisa i ychliskiego, Jadwiga umara w 1830 roku. Ta data jest trudna do przyjcia, gdy w latach 1828-1833 Jadwiga, ona Kazimierza Platera, wiadczy wiele na cele kocielne, w Inflantach. Trzeci on Kazimierza bya Katarzyna Szczawiska herbu Prawdzie, urodzona w 1792 roku, crka Jakba Szczawiskiego, szambelana J.K.M., i N?, a wnuczka, po ojcu: Franciszka-Ksawerego, czenika gbiskiego, i Katarzyny opackiej herbu Kotwicz. Katarzyna ze Szczawiskich umara - wedug Gothy - przed 1865 rokiem, a. wedug polskich opracowa miaa umrze w Petersburgu w dniu 16 wrzenia 1872 roku. Kazimierz Plater nie mia potomstwa z drugiej i trzeciej ony.ychliskia za nim Uruski przypisali mu potomstwo jego brata Michaa. Synem Kazimierza i jego pierwszej ony Adelaidy von Heyden by Ludwik-Karol-Kazimierz-Franciszek (pok. XIII.), urodzony dnia 22 padziernika 1815 roku, porucznik a potem jakoby major inynierii wojsk rosyjskich. Komandor Maltaski. Marszaek szlachty powiatu dynaburskiego. Mia by w roku 1866 wspwacicielem dbr Indryca do spki ze swoim bratem stryjecznym Michaem (p.w.). By na pewno dziedzicem Talun koo Upity, a w roku 1860 take i dbr Restmuja (310 dusz i 1480 dziesicin) w powiecie lucyskim, guberni witebskiej. Skompromitowany wobec

wadz rosyjskich w 1863 roku, zosta uwiziony i wysany do Ufy. Spdzi na wygnaniu kilka lat. Umar, jako kawaler, w dniu 9 grudnia 1874 roku u swego krewnego Adama Platera, w Prochach w Wielkopolsce (p.w.). Pochowany w Wolsztynie.

(31. 230/1451, 34. III. 2] 8-220, 55. 1856.554, 1865.646, 1868.618, 83. II .102, 86. III. 312, 90. III. 309, 113. IV. 40, 114. 145, 118. VLgub. Witel!J.slka 14,. 148.a. VIII, 169. I. 665, 169.a. I. 35, 64, 70, II. 95, 110, 157, 504, 192. XIV. 64, 198. 18, 22, 216. 319, 320,217. 1II.195, XIII. tabl. XIX.129).

ROZRODZENIE MICHAA I IZABELLI Z SYBERGW, UYWAJCE NAZWISKO I HERB PLATER-ZYBERK

(3) Micha (pok. XII.), syn Kazimierza-Konstantego i Izabelli Borch, urodzi si dnia 28 grudnia 1777 roku. Po ojcu by dziedzicem dbr Wielka Indryca w powiecie dynaburskim. Dobra te w 1860 roku stanowiy majtek o 3693 dziesicinach z 1606 duszami obu pci. Sdz e to on "Micha" jest w 1800 roku wspdziedzicem z Ludwikiem i Adamem Platerami dbr Izabelin, Konstantynopol i Maa Indryca w powiecie dynaburskim. czna przestrze tych trzech wsi wynosia wwczas 1420 dziesicin. Wedug G. Manteuffla i innych, mia by w 1794 roku oficerem (majorem) inynierii przy sztabie Tadeusza Kociuszki. Jeeli si zway, e Micha mia w 1794 roku zaledwie 17 lat, ta wersja wydaje si nieprawdo podobna. W tradycji rodziny, Micha Plater by majorem inynierii lecz w roku 1812 i w brygadzie ks. Michaa Radziwia, pod marszakiem Szczepanem-Jakbem Macdonaldem, ksiciem Tarentu. Za on wzi w posagu dobra w Kurlandii, Inflantach i na Litwie, o cznej powierzchni okoo 1700 kilometrw kwadratowych (35 mil kwadratowych) z 15 tysicami dusz (p. n.). W 1816 roku zosta mianowany wicegubernatorem cywilnym wileskim. W roku 1820 wystpuje ju jako "byy vicegubernator". Sdz e mniej wicej w tym samym czasie jest radc rzdu na Kurlandi w Mitawie. W roku 1820 fundowa murowany koci pod wezwaniem w. Piotra i Pawa w Uzumujy. W latach 1820-21 jest notowany jako czonek l masoskich "Doskonaa Jedno", "Szkoa Sokratesa" i "Zum guten Hirten" w Wilnie. W roku 1831 wzni6s murowany koci w Suboczu koo Schlossbergu w Kurlandii. Obie jego rezydencje: Schlossberg w Kurlandii i Liksna w Inflantach byy szeroko promieniujcymi ogniskami katolicyzmu. W Liksnie, tak jak i w Krasawiu, skupiao si cae ycie polskie Inflant. Umar w Schlossbergu w roku 1862, a wedug Pulvisa - dnia 1 listopada 1863. Ley w Liksnie obok ony. W dniu 10 lipca starego stylu, czyli dnia 22 lipca nowego, roku 1803 cesarz Aleksander I podpisa ukaz zezwalajcy Michaowi hrabiemu Platerowi "doczy do swojego nazwiska nazwisko swojego tecia; byego wojewody inflackiego Jana-Tadeusza syna Jzefata Syberga i nazywa si odtd, dziedzicznie, hrabi Plater-Syberg". Ukaz ten by spowodowany staraniami zarwno samego Michaa Platera, jak i Jana-Tadeusza Syberga, w wyniku zawartego maestwa Michaa z Izabell-Helep von Syberg zu Wischling, jedyn crk i

dziedziczk nazwiska i mienia inflanckiej gazi swojej rodziny. atwo zrozumie pobudki takich stara. Izabella-Helena bya ostatni w caych Inflantach osob noszc odwieczne tam i zasuone dla Kocioa nazwisko. Jej ojciec chcia aby to nazwisko nie zostao zapomniane i wedug znanego i na zachodzie, i w Rosji obyczaju, przenis swoje nazwisko na zicia. Co do daty maestwa Michaa i Izabelli-Heleny istnieje kilka sprzecznych wzmianek. Daty te s podawane na: 10 lipca 1803 i 6 stycznia 1804 roku. Pierwsza z tych dat wydaje mi si bdnie powtrzon dat ukazu. Druga - wynikiem nieporozumienia, jakie wyniko wobec stosowania w yciu dat nowego stylu, a w aktach starego. Wszystko przemawia za tym, e lub. mia miejsce dnia 6 stycznia (nowego stylu) 1803 roku. Data. ukazu jest nie do zaczepienia, a ten w treci uywa w odniesieniu do Jana- Tadeusza Syberga okrelenia "te", co nie mogoby mie miejsca w wypadku adopcji przedlubnej. Izabella-Helena urodzia si dnia 23 maja 1785 roku. Bya crk Jana-Tadeusza von Syberg zu Wischling i. Ludwiki baronwny von Kleist aus dem Hause Susten, a wnuczk, po ojcu: Jzafata i Magdaleny von Budberg Bonningshausen, a po matce: Ernesta-Mikoaja barona von Kleist i EmerencjiEleonory baronwny von Schmising genannt Korf. G. Manteuffel pisze o niej: "synna z cnt i rozumu". Nazwy miejscowoci, ktre wniosa mowi, byy nastpujce: Schlossberg, Iukszta, Kazimierzyszki, Swenten, Aronen, Bevern, Dwenten, Anceniszki, Podunaj, Rubin, Kamieniec, Kaltenbrun, Stara i Nowa-witmuja i Jadwigowo? w Kurlandii, Liksna, Kirup, Uzumuja, Wabol, Nidzgal, Arendol, Koup i Anwejmuja (Ambethoff)? - w Inflantach i wreszcie Kumpal na Litwie. Zachoway si dane o obszarze dbr Liksna w 1860 roku. Wynosi on wtedy 21140 dziesicin, w czym 17235 dziesicin lasu. Dusz obojga pci rejestr wykazuje w Liksnie 6412. Izabella-Helena umara w Liksnie dnia 25 listopada 1849 roku. Portret dziecinny Izabelli-Heleny niewiadomego autora, znajduje si obecnie w Valduc. Portret jej, naturalnej wielkoci, razem z matk, malowany przez Grassiego, znajdowa si w Liksnie. W czasie pierwszej wojny wiatowej zosta wywieziony do Rosji. Wedug tego portretu, Aleksander Lesser namalowa dwie miniatury na koci. Jedna z nich podzielia los portretu, a druga znajdowaa si w zbiorach hr. Artura Tarnowskiego, a obecnie, ofiarowana przez niego, take w zbiorach Tadeusza Plater-Zyberka w Valduc w Belgii, tak jak i portret Michaa malowany w 1858 roku przez T. Thieme. Katalog Emeryka hr. Czapskiego podaje -opis dwch jego podobizn sztychowanych u -"Physionotrace" w Paryu (nie wiem czy obie w 1802 roku), jedna przez Chretien "na ogrgym tle popiersie w lewo, wosy z tyu zwizane, w biaym halstuchu i w odzieniu z odgitym konierzem", a druga przez Edmunda Quenedey "na okrgym tle popiersie w prawo, w biaym halstuchu i w abocie, w odzieniu z guzikami". Korespondencja Michaa z - Ludwikiem i Wadysawem Platerami znajdowaa si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Estreicher wymienia dwie jego prace ogoszone drukiem: 1) "Prawida dla cenzoryatw w celu rozpoznania, komu z obiektowanych osb mona dad prawo do wotowaia na wyborach lub kiedy iemu takowe odmwi naley" . (Wilno, b. r.), fol. 2 k. dr. 2) "Ueber Meteorit in Liksna" 8, fol. 6. Krtk notatk o rodzinie i herbie Sybergw podam na kocu tej pracy w dodatkach.

(6" 21. 693-700, 22. 450-455, 24. 1.307, 31. 231/1455, 1456, 34. III. 222, 38. 115, 40. III.392, 62. 703, 67., 68.a., 68.c., 71. 1899.208, 83. 11.100, 86. III. 312, 90. 1.188, ]00.236/886, 322/1236, 111. 281, 113. III. 87, 38, 156, 157, IV.37, 55, 114. 87, 118. VI. Gub. Wit. 4, 6, 132. 265, 266, 148.a. X, 166. I. 37-39, 113 i tabl. 9, 169. III. 329, XI. 522, XIII.654, 192. XIV.59, 62, 195. 118, 217. III.195, 205, 206, IV.220).

Micha Plater-Zyberk, ze swojego maestwa z Izabell-Helen, pozostawi dziewicioro dzieci yjcych, a mianowicie: a. Ludwik, b. Kazimierza, c. Izabell, d. Jzefin, e. Henryka, f. Mari, g. Konstantego, h. Ann i i. Stanisawa. Wszystkie te osoby omwi zaczynajc od crek, a potem kolejno, w porzdku jak wyej, synw. Niezalenie od tych dzieci, Kosiski i ychliski wymieniaj jeszcze szecioro, ktre wszystkie miay umrze modo, a mianowicie: (a) Jana, urodzonego dnia 1 czerwca 1807 a zmarego dnia 5 maja 1809 roku, (b) Adama-Michaa, urodzonego jakoby po Konstantym, (o nim pisze tylko Kosiski), (c) Eleonor, urodzon dnia 30 kwietnia 1816 a zmar w Liksnie 2 stycznia 1840 roku, (d) Jzefa-Ksawerego-Ferdynanda-Jana, urodzonego w Wilnie dnia 23 stycznia 1818 a zmarego, wedug Pulvisa, dnia 13 stycznia 181 ~ roku, (e) Michaa-ukasza-Tadeusza-Piotra, urodzonego w Wilnie dnia 30 padziernika 1819 a zmarego 14 lipca 1823 roku, i (f) Jadwig, O ktrej wspomina take i Estreicher, urodzon 13 wrzenia 1822 a zamr w Liksnie dnia 27 listopada 1840 roku. a. Ludwika, crka Michaa i Izabel1i, urodzia si dnia 4 listopada 1805 roku. W dniu 28 listopada 1825 roku wysza za hr. Karola Borcha, dziedzica Warklan, marszaka szlachty guberni witebskiej. Wystpuje jeszcze, razem z mem, w roku 1842. Umara w Krakowie dnia 3 czerwca 1888 roku. c .Izabella urodzia si dnia 5 (wedug Pulvisa - 9) wrzenia 1809 roku. Dnia 9 padziernika 1837 roku zalubia bar. Juliana-Emery ka von der Ropp herbu wasnego6) d. Jzefina urodzia si dnia 8 stycznia 1811 roku; zamna za Fabianem Platerem, synem Tadeusza (p. n.). f. Maria urodzia si dnia 23 wrzenia 1813 roku. Dnia 15 padziernika 1837 roku zostaa zalubiona przez Mikoaja Szadurskiego herbu Cioek, dziedzica dbr Manw i Owiej na Inflantach. Umara w Krasawiu dnia 20 grudnia 1893 roku. h. Anna urodzia si, wedug niektrych danych, dnia 10 wrzenia, a wedug Gothy dnia 19 wrzenia 1822. Wedug Pulvisa - dnia 19 wrzenia 1821 roku. Ta data wydaje mi si

naj prawdopodobniejsza. Zalubia (czy nie w 1848 roku?) Ludwika Orpiszewskiego herbu Junosza, "Belwederczyka", emigranta, zmarego w Lozannie dnia 25 lutego 1875 roku.

(22.452,454,455,24.1.307,308, 34. III. 218, 220,41. III.19, 421, 55. 1854.775, 776, 1865.895, 68., 68.c.., 90. III. 304-307, 113. III. 185, 148.a., X., 152. 46, 192. I. 318, XIV.62, 63, 198. 17, 217.11.323, III.206, 207, IV.225, V.307, XI.189, XIII. tabl., XIV. 216, 217, XVII.333, XX.115).

b. Kazimierz (pok. XIII.) waciwie Kazimierz-Bertold (Bartomiej)-Jzef-MichaKonstanty-Stanisaw-Henryk, najstarszy z synw Michaa i Izabelli-Heleny Syberg, urodzi si dnia 18 (wedug Pulvisa - 19)wrzenia 1808 roku. Jako dat jego urodzenia czsto podaj dzie 6 wrzenia. Jest to data wzita z kalendarza starego stylu. Uruski twierdzi, e Kazimierz Plater-Zyberk wstpi do szeregw wojska polskiego ju W1829 roku. Wzmianka ta nie sdz, aby bya prawdziwa. Fakt zamieszkania poza granicami Krlestwa Kongresowego oraz tradycja rodzinna, ktra widzi Kazimierza przebywajcego jeszcze w pierwszych miesicach powstania 1830 roku w Kurlandii, zdaj si przeczy wersji Uruskiego. Dopiero po wybuchu powstania przekrad si do Warszawy i peni funkcj oficera w kwatermistrzostwie. Po klsce 1831 roku emigrowa. Jego nazwisko zostao pomieszczone na licie osb, ktrym powrt do kraju zosta zakazany, a majtek mia by skonfiskowany. Konfiskata majtkunie nastpia, gdy Kazimierz w chwili wybuchu powstania 1830 roku bodaj jeszcze nie by hipotecznym wacicielem adnego z majtkw. Kazimierz hr. Plater-Zyberk przebywajc po wyjedzie z kraju, w Dreznie, pozna tam swoj przysz on ale "e ona, przyjmujc owiadczyny, nie miaa odwagi wyrzec si kraju, hrabia Plater wrci, zoy przysig i wysugiwa lat kilka na Kaukazie". Tak o tym pisze w swoich pamitnikach ks. G. Puzynina. Wedug Pulvisa, jeszcze w roku 1836 suyw stopniu oficera w puku nihorodzkim dragonw na Kaukazie. Ju w dniu 23 listopada 1836 roku by datowany dekret Rzdzcego Senatu w Petersburgu zatwierdzajcy jego tytu hrabiowski i zezwalajcy na wniesienie jego nazwiska do V czci ksig szlachty. Akt ten dowodzi penego przywrcenia praw, ale nie tumaczy dlaczego jego lub odby si dopiero w kilka lat pniej (p. n.). Wedug G. Puzyniny, Kazimierz musia, po odsueniu na Kaukazie kilku lat "w sodatach", suy pniej w Petersburgu. Nie wiem czy jeszcze za ycia rodzicw, czy te pniej, jest dziedzicem znacznych dbr w Kurlandii, a mianowicie: Schlossbergu Iukszty, Anceniszek, Kazimieryszek, Podunaju, Rubinen, Kamienicy j Subbothu, a Kumpolu na Litwie. Ju po lubie naby majtek Pass vel Passy koo Bonia pod Warszaw, o obszarze okoo 1.500 morgw, i tam przewanie zamieszkiwa. Umar w Schlossbergu dnia 25 stycznia 1876 roku. Pochowany obok ony na Powzkach w Warszawie. Jego korespondencja znajdowaa si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Portret olejny, malowany przez Leopolda Horwitza, znajduje si w zbiorach Tadeusza hr. Plater-Zyberk w Brukseli. ychliski podaje o Kazimierzu bdne informacje i kae mu dziaa ju w 1804 roku. Dnia 11 kwietnia 1842 roku zalubi w Dreznie Ludwik-TeodorEleonor Borewicz herbu Prus) (wedug niektrych wzmianek mia to hy Prus I z odmian - nie ,udao mi si1 odszuka potwierdzenia dla tych wzmianek), urodzon dn. 2 czerwca 1814 r., crk Michaa Borewicza i baronwny Marianny-Tekli (wedug Borkowskiego - Marii-Teresy-Franciszki) Renne, II-o voto zamnej za ksiciem Tadeuszem Ogiskim z Wiej siej, a wnuczk, po ojcu: Jzefa Borewicza i Marii de Raes herbu wasnego, a po matce: bar. Feliksa Renne i Antoniny

Giegud herbu wasnego. Ludwika z Borewiczw Kazimierzowa hr. Plater-Zyberk umara w Warszawie dnia 26 padziernika 1866 roku. Pochowana na Powzkach w Warszawie:

(21. 693-700, 22. 450-455, 24. 1.307, 24.a. 34. III. 218-221, 38. 115, 55. 1854.775, 67., 68., 68.c., 77. 327, 90. III. 304-307, 100. 236/886, 113. IV.38, 126.. 148.a. X, 151. 272,331, 169. VII.887, 173. 168, 192. 1.324, 325, XIV.62, 63, 198. 17, 217. XIII. tabl., XIV.216, 217).

Kazimierz hr. Plater-Zyberk i Ludwika z Borewiczw mieli potomstwo: a) Tadeusz, b) Elbieta (Izabella), c) Maria-Ludwika, d) Feliks, e) Stanisaw i f) Cecylia. Kosiski i ychliski wymieniaj jeszcze Ludwik i Kazimierza, jako dzieci Kazimierza i Ludwiki. Wzmianka ta jest bdna, a zdaniem rodziny - dotyczy dzieci Tadeusza i Zofii 7, hr. Aleksandrowiczw (p. n.). Z dzieci Kazimierza i Ludwiki: a) Tadeusz-Micha-Jzef-Jan (pok. XIV.), syn Kazimierza i Ludwiki z Borewiczw, urodzi si w Wiejsiejach dnia -31 marca 1843 roku. Od chwili mierci Zygmunta, syna Ludwika senatora-kasztelana (p.w.), a cile, w rok pniej, po mierci Michaa syna Jana, senior caej polskiej rodziny hrabiw Plater-Zyberk i Plater. W dziaach rodzinnych otrzyma dobra Passy koo BoTIia pod Warszaw. Dobra te sprzeda okoo 1880 roku HenrykowiLudwikowi Halpertowi, a sam naby (zapewne ju wczeniej) od Suchodolskich dobra Wojcieszkw koo ukowa. Po roku 1886 ufundowa tam koci parafialny. Okoo 1880 roku naby dobra Jzefw nad Wis, lecz te sprzeda pniej Konstantemu Przewockiemu. Za on wzi dobra Konstantynw. Widok paacu w Konstantynowie i jego opis poda Jzef oski w "Kosach" z roku 1876. Wybitny rolnik i hodowca. Konie zapocztkowanej kiedy przez niego hodowli Wojcieszkowskiej zasilay do ostatnich czasw przed wojn 1939 roku remont armii polskiej. Tadeusz hr. Plater-Zyberk umar w Wojcieszkowie dnia 6 czerwca 1918 roku. Ley obok rodzicw na Powzkach w Warszawie. Dnia 23 sierpnia 1870 roku zalubi w Warszawie hr. Zofi Aleksandrowicz herbu wasnego vel Kosy vel Kruki, urodzon w Konstantynowie dnia 6 marca 1849 roku, crk hr. Stanisawa i Wandy hr. Jezierskiej herbu Nowina i Prus II, a wnuczk, po ojcu: hr. Stanisawa Aleksandrowicza, senatora-kasztelana, i Apolonii hr. Ledchowskiej herbu Szaawa,. a po matce: hr. Stanisawa Jezierskiego i Marianny Maachowskiej herbu Nacz. Portret w

miniaturze, malowany przez Kazimier Dbrowsk, hr. Zofii Tadeuszowej Plater-Zyberk, wraz z crkami Ludwik i Mari, znajduje si w zbiorach pamitek rodzinnych w Valduc. Zofia z Aleksan,. drowiczw umara w Warszawie dnia 26 kwietnia 1929 roku. Pochowana obok ma i teciw, w rodzinnym grobie na Powzkach. Tadeusz (pok. XIV.) i Zofia z hr. Aleksandrowiczw mieli picioro dzieci o imionach: (a) Ludwika, ktra urodzia si w Passach okoo 1871 roku a umara w Warszawie dnia 25 stycznia 1890 r. Ley w grobie rodzinnym na. Powzkach. . (b) Kazimierz, urodzony w Passach okQo 1872 roku a zmary okoo roku 1897 . Wedug Pulvisa, urodzony w roku 1874 a umar w Schlossbergu dnia 30 stycznia 1885 roku. Pochowany w Iukszcie. (c) Maria, urodzona w Passach w roku 1872, ktra bya dwukrotnie zamna. Po raz pierwszy zalubia w Warszawie w kociele w. Krzya, w dniu 28 sierpnia 1897 roku, hr. Jzefa Michaowskiego herbu Po,raj i Jasieczyk, dziedzica dbr uczyce pod Krakowem, oraz Stogniowice i Jakubowice koo Proszowic, a po raz drugi, w Czstochowie, w kaplicy Matki Boskiej w klasztorze, w dniu 2 sierpnia 1901, Wiktora hr. Plater-Zyberk (p. n.). Umara dnia 6 padziernika 1964 roku w Warszawie i tam, w grobie rodzinnym na Powzkach zostaa pochowana. (d) Stanisaw, o ktrym zaraz .niej, i (e) Jadwiga, urodzona i zmara w Wojcieszkowie w roku 1876. (19. 1.32, 21. 694, 22. 451, 24.1.307, 2.4. a, 34. III. 219, 221, 55. 1854.775, 776,.G8.c., 84.1876.215-218,90. II.429, 430, III. 304, 305, 172.94,192.1.25, X.365, XIV.62, 63,198.22,210.,217. III.2p6, 207, XII1.390, tabl. XX.112, 204, XX1.191, XXIV. 168)

(d). Stanisaw (pok. XV), syn Tadeusza i Zofii z hr. Aleksandrowiczw, urodzi si w Passach dnia 10 stycznia 1875 roku. Dziedzic po rodzicach dbr Konstantynw z folwarkami: Antolin, Wandopol, Zakalinki, Kazimierzw i Witoldw koo Biaej Podlaskiej. Po ukoczeniu wyszej szkoy rolniczej w Wiedniu ("Bodenkultur"), zaj si prowadzeniem swoich dbr i interesw. W krtkim czasie stworzy z Konstantynowa orodek promieniujcy na szerok okolic kultur roln, hodowlan i przemysowo-roln. Wybitny dziaacz katolicki na Podlasiu. Sta twardo na czele oporu katolickiego przeciw rusyfikacji ziemi Chemskiej i walki z. Unitami. Z tych przyczyn bardzo le widziany i szykanowany przez wadze rosyjskie. Po ogoszeniu "swobd", w okresie roku 1905, rozwin, na czele stworzonej w tym celu organizacji, szerok akcj budowy kociow katolickich. Owocem stara tej organizacji bya budowa okoo 20 kociow na Podlasiu. Poza organizacj, ufundowa w 1905 roku, swoim wycznie kosztem i staraniem, duy trzynawowy murowany koci w Konstantynowie, pod wezwaniem witej Elbiety, patronki swojej ony.. Swoim te kosztem i zasug przyczyni si do zapocztkowania akcji sklepw spdzielczych wociaskich na Podlasiu. Po sprzeday otrzymanych za on dbr Osokino (cz dawniej platerowskich dbr Dusiaty) na Litwie i majtku Czarnolas w Radomskiem, za uzyskane oraz za posagowe kapitay ony naby pooone w Koneckim dobra Skotniki i Sulborowice, o cznej powierzchni 8 tysicy morgw. Umar w Skotnikach dnia 10 sierpnia 1911 roku. Pochowany w krypcie grobowej pod wieo ufundowanym kocioem w Konstantynowie. W 25 rocznic

jego zgonu zostaa, staraniem syna, w prezbiterium tego kocioa, wmurowana tablica z powiconym jego pamici odpowiednim napisem. Jego portret, malowany przez Ludomira Janowskiego, znajduje si w zbiorach jego syna hr. Tadeusza Plater-Zyberk. Dnia 3 lutego 1903 r. zalubi w Warszawie Elbiet Tyszkiewicz herbu Leliwa, urodzon 9 grudnia 1882 roku crk hr. Benedykta-Henryka i Elbiety Bankrofft, a wnuczk, po ojcu: hr. Michaa Tyszkiewicza, kawalera maltaskiego, i Wandy z hr. Tyszkiewiczw, a po matce: Edwarda Bankrofft i Klary Peabody herbu wasnego. Elbieta z hr. Tyszkiewiczw hr. Plater-Zyberk braa czynny i ofiarny udzia w pracach spoecznych i fundacjach ma. Po jego mierci oya na wykoczenie i wyposaenie wntrza kocioa, a w szczeglnoci ufundowaa trzy otarze i ambon. Po oddaniu zarzdu dbr synowi, zalubia w Paryu, w dniu 18 listopada 1926 roku, hr. Wadysawa Jezierskiego, dziedzica dbr Otwock Wielki koo Warszawy. W roku 1955 zamieszkuje przy synu w Brukseli. Jej portret z crk Elbiet (obecn Szymonow Karsk), malowany przez Ludomira Janowskiego, znaduje si w zbiorach Tadeusza-Feliksa-Benedykta w Valduc. Reprodukcje tego portretu poda Tygodnik Ilustrowany" i "wiat" z roku 1908. Inny portret, rysowany przez Jana hr. Zamoyskiego okoo 1925, jak rwnie owalny portret malowany okoo 1900 roku- przez Loiuse Abhema, znajduja si w posiadaniu jej syna w Brukseli.

(21. 694, 945, 946, 22. 451, 24. l. 307, 56., 68. c., 158. II .1290, 172. 94, 184. 190 .8, 192. XIV.62, 63, 210., 217. III.206, 207, XXl.191).

Dziemi Stanisawa i Elbiety z hr. Tyszkiewiczw s: aa. Elbieta-Maria-Zofia, urodzona w Konstantynowie dnia 7 grudnia 1903 roku, ktra dnia 10 kwietnia 1926 roku zalubia w Warszawie (Michaa)-Szymona Karskiego herbu Jastrzbiec, kawalera maltaskiego i szambelana papieskiego, Qziedzica dbr Wostw koo Opatowa, Ossolina koo Klimontowa i Oporowa koo Kutna. bb. Tadeusz-Feliks-Benedykt, o ktrym zaraz niej. cc. Zofia-Maria-Elbieta, urodzona w Konstantynowie dnia 22 wrzenia 1907 roku, w roku 1955 zamieszkujca w Brukseli, i dd. Wanda-Maria-Antonina, urodzona w Konstantynowie dnia 12 listopada 1909 roku, od wrzenia 1934 roku w zakonie SS. Niepokalanek w Polsce. bb. Tadeusz-Feliks-Benedykt (pok. XVI.), syn Stanisawa i Elbiety z hr. Tyszkiewiczw, urodzi si w Brixen (Tyrol) w dniu 15 lutego 1906 roku. Dziedzic wszystkich dbr po ojcu. Kawaler honorowy i dewocyjny Zakonu Maltaskiego. Od chwili mierci swego dziada Tadeusza (pok. XIV.), senior caej polskiej rodziny hrabiw Plater-Zyberk i Plater. Podnis Konstantynw ze zniszcze wojennych 1914..1920 roku. Powikszy znacznie tamtejsze zbiory pamitek rodzinnych, a zwaszcza kolekcj rycin i portretw: Platerw, Sybergw, Aleksandrowiczw, Ledchowskich i Tyszkiewiczw. Aresztowany przez, Gestapo w Konstantynowie w dniu 26 stycznia 1940 roku, przeby przeszo 5 lat w niemieckich wizieniach i obozach, a do oswobodzenia go przez armi amerykask z Dachau w dniu 29 kwietnia 1945 roku. Po uwolnieniu z obozu, przebywa we Francji a nastpnie, ju od 1946

roku, w Brukseli. Od roku 1947,- wspzaoyciel i dyrektor Polskiego Instytutu Naukowego w Belgii. W roku 1952 obejmuje wice-prezydentur tego Instytutu. Od roku 1950 do 1957 prezes Skarbu Narodowego, a od 1952 do 1957 - Polskiej Macierzy Szkolnej na Belgi. Od grudnia 1965 roku czonek zarzdu Societe Generale de Banque, siege Louise. Jego portret, malowany przez Jana Zamoyskiego, znajduje si w jego zbiorach w Brukseli. Dnia 29 kwietnia 1930 roku zalubi w Krakowie hr. Adel-Elbiet Ignacj Tyszkiewicz, urodzon w Puznie koo Ostroga na Woyniu, w dniu 3 padziernika 1908 roku, crk hr. Edwarda, dziedzica dbr Hulsk i Puno, i Adeli Dembowskiej herbu Jelita, a wnuczk, po ojcu: hr. Benedykta-Henryka Tyszkiewicza i Elbiety Bancrofft (por. w.), a po matce: Zygmunta Dembowskiego (syni Ignacego i Eleonory Zboiskiej herbu Ogoczyk) i ks. Antoniny Radziwi (crki ks. Konstantego i Adeli Karnickiej herbu Kociesza). Po aresztowaniu ma w roku 1940 i po konfiskacie dbr, borykaa si z trudnociami i niedostatkiem. Po mierci starszej crki dotara z modsz w roku 1948 do ma, do Brukseli, gdzie zmara dnia 29 marca 1960 i pochowana w wieo zaoonym grobie rodzinnym w Sainte Fontaine koo Havelange. W dniu 18 wrz-enia 1961 roku Tadeusz-Feliks-Benedykt zalubi w Hamme-Mille pod Bruksel, Elisabeth- Victoire Janssen h. wasnego, urodzon w Brukseli 28 wrzenia 1917 roku, crk Albert-Edouard Janssen, ma stariu belgijskiego, trzykrotnie ministra skarbu, senatora i ministra stanu, kawalera wielkiej wstgi orderu Leopolda i wielu innych odznacze, waciciela dbr Valduc w prowincji Brabant, i Marie-Henriette-Scheyven herbu wasnego. Wnuczk po ojcu: Ernesta Janssen i CarolineMarie van der Weyer, a po matce: Henryka Scheyven, kawalera orderu Leopolda, notariusza w Brukseli i Marie Bourgeois. Dzieci Tadeusza i Adeli z Tyszkiewiczw: aa) Teresa-Maria-Adela, urodzona w Warszawie dnia 28 lipca 1931, zmara w Krakowie dnia 3 kwietnia 1948 roku. bb) Elbieta-Maria-Antonina, urodzona. w Konstantynowie dnia 6 lutego 1934 roku, w dniu 12 kwietnia 1958 roku zalubia w Brukseli hr. Jana-Franciszka de Liedekerke, dyplomat belgijskiego. cc) Stanisaw-Edward-Tadeusz (pok. XVII.) , urodzony w Brukseli w dniu 8 czerwca 1949 roku, aktem z dnia 3 czerwca 1964 roku adoptowany przez Elbiet z Janssen hr. Plater-Zyberk. Portret hr. Adeli Plater-Zyberk i portrety obu jej crek (wszystkie trzy malowane przez hr. Jana Tarnowskiego) znajduj si w Brukseli.

(21. 945,946, 24.a, 61. 1930.77, G8.c., 69.e.).

b) Elbieta-Izabella, crka Kazimierza (pok. XIII.) i Ludwiki Borewicz, urodzia si w dniu 31 maja (sdz e raczej 12 czerwca) 1844 roku. Dnia 14 czerwca 1870 roku zalubia

Konstantego Przez dzieckiego herbu Roch III, kawalera maltaskiego i dziedzica dbr Mikoajewo na Podolu. c) Maria-Ludwika, siostra poprzedniej, zamna za, Wodzimierzem Platerem (p. n.). d) Feliks-Konstanty-Micha-Kazimierz~Henryk-Teodor (pok.. XIV.) :syn Kazimierza i Ludwiki z Borewiczw, urodzi si w Schlossbergu, wedug Pulvisa, dnia 18 stycznia 1849 roku. Dziedzic dbr Schlossberg, ktrych to dbr zosta, pozbawiony przez rewolucj rosyjsk 1917 roku. Uratowany przez Feliksa obraz Matki Boskiej odwiecznie w posiadaniu pocztkowo rodziny Sybergw, a od 1803 roku hr. P,later-Zyberkw, zosta wprowadzony w roku 1927 uroczycie do kaplicy dworskiej w Moszkowie (p. n.). W roku 1944 uratowany z poaru, znajduje si w posiadaniu rodziny w Paryu. Feliks hr. PlaterZyberk umar bezpotomnie w Mentonie, w willi St-Maurice, w dniu 21 lipca 1928 roku. Feliks hr. Plater-Zyberk zalubi w Warszawie, w kociele w. Aleksandra, w dniu 2 czerwca 1879 roku, Wiktori Sobask herbu Junosza, urodzon w roku 1861, zmar 5 maja 1935 roku w Bratoszewicach i tam pochowan, crk hr. Feliksa, dziedzica Obodwki i Guzowa; i Emilii z hr. ubieskich herbu Pomian, a wnuczk, po ojcu: Ludwika Sobaskiego i Ry z hr. ubieskich, a po matce: Kazimierza hr. ubieskiego i Marii hr. Krasiskiej herbu lepowron. e) Stanisaw-Konstanty-Micha-Kazimierz (pok XIV.), syn Kazimierza i Ludwiki z Borewiczw, urodzi si dnia 24 maja roku 1848. Dzieidzic dbr Rubin, Ancymiszki i Podunaj etc. w Kurlandii, a Moszkowa, Szmitkowa, Sawczyna, Bojanic, Ostrowa, Opulska i Siebieczowa etc., w powiecie sokalskim w Maopolsce. Umar w Moszkowie w marcu 1926 roku. Dnia 12 maja 1878 roku zalubi w Rokosowie ks. Mari-Helen Czartorysk herbu Pogo litewska, urodzon dnia 29 wrzenia 1855 roku, crk ks. Adama-Konstantego i Elbiety z hr. Dziayskich herbu Ogoczyk, a wnuczk, po ojcu: ks. Konstantego-Adama Czartoryskiego i ks. Anieli Radziwi herbu wasnego vel Trby odmienne, a po matce: Tytusa Dziayskiego i Celiny z hr. Zamoyskich herbu Jelita.Potomstwo Stanisawa i Heleny Marii z ks. Czartoryskich: (a) Elbieta urodzia si w Rokosowie w styczniu roku 1881, a umara w Warszawie 14 kwietnia 1882. (b) Zygmunt-Leon-Stanisaw (pok. XV.) urodzi si w Ka:zimlerzyszkach 28 czerwca roku 1882, umar w 1883. Wedug Pulvisa, umar w Kazimierzyszkach. 30, sierpnia 1882 roku. Pochowany w Iukszcie. (c) Jadwiga urodzia si w Kazimierzyszkach w dniu 12 (wedug Pulvisa -11) sierpnia 1883 roku. W dniu 14 listopada (wedug ychliskiego - dnia 17 listopada) 1905 roku zalubia w Krakowie, w kociele Mariackim, hr. Stanisawa-Henryka Badeniego herbu Bocza. Powtrnie zamna za dr. Tadeuszem Walichiewiczem. (d) Jzef (pok. XV.), syn Stanisawa i Heleny-Marii z ks. Czartoryskich, urodzi sie w Rokosowie dnia 19 wrzenia 1884 roku. Dziedzic Sawczyna koo Moszkowa w Maopolsce. Umar w Zakopanem 19 lutego 1926 roku. Z zalubionej. we Lwowie dnia 16 sierpnia 1921 roku Marii Czosnowskiej herbu Kolumna, crki Franciszka i Marii z ks. Puzynw, mia crki:

aa. Mari, urodzon we Lwowie 31 sierpnia 1922 roku, ktra dnia 23 pazdziernika .1943 roku zalubia w Sokalu Eustachego Rylskiego herbu Ostoja. Po owdowieniu w r. 1944 wysza powtrnie za m, we Wrocawiu dnia 10 wrzenia 1950 roku, za Janusza Grubskiego. bb. Elbiet, urodzon we Lwowie 14 listopada 1923, ktra dnia 16 marca 1950 roku zalubia w Krakowie hr. Edrr,mnda-Rafaa Krasickiego. cc. Jadwig, urodzon we Lwowie 2 wrzenia 1925 roku. (c) Teresa, urodzona w powiecie Iuksztaskim w 1886 roku. (d) Roman, urodzony i zmary w 1889 roku. (e) Andrzej, urodzony w 1890, a zmary w 1953 roku, i (f) Jan (pok. XV.); urodzony w Moszkowie dnia 4 wrzenia 1894, a zmary w Paryu 18 maja 1959 roku. Dziedzk dbr Moszkw. Prezes sokalskiego Zwizku Ziemian w latach 1919-1924. W roku 1951 wysza po francusku, w jego przekadzie, praca Zofii Kossak pod tytuem "Dufond de l'abime Seigneur". Dnia 8 stycznia 1930 roku zalubi. w Moskorzewie Paulin hr. Plater-Zyberk, crk J zafata i Magorzaty z hr. Wielopolskich herbu Staryko (p. n.). Ich potomstwo: aa. Magorzata-Maria, urodzona dnia 4 marca 1931 roku, a dnia 8 czerwca 1957 roku zalubiona w Paryu Lechowi Firla. bb. Hubert-Maria (pok. XVI.), urodzony 22 czerwca 1932, zalubi 18 kwietnia 1959 roku Zofi hr. Dzieduszyck, urodzon w Sokoowie koo Stryja dnia 29 grudnia 1932, crk hr. Stanisawa i Anny z Komirowskich, wnuczk po ojcu, hr. Tadeusza i Anny z hr. Dzieduszyckich, a po matce, Konstantego i Heleny z Gniewoszw. Ich crki urodzone: Ingrid w Libreville (Gabon) dnia 2 czerwca 1961 i Anna w Pointe Noire (Congo) 19 lipca 1966. cc. Helena-Maria, urodzona dnia 26 pazdziernika 1933, zalubia dnia 5 maja 1962 roku, w Paryu, Claude Julien-Laferriere. dd. Eugeniusz-Maria, urodzony 26 stycznia 1936 roku, otrzyma wicenia kapaskie w Rzymie dnia 9 lipca 1961 roku. ee. Maria-Alberta, urodzona dnia 4 lipca 1937 roku, zalubia w Paryu 8 maja 1965 roku Jean-Francois Fregnac.

f) Cecylia, urodzona w Passach dnia 8 maja 1853 (wedug Pulvisa w 1852) roku, crka Kazimierza i Ludwiki z Borewiczw. Jedna z wybitniejszych dziaaczek katolickich i spoecznych w Polsce pod zaborem rosyjskim i w pocztkach niepodlegoci, po 1918 roku. Jej gwnym zainteresowaniem bya pedagogia i pedagogika. Powicia tej pracy cae swoje ycie i, majtek. Ju w roku~ 1893 istnia w Warszawie eski "Zakad hr. Plater (zaj

praktycznych), poczony ze szko 2-klas.". Szkoa ta zostaa stopniowo przeksztacona na 8io klasowe filologiczne gimnazjum eskie imienia "Cecylii Plater-Zyberkwny". Gimnazjum to,. we wasnym nowoczenie urzdzonym gmachu, przy ulicy Piusa XI pod numerem 24, przetrwao a. do wojny, mimo wielu trudnoci i w staej walce o zachowanie niezalenoci i katolickiego charakteru tej znakomitej uczelni. Drugim zakadem wychowawczym, zaoonym przez Cecyli hr. Plater-Zyberk i rwnie jej kosztem, bya szkoa gospodarstwa kobiecego w jej majtku (oddanym na ten cel) Chyliczkach pod Warszaw. Koron jej dziaalnoci wychowawczo katolickiej byo zainicjowanie ruchu "Odrodzenie" wrd modziey uniwersyteckiej. Ruch ten przerodzi si z czasem w "spoeczne tygodnie katolickie", organizowany przy kato1ickim uniwersytecie w Lublinie. Wybucha w roku 1939 wojna pooya kras wszystkim tym organizacjom i placwkom. Cecylia hr. Plater-Zyberk umara w Warszawie, dnia 6 stycznia 1920 roku. Pochowana w Warszawie na Powzkach obok rodzicw. Biblioteka Narodowa w Warszawie posiadaa do 1944 roku jej korespondencj z, Wadysawem Platerem w Rapperswilu. Spis jej licznych prac ogoszonych podam na kocu tej monografii w dodatkach.

(19. III.331, 21.12-14,694-696,22.451,452,751,752,24.1.307, 24.a, 34. 1II.219, 221,55. 1854.775, 776,61. 1930.77, 68.a., 68.c., 75. 48,49 i tabl. V., 76. 18, 19, 81., 90. II.430, III.304, 305, 100. 51012240, 129., 148.a. X., ]50. 153, 166. 1.387, 169. XIII. 23,35, XVa.335, 171. 260, 172. 94, 190., 192. II.393, XIV.62, 63, 198. 22, 206. 5, 210., 217. III. 206, 207, IV. 220, 400, VIII.116, 117, XIII. tabl., XIX. 291,292 i tab!. ks. Czart:, XXI. 66, 186, 191, XXVIII. 124, XXIX .125).

e) Henryk-Wacaw-Ksawery (pok. XIII.), syn Michaa i Izabelli Heleny Syberg, urodzi si dnia 16 grudnia 1811 roku w Liksnie. Dziedzic, dbr: Liksna, Nidzgal, Owsiej, Kirup i Wabol w Inflantach. Od Parczewskich kupi dobra Kurtowiany, z miasteczkiem tej samej nazwy, w powiecie szawelskim. Wedug Pulvisa, bya take dziedzicem majtku Moszczynki w guberni smoleskiej. Fundator kocioa w Nidzgalu. Umar w Krasawiu dnia 30 padziernika 1903 roku. Dnia 13 wrzenia 1839 roku zalubi Adel vel Adelaid hr. Keller herbu wasnego, urodzon w Petersburgu dnia 29 maja roku 18177), crk TeodoraLudwika-Wilhelma i Zofii hr. Borch herbu Trzy kawki, a wnuczk, po ojcu: hr. Krzysztofa Keller i Amalii hr. Sayn-Wittgenstein-Verleburg herbu wasnego, a po matce: Michaa hr. Borch i Eleonory Braun. Adela z hr. Kellerw umara w Krasawiu 21 stycznia 1885 roku. Pochowana w Liksnie. Na kilka tygodni przed zgonem przesza z protestantyzmu na katolicyzm. Listy Henryka do Wadysawa Platera .znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

(19. 11.24, 21. 693-700, 22. 450-455, 24. 1.307, 308, 34. 111.218, 220, 55. 1854. 775,776, 1898.491,90. III.304-307, 100. 236/886, 114. 146, 148;a. X., 169. VII.237, 192. 1.318, XIV.62, 63, 198. 17, 217. VIII.476, XIII. tabl., XIV. 216, 217, XXVII. 129).

Henryk i Adela z hr. Kellerw mieli dzieci: a) Leon urodzi si w roku 1841, umar w 1843. O nim pisz tylko Kosiski i Pulvis. b) Wojciech-Jan, o nim niej. c) Henryk-Kazimierz, o nim niej. d) Maria, nie wiem kiedy urodzona, umara jako mae dziecko. e) Zofia urodzia si dnia 1 (wedug Pulvisa - 13) wrzenia 1847 roku. W roku 1871 zalubia Tadeusza Buyno herbu lepowron, rosyjskiego szambelana. f) Edmund, czasem wymieniany jako Edward, urodzi si dnia 5 marca 1849 roku. Sdz e umar jako dziecko. g) Jan-Kazimierz-Jzef, o nim niej. h) Emilia urodzia si dnia 2 padziernika 1852 (wedug Pulvisa 1851) roku. Dnia 15 maja 1872 roku zalubia w Liksnie Jzefa-Szczsnego Szczyt-Niemirowicza herbu Jastrzbiec, dziedzica dbr Toboki i Swolny. i) Ludwik-Wiktor, o nim niej. j) Wiktor-Kazimierz-Konstanty, o nim niej. k) Anna urodzia si w roku 1857, a wedug Pulvisa w Dreznie 15 maja 1856 r. Umara w Poznaniu i tam pochowana w 1920 lub 1921 r. l) Eleonora urodzia si 25 stycznia 1859 roku. Dnia 24 lipca 1882 zalubia Konstantego Przewockiego herbu Przestrza, dziedzica Woli Gazowskiej, Jzefowa i Mord, posa do Rady Pastwa w Petersburgu, wybitnego pianist amatora. m) Wilhelm, nie wiem kiedy urodzony, umar jako mae dziecko. n) Teofil-Stanisaw, o nim niej.

(21. 696-699, 22. 452-454, 24. 1.308, 34. 111.219, 222, 55. 1854.776, 90. 111.305, 306, 129., 146. 464, 148.a. X., 169. IV. 940, 192. II. 71, XIV. 63, 198. 22; 217; III. 207, IV.239, 357, 370, XI.73-75, XIII. tabl., XXIV.168).

b) Wojciech-Jan (Albert), (pok. XIV.), syn Henryka i Adeli z hr. Keller, urodzi si w dniu 22 lipca (wedug Pulvisa - 22 czerwca) 1842 roku. Po ojcu dziedzic dbr Kirup w guberni witebskiej. W roku 1880 oboje z on kupili dobra uki w powiecie dzisieskim od hr. Emeryka Czapskiego. Dobra te kiedy naleay ju do rodziny Platerw (p. n.). Umar w Wabolu dnia 2 marca 1900 roku. Dnia 29 kwietnia 1869 roku zalubi Henryk-Juli-

Fabiann Hutten-Czapsk, urodzon dnia 15 czy te 18 listopada 1847 roku, crk hr. Adama-Jzefa-Erazma Hutten Czapskiego herbu Leliwa i Marii hr. Rzewuskiej herbu Krzywda, a wnuczk, po ojcu: Karola Hutten-Czapskiego, marszaka szlachty powiatu miskiego, i Fabianny Obuchowicz herbu wasnego, a po matce: Henryka hr. Rzewuskiego, pisarza, i Julii Grocholskiej herbu Syrokomla. Henryka-Julia-Fabianna umara w ukach w styczniu 1905 roku. Potomstwo WojciechaJana i Henryki z hr. Czapskich (nie wiem w jakiej kolejnoci urodze): (a) Maria, o ktrej wspominaj Borkowski i ychliski, nie podajc adnych dat ani danych. Pulvis twierdzi, e umara w Kirupiu na jesieni 1879 roku. (b) Adela Wspomina o niej rwnie Uruski i Pulvis. (c) Jadwiga urodzia si w Kirupiu dnia 18 wrzenia 1877 roku, a dnia 25 padziernika 1899 roku zalubia w Liksnie Stanisawa towskiego herbu Ogoczyk. Umara w 1951 roku. (d) Wanda urodzia si dnia 9 wrzenia 1884 roku, a dnia 5 lipca 1904 roku zalubia Stanisawa Makowskiego herbu Zaremba, pniej senatora Rzeczypospolitej Polskiej. Umara w Laneku dnia 7 maja 1966 r. (e) Elbieta-Ludwika za Henrykiem hr. Plater-Zyberk (p. n.). (f) Teresa, uomna, mieszkaa i umara w Wilnie. (g) Henryk (pok. XV.), urodzony w Horodcu 30 wrzesnia 1874, dziedzic dbr PeIesz w guberni witebskiej, oficer marynarki rosyjskiej, w dniu 26 kwietnia 1906 roku zalubi w Wickowicach Antonin Kalkstein herbu Kos, crk Teodora, dziedzica Jabwka, i Marii Breza herbu wasnego a wnucz, po ojcu: Edwarda Kalksteina, dziedzlica J abwka, i Zofii Nostitz-Jackowskiej herbu Ry, a po matce: Wodzimierza Brezy i Wandy Wierzbiskiej herbu Nacz. Umar w ernikach dnia 27 marca 1952 roku. Pozostawi crk Wand, urodzon w lutym 1908 roku, ktra dnia 10 marca 1931 roku zalubia w Cerekwicy Czesawa Murzynowskiego. (h) Kazimierz (pok. XV.), urodzi si w Kirupiu 3 marca 1881 roku. Artysta malarz. W roku 1903 zalubi w Rydze Antonin Menzendorf, urodzon w 1882 r., crk Antryma i Natalii z Hammerw. Umar w Asburry (N. J.) w Stanach Zjednoczonych w 1964 roku. Dzieci tego maestwa: aa. Irena, urodzona w Monachium dnia 3 lutego 1907 roku, w 1929 zalubia w Rydze Edgara Berg. Obecnie zamieszkuj w Australii. bb. Henryk, urodzony w Rydze dnia 27 wrzenia 1911, a zmar w Buenos Aires 2 wrzenia 1963 roku. By oeniony (i rozwiedziony) z Teres Starzewsk, crk Jana, ministra penomocnego Rzeczypospolitej Polskiej w Kopenhadze, i Magdaleny z Kossakw, crki Wojciecha, artysty malarza, i Marii z Kisielnickich. cc. Lili, a waciwie Elbieta-Izabella, urodzona w Monachium dnia 15 kwietnia 191. ? roku, zalubia w Rydze dnia 1 marca 1935 roku Jana von Walther-Wittenheim. Wedug

Uruskiego, Kazimierz hr. Plater-Zyberk mia mie z ony Antoniny Menzendorf tylko jednego syna o imieniu - Wiktor. Wzmianka ta jest bdna. (i) Adam-Ludwik (pok. XV.), wedug Pulvisa - urodzony w Kirupiu w kwietniu 1880 roku, po ojcu dziedzic dbr Kirup, by oeniony z Olg hr. Plater, crk Aleksandra i Marii Ciechanowskiej (p. n.). W latach 1926 a do wojny 1939 roku, hr. Olga .plater zamieszkuje w Warszawie przy ulicy Matejki 10. (j) Wojciech, wspomniany tylko przez Pulvisa. Jeeli w ogle y, umar mlodo.

(19. III.278, IX.170, 21. 291, 696-699, 22. 452-454, 24. 1.308, 24.a~, 34. III. 219, 222,55.1854.776, 68.c., 90. III. 305, 306, 91. 81,99.20, U8.a., X., 169. V.837, 171. 260, 192. II. 364, VI. 159, XIV. 63, 198. 22, 210., 217. XI. 73, tabl. Rzew XIII. tabl., XXII.186, XXIX.127, 128.).

c) Henryk-Kazimierz (pok. XIV.), syn Henryka, i Adeli z hr. Keller, urodzi si w Liksnie dnia 4 grudnia 1843, a umar w Paryu 18 grudnia 1925 roku. Dziedzic dbr Owsiej (Owsiejewo) i Nidzgall w guberniwitebskiej. Dnia 27 grudnia 1875 roku zalubi w Cannes Zofi z hr. Hutten-Czapskich, urodzon dnia 2 czerwca 1857, a zmar w Paryu 14 kwietnia 1911 roku, crk hr. Emeryka-Seweryna herbu Leliwa, znanego numizmatyka, i ElbietyKaroliny-Anny Meyendorff, a wnuczk po ojcu: Karola Hutten-Czapskiego, marszaka powiatu miskiego, i Fabianny Obuchowicz herbu wasnego, i po matce: Jerzego Meyendorffa i Zofii z hr. von Stackelberg. Oboje stale przebywali w Paryu. Dzieci tego maestwa: (a) Elbieta, wedug Pulvisa urodzona w Owsieju w 1876, w zakonie Wizytek w Paryu, ktra wystpia z tego zakonu i umara w Viborgu (Finlandia) w 1916 roku. (b) Zofia~Maria, urodzona w Borku dnia 8 grudnia 1878, w 1955 roku przebywaa w Rzymie. (c) Jadwiga, urodzona w Borku w 1880 roku, zostaa w 1918 zamordowana w Liksnie przez bandy bolszewickie. (d) Henryk, ktry wedug Uruskiego urodzi si w Paryu w 1899 roku, umar w roku 1956. Pulvis wymienia ponadto Mari, nie podajc zreszt adnych dat, a o Zofii twierdzi, e si urodzia w Owsieju w 1876 roku. Jeeli ta data odpowiada prawdzie, w takim razie Zofia musiaa by najstarsz z rdzestwa, albo blini siostr Elbiety. Henryk-Kazimierz (j. w.), na ou mierci, uzna prawnie swojego syna naturalnego Henryka (pok. XV.), urodzonego z N? (Francuzki), ktry zgin w walce z Niemcami we Francji, w dniu 21 lutego 1942 roku. By znan . postaci w "podziemiu" francuskim. Pomiertnie odznaczony "Croix de guerre" i zaliczony w poczet "Compagnons de France".

(19. 111:278, 2i1. 292, 696-699, 22. 452-454, 24. 1.308, 24.a., 34. 111.219, 222, 55. 1854.776, G8.c., 90. 11I.805, 306, 148.a..X, 187. 529, 192. 1I.864, XIV.463, 198. 22, 217. III.207, XI.73, 74 i tabl. Rzewuskich, XII.14 i sprost., XIII. tabl.).

g) Jan-Kazimierz-Jzef (pok. XIV.), syn Henryka-Wacawa i Adeli z hr. Keller, urodzi si w Liksnie w dniu 6 lipca 1850 roku. Po ojcu dziedzic dbr Liksna i Pohulanka w guberni witebskiej. Ponadto posia,.da folwark Zbki z cegielni koo Wawra pod Warszaw, a mia by-take dziedzicem dbr Moszczynki w guberni smoleskiej. Dobra swoje uprzemysawia. W Liksnie zbudowa du fabryk igie. Zaoy znane uzdrowisko "Pohulanka" nad Dwin, na ktrej uruchomi wasn eglug parow. Dnia 9 stycznia 1877 roku zalubi Weronik Hutten-Czapsk herbu Leliwa, urodzon w Swojatyczach w 1854 roku (wedug tradycji rodzinnej - dnia 17 maja), crk hr. Edwarda, dziedzica Swojatycz, sybiraka, i Antoniny z Ryckich herbu Poraj, a wnuczk po ojcu: Stanisawa Hutten-Czapskiego, kawalera Virtuti Militari i Legii Honorowej, i Zofii z Obuchowiczw herbu wasnego, a po matce: Floriana Ryckiego, marszaka szlachty powiatu humaskiego, i Petroneli z Rusieckich herbu Rawicz. Weronika z Czapskich bya po ojcu dziedziczk Swojatycz, a take dziedziczk dbr Wiuny w powiecie wikomierskim, ktre to dobra sprzedaa w 1908 roku Edwardowi Meysztowiczowi. Umara w opinii witobliwoci w Kocielcu, dnia 17 sierpnia 1920, a jej m w Putowie, parafii Kocielec (powiat Chemno), dnia 1 listopada 1922 roku. Ich dzieci: (a) Maria-Zofia urodzia si w Rydze dnia 8 grudnia 1877 roku. W roku 1918 zostaa zamordowana w Liksnie przez bandy bolszewickie. (b) Janina, urodzona w 1878 roku, zamieszkaa w dobrach Kazimierzyszki na Inflantach. Zagina bez wieci pod koniec ostatniej wojny. (c) Henryk, o nim niej. (d) Edward, o nim niej. (e) Jadwiga, o ktrej z notatki Pulvisa wnosi mona e urodzia si w 1882 roku, zarczya si w roku 1908 z Adamem hr. Ronikierem, ktrego potem zalubia. Wniosa mu w posagu Zbki pod Warszaw. (f) Wiktor (u Borkowskiego w "Genealogiach" i u ychliskiego ,- bdnie Wiktoria). Umar dnia 20 kwietnia 1959 roku. (g) Elbieta, ju w roku 1908 zamna za Wojciechem Rostworowskim, pniej senatorem Rzeczypospolitej Polskiej. (h) Jan, o nim niej.

(19. III.279, 21: 295, 296, 697, 698, 22. 453, 24. 1.308, 68.c., 72. 26, 90. III. 305 91. 81,82, 148.a., X., 169. XII!. 663, XIV.506, 192. II.365, XIV.63, Uzup. 1.55, 217.. XI. 75, tab!. Rzew., XII .14, Sprost., XIII. tab!.).

(c) Henryk (pok. XV.), syn Jana i Weroniki z hr. Hutten-Czapskich, urodzi si dnia 10 listopada 1879 roku. Umar w Rio de Janeiro, dnia 13 wrzenia 1948 roku. Dziedzic dbr Swojatycze koo Nowogrdka, ktre to dobra otrzyma w dziaach po rodzicach. W dniu 7 lutego 1907 roku zalubi w Liksnie hr. Elbiet-Ludwik Plater-Zyberk, urodzon w Kirupiu dnia 12 listopada 1885 roku, crk Wojciecha-Jana, (pok. XIV.) i hr. Henryki HuttenCzapskiej (p.w.). W roku 1926 oboje zamieszkiwali w Wilnie. Ich dzieci: aa. Jan (pok. XV!.), urodzony dnia 31 stycznia 1908 roku w Po-hulance (otwa), w lutym 1933 roku zalubi w Snowie Halin Domask. herbu Larissa, crk Edwarda i Ry Daszkiewicz, a wnuczk, po oj-cu: Leona Domaskiego i Zofii Woyniowicz herbu Syrokomla. Ich crki: aa) Ra, urodzona w Grodnie w 1935 r., ktra zalubia w 1958 roku Janusza Otarzewskiego, i bb) Elbieta, urodzona w Warszawie dnia 5 maja 1944 roku. bb. Karolina, urodzona w Misku dnia 7 grudnia 1917 roku. Zamna (lub w Rio de Janeiro dnia 21 grudnia 1941 roku) za ks. Konstantym Czartoryskim, urodzonym w 1913 roku, synem ks. Olgierda i Mechtyldy arcyksiniczki austriackiej. Maestwo to si rozeszo. cc. Wojciech (pok. XVI.), urodzony w Kazimierzu Biskupim dnia 16 lutego 1920 roku, dziedzic Swojatycz. W padzierniku 1943 zalubi w Nosowie Krystyn Wyk herbu W, urodzon w 1915 roku, crk Franciszka, dziedzica Nosowa i Amelii-Ludwiki Gruszeckiej, a wnuczk, po ojcu, Wilhelma Wyka i Julii Badeni, a po matce, Aleksandra Gruszeckiego i Marii Rohland. dd. Andrzej-Ignacy (pok. XVI.), blini brat poprzedniego, dnia 2& lutego 1946 roku zalubi w Sztokholmie Ann-Eleonor Gniewosz, urodzon w 1918 roku, crk Feliksa i Marii Zamoyskiej. Zamieszkuj w Brazylii. Ich dzieci: aa) Wojciech-Feliks (pok. XVII.), urodzony w Rio de Janeiro dnia 20 grudnia 1946 roku. bb) Maria, urodzona tame dnia 20 kwietnia 1949 i cc)i Anna, tame, 20 listopada 1952 roku.

(19. 1.69, VII.145, 21. 697, 698, 22. 453, 24.a., 68.c., 69.f., 76. 19, 90. III. 305, 192. XIV. 63, 2110.).

(d) Edward (pok. XV.), syn Jana i hr. Weroniki Hutten-Czapskiej, urodzi si dnia 28 grudnia 1880 roku w Liksnie. Umar w Kocielcu (i tam pochowany), dnia 26 padziernika 1938 roku. Dziedzic Pilicy koo Warki w powiecie grjeckim. W roku 1926 zamieszkuje tam z on. Dnia 17 czerwca 1914 roku zalubi w Rzeycy (gubernia witebska) Iren-AnielHelen-Monik Romer herbu wasnego, urodzon w Janopolu dnia 4 maja 1891 roku, crk Kazimierza-Ignacego, dziedzica Janopola, i Kazimiery-Bronisawy Skirmunt herbu wasnego, a wnuczk po ojcu: Seweryna-J ustyna Romera, dwukrotnego zesaca na Syberi, i Anieli. Burba herbu Odyniec, a po matce: Kazimierza Skirmunta i Heleny take, Skirmunt. Tego maestwa potomstwo: aa. Jolanta, urodzona w Pilicy dnia 9 sierpnia 1918, ktra dnia 22: stycznia 1944 roku zalubia w Ostroce (powiat Grjec) Wadysawa Bawdziewicza. bb. Ra, urodzona tame dnia 21 grudnia 1919 roku, ktra dnia 26 padziernika 1944 roku zalubia w Szczawnicy hr. Wilhelma Siemieskiego-Lewickiego herbu Dbrowa. cc. Kazimierz (pok. XVI.) , urodzi si w Pilicy 16 czerwca 1922 roku. Ochotnik kampanii wrzeniowej. Podporucznik. Jeden z dowdcw oddziaw Armii Krajowej w Kieleckim. Odznaczony w 1944 roku Krzyem Walecznych. Dnia 28 wrzenia 1950 roku zalubi w Warszawie Izabell-Krystyn Janeck herbu wasnego (1-0 voto Zygmuntow Hemplow), crk Jerzego Janeckiego, prezesa Zwizku Ziemian powiatu kieleckiego (syna Czesawa i Reklewskiej herbu Gozdawa) i Anny Rykowskiej herbu Doliwa. Dzieci tego maestwa: aa) Maria-Emilia-Kalina, urodzona w Warszawie dnia 2 padziernika 1951 i bb) Edward-Jerzy (pok. XVII.) , urodzony tame 22 sierpnia 1956 roku. dd. Elbieta, urodzona w Pilicy 4 listopada 1923, zalubia w dniu 6 padziernika 1946 roku w Krakowie hr. Andrzeja Tyszkiewicza. ee. Irena, urodzona 14 lutego 1925 ?roku, dnia 8 wrzenia 1946 zalubia w Assyu Antoniego Brzozowskiego herbu Belina.

(24.a., 68.c., 88., 162. 91, 94, 210.).

(h) Jan (pok. XV.), urodzony w Kocielcu 28 lutego 1892 roku, syn Jana i hr. Weroniki Hutten-Czapskiej, dnia 19 sierpnia 1922 roku zalu-. bi w Wilnie hr. Mari Tyszkiewicz herbu Leliwa, urodz;on w 1899 roku, crk Antoniego i Heleny Cywiskiej herbu Puchaa, a wnuczk, po ojcu: hr. Jzefa Tyszkiewicza i Zofii Horwat herbu Pobg, a po matce: Zenona Cywiskiego i Marii Szostakowskiej herbu abd. Jan hr. Plater-Zyberk w roku 1926 zamieszkiwa z on w Wilnie. Umar w Szczaw-nie Zdroju dnia 21 marca 1955 roku. Ich dzieci:

aa. Andrzej (pok. XVI.) urodzi si w Wilnie dnia 21 maja 1923 roku. W roku 1943 jest podporucznikiem Armii Krajowej w Polsce. Uczestnik powstania w Warszawie w 1944 roku. Nastpnie w niewoli w Niemczech. W dniu 15 lipca 1952 roku zalubi w Brukseli hr. Alix Esterhazy herbu wasnego, urodzon w Sopron-Horpacs dnia 6 czerwca 1926 roku, crk hr. Jana, kawalera orderu Zotego Runa, i hr. Ludwiki Szechenyi, a wnuczk, po ojcu: Aleksandra hr. Esterhazy i Agnieszki z ks. Aldobrandini, a po matce : Dionizego hr. Szechenyi i Emilii z ks. Caraman Chimay. bb. Barbara urodzia si w Wilnie dnia 28 marca 1925 roku. W czasie okupacji niemieckiej w Polsce suya jako sanitariuszka w 1. puku szwoleerw A.K. Uczestniczka powstania warszawskiego \v 1944 roku. Do koca wojny w niewoli w Niemczech. W roku 1947 zalubia Tadeusza Rakowskiego. W roku 1955 przebywa w Argentynie. cc. Jan (pok. XVI.) urodzi si w Pohulance na otwie dnia 26 czerwca 1926 roku. Kapral-podchory Armii Krajowej. Za powstanie w Warszawie odznaczony Krzyem Walecznych. Dnia 15 kwietnia 1950 roku zalubi w Londynie Elbiet Gukowsk-Janick, urodzon dnia 16 maja 1927 roku w Berezowicy Wielkiej w wojewdztwie tarnopolskim, crk Jerzego i Ry Niedzielskiej herbu Larissa. W roku 1954 przebywaj w Kanadzie. Ich dzieci: aa) Elbieta urodzia si w Londynie 30 sierpnia 1951 roku, bb) Jan (pok. XVII.) urodzi si w Toronto. 7 lutego 1953 i cc) Joanna, ktra urodzia si tame dnia 9 stycznia 1962 roku.

i) Ludwik-Wiktor (pok. XIV.), syn Henryka i Adeli z hr. Keller, urodzi si w Kownie dnia 10 listopada 1853 roku. Wedug Pulwisa - dnia 28 padziernika 1853 roku. Po ojcu dziedzic dbr Kurtowiany. Juw 1878 roku (a potem w 1882) jest marszakiem szlachty powiatu szawelskiego. W roku 1885 wystpuje jako czonek Koa marszakowskiego szlachty guberni kowieskiej (razem z ks. Michaem Ogiskim, ks. Puzyn, Przeciszewskim i Montwiem) , pod prezydencj hr. Zubowa. W dniu 21 lutego 1899 roku zosta wybrany na przewodniczcego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu w Szawlach. W dniu 29 kwietnia 1884 roku zalubi w Warszawie hr. Teres Zamoysk herbu Jelita, urodzon w Warszawie dnia 26 lutego 1858 roku, crke hr. Stanisawa Kostki-Jana-Andrzeja, dziedzica Podzamcza, i Ry-Marii-Anny Potockiej herbu Pilawa, a wnuczk, po ojcu: hr. Stanisawa Kostki Zamoyskiego, ordynata i senatora-wojewody, i Zofii z ks. Czartoryskich herbu Pogo Litewska, a po matce: Przemysawa Potockiego i Teresy z ks. Sapiehw herbu Lis odmienny. Ludwik umar w Warszawie na jesieni 1939, a jego ona ju w 1912 roku. Ich dzieci: (a) Jan urodzi si w Kurtowianach w kocu lutego lub w pocztku marca 1885 roku. Umar jako dziecko. (b) Konstanty (pok. XV.) urodzi si w kwietniu 1886 roku. onaty z Krystyn Szukszta herbu Pobg. Zmar bezpotomnie 10 marca 1956 roku. By zaoycielem polskiej korporacji studenckiej"Lauda" przy uniwersytecie w Kownie.

(c) Elbieta (raz wymieniona jako Eliza) urodzia si w Podzamczu dnia 30 sierpnia 1887 roku. W roku 1921 zalubia w Czstochowie Mieczysawa Popowskiego. Umara w Warszawie dnia 8 maja 1964 roku. (d) Stanisaw (pok. XV.) urodzi si w Kurtowianach dnia 10 padziernika 1889 roku. Dziedzic Kurtowian w powiecie szawelskim. Umar w Wilnie dnia 11 lutego 1955 roku, przecierpiawszy przedtem wiele lat w obozach sowieckich. Z zalubionej w Kajpedzie dnia 2 wrzenia 1924 roku Janiny Dymsza herbu wasnego, crki Eugeniusza i Liwii Majoresku, pozostawi dwie crki: Janin, urodzon w Kurtowianach, ktra dnia 14 czerwca 1956 roku. zalubia w Warszawie Janusza Smolicza, i Teres (czasem bdnie wymienian jako Iren), urodzon w Kurtowianach 4 wrzenia 1932 roku, ktra dnia 15 sierpnia 1953 zalubia we Wrocawiu Stanisawa Wawrzyniaka. (e) Stefan (pok. XV.), waciciel firmy "Photo-Plat" w Warszawie, zamieszkay tam w roku 1939 przy ulicy Nowy wiat 62, zosta aresztowany przez Niemcw, zgin w komorze gazowej w Owicimiu dnia 9 lutego 1943 roku. (f) Ludwik (pok. XY), urodzi si dnia 31 grudnia 1894 w Kurtowianach. Nie wiem czy pniej nie by ich wspdziedzicem. W dniu 14 1istopada 1940 zalubi w Suewie Izabell-Mari Czarkowsk-Golejewsk herbu Habdank, urodzon 27 stycznia 1918 roku, crk Cyryla i Izabelli Maachowskiej herbu Gryf, a wnuczk, po ojcu: Tadeusza Czarkowskiego-Golejewskiego i Marii Zaleskiej herbu Doga, a po matce: Karola Maachowskiego i Marii Rudnickiej herbu Lis. Maestwo to si rozeszo. Ludwik w roku 1943 zosta w Warszawie aresztowany przez Gestapo. Mczony, nie wyda nikogo. Przebywa w obozach koncentracyjnych do koca wojny. Synem Ludwika i Izabelli jest Ludwik-Cyryl (pok. XVI.), urodzony w Warszawie dnia 20 padziernika 1941 roku. (g) Teresa urodzia si w Kurtowianach 15 padziernika 1898, a dnia 22 maja 1928 roku zalubia w Kazimierzu Biskupim Jana Grskiego herbu Boa Wola. Owdowiaa w 1939 roku. (h) Antoni (pok. XV.) urodzi si w Kurtowianach 19 maja 1901 roku. Dnia 25 lutego 1930 roku zalubi w Tucznie Mari Wichlisk, urodzon w 1904 roku, crk Lucjana i Justyny Trzciskiej. Maestwo to si rozeszo. Crki Antoniego i Marii z Wichliskich: aa. Teresa, urodzona w Poznaniu dnia 10 wrzenia 1931, ktra 16 lipca 1966 roku zalubia w Piasecznie Zenona Kopcia, i bb. Izabella, urodzona tame dnia 21 listopada 1932 roku, ktra 2 sierpnia 1953 zalubia we Wrocawiu Jana Falewicza.

