Rozaniec Modlitwa Jana Pawla II

Raniec modlitw
Jana Pawa II
S. Maria Anna Malicka OP
2012
Raniec mdlitw Jana Pawa II

S. Maria Anna Malicka, O.P.
Spis treci
Raniec mdlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II
S. Maria Anna Malicka, O.P.
Wstp
1. Rozpoczcie 2. Zapowied tajemnicy 3. Suchanie Sowa Boego 4. Milczenie 5. Ojcze nasz 6. Dziesi Zdrowa Maryjo 7. Chwaa Ojcu 8. Kocowy akt strzelisty 9. Koronka 10. Rozoenie w czasie 11. Zakoczenie
Tajemnice radosne
1. Zwiastowanie 2. Nawiedzenie w. Elbiety 3. Narodzenie Jezusa w Betlejem 4. Ofiarowanie Jezusa w wityni 2 5. Odnalezienie Jezusa w wityni w Jerozolimie
http://www.rozaniec.dominikanie.pl/
Tajemnice wiata
1. Chrzest Pana Jezusa w Jordanie 2. Objawienie si Jezusa na weselu w Kanie Galilejskiej 3. Goszenie Krlestwa Boego i wzywanie do nawrcenia 4. Przemienienie na grze Tabor 5. Ustanowienie Eucharystii
Tajemnice bolesne
1. Modlitwa Pan Jezusa w Ogrjcu Raniec modlitw Jana Pawa II 3 2. Biczowanie Pana Jezusa 2. Cierniem ukoronowanie 3. Droga krzyowa 5. mier Pana Jezusa na krzyu
Tajemnice chwalebne
1. Zmartwychwstanie Pana Jezusa 2. Wniebowstpienie 3. Zesanie Ducha witego 4. Wniebowzicie Najwitszej Marii Panny 5. Ukoronowanie Matki Boej na Krlow nieba i ziemi
Bibliografia
Wstp
Od pocztku swego pontyfikatu Jan Pawe II, podobnie jak jego poprzednicy na Stolicy Piotrowej, zachca do odmawiania raca. W dniu 29 padziernika 1978 roku mwi do wiernych:
Raniec to modlitwa, ktr bardzo ukochaem. Przedziwna modlitwa! Przedziwna w swej prostocie i gbi zarazem. [...] Mona powiedzie, e raniec staje si jakby modlitewnym komentarzem do ostatniego rozdziau Konstytucji Vaticanum II Lumen Gentium, mwicego o przedziwnej obecnoci Bogarodzicy w tajemnicy Chrystusa i Kocioa. Oto bowiem na kanwie sw Pozdrowienia anielskiego (Ave Maria) przesuwaj si przed oczyma naszej duszy gwne momenty z ycia Jezusa Chrystusa. Ukadaj si one w caoksztat tajemnic radosnych, bolesnych i chwalebnych. Jakbymy obcowali z Panem Jezusem poprzez mona by powiedzie Serce Jego Matki. Rwnoczenie za w te same dziesitki raca serce nasze moe wprowadzi wszystkie sprawy, ktre skadaj si na ycie czowieka, rodziny, narodu, Kocioa, ludzkoci. Sprawy osobiste, sprawy naszych blinich, zwaszcza tych, ktrzy s nam najblisi, tych, o ktrych najbardziej si troszczymy. W ten sposb ta prosta modlitwa racowa pulsuje niejako yciem ludzkim1.
W dniu 16 padziernika 2002 roku, ogaszajc Rok Raca od padziernika 2002 do padziernika 2003 Jan Pawe II wystosowa do wszystkich wiernych List Apostolski Rosarium Virginis Mariae. W Licie tym oprcz poszerzenia raca o tajemnice wiata da nam wity Papie przepikn nauk o tym, czym modlitwa racowa jest i jak j praktykowa. Ojciec wity nazwa raniec modlitw o wielkim znaczeniu i przynoszc obfite owoce witoci. Dobrze osadzon w duchowoci chrzecijastwa, ktra wci wracajc do pierwotnej gorliwoci, opowiada wiatu o Chrystusie jako Panu i Zbawicielu, jako drodze, prawdzie i yciu (J 14,6), jako jedynym celu caej historii ludzkiej. Raniec bowiem, cho ma charakter maryjny, jest modlitw o sercu chrystologicznym2. Papie mwi, e przez modlitw racow wstp ujemy do szkoy Maryi, dajc si wprowadzi w kontemplacj pikna oblicza Chrystusa i w dowiadczenie gbi Jego mioci3. We wspczesnej kulturze, targanej licznymi sprzecznociami, bardziej ni kied ykolwiek pojawia si silna potrzeba duchowoci, pobudzana czsto przez inne rel igie. Potrzeba wic, eby nasze wsplnoty chrzecijaskie stay si prawdziwymi szkoami modlitwy4. Raniec, ktry naley do najbardziej wyprbowanej tradycji
1 2
Insegnamenti di Giovanni Paolo II, i (1978), s. 7576. Jan Pawe II, List Apostolski Rosarium Virginis Mariae, Wydawnictwo M, Krakw 2002, s. 5. 3 Tame, s. 6. 4 Tame, s. 11.
kontemplacji chrzecijaskiej, jest modlitw typowo medytacyjn, odpowiadajc modlitwie Jezusowej, wyrosej na chrzecijaskim Wschodzie, a rozwinitej pniej w kulturze religijnej Zachodu. Jan Pawe II ewangeliczn scen przemienienia Jezusa na grze Tabor (Przemieni si wobec nich: twarz Jego zajaniaa jak soce Mt 17,2) uwaa za ikon chrzecijaskiej kontemplacji5. Stwierdza, e zadaniem kadego ucznia Chrystusa, a wic zadaniem kadego z nas jest: Utkwi wzrok w Chrystusowym obliczu, rozpozna Jego tajemnic w zwyczajnej, bolesnej drodze Jego czowieczestwa, a ujrzy si Boski blask, objawiony ostatecznie w Zmartwychwstaym, zasiadajcym w chwale po prawicy Ojca6. W miar kontemplowania tych tajemnic, nasze serca bd otwieray si na przyjcie tajemnicy Trjcy witej. Bdziemy wci na nowo doznawali mioci Ojca i cieszyli si radoci Ducha witego, i upodabniali si do Chrystusa7. Niedocignionym wzorem kontemplacji Chrystusa jest dla nas Jego Matka. Mar yja od chwili zwiastowania yje z oczyma zwrconymi na Chrystusa, a Jej spojrzenie pene adorujcego zadziwienia nigdy si od Niego nie odwrci 8. Wyryte w duszy Maryi wspomnienia o Jezusie (zachowywaa wszystkie te sprawy i rozwaaa je w swoim sercu, k 2,19) towarzyszyy Jej w kadej okolicznoci ycia i stanowiy niejako Jej raniec, ktry nieustannie odmawiaa w dniach swego ziemskiego ycia9. Odmawiajc raniec, wnikamy w to spojrzenie Maryi i yjemy Jej wspomnieniami. Papie zwraca uwag, e owo wspominanie naley rozumie w sensie biblijnym jako aktualizowanie si dzie dokonanych przez Boga w historii zbawienia. Aktualizacja ta dokonuje si w szczeglny sposb w liturgii i to, czego Bg dokona przed wiekami, darem aski dosiga ludzi wszystkich p okole. Dotyczy to take innych praktyk pobonych zbliajcych nas do zbawczych wydarze, a wspomina je w postawie wiary i mioci oznacza otwiera si na ask, jak Chrystus uzyska dla nas przez swe tajemnice ycia, mierci i zmartwychwstania10. Maryja jest nauczycielk, ktra uczy nas samego Chrystusa11. To Ona najlepiej wskazuje nam drog, jak mamy si do Niego upodobni. Odmawiajc raniec, razem z Maryj oddajc si kontemplacji Chrystusowego Oblicza, upodabniamy si do Niego poprzez przyjacielskie z Nim obcowanie12. Papie cytuje w tym miejscu b. Bartomieja Longo:
5 6
Tame, s. 15. Tame, s. 15. 7 Tame, s. 15. 8 Tame, s. 1617. 9 Tame s. 17. 10 Tame, s. 19. 11 Tame s. 20. 12 Tame, s. 22.
Raniec modlitw Jana Pawa II 5
Jak dwch przyjaci, ktrzy czsto razem przestaj, zazwyczaj upodabnia si rwnie w obyczajach, tak te my, prowadzc serdeczne rozmowy z Jezusem i Maryj przez medytowanie tajemnic raca i rozwijajc razem to samo ycie przez komuni, moemy, na ile byaby do tego zdolna nasza mao, sta si do Nich podobni i nauczy si od tych najwyszych przykadw ycia pokornego, ubogiego, ukrytego, cierpliwego i doskonaego13.