(21. 698, 699, 1021, 1022, 1031, 22. 454, 24.8., 68.c., 69.8., 69.f., 76., 148.8. X., 157., 169. IV.940, XVh.639, 650, 682, 171. 260, 192. XIV.63, 217. VII.193, XI. tabl. 3Szcz. Pot., XII. 83, XIII. tabl., XIV.182,183, XIX.250.).

n) Teofil-Stanisaw (pok. XIV.), syn Henryka i Adeli z hr. Keller, urodzi si 27 lutego 1862 roku. Dziedzic majtku Wabol (koo Liksny) w ktrym umar w lipcu 1917 roku. Dnia 11 wrzenia 1888 zalubi w Kochanowiczach Jadwig (raz wymieniona jako Maria) Chrapowick herbu Gozdawa, urodzon dnia 14 kwietnia 1863, zmar w Mordach w marcu 1942 roku, crk Ignacego-Antoniego, dziedzica Kochanowicz i marszaka szlachty guberni witebskiej, i Salomei Czechowicz, a wnuczk po ojcu: Eustachego Chrapowickiego, dziedzica Kochanowicz i Amelii Grskiej herbu Nacz. Sdz e to ona ("Jadwiga Plater-Zyberkowa") bya autork utworu pod tytuem "Niezapominajka", ktrego drugie wydanie ukazao si w Warszawie w 1934 roku. Tego maastwa synowie: (a) Marian, urodzony w Wabolu dnia 28 lipca 1891 roku, umar jako dziecko. (b) Ignacy (pok. XV.) urodzi si dnia 21 lipca 1893 roku. W roku 1926 zamieszkuje w Mordach (koo Siedlec) i tam w dniu 20 listopada 1920 roku zalubi hr. R HuttenCzapsk, urodzon w Przyukach dnia 16 maja 1901 roku, crk hr. Jerzego, dziedzica dbr Przyuki, i hr. J6zefiny-Karoliny-Marii-Sydonii Thun i Hohenstein, a wnuczk, po ojcu Emeryka-Seweryna hr. Hutten-Czapskiego i Elbiety-Karoliny-Anny Me-yendorff (p.w.), a po matce: hr. Fryderyka Thun i Hohenstein, ambasadora Austrii w Petersburgu, i Leopoldyny z hr. Lamberg, Damy Krzya Gwiadzistego. Dzieci Ignacego i Ry: aa. Henryk (pok. XVI.), urodzony dnia 26 grudnia 1923 roku, w dniu 26 grudnia 1948 roku zalubi Ann Brykczysk, urodzon z Wandy z Wolskich w 1916 roku. Ich syn Henryk-Stanisaw (pok. XVII), urodzi si w Mordach dnia 12 marca 1951 roku. Henryk, po przeprowadzonej separacji maestwa z Ann z Brykczyskich, usynowi urodzonego z Izabeli Rabczyskiej w dniu 18 stycznia 1956 roku syna naturalnego Marka. bb. Maria, urodzona w Mordach dnia 4 wrzenia 1925 roku, zalubia w Zakopanem dnia 22 czerwca 1948 r. dr. Jacka Woniakowskiego. cc. Elbieta, urodzona w Swojatyczach dnia 31 padziernika 1931 roku, dnia 27 grudnia 1958 roku zalubia w Amiens Jana Colin, kt6ry umar dnia 27 czerwca 1959 roku. (c) Henryk (pok. XV.), urodzi si w Wab olu dnia 25 lipca 1894, a zgin dnia 20 maja 1920 roku pod Woodark, jako porucznik 1 puku uanw Krechowieckich. Kawaler Virtuti Militari i trzykrotnego Krzya Walecznych.

(d) Ireneusz (pok. XV.), urodzony w Wabolu w 1896, zmar w Feldkirch w 1946 roku. Ogosi drukiem w Warszawie w roku 1927: "Kobiety i ony czyli tajemniczy Andrzej" (str. 119 i 1 nlb.) i"Tajemnica stanu", powie (T. L str. 162 i 2 nlb., T. II. str. 159 i 1 nlb.). Ireneusz hr. Plater-Zyberk by oeniony I-o voto z Janin Kozieradzk, a II-o voto z Ja:nin Radke i mia pozostawi z drugiego maestwa syna - N?, urodzonego w 1944 roku.

(19. III. 82, 278, 21. 292, 293, 699, 22. 454, 24.a., 68.c., 128. 1935.59, 148. 1927. 2859, 3503, 1928.3383, 169. XVb. 677,187. 529, 192. II.252, 364, XIV. 63, 210., 217. -XII.14, 252, 330, XVI. 323, XVII. 314).

j) Wiktor-Kazimierz-Konstanty (pok. XIV.), syn Henryka i Adeli z hr. Keller, urodzi si w roku 1853. Wedug Pulvisa - dnia 18 lutgeo 1855 roku. Ukoczy w Dorpacie prawo i agronomi. Dziedzic dbr uki ze wsi Poddace w powiecie dzisieskim i lasem Ujcie, oraz w tym samym powiecie pooonych dbr Hoowsk ze wsi Podziesienniki. Dziedzic wsi: Koziany, Drusiewicze i Prudy w powiecie dzisieskim. W roku okoo 1890 jest dziedzicem dbr Tryszki (1600 dziesicin) z miasteczkiem w powiecie szawelskim. W ukach, koo Gbokiego, w ktrych zamieszkiwa, wybudowa cerkiew prawosawn, a to dla uchronienia tamtejszego kocioa katolickiego fundacji abw od zarzdzonej przez wadze rosyjskie zamiany na cerkiew. Umar w Wilnie dnia 7 listopada 1918 roku. Pochowany na Rosie. Dnia 2 sierpnia 1901 roku zalubi w Czestochowie, przed cudownym obrazem Matki Boskiej, Mari hr. Plater-Zyberg (crk Tadeusza i Zofii z hr. Aleksandrowiczw (p.w.), I-o voto za Jzefem hr. Michaowskim (maestwo uniewanione), dziedziczk Wojcieszkowa, zmar w Warszawie dnia 4 padziernika 1964 roku. Wiktor hr. PlaterZyberk pozostawi dzieci: (a) Micha (pok. XV.) urodzi si w Horodcu dnia 3 wrzenia 1903 Toku. Dziedzic dbr Tryszki na Litwie Kowieskiej. Dnia 11 maja 1942 roku zalubi w Berlinie Mari Hilchen8). Z tego maestwa crka Maria (Georgette) urodzia si w Berlinie dnia 23 maja 1943 roku, 8 umara w Insbruku 29 marca 1963 roku. (b) Wiktor (pok. XV.), syn Wiktora i Marii, urodzi si w Horodcu dnia 3 wrzenia 1904 roku. Dziedzic dbr Brzece w wojewdztwie warszawskim. Porucznik rezerwy wojsk polskich. W latach 1939 do 1945 w niewoli w Niemczech. W roku 1945 jest oficerem cznikowym polskim przy gwnym sztabie wojsk belgijskich na okupacji w Niemczech. Dnia 11 padziernika 1934 roku zalubi w Suchowoli ks. Elbiet-Wand Joann Czetwertysk, urodzon w Warszawie dnia 5 grudnia 1905 roku, crk ks. Seweryna, senatora Rzeczypospolitej Polskiej i Zofii Przezdzieckiej herbu Pierzchaa (Roch III), a wnuczk, po ojcu: ks. Wodzimierza Czetwertyskiego, zesaca na Syberi, i hr, Marii Uruskiej herbu Sas, a po matce: Gustawa Przezdzieckiego, dziedzica dbr Olechowiec, i Marii Hutten-Czapskiej herbu Leliwa. Z tego maestwa dzieci: aa. Tadeusz (pok. XVI.), urodzony w Warszawie dnia 31 grudnia 1935 roku,

bb. Micha (pok. XVI.), urodzony w Brzecach w marcu 1937 r., i cc. Seweryn (pok. XV!.), urodzony w Brzecach w czerwcu 1939 r. (c) Maria urodzia si w Brixen (Tyrol) w marcu 1906 roku. (d) Jan-Tadeusz (pok. XV.) urodzi si dnia 2 lutego 1908 roku. Dziedzic dbr Horodziec. Dnia 15 padziernika 1935 roku zalubi w Warszawie ks. R Czetwertysk, urodzon w oudku dnia 1 kwietnia 1914 roku, crk ks. Ludwika-Rudolfa, dziedzica oudka, i ks. Ry Radziwi, a wnuczk, po ojcu: ks. Wodzimierza Czetwertyskiego i hr. Marii Uruskiej herbu Sas, a po matce: ks. Jerzego Radziwia, ordynata na Niewieu, i hr. Marii Branickiej herbu Korczak. Z tego maestwa dzieci: aa. Wiktor-Jan (pok. XVI.), urodzony w Horodcu dnia 27 czerwca 1936 roku, bb. Krzysztof-Rafa (pok. XVI.), urodzony w oudku dnia 29 marca 1938 roku, inynier, ktry dnia 14 maja 1966 roku zalubi w Lausanne Elbiet Markowsk herbu Bocza, urodzon dnia 26 stycznia 1945 roku w Monterey (Kalifornia), crk Wadysawa i Patrycji Shewan wnuczk po ojcu: Olgierda Markowskiego i Zofii Odachowskiej, a po matce: James Shewan, armatora z Shouthamton (stan Nowy York). cc. Ludwik-Klemens (pok. XVI.), urodzony w Thonon-les-Bains (Francja), dnia 5 padziernika 1942 roku, i dd. Krystyna-Gabriela, urodzona w. Lausanne dnia 11 kwietnia 1947 roku. (e) Kazimierz (pok. XV.) urodzi si w Abacji w marcu 1911 roku. W dniu 15 lipca 1938 roku zalubi w Rogowie hr. Ew Grocholsk herbu Syrokomla, urodzon w roku 1915, crk hr. Tadeusza i Zofii Russanowskiej herbu Trby, wnuczk po ojcu: TadeuszaPrzemysawa Michaa hr. Grocholskiego, dziedzica dbr Strzyawka, i Zofii z hr. Zamoyskich herbu Jelita. Maestwo to si rozeszo, poczem Kazimierz zalubi siostr swej pierwszej ony Cecyli-Mari. Z pierwszego maestwa dzieci: aa. Zygmunt (pok. XVI.), urodzony dnia 28 lipca 1940 roku, i bb. Zofia, urodzona 13 kwietnia 1942 roku. Z drugiego maestwa crka: cc. Barbara, urodzona dnia 12 lutego 1954 roku.

(19. IV.12, 21. 28, 29, 295, 694, 699, 68., 68.c., 76., 90. III. 305, 306, 146. 384, 148.a. X., 169. IV.542, VIII. 370, 493, IX.75, XI. 790, XII.537, XVa.441, XVrb.146, 540,672, 171. 260, 192. XIV.63, 210., 217. X.252, XX.112, 204, XXIV.168).

g. Konstanty (pok. XIII.) , syn Michaa i Izabelli-Heleny Syberg, urodzi si dnia 25 listopada 1814 roku. Wedug dziaw przeprowadzonych pomidzy dziemi przez yjcych rodzicw w dniu 12 czerwca 1845 roku, Konstanty otrzyma dobra Dweeten z Janopolem, Bewern, Aronen, Alt i Neu-Swenten w Kurlandii. Umar w Rydze (wedug innych niepewnych informacji - w Liksnie) dnia 30 wedug Pulvisa - 31 stycznia 1850 roku. Podobizny (miniatury) Konstantego i jego ony Anieli (p. zaraz niej) znajduj si w zbiorach Tadeusza hr. Plater-Zyberka w Valduc w Belgii. Dnia 25 listopada (wedug Pulvisa - 5 grudnia) 1847 ro~u zalubi hr. Aniel-Agrypin-Paulin Plater, urodzon dnia 21 czerwca 1822 roku, crk Adama i Ludwiki.z Grabowskich (p. n.). Sdz e to jej listy do Sobaskich znajdoway si do 1944 roku w zbiorze rkopisw w Bibliotece Narodowej w Warszawie, mylnie w katalogu wymienione jako listy "Konstancji Plater-Zyberk". Aniela-Agrypina przeya ma, gdy umara w Rzymie dnia 6 lutego 1852 roku, pozostawiajc jedynaka syna o imionach: Adam-Micha a waciwie Micha-Adam-Joachim (pok. XIV.), czsto wystpujcego tylko pod imieniem Micha, ktry si urodzi w Krasawiu dnia 8 padziernika. (wedug Pulvisa - 14 wrzenia) 1848 roku. Po rodzicach dziedzic dbr: Dweta, Arony i witmuja w Kurlandii. Ponadto mia by jakoby dziedzicem dbr Kimpany na Wgrzech. Przez czas krtki, w okresie pomidzy 1881 a 1885 rokiem, by dziedzicem majtku Wroniawy w Poznaskiem, ktry naby od Stanisawa hr. Platera, syna Stanisawa i Antoniny Gajewskiej, a sprzeda Stanisawowi hr. Plater, synowi Adama i Anny z hr. Plater (p. n.). Sdz ze moe to on naby przed rokiem 1880 od Adama Chrapowickiego dobra Zawierz w powiecie jezioroskim, a sprzeda je w roku 1880 baronowi Roenne. Kosiski przypisuje mu wasno majtkw Dzidzigalicz? w Kurlandii a redniej Wsi i Chochvia w Maopolsce. W "Sowniku Geograficznym", jako waciciel majtku Hoczew okoo Liska, jest okoo 1880 roku wymieniony N? hr. Plater-Zyberk, sdzi wic naley, e to ten majteK, a nie Chociw - jak to podaje Kosiski - by wasnoci Adama-Michaa hr. Plater-Zyberk. Dnia 22 lipca 1886 roku Adam-Micha zalubi w Kutkorzu koo Zoczowa hr. Henryk-MariR czysk herbu Nacz, urodzon dnia 4 wrzenia 1866 roku, crk hr. HenrykaMieczysawa, kawalera maltaskiego, dziedzica Kutkorza, i Weroniki z hr. osiw, a wnuczk, po ojcu: hr. Jzefa-Henryka-Aleksandra czyskiego i Marii-Ry-Synodii czyskiej herbu Nacz, a po matce: Jana-Joachima hr. osia herbu Db..; rowa, i Antoniny Borkowskiej herbu Junosza. Maestwo to rozeszo si po bezdzietnym rocznym poyciu. Wyrok Roty Rzymskiej o uniewanieniu maestwa zapad w dniu 28 lipca 1896 roku.

(19. xv. 285, 21. 563, 693-700, 22. 450-455, 24. I. 308, 27. I. 287. II .109, 34. III. 218-220, 222, 41. 111.19, 55. 1854.775, 776, 83. 11.102, 90. 111.304-307, 100. 95/307, 148.a. VIII, X, 169. II. 233, III. 86, XIII. 378, XIV. 495, 192. IX. 315, XIV. 62, 63, 64, 198.17,22,217. III.207, 208, IX.U6, XI. tab!. Rzew., XIII. tab!., XIV.216, 217).

i. Stanisaw-Kostka-Kazimierz-Jan-Jzef-Micha (pok. XIII.), najmodszy z synw Michaa i Izabelli-Heleny Syberg, urodzi si w Schlossbelgu dnia 6 grudnia 1823 r. Wedug rnych opracowa, mia by kapitanem lub majorem inynierii wojsk rosyjskich. W roku 1858 jest marszakiem szlachty powiatu dynaburskiego. W roku 1860 jest deputatem do uregulowania kwestii wociaskiej wobec przygotowywanej ustawy o uwaszczeniu. Kurator honorowy gimnazjum w Dynaburgu. W grudniu 1862 i w styczniu 1863 roku bawi w

Warszawie jako delegat Litwy na zjazd "Biaych". Okoo 1895 roku jest wymieniany jako wspwaciciel pisma "Niwa" i wspzaoyciel "Sowa" w Warszawie. Dziedzic licznych dbr po rodzicach. W Kurlandii posiada dobra Kaltenbrunn, a Zapewne take i Ohselhoff? W powiecie dynaburskim dobra Koup vel Lazduny z 2036 "dusz" obu pci i o 11024 czy te 11360 dziesicinach. W skad tych dbr wchodziy folwarki: Koup, Uzumuja, Arendol. Andrzejw, Jadwigw, Marylw oraz 208 drobnych osad i zaciankw. Nie wiem czy poza tymi dobrami, czy te objte Koupem byy dobra Ambelmuja, o 1243 "duszach" obu pci i o 1066 dziesicinach. W roku 1860 zosta w Koupiu, nad jeziorem, zaoony rozlegy park, a gdy drzewa pOdrosy rozpoczto w roku 1882 budow obszernego paacu. Ufundowa tam take duy koci w stylu neogotyckim. Dobra Koup uprzednio stanowiy cao z dobrami Liksna i nie posiaday rezydencji. Do czasu ukoczenia budowy, gwn rezydencj byy dobra Manw w powiecie lucyskim. Stanisaw hr. ,Plater-Zyberk umar w Wiedniu w dniu 11 padziernika 1895, czy raczej 1896 roku. Dnia 3 maja 1855 roku zalubi hr. MariTeres-Eleonor-Elbiet Borch herbu Trzy Kawki, urodzon dnia 5 (17?) padziernika 1834 roku, crk hr. Jzefa-Kazimierza, dziedzica dbr Ataszany i Mariensee: Borchoff (a wic zapewne dbr Borchw w powiecie rzeyckim), i Emmy Hoyskiej herbu Klamry, a wnuczk, po ojcu: Michaa-Jana hr. Borcha, obonego litewskiego, kawalera obu polskich orderw, i Eleonory-Krystyny Braun herbu wasnego, a po matce: Wincetnego Hoyskiego, marszaka szlachty guberni mohylewskiej, i Emmy GonczarowMordwinow. W posagu wniosa mowi dobra Rudziaty (3221 dziesicin, ktre kiedy naleay do dbr Warklany) i dobra Borchw. Jedne i drugie w powiecie rzeyckim. Dobra Rudziaty w roku 1900, po przyczeniu do nich jakich jeszcze wsi, stanowiy obszar 4125 dziesicin. Maria-Teresa z hr. Brch umara w Paryu dnia 22 listopada 1875 roku, a wedug ,Pulvisa - w Bex w Szwaj carii. Sdz e to jej listy do hr. Wadysawa Platera znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w .Warszawie. Stanisaw i Maria-Teresa z hr. Borchw pozostawili dzieci: a) Andrzej-Maria-Micha-Jzef (pok. XIV.) urodzi si dnia 14 marca 1856 roku. Dziedzic Kazimierzyszek w Kurlandii. W roku 1926 zamieszkuje razem z on w Lichtenstein koo Judenburgu w Austrii. Umar tam dnia 18 czerwca 1928 roku. Potomstwa nie pozostawi. Jego korespondencja z lat 1917-1919 znajdowaa si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Dnia 6 listopada 1892 roku zalubi w Salzburgu hr. Ann von Degenfeld- Schonburg, urodzon dnia 13 maja 1849 roku w Ramholz, w 1873 roku Dam Krzya Gwiadzistego, crk hr. Adolfa i Sydonii z hr. Berenyi de Karancs-Bereny. Anna von Degenfeld Schonburg bya poprzednio (od 1870 roku) zamna za ksiciem Alojzym Liechtenstein, ktry umar w dniu 29 marca 1885 roku. b) Maria-Aniela urodzia si w kwietniu 1857 roku. Wedug Pulvisa - w Rzymie w maju 1858 roku. Dnia 12 lutego 1885 roku zalubia w Warszawie hr. Wadysawa Wielopolskiego herbu Staryko, owczego dworu rosyjskiego. c) Jadwiga urodzia si w Arendolu w listopadzie roku 1859. Zarczona z hr. Wadysawem Wielopolskim (pniejszym mem siostry, Marii-Anieli), utona w morzu na Lido w dniu 27 lub 28 wrzenia 1882 roku. Opis tego wypadku ma si znajdowa w wiedekiej "Presse" z ostanich dni padziernika lub pierwszych dni listopada 1882 roku. Jej pogrzeb odby si w Iukszcie po dniu 13 padziernika (wedg Pulvisa 24 padziernika) 1882 roku. d) Jzafat-Maria-Aleksander-Stanisaw-Andrzej, o nim niej.

e) Emma-Maria-Elbieta-Ludwika urodzia si we Frankfurcie nad Menem dnia 18 kwietnia 1863 roku (chrzest dnia 11 czerwca 1863), a dnia 1 grudnia? 1884 roku w Rzymie, a wedug innych danych dnia 29 lub 30 lipca; 1884 roku w katedrze witego Jana w Warszawie, zalubia hr. Zygmunta Malatesta, urodzonego w Rzymie w roku 1856. W roku 1892 zostaa mianowana Dam Krzya Gwiadzistego. f) Piotr-Maria (pok. XIV.) urodzi si w Pau w 1869 roku. W roku 1900 zalubi Zofi Mohl herbu wasnego, crk Stanisawa, dziedzica Wyszek na Inflantach, i Felicji z Komarw herbu wasnego, crki Teofila Komara, dziedzica Poniemunia, i Racheli Meysztowicz herbu Rawicz. W roku 1926 oboje (bezdzietni) zamieszkiwali w Pietkowie koo ap.

(2.b. 1905.51, 6. 19. 11.24, VII. 324, X. 360, 21. 693-701, 22. 450-455, 24. 1.309, 34. III. 218-220, 55. 1854.775, 776, 1865.895, 896, 68.a., 68.c., 90. III. 304-307, IV.356 91. 13, 100. 250/939, 498/2218, 114. 145, 146, 153, 118. Gub. Witebska 4., 145. III.377, U8.a. X., 169. IV.295, 296, IX.947, XVlh.560, 192. 1.318, XI. 213, XIV. 62-64, 198. 17, 22, 210. 217.111.208, V.467, 468, VII. 193, VIII. 173, IX.209, XIII. tab!. XIV. 197, 216, 217, XVIII.234, XIX.353, XXI.131).

d) Jzafat-Maria-Aleksander-Stanisaw-Andrzej (pok. XIV.), syn Stanisawa i Marii-Teresy z hr. Borchw, urodzi si w Petersburgu dnia 26 padziernika 1859 roku. W roku 1886 uzyska doktorat praw na uniwersytecie lipskim. W roku - 1882 wsppracuje w redakcji "Sownika Geograficznego Ziem Polskich". Od dnia 11 kwietnia 1895 roku jest czonkiem towarzystwa heraldycznego w Mitawie. Jest nim jeszcze w 1910 roku. Dziedzic dbr Bewern vel Bebry i Kadebru koo Iukszty. W roku 1909 wymieniony jako waciciel dbr: Konary, Luborzyce, Laskw, Prcaw, Skroniw, Saboszewice, Sudo i Cierno w Miechowskiem i w Jdrzejowskiem. Sdz e wszystkie te folwarki otrzyma za on i e wszystkie zostay sprzedane jeszcze przed wojn 1914 roku. Umar w Moskorzewie dnia 7 stycznia 1933 roku, gdzie razem z ona i bodaj od rewolucji bolszewickiej, wyzuty z ojcowizny, przebywa. Dnia 24 sierpnia, czy jak w niektrych opracowaniach - dnia 5 wrzenia, 1895 roku zalubi w Warszawie hr. Mari-Magorzat-Paulin-Wilhelmin-RLeopoldyn,-Juli Wielopolsk herbu Staryko, urodzon w Chrobrzu dnia 3 marca czy moe 11 kwietnia 1876 roku, crk hrabiego Zygmunta WieJopolskiego, VI ordynata pinczowskiego, margrabiego na Mirowie Gonzagi-Myszkowskiego, i ks. Albertyny Montenuovo herbu wasnego, a wnuczk, po ojcu: hr. Aleksandra-Ignacego-Jana-Piotra Wielopolskiego, V ordynata pinczowskiego, margrabiego na Mirowie GonzagiMyszkowskiego, tak zwanego "wielkiego margrabiego", i Pauliny-Apolonii Potockiej herbu Pilawa, a po matce: ksicia Wilhelma Montenuovo, kawalera maltaskiego, kawalera orderu Zotego Runa i krzya Marii Teresy, i Julianny hr. Batthyany de Nemet-Ujvar. Ksidz Jan Winiewski zanotowa, e hr. Maria- Magorzata, ju w okresie przebywania po Wielkiej Wojnie w Moskorzewie, bya wielk dobrodziejk kocioa w Dzierzgowie. Umara w dniu 30 grudnia 1964 roku w Stanach Zjednoczonych. Potomstwo J6za- fata i Marii-Magorzaty z hr. Wielopolskich: (a) Stanisaw (pok. XV.) urodzi si w Warszawie dnia 22 kwietnia 1897 roku. Oficer wojsk polskich. Umar w Kielcach dnia 6 stycznia 1952 roku. By dwukrotnie onaty.

Pierwsz jego on bya, zalubiona w Radoszewnicy w listopadzie 1932 roku, Helena Ostrowska herbu Korab, crka Michaa i Marii Byszewskiej herbu Jastrzbiec, a wnuczka, po ojcu: Wodzimierza Ostrowskiego, dziedzica Konar koo Komnie, i N? Walewskiej herbu Kolumna, a po matce: Wadysawa Byszewskiego, dziedzica Dziaduszyc koo Skalbmierza, i Jadwigi Ostrowskiej herbu Korab Po mierci ony w dniu 26 lutego 1944 roku, zalubi w Kielcach w dniu 10 kwietnia 1947 roku Wand abkiewicz, urodzon w Wilnie dnia 6 lipca 1920 roku, crk Michaa i .nny Kozak. Dzieci Stanisawa z I-go maestwa: aa. Jerzy, urodzony w Wilnie lub w Maych Solecznikach dnia 21 kwietnia 1934 roku, umar w Dziwnowie koo Szczecina dnia 17 stycznia 1953, lub 1954 roku. bb. Izabella, a waciwie Elbieta-Magorzata-Helena, urodzona w Wilnie dnia 23 listopada 1935 roku, i cc. Micha (pok. XVI.), urodzony w Wilnie dnia 22 maja 1937 roku, kt6ry 15 sierpnia 1960 roku zalubi Zofi Regulsk, crk Aleksandra i Leonii Wojciechowskiej i ma z tego maestwa urodzonych w Szczecinie troje dzieci: aa) Zbigniewa-Stanisawa (pok. XVII.), dnia 15 wrzenia 1961, bb) Krzysztofa-Aleksandra (pok. XVII.), 24 nadziernika 1962 i cc) Magdalen-Zofi, 18 marca 1965 roku. z II -go maestwa: dd. Magorzata, urodzona w Kielcach dnia 4 sierpnia 1948 i ee. Andrzej (pok. XVI.), urodzony tame 10 czerwca 1951 roku. (b) Aleksander-Andrzej-Erwin-Zygmunt (pok. XV.), syn Jzefatai MariiMagorzaty z hr. Wielopolskich, urodzi si w Bebrze dnia 2 ma-ja 1899 roku. Po zdaniu matury - ze srebrnym medalem - w Petersburgu w roku 1917, walczy jako ochotnik w wojsku polskim. Odznaczony Krzyem Walecznych. W roku 1924 uzyska absolutorium na wydziale prawa Uniwersytetu Jagielloskiego w Krakowie. Po studiach teologicznych w latach 1924-1931 w Insbrucku, uzyska w 1932 roku doktorat teologii ,na uniwersytecie katolickim w Lublinie. W dniu 2 sierpnia 1928 ro-ku, w Moskorzewie, wywicony na kapana. W roku 1933 zosta powoany na sekretarza ks. kardynaa Aleksandra Kakowskiego, arcybiskupawarszawskiego, i na obroc wza maeskiego przy sdzie duchownym diecezji warszawskiej. W czasie okupacji niemieckiej wiziony na Pawiaku w Warszawie, a po powstaniu 1944 roku wywieziony do Niemiec. Po oswobodzeniu w roku 1945 przez Amerykanw, osiad w 1946 roku we Francji. W 1955 roku jest kapelanem Polakw w departamencie Nievre. Od 1936 roku posiada przywilej noszenia rokiety i mantoletu. W roku 1937 wyda w Warszawie (in 8, str. 132) prac pod tytuem "Nauka o charakterze sakramentalnym wedug w: Tomasza z Akwinu. Studium teologiczne", a w roku 1959 ogosi po francusku wspomnienia pod tytuem "Dun chateau de Courlande i. un presbytere nivernais. Souvenirs (18e9-1950)". Obszern recenzj tej ostatniej pracy napisa Stefan Badeni -w "Wiadomociach", Londyn 1960, numer z 6 marca, z podobizn autora.

(c) Jerzy (pok. XV.), syn Jzafata i Marii-Magorzaty z hr. Wielopolskich, urodzi si w Bebrze dnia 22 kwietnia 1900 roku; Inynier lenik. Umar jako kawaler w Bystrej na lsku w dniu 23 grudnia 1932 roku. (d) Zygmunt (pok. XV.), syn Jzafata i Marii-Magorzaty z hr. Wielopolskich, urodzi si w dniu 20 lipca 1901 roku. Inynier architekt. W roku 1926 przebywa w Warszawie, w roku 1955 - w Paryu. Kawaler. (e) Paulina (pok. XV.), crka Jzafata i Marii-Magorzaty z hr. Wielopolskich. Urodzia si dnia 18 marca 1904 roku. W dniu 8 stycznia 1930 roku zalubia hr. Jana PlaterZyberka (p.w.). (f) Jzafat (pok. XV.), Syn Jzafata i Marii-Magorzaty z hr. Wielopolskich, urodzi si w Krlewcu dnia 2 stycznia 1906 roku. Inynier architekt. Dnia 28 wrzenia 1938 r. zalubi w Gieranonach Mari Meysztowicz herbu Rawicz, urodzon dnia 13 lutego 1911 roku, crk Edwarda, dziedzica Wiun, i Teresy Czackiej herbu .winka, a wnuczk, po ojcu: Szymona Meysztowicza i Marii Korwin-Milewskiej herbu lepowron odmienny, a po matce: Tadeusza-Marcina Czackiego i Honoryny Micewskiej herbu Prawdzic. W roku 1955 oboje wraz z dziemi przebywaj w Stanach Zjednoczonych. Ich dzieci: aa. Maria, urodzona dnia 9 lipca 1939 roku, ktra 31 padziernika 1964 zalubia w Paoli (Pensylwania) Godfrey'a-Livio Miller-Aichholtz, bb. Jzafat-Maria-Albert-Jerzy (pok. XiVI.), urodzony w Jdrzejowie 23 stycznia 1941, cc. Ra-Maria, urodzona tame dnia 28 maja 1942 roku i dd. Elbieta-Maria, urodzona w Bryn Mawr (U.S.A.) dnia 20 grudnia 1950 roku. (g) Maria, urodzona dnia 1 czerwca 1910 roku w Bebrze, crka Jzafata i Marii Magorzaty z hr. Wielopolskich, zalubia w Warszawie dnia 26 kwietnia 1938 roku hr. Tadeusza Czackiego herbu winka, dziedzica Porycka.

(21. 283, 700, 701, 978-980, 22. 455, 24. 1.309, 24.a., 61. 1930.77, 68.a., 68.c., 69.c., 71.1900-1910.,72.25,26,90. II1.306, 307,128.1937.282, 148.a. X., 169. IV.296, 171. 260, 172. 94, 192. X.355, 356, XI.78, XIV.64, 198. 22, 204. 44, 210., 217. III.208, XIII. tabl., XIV .197, XVIII. 228, 234, XIX. 353, XXI.131, 191).

(6) Stanisaw (pok. XII.), syn Kazimierza-Konstantego i Izabell i z Borchw (p.w.), protoplasta odnogi wielkopolskiej, urodzi si w Daugieliszkach w maju 1784 roku. Sdz e pierwsz jego funkcj publiczn byo zasiadanie w wileskiej deputacji wywodowej w charakterze deputata powiatu zawilejskiego. Nie wiem jakie dobra w tym powiecie posiada. Okoo roku 1802 bawi wraz z rodzicami i brami w Paryu. W roku 1806 wstpuje do tworzcego .si wojska Ksistwa Warszawskiego. W dniu 22 wrzenia zostaje mianowany

porucznikiem adiutantem polowym pukw litewskich. W tym samym roku jest kapitanem kwatermistrzostwa. W dniu 12 marca 1813 roku mianowany adiutantem polowym generaa Krasiskiego. Dnia 22 stycznia 1815 roku przeniesiony do Kwatermistrzostwa Generalnego. W tym samym roku wymieniony jako major kartograf. W roku 1816 wstpi do artylerii Krlestwa Kongresowego, ale rycho potem poda si do dymisji. Odby kampani rosyjsk 1812 roku, a potem w roku 1813 w Niemczech. Wedug Wilczyskiego, odznaczony krzyem Virtuti Militari. Nie znalazem potwierdzenia tej wzmianki w spisach odznaczonych tym orderem. W "kilka lat po wystpieniu z wojska" osiad w Wielkopolsce. Ju w dniu 17 stycznia 1816 roku mia uzyska uznanie pruskie swego tytuu hrabiowskiego. W latach 1816 i nastpnych mia jakoby przebywa w Poznaniu i w Paryu. Brak na to dowodw, ale wszystko wydaje si przemawia za tym, e powrt na Inflanty mia utrudniony ze wzgldw politycznych. Gospodarujc w dobrach, jakie otrzyma za on, to jest we Wroniawach i w Prochach, jest powoany na radc do Ziemstwa Poznaskiego. W roku 1827 jest czonkiem Towarzystwa Przyjaci Nauk w Warszawie. W roku 1842 otrzymuje pruski order Ora Czerwonego III klasy. Umar we Wroniawach dnia 8 maja 1851 roku. Pisano o nim: "wychowany starannie, od modoci zwrci si do naukowych poszukiwa". Zasuy si wiedzy polskiej jako geograf, geolog i badacz historii i staroytnoci. Dokadny spis jego prac ogoszonych drukiem podam na kocu tej monografii. Jego korespondencja oraz yciorys pira Leonarda Chodki w rkopisie, znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Sztychowana przez Quenedey'a w Paryu jego podobizna przedstawia go na okrgym tle popiersie w lewo, w biaym halstuchu z abotem i w odzieniu z trzema guzikami. Ju w roku 1821, a moe ju wczeniej, jest onaty z Antonin Gajewsk herbu Ostoja, urodzon w roku 1790, crk Adama-Norberta-Jana-Nepomucena-Ignacego, dziedzica Wolsztyna, i Eleonory Garczyskiej herbu wasnego, a wnuczk, po ojcu: Rafaa Gajewskiego, kasztelana rogoziskiego, i Katarzyny Tworzyaskiej herbu Habdank, a po matce: Stefana Garczyskiego, wojewodzica poznaskiego i generaa adiutanta krla Stanisawa Augusta, i Weroniki Krzyckiej herbu Kotwicz, wdowy po Macieju Mycielskim herbu Doga. Antonina z Gajewskich jeszcze w 1857 roku wystpuje jako pani na Wroniawach i Prochach. Umara w Poznaniu dnia 18 padziernika 1866 roku. Pochowana w rodzinnych grobach w Wolsztynie w dniu 20 padziernika. Mow aobn na pogrzebie mia ksidz Jan Komian z Poznania. Stanisaw hr. Plater i Antonina z Gajewskich pozostawili troje dzieci o imionach: a. Stanisaw, o nim niej, b. Adam-Kazimierz, o nim niej, i c. Laura, czasem wymieniana jako Eleonora, ktra urodzia si w roku 1826 (wedug niektrych opracowa, jakoby ju w 1823). Zapewne ju w 1845 roku (wedug niektrych wzmianek, dopiero w 1847, a nawet w 1848 roku)! zalubia hr. Kazimierza-StanisawaMichaa Wodzickiego herbu Leliwa, dziedzica Olejowa etc., znanego ornitologa. Umara w dniu 20 listopada 1856 roku. Wedug innych danych - w dniu 20 padziernika 1856 roku. Pochowana, tak jak i rodzice, w Wolsztynie.

(6., 19. V. 345, 346, 371, 21. 690, 701, 702, 993, 22. 447, 455, 456, 23. 224, 225, 24. 1.309,31. 231/1457,34. III.218-220, 36.a. 1.1116, 36.b. XX.809, 36.c. V1.432, 433, 36.d. II. 514, 36e. IV. 262, 36.f. XII. 1149, 36.i. XVI. 20, 36.j. XI. 526, 36.1. XII. 282, 48. I. str. XXXI, LII, 55. 1856.555, 1865. fj47, 1868.617, 618, 1898.768, 769, 1938.121, 57. UI.537,

85. VII.173, 86. III.312, 90. III. 309, 310, 100. 11/4, 146/428, indeks, 138., 148.a. VIII., 151. 85, 192. XIV.64, 198. 18, 213. Su p!. 2. str. 76, 216. 318, 217. 1.9, II. 82, 83, III .196, VIII. 469, IX. tab!. Gajewskich, X. 57, XI. 243, XII. 282, XIII. ta;bl., XV. H, XXVI.5.9).

a. Stanisaw (pok. XIII.), syn Stanisawa i Antoniny z Gajewskich, wedug rnych opracowa urodzi si w 1822 roku. Wedug Pulvisa - w Paryu dnia 23 czerwca tego roku. Wedug G. Puzyniny, wystpuje w roku 1825 jako "czteroletnie" dziecko, przebrany za Turka, na pikniku w Puawach. ,Po ojcu dziedzic Wroniaw, ktre sprzeda po 1880? roku. Wieloletni radca Poznaskiego Ziemstwa- Kredytowego i kilkakrotny pose na sejm w Berlinie. Czonek zaoyciel Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu. Obfita jego korespondencia z lat 1846-1888, gwnie z Wadysawem Platerem, znajdowaa si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. W dniu 24 listopada 1869 roku uzyska razem z bratem pruskie uznanie swego tytuu hrabiowskiego. Umar w Warszawie dnia 10 padziernika 1890 roku. Pochowany w Grkach koo Konstantynowa. Dnia 6 lipca 1848 roku zalubi w Chobienicach Katarzyn hr. Mielysk herbu Nowina, urodzon w Chobienicach dnia 15 listopada 1828 roku, crk Macieja hr. Mielyskiego, dziedzica Iwna, i Konstancji Mielyskiej herbu Nowina, a wnuczk, po ojcu: Jzefa hr. Mielyskiego, dziedzica Miosawia, i Franciszki Niemojewskiej vel Niemojowskiej herbu Wieruszowa, a po matce: Prokopa Mielyskiego, rotmistrza kawalerii narodowej, i Katarzyny z Mielyskich herbu Nowina. Katarzyna z hr. Mielyskich, ona Stanisawa hr. Platera, nabya w roku 1866, za sum rubli 279.407.- dobra Hruszniew koo Konstantynowa. Dobra te obejmoway obszar 7666 morgw a skaday si z folwarkw, osad i pustek: Hruszniew, Ostromczyn, Pasieka, Chopkw, Szydolas, Kuczanka, Brzoza, Rybniki, Suw i Kisielew. Katarzyna z hr. Mielyskich umara w Warszawie dnia 12 grudnia 1899 roku. Dzieci Stanisawa i Katarzyny: a) Jan-Chryzostom urodzi si w Poznaniu dnia 27 stycznia 1854 roku, a umar- tam w kocu sierpnia tego roku. b) Kazimierz urodzi si we Wronia wach w 1856 roku, umar jako mae dziecko w Poznaniu. c) Maria urodzia si we Wroniawach w 1858 roku, umara w Wenecji w 1866 roku. Sdz e przynajmniej dwoje z tych dzieci ley w Wonikach, w tamtejszym kociele. d) Eleonora urodzia si w roku 1860, a wedug .niektrych opracowa - ju w 1856 roku. W roku 1878 za}ubia Eustachego Jelskiego herbu Pielesz odmienny. Wedug Pulvisa, urodzia si dnia 29 grudnia 1860- roku, a jej lub mia miejsce we Wroniawach dnia 25 listopada 1881 roku. e) Bernard (pok. XIV.) urodzi si w Prochach dnia 18 sierpnia 1861 roku. Po rodzicach dziedzic dbr Hruszniewskich (p.w.). Na gruntach Hruszniewa pobudowana stacja kolei (linia Siedlce-Brze) zostaa nazwana "Platerowo". Bernard hr. Plater umar w Hruszniewie dnia 18 lipca 1898 roku. Pochowany w kaplicy grobowej w Grkach. Dnia 17 padziernika 1893 roku zalubi w Mielnicy Kazimier Florentyn hr. Dunin-Borkowsk herbu abd, urodzon w Mielnicy dnia 29 lipca 1869 roku, crk hr. MieczysawaIgnacego, kawalera maliaskiego, i Marii z hr. Wodzickich herbu Leliwa, Damy Krzya

,Gwiadzistego, a wnuczk, po ojcu: hr. Henryka-.Jakba Dunin-Borkowskiego i JuliannyMarianny Korytowskiej herbu Mora, a po matce: Kazimierza hr. Wodzickiego i Laury z hr. Plater (p.w.) Kazimiera z hr. Dunin-Borkowskich zamieszkiwaa po mierci ma w Hruszniewie i w Warszawie przy ulicy Moniuszki 4. Sdz e to ona bya w czasie okupacji Warszawy przez Niemcw, w latach 1915-1917, w prezydium sekcji tanich kuchni Komitetu Obywatelskiego miasta Warszawy. Umara w 1949 roku. Crki Bernarda i Kazimiery hr. Plater: (a) Maria-Katarzyna urodzia si w dniu 7 grudnia 1894 roku, a umara w roku 1896 w Stubekach (b) Helena-Maria urodzia si w Hruszniewie dnia 12 kwietnia 1896 roku. Dziedziczka dbr po rodzicach. Dnia 9 grudnia 1920 roku zalubia w Warszawie Jzefa hr. Potulickiego herbu Grzymaa. Maestwo to rozeszo si. Sdz e to ona bya autork ("Helena Platerwna") artykuu ogoszonego w "Placwce" (dawniej "Wie i dwr"), w zeszycie III z dnia 1 marca 1919 roku, pod tytuem "W pierwsz rocznic bitwy pod opatyczarni".

(21. 236, 237, 628, 702, 22. 456, 24. -l. 309, 34. III. 218-222, 40. 1919.78, 55.1856. 055,1865.647,1868.618,1898.768,769,1938.121, 79. 1917.125, 85. VII. 173, 86. III. ~12, 90. III. 309, 310, 100, 510/2240, 530/2268, 532/2271, 148.a. VIII., 151. 85, 169. 111.190, XVa.520, 192. 1.332, Xl.14, XIV.64, 198. 18, 22, 210., 217. 1.203, II.82, 83, lII.196, XIIl.390, tabl., XVI.315, 323, XX.203, XXII. 209, XXIV.93).

b. Adam-Kazimierz-Stanisaw-Ludwik (pok. XIII.), syn Stanisawa i Antoniny Gajewskiej, urodzi si w Komorowie dnia 18 kwietnia 1824 roku. Wedug Pulvisa - w Wolsztynie tego samego dnia lecz 1823 roku. Dziedzic dbr Prochy i Wielichowo w powiecie kociaskim, a Nowej Wsi w guberni grodzieskiej. Pose na sejm poznaski. W dniu 24 listopada 1869 roku zatwierdzony razem z bratem w Prusach w tytule hrabiowskim. Umar w Prochach dnia 25 lipca 1878 roku. Pochowany w Wolsztynie. Jego listy do Wadysawa Platera znajdoway si do 1944roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Dnia 20 (wedug Pulvisa 24)1 sierpnia 1852 roku zalubi w Krasawiu Ann-Ludwik-Joann - hr.Plater, urodzon w Krasawiu dnia 5 lub 6 grudnia 1831 roku, crk Adama i Ludwiki z Grabowskich (p. n.). Anna-Ludwika-Joanna umara w Krakowie dnia 6 lipca 1901 roku i tam pochowana. Potomstwo Adama Kazimierza i Anny-Ludwiki hr. Plater: a) Maria, urodzona w Prochach dnia 11 lipca 1853, umara w Krasawiu (i tam pochowana) dnia 12 padziernika 1857 roku. b) N? (syn), urodzony w 1854 roku, o ktrym pisze tylko Dogorukij i ktry, jeeli istnia w ogle, umar jako dziecko. c) Ludwika Maria-Adelida-Dorota, urodzona w Prochach dnia 6, wedug Pulvisa - 5, lutego (chrzest w Prochach dnia 18 lutego) 1855 roku. Dnia 16 listopada 1880 roku zalubia w Prochach (a nie we Wrocawiu, jak bdnie podaj wszystkie opracowania) barona

Adriana Stanisawa von Larisch und Gross-Nimsdorf, dziedzica dbr Bulowice koo Wadowic. W roku 1902 zostaa mianowana Dam Krzya Gwiadziego. d) Stanisaw-Mikoaj-Marian-Mateusz, o nim niej. e) Adam-Mikoaj-Marian-Joachim, o nim niej. f) Micha-Mikoaj-Edward (pok. XIV.), urodzony w Prochacru dnia 9 czerwca 1860 roku, a wedug Pulvisa - dnia 7 czerwca 1861 roku. . Kawaler. Dziedzic dbr Pusty na Inflantach i Czarnego Lasu na Podlasiu. Umar nagle w nocy z dnia 7 na 8 lipca 1891 roku, w pocigu pomidzy Grodnem a Sokk. Pochowany w Kembowie koo Wielichowa. g) Antonina, urodzona w Prochach dnia 2 padziernika 1864 roku, a umara tam dnia 21 stycznia 1865 roku. Pochowana w Wolsztynie. h) Henryk-Jerzy-Mikoaj-Wojciech (pok. XIV.), urodzony w Prochach dnia 22 lub 23 kwietnia 1868 roku, podporucznik rezerwy 1 puku: uanw austriackich. Wspwaciciel dbr Pusty (por. w.). Od dnia 1 lutego 1900 roku do 1903 roku by czonkiem Towarzystwa Heraldycznego w Mitawie. Odziedziczy cz biblioteki krasawskiej, na ktr skaday si dziea gwnie z zakresu literatury polskiej i francuskiej z XVI-XVIII wieku. Ghwalewik sdzi e. wchodziy tam ksiki ze zbioru Kazimierza-Konstantego i jego ojca KonstantegoLudwika hr. Platerw,. a take ze zbioru biskupa smoleskiego Jerzego Hylzena. Cz tego ksigozbioru ulega zmarnowaniu, wikszo wesza do Biblioteki Publicznej imienia Eustachego i Emilii Wrblewskich w Wilnie. Henryk: hr. Plater posiada pikny"exlibris" projektu N? Tomasiewicza, z herbem hrabiw Platerw i z 16 oma herbami jego wywodu w nastpujcej kolejnoci: Plater, Oginiec, Borch vel Trzy Kawki, Syberg, Ostoja (Gajewskich), Habdank (Tworzyaskich), Garczyski, Kotwicz (Krzyckich) ,Plater, Oginiec, Krzywda (Rzewuskich), Trby (Radziwiw), Oksza (Grabowskich), Cioek (eleskich), Scipio del Campo i bdnie Lewart: (Firlejw) zamiast Leliwy (Wodzickich). Henryk hr. Plater w roku 1926 zamieszkiwa w Wilnie. Nie znam dalszych jego losw. d) Stanisaw-Mikoaj-Marian-Tadeusz (pok. XIV.), syn Adama-Kazimierza i Anny hr. Plater, urodzi si w Prochach dnia 14 padziernika 1856 roku. Wedug Pulvisa i ychliskiego (sdz e bdnie) - dnia 21 wrzenia 1856 roku. Dziedzic dbr Wielichowo ze wsi Trzcinica wpowiecie kociaskim. Naby (okoo roku 1885) za 840 tysicy marek dobra Wroniawy od Adama-Michaa hr. Plater-Zyberk (p.w.). Dobra Wroniawy koo Babimostu posiaday wwczas obszar 2118 hektarw Stanisaw (pok. XIV.) umar w Poznaniu dnia 20 kwietnia 1917 roku~ Sdz e to on by autorem powieci pod tytuem "Wina Kadory", wydanej (w 8-ce, t. L str. 365 i t. II. str. 465) w Poznaniu w 1913 roku. Dnia 22 padziernika 1883 roku zalubi w Drzzgowie koo rody Zofi hr. Grudzisk herbu Grzymaa, urodzon w Poznaniu dnia 15 lipca 18515 roku, crk hr. Zygmunta-Antoniego-Adama, dziedzica Drzzgowa (przy~ rodniego brata ksinej Joanny owickiej), i hr. Marii Dziayskiej herbu Ogoczyk, a wnuczk, po ojcu: hr. Antoniego-Karola Grudziskiego i jego drugiej ony Anny Biaobockiej herbu Ogoczyk, a po matce: Tytusa hr. Dziayskiego, dziedzica Krnika, i Celestyny-Gryzeldy Zamoyskiej herbu Jelita. Zofia z hr. Grudziskich umara w Osieku dnia. 2 sierpnia 1918 roku. Dzieci hr. Stanisawa i Zofii z hr. Grudziskich: (a) Jan-Ludwik (pok. XV.), urodzony w Drzzgowie dnia 18 padziernika 1884 roku. Od 1940 roku zamieszkay w Paryu. Oeniony w Paryu z Elbiet Pennec, ktra umara w Paryu 22 lutego 1966 roku. Bezdzietny.

(b) Zofia, urodzona we Wronia wach dnia 2 listopada 1886 roku (wedug Pulvisa dnia 29 padziernika 1885 roku), ktra dnia 2 lipca 1913 roku zalubia w Krakowie ks. Leona Puzyn. (c) Celina-Anna-Maria, urodzona dnia 24 marca 1888 roku, umara dnia 20 padziernika 1889 roku. (d) Marek-Eugeniusz-Stanisaw-Adam, urodzony w Wielichowie dnia 31 stycznia 1891 roku, w 1926 roku zamieszkuje w Osieku koo Rawicza. Umar w Poznaniu dnia 6 stycznia 1955 roku. Wedug Borkowskiego, mia tylko imiona Marek-Henryk i by urodzony dnia 30 stycznia 1891 roku.

e) Adam-Mikoaj-Marian-Joachim (pok. XIV.), syn Adama i Anny z Platerw, urodzi si w Prochach dnia 16 wrzenia 1858 roku. ychliski (sdz e bdnie) jako dat jego urodzenia podaje dzie 18 grudnia, a Pulvis - 7 grudnia 1858 roku. Dziedzic dbr Prochy i wspwaciciel dbr Pusty w guberni witebskiej. Porucznikc rezerwy 1 puku uanw pruskich. Dnia 27 padziernika 1886 roku zalubi w Krakowie u w.Barbary, Mari Garapich de Sichelburg herbu wasnego, urodzon w roku 1859, dziedziczk dbr Huboczek Wielki koo Tarnopola, crk Wadysawa na Cebrowej i Jzefy ze Soneckich herbu Korab. Nie znam losw Adama hr. Plater. Jego ona w roku 1926 byo wacicielk i zamieszkiwaa w Huboczku koo Tarnopola. Dzieci hr. Adama i Marii: (a) Jan-Andrzej, urodzony w Huboczku dnia 10 maja 1889 roku, kawaler, w roku 1965 mieszka w Zabrzu, i (b) Maria-Michalina-Anna (take Michalina-Maria-Anna), urodzo:na w Prochach dnia 25 czy raczej 26 lipca 1891 roku, ktra dnia 6 listopada 1912 roku zalubia we Lwowie Mariana Komarnickiego.

(6., 19. VII.136, 21. 399, 702-704, 22.456, 457, 24. 1.309,604, 24.a., 29. I wyd. 240, n wyd. t. II 481, 482, 34. III.218-220, 222, 55. 1856.555, 1865.647, 1868.618, 1898. 768, 769, 1938.121, 122, 68.b., 68.c., 71. 1899-1903, 76., 86. III.312, 90. III.309, 310, 100. 236/886, 138., 147. 1914. IV.135/6, U8.a. IX.X., 169. IX.45, XII.12, 547, XIV. 51, 192. V.21, VIII.279, XIV.64, 65, 198. 18, 22, 210., 217. II.82, 83, III.196, IV.220, VI. 255, 256, 468 VII. 193, VIII. 173, IX. 306, X. 245, XI.,152, tabl. Rzew., XII. 345, XIII. 70, 71,96, 267, tabl., XIV.210, 235, XV. 303, XXIV.202).

6) August-Hiacynt, a wedug Pulvisa - August-Hieronim-Hiacynt (pok. XL,), syn Konstantego-Ludwika i Augusty z Ogiskich (p. w.h wczenie zacz prac polityczn. Ju jako bardzo mody chopiec podpisa elekcj Stanisawa Augusta z Inflant. Nie ma wtedy jeszcze adnego urzdu, gdy wystpuje jako wojewodzie mcisawski. Pniej czsto jako kasztelanie trocki, co bdnie niektre opracowania podaj jako "kasztelan trocki", ktrym August-Hiacynt nie by. By natomiast pukownikiem petyhorskim wojsk litewskich. Sdz e zaraz po elekcji 1764 roku zosta kawalerem orderu witego Stanisawa, a w roku 1779

otrzyma take i Ora Biaego. Przystpi do Konfederacji targowickiej i zosta jej marszakiem na powiat brasawski. Wedug Hedemana by "prawdziw zagadk psychologiczn", faktem bowiem jest, e gorco wystpujc za Targowic by jednoczenie obroc drobnych ziemian w powiecie wobec Rosjan. T zagadk tumaczy w pewnej mierze notatka wpisana przez jego on w ksidze domowej w Krasawiu ("silva rerum" nazywane tam "Kronik Krasawsk") . Opis ten w transkrypcji dzisiejszej podano -mi jak nastpuje: "W czasie Targowicy hetman Kossakowski wpad ze swymi kozakami do Krasawia, prawie e porwa opierajcego si Augusta Platera, wsadzi do karety i zawiz za Dwin na Litw do Brasawia, by tam marszakowa zawizujcej si konfederacji Targowickiej na ziemi Brasawsk. Anna Platerowa ya trzy dni w trwodze, nie wiedzc o losach ma. Trzeciego dnia August powrci z tej niemiej misji do Krasawia." Po rozbiorze kraju zosta marszakiem szlachty dynaburskim. W 1797 roku jedzi (czy te mia jecha) jako delegat guberni poockiej na koronacj Pawa I do Petersburga. My panem ogromnej fortuny. W dziaach po ojcu otrzyma w 1778 roku dobra w Inflantach: Krasaw, Ludwikw, Kombul czyli Freitagmuj, Drycmuj, Kazanw, Krasnok, Baltyr i Baltyc, a w Kurlandii: Grenzhoff i Bornmuj? nie wiem czy nie inaczej Engelburg. Pniej, razem z pierwsz on, naby w 1794 roku od Marcina Oskierki herbu Murdelio odm. dobra Wianua w powiecie dzisieskim, za 250 tysicy zotych polskich. Dobra te miay 2216 dziesicin obszaru. W tradycji rodzinnej zachowao si wspomnienie o tym jakoby August-Hiacynt mia w Krasawiu swj nadworny teatr. Jeeli informacja ta jest cisa, sdzi naley e w teatr zosta zorganizowany okoo 1788 lub 1789 roku, bowiem dopiero wtedy August-Hiacynt powrci na stae z on z Niewiea, gdzie u ksicia Karola Radziwia Panie Kochanku bawi z on lat kilka, a nie wiem czy nie od swego lubu. Daty jego lubu nie udao mi si odszuka, faktem jednak jest, e by ju onaty najpniej w pierwszych dniach 1784-roku, a nie wiem czy nie wczeniej. Pulvis jako dat jego lubu podaje rok 1783. Jego pierwsz (by dwukrotnie onaty) on bya Anna Rzewuska herbu Krzywda, urodzona dnia 15 sierpnia 1761 roku, crka Stanisawa Ferdynanda, chorego wielkiego litewskiego i kawalera Ora Biaego, i Katarzyny-Karoliny z ks. Radziwiw herbu Trby odmienne, a wnuczka, po ojcu: Wacawa Rzewuskiego, hermana wielkiego koronnego i kasztelana krakowskiego, i Anny z ks. Lubomirskich herbu Szreniawa, Damy Krzya Gwiadzistego, a po matce: MichaaKazimierza ks. Radziwia Rybeki, hetmana wielkiego litewskiego i wojewody wileskiego, i Franciszki-Teresy-Urszuli ks. Winiowieckiej herbu Korybut, Damy Krzya Gwiadzistego. Anna z Rzewuskich hr. Platerowa otrzymaa z dziaw majtkowych po matce, przeprowadzonych w 1785 roku, jeszcze za yda ojca, nastpujce dobra: Bereni Wielk, Morozwk, Szapijwk, Towst, Borkowce, Krapoderyce, Porczyce, Rohacze, Bosybrd i Popowce. Sdz e te dziay byy powodem kilkuletniego przebywania w Niewieu u rodzonego wuja Anny, ksicia Panie Kochanku. Anna z Rzewuskich umara w dniu 18 sierpnia 1800 roku. Jej portret, nieznanego autora, przedstawiajcy j w stroju paradnym, znajdowa si do 1939 roku w Hruszniewie. W roku 1809 zosta wykonany jej portret w sztychu przez Quenedey'a, na ktrym jest wyobraona "w krku w prawo, z chustk na gowie, do gorsu i z chusteczk na plecach"9). Po jej mierci, August Hiacynt zalubi w dniu 1 stycznia 1801 roku jej siostr, urodzon jakoby w 1762 roku, Teofil Rzewusk, rozwiedzion z ks. Franciszkiem Ksawerym Lubomirskim herbu Szreniawa. Dziedziczka Zdobicy z Teolinem, Zdobunowa i Piatyhorec w powiecie ostrogskim, a awrowa w uckim. ,W roku 1819 ufundowaa w Teolinie infirmeri i zakad dla ubogich panien pod dozorem sistr Maryawitek. Jej portret, malowany przez Vigee Lebrun, znajdowa si do roku 1916 w Krasawiu, skd zosta wywieziony razem z innymi rzeczami, do Petersburga. AugustHiacynt umar w Pohrebyszczu u swego szwagra Adama-Wawrzyca Rzewuskiego, kasztelana witebskiego, w dniu 13 maja (wedug Pulvisa - dnia 4 lutego) 1803 roku. Jego druga ona przeya go o wiele lat, gdy umara w dniu 20 kwietnia 1831 roku w awrowie

na Woyniu. Pochowana w ucku. Stanisaw oza myli Augusta-Hiacynta z jego bratem Jzefem Wincentym, dajc mu w swojej pracy o orderze Ora Biaego imiona August-JzefWincenty, To jest przyczyn e, tak jak ju wyej wyraziem, zastrzeenia co do tradycji o orderze Ora Biaego w posiadaniu Jzefa-Wincentego, jak i tutaj wzmiank o tym orderze Augusta Hiacynta naley przyjmowa z zastrzeeniem, Faktem jest jednak, e jeden z tych dwch braci posiada go na pewno; Sdz e August-Hiacynt, ale na to dowodw nie posiadam. August-Hiacynt pozostawi dzieci tylko z pierwszego maastwa. Ich imiona: (1) Augusta-Maria, urodzona w Krasawiu wczercu 1782 roku. Zamna (lub w Krasawiu dnia 28 wrzenia 1804 roku) za hr. Piusem Tyszkiewiczem herbu Leliwa. Na jej grobie znajdowa si nastpujcy napis: "W Bogu zeszej J. W. Augusty z Grafw Platerw Hrabini Tyszkiewiczowej M-ej P-tu B-go (marszakowej powiatu borysowskiego) 1834 kwietnia 21 dnia." (2) Karolina, ktra urodzia si w Krasawiu dnia 19 listopada 1784 r., zamna za Janem hr. Platerem, synem podkanclerzego (p.w.). (3) Jzefa-Marianna-Izabella, urodzona.w Krasawiu dnia 1 wrzenia 1787 roku, ktra zalubia Franciszka Bielikowicza herbu wasnego, obywatela ziemskiego z Litwy. Umara dnia 15 maja 1817 roku. (4) Wacaw (pok. XII.), urodzony w dniu 4 lutego 1789 roku. W roku 1811 ufundowa wsplnie z bratem Kazimierzem-Konradem koci filialny w Borwce koo Krasawia. Umar w Liksnie w padzierniku lub listopadzie (wedug polskich niektrych opracowa - w lutym) 1811 roku. By oeniony z Felicjann Morykoni herbu wasnego, .urodzon w 1791 roku, crk Jzefa, generaa wojsk litewskich, adiutanta Tadeusza Kociuszki, i Konstancji Szadurskiej herbu Cioek, a wnuczk, po ojcu: Michaa-Tadeusza Morykoniego i N? Todwen herbu Karp, a po matce: Jana Szadurskiego i Doroty Szczyt herbu Radwan. Wniosa mowi majtki rodzinne Morykonich : Nidoki (czasem nazywane take Lidoki) i Zmujdki? w powiecie wikomirskim, o 199 "duszach". Felicjanna z Morykonich, jako wdowa po Wacawie, wystpuje w Wilnie ju od 1815 roku i ywy bierze udzia w pracach spoecznych i patriotycznych. Pisz o tym wiele Gabriela Puzynina i Stanisaw Szumski w swoich wspomnieniach. W roku 1834 prowadzi razem z innymi paniami opiek nad winiami. Milutin, w swoim spisie waciciel zemskch z roku 1860, j wymienia jako wacicielk Nidokw. Umara w Wilnie dnia 16 kwietnia 1863 roku. Po jej zgonie Nidoki przeszy na jej rodzin, gdy ze swojego maestwa miaa syna o imieniu: Eugeniusz-Jzef-Augustyn, urodzony w Wilnie dnia 3 marca 1811 roku, ktry umar w Krasawiu dnia 24 sierpnia roku 1812. Wedug wielu opracowa, miaa mie jeszcze drugiego (starszego) syna, Henryka Augusta-Hiacynta, ktry rwnie zmar jako mae dziecko. Listy Felicjanny hr. Wacawowej Plater do Wadysawa hr. Platera znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. (5) Adam-Antoni-Onufry, o nim niej.

(6) Maria, urodzona w roku 1792, zalubia Karola z Konopnicy Grabowskiego herbu Oksza, prezesa konsystorza ewangelicko reformowanego w Warszawie. Umara w 1866 roku. Wedug Pulvisa - dnia 11 sierpnia 1865 roku. (7) Seweryn-Tadeusz-Micha-Benedykt (pok. XII.), urodzony w Krasawiu dnia 14 stycznia 1794 roku (wedug niektrych opracowa, zapewne bdnych, dnia 20 lub 31 stycznia 1795 roku). Po rodzicach dziedzic Wianuy i Drycmujy. By marszakiem szlachty powiatu dzisieskiego. Wedug polskich rde, mia by chorym dzisieskim, co nie wydaje mi si moliwym. Umar w Krasawiu w 1824 roku. By onaty z Zofi Brzostowsk herbu Strzemi, crk Ludwika i Zofii Ratyskiej herbu lepowron, a wnuczk, po ojcu Roberta Brzostowskiego, szambelana Stanisawa Augusta, i Anny z hr. Platerw (p.w.). Wedug ychliskiego, Zofia z Brzostowskich miaa po owdowieniu wyj powtrnie za m za Ignacego Szyryna herbu wasnego, dziedzica Jzefowa i prezydenta sdu ziemskiego dzisieskiego. Wedug tego samego autora, Zofia z Brzostowskich Sewerynowa hr. Plater miaa uywa take drugiego imienia Julia - i miaa by wacicielk majtku Woy w powiecie dzisieskim. T wersj zdaje si potwierdza wzmianka o majtku Woy w "Sowniku Geograficznym" (XIII. 915;). Seweryn z ony Zofii Brzostowskiej mia dzieci: a. Zofi, urodzon w roku 1820, kt6ra umara w roku 1836. b. Adama-Jzefa-Seweryna, (pok. XIII.) urodzonego w Wianuy w grudniu 1821 roku, ktry by rwnie marszakiem szlachty powiatu dzisieskiego. By dziedzicem dbr Wianua i Drycmuja po ojcu, a Milutin wymienia go jako, w 1860 roku, waciciela dbr Dobromil w powiecie dynaburskim, o 308 "duszach obu pci". Nie wiem czy by onaty, ale umar bezpotomnie w dniu 9 sierpnia 1866 r. c. Seweryna (pok. XIII.) , urodzonego dnia 18 stycznia1823 roku, oficera wojsk rosyjskich, dziedzica dbr Dobromil, ktry umar bezpotomnie, sdz e jako kawaler, dnia 1 sierpnia 1848 roku. ychliski przypisuje ponadto Sewerynowi-Tadeuszowi bdnie jeszcze jednego syna, a mianowicie Ludwika, zmarego w Prochach dnia 9 grudnia 1874 roku. By to syn Kazimierza, syna podkanclerzego, o ktrym pisaem wyej. (8) Jzef-Kazimierz-Donat, o nim niej. (9) Kazimierz-Konrad (pok. XII.) urodzi si w Krasawiu dnia 2 lub 3 marca 1798 roku. W roku-1811 funduje razem z bratem Wacawem koci w Borwce (p.w.). By wicemarszakiem powiatu dynaburskiego. Dziedzic dbr Ludwikowo vel Ludwinopol vel Ludwiampol (Ludwigshoff) i Dziergaliszki. Nie wiem czy to nie on sprzeda dobra Szopw (kiedy?) Turom. Zmar mierci tragiczn."Raniony miertelnie dnia 15 kwietnia 1863 umar 23 kwietnia 1863 po cikich cierpieniach w Krasawiu". Bratanek Kazimierza-Konrada, Eugeniusz syn Jzefa p. n.) w ten sposb opisa. ten wypadek, przypominajcy sceny z rzezi galicyjskiej: "Zaraz po odbiciu broni przez oddzia Bujnickiego pod Krasawiem i schwytaniu Leona Platera (p. n.) rozpocza si oglna pooga, chopstwo rozjuszone przez starowiercw dnych rabunku, pod pretekstem chwytania powstacw, rzucio si na dwory, niszczc, palc, rabujc bez przeszkody ze strony rzdu, w cigu kilku dni wizali obywateli, ksiy i oddwali wadzom jako buntownikw... W majtku Ludwiampolu przeszo 60-cio letni stryj mj Kazimierz Plater zosta napadnity w nocy przez tumy rozkow, niby szukajcych u niego broni i prochu, powizali sub i jeden z nich ci go przez plecy toporem i rozrba rami. Obezwadniwszy go rzuci si na skrzyni elazn w ktrej znajdoway si pienidze... przybyy prystaw . j sam chwyta pienidze... Stryja pooono na teleg trzsk (sic!) i nie zwaajc

na rany przywieli go galopem jako powstaca do Krasawia. Tam go trzymali na dworze niczem nie przykrytego; dopiero wieczorem doktr miejscowy otrzyma pozwolenie opatrzenia rannego. Na usilne proby sistr Miosierdzia pukownik w kocu si zlitowa i pozwoli przyj go pod stra do ich szpitala dopiero po kilku dniach. Tam te wkrtce umar, bo si przyczepia gangrena". Kazimierz-Konrad nie by onaty. Z osoby o nazwisku Gajewska pozostawi dzieci naturalne, ktrych potomkowie uywaj jakoby nazwiska Plater-Gajewski. Notuj ten wypadek dla zachowania ladu, a to wobec niemonoci wszczcia, gdzie naley, krokw prawnych w obronie nazwiska.

(19. 11.194, )(\T.69, 70, 21. 64, 704, 705, 825, 826, 22. 457-459, 24. 1.310, 31. 230/1446, 34. III. 218-220, 55. 1854.576, 577, 1856.555, 556, 1865.647, 1868.619, 59.a. 131,132, 140,62.700, 701, 68.b., 68.c., 86. IIL311, 313, 90. 111.310, 311, 100. 236/886, 105. 95, 107. 87, 118. \TI. gub. Witebsk. 4, gub. Kowno 12, 136. 272, 148.a. IX., 150. 187, 151. 7, 109, 119, 338, 166. I. 39, 169. VII. 38, VIII. 528, IX. 686, XI. 791~ XII.21, XIII.267, XVa. 211, 182. 82,197, 198, 189. 54, 19!. 1I.39, IV. 348', IX.,183 184, XI.280, XIV.65, XV.373, 374, 196.162,198.15,18, 19,23, 217.11.225, 226, 332 III. 89, 196, 197, 348, IV.384, V:22, 372, XI. tab!. Rzew. XILI51).

(5) Adam-Antoni-Onufry (pok. XII.) urodzi si w Krasawiu dnia 15 czerwca 1790 roku, syn Augusta-Hiacynta i Anny Rzewuskiej. Odziedziczy po rodzicach dobra w KurlandIi: Grenzhoff i Annenhoff, a w Inflantach: Krasaw (gdzie mia rezydencj), Krasnok i Baltyc. Nie. wiem to nie on -(Adam) by ju w roku 1800 wspwacicielem, razem z Ludwikiem i Michaem, dbr: Izabelina, Konstantynopola i Maej Indrycy w powiecie dynaburskim, razem 1420 dziesicin. Przed wybuchem powstania 1830 roku sprawowa urzd kuratora szk powiatu dynaburskiego. W roku 1836 wystpuje jako marszaek szlachty tego powiatu. Przewodniczy w Dynaburgu komisji wyznaczonej celem wypracowania projektu uwaszczenia. wocian. Posiada wielk wiedz w dziale nauk: archeologii, historii i przyrodniczych. Pozostawi wiele prac i przyczynkw (spis wikszych prac podam w dodatkach do tej monografii), ktre ogasza w latach 1836 i .1837 w "Tygodniku Petersburskim", w 1842 wczasopimie "Rubon" wydawanym w Wilnie pod redakcj K. Bujnickiego i wreszcie w "Przyjacielu ludu" i w "Atheneum" J. I. Kraszewskiego. Mia te jakoby pisywa poezje. By czonkiem honorowym Towarzystwa Przyjaci Nauk w Krakowie, a dnia 28 czerwca 1851 roku zosta czonkiem korespondentem GalicyjskiegoTowarzystwa Gospodarczego. Wzbogaci bibliotek krasawsk, przy ktrej zaoy muzeum staroytnoci krajowych. Umar w Krasawiu dnia 13 stycznia 1862 roku. Jego podobizna sztychowana w 1809 roku przez Quenedey'a w Paryu wyobraa go, wedug opisu Czapskiego: "w krku popiersie w lewo, w biaym halsztuchu z abotem". Portret Adama Platera w miniaturze nieznanego autora, oraz przez niego samego rysowany pirkiem widok Krasawia, znajduj si wzbiorach Tadeusza hr. Plater-Zyberka w Valduc w Belgii. W roku 1816,w Podorosku, zalubi Ludwik Grabowsk herbu Oksza, urodzon w Krakowie dnia 22 grudnia 1799 roku, crk Pawa-Jana, generaa wojsk litewskich i posa na Sejm Czteroletni, kawalera orderu witego Stanisawa, i Weroniki Scipio deI Campo herbu wasnego, nazywanego bdnie Pelikan, a wnuczk, po ojcu: Michaa-Grzegorza Grabowskiego, generaa. leitnanta, i Ewy-Karoliny eleskiej herbu Cioek, a po matce: Ignacego Scipio deI Campo i Marianny Wodzickiej herbu Leliwa. Wszystkie znane przeze mnie opracowania, jako rodzicw Weroniki Pawowej Grabowskiej podaj Jzefa Scipio del Campo i Weronik

Firlej herbu Lewart. ychliski jedynie poda (XVIII.204) sprostowanie tej wersji. Sprawa znalaza ostateczne potwierdzenie zdania ychliskiego, a to z chwil znalezienia w Wiedniu, w 1954 r., w archiwum Dam Krzya Gwiadzistego, rodowodu Ludwiki z hr. Platerw baronowej Larisch (p.w.), wnuczki po matce: Adama hr. Platera i Ludwiki z Grabowskich. Rodowd ten pozwoli take stwierdzi bd figurujcy w "16 quartiers" Henryka hr. Platera na jego "ex-librisie" (p.w.). Pomieszczono tam jako szesnasty herb Lewarta Firlejw, zamiast Leliwy Wodzickich. Nadmieni naley, e bd spowodowany zosta przestawieniem pokole w rodzinie Scipio del Campo, bowiem Ignacy, dziad macierzysty Ludwiki Grabowskiej by synem Jzefa.Scipio del Campo i Weroniki Firlej herbu Lewart. Ludwika z Grabowskich Adamowa hr. Plater schronia si w 1863 r. po zamordowaniu przez chopw jej szwagra Kazimierza (p.w.), z Krasawia, u swojej crki Anny hr. Adamowej Plater w Prochach pod Wielichowem w Wielkopolsce i tam pozostaa do mierci, to jest do dnia 20 lutego 1873 r. Jej pogrzeb odby si na miejscu, w Prochach dnia 24 lutego 1873 roku. Mow nad grobem wygosi przybyy z Poznania ksidz praat Jan Komian. ychliski pisze o niej: "osoba niepospolitego wyksztacenia i rzadkich cnt chrzecijaskich, uczynia Krasaw ogniskiem ycia rodzinne~W i ssiedzkiego, a zarazem religijnego i obywatelskiego". Z dziewicioroga dzieci dorosych Ludwiki z Grabowskich, siedmioro umaro przed matk. Przeyy j tylko dwie crki, najstarsza i najmodsza z rodzestwa. Imiona dzieci Adama i Ludwiki z Grabowskich hr. Plater, w kolejnoci urodze, s nastpujce: a. Karolina-Weronika-Anna, b. Wacaw-Pawe-August, c. Tekla-Ludwika, d. Aniela-Agrypina-Paulina, e. Pawe-Micha-Albin, f. Teofil-Aleksander-Mikoaj, g. Edward-Jan-Adam, h. Eleonora-Ludwika i i. Anna-Ludwika-Joanna. O nich wszystkich niej. a. Karolina-Weronika-Anna urodzia si w Krasawiu dnia 31 maja 1818 roku. W roku 1839 (wedug Pulvisa - w Krasawiu dnia 12 sierpnia 1840 roku) wysza za m za Napoleona Szyryna herbu wasnego, dziedzica Jundziowa i Sudzielowszczyzny. Umara w Krasawiu dnia 1 lub 12 stycznia 1881 roku. b. Wacaw-Pawe-August czy moe raczej August- Wacaw-Pawe (pok: XIII.) urodzi si dnia 5 sierpnia 1819 roku. Umar w Krasawiu dnia 31 padziernika 1845 roku.

c. Tekla-Elbieta-ucja-Bronisawa (wedug Pulvisa, Tekla-Elbieta;..Ludwika) urodzia si dnia 9 marca 1821 roku. Zamna za Michaem hr. Platerem. Umara w Krasawiu dnia 15 sierpnia 1856 roku (p.w.). d. Aniela-Agrypina-Paulina urodzia si dnia 21 czerwca 1822 roku. Dnia 25 listopada (wedug Pulvisa - 5 grudnia) 1847 roku zalubia hr. Konstantego Plater-Zyberk. Umara w Rzymie dnia 6. lutego. 1852 roku (p.w.). e. Pawe-Micha-Albin (pok. XIII.) urodzi si dnia 23 (wedug Pulvisa - 13) marca 1824 roku. Umar jako kawaler, w Wenden, dnia, 26 kwietnia 1842 roku. f. Teofil-Aleksander-Mikoaj (pok. XIII.) urodzi si w Krasawiu dnia 20 (wedug Pulvisa - 17) czerwca 1825 roku. Umar w Prochach dnia 7 czerwca 1858 roku. ychliski, jako dat jego mierci, podaje (sdz e bdnie) rok1869. h. Eleonora-Ludwika-Izabella urodzia si w Krasawiu dnia 4 lipca. 1828 roku: Umara w.Krasawiu, jako panna, dnia 27 wrzenia 1856 roku.. i. Anna-Ludwika-Joanna urodzia si w Krasawiu dnia 6 grudnia 1831 roku. Dnia 20 (wedug Pulvisa - 24) sierpnia 1852 roku zalubia Adama-Kazimierza hr. Platera. ,Umara w Krakowie dnia 6 lipca 1901 roku (p.w.). g. Edward-Jan-Adam (pok. XIII.), naj modszy z braci, ale starszy od sistr Eleonory i Anny (p.w.), urodzi si w Krasawiu dnia 4 listopada 1826 roku. Po ojcu Adamie, dziedzic dbr Krasaw w guberni witebskiej, ktre to dobra (bez lasw i wd) w roku 1860 stanowiy 4935 dziesicin obszaru z 1693 "duszami obu pci". Dnia 25 sierpnia 1858 roku zalubi Stefani Morykoni herbu wasnego, urodzon dnia 22 lipca 1841 roku, zmar w. Konstancinie 12 marca 1927, crk Lucjana, dziedzica dbr wiado i Soy w powiecie wikomierskim, i Marii opaciskiej herbu Lubicz, a wnuczk, po ojcu: Hieronima Morykoni, dziedzica dbr Soy, i Gertrudy Sacken?, a po matce Jzefa-Mikoaja-Adama opaciskiego, marszaka drysjeskiego, i Doroty Morykoni herbu wasnego. Edward-Jan-Adam umar w Wiesbadenie dnia 20 kwietnia 1865 roku. Jego dzieci: a) Ludwik, urodzony 29 sierpnia roku 1859. Umar w Krasawiu dnia 8 padziernika 1860. roku. b) Lucjan, urodzony w Krasawiu 16 wrzenia 1860, umar tam 2 padziernika' tego roku. c) Maria-Stefania-Anna-Franciszka urodzia si w dniu 26 padziernika 1862 roku, a zmara w Madrycie 12 grudnia 1947. Po ojcu dziedziczka dbr Krasaw. Od roku 1884 (wedug Pulvisa - od 1883 roku) zamna za hr. Gustawem Platerem (p. n.). d) . Felicja urodzia si dnia 3 sierpnia 1864, umara w Krasawiu dnia 27 lutego 1867 roku

(G., 19. VII, 13,. XV.383, 21.690,704, 705, 22.447,458,459,24. 1.310, 609, 31. 230/1445, 34. III. 218-220, 3G.a. 1.1116, 3G.b. XX.810, 3G.e. IV. 261, 3G.f. XII. 1149, 36.j. XI.526,

3G.1.XI1.282, 55. 1854.576, 1856.555, 1868.618, 619, 8G. II1.312, 313, 89.96,90. II1.310;311, 118. VI.. gub. Witebsk. 2,138., 148.a. IX., 169.'III.329, IX.880, 192. IV.348, 349, X1.280, XIV.65, 198. 15, 18; 23, 207. 27, 21G. 319, 217. II.225, III. 90, 197, 198, IV.159, 386, XI. tabl. Rzew., XVIII. 204).

(8) Jzef-Kazimierz-Donat (pok. XII.) urodzi si w Krasawiu dnia 6 (wedug Pulvisa - 3) marca 1796 roku, syn Augusta-Hiacynta i Anny z Rzewuskich. Nauki pobiera w Kroach na mudzi. Wybitny rolnik i pisarz popularny dla ludu. Wsppracowa z "Atheneum" pod pseudonimem "J. - Paskoziemski". Pisywa te dla "Rubonu" i "Tygodnika Petersburskiego". By marszakiem szlachty na powiat rzeycki. Dziedzic :Kombula vel Freitagshoff ze wsi Zimuje, oraz Kazanowa w - Inflantach, a Rozaliszek i Sickeln, czy moe Suckeln, w Kurlandii. Umar w Wilnie dnia 4 lutego 1852 roku. Z zalubionej w dniu 16 lipca 1819 roku ony, Antoniny Perewit-Sotan herbu wasnego, wedug Pul visa, crki Benedykta i Jzefy Benisawskiej herbu Pobg, urodzonej dnia 15 sierpnia 1800 a zmarej w Chemnie na Pomorzu dnia 17 grudnia 1871 roku, mia czternacioro dzieci o imionach: a. Maria-Jzefa-Antonina, urodzona w Kombulu dnia 28 kwietnia 1820 roku, a zmara jako mae dziecko. b. Ludwika-Hipolita, urodzona w Kombulu dnia 21 (wedug Pulvisa - 25) sierpnia 1821 roku. W roku 1866 jest, do spki z siostrami Helen, Jzef i Stefani, dziedziczk Kombula. W latach okoo 1874 lub 1875 otrzymaa na konkursie "Przegldu polskiego" w Krakowie drug -nagrod za utwr pod tytuem "Dramat bez nazwy". Tematem tego utworu byo ycie i mier jej brata Leona (p.n.) Gustaw Manteuffel twier,dzi, e dramat ten by ogoszony w "Przegldzie", niestety nie udao mi si tego stwierdzi. Bya ponadto .autork obrazu scenicznego "Wybrana", Pozna 1903. Ludwika nie wysza za m. Umara w Krasawiu w dniu 28 stycznia 1897 roku. c. August-Joachim-Stefan, urodzony w Krasawiu, w czerwcu lub lipcu, a wedug Pulvisa - 31 grudnia, 1822 roku, by dziedzicem Drycmujy i Groweryszek. W opracowaniach wymieniany jako, w 1854 roku, urzdnik do szczeglnych porucze przy generalnym gubernatorze Inflant, Estonii i Kurlandii. W spisie Milutina z 1860 roku figuruje jako -dziedzic Drycmujy o obszarze, bez lasw i wd, 900 dziesicin z 200 "'duszami obu pci". Umar dnia 30 stycznia 1861 roku. Kawaler. d. Wilhelm-Joachim (pok. XIII.), urodzony w Krasawiu dnia 18 kwietnia 1824 roku. Dziedzic Kazanowa. Prezydent sdu dynaburskiego. Umar jako kawaler w Kazanowie dnia 18 marca 1856 roku. e. Helena-Mada-Kornelia, urodzona w Kombulu dnia 25 wrzenia 1825 roku, bya w 1866 roku, razem z siostrami, wspwacicielk Kombula. Jak one, niezamna. Nie znam daty jej zgonu. f. Eugeniusz-Joachim- Herkulan (pok. XIII.), urodzony w Kombulu (wedug Pulvisa - w Krasawiu) dnia 13 listopada 1826.roku. Dziedzic (ju w 1860 roku) majtku ubry o obszarze, bez lasw i wd, 415 -dziesicin i o 239 "duszach obu pci", a w roku ju 1866 take dziedzic .dbr Drycmuja i Dobromil, zapewne po bracie Augucie (por. w.). W -tym samym czasie jest, razem z bratem Michaem i siostr Mari (a wic -z Emili-Mari lub

Cecyli-Mari-Elbiet), wspdziedzicem miasteczka Borwka w powiecie dynaburskim. Umar jako kawaler w roku 1916. Dziki jego inicjatywie, rodzina hrabiw Plater obstalowaa u Jana Matejki obraz przedstawiajcy wyjazd witego Ludwika na krucjat. Obraz ten od roku 1876 do wojny 1939 roku zdobi gwny otarz katedry w Krasawiu. By wspfundatorem mauzoleum Piusa IX. Z tej racji, w bazylice witego Wawrzyca w Rzymie, pomidzy herbami innych fundatorw, figuruje take herb hrabiw Plater, odtworzony w mozaice. W ksidze zbiorowej, wydanej w roku 1912 w Wilnie, pod tytuem "Z okolic Dwiny", na stronicach 102 do 107, znajduje si napisane przez Eugeniusza wspomnienie o jego bracie pod tytuem"O Leonie Platerze i powstaniu w InflantachPolskich". Ponadto w ,Poznaniu, w roku 1922, zostaa wydana broszurka jego autorstwa pod tytuem: "Powstanie na Inflantach Polskich i mier Leona Platera w 1863 roku. Ze wspomnie." g. Jzef urodzi si w sierpniu 1827, umar w Kombulu dnia 18 lutego 1829 roku. h. Kazimierz-Jan-Gwalbert-Joachim urodzi si w Kombulu dnia 12 lipca (wedug Pulvisa - dnia 25 lipca) -1829 roku. Umar, sdz e jako ,kawaler, w dniu 29 lipca 1863 roku. Wedug Pulvisa, uton w jeziorze w Dobromilu dnia 10 sierpnia 1853 roku. i. i j. Stefania-Joanna i Jzefa-Joanna, bliniaczki, urodzone dnia 24 listopada 1830 roku. W roku 1866 obie niezamne, s razem z siostrami (p.w.). wspwacicielkami dbr Kombul. Wedug Pulvisa, Jzefa-Joanna umara w Krasawiu dnia 10 maja, 1887 roku. k. Emilia-Maria urodzia si w Krasawiu w dniu 16 listopada. 1832 roku. Umara dnia 24 czerwca 1837 roku. l. Micha-Hieronim-Joachim, o nim niej. m. Leon-Joachim-Baej urodzi si w Krasawiu dnia 3 listopada (wedug Pulvisa ju dnia 15 lutego)' 1836 roku. W dniu 25 kwietnia 1863 roku, w partii powstaczej Z. Bujnickiego bra udzia w potyczce stoczonej (napad na transport broni) pomidzy Krasawiem i Dzisn,. Schwytany, sdzony by przez sd wojenny w Dynaburgu i skazany na. mier przez rozstrzelanie. Wyrok wykonano dnia 8 czerwca 1863 roku. Ofiarowa mier swoj za Ojca witego i nieprzyjaci Kocioa i Ojczyzny" .Dnia 17 czerwca .1923 roku,. a wic w 60-t rocznic stracenia Leona, zostaa na bastionie nr. 3 fortecy w Dynaburgu wmurowana tablica z nastpujcym napisem "Hr. Leonowi Broel-Platerowi, Organizatorowi powstania na Inflantach, straconemu 9 czerwca 1863 r., Nard Polski Ksidz Wierzbicki, dziekan dynaburski, powici tablic, a pose penomocny Rzeczypospolitej w Rydze, Witold J odko wygosi przemwienie. n. Cecylia-Maria-Elbieta,. urodzona w Kombulu dnia 19 grudnia 1839 roku, a ktra w roku 1866 bya, z bratem Eugeniuszem, wspwacicielk miasteczka Borwka (p.w.). Ju w dniu 17 grudnia 1864 roku jest siostr miosierdzia w Chemnie na Pomorzu. Tam umara jej matka (p.w.). W Bibliotece Narodowej w Warszawie znajdowa si do 1944 roku rkopis, albo jej pira, albo jej dotyczcy; a datowany nie pniej ni w roku 1846. Wilczyski daje jej bdnie imi Celina. Umara w Chemnie. Wedug Pulvisa, data 17 grudnia 1864 roku jest dat jej zgonu.

(21. 690, 704, 705, 2'21. 447, 458, 459, 24. I. 310, 34. 111.218-220, 36. a. 1.1116,. 36.b. XX.810, 36.e. IV.262, 36.f. XII.1149, 36.j. X1.526, 55. 1856.555, 556, 1865.648, 1868.619, 68., 68.b., 68.c., 86. 111.313, 90. 111.311, 100,. 81/251, 109. 270/3264, 3265" 113. IV.40, 114. 143, 117. IV.40, 118. VI. gub. 'Witebsk. 4, 126., 139., 145. 414, 147. 1922~2188, 148.a. IX., 169. 11.72, 75, 178, XIV.801, 838, 192. XIV.65, 198. 19, 23,. 207. 27, 217. III. 197, VI. 468, XI. tab!. Rzew., XX.220).

l. Micha-Hieronim-Joachim (pok. XIII.), syn Jzefa-Kazimierza i Antoniny z Sotanw, urodzi si w Kombulu dnia 29 wrZenia 1834 roku. Dziedzic dbr Kombul vel Kombulmuja ze wsi Zimaje, Ludwiampola (a wic zapewne po stryju Kazimierzu), Kazanowa, (a wic moe po bracie Leonie) oraz wspwaciciel w roku 1866, z bratem Eugeniuszem i siostr Mari (a wic zapewne Cecyli-Mari), miasteczka Borwka w powiecie dynaburskim a w parafii Krasaw. Umar w roku 1924. Pochowany w Krasawiu. Micha-Hieronim-Joachim by dwukrotnie onaty. Po raz pierwszy zalubi w Pskowie, dnia 22 listopada (czy nie 4 grudnia) 1867 roku, Aniel Folkersam herbu wasnego, urodzon w roku 1825 (wdow po Hieronimie Oskierce, dziedzicu awny, Baszek i Muszy, marszaku szlachty dynaburskim), crk Adama-Henryka i Marii Mohl herbu Trzy Krety a wnuczk po ojcu: Adama-Ewalda Folkersam, wojewody inflanckiego, i Ewy Oskierka, herbu Murdelio odmienny, Damy Krzya Gwiadzistego, a po matce: Jana-Stanisawa Mohl obonego dynaburskiego, i Joanny Szydowskiej herbu Rawicz, Aniela z Folkersamw bya dziedziczk majtku Ejsbachowo w powiecie dynaburskim. Umara bezdzietnie w 1885 roku. Wedug Pulvisa - w Ejsbachowie dniaj 24 czerwca 1884 roku. Micha-Hieronim-Joachim hr. Plater po raz drugi zalubi w Warszawie, dnia 12 lutego 1888 roku, Gabriel Jaraczewsk herbu Zaremba, crk Zygmunta i Elizy vel Elbiety Stablewskiej herbu Oksza, a wnuczk, po ojcu: Edwarda Jaraczewskiego i Konstancji Chwalibg herbu Strzemi, a po matce: Karola Stablewskiego i Korduli Sczanieckiej herbu Osoria. Gabriela z Jaraczewskich w roku 1926 mieszkaa stale w Poznaniu. Umara w Podze w grudniu 1935 roku i tam zostaa pochowana. Micha-Hieronim-Joachim mia z drugiego maestwa picioro dieci. O nich niej, jak nastpuje: a) Jzef (pok. XIV.), urodzony w Kombulu dnia 11 listopada 1890 roku. W roku 1914 ochotnik wojsk francuskich. Odznaczony "Croix de Guerre" i mianowany podporucznikiem. Przeszed do tworzcych si we Francji formacji polskich pod dowdztwem generaa Jzefa Hallera. W dniu 26 stycznia 1940 roku aresztowany przez. Gestapo w Konstantynowie. Zamordowany w obozie w Dachau przez Niemcw w 1941 roku. W dniu 14 czerwca 192-2 roku zalubi w Warszawie Ludwik Nawroczysk, urodzon w Dbrowie Grniczej dnia 1 wrzenia 1885 roku, 1 voto zamn za Ludomirem-Michaem Rogowskim, kompozytorem. Ludwika z Nawroczyskich jest crk Romana i Stanisawy Hube, a wnuczk, po ojcu: Karola Nawroczyskigeo i Ludwiki Szuberskiej, a po matce: Jana Hube i Bronisawy Zimnoch. W czasie ostatniej wojny zostaa aresztowana przez Gestapo w Warszawie i wywieziona do obozu w Ravensbrlick. Przebya tam 4 lata, a do koca wojny. Autorka sztuk teatralnych dla dzieci. W roku 1955 przebywa w Szwecji. b) Antonina umara jako mae dziecko. c) Maria-Anna-Apolonia, urodzona w Wilnie w 1893 roku, dziedziczka dbr Kazanw. W roku 1933 (wedug innych niesprawdzonych wersji - w 1932 roku) zalubia w

Wilnie Stanisawa-Mari-Jana Romera herbu wasnego. Umara w Krakowie dnia 8 lutego 1948 roku. d) Ludwika, urodzona w Kombulu dnia 6 wrzenia 1895 roku, w latach 1922-1936 jest urzdniczk poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Oslo. Od 1936 roku korespondentka Polskiej Agencji Telegraficznej w Oslo. Od 1944 roku do lipca 1945 roku pracuje w poselstwie polskim; w Oslo. ustpuje po uznaniu przez Norwegi rzdu warszawskiego. W dniu 3 kwietnia 1940 roku zalubia w Oslo Sigvalda Ankarhall. e) Leon (pok. XIV.), urodzony w Krasawiu dnia 8 lutego 1897roku. W latach 191617 suy w rosyjskim puku kawalergardw. Porusznik 13-ego puku uanw Wojsk Polskich. Dnia 4 wrzenia 1919 roku zalubi ks. Mari Druck-Lubeck, urodzon w 1895 roku, crk ks. Aleksandra, dziedzica Batowa i mielowa, i Marii urowskiej herbu Leliwa, a wnuczk, po ojcu: ks. Aleksandra-Medarda-Franciszka-Ksakerego Druckiego-Lubeckiego, dziedzica Czerlony, i Marii Szemiot herbu abd, a po matce: Eugeniusza urowskiego i Cecylii Stempkowskiej herbu Suchekomnaty. Maestwo to zostao uniewanione dekretem Sdu Metropolitalnego Warszawskiego z dnia 31 maja 1924 roku. Po uniewanieniu maestwa, Maria ks. Drucka-Lubecka zalubia (po 1926 roku) Jana Sobaskiego herbu Junosza. Leon hr. Plater zosta w dniu 21 lipca1929 roku wywicony w Wilnie na ksidza. Na uniwersytecie Gregoriaskim w Rzymie uzyska stopie doktora filozofii i witej teologii. W latach od 1934 do wybuchu wojny by kapelanem Korpusu Kadetw we Lwowie. W kampanii roku 1939 jest w stopniu majora kapelanem Gwnej Kwatery Naczelnego Wodza. Od koca roku 1939, kapelan lotnictwa polskiego w Anglii. W roku 1943 jest delegatem ministra Opieki Spoecznej i Polskiego Czerwonego Krzya w Hiszpanii. W roku 1944 delegatem Biskupa Polowego i szefem duszpasterstwa polskiego we Francji, w stopniu podpukownika. W roku 1944 mianowany kanonikiem honorowym, a w styczniu 1964 roku tajnym szambelanem Jego witobliwoci. W latach 1945-1947 by kapelanem Prezydenta RzeczypospolitejPolskiej w Londynie. Od roku 1947 piastuje stanowisko rektora Polskiej Misji Katolickiej na Nowej Zelandii, a nastpnie w Holandii. Ogosi drukiem: w Rzymiew 1930 roku prac "De Primatu Romanorum Pontificum saeculo VI", w Wilnie w 1933, prac pod tytuem "Konstantyn Wielki i Koci Katolicki - Studium historyczne", we Lwowie w 1939, "Leon hr. Plater bohater powstania 1863 w Inflantach Polskich", wreszcie w Londynie, "Katolicyzm norm ycia", a ponadto wiele artykuw w rnych czasopismach polskich. Dostarczy cenne materiay i informacje do tej monografii.

(19. VIII.239, XV.26, 21. 46,705, 22.458,459,23.135, 24. 1.310, 24.a, 55. 1856. 556, 1865.648, 1868.619, 68. b., 68. c., 90. Ul. 311, 113. III. 76, 114. 143, 118. VI. gub. Witebsk. 2, 4, 128. 1934.35, 148.a. IX., 162. 140, 169. 1.321, 11.319, 111.729, IV.308. 616, XIV.613, XVa.211, 177. 248, 249, 192. IV.23, V.376, IX.153, XIV.65, 198. 19, 23, 210., 216. 417, 418, 217. 111.197, IV. 207, XI. 95, 152, tabl. Rzew., XVI. 320, XIX. tabl. Szczen., XXVIII.20, 21, XXIX.38, 39).

GA LITEWSKA

(F) Fabian-Ksawery (pok. IX.), syn Jana-Andrzeja, wojewody inflanckiego, i Ludwiki-Marii z Grotthusw, zaoyciel gazi litewskiej. Mia si urodzi jakoby ju w 1679 roku. W kadym razie najpniej w roku 1706, a sdz e wczeniej, by ju penoletni, gdy mia bra udzia w bitwie pod Olkiennikami w roku 1700. Stronnik Augusta II. ychliski pisze o nim: "waleczny pukownik wojsk litewskich przeciw Szwedom". Jako pukownik wystpuje jednak dopiero od roku 1714 i potem ju stale si tytuuje: "pukownik wojsk Wielkiego Xistwa Litewskiego". Przedtem wystpuje bez adnego tytuu lub jako wojewodzic inflancki, z czego wnosi naley e tytuy: w roku 1699 owczego litewskiego i w roku 1704 podkomorzego inflanckiego zostay mu przez Uruskiego przypisane bezpodstawnie. Wedug Pulvisa, mia w 1717 roku zosta podkomorzym upickim. Dziedzic dbr Taluny. Od 1733 roku posiada starostwo giegobrodzkie. W roku 1738 paci z niego 210 zp. kwarty. W roku 1732 bierze w zastaw za 1700 talarw dobra Weiss-Pomusz od Karoliny z ks. Radziwiw Sapieyny, generaowej artylerii koronnej. W dniu 23 kwietnia 1733 roku ceduje ten zastaw Krzysztofowi Bystram i jego onie Zuzannie z Offenberg. Ten stan trwa jeszcze w dniu 28 lutego 1736 roku, lecz ju w dniu 16 kwietnia tego samego roku oddaje, rwnie za sum 1700 talarw te dobra na j eden rok, do dnia 23 kwietnia 1737 roku, rotmistrzowi Gotardowi - Ernestowi Schilling i jego onie Katarzynie-Sybilii Weiss. W dniu 26 lipca 1738 roku Fabian-Ksawery Plater oddaje ten sam cigle zastaw i za t sam kwot Krzysztofowi-Adamowi Roppowi. We wrzeniu 1740 roku ceduje mu ostatecznie WeissPomusz, po jakim krtkim okresie, w ktrym jako zastawny possessor tych dbr wystpuje jednak Jan-Wilhelm Ropp. Wrzesie roku 1740 jest ostatni dat wystpowania FabianaKsawerego Platera. Przypuszcza mona, e umar wkrtce potem, a zdaje si w dniu 12 maja 1742 roku. Polskie opracowania jako dat jego mierci podaj bdnie rok 1710. Powrci do katolicyzmu. By dwukrotnie onaty. Pierwsz jego on bya ks. Ludwika Puzyna herbu Oginiec, crka ks. Krzysztofa-Dominika, potem wojewody mcisawskiego, i Estery Ebert "z szlacheckiej rodziny wschodnio pruskiej", a wnuczka, po ojcu: ks. Andrzeja Puzyny, kasztelana miskiego, i Eufrozyny Chrzstowskiej herbu Kociesza. Drug on FabianaKsawerego, jakoby ju przed dniem 24 wrzenia 1731 roku, ale po dniu 12 wrzenia 1727 roku, bya Zofia Kamiska vel Kamieska. Wedug jednych opracowa miaa by przedtem zamna za Brzostowskim?, wedug Kosiskiego - za Antonim Brzoska, "generaem adiutantem krlewskim", wedug ychliskiego - za Szukszt, wedug Wilczyskiego i Pulvisa, wreszcie, przed maestwem z Fabianem Ksawerym Platerem bya I-o voto zamna za Antonim Szukszt, podstolim kowieskim, a II-o voto za Brzostowskim czy te za Brzosk. Nie udao mi si wyszuka potwierdze dla tych wersji. Faktem jest jednak; e w Bonieckim (IX.210) wYstpuje w roku 1699 Zofia Kamiska zamna za Antonim Szukszt. Fabian-Ksawery-Plater pozostawi dzieci tylko z pierwszego maestwa, a mianowicie: 1. Jan-Ludwik, zaoyciel odnogi na Dusiatach, o nim patrz niej. 2. Ra, zamna za Jzefem Strutyskim herbu Sas (wedug ychliskiego - za Janem-Antonim), starost sejweskim vel seyweyskim, wizaskim i szakinowskim. W roku 1760 "przeduya koci (w Sejnach) o dwa okna z kadej strony, i wzniosa dwie pikne wiee, jak cay koci, w stylu odrodzenia". Umara dnia 12 kwietnia roku 1793. 3. Marianna ju w dniu 6 czerwca 1745 roku jest zamna za Kazimierzem Biaozorem herbu Wieniawa, sdzi ziemskim upickim. 4. Krzysztof-Konstanty, zaoyciel odnogi na Kurklach, o nim niej.

5. Teresa, ju w roku 1733 zamna za Michaem Judyckim herbu wasnego, ktry w roku 1736 by sdzi ziemskim rzeczyckim. Wedug Kosiskiego - umara w roku 1773. W rzeczywistoci musiaa umrze o wiele wczeniej, gdy Micha Judycki by potem powtrnie onaty. Pulvis jako dat jej zgonu podaje rok 1758. 6. Ludwika umara jako panna, w Dusiatach. Pochowani czy te m.e umara dnia 30 marca 1759 roku.

(19. 100, 210, 21. 162, 691, 705, 706, 708, 22. 448, 459, 461, 34. III. 217, 218, 41. XXIV. 353, XXIX. 346, 347, 5\5. l1.a.I.39, 59. 11/89, 11/91, 11/92, 12'/98, 12/99, 12/103, 56/125, 57/130; 63/197, 62. 701, 65. 11.22, 23, 71. 1904.11, 12, 56, 57, 63, 86. III.310, 311, 90. III.312, 313 98. 1895.53 148.a. VI, VII, 166 .1.39, 169. II. 547, X.417, 420, 192. IIL374, VL111, XIV.66, XV.92, 198. 11, 217. IIL198, V.16, XIII.40, 261, 274, 276 i tabl., XXL51.).

ODNOGA NA DUSIATACH

1. Jan-Ludwik (pok. X.); syn Fabiana-Ksawerego i ks. Ludwiki Puzyna, zaoyciel odnogi na Dusiatach, by po rodzicach dziedzicem dbr Taluny: Dziki maestwu z siostr stryjeczn, zebra w swoim posiadaniu wielk fortun, na ktr skaday si wszystkie dobra po Ferdynandzie Platerze i jego onie Jadwidze, crce Fabiana, wojewody inflanckiego (p.w.), oraz czci fortun swoich rodzicw i teciw. Nie udao mi si wyszuka, nawet w przyblieniu, daty jego urodzenia. Jako zapewne najstarszy z rodzestwa, nie sdz aby si urodzi pniej ni w pierwszym dziesitku XVIII wieku. Jakoby ju w 1735 roku jest starost giegobrodzkim. W 1753 podkomorzym Augusta III. W 1754 deputatem wikomirskim na Trybuna Gwny W. Ks. Litewskiego. W 1762 roku posuje na sejm z tego samego powiatu. Stronnik dworu saskiego, a przeciwnik "Familii", czego dowid podpisujc w dniu 8 padziernika 1762 roku tak zwany "re-manifest". W roku 1764 jest posem z Inflant na sejm koronacyjny. W fym samym roku (wedug Pulvisa, ju w roku 1762) wystpuje z tytuem generaa majora wojsk litewskich. Od. roku 1769 jest (po Janie-Mikoaju Rudominie, marszaku brasawskim) starost niegrodowym subockim. W skad tego starostwa wchodziy dobra Subocz z miasteczkiem tej samej nazwy w powiecie wikomierskim. Jeszcze w roku 1771 Jan-Ludwik opaca z tego starostwa 1804 zp. i 16 groszy kwarty oraz 1452 zp. hyberny. Musia umrze chyba bezporednio po tej dacie, gdy ju w 1775 roku starost subockim jest Leon Borowski, pisarzewicz grodzki upicki, a przed nim jeszcze synowie JanaLudwika. By take starost jodkaskim z ktrego, take w roku 1771 paci 151 zp. i 25 groszy kwarty oraz 216 zp. hyberny. Mia by rwnie starost bareliskim? czy bariluskim? czy dauluskim i smiegockim? czy milgoskim. Pulvis, bez podania rda tej informacji, twierdzi e Jan-Ludwik umar w Dusiatach ju w dniu 21 czerwca 1764 roku. Nie umiem usprawiedliwi tej wzmianki sprzecznej z wyej podanymi wiadomociami. .JanLudwik musia by onaty ju w roku 1744, gdy w tym wanie roku przebudowuje koci w jednym z posanych majtkw, Dusiatach. -W tych samych Dusiatach ustanawia w roku 1755 fundusz na. utrzymanie miejscowego szpitala. Jego on bya Emerencja-Ludwika vel Emerencjanna-Ludwika Plater, crka Aleksandra vel Aleksandra-Konstantego i Zofii von Budberg, a przybrana crka i spadkobierczyni swego stryja Ferdynanda-Fabiana (pok. IX.),

marszaka nadwornego litewskiego, i jego ony Jadwigi-Elbiety Plater (p.w.). Po rodzicach bya ona dziedziczk dbr Antuzw z miasteczkiem tej nazwy w powiecie jezioroskim, a po przybranych rodzicach - dbr Dusiaty z Osoknem velOsokinem, Soohubiszki, Hooty Wielkie i Mae etc. Emerencjanna Plater wystpuje jeszcze w roku 1780 w Wilnie. Pulvis za twierdzi, e umara ju w roku 1777. Potomstwo Jana-Ludwika i Emerencji Platerw: 1) Karolina, bdnie Rozalia, zamna za Felicjanem Karpiem, herbu wasnego, w roku 1780 sdzi ziemskim rosieskim. 2) Jzef (pok. XL), urodzony okoo roku 1746, by ju w 1771 starost subockim, a take giegobrodzkim i jodkaskim. W roku 1771 naby od Antoniego Platera (p. n.) dobra Zajnw w powiecie dzisieskim. Wedug Pulvisa, i innych informacji, Zajnw by majtkiem posagowym jego ony. Dobra te zostay sprzedane, lecz nie wiem czy przez niego, czy -te przez wdow po nim, w roku 1788 lub 1789, generaowi wojsk litewskich Tomaszowi Mirskiernu, marszakowi bracawskiemu. Jzef by dziedzicem dbr Osokino z paacem i jeziorem oraz ze wsi Soohubiszki (razem 3193 dziesiciny) w powiecie jezioroskim, by jakoby take dziedzicem Bohuszek i Bej, a musia by take dziedzicem Talun, gdy te potem posiada po nim jego syn Ferdynand. Jzef Plater umar przed on, w Dusiatach dnia 8 sierpnia 1776 roku. Pochowany w Wilnie w katakumbach kocioa Ksiy Misjonarzy. Oeniony by z Rozali Plater, crk Wilhelma-Jana i Petroneli Nagrskiej (p. n.), zmar w Wilnie dnia 9 .grudnia 1814 roku. Dzieci tego maestwa: (1) Ferdynand (pok. XII.) urodzi si w roku 1763 (Pulvis jako -.dat jego urodzenia podaje rok 1761). Dziedzic Talun i Osokina (vel 'Osokna) z Soohubiszkami. W roku 1812, po przejciu Napoleona do Moskwy, by razem z Adamem Chrapowickim w komisji administracyjnej w Wilnie, kierowanej przez barona Nicolai. Komisja ta zawiadywaa ywnoci, magazynami i szpitalami. Po onie odziedziczy dom przy -ulicy Trockiej w Wilnie. W roku 1825 dom ten nalea do niego. Pniej jest wasnoci hr. Tyszkiewiczw. Umar w dniu 18 (lub 28?) maja - 1829 roku. Oeniony by z Mariann Karp herbu wasnego, crka Benedykta, w roku 1765 chorego upickiego, kawalera witego Stanisawa, i Karoliny z ks. Puzynw, a wnuczk, po ojcu: Jakba-Ignacego Karpia i Joanny Godebskiej, a po matce: Michaa ks. Puzyny herbu Oginiec i Bogumiy Brunnow. Marianna z Karpiw Platerowa umara w 1828 roku. (Wedug Pulvisa - w 1823 roku). Ferdynand Plater mia ze swego maestwa z Karpiwn dwch synw zmarych w niemowlctwie, z ktrych jeden o imieniu Kazimierz umar w 1816 roku. G. Puzynina pisze o crce Ferdynanda, Ludwice, wystpujcej w Wilnie w roku 1841 - "ukadna i rozumna". Nie znalazem nigdzie, ani zaprzeczenia, ani potwierdze.nia jej istnienia. (2) Jadwiga, bya dwukrotnie zamna. ,Po raz pierwszy za Janem-Kazimierzem, czy te Kazimierzem Syberg, generaem i dziedzicem Dweeten, a po raz drugi za Kazimierzem Platerem, synemKazimierza-Konstantego (p.w.). Jadwiga miaa umrze w Dwecie w 1830 roku i tak to podaem z zastrzeeniami w ustpie o jej mu (p.w.). Ju tam stwierdzam, e ya jeszcze w 1837 roku, a wydaje mi si e umara po 1860 roku. Sdz e to ona jest w 1860 roku dziedziczk dbr Taluny (189 "mskich dusz") w powiecie poniewieskim. Po niej dopiero jest wacicielem Talun jej pasierb Ludwik (p.w.). Kosiski przypisuje Jzefowi (pok. XI.) i Rozalii z Platerw jeszcze dweh synw: Tadeusza i Jana, ktrzy s nie synami lecz brami Jzefa (p. n.). 3) Jan, o nim niej.

4) Tadeusz, raz wymieniony jako Jan.Tadeusz (pok. XL), syn Jan-Ludwika i Emerencjanny z Platerw, ucze konwiktu w Wilnie.. Estreicher wymienia tytu pracy wydanej jakoby w roku 1730, jego autorstwa. Rozumiem e jest to bd w dacie, gdy jest rzecz niemoliw aby ju w tym roku Tadeusz mg by uczniem konwiktu i autorem jakiejkolwiek pracy. Jej tytu peny brzmi: "Myli wybrane z Francuskie-. go, oraz pieni z Sarbiewskiego Parodye, to wierszem na rne materye. Przekadania Tadeusza Platera Starosty Dawluskiego uczcego si w Konwikcie J.K.M. wileskim Sztuki Krasomwskiey i Rymotwrskiey. Ex Juvenis? legito haec, vetulus legito ista libenter; Crede mihi iuvenies hic, quod uterque voles. Joan: Ov. Za dozwoleniem Zwierzchnoci. w Wilnie w Drukarni Krlewskiey przy Akademii. MDCCXXX". w 8ce, k. 2 i str. 119. Wedug Pulvisa, by take starost strubiskim. Tadeusz Plater by, sdz e ju w 1767 roku, szambelanem krlewskim. W roku 1780 by, razem z bratem Janem (p.w.), pozwany przez Haudryngw. W tym czasie nie posiada jeszcze adnego starostwa, gdy wymieniony tylko jako "starocic". Dziedzic. dbr Hooty vel Hootowszczyzny. Nie udao mi si ustali daty jego zgonu, wedug Pulvisa umar przed dniem 1 wrzenia 1786 roku. Oeniony by z Ludwik (czasem bdnie wymienian jako Teodora) Gorsk herbu Nacz, crk Michaa (wedug Stanisawa ozy Jana-Michaa), kasztelana mudzkiego i kawalera odreru witego Stanisawa, i jego drugiej ony Marii (Anny?) Jasienieckiej.Woyna herbu wasnego, a wnuczk, po ojcu: AntoniegoAndrzeja Gorskiego, chorego mudzkiego, i Krystyny Billewicz. Ludwika umara przed dniem 30 marca 1787 roku. Ich crka jedynaczka Maria, urodzona w r. 1787, bya ju w 1819 r. zamna za ks. Godfrydem (Bogumiem) Czetwertyskim (1777-1845), majorem wojsk rosyjskich. Umara we Florencji dnia 15 czerwca 1825 roku i tam pochowana w kociele S. Maria Novella. Tadeusz Plater jest przez Kosiskiego bdnie wymieniony jako syn Jzefa, a wic swego brata. 5) Ludwik, o nim niej. 6) Konstanty-Antoni-August, o ktrym wspominaj tylko Pulvis, Kosiski i ychliski. Wedug tych opracowa, mia si urodzi w Wilnie ju w lipcu 1754 roku i umrze jako niemowl. 7) N? crka, ktra umara jako dziecko.

(11., 19, V1.277, 278, IX.280, 281, 21. 689, 705, 706, 708, 22. 447, 458-461,27. a. 11.88,34.111.217-219,37.11.225,41. XVIII. 60, XXIV.348, 352, 55. 1854.1>74, 1861>.648, 1868.619, 62. 701, 65. 11.23, 68., 86. 111.310, 311, 313, 88., 90. 111.312-314, 107. n, 118. VI. gub. Kowno 20, 145.a. 1.417, 148.a. VII., 151. 75, 305, 166. 1.39, 169. 11.230,. VII. 648, XI. 59, 521, XIII. 519, XIV. 294, XVa.44, 454, 192. 111.30, IV.284, V1.218,. 21~, XIV.66, XV.92, 198. 11-13,15,19,217.111.198-200, IV.110, 191,2,19, V.43, XIII. tab!. XVIII.29, XXVI.57, 58).

3) Jan (pok. XI.) urodzi si, wedug Pulvisa, w roku 1759. By synem Jana-Ludwika i Emerencjanny z Platerw. Odziedziczy po rodzicach dobra Dusiaty i Hooty Wielkie.

Nazywany bdnie starost subockim, gdy by jedynie starocicem. Po bracie, a wic chyba po Jzefie (por. w.), mia jakoby odziedziczy starostwo jodkaskie. Wiadomo ta. nie wydaje mi si godn wiary. W latach 1780 i 1781 by pozwany i mia, wsplnie z Fabianem Platerem i bratem Tadeuszem, spraw o dobra Batmuj i Sussei w Kurlandii z brami Haudring: Magnusem kapitanem, Gerardem chorym, Jerzym podkomorzym, Karolem i Zygmuntem. Sdz e to on by w roku 1788 dziedzicem dbr Szarkiszki w parafii Dusiaty. Sdz te e to take on okoo roku 1770 odsprzeda Michaowi Weyssenhoffowi majtno Strubiszki alias "starostwo strubiskie" od Dusiat. Estreicher wymienia go bdnie jako starost lubockiego. Kosiski wymienia go jako syna Jzefa, ktry w istocie by jego bratem. Wedug Pulvisa, umar dnia 1 marca 1789 a pochowany zosta w Dusiatach dnia 10 tego miesica i roku. Oeniony by z Ann Woowicz herbu Bogoria, crk Michaa, starosty ugijskiego, i Eleonory Olszaskiej, a wedug Pulvisa - Eleonory Olszewskiej, skarbnikwny orszaskiej. Anna z Woowiczw Platerowa bya w roku 1799 pozwana przez Cecyli z abw Burzysk, starocin brasawsk. Umara przed dniem 15 maja 1801 roku. Dzieci Jana i Anny: (1) Kunegunda urodzia si, wedug ychliskiego, w roku 1783. Straszewicz twierdzi e w wieku lat 16 wysza za m. ychliski dat jej lubu okrela na rok 1805. Jeeli uwierzy, dobrze zapewne poinformowanemu, Straszewiczowi, w takim wypadku naleaoby przyj, e urodzia si pniej a mianowicie dopiero okoo roku 1789. Wersja ta wydaje mi si o tyle prawdopodobniejsza, e jej m urodzi si w roku 1784. Trudno jest przypuci, aby mg si oeni ju w 1799 roku. Jej mem by ks. Gabriel Ogiski, uczestnik kampanii rosyjskiej roku 1812.- Po klsce Napoleona uchodz oboje do Francji. W roku 1814 wracaj do kraju. W roku 1830 bior oboje gorcy udzia w rewolucji i oboje s zmuszeni emigrowa po raz drugi do Francji. Po mierci ma w 1842 roku wrcia. do kraju. Umara w Wilnie dnia 16 grudnia 1865 roku i tam pochowana. Pulvis jako dat jej zgonu podaje 24 grudnia 1864. Bratkowski i Straszewicz nie szczdz dla niej gorcych sw za jej patriotyzm i wielkie wartoci moralne. W Bibliotece Narodowej w Warszawie znajdowa si do 1944 roku jej "album", rkopis z lat 1831 i 1832, o 40 kartach. Straszewicz wyda w Paryu jej podobizn w litografii Deverii. (2) Kazimierz, o nim niej. (3) Adam (pok. XII.), urodzony w roku 1788. Bierze udzia w Kampanii rosyjskiej roku 1812 i jest z Napoleonem w Moskwie. Dziedzic Hoot, ktre po jego mierci przeszy na brata Kazimierza. Umar jako kawaler w roku 1817. Wedug Pulvisa - w Strawiennikach dnia 17 kwietnia 1815 roku. Pochowany w katakumbach kocioa Misjonarzy w Wilnie. (4) Anna, nie wiem kiedy urodzona, zalubia Ludwika Rokickiego herbu Rawicz, marszaka rzeczyckiego. Umara "wkrtce po lubie" w 1799 roku. Wedug Kosiskiego, ychliskiego i Pulvisa, Jan i Anna z Woowiczw Platerowie mieli mie jeszcze trzy crki o imionach: Apolonia, Wiktoria i Teresa, ktre - wszystkie trzy miay umrze jako mae .dzieci. Z nich Wiktoria, wedug Pulvisa, urodzia si w roku 1783, umara w Wilnie dnia 8 marca 1796 roku.

(21. 689, 706, 708, 22.458,460,25. 15, 34. III.218, 41. 1.146, XIII.458, XVIII.60, XXIV.348, 352, 55. 1854.574, 62. 701, 86. III. 310, 311, 90. III. 313, 314, 100. 250/938, 148. a. XI., 166.

I. 39, 169. III. 594, XVb. 638, 179., 192. XII. 266, XIV. 66, 366, XV. 229, 196. 64, 198. 12, 13, 15, 19, 217. III. 198-200, IV. 204, 219, V.191, XVII .152).

(2) Kazimierz (pok. XII.), syn Jana i Anny z Woowiczw, wedug wielu opracowa, mia si urodzi w roku 1799. Data ta jest niemoliwa do przyjcia, gdy Kazimierz jest ju dojrzaym czowiekiem i ojcem rodziny w roku 1812. Uruski i Pulvis jako rok jego urodzenia podaj 1779 i ta data zdaje si odpowiada prawdzie. Dziedzic Dusiat i Hootowszczyzny. Czsto wymieniany jako starosta subocki, co jest oczywistym bdem wynikym ze zego odczytania tytuu "starocic subocki". Po przejciu armii napoleoskiej na Moskw, Kazimierzowi Platerowi powierzono formowanie batalionu strzelcw pieszych w puku Jzefa Kossakowskiego. W dniu 27 wrzenia 1812 roku mianowany zosta majorem a pniej, po ustpieniu mu tej szary przez Stanisawa Szumskiego, take szefem batalionu. Wedug Straszewicza, Kazimierz Plater mia by razem z bratem Adamem, w Moskwie. Informacja ta nie wydaje mi si umotywowana. Wedug Br. Gembarzewskiego, puk strzelcw pieszych litewskich nie bra udziau w walkach tej kampanii, poza jedn bitw pod Cimkowiczami, w pocztkach listopada 1812 roku. Sdz e wtedy, a nie pniej, jak tego dowodzi A. Giller, podj w Inflantach, razem z N? Mohlem, spraw uwolnienia wocian z poddastwa i nadania im wasnoci i praw obywatelskich. Kazimierz Plater oeni si nie pniej ni w 1806 roku z Apolinar aba herbu Kociesza odmienna, crk Tadeusza, wojewody poockiego, kawalera obu polskich orderw, i Ludwiki Kiepsz herbu wasnego, a wnuczk, po ojcu: Jana aby, starosty starodubowskiego, i Marianny Pakosz herbu Prawdzic, a po matce: Jerzego Kiepsza, podczaszego wikomierskiego, i Zofii Zenowicz herbu Zienowicz. Ju po 1812 roku Kazimierz Plater.i Apolinara z abw yli w separacji, a do mierci Kazimierza, ktry umar w Petersburgu dnia 18 grudnia 1819 roku. Pochowany w Dusiatach. Apolinara z abw mieszkaa gwnie w Wilnie i w swoich dobrach uki. W Wilnie pozostawia pikn pami po sobie. Pamitniki z tych czasw wiele i dobrze o niej mwi. Morawski pisze o niej, przeciwstawiajc j wielu innym paniom wczesnego towarzystwa wileskiego, w tych sowach: "Na czele tych zacnych pa, ktre wicie przechowyway tradycje lepszych czasw i cnoty, nie zbeszczeszczonej, staa zawsze Apolinara..." etc. W roku 1829 oszklia kosztem okoo 300 dukatw galeri okoo obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej, a to jako votum po uzdrowieniu chorego ciko syna Cezarego. Okoo 1840 roku sprzedaa dobra uki w powiecie dzisieskim Fabiannie z Obuchowiczw Czapskiej. Obszar tych dbr wynosi wtedy okoo 8500 morgw. Sdz e take do niej naleay dobra Bortkuszki i wiady w powiecie borysowskim, obejmujce 17 wiosek (pomidzy nimi take wie wiadzic) o cznej przestrzeni ponad 19 tysicy dziesicin. Wedug tradycji rodzinnej, dobra te uratowaa przed konfiskat, sprzedaami - fikcyjnymi i prawdziwymi, z ktrych uzyskane fundusze stanowiy podstaw materialnych poczyna jej synw na emigracji (p. n.). Umara w Wilnie 15 stycznia 1847 roku. Listy jej do rnych osb znajdoway si (bdnie zakatalogowane jako listy Apolinarego Platera) do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Kazimierz Plater i Apolinara z abw mieli synw: a. Erazma-Ernesta-Henryka, urodzonego w Wilnie dnia 18 stycznia 1807 roku, ktry umar modo. b. Wadysawa-Ewarysta (pok. XIII.), o nim niej.

c. Cezarego-Augustyna (pok. XIII.), o nim niej. d. Jzefa-Ildefonsa-Wodzimierza, urodzonego w Wilnie dnia 28 stycznia 1813 roku, ktry umar jako dziecko, i jakoby e. Ryszarda, ktry umar jako dziecko.

(19. X. 36,. 21. 706, 22. 459, 34. III. 219, 220, 47. a. 58, 48. L str. LII, 52. 4, 5, 55. 1854.577, 62 701, 68., 86. III.313, 90. 1I1.314, 315, 100. 1I.504/2232, 123. 55, 471, 516, 148.a. XL, 151. 101, 122, 130, 331, 332, 166. 1.39, 169. V.837, XI. 635, 182. 28, ~88, 189. XI., 192. XIV. 66, 198. 15, 19, 217. III .199, 324, 325, IV. 424).

b. Wadysaw-Ewaryst (pok. XIII.) , syn Kazimierza i Apolinary aba, wedug wikszoci opracowa, mia si urodzi w Wilnie dnia 7 listopada 1808 roku. ychliski podaje jednak inn dat, a mianowicie dzie 21 padziernika 1806 roku. W roku 1824 by "celujcym uczniem" w gimnazjum wileskim.-Razem z bratem modszym Cezarym by wspdziedzicem dbr Hooty a zapewne i Dusiat. Szkoy ukoczy w Wilnie. Odby podr do Petersburga. W roku 1827 jest na uniwersytecie w Berlinie a zaraz potem wyrusza w dusz podr po Europie. W tej podry pozna Adama Mickiewicza i z nim wyjecha do Drezna. Zwiedzi Niemcy, Austri, Szwajcari, Wochy, Francj, Irlandi i Angli. Zachowany w Biblitece Narodowej w Warszawie (do 1944 roku) rkopis jego pamitnika zosta doprowadzony do dnia 22 lipca 1830 roku i ostatnio by pisany w Anglii. Agaton Giller twierdzi, e wybuch powstania 29 listopada 1830 r. zasta go w Anglii. Od razu uda si do Parya i tam wyda"Lagrande semaine des Polonais" po czym wrci do Polski. Po przyjedzie do Warszawy wszed jako pose z Wilejki do sejmu i w dniu 25 stycznia 1831 roku podpisa sejmowy akt detronizacji Mikoaja L Przez czas krtki pracuje w biurze spraw zagranicznych Rzdu Narodowego, ale rycho wstpuje do armii i jako adiutant generaa Samuela Ryckiego odbywa z nim wypraw litewsk, w ktre si odznacza. Z generaem Henrykiem Dembiskim wraca do Warszawy. Wedug Adolfa Krosnowskiego, mia by przez Skrzyneckiego odznaczony orderem Virtuti Militari, spis jednak kawalerw tego orderu jego nie wymienia. Po klsce, ju w ostatnich miesicach 1831 roku, jest we Francji aby do mierci pozosta na emigracji. W Paryu rozwin zaraz po przybyciu niestrudzon dziaalno patriotyczn w zjednywaniu dla Polski opinii, przyjaci i pomocy. Ju w 1831 roku zaoy "Towarzystwo Litewskie i Ziem Ruskich" i na zorganizowanym przez to towarzystwo obchodzie mia w dniu 25 marca 1832 roku wielk mow. W roku 1832 odby podr do Anglii i tam, jako pose narodu polskiego, przyj w Birmingham sawny adres ze "stu tysicami" podpisw. W latach 1833-1836 wydawa i redagowa zaooneprzez siebie pismo "Le Polonais, journal des interets de l'Europe". W latach 1840-1848 jest redaktorem i wydawc "Dziennika Narodowego", w ktrym jest za uwaszczeniem wocian. Cho bliski. ksiciu Adamowi Czartoryskiemu, wystpowa w "Dzienniku" przeciwko monarchicznym planom niektrych dziaaczy z jego otoczenia. Majtek jego w Polsce (Dusiaty)- uleg konfiskacie, ale dziki wielkiej -energii jego matki, zarwno on jak i jego brat Cezary, otrzymali od niej znaczne kwoty (p.w.). Ta pomoc otrzymywana pocztkowo w Paryu a potem w Szwajcarii pozwalaa mu nie tylko oy znaczne rodki na cele oglne, ale take utrzymywa stosunki z wpywowymi osobami i te dla ,Polski zjednywa. Dziki ,niemu Karol hr. de Montalembert zbliy si z Adamem Mickiewiczem.-Wadysaw Plater oy wiele na

wydawnictwa. Przyczyni si powaniedo wydania "Pamitek starego szlachcica litewskiego" Henryka Rzewuskiego. Ustali i odtworzy teksty wykadw paryskich ("Cours de Iitterature slave") Adama Mickiewicza. Jego staraniem doszo do skutku ich wydanie. W roku 1840 znowu. odby podr do Anglii, tym razem gwnie dla obrony zagroonych praw Wolnego Miasta Krakowa. W tym samym roku powrci do Parya. Jakoby ju w roku 1844 przenis si na stae do Szwajcarii, gdzie w roku 1846 kupi od dr. Kaspra Nageli jego piknie pooon rezydencj koo Kilchberga pod Zyruchem. Nazwa j "Broelberg". Jednoczenie, ale nie wiem jak dugo jeszcze potem, ma mieszkanie w Paryu pod numerem 1, przy ulicy St. Thomas d'Aquin, w 7-ej dzielnicy. W roku 1848 zosta przez swoich dawnych kolegw sejmowych wezwany do Parya i "jako ich delegowany uda si do Frankfurtu nad Menem, gdzie by zebrany pierwszy parlament niemiecki, aby czuwa nad prawem Polski do bytu niepodlegego" . W roku 1851 i nastpnych bawi kilkakrotnie w Paryu i w Londynie, zawsze w sprawach Polski. Wybuch powstania styczniowego spowodowa Wadysawa Platera do rozwinicia w Szwajcarii wzmoonej dziaalnoci. Zaoy w Zurychu codzienne pismo w niemieckim jzyku, pod nazw "Der weisse Adler". Utworzy "Komitet szwajcarsko-polski", w ktrym pracowa obok zjednanych przez siebie miejscowych dygnitarzy. Komitet ten sta na czele 25 komitetw kantonalnych. Gwnym celem tej organizacji byo zbieranie ofiar i wysyanie do Polski broni i amunicji. Rzd Narodowy w Warszawie, dekretem z dnia 30 marca 1864 roku, zamianowa go agentem politycznym Polski w Szwajcarii, a to dla zapewnienia jego akcji charakteru bardziej oficjalnego. Po upadku powstania, zaoy w Zurychu agencj polsk dla opieki nad przybywajcymi do Szwajcarii Polakami. W roku 1864 jedzi do Parya aby zaoy tam towarzystwo o nazwie "Oeuvre du Catholicisme en Pologne". W dniu 2 maja 1867 roku ogosi list otwarty do ks. O. Bismarka zwalczajc wypowiedziane w Reichstagu jego pogldy na spraw Polski. W roku 1868 jedzi do Wgier. W tym samym roku zaoy w Zurychu "Towarzystwo Naukowej Pomocy" i zorganizowa obchd, w dniu 16 sierpnia, stuletniej rocznicy konfederacji Barskiej, ktr potem upamitni ufundowanym w Rapperswilu pomnikiem. W dniu 18 lipca 1869 roku a potem powtrnie, w dniu 23 kwietnia 1871 roku, podpisa z gmin miasta Rapperswilu umow na dzieraw, w cigu 99 lat, zamku tamtejszego celem urzdzenia w nim muzeum polskiego. W ten sposb pooy podwaliny pod najwaniejsze dzieo swego ycia. Powstae z jego inicjatywy, jego trudem i kosztem, muzeum w Rapperswilu stao si na dugie lata, bo a do 1918 roku, rodzajem sanktuarium uczu narodowyh dla Polakw i to zarwno rozsianych po caym wiecie, jak i pozostaych w kraju. Oficjalne otwarcie muzeum nastpio dnia 23 padziernika 1870 roku. Aktem fundacyjnym, podpisanym w dn. 14 kwietnia 1881 roku, Wadysaw Plater odda stworzone przez siebie dzieo na wasno Narodowi Polskiemu. Jak przedtem zabiega o stworzenie podstaw prawnych i materialnych dla nowej placwki, tak od czasu gdy zostaa stworzona, zacz zabiega o zgromadzenie w jej salach wszystkiego co rozproszone po wiecie stanowio pamitki narodowe. Nie szczdzi w tej akcji trudu i rodkw. Po dugich zabiegach udao mu si naby od pastora Emanuela Westa szabl ksicia Jzefa Poniatowskiego (dar Napoleona) i ofiarowa j do Muzeum. Jego biblioteka wesza caa w skad biblioteki rapperswilskiej. Umar w Broelbergu w dniu 22 kwietnia 1889 roku, a pochowany zosta na podworcu zamkowym w Rapperswilu. Jak w styczniu 1831 by najmodszym z posw sejmu rewolucyjnego, tak teraz umar jako ostatni z nich. Jego popiersie zdobio sal schodow Muzeum. Na tablicy wmurowanej w cian gmachu Biblioteki Polskiej w Paryu jego nazwisko widnieje do dzisiaj dnia pomidzy nazwiskami osb szczeglnie dla tej Instytucji zasuonych. Zygmunt Mikowski (Teodor Tomasz Je) napisa o nim: "Polska mu serce i gow zapeniaa."Kocha j i myla o niej, pragnc jej suy jak najskuteczniej. I suy suy jak mg i umia. Biblioteka Narodowa w Warszawie posiadaa do 1944 roku ogromny zbir jego caoyciowej korespondencji, a pomidzy innymi take z Adamem Mickiewiczem,

Joachimem Lelewelem. Ponadto w zbiorach tej Biblioteki znajdoway si jego notaty, rkopisy rnych artykuw, akty prowadzonych spraw i procesw, oraz dziennik jego podry z Wilna do Petersburga i potem za granic, w okresie od 25 lipca 1827 do 22 lipca 1830 roku. Wadysaw Plater pisa wiele artykuw, nekrologw, wspomnie itp. w rnych jzykach. Tumaczy rne prace z francuskiego na polski. Obszerny spis jego prac ogoszonych drukiem podam na kocu tej monografii, w dodatkach. Wadysaw Plater w 1844 roku oeni si w Szwajcarii (Wilczyski nic o tym nie wie, a Z. Mikowski pisze niejasno) z wybitn niemieck aktork dramatyczn Karolin Bauer, urodzon w Heidelbergu w dniu28 maja 1808 roku, crk Henryka, rotmistrza wojsk badeskich, ktry poleg pod Aspern w roku 1809, i Christiane Stockmar, bliskiej krewnej barona Chr. Stockmar, znanego niemieckiego ma stanu (1787-1863). Karolina Bauer porzucia ostatecznie scen w 1844 roku i od tego czasu, a do zgonu w dniu 18 padziernika 1877 roku, zamieszkiwaa w Broelbergu. Pochowana obok Wadysawa, w Rapperswilu. Jej korespondencja, dokumenty, rkopisy, wiersze na jej cze, druki itp. znajdoway si da1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Wydaa dwa tomy swoich wspomnie pod tytuem: "Aus meiem Buhnenleben". Tam dwie jej podabizny wedug fotografii. Po jej mierci wyszy te wspomnienia po francusku pod tytuem: "Les confessions d'une comedienne". Wedug Maliszewskiego, w roku 1878 miaa si ukaza w przekadzie polskim ta sama praca pod tytuem: "Z pamitnikw artystki".

(14. 1.3-12, 15. str. I., 121, l7.c., 17.d., 21.690, 22. 447, 28.,,29. 1.145; 146,150, n. tom. n.141, 34. III.219, 220, 36.8. 1.1116, 36.d. n.514, 36.e. IV. 262, 36.f.Xn.1149, 36.h. 1.605, 36.i. n.459,XV1.20, 36.j. X!. 526, 36.1. XII.282, 41. L30,52. 6-9, 14, 17, 18, 21, 22, 24-29, 31, 32, 35-40, 42, 55. 1854.577, 62. 701, 68., 68.c., 77. 33, 372, 86. n1.313, 90. III.314, 315,95. 1837/8.304, 1846.377, 100. 95/307, 146/428, 172/547, 208/770, 233/886, 237/887, 246/922, 923, 268/1031, 334/1265, 336/1266, n .122/ 1553, 128/1569, 258/1797, 407/2040, 504-513/2231-2242, 2244, 525/ 2264, 530/2268, 108. 311, 113. IV. 38, 119. III. 508, 120. 309, 310, 312, 313, 121., 145. 208,227,.147.1889.85,148.8. XI., 166..1.39, 169. V.837, XL635, 182.28, 192. XIV.66,. 194. I. str. XVIII, n. str. ,VII, .198. 19, 23, 217. nL199, XII. 345)

c. Cezary-Augustyn (pok.XIII.), rodzony modszy brat Wadysawa; twrcy muzeum w Rapperswilu, urodzi si w Wilnie dnia 5 (wedug Pulvisa - 8) wrzenia 1810. Od roku 1819 uczszcza tam do szk, a wraku 1824 jest, tak jak i brat Wadysaw "celujcym uczniem". Nastpnie ksztaci si w Warszawie. Zdolny matematyk. Sam, lub moe wsplnie z bratem Wadysawem, jest wacicielem dbr Dusiaty a zapewne take dbr Hootowszczyzna w powiecie wikomirskim. W skad tych dbr wchodziy wsie Hooty vel Ooty; Slepciszki, Bugajliszki i Druskie. W roku 1829 ciko chorowa. Wybuch rewolucji 29 listopada 1830 roku zasta go w Warszawie. Wyjecha zaraz potem na Litw. Bierze udzia w pracach zorganizowanego w Wikomierzu zarzdu cywilnego. Tworzy oddzia ochotnikw i staje na jego czele. Walczy prawie zawsze razem ze swoj krewn Emili. Po wkroczeniu grupy generaa Chapowskiego na Litw, przycza si da niej ze swoj parti i zostaje mianowany szefem 4-goszwadronu w 6-ym puku strzelcw konnych, w stopniu kapitana. Tak jak i Emilia, nie uchodzi do Prus z Giegudem, lecz w chopskim przebraniu przedziera si do Warszawy. Po przybyciu do stolicy zostaje powoany do sejmu jako pose z powiatu wileskiego. Przycza si do rewolucji z dnia 25 stycznia. 1831 roku i (post factum)

podpisuje akt detronizacji Mikoaja I Dnia 30 sierpnia otrzymuje zoty krzy Virtuti Militari. Wedug Stanisawa ozy, mia by, jako szef szwadronu w 6-ym puku strzelcw konnych, odznaczony krzyem kawalerskim Legii Honorowej: Daty dekoracji oza nie podaje. Nie umiem znale wytumaczenia: dla tej wzmianki. Po klsce emigruje do Francji i jest w Paryu ju w ostatnich miesicach roku 1831, nie wiem czy nie jednoczenie z bratem Wadysawem. Pogbia swoj wiedz wiele studiujc. Cay jego majtek po ojcu zosta skonfiskowany. Byt materialny jego, tak jak i jego brata Wadysawa, jest zapewniony dziki akcji ich matki. Pisaem o tym wyej. W Paryu rozwija oywion dziaalno patriotyczn i katolick. W utworzonym z inicjatywy brata "Towarzystwie Litewskim" (p.w.) piastuje od pocztku urzd prezesa. Pod koniec 1832 roku zorganizowa przy tym towarzystwie instancj stwierdzajc stopnie wojskowe uczestnikw powstania na Litwie. Organizuje pomoc dla emigrantw z Litwy, byych suchaczw uniwersytetw i uatwia im studia. "Towarzystwo Litewskie" dziaa pod jego przewodnictwem do 1834 roku. Koo jego bliskich i zayych przyjaci stanowi ludzie tej miary co: Adam ks. Czartoryski, Karol hr. Montalembert, Juliusz Sowacki, Bohdan Zaleski, Wadysaw hr. Zamoyski, Stefan Witwicki i im podobni. Okoo roku 1838 przenosi si do Rzymu, wysany tam przez ksicia Adama Czartoryskiego na kierownika agencji, ktrej zadaniem byo informowanie Stolicy Apostolskiej o sprawach Kocioa w Polsce. W Rzymie przebywa zdaje si do 1844 roku i chyba w tym czasie, a nie w 1846 roku, jak to twierdzi Krosnowski, przenis si do Wielkopolski. W roku 1845 naby od Niemca C. F. Bandelowa dobra Gra z Szymanowem, Grk i Tworzykowern (razem 4882 morgi) koo remu. Za pierwsz on wzi w posagu wielkie dobra w okolicach Koskich i Opoczna w ziemi radomskiej (p. n.), a nie wiem czy jego druga ona nie bya dziedziczk jakich posiadoci ziemskich na Woyniu. Jego rezydencj by majtek Gra. Jak kiedy w Paryu, tak teraz w Poznaskiem, rozwin oywion dziaalno spoeczn. Jemu zawdzicza Wielkopolska powstanie tamtejszego obozu konserwatywnego i katolickiego. Odgrywajc w tym ruchu gwn rol, wsppracuje w nim z takimi dziaaczami jak: Jan Komian, Dezydery Chapowski, Tytus Dziayski i inni. Dom jego w Grze jest promieniujcym szeroko orodkiem myli katolickiej, ale take i pomocy i przykadu dla okolicy. Cezary Plater by prawdziwym dobrodziejem i opiekunem pobliskiego miasta remu. Bierze udzia w pracach Towarzystwa Przyjaci Nauk w Poznaniu. Przyczyni si powanie do zaoenia muzeum w Rapperswilu. Umar nagle, w peni si i pracy, w Grze (parafia rem), dnia 9 lutego 1869 roku. Na jego pogrzebie w Jaszkowie mia, w dniu 12 lutego 1869 roku, kazanie ksidz Florian Stablewski. Znane s dwie jego podobizny w litografii, wydane staraniem J. Straszewicza. Jego nazwisko zostao wyryte na tablicy "Zasuonych" w paryskiej Bibliotece Polskiej. Jego obfita korespondencja, rne papiery i dokumenty, znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Cezary Plater by dwukrotnie onaty. Pierwsz jego on bya (lub w Dreznie dnia 2 padziernika 1843 roku) Stefania Maachowska herbu Nacz, urodzona dnia 3 (wedug Pulvisa - 5) kwietnia 1819 roku, crka hr. Ludwika-Jakuba-Jana, dziedzica dbr Biaaczw, kawalera maltaskiego i senatora-kasztelana, i Ludwiki Komar herbu Lilie, Damy honorowej maltaskiej i Damy Krzya Gwiadzistego, a wnuczka po ojcu: Antoniego Maachowskiego, wojewody mazowieckiego, kawalera obu polskich orderw, i Katarzyny Dziayskiej herbu Ogoczyk. Wniosa mowi, a cile - swojemu synowi, odziedziczone po ojcu dobra Nieka, Biaaczw, Chlewiska i inne, w guberni radomskiej. Umara na choler w Warszawie dnia 16 sierpnia 1852 roku. Dnia 3 wrzenia tego roku odbyo si w Dieppe naboestwo aobne za jej dusz, na ktrym kazanie aobne wygosi i zasugi jej podnis ksidz Aleksander Jeowicki. Jej korespondencja z Wadysawem Platerem znajdowaa si w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Dnia 2 maja 1859 roku, a nie 1861, jak bdnie podaj niektre opracowania, Cezary Plater zalubi hr. Juli Bobrisk, urodzon w Saratowie dnia 4 lutego 1823 roku, dam dworu rosyjskiego, wdow po zmarym w 1855 roku hr. Waldemarze

Jezierskim, crk hr. Pawa Bobriskiego i Julii Bieliskiej herbu Junosza a wnuczk, po ojcu hr. Aleksego Bobriskiego (syna Grzegorza Orowa i cesarzowej Katarzyny II) i Anny bar. Ungern-Sternberg, a po matce: Stanisawa hr. Bieliskiego, marszaka nadwornego koronnego, i N?N? Julia z hr. Bobriskich, po mierci Cezarego Platera, zalubia w 1871 roku Georges Vignolles de Juillac. Umara w Nicei dnia 27 stycznia 1899 roku. Mimo e katoliczka i z tej przyczyny nie dopuszczana na dwr rosyjski, wykorzystywaa swoje wielkie stosunki w Petersburgu dla pomocy Polakom zesanym za powstanie 1863 roku. Pomidzy innymi, dziki niej powrcia z Syberii w 1865 roku Zofia z Komianw Jzefowa Przewocka z Woli Gazowskiej, znana dziaaczka owiatowa. Listy Julii z Bobriskich znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej. Potomstwo Cezarego-Augustyna Platera:z I-go maestwa: a) Ludwik-Kazimierz-Aloizy-Stanisaw- etc., o nim niej. b) Maria, urodzona w Grze dnia 13 (wedug Pulvisa - 30) listopada 1845 roku. W roku 1874 zalubia w Warszawie ks. Stanisawa Czetwertyskiego, urodzonego w 1838 roku, szambelana dworu rosyjskiego. Umara przed 1895 rokiem. Odziedziczya po matce dobra Borkowice w Krlestwie. c) Jadwiga-Stefania, urodzona dnia 30 marca 1848 roku, ktra dnia. 5 padziernika 1871 roku zalubia w Warszawie ks. Karola-Wilhelma-Michaa Radziwia z Towian. Jej listy do Wadysawa Platera znajdoway si w Bibliotece Narodowej w Warszawie. z II-go maestwa: d) Cezary, a cile jakoby Cezary-Maria-Karol-Barnaba (pok.XIV.), urodzony dnia 11 maja 1860 roku. Cezary okoo roku 1890 by dziedzicem dbr Szymanowo z Tworzykowem (okoo 1247 hektarw), a okoo 1899 roku take majtku Buszcin (?), rwnie w okolicy remu. Sdz e nastpnie take i majtek Gra musia nalee do niego, bowiem w roku 1926 wdowa po nim tam stale zamieszkiwaa. Cezary hr. Plater w dniu 21 lipca 1914 roku zalubi Alin-Helen-Wand Witte, crk_Ernesta i Wiktorii z Putiatyckich. Umar w. dniu 28 lutego 1916 roku, a wdowa po nim, Alina z Wittw w dniu 29 stycznia 1931 roku zalubia :generaa Sergiusza Zahorskiego, szefa gabinetu wojskowego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Genera Zahorski umar w Londynie dnia 4 czerwca 1962 roku. Synem Cezarego i Aliny z Wittw by Cezary-Rodryg-Krystyn-Adam (pok. XV.), urodzony dnia 23 sierpnia 1916 roku, ktry w 1962 roku mieszka w Niemczech. Nie znam jego losw. e) Stanisaw, wedug Gothy mylnie - Juliusz, (pok. XIV.), urodzony dnia 11 czerwca 1861 czy moe 1862 r., dnia 29 stycznia- 1888 r. zalubi w Berlinie, w kociele witej Jadwigi, baronwn Olg von Schlippenbach. Oboje z on ju w roku 1897 zamieszkuj stale w Nicei, w willi Clairmont, na 116 Bd Carnot, a czasem w Warszawie, Aleje Jerozolimskie 28. Stanisaw hr. Plater umar w Nicei, na wiosn roku 1942. Nie znam losw jego ony. Crka tego maestwa: Julia umara - jako panna - w Nicei w 1946 lub 1947 roku. f) i g) Jzef i Kazimierz umarli jako mae dzieci, Jzef w 1856 roku.