Jan Pawe II nazywa raniec jednoczenie medytacj i prob. Nasze wytrwae bagania zanoszone do Matki Boej opieraj si na ufnoci, e Jej macierzyskie wstawiennictwo wszystko moe uzyska od Serca Syna14. Nazywa rwnie raniec skuteczn drog goszenia i zgbiania misterium Chrystusa15.
Modlitwa racowa wedug Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II Kady, kto kocha modlitw racow, zna dobrze sposb jej odmawiania. Ojciec wity w swoim Licie niejako porzdkuje i wyjania na nowo metod praktykowania tej modlitwy Kocioa. Krok po kroku objania kolejne elementy wchodzce w skad raca.
1.
Rozpoczcie
Istniej rne sposoby rozpoczynania modlitwy racowej. Moe to by w ezwanie zaczerpnite z Psalmu 70: Boe, wejrzyj ku wspomoeniu memu; Panie, popiesz ku ratunkowi memu. Wezwanie to, powtarzane czsto ju przez Ojcw Pustyni w pierwszych wiekach chrzecijastwa, oywia u modlcego si wiad omo wasnej ndzy i jest prob o pomoc i ratunek skierowan do najwikszego Obrocy w chwilach walki i w pokusach16. W niektrych regionach pocztkiem raca jest znak krzya witego. Potem odmawia si modlitw Ojcze nasz, trzy razy Zdrowa Maryjo, ktrych intencj jest uproszenie trzech cnt Boskich: wiary, nadziei i mioci, nastpnie Wyznanie wiary, Credo, stanowice fundament podejmowanej kontemplacji.
2.
Zapowied tajemnicy
Jan Pawe II t zapowied tajemnicy z rwnoczesnym, jeli to moliwe, ukazaniem ikony, ktra j przedstawia nazywa odsoniciem sceny, na ktrej naley skupi uwag. Sowa kieruj wyobrani i ducha ku okrelonemu wydarzeniu czy momentowi z ycia Jezusa. Ikona, obraz pomaga nam w koncentracji ducha na misterium. Papie uwaa, e ta metodologia odpowiada samej logice Wcielenia.
13
Tame s. 22. Tame, s. 25. 15 Tame, s. 27. 16 Wicej na temat wersetu z Ps 70 zob: Rainer Scherschel, Raniec modlitw Jezusow Zachodu, W drodze, Pozna1988, s. 4145.
14
Bg przyj w Jezusie ludzkie rysy. Przez fizyczn rzeczywisto Jezusa zostajemy doprowadzeni do kontaktu z Jego Bosk tajemnic17.
3.
Suchanie Sowa Boego
Aby zapewni medytacji podstawy biblijne i wiksz gbi, proponuje nam Jan Pawe II po zapowiedzi tajemnicy odczyta duszy lub krtszy odnony fragment z Pisma witego, poniewa adne inne sowa nie s tak skuteczne, jak Sowo natchnione. Zawsze naley go sucha, majc pewno, e jest to Sowo Boga, wypowiedziane na dzisiaj i dla mnie. W ten sposb suchajc, pozwalamy Bogu mwi do nas, co chroni nas przed znueniem powtarzajcymi si sekwencjami. Podczas pewnych uroczystych okazji wsplnotowych mona to sowo objani krtkim komentarzem18.
4.
Milczenie
Suchanie i medytacja karmi si milczeniem. Po zapowiedzi tajemnicy i przeczytaniu Sowa dobrze jest przez pewien czas zatrzyma si i skupi na rozwaanej tajemnicy. Papie zachca nas do ponownego odkrycia wartoci milczenia jako jednego z sekretw praktykowania kontemplacji i medytacji.
5.
Ojcze nasz
Jezus poprzez kad ze swoich tajemnic prowadzi nas do Ojca, pragnie naszej zayoci z Ojcem, tego, abymy mogli razem z Nim woa: Abba, Ojcze (por. Rz 8,15; Ga 4,6). Jezus w relacji do Ojca czyni nas swoimi brami i brami pomidzy sob, dajc nam Ducha, ktry jest Jego i Ojca. Dlatego po zapowiedzi tajemnicy i wysuchaniu Sowa czym naturalnym jest wzniesienie ducha do Boga Ojca w modlitwie Ojcze nasz19.
6.
Dziesi Zdrowa Maryjo
Zdrowaki s tym elementem, ktry sprawia, e raniec jest modlitw maryjn w penym tego sowa znaczeniu. Zwrmy uwag, e dziesiciokrotne machina lne powtarzanie Zdrowa Maryjo przy kadej tajemnicy moe sprawi, e raniec bdzie wydawa si praktyk jaow i nuc. Do zupenie innych wnioskw dochodzimy w momencie, gdy uzna si to powtarzanie za wyraz nigdy nie znuonej mioci, ktra cigle powraca do ukochanej osoby z gorcymi uczuciami, ktre, cho podobne w przejawach, s zawsze nowe ze wzgldu na przenikajc je czuo20. Litanijne powtarzanie Pozdrowienia anielskiego Zdrowa Maryjo przynosi rwnie nieustann chwa Chrystusowi, do ktrego w najgbszej isto17 18
Jan Pawe II, dz. cyt. s. 4748. Tame, s. 4849. 19 Tame, s. 4950. 20 Tame, s. 43.
cie odnosi si zapowied anioa i pozdrowienie w. Elbiety. Samo powtarzanie jest te jakby kanw, na ktrej rozwija si kontemplacja tajemnic21. Centrum Zdrowa Maryjo stanowi imi Jezus. Bardzo czsto, gdy raniec odmawiamy szybko, owo centrum uchodzi uwagi, a jest ono nawizaniem do misterium Chrystusa, ktre kontemplujemy. Pooenie akcentu na imieniu Jezus i Jego tajemnicy czyni odmawianie raca bardziej owocnym i znaczcym. Jan Pawe II przypomina tutaj rwnie metod odmawiania raca przez Pawa VI, jest to tzw. raniec z dopowiedzeniami (aby podkreli imi Jezus, dodaje si jak refren dopowiedzenie nawizujce do rozwaanej tajemnicy). W drugiej cz modlitwy Zdrowa Maryjo powierzamy wstawiennictwu Matki Boej nasze ycie i godzin mierci.
7.
Chwaa Ojcu
Chrystus jako droga prowadzi nas do Ojca w Duchu. Ta doksologia trynitarna jest celem chrzecijaskiej kontemplacji. Nieustannie stajemy wobec misterium trzech Osb Boskich, ktrym naley si chwaa, uwielbienie i dzikczynienie. Dlatego bardzo wane jest uwydatnienie Chwaa Ojcu w modlitwie racowej (papie zachca, eby przy publicznym odmawianiu np. je piewa)22.
8.
Kocowy akt strzelisty
Przyja si powszechna praktyka, e w racu po doksologii trynitarnej odmawia si akt strzelisty (moe to by np. modlitwa fatimska23). Papie podkrela, e owocno kontemplacji tajemnic bdzie lepiej wyraona, jeli zadba si o to, by kad tajemnic zakoczy modlitw o osignicie specyficznych owocw konkretnej tajemnicy. Raniec bdzie mg tym bardziej wyrazi zwizek z yciem chrzecijaskim. Odmawianie raca zamyka si modlitw w intencjach papiea. Kieruje to nasze spojrzenie na potrzeby caego Kocioa24.
9.
Koronka
Od samego pocztku powstania modlitwy racowej uywa si do odmawiania koronki. W powierzchownej praktyce moe ona by tylko przedmiotem uatwi ajcym odliczanie Zdrowa Maryjo, ale Jan Pawe II przypomina nam, e suy ona take do wyraenia symboliki, ktra moe nada kontemplacji now tre. Koronka zwraca si ku wizerunkowi Ukrzyowanego, ktry otwiera i zamyka sam drog modlitwy. To wanie na Chrystusie skupia si nasze ycie i modlitwa.
21 22
Tame s. 30. Tame s. 5253. 23 O mj Jezu, przebacz nam nasze grzechy, zachowaj nas od ognia piekielnego, zaprowad wszystkie dusze do nieba i pom szczeglnie tym, ktrzy najbardziej potrzebuj Twojego mi osierdzia.. 24 Tame, s. 5354.
Jako pomoc w liczeniu koronka przypomina niekoczc si nigdy drog konte mplacji i doskonaoci chrzecijaskiej. Papie wskazuje te na pikne rozcignicie symbolicznego znaczenia koronki na nasze wzajemne relacje przypomina o wizi komunii i braterstwa, ktre cz nas z Chrystusem25.
10.
Rozoenie w czasie
Modlitw racow mona odmawia codziennie w caoci, ale nie zawsze pozwalaj na to obowizki dnia codziennego. Wielu wiernych odmawia tylko cz raca w porzdku tygodniowym. Po dodaniu tajemnic wiata Jan Pawe II pr oponuje nam nastpujcy porzdek: Tajemnice radosne poniedziaek i sobota Tajemnice wiata czwartek Tajemnice bolesne wtorek i pitek Tajemnice chwalebne roda i niedziela
Proponujc taki porzdek, Ojciec wity nie ma zamiaru ogranicza susznej wo lnoci medytacji indywidualnej czy wsplnotowej. Zawsze naley uwzgldnia potrzeby duchowe duszpasterskie, a take daty liturgiczne, ktre mog sugerowa bardziej odpowiednie dostosowanie. Najwaniejsze jest, by raniec by pojmowany jako droga kontemplacji, uzupeniajca to, co dokonuje si w liturgii. Tydzie chrzecijanina dziki niej staje si drog prowadzc przez tajemnice ycia Chrystusa, a On objawia si w yciu swych uczniw jako Pan czasu i historii26.