(17.a. II.224, 225/1630-1632, 17.c., 17.d., 18., 21. 417, 599, 706-708, 22. 459, 460, 24. 1.310, 311, 33., 34. II.173, 174, III.219, 220, 36 f. XII. 1149, 36.j. XI. 526, 37. II. 220, 41. III. 421, IV. 354, 52. 6-9, 14, 22, 55. 1868.619, 62. 701, 66. IV., 68., 74., 77. 33, 372, 85. VII .173, 86. III. 313, 90. III. 314, 315, 95. 1837/8.303, 304, 1846.337, 100. 146/428, 236/886, 249/934, 262/1009, 334/1265, 532/2271, 104. 66, 113. IV. 38, 146. VI. 363, 455, 456, 145. III. 228, 230, 297, 148. a. XI., 1151. 101, 122, 130, 156. 43, 166. 1.39, 169. 1.453, II.167, 230, 688, V.837, VII.525, X.761, XI.635, XIL42, 113, 14,688,179.,182.28,188,192. III.28, X.176, 177, Xrv.66, XV.150, 198. 19, 23, 24, 201. 14, 16, 210., 212. 139, 216. 318, 319, 217. III .199, 200, IV. tabl. V. Radziwiw, V.124, 369, XI. 152, 183, tab!. Rzew., XIII. 176, XV.305, XVIII.226, XXII.55).

a) Ludwik-Kazimierz-Aloizy-Stanisaw- etc. (pok. XIV.), syn Cezarego-Augustyna z jego pierwszego maestwa (ze Stefani Maachowsk), urodzi si dnia 6 padziernika 1844 roku w Grze koo rema. Po matce odziedziczy wielkie i uprzemysowione dobra w guberni Radomskiej a mianowicie: Nieka, Biaaczw z Rud i Skronin, Chlewiska i Paww. Nie wiem czy odziedziczy czy raczej kupi, od Wielogowskich, dobra Bliyn z Furmanowem. Istniejce we wszystkich tych dobrach kopalnie rudy elaznej i fryszerki rozszerzy do poziomu powanych zakadw. Jego kopalnie i huty zatrudniay w 1893 roku ponad 1100 robotnikw. Dobrodziej kociow. W roku 1887 ufundowa, kosztem 900 rubli, otarz w kociele niekaskim. W roku 1896 gwnie jego kosztem zosta wybudowany nowy koci, pod wezwaniem witego Ludwika w Bliynie. Listy jego i jego ony do Wadysawa Platera w Rapperswilu znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. W dniu 2 padziernika 1869 roku oeni si z Zofi (wedug Pulwisa Konstancj-Juli-Zofi) Dzierykraj Morawsk herbu Nacz, urodzon w 1848 roku, crk Kajetana, dziedzica Jurkowa, i Jzefy empickiej herbu Junosza, a wnuczk, po jocu: Kajetana Dzierykraj Morawskiego i Julii Zauskowskiej herbu Rola, a po matce: Ludwika empickiego, dziedzica Planty i Iwanisk, senatora-kasztelana, i Konstancji Sotyk herbu wasnego. Ludwik umar dnia 22 wrzenia 1909 roku w Krakowie i tam zosta pochowany 25 t. m. i r. Jego potomstwo: (a) Zygmunt-Stefan-Marian-Pius, o nim niej. (b) Edward-Cezar-Marian-Teodor, o nim niej. (c) Konstanty-Wiktor-Marian-Jzef .(pok. XV.), urodzony w Niekaniu dnia 23 grudnia 1872 roku, dziedzic po rodzicach Chlewisk i Pawowa, ktre to dobra sprzeda w 1912 roku, za 1.200.000 rubli, hr. W. Pusowskiemu. Wybitny dziaacz konserwatywny. Od dnia 12 listopada 1914 roku jest czonkiem Komitetu Obywatelskiego w Warszawie, ktr opuszcza w lipcu 1915 roku. W roku 1926 zamieszkuje stale w Warszawie (ul. Smolna 30). Umar wkrtce po tej dacie, bezennie. W roku 1922 wysza w Warszawie jego praca pod tytuem: "W sprawie konserwatyzmu w Polsce". (d) Jzef-Augustyn-Marian-Ignacy, o nim niej. (e) Ewa, blinia siostra poprzedniego, umara w kilka dni po urodzeniu.

(f) Henryk-Marian-Ludwik (pok. XV.), urodzony w Niekaniu dnia 15 lipca 1876 roku. Dziedzic po ojcu dbr i zakadw bliyskich. Umar jako kawaler. (g) Ludwik, urodzony w Niekaniu dnia 6 marca 1880 roku, umar nazajutrz.

(19. XV. 306, 21. 707, 708, 22. 459, 460, 33., 79. 1916.54, 1917.46, 90. III. 315, 100.236/886, II, 17 11316.C., 141. 62, 65, 148. 1922, 2267, 148.8. XL, 169. II.i424, 172. 94, 192. XI,259, XIV.66, 67, 201. 3, 6, 16, 42, 168, 169, 171, 210. 217., III. 200,. XIII.I83, XXIII. 74, 76, 79).

(a) Zygmunt-Stefan-Marian-Pius (pok. XV.), syn Ludwika i Zofii z Morawskich, urodzi si w Jurkowie dnia 15 sierpnia 1870 roku. Na pamitk jego urodzin, rodzice ofiarowali do kocioa w Niekaniu srebrny kielich mszalny. Po ukoczeniu lenictwa na Akademii krlewskiej w Tharand pod Dreznem, okoo roku 1893, nie wiem czy nie uzyska doktoratu na wydziale filozoficznym uniwersytetu w Heidelbergu. Po ojcu obj w dziaach dobra biaaczowskie, w powiatach koneckim i opoczyskim guberni radomskiej, z pikn rezydencj w Biaaczowie, wybudowan w 1800 roku dla Stanisawa Maachowskiego przez architekta Jakuba Kubickiego. Widok paacu biaaczowskiego poda krakowski "Architekt" (1924 str. 80). Waciciel bogatego archiwum po Maachowskich. Dziaacz polityczny. Umar w Biaaczowie 17 czerwca 1934 roku. W dniu 30 sierpnia 1899 roku zalubi w Popiel uchach Ann Brzozowsk herbu Belina, urodzon w Krakowie dnia 13 lipca 1880, ktra umara tame dnia 20 grudnia 1964 roku, crk Jana, dziedzica Popieluch, i Heleny Grocholskiej herbu Syrokomla, a wnuczk, po ojcu: Zenona-Izydora-Antoniego Brzozowskiego, marszaka szlachty guberni podolskiej, i Elbiety (Elizy) hr. Zamoyskiej herbu ffelita, a po matce: Henryka Grocholskiego i Ksawery Brzozowskiej herbu Belina. Dzieci hr. Zygmunta Platera i Anny z Brzozowskich, wszystkie (z wyjtkiem Heleny) urodzone w Biaaczowie: aa. Maria-Ludwika, urodzona dnia 11 grudnia 1900 roku, ktra 8 lipca 1926 roku zalubia w Biaaczowie Stanisawa Rostworowskiego. herbu Nacz. bb. Eliza-Maria-Felicja, urodzona 23 listopada 1901, ktra dnia 18 marca 1936 roku zalubia tame hr. Stanisawa Kwileckiego herbu Byliny vel Szreniawa odmienna, zamordowanego w 1939 roku przez Niemcw. cc. Anna-Leonia-Maria, urodzona dnia 28 czerwca 1903, ktra dnia 20 sierpnia 1921 roku zalubia tame hr. Jana Ostrowskiego herbu Rawicz, dziedzica Ujazdu koo Tomaszowa. dd. Ludwik-Jan-Hubert (pok. XV!.), urodzony dnia 17 grudnia 1904 roku. Oficer kawalerii wojsk polskich. Po picioletniej niewoli w. obozach niemieckich umar w Loreto, we Woszech, dnia 22 maja 1946 roku. ee. Helena-Maria, urodzona w Krakowie 4 lutego 1906, ktra dnia 16 lutego 1931 roku zalubia w Warszawie hr. Ludwika MycieIskiego herbu Doga.

ff. Stefania, urodzona 2 listopada 1907, ktra dnia 29 lipca 1944 roku zalubia w Warszawie Edmunda Moszyskiego, syna Edmunda i Anny z Osuchowskich. gg. Konstanty (pok. XVI.), urodzony dnia 19 wrzenia 1909 roku, ktry, po ukoczeniu wydziau prawa z tytuem magistra, wstpi do Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Od dnia 1 sierpnia 1938 roku by urzdnikiem konsulatu Rzeczypospolitej w Pittsburgu. Oeni si w dniu 1 listopada 1941 roku z Gryzeld Deringer. Ich dzieci: aa) Zygmunt (pok. XVII.), urodzony 20 padziernika 1943, bb) Marek-Ludwik (pok. XVII.), urodzony dnia 15 marca 1945 i cc) Stefania-Anna, urodzona dnia 14 lipca 1953 roku. hh. Teresa, urodzona dnia 18 padziernika 1912 roku. (19. II.197, 21. 707, 708, 22. 459, 460, 24.8., 29. I wyd. 11, 33., 56., 68.c., 76. 45, 46, 90. III.315, 106. 111.112, 148.8. XI, 150. 27, 159. 1939.287, 163., 172. 94, 192. II,41, Xrv.66, 67, 201. 169, 203. 12, 23, 24, 324, 210., 211. 234, 217. III. 200, XIII.22, 24, XXII. 179, 183).

(b) Edward-Cezar-Marian-Teodor (pok. XV.), syn Ludwika i Zofii z Morawskich, urodzi si w Niekaniu dnia 9 listopada 1871 roku. Ju w roku 1909 jest dziedzicem dbr Osuchw koo Mszczonowa pod Warszaw. Jego portret malowany przez Michaa de Laurans, by wystawiony. w roku 1910 w warszawskiej. "Zachcie". Tygodnik "wiat" pomieci jego reprodukcj. W roku 1926 zamieszkuje wraz z on w Osuchowie i w Warszawie (ulica Bednarska 22). Zmar dnia 17 sierpnia 1958 roku w Warszawie. Dnia 19 czerwca 1900 roku zalubi w Wace hr. Joann Tyszkiewicz, crk JanaWitolda-Emanuela, dziedzica Waki, i Izabelli (Hortensji) z hr. Tyszkiewiczw, a wnuczk, po ojcu: hr. Jzefa Tyszkiewicza, dziedzica Waki, marszaka szlachty powiatu oszmiaskiego i AnnyZabieo herbu Topr, a po matce: hr. Wincentego Tyszkiewicza, marszaka szlachty powiatu borysowskiego, i ks. Eleonory Czetwertyskiej. Joanna umara dnia 8 lipca 1928 roku. Ich potomstwo: aa. Izabella, urodzona w Wilnie dnia 12 stycznia 1902 roku. bb. Krystyna, urodzona 10 lutego 1903 roku w Osuchowie i tam dnia 19 lipca 1927 roku zalubiona przez ks. Artura Radziwia, dziedzica Rytwian, ktry poleg w 1939 roku. cc. Jan (pok. XV!.), urodzony 4 kwietnia 1905, zmar 26 sierpia 1936 w Petrykozach. Z zalubionej w dniu 3 maja 1930 roku Janiny Meyer (I voto Wilimowskiej), crki Jana i Amelii Mader, pozostawi syna Andrzeja (pok. XVII.), urodzonego w Krynicy dnia 25 lutego 1931 roku, ktry w dniu 12 maja 1951 roku zalubi Ew Solsk, (crk Adama i Anny Trojanowskiej) a po rozejciu si z ni w 1953 roku, w dniu 9 stycznia 1954 roku zalubi w Warszawie ks. R Radziwi, urodzon 25 grudnia 1934 roku, (crk ks. Artura i hr. Krystyny Broel-Plater, p. w.).

Syn hr. Andrzeja z I-ego maestwa (aa) Andrzej (pok. XVIII.), urodzi si w Otwocku dnia 10 maja 1952 roku. Dzieci hr. Andrzeja z II-ego maestwa (bb) Krystyna-Maria, urodzona 13 listopada 1954, (cc) Jan-Krzysztof (pok. XVIII.), urodzony 7 maja 1956, (dd) Jerzy (pok. XVIII.), urodzony 19 grudnia 1957 i (ee) Natalia, urodzona 23 czerwca 1961 roku. dd. Edward (pok. XV!.), urodzony w roku 1906, poleg, jako kawaler, dnia 12 listopada 1939 roku pod Miskiem Mazowieckim. ee. Zygmunt (pok. XV!.), urodzony 14 grudnia 1907 roku, ktry dnia 20 wrzenia 1934 roku zalubi w Warszawie Mari Rostworowsk herbu Nacz, urodzon w Limie (Peru) dnia 8 sierpnia 1915 roku, crk Jana-Jacka i Rity de Tovar. Maestwo to si rozeszo, a nastpnie hr. Zygmunt zalubi w Limie dnia 7 wrzenia 1952 roku Walentyn Axentowicz, crk Jana i Natalii Maciejewskiej. Jego crki: aa) (z I-ego ma.) Krystyna, urodzona 23 lutego 1936 roku, ktra dnia 24 kwietnia 1957 zalubia Julio. Gallo-Perez, i bb) (z II-ego ma.) Anna, urodzona w Limie 2 sierpnia 1953 roku. ff. Joanna, urodzona w lipcu 1910 roku, zamna za Hieronimem Siemieskim herbu Leszczyc, dziedzicem Silnicy koo Radomska.

(21. 707, 708, 954, 958, 960, 22. 459,460, 24.a., 33., 56., 76. 10, 90. 1II.315, 148.a. XI., 158. 11.930,967 163.172. 94, 184. 1910.52.9,189. 50, 54, 192. XIV. 66, 67, 210., 217. III.200, XXIII.182, 187).

(d) Jzef-Augustyn-Marian-Ignacy (pok. XV.), syn Ludwika i Zofii z Morawskich, urodzi si w Niekaniu dnia 10 (11) marca 1874 roku. Ju w roku 1909 dziedzic dbr Nieka w powiecie koneckim. Dnia 26 kwietnia 1898 roku zalubi w Maciejowicach hr. Eliz vel Elbiet Zamoysk herbu Jelita, urodzon w Podzamczu dnia 3 wrzenia 1874 roku, crk Stanisawa, dziedzica Podzamcza, i Ry-Marii-Ewy Potockiej herbu Pilawa, rodzon siostr Teresy z hr. Zamoyskich zamnej za hr. Ludwikiem Plater-Zyberk (pok. XIV., p. w.). Jzef hr. Plater umar w Krakowie dnia 31 marca 1944, a jego ona w Podzamczu dnia 3 marca 1939 roku. Ich crki:

aa. Zofia-Maria, urodzona dnia 25 marca 1900 roku. Na pamitk jej urodzin, rodzice ofiarowali kielich mszalny do kocioa parafialnego w Niekaniu. Zamna za hr. Franciszkiem a Paulo Zamoyskim. bb. Ra, urodzona, w roku 1901-, zamna za ks. Wadysawem Lubomirskim (1897-1927). cc. Maria, urodzona w 1905 roku, a zmara w padzierniku 1959 roku, zamna za E. Brzezickim, profesorem Uniwersytetu Jagielloskiego.

(21. 707, 708, 1021, 1022,.1031, 22.459, 460, 33., 68.c., 69.f., 76., 90. III.315, 148.a. XI., 157., 171. 1938/9.260, 172. 94, 192. XIV. 66, 67, 201. 168-170, 210., 217. 111.200, XXI.I89, 195, XXIII.182).

5) Ludwik (pok. XI.), syn Jana-Ludwika i Emerencjanny Plater, dziedzic Antuzowa, Piotrowszczyzny, Czyczyry, Sztyniszek i Grawenburga, by ju w roku 1772 "po bracie Jzefie" starost giegobrodzkim, a by take starost szmilgowskim czy smildowskim. Umar w roku 1788. Wedug Pulvisa - dnia 23 sierpnia 1787 roku w Wilnie. Oeniony by z siostr swojej bratowej, Janowej (p.w.), Kunegund Woowicz herbu Bogoria (crk Michaa i Eleonory Olszaskiej), ktra w roku 1794 ufundowaa. drewniany koci w Antuzowie. Ona te, po 1805 roku, nabya od majora Buchowieckiego dobra Szulniki w powiecie rossieskim. Umara w Wilnie w 1843 roku i tam pochowana. Synowie Ludwika i Kunegundy z W oowiczw: (1) Franciszek-Ksawery, o. nim niej. (2) Micha (pok. XII.), urodzony w roku 1786, by oeniony z Teres (w niektrych opracowaniach - Brygida-Pelagia) Aleksandrowicz herbu wasnego vel Kosy vel Kruki, crk Dominika, kawalera obu polskich .orderw, dziedzica Werenowa i yczkowa, i jego drugiej ony Klary Plater (p. n.), a wnuczk, po ojcu: ukasza-Antoniego Aleksandrowicza, chorego lidzkiego, i Konstancji rwnie z Aleksandrowiczw, kasztelanki nowogrdzkiej . WedugPulvisa, Micha umar w Wilnie dnia 14 stycznia 1834 roku. Opracowania niemieckie przypisuj mu kilkoro dzieci yjcych w roku 1868.ychliski wymienia, jako jego, crki jego brata Kaspra i Bogumiy Wereszczyskiej. Wedug Wilczyskiego, Micha umar bezdzietnie. Taka te jest tradycja rodzinna. (3) Kasper (pok. XII.), urodzony w 178. roku, po ojcu dziedzic dbr Antuzw, umar w Wilnie dnia 2 lipca 1829 roku. Oeniony by z Bogumi Werezczysk herbu Korczak, crk Jana i Eleonory Brunnow vel Brunow herbu wasnego vel Trzy belki, wedug Pulvisa, zmar w 1840 roku. Kasper mia jednego syna a. Walerego, urodzonego w Pizie w 1820 roku, ktry umar przed dniem 9 lipca 1829 roku w Antuzowie, a pozosta.wi dwie crki:

b. Ludwik, urodzon w Wiedniu dnia 18 padziernika 1818 roku, ju przed 1854 rokiem zamn za Franciszkiem Ledchowskim herbu Szaawa, ktremu wniosa dobra Antuzw. Umara w marcu 1896 roku, w Antuzowie. c. Mari, urodzon w 1829 roku, ju w 1854 roku zamin za dr. Ignacym Koperskim, wacicielem majtku Kozice w Lubelskiem.

(19. Uzup.str. I po treci, 21. 689, :706, 708, 22. 458, 460, 24. 1.310, 311, 609, 34. II1.218220, 55. 1854.574, 1856.557, 1865.648, 1868.620, 68., 86. III.310, 311, 313, 90. III.315, 316, U8.a. VII. XI., 166. 1.39, 169.1.45, XII. 70, XVa. 44, 192. VII.197, OCIV.67, 198. 12, 13, 15, 19, 217. II1.198-201, XIX. 350, XXI. 132) .

(1) Franciszek-Ksawery (pok. XII.), zazwyczaj nazywany Ksawerym, urodzony w 1785 roku, syn Ludwika i Kunegundy z Woowiczw. Mia by dziedzicem Piotrowszczyzny. Sdz e to on by w dniu 2 padziernika 1812 roku mianowany porucznikiem w 3. batalionie strzelcw pieszych .litewskich. Umar w 1837 roku. Wedug Pulvisa, umar w Wilnie na jesieni roku 1840. By dwukrotnie onaty. Pierwsz jego on bya, ju w 1806 roku, Anna .Mohl herbu Trzy krety, crka Dionizego, sdziego bracawskiego. Po rozejciu si tego maestwa, jakoby w roku 1815, Ksawery Plater by powtrnie (lub w Wilnie dnia 27 maja 1830) onaty z Mari Michaowsk (wedug Borkowskiego, herbu Jasieczyk), wedug Pulvisa - uradzon w 1796, zmar w Krzyczewie ( i tam pochowan) w 1867 roku, crk Jana i Magdaleny Strutyskiej -herbu Sas. Pierwsza ona Ksawerego, Anna z Mohlw umara w roku 1830, zapewne w Liksnie, gdzie, od rozejcia si z mem, razem z crk (p.n.) stale .zamieszkiwaa. Potomstwo Ksawerego Platera z pierwszego maestwa: a. Emilia, o niej niej. z drugiego maestwa: b. Franciszek-Ksawery umar w Wilnie dnia 26 stycznia 1836 r. c. Micha-Tomasz-Kacper, o nim niej. d. Michalina, ktra - wedug Wilczyskiego i tradycji rodzinnej - miaa umrze jako niezamna. Inne opracowania wymieniaj Michalin jako on Feliksa Horodeskiego, a take Podhorodeskiego? herbu _Korczak. ychliski twierdzi e Feliks Horodeski by synem Dominika, stolnika chemskiego, i Barbary z Olizarw. Nie mam moliwoci sprawdzenia tych wzmianek, stwierdzam jednak, e Boniecki wymienia (VII.351) Dominika Horodyskiego herbu Korczak, stolnika Chemskiego, oenionego z Barbar Olizar. e. Kunegunda, zamna za Aleksandrem Hoyskim herbu Klamry, ktra umara w Meranie i tam zostaa pochowana, w roku 1860. f. Ewelina (Ewa), ktra w dniu 10 lub moe 20 padziernika 1852 :roku zalubia Waleriana Hoyskjego herbu Klamry,- i

g. Maria, ktra wedug wielu opracowa miaa zalubi Wiktora Ogiskiego. Nie umiaem znale potwierdzenia tej wiadmoci. Wedug Pulvisa, Franciszek-Ksawery mia mie z drugiego maestwa jeszcze troje dzieci, a mianowicie: Eleonor, urodzon dnia 11 kwietnia 1837 a zmar w Wilnie dnia 10 sierpnia 1838 roku, Jerzego-Jzefa, urodzonego w Wilnie w 1838 a zmarego tam dnia 22 kwietnia 1840 roku, i Leontyn, urodzon i zmar w Wilnie w 1839 roku.

a. Emilia (pok. XIII.), crka Franciszka-Ksawerego vel Ksawerego i Anny Mohl, urodzia si w Wilnie w dniu 13 listopada 1806 roku. ychliski a za nim Borkowski daj rok 1801 jako dat jej urodzenia. Do wybuchu powstania 1830 roku, jej ycie nie rnio si niczym od -ycia jej krewnych rwieniczek. Gdy wie o rewolucji w Warszawie dosza na Inflanty, Emilia staje si od razu, z patriotki gorcej ale biernej, jednym z przywdcw tamtejszego powstania. Dnia 29 marca 1831 roku obcia wosy i woya strj mski. Jej rol w walkach najlepiej opisuje artyku o niej w "Encyklopedii wojskowej". Brzmi on jak nastpuje: "Wychowywaa si pocztkowo w Wilnie, a nastpnie w Liksnie --w Inflantach. Od dziecka wykazaa wielki patriotyzm, obierajc sobie jako idea Joann d'Arc. Na wie o wybuchu powstania, wzia czynny udzia w przygotowaniach spiskowych na Litwie. Kiedy w marcu 1831 -wybucho powstanie na mudzi, przybya 29 marca do Dusiat, majtku swego kuzyna Cezarego Platera, i wziwszy tam udzia w organizacji .oddziau powstaczego, ruszya z nim pod Dynaburg. Po stoczeniu 2 kwietnia zwyciskiej potyczki z jedn z kolumn generaa Schirmana, .zdajcego z Dynaburga do gwnych si rosyjskich, oddzia powstacw zaj 4 kwietnia Jeziorosy, gdzie Platerwna wpisaa do ksig ziemskich akt powstania. Zaskoczenie Dynaburga nie powiodo si powstacom, .to te stoczywszy- z Schirmanem walki pod Ucianami i Oniksztami powrcili do swoich okolic. Platerwna przybya 30 kwietnia do obozu: Karola Zauskiego pod Poniewieem i wstpia do oddziau wolnych strzelcw wikomirskich. W ich szeregach wzia 4 maja udzia w niepomylnej potyczce pod Przystowianami, po ktrej wolni strzelcy udali si do swego powiatu i 17 maja zajli Wikomierz. Tutaj Platerwna wstpia do oddziau partyzanckiego Konstantego Parczewskiego. Po przybyciu na Litw generaa Chapowskiego i rozpoczciu przeze organizowania z oddziaw powstaczych regularnej armii, Platerwna mianowana. zostaa dowdc 1 kompanii 1 puku litewskiego, nazwanego pniej 25 pukiem piechoty liniowej". Z tym pukiem wzia udzia w bitwie pod Kownem 25 czerwca. W akcji Gieguda na SzawIe, Emilia, eskortujca wraz .z 25 pukiem piechoty liniowej tabory, odznaczya si w potyczce pod Szawlami. Po podziale si polskich na radzie wojennej w Kurszanach 9 lipca na 3 kolumny, znalaza si w kolumnie Chapowskiego. Nie przesza granicy pruskiej lecz usiowaa na wasn rk przedosta si doWarszawy. W czasie tej wdrwki zachorowaa i umieszczona zostaa w chacie wociaskiej, a nastpnie w najbliszym dworze, ktrym by Justyanw sdziego Ignacego Abamowicza. Tam, na rkach j ego ony, Anny z Hoffmanw, Emilia umara dnia 23 grudnia 1831 roku. Pochowana zostaa w parafii, w Kopciowie koo Sejn, na cmentarzu, pod nazwiskiem panny Korawiskiej. Na mogile postawiono nagrobek z granitu z wykut tylko dat jej zgonu. W "Biesiadzie Literackiej" w numerze 44 z 1906 roku

ma si znajdowa fotografia tego nagrobka. Jej posta: przesza do historii Polski i wiecia przykadem na rwni z najwikszy-mi naszymi bojownikami o wolno Ojczyzny. Staa si symbolem i natchnieniem poetw i malarzy. Adam Mickiewicz napisa na jej cze znany powszechnie wiersz. Jej imieniem nazywano instytucje, szkoy itp. Otwarte w roku 1918 gimnazjum humanistyczne w Olkuszu nazwano "Gimnazjum imienia Emilii Plater". Wojciech Kossak odtworzy scen walki powstacw z kozakami, w ktrej Emilia stanowi gwn posta obrazu. Obraz ten znajduje si obecnie w zbiorach Tadeusza Plater-Zyberka w Valduc. Reprodukcje tego dziea poda: "wiat" (1906-37-5) "Tygodnik Ilustrowany" 1907. I. 158 i 1915. II. 717), oraz "Biesiada Literacka" (1916. I. 9.). Istnieje wiele podobizn Emilii Plater w sztychu i litografii, pomidzy za nimi znana litografia A. Deveri. Emilia miaa zdolnoci do rysunku. Reproducj jej olejnego autoportretu pomieci "Tygodnik Ilustrowany" (1907. I. 28.). W posiadani u hr. Cezarego Platera (pok. XIV.), a potem w rkach wdowy po nim, znajdowa si portret Emilii opatrzony wypisanym rk hr. Cezarego Platera (pok. XIII.) stwierdzeniem jego autentycznoci i wiernoci podobiestwa. Nie wiem czy nie jest to autoportret, o ktrym mwiem w poprzednim zdaniu. Wiele materiaw rkopimiennych do jej biografii, a pomidzy innymi yciorys pira Wadysawa Platera, znajdowao si do roku 1944 w Bibliotece Narodowej w Warszawie. W Polsce 25-ty puk piechoty by zwizany z jej imieniem. c. Micha-Tomasz-Kacper (pok. XII!.), syn Franciszka-Ksawerego vel Ksawerego i jego drugiej ony Marii Michaowskiej, by oeniony (w Tomsku) ze Stefani-MariAntonin-Elbiet Piotuch-Kublick herbu wasnego, crk Justyna-Jzefa, dziedzica dbr Hermaniszki, Degule vel Dehule i Adamowa, i Konstancji Plater (p. n.), a wnuczk, po ojcu: Tadeusza Piotuch-Kublickiego, owczego wikomierskiego, i Elbiety Morykoni herbu wasnego. ychliski wspomina, e oboje byli zesani na Syberi. Wedug "Sownika geograficznego", oboje zamieszkiwali w r. 1880 w majtku Degule, ktre wraz z folwarkiem Naliszeczki wniosa Stefania Piotuch-Kublicka w posagu Michaowi Plater. Micha Plater umar dnia 11 maja 1886 roku w Krasawiu. Wedug Pulvisa, Borkowskiego i Uruskiego, Micha i Stefania z Piotuch-Kublickich mieli syna Michaa - Justyna - Franciszka Ksawerego, urodzonego w Ninim Nowgorodzie dnia 19 stycznia 1872 roku, o ktrym sdz e musia umrze modo, gdy - wedug tradycji rodzinnej - jego rodzice zmarli bezpotomnie.

(17.a. II.225, 18., 19. Uzup. 7, 21. 689,690,708,22.447,460,24.1.311,609,. 31. 230/1447,34. III. 218, 219, 36.a. 1.1116, 36.c. V1.433, 36.L XII. 1149, 36.i. XVI.20,. 36.j. XL527, 41. 1.146, 48. L str. LII, 52. 9, 55. 1856.557, 1865.648, 1868.620, 56., 68.,. 68. c., 77. 372, 86. III. 313, 90. III. 315, 316, 100. 14/5, 155/437, 113. IV. 38, 39, 145. III .183, 148. a. XL, 169. I. 948, IV. 376, VI. 891, 178., 188., 192. V.174, VIII. 152, XIV.67, 196. 107, 114, 198.15,19,202.73,217.111.200, V.22, XIV. 198, 199, XIX.53,. 54, XXI. 132, 133).

ODNOGA NA KURKLACH

4. Krzysztof-Konstanty (pok. X.), urodzony w 1718 roku, syn Fabiana-Ksawerego i ks. Ludwiki Puzyna, zaoyciel odnogi na KurkIach w Wikomierskiem, ktrych to dbr by dziedzicem od roku 1742 By starost bdziejewskim, jakoby ju w 1735 roku. W roku 1744 notowany jako chory w chorgwi petyhorskiej ks. Radziwia ordynata oyckiego. By jakoby deputowanym na Trybuna W. X. Litewskiego. W roku 1747 zalubi Ann Piotrowicz herbu Lilewa odmienna ( a nie Biaopiotrowicz, jak bdnie w wielu opracowaniach), crk Feliksa, ciwuna pojurskiego i starosty abarskiego, i Eufrozyny Zabieo herbu Topr i Lis, crki Michaa i Anny Biaozor herbu Wieniawa. Krzysztof umar w 1751 roku, a wedug Pulvisa - dopiero w 1752. Pochowany w Wilnie w katakumbach kocioa Misjonarzy. Wdowa po nim, w roku 1773 kupia od Szymona Zabiey, kasztelana miskiego, dobra Szopw drugi, koo Siesik. Umara w roku 1787. Jej pogrzeb odby si w Wilnie w kociele ksiy Misjonarzy dnia 14 stycznia tego roku. Synem Krzysztofa i Anny z Piotrowiczw by: Adam vel Adam-Tadeusz (pok. XL), jedynak, po rodzicach dziedzic Kurkli, ktry pniej (w 1788 roku, jeeli nie wczeniej) dokupi w tym -samym powiecie pooone dobra Szwabiszki. By ponadto starost garilziaskim vel gardzieskim. Posowa na sejmy 1768 i 1773 roku. W roku 1773 jest ju generaem adiutantem JKMci. W roku 1784 jest notowany jako marszaek powiatu onikszteskiego. Dnia. 24 czerwca 1789 roku zostaje kawalerem orderu witego Stanisawa. W roku 1794 mia by jakoby generaem majorem wojsk litewskich. W dniu 24 sierpnia 1774 roku zalubi w Czerwonym Dworze Mari (-Zofi) Zabieo herbu Topr i Lis, crk Antoniego, kawalera obu orderw polskich i francuskiego witego Michaa, owczego W. X. Litewskiego, i Zofii Szczyt herbu Jastrzbiec, a wnuczk, po ojcu: Michaa Zabiey, generaa majora wojsk litewskich, i Anny Biaozor herbu Wieniawa, a po matce: Jzefa Szczyt herbu Jastrzbiec, kasztelana mcisawskiego, i Petronelli Woodkowicz herbu Radwan. Potomstwo Adama i Marii z Zabiew: (1) Anna, dziedziczka dbr Kurkle, wedug tradycji rodzinnej niezamna, ale wedug zgodnych wzmianek wielu opracowa zamna za Stefanem Gedroicem herbu wasnego, starost osieckim. Anna ya jeszcze w 1854 roku. (2) Antoni (pok. XII.), urodzony w dniu 9 sierpnia 1777 roku, oficer wojsk francuskich i polskich. Kapitan 1 puku piechoty. W dniu 22 marca 1812 roku odznaczony krzyem Legii Honorowej. Umar jako kawaler w Paryu dnia 16 kwietnia 1857 roku. Jego korespondencja i rkopimienny yciorys pira Leonarda Chodki znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Jego portret w mundurze pukownika uanw (!?) znajduje si w zbiorach hr. Gustawa Lubienieckiego w Monachium. (3) Krzysztof, o nim niej. (4) Tadeusz, o nim niej, i (5) Ferdynand, dziedzic po rodzicach dbr Szwabiszki. Oficer wojsk napoleoskich. Kawaler. Znany na gruncie wileskim orygina, o ktrym wspomina w swoich pamitnikach ks. Gabriela Puzynina, a wiele pisze Stanisaw Morawski. y jeszcze jakoby w roku 1854.

(l7.c., 21. 689, 705, 706, 708,709, 22.447, 459,461,462,34. III.217-219, 41. XIX. 393, XXIV.348, 352, 55. 1854.574, 578, 1865.649, 1868.620, 621, 62. 701, 65. II.23, 71. 1907/8.91, 94, 86. III. 310, 311, 313, 90. III. 312, 313, 316, 317, 100. 11/4, 146/428, 104. 66,

107. 87, 123. 357, 358, 510, 511, 148.a. XII., 151. 75, 76, 166. I. 39, 169. VII. 534, XII. 20, 21, XVb. 647, 192. XIV. 66 67, 198. 11, 13, 15, 16, 19, 20, 217. III .198, -201, IV.364, X.297-299 XVII. 284, XXXI. 62).

(3) Krzysztof (pok. XII.), syn Adama vel Adama-Tadeusza i Marii Zabieo, by dziedzicem Kurkli i Szopowa, a wedug niektrych opracowa take i Szwabiszek. Ta wiadomo nie wydaje mi si umotywowana, gdy wacicielem Szwabiszek by brat Krzysztofa, Ferdynand, zmary zapewne po Krzysztofie. Poniewa Ferdynand umar jako kawaler, jest rzecz moliw i prawdopodobn, e Szwabiszki odziedziczy po Ferdynandzie kto z bratankw lub siostrzecw, ale nie brat Krzysztof. Krzysztof by starost bubianowskim (bernatowskim ?). Ju w roku 1807, jeeli nie wczeniej, jest onaty z Konstancj Pac-Pomarnack herbu Gozdawa, crk Antoniego i Teresy Dmbskiej herbu Godziemba, yjc jeszcze w roku 1868. Konstancja Pac-Pomarnacka wniosa mowi dobra Pokrewne w powiecie jezioroskim, obszaru 1200 dziesicin. Dzieci Krzysztofa i Konstancji z Pac-Pomarnackich: a. Krzysztof-Jakb-Eljasz, o nim niej. b. Julia umara modo. Pochowana w Siesikach w kaplicy grobowej. c. Maria ju w 1821 roku jest zamna za Dominikiem Dowgiao herbu Zadora, dziedzicem Siesik, zmarym w Paryu w 1857 roku. Umara w 1868 roku. Pochowana w Siesikach. d. Antonina, ktra w padzierniku 1827 roku, w Siesikach, zalubia Jana-Feliksa Weyssenhoff, chorego wikomierskiego. Wniosa mu w posagu dobra Pokrewne (p.w.) i tam umara dnia 18 stycznia 1842 roku. e. Konstancja, ktra w roku 1828 zalubia Justyna-Jzefa Pi otuchKublickiego herbu wasnego, dziedzica Hermaniszek, vi ktrych umara dnia 4 stycznia 1849 roku. a. Krzysztof-Jakb-Eliasz (pok. XIII.), syn Krzysztofa i Konstancji PacPomarnackiej, urodzi si w Kurkiach dnia 7 (2) sierpnia 1808 roku. W roku 1830 odbywa sub wojskow w Krzemiecu. Wedug tradycji rodzinnej, po wybuchu powstania zosta wysany na Kaukaz, po degradacji na prostego onierza. Dziedzic dbr Kurkle i Szopw. W 1843 roku zalubi w Dreznie Elbiet Cissowsk, urodzon dnia 8 lipca roku 1823, crk Mariana, dziedzica Skrwilna, i Katarzyny Jackowskiej, a wnuczk, po ojcu: Tomasza Cissowskiego i Franciszki Mczyskiej. Elbieta Cissowska wniosa mowi dbra Dugie koo Rypina w Pockiem. W roku 1860 otrzyma od Towarzystwa Rolniczego zoty medal za wzorowo prowadzon gospodark len. Krzysztof hr. Plater umar w Dugiem dnia 21 czerwca 1871 roku, jego ona tame - dnia 15 marca 1901 roku. Ich dzieci: a) Wadysaw urodzi si w 1845 a umar w 1846 roku. b) Roman-Franciszek-Ksawery (pok. XIV.) urodzi si dnia 5 lipca 1847 roku. Wedug Pulvisa, posiada stopie naukowy doktora nauk politycznych i administracyjnych. Nie znam jego losw.

c) Gustaw (pok. XIV.) urodzi si 28 stycznia 1849 roku. Inynier. Po rodzicach dziedzic dbr Dugie. Umar bezpotomnie w Rydze dnia 19 .marca 1923 i tam zosta pochowany. W roku 1884 (wedug Pulvisa, dnia 15 sierpnia 1883 roku w Krasawiu) zalubi hr. Mari Plater, urodzon dnia 26 padziernika 1862 roku, crk Edwarda i Stefanii z Morykanich (p.w.), ostatni dziedziczk dbr Krasaw, zmar w Madrycie dnia 12 grudnia 1947 roku. W jej rku znajdowaa si tak zwana "Kronika Krasawska". W roku 1916, przed inwazj niemieck, cenniejsze zbiory, pamitki, zastawy itp. zostay dla bezpieczestwa wysane z Krasawia do Petersburga, gdzie w roku 1917 przepady. Biblioteka w Krasawiu zawieraa okoo 30 tysicy tomw, bogate archiwum rodzinne i duy zbir rycin. Widok Krasawia pomieci Napoleon Orda w swoim albumie. Opis Krasawia podaem wyej. d) Stanisaw-Krzysztof-Marian (pok. XIV.) urodzi si 26 stycznia 1851 roku. W dniu 12 kwietnia 1894 roku zalubi w Londynie Frances Wilson. Nie znam jego losw. Bezpotomny. Wedug Pulvisa, mia by urzdnikiem kancelarii cesarskiej w Petersburgu. e) Felicja-Elbieta urodzia si 8 czerwca 1854 roku. Umara w paniestwie, w Poznaniu dnia 28 maja 1900 roku.

(19. III.227, 21. 705, 708, 709, 22.458,461,462,24. 1.311, 29. wyd. 1.58,34. III. 218, 219, 221, 55. 1854.578, 1856.557, 1865.649, 1868.620, 621, 62. 701, 702, 68., 68.b. 86. II1.313, 90. III. 317, 113. IV.55, 114. 142, 143, 118. VI. gub. Witebsk. 2, 130. 1., 148.a. XII., 166. I. 39, 387, 169. n. 36, nI. 920, IV. 616, 894, vln. 543, XIII.658, XIV. 672, XVa. 10, 32, XVb. 199 ,192. n. 331, 111.235, VII1.152, XIV. 67, 196. 114, 198. 15,. 16, 19,20, 24, 217. I. tab!. IV. pokol. XIII, 111.201, IV.ll, 234, V.22, IX.174, XVII.. 284, 309, XIX. 53, 55, XXII. 68, XXIII. 213, XXVIII .138).

(4) Tadeusz (pok. XII.), syn Adama vel Adama-Tadeusza i Marii z Zabiew, sdz e urodzony okoo 1780 roku, by dziedzicem Pomusza Wielkiego, ktre to dobra - wedug Pulvisa - wzi za on sam bdc wacicielem Szwabiszek. Asesor sdu gwnego kryminalnego w Wilnie przed 1821 rokiem. Potem mia by marszakiem szlachty wileskim. Nie miaem moliwoci sprawdzenia tej wzmianki. W roku 1821 jest czonkiem loy Gorliwy Litwin w Wilnie. Umar mierci samobjcz w roku 1822. Ju w 1804 roku by onaty z Rachel Kociuszko herbu Roch III, ktra - wedug Pulvisa - bya urodzona w roku 1784, umara za w Szafkianach w dniu 17 czerwca 1860 roku. Wedug bdnych wersji, dopiero po 1868 roku. Jej matk (take wedug Pulvisa) bya N? Burniewiczwna. Potomstwo Tadeusza i Racheli z Kociuszkw: a. Adam-Micha, o nim niej. b. Micha (pok. XII!.), urodzi si dnia 25 (wedug Pulvisa - 11) padziernika 1807 roku. Jako ucze klasy V wileskiego gimnazjum, w dniu 15 maja 1823 roku, w czasie pauzy, napisa na tablicy"Vivat konstytucja 3 maja". Drobny ten fakt rozpta ledztwo, porednio spowodowa aresztowanie filaretw i filomatw, a sam Micha hr. Plater zosta w 1824 roku skazany na 14 lat suby wojskowej. Wedug Stanisawa Morawskiego, suy w wojsku do 1830 roku. Suy na Kaukazie par lat, tam ciko ranny w gow, zwolniony, powrci do

Kraju i rycho umar w obkaniu. Dat jego zgonu opracowania podaj zgodnie na rok 1835. Nie by onaty. c. Lucjan-Stanisaw, a wedug Pulvisa, Lucjan-Jzef-Krzysztof (pok. XIII.), o nim niej. d. Ferdynand (pok. XIII.) urodzi si dnia 5 stycznia 1811, a wedug Pulvisa, 24 wrzenia 1810 roku. W chwili wybuchu rewolucji listopadowej by, tak jak i brat jego Lucjan, elewem rosyjskiej szkoy oficerskiej w Dynaburgu. W powstaniu ma identyczn kart z bratem, i tak jak j on, jako podporucznik idzie na emigracj. Razem te z bratem Lucjanem, wyrokiem zaocznym Miskiej Komisji .ledczej z dnia 23 listopada (st. st.) 1831 roku, skazany na cikie roboty na Syberii. W latach 1837 do 1846? przebywa w Cognac (Charente) we Francj i, a nastpnie wyjeda do Australii, i tam, jako kawaler, przebywa do mierci, to jest do dnia 14 grudnia 1891 roku. Mia przebywa te jaki okres czasu w Anglii, lecz nie wiem czy przed 1837 rokiem, czy te dopiero przed wyjazdem do Australii. Jego majtek w guberni miskiej (jaki?) zosta skonfiskowany. W Bibliotece Narodowej w Warszawie znajdowaa si jego korespondencja z Wadysawem Platerem. e. Aleksandra urodzia si w 1812 roku. Wedug Pulvisa - w Liksnie dnia 24 czerwca 1806 roku. Umara jako panna w 1850 roku. f. Fabian-Antoni-Ignacy (pok. XIII.), urodzi si dnia 6 lutego 1814 roku. Warmii rosyjskiej suy jako oficer inynierii. W dniu 6 lipca 1841 roku zalubi Jzef hr. PlaterZyberk, urodzon dnia 8 stycznia 1811 roku, crk Michaa i Izabelli Syberg. Umar w Liksnie dnia 20 padziernika 1882 roku. Jzefa umara w Liksnie w dniu 7 maja .1842 roku, po urodzeniu tam w dniu 14 kwietnia crki o imionach: Maria-Izabella-Jzefina, urodzona dnia 14 kwietnia 1842 roku, ktra potem zalubia hr. Mieczysawa Wielhorskiego herbu Kierdeja. g. Tadeusz-August-Jan, o nim niej. h. Antoni-Konstanty, o nim niej. i. Rachela urodzia si w 1819 roku. Wedug Pulvisa - 12 marca 1817 roku. Umara w paniestwie w roku 1866. j. Anna urodzia si w 1820 roku. Wedug Pulvisa, najstarsza z rodzestwa, a urodzona 5 kwietnia 1804. Dnia 29 listopada 1845 roku zalubia Karola Czudowskiego herbu Leliwa, syna Adama i Agnieszki Rajeckiej, wedug opracowa niemieckich, radc kolegialnego w Orenburgu.

(21. 708-710, 22. 461, 462, 24. I. 311, 312, 34. III. 218, 219, 221, 222, 36.j. XI. 526, 41. III. 19, 52.7,155. 1854.578,1856.557, 558, 1865.649, 1868.620, 621, 68., 68.b., 68.d., 77. 360, 86. III.313, 314, 90. JII.317-319, 94. LXVI, 95. 1837/8.304, 1846.337, 100. 236/886, 322/1236, 111. 281, 123. 187, 489, 145. III.l24, 148.a. XII., 192. III .40, XIV. 67, 68, 198. 15, 16, 20,24, 217. III.20l 202, 207, XIII. tabl.).

a. Adam-Micha (pok. XIII.), syn Tadeusza i Racheli z Kociuszkw, urodzi si dnia 28 (wedug Pulvisa - 22) maja 1805 roku. Dziedzic dbr Podubisie, a nastpnie (po sprzeday Podubi), majtku Kieree, na mudzi. Umar w Kiereach dnia 23 wrzenia 1869 roku. Z ony Franciszki-Ksawery Mirskiej herbu Biaynia odmienna (crki Leona i Joanny Dowiatt), dziedziczki dbr Kierey, a przedtem dbr Podubisie, w powiecie szawelskim, mia dzieci: a) Teodora, urodzona w roku 1830, ktra w 1873 roku zalubia Rafaa Butwiskiego, a wedug ychliskiego (p. n.) - Dominika Noeyk. Wedug Pulvisa - Dominika Noreyk. b) Rachela, ktra wedug Pulvisa urodzia si w Leomirzednia 25 lipca 1835 roku, a dnia 23 sierpnia 1883 zalubia w Szawkianach Herkulesa Bitowta. c) Idalia, wedug Pulvisa, urodzia si w 1839, a dnia 22 lutego 1873 roku zalubia Rafaa Putwiskiego, dziedzica Gawgor i Powiekszniupia? Wedug Borkowskiego, Kosiskiego i Uruskiego, bya zamna za Dominikiem Noreyko (bdnie Noeyko), a wedug ychliskiego za Rafaem Rutwiskim. d) Leon-Bartomiej (pok. XIV.), urodzony dnia 30 sierpnia 1841 roku, kapitan wojsk rosyjskich. Dnia 13 kwietnia 1851 roku uzyska potwierdzenie tytuu hrabiowskiego w Rosji. Wedug Pulvisa, w roku 1875. zalubi N? Zajczkowsk i tego samego roku, w dniu 10 lipca umar w Nowo-Moskowsku. e) Lucjan-Marceli-Dyonizy, wedug Pulvisa, urodzi si w Kiereach dnia 21 padziernika 1843 roku. Umar w 1863 roku. f) Franciszka-Ksawera, wedug Pul visa, urodzia si w roku 1845, a bya zamna za Edwardem Jawokiem. g) Emma (bdnie Ewa), wedug Pulvisa, urodzia si w 1852, a w 1877 roku bya ju zamna za Tytusem Gorskim herbu Nacz. h) Anna, wedug Pulvisa, urodzia si w Kiereach w 1854, a umara w 1872 roku.

(21. 709, 710, 22. 461, 462, 24. 1.312, 34. III. 219, 221, 55. 1856.557, 1868.620, 621, 86. III.313, 314, 90. III.317-319, 148.a. XII., 169. IV.45, 192. IV.285, XIV.&7,68, 198. 20, 24, 217. III.201, IV.nl, 194, 220.)

c. Lucjan-Stanisaw, wedug Pulvisa - Lucjan-Jzef-Krzysztof (pok. XIII.) urodzi si 25 (czy moe 12) listopada 1808 roku w Pomuszu na Wileszczynie. W chwili wybuchu powstania by razem z bratem Frdynandem podchorym (junkrem) rosyjskiej oficerskiej szkoy w Dynaburgu. Dnia 22 kwietnia 1831 roku udao im si wydosta z Dzisny,.gdzie wwczas stacjonowali, i doczy si do partii powstaczej Walentego Brochockiego. Dnia 15 czerwca 1831 obaj bracia zostali mianowani podporucznikami. Potem Lucjan, nie wiem czy sam, czy razem z bratem, przydzielony do 7 puku piechoty liniowej. Po klsce powstania

emigruje. Jego majtek (jaki?) w guberni miskiej ulega konfiskaciecie. W dniu 9 wrzenia 1833 roku zapisa si w Paryu do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Pniej przebywa w Anglii, gdzie eni si z Charlott Price Duffus ze starej rodziny szkockiej, siostr pastora. Wedug Pulvisa ich lub odby si w 1836 roku. Charlotta urodzia si w 1813 roku (wedug Pulvisa w Indiach wschodnich), a umara w Australii dnia 8 stycznia 1885 roku. Lucjan z rodzin emigruje do Australii, dokd na okrcie o nazwie "Alfred" dociera ju w styczniu 1840 r. Umar w Parramatta (Nowa Poudniowa Walia) dnia 12 czerwca 1857 roku. J. Straszewicz wyda podobizn Lucjana w towarzystwie: Aleksandra Rypiskiego. Jana Klotta i Aleksandra Pgowskiego. Litografia ta istnieje w dwch formatach. Listy Lucjana do Wadysawa Platera znajdoway si do roku 1944 w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Ze swego maestwa z Charlott Lucjan pozostawi w Australii potomstwo, ktrego potomkowie (wyznania luteraskiego) yj tam dotychczas i uywaj nazwiska "dePlater". Byli to i s: a) Emily-Laura urodzona w Poplar Corty, Middlesex w Anglii,.dnia 19 maja 1838, a zmara w Australii 28 maja 1926 roku. b) Ferdinand-John (pok. XIV.), o ktrym niej. c) Lucien-Stanislas (pok. XIV.), o ktrym take patrz niej. d) Rachel-Kosciuszko urodzona w County of Cumberland, N.S.W. dnia 30 padziernika 1844, a umara 2 czerwca 1926 roku. e) Josephine-Hedwiga urodzia si dnia 15 wrzenia 1847 w Campe town (County Cawden) w Australii, a dnia 6 stycznia 1883 roku zalubia w Hampstead Andrew Jones'a. Umara w roku 1937. f) Louis-Felician-Peter urodzi si w Sydney dnia 13 grudnia 1849, a umar, jako kawaler, 20 marca 1927 roku. g) Emilian-Paul-Casimir urodzi si w Sydney dnia 7 wrzenia 1851, a umar jako kawaler 2 czerwca 1926 roku. h) Michael-Augustus-Ladislas (pok. XIV.) o ktrym patrz niej. Z nich: b) Ferdinand-John (pok. XIV.) p. w., urodzi si w County of Cumberland, N.S.W. dnia 13 maja 1840 roku, a dnia 23 wrzenia 1865 roku zalubi Elisabeth-Frances Doyle, urodzon w Queensbeyan dnia 25 sierpnia 1851, a zmar w lutym 1875 roku. Po jej mierci oeni si powtrnie z N? Umar dnia 27 kwietnia 1909 roku. Jego dzieci z pierwszego maestwa: (a) Lucien-Stanislas "Georges" (pok. XV.), o ktrym zaraz niej. (b) Frances-Charlotte, urodzia si w Queensbeyan dnia 17 wrzenia 1872, a umara jako panna okoo 1935 roku.

Ponadto Ferdinand-John pozostawi syna, o ktrym nie wiem czy by urodzony z drugiego maestwa, czy te by synem uznanym, ktrego imi: (c) Edward-Arthur (pok. XV.), o ktrym patrz niej. (a) Lucien-Stanislas "Georges" (pok. XV) p. w., urodzi si dnia 28 lipca 1869 roku w, Qeensbeyan, a umar 13 stycznia 1935 roku. Z maestwa z Elizabeth N? urodzone jego dzieci: aa. Vera zamna za Edgar Richardsan. bb. Herbert, o ktrym wiem jedynie e by onaty z N? (c) Edward-Arthur (pok. XV.), p. w., urodzi si dnia 11 listo pada 1884 roku, umar 27 padziernika 1952 roku, pozostawiajc z ony Florence- Victoria Keen, dzieci: aa. Thelma, urodzona dnia 9 sierpnia 1913 roku, zamna za Edward Macklin. bb. Rodney (pok. XVI.), urodzony dnia 20 maja 1918 roku, o ktrym wiem jedynie e z ony June-Iris Day ma syna o imieniu Bradley (pok. XVII.), urodzonego dnia 6 maja 1958 roku. c) Lucien-Stanislas (pok., XIV.), p. w. urodzi si w Cabramotta (County of Cumberland, N.S.W.) dnia 10 grudnia 1841, a umar 13 wrzenia 1931 roku pozostawiajc z zalubionej w dniu 25 grudnia 1865 roku Lucy-Clara Rusten omioro dzieci o imionach: (a) Laura-May, urodzona dnia 15 padziernika 1870 roku w Bedmyer, ktra umara dnia 1 lipca 1940 roku. (b) Stanislas-Duffus (pok. XV.), o ktrym zaraz niej. (c) Benjamin-Augustus Lumley, ktry urodzi si dnia 4 stycznia1875 roku w Paramatta, a umar dnia 22 listopada 1959 roku nie pozostawiajc, ze swego maestwa z Edith-Maude Gifford, potomstwa. (d) Alice-Maud-Australia, urodzona dnia 26 stycznia 1877 roku, zamna za William Bums, umara dnia 21 grudnia 1961 roku. (e) Lucien-Ladislas (pok. XV.), o ktrym patrz niej. (f) Rose-Ruth-Rachel, urodzona dnia 2 marca 1882 roku, zamna za William Smith. (g) Victor-de Broel (pok. XV.), o ktrym niej. (h) Bertie-Cecil (pok. XV.), o ktrym take patrz niej.

(b) Stanislas-Duffus (pok. XV.), p. W., urodzi si w Picton dnia5 sierpnia 1872 roku, a umar 27 wrzenia 1941 roku. Z ony Helen-Hero Shortus pozostawi dzieci: aa. Marcus (pok. XVI.), urodzony dnia 9 marca 1907 roku, ktry:z ony Ruth Reynolds ma potomstwo: aa) Marcia E. L., urodzona dnia 6 maja 1937 i bb) John M. (pok. XVII.), urodzony dnia 21 wrzenia 1943 roku. bb. Olga-Heloise, urodzona dnia 11 wrzenia 1910 roku, zamna za Theophilus Weaver i cc. Helene-Beatrice, urodzona w 1914 roku, zamna za Frederick (e) Lucien-Ladislas (pok. XV.), p. w., urodzi si w Paramatta 6 kwietnia 1879 roku, a umar 22 marca 1950 roku. Jego on bya Ruby Graham Chapman z ktrej mia dzieci: aa. Lucien-Stanislaus (pok. XVL), o ktrym zara,z niej. bb. Ronald-Graham (pok. XVI.), o ktrym niej. cc. Raymond-Leslie (pok. XVI.), o ktrym take patrz niej. dd. Lorna-May, urodzona dnia 10 lipca 1919 roku, zamna za HoraceSidney-G. Henning. ee. Gwenyth-Rose, urodzona 21 wrzenia 1920, zamna za Bruce Harold Cowling i ff. Beryl-Helene, urodzona dnia 28 czerwca 1926 roku, zamnaza RayEdward Wiehe. aa. Lucien-Stanislaus (pok. XVI.), p. w., urodzi si dnia 5 grudnia 1911 roku. onaty dwukrotnie; po raz pierwszy z Ivy-Violet-M. Shaw, a po raz drugi z Gladys Holman. Jego dzieci urodzone nie wiem z ktrego maestwa: aa) Yvonne-Ivy, urodzona dnia 18 padziernika 1938 roku, zamna za Clifford-Roy Fraser. bb) Ann-Lesley, urodzona dnia 18 wrzenia 1947 i cc) Geoffrey-Leonard, urodzony dnia 17 wrzenia 1951 roku. bb. Ronald-Graham (pok. XVI.), p. w., urodzi si dnia 22 stycznia 1914 roku, z ony Venita-Dorothea Lowder, ma dzieci: aa) Joan-Barbara, urodzona dnia 5 padziernika 1942 i

bb) Ronald-Leslie (pok. XVII.), urodzonego dnia 1 padziernika 1943 roku. cc. Raymond-Leslie (pok. XVI.), p. w., urodzi si dnia 21 grudnia1.916 roku, z ony Mary-Ann-Wylie Gill, ma troje dzeci: aa) Stephen-Leslie (pok. XVII.), urodzonego dnia 17 czerwca 1950, bb) Christine, urodzon 15 i zmar dnia 17 sierpnia 1953 roku i cc) Julia-Rae, urodzon 17 wrzenia 1955 roku. (g) Victor-de- Broel (pok. XV.), p. w., urodzi si dnia 19 sierpnia 1884 roku. Jego dzieci z ony Irene-Lang Blackwell: aa. Clifford-Victor (pok. XVI.), urodzony dnia 27 lipca 1912 roku, ktry z ony Hazel McPherson ma dzieci: aa) Ian-Ross (pok. XVII.), urodzonego w lipcu 1944 roku, bb) Mark (pok. XVII.) i cc) Janice. bb. Alice-Lucie, urodzona dnia 26 kwietnia 1915 roku, zamena za FrancisSydney Wilson. (h) Bertie-Cecil (pok. XV.), urodzi si dnia 2 wrzenia 1887, a umar 13 czerwca 1961 roku, pozostawiajc z ony Eliza-Lavinac Mary Owers picioro dzieci. Ich imiona i rozrodzenie: aa. Evelyn-Audrey urodzia si dnia 10 lutego 1913 roku zamna za Cyril Huggett. bb. Everard-Cecil-John (pok. XVI.), urodzi si dnia 19 lipca 1914 roku i ma z ony Elizabeth-Christine Ross trzech synw, ktrych imona: aa) Everard-Murray (pok. XVII.), urodzony dnia 27 lipca 1943, bb) Craig-William (pok. .XVII.), urodzony dnia 30 maja. 1946 i cc) Paul-Cecil (pok. XVII.h urodzony dnia 27 lipca 1948 roku. cc. Frederick-Vivian (pok. XVI.), urodzi si dnia 6 marca 1917 roku i ma z ony Marjorie Henshaw dwoje dzieci, ktrych imiona: aa) Fay-Marjorie urodzona dnia 10 sierpnia 1941 i bb) Alan-Frederick (pok. XVII.), urodzony dnia 21 padziernika 1948 roku.

dd. Mervyn-Benjamin (pok. XVI.), urodzi si dnia 4 stycznia 1920 roku i ma z ony Joan Turner czworo dzieci, ktrych imona: aa) Dianne-Joan urodzona dnia 20 lutego 1946, bb) Judith-Jean urodzona dnia 29 maja 1947, cc) Ralph-Mervyn-Harry (pok. XVII.), ur. dnia 23 wrzenia 1951 i dd) Peter-Bruce (pok. XVII.), urodzony dnia 8 kwietnia 1956 roku Mervyn-Benjamin (pok. XVI.) interesuje si ywo przeszoci swego rodu. Opracowa genealogi jego linii australijskiej i zebra bogaty zbir jej dotyczcych pamitek. ee. Valerie-May urodzia si dnia 26 sierpnia 1922 roku, dwukrotnie zamna, po raz pierwszy za Harold Thrupp i po raz drugi za William Scott. h) Michael-Augustus-Ladislas (pok. XIV.), p. w., urodzi si w Redbank UpperPicton, N.S.W. dnia 13 listopada 1856, a umar 6 grudnia 1945 roku. By dwukrotnie onaty; po raz pierwszy z Eliza Harper i po raz drugi z Mary-Anne Toomey. Nie wiem czy z obu, czy te z jednej z nich, pozostawi szecioro dzieci o imionach i rozrodzeniu: (a) Roy (pok XV.), o ktrym zaraz niej. (b) Emily-Charlotte, ktra urodzia si dnia 14 marca 1900. (c) Mildred-Mary, urodzon dnia 8 padziernika 1901, zamn za George G. Simpson. (d) Doris-Irene, urodzon dnia 2 kwietnia 1903, zamn za ]Iarry Sundgren. (e) Josephine, urodzon dnia 7 sierpnia 1905 i (f) Rachel, dnia 2 czerwca 1910 roku. (a) Roy (pok. XV.), p. zaraz, w., urodzi si dnia 9 padziernika 1898, a umar 29 czerwca 1963 roku. Z ony Emily-Lucy Holden pozostawi dwch synw, o imionach: aa. Roy-Charles-Michael, (pok. XVI.), urodzonego dnia 18 stycznia 1937 roku, ktry z ony Karleen-Fay Kleinig ma dwie crki: aa) Rosie-Ann, urodzon dnia 29 sierpnia 1960 i bb) Diane, urodzon 20 sierpnia 1962 roku. bb. Keith-John (pok. XVI.) , urodzonego 16 wrzenia 1939, ktry jest onaty z Elaine-Ruth Brown10).

(17.a. 11.225, 21. 709, 710, 22. 461, 462, 24. I. 312, 34. 111.219, 221, 55. 1856.557, 1868.620, 621, 68. 68.b., 68.d., 77. 327, 360, 86. 111.313, 314, 88. V.140, 90. 111.317-319, 95. 1837/8.304, 1846.337, 100. 236/886, 148;a. XII., 178., 192. XIV.67, 68, 198. 20, 24, 2.l7. 1II.201).

g. Tadeusz-August-Jan (pok. XIII.), syn Tadeusza i Racheli z Kociuszkw, urodzi si dnia 6 lipca 1815 roku. Wedug tradycji rodzinnej, mia by skazany na doywotnie osiedlenie na Syberii. Suy jako oficer inynierii wodnej w guberni Symbirskiej. W dniu 17 stycznia 1838 roku uzyska potwierdzienie swojego prawa do tytuu. Umar w Alatyrze w symbirskiej guberni, dnia 28 czerwca 1854 roku. Z zalubionej w Irkucku w 1845 roku Agnieszki Razkazow czy Rakazowow, crki Stefana, urzdnika rosyjskiego, pozostawi wychawane w prawosawiu dzieci: a) Ann pierwsz i b) Konstantego, ktrzy oboje umarli modo. c) Ann drug, ktra si urodzia dnia 7 maja 1849 roku. Nie ,znam jej losw. d) Michaa, ktry umar modo. e) Aleksandra (pok. XIV.), ktry si urodzi 17 kwietnia 1851 r. W roku 1899 (wedug Pulvisa - ju w 1875) by zastpc prokuratora w Kijowie. W dniu 24 lutego (starego stylu) 1900 roku zosta wpisany do V czci ksigi szlachty guberni kijowskiej. Wedug Borkowskiego, ju jako dziecko, bo w dniu 17 listopada 1859 roku, mia uzyska potwierdzenie swojego tytuu hrabiowskiego w Rosji: Z ony Adelajdy Anderson, crki Karola, wyszego urzdnika rosyjskiego, mia dzieci: (a) Eugeni, urodzon w Kijowie dnia 6 lipca 1879 roku, i (b) N? (pok. XV), syna, urodzonego w grudniu 1880 roku. Nie znam jego losw. f) Wadysawa, ktry umar modo.

(21. 709, 710, 22. 461, 462, 2<1. 1.312, 34. III.219, 221, 55. 18.56.557, 1868.620, 621, 68.c., 86. III. 313, 314, 90. III .317-319, 148. a. XII, 174. 204, 192. XIV. 67, 6f:I, 198. 20, 24, 217. III.202).

h) Antoni-Konstanty (pok. XIII.), syn Tadeusza i Racheli z Kociuszkw, urodzi si dnia 11 lub 13 lipca 1818 roku. Wedug Wilczyskiego, mia zamieszkiwa w Krlestwie Polskim, a wedug Pulvisa, by oficerem piechoty wojsk rosyjskich. Umar dnia 23 wrzenia

1875 roku. Oeniony by z Katarzyn Popawsk, wedug Pulvisa, herbu Jastrzbiec (zmar w Warszawie w kocu stycznia 1877 roku), i mia z tego maestwa dzieci o imionach: a) Stanisawa, urodzona w 1848 roku, a ktra umara w grudniu 1876 roku. b) Jan-Ignacy (pok. XIV.), urodzony dnia 30 sierpnia 1850 roku. c) Wacaw. d) Aleksander. e) Maria. f) Wodzimierz- Florian (pok. XIV.), urodzony w 1859, umar dnia 3 maja 1862 roku. g ) Jan, ktry umar w 1866 roku. h) Anna-Jakbina, a wedug niektrych danych - Wanda. i) Jzefa. j) Antoni (pok. XIV.), ktry - wedug niesprawdzonych wiadomoci - mia z ony (take) Popawskiej mie dzieci: (a) Jana (pok. XV.) i (b) Ann zamn za Chudobickim?

(21. 710, 22.462, 24. 1.312, 34. 111.219, 221, 55. 1856.557, 1868.62Q, 6~1, 68.c., 86. 111.313, 314, 90.111.317-319, 148.a. XII., 192. XIV.67, 68, 198. 20, 24, 217. III. 202).