11. Zakoczenie
Koci zawsze uznawa szczegln skuteczno raca. Do dzi przez modlitw racow poleca najtrudniejsze sprawy i intencje, zwaszcza spraw pokoju na wiecie i dobro rodziny, wierzc, e wstawiennictwo Matki Boej Racowej wyjedna ratunek. Papie Jan Pawe II koczy swj pikny List o modlitwie racowej sowami b. Bartomieja Longo, ktre rwnie na zakoczenie tego rozdzi au przytoczymy:
O, bogosawiony racu Maryi, sodki acuchu, ktry czysz nas z Bogiem; wizi mioci, ktra nas jednoczysz z anioami; wieo ocalenia od napaci pieka; bezpieczny porcie w morskiej katastrofie! nigdy ci ju nie porzucimy. Bdziesz nam pociech w godzinie konania. Tobie ostatni pocaunek gasncego ycia. A ostatnim akcentem naszych warg bdzie Twoje sodkie imi, o Krlowo Raca z Pompei,
25 26
Tame, s. 5455. Tame, s. 5758.
o Matko nasza droga, o Ucieczko grzesznikw, o Wadczyni, Pocieszycielko strapionych. Bd wszdzie bogosawiona, dzi i zawsze, na ziemi i w niebie27.
10
27
Tame s. 6567.
Tajemnice radosne
1. Zwiastowanie
W szstym miesicu posa Bg anioa Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do Dziewicy polubionej mowi imieniem Jzef, z rodu Dawida; a Dziewicy byo na imi Maryja. Wszedszy do Niej, [anio] rzek: Bd pozdrowiona, aski pena, Pan z Tob, bogosawiona jeste midzy niewiastami. Ona zmieszaa si na te sowa i rozwaaa, co by miao znaczy to pozdrowienie. Lecz anio rzek do Niej: Nie bj si, Maryjo, znalaza bowiem ask u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, ktremu nadasz imi Jezus. Bdzie On wielki i zostanie nazwany Synem Najwyszego, a Pan Bg da Mu tron Jego praojca, Dawida. Bdzie panowa nad domem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie bdzie koca. Na to Maryja rzeka do anioa: Jake si to stanie, skoro nie znam ma?. Anio Jej odpowiedzia: Duch wity zstpi na Ciebie i moc Najwyszego okryje Ci cieniem. Dlatego te wite, ktre si narodzi, bdzie nazwane Synem Boym. A oto rwnie krewna Twoja, Elbieta, pocza w swej staroci syna i jest ju w szstym miesicu ta, ktr miano za niepodn. Dla Boga bowiem nie ma nic niemoliwego. Na to rzeka Maryja: Oto ja suebnica Paska, niech mi si stanie wedug sowa tw ego. Wtedy odszed od Niej anio (k1,2637). Z narodzeniem Jezusa Chrystusa byo tak. Po zalubinach Matki Jego, Maryi, z Jzefem, wpierw nim zamieszkali razem, znalaza si brzemienn za spraw Ducha witego. M Jej, Jzef, ktry by czowiekiem sprawiedliwym i nie chcia narazi Jej na zniesawienie, zamierza oddali J potajemnie. Gdy powzi t myl, oto anio Paski ukaza mu si we nie i rzek: Jzefie, synu Dawida, nie bj si wzi do siebie Maryi, twej Maonki; albowiem z Ducha witego jest to, co si w Niej poczo. Porodzi Syna, ktremu nadasz imi Jezus, On bowiem zbawi swj lud od jego grzechw. A stao si to wszystko, aby si wypenio sowo Paskie powiedziane przez Proroka: Oto Dziewica pocznie i porodzi Syna, ktremu nadadz imi Emmanuel, to znaczy Bg z nami. Zbudziwszy si ze snu, Jzef uczyni tak, jak mu poleci anio Paski: wzi swoj Maonk do siebie, lecz nie zblia si do Niej, a porodzia Syna, ktremu nada imi Jezus (Mt1,18-25).
Opis powoania Maryi na Matk Syna Boego jest jednym z najpikniejszych fragmentw Ewangelii w. ukasza. Malutkie miasteczko Nazaret w Galilei. A pamitajmy, e Galilea to region pooony na peryferiach Palestyny, najbardziej oddalony od miejsca witego, jego mieszkacw trudno nawet nazwa narodem wybranym w cisym tego sowa znaczeniu region bowiem zamieszkay jest przez ydw skaonych bliskoci z poganami. Nazaret to maa miecina, praktycznie bez historii jako miejscowo nigdzie nie wspominana w Pimie witym, nie ma adnego znaczenia. Ju niejako z samej definicji jest miastem, z ktrego jak to przeczytamy w Ewangelii w. Jana nie moe pochodzi nic http://www.rozaniec.dominikanie.pl/
dobrego28. ydzi z Jerozolimy patrzyli na Galile z gry, a i Nazaret nie cieszy si ich dobr opini. Anio, wysaniec samego Boga, pojawia si wic w miejscu, niemajcym nic wsplnego z miejscem witym. Ewangelista pokazuje nam, e wielki Bg jest zupenie wolny w swoich dziaaniach. Moe dziaa w wityni, w miejscu witym, przy otarzu, ale moe take dziaa wszdzie . Nie ma miejsc, ktrymi by pogardza. Anio Gabriel przychodzi do Dziewicy Maryi, polubionej mowi imieniem Jzef z rodu Dawida. Kim bya Maryja? Modziutk, nikomu nieznan dziewczyn, miaa by moe ok. 1215 lat i bya zarczona z Jzefem. Wedug ydowskiego zwyczaju, narzeczon prawnie uwaano za on, chocia przez rok mieszkaa jeszcze w swoim rodzinnym domu. Po roku wprowadzano j uroczycie do domu ma, i rozpoczynali wsplne ycie maeskie. Anio przychodzi do Maryi w jakim zwyczajnym, prostym domu, do Maryi wykonujcej normalne, codzienne prace, zupenie tak, jakby Bg chcia powiedzie, e im wikszych rzeczy chce dokona, tym skromniejszych osb, miejsc i przedmiotw potrzebuje. Anio przychodzi i mwi do Niej: Bd pozdrowiona, aski pena, Pan z Tob. Bd pozdrowiona egzegeci tumacz to pozdrowienie jako: raduj si, Ty, ktra jeste pikna, ktra zostaa uczyniona przepikn, pen wdziku, Ty, ktra jeste uosobionym piknem29, raduj si, bo Bg znalaz w Tobie upodobanie w caym tego sowa znaczeniu, bo jeste pena aski. Ju w wierze pierwotnego Kocioa Maryja od pocztku swojego istnienia zostaa obdarzona peni ask i w takim stanie trwa Ona bez przerwy. Pan jest z Tob Pan opiekuje si Tob, zawsze by i jest Twoj pomoc. Jaka jest reakcja Maryi na sowa Anioa? Ewangelista mwi, e Maryja zmieszaa si na te sowa i rozwaaa, co by miao znaczy to pozdrowienie. Maryja jest sowami anioa mocno poruszona. Zastanawia si, rozwaa, co one znacz. Anio mwi do Niej: Nie bj si, Maryjo, znalaza bowiem ask u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, ktremu nadasz imi Jezus. Bdzie On wielki i zostanie nazwany Synem Najwyszego, a Pan Bg da Mu tron Jego praojca, Dawida. Anio wyjania Maryi Boe zamiary, e zostanie Matk oczekiwanego przez cae pokolenia Izraela Mesjasza. Jest On Synem Najwyszego i bdzie mia wadz nad wszystkimi ludmi do koca wiata. Maryja pyta anioa, jak si to stanie, skoro nie zna ma. Duch wity zstpi na ciebie i moc Najwyszego okryje ci cieniem. Dlatego te wite, ktre si narodzi, bdzie nazwane Synem Boym. A oto rwnie krewna Twoja, Elbieta, pocza w swej staroci syna i jest ju w szstym miesicu ta, ktr miano za niepodn. Dla Boga bowiem nie ma nic niemoliwego (k 1,3-38. Anio mwi Maryi o nadprzyrodzonym poczciu moc Ducha witego. Uywa porwnania do ci e12
28
Zob. Innocenzo Gargano, Lectio divina do Ewangelii w. ukasza (1), Wydawnictwo Ksiy Sercanw, Krakw 2001, s. 4849. 29 Tame, s. 54.
nia, oboku, w ktrym Bg przebywa kiedy nad ark przymierza w wityni30. Tak samo Ona zostanie ogarnita obokiem Boga i w cudowny sposb poczty Jezus bdzie witym Synem Boym. Anio chce upewni Maryj, e si tak st anie, cho Ona nie wyrazia adnych wtpliwoci. Oto dziki wszechmocy Boej niepodna i niemoda Elbieta pocza Jana Chrzciciela. Dla Boga bowiem nie ma nic niemoliwego. Elbieta, podobnie jak niegdy ona Abrahama, Sara, (Rdz 18) porodzi w staroci syna. Bg, ktry w swej wszechmocy mg z nicoci powoa wszystko, Bg, ktry ju niejeden raz interweniowa w histori ludzkoci dla dobra czowieka, ten Bg mg sprawi, by kobieta niepodna pocza w staroci, i moe te sprawi inne wielkie rzeczy. Bg czeka na odpowied Maryi. Bardziej ni kiedykolwiek potrzebna jest zgoda czowieka, eby Bg mg dokona jego wybawienia. Oto ja suebnica Paska, niech mi si stanie wedug sowa twego. Maryja wyraa zgod na Boy plan. Nazywa siebie suebnic Pask, bo decyduje si na spenienie woli Boej bez wzgldu na trudnoci. Wyraajc zgod, Maryja cakowicie rezygnuje z siebie, by pozwoli w sobie dziaa wycznie Bogu. Nie stawia adnych warunkw. Oddaje siebie ca bez zastrzee, upodoba czy pragnie, ktre Bg miaby speni. Jest tak pokorna, e pozwala Bogu kierowa sob we wszys tkim. Tak Maryi jest wyrazem peni Jej wiary. Mwi tak, bo wierzy, e Bg, ktry jest Mioci, o to J prosi. Maryja wypowiadajc swoje tak, pozwala Bogu sta si czowiekiem, pozwala Mu by obecnym w sercu ludzkiej historii w cakowicie nowy sposb. Jezus wkracza w ycie Maryi, zapowiedziany Mesjasz przychodzi na wiat. Gdy ydzi oczekiwali przyjcia Mesjasza, wielkiego Krla, ktry by wyzwoli ich spod panowania Rzymian, Bg wypenia obietnic wyb awienia Izraela w sposb zupenie inny przychodzi cichutko i delikatnie do maego miasteczka w Galilei, do modej ydowskiej dziewczyny. Ewangelista Mateusz opisuje nam inne zwiastowanie zwiastowanie narodzenia Jezusa Jzefowi mowi Maryi. Nie wiemy, kiedy i jak Jzef dowiedzia si o tym, e jego narzeczona jest w ciy. Niektrzy egzegeci utrzymuj e Maryja sama powiedziaa mu o tym, a Jzef, ktry nie chcia przywaszczy sobie tytuu ojca, zamierza j opuci potajemnie31. Wydaje mi si jednak, e pokora i delikatno Maryi nie pozwoliy Jej na podzielenie si z Jzefem tym, co si wydarzyo w momencie zwiastowania. Maryja nie chciaa wchodzi w rozmow Pana z Jzefem i Jemu pozostawia inicjatyw. Nie wiemy, co czu Jzef. By moe by peen poczucia winy, e jako narzeczony nie potrafi uchroni Maryi. Prawdopodobnie jako mody mczyzna mia te inne myli na temat swej narzeczonej. W kadym jednak razie cia Maryi musiaa by dla niego bardzo trudna do zaakceptowania i cierpia z tego powodu. Wiemy
30
Zob. Wj 40,34n. 31 Zob. Ks. Henri Caffarel, We do siebie Maryj, tw maonk, Wydawnictwo M, Krakw 1997, s. 3638.
z relacji Mateusza, e Jzef by czowiekiem sprawiedliwym, czyli skrupulatnie przywizanym do zachowywania Prawa. Zgodnie z Prawem Mojeszowym, Maryja powinna zosta ukamienowana32. Jzef z jednej strony, chce pozosta wierny Prawu, z drugiej jednak znajc dobrze swoj narzeczon, nie potrafi zrzuci na Ni caej winy. Postanawia J potajemnie opuci. I wtedy interweniuje sam Bg. We nie ukazuje si Jzefowi anio. Bg przychodzi do udrczonego wtpliwociami Jzefa i przez swojego anioa mwi do niego: nie bj si. Nie bj si, Jzefie, gdy to wszystko, co si wydarzyo, pochodzi z Ducha witego. We do siebie swoj maonk, a Ona urodzi Syna, ktry zbawi lud swj od jego grzechw. Ona porodzi Emmanuela, Boga z nami, Boga bliskiego. Jzef budzi si ze snu ze wiatem w duszy. Dokonuje wyboru nie sprawiedliwoci, zgodnie z Prawem, lecz wyboru zaufania Maryi. Mateusz przedstawia nam obraz Jzefa olbrzyma w wierze. Ukazuje Jzefa, prawdziwego mczyzn, targanego wtpliwociami jak kady, lecz zarazem jako czowieka otwartego na kad opcj ze strony Boga, gotowego zaakceptowa, e Bg moe dokonywa rzeczy niemoliwych. Jzef ufajc w Bo wszechmoc, gotw jest zaryzykowa nawet to poczucie pewnoci, pynce z faktu, e mg si okreli mianem sprawiedliwego wedug Prawa33. Zbudziwszy si ze snu, Jzef uczyni tak, jak mu poleci anio Paski... Sta si cichym opiekunem Jezusa i Jego Matki. W yciu kadego z nas ma miejsce jakie zwiastowanie, czasem nawet kilka. Przynosz nam one jak nowin, wlewaj w nas wiato potrzebne do jej zrozumienia. Zwiastowaniem jest na pewno chwila objawienia naszego yciowego powoania, wezwanie do podjcia konkretnych zada, przy podjciu ktrych trzeba po prostu wszystko i wszystkich zawierzy Bogu, i pozwoli, by On sam mg dziaa w sposb, jaki chce. Promy, eby nie zabrako nam wtedy odwagi i pokory.
2. Nawiedzenie w. Elbiety
W tym czasie Maryja wybraa si i posza z popiechem w gry do pewnego miasta w ziemi Judy. Wesza do domu Zachariasza i pozdrowia Elbiet. Gdy Elbieta usyszaa pozdrowienie Maryi, poruszyo si dziecitko w jej onie, a Duch wity napeni Elbiet. Wydaa ona gony okrzyk i powiedziaa: Bogosawiona Ty midzy niewiastami i bogosawiony jest owoc Twojego ona. A skde mi to, e Matka mojego Pana przychodzi do mnie? Oto bowiem, skoro gos Twego pozdrowienia zabrzmia w moich uszach, poruszyo si z radoci dziecitko w moim onie. Bogosawiona [jest], ktra uwierzya, e speni si sowa powiedziane Jej od Pana. Wtedy rzeka Maryja: Wielbi dusza moja Pana i raduje si duch mj w Bogu, moim Zbawcy.
14
32 33
Pwt 22,22n; zob. I. Gargano, dz. cyt. s. 52. Zob. Innocenzo Gargano, Lectio divina do Ewangelii w. Mateusza, dz. cyt., s. 4852.
Bo wejrza na unienie Suebnicy swojej. Oto bowiem bogosawi mnie bd odtd wszystkie pokolenia, gdy wielkie rzeczy uczyni mi Wszechmocny; a wite jest Jego imi i miosierdzie Jego z pokole na pokolenia dla tych, co si Go boj. On przejawia moc ramienia swego, rozprasza pysznicych si zamysami serc swoich. Strca wadcw z tronu, a wywysza pokornych. Godnych syci dobrami, a bogaczy odprawia z niczym. Uj si za sug swoim, Izraelem, pomny na miosierdzie swoje, jak przyobieca naszym ojcom Abrahamowi i jego potomstwu na wieki. Maryja pozostaa u niej okoo trzech miesicy; potem wrcia do domu (k 1,39-56).