ODNOGA MUDZKA

E. Wilhelm (pok. VII.), czasem bdnie nazywany Janem-Wilhelmem, syn Henryka i zapewne Marii von Knorr, twrca odnogi mudzkiej, mia by w 1632 roku elektorem Wadysawa IV. By dziedzicem dbr Lutzen vel Lutzensee i Ilsen vel Ilsenhof w Kurlandii, oraz dbr Krottusz? na mudzi. Take na mudzi mia trzyma zastawem dobra Glebau. Wedug Pulvisa, mia by jeszcze dziedzicem dbr: Willgahlen, Feegen i Laukiszki? W roku 1642 podpisa elekcj Jana Kazimierza. W dniu 30 padziernika 1640 roku zalubi w Warszawie Ann-Elbiet (Halszk) von Tettau, crk Daniela, posa elektora Brandeburskiego przy dworze polskim, i Heleny von Polenz. W dniu 18 maja 1644 roku,dziaajc razem z on Ann-Elbiet czy te - jak w jednej wzmiance: -. za jej zezwoleniem, sprzedaje dobra Lambertshof Janowi von Manteuffel Szoge i jego onie Marii

von Plater, a wic zapewne swemu szwagrowi i siostrze (p.w). Jako cena sprzedana figuruje suma 24 tysicy zotych polskich, z czego 17 tysicy patne przy akcie, a 7 tysicy na Wielkanoc roku 1645. W dniu 7 maja 1649 roku zastawi swoje dobra Lutzen i Ilsenhof w Kurlandii u Jerzego Krtidnera za 3 tysice talarw. Po stracie ony, Anny-Elbiety, oeni si po raz drugi z Jadwig Naruszewicz. herbu Wadwicz, wdow po Fryderyku von 8chwerin na Alschwangen, crk Jana, owczego litewskiego, i Marianny ks. Soomereckiej, a wnuczk po ojcu: Pawa (wedug odzi-Czarnieckiego - Mikoaja) Naruszewicza, a po matce: ks. Iwana Soomereckiego, kasztelana mcisawskiego, i Anny Hlebowicz herbu Leliwa. Wilhelm Plater nie mia dzieci z drug on, ktra ya jeszcze w roku 1672. Razem z dziemi przeszed na katolicyzm. Umar w ro~u 1664. Jego dzieci: Maria-Teodora, Henryk-Wilhelm, Andrzej-Wilhelm, (?) i Daniel-Gotard. O nich niej. Pulvis i opracowania herbarzowe przypisuj mu jeszcze crk Elbiet-Helen vel Helen Elbiet, zamn za Fabianem-Kazimierzem von der Borch, generaem artylerii wojsk W. Ks. Litewskiego, zmarym w roku 1710. Z dzieci Wilhelma i Anny-Elbiety von Tettau: A) Maria-Teodora bya dwukrotnie zamna. Po raz pierwszy za Wadysawa Woyna herbu Trby, starost gorzdowskim, a po raz drugi za Wadysawem Komarem, podczaszym (raz wymieniony jako czenik) wileskim. Sdz e Maria-Teodora ya jeszcze w roku 1710. B) Henryk-Wilhelm (pok. VIII.) by czasem nazywany tylko Wilhelmem. W roku 1664 robi z, bratem dzia majtkowy dbr pozostaych po ojcu. Wedug niemieckich opracowa, mia odziedziczy po stryju Gotardzie dobra Willgalen i Fetzen. Nie umiem wytumaczy tego dziedzictwa, a to wobec faktu e Gotard pozostawi wasne dzieci (p.w.) Wedug polskich opracowa, mia by dziedzicem Szatejek na mudzi oraz Okremujy? w Inflantach. Wymieniany jako horodniczy inflancki a czsto te jako pukownik wojsk litewskich. Umar bezpotomnie w roku 1670. Wedug Pulvisa, y jeszcze w roku 1708. C) Andrzej-Wilhelm (pok. VIII.), wymieniony jedynie przez Pulvisa. Mia y w latach 1661-1726 i tak jak brat starszy by horodniczym inflanckim oraz dziedzicem majtkw Owile i Szatejki. Nie wiem czy i w tym wypadku nie mamy do czynienia z fenomenem mylenia imion Henryk i Andrzej (Andrej, Henri), jak to ju opisaem wyej. W takim razie Andrzej-Wilhelm byby identyczny z poprzednim - Henrykiem-Wilhelmem. Poniewa Pulvis nie podaje skd wzi daty wystpowania Andrzeja Wilhelma, nie mam moliwoci rozwizania mych wtpliwoci. D) Daniel-Gotard (pok. VIII.), czsto notowany tylko z imieniem Daniel, ju w dniu 4 lipca 1679 roku wystpuje jako podstaroci sdowy, a w dniu 7 czerwca 1694 roku jako pisarz ziemski inflancki. Tak notowany jeszcze w dniu 10 stycznia 1699 roku. By dziedzicem Uzumujy. Naby Owile w powiecie wikomierskim, a mia by dziedzicem take i

Poniemunia, Ocedy, (po bracie) Szatejek, a wedug- Pulvisa, take Smow, Festigal i Ferzenmujy. W roku 1708 Daniel Plater jest dziedzicem dbr Zajmw z attynencj Sporuny koo Dzisny. Sdz e dobra te otrzyma w posagu za pierwsz on. Przeszed na katolicyzm. Dnia 25 czerwca 1709 roku, dziaajc wsplnie z synami, robi zapis dla O. O. Augustynw wileskich. Wystpuje jeszcze w 1717 roku. Daniel-Gotard by dwukrotnie onaty. Pierwsz jego on bya Ludwika Woowicz herbu Bogoria, crka Wadysawa, wojewody witebskiego i hetmana polnego litewskiego, i Anny Kozie-Poklewskiej herbu wasnego, a wnuczka, po ojcu: Piotra Woowicza i N? Horodyskiej, a po matce: Kazimierza Kozie-Poklewskiego, podkomorzego wendeskiego, i ks. Halszki Kroszyskiej. Umara dnia 15 wrzenia 1668 roku. Drug on Daniela-Gotarda bya Eufemia-Dorota (w niemieckich opracowaniach Eufrozyna) von Offenberg auf Willonen, crka Aleksandra i bar. Magorzaty von Hahn aus dem Hause Aahoff. Eufemia-Dorota ya jeszcze w 1739 roku. Dzieci Daniela-Gotarda: z pierwszego maestwa (A) i (B) Kazimierz i Micha (pok. IX.), wystpujcy razem z ojcem w dniu 25 czerwca 1709 roku. Umarli obaj "w czasie grasujcego w Polsce powietrza", w latach pomidzy 1710 a 1712. Obaj pochowani w Ocedach. .z drugiego maestwa (C) Piotr (pok. IX.) "poswicony zawodowi rycerskiemu od pocztku swej modoci, w czasie wojen szwedzkich wzity by w niewol i uprowadzony do Szwecji". Mia si jakoby tam oeni z N? Puttkamer, crk Jreneraa szwedzkiego, i tam - w Szwecji - umrze bezpotomnie. (D) Jan-Wilhelm, o nim niej. (E) Marianna, zamna za N? Komorowskim herbu Doga, starost wiszniewskim. (F) Helena-Anna za Franciszkiem von Schwerin, podkomorzycem derpskim. Ona wystpuje jeszcze w dniu 30 listopada 1686 roku. (G) N? za N? Iwanowiczem, podczaszym mudzkim.

(21. 710, 711, 34. III. 218, 55. 1854.573, 579, 62. 702, 86. III. 311, 90. III. 319, 320, 98.1895.132,133. II.205, 148.a. XIII.., 154. 1894.88,166.1.38,39 167. 89 i tab!. 100, 169. XI.146, XIV.294, 192. VII.124, XII.39, XIV.68, 198. 8-11, 26, 207. 3, 10, 15-17, 208. 496498, 217. 111.190, 202, V. 380, XI. 274, 277, XIV. 208).

(D) Jan Wilhelm (pok. IX), uywajcy czsto tylko pierwszego imienia, syn DanielaGotarda i Eufemii-Doroty von Offenberg, urodzi si dnia 6 sierpnia 1676 roku. Pulvis podaje dat jego urodzenia na 6 lipca 1677 roku. Po ojcu dziedzic Uzumujy Owi, Zajnowa ze Sporunami, mow i Szatejek, w ktrych w roku 1716 wznis murowany koci. Zabiegliwy gospodarz, pozostawi synowi wielk fortun. Do roku 1748, a moe i potem, piastuje urzd wojskiego inflanckiego. Wedug Pulvisa, by nim mianowany ju w dniu 30

czerwca 1698 roku. W roku 1712 zosta wysany do Petersburga, jako rezydent Rzeczypospolitej przy dworze Piotra I, dla wyjednania wynagrodzenia strat poczynionych w Polsce przez wojska rosyjskie. W zwizku z t misj, Jan-Wilhelm Plater wyda ze swojej szkatuy 6.500 "talarw bitych", ktre Sejm 1717 roku nakazuje mu "Zwrci, polecajc w konstytucji aby suma ta na przyszym Trybunale Skarbowym W. X. Lit. wypacona skutecznie bya". Umar dnia 6 maja 1757 roku. W opracowaniach niemieckich i rosyjskich, .JanWilhelm figuruje bdnie jako wojewoda inflancki, ktrym nie by. Jan-Wilhelm by dwa razy onaty. Pierwsz jego on bya Helena (czasem nazywana Helen-Filipin) ks. Ogiska, crka ks. Leona-Kazimierza, podstolego litewskiego, i Konstancji-Anny Kocie herbu Pelikan (wdowy po Jerzym Michale Kozieo, chorym oszmiaskim), a wnuczka, po ojcu: ks. Jana, hetmana polnego litewskiego, i Anny Siemaszko herbu abd, a po matce: Samuela-Hieronima, marszaka oszmiaskiego, i Anny Wonlar (von Lar). ychliski daje Helenie-Filipinie bdny rodowd po matce. Pulvis przypuszcza, e Helena-Filipina umara w 1739 roku. Drug on Jana Wilhelma bya (lub przed 9 wrzenia 1743 roku) Joanna Podbereska herbu Gozdawa, wedug Pulvisa, crka Jerzego i Katarzyny von Rohr, wdowa po Antonim Kiepszu. Z pierwszego maestwa pozostawi crk: 1. RozaIi-Albertyn, od 17 listopada 1743 roku w zakonie Karmelitanek, i syna 2. Wilhelma-Jana, o ktrym niej.

(2. XI. 524, 19. X. 297, 298, 21. 710, 711, 22. 447, 462, 463, 34. III. 217, 218, 55. 1854.579, 62. 702, 65. II. 23, 24, 86. III. 311, 90. III. 320, 148.a. XIII., 166. I. 39, 167, 89 j tab!. 100, 169. XI. 146, 807, XIV.294, 192. XII.263, 264, XIV.68, 193. VI.I62/330, :.331, 198. 9-11, 27, 207. 20, 208. 305, 311, 312, 217. III. 202, 20.3, V,185, XXI.I0L).

2. Wilhelm-Jan (pok. X.), uywa zarwno imienia Jan jak i Wilhelm, lub WilhelmJan, syn Jana-Wilhelma i ks. Heleny-Filipiny Ogiskiej, urodzi si jakoby dopiero w roku 1715. Odziedziczy po ojcu wszystkie dobra, a wic Uzumuj, Owile, Szatejki, Zajnw i inne. W dniu 10 sierpnia 1752 roku bierze w Wilnie w zastaw, za 100 tysicy tynfw, od Michaa Sapiehy, wojewody podlaskiego, wjtostwo Eidziaty nalece do Szkd. Nie wiem od kiedy, ale sdz e nie przed 1764 rokiem, dzierawi dobra Dbrowica na Polesiu Woyskim od Michaa Brzostowskiego, podskarbiego litewskiego. W roku 1766 naby Szweksznie od hetmana Michaa Ogiskiego. Od roku 1745 do 1768 stale wymieniany jako wojski inflancki, a w latach od 1745 do 1752 jako sdzia grodzki inflancki. W roku 1766 by wicemarszakiem Trybunau Litewskiego odbytego pod lask Tadeusza Burzyskiego herbu Trzywdar. Jego mowa na zamknicie tego trybunau zostaa wydana w druku pod tytuem: "Mowa J. W. I. P. Jana Hrabi na Szwekrazniach (sic!) Platera Marszaka tryb. duchownego W. X. L. Woyskiego Inflantskiego egnajca trybuna". "B. w. m. dr. 1766,22 listop. w 4ce, k. 4 nlb.". Konstytucja sejmu z 1768 roku poleca wypacenie WilhelmowiJanowi 6.500.- "talarw bitych" nalenych jego ojcu, a nie wypaconych mimo konstytucji z 1717 roku (p.w.). Umar w Wilnie dnia 17 (wedug Pulvisa - 27) maja 1769 roku i tam pochowany u X.X. Misjonarzy. Wilhelm-Jan by oeniony z Petronel Nagrsk herbu Leszczyc (wedug Borkowskiego i Uruskiego - Pobg odm.), crk Franciszka, ciwuna Maych Dyrwian, i Joanny (wedug niektrych opracowa - Jzefy) Szukszta herbu Pobg odmienny, a wnuczk, po ojcu: Jana Nagrskiego i Marianny Danielewicz herbu Ostoja, a po

matce: Melchiora Szukszty i Katarzyny Krztowskiej herbu Zadora. Petronela z Nagrskich umara dnia 10 grudnia 1790 roku w Szatejkach i tam pochowana. W Szatejkach (ju zdaje si po mierci ma) wzniosa koci na miejscu dawniejszego. Wilhelm-Jan z ony Petroneli mia dzieci o imionach: 1) Klara, urodzona w 1749 roku, zamna za Dominikiem Aleksandrowiczem herbu wasnego vel Kruki vel Kosy, kawalerem obu polskich orderw, wdowcem po KonstancjiMarii Oskierka. Dobrodziejka kociow. Umara w Werenowie 26 stycznia roku 1834. 2) Jzef-Antoni-Wilhelm, o nim niej. 3) Jerzy, o nim niej. 4) Jzef-Konstanty (pok. XI.), uywajcy tylko pierwszego imienia, a waciwie jakoby Konstanty-Jzef-Adalbert, urodzi si dnia 24 kwietnia 1758 roku w Krasawiu. Dziedzic Uzumujy, Owilw, Korcian i Szatejek w ktrych bodaj mia rezydencj. Podkomorzy telszewski. Posowa ze mudzi na Sejm czteroletni. Dnia 21 listopada 1793 roku zostaje kawalerem orderu witego Stanisawa. W latach od 1794 do 1825 jest marszakiem szlachty powiatu telszewskiego. W roku 1797 by delegatem szlachty mudzkiej na koronacj Pawa I. W roku 1817 ma jak spraw sdow z Buharynami. Umar jako kawaler w lutym 1840 roku w Szatejkach i tam zosta pochowany. 5) Rozalia, zamna za Jzefem hr. Plater (p.w.). 6) Marianna, zamna za Jzefem von Syberg zu Wischling, dziedzicem Liksny. Umara (jako od 1817 roku wdowa) i pochowana w Liksnie w 1831 roku, w kaplicy grobowej.

(19. Uzup. str. 1., 21. 689, 711, 22.447,462,463, 34. III.218, 219, 41. III.I3, 14, XXIV.349, 55. 1854.579, 62. 702, 703, 65. 11.23, 24, 71. 1900.125, 86. III. 311, 87. 86, 97, 90. 111.320, 321, 107. 87, 127. VIII. 632, 133. 111.310, 148.a. XIII., .154. 1894.88, 166. 1.39, 167. 89 i tabl. 100, 169. XII.289, 192. 1.26, XIV.68, 193. VII.386/831, 197. L 278, 279, 198. 13, 16, 27, 217. III. 203, XIII. tabl., XXI. 101) .

GAZKA NA DBROWICY11)

2) Jzef-Antoni-Wilhelm, wedug Pulvisa - tylko Jzef-Antoni, (pok. XI.), urodzi si w Szatejkach dnia 13 czerwca 1750 roku, syn Wilhelma-Jana i Petroneli z Nagrskich. Uywa zwykle imienia Antoni, czasem wymieniany jako Antoni-Wilhelm, rzadko jako Jzef-Antoni. Zaoyciel Gazki na Dbrowicy. Po mierci ojca by, jako najstarszy z dzieci, opiekunem modszego rodzestwa. W roku 1771 sprzeda dobra zajnowskie Jzefowi i Rozalii Platerom (p.w.), a sdz e w tym samym czasie kupi dla masy spadkowej dobra Dbrowic (Worobin), ktre poprzednio jego ojciec wydzierawi od Michaa Brzostowskiego (p.w.). Przy pniej przeprowadzonych dziaach utrzyma si przy tych

dobrach i tam, w Worobinie, mia swoj rezydencj. Starosta gieldzianowski i mialski czy te miowski? Mia by take dziedzicem Pulmy koo Wodawy, a take Zahorodzia koo Krzemieca. Opracowania polskie wymieniaj go jako komandora maltaskiego. W roku 1776 by posem na sejm na mudzi. W roku 1778 zapisa 60 dziesicin ziemi na cerkiew w Wieluniu nad Horyniem, koo Dbrowicy. Wedug Pulvisa, mia by posem na sejm wielki 1788 roku. W dniu 7 maja 1790 roku otrzyma order witego Stanisawa, a w 1792 - Ora Biaego. Od roku 1792 piasuje urzd "podkomorzego zapiskiego" (?). W roku 1793 jest posem na sejm grodzieski. Po rozbiorach zosta mianowany prezydentem Izby Sdowej Cywilnej Woyskiej w randze Rzeczywistego Radcy Stanu. W roku 1821 wznis drewnian cerkiew w Zaleszanach koo Dbrowicy i uposay j nadajc 41 dziesicin ziemi w tej wsi. W Worobinie posiada du biblio-o tek i pikne zbiory dzie sztuki. Umar tam 2 wrzenia 1832 r. (a nie1828, jak bdnie podaj niektre opracowania). Pochowany w kaplicy grobowej na cmentarzu w Dbrowicy.. Jego portret znajduje si w posiadaniu spadkobiercw Witolda Broel-Platera we Wrocawiu. Oeniony by z Teres Abramowicz (czasem Abrahamowicz) herbu wasnego vel Jastrzbiec odmienny, urodzon w roku 1754, a zmar w 1826, crk Jerzego, starosty starodubowskiego, i Marcjanny (wedug Pulvisa - Marii) Dernaowicz herbu Lubicz, a wnuczk, po ojcu: Andrzeja Abramorwicza, dziedzica Wornian, i (wedug Uruskiego) N. Ogiskiej. Teresa Abramowicz, przed zalubieniem Jzefa-AntoniegoWilhelma Platera, miaa by zamn za Tadeuszem liniem, sdzi ziemskim grodzieskim. Potomstwo Jzefa-Antoniego-Wilhelma i Teresy z Abramowiczw: (1) Anna-Julia urodzia si w 1776 roku. Po rozejciu si z hr. Karolem Krasickim herbu Rogala, dziedzicem Ruszy, wysza powtrnie za m za generaa wojsk rosyjskich Stanisawa Szostakowskiego. Umara w 1845 roku w Ruszy na Woyniu. (2) Gracjan-Wiktor (umar 19 grudnia 1784 roku), (3) Jan Norbert (urodzi si w 1778 a umar w 1786 roku) i (4) Franciszek-Ksawery (urodzi si w 1786 roku). Wszyscy trzej zmarli jako mae dzieci i byli pochowani w Dbrowicy. (5) Konstancja urodzia si na mudzi w roku 1782. W dniu 7 lutego 1800 zalubia w Dbrowicy hr. Stanisawa Manuzzi, syna hr. Mikoaja Manuzzi (a w istocie krla Stanisawa Augusta Poniatowskiego) i Jadwigi Strutyskiej herbu Sas, marszaka bracawskiego i dziedzica Belmontu, Opsy, Bohi, Zotego i innych wsi w powiecie jezioroskim. Dobra te jeszcze w 1860 roku stanowiy obszar ponad 9 tysicy dziesicin z 1917 "duszami mskimi". Hr. Stanisaw Manuzzi umar bezdzietnie w 1822 (czy moe w 1829) roku, a pozostae po nim dobra przeszy w rozliczeniu, zapewne za sumy posagowe, na wdow, a po jej mierci na jej rodzin. Umara w Dbrowicy dnia 29 (wedug Pulvisa - 28) wrzenia 1874 roku, a nie w 1842 roku, jak bdnie podaj niektre opracowania. Pochowana w rodzinnej grobowej kaplicy w Dbrowicy. (6) Filip-Nereusz-Gracjan-Wiktor (pok. XI!.), urodzi si w roku 1784. Po ojcu dziedzic Dbrowicy i Pulmy. Suy w armii Ksistwa Warszawskiego. Do dnia 6 kwietnia 1810 - jako podporucznik w 12 puku jazdy. Potem w 10 puku jazdy, tylko kilkanacie dni, gdy ju w dniu 24 kwietnia tego roku wyszed do dymisji. Gdy w dniu 8 lutego 1813 roku umar Tadeusz Czacki, Filip Plater obj po nim urzd wizytatora szk w guberniach kijowskiej, podolskiej i woyskiej. Na tym stanowisku pozosta w cigu trzech lat, do 1816

roku. W dniu 13 lipca 1815 roku podpisa w ytomierzu, jako delegat powiatu uckiego, memorandum ziemiastwa woyskiego do senatora Sieversa. Zajmowa potem stanowisko wicegubernatora woyskiego, lecz przed 12 marca 1820 roku zosta "zrzucony z urzdu, wypdzony z komisji edukacyjnej za nieposuszestwo gubernatorowi". W roku 1821 jest zanotowany jako czonek l masoskich: Zorza Wschodnia i Cnota Uwieczona w Dubnie. Sdz e mniej wicej w tym czasie usun si zupenie z ycia i osiad na stae zamieszkanie w piknym dworze nad morzem, jaki razem z bratem pobudowa dla siebie w Odessie. Zdziwacza, a wedug niektrych wersji uleg obkaniu. Kawaler. Umar w Odessie w dniu 4 listopada 1838 roku. Data jego zgonu jest mylnie podawana na rok 1833. Pochowany w Odessie. Filip Plater nie by popularny. Heleniusz (Eustachy-Antoni Iwanowski) wiele o nim pisze. Podkrela jego wielkie wartoci i trudny charakter. "Samowadny, peen cierpkoci ale razem energii i mioci dobra publicznego nieporwnanej". Nie znosi podziau wadzy i nie umia podporzdkowa si gubernatorowi, od ktrego subowo zalea. To zadecydowao o dymisji. Posta Filipa Platera czeka na biografa, gdy zasuguje na osobn monografi. Jego listy do Wadysawa Platera znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej.

(19. 1. 20, XII .179, 21. 690, 711, 22. 447, 463, 29. wyd. n. n. 521, 34. nI.218, 219, 221, 48. I. str. XXXI, 55. 1854.579, 580, 1868.621, 59.a. 137, 140, 378, 62. 702, 703, 63. str. V. V1.300, 68, 68.c., 70.455-457, 460-463, 78. 1820., 86. II1.311, 413, 87. ~02, 90. III. 320-322, 100. 236/886, 105. 95, 107. 87, 111. 281, 145. a. II. 327, 440, 148. a. XIV., 152. 34, 166. 1. 39, 167. 89 i tabl. 100, 168. 1837.91, 92, 169. I. 286, VII. 569, XIII. 370, 371, 946, XIV. 294, 345, XVb. 709, 192. 1.4, VIII. 23, X .206, XIV. 68, 69, 197. 1.163, 198. 13, 16, 20, 205.b. 141, 142, 217. II.157, III. 124, 203, V!. 211, XIII. -tab 1., XIX .282-284, XXX .125).

(7) Ignacy-Wilhelm czasem Wilhelm-Ignacy (pok. XI!.), syn Jzcfa-AntoniegoWilhelma i Teresy z Abramowiczw, urodzi si w Pisku dnia 19 marca lub 10 kwietnia 1791 roku. W dniu 24 wrzenia 1812 roku -zosta mianowany kapitanem w 18 puku piechoty litewskiej. Pniej wspomniany jako kapitan artylerii. W latach 1819 i 1820 jest czonkiem loy "Kazimierz Wielki" w Warszawie. W dniach 2 sierpnia (st. st.) 1829 i 3 lutego (st. st.) 1843 roku uzyska decyzje Mikoaja I zatwierdzajce tytu hrabiowski jego i caej rodziny Platerw. Po rodzicach i rodzestwie sta si dziedzicem rozlegych dbr. Do niego naleay cae dobra: Dbrowica, - Pulma, Belmont i Bohim. W roku 1831 by. przez Murawiowa osadzony w fortecy dynaburskiej, "lecz dziki energii swej ony zdoa si usprawiedliwi". Okoo roku 1833 kupi od ks. Eustachego Sanguszki dobra Lice (dawniej Ilice) w powiecie lipowieckim. W skad tych dbr wchodziy wsie: Pawwka, Uanwka, ysahora, Krasnekie, Boryswka, Neminki i Tiahun. Ani data, ani miejsce jego mierci nie jest dokadnie okrelone. Opracowania podaj jako miejsce jego zgonu Dbrowic, Wilno i Warszaw. Jako dat: 27 listopada, 9 i 13 grudnia 1854 roku. Sdz e umar w dniu 9 grudnia 1854 roku, a na pewno zosta pochowany w grobach rodzinnych w Dbrowicy. Mamy tego smutne wiadectwo w fakcie obrabowania jego grobu w Dbrowicy w 1907 roku, jaki za "Dziennikiem Poznaskim" opisa ychliski. Zamieszanie w sprawie daty i miejsca jego pogrzebu powiksza jeszcze tytu anonimowego druku wydanego w Paryu w 1861 roku, w 8-ce, str. 11. Tytu ten brzmi: "Gos obywatela na pogrzebie JW. hr. Ign. Platera dnia 13 stycznia 1854 roku". Druku tego nie udao mi si odszuka. Korespondencja Ignacego-

Wilhelma znajdowaa si do roku 1944 w Bibliotece Narodowej w Warszawie. IgnacyWilhelm dnia 30 stycznia 1825 roku zalubi w Obodwce Idali-Adelajd Sobask herbu Junosza, urodzon w Warszawie dnia 11 maja 1808 roku, crk Michaa, posa na Sejm Czteroletni, i Wiktorii Orowskiej herbu Lubicz, a wnuczk, po ojcu: Kajetana Sobaskiego, dziedzica Obodwki, stolnika bracawskiego, i Anny-Petroneli Soleckiej herbu Ostoja, a po matce: Andrzeja Orowskiego, kawalera orderu w. Stanisawa, i Agnieszki Komorowskiej herbu Korczak. Idalia z Sobaskich hr. Plater umara w Belmoncie dnia 8 stycznia 1891 roku. Pochowana w grobach rodzinnych w Dbrowicy. Jej portret, malowany przez Leopolda Horowitza, znajduje si w posiadaniu spadkobiercw Witolda Broel-Platera we Wrocawiu. Ignacy-Wilhelm i Idalia pozostawili czterech synw, a mianowicie: a. Konstantego-Michaa-Antoniego-Ignacego, b. Wodzimierza-Ignacego-Wiktora-Michaa-Antoniego-Stanisawa-GotardaKazimierza, e. Wiktora-Mariana-Ignacego-Michaa-Antoniego i g. Feliksa-Witolda-Mariana-Antoniego-Michaa; o nich wszystkich niej. Oprcz tych czterech synw, Ignacy-Wilhelm i Idalia mieli (wedug Pulvisa) jeszcze troje dzeci zmaryhw dziecistwie, a mianowicie: c. Wiktora-Bolesawa-Ignacego-Michaa, ktry si urodzi w Belmoncie dnia 14 listopada 1834, a umar tam dnia 22 grudnia 1843 roku. d. Mari-Wiktori-Dezyderi-Idali, ktra si urodzia w Belmoncie dnia 9 lutego 1840, a umara w Dbrowicy dnia 7 wrzenia 1846 roku. i f. Karola-Ignacego-Antoniego-Michaa, ktry si urodzi w Dbrowicy dnia 23 stycznia, a umar tam 22 lutego 1846 roku. Ponadto, niemieckie opracowania wspominaj jeszcze o "crkach", bez podania imion, a niemieckie i polskie niektre opracowania wymieniaj jeszcze synw, Ignacego i Stanisawa. O crkach (poza Mari) nie udao mi si nigdzie odszuka najmniejszych wzmianek dowodzcych ich istnienia, za wzmianki o nigdy nie istniejcych Ignacym i Stanisawie dotycz w istocie Konstantego i Wodzimierza. b. Wodzimierz-Ignacy-Wiktor-Micha-Antoni-Stanisaw-GotardKazimierz. (pok. XIII.), syn Ignacego-Wilhelma i Idalii z Sobaskich, podpisywa si zwykle jako Wodzimierz-Stanisaw. Urodzi si w Liksnie dnia 18 listopada 1831 roku. Jako miejsce i dat jego urodzenia, opracowania wymieniaj czsto Liksn i ,dzie 22 pa~dziernika 1836 roku. Sdz e to on (Ignacy)? ufundowa w 1861, roku murowan cerkiew w Dbrowicy nad Horyniem. Nie wiem w ktrym roku zosta zamianowany kuratorem honorowym gimnazjum woyskiego i czy istotnie wzmianka ta dotyczy Wodzimierza. Od modych ju lat zdradza zamiowanie do historii. Bibliofil i kolekcjoner. Wilczyski twierdzi e hr. Wodzimierz Plater oy wiele na wydanie w Krakowie dzie Dugosza. Sam wyda w Warszawie (18581859) cztery tomy w 8-ce "Zbioru pamitnikw do dziejw polskich". W roku 1861 wyda po rosyjsku, w Petersburgu, dwa druki. Jeden w sprawie utworzenia w guberni woyskiej nowego powiatu - dbrowieckiego, i drugi o gimnazjum na Woyniu. Wedug Estreichera,

opracowa i posiada w rkopisie 6 tomw "Batorianw" biografi Andrzeja Modrzewskiego. Posiada bogaty zbir zebranych przez siebie dokumentw. Pracowa nad histori swojej rodziny. Od dnia 7 wrzenia 1893 roku, do mierci, by czonkiem Towarzystwa Heraldycznego w Mitawie i czynny bra udzia w jego pracach. Zachowa si w "Jahrbuchu" tego towarzystwa apel Wodzimierza o materiay do monografii Platerw i dla kontynuowania wydawnictwa tablic genealogicznych tej rodziny, przy czym stwierdza, e wyda ju 15 tych tablic, a z wydaniem reszty czeka na skompletowanie materiau. Apel ten by datowany w Petersburgu w listopadzie 1893 roku Apel ten tylko w czci oddaje prawdziwy stan rzeczy, gdy w roku 1888 zostay wydane w Krakowie przez Wodzimierza tablice autorstwa Gotarda Pulvisa (patrz spis rde pozycj a U8.a.), o ktrych jednak, w "Przewodniku bibliograficznym" wydanym w Krakowie ukazaa si na stronicy 99, w numerze z dnia 1 maja 1895 nastpujca wzmianka: "Tablice rodowodowe familii de BroelPlater, ogoszone drukiem przed kilku laty w Krakowie przez Gotarda Pulvisa, niepuszczone za wcale w obieg ksigrski dla "niedbaej roboty korektorw" zostay obecnie - jak nas od osb interesowanych dochodzi wiadomo - w caym nakadzie (z wyjtkiem exemplarzy obowizkowych, dawniej ju rozesanych) doszcztnie zniszczone, i w tej postaci nigdy ju wiata dziennego nie zobacz. Zastpi je natomiast inne poprawne i uzupenione wydanie, ktre ju jest wykoczone i niebawem pod pras drukarsk pjdzie". Na skutek tej notatki udao mi si znale w Bibliotece Narodowej w Wiedniu te tablice i materia w nich zawarty, mimo istotnie licznych i trudnych do wytumaczenia bdw, zosta przeze mnie wykorzystany przy pisaniu tej pracy, a w szczeglnoci posuy jako podstawowy zbir wiadomoci do genealogii linii na Weissensee. W tradycji rodziny nie zachowaa si adna wiadomo o pracy Gotarda Pulvisa, ani o nim samym, poza wersj jakoby w bibliotece Mariana hr. Platera w Wilnie miay si te tablice znajdowa. W adnym ze znanych mi opracowa herbarzowych nie udao mi si znale powoa na Gotarda Pulvisa, z czego wnosz e informacja podana w "Przewodniku bibliograficznym" jest cisa a nakad w przewaajcej wikszoci zosta zniszczony. Wodzimierz hr. Plater umar w Opsie w powiecie jezioroskim dnia 6 kwietnia 1906 roku. W dniu 6 czerwca tego roku, na zebraniu Towarzystwa Heraldycznego w Mitawie, prezes towarzystwa, w przemwieniu wygoszonym dla uczczenia pamici zmarego, podkreli fakt, e Wodzimierz hr. Plater pracowa nad histori swojej rodziny i umar przed "samym ukoczeniem swojej pracy". Estreicher- i Maliszewski podaj wzmiank o tym, jakoby mia pozostawi w rkopisie 9 tomw "Pamitnika Platerw". Jeeli rkopis ten nie zosta zniszczony przez autora, w takim razie przypuszcza naley, e razem z bibliotek dbrawick przepad w 1917 roku (p. n.). Liczna korespondencja gwnie z okresu od 1859 do >1890, a take dotyczce jego samego dokumenty znajdoway si do 1944 r. w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Nie odnalazem materiaw pozwalajcych ustali dokadnie stan majtku Wodzimierza-Stanisawa. Do mniej wicej 1880 roku jest wzmiankowany jako waciciel czy moe wspwaciciel z bratem Wiktorem (p. n.) dbr Dbrowica (Worobin) i Pulma. Sdz e nastpnie pozosta wacicielem tylko niektrych wsi na Woyniu, lecz nie samych dbr dbrowickich. W latach 1882-1900 jest dziedzicem wsi Kotiuynce w powiecie krzemienieckim oraz wsi Krywica vel Krzywica i Zaleszany w powiecie rwieskim. Okoo 1893 roku mieszka stale w Petersburgu (Hotel Dagmar). Nie wiem czy nie znajdowa si wtedy w ciszej sytuacji materialnej ni to mona by sdzi wobec powanego majtku jaki z dziaw po rodzicach musia otrzyma. Zdaje si e powodem tych trudnoci byo nabycie przez niego w 1857 roku, od ksinej Abamelik, dbr Winiowiec z miasteczkiem i historycznym, penym pamitek, zamkiem. Dobra te, nabyte w roku 1852 od hr. Andrzeja Mniszcha przez ks. Abamelik, zostay przez ni odsprzedane ze znacznym zyskiem hr. Wodzimierzowi Platerowi. Wysoka cena jak zapaci a pniej trudny okres, w jakim po roku 1863 znajdowaa si ta ga rodziny, zdecydoway e ju w roku 1876 cae dobra Winiowiec zostay sprzedane w drodze sdowej licytacji.

Wodzimierz-Stanisaw zaskary nowonabywc J. Tola z Kijowa lecz, po dugim procesie, zapad w roku 1884 w okrgowym sdzie w ucku wyrok ostatecznie oddalajcy jego pretensj i przyznajcy tytu wasnoci Tolowi. Z histori nabycia i utraty Winiowca przez Wodzimierza-Stanisawa czy si historia tamtejszej oraz dbrowieckiej biblioteki i zbiorw. Nabyta w 1857 roku razem z Winiowcem biblioteka - zawieraa ponad 13 tysicy tomw i cenne archiwa po Winiowieckich i Mniszchach. Po nabyciu Winiowca, Wodzimierz hr. Plater przewiz tam z Dbrowicy ca dbrowick (worobisk) bibliotek i archiwum i poczy j w jedn cao z bibliotek w Winiowcu. Pod groz utraty Winiowca w 1876 - roku, zdoa jakoby wywie z powrotem do Dbrowicy wszystko to co z niej przedtem zabra, a jakoby take i cz, przynajmniej; archiwum po Winiowieckich i Mniszchach. Do dbr winiowieckich nad Horyniem naleay pomidzy innymi take wsi: Bakoty, Bodaki, Dzwiniacze i inne. Widok Winiowca pomieci w swoim albumie Napoleon Orda. Wodzimierz-Stanisaw w 1870 roku zalubi Mari-Ludwik z hr. Plater-Zyberk, urodzon w dniu 29 wrzenia (wedug Pulvisa - 2 padziernika) 1845, zmar bezdzietnie w Wilnie w 1926 roku, crk Kazimierza i Ludwiki z Borewiczw (p.w.). g. Feliks-Witold-Marian-Antoni-Micha (czy moe Witold-Feliks etc.) (pok. XIII.) mia - wedug niektrych opracowa - jako trzecie imi Ignacy. Inne znowu opracowania podaj jego imiona jako Witold Filip. By najmodszym z synw Ignacego-Wilhelma i Idalii z Sobaskich. Urodzi si w Dbrowicy (Worobinie) dnia 23 maja 1849 roku. W czasie powstania 1863 roku przebywa z matk we Woszech. Niektre opracowania podaj jako dat jego urodzenia rok 1845. Z dziaw po rodzicach zosta wacicielem dbr Belmont (dawna nazwa Niebiernica lub Achramowice). W ich skad wchodziy pomidzy innymi wsie: Dauble, Domasze, Hoowsk, odzia, Niszcz, Opsa, Stowrowo i Zoto. Naleay te do niego dobra Bohi i Albinw. Biblioteka w Belmoncie zawieraa okoo 6 tysicy tomw i bogate archiwum po Manuzzich. Feliks hr. Plater by od dnia 6 padziernika 1898 roku do wojny 1914 roku czonkiem Towarzystwa Heraldycznego w Mitawie. Umar bezpotomnie w 1924 roku. W dniu 15 wrzenia 1891 roku zalubi w Chrzstowie (Koniecpol) Elbiet Potock herbu Pilawa, urodzon w 1874 roku, a zmar w Warszawie dnia 3 kwietnia 1960, crk Rodryka, dziedzica Chrzstowa, i Marii Niezabytowskiej herbu Lubicz, a wnuczk, po ojcu: Henryka Potockiego, dziedzica Chrzstowa, kawalera srebrnego krzya Virtuti Militari, i ks. Heleny-Karoliny Sukowskiej herbu Sulima, a po matce: Stefana Niezabytowskiego, marszaka szlachty guberni grodzieskiej, i Celiny Bispink von Gallen herbu wasnego vel Sternberg odmienny.

(10. 11.1379, 21.- 690, 711-713, 771, 22. 463, 464, 750, 751, 24. I. 312, 313, 26. 11.64, 76, 29. I. wyd. 9, 34. 111.219, 221, 222, 36.a. 1.1116, 36.b. XX.810, 36.e. IV .262, 36.f. XII. 1149, 36.j. XI.526, 36.1. XII.282, 40. III.208, 41. III.419, 421, 48. I. str. LII, 55.1854.579,580,1856.558,1868.621, 59.a. 69, 377, 403, 62. 703, 68., 68.c., 71. 1893. 106, 108, 1898.136, 1904.232, 1905/6.321, 322, 86. 111.314, 413, 90. 111.321-323, 97. 1891.19. IX., 100. 87/272, 236/886, 11.8/1315, 313/1929, 109. 6/24, 377/5079, 111. 281, 118. VI. gub. Wilno 12, gub. Kown. 16, 130. 1., 137. IX .146, 148. a. XIV., 166. I. 39, 167. 89. tab!. 100, 169. 1.286, 931, 111.112, IV.806, V.680, VII.39, 159, 569, 919, XIII. 87, 617, XIV.345, 642, XVa. 71, 99, 176, 394, 395, 428, 467, .XVb.140, 620, 173. 167, 186. IX.68, 192. XIV.69, 299; 300, 198. 16, 20, 24, 25, 205., 205.b. 28, 217. 111.203, 204, VI. 133, X. 223, 252, XIV.101, 235, XIX. 282-284, XXX .125).

a. Kanstanty-Micha-Antani-Ignacy (pok. XIII.), najstarszy z synw IgnacegaWilhelma i Idalii z Sabaskich, uradzi si w Belmoncie dnia 2 marca 1828 raku. W raku 1852 ukoczy ze srebrnym medalem Cesarsk Akademi Sztuk Piknych w Petersburgu, jako dyplomowany architekt. Wsppracowa z "Annales d'architecture". Jego. projektu kaplic pobudawano w Hrycowie, w powiecie zasawskim. Otrzyma I nagrod na konkursie na projekt odnowienia krakowskich Sukiennic. Projekt ten nie zasta wykonany. Po ojcu dziedzic klucza linieckiego (Lice vel Ilice) w powiecie lipowieckim w guberni kijowskiej. Dobra te w 1860 wynosiy okoo 16 tysicy dziesicin. Wzi czynny udzia w pawstaniu 1863 raku i zasta zesany na Syberi, a cay jego. majtek Lice vel Ilice uleg konfiskacie w 1867 raku. Wacicielem jednego. z folwarkw od Licw, Baryswki (2016 dziesicin czarnoziemu) , by potem Demidow ks. San Danato. Widak Licw nad Sobem pomieci Napoleon Orda w swoim albumie. Pa powrocie (dziki staraniom matki) z zesania, Konstanty hr. Plater zamieszka z rodzin w Austrii. Umar w Hietzing pad Wiedniem dnia 18 grudnia 1886 roku. Niektre opracowania padaj bdnie dat jego. zgonu na dzie 18 czerwca 1887 raku. Konstanty-Micha w raku 1853 zalubi Beatrycz-Mari-Apalani Malfatti de Manteregia, urodzon w Wiedniu dnia 16 grudnia 1822 raku, crk Jana Malfatti de Manteregia (lekarza nadwornego. cesarza Austrii i krla Prus, przyjaciela Fryderyka Chopina) i Heleny Ostrowskiej herbu Hawicz, a wnuczk, po ojcu: Aleksandra Malfatti i Anny-Marii Fornadari, a po matce: hr. Tomasza-Adama Ostrowskiego., senatora-wojewody i prezesa senatu, i Apolanii Ledchowskiej herbu Szaawa. Beatrycze Maria umara w Hietzing- dnia 10 lipca 1887 roku. Sdz e ta jej praca pod tytuem "Notte di Michel Angelo Buanaratti" wysza drukiem w 1874 roku, b. m. w., fal. p. 7. Konstanty i Beatricze hr. Plater pozostawili dwch synw: a) Konstantego-Mari-Jana-Edwarda-Wodzimierza i b) Jana-Chrzciciela-Ignacego-Antoniego. O nich kolejno niej. a) Kanstanty-Maria-Jan-Edward-Wadzimierz (wedug Pulvisa Konstanty-MarianJan-Ignacy-Wadzimierz) (pok. XIV.) urodzi si w Licach dnia 26 (wedug Pulvisa - 17) stycznia 1855 roku. W roku 1874 rozpocz sub w wojsku austriackim. W dniu 1 listopada 1876 roku mianowany podporucznikiem, a dnia 1 maja 1881 roku porucznikiem w 8 puku dragonw. W dniu 9 lipca 1884 roku uzyska zezwolenie na uywanie w Austrii posiadanego tytuu hrabiowskiego. Dnia 21 kwietnia 1885 raku zalubi Matyld-Mari-Adel van Suttner, urodzon dnia 15 sierpnia 1859 roku, zmar bezdzietnie dnia 8 wrzenia 1894 roku, crk barona Gustawa-Ferdynanda-Daniela van Suttner, ordynata na Altprerau w Dolnej Austrii, i Adeli-Rudolfiny-Henriette Arioli von Morkowitz, a wnuczk, po ojcu Wincentego-Ferrery Ritter -van Suttner i Karoliny van Porodim, a po matce: Jana Ritter Arioli von Morkowitz i Emilii baronwny van Puthon. Nie znam lasw Konstantego. hr. Plater od roku 1885:

b) Jan-Chrzciciel-Ignacy-Antoni (wedug Pulvisa - Ignacy-Jan-ChrzcicielAntoni) (pok. XIV), syn Konstantego. i Beatrycze z Malfatti, urodzi si w Wiedniu, czy moe w Hietzing pod Wiedniem, dnia 19 maja 1858 roku. W niektrych opracowaniach bdnie wymieniany jako Ignacy-Jan. Tak jak brat starszy, by porucznikiem 8 puku dragonw austriackich i, tak jak brat, uzyska zezwolenie (9. VII .1884) na uywanie w Austrii posiadanego tytuu hrabiowskiego. By, zdaje si, dziedzicem dbr Gross-Glockersdorff na lsku Austriackim, a napewno Neukloster w Styrii. Zamieszkiwa w Grazu, Elisabethstrase 31. Dnia 11 padziernika 1890 roku zalubi w Pradze Joann von

Thun und Hohenstein, urodzon w Pradze dnia 4 maja 1861 roku, crk hr. JzefaOswalda i Joanny zu Salm-Reiffercheid, Damy Krzya Gwiadzistego, a wnuczk, po ojcu: Hr. Jzefa-Macieja von Thun und Hohenstein i Franciszki von Thun und Hohenstein, Damy Krzya Gwiadzistego. Jan i Joanna hr. Plater mieli dwie crki:
(a) Maria-Beatrycze-Aleksandryna-Ernestyna, uywajca imienia Beatrycze, ktra urodzia si w Neukloster w Styrii dnia 3 wrzenia 1892 roku, i (b) Jadwiga-Klotylda-Olga-Maria, ktra urodzia sie w Grazu dnia 8 sierpnia 1896 roku i ktra dnia 7 listopada 1918 roku zaglubia w Grazu hr. Jana von Ledebur-Michaln auf Schoberitz.

(7., 21. 677, 690, 711, 712, 22. 463, 464, 34. III. 221, 222, 36. e. IV. 262, 40. III. 208, 41. VII. uzup. 30, 54. 1871.689, 690, 1893.933, 934, 55. 1854.579, 580, 1856.558, 1868. 621, 1880.652, 1891.756, 757, 1893.933, 934, 1898.1079, 1938.122, 59. a. 377, 68. b., 69.b.b., 86. III.314, 90. III. 322,323,100. 95/307, 102. II.272, 106. 169, 170, 130.1., 143. 312, 167. 89 i tabl. 100, 169. L 337, V. 236, VII. 912, XII. 333, 792, 192. XIV. 69, ]98.20,24, 217. III.204, X.326, X1.138).

e. Wiktor-Marian-Ignacy-Micha-Antoni (pok. XIII), trzeci z rzdu syn IgnacegoWilhelma i Idalii z Sobaskich, urodzi si w Belmoncie dnia 21 sierpnia 1843 roku. Niektre opracowania, jako dat jego urodzenia, podaj bdnie rok 1842. Dziedzic rozlegych dbr na Woyniu. Rozlego nalecych do niego majtkw szacowano okoo 1896 roku na 46 tysicy dziesicin. Skaday si na to dobra Dbrowica nad Horyniem z rezydencj w Worobinie, w powiecie rwieskim, oraz dobra Pulma i Hrabw w powiecie wodzimierskim. Wiktor hr. Plater by znakomitym rolnikiem i administratorem. J. Wast pisze o nim: "prowadzi wzorowe gospodarstwo lene i obszerny handel na sw rk z zagranic materyaami, ktre w1asnym kosztem wyrabia w swych obszernych lasach i spawia do Prus". Listy Wiktora hr. Plater znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Widok kocioa w Dbrowicy pomieci w swoim albumie Napoleon Orda. Umar w Nauheim dnia 12 lipca 1911 roku. Dnia 5 (wedug Pulvisa - 6) sierpnia 1887 roku zalubi w kociele Panien Wizytek w Warszawie Aleksandr a waciwie Helen-Aleksandr-Mari Potock herbu Pilawa, (wedug Pulvisa, urodzon w Krakowie dnia 29 l;wietnia 1863 roku), owdowia po Karolu Potockim, crk Witolda Potockiego i Marii Florkiewicz herbu Ozdoba, a wnuczk, po ojcu: Henryka Potockiego i ks. Heleny-Karoliny Sukowskiej (p. w.), a po matce: Juliana Florkiewicza, dziedzica Moszowej, i Aleksandry Deskur herbu Gra Zotoskalista. Portrety Wiktora hr. Broel-Platera (przez Kazimierza Pochwalskiego) i jego ony (przez Teodora Axentowicza) znajduj si w posiadaniu spadkobiercw Witolda hr. Broel-Platera we Wrocawiu. Wiktor i Aleksandra z Potockich pozostawili trzech synw: Ignacego, Antoniego iWitolda. Z nich: a) Ignacy, urodzony 25 grudnia 1888 i b) Antoni, urodzony dnia 2 sierpnia 1890 roku, (pok. XIV.)

prowadzili niepodzieleni administracj caymi dobrami Dbrowica. Obaj zginli mczesk mierci 22 listopada -1918 roku. Przytaczam tutaj dosownie opis tej tragedii pira jednego z .czonkw rodziny:"W okresie po rewolucji rosyjskiej, dwaj starsi synowie Wiktora BroelPlatera przebywali w Dbrowicy. Wobec grasowania band dywersyjnych przestrzegano ich by opucili Dbrowic. Mimo to pozostali, uwaajc e nie mona odjecha pozostawiajc na miejscu bardzo liczn administracj razlegych dbr. cignowszy cay personel administracyjny, wraz z rodzinami, do swej rezydencji, uzbroili si i postanowili niebezpieczny okres przetrwa. Dbrowica zostaa zaatakowana przez bandy i dwr oblony. Broniono si dni kilka. Atakujcy widzc, e nie udaje im si zdoby dworu, postanowili go podpali i w tym celu zwozi beczki z benzyn i spirytusem. Wszczto rokowania. Antoni i Ignacy Platerowie zgodzili si kapitulowa w zamian za obietnic puszczenia na wolno kobiet i dzieci. Po kapitulacji, wszyscy mczyni zostali w barbarzyski sposb wymordowani." Poniewa obaj zginli jako kawalerowie, odziedziczy po nich cae dobra dbrowickie ich naj modszy brat Witold, o ktrym niej. Rezydencja w Dbrowicy zostaa spldrowana i nagtpnie spalona razem z bogat bibliotek i archiwum rodzinnym.

(21. 711-713, 771, 772, 22. 463, 464, 29. wyd. II. t. II. 521, 34. III. 221, 222, 40. -111.208, 55. 1868.621, 68.b., 68.c., 69.c., 90. 111.322, 323, 100. 11.199/1694, 130. 1., 143. 312, 148.a. XIV., 169. XIII.371, XIV.113, XVa.395, 588, XVb.701, 186. IX.68, 192. .XIV.69, 299, 300,198.20,25, 205.b. 142, 217.111.204, X.244, 252, XIV.100, 102).

c) Witold (pok. XIV.), urodzony dnia 14/26 kwietnia 1893 roku w Worobinie, w 1913 ukoczy liceum Aleksandrowskie w Petersburgu. Najmodszy z synw Wiktora i Aleksandry z Potockich. Po ojcu i tragicznie zeszych braciach dziedzic wielkich obszarw rolnych i lenych, a take licznych zakadw przemysowych (Dbrowica-Worobin i Pulma na Woyniu. Zaraz po wypadkach roku 1918 (p. w.) i nie chcc zamieszkiwa w Worobinie, naby majtek Osiecz koo Wocawka i tam, i w Warszawie (ul. Barbary 10), mia swoj rezydencj. Po mierci bezdzietnej stryja Feliksa, odziedziczy po nim cae dobra belmonckie i bohiskie w wojewdztwie wileskim, obcione doywociem na rzecz stryjenki, Elbiety z Potockich. Przyjaciel Jzefa Weysenhoffa. By dwukrotnie cnaty. Pierwsz jego on bya Aniela Potocka, crka Tomasza i Ludwiki hr. Bniskiej, a po jej zgonie w dniu 25 marca 1924 roku, zalubi w dniu 18 listopada 1925 roku Ludwik Czarneck, crk Zygmunta i Marii Dziaowskiej herbu Prawdzic. W roku 1954 zamieszkiwa wraz z on w Warszawie. Umar we Wrocawiu dnia 1 czerwca 1962 i tam zosta pochowany. Portrety Witolda i jego drugiej ony, Ludwiki Z Czarneckich, malowane przez Szakowskiego, znajduj si w posiadaniu spadkobiercw Witolda hr. Broel-Platera we Wrocawiu. Jego dzieci: z pierwszego maestwa (a) Witold, urodzony 15 lipca 1922, zgin dnia 16 sierpnia 1944 roku w powstaniu warszawskim. Podporucznik :Armii Krajowej. (b) Maria, urodzona 8 wrzenia 1919, dnia 26 kwietnia 1948 roku zalubia hr. Adama Chodkiewicza z Mynowa. z drugiego maestwa

(c) i (d) Zygmunt, urodzony 26 sierpnia 1926 i Aleksander, urodzony 18 czerwca 1930 roku, ktrzy obaj zginli (16 i 19 sierpnia), razem z bratem przyrodnim, walczc w 1944 roku w Warszawie. (e) Ludwik (pok. XV.), urodzony 17 sierpnia 1932 roku, magister, inynier budownictwa wodnego. (f) Krzysztof (pok. XV.), urodzony 17 stycznia 1934, absolwent Uniwersytetu Wrocawskiego, polonista. (g) Barbara, urodzona 5 padziernika 1935, inynier oceanolog. (h) Elbieta, urodzona dnia 1 sierpnia, 1943 roku.

(29. n. wyd. n 521, 68.c., 196. 124, 210).

GAZKA NA SZWEKSZNIACH

3) Jerzy (pok. XI.), syn Wilhelma-Jana i Petronelli z Nagrskich,. urodzony w 175. roku,. zaoyciel gazki na Szwekszniach, by ju w roku 1779 szambelanem krla Stanisawa Augusta. Od roku 1780 wystpuje stale jako chory inflacki. W dniu 12 sierpnia 1789 roku otrzyma order witego Stanisawa. Mia by (?) generaem majorem wojsk litewskich, lecz nie udao mi si wyszuka potwierdzenia dla tej wzmianki. Jeszcze w dniu 25 lutego 1793 roku, gdy jako "piecztarz" podpisuje w Nowym Miecie (w powiecie rossieskim) testament Michaa Ronikiera, czenika mudzkiego, podpisuje go jako chory inflancki, bez wzmianki o posiadanym stopniu generaa. W roku 1814 naby, do spki z bratem Jzefem (a wic zapewne Jzefem-Konstantym), dobra Korciany w powiecie tel szewskim, od Kazimiery z Gorskich Stanisawowej Tyszkiewiczowej. Sdz e to on (Jerzy) by marszakiem szlachty powiatu rossieskiego po Stefanie Puzyrewskim, a przed Antonim Burzyskim. W 1825 , roku ju nie yje. Ju w 1804 roku by onaty z ks. Karolin Gedroic (crk ks. Stefana i Marii Kickiej herbu Gozdawa), I voto rozwiedzion Sielick. Jego dzieci: synowie (1) Franciszek-Stefan-Jzef, o nim niej. (2) Stefan a waciwie Emeryk-Stefan-Leonard, o nim niej. (3) Aleksander-Jzef (pok. XII.), urodzony w Szwekszniach dnia 17 grudnia 1800 roku, umar - jako kawaler - w Aleksandrowie na jesieni 1859 roku. By dziedzicem Aleksandrowa na mudzi, ktry to majtek przeszed potem na jego brata Stefana, lub moe jego dzieci (p. n.).

(4) Jzef-Antoni (pok. XII.), urodzi si w Kajpedzie (Memel) dnia 30 sierpnia 1804 roku. Umar bezpotomnie dnia 21 stycznia 1834 roku w Petersburgu i tam zosta pochowany na smoleskim cmentarzu. (5) Kazimierz-Konstanty (pok. XII.), urodzi si w Szwekszniach dnia 12 marca 1807 roku, umar - jako kawaler - dnia 27 lipca 1872 r. Dogorukij myli go z jego bratem Franciszkiem i daje mu za on N? Raes, By dziedzicem dbr Herminajcie?, Pojurze i Stempele vel Sztemple w powiecie rossieskim, ktre to dobra posiaday w 1860 roku 1176 "dusz mskich". Ponadto w powiecie telszewskim posiada dobra Degucie i Nowe Impilty, te ostatnie w 1860 roku o 166 "duszach mskich".

Nie wiem kto po nim dziedziczy dobra w powiecie rossieskim. Dobra w powiecie telszewskim dziedziczy po Kazimierzu jego brat Franciszek, czy moe jego dzieci.
(6) Jerzy-Konstanty, wedug Pulvisa - Jerzy-Jan-Wincenty, (pok. XII.), urodzi si w Kajpedzie (Memel) w dniu 15 lipca 1810 roku. By dziedzicem dbr Giedminajcie z Borejkianami (okoo 4400 dziesicin) w powiecie rossieskim oraz wsi Koupiany-Sakucie (529 dziesicin) w powiecie telszewskim. Marszaek szlachty powiatu rossieskiego. Oeniony (lub w 1835 roku) by z Natali Mikszewicz, crk Antoniego i Julii z Burniewiczw. Jerzy-Konstanty musia umrze najpniej w 1845 roku, gdy wdowa po nim Natalia z Mikszewiczw jest najpniej w 1845 roku powtrnie zamna za Janem Gruewskim, dziedzicem Kielm. Synem Jerzego-Konstantego i Natalii by Teodor-Antoni-Jzef (pok. XIII.), urodzony dnia 21 listopada (wedug Pulvisa - dnia 20 grudnia) 1835 roku, dziedzic wszystkich dbr po ojcu. Po ukoczeniu uniwersytetu w Dorpacie osiad na wsi, u siebie. Bezpotomny. Nie znam daty jego zgonu. crki: (7) Anna-Wicencja-Marcjanna urodzia si, jako pierwsze dziecko swoich rodzicw, w Kajpedzie (Memel) dnia 8 listopada 1794 roku. Zamna za Stanisawem Pisudskim, marszakiem telszewskim, a wedug Pulvisa - rossiekim. Sdz e przez ni, drog wiana, przeszy z Platerw na Pisudskich dobra Szyele w powiecie rossieskim. Umara modo. Boniecki i Uruski, jako ma Anny, wymieniaj Eustachego Karpia, ktry by mem dwch jej modszych sistr. Pulvis nic nie wie o maestwie Anny z Eustachym Karpiem. Jeeli wiadomo podana przez autorw (j. w.) jest prawdziwa, w takim razie Eustachy Karp by onaty trzykrotnie z trzema siostrami, a z nich Anna, w takim razie owdwiaa po Pisudskim, bya jego drug on, zalubion po mierci Pauliny-Brygity-Jzefy. Nie mam dzisiaj moliwoci wyjanienia tej sprawy (p.n.). (8) Paulina-Brygita-Jzefa urodzia si w Szwekszniach dnia 19 czerwca 1796 roku. W roku 1811 zalubia Eustachego Karpia herbu wasnego, pniejszego marszaka szlachty gubernii wileskiej. Umara w 1814 roku i pochowana w Johaniszkelach w powiecie poniewieskim. Boniecki i Uruski podaj o Paulinie bdne wzmianki. (9) Marcelina-Aleksandra-Jzefa urodzia si w Kajpedzie w czerwcu 1797 roku. Bya dwukrotnie zamna. Po raz pierwszy za N? Mikuckim herbu lepowron, dziedzicem Kosakowszczyzny, oficerem wojsk rosyjskich, a po jego mierci (w pojedynku), za Ferdynandem Iwanowiczem herbu Igowski, dziedzicem majtku Janowice na mudzi, sdzi.

Niektre opracowania, jako ma Marceliny, wymieniaj (sdz e bdnie) N? Iwanowskiego herbu Rogala. (10) Wiktoria-Rozalia-Kunegunda urodzia si dnia 29 grudnia 1801 roku. Zalubia owdowiaego po siostrze (siostrach? p. w.) Eustachego Karpia. Umara w 1853, a jej m w roku 1861. Dogorukij, Gotha i Kneschke wymieniaj N?, crk Jerzego i Karoliny hr. Platerw, zamn za Franciszkiem Karpiem. Sdz e te wzmianki dotycz Wiktorii i Eustachego Karpia, ale nie mam moliwoci sprawdzenia tej, jak mi si wydaje, bdnej informacji. (11), (12) i (13) Brygita i dwie modsze od niej siostry, wszystkie trzy zmare modo.

(19. VII .149, IX.281, 21. 689, 713, 715, 716, 22. 447, 464-466, 24. 1. 312, 609 34. IIl.219, 221, 55. 1868.621, 622, 72. 23, 86. II1.314, 90. III. 323, 324, 107. 87, 118. VI. gub. Kow:n. 22, 24, 123. 452-454, 521, 127. VII.322, 148.8. XV., 169. 1.309, II.M6, IV.392, VIII.537, IX.775, XII. 50, 109, XII1.525, XVa.493, XVb.109, 479,192. V1.219, XIV.u9, 70, Uzup. 1.53, 54, 197. 1.175, 198. 16,21,25,217. III.204, 205, X.262, XXIV. 67, XXV1.58).

(1) Franciszek-Stefan-Jzef (pok. XII.), syn Jerzego i ks. Karoliny Gedroic, urodzi si dnia 3 padziernika 1798 roku. Po ojcu dziedzic dbr Szatejki z wsiami: Stare Impilty, Baoniele-Kontenie?, Kieuny, Hordy? (czy Gordy); i Kietusze? czy Kaugraue, a zapewne, po mierci brata Kazimierza, i Nowe Impilty. Dobra te (bez Nowych Impilt) figuruj w spisie Milutina z roku 1860 z 1332 "duszami mskimi". Wszystkie byy pooone w powiecie telszewskim. Wedug Pulvisa, mia by dziedzicem take dbr w powiecie rossieskim, a mianowicie: Wilkiany, Sztemple i Pojurze. Franciszek hr. Plater rezydencj mia w Szatejkach. Widok tej miejscowoci pomieci Napoleon Orda w swoim albumie. Franciszek umar w Szatejkach dnia 15 stycznia 1867 roku. Niektre opracowania, jako dat jego mierci, podaj dopiero rok 1869. Pochowany w Szatejkach. W dniu 16 lipca 1840 roku zalubi Kazimier de Raes herbu wasnego, urodzon okoo 1818 roku, ostatni z rodziny, jedyn crk Wilhelma, marszaka szlachty powiatu trockiego, i Antoniny Chlewiskiej herbu Radwan, a wnuczk po ojcu: Roberta-Kazimierza de Raes, sdziego ziemskiego trockiego, i Konstancji Draskiej herbu Kociesza. Kazimiera de Raes wniosa mowi dobra Abramowsk, Milejgany i Barole w powiecie trockim z 436 "duszami mskimi" w 1860 roku, ora.z Ostrowno z Nowym Dworem w guberni witebskiej, z 2865 dziesicinami i 252 "duszami mskimi". Ponadto w skad tych dbr wchodziy wsie czy moe folwarki: Zybertany, Raesw i Kurniszki. Kazimiera z de Raesw Franciszkowa hr: Plater umara w Szatejkach dnia 15 padziernika 1893 roku. Pochowana w Szatejkach. Niektre opracowania podaj, jako dat jej mierci, rok 1894. Ich potomstwo: a. Alina-Franciszka-Kazimiera, urodzona dnia 26 lipca 1841 roku. Umara w Krlewcu dnia 8 maja 1884 roku. Pochowana w Szatejkach. b. Maria-Anna-Tekla, urodzona 7 sierpnia 1842 roku, zamna za Ignacym aglem herbu Trby, dr. medycyny. c. Wadysaw-Wilhelm-Jerzy, o nim niej.

d. Aleksander-Konstanty-Micha, o nim niej. e. Konstanty-Jan-Julian, o nim niej. f. Adam-Antoni-Jzef (pok. XIII.), urodzony w dniu 14 listopada roku 1848 w Szatejkach. Dziedzic Korcian. By marszakiem szlachty powiatu rossieskiego, po Hieronimie a przed Adolfem Przeciszewskimi. g. Wilhelm-Karol-Lucjan, o nim niej. h. Olga-Antonina Scholastyka, urodzona w Szatejkach dnia 27 lutego 1853 roku, o ktrej nie posiadam adnych wiadomoci.

(21. 465, 713-716, 22. 464-466, 24. 1. 312, 609, 34. III. 219, 221, 55. 1868.621, 622, 86. III. 314, 90. II. 688, III. 323, 324, 118. VI. gub. Kown. 24, gub. Mohil. 32, gub. Wilno 40, 123. 452-454, 521, 130. 1., 148.a. XV., 166. 1.39, 169. II1.277, VI. 422, VII. 726, IX.775, XVa.77, 86, 611, XVb.423, 192. XIV.69, XV.152, 217. III. 204, 205, V.251, XIV.210, XVI.344, XVII.331.).

c. Wadysaw-Wilhelm-Jerzy (pok. XIII.), syn Franciszka i Kazimiery de Raes, urodzi si dnia 28 sierpnia 1843 roku. Po ojcu dziedzic dbr Szatejki. Marszaek szlachty powiatu rossieskiego. Dnia 16 padziernika 1879 roku zalubi w Wilnie Aleksandr Duszcz-Sobaskherbu Radlica, crk Leona-Anastazego, marszaka szlachty powiatu klimowieckiego, ostatniego z roku, i Heleny Hoyskiej herbu Klamry, a wnuczk, po ojcu: Jana-Nepomucena Duszcza-Sobaskiego, generaa majora wojsk koronnych, i Cecylii vel Marianny Komar herbu wasnego, a po matce: Michaa Hoyskiego, marszaka szlachty gubernii mohilewskiej; i Elbiety hr. Tostoj. Z tego maestwa mia crki: a) Jadwig-Aleksandr-Mari, urodzon w Wilnie dnia 15 kwietnia 1881,zmar w maju 1955 roku, okoo roku 1908 zamn za Stanisawem hr. Czackim herbu winka. b) Zofi, urodzon w 1883 roku, sdz e zmar w dziecistwie, i c) Helen urodzon w Szatejkach 1883, a zmar w Pruszkowie 20 lipca 1953, (wedug niektrych opracowa - Aleksandr-Mari p. w.) zamn (27 grudnia 1926 roku) za margrabi Aleksandrem-Erwinem Wielopolskim herbu Staryko, ordynatem pinczowskim, owdowiaym po Zofii z hr. Plater (p. n.).

(19. VII.324, 325, 21. 713-715, 22. 464, 465, 24. 1.312, 609 68.c., 90: II1.323, 324, 148.a. XV., 150.44, 192. XIV.69, 217. III.204, IV.219, IX.150, XIV. 194, 199, XXI. 129, 133, XXIII. 188).

d. Aleksander-Konstanty-Micha (pok. XIII.), syn Franciszka i Kazimiery de Raes, urodzi si w Szatejkach dnia 28 grudnia 1845? roku. Oeniony by z Mari Ciechanowieck herbu Dbrowa, cr!s Wodzimierza, marszaka szlachty powiatu klimowieckiego, i Ludwiki WojniczSianockiej, a wnuczk, po ojcu: Jana Ciechanowieckiego, marszaka klimowieckiego, i KlotyIdy Hoyskiej herbu Klamry, a po matce: Platona WojniczSianockiego, dziedzica Turska w powiecie rohaczewskim, i Aleksandry ukowskiej. Z tego maestwa crki: a) Olga, zamna za Adamem hr. Plater-Zyberk (p. w.), i b) Janina, zamna za Jerzym hr. Plater (p. n.).

(19. III .154, 21. 713-715, 22. 464, 465, 90. III. 323, 324, 148. a. XV., 192. II. 295, XIV.69, 217. III.204, XIII.43, 44).

e. Konstanty-Jan-Julian (pok. XII!.), syn Franciszka i Kazimiery de Raes, urodzi si w Szatejkach dnia 24 stycznia 1847 roku. Razem z brami u.zyska potwierdzenie posiadanego tytuu. Dziedzic dbr Pliuksze w guberni kowieskiej, w ktrych umar dnia 26 sierpnia 1899 roku. W dniu 21 czerwca 1876 roku zalubi w Tokaczewiczach, w gubernii miskiej, Zofi Grabowsk herbu Oksza, urodzon w roku 1858, crkKarola-Oktowiana hr. Grabowskiego, dziedzica dbr Ranie (czy te Rana), i Zofii vel Felicji Horwat herbu ,Pobg, a wnuczk, po ojcu: Wilhelma hr. Grabowskiego i Zofii Kierzgajo-Zawisza herbu abd dmiEmny, a - po matce: Aleksandra Horwata, dziedzica Barbarowa, i KlotyIdy Woodkowicz herbu !-adwan. Z tego maestwa crki: a) Olga, urodzona dnia 22 lipca 1877 roku, ktra dnia 15 lipca 1899 roku zalubia w Warszawie Aleksandra-Maksymiliana hr. Kaszowskiego Iliskiego herbu Janina, i b) Zofia, urodzona 24 maja 1879 roku, ktra dnia 15 wrzenia 1900 roku zalubia margrabiego Aleksandra-Erwina WielopIskiego herbu Staryko, - ordynata pinczowskiego. c) Genowefa, zmara jako 6-miesiczne dziecko.

(19. VII.13, 21. 381, 382, 713-715, 22. 464, 465, 24. 1.312, 609, 69.c. 90..III.323, 324, 148.a. XV., 169. XII.365, 192. IV.348, VI.256, XIV.69, 70, 217. III.89,,204, 205, XX1.191, XXII.180, 183, XXIII. 182, 188).

g. Wilhelm-Karol-Lucjan (pok. XIII.), syn Franciszka i Kazimiery de Raes, urodzi si w Szatejkach dnia 21 marca 1850 roku; Dziedzic dbr Abramowsk w powiecie trockim z atynencjami Rojecin, Soboliszki i Szorkinia. W rku 1880 zalubi w Wilnie Felicj-Mari .Sotan herbu wasnego vel Syrokomla odmienna przydomku Pereswit, crk Jana marszaka mohilewskiego, i Konstancji Ciechanowskiej herbu Dbrowa, a wnuczk, po ojcu: Stanisawa

Sotana, rwnie marszaka mohilewskiego, i N?, a po matce: Jana Ciechanowieckiego i Klotyldy Hoyskiej herbu Klamry. Felicja z Sotanw hr. Plater zamieszkiwaa (sdz, e jako wdowa) w roku 1926 w Wilnie. Umara w 1956 roku. Wedug Pulvisa Wilhelm i Felicja z Sotanw mieli dwch synw: Jana urodzonego i zmarego tego samego dnia 25 czerwca 1882 roku i Bohdana, urodzonego dnia 17 czerwca 1883, a zmarego dnia 27 stycznia 1884 roku. Obaj ci synowie Wilhalma urodzili si i umarli w Abramowsku i tam pochowani w kaplicy grobowej. Wilhelm i Felicja z Sotanw mieli trzy crki, ktre nosiy imiona i byy zamne: a) Irena, urodzona w Abramowsku 24 listopada 1887 roku, umarla w Pruszkowie pod Warszaw dnia 11 stycznia 1967 roku, za Edwardem towskim, ich lub w Wilnie 5 padziernika 1910 roku. b) Idalia, urodzona w 1890, za Aleksandrem hr. Iliskim-Kaszowskim, i c) Maria, urodzona w 1894 roku, za Wodzierzem skim.

(21. 713-715, 22.464, 465,90.111.323, 324, 148.8. XV., 169. 1.20, VU.782, IX. >69:), X.951, XII.21, XVa.6, 192. XIV.69, 70,210., 217. II.312, II1.204, 20fi, VI1.339).

(2) Stefan a waciwie Emeryk-Stefan-Lonard (pok. XII.), syn Jerzego i Karoliny Gedroic, urodzi si dnia 4 listopada 1799 roku. Ukoczy liceum w Krzemiecu, a potem studiowa na uniwersytecie w Wilnie. Dziewi lat spdzi w podrach po Europie, oraz Grecji, Turcji, Ziemi witej, Arabii i Egipcie. W roku 1834 by prezesem sdw granicznych guberni wileskiej. W roku 1840 kurator szk powiatu telszewskiego, a w 1859 - guberni wileskiej. W roku 1858 by marszakiem szlachty powiatw telszewskiego i wileskiego. Wiele oy na cele owiatowe, jak budowa szk i utrzymanie si nauczycielskich. Komandor krzya Grobu witego. Kamerjunker dworu rosyjskiego i kawaler orderu witej Anny. Po rodzicach dziedzic dbr Szweksznie, Aleksandrowo oraz .Jazw na mudzi. Sdz te, e by dziedzicem dbr Wilkiany w powiecie rossieskim, ktre w roku 1860 miay 634 "mskich dusz", a zapewne nie mniej ni 3500 dziesicin. Wedug Pulvisa, - wacicielem Wilkian by jego starszy brat Franciszek. Najpniej w roku 1836 zalubi Alin aba-Marcinkiewicz herbu abd, crk Jana Marcinkiewicza, marszaka szlachty guberni wileskiej i kawalera maltaskiego, ktry na mocy ukazu cesarskiego przyj nazwisko "aba-Marcinkiewicz", i Cecylii aba herbu Kociesza odmienna (I voto zamnej za Ignacym Burzyskim herbu Trzywdar), a wnuczk, po matce: Tadeusza aby, wojewody poockiego, i Ludwiki Kiepsz herbu wasnego. Alina z abw-Marcinkiewiczw wniosa mowi rozlege dobra, a mianowicie: Bortkuszki, Giewany i Tundziszki w powiecie wileskim, U szacz w powiecie lepelskim i wiady w powiecie borysowskim. wiady w roku 1860 miay rozlegoci 21.027 dziesicin, w czym 16.904 dziesicin lasu. "Dusz obu pci" miay 1308. Listy Aliny z abwMarcinkiewiczw do Wadysawa Plaetra w Rapperswilu zachoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Stefan hr. Plater umar w Wilnie 14 stycznia 1864 roku, a jego ona w roku 1876 (czy 1877) w Kreuznach, a wedug ychliskiego -. w Paryu. Wiele opracowa podaje bdnie dat jej zgonu na rok 1826, a jako miejsce zgonu - Berlin. Nie wiem czy to nie jej ("Aliny") dotyczy wzmianka u Kaczkowskiego o tym, e po roku 1831 jej majtek (jaki?) w guberni wileskiej uleg konfiskacie. Stefan i Alina mieli dzieci:

a. Alina, a wedug Pulvisa - Alojza-Florianna-Joanna, urodzona, dnia 16 maja 1834 roku, ktra umara jako dziecko. b. Adam-Alfred-Gustaw, o ktrym niej, i c. Gustaw-Wilhelm-Grzegorz (pok. XIII.), ktry urodzi si w Wilnie dnia 17 listopada 1841 roku. W roku 1859 by na studiach w Paryu. Po rodzicach odziedziczy rozlege dobra, a mianowicie: w powiecie lepelskim dobra Uszacz o 2744 dziesicinach, w powiecie suckim Usw vel Usowo z Hrozowem o okoo 1000 dziesicinach, a w powiecie wileskim dobra Giewany, z miasteczkiem tej samej nazwy, i Bortkuszki na-zwane potem, w roku 1872, Platerowem. Z nich, w skad dbr Giewany wchodziy wsie i folwarki: Poszyrwicie, Szarkajcy, Tylwiki i Tundziszki, a -w. skad dbr Bortkuszki: Osiniwka, Papiernia, Podbie, Podkrzynice; Podmiejuny, Podpospiesza, Pojodzie, Pomuyce, Powaserele, Skietery, Szyntakonie, Uubdzie, Uurojcie, Uusiele, Zielanka i arnowagi. Bortkuszki posiaday pikn rezydencj i zbiory po wygasej rodzinie abw. GustawWilhelm umar w 1912 roku. Posiada zdolnoci muzyczne, Pozostawi wydane drukiem prace: "Herbata gadajca u pani Nudalskiej, komedya w 1 akcie", Wilno. 1859. Jest to modziecza praca-plagiat z pracy pod tytuem "Kawa" ks. Adam Czartoryskiego. "Koncert" Wspomnienie z czasw wileskich Stanisawa Moniuszki. Utwr ten zosta wydrukowany w "Wieku", w numerze 73 z roku 1884, a potem osobno w Wilnie w 1910 roku. By oeniony (lub dnia 19 lutego 1870 roku) z Anatoli Hartingh. crk Konstantego, pukownika wojsk rosyjskich, i Jzefiny z Niesioow;skich herbu Korzbok, a wnuczk, po ojcu: Marcina Hartingh, generaa. wojsk rosyjskich, i Amelii-Doroty z hr. Lambsdorf. Borkowski twierdzi,. e Gustaw-Wilhelm hr. Plater by dwukrotnie onaty i e drug jego on, po Anatolii Hartingh, bya Felicja Drubacka. Wzmianka. ta jest bdna. Felicja Drubacka, o ktrej pisze Borkowski, bya teciow crki Gustawa-Wilhelma, Emilii (p. n.), a nie jego on. Gustaw-Wilhelm i Anatolia z Hartingh mieli tylko crki, o imionach: a) Alina, ktra urodzona w 1871, umara na szkarlatyn dnia 12 marca 1892 roku, na kilka dni przed wyznaczonym terminem lubu z hr. Karolem O'Rourk. Uroczyste zarczyny z nim odbya w Bortkuszkach (Platerowie) w dniu 12 stycznia 1892 roku. b) Stefania, urodzona 2 marca 1873 roku, zmara w PodkowieLenej 31 grudnia 1956, ktra dnia 4 maja 1897 roku zalubia w Wilnie Leona Wakowicza herbu Lis. c) Emilia, urodzona w 1874 roku, ktra dnia 12 listopada 1902 roku zalubia w Giewanach Zdzisawa hr. Lubienieckiego herbu Rola. Umara w Warszawie 12 stycznia 1944 roku.

(19. VII. 245, 21. 715, 716, 22. 465, 466, 40. III. 392, 77. 372, 90. III. 324, 325, 100. II. 510/2240, 109. 224/2550, 118. VI. gub. Kown. 22, gub. Misk. 24, 147. V.1910. 111, 148.a. XV., 151. 25, 169. II.556, VII. 636, 847, VIII. 240, 376, 410, 437, 465, 536, 761, 859, 885. X.676. XI. 903, XII.120, 624, 701, 841, 852, 873, 874, XIII. 127, 525, 659, XIV.590, 741,789, XVa 216,192. II.48, V.109, IX.163, XII.122, XIV.70, 198. 16,20,21,25,217. III. 205, 324, 325, IV.424, XV.303, 313, XX. 204, XXI.54).

b. Adam-Alfred-Gustaw (pok. XII!.), syn Stefana i Aliny aba-Marcinkiewicz, urodzi si w Wilnie dnia 2 maja 1836 roku. Po rodzicach dziedzic dbr Szweksznie, do ktrych nale zapewne wsie Ligucie i Podubrynie, a zapewne take dziedzic, i te po rodzicach, db Aleksandrowo i Kowala w powiecie telszewskim. Od Ksawerego Podbereskiego i jego ony Anny z Romerw naby, pooone w powiecie wikomirskim dobra Wieprze z miasteczkiem i folwarkami Kowalaki i Bataniszki, o oglnym obF!zarze 2473 dziesiciny. W roku 1857 zosta kuratorem honorowym gimnazjum w wicianach. W latach 1864-1878 by marszakiem szlachty powiatu rossieskiego. W latach 1878-1881 a zapewne i pniej by marszakiem szlachty guberni wileskiej. Sdz e w tym mniej wicej czasie zosta rzeczywistym radc stanu i szambelanem dworu rosyjskiego. W 1888 (czy moe 1886) roku zosta koniuszym dworu. W roku 1894 kawalerem orderu witego Wodzimierza 2 klasy, w 1896 roku - rosyjskiego orderu Ora Biaego, a w dniu 1 kwietnia 1900 roku - orderu Aleksandra Newskiego. Dnia 1 listopada 1903 roku zosta mianowany wielkim ochmistrzem dworu. Sdz e to on jest ju od 1884 roku czokiem klubu Angielskiego w Petersburgu. W Wilnie zajmowa stanowisko prezesa towarzystwa dobroczynnoci i towarzystwa rolniczego. Przez czas jaki by dyrektorem tamtejszego Banku Ziemskiego. Od wczesnych lat interesuje si powanie archeologi i numizmatyk. Zwiedzi Europ Zachodni, Grecj i bliski Wschd. Ju w roku 1860 jest czonkiem Wileskiej Komisji Archeologicznej i sdz e w tym samym czasie Petersburskiego Towarzystwa Archeologicznego. Swj powany ju zbir numizmatyczny powikszy nabywajc cay zbir Zygmunta Czarneckiego z Ruska. Nad katalogiem jego zbiorw numizmatycznych pracowa w roku 1892 dr. T. Rewoliski. Wedug E. Chwalewika, cae zbiory Adama hr. Platera weszy (kiedy?) do zbiorw w Krzeszowicach. Okoo 450 okazw ze - zbioru archeologicznego w Szwekszniach wzbogacio zbiory Muzeum Towarzystwa Przyjaci Nauk w Wilnie. Adam-Alfred hr. Plater w dniu 13 (wedug Pulvisa 3) lipca 1872 roku zalubi Genowef Pusowsk, herbu Szleiga odmienna, urodzon dnia 2 grudnia 1852 roku, crk Wandalina hr. Pusowskiego i Jadwigi Jezierskiej herbu Prus II i Nowina, a wnuczk, po ojcu: Wojciecha Pusowskiego, posa na sejm Czteroletni, i JzefyAgnieszki-Franciszki z ks. Drucko-Lubeckich, a po matce: Jana hr. Jezierskiego, marszaka szlachty guberni lubelskiej, i Karoliny Jelskiej herbu Pielesz odmienny. Sdz, e to ona mieszka w 1926 roku w Warszawie (Foksal 16) i w Paryu. Adam-Alfred umar (w Szwekszniach) w 1908, a jego ona w 1936 roku. Pozostawili dwch synw: a) Mariana-Stefana-Wandalina i b) Jerzego-Floriana. O nich obu pisz niej.

(19. IX .41, 21. 715, 716, 22. 465, 466, 24. a, 29. I. wyd. 60, 174, II. wyd. II. 496, 30., 68.c., 90. 111.324, 147. 1892.34, 148.a. XV., 151. 25, 169. V.229, VIII.475, XII.89, -XIII. 475, 525,533, XVa.19, 192. XIV.70, XV.86, 198. 20, 21, 25, 217.111.205, XXIII. dod. XI, XXIV.159).

a) Marian-Stefan-Wandalin -(pok. XIV.), syn Adama-Alfreda i Genowefy z Pusowskich, urodzi si w Szwekszniach dnia 22 czerwca 1873 roku. W 1895 roku ukoczy ze zotym medalem liceum Aleksandrowskie. Ju w dniu 1 grudnia 1902 roku mianowany kamerjunkrem dworu rosyjskiego, a nastpnie radc dworu. By jednym ze wspwacicieli Banku Ziemskiego w Wilnie i piastowa stanowiska czonka zarzdu, wiceprezesa i przez

jaki czas prezesa tej instytucji. Od, przynajmniej, roku 1926 do mierci mieszka stale w Wilnie, pocztkowo przy ulicy Nadbrzenej 22 (Zygmuntowskiej), a potem Mickiewicza 19. By prezesem wileskiego Towarzystwa Dobroczynnoci. Dziedzic, po ojcu, dbr Wieprze w powiecie wikomierskim i Piaseczno w powiecie piskim, ktre odziedziczy po matce. Zamiowany heraldyk i bibliofil. Odziedziczy cenn bibliotek po ojcu i stale j kompletowa. Poczynajc od roku 1914, biblioteka ta bya kikakrotnie rabowana. Jej najcenniejsze resztki uratowane i przewiezione do Wilna stanowiy w okresie pomidzy dwoma wojnami jedn z najbogatszych prywatnych bibliotek heraldycznych w Polsce. Wedug niesprawdzonych wiadomoci, caa ta biblioteka spona w Wilnie w czasie ostatniej wojny. W jej skad wchodzio take bogate archiwum po Szemiotach i Tyzenhausach, dawnych dziedzicach dbr Wieprze. Marian-Stefan-Wandalin hr. Plater zalubi w Wilnie dnia 3 marca 1907 roku Ludwik-Mari-Janin-Iren Hoysk herbu wasnego vel Klamry, urodzon w roku 1888, crk Jana, dziedzica Kadzyna, i Janiny Ciechanowickiej herbu Dbrowa, a wnuczk, po ojcu: Stefana Hoyskiego, dziedzica Krzyczewa, i Marii Kobyliskiej vel Kobyleskiej herbu odzia, a po matce: Wodzimierza Ciechanowieckiego i Ludwiki Wojnicz-Sianockiej. Marian hr. Plater umar w Wilnie dnia 24 padzier11ika 1951, a jego ona, take w Wilnie, w marcu nastpnego roku. Ich dzieci: (a) Maria urodzona w 1909, a zmara w 1923 roku. (b) Jerzy urodzony w czerwcu 1913 roku zagin bez wieci we wrzeniu 1939 roku. Wedug niesprawdzonych wiadomoci zgin w okolicy Piaseczna w powiecie piskim. (c) Kazimierz (pok. XV.), urodzony w Wieprzach 3 marca 1915 Toku, zalubi w Warszawie dnia 29 lipca 1945 r. Jadwig Smoniewsk, urodzon w roku 1916. W roku 1954 bezdzietni. Zamieszkuj w Warszawie. \V roku 1954, Kazimierz (znany w Polsce szachista) wyda w Warszawie prac swoj pod tytuem: "Gramy w szachy". d) Andrzej (pok. XV.), urodzony w Wilnie 26 lipca 1917 roku. Zalubi w Londynie dnia 22 marca 1958 roku Barbar-Iren Quinn, urodzon 20 sierpnia 1929 roku, crk Herberta i Ivy ze Shephard. b) Jerzy-Florian, a wedug Pulvisa - Jerzy-Felicjan (pok. XIV.), syn Adama-Alfreda i Genowefy Pusowskiej, urodzi si w dniu 7 lub 9 sierpnia 1875 roku: Ju w roku 1897. by oficerem kawalergardw w Petersburgu i jaki czas, w latach 1910-1912 attache, czy te w attachacie rosyjskim w Paryu. Dziedzic po rodzicach dbr Szweksznie, gdzie jeszcze w roku 1927 posiada pikn bibliotek, archiwum, zbiory i portrety rodzinne. Sdz, e to jego portret w rzebie, autorstwa Adolfa Niewiarowskiego, by reprodukowany w tygodniku warszawskim "wiat" w 1917 roku. Z ony Janiny, crki Aleksandra hr. Plater i Marii z Ciechanowieckich (p w.) mia syna o imieniu: Aleksander, waciwie Leszek (pok. XV.),, oenionego z N? w roku 1954, ktry zamieszkuje w Kanadzie. Uwaa si za Litwina i uywa nazwiska Plateris. W roku 1938 wysza w Kownie jego praca pod tytuem - "Teisiniai Livonijos ir kurso santykiai su Lietuva. XVI - XVIII Amziais". Tytu ten we francuskim tumaczeniu brzmi - "Les relations juridiques de la Livonie et de la Courlande avec la Lithuanie (XVI-XVIII siecIes)". Aleksander vel Leszek hr. Plater jest genealogicznie najmodszym przedstawicielem polskiej linii tej rodziny.

(19. VII.324, X.246, 21. 715, 716, 22. 465,466, 24.a, 29. wyd. II. II. 230, 457, 501, 502, 56., 68., 68.c.,. 81, 90. III. 324, 94.a., 192. V.173, XIV. 70, 210.,.217. III. 2~, XXIII. 188).

LINIA KURLANDZKA

Fabian (pok. IV.), syn Fryderyka i zapewne jego pierwszej ony, Doroty Rese, w dziaach majtkowych przeprowadzonych dnia 27 stycznia 1533 roku (p. w.) otrzyma od starszych braci spaty w gotwce. Od Jana, protoplasty linii na Weissensee, 2.300 a od Henryka, protoplasty polskiej linii, 1.500 marek ryskich. Siebmacher i Gotha podaj rysunek i opis j ego pieczci (mwiem o niej wyej), ale adne z opracowa, ani niemieckich, ani rosyjskich, ani polskich, nie daje jego rozrodzenia. Fabian osiad w Kurlandii. Tam i w Rosji mieli y jego potomkowie. Pulvis w przedmowie da swoich tablic twierdzi, e linia ta wymara w poowie XIX wieku. W polskich opracowaniach spotkaem tylko lune wzmianki o tym, e dana osoba pochodzi po Fabianie. Wzmianki te bynajmniej nie s przekonywujce. Nie zawieraj adnych powoa ani dowodw. W tym stanie rzeczy nie mam dzisiaj adnej moliwoci odtworzenia linii Fabiana i wobec tego wszystkich jej ewentualnych czonkw pomieciem w nastpnym rozdziale, w poczcie osb, ktrych przynalenoci do poszczeglnych linii nie umiaem okreli. Pulvis myli tego Fabiana z Fabianem yjcym 150 lat pniej i onatym z Krystyn von Ungern, crk Gotarda (p. n.).

(155.1854.573, 68.c., 90. III.294, 148.a. 1., 166.1.38,167. 89. t~bl. 100, 198. 6, 7,. 217. III.190.).

LUNE OSOBY I GAZKI

W tym rozdziale zostan pomieszczone wszystkie te osoby, zarwno powizane w genealogie, jak i wystpujce osobno, ktrych nie umiaem wczy do adnej z poprzednio opisanych linii. W licznej ich grupie nie sdz, aby si mogy znajdowa osoby nie pochodzce bd po Janie (linia na W eissensee), bd po Henryku (linia polska), bd wreszcie po Fabianie (linia kurlandzka). Mimo wiele mwicych nazw posiadanych dbr, nie znalazem wystarczajcych materiaw 40 potwierdzenia przypuszcze o pochodzeniu i dlatego podziau i przydziau do odpowiednich linii nie przeprowadziem. Zbyt trudne s dzisiaj warunki wyszukiwania dalszych potwierdze. Wol si narazi na zarzut, e nie doprowadziem mojej pracy dalej ni ta zrobiem, ni na zarzut, e w moich przesdzeniach oparem si na zbyt wtpliwych przesankach. Zreszt zarwno opinia rodziny, jak i opracowania moich poprzednikw utrudniaj mi wyrobienie sobie wasnego zdania o przynalenoci poszczeglnych osb. Czsto przecz same sobie. Bynajmniej nie jestem pewien czy niektre z niej wymienionych osb istniay kiedykolwiek, czy te, posiadajc dane charakterystyczne waciwe dla innych osb, trafiy do tego spisu jedynie dla bdnie danego im imienia. Mogy ju wystpowa jako Janowie czy Fabianowie, a tutaj trafi jako

Zygmuntowie czy Ernestowie. Jeeli s takie bdy, to niestety gwnie dziki polskim opracowaniem. W kadym wypadku pamita naley, e o wiarygodnoci wzmianki nie mwi nic sam fakt jej pomieszczenia w tym rozdziale. Jedynie powaga rda, na ktre w kadym wypadku si powouj, moe o tej wiarygodnoci przekonywa Inny bowiem jest ciar gatunkowy takich rde i opracowa jak niektre niemieckie, a z polskich: Boniecki, "Sownik Geograficzny", Oarowski czy ksidz Jan Winiewski, ni Kosiski, Uruski, ychliski czy dla odleglejszych epok - Wilczyski. Pociesza mnie myl, e nawet taki poczet stanowi bdzie. poyteczny materia dla kogo, kto go po mnie przepracowywa i uzupenia zechce. Moe te bdzie szczliwszy w wyszukiwaniu opracowa potrzebnych do takiego zadania. Nie wszystkie, o ktrych istnieniu wiem, udao mi si wyszuka. Poczet, o ktrym mwi, uoyem chronologicznie, wedug pierwszej daty dotyczcej danej osoby lub gazki. Jest on nastpujcy: 1. N? bya okoo lub w pierwszej poowie XVI wieku zamna za N? Ungern. (71. 1895.42). 2. Jan, urodzony okoo roku 1591, "Kamrner Herr und Krigs Obrister" krla polskiego. Uczestnik wojen przeciw Moskwie. Mia bra udzia w bitwie o Smolesk (a wic zapewne w 1611 roku) jako "magister artyleryi". Podpisa elekcj 1632 roku. W roku 1637 wzi w zastaw za "20 tysicy zotych polskich, od Wilhelma Klopmann i jego ony Anny Elbiety Torck, dobra Gross und Klein Wiirzau, Oggeley i Tammern vel Kamberley. Kontrakt opiewa na 6 lat, ale ju w roku 1641 Jan Plater nabywa te dobra za 42 tysice zotych polskich. Okoo 1641 roku ofiarowuje do kocioa w Gross Wiirzau, "2 und 1/4 Meilen siidlich von Mitau belegen" wielki wotywny obraz, na ktrym klczy przed krucyfiksem (katolickim) z on, 2 synami i 3 crkami. Jego on bya Katarzyna von Bahr herbu wasnego (jak polski herb Rawicz), urodzona w roku 1610, a wystpujca jako dziedziczka dbr po mu jeszcze w dniu 12 padziernika 1669 roku. Jan Plater umar przed dniem 5 lipca 1654 roku. Wedug Pulvisa, pochodzi z linii Fabiana. Wedug barona A. Rahden, synowie Jana i Katarzyny umarli modo. Pozostay po nich tylko trzy crki: a. Agata, urodzona okoo roku 1627, zamna za Zygmuntem vel JerzymZygmuntem von der Brinken, rotmistrzem, dziedzicem Dreusdorff i Seppen. yje jako wdowa - jeszcze w roku 1683. b. Katarzyna-Elbieta, urodzona okoo 1628 roku, zamna za MaciejemErnestem von Sacken auf Selden, i c. Magorzata-Anna, urodzona okoo roku 1629, zapewne ju w 1651 roku zamna za Fryderykiem-Janem von Klopmann, ktry pniej, w dniu 12 padziernika 1669 roku, nabywa dobra Gross Wiirzau od rodziny ony. (71. 1898.79, 83. II.18, 90. III. 294, 98. 1895.17, 127. VII.322, 148.a. 1., 155. 164-167). 3. Kasper dnia 19 sierpnia 1594 roku kupi za 10.500 marek dobra Libbien od rotmistrza Henryka Ramel, ale ju w roku 1596 sprzeda je Janowi Tysenhauz. (180. 328). 4. Elbieta, zamna za Janem Tiesenhauzem, ktremu dnia 1 maja 1596 roku krl Zygmunt III nadaje (take ich synowi Henrykowi) doywotni o dobra Laudon w Inflantach. (180. 277).

5. Hartwig w dniu 24 stycznia 1602 roku zakupi w kociele witej Trjcy w Mitawie miejsce na rodzinny grb. (155. 164, 165). 6. Antoni wystpuje w roku 1605 w powiecie dynaburskim. (83. I 207). 7. Antoni, nie wiem, inny czy ten sam, figuruje w roku 1605 w spisie rycerstwa kurlandzkiego. 8 . Jan, jak poprzedni. (64. XIII. XIV. 324, 325). 9. Zygmunt, pukownik wojsk szwedzkich "zdradziecko przez zawistnych sobie raniony" dnia 7 stycznia 1626 r. pod Wahlhofem, umar z ran 20 czerwca 1626 roku. (65.11.21,22,90. 111.294, J48.8. 1,178., 217.111.190). 10. Anna, ju ,okoo roku 1633 bya zamna za Gotthardem von Brunnow, dziedzicem Briiggen, Sickeln i in. (71. 1897.91, 83. 1.163). 11 . Marie-Elisabetha bya w drugiej poowie XVII wieku zamna za Edmundem von Metternich zu Vettelhoven. (42. 80). 12. Ernest, rotmistrz wojsk koronnych, "dzielnie w 1654 r. broni Smoleska i protestowa przeciwko kapitulacji tego miasta. Porwnaj - Gotard (pok. VII). (90. III.294). 13. Stanisaw-Kazimierz w roku 1664 podpisa przedmow panegiryku o HelenieElbiecie z Platerw Borchowej. (41. XXIV.353). 14. Maria okoo roku 1674 bya zamna za Hans Jiirgen aus Fickel. (176.11.652). 15. Tobiasz wystpuje w dniu 4 lipca- 1679 roku w Dynaburgu. jako chory inflancki. (207. 10). 16. Anna bya okoo 1680 roku zamna za Joachimem-Janem von Puttkamer z Poniemo. - (1898.79). 17. Fabian-Henryk ju w "roku 1682 wystlmje obok innych panw z Kurlandii. W roku 1696 wystpuje jako kapitan. W dniu 2. kwietnia 1696 roku bierze od FryderykaKazimierza Kettler, ksicia kurlandzkiego, w zastaw a 25 tysicy guldenw dobra Islitz w Kurlapdii. Dobra te, po mierci Fabiana-Henryka, przeszy na jego pasierbw. W dniu 16 listopada 1696 roku wystpuje razem z on, Agnieszk-Elbiet Wigandt, wdow po JanieHenryku Funck, i z jej dziemi z pierwszego maestwa. Z tych dzieci, N? - -najstarszy - jest ju wtedy penoletni. W dniu 24 czerwca 1697 roku wystpuje jako pan zastawny na Altonie. Nie wiem czy nie jest to druga nazwa dbr Islitz. Tego samego dnia oboje z on zeznaj dug 10 tysicy zotych polskich, na 6 procent rocznie, na rzecz Jana-Henryka Funck, jej syna z pierwszego maestwa. Sdz e to Fabian-Henryk wystpuje w roku 1702 jako "Obersztlejtnant poczciwy czowiek" w wojskach Karola XII i jest jako "Obersztlejtnant" dnia 3 padziernika 1706 roku komendantem szwedzkiego oddziau w Rossieniach, a dnia 7 listopada w Wilnie. Fabian-Henryk nie y ju dnia 19 grudnia 1709 roku, a wystpujca w latach 1709 i 1710 wdowa po nim, jako po podpukowniku i posesorze dbr Neu Islitz, nie ya ju w dniu 24 czerwca 1718 roku. Po Fabianie-Henryku i AgnieszceElbiecie Wigandt pozostao dwoje dzieci:

a. Magorzata-Sybilla, ktra ju w dniu 24 czerwca 1718 roku wystpuje jako ona Gerharda von Sass, kapitana wojsk krlewskich,pana zastawnego na GrossBuschof, a w roku 1740 jako wdowa po nim, i b. Fabian-Jan, ktry w dniu 24 czerwca 1718 roku jest jeszcze niepenoletni, a w roku 1734 jest onaty z Mari-Elbiet von Grotthus aus dem Hause Ruhenthal, crk kapitana Wilhelma-Dietricha i AnnyMarii-Charlotty von Plettenberg, a wnuczk, po ojcu: Jana-Filipa von Grotthus i Magorzaty von Bucholtz, a po matce: Jana-Filipa von Plettenberg i Emerencji von Vietinghoff. Oboje maonkowie w dniu 26 czerwca 1735 roku sprzedaj dobra swoje Klein-Ruhenthal a zapewne take i Gross-Ruhenthal i Klein-Schwirkeln za 11.100 talarw i 97 tysicy florenw ksiciu Ernestowi-Janowi Biron. Maria-Elbieta wystpuje je.szcze w roku 1747. Fabian-Jan wystpuje jako wiadek jakich tranzakcji w Pomuszu w dniach 26 czerwca 1742 i 6 sierpnia 1750 roku. W dniu18 lipca 1752 roku jest ju powtrnie onaty z Eleonor von Bonninghausen genannt Budberg herbu wasnego, crk rotmistrza MagnusaErnsta, pana na- Garsen, i Emerencji von Plettenberg, a wnuczk, po ojcu: Leonarda von Budberg, pana na Baltensee, i Anny von Vietinghoff, a po matce: WilhelmaHenryka von Plettenberg, pana na Linden, i Do-roty von Firks. Tego dnia (18 lipca) kupuje od rodzestwa ony i jej matki dobra Baltensee. Fabian-Jan pozostawi urodzone z pierwszegomaestwa - dwie crki o imionach: a) Anna-Louisa, ktra bya 10 voto zamna za Gothardem Fryderykiem Folkersam, a po owdowieniu, po 26 czerwca 1764 roku zalubia powtrnie, w czasie pomidzy dniem 15 stycznia 1767 a 14 stycznia. 1769 roku, Benedykta-Franciszka Folkersam, i b) Agnieszka-Elbieta, ktra bya zamna za Leonardem-Karolem Bystram, panem na Sussey, i ktra umara przed dniem 24 czerwca 1792 roku. (19. VII.113, 59. 14/122,54/101,102,55/111, 112, 56/119, 120, 127, 128,57/133,.. 63/194, 69.b., 71. 1900.84, 1902.185, 1904.14, 54-57, 63, 83. 1. 166, 98. 1895.53, 54,.513,118, 119,113. IIL100, 177.214,247, 248, 521, 212.3. 128, 129, 3M). 18. Fabian, pukownik, w grudniu 1684 roku zalubi Krystyn von UngernSternberg, crk Gerd, szwedzkiego podpukownika, i Brity Svard, a wnuczk, po ojcu: Fabiana von Ungern-Sternberg i Gertrudy. von der Wolde, a po matce: Per Svard i Elin Lax. Krystyna w roku 1700 .sprzedaa majorowi K. Carpelan dobra Paisterpaa. Fabian, dziaajc ra-zem z on, odkupi te dobra w 1702 roku. (39. III 25). 19. Anna-Maria zalubia w dniu 6 listopada 1699 roku Leonarda-Jana von Rehbinder herbu wasnego. (176. 1.198). 20. Wolmar-Jan "aus Moisektill" zalubi dnia 11 maja 1706 roku Ann-Magdalen von Rosen, urodzon w Rewlu 21 marca 1679 r., crk Dietricha "aus Allo" i MagorzatyElbiety von der Pahlen, a wnuczk, po ojcu: Dietricha von Rosen, pukownika szwedzkiego, i Anny-Brygidy? von Wrangel. (176. II.1119). 21. Aleksander, porucznik, zalubi (zmar przed rokiem 1706) Barbar-Mari von Dticker, Grk Jana, dziedzica dbr Knikatz?, i Anny Weckebrodt, a wnuczk, po ojcu: Wilhelma von Dticker, dziedzica dbr Puderktill, i Gertrudy Dumpian ("pukownikwny

wojsk polskich"), a po matce: Ernsta Weckebrodt, dziedzica dbr Potzik, i Anny von Lode. (176. 1.673). 22. Fabian-Henryk z Inflant jest od dnia 4 padziernika 1707 do (przynajmniej) wrzenia 1708 roku uczniem starszych klas liceum ryskiego. (71. 1901.185). 23. Reinhold, ktrego brat 24. Fabian, chory inflancki, umar w roku 1710. "Pisa si Baltmoyskim od swego dziedzictwa Batmozy". Oeniony z N? Budberg. Jego potomkowie, "po wikszej czci suc wojskowo w armii rosyjskiej, zuboeli, a prawdopodobnie dzi ju wygali". Porwna naley t wzmiank z wzmiank 22 w tym samym rozdziale, jak rwnie z Fabianem (pok. VIII) synem Gotarda. (90. III.294, 295,217. III.190). 25. Jzef-Erazm, z protestanta katolik, ksidz, w latach 1714-1741 by proboszczem w Tucholi. Od roku 1722 notowany jako oficja w Kamieniu. W roku 1732 kanonik gnienieski. W tym czasie bardzo czynny w akcji odbierania luteranom dawnych katolickich kociow. Ciekawy opis zaj w Tarnwku, jego pira, poda "Sownik Geograficzny" (XII. 208). Umar dnia 19 lipca 1741 roku. Nie wiem czy nie bdnie (lub czy nie o innej osobie) Borkowski, Kosiski i ychliski twierdz, e ks. Jzef Plater by w roku 1712 "kanonikiem Inflanckim, proboszczem Wysokieskim, Praatem domowym Prymasa Szembeka". Vedug Pulvisa, pochodzi z linii Fabiana. (21. 689, 22. 447, 90. III.294, 127. VII.322, 148.a. I, 1H9. III. 738, VIL45, 653, VIII.69, XII. 208, 592, 217. IIL190). 26. Pawe yje w roku 1717. (41. XXIV. 352). 27. N? by w roku 174L1 towarzyszem w chorgwi 3-ej wojsk litewskich N? Tyszkiewicza. (71. 1907/8.90). 28. N? by dziedzicem dbr, ktrych nazwy nie znam i ktrych "plenipotentem" by Gotard Mohl, syn Aleksandra i Anny Sielickiej, w Toku 1748 kraj czy inflancki, a w roku 1772 pisarz ziemski inflancki. (192. XL212). 29. N?N? w roku 1752 Lubelskim. (192. IX.242). mieli jak spraw z Worcelami w Trybunale

30. Gustaw-Zygmunt-Aleksander, major wojsk rosyjskich, urodzi si okoo dnia 15 czerwca 1766 roku. Umar dnia 2 stycznia 1811 roku. Dnia 27 lipca 1807, a wedug innej wersji - 1809 roku, zalubi w Rewlu (parafia witego Krzya - Wittenstein) Mart-Ameli von Wrangel, urodzon w Rewlu 20 maja 1786 r., zmar w Wendenie w kwietniu 1871 roku, crk majora Gustawa-Wilhelma (wedug innej wzmianki - Gu,.stawa-Rheinholda) von Wrangel herbu wasnego i Doroty-Louise von Dannenstern herbu, wasnego, a wnuczk, po ojcu: Gustawa-Jana von Wrangel, pana na Piwarotz, i Jadwigi-Heleny von Vietinghoff, a po mat.ce: Daniela von Dannenstern na Repshof i Henriette-Wilhelminy von Transche. Porwnaj: Zygmunt-Gustaw (pok. XI.) z linii na Weissensee. (8. 173, 176. 1. 546, 548). 31. N? dziedzic d.br Jzefowo w powiecie dynaburskim. Pniej, w roku 1782, dobra te miay obszar 4.656 dziesicin i byy wasnoci Szadurskich. (169. III. 615).

32. Karol, syn Jana, w roku 1797 suy w puku Kawalergardw w Petersburgu. (71. 1897.92). 33. Wadysaw, kapitan 115 puku piechoty wojsk francuskich, zosta w dniu 2 marca 1809 roku kawalerem orderu Legii Honorowej. (104. 66). 34. N?, na pocztku drugiej wierci XIX wieku by rektorem protestanckim w Whitstable w Anglii. Pochodzi z rodziny, ktra wedug wasnej tradycji przybya z Polski nie pniej ni w poowie XVIII wieku. Tradycja nie mwi czy pierwszy przybyy do Anglii Plater by protestantem, faktem jednak jest, e wszyscy Platerowie ostatnich kilku pokole tej linii byli protestantami a do roku 1851 i wydali kilku wybitonych duchownych anglikaskiego wyznania. Po przybyciu do Anglii osiedli w Suffolk, a potem w Kent. W hrabstwie Suffolk maj si znajdowa do dzisiaj dnia ich groby. Nie wiem czy jedynym synem rektora Platera z Whitstable by - Karol-Edward, rektor w River a potem w Newchurch, Romney Marsh, zasuony pedagog. Jego gwnie zasug i wysikiem powstao Marlborough College w dawnej rezydencji Seymours. Jego popiersie znajduje si dotychczas w hallu tego kolegium. Umar w roku 1854. Z ony, ktrej nazwiska nie znam, pozostawi co najmniej czworo dzieci. Znam imiona trzech synw. Z nich: . a. Karol-Eaton urodzi si w roku 1824. W latach od 1876 do mierci, to jest do roku 1906, by rektorem w Dym Church w Kent. Nie mam innych wiadomoci o nim. b. Herbert, po ukoczeniu Oxfordu, obj profesur w Marlborough, potem za przenis si do Newark, gdzie w cigu 40 lat by dyrektorem Magnus Grammar School. Gorliwy wyznawca High-Church. Umar na .stanowisku rektora w Kirton. Innych wiadomoci o nim nie posiadam. c. Edward-Angelo urodzi si dnia 22 lutego 1834 roku. Do roku 1878 pracowa jako urzdnik w Ministerstwie Wojny. Od roku 1878 po-wici si cakowicie muzyce. Dawa lekcje piewu (sam posiada pikny tenor) i w cigu wielu lat prowadzi najlepszy kwartet w Anglii. W roku 1851, ku rozpaczy ojca, przeszed na katolicyzm. Umar w dniu 16 wrzenia 1897 roku. W dniu 5 sierpnia 1865 roku kardyna Marning pobogosawi jego maestwo z Magorzat Harting (umara dnia 13 kwietnia 1922 roku), najstarsz crk zasuonego dziaacza katolickiego, potomka odwiecznej katolickiej rodziny, James-Wiricent Harting (adwol\ata archidiecezji Westminster, i diecezji Birmingham i Southwark), i N?, crki pukownika Roberta Hamilton Fotheringham. Z tego maestwa, wychowanych w katolicyzmie byo czworo dzieci, a mianowicie: a) i b) Philip i Herbert, o ktrych nie posiadam wiadomoci, poza t e jeden z tych dwch braci, zmary przed rokiem 1954, by oficerem marynarki angielskiej. i e jego crka N? w roku 1954 ya w Londynie i bya tam gorliw, od lat, dziaaczk katolick. c) Hilda, zakonnica w Anglii, i

d) Karol-Dominik, urodzony dnia 2 wrzenia 1875 roku, najmodszy z rodzestwa, zosta, ksidzem i .wstpi do zakonu OO .Jezuitw. By profesorem w Oxfordzie. Znakomity kaznodzieja i wybitny czowiek nauki i dziaacz na niwie socjalnej w duchu encyklik "Rerum novarum" i "Quadrogesimo anno". Umar na Malcie dnia 21 stycznia 1921 roku i tam zosta pochowany. Jego konfrater, C. C. Martindale opracowa i wyda w druku obszern prac powicon pamici ojca Karola-Dominika Platera S. J. (35.a. 28: II. 19~2" 68.b., ~8.c., 115.). 35. N? (pani) ma po roku 1831 skonfiskowany majtek. (jaki?) w guberni wileskiej. (77. 372). 36. P..., jego korespondencja z roku 1832, zapewne z Wadysawem.Platerem, znajdowaa si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. (100. 244/915.). 37. Maurycy, ,ktrego, korespondencja z kasztelanem Ludwikiem Platerem znajdowaa si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. (100. 322/1236.). 38. N? w roku 1857 przebudowa koci w miasteczku Smowach w powiecie jezioroskim. (169. X.915). 39. N? (pani) bya w roku 1860 dziedziczk dbr mujdnie w powiecie wikomierskim,. Dobra te miay w tym czasie w rejestrze.637 "dusz mskich". (U8.VI. .gub. Kowno 12). 40. N? w roku 1860 by dziedzicem dbr Uzumuje (4753 dziesiciny i 2251 "dusz obu pci") w. powiecie rzeyckim. Porwnaj: Jzef-, Konstanty (pok. XL). 41. N? okoo roku 1885 ,by dziedzicem wsi Owile w powiecie jezioroskim. Porwnaj tame j. w. 42. N? okoo roku 1900 by dziedzicem majtku Korciany w powiecie telszewskim. Dobra te miay obszaru 4852 dziesiciny. .Dawniej naleay do Antoniego ukowskiego. Porwnaj Adam-Antoni (pok. XIII.) Wszystkie te trzy wzmianki dotycz potomkw Franciszka-Stefana-Jzefa i Kazimiery, de Raes (p. w.). (118. VI. gub. Witebsk. 16.,169. VII.771, XV.b.122). 43. N? w roku 1861 dziedzic jednego z dwch dworw we wsi Szopiany vel Szoniany w powiecie rossieskim. (169. XII.17). 44. N? okoo roku 1861, lecz nie sdz aby pniej, by dziedzicem wsi Sznipszle w powiecie rossieskim. (169. XII. 14 ). 45. Wiktoria, ktrej listy z 1861 roku do Wadysawa Platera znajdoway si do roku 1944 w Bibliotece Narodowej w Warszawie. (100. 11.510/2240.). 46. Tomasz, ktrego listy (lata 1879 i 1880). z Nashville i Tennessee znajdoway si take w Bibliotece Narodowej. (100. 11.174/1625). . 47. N? okoo 1885 roku by dziedzicem wsi Paltyniki w, powiecie trockim. (169. VII.831).

48. Carl dr., autor artykuu-rozprawy pod tytuem "Gegen die Ansicht, dass die Sueven Slaven gewesen sein", pomieszczonej na stronicach 93-100 w II zeszycie, z roku 1884, "Zeitschrift fur Ethnologie", wydawanego w Berlinie. (40. III. 392, 147.1884.141). 49. Stanisaw zamieszkuje w 1897 roku - 32 avenue Kleber w Paryu. (156. 43). 50. Maria z N? wystpuje w Warszawie w roku 1898. (217. XXI.191). 51. N? w roku okoo 1900 by dziedzicem dbr- Nowa Wie ze wsi Dolistowo Stare. Dolistowo miao obszaru 1450 dziesicin; Nowa Wie, nie ,wiem czy sama czy ju razem z Dolistowem - 5078 dziesicin. Porwnaj Adam-Kazimierz (pok. XIII). (169. XVa.424, XVb.388). 52. N? okoo roku 1900 dziedzic folwarku Kisielwka (344 dziesiciny) w powiecie orszaskim. (169. XVb.79). 53. N? okoo roku 1900 by dziedzicem folwarku Platerowszczyzna (410 dziesicin) w powiecie wokowyskim. (169. XVb.456). 54. N? w tym samym czasie by dziedzicem dbr Restmuja (713 dziesicin) w powiecie lucyskim. Porwnaj Ludwik Karol (pok. XIII). (169. XVb.543). 55. N? ("Plater Broel Graf v.") jego autorstwa broszura (w 8-ce, str. 31)1 wysza w Poznaniu w roku 1908, pod tytuem: "Sind die Polen Staatsverrater? Offener Brief an Herrn Dr. Otto Hotzsch Prof. an der konigl. Akademie zu Posen". (147. V.1913.124).

WZMIANKI NIEOKRELONE W CZASIE, NIEPEWNE I WTPLIWE

1. J. - jego list czy moe listy znajdoway si do 1944 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. (100. 1I.164/1623). 2. j. - nie wiem, mczyzna czy kobieta - ktrego (rej) listy z roku 1869 znajdoway si jak wyej. (100. 11.302/1900). 3. N? by przed Franciszkiem hr. Mycielskim (ur. w 1832 roku) dziedzicem dbr Wzichw w powiecie komiskim. (169. XIV.167). 4. Kazimierz, wedug niej zacytowanego rda, mia mie - poza synem Cezarym, emigrantem po 1831 roku - jeszcze syna Kazimierza i "crki". Wadysaw natomiast nie jest tam wymieniony. (55: 1854.577).

5. Anna - lecz nie wiadomo czy Plater, czy te moe Platen zamna za Engelbrechtem Klot von Heydenfeld, umara sdz e na wiele lat przed rokiem 1655. (71. 1898.94).

6. Wedug ychliskiego (XXVI. 57), Benedykt Karp, Chory upicki i starosta pungiaski, mia by w roku 1764 onaty z N? Plater. Wszystko przemawia za tym, e ta wzmianka jest bdna. Jedyn on Benedykta Karpia bya Karolina z ks. Puzynw, natomiast jego crk bya Maria za Ferdynandem Platerem. (19. IX.280, 217. XXVI. 57). 7. Ludwika z Sybergw; w dniu 5 wrzenia 1791 roku wystpujca jako wdowa po kanclerzu Janie Borchu, jest bdnie wymieniona jako Ludwika z Platerw. (93. 10). 8. Micha mia by jakoby oeniony z Monik Oskierka, wdow po Alfonsie Oskierka, a crk Hieronima i Anieli Felkerzamb, a wnuczk, po ojcu: Hieronima Oskierki i N? z Januszkiewiczw herbu Lubicz. Por6wnaj Micha-Hieronim (pok. XIII). (192. XIII.43, 45, 217. XIX.92, 96).

DODATEK I. SYBERGOWIE

Zwaywszy e jedna ga rodziny hrabiw z Broelu Plater przeja w roku 1803 (p. w.) herb, nazwisko i majtek zasuonej na Inflantach rodziny Syberg zu Wischling (po polsku - na Wyszlingu Zyberk), wydaje mi si rzecz suszn poda o tej rodzinie krtk notatk. Gniazdem rodziny Syberg bya miejscowo Hohensyburg pooona kiedy przy ujciu Lenny do Ruhry w Westfalii. Notowani ju w redniowieczu jako mona rodzina nad dolnym biegiem Renu. Gotha, Kneschke, Siebmacher i ychlislki podaj nieprzerwan genealogi, od Wilhelma von Syberg, ktry y w Limburgu w roku 1252, a do Izabelli, ktra w roku 1803 zalubia Michaa Platera. Osiedli nad Batykiem jeszcze za czasw rycerskiego Zakonu Inflanckiego. IW roku 1624 wpisani zostali jako "Uradel" do Ritterbanku w Mitawie. Ich posiadoci ziemskie w Inflantach i Kurlandii miay ju wtedy obejmowa powierzchni okoo 35 mil kwadratowych. W XVIII wieku nabyli ponadto rozlege dobra od Ludingshausen Wolffw. Wytrwali wiernie przy Kociele katolickim, stajc si z czasem ostoj katolicyzmu nad Batykiem. Wygali w mskim pogowiu na ojcu Izabelli - JanieTadeuszu (1739-1806), wojewodzie inflanckim a potem brzeskim. Gustaw Manteuffel tak pisze o dziadku Izabeli, jej ojcu i o niej samej: "Wojewodzie Jzafatowi naley si ju dlatego nieco obszerniejsze wspomnienie, e on i jego potomkowie wpywem swoim podnosili lud, rozwijali jego uczucia. moralne, szerzyli owiat i tem silniej go wizali z ojczyzn. Pamitka tego zostaa w licznych korespondencyach do wychodzcego niegdy w Warszawie "Pamitnika religijno-moralnego"."... Sdziwy wojewoda Jzafat, zoy wojewdztwo w roku 1775, uprosiwszy krla, by je nada synowi jego, Janowi Tadeuszowi, a niebawem, bo ju w r. 1776 dokona- pracowitego ywota w nowo nabytych dobrach swoich polsko-inflanckich, Liksnie. Jan Tadeusz zosta ostatecznie spadkobierc wszystkich dbr rodzicielskich, gdy obaj bracia jego byli bezdzietni. Pozostawi on jedn tylko synn z cnt i rozumu crk, Izabell Helen, ostatni przedstawicielk polskiej gazi Zyberkw, ktra odziedziczya po ojcu i stryjach cay majtek...".,- Istniaa niemiecka ga tej rodziny, ktra si pisaa "zu Siimmern". W dniu 1 maja 1819 roku zostaa wpisana do ksig szlachty bawarskiej z tytuem baronowskim. W dniu 1 czerwca 1827 roku uzyskali pruskie uznanie tego tytuu. Wygali w mskim pogowiu w dniu 16 maja 1919 roku, to jest w dniu mierci barona Pawa Syberg zu

Siimmern, urodzonego w dniu 7 maja 1848 roku. Herb Sybergw zu Wischling przedstawia w polu czarnym koo wozowe zote o szeciu szprychach. W klejnocie midzy dwoma pirami strusimi, zotym i czarnym, a wedug niektrych herbarzy (bodaj bdnie) - zotym i czerwonym, koo -jak na tarczy. Jako curiosum podaj tutaj fakt e - wbrew wszystkim jakie znam opracowaniom rdowym, polskim i obcym, w ktrych zawsze koo, w herbie Sybergw jest wyobraone o szeciu szprychach - w tradycji rodzinnej, na srebrze, ex librisach, pamitkach etc., koo to zawsze byo i jest wyobraane o piciu szprychach.

(34. III. 222, 223, 55. 1854.773, 54. 1936.629, 630, 62. 973-976, 68.c., 113. IV. 35, 114.79,158. II.874, 1104, 166.1.112, 113, 453, 185. II.569, 214. II.408, 409, 217. III.. .192,205,206, XIII. tabl., XXIV.138).

DODATEK II. "INNE RODZINY O HERBIE "PLATER"?

Opracowania (herbarze) polskie wymieniaj nazwiska kilku rodzin szlacheckich, ktrych herbem mia by jakoby herb "Plater". S to nazwiska: Czarnoszewicz vel Czarnyszewicz, Platkolwski vel Patkowski, Pawiski, Pawiki, Pochocki i Poski Niesiecki wymienia te rodziny (z wyjtkiem jedynie Czarnoszewiczw), ale nie wie jakie im przysugiway herby. Nie znalazem te nigdzie najmniejszego dowodu lub wzmianki, z treci ktrej mona by przypuszcza e ktra z tych rodzin uywaa herbu "Plater" za Rzeczypospolitej, przed rozbiorami. Niepodobna wytumaczy fenomenu uywania przez polsk rodzin obcego herbu inaczej jak tylko nobilitacj, ale konstytucje sejmowe nie zanotoway wypadku uszlachcenia ktrejkolwiek z wymienionych wyej rodzin. Odpada wic przypuszczenie dopuszczenia (adopcji) do herbu i nobilitacji z woli i protekcji samych Platerw. Wprawdzie ychliski pisze "Herb Platerw wasny, ktry pniej, idc za zwyczajem wielkich rodzin polskich,. udzielili uszlachconym .za waleczno na Polu bitew protoplastom rodzin Pochockich i Pockich... etc., ale wystarczy sprawdzenie w V olumina Legum dla stwierdzenia, e caa ta legenda jest Pozbawiona wszelkich Podstaw. Wobec tego jest moliwe tylko jedno rozwizanie tej zagadki, a jest nim stwierdzenie, e rodziny te przyjy za swj cudzy herb samowolnie, a bezprawie to "uprawniy" przeprowadzajc legityma-o cj bd w Heroldii Krlestwa Polskiego (Pawiski i Poski), bd w kancelariach. marszakw szlachty jednej z "zabranych" guberni (Czarnoszewicz, Patkowski, Pawiski, Pawski i Pochocki). Jak wiadomo, w caym zaborze rosyjskim, oraz w Heroldii Krlestwa Polskiego wymagano od legitymujcych si aby zoyli dowody stwierdzajce ich Pochodzenie szlacheckie, ale herb wybiera sobie sam interesowany, bez adnych ze strony wadz zastrzee i kontroli. Taka procedura zadecydawaa o istnieniu wielu, trudnych dzisiaj da rozwizania zagadek uywania przez te same rodziny innych herbw przed razbiorami, a innych po legitymacji. omawiany wypadek jest o tyle atwiejszy do zdemaskowania i wytumaczenia, e herb "Plater" jako obcy - wyklucza istnienie "braci herbowych", a wic rodzin o tym samym wsplnym herbie, a rnych nazwiskach.

(60. 95, 90. III. 295, 118. VI. gub. Mohil. 20, 127., 136. 273, 192. II.384, XIV. 90-92, 101, 214. II.209, 210, 217. III.188).

DODATEK III. INNE RODZINY O NAZWISKU "PLATER"

Oprcz rodziny hrabiw z Broelu Plater i Plater-Zyberk, o ktrej mwi w tej pracy, istniay jeszcze inne rodziny szlacheckie o tym samym nazwisku (Plater), lecz zupenie innego pochodzenia i o cakiem innych herbach. Sdz e wszystkie te rodziny wymary, a w kadym razie nie udao mi si nigdy spotka dowodu ani wzmianki, z ktrej mgbym wnosi e ktra z nich jeszcze dzisiaj istnieje. S to rodziny nastpujce: 1) Rodzina o nazwisku Plater i herbie: "ouergetheilten, oben damascirten unten mit einer Rose verzierten Schild". Z tej rodziny wystpuj w Dortmundzie w XIV i XV wieku czonkowie tamtejszego patrycjatu. 2) Rodzina o nazwisku Plater i herbie: "ouerbalken oben von zwei, unten von. einer Rase :begleitet". Nalecy do tego rodu, Tomasz (1308) i Konrad (1314) wystpuj rwnie w Westfalii. 3) W klasztorze witego Idziego w Monastyrze (Munster) ma si znajdowa piecz z roku 1358 Gottfrieda Plater, ktra "einen schmalen rechtsschagen Balken, im Schildeshaupt von einem fiinflatzigen Turniel,kragen uberdeckt fuhrt". 4) Rodzina o nazwisku Plater, pochodzca z Bazylei i tam w XV, XVI i XVII wieku zamieszkaa, z ktrej kilku sawnych na wiat cay lekarzy-profesorw, a mianowicie: Tmasz (ur. 1499),- Feliks (1536-1614), Tomasz (1574.1628), Feliks (1605-1671) i Franciszek (um. 1711). Liczne ich podobizny oraz prace ogoszone drukiem posiada w swoich zbiorach Bibliotheque Nationale w Paryu. Herbem tej rodziny by: "d'azur a une colombe d'argent, becque et membre de gueules, le vol etendu, posee sur una, croisette d'argent a laquelle manque le bras superieur. Cimier: les meubles de l'ecu".

(18., 36.f. XII.1149, 41. XXIV. 348, XXIX.88, 44. 320, 321, 68.c., 71. 1905/6.296,. 298, 81., 92. 391, 147. 1890.52, 158. 11.450, 175. 47, 48).

DODATEK IV. HRABIOWIE PLATOW:

W wydawnictwie "Annuaire de la Russie" tre podana bdnie pod nazwiskiem Plater - dotyczy rodziny rosyjskiej hrabiw Platow i ich pokrewiestwa z ksitami Golicyn i baronami von Wrangel.

(37. II.73, 74).

DODATEK V. SPIS PRAC ADAMA HR. PLATER (1790-1862) WYDANYCH DRUKIEM:

"Widoki pozostaych pomnikw staroytnej Polski przez A.P.N.I. w Krakowie. Rysowa z natury A. Plater, rysowa na kam. I. Gowacki 1826, w 4-ee. N. I. Widoki zawierajce si w tym poszycie.
1) Zamek krakowski na grze Wawel. 2) Mogia Krakusa i obserwat. krak. 3) Tyniec klasztor Bened. 4) Zamek Chciski. 5) Koniusza gra i ,kocioek. 6) Koci w. Anny w Wilnie. i kartka wydawcy do publicznoci." "Krtka historyczna - chronologiczna wiadomo o dawnym Dynaburgu. Praca pomieszczona w pimie zbiorowym "Rubon", Wilno 1842, tom I. str. 19-57. "o dawnych grobach i staroytnociach odkrytych w Inflantach Polskich". "Rubon" 1845, tom V. str. 7-33. To samo, Ryga, 1848, in 8. To samo, Wilno, 1852. "opisanie hydrograficzno-statyczne Dwiny zachodniej, oraz ryb w niej yjcych". Wilno, 1861, w 8-ce, str. 69 i mapa. "o pochodzeniu wyrazu Rubo albo Rubon nadanego od staroytnych Dwinie" "Rubon", tom I. str. 5-7. "Poszukiwania historyczne do jakiego narodu nalee mogy groby znajdywane w Inflantach i innych Nadbatyckich prowincyach". "Rubon" (1845), tom VI. str. 7-33 i (1847), tom VII. str. 22-47.

"Rzut oka na skad geognostyczny Inflant przez... honorowego dozorcy szk powiatu Dunaburgskiego i honor. czonka towarzystwa naukowego krakowskiego, z szeci rycinami". Wilno, 1832, w 8-ce, 2 karty niel., str. 35 i 6 tahlic kolorowanych" "Spis zwierzt sscych, ptakw i ryb krajowych systematycznie uoony, na oddziay, rzdy, pokrewiestwa, rodzaje i gatunki". Wilno, 1852, w 8-ee.

(36.b. XX.810, 36.f. XII.1149, 41. III.418, 419, 114. 35, 36, 165-167, 169. II.l77, 217. III.l97.).

DODATEK VI. SPIS WYDANYCH DRUKIEM PRAC CECYLII PLATER-ZYBERK (1853-1920) :

"Istota i cel zwizkw oraz treciowa informacja o katolickim zwizku kobiet polskich". Warszawa, 1908, S-ka, str. 16. "Kilka mylili o wychowaniu w rodzinie". Warszawa, 1903, 8-ka, str. XII i 357, oraz 1 nlb. "Kobieta obywatelka". Warszawa, 1913, str. X., 28 i 2 nlb. "Kobieta ogniskiem domowem". Warszawa, 1914, 8-ka, str. 4 nlb. i 436. "Na progu maestwa". Wyd. II. Pozna-Warszawa (1926) 80, str. 456. "Nowy maj dla rodzin, praktyczny podrcznik naboestwa do najwitszej Maryi Panny mogcy suy na cay rok". Warszawa, 1901, w 16-ce, str. 395 i III. "Pamitka z dnia 9 grudnia 1902 r. o podniesieniu gospodarstwa wiejskiego, jako rodku cywilizacyjnym". Warszawa, 1903, 8-ka, str. 34. "Pobono w duchu Chrystusowym. o pobonoci prawdziwej i faszywej". Warszawa, 1899. "Praca rdem szczcia". Wydanie drugie poprawne. Warszawa, 1899, w 8-ce maej, str. 165 i II. "ycie katolickie, ksika do naboestwa i rozmylania w dwch czciach". Cz I, wydanie dla kobiet. Warszawa, 1891, 16-lm, str. 800, LXIII i 1 nlb. z rycin. Cz II, zawierajca oglne zasady.postpowania, oraz regulamin ycia, dzia I: o pracy, wydanie dla kobiet. Warszawa, 1894, 16-ka, str. 486 (476?).

(1,6. 1915.45,40. 1911.III.392, 96, 1903.344, 1908 383, 1913.86, 147. 1892.10, 89, 102, 1894, 189, 1899.109, 1901.109, 1903.74, 187, 148. 1926.851).

DODATEK VII. SPIS WYDANYCH DRUKIEM PRAC JZEFA-KAZIMIERZA HR. PLATER (17961852):

"Czytania na dni niedzielne i witeczne, poprzedzone treci czterech ewangelistw, przez autora Rocznika gospodarskiego". Wilno, 1845, w 12-ce, str. 239. "Czytelnie dla sucych, przez autora Rocznika Gospodarczego". Tom I. Historya Starego Testamentu. Tom II. Przykady prawnicze. Wilno, 1842, w. 8-ce. "Rocznik gospodarski". Wiln0, 1839, w 8-ce.. "Rzut oka na Inflanty". "Rubon", 1842, Tom II. str. 49-65 .i "Przyjaciel ludu", Leszno, 1842. IX.

(36.b. XX.810, 36.f. XII. 1149, 41. 1II.419, VII. Uzup. 30, 45. 1.560, 114. 165, 217. 1II.197.

DODATEK VIII.

SPIS WYDANYCH DRUKIEM PRAC KAZIMIERZA-KONSTANTEGO HR. PLATER (1746/8-1807)

"Do pci piknej" ,(odezwaj. 1789. "Do posw infl. w okolicz. sejmikw d. 24. maja 1790". "Djarjusz podry z Warszawy do Petersburga. .. Starosty Inflanckiego pniej Podkanclerza litewskiego, w r. 1792 odbytej, przepisanej przez J. I. Kraszewskiego" - "Czas" dodatek miesiczny. 1856, tom IV, str. 667-739, (1858, 1.) i to, Warszawa 1859. "Gos J.W. K._Platera Starosty grodowego Xsistwa Inflantskiego, konsyliarza Rady nieustaicey, odpowiadaicy na zaniesienie skargi przeciwko rezolucyom teye Rady, w Izbie senatorskiey przed zgromadzonemi Stanami na d. 24. 8-bra roku 1786 miany", folio, str. 8.

"Gos Starostw do Stanw zgromadzonych na Seym 1789 r.", Warszawa 1789, w 8ce. "Gos JW. Imci Pana Kazim. Konstantego Hrabi Platera Kasztelana Trock., przy wstpie do-Senatu na sessyi seymowej, 28 grudnia 1790 miany", folio, k. 2. "Gos. .. miany na sessyi Sejmowej d. 17 pad. 1791 w materyi rozdzielnoci skarbw". w 4-ce, str. 8. "Gos Janie Wielmonego Hrabi Platera Podkanclerzego Litewskiego in turno miany d. 17. Sierpnia 1793 r.". Folio, str. 4 nlb. "Gos. .. in turno miany dnia 2 Wrzenia 1793". Folio, str. 6 nlb. "Gos JW. lP. Kazimierza Hrabi Platera przeszego obonego W. Litt., Konsyliarza Rady z Departamentu Interessw Cudzoziemskich do tumaczenia si z czynnoci teye Rady wyznaczonego ne Sessyi Seymowey w Izbie Senatorskiey dnia... Mca Listopada 1793 miany". Folio, str. 8. "Kopia listu Platera Starosty. Inflant: do Posw Inflantskich w okolicznoci Seymikw pisanego 24. maia 1790"; W 4-ce, ark. 1. "Kosmopolita do narodu Polskiego". Warszawa, 1789?, w 4-ce (w 8-ce?), str. 76. "List obywatela do ojca z synem posem korespondujcego". Warszawa, 1788. "Listy - Posa do oyca na wsi mieszkajcego y odpowiednie w okolicznociach Seym teranieyszy zatrudniaicych". Roku 1788, w 8-ce. Cz I. str. 30; Cz. II. str. 85-60; Cz. III. str. 63-76. od czci IV tytu brzmi: "Listy Synw Posa i Konsyliarza do oyca na wsi mieszkaicego oraz odpowiednie tego oyca w. materyach dzisieyszy Seym zatrudniaicych". W 8-ce. Cz IV.jTstr. 34; Cz V. str. 1-31; Gz. VI. str. 1-38; Cz. VII. str. 3-40; Cz. VIII. str. 3-38; Cz. IX. str. 3-76. Cz IX wysza take pod tytuem - "Tajemnica podziau Polski odkryta 1788". W 8-ce, str. 66. To: (1788) w 8-ce, str. 76. To: w 8-ce, str. 56. To: Roku 1789. w 8-ce, str. 103. "Memorya Kazimierza Konst. Platera Obo. Litewsk. Infl. Grodz. Star. podany do Stanw Rzpltey, w Daugieliszkach d. 24. 9bra 1789 r.". Folio, str. 4 nlb. . "Mowa Imci Pana Platera Woiewodzica Mscisawskiego, posa na Seym ordynaryiny z Xsistwa Inflamtsikiego, miana dnia 12. listopada roku 1766". W 4-ce, k. 3. (Mowa na sejmie 1786)? "Mowy, zdania i przymwienia si". Warszawa 1789. "Mowa JIW. ICI. pana Kazimierza Konstantyna Hrabi Platera kasztelana generalnego trockiego jako wyznaczonego deputata do konstytucyi z senatu Wielkiego Xsistwa Litewskiego. Na dniu 20 stycznia roku 1791 miana". (1791). W 4-ce, k. 4.

"Mowa JW. Kazimierza Konstantego Platera Kasztelana Trockiego na Sessyi Seymowey 10 Marca 1791 r. miana". Folio, k. 3 nlb. "Mowa. .. miana na Sessyi Seymowey d. 10.Pad. 1791 r.". W 4-ce, k. 7 nlb. "Mowa... na sessyi. seymowey d.18 8-bris (1791?) miana". IW 4-ce. "Mowy, zdania y przyn1wienia si JW. Kazimierza Konstantego hr. Plater Kasztelana Trockiego na Seymie 1788 rozpocztym a od czasu sesyw w nowym komplecie odbywaicych si miane. w Warszawie w drukarni Piotra Zawadzkiego 1791". W 8-ce, str. 168., "Mowa przez Janie Wielmonego Im& Pana Kazimierza Konstantego Hrabi Platera Podkanclerzego Litewskiego, na seymie w Grodnie agituicym si dnia 26. czerwca 1793. roku miana". Folio, str. 3. "O banku narodowym w Polszcze ustanowi si. atwo mogcym". Warszawa 1789, w 8-ce, str. 40 i tablic 26. "JW. Plater Kasztelan trocki: ochrona czasu seymowego": Folio, k. 1. "Odezwa do Publicznoci w rzeczy stanu interessu Janie Wielmonych Kazimierza Konstantego i IzabelIi z Hrabiw Borchw Hrabiw Platerw Ex oboziestwa Litewskich po mierci Janie Wielmoney Ludwiki z Zyberkw Hrabiney Borchowey Kanclerzyny Wielkiey Koronney Matki a doywotniey Possessorki dbr niektrych do dziau generalnie wszystkich dbr oyczystych i macierzystych zabieraicych si przeciwko Janie Wielmonym Michaowi Wojewodzie Bezkiemu i Jzefowi Starocie Lucyskiemu Hrabiemu Borchom szwagrom temu danemu dziaowi przeczcym"., (1785) Folio, sygn. D2, nadto zacznikw k. 6. "Odpowied Antoniego Xcia Sukowskiego Kanclerza W. Kor. i Kazimierza Hrabi Platera podkanclerzego W. X. Lit. na Not pod dniem 28 Czerwca 1793 przez De. Sivers Ambasadora i de B1chholtz". Fol., k. 1. "Podr krla Stanisawa Augusta do Kaniowa w roku 1787 podug listw Kazimierza Konstantego hr. de Brol-Platera opisana przez J. I. Kraszewskiego". Wilno, 1860, w 12-ce i jakoby take w Gazecie Warszawskiej z 1858 roku. "Projekt JW. Platera podkancl. Koron. Zakwitowanie Kommissyi Skarb. Kor. d. 9 Novembr. .1793". str. 2 nlb. "Projekt JW. Platera podkanclerzego Litewskiego. Przemiana Lennoci w Dobra Ziemskie Dziedziczne. Dnia 21 Novembra 1793". Folio, str. 4 nlb. "Projekt. .. Podkanclerzego Litt. Plenipotencya dla Rad Nieustajc przy Boku Naszym skadajcych do zakoczenia umw traktatowych z Dworami Rossyiskim i Pruskim rozpocztych. 21 Novembra 1793". Folio, str. 1. "Projekt. " Podkanclerzego Litew. Ubepieczenie Manufaktur Kompanicznyche w Ekonomii Grodzieskiey i innych W. X. Litt. mieyscach. 21 Novembra 1793". Folio, str. 3 nlb.

"Projekt JW.Platerapodkanclerzego Litewskiego. 6-te ,Wyznaczenie WW. i UUr. Kommissarzw do Demarkacyi z Dworem Rossyjskim i Berliskim. Dnia 21 Novembra 1793". Folio, k. 1. "Projekt. " Instrukcya dla Kommissarzw do Demarkacyi z Dworami Petersburskim i Berliskim wyznaczona. 21 Novembra 1793". Folio, str. 4 nlb. "Projekt do Deklaracyizatrzymania exekucyi dekretu Kommissyi Skarbu Litewskiego wydany pod d. 17 X-bra 1791 roku". Folio, k. 2. "Projekt JW. kasztelana trockiego w deputacyi konstytucyjney roztrzsany y uoony". Folio, k. 1. "Quelque chose concerna.nt la souverainete du roi et de la republique de Pologne, sur les duches de Courlande et Semigalle". (Varsovie, 1792). W 8-ce, str. 56. Tumaczenie niemieckie tego dziea przez Fr. Schulza wyszo pod tyt.: "Beitrage zur IIp.uesten Staatsgeschichte der Herzogthumer Kurland und Semigallen". Mitawa 1792. Ponadto w Nord. Miscell. IX. mia si, wedug Finkla, ukaza dzieo pod tytuem: "Etwas uber die oberlehnsherrschaft 1792". "Zdanie Janie Wielmonego Imd pana... kasztelana trockiego in turno na dniu 7 stycznia 1791 r. miane, Na propozycy: Jeeli od praw narodowych kontynuacyi, czyli 0d Seymikw, forma Rzdu do decyzyi przedsiwzit by ma". (1791). W 4-ce, k. 4. "Zdanie in turno J. W. Imci Pana Kazim. Konstantego hr. Platera podkanclerza litewskiego na sessyi seymowey dnia 29 Julii 1793 roku miane". 1793. Folio. Ponadto, Kazimierz-Konstanty hr. Plater mia pozostawi w rkopisie dzieo "Dzieje krlestwa Polskiego za Stanisawa Augusta". Tomw 16-cie w 8-ce.

(36.b. XX.808, 809, 36.f. XII. 1149, 41. II1.419, XXIV.349-352, dod.LV, XXX.35, 45. 1.266, 274, 281, 285, 290, 297, 300-302, 314, 509, 511, 802, 11.1497, 68.c., 109. 93/778,779,169. V.126, XIII. 142, 185. 1.395,217. III.194).

DODATEK IX. SPIS WYDANYCH DRUKIEM PRAC LUDWIKA HR. PLATER (1775-1846):

"Affaires de Cracovie, Discussions parlementaires a la Chambre des Pairs le 10 juillet a la Chambre des Communes d'Angjeterre le 13 juillet 1840". Paris, 1840 w 8-ce, str. 54. "Les affaires de Cracovie". Pary 1844.

"Gos JW. Radcy stanu... miany przy wprowadzeniu systematu kredytowego do Izby Senatorskiej w d. 3 czerwca 1825". IW 4-ce, str. 24. "Gospodarstwo lene przez L. P.". Wilno, 1807, w 8-ce, str. 150 i tablic 8. "Memoire presente le 29 A vril et le 21 Mai 1838 sur les refugies". Paris, 1838. "Mowa prezesa rady politechnicznej przy otwarciu kursw w r. 1827/8". To, przy otwarciu kursw w r. 1828/9 (w oglnych programatach szkoy przygotowawczej do Instyt. Politechn. z lat 1827/8, 1828/9). "opisanie jeograficzno-historyczno-statystyczne wojewdztwa poznaskiego przez L. P. Pary". 1841, w 8-ce, str. XXIV, 221 i 12. "opisanie historyczno-statystyczne W. X. Poznaskiego". Lipsk, 1846, w 8-ce, str. XXIV i 594.. "La Pologne province russe". Paris, 1832, w 8-ce, str. 24. "Rzecz o gospodarstwie lenem przez L. P. (Pismo wyjte z Dziennika Wileskiego)". Wilno, 1807, w 8-ce, str. 119 i 7 tablic. "Dziennik narodowy rok 1. Redaktor L. Plater". Pary, 1841-1842. (4 zeszyty). Jego wiele artykuw w "Dzienniku wileskim" i "Syjwanie warszawskim". Estreicher (III.419) przypisuje bdnie Ludwikowi autorstwo "Dziejw Krl. polskiego za Stan. Augusta" w S-ce, tomw 16, rkopis, ktre to dzieo napisa Kazimierz-Konstanty (p. w.). Sdz, e to Ludwik hr. Plater boy autorem pracy wydanej anonimowo w 1823 roku, fol., ark. 24, pod tytuem: "o rachunkowoci kas wojewdzkich".