Ewangelista ukasz nie nazywa miasta, w ktrym mieszkaa Elbieta z Zachariaszem. Tradycja sigajca VI wieku utosamia je z lecym 7 km na zachd od Jerozolimy grzystym Ain-Karim. Maryja w wielkim popiechu wyrusza w t podr. Prawdopodobnie przyczya si do grupy pielgrzymw, lub karaw any kupieckiej zdajcej na poudnie, a podr Jej trwaa cztery dni. Od anioa wie, e Jej krewna Elbieta, bdca ju podesza w latach, spodziewa si dziecka i jest w szstym miesicu ciy. Nie potrzebuje znaku czy potwierdzenia jego sw idzie do Elbiety wiedziona wraliw mioci, chce zanie jej czu i troskliw pomoc, jakiej ta starsza kobieta potrzebuje w ostatnich tygodniach ciy. Maryja idzie z popiechem, jak to opisa Ewangelista. Jakby przeczuwaa, e wydarzy si tam co wielkiego. Scena nawiedzenia Elbiety caa przeniknita jest jakim up ojeniem, natchnieniem, wiatem, radoci, ktre ogarniaj osoby w niej wystpujce. Czuje si, e ta rado jest dzieem Ducha witego i Jego darem. Maryja przychodzi do Elbiety i pozdrawia j. To pozdrowienie miao dla Elbiety nadzwyczajne skutki. Poczua w swym onie radosne poruszenie si dziecka i zstpi na ni Duch wity, dziki czemu poznaa w cudowny sposb tajemnic Maryi. Bogosawiona Ty midzy niewiastami i bogosawiony owoc Twojego ona. A skde mi to, e Matka mojego Pana przychodzi do mnie? Elbieta wypowiada bogosawiestwo Maryi i Jej Syna. Jej sowa gosz, e Bg wybra Maryj spomidzy wszystkich niewiast i najszczodrzej obdarowa askami. Elbieta wyznaje, e nie jest godna goci u siebie Matki Tego, ktry jest Panem. Wysawia Maryj za wiar w to, co anio Jej zwiastowa. Bogosawiona [jest], ktra uwierzya, e speni si sowa powiedziane Jej od Pana. To dziki wierze Maryi spenia si Boy plan zbawienia. A jake wielka musiaa to by wiara ! Pomylmy tylko Maryja w chwili zwiastowania jest zupenie samotna. Nie wie, jak wyjani to Raniec modlitw Jana Pawa II 15
wszystko, co si w Niej za spraw Ducha witego dokonao. Nie wie, czy inni uwierz, e Jej dziecko jest dzieem Ducha witego. Znaa Prawo i wiedziaa, e moe zosta ukamienowana. A jednak nie waha si i wierzy. Jej wiara podobna jest do wiary Abrahama, ktry wbrew nadziei uwierzy nadziei, e stanie si ojcem wielu narodw34. Maryja uwierzya, e z mocy Najwyszego stanie si Matk Syna Boego. Pozdrowienie Elbiety w sposb proroczy sawi nie tylko wiar Maryi w chwili zwiastowania, lecz ca drog wiary, ktr Ona przejdzie. Na tej drodze bdzie si w sposb heroiczny i niezwyky urzeczywistnia posuszestwo, ktre wyznaa wobec sowa Boego objawienia. Uwierzy, czyli powierzy siebie Bogu ywemu, wiedzc i uznajc z pokor, jak niezbadane s Jego wyroki i niezgbione Jego drogi (por. Rz 11,33 )35. W chwili spotkania Maryi z Elbiet dziecko w onie Elbiety porusza si radonie. Jan Chrzciciel zostaje napeniony Duchem witym. Spenia si zapowied, jak jego ojciec Zachariasz otrzyma w wityni (zob. k 1,15), tym samym za dziecko zostaje przeznaczone i uzdolnione, by w swoim czasie przygotowa lud na przyjcie Mesjasza. Przez spotkanie dwch matek zbliyli si do siebie ich synowie. Maryja przynosi upragnionego i oczekiwanego Mesjasza nie tylko Elbiecie, ale i jej synowi, ktry stanie si Poprzednikiem Mesjasza. Dziecko syszy Dobr Nowin i ju si ni raduje. A Maryja staje si pierwsz ewangelizatork, pierwsz misjonark, ktra przynosi w sobie upragnionego Mesjasza. Maryja rozumie to i z Jej przepenionego radoci serca popyn sowa Magnificat.. Czsto w hymn Maryi porwnywany jest z kantykiem, ktry wypiewaa Anna, kiedy zostaa uwolniona z niepodnoci i urodzia Samuela (1Sm 2,1-11). Rado porywa Maryj i w sowach tej modziutkiej, nie majcej jeszcze pitnastu lat Dziewczyny objawi si moc i sia samego Boga. Maryja wielbi wielkie rzeczy, ktre uczyni Jej Wszechmocny, wielkie rzeczy, ktre zamierzy Bg dla swojego ubogiego i przeladowanego ludu. Uwielbia Boga, ktrego mio jest miosie rdziem i ktrego moc wspiera tych, co si Go boj i kochaj Go; Boga, ktry wywysza pokornych, a godnych syci dobrami. Maryja uwielbia Boga jako uniona suebnica, ktra sama z siebie jest nikim, ale take jako wiadoma swojej chway, gdy Pan z powodu Jej unienia zechcia objawi w Niej sw hojno i miosierdzie. Oto bowiem bogosawi mnie bd odtd wszystkie pokolenia Maryja wie, e znalaza si w centrum historii zbawienia, e jest spadkobierczyni obietnic danych Abrahamowi, ale ca chwa oddaje Temu, ktry na Ni wejrza36. Tajemnica nawiedzenia jest dla nas obrazem i wzorem mioci, ktra z popiechem biegnie na spotkanie, eby podzieli si swoj najwiksz radoci, 16
34 35
Rz 4,18. Zob. Jan Pawe II, Encyklika Redemptoris Mater, Rzym 1987. 36 Zob. Ks. Henri Caffarel, dz. cyt.,s. 5051.
wypywajc z Obecnoci Pana. Jest take ikon delikatnej i czuej mioci, nioscej pomoc drugiemu, sucej z gorliw troskliwoci, zawsze spieszcej, eby by blisko tych, ktrzy tej pomocy potrzebuj, a nie potrafi lub wstydz si czsto o ni zwrci. Promy, abymy potrafili zawsze z popiechem i do tych, ktrzy czekaj na sowo Dobrej Nowiny, na nasz pomoc i rado.
3. Narodzenie Jezusa w Betlejem

W owym czasie wyszo rozporzdzenie cezara Augusta, eby przeprowadzi spis ludnoci w caym wiecie. Pierwszy ten spis odby si wwczas, gdy wielkorzdc Syrii by Kwiryniusz. Podali wic wszyscy, aby si da zapisa, kady do swego miasta. Uda si take Jzef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei, do miasta Dawidowego zwanego Betlejem, poniewa pochodzi z domu i z rodu Dawida, eby si da zapisa z polubion sobie Maryj, ktra bya brzemienna. Kiedy tam przebywali, nadszed dla Maryi czas rozwizania. Powia swego pierworodnego Syna, owina Go w pieluszki i pooya w obie, gdy nie byo dla nich miejsca w gospodzie. W tej samej okolicy przebywali w polu pasterze i trzymali stra nocn nad swoj trzod. Wtem stan przy nich anio Paski i chwaa Paska zewszd ich owiecia, tak e bardzo si przestraszyli. i rzek do nich anio: Nie bjcie si! Oto zwiastuj wam rado wielk, ktra bdzie udziaem caego narodu: dzi bowiem w miecie Dawida narodzi si wam Zbawiciel, ktrym jest Mesjasz, Pan. A to bdzie znakiem dla was: znajdziecie Niemowl owinite w pieluszki i lece w obie. i nagle przyczyo si do anioa mnstwo zastpw niebieskich, ktre wielbiy Boga sowami: Chwaa Bogu na wysokociach, a na ziemi pokj ludziom, w ktrych sobie upodoba. Gdy anioowie odeszli od nich do nieba, pasterze mwili midzy sob: Pjdmy do Betlejem i zobaczmy, co si tam zdarzyo i o czym nam Pan oznajmi. Udali si te pospiesznie i znaleli Maryj, Jzefa oraz lece w obie Niemowl. Gdy Je ujrzeli, opowiedzieli, co im zostao objawione o tym Dzieciciu. A wszyscy, ktrzy to syszeli, zdumieli si tym, co im pasterze opowiedzieli. Lecz Maryja zachowywaa wszystkie te sprawy i rozwaaa je w swoim sercu. A pasterze wrcili, wielbic i wysawiajc Boga za wszystko, co syszeli i widzieli, jak im to zostao przedtem powiedziane (k 2,1-20). Gdy za Jezus narodzi si w Betlejem w Judei za panowania krla Heroda, oto mdrcy ze Wschodu przybyli do Jerozolimy i pytali: Gdzie jest nowo narodzony Krl ydowski? Ujrzelimy bowiem Jego gwiazd na Wschodzie i przybylimy odda Mu pokon. Skoro to usysza krl Herod, przerazi si, a z nim caa Jerozolima. Zebra wic wszystkich arcykapanw i uczonych ludu i wypytywa ich, gdzie ma si narodzi Mesjasz. Ci mu odpowiedzieli: W Betlejem judzkim, bo tak zostao napisane przez Proroka: A ty, Betlejem, ziemio Judy, nie jeste zgoa najlichsze spord gwnych miast Judy,
albowiem z ciebie wyjdzie wadca, ktry bdzie pasterzem ludu mego, Izraela. Wtedy Herod przywoa potajemnie mdrcw i wywiedzia si od nich dokadnie o czas ukazania si gwiazdy. A kierujc ich do Betlejem, rzek Udajcie si tam i wypytajcie starannie o Dzieci, a gdy je znajdziecie, doniecie mi, abym i ja mg pj i odda mu pokon. Oni za, wysuchawszy krla, ruszyli w drog. A gwiazda, ktr widzieli na Wschodzie, postpowaa przed nimi, a przysza i zatrzymaa si nad miejscem, gdzie byo Dzieci. Gdy ujrzeli gwiazd, bardzo si uradowali. Weszli do domu i zobaczyli Dzieci z Matk Jego, Maryj; padli na twarz i oddali Mu pokon. i otworzywszy swe skarby, ofiarowali Mu dary: zoto, kadzido i mirr. A otrzymawszy we nie nakaz, eby nie wracali do Heroda, inn drog udali si z powrotem do swojego kraju (Mt 2,1-12).
Maryja i Jzef ju wsplnie oczekuj na narodziny cudownie pocztego Dziecka, na przyjcie Mesjasza. Zapewne Maryja, tak jak kada oczekujca na rozwizanie mama, przygotowuje cay ich skromny dom w Nazarecie na potrzeby malutkiego Dziecka. i nagle dzieje si co, czego si zapewne nie spodziewali. Wychodzi ro zporzdzenie cesarza Oktawiana Augusta, eby przeprowadzi spis ludnoci w pastwie. Spis odbywa si zgodnie ze zwyczajami panujcymi w Rzymie kady musia zgosi si w miejscu, skd wywodzi jego rd lub gdzie znajdowa si jego majtek. Poniewa Jzef i Maryja pochodzili z rodu Dawida, musieli uda si do Betlejem. Na pewno byo to dla nich duym zaskoczeniem i czym po ludzku niesychanie trudnym, bo Maryja lada dzie moga urodzi ale podporzdkowali si nakazowi wydanemu zupenie nie w por. Oczekiwali narodzin Jezusa, Krla wiata, ktry strca wadcw z tronu, jak to Maryja wypiewaa w Magnificat, a teraz oto musz podda si wadzy ziemskiego cesarza. Na tym nie koczy si ich udrka. Gdy przybyli do Betlejem, nadszed dla Maryi czas rozwizania, szukaj wic odpowiedniego schronienia, gdzie mogoby przyj na wiat Dziecko. Niestety, jak napisa Ewangelista ukasz, nie byo dla nich miejsca w gospodzie. Moemy sobie wyobrazi, jak bardzo trudne byo to dla nich prz eycie. Jzef poszukuje schronienia dla dwch umiowanych Istot, ale wszyscy na widok stanu jego Maonki, odmawiaj. Nikt nie chce mie dodatkowych kopotw i zamieszania zwizanego z porodem. Jezus Sowo przyszo do swojej wasnoci, a swoi Go nie przyjli jak napisze Ewangelista Jan. Jezus Mio przychodzi na wiat, ale nie jest przyjty. Mio od pocztku niekochana, jak powie w. Franciszek. Jzef i Maryja musieli by bardzo zaskoczeni tymi okolicznociami, takim spos obem Boego prowadzenia. Zapewne jak kady czowiek, ktrego Bg wprowadza w wiksz blisko z sob, myleli, e On sam bdzie teraz ukada wszystkie wydarzenia ich ycia i opatrznociowo nimi kierowa. i nagle spadaj na nich same przeciwnoci. Musieli bardzo uwaa, by nie da si zbi z tropu przez zewntrzne http://www.rozaniec.dominikanie.pl/
18
wydarzenia. Jzef i Maryja wiedz, e to Syn Boy przychodzi na wiat, i dziwi si, dlaczego a w takim ubstwie i ponieniu37. Miejscem narodzenia Jezusa bya najprawdopodobniej grota przeznaczona dla byda, we wschodniej stronie starej czci Betlejem. Maryja powia swego pierworodnego Syna, owina Go w pieluszki i pooya w obie. Przy bku nie ma chrw anielskich, niezwykych pieww czy feerii wiata. Jezus rodzi si w cakowitej pokorze i ogooceniu. Jak wielka to i zadziwiajca tajemnica. Bg Wszechmogcy, Pan nieba i ziemi staje si malutkim, bezbronnym, sabym Dzieckiem, staje si czowiekiem. Tak bardzo chce ludziom objawi sw mio do nich, e sam staje si czowiekiem. Mistrz Ekhart opowie o tym wydarzeniu w Kazaniu 22:
Najwikszym dobrem, jakiego Bg kiedykolwiek udzieli ludziom, byo stanie si czowiekiem. Opowiem wam zdarzenie, ktre stanowi tu moe dobr ilustracj. By pewien bogaty m i pewna bogata kobieta. Kobiecie zdarzy si nieszczliwy wypadek, w ktrym stracia oko. Bardzo j to przygnbio. Przyszed do niej wtedy ten czowiek i powiedzia: Kobieto, dlaczego jeste tak przygnbiona? Nie smu si z powodu utraty oka! Na to ona: Panie, to nie utrata oka mnie gnbi, smuc si, dlatego e pewnie bdziesz mnie teraz mniej kocha. Wtedy on zawoa: Kobieto, kocham ci! Niedugo potem on sam wyku sobie oko, przyszed do niej i powiedzia: eby uwierzya, e ci kocham, upodobniem si do ciebie; ja rwnie mam teraz tylko jedno oko. Tak samo jest z czowiekiem. Trudno mu byo wprost uwierzy, e Bg tak bardzo go kocha, dopki On sam wreszcie nie wyku sobie oka, przyjmujc ludzk natur38.
Wszyscy modzi rodzice s zachwyceni piknem swego pierworodnego dziecka. Podobnie Maryja i Jzef musieli z zachwytem wpatrywa si w Niemowl pooone w obie. Jzef z radoci mg dostrzec, e Jezus w swym czowieczestwie wszystko otrzyma od Maryi i by do Niej bardzo podobny. wiadomo, i Jezus jest Synem Boga samego, musiaa ich bardzo oniemiela. Ale jak wielka bya ich wiara, by przyj ten paradoks Bg, ktry do tej pory w Starym Przymierzu objawia swj majestat w blasku i chwale, teraz oto objawia si w ogooceniu i w ubstwie. Izrael oczekiwa upragnionego Mesjasza, przyjcia wielkiego krla, ktry wyzwoli go z mocy Rzymian, oczekiwa sprawiedliwoci, pokoju, zbawienia a tu pojawia si bezbronne, nagie Dziecko. Tylko sam Bg mg wymyli takie odwrcenie ludzkiej logiki. Gdy czowiek umieszcza na szczycie skali wartoci potg, wadz, bogactwo i zaszczyty, On pojawia si jako sabo, niemoc, ubstwo, bo c sabszego moe by od nowonarodzonego Dziecka pooonego w obie? W ten sposb Pan przywraca nadziej wszystkim sabym, ubogim, opuszczonym, wszystkim ludziom bez znaczenia, gupim tego wiata, gdy nie wszyscy mog by bogaci, mdrzy i silni, ale wszyscy mog by pokorni. i do ta37 38
Zob. Thomas Philippe, Mdro raca, Wydawnictwo M, Krakw 2002, s. 103. Mistrz Eckhart, Kazania,, przeoy W. Szymona OP, W drodze, Pozna 1986, s. 191.
kich On przychodzi. Anio Paski staje przy ubogich pasterzach pilnujcych swoich stad w okolicach Betlejem i owieca ich chwaa Paska, jak powie w. ukasz. Im, tym najuboszym w hierarchii zawodowej, pogardzanym przez uczonych ydo wskich, zanosi radosn nowin o narodzeniu Zbawcy, ktrym jest Mesjasz, Pan. Potwierdzajcy znak, ubogie Dziecko w pieluszkach w obie, mia sta si podstaw ich radoci i treci uwielbienia Boga. Otrzymaj bowiem Boy pokj, z ktrego bd korzysta wszyscy biedni i pogardzani. Najbiedniejsi zostali wezwani jako pierwsi, poniewa w wielkiej prostocie serca uwierzyli i przybyli natychmiast. Stali si te pierwszymi apostoami opowiedzieli, co im zostao objawione o tym Dzieciciu. Potem przybd do groty pod Betlejem trzej mdrcy ze Wschodu. Symbolizuj oni pogan cz ludnoci nienalec do wiata ydowskiego, w ktrym dotychczas rozgryway si wydarzenia. ydzi pogardzali nimi jako nieczystymi i skazanymi na potpienie. Mdrcy opucili wygodne, bogate paace i udali si w nieznan drog, dopytujc o Dziecko, wiadomi, e o wasnych siach nie s w stanie Go znale. Arcykapani i uczeni ydowscy, znajc proroctwo (Mi 5), wiedzieli, gdzie Mesjasz ma si narodzi, ale to poganie szukali Go z wiar. Mimo przeszkd i niepowodze, znajduj Go w skrajnym ubstwie i rozpoznajc w Nim Krla, upadaj na kolana. Oddaj pokon i ofiarowuj Mu dary: zoto, kadzido i mirr. Potem pouczeni we nie wracaj do ojczyzny inn drog. Rozwaajc tajemnic Boego Narodzenia, promy o to, abymy umieli zawsze szuka Pana z wiar, bymy umieli rozpozna Go w najuboszych, pogardzanych, sabych i biednych, ale rozpozna Go take w tym, co w nas jest sabe, biedne, pogardzane i bezbronne. Promy zarazem, bymy nie dali si zwie okoliczn ociom ycia i ufali Panu nawet wtedy, gdy wszystko zdaje si ukada niezgodnie z naszymi wyobraeniami o Boej Opatrznoci.