(36.b. XX.809, 36.f. XII. 1149, 41. III.419, 45. 1.548, 147. 1895.123, 217. III.194, 195).

DODATEK X.

SPIS WYDANYCH DRUKIEM PRAC STANISAWA HR. PLATER (17841851)

"Atlas historique de la pologne, colorie acompagne d'un tableau comparatif des expeditions militaires dans ce pays pendant jes XVII et XIX siecIes". Pozna 1827 (1828), 10 kart z tekstem na 11 tab l. , podune folio. "Atlas statystyczny Pojski i krajw okolicznych". Pozna, in folio, na 5 arkuszach. "Encyklopedya maa polska przez S. P.". Dwa tomy w jednym. Leszno, 1839-1841, w 8-ce, str. 478, X, 618, XII i nlb 1.

"Jeografia wschodniej czci Europy czyli opis krajw przez wielorakie narody Sowiaskie zamieszkanych, obejmujcy Prusy, Xistwo Poznaskie, Szlsk Pruski, Galicy, Rzeczpospolit krakowsk, Krlestwo polskie i Litw, przez S. H. P.". Wrocaw, 1825, w 8ce, str. 300 i niel. 2. "Plans des sieges, et batailles qui ont eu lieu en Pologne pendant le XVII et XVIII siecle accompagnes d'un texte explicatif pour servir de suite a I' Atlas historique de la Pologne pal' le Comte...". Wrocaw, 1828, fol. podune 22 tabl. tekstu i planw. "Les polonais au tribunal de l'Europe". Paris, 1831, w 8-ce str. 32. "Les Polonais (Suite). Discours du Cte Plater a l'assemblee de Leeds (20 aout 1832)". Paris. "Wybr dzie dramatycznych Augusta Kotzebue. Wolne naladowanie z niemieckiego przez Stanisawa hr. Platera. Tom I". Warszawa, 1826. "Lettres du Roi de Pologne, .Jean Sobiesky, a la Reine Marie Casimire sa femme, pendant la campagne de Vienne. Traduites par M. le Comte Plater et pubJiees par N. A. de Salvandy". Na str. IX-XVII przedmowa Stanisawa hr. Platera pod tytuem: "Aper~u historique des evenements qui ont immediatement precede l'epoque de ces lettres". Paris, 1826, w 8-ce, str. XXVIII i 224, z portretem. To po niemiecku: Hei!bronn, 1827, w 16ce. Stanisaw hr. Plater pomieszcza wiele artykuw w wychodzcym w Lesznie "Przyjacielu ludu". Wedug A. Lewaka, wyda 3? tomy pod tytuem "zbir pamitnikw do dziejw polskich". Warszawa, 1858?

(36.b. XX.809, 810, 36.f. XII. 1149, 41. II.394, III. 419, 420, IV.302, 303, 45. 1.560, 577, 824, 81., 100. 11.58/1397, 114. 165, 124. 272, 273, 169. VIII. 688, XI. 618, XIII. 88, 199. 83, 217. 111.196').

DODATEK XI. SPIS PRAC WADYSAWA HR. PLATER (1806?-1889) UOONY W PORZDKU CHRONOLOGICZNYM, WEDUG DAT WYDANIA

"Les Polonais, les Lithuaniens et les RutMniens (Paris)". (1832?). "Les Polonais. (Suite) Discours du Comte... a I'assemblee de Leeds (20 Aout 1832)". W 8-ce, str. 16. "L'emigration polonaise". Paris, 1834.

"Aux deux Chambres fran~aises les Polonais reconnaissants", Paris 1834. "Aux polonais par L. L.". Paris, 1836, w 8-ce, str. 32 (pozycye). "Biografia Jzefa Straszewicza, czonka Towarzystwa Literackiego Pol.skiego w Paryu, z polecenia Towarzystwa przez... napisana i w dniu 7 czerwca 1838 odczytana" Pary, w 8-ce, str. 4. "Opinion de la Presse SUI' la discussion de la Chambre des deputes du 14 Juin". Pary, 1838, w 8-ce. "Les Polonais par L. L." Paris, 1838, w 8-ce, str. 35. "Memoire presente aux Commissions des Cham'hres sur le projet relatif a la residence des Refugies". Paris 1838. "Discussion parlementaire sur les affaires de Cracovie". Paris 1840. "Discussion sur les affaires de Pologne a la Chambre des deputes, le 14 mars, et a la Chambre des pairs les 19 et 20 mars 1846. publ. par. . .". Paris, 1846, w 8-ce. "Discours prononce a Berne le 18 Juillet 1864 a la fete federale des societes chorales" . (1864), w 4-ce. "Discours prononce au tir federal de Schaffhouse le 7 juillet 1865". (1865). W 4-ce. "Discours prononce a Berne le 30 Aout 1865, a la seance de la section de legislation comparee du Congres international pour le progres des sciences sociales". (1865). In folio. Str. 1. "Discours de M. le Com te. .. prononce a Berne le 2 septembre 1865, au Banquet d'adieu du Cong-res international pour le progres des sciences sociales". (Zurich, 1865). W 4ce, str. nI. 1. "Rectification (Adressee) a l'Organe officieux du gouvernement prussien "la Gazette de l'Allemagne du Nord" ". Zurich, 1865, w 4-ce, str. 1. "M. le Redacteur" (protest o przygotowaniach powstania na mudzi). Broelberg, 1865, w 4-ce., "Discours prononce a Neuchatel le 1 Mars 1866 le 17 Anniversaire de l'Emancipation Cantonale". (Zurich 1866), w 4-ce, str. 2. "Compte rendu de la commission de subsides pour les eleves polonais a Zurich". Zurich, 1866.. "Appel en faveur du Journal l'Europe Nouvelle a Francfort s.M., dd. Villa Broelberg le 25 Juillet 1867". (Zurich) w 4-ce, str. nlb. 1. "Reponse a M. le Comte de Bismark". Villa' Broelberg, 1867, w 4-ce, str. 3. .

"Discours d'ouverture prononce le 16 Aout 1868, a l'inauguration du monument polonais a Rappersvyl". (Zurich, 1868), w 8-ce. "Circulaire publiee au. nom des fondateurs du monument de Rappersvyl". Zurich" 1868, w 8-ce. "Compte rendu des fonds reunis pour les invalides polonais en Suisse". Zurich, 1868, w 8-ce, kl. 1 "Mowa.., miana na obchodzie rocznicy 29 Listopada )869 w Berlinie". (1869), in fol., str. 1. "Karol hr. Montalembert. Nekrolog. Hod oddany drogiej dla Polsl:d pamici przez...". Zurich, 1870, w 8-ce, str. 16.. To. "Wydanie drugie. Dochd przeznaczony na korzy m'uzeum historycznego w Rapperswyl(u)". Zurich, 1870, w 8-ce, str. 213 i rycina. "Fundacya muzeum historycznego polskiego w Szwajcaryi. Odezwa do przyjaci Polski, tmaczenie dosowne z francuskiego". Zurich, 1870, w 4-ce, 1 k., druk. po jednej str.. - wsplnie z E. Landolt prof. szk. politech. "Zdanie sprawy (6-te) komisyi pomocy naukowej dla modziey polskiej w Szwajcaryi" l870. "Musee national historique de la Pologne". Rapperswyl, 1871, w 4-ce, 1 str. "Zdanie sprawy z fundacyi pomnika i muzeum w Rapperswylu". Drezno, 1871, w 4.ce, p arkusza.. "Compte rendu de la commission de subsides pour les eleves polonais en Suisse. (7me annee)". Zurich, 1871, fol., 1 str. "Mowa na posiedzeniu Towarzystwa historyczno-literackiego w Paryu dnia 5 grudnia 1871 r.". Pary, w 4-ce, str. 4. "Album muzeum narodowego w RapperswylI, na stuletni rocznic 1772 r. wydane staraniem...". Pozna, 1872, w 8-ce;str. XIX, 442 i rejestr, ryc. 3. "Dziennik Czas, i muzeum narodowe w Rapperswyl(u) , przez zaoyciela tego zakadu". Zurich, 1872. w 8-ce, str. 8. "Obchd 46 rocznicy powstania narodowego w Muzeum Narodowem w Rapperswylu dnia 29 Listopada 1876 roku". Zurych, 1876, w 8-ce, str. 10. "Posannictwo Muzeum Narodowego polskiego w Rapperswylu". Zurych, 1876, w 4ce, 2 kartki. "Odezwa zarzdu Muzeum Narodowego w Rapperswylu dotyczca pamitek mczestwa polskiego. Zamek w Rapperswylu dnia 15 'Pa:Z,dziernika 18781'.". W 4-ce, 2 kart.

Przedmowa do pracy pod tyt. "Documents officiels emanes de la Secretairie Etat du Saint-Siege au sujet de la persecution des Catholiques en Pologne et en Russie et de la rupture des relations avec le gouvernement russe. Avec une preface". Zurich, 1878, w 8-ce, str. 28. "Memorandum polonais. Adresse aux membres du congres de Berlin". Vi11a Broelberg pres Zurich, Juin 1878, w 4-ce, 2 kart. "Oeuvre d'assistance des pretres polonais exiles en Siberie et dans l'interieur ,de la Russie. Compte-rendu du 28 fevrier 1879. (Nouveau tirage)". IW 4-ce, str. 4 nlb. (wraz z tyt.). "Roczne zdanie sprawy zarzdu Muzeum narodowego w Rapperswylu rok XI.". Bruxella, 1881, w 4-ce, str. 8... "Compte-rendu de l'oeuvre d'assistance des pretres polonais exiles en Siberie et dans l'interieur de la Russie, 8 annee". (1883) w 4-ce, k. 2. "Do redakcji Czas: Muzeum narodowe w Rapperswylu i jego przeciwnicy". Villa Broelberg, 1 marca 1884, w 4-ce, k. 8 autografowanych. Przedmowa do pracy pod tytuem: "Documents officiels. Publies par le g'ouvernement anglais au sujet du traitement barbare des Uniates en Pologne. (Traduit de J'anglais) avec une preface". Zurich 1877, w 8-ce, str. 68. Wsplnie z Lemansoir wydawa w Paryu w latach 1833-1836 pismo pod tyto "Le Polonais journal des interets de la Pologne. La nationalite polonaise ne perira pas". Wyszo 6 tomw. Tumaczy: "Hoffmann K. B. A. La grande Semaine de Polonais, ou historie de ses memorables journees de la Revolution de Varsovie, traduit du polonais par un Polonais {Ladisl. Plater)". Paris, 1831, w 8-ce. str 47. "KinkeI Gottfried. La renaissance de la Pologne envisagee comme la force de l'Allemagne, (traduit de l'allemand) avec une. preface (de Lad. Plater)". Zurich, 1868. w 8-ce, str. IV i 44. Wedug E. Maliszewskiego, Wadysaw hr. Plater mia pozostawi w rkopisie (str. 185) prac pod tytuem: "Notatki. Dziennik podry z Wilna do Petersburga, po Niemczech, Szwajcarii i Anglii od 25. VIII .1827 do 22. VII .1830 (po pol. i po -franc.)". Rkopis ten mia si znajdowa w Bibliotece Narodowej w 'Warszawie.

(17.,40. III.392, 41. 11.1874.136, 377, III. 420, VI. Uzup. 166, VII. Uzup. 30,31, '52.14,23,24,81.,109.10/34,193/2084,377/5078,140., 147. 1884.75,76,161. 1868. 435, 217. XII. 272-274).

DODATEK XII. SPIS PRAC ZYGMUNTA HR. PLATER (1870-1934)

"Die Arbeiterverhaltnisse in den Eisen- und Bergwerken des Konigreichs Polen. Iaugural-Dissertation zur Erlangung der Doctorwiirde Einer Hohen philosophischen Falkultat der Universitat Heideliherg".Tharand (1893)?
"Lasy polskie i sprawa odbudowy". Warszawa, 1921, w 8-ce, str. 29 i 3 nlb. "Wobec sytuacji list otwarty do spoeczestwa polskiego". Warszawa, marzec 1926, w S-ce, str. 39 i 1 nlb.

(81. 148. 1921.181, 1926.2919).

DODATEK XIII. SPIS NIEODSZUKANYCH RDE

Spis rde; prac i inforTnacji, wzgldnie wzmianek o rdach, pracach i informacjach, ktrych nie udao mi si odszuka i wykorzysta przy redakcji tej monografii. Abamowicz Jzef-Edward. "Emilja Platerwna". Ze wspomnie. Kurjer Litewski z roku 1906. Numer 214. Baka Jzef, ksidz. "Comitia honorum et aviti splendoris palatinas ad aedes ....Joannis Ludovici de Broel-Plater, palaitni Livoniae ... celebrata. Vilnae, 1736". Bauer Karoline. "Verschollene Herzens-Geschichten. Nach I!;elasse Memoiren von .. Berlin 1881, s. 592". "Biesiada Literacka". Warszawa. Numer 44 z roku 1906. Bronisowna -Katarzyna. (Wiersz do M. Platerowej 1793)? Buching. "Geografia"? Tom VI. karty 30, 83, 515, 619 i 631. Chowen von der I. "Moje znakomstwo s diekabristami i drugimi zamieczatielnymi licznostiami, suawszimi riadowymi w Kawkaskich wojskach w 1835-36 godach". "'Drewniaja i nowaja Rossija" 1877. t. I. s. 221.

Czapliski Wadysaw. "Polska a Prusy i Brandenburgia za Wadysawa IV". Wrocaw 1947.. Czarnocki Adam (Zorjan Doga Chodakowski). List do Filipa .hr. Platera, z dnia 12 stycznia 1820 roku, z Petersburga. Jakoby pomieszczony w "Dzienniku warszaw.skim", w numerze 174 z roku 1855. Dolmat Stanisaw X. Jezuita. "Oratio de scientiis mathematicis, nobili juventuti "necessariis". Wilno 1753. Praca dedykowana Konstantemu-Ludwikowi Platerowi. Dowoyno Jzef. Praca czy artyku w "Sowie" z roku 1754. Estreicher Karol. "O Rapperswylu gos drugi i ostatni". Krakw. Odbitka z '''Czasu'' z roku 1883. Fandikejski. "Utracone kocioy". (str. 295). Fredro J. Maks. (Przestrogi 1781). Gaszyski Konstanty. "Wiersz z okolicznoci wejcia w szeregi walczcych Emilii Plater i Maryi Raszanowicz. Przejcie Niemna przez wojsko polskie". (1831). Giller Agaton. "List otwarty do Wadysawa hr. Platera (Dd. Rapperswyl 29 Listop. 1878 r. w rocznic 48 Powstania narod.)". Ziirich, 1878. Giller Agaton. "W obronie prawdy i wasnoci narodowej, odpowied p. Estreicherowi, przez jednego z urzdnikw muzeum nar. w Rapperswylu". Pary, 1883. Gniewosz Jan Nepomucen. "Sprawa hr. Wadysawa Platera". Krosno, 1889. Jaowiecki Jzef ksidz. Artyku w numerze 26 "Przegldu katolickiego" z 1887 roku. Kajanus G. A. "Description des armoiries des familles nobles du Grand Duche de Finlande" etc. Helsingfors 1840-43. "Kalendarz gospodarski" na rok 1717. Manteuffel G. Artyku w jednodniwce "Z okolic Dwiny". Wilno 1910. Manteuffel G. "Krasaw". Warszawa 1901. Mulnier. Jaka praca wydana okoo 1762 roku. "Dowd. . ." Panegiryk wydany w 1799 roku. N? "O kociele krasawskim w gub. witebskiej, w pow. dynaburskim". Artyku w Pamitniku Religijno-Moralnym" na str. 483 w numerze 11 z roku 1858, w serii II. N? "Histoire d'Emilie Plater heroIne de la Pologne". Bordeaux, 1831. N? "Graf Plahters". Pie otewska na rozstrzelanie Hr. Leona Platera w czasie. powstania r. 1862 (sic!) w Dyneburgu". Ryga 1871.

N? Museo polacco deI conte Plater". Estl'atto dalla Rivista EUl'opea, Luglio, 1871. N ?"Ritterbank, Kurlandische, oder Verzeichniss sammtlicher zum Kurlandischen lndigenatsadel gehOrigen Geschlechter". Mitawa 1863. N? "Zbir mdrych zda". (1771)? Rewoliski T. Dr. "Katalog numizmatyczny". "Rubon" (Dwina), czasopismo ma zawiera wiele prac i artykuw dotyczcych rodziny hrabiw Plater- i ich posiadoci. Sapieha Jan. "Mowa", (1745)? Schmidt-Ciyski Konstanty. W sprawie hr; Plater i Schmidt-Ciyski." Krakw, 1887. Schultz Joach. Christoph. (Beitdige 1792)? Steinen v. "Westphii1. Gesch1." w tomie II na str. 831. ''Tygodnik Ilustrowany". Warszawa. Numer 119 z roku 1870. "Westphiilisches Urkunden Buch". W tomie III, na str. 1044 i w tomie VII na str; 1508. Zgierski Wincenty, Kiszka z Ciechanowca. "Oda do Hr. Mich. Platera-Zyberga, przy zoeniu powiconej najjaniejszemu monarsze opery p. t. Zota Wolno". Wilno, 1818.

DODATEK XIV. SPIS RDE WYKORZYSTANYCH CZCIOWO

Spis rde i prac (gwnie panegirykw), ktrych nie udao mi si odszuka i z ktrych jedynie, informacje zawarte w tytuach zostay przeze umie wykorzystane przy pisaniu tej monografii. Bieniewski Innocenty, Pijar. "Kazanie na solennej Wotywie przy zaczciu Trybunau Gl. iW. X. Lit... pod dyrekcj J. W. Marszaka Konstantego de Broel-Platera, Pisarza W. W. X. Lit..." Wilno, 1754. Burzyski Ignacy. "Mowa w czasie pogrzebu Janie Wielmoney Imsc Pani .Tzefy z Platerw Burzyskiej Woiewodziny Minskiey od s'yna... W oiewodzica Minski ego, Starosty Krasnosielskiego y Zahalskiego. . .". Wilno, Rok 1778, Dnia 10 Marca. Chamiec Szczepan. "Gos o1J.ywatela na pogrzebie hr. Ign. Platera dnia 13 stycznia 1854 r.". Pary, 1861.,

Ciapiski Jerzy od S. Bernarda, pijar. "Aplauz weselny Janie Wielmoney Im Pannie Augucie Ogis,kiej Woiewodziance Trockiey przy lubnych kontraktach z .Janie Wielmonym Imci Panem Konstantym Platerem Starost Inflanckim od obligowaney fundatorskiemu imieniowi prowincyi litewskiey Scholarum Piarum roku p. 1744". Wilno. Ciapiski Jerzy, pijar. "Gratulatio nuptialis I11ustrissimo et Excellentissimo Domino D. Constanrtin de Broel Plater Praefecto Livoniae nec non Illustrissimae et Excellentissimae Dominae D. Augustae Oginska Palatinidi Trocensi, ... " Wilno (1744). Cyryll, ks. "Konjektura z aspektri 'herbowney J. W, P. Strutyskich z oyczystey reformowanego Karmelu Konstelacyi upatrzona dla... Jana na Strutynie Strutyskiego, kasztelana inflanckiego... prezentowana". Wilno, 1746. Dochtorowicz Fabian S. J. "Glos paski amicy cedry przy starowiecznych tramach JW. IMP. de Broel Platerw na smutny odgos prdkiey,mierci y zatamowania poselskiego gosu w Bogu zeszego W. IMP. Ferdynanda de Broel Platera Staro-' ,cica Inflantskiego, z tego 'Woiewodztwa posa, z ambony w kociele Warszawskim Soeietatis Jesu 1734 dnia 24 marca promulgowany, a teraz do rk zasmuconey siostry IW. IMP. Konsrtancyi z Platerw Hylzenowey Starociny Marynowskiey ..."; Warszawa. Januszkiewicz Alexander X. S.J. "Statywa honoru w przewietnym Kleynocie herbowym Strzemienia Janie Wielmoney Jey Mci Pani Rozalii z Brzostowskicn Platerowey Woiewodziny y Starociny Inflantskiey przy Tryumfalney na Senatorsk GC'dno ascensyi z Applauzami Statecznym niemiertelney Sawy Dzieom wystawio-' na ...". "Miane w Wilnie 1736". Kognowicki Kazimierz. S.J, "Hymen na gody Nowoecw Wielmonego ImCiP~na Adama z Broelw Platera Generaa Adiutanta J. K. Mci Starosty Gardzia-. skiego y Janie IWielmoney Jey Mci Panny Maryanny Za:bieowny owczanki W. x~ Lit. Pukownikowny Powanego Znaku Woysk W. X. Lit. od przywizanego Ich Paskiemu Imieniowi .., napisany w Czerwonym Dworze. Roku 1774. Dnia 24 Augusta". Korsak Jan X. S. J. "Dom soca y cnt splendoru, od jasnoci wietny w przewietnych y staroytnych domach, W. W. Platerw oraz Brzostowskich, upatrzony jako y hoynie tak herbownemi iako zwyczaynemi Panskim apparencyom kleynotami a hoyniey ieszcze przy solennych oboczynach J. W. Jeymosci Panny Joanny Platerwney woiewodzianki Inflantskiey, w wasnemi, y cudzemi iak swemi bo Antenatw. swoich cnotami adornowany wielkiemu Imieniowi y Honorowi matki swojey y dobrodzieyki Janie Wielmoney Jeymoci pani Rozalii z Brzostowskich Platerowey Woiewodziny y starociny Inflantskiey dedikowany, panegirycznym stylem y kazaniem' przez... w kociele IW:W Panien Benedyktynek wileskich w roku paskim 1744 w niedziel 3 po Trzech Krlach mianym .. .". (1744).' Kulesza Leon Sch. P. "Kazanie na Solenney Wotywie przy zaczciu Trybunau Gownego W. X. Lit. miane w kociele katedralnym 'Wileskim przez X. Leona.. R. 1774. ... Przypis Jzefowi hr. Platerowi pisarzowi Polno W. X. L. opatta Jan (regent graniczny wileski). "Gos w sprawie JW. Pawa Podkoniuszego W. Ks. Lit., Marszaka byego Trybunau lit. etc, jako ojca i naturalnego tym:samym opiekuna Johanny i Kazimiery crek, nie kwestyonowanych rzeczy aktorek sukcessorek po Emilii

ukowskiej Marszakwnie Szawelskiej, Buharynw, przeciwko JWiW. IPP Stanisawowej, jako mowi, a Kazimierze z Gorskich pierwszego lubu ukowskiej; Marszakowej Szawelskiej, powtrnego hrabiom Tyszkiewiczom, kamerjunkrom Dworu Jego Imperatorskiej Moci, Jzefowi grafowi Platerowi, Marszakowi pttu telszewskiego etc., jako pretensorom". 1817. ukaszewicz Jzef (ksidz). Mowa przy obrzdzie pogrzebu . p. Panny hrabianki Jadwigi Plater-Syberg, zmarej r. 1840 d. 27 Listopada w Liksnie". Petersburg"1841. TOI, Wilno, 1841.' ukaszewicz Jzef (ksidz). Mowa na pogrzebie . p. hr. Konstantego Plater-Zyberka, zmarego r. 1850 d. 19 Stycznia miana w Liksnie. (Przypisa Anieli z hr., Platerw PlaterZyberkowej onie zmarego)". Petersburg, 1850. ukaszewicz Jzef (ksidz). "Mowa na uczczenie pamici cnt hrabiny Jzefy Plater, crki Michaa i Izabelli hrabiw Plater-Syberg, zmarej r. 1840 d. 25 Kwietnia w Liksnie". Wilno, 1842." Malinowski Antoni. "Kazanie po rozpocztym Trybunale W. X. L. y po oddaniu Laski Marszakowskiey Janie Wielmonemu Hrabi Jzefowi Platerowi Pisarzowi Polnemu W. X. Lit. Starocie Brzeskiemu, Kawalerowi Orderu S. Stanisawa Przy powitaniu caego Koa JJ. WW. Sdziw w Kociele WW. XX. Dominikanw pod tytuem S. Ducha miane przez X. Antoniego Malinowskiego S. T. L. Mis. y kaznod. Niedzielnego tego Kocioa i Zakonu.. .". Wilno 1774 dnia 15 maja. Moszyski A. ks. "Idalii z Sobaskich hr. Platerowej onie, Konstancyi z hr. Platerw hr. Manuzzi siostrze, Konstantemu, Wodzimierzowi, Wiktorowi i Feliksowi synom . p. Ignacego hr. Platera na pamitk szacunku i wspczucia powica". Warszawa, 1855. N? "Sprawa Urodzonych Fabiana Platera Dbr Batmuyze, Leonarda, Karoliny Bystramw, niegdy Gottarda Ernesta i Benigny z Budberkw syna, dbr Sussei w Xistwie Kurlandzkim bdcych Dziedzicw, tudzie Fryderyka Roppa iaka (sic!) Sukcessorow Buaberkowskich Aktorow y pozwanych. Przeciwko Urodzonym Magnusowi Kapitanowi, Gerardowi Choremu, Jerzemu Podkomorzemu, Karolowi y Zygmuntowi Pukownikom, Haudryngom Bratom midzy sob rodzonym Pozwanym y Aktorom. O podstpne wyzucie y gwatowne wybicie z dobr Batmuyze y Sussei tych obicie, y dotd nienaleyte onych posiadanie, oraz o zabor ruchomoci do rownego midzy Sukcessorami podziau nalecych". (po r. 1780). N? "Sprawa Urodzonych Gerharda, Jerzego Komornika, Karola i Zygmunta Pukownikw Haudringw Przeciwko UUr. Tadeuszowi Billewiczowi Ciwunowi Euragolskiemu y Crce iego Angeli, Janowi Ludwikowi y Tadeuszowi Platerom Starocicom Sobockim, Fabianowi Platerowi, y Leonardowi Bystramowi". (po r. 1781). N? "Sprawa WW. IPP. Aleksandra y Konstancyi z Woodkiewiczw Horainw Woyskich Wwdztwa Wile. z JWW. !PP. Jzefem y Katarzyn z Sosnowskich Platerami Pisarzami Polno W. X. Lit. oraz Sukcessorami zeszego WIP. Teodora Laskarysa Pukownika Woysk Lit." (1781). N? "Sprawa ww. JW. Maryanny z Makiewiczw Matki, Antoniego syna, Anny, Ludowiki i Karoliny crek Korsakw Stolnikowey, Stolnikowicza i Stolnikowien Wwdztwa Poockiego przeciwko JW. IX. Jerzemu Patryarsze Jerozolims. WW. JW. Annie, Matce,

Antoniemu, Teodorowi i Albertowi synom, Jzefie crce Laskarysom Jako Debitorom, JWW. IW. Wincentemu Tyszkiewiczowi i WIP. Aleksandrowi Horainowi, lXX. Bazylianom Berezbeck. i Teatynom warszawsk. Jako dobra debitorskie za konwikcy z polednich opisw nastay posiadajcym, tudzie IWP. Jzefowi Platerowi Pisarzowi polnemu 'WX. Lit. jako summ Laskarysowsk konwikcyi uleg u siebie majcemu". (1784). N? "Poudnie publiczne y szczliwoci na pierwszym dozgonney przyiani wschodzie w przewietnych imionach Janie Wielmoney Jeymoci Panny Augusty Ogiskiey Woiewodzianki Trockiey, tudziesz Janie Wielmonego Jegomoi Pana Konstantego Platera Woiewodzica y Starosty Inflantskiego od cnot, splendoru, y skoligowanych wielkich oyczystego Nieba Luminarzw... Roku... 1744 ..." Wilno. N? "Serenitas publ. laetitiae ex auspic. pareliis magnorum nominum, videlicet Const. Plater, nec non Augustae Oginska in nupt. eorundem luce affulgens, orat. colorib. a Soc. Jesu resident. Diineburg. adumbrata. Viln. 1744". N? "Wolno y Powaga kociow i duchownych, albo S. Eutropiusz, Tragedya pod imieniem JW. Konstantego z Brylw Plateray Aug. z Ogiskich Platerowey od modzi Akademickiey wileskiey S. J: w publicz~ey teye Akademii sali na widok dana". i754. N? "Argo Sawy nieoszacowane cnoty, y fortuny skarby inkludujca. Podczas sponsalnych kontraktw J. 'W. Panny Piotrowiczwny Ciwunowny Poiurskiey X. Zmudzkiego, Starocianki abarskiey etc. z J. W. Imci Panem Krzysztofem Platerem Sdzi Gwnego Trybunau W.X.L. Chorym Petyhorskim, Bandziewskim etc. etc. Starost, za dyrekcy Ojczystey Cynozury do fortunnych pomylnego ycia infu lawiruica, a od yczliwego temu Imieniowi klienta y sugi erygowana". 1747. N? "Regia solis avitis innixa columnis, pernitidis Hymenaei splendoribus refulgens, nec non Christ. de Broel Plater, judici tribun. etc. socianti connubii foedere A nnam Piotroviciam, dedica ta". 1747. N?,"Aedes palatinae ex aditis domus illustriassimae tignis Illmi et Excellmi Dni Dni Joannis Andreae Plater Palatini et Capitanei LivoRiae in stationem honoris et perennaturae gloriae incolatum, fortuna et virtute architecta erectae atque in au sp icato eiusdem Illmi in Palatinatum ingressu ad publicam Livoniae felicitatem totiusque Lituani orbis spectaculum apertae. Ab' addictissima palatinae domini Residentia Duneburgiensi Societ. Jesu". 1695. N? "Splendor JW. Ich Mociw Panow Platerow Domu z herbowych Wielkiey Familiey Ozdoby J. W.J .P. Ludowiki Maryey Platerowny Woiewodziny y Starociny Inflantskiey Polskiemu swiatu na widok wystawiony". (1695)? N? "Mowa na uczczenie chwalebnej pamici panny hr. El. Plater Syberg zmarej 1840 r. 2 stycznia w Liksnie". Wilno, 1840. N? "Continuatio relacyi o pogrzebie JW. Imci Pana Ferdynanda Platera etc. w Wilnie u Ichmociw X.X. Missyonarzw na przeszym tygodniu odprawionym". Wilno 28 Feb. 1740. N? "Replika w Sprawie Urodzoney Ry z Platerw, niegdy urodzonego Jzefa Strutyskiego Starosty Szakinowskiego Maonki pozostaey Wdowy, y innych Urodz:

Strutyskiego Sukcessorw, Przeciwko UU. Piechowskiemu Podkomorzemu JK. Mci Y Joannie z Kczewskich Maonkom". (Po roku 1788). N? "Status Causae pro Generosa Rosa de Plattery olim Generosi Josephi Strutyski Capitanei Szakinoviensis Consorte relicta Vidua, et Generosis dicti olim Generosi Strutyski Successoribus actoribus. Contra Generosos Josephum Pieskowski Succamerarium S. R. Maiestatis et Joannam de Kczewskie, olim Magnificae Mariae Annae de Ludinghausen dictae Wulff Kossowa Palatina Culmensis Succestricem Conjuges citatos. Sprawa o Sukcessy po niegdy Przewielebnym Teodorze de Ludinghauzen Wolffie Nominacie Biskupie Chemiskim w dobrach w Xsistwie Kurlandzkim bdcych, tudzie ruchomych pozosta". (po 1784). N? "W dzie Switey Ry... Ry z Platerw Strutyskiey starociny Seyweyskiey". R. 1781. N? "Wiersz Radosny przy Weysciu w Slubne Zwizki Janie 'Wielmonego IMci Pana Adama Platera Generaa Adjutanta Jego Krlewskiey Mci z Jasnie Wielmon Jey Mci Pann Maryann Zabiewn owczank W . X. Lit: napisany Roku MDCCLXXIV. Dnia 24 Augusta". N? "Przeoenie Interessu JW. Cycylij z Zabow Burzyskiey Starosciney Brasawskiey z dokadem jey Opiekunow. z JJ .Wrw. Ludwikiem i Rafaem Rokickiemi Kasztelanicami Miskiemi, Ann z Woowiczw Platerow Starocin Subock, oraz z dalszemi w Zapozwach wyraonemi". ('Wilno, 1799). (Plater Konstanty-Ludwik). "Oddawanie Panny Platerwny Wojewodzianki lnfiantskiey Panu Hylzenowi Regentowi teraz Kancellaryi W . X. Lit. Starocie Bracawskiemu, przez Pana Platera Starost Graworowskiego". Siewers Jan Jakb. "Nota odpowiednia na not Sukowskiego i Platera z dnia 7 Augusta 1793 Roku". Stablewski Floryan. "Mowa aobna przy wyprowadzeniu zwok . p. hr.Cezarego Platera z Gry do kocioa w Jaszkowie, miana w Grze d. 11 Lutego 1869 ...". Pozna.

DODATEK XV. SPIS RDE WYKORZYSTANYCH PRZEZ PULVISA

Spis rde, ktrych nie odszukaem ale na ktre powoa si Pulvis, a zatem o treci przez niego, przy zestawieniu tablic, zapewne wykorzystanej. Bienenmann. "Briefe und Urkunden zur Geschichte Livlands". W tomie IV, na stronicy 28.

Gadebusch. (?). Msc 27, oraz w LivUind. Jhrb. Cz II. Oddzia L str. 197-199. Hiiirne. (?). W tomie VI. p. 757. (?). (Iwanowski Eustachy) Heleniusz. Wspomnienia lat minionych". 1876. Kaliski Wilhelm Ksidz. "Kazanie na pogrzebie J zefy z Platerw Burzyskiej wojewodziny miskiej, drukowane we Wilnie". Krasz'ewski "Wilno", II wyd. T. IV., pag. 329. Kelch. (?).- p. 349, 536-538. (?) "Kurjer Polski" z roku 1759, Nr. 16. "LivHindische Jahrbiicher" II. cz, p. 60I. Poczobut-Odlanicki Jan Wadysaw. "Pamitnik...". Warszawa 1877. na str. 71. "Przegld katolicki" z roku 1868, pag. 526. Zegrzda Roch X. "Kazanie w czasie zoenia ciaa... Jana z Broelw-Platera, kubockiego i jotkaskiego starosty... miane r. 1789 dnia 10 marca wDusiatach" .

DODATEK XVI. UZUPENIENIA WITOLDA PLATER

"W kwietniu 1958 roku dowiedziaem si od pani Teresy z Plater-Zyberkw Grskiej o pracy Szymona Konarskiego, a w maju dziki uprzejmoci pani Grskiej odpis tej pracy zosta mi udostpniony, przy czym pani Grska zaproponowaa mi, bym uzupetni dane, o ktrych Szymon Konarski nie mg wiedzie, wzgldnie sprostowa pomyki, ktre w kadej, tego rodzaju pracy powsta mog. Praca moja zawodowa nie pozwolia mi zabra si niezwocznie do wykonania zaproponowanego mi przez pani Grsk zadania. Wykona je zamierzaem nie odkadajc tym bardziej e jedyny materia, ktrym dysponuj, jest moja pami, dotychczas niezawodna, lecz zwaywszy na mj wiek, to jedyne rdo wiadomoci w kadej chwili wyschn moe. Niespodziank jest e pomimo zniszczenia bibliotek, archiww i zbiorw udao si Szymonowi Konarskiemu zebra materia do monografii. Szczeglnie mnie zaja wiadomo o wykryciu w Bibliotece Narodowej w Wiedniu Tablic genealogicznych Gotarda Pulvisa i to uoonych w wersji polskiej oraz w wersji niemieckiej. Ot jeden egzemplarz Tablic by w posiadaniu mojej matki (Aleksandry z Potockich) jako unikat. Mwia mi moja matka e stryj mj Wodzimierz, ktrego mielimy za autora tych tablic, zada od niej ich zwrotu, twierdzc e s niedokadne i musz by zniszczone. Moja matka zwrotu odmwia, zapowiadajc e zwrci Tablice po otrzymaniu egzemplarza nowego

poprawionego wydania. Od lat najmodszych miaem wolny dostp do Tablic i mam je w oczach. Nie pamitam karty tytuowej. Egzemplarz Tablic spon wraz z bibliotek Dbrowick w Worobinie w listopadzie 1917 roku. Drugi egzemplarz Tablic znajdowa si w bibliotece w Belmoncie. Ten egzemplarz spon wraz z bibliotek w listopadzie 1918 roku. W okresie midzywojennym, nie pomn skd, do mych rk doszed odpis rczny Tablic w jzyku niemieckim Gotarda Pulvisa. Sdzc po charakterze pisma zdawao mi si e odpis by wykonany przez Jana Platera (syna Konstantego) - (pok. XIV). Zagadk byo dla mnie to e odpis Tablic by w jzyku niemieckim, autorstwa Gotarda Pulvisa i by w treci identycznym z "Tablicami stryja Wodzimierza". Zagadka dzi jest wyjanion: Tablice byy wydane w dwch wersjach: polskiej i niemieckiej. Gotard Pul vis jest albo nazwiskiem osoby, ktra z Wodzimierzem Platerem pracowaa, albo te pseudonimem Wodzimierza-IgnacegoWiktora-Michaa-Antoniego-Stanisawa-Gotarda-Kazimierza Platera (pokol. XIII). Od osb, ktre znay dobrze Wodzimierza Platera, a mianowicie: od rodzicw moich i stryja mojego Feliksa, od Gustawa i Marii Platerw z Krasawia i od Henryka syna AdamaKazimierza (pok. XIV.h) jest mi wiadomem e i Wodzimierz Plater nie ustawa przez cae ycie swe w zbieraniu materiaw do genealogii rodziny Platerw, a kada wmianka w Tablicach musiaa by poparta dokumentem. Wodzimierz Plater w pracy nad genealogi by nadzwyczaj dokadny i drobiazgowy. Henryk Plater mi opowiada e kiedy w rozmowie Wodzimierz dowiedzia si od niego, e wrd rodzestwa Henryka (potomstwo Adama) bya siostra, ktra umara jako l-roczne dziecko. Wodzimierza ta wiadomo przeja, bo nie mia jej w tablicach. Nie wiem czy chodzio o Antonin urodzon 2.10.1864 i zmar 21.1.1865 roku, czy te o inn siostr w Tablicach pominit. Prosi on natychmiast Henryka o dostarszenie mu aktu urodzenia i aktu zgonu, poczytujc ich brak za wielki bd w swej pracy. Wanie na skutek dokadnoci i ogromnego krytycyzmu do wasnej pracy powstaa fatalna decyzja w roku 1895 zniszczenia caego nakadu Tablic. Wodzimierz Plater mia wwczas lat 64. Nowego opracowania wykona nie zdy. Materiay zebrane pozostay w Petersburgu, gdzie Wodzimierz Plater czsto przebywa, w Krasawiu, gdzie mia mieszkanie i w Belmoncie, gdzie czstym bywa gociem, a po jego mierci zgromadzone byy do Belmontu i tam opracowywane przez p. ukaszewicza. Nie jest mi wiadomym czy wrd tych materiaw by rkopis "Pamitnika Platerw" w 9 tomach, o ktrym wspomina Estreicher. W egzemplarzu Tablic ktry by w Dbrowicy, jako jeden z aneksw by wykaz majtkw bdcych w rnym czasie wasnoci Platerw. W roku 1915 Belmont znalaz si w zasigu dziaa wojennych i cz zabytkw i cennych rzeczy udao si ewakuowa do Petersburga. Byem wwczas w wojsku i nie wiem czy archiwum zostao wysane do Petersburga, wwczas ju Petrogradu, obecnie Leningradu, gdzie przechowywane mienie zagino. Jeeli pozostao w Belmoncie, to podzielio los biblioteki, ktra spona wraz z caym dworem. Poar wznieci demobilizujcy si puk niemiecki w ostatnich dniach listopada 1918 roku. Wodzimierz Plater urodzi si w roku 1831. W testamencie ojca jego IgnacegoWilhelma, zmarego w 1854 roku, by wymieniony jako spadkobierca Dbrowicy, ale zrzek si tych dbr na korzy brata Wiktora, nabywajc dobra Winiowiec w roku 1857. Wie Kotiuyce w powiecie Krzemienieckim moe wchodzia w skad dbr Wiiniowiec. Wsie Krzywica i Zaleszany wchodziy w skad dbr Dbrowica i naleay do Wiktora Platera. Murowana

cerkiew w Dbrowicy ufundowana bya nie przez Wodzimierza. lecz .przez jego ojca Ignacego-Wilhelma w latach okoo 1848 i w nastpujcych okolicznociach: Po kasacie klasztoru O.O. Pijarw i zaliczeniu wszystkich grekokatolikw do kocioa prawosawnego, koci rzymsko-katolicki w Dbrowicy zosta zamknity i przeznaczony. na oddanie na cerkiew. Ignacy-Wilhelm Plater chcc uratowa koci, ufundowa cerkiew murowan tej samej wielkoci - i cel swj osign. Pikna barokowa witynia fundacji ksit Dolskich pozostaa nadal kocioem rzymskokatolickim.

UZUPENIENIA

1. Jzef-Antoni (pok. XI.) od 1775 roku waciciel dbr Dbrowica zaoy rezydencj w Worobinie pooonym w odlegoci 3 kilometrw od miasta Dbrowicy Dobra Dbrowickie obejmoway obszar okoo 60 tysicy hektarw, w czym powa bagien (Piskie Bota). Antoni Plater rozpocz osuszanie bot. Szereg kanaw odwadniajcych zostao wykopanych, a na kach koo wsi Wielu do roku 1939 przetrway lady wau ochronnego zabezpieczajcego przed wylewami rzeki Hory. Z drzewa wypalano pota, ktry barkami spawiano na Pisk i dalej kanaem Krlewskim. Dobra Pulmo rwnie stanowiy wasno Antoniego Platera. (5) Konstancja (pok. XII) wybitnej urody i pogodnego ducha, po mu Stanisawie Manuzzim odziedziczya dobra Belmont, Bohi, Opsa, Zote i inne. Dobra te byy silnie zaduone. W roku 1860 obejmoway obszar okoo 55 tysicy hektarw. Podana w monografii 9 tysicy dziesicin (rwna 10 tysicom hektarw) dotyczy zapewne jednego majtku z tych dbr, lub te jedynie obszaru uytkw rolnych; lasy w tym czasie nie byy brane w rachub, gdy byy wolne od podatku. Dobra Belmont naby okoo 1825 roku, od siostry i spadkobiercw Stanisawa Manuzziego, Ignacy Plater, a Konstancja osiada w Dbrowicy w dworku "Na Plantach" i tam w roku 1874 umara. (6) Filip (pok. XII). Umar w Odesie. Daty mierci nie pamitam, ale sdz, e" Pulvis podaje j dokadnie. Pochowany w Odesie. Urna z sercem jego zoona w kaplicy grobowej w Dbrowicy. Skd wersja o obkaniu? Zatargi z gubernatorem tylko na korzy jego mog przemawia, zwaywszy na to, jakich ludzi Petersburg nasya na urzdy. Biblioteka Worobiska zawdziczaa Filipowi Platerowi wzbogacenie.Po nim te pozostay pikne obrazy i meble. (7) Ignacy-Wilhelm (pok. XII). Okoo 1825 roku kupi od siostry - Konstancji Manuzzi i innych sukcesorw Stanisawa Manuzzi dobra Belmont i tam mia rezydencj. Umar w Worobinie 27 listopada 1854 roku. W roku 1830 aresztowany w. Belmoncie i uwiziony w fortecy Dyneburg. Zwolniony po powstaniu. g. Feliks (pok. XIII). Urodzony w Dbrowicy (Worobinie) dnia 23 maja 1849roku. Waciciel dbr Belmont, Hoowsk, odzia, Opsa, Bohi, Albinw. W skad dbr wchodziy folwarki i zacianki. Obszar dbr cznie z lasami i jeziorami, w roku 1900,obejmowa okoo 35 tysicy dziesicin. Feliks Plater ukoczy szko redni w Paryu, po czym studiowa

lenictwo w Metz. Wojna Francusko-Pruska 1870 roku przerwaa studia i Feliks powrci do kraju i osiad w Belmoncie, powicajc si pracy w swych rozlegych dobrach. Pooone wrd bot lasy Belmoncko-Bohiskie, na caej swej przestrzeni pocite zostay kanaami osuszajcymi i spawnymi. Znaczne przestrzenie bagien zostay osuszone i powstay na nich zagajniki, wzgldnie zmeliorowane ki. W rodku lasw, w uroczysku Pustoszka, powstaa osada fabryczna Platerowo. Stana tam fabryka tektury, tartak, myn oraz fabryka somki zapaczanej. Deniem Feliksa Platera byo uprzemysowienie majtku, podniesienie produkcji, oraz zatrudnienie miejscowej ludnoci. Kierunek gospodarczy, obrany przez Feliksa Platera, mia charakter wybitnie patriotyczny i spoeczny, i nie zawsze by uwieczony dodatnim wynikiem finansowym. Tote poczynania pionierskie Feliksa Platera zyskay mao naladowcw. Na etacie majtku by lekarz, apteka, dwch felczerw i dwie poone. Na terenie dbr byy trzy ochronki, a pod ich paszczykiem polskie szkoy podstawowe, starannie zamaskowane przed czujnym okiem wadz rosyjskich. W pracy spoecznej gorliw wsppracownic Feliksa Platera bya jego maonka, Elbieta z Potockich. Na dobrach Belmont ciy, kilkadziesit lat proces o sukcesj po Manuzzim i Strutyskich. Proces ten pochon znaczn cz energii waciciela i pocign ogromne koszty. W roku 1905 proces zosta zakoczony przegran, ale w tyme czasie usta zakaz nabywania dbr ziemskich przez Polakw. Wobec tego Feliks Plater z pomoc brata Wiktora, odkupi dziki wyrokowi utracon cz dbr, wraz z rezydencj Belmont. W okresie 19031905 r., gdy grozia konieczno opuszczenia Belmontu, a nie bya jeszcze przewidziana mono odkupienia tych dbr, zaoona zostaa rezydencja w Opsie. W malowniczym pooeniu nad jeziorem wybudowany zosta nowoczesny paac otoczony gustownym parkiem. Paac ten naby w roku 1921 Wydzia powiatowy i zaoy w nim szko rolnicz. Wojny 1914-1918 i 1919-1921 zmioty lady wieloletniej pracy Feliksa Platera, ktry musia opuci Belmont w roku 1917, a w roku 1924 zakoczy ycie w Wilnie. Pochowany w Belmoncie w kaplicy grobowej obok brata Bolesawa. Na pogrzebie uczci pami zmarego pose na Sejm, Wacaw Szadurski, piknym przemwieniem. aa. Konstanty (pok. XIII) nie bra osobicie udziau w powstaniu. Jako podejrzany o udzia w nim, aresztowany i skazany na zesanie na Syberi. Wyrok zosta zagodzony i Konstanty Plater skazany zosta na wydalenie za granic i na konfiskat dbr. Podstaw dla wadz rosyjskich byo znalezienie, przy rewizji u jednego z oficjalistw majtku Lince, piewnika polskiego. W rozmowie z hr. Idali Plater, matk Konstantego, genera gubernator kijowski, Bezak powiedzia: "Gdybym nie by przekonany e syn Pani nie bra udziau w powstaniu, kazabym go powiesi". Dobra Lince zostay po powstaniu nadane generaowi Bezakowi. cc. Wiktor (pok. XIII), urodzony w Belmoncie 12 sierpnia, wedug wczesnego rosyjskiego kalendarza, a 24 sierpnia, wedug aciskiego, 1843 roku. Dobra Dbrowica w roku 1896 obejmoway okoo 44 tysicy dziesicin, dobra Pulmo-Grabowo 2 tysice. Wiktor Plater ukoczy szko redni w Paryu i wysz szko wojskow w Saint-Cyr. Nastpnie studiowa rolnictwo w Hohenheim, a po roku 1865 osiad na stae w Dbrowicy. Zamiowany lenik by jednym z pierwszych, a moe i pierwszym wacicielem duych obszarw lenych, ktry wprowadzi racjonaln gospodark len. w tej dzielnicy kraju. Do urzdzenia lasw powoa w latach 1888-1890 profesora Rivoli z Poznania. Znaczne przestrzenie bot zostay osuszone i zamienione na ki lub zalesione. Byo to w okresie, w ktrym rzd rosyjski usiowa polskie Kresy Wschodnie rusyfikowa. Polski stan posiadania na Woyniu i Polesiu mala z kadym rokiem. W roku 1861 wszystkie dobra graniczce z Dhrowic byy w rkach polskich. W roku 1911 Dbrowica bya oaz otoczon przez ywio obcy. Wiktor Plater umar

w Bad-Nauheim dnia 25 lipca 1911 roku i zosta pochowany w Dbrowicy w kaplicy grobowej. Aleksandra Platerowa umara w Misku dnia 13 stycznia 1918 roku. Pochowana czasowo w Misku pod katedr, w roku 1929 w Dbrowicy w kaplicy grobowej. a) Ignacy (pok. XIV), urodzony w Worobinie 25 grudnia 1888, ukoczy w 1910 roku Liceum Aleksandrowskie w Petersburgu. Zaznaczy naley, e pomimo swej nazwy - liceum, bya to szkoa wysza. Absolwenci tego liceum uzyskiwali uprawnienia absolwentw wydziau prawa i ekonomii uniwersytetu. Nastpnie studiowa rolnictwo w Lipsku. Po mierci ojca obj, wraz z bratem Antonim, administracj dbr Dbrowica. W roku 1916 by w wojsku jako naczelnik 71 oddziau czoowego Polskiego Komitetu Pomocy Sanitarnej. Po zakoczeniu wojny rosyjsko niemieckiej powrci do Dbrowicy. Zamordowany w dniu 22 listopada 1918 roku. b) Antoni (pok. XIV), urodzony w Worobinie 2 sierpnia 1890, ukoczy w roku 1910 Liceum Aleksandrowskie w Petersburgu ze zotym medalem, a nastpnie studiowa rolnictwo w Lipsku. Po mierci ojca, wraz z bratem Ignacym, obj administracj Dbrowicy. Od roku 1915 by w armii rosyjskiej jako naczelnik oddziau czoowego Rosyjskiego Czerwonego Krzya. Po wybuchu rewolucji suy w szeregach I Korpusu Polskiego. Po rozbrojeniu Korpusu przez Niemcw pozostaje w Misku i tam zakada fundacj Gimnazjum im. Tadeusza Rejtana. We wrzeniu 1918 roku wraca do Dbrowicy i tam ginie zamordowany w dniu 22 listopada 1918.

ZBURZENIE REZYDENCJI WOROBIN

W roku 1917 w Dbrowicy i Worobinie sta sztab armii rosyjskiej. Z rodziny wacicieli pozostawaa w Worobinie tylko Aleksandra Platerowa. Jej trzej synowie byli w wojsku. Najcenniejsze objekty byy zawczasu wywiezione do Kijowa. W jesieni 1917 roku armia rosyjska bya w penym rozkadzie. onierze opuszczali puki i wracali do domu, lub te tworzyli bandy napadajce na dwory i mordujce wacicieli. W padzierniku 1917 roku zostaa spldrowana Sawuta, a jej waciciel, osiemdziesit lat liczcy, ksi Roman Sanguszko zamordowany. Pod wraeniem tego wypadku, Ignacy i Atoni Platerowie przybyli do Worolbina i uprosili matk, aby natychmiast opucia, Worobin. Aleksandra Platerowa wraz z synami wyjechaa z Worobina do Miska. Ju nastpnego dnia banda rzucia si na dwr Worobiski, pldrujc i niszczc wszystko napotkane. W bibliotece wertowano ksiki podejrzewajc, e s w nich ukryte pienidze, a e takowych nie byo, uoono ksiki w stos i podpalono. W ten sposb spony cenne zbiory gromadzone od 1775 roku. Pracownicy majtku byli steroryzowani i unieruchomieni w swoich mieszkaniach - rwnie obrabowanych. Wiosn 1918 roku zaczy si poary w lasach. Ogie przeszed przez 75% obszaru lenego. Latem 1918 roku nastpio na Woyniu wzgldne uspokojenie. Poszczeglni waciciele powracali do zdewastowanych majtkw. Bracia Platerowie powrcili do Worobina, a we wrzeniu Witold Plater, po dugich zabiegach, uzyska pozwolenie od wadz niemieckich na wyjazd do Belmontu. Naley zaznaczy, e w czasie okupacji niemieckiej w 1918 roku, Kresy Wschodnie Rzptej byy podzielone na strefy. Wileszczyzna bya w terenie "Oberostkomando", Woy by na "Ukrainie". Osobom nalodowoci polskiej nie dawano

zezwole na wyjazd do Oberostu. Nie odmawiano, ale, kazano czeka na zaatwienie podania, natomiast zezwalano. na wyjazd do Miska. Z Miska mona byo przejecha do Wilna, a stamtd ju bez przeszkd mona byo porusza si w granicach guberni wileskiej. Witold Plater przyby do Belmontu 22 1istopada i zorientowawszy si e jego pobyt tam jest bezcelowy, nazajutrz wyjecha do Wilna. Kilka dni potem, onierze niemieckiego puku przechodzc przez Belmont. spldrowali dwr i podpalili go. Jednoczenie banda okolicznych szumowin wezwaa wszystkich pracownikw majtku (administracj i robotnikw) do opuszczenia w cigu godziny mieszka i na ich oczach podpalia wszystkie zabudowania mieszkalne i -gospodarcze. Gdy to si dziao w Belmoncie, w Worobinie bya zorganizowana samoobrona. Bya jednak zbyt saba w stosunku do liczebnoci napastnikw. Trwaa te tylko do godziny 14-ej dnia 22 listopada, a wobec podpalenia, przy uyciu nafty i granatw, budynku, w ktrym siedzieli obleni, dalszy opr by beznadziejny. Zawarto ukad, ktry przewidywa zwolnienie wszystkich oblonych po oddaniu broni i z warunkiem opuszczenia Dbrowicy. Po wyjciu na trakt prowadzcy do miasteczka Dbrowica, z gromady pokonanych wydzielono kobiety i odprowadzono je do miasteczka, a wszystkich mczyzn, w liczbie 22, rozstrzelano. W ten sposb polegli Ignacy i Antoni Platerowie wraz z dwudziestoma pracownikami majtku. W nastpnym roku w padzierniku zwoki pomordowanych zostay ekshumowane l pochowane na cmentarzu w Dbrowicy.

Skoczyem pisa dnia 14 kwietnia 1959 roku. Witold Plater

DODATEK XVII. KILKA DANYCH O POCZTKACH RODU BROELW I BROEL-PLATERW

Od p. Jzefa Tinkloh, emerytowanego nauczyciela z Hemmerde i znanego badacza dziejw Westfalii dowiedziaem si, co nastpuje. Tysic lat temu (wiek 10-ty) Hemmerde podlegao hrabiom von Werl. Do obrony grodu Werl suya milicja zoona z mieszkacw grodu. Otrzymywali oni w zamian za sub wynagrodzenie w postaci lenn, lecych poza grodem, i nazywali si wedug lenna, ktre im byo przydzielone, np. von Uffeln, von Holtum, von Bodrike, Von Broel. W 1077 r. Konrad II v. Werl oeni si z Jadwig crk Ottona v. Nordheim wybudowa grd Arnsberg i zaozy dom hrabiw von Arnsberg Werl stracio swe znaczenie. W 1161 Eberhard von Berg poj za on pikn Adelaid v. Arnsberg, ktra wniosa mu w posagu Alten, i zaoy rd hrabiw von Altena. Adolf III panujcy hr. v. Altena kupi od Rabodo v. Rudenberg zamek Mark, na lewym brzegu Lippy. Zamek ten sta si jego

ulubion rezydencj i odtd przyj on nazwisko hrabiw von der Mark. T drog rycerze v. Broel stali si lennikami hrabiw v. der Mark. Rd v. Broel posiada zamek Broel w wielkich lasach zwanych Broewald nieopodal Westhemmerde. W skad Hemmerde wchodziy dawniej 3 miejscowoci: Hemmerue Ost, Hemmerde i Hemmerde West. Pierwsza wzmianka o Hemmerde jest z r. 872, ,nazwa ta znajduje si w spisie dbr opactwa Werden. Autor Historii miasta Werl, Franz Jzef Mehler napisa dzieko pod tytuem "Die Zerstorung des Schlosses Broel. Eine Historische Erziihlung". Dzieko to jest wyczerpane, rodzina autora wymara, a krewni mieszkaj w Ameryce. Autor zmar w 1905 r. Jego dzieko pojawio si raz jeszcze w druku w jednej z niemieckich gazet 40 lat temu. P. Tinkloh otrzyma wycinki z owej gazety, a crka jego przepisaa je na maszynie. Jest to jedyny pozostay egzemplarz, ktry mi na czas pewien wypoyczono. Streszczenie tego dzieka po polsku zaczam. Historyk v. Steinen pisze w 1756 r. w swym dziele historycznym, e kwadrans drogi od Westhemmerde w lesie Broel zwanym sta w dawnyeh czasach zamek, ktry si "Haus Broel" nazywa. Zostay jeszcze jego szcztki (przed dwustu laty. Zwiedziem to miejsce w 1961 r. i nic ju z zamku nie pozostao. Jest tylko staw, Broelteich zwany, wygldajcy na reszt zalanej wod fosy). Wacicielami zamku byli rycerze von dem Broel, ktrzy nastpnie doczyli nazwisko v. Plater. Wobec tego, e zamek ten uleg zniszczeniu, a rd von dem Broel odziedziczy dobra po Platerach, wybudowali oni w 16-tym wieku zamek w Westhemmerde. Platerowie yli w 12 i 13 wieku, a Broelowie do koca 17 wieku. Z tego co v. Steinen pisze wnioskowa mona, e rd v. d. Broel odziedziczy dobra po wygasym rodzie Platerw i poczy oba nazwiska tworzc rodzin von dem Broel genannt Plater. Ostatnia Broel Plater z gazi niemieckiej zmara w 1712 r., i pochowana w ewangelickim kociele w Hemmerde. Pyta grobowcowa dobrze zachowana z napisem: "A. D. 1712 D. 14 Juni ist die Hochwolgeborne Frau Mechtild Catharina v. d. Broel gnt. Plater erbtochter des Hauses Westhemmerde und letztere v. der Familie im Herm Selig Entschlafen". W ksice: "Bau u. Kunstdenkmaler der Provinz Westfalen" znajduje si wzmianka, e przy kociele parafialnym w Hemmerde by take wikariat, fundowany w Westhemmerde przez pana von Broel genannt Plater 15.8.1416 r. z tej daty wnioskuj, e v. Steinen, ktry pisa w 1756 r. myli si podajc, e Broel Platerowie dopiero w 16 wieku wybudowali zamek w Westhemmerde. Musiao to by w 15 wieku. W czasopimie Hellweger Anzeiger pisze K. Lamprecht e nie wiadomo dokadnie kiedy Reformacja zostaa wprowadzona w Hemmerde. Pierwszym wymienionym ewangelickim duchownym jest Herman Plater (okoo 1600 r.), ktry jednak musia ustpi swej funkcji na rzecz proboszcza v. Hovel, chocia by silnie popierany przez rodzin "v. Plater auf Broel". Otto Schnekler podaje w tyme czasopimie w r. 1959 e inflancki marszaek krajowy von dem Broel genannt Plater suy moe jako pikny przykad mioci jak batyccy rycerze ywili do swego rodzinnego kraju i do swych zuboaych krewnych. Suy on w Zakonie Niemieckim od 1475 do 1529 r. Urodzi si w Westhemmerde w 1460 r. i ju jako chopiec wstpi do Zakonu. W 1501 jest wjtem Karkuskim, a w nastpnym roku zosta marszakiem krajowym. Bdc na tym wysokim urzdzie zawar on 22 maja 1518 r. w zamku Stegewald, gwnej rezydencji marszakw krajowych, na spk ze swym bratem Fryderykiem,

rycerzem inflanckim, akt kupna niemieckich dbr rodzinnych od klasztoru Scheda. W zastpstwie klasztoru wystpowa Jiirgen Syberg zum Busche. Akt kupna znajduje si do dzi jeszcze w archiwum miasta Mnster pod. nagwkiem: "Die Briider kaufen das Broelgut von dem gen. Kloster Scheda".

Ks. Leon Plater

P. S. Dodaj jeszcze, e Oswald Gerhard w swym dziele "Zur Geschichte der rheinischen Adelsfamilien" na str. 52 wzmiankuje o Gertrudzie von Brl, onie marszaka Wilhelma von Braunsberg i matce Jadwigi, ony Engelberta von Isengarten, ktry y w I -ej poowie 15 wieku.

DODATEK XVIII. UZUPENIENIA KS. LEONA PLATER

Byem niedawno w miecie Werl, pooonym o 19 km. na wschd od Unny, a 15 na zachd od Svert. Przyjto mnie serdecznie, jako potomka Broelw, ktrzy si std wywodz i umieszczono z tej racji artyku w miejscowej gazecie. Niestety byem tam tylko ptora dnia i trudno mi byo znale czas na wyczerpujce badania. Podaj wic tylko to, com zdoa odnotowa z trzech dzie, z ktrych dwa s Panu znane: "Geschichte der W e.stfalischen Geschlechtem ... von A. Fahne von Roland, Koln 1848" i Westfalisches Urkunden-Buch", tom VII, od 1200 do 1300 roku, Miinster 1908, a trzecie to "Geschichte der Stadt Werl, von F. J. Mehler, Werl 1891". W tym ostatnim dziele na str. 84 znajduje si potwierdzenie tego, com ju kiedy Panu donosi z notatek jakie kilka lat temu otrzymaem w Hemmerde od p. Tinkloh, szperacza i znawcy dziejw Westfalii, z t rnic e pocztki Broelw naley przesun o 100 lat pniej, na koniec XI wieku, a wic o 100 lat przed Humpertusem von dem B. genannt P. - istniaa zaoga, milicja obronnego "centrum" Werl. Jej czonkowie otrzymywali w miecie na czas suby tylko kwater, "mansio", ale poza miastem lenna ziemskie. Czonkw tej milicji nazywano od nazw ich lenn, a wic von Uffeln, von dem Blumenthale, von Holtum, von Broel. Zamek Broel lea niedaleko od Werl, na zachd w kierunku Unna, w pobliu Hemmerde-West, miejscowoci podlegajcej hrabiom Werl. Znajdowa si on v: lesie zwanym Broelwald. Zwiedziem kiedy t miejscowo, pooon o jakie dwa i p km. od Westhemmerde, pniejszej rezydencji Broel-Platerw. Z zamku i z lasu nic nie pozostao, poza t. zw. Broelteich, zapewne resztkami zalanej wod fosy. Werl wic i miejscowo Broelwald z zamkiem Broel s waciw kolebk Broel-Platerw. Tene sam F. J. Mehler, ktry zmar w 1905 r., a rodzina jego wyemigrowaa ju dawno do Ameryki, jest autorem dzieka "Die Zerstorung des Schlosses Broel". Dzieko to posiada w odpisie p. Tinkloh. Streszczenie tej opowieci (nie byem w stanie przepisa jej

dosownie, bo jest duga) przesaem Panu kilka lat temu. Zburzenie zamku Broel, to epizod z wojny midzy hr. v. d. Mark i biskupem Koloskim, a miastem Dortmund. Ciekawa jest tragiczna mier Klotyldy Broel, legenda ktrej po dzi dzie jeszcze yje pod nazw "die weisse Mamsell". W "Geschichte der Westfiilisc'hen Geschlechtern" autor na str. 78 wspomina o rodzinie Broel, a na str. 320 o rodzinie Plater. I tu i tam figuruje ten sam herb. Pod Broel czytamy: "Broel, Brule, Brogle, auch Broel genannt Plater oder seit 1400 Plater allein ... Die Name Plater ist Ihnen durch die Ende des 13 Jahrhunderts ausgestorbenen Plater iiberkommen." ... Dalej autor wymienia: w 1325 r. Wilh. von dem Broele, w 1374: Joh. von dem Broyle, w 1392: Rottger von dem Broel gt P. Dalej Albero v. d. B. gt P., w 1438: Fried. v. d. B. gt P. itd. W 1458 Wennemar Plater, Hauptmann der Ordensritter zu Memel, wiihrend der Belagerung, Johann Plater, marszaek zakonu, itd. Na str. 320 pod "Plater" czytamy: "Es gibt drei verschiedene Familien dieses Namens, die erste nannte sich auch Broel gen. Plater." A jakie s dwie inne? Czy nie Plater de Busenhagen i Plater de Heringe czy Heringhen, ktrych wymienia "Westfiilisches UrkundenBuch" wyej wspomniany? Jest tam te mowa o wielu innych Platerach, wystpujcych w rnych aktach XIII w., jak Lutbertus Platere lub dictus Platere (kilka razy), Albero Platere, Anthonius miles P., albo gen. Platere, i inni zawsze Platere. Na str. 15 (maszynopisu) swej pracy o Platerach pisze Pan e G. Mannteuffel zapewne si pomyli, gdy mwic o Lubbercie (czy Lutbercie) Platerze, cytuje jako dat pewnego aktu 1214 r., a nie jak powinno by 1274 r. - Ot w '''Westfiilisches Urkunden-Buch" t. VII, na str. 3 jest wzmianka o Lutbercie Platerze figurujcym w dokumentach z 29 wrzenia 1200 r. i 23 Nov. 1214 r. (ten ostatni akt wydany przez hr. Gotfryda von Arnsberg, o ktry wanie chodzi).

8.9.1965 Ks. Leon Plater DODATEK XIX. ZBURZENIE ZAMKU BROEL

Streszczenie opowiadania historycznego, ktrego autorem jest F. J. Mehler, pt. "Die Zerstorul1 des Schlosses Broel. Eine Historische Erziihlung". Autor zmar w 1905 r. W pobliu Westhemmerde, na pnoc od obecnej linii kolejowej Unna-Soest, wznosi si w redniowieczu w duych lasach zamek otoczony ogromnymi dbami. W zamku tym mieszka w drugiej Poowie 14-go wieku baron (Freiherr) Hermann Von Broel ze sw pikn crk Klotyld i osierocon niemniej. pikn siostrzenic (wzgldnie bratanic) Klar. Jedyny syn barona, Waldemar, walczy na Wschodzie w zakonie Krzyakw. Klotylda bya dumna i

dna wadzy, .Klara natomiast. dobrego i .agodnego usposobienia. Baron Pokocha Klar jak crk, ale Klotylda traktowaa j bardziej jako. suebnic .ni krewn. W 1388 r. wybucha wojna midzy hr. Engelbertem III Von der Mark, ktrego. baron by lennikiem, a miastem Dortmund, jedynym Podwczas wolnym miastem Westfalii. W trakcie przygotowa do wyprawy wojennej, w ktrej baron mia bra udzia, przyby z wizyt do. zamku Broel mody rycerz Rudolf Von Windhvel, syn zmarego. przyjaciela barona. W nim upatrzy sobie Hermann v. Broel. przyszego, zicia. Pobyt Rudolfa na zamku Broel trwa kilka tygodni. W stosunkach swych do. obydwu dam by on rwnie uprzejmy i miy, nie robic midzy niemi adnej rnicy, tak e trudno. byo. dociec, ktr wola. Mody .rycerz wywar na Klotyldzie wielkie bardzo. wraenie, a i Klara rwnie nie opara si jego. urokowi. Pad koniec Pobytu Rudolfa spodziewaa si Klotylda owiadczyn z jego. strony, co. jednak nie nastpio. Zranio. to. jej dum. Wreszcie przyszed dzie, w ktrym baron v. Broel i v. Windhvel opucili zamek, by uda si na wypraw .wojenn. Poegnanie Rudolfa z Klar byo. nacechowane wielk serdecznoci. Nie uszo. to. bacznej- uwagi Klotyldy. Hrabia v. d. Mark chcc zama potg miasta Dortmund znalaz monego Sojusznika w osobie arcybisupa Koloskiego. 20 lutego. 1388 r. rozpoczli. oni wsplnymi siami oblenie miasta. Mieszkacy Dortmundu branili si jednak dzielnie, wytrzymali bombardowania i blokad, robili nawet udane wypady na osady i wsie nieprzyjacielskie, ba dziki dobrym stosunkom, jakie utrzymywali z miastem Mnster, mieli drogi ku temu miastu otwarte. Umoliwiao to. komunikacj na zewntrz i dowz prowiantw. Pewnego. dnia zjawi si w zamku Broel posaniec z obozu pod Dortmundem z dwoma listami od Rudolfa; jednym do. Klotyldy, a drugim do. Klary. Posaniec jednak, niewprawny w czytaniu, wrczy list do Klary Klotyldzie i odwrotnie. Klotylda przeczytawszy list przeznaczony dla Klary i dowiedziawszy si ze o mioci Rudolfa do. Klary i o zapowiedzianym bliskim jego. przyjedzie zaprzysiga zemst. Odtd zacza Klotylda czsto. opuszcza zamek pod pozorem odwiedzania dalekich krewnych. Przyszy te wiadomoci o coraz czstszych i dalszych wypadach Dortmuczykw, tak e nawet mieszkacy zamku Broel, odlegego o 5 gadzin marszu od Dortmundu i pazbawionego wikszej czci swej zaogi, mogli si spodziewa napadu. Baron zdajc sobie z tego spraw postanowi wrci na czas pewien do. Broelu w towarzystwie V. Windhvel'a, by przygotowa zamek do. obrony. Dowiedziawszy si od modego rycerza a jego. mioci do Klary, a nie do. Klotyldy, pogodzi si atwo z tym faktem, kocha bowiem Klar jak przybran crk. Tymczasem w oblonym miecie Dortmund pada z obozu oblegajcych strzaa z napisem na kawaku pergaminu zawiadamiajcym e hr. Engelbert v. d. Mark bdzie bawi 29 i 30 sierpnia na zamku Broel, ktry jest sabo. ufortyfikowany i ma nieliczn zaog. Jednoczenie tajemniczy osobnik ukaza si na ulicach Dortmundu z wiadomoci, ktr mia od pewnej dobrze dzielnym Dortmuczykom yczcej damy, e hrabia udaje si w towarzystwie barona v. Broel do. jego. zamku i tam zatrzyma si czas krtki. Obrocy Dortmundu Postanowili z tego. skorzysta. Wysali oni silny oddzia celem zdobycia zamku Broel i wzicia hrabiego do niewoli. W zamku, dokd baron i, v. Windhvel zdyli ju przyby, porobiono energiczne przygotowania do obrony. Wkrtce wojsko

nieprzyjacielskie otoczyo Broel. Po bezowocnej prbie ze strony oblegajcych by drog ukadw doprowadzi do zajcia zamku, w ktrym hr. Engelberta nie byo, rozpoczto regularne oblenie. Zaoga bronia si mnie. Po kilku dniach bezowocnej walki Dortmuczycy wpadli na pomys wycicia ogromnych dbw otaczajcych zamek w ten sposb, by wierzchoki drzew pady na mury i utworzyy jakby pomosty do zamku prowadzce. T drog udao si atakujcym wej na mury, na ktrych rozgorzaa waka. I chocia zaoga walczya po bohatersku, to przecie przewaajca liczba oblegajcych wzia wreszcie gr i walka przeniosa si na teren budowli zamkowych, ktre czciowo zaczy pon. Windhvel dzielnie broni wejcia do zamku potd a pad ciko ranny od strzay wystrzelonej z okna, w ktrym znajdowaa si Klotylda. Zawalenie si poncych budynkw przerwao walk i baron widzc bezowocno dalszej obrony podda si. Dortmuczycy nie wierzc jeszcze jego zapewnieniom e hr. v. .1. Mark nie znajduje si na zamku, jli przeszukiwa dymice zgliszcza. Ale zamiast hrabiego znaleli w ocalaej kaplicy zamkowej na stopniach otarza lec w kauy krwi Klotyld, ktra sobie ycie odebraa. Stary baron nie mia ju si odbudowa zamku. Jego syn, Waldemar, po powrocie do kraju te na to nie mg si zdoby. Jego potomkowie niedaleko tego tragicznego miejsca wybudowali zamek w Westhemmerde, ktry jeszcze dzi stoi. I teraz jeszcze opowiadaj starzy ludzie o "biaej pannie" (weisse Mamsell) Klotyldzie von Broel, ktra nie ma w grobie spokoju i noc bka si po Broelu.