4. Ofiarowanie Jezusa w wityni

Gdy potem upyny dni ich oczyszczenia wedug Prawa Mojeszowego, przynieli Je do Jerozolimy, aby przedstawi Panu. Tak bowiem jest napisane w Prawie Paskim: Kade pierworodne dziecko pci mskiej bdzie powicone Panu. Mieli rwnie zoy w ofierze par synogarlic albo dwa mode gobie, zgodnie z przepisem Prawa Paskiego. A y w Jeruzalem czowiek imieniem Symeon. By to czowiek sprawiedliwy i pobony, wyczekujcy pociechy Izraela; a Duch wity spoczywa na nim. Jemu Duch wity objawi, e nie ujrzy mierci, a zobaczy Mesjasza Paskiego. Z natchnienia wic Ducha przyszed do wityni. A gdy Rodzice wnosili Dziecitko Jezus, aby postpi z Nim wedug zwyczaju Prawa, on wzi Je w objcia, bogosawi Boga i mwi:
20
Teraz, o Wadco, pozwalasz odej sudze Twemu w pokoju, wedug Twojego sowa.
Bo moje oczy ujrzay Twoje zbawienie, ktre przygotowa wobec wszystkich narodw: wiato na owiecenie pogan i chwa ludu Twego, Izraela. A Jego ojciec i Matka dziwili si temu, co o Nim mwiono. Symeon za bogosawi Ich i rzek do Maryi, Matki Jego: Oto Ten przeznaczony jest na upadek i na powstanie wielu w Izraelu, i na znak, ktremu sprzeciwia si bd a Twoj dusz miecz przeniknie aby na jaw wyszy zamysy serc wielu. Bya tam rwnie prorokini Anna, crka Fanuela z pokolenia Asera, bardzo podesza w latach. Od swego paniestwa siedem lat ya z mem, i pozostaa wdow. Liczya ju sobie osiemdziesit cztery lata. Nie rozstawaa si ze wityni, suc Bogu w postach i modlitwach dniem i noc. Przyszedszy w tej wanie chwili, sawia Boga i mwia o Nim wszystkim, ktrzy oczekiwali wyzwolenia Jeruzalem (k 2,22-38).
Gdy upyno czterdzieci dni, Jzef i Maryja udali si do wityni jerozolimskiej, aby dokona obrzdu oczyszczenia i wykupienia, zgodnie z przepisami Prawa. Termin oczyszczenie odnosi si do matki kada kobieta po urodzeniu dziecka moga pojawi si w wityni dopiero po czterdziestu dniach, dokonawszy prze dtem obrzdu oczyszczenia przez zanurzenie w wodzie i zoenie ofiary w przypadku ubogich kobiet, take Maryi, bya to para synogarlic lub dwa mode gobie39. Maryja najczystsza, Niepokalana, wolna od grzechu pierworodnego, nie musiaa si poddawa ydowskiemu zwyczajowi oczyszczenia. Nie chciaa si jednak wyrnia spord innych matek izraelskich i z naturaln sobie pokor poddaje si przepisowi, ktry Jej w aden sposb nie dotyczy. Prawo przewidywao rwnie wykup pierworodnych synw kiedy dziecko skoczyo pierwszy miesic ycia, naleao je wykupi za cen piciu szekli (Lb 3,47 -48; 18,15-16 ). ukasz nie wspomina o tym, lecz pisze obrzdzie ofiarowania Jezusa, czego nie reguluj przepisy Starego Testamentu. W scenie ewangelicznej nie dominuje wic obrzd oczyszczenia i wykupu, ale ofiarowania. Jezus jest po raz pierwszy w wityni swego Ojca. Tak jak Maryja nie potrzebuje oczyszczenia, tak Jezus nie musi by ofiarowany w wityni, bo przecie cay naley do Ojca. wita Rodzina daje nam przykad posusznego wypeniania Prawa, cakowitej pokory i pobonoci. Do wityni wchodzi zatem, nie zwracajc na siebie uwagi, para modych Maonkw z malutkim Jezusem. Dokonuj oczyszczenia Matki i ofiarowania Dziecka. Zapewne Maryja i Jzef domylili si znaczenia tego gestu. S szczliwi, mogc ofiarowa to, co im najdrosze na wiecie Dziecko dane od Boga Temu, ktremu ich ycie zostao cakowicie powicone. Nikt nie zwraca na nich uwagi, bo
39
Zob. Brat Efraim, Jezus yd praktykujcy, Wydawnictwo M, Krakw 1994, s. 3536.
wiele osb przychodzi do wityni kadego dnia. Dwie jednak osoby zauwa ich i podejd do nich. Jest to starzec Symeon i prorokini Anna. Symeon, stary czowiek, ktrego imi znaczy suchajcy40, nie jest adnym dostojnikiem ani kapanem. ukasz napisze o nim, e by to czowiek sprawiedliwy i pobony, wyczekujcy pociechy Izraela. Duch wity objawi mu, e nie umrze, dopki nie zobaczy Mesjasza. Za natchnieniem Ducha przyszed tego dnia do wityni i w malutkim Jezusie przyniesionym przez modziutk jeszcze Matk, w obecnoci cichego i pokornego Jzefa, rozpozna Mesjasza. Peen radoci i szczcia bierze Dziecko z rk Maryi i zaczyna prorokowa. Jego sowa s pene radoci, e przed mierci mg ujrze Zbawienie, ktre przygotowa wobec wszystkich narodw, wiato na owiecenie pogan i chwa ludu Twego Izraela. Jezus bdzie wic Zbawicielem nie tylko swego ludu, ale take caego wiata, wszystkich ludzi. Jzef i Maryja dziwi si tym sowom, a Symeon im bogosawi i zwraca si do Maryi: Oto Ten przeznaczony jest na upadek i na powstanie wielu w Izraelu, i na znak, ktremu sprzeciwia si bd a Twoj dusz miecz przeniknie. Proroctwo Symeona tak bardzo prawdziwe ludzie, ktrych Jezus przyszed zbawi, podziel si na tych, co stan przy Nim i tych, ktrzy Mu si sprzeciwi. Ci, co w Niego uwierz, odyj duchowo, bo podnios si z grzechu, wielu jednak sprzeciwi Mu si, co stanie si rdem boleci Maryi. Maryja bdzie cierpie razem z Synem, Jej dotkliwe cierpienie bdzie zwizane z misj Syna. Pojawia si te obok nich stara prorokini Anna. ukasz mwi o niej, e ma ju osiemdziesit cztery lata, i e od kilkudziesiciu lat, od chwili swego owdowienia, suy Bogu w wityni w postach i modlitwach dniem i noc. Ona rwnie, podobnie jak Symeon, rozpoznaje w malutkim Jezusie Mesjasza. Sawi wic Boga i opowiada o Jezusie wszystkim, ktrzy tak jak ona oczekiwali wyzwolenia Jeruzalem. Pan przychodzi do swojej wityni po raz pierwszy, nierozpoznany przez kapanw i uczonych w Pimie. Rozpoznaje Go dwoje staruszkw nic nie znaczcych, cichych i ubogich, ale prawdziwych anawim Jahwe, sprawiedliwych i oczekujcych z tsknot przyjcia Mesjasza. By moe s ju zmczeni yciem, ale wytrwale, z nadziej czekali na przyjcie Pana. i ich wytrwaa wiara i nadzieja zostaj nagrodzone. Mesjasz przychodzi, a oni wiedz, e teraz mog odej w pokoju z poczuciem dobrze spenionej misji. Mimo cienia niepokoju i blu po twardych sowach Symeona, Maryja i Jzef odchodz ze wityni umocnieni w wierze i nadziei. Dwoje spotkanych starych ludzi odegrao w ich yciu znaczc rol. Promy w tej tajemnicy, abymy umieli cierpliwie czeka, tak jak Symeon i Anna, na przyjcie Pana, bymy umieli z tsknot wypatrywa naszego Zbawiciela i by tak otwartymi jak oni na wiato Ducha witego, ktry nam Go objawi.
40
22
Zob. Katolicki komentarz biblijny, red. wyd. polskiego ks. W. Chrostowski, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa 2001, s. 1048.
5. Odnalezienie Jezusa w wityni w Jerozolimie

A gdy wypenili wszystko wedug Prawa Paskiego, wrcili do Galilei, do swego miasta Nazaretu. Dzieci za roso i nabierao mocy, napeniajc si mdroci, a aska Boa spoczywaa na Nim. Rodzice Jego chodzili co roku do Jerozolimy na wito Paschy. Gdy mia lat dwanacie, udali si tam zwyczajem witecznym. Kiedy wracali po skoczonych uroczystociach, zosta mody Jezus w Jerozolimie, a tego nie zauwayli Jego Rodzice. Przypuszczajc, e jest wrd ptnikw, uszli dzie drogi i szukali Go midzy krewnymi i znajomymi. Gdy Go nie znaleli, wrcili do Jeruzalem, szukajc Go. Dopiero po trzech dniach znaleli Go w wityni, gdzie siedzia midzy nauczycielami, przysuchiwa si im i zadawa pytania. Wszyscy za, ktrzy Go suchali, byli zdumieni bystroci Jego umysu i odpowiedziami. Na ten widok zdziwili si bardzo, a Jego Matka rzeka do Niego: Synu, czemu nam to uczyni? Oto ojciec Twj i ja z blem serca szukalimy Ciebie. Lecz On im odpowiedzia: Czemucie Mnie szukali? Czy nie wiedzielicie, e powinienem by w tym, co naley do mego Ojca? Oni jednak nie zrozumieli tego, co im powiedzia. Potem poszed z nimi i wrci do Nazaretu; i by im poddany. A Matka Jego chowaa wiernie wszystkie te sprawy w swym sercu. Jezus za czyni postpy w mdroci, w latach i w asce u Boga i u ludzi (k 2,39-51).
Ewangelie bardzo mao mwi nam o maym Jezusie, o tym okresie Jego ycia, ktry spdzi z Maryj i Jzefem w Nazarecie. Wiemy tylko, e Dzieci roso, nabierao mocy, napeniajc si mdroci, a aska Boa spoczywaa na Nim. Prawdopodobnie ycie maego Jezusa nie rnio si od ycia innych ydowskich dzieci. Jzef zajmowa si prac w swoim zakadzie ciesielskim, a Maryja normalnymi pracami domowymi gotowaniem, sprztaniem, praniem, przynoszeniem wody, zbieraniem drewna na opa. Jezus pomaga Rodzicom i bawi si z innymi dziemi. Jego ycie niczym szczeglnym si nie wyrniao, bo nic o tym nie napisa nawet Ewangelista ukasz, ktry o dziecistwie Jezusa zapewne sysza z ust samej Maryi. Gdy Jezus mia dwanacie lat, razem z Rodzicami uda si do Jerozolimy na wito Paschy. Stary Testament nakazywa wszystkim ydom pielgrzymowa do wityni jerozolimskiej trzy razy w roku41. Trudnoci zwizane z dalekim podrowaniem sprawiy, e ubodzy ydzi tylko raz w roku byli w stanie uda si do Jerozolimy, zwykle na wito Paschy. Kobiet i dzieci nie obowizywa ten nakaz, ale w pobonych rodzinach towarzyszyy one mom i ojcom. Maryja i Jezus towarzysz wic Jzefowi w drodze do Jerozolimy. Tym razem Jezus idzie tam, aby obchodzi swoj penoletno. W wietle ydowskiego prawa religijnego peno41
Pwt 16,16.
letni jest chopiec, ktry ukoczy trzynasty rok ycia, lecz czsto chciano poczy t uroczysto z pielgrzymk do Jerozolimy i obchodzi j w witym miejscu ju wczeniej. Od tej pory Jezus, jak kady penoletni Izraelita, bdzie mia obowizek odmawiania trzy razy w cigu dnia modlitwy Szema Israel Suchaj Izraelu, bdzie poci w nakazane wita, uczestniczy w tradycyjnych pielgrzymkach, a w wityni bdzie mia dostp do dziedzica mczyzn. Jednym sowem, bdzie On teraz synem Prawa bar micwa42. Ten pobyt w Jerozolimie stanie si dla Jezusa okazj do wykazania swojej niezalenoci w sposb cakowicie nieoczekiwany dla Maryi i Jzefa, sprzeczny z Jego dotychczasowym zachowaniem. Pascha bya jednym z najwaniejszych corocznych wit. Odbywaa si czternastego dnia miesica Nisan. Upamitniaa ona noc, w ktrej Pan uchroni pierworodnych synw Izraela przed zagad w Egipcie. Bya te jedn z najwikszych uroczystoci pielgrzymkowych w czasach Jezusa. Wierni przybywali do Jerozolimy z caego Izraela i caego staroytnego wiata. Jerozolima przyjmowaa tumy goci ich liczb ocenia si nawet na dwiecie tysicy43. W czasie siedmiu dni wita Przanikw i Paschy wierni odwiedzaj wityni, oczyszczaj si, zabijaj w ofierze baranka paschalnego, ktrego spoywaj w rodzinie lub w grupie przyjaci. Modl si, ale take bawi si, przemierzajc ulice, piewajc, taczc, witujc radonie we wsplnocie44. Po siedmiu dniach witowania Jzef i Maryja wyruszaj w powrotn drog do Nazaretu. Zazwyczaj po skoczonych uroczystociach wracano do domu nie caymi rodzinami, lecz w gronie przyjaci i znajomych. Nic wic dziwnego, e dopiero na miejscu noclegu odkryto nieobecno Jezusa. Jzef i Maryja zaczynaj Go szuka, a nie znalazszy Go wrd krewnych i znajomych, wracaj z wielkim niepokojem do Jerozolimy. Trudno znale Dziecko pord tak wielkiego tumu, wic odnaleli Go dopiero po trzech dniach wedug semickiego sposobu wyraania czasu, oznacza to, e w trzecim dniu od wyjcia z Jerozolimy45 jak nam powie Ewangelista ukasz. Jezus znajdowa si w jednym z krugankw witynnych, wrd nauczycieli i ich uczniw, ktrzy tam odbywali swoje normalne zajcia. Jezus przysuchiwa si im, zadawa pytania, ale take na pytania odpowiada, wprawiajc w zdumienie bystroci swojego umysu. Jego odpowiedzi wprawiay w zachwyt rozmwcw, gdy odsaniay doskona znajomo myli Boej zawa rtej w przykazaniach i przepisach prawa mojeszowego. Nigdy pniej Jezus nie bdzie przyjmowany przez uczonych z tak sympati i podziwem.
42 43
24
Zob. Brat Efraim, dz. cyt., 4547; ks. Henri Caffarel, dz. cyt.,s. 99. Zob. Encyklopedia Biblii, praca zbior. pod red. Pata Alexandra, wiat Ksiki, Warszawa 1997, s. 120. 44 Zob. Ks. Henri Caffarel, dz. cyt., s. 100. 45 Zob. Ks. Andrzej Banaszek, Wybrane zagadnienia z teologii Nowego Testamentu, Ewangelie synoptyczne, Ewangelia w. ukasza, Warszawa 1996, s. 45.
Maryja przepeniona niepokojem trzech ostatnich dni zwraca si do Jezusa z wyrzutem: Synu, czemu nam to uczyni? Oto ojciec Twj i ja z blem serca szukalimy Ciebie. Jak bardzo musieli by zaniepokojeni i zmartwieni przez te dni. Zagino ich ukochane Dziecko, Dziecko powierzone im przez samego Boga. Odpowied Jezusa zaskakuje nas, wydaje si tak mao ludzka w obliczu widomego blu i troski Jego Rodzicw. Czemucie Mnie szukali? Czy nie wiedzielicie, e powinienem by w tym, co naley do mego Ojca? Jzef i Maryja powinni przecie wiedzie, e On ma by tam, gdzie jest Jego Ojciec. Powinien zatem by w wityni i dba o sprawy Ojca. Po raz pierwszy sowa Jezusa uwydatniaj Jego Bosk wiadomo, ale take sugeruj, e dla Boych spraw musi niekiedy nastpi rozlunienie wizw rodzinnych. Jezus czsto bdzie przypomina o swoim zwizku z Ojcem mj Ojciec i Ja. On wie, e przyszed na wiat, bo ma do wypenienia misj, ktr jest penienie woli Ojca. Wszystko, co robi, co myli, co mwi, odnosi si do Ojca. Prawdziwie jest On Synem Ojca. Raniec modlitw Jana Pawa II 25 Maryja i Jzef, jak powie Ewangelista, nie zrozumieli tego, co im powiedzia. Jak bardzo bliscy s nam w tym momencie wici Rodzice. Tak bardzo przewyszaj nas witoci, a jednak maj trudno w przenikniciu Boych zamysw. Podobnie jak my teraz, yli Oni w ciemnociach wiary. Wydarzenia i sowa Jezusa byy dla nich niezrozumiae, potrzebowali wiele czasu i cierpliwoci, rozmylania, zawierzenia, eby je zrozumie, odczyta jako Boe znaki. Matka Jego chowaa wiernie wszystkie te wspomnienia w swoim sercu. Maryja rozwaa je w swoim sercu, cierpliwie, dugo, dzie po dniu, aby stopniowo odkrywa znaczenie zawa rtych w nich Boych