Ks. Leon Plater DODATEK XX. CIENIOM KRASAWIA W HODZIE

Artyku w "'Wiadomociach", Londyn. Nr. 844 z dnia 3 czerwca 1962 roku. Malowniczo pooony na prawym brzegu Dwiny, ktra si tu zaamuje oblewajc dwie wysepki, by Krasaw w XVII w., miecin liczc 46 domkw. Nie istniejca ju obecnie rkopimienna "Kronika Krasawska", ktrej urywki w odpisie posiadam, podaje, e w r. 1681 mieszczanie zajmowali si rzemiosem a mieszczki "eby si pijastwem i swarami nie bawiy" z kadego domu len cienko dla dworu wyprzdzay. By te koci parafialny drewniany z misj ksiy jezuitw, przy czym z teje kroniki wiemy, e gdy jeden z nich, ks. Marcin Siedlikowski, umiera w r. 1687. "sysza kilka razy gos dzwonw bez najmniejszego ich poruszenia". W XVIII w. Krasaw zacz si szybko rozwija. Ju w pierwszej poowie stulecia Jan Ludwik Plater, wojewoda inflancki, obrawszy sobie t liczn miejscowo za rezydencj, zogniskowa w niej cae ycie Inflant polskich. Kronikarz Jan August Hylzen w swoich "Inflantach" wspomina o nim w tych sowach: "Nieporwnany wdz. i gospodarz, ojciec i opiekun prowincji naszej".

Syn jego Konstanty Ludwik Plater, wojewoda mcisawski a pniej kasztelan trocki, powzi zamiar wzniesienia na miejscu skromnej osady porzdnego miasta. Wymurowa wic ratusz z pikn barokow wie i sklepami,. wystawi wiele domw murowanych i drewnianych, sprowadzi, rzemielnikw z Niemiec i Warszawy. Rozwin si tu wkrtce przemys. Wyrabiano sukna, adamaszki, dywany, kobierce, karty polskie, zoto malarskie, bro, powozy, wyroby zotnicze i jubilerskie. Powsta te. pitrowy "traktyer pod Bachusem", apteka, koza, dom namiestnika, dwa myny i browar. Wyroby sprzedawano czciowo na czterech miejscowych jarmarkach, czciowo za wywoono do innych wojewdztwa nawet do Rosji. Przemys wszake wkrtce prawie zupenie upad na skutek rozbiorw Polski. Znaczenie Krasawia wzroso jeszcze, gdy w latach 1755-1767 wystawi wojewoda wspaniay murowany koci w stylu woskim, przeznaczony na katedr inflanck, a obok dwupitrowy gmach dla seminarium. Jezuici opucili wwczas Krasaw a miejsce ich zajli misjonarze, ktrzy objli rwnie kierownictwo seminarium. Jezuici przenoszc si do ssiedniej Indrycy wywieli w sekrecie "by lud nie oburzy" - jak nas informuje "Kronika krasawska" - cudowny obraz Matki Boskiej, "zostawiwszy w miejscu tego inny podobny pod szat wyzacan, lecz X.X. Missyonarze poznawszy ten figiel odesali im nazad i kopi". Rezydencja biskupa nie ustalia si jednak w Krasawiu z powodu odpadnicia Inflant od Polski. Wcielono j do utworzonej w r. 1783 archidiecezji mohylowskiej. Seminarium krasawskie utrzymao si do r. 1842. Wychowao ono wielu wiatych ksiy, ktrzy przyczynili si do podniesienia poziomu duchowiestwa wiejskiego i kultury chopw w ziemi inflanckiej. Rwnoczenie z budow katedry i seminarium wznis Konstanty Ludwik Plater okaza trzypitrow bibliotek w stylu odrodzenia, w ktrej umieci 20.000 tomw, a potem wybudowa paac na wzniesieniu nad Dwin, otoczony wspaniaym parkiem. Wkrtce po rozbiorach Krasaw zacz upada, i Dyneburg powrci do swego dawnego znaczenia; w. cigu r. 1822 przeniesiono tam z Krasawia gwne urzdy powiatowe. Mimo to pozosta- Krasaw nadal wanym orodkiem polskim promieniujcym na cay powiat dyneburski, brasawski i dzinieski. Ta przeliczna ustro przycigaa wiele zamonych rodzin szlacheckich. Jako poza "paacem", czyli rezydencj wacicieli, by jeszcze "Kombulek", obszerny dwr zamieszkay przez Eugeniusza Platera, willa "Zyberk", wasno Plater-Zyberkw, dwr Michaw Platerw z Indrycy. w ogrodzie lipowym, a nawet przez czas pewien obra sobie Krasaw za punkt oparcia Wodzimierz Plater, dawny waciciel Winiowca na Woyniu. Raz do roku w czasie karnawau urzdzano bal w wielkiej pitrowej sali biblioteki, na ktry zjedao licznie ziemiastwo z Inflant, Kurlandii i Biaej Rusi; wwczas to wrd modziey rej wodzi Edward Ropp, pniejszy metropolita mohylowski. Gdy bdc uczniem przyjedaem na lato w swe rodzinne strony, szczeglne wreanie robia na mnie wspaniao naboestw krasawskich. Wntrze wityni o trzech nawach i wyniosych sklepieniach, opartych na kolosalnych filarach, cechuje majestat. Due okna w caym kociele rwnomiernie rozlewaj wiato. Nad wejciem do gwnej nawy wznosz si wspaniae a dziwne lekko zbudowane organy strzelajce pod same sklepienia trzema wysmukymi ze srebrnych piszczaek wieyczkami, na ktrych szczycie trzy skrzydlate anioy z trbami przyoonymi do ust zdaj si grzmie na sd ostateczny. Gdy

organy graj wydaje si, e grube mury kocioa dr, tak potny jest ich gos. Nad gwnym otarzem uwag przykuwa ogromne ptno przedstawiajce w. Ludwika wyruszajcego na wypraw krzyow. Szkic do tego obrazu wykona Matejko. W kociele krasawskim istnia zwyczaj, e w wielkie wita uywano miast dzwonw koty. Dwunastu chopcw siedziao przy kotach na chrze i bio w nie z caym modzieczym rozmachem, naladujc doskonale grzmoty. Koci krasawski posiada drog nam wszystkim historyczn pamitk - baldachim, zrobiony z namiotu krla Michaa Winiowieckiego. Namiot ten przywioza do Krasawia w r. 1744 Augusta z Ogiskich Platerowa, urodzona z Winiowieckiej. Wolno go byo uywa tylko dwa razy do roku: na Boe Ciao i na uroczysto w. Donata. Polsko Krasawia rzucaa si w oczy na kadym kroku. Trudno byo Moskalom z ni walczy. Murawiew zamkn klasztor sistr miosierdzia, porozpdza szarytki a ich kaplic kaza przerobi na cerkiew. Lecz po niedugim czasie przyszy do Krasawia zakonnice w ukryciu, zwano je skrytkami. Za mojej pamici istniay takie trzy skrytki; opiekoway si one chorymi i uczyy po polsku katechizmu. Siedzib ich by niewielki zakonspirowany klasztorek pomalowany na czerwono, zwany "Zielonym Domkiem". Zarwno w miasteczku jak po folwarkach mieszkao duo drobnej szlachty polskiej. Chopi, przewanie otysze, mwili po atgalsku, cho mona si byo z wieloma spord nich rozmwi "po tutejszemu", tzn. polsko-rosyjsk gwar. Gdy w r. 1918 przysza w inflanckie strony pierwsza fala bolszewikw, Krasaw sta si schronieniem dla wielu rodzin polskich. Doczekay si one wyjcia bolszewikw i mogy powrci do swych siedzib. Przesza okupacja niemiecka, wrcili znw bolszewicy, a wreszcie po 150 latach obcych rzdw wkroczy do Krasawia onierz polski. 3-a dywizja legionw z pk. Berheckim na czele stana kwater w miecie. ycie polskie zaczo si szybko organizowa, inteligencja wzia si do pracy. Powsta Dom Polski z do pokan bibliotek, zaczto myle o owiacie. Tumiona tak dugo polsko Krasawia buchna ywym pomieniem. Nie na dugo jednak. Inflanty, uwolnione krwi onierza polskiego od najedcy, odstpiono otwie. Rozpocz si zaraz proces usuwania wpyww a nawet ladw polskoci w tej prowincji zwanej odtd atgali. Majtki polskie ulegy wywaszczeniu ju jesieni 1920. W paacu krasawskim, gdzie postarano si zatrze wszelkie lady po dawnych wacicielach, otwarto gimnazjum otewskie, w dawnym gmachu biblioteki inn szko. Pozwolono tylko na uruchomienie jednej polskiej szkki powszechnej. Bogate a niewyzyskane archiwum krasawskie, cenne rdo do historii Inflant Polskich, zostao zniszczone w T. 1919 za drugim nawrotem bolszewikw. Kiedy w r. 1920 wszedem do sali, gdzie si ono niegdy miecio, brodziem po kostki w podartych dokumentach i listach. - Podniosem na chybi trafi dwa szpargay. Byy to listy pisane XVIIIwieczn polszczyzn przeplatane francuskimi wstawkami. Ile ciekawych wiadomoci i szczegw zawiera musiay setki podobnych listw i innych dokumentw przepadych bezpowrotnie! Przyjemnie byo przed pierwsz wojn wiatow, w letnie popoudnie niedzielne, usi na tarasie paacowym od strony parku. Lekki wiatr pdzi biae o dziwacznych ksztatach oboki. Sun one zwolna po niebie a im dalej na widnokrgu tym wydaje si, e wolniej i e jest ich wicej. Z dou od ogrodu lipowego dochodz wyranie dwiki orkiestry wojskowej grajcej na skwerze koo biblioteki dla toczcej si publicznoci ydowskiej. A o

kilkaset krokw od tego zgiekliwego mrowiska ludzkiego za wysokim murem w bezludnych alejach parku, ocienionych wiekowymi drzewami, panuj spokj i cisza. To zlanie si ciszy wiejskiego parku z dwikami orkiestry, poczenie atmosfery rezydencji wiejskiej z rozgwarem ogrodu publicznego stanowio oryginaln cech Krasawia. Kto nie ba si odaowa paru godzin snu i wczesnym rankiem szed na najwysze pitro paacu wyjrze oknem w stron parku, mg nacieszy wzrok przepiknym widokiem. Wysokie drzewa rzucaj dugie jeszcze cienie, najmniejszy wietrzyk nie porusza ich limi, trawa poyskuje srebrem rosy. Park tarasami schodzi niemale do poziomu Dwiny. Wzrok siga w dal na kilka a moe kilkanacie kilometrw. W dole aleje ogrodu lipowego, za ktrym odgadn mona dachy upionego miasteczka. Dalej pynie majestatycznie Dwina pokryta puchowym paszczem opadajcej mgy. A na widnokrgu, jak okiem sign, czerniej iglaste lasy Kurlandii. Pod samym za domem niemale u stp widza mieni si ywymi kolorami desenie dywanowych klombw. Teraz, gdy z biegiem lat wspomnienia mg si zasnuwaj widok ten pozosta mi najywiej w pamici, widok dumnie nad okolic panujcego, w zieleni drzew toncego Krasawia, bogactwo jego przyrody i przepych kwiatw. Widz jego rozmach,. gmachy stylowe, dwory i dworki, ich zasiedziaych mieszkacw, ich kresowe, patriarchalne, staropolskie ycie.

X. Leon Plater

DODATEK XXI. LIST LUDWIKI PLATERWNY

Fragment listu Ludwiki Platerwny, siostry Leona, (p. str. 114) do jej ciotecznego rodzestwa: Wadysawa i Oktawii Sotanw - znalezionego w papierach . p. S. Marii (Sotan) w Szymanowie12) Dynaburg, maja13) 1863 r. 28

Moi kochani i najdrosi, Ofiara si spenia - Bonia Dynaburskie zbryzgane zostay krwi niewinn, a w niebie przyby, jak si tego spodziewa mona: mczennik i wity - daj Boe kademu tak umiera! Kto ostatnie chwile przey z tym na mier skazanym Barankiem i widzia jego gotowo, jego wiar, jego ufno w Ranach Zbawicielowych. i ten wyraz nieziemski jego oblicza, kto sysza, kto ostatni mu da pocaunek z umiechem: do zobaczenia w Ojczynie niebieskiej!

Ten pojmie uczucia pierwszych chrzecian. Pojmie, e nie pakali, egnajc si z najdroszymi istotami idcymi na. mier mczesk, lecz zazdrocili im! Nic nie pomogo zeznanie biednej pani Zygmuntowej [Bujnickiej]. Wyrok w sobot ju by podpisany - w niedziel spauzowano, bo wito - ale pod wieczr ksidz [Aleksandrowicz, proboszcz dynaburski, ktry na wygnaniu zakoczy niedugo potem ycie] otrzyma wezwanie, aby na 8- wieczr stawi si w fortecy dla przygotowania na mier przestpcy politycznego i przebycia z nim nocy, jeeliby te-o go sobie yczy. Nam nic nie oznajmiono i tak bylimy wszyscy w okrutnej niepewnoci. Nazajutrz z rana dopiero przyszo nam pozwolenie przybycia do fortecy dla widzenia si z Leonem. Mama i siostry ju byy - pojechalimy wic z Ludwikiem [Plater-Zyberk] i Leonem Roppem. Wprowadzono nas do tego wizienia, ktre ca noc byo rajem, ca noc modlitwy, rozmylania, wyznawania najdrobniejszych przewinie, kilkakrotnie. powtarzanych spowiedzi, a zakoczona Msz w., komuni, Ostatnim Namaszczeniem. Nie! Uczu naszych spisa nie zdoam, gdymy si z tym najdroszym dzieciciem serca naszego spotkay, braciom tej ostatniej pociechy nie dozwolono. O jaka to bya rozmowa midzy nami! Pena najczulszej ju nieziemskiej mioci! ciskalimy si, bogosawili i pocieszali nawzajem. - To moja nadzieja caa - mwi Leo drogi, wskazujc na ukrzyowanego. Spodziewam si, e mi le nie bdzie, jednake mdlcie si, eby si szczliwiec odbyo. A matka nasza: Dzieci moje drogie, pamitaj tylko na te sowa, ktre Zbawiciel wyrzek z Krzya: "Dzi ze mn bdziesz w raju" i pro, aby je usysza. - Tak, tak, ja te czsta sobie je powtarzam. Ale c, wszystkiego wam napisa nie mog, ba ta nie do napisania! Trzeba byo widzie go siedzcego na ku midzy mam a mn, umiechajcego si do nas, trzymajcego nas za rce, trzeba bya go sysze mwicego tak sodko i agodnie. Wincenty, nasz poczciwy, stary suga, przypad z paczem da ng jego. Ksidz co moment oczy ociera. Mama wszystko z wielk moc i mstwem przeniosa. wito od niego wychodzca i moc z gry idca, wszystka nas wida umacniaa. Poegnalimy si z umiechem, bez szlochw, bez rozpaczy, do zobaczenia w lepszej krainie. Mamie do ng upad proszc o bogosawiestwa; wszystkich kaza pozdrowi, uciska, was szczeglnie wspominajc. Patem ludzie jego [z oddziau] skazani na rozmaite kary przychodzili do niego na poegnanie; przez odmykajce si drzwi komnatki wiziennej jeszcze na nas spoglda, jeszcze do nas si umiecha. - Potem wyj nam kazano. Wojska zbiera si zaczo. Kazano nam odjecha, ale widziaam go jeszcze jak wyszed, lekko wskoczy na wz, krzyyk wzi z rk ksidza z wyrazem twarzy niewypowiedzianym, jeszcze nas spostrzeg, jeszcze najmilej nam si ukoni. Chciaam z nim odby bolesn drog, ale ju blisko nie byo mona dla mnstwa wojska, w tumie za nie chciaam. Pojechaymy wszystkie da Kocioa odmawia modlitwy za drogiego konajcego, ktremu Sd Boy musia by askawszy od sdu ludzkiego. Reszty szczegw dowiecie si od p. Wincentego Szadurskiega. Admiracja ludzka i sawa wiatowa maa mi obchodz wobec sprawy wiecznej zapewnianej, jak mniemam, drogiemu dziecku naszemu.

Oto s ostatnie sawa, ktre skreli nie wiedzc czy nas bdzie mg widzie: "Matko droga, do ciebie si obracam, bogosaw mi na drog wiecznoci, przebacz mi wszelkie maje uchybienia, a nie oddawaj si zbytecznie alowi. Mam mocn nadziej, e mi tam dobrze bdzie. Bracia kochani, ostatki licznego gronka naszego. Modszy wiekiem od was bogosawi was z serca prawem konajcego! Prosz was, pamitajcie a moich biedakach, tak jakbym ja o nich pamita, gdybym y - gorzki ywot ich czeka. Dunikw moich, jak tylko bdzie z czego, zaspakajajcie. Siostry maje drogie, przyciskam was do kochajcego serca. Przeszej nocy niem Celink klczc w modlitwie. Mdlcie si wszystkie za maj dusz, Wadysawie i Oktawciu, wiecie, jak was kocham! Bogosawi dziatki wasze. Kuzynkowie kochani, kuzynki i krewni blisi i dalsi, niech was Bg pocieszy raczy i niech wam wszystkim wynagrodzi za wasze dla mnie wspczucie - umieram chtnie, ba widz wol Bosk. Dowidzenia w lepszej krainie. 27 maja 1863 r."

RESUME

Il n'est pas aise, a l'epoque actuelle d'ecrire une etude monographique sur une famille nohle polonaise. Lorsqu'il s'agit d'une famille de noble.sse moyenne, on peut encore trouver une documentation complete et originale. Les archives de ces familles occupaient peu de place et, conservees souvent par des particuliers, ont pu parfois echapper a la debacle et restent accessibles a l'historien. Celui-ci trouvel'a d'ailleurs une bonne documentation dans les armoriaux et d'autl'es ouvrages de ce genre publies avant la derniere guerre. Certaines pertes sont cependant irreparables. La destruction des actes des tribunaux municipaux et territol'iaux qui se trouvaient dans les Archives de Varsovie prive le genelaogiste et l'historien d'une documentation inestimable au.ssi bien en ce qui concerne la noblesse moyenne que les grandes familles seigneuriales polonaises. Ce!les-ci se sont toujOUl'S peu souciees d'etablir leurs monographies et c'est surtout maintenant qu'on se rend compte de toute la portee de cette negligence. Car, si les materiaux historiques de la noblesse polonaise en generalont subi des pertes enormes pendant la derniere guerre, la destruction des archives des grandes fan1illes rend ardu sinon impossible tout travail monographique serieux en ce domaine. En toute connaissance de ces difficultes, j'ai neanmoins entrepris ce travail sur la genealogie de la famille Plater, car parmi tant d'autres grandes familles polonaises, les Plater, ayant de lointaines origines etrangeres, il m'a ete possible d'avoir recours a dessources et a une documentation non-polonaises et deja partiellement publiees, ce qui, en consequence, donne anion etude un caractere de travail de com pilation. L'index des sources qui se trouve a la fin de cette monographie donne l'idee' des matel'iaux historiques dont je disposais. Les pertes de documents et materiaux historiques concernant la famille Plater ne datent pas seulement de l'annee 1939. Les tres anciens documents sur lesquels s'appuie cette famille et presentes a la Ritterbank a Mittau en 1620 auraient ete detruits en 1918 lor s du pillage et l'incendie de la residence des Plater a Dbrowica. Les archivesde Krasaw, evacuees au debut de la premier e guerre mondiale dis parurent a St. Petersbourg. La collection des documents, souvenirs et bi'hliatheque d'Adam Plater et de ses fils Marian et Georges su'hit le meme sort. Une importante collection d'actes de la famille Plater se rapportant surtout a l'epoque posterieure a l'emigrationde 1831 a ete detruite avec toutes les autres collections de l'ancien musee de Rapperswil transferes a la Bibliotheque Nationale de Varsovie. Le manuscrit par l'eminent genealogiste J. Wolff de la monographie historique de la famille Plater et qui devait figureI' dans le 'volume III du Grand Armorial de la Noblesse de la Lithuanie, qui n'a pas etepublie, disparut de la Bibliotheque Krasiski a Varsovie. Les documents destines a la recente publication "Genealogisches Handbuch der baltischen Ritterschaften" disparurent aussi en Allemagne.

Aux Archives Centrales de Leningrad, sous le N-o 620, se trouvaient en 1933 neuf dossiers contenant des documents ayant trait a la famille de Broel Plater et embrassant l'epoque comprise entre le XVI-eme siecle et l'anne 1911. Une ana1yse de eette etude fait ressortir un poureentage eleve de personnaIites hors pair et des le debut de l'histoire de eette familIe, nous reneontrons ses representants dignes du plus grand interet. II fa ut eommeneer par la guerre qu'iIs avaient menee au Moyen Age eontre les eveques de Cologne, n'oubIions pas Jean de I'Ordre des ChevaIiers Porte-GIaive et son role dans la lutte eontre Moseou, l'oeuvre eiviIisatriee de la familIe Plater en Livonie et son merite pour la fondation du musee polonais de RapperswiI. Etrange, en effet, fut la destinee de eette familIe originaire de WestphaIie. Comme si elle pressentait son decIin dans sa patrie rhenane, elle emigra vers la lointaine BaItique ou elle eonnaitra un splendide epanouissement. C'est un phenomene d'autant plus curieux que de toutes les familIe s germaniques venues s'instalIer dans ce qu'on appelera plus tard les pays baltes, iI n'en subsista plus que huit au XVIII s. alors que les Plater, des le debut de leur instalIation, tiennent la premiere place parmi toute la noblesse Iivonienne. II n'y avait qu'une seule starostie municipale14) en Livonie et depuis 1670 l'anneee, ou Jean Andre Plater fut le premier a en etre investi, cette haute dignite restera sans interruption entre les mains de la familIe jusqu'a la ehute de la Pologne. Parmi toutes les grandes familIes baltes 'polonisees, les Plater sont seuls a detenir huit fois la dignite de senateur. D'origine etrangere, les Plater ne sont admis au nombre des grandes familIe s polonaises qu'a partiI' du XVII-eme s., mais eomme leurs titres de noblesse remontent au XII s., iI fut done naturel qu'en Pologne, ou l'aneiennete de la noblesse etai'c hautement estimee, iIs aient toujours joui d'un rang tres eleve. lIs exereerent eette primaute aussi bien dans le domaine eeonomique que poIitique. lIs furent aussi les premier s dans leurs sentiments patriotiques prouvant ainsi leur reeonnaissanee pour l'aeeueiI que la Polognedu roi Sigismond-Auguste a1vait fait aux familIes baltes en 1561 et e'est en effet a partiI' de cette epoque que les Plater se considerent comme familIe polonaise. La mort glorieuse d'EmiIie Plater en 1831, de Len Plater en 1863, les sacrifices et les souffranees que des membres de cette familIe ont endures pendant la derniere guerre, en apporte une eelatante illustration. Revenus a la foi eatholique vers la fin du XVII s., les Plater rendirent de granda ~erviees a I'EgIise. Mentionnons soulement la construction de l'egIise des Missionnaires sur le Salvator a Wilno, la fondation de la cathed.rale de Krasaw par Constantin Louis Plater et la construetion de la belIe egIise a' Konstantynw par Stanislas Plater-Zyberk. Ces faits, ces evenements, ces caracteristiques fami1iales des Plater -font l'objet de cette monographie.

SUMMARY

It is not easy nowadays to write a monograph on a noble Polish family. When it is a question of a family belonging to the landed gentry, it is still possible to find complete original documentation. The archives of these families took up little space and as they were often kept in private hands, they escaped the catastrophe of war and have remained accessible to the historian. The latter will, more. over, find good records in the armorials and other works of this type published be fore the 1ast war. Certain losses however cannot be made up for. The destruction of the municipal and provincial court records which were in the Warsaw archives deprive the genealogist and the historian of invaluable data both about the Polish landed gentry and noble Polish families. The latter have rarely taken the trouble to draw up their monographs and it is more particularly now that we realize all the consequences of this neglect. Not only have there been great losses among all the historical documents about the Polish nobility in general during the last war, but the destruction of the records of important families makes serious monographic work in this field very difficult if not impossible. Though fully aware of these difficulties, I have nevertheless undertaken this work on the genealogy of the Plater family. Among the many great Polish families, the Platers are one of those that have distant foreign origins so that it has been possible to use non-Polish sources and documentation. The latter has already been partly published giving my work the character of a compilation. The index of sources at the end of this monograph gives an idea of the historical data I had at my disposal. The loss of documents and historical material on the Plater family did not occur as from 1939 only. The very old documents on which the family's history is based and which had been presented to the Ritterbank at Mittau in 1620 are said to have been destroyed in 1918 at the time of the sack and burning of the Plater residence in Dbrowica. The Krasaw archives which were evacuated at the beginning of the first world war disappeared in St. Petersburg. The collection of documents, souvenirs and the library belonging to Adam Plater and his sons Marian and George suffered the same fate. An important collection of the records of the Plater family which referred particularly to the post 1831 emigration period was destroyed with -all the other collections from the old Rapperswil museum which had been transferred to the Warsaw National Library. The manuscript of the historical monograph on the Plater family by the eminent genealogist J. Wolff which should have appeared in Volume III of the Grand Armorial of the Lithuanian Nobility which was never published has disappeared from -the Krasiski museum in Warsaw. The documents prepared for the recent publication "Genealogisches Handbuch der Balti.schen Ritterschaften" have also disappeared in Germany. In 1933, there were nine files at the Leningrad Central Archives under n 620. They contained documents referring to the Broel Plater family and covered the period from the XVIth century to 1911.

An analysis of this study shows a high percentage of outstanding personalities:-and right from the start of the history of this family we find some extremely interesting persons. Starting with the war which they waged in the Middle Ages against the Bishops of Cologne, we continue with John, member of the Order of the Knights of the Sword and his part in the struggle against Moscow, and finally we arrive at the civilizing work of the Plater family in Livonia and their merit in founding a Polish museum at Rapperswil. Indeed, the fate of this family, which had its origins in Westphalia, was very strange. As if it had had a premonition of its decline in this Rhenish fatherland, it .emigrated to the distant Baltic where it flourished splendidly. This is a particularly strange phenomenon if we consider that of all the Germanie families which settled down in what was to the called the Baltic states only eight were left by the XVlIIth century, while the Platers held the first place among the Livonian nobility right from the beginning of their settlement there. There was only one castle starosty15) in Livonia, and from 1670 when John Andrew Plater was invested with this function, it remained without interruption in the hands of the family until the fall of Poland. Among all the Polonized Baltic families, the Platers are the only ones to have had eight Senators. Being of foreign origin, the Platers were only admitted into the ranks of the great Polish families in the XVIIth century, but as their titles of nobility go back to the XIIth century and in Poland the seniority of the nobility is highly esteemed, it was natural for them to hold a very high rank, both economically and politically. They were also outstanding in their patriotic feelings thus showing their gratitude for the welcome they had received from the Poland of King Sigismund Augustus together with other Baltic families in 1561 and it is actually from this date that the Platers have considered themselves a Polish family. The glorious death of Emily Plater in 1831, of Leon Plater in 1863, the sacrifices and suffering that the members of this family endured during the last world war are an outstanding example of this. Having returned to the Catholic faith towards the end of the XVII-th century, the Plater family rendered great services to the Church. Let us only mention the building of the Missionary Church on the Salvator in Vilna, the foundation of the Krasaw cathedral by Constantine Louis Plater and the building of the beautiful Konstantynw church by Stanislaus Plater-Zyberk. These facts, events and the characteristics of the Plater family are the object of this monograph.

SPIS RDE I INFORMACJI

1.

"Akta grodzkie i ziemskie z czasw Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego Bernardyskiego we Lwowie". Lww 1868 i nast. "Akty wydawajemyjeWilenskoju Archeograficzeskoju Komisieju". Wilno. Albertrandy. "Panowanie Henryka Walezyusza i Stefana Batorego Krlw Polskich". Krakw 1860. "Almanach de Gotha". Al'husow L. "Die im Deultschen Orden in Livland vertretenen Geschlechter". W "Jahrbuch" z roku 1899. Mitau 1901. Str. 27-136. Arbusow L. "Johann von dem Broele gen. Plater im Deutschen Orden in Livland (ca 1475-1529)". Praca pomieszczona na stronicach 182-209 w wydanym w Mitawie w 1908 roku "Jahrbuch fur Herllldik (etc.) 1905 und 1906". Arbusow L. "Livlands Geistlichkeit vom Ende des 12. bisin's 16 Jahr'hundert!'. J. w. w "Jahrbuch 1900", Mitawa 1901 na str. 33-80 i "Jahrbuch 1901", Mitawa 1902 na str. 1160. Arbusow L. "Livlands Geistlichkeit vom Ende des 12. bis in's 16 Jahrhundert Dritter Nachtrag". J. w. w "Jahrbuch ..." 1911, 1912 i 1913. Mitawa 1914. Archiwum Orderu Dam Krzya Gwiadzistego w Wiedniu. Archiwum Pastwowe w Wiedniu - Zesp akt szambelanw dworu cesarskiego Austrii.. "Ausziige aus den Kirchenbtichern des EstHindis0hen Konsistorialbezirks bis zum Jahre 1900". I T'eil. 1913/1915. B. T. "Spis osb, ktre uczestniczyy w dziaaniach wojennych Kociuszki 1794 r.". Pozna 1894. Baliski Micha i Lipski Tymoteusz. "Staroytna Polska pod wzgldem Historycznym, Jeograficznym i Statystycznym". 3 tomy. Warszawa 1843-1846. Bartoszewicz Julian. Genealogia Gorskich herbu Nacz w "Herbarzu starodawnej szlachty podug heraldykw polskich z dopenieniem do czasw obecnych" wydanym przez J. K. Wilczyskiego w Paryu okoo 1860 roku. Bartoszewicz Julian. Przypisy do pamitnikw Krzysztofa Zawiszy wojewody miskiego, (1666-1721), wydanych przez... Warszawa 1862. Bartoszewicz Julian. "Znakomici mowie Polscy w XVIII wieku". Petersburg 1855.

2. 2.a.

2.b. 3.

4.

5.

5.a.

6. 7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

Bauer Caroline. "Aus meinem Btihnenleben". 2 tomy. Berlin 1876-1877. 15. Bauer Caroline. "Les Confessions d'une comedienne". Paris (1886). "Bibliografia Polska". Krakw. Biblioteka Polska w Paryu. Katalog drukw. a.ibidem. Katalog portretw..

16. 17. 17.

17.b. ibidem. Dzia rkopisw. 17.c. iJbidem. Dzia rkopisw. Zesp "Cmentarzyk". 17.d. ihidem. T.ablice wmurowane w cian gmachu przy ulicy 6, quai d'Orleam; w Paryu z wyrytymi nazwiskami osb szczeglnie zasuonych dla Biblioteki. 18. 19. 20. Bibliotheque Nationale w Paryu. Gabinet rycin. Patrz take Nr. 81. Boniecki Adam. "Herbarz Polsiki". Warszawa 1900 i nast. Boniecki Adam. "Poczet rodw w Wielkim Ksistwie Litewskiem w XV i XVI wieku". Warszawa 1887. Borkowski-Dunin Hr. Jerzy. "Almanach Bkitny". Lww (1908). Bonkowski-Dunin hr. Jerzy-Sewer. "Genealogie yjcych utlytuowanych rodw polskich". Lww 1914. Borkowski-Dunin hr. Jerzy-Sewer. "Panie polskie przy dworze raJkuskim". Lww 1891. Borkowski-Du.nin hr. Jerzy-Sewer. "Rocznik szlachty polskiej". 2 tomy. Lww 18811883.

21. 22.

23.

24.

24.a. Borowski Edward. Kartoteka danych do "Genealogii niektrych polskich rodzin utytuowanych". Rkopis w Jego posiadaniu. 25. Bratkowski Stanislas. "ScEmes politiues de la Revolution polonaise". Lyon 1832.

Briefladen - patrz Hahn etc. 26. Budzyski Micha. "Wspomnienia z mojego ycia". 2 tomy. Pozna 1880. 27. Chdowski Kazimierz. "Pamitniki". 2 tomy. Wrocaw 1951.

27.a. Chodko Leonard. "Historya domu Rawitw-OstrowSlkich" etc. Lww 1871 1873. 28. Chowaniec Czesaw. "Z dziejw polskiego Rapperswilu". Artyku w numerze 5-ym z dnia 19 czerwca 1954 roku w czasopimie "Syrena". Dodatek literacki. Pary.

29.

Chwalewik Edward. "Zbiory polskie". Wydanie I i II. Warszawa 1916 i nast. 30. "ClubAlmanach. Annuaire - International des Cercles". Paris 1884. Czapski-Hutten Emeryk hr. "Spis rycin przedstawiajcych portrety przewanie polskich osobistoci w zbiorze...". Krakw 1901. Czemeryski Kornel. "O dobrach koronnych byej Rzeczypospolitej Polskiej. . . ". Lww 1870.

31.

32.

32.a. "W czterdziestolecie wymarszu Legionw". Zbir wspomnie. Londyn 1954. 32.b. Dangel S. "Rok 1831 w Miszyczynie". !Warszawa 1925. 33. Dembiski Stanisaw. Londyn. Nota1Jki genealogiczne. Rkopis w posiadaniu autora, a odpis w zbiorach 8. Konarskiego w Paryu. Dogorukow Ks. Piotr. "Rossijskaja l'odosownaja kniga". 4 tomy. S. Petersburg 18541857. "Dziennik Narodowy". Pary od 1841 roku.

34.

35.

35.a. "Dziennik Polski i Dziennik onierza". Londyn. Encyklopedie: 36.a. M. Arcta Nowoczesna Encyklopedia Ilustrowana. Warszawa. 36.b. EncyklopedyjaPowszechna (Orgelbrand). !Warszawa 1860 i n. 36.c. Encyklopedja wojskowa pod redakcj Mjr. Ottona Laskowskiego. Tomy VII oraz tom VIII do sowa "Tajemnica". IWarszawa 1931-39. 36.d. Ilustrowana Enc'yklopedia Powszechna. Wydawnictwo J. Przeworskiego. Warszawa 1937. 36.e. Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i MichaIskiego. Warszawa. 36.f. Larousse (Pierre). Grand dictiannaire universal... par Pierre Larousse. Paris 1865-1890. 17 tomw. 36.g. Larousse (Pierre). Nouveau Larousse encyclopedique. Paris (1898-1901). 8 tomw. 36.h. Larousse du XX-e siecle en six volumes. Paris. 36.i. Meyers Grosses Konversations-Lexikon. VI-te wydanie. Leipzig und Wien. 1908-1913. 36.j. Orgelbrand (8.). S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna z ilustracjami i mapami. 16 tomw. Warszawa 1898-1904. illustre, dictionaire universel

36.k. Orgelbrand (8.). ElIJcyklopedyja Powszechna S. Orgelbranda. 13 tomw. Warszawa 1877-1878. 36.1. Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna. Wydawnictwo "Gutenberga" w Krakowie. 37. El'merin R. J. "Annuaire de la Noblesse de Russie contenant les Princes de l'Empire" etc. 3 tomy. S. Petersburg. 1889-1900. Ermerin R. J. dr. "La noblesse titree de l'Empire de Russie" etc. Sorau (1897). . Essen von Nicolai. "Nachl'ichten iiber das Geschlecht Ungern-Sternberg. Nachtrag III. 8tammtafeln-Ahnentafel-Pol'traits, ... bearbeitet von. . . ". Tartu, 1936. Estreicher Karol. "Bibliografia Polska XIX stulecia". 4 tomy. Krakw 1906 1916. . Estreicher Karol. "Bibliografia polska Karola Estreichera". Krakw, od roku 1870. Fahne A. "Denkmale und Ahnentafeln in Rheinland und Westphalen". Tom II. Diisseldorf 1878. Fahne (Anton). "Forschungen auf dem Gebiete der l'heinischen und westphalischen Geschichte".Coln. Fahne Roland von A. "Geschichte der Westphiilischen Geschlechter .unter besonderer Bel'ucksichtigung ihrer Uebersiedelung nach Preussen, Curland und Liefland". Gin n , 1858. FinkeI Ludwiik Dr. "Bibliografia Historyi Polskiej". Lww (potem Krakw). 1891 i nast. Fircks baron von Ed. "Die Bandemel' in Kurland". Praca pomieszczona na stronicach 119-140 w. roczniku za rok 1903 wydawnictwa "Jahrbuch etc.". Mitawa. 1905. G. B. "Notice sur les Principales Familles de la Pologne". Dresde, 1862. 47.a. Gembarzewski Bronisaw."Rodowody pukw polskich i oddziaw rwnorzdnych odR. 1717 do R. 1831", IWarszawa 1925. Gembarzewski Bronisaw. "Wojsko Polskie 1807-1814". 'Warszawa, 1905. Gembarzewski Bronisaw. "Wojsko Polskie 1815-1830". 'Warszawa, 1903. Genealogia rodziny hr. Plater zestawiona staraniem Zwizku Rodzinnego. Odpis w posiadaniu Tadeusza hr. Plater-Zyberk w Brukselli. "Genealogisches Handbuch der baltischen Ritterschaften". Patrz: Stackelberg, Stavenhagen i Transe'he-Roseneck.

38. 39.

40. 41. 42.

43.

44.

45.

46.

47.

48. 49. 50.

51.

52.

Giller Agaton. "Hrabia Wadysaw Plater-Broel zao'Yciel Muzeum Narodowego w Rapperswylu". (Odbitlka z Albumu Muzeum Narodowego w Rapperswylu p. t. "Wieniec Pamitkowy"). Pozna, 1882. Godebski Ksawery. "zywot Ludw. hr. Platera, senat. kasztel. Kl'. P., Cz. T. ik. Warsz. P. N., Wice-Prez. Tow. lit. polsk. w Paryu. Odczyt na pub!. pos. Tow. lit. polsk. w Paryu dnia 29 Listopada 1846 r.". Pary 1848. Gothaisches Genealogisches Taschenbuch der Freiherrlichen Hauser. Gotha. 55. Gothaisches Genealogisches T'aschenbuch der Graflichen Hauser. Gotha. Grajewski Ludwik Dr. "Bibljigrafja Ilustracyj do sztuki, za,bytkw i pamitek art. polskich z ilustrowanych polskich czasopism". Pismo maszynowe na powielaczu. Tom l. Zawiera materia do roku 1924 wcznie. Lww 1933. Egzemplarz w posiadaniu Biblioteki Polskiej w Paryu. Gritzner M. "Wappenalbum der Graflichen Familien Deutchlands und OesterreichUngarns" etc. Leipzig 1885-1890. 4 tomy. (Grocholski Ludgard). "Spis Utytuowanych". 'Warszawa 1931... nazwisk Polskich zyjcych Rodzin

53.

54.

56.

57.

58.

59.

Hahn-Bersemunde Ed. Fhr. v. "Litauische Briefladen". Odbitika z wydawnictwa "Jahrbuch flir Genealogie, Heraldik und Sphragistik. 1904". Mitawa 1906.

59.a. Hedemann O. "Historia Powiatu Brasawskiego". 'Wilno 1930. 60. Herbarz szlachty witebskiej. Wywody szlachty obywatel w prowincji Witebskiey u sdu ziemskiego teye prowincji okazane y alfabetycznym porzdkiem uoo11e". (Wydane w 1898 roku przez "Herolda" w Krakowie). "Herold". Organ Kolegium Heraldycznego w Warszawie. (Redaktor Ludgard Grocholski). Warszawa, 1930-1936. "Historisch-heraldisches Handbuch zum genealogischen Taschenbpch der graflichen Hauser". Go1Jha 1855. Horodyski Bogdan. Wstp do pracy Karola Sienkiewicza p. t. "Dziennik Podry po Anglii 1820-1821". 'Wrocaw 1953. Hupel A. W. "Neue Nordische Miscellaneen". 1 a 18 Stlick. Riga. Hylzen J. A. "InflaniJy w dawnych swych y wielorakich a do wieku naszego dziejach y rewolucyach ...". Wilno 1750. Ikonnikov Nicolas. "La Noblesse de Russie...". Maszynopis bez paginacji. Tom IV. Zawiera genealogie rodzin: Bestuew, BiMkow, Biskupski, Blagowo, Blank, hr. Bobrinskoj, Bobriszczew-Puszkin i Bochniak. Pary.

61.

62.

63.

64. 65.

66.

67.

Ikonnikov Nicolas. "Les ascendants directs de la comtesse Maria Ludovica Stanislava Przezdziecka". Maszynopis. Pary. Informacje bezporednie od rodziny.

68.

68.a. Informacje od ksidza Aleksandra hr. Plater-Zyberk. 68.b. Informacje od ksidza Leona hr. Plater. 68.c. Informacje od Tadeusza hr. Plater-Zyberk. 68.d. Informacje od rodziny hr. Plater z Australii. Informacje bezporednie od rnych osb: 69.a. Cza11kowska-Golejewska Teresa. Pary. 69.b. Baron Grotthus Gaston. Pary. 69;b.b. Ikonnikov Nicolas. Pary. 69.c. Potocki Henryk. Montresor. 69.d. SiemieSiki Jan. Pary. 69.e. Hr. .Tyszkiewiczowa Ra. Pary. 69.f. Hr. Zamoyski Hieronim. Pary. 70. 71. (Iwanowski Eustachy) Helleniusz. "Kilka rysw i pamitek". Pozna, 1860. "Jahrbuch fUr Genealogie, Heraldik und Sphragistik". Za lata od 1893 roku. Mitawa od 1894 roku. Jakubowski J. i Ptaszycki S. "Meysztowiczowie herbu "Rawicz"". 'Warszawa 1929. Jankowski Czesaw. "Powiat Oszmiaski". 4 tomy. Petersburg, 1896-1900. Jeowicki A. iks. "Przemwienie przy Naboestwie acYbnem za dusz Stefanii z hrabiw Maachowskich hrabiny Cezarowej Platerowej zmarej z cholery w Warszawie dnia 16 sierpnia 1852 roku, miane dnia 3 wrzenia tego roku w Dieppe ... ". Pary, 1852. Jeowicki. "Drzewo genealogiczne... Sdhaskich, Jeowickich, Drohojowskich". Warszawa. Jezierska z Zamoyskich Teresa. "Potomkowie Stanisawa XII-ego Ordynata Zamoyskiego. .. i Zofii z XX Czartoryskich...". Rkopis. Odpis w posiadaniu Szymona Konarskiego w Paryu.

72. 73. 74.

75.

76.

77.

Kaczkowski- Jzef. "Konfiskaty na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim po powstaniach roku 1831 i 1863". Warszawa 1918. Kalendarzyki Polityczne. "Kalendarzyk politycZJlo..lhistoryczny miasta sto. Warszawy". 1916 i 1917. 80. "Katalog Dokumentw i papierw- rodzinnych pozostaych po . p. Ad. Am. Kosiskim, a bdcych do nabycia u D. Kosiskiej". Warszawa. Katalogi Bibliotheque Nationale w Paryu. Klingspor C. A. "Baltisches Wappenbuch". Stockholm, 1882. Klopmann von Friedrich. "Kurliindische Giiter-Chroniken nach urkundlichen Quellen ., .". 2 tomy. Mitawa 1856, 1894.

78. 79.

81. 82. 83.

83.a. Kos J. "Wilno". Przewodnik krajoznawczy. Wilno 1937. 84. 85. "Kosy". Ilustrowane pismo-tygodnik. Warszawa 1865-1890. Kneschke E. H. Prof. Dr. "Neues allgemeines Deutsches Adels-Laxicon .. .". 9 tomw. Lipsk 1859-1870.Kneschke E. H. "Deutsche Grafen-Haeuser der Gegenwart in heraldischer, historischer und genealogischer Beziehung". 3 tomy. Lipsk 1852-1854. Konarski Szyman. "Ka"noniczki warszawskie". Pary '1952. KonarsIki Szymon. "Notatki wasne do genealogii rodzin". -9 tomw oraz kartoteka w posiadaniu autora. Konarski szymon. "Szlachta kalwiska.w Polsce". Warszawa 1936.

86.

87. 88.

89..

89.a. Korzon T. "Dzieje wojen i wojskowoci w Polsce. Epoka -przedrozbiorowa". Tom II: Krakw -1912: 90. Kosiski Ad. Am. "Przewodnik heraldyczny". 5 tomw. Krakw Warszawa 1877-1885. Patrz take Nr:-80. Kossakowski S. K. hr. "Monografie historyczno-genealogiczne nieiktrych rodzin polskich". Tom I-szy Warszawa 1876. Komiski Stanisaw. "Sownik lekarzw polskich". Warszawa 1888. Kozowski-Bolecic St. Al. "Henryk Sienlkiewicz i rd jego". 'Warszawa-Lublin-d. (1917)... Krcki August." "Zbir materjaw do historyi Powstania Styczniowego 1863 1864-go roku". 2 zeszyty. Warszawa 1916."

91.

92. 93.

94.

95.

Krosnowski Comte Adolphe. "Almanach historique ou Souvenir de l'Emigration polonaise". Paris 1837 i nast. "Ksika". 'Warszawa. -Wydawnictwo powicone bibliografii. "Kurjer Warszawski". Dzielmik wychodzcy w Warszawie. "Kurliindische Giiter-Chroniken. Neue folge: Bearbeitet und herausgegeben im Aufrage des Kurliindischen Ritterschafts"Comites. Erster Band. Mitau 1895". Lekszycki-'Warnia Jzef i MaJkowski Jan. "Genealogia rodziny Makow-skich herbu "Zaremba". Rkopis w 'posiadaniu rodziny. Odpis w Z'biorach Szymona Konarskiego w Paryu.

96. 97. 98.

99.

100. Lewak Adam i Wickowska Helena. "Katalog rkopisw rapperswilskich". Warszawa 1929-1938. 101. "Livliindische Giiterkunden (ans den Jahren 1207 bis 1500). Herausgegeben von Hermann von Bruiningk und Nicolaus Busch. Mit 9 Tafeln". Ryga. 1908. 102. odzia-Czarniecki K. "Herbarz Polski podug Niesieckiego etc.". Gniezno 1875-1882. 103. ozaStanisaw. "Kawalerowie orderu w. Stanisawa (1.XII.1815 - 29.XI.1830)". Praca pomieszczona w tomie X Miesicznika Heraldycznego z roku 1931. 104. oza Stanisaw. "Legia Honorowa w Polsce 1803-1923". Zamo 1923. 105. oza Stanisaw. "Hisrorja Orderu Ora -Biaego". Warszawa 1922. 106. oza Stanisaw. "Sownikarchitektw i !budowniczych Polwkw oraz cudzoziemcw w Polsce pracujcych". 'Warszawa 1917. 107. oza Stanisaw. "Kawalerowie orderu witego Stanisawa 1765-1813". Warszawa 1925. 108. uniski Ernest. "Napoleon (Legiony i Ksistwo Warszawskie). Ilustracje Podug obrazw, Portretw, rzeb, rycin, pamitek i t. p.". Warszawa. 109. Maliszewski Edward: "Bibliografia pamitnikwpolskich". Warszawa, 1928. 110. Maachowski-Nacz Piotr. "Zbir nazwisik: szlachty.. .". uck 1790. 111. Maachowski-empicki Stanisaw. "Wykaz Polskich l wolnomularskich oraz ich czonkw w latach 1738-1821 ...". Praca Pomieszczona na stronicac'h 112430 w Serji 2, Tomu II. (Oglnego zbioru T. XIV). Archiwum Komisji Historycznej Polskiej Akademji Umiejtnoci. Kraikw 1930.. 112. Maachawski-empicki hr. Stanisaw. "Zwizki tajne w witakrzyskiem". Praca ,pamieszczona na stronicach 95-113 wydawnictwa zbiarawega pad tytuem "Pamitnik witokrzyski". Kielce 1931.

113. Manteuffel Gustaw. "O staradawnej szlachcie krzyaclka-rycerskiej na kresach inflanckich". Praca Pomieszczona w "Miesiczniku Heraldycznym" w latach 1910 i 1911. 114. Manteuffel G. ,bar. von. "Inflanty Polskie ...". Pozna 1879., 115. Martindale C. C., S.J. M.A. ",Charles 'Daminie Plater S.J.". Landyn 1922. 116. Marylski Eustachy. "Pamniki i mogiy Palaikw na cmentarzach zagranicznych". 'Warszawa, 1860.-". -. 117. "Miesicznik Heraldyczny. Organ Polskiego, Towarz'ystwa Heraldycznego''. LwwWarszawa. 1908 i nast. 118. "Priaenia k trudam redakcjonnych kommissij dla sastawlenia paoenij Q kretianach wychadiaszczich iz kriepostnoj zawisimosti. Swiedienia a Pomieszczicziich imienach". (Akty komisji Milutina). S. Petersourg 1860., 119. (Mikowski Zygmunt) Teodor Tomasz Je. "Od koleblki przez ycie". Wspamnienia. 3 tomy. Krakw 1936-1937. 120. (Mikawski Zygmunt) Teador Tamasz Je. "Sylwety emigracyjne". (Lww 1904). 121. (Mikawsiki Zygmunt) Teadar Tamasz Je. "List da Elizy Orzeszkowej z dnia 10 grudnia 1879 roku, pisany z Genewy, a pamieszczony na str. 109 tomu I listw Elizy Oreszkowej p. t. "Dwugasy". Warszawa-Grodno 1937 r.' 122. Mleczka Stanisaw. "Mleczko, Raczka, Saczko i yczko''. Praca pamieszczana w "Miesiczniku Heraldycznym" za rak 1912.. 123. Morawski Dr. Stanisaw. "KUka lat modoci mojej w Wilnie (1818-1825).". Warszawa 1924. 124. Mocicki Henryk. "Pad berem carw". Warszawa 1924., 125. Miihlendahl von Ernest. "Die baltischen Ritterschaften". GHicksburg/Ostsee. 1953. 126. Napisy i herby na nagrobkach cmentarnych i tablicach Pomnikawych kocielnych. 127. Niesiecki Kasper iks. S.J. "Herbarz Polski". Wydanie Bobrawicza. Lipsk. 1839-1846. . 128. "Nawa Ksika". Wydawnictwa bibliagraficzne. Warszawa. 129. Ohrazki wite Powicone pamici zmarych, klepsydry lune i oryginalne zawiadomienia Q lubach i' Pogrzebach.. 130. Orda Napalean. "Album widokw Polski ...". 8'serji. Warszawa 1876-1882. 131,. Osten genannt Sa ck en Freiherr AI~nim. "Ehe-Biindnisse' d~ Pommerschen schlossgesessenen Geschlechts van der Osten und des Kiirliindischen Geschlechts der F)'eiherren von der Osten genannt Sacken". Berlin 1897.

132. Ostrawski Julju'sz, hr. "Ksiga 'herbowa rodw palskich". 'Warszawa 1897 1905. 133. (Oarowski Konstanty hr.). "Sapiehowie. Materiay Histaryczno-Genealogiczne i Majtkawe". 3 tamy. Petersburg 1890-1894. 134. Pauli egota. "ywaty hetmanw Krlestwa Polskiega i Wielkiego Ksistwa Litewskiego''. Lww 1850? 135. Pieniek-Odrow Jerzy. "Rycerstwo palskie w wyprawie wiedeskiej Pod wadz krla Jana III Sobieskiego w roku 1683". Warszawa 1933. 136. Pietruski z Siemuszowej Oswald Zaprzaniec. "Elektorw pacz et, ktrzy niegdy gosowali na Elektw Jana Kazimierza raku 1648, Jana III. raku 1674, Augusta II. roku 1697, i Stanisawa Augusta raku 1764, .. .". Lww 1845. 137. Piotrowski Mikoaj. "W sprawie Biblioteki i Archiwum Zamku Winiowieckiego". Artyku-pomieszczony w "Miesiczniku Heraldycznym" z roku 1930. 138. "Ex libris" biblioteki Henryka hr. Plater. 139. Plater-Broel hr. Leon ks. "Leon Plater - bohater powstania styczniowego". Artyku pomieszczony w tygodniku ".ycie". Londyn, 31 stycznia 1954 r. (Nr. 5/345).. . 140. Plater hr. Wadysaw. "Album muzeum narodowego w Rapperswyll na stoletni rocznic 1772 R. wydane staraniem...". Pozna 1872.' 141. Plater (Broel Graf Sigismund) aus Niekla (Konigreich Polen). "Die Arbeiterverhaltnisse in den Eisen - und Bergwerken des Konigreichs Polen... ". Tharan d (1893)? 142. "Podrcznik ZwiZlku Polskich Kawalerw Maltaskich". (Warszawa). 1932. 143. Pohilewicz L. "Skazania o nasielennych miestnostiach Kiewskoj gubernii. ..". Kijw, 1864.," 144. Poirson Philippe., "Walewski fils de Napoleon". Paris 1943. 145. "Polska, jej dzieje i kultura..." .Praca zbiorowa. 3 tomy. Warszawa. 145.a. ,PoniatowSlki Stanisaw August Roi. "Memoires du .. .". Tom I. St. Petersburg 1914. Tom II. Leningrad 1924. 146. Przewocki Konstanty. 'Wspomnienia. Rkopis w posiadaniu rodziny. Odpis w zbiorach Szymona Konarskiego w Paryu. 147. "Przewodnik bibliograficzny". Mi.sicznik. Krakw. 148. "Przewodnik bibliograficzny". Lww, 1920. Lww-Warszawa, 1921. WarszawaLww, 1922 i Lww 1923 i nast., 148.a.(Pulvis Gotard). "Tablice rodowodowe familii de Broel-Plater. Cz II. Linia inflancko-estoska. Cz III. Linia inflancko-litewska hrabiowska oraz Hr. de Broel,

zwanych Plater-Syberg". Krakw. Druk W. Korneckiego. 1888. To po niemiecku. Egzemplarze obu wersji zachoway si w Bibliotece Narodowej w Wiedniu, wersja niemiecka pod numerem katalogowym, D. 94879, a polska - D. 94880. We wstpie, podpisanym na_zwiskiem Gotard Pulvis, znajduje si nastpujcy ustp, ktry tutaj przytaczam dosownie, jak nastpuje:_"Wydawca tablic rodowodowych familii von dem Broel. genannt Plater, z aciska de Broel-Plater, pochodzcej z Westfalii, pracujcy od pewnej liczby lat nad rozrodzeniem swojej rodziny, trud niniejszy zamierzy ogosi z czasem jako dodatek do tekstu dziea. Zachcony wiatrad kilku jemu yczliwych osb i askawych sppracownikw zgodzi si wreszcie ogosi tablic cz II-g i III-ci, zostawiajc na potem drulk I-szej i IV-ej. Cz I-sza jest od dawna opracowana przez jednego z pierwszych badaczw szlachty w Niemczech i zawiera bdzie rodowd familii od jej pocztku do wyganicia linii westfalskiej, panw na Westhemmerde i lennikw na Sedinghausen. Cz IV-ta obejmowa bdzie potomstwo Fabiana von dem Broel gn. Plater, trzeciego syna Fryderyka V. d. B. gn. P., zwykle zwan kurlandzk, ktra jest jeszcze studyowan - ta linia wygasa.w poowie XIX wieku. Cz II-g (potomkowie Jana v. d. B. gn. P., starszego syna Fryderyka) opracowaMaurycy baron Wrangel, z gazi na Luhdenhofie, zmary 1842 roku. Rkopis zoony w Rydze w archiwum szlachty inflanckiej. Tej czci tekst ogasza si obecnie nawet z wielu bdami uczynionymi przez autora. Opuszczono tylko w tumaczeniu nader liczne cytaty aktw z archiwum szlachty w Rydze - te bd najdokadniej wymienione w. tekcie rodowodu, nad i ktrym studya s rozpoczte, nadto tam jako i w trzech innych czciach dziea w aneksach wydane zostan waniejsze akta tyczce si spraw rodziny. Cz III-cia (tab!. VI-XV) zawierajca rodowd potomkw drugiego syna Fryderyka v. d. B. gn. P., Henryka, pana na Indrycy w Inflantach (Nedderitz po niemiecku, Nedrajca po otewsku), opracowana na podstawie. aktw familijnych, bdcych w Inflantach i na Litwie, i wypisw z ksig kocielnych. ... Szczegowe wyliczenie majtkw jako i starostw bdzie ogoszone w samym tekcie dziea. ..." etc. 148.b.Przezdziecki .R. Cte. "Wilno". Varsovie. 149. Puaski Franciszek. "Opis 815 r}kopisw Biblioteki Ord. Krasiskich". Warszawa, 1915... . 150. Puaski Kazimierz. "Kronika polskich rodw szlacheckich Podola, Woynia i Ukrainy". Brody, 1911.. 151. Puzynina z Guntherw Gabrjela. "W Wilnie i w dworach litewskich". Pamitnik z lat 1815-1843. Wilno..

152. Radzimiski L. Z. "Marszakowie Woyskiej ziemi przed Uni Lubelsk i miana ich spadkobiercy Marszakowie szlachty Woyskiej w porozbiorowej dobie". Lww, 1916. 153. Radziszewski Fr. "Kalendarzyki PoHtyczne". Warszawa 1835 i nast. 154. Rahden baron von Alexander. "Genealogische Kollektaneen ... ". Praca pomieszczona na str. 31 i nast. w roczniiku z 1894 roku wydawnictwa "Jahrbuch ... Mitau 1895". 156. Rahden Alexander bar. von. "Votivtafel des Johann von Plater in der Kirche zu Wiirzau". Praca pomieszczona na stronicach 164-167 (jak pozycja poprzednia). Reprodukcja obrazu. 156. Reiff Adolf. "Kalendarzyk Polski na rok 1897 z list alfabetyczn adresw Polakw zamieszkaych po zagranicami Polski". Pary 1897. 156.a.Remer J. "Wilno". Pozna (1934). 157. Rey hr. Jadwiga z hr. Branickich. Notatki g-enealogiczne. Rkopis w posiadaniu autorki. Opis w zbiorach Szymona Konarskiego w Paryu. 158. Rietstap L B. "Armorial General". Berlin 1934. 159. "Rocznik suby zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej. Stan 1 czerwca 1939". Warszawa, 1939. 160. "Rocznik Towarzystwa Heraldycznego". Lww-Krakw, 1910 i nast. 161. "Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryu". Pary 1867 1879. . 162. Romer Eugeniusz. "Dzieje rodu Romerw na Inflantach i na Litwie". Maszynopis na powielaczu. Londyn, 1947. 163. Rostworowski Stefan-Marian. "Rostworowscy". Maszynowy odpis w zbiorach S. Konarskiego w Paryu. 164. Sadowski-Ostrorg Jzef. "Tytuy dziedziczne w owietleniu obowizujcego prawodawstwa". Warszawa, 1899. 165. Saint-Obin Comte de. "Armorial Pologne". Groningue, 1907. des familles princieres et comtales de

166. Siebmacher J. (Gritzner M.). "Der Adel der Russ. Ostseeprovinzen". Nurnberg 18981901. 167. Siebmacher J. (Heyer V. Rosenfeld). "Galizischer Adel .. .". Niirnberg 1893-1905. 168. Sienkiewicz Jan. "Dziennik". Kalinwka 1837-1838. Rkopis w posiadaniu Karoliny z Sien;kiewiczw Bohomolcowej w Paryu. 169. "Sownik Geograficzny Krlestwa Polskiego". Warszawa 1880 i nast.

169.a.Smolka S. "Polityka Lubeckiego przed powstaniem listopadowym". Krakw 1907. 170. Sobieszczaski Fr. M. yciorysy Platerw w XX. tomie encyklopedii 28-mio tomowej Orgelbranda. 171. "Spis abonentw Warszawskiej sieci telefonw.. .". Warszawa 1938/39. 172. "Spis obywateli ziemskich Krlestwa Polskiego". Warszawa, 1909. 173. "Spiski tituowannym rodam i lica m Rossijskoj Imperii". ('Wydanie oficjalne). S. Petersburg, 1892. 174. "Spisok dworian Kijewskoj gubernii". (W'Ydanie oficjalne). Kijw 1906. 175. Spiessen von Max. "Die Familie von Amboten, von Budberg, von dem Broel gt. Plater und von Budde in Westfalen". Praca pomieszczona na str. 46-50 w roczniku z roku 1896 w "Ja'hrbuch". Mitawa 1898. 176. Stacikelberg V. O. Ritterschaft". Gorlitz.. M. "Genealogisches Handbuch der estliindischen

177. Stavenhagen O. und Osten-Sacken W. bar. V. d. "Genealogisches Handbuch der Kurliindischen Ritterschaft". Gorlitz. 178. Straszewicz Joseph. "Emilie Plater, sa vie et sa mort, .. .". Paris 1834. W aneksach zawiera wiersze: "Elegie" przez J. Maurice, "Die Graefin Plater" przez N?, "From verses to the memory of the countess Emilia Plater" przez L. A. Twamley, . "mier pukownika" przez A. Mickiewicza i "Sulla tomba di Emilia Plater" przez C. Pepoli. 179. Straszewicz Joseph. "Les Polonais et les Polonaises de la Revolution du 29 Novembre 1830". Paris, 1839. 180. Stryk v. L. "Beitriige zur Geschichte der Rittergiiter Livlands". Zweiter Theil. Der lettische District. Dresden, 1885. 181. Stupnicki H. "Herbarz Polski... ". 3 tomy. Lww 1855-1862. 182. Szumski Stanisaw. "W walkach i wizieniach. Pamitni:ki z lat 1812-1848". Wilno, 1931. 183. Szydlowski-Szydlow Stefan Gr. V. und Pastinszky V. N. R. "Der' Polnische und Litauische Hochadel". Budapest, 1944. 184. "wiat". Tygodnik. Warszawa. 185. wicki Tomasz (J. Bartoszewicz). "Historyczne pamitki znamienitych rodzin i osb dawnej Polski". 2 tomy. Warszawa 1858-1859. 186. TomkiewiczWadysaw Dr. "Testament Jeremiego Winiowieckiego". pomieszczony w "Miesiczniku Heraldycznym" z roku 1930. Warszawa. Artyku

187. Transehe-Roseneck dr. Ustaf v. "Genealogisches Handbuch der livliindischen Ritterschaft". Gorlitz. 188. "Tygodnik Ilustrowany". Warszawa. 189. Tyszkiewicz Jzef. "Tyszkiewiciana". Pozna, 1903. 190. Ulotka anonimowa po francusku o Cecylii ;hr. Plater-Zy.berk i o trzech innych osobach. Z 4 podobiznami. Druk, str. 4 bez miejsca wydania i daty. W posiadaniu Tadeusza hr. Plater-Zyberk. 191. (Uruski Seweryn hr.). "Notices sur les familles illustres et titrees de la Pologne ...". Paris, Bruxelles et Leipzig, 1862. 192. Uruski Seweryn hr. "Rodzina. Herbarz szlachty polskiej". 15 tomw. Warszawa, 1904 i nast. 193. "Volumina Legum". Petersburg-Krakw 1859-1889 i Pozna 1952. 19.1. Wellmer Arnold. Przedmowy do I i II tomu wspomnie Karoliny Bauer wydanych pod tytuem "Ausmeinem Buhnenleben". Patrz pod Bauer Carolina. 195. Weryha Aleksander Dl'. "Rd Kniaziw Weryhw". Warszawa, 1937. 196. Weyssenhoff Jzef. "Kronika rodziny 'Weyssw Weyssenhoffw .. .". Wilno, 1935. 197. Wieldek W. ,W. "Heraldyka czyli opisanie herbw.. .". Warszawa 1792-1798. 198. Wilczyski J. K. Genealogia hr. Platerw w "Heribarzu starodawnej szlachty podug heraldykw polskich z dopenieniem do czasw obecnych" wydanym przez J. K. Wilczyskiego w Paryu okoo 1860 roku. 199. Wilder Hieronim. "Heraldyka i wojskowo". Katalog Nr. 9. Warszawa, 1910. 200. Wilska Stefania. "Pamitnik o Ignacym Chmieliskim". Wrocaw, 1952. 201.- Winiewski Jan ks. "Dekanat konecki". Radom, 1913.. 202. Winiewski Jan <ks. "Dzieje miasta Olkus'za ...". Marjwka, 1933. 203. Winiewski Jan ks. "Dekanat opoczyski". Radom, 1913. 204. Winiewski Jan ks. "Historyczny opis kociow. " w powiecie woszczowskim". Marjwka, 1932. 205. Wittyg Wilktor. "Ex Librys'y Bibliotek Polskich XVII i XVIII wieku". (1903). 205.h.Wast Jzef. "Opowiadania historyczne z dziejw okolicy Suczy i jej dopyww". Krakw, 1896.

206. Wodarski Aleksander. "Zbir dokumentw do monografji rodu Hr. PierzchaaPrzezdzieokich herbu Roch III". Warszawa, 1929. 207. Wodarski, Aleksander. "Rd Szostakowskich herbu abd". Warszawa 1932. 208. Wolff Jzef. "Kniaziowie Litewsko-mscy". Warszawa, 1895. 209. Wolff Jzef. "Pacowie. Materyjay historyczno-genealogiczne". Petersburg, 1885. 209.a.Wolff Jzef. "Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Ksistwa Litewskiego 1386-1795". Krakw, 1885. 210. "Woreyd-Almanach Polska towarzyska". Warszawa, 1926. 211. "Wykaz polegych i zmarych onierzy polskich si zbrojnych na obczynie w latach 1939-1946". Londyn, 1952. 212. "Xiga pamitkowa. .. zawierajca... Spis imienny Krzyem Wojskowym Virtuti Militari ozdobionych". Lww, 1881. 212.a.(Zawisza Krzysztof). "Pamitniki Krzysztofa Zawiszy wojewody miskiego (16661721) wydane z oryginalnego rkopismu i opatrzone przypiskami przez Ju'liana Bartoszewicza". Warszawa 1862. 213. Zedlitz-Neukirch. "Neues Preussisches Adels-Lexicon oder genealogische und dliplomatische Nachrichhm". Tomy I-IV oraz 2 tomy suplementu. Lipsk, 1836.1843. 214. ernicki-Szeliga v. E. "Der Polnis~he Adel .. .". 2 tomy. Hamburg, 1900. 215. ernicki-Szeliga v. E. "Geschichte des Polnischen Adels". Hamburg, 1905. 216. ychliski Teodor. "Kronika aobna rodzin wielkopolskich...". Pozna, 1877. 217. ychliski Teodor. "Zota ksiga szlachty polskiej". 31 tomw. Pozna, 1879-1908.

Blisze dane o stosowanej przez nas terminologii heraldycznej znajduj si we wstpie do "Herbarza Inflant Polskich z roku 1778", Materiay do biografii, genealogii i heraldyki polskiej, t. 2, 1964, s. 11-14.

1)

2)z wyjtkiem osb, ktre uzyskay lub uzyskaj to nazwisko (osobicie lub w drodze dziedziczenia) jako powstae przez adopcj, uznanie
lub usynowienie. W tym miejscu zanotowa musz, e w 1914 roku, w 1 kompanii kadrowej Legionw Polskich, suy pod pseudonimem "Plater" - Zygmunt-Antoni-Jzef Platonoff. Nie znam jego losw.

Zdaniem genealogw Rosjan zwyczaj nazywania osiadych w Rosji cudzoziemcw o imieniu Henryk, Andrejem - by powszechny.
3)

4) Wedug niektrych informacji, starostwo daugieliskie, wraz z Rymszanami. mia otrzyma dopiero w 1775 roku. 5) St. Smolka wyraa si o nim bardzo pochlebnie. 6) Synem tego maestwa by bar. Edward Ropp, biskup wileski, a nastpnie arcybiskup mohilewski. 7) Wedug Gothy (hrab.) z 1862 roku, str. 419 - dnia 10 maja 1817 roku. 8) Po rozejciu si z mem, Maria Hilchen w dniu 19 marca 1960 roku za lubia Stanisawa hr. Krasiskiego. 9) Miniatury, wedug portretw, Augusta-Hiacynta i jego pierwszej ony znajduj si w zbiorach Tadeusza hr. Plater-Zyberka w Valduc w Belgii. 10) Wiele informacji o gazce australijskiej hr. 'Plater, a przede wszystkim o jej protoplacie - Lucjanie - podaje Lech Paszkowski w cennej pracy pod tytuem ''Polacy w Australii i Oceanii 1790-1940". Londyn 1962. 11) patrz niej Dodatek XVI. 12) Wedug odpisu w rkach rodziny. 13) Czyli 9 czerwca. 14) starostie de bourg, e'est a dire un fief royal cede a un gentiIhomme avec ledroit de jurisdiction. 15) i. e. a royal fee granted to a nobleman with" the" right of jurisdiction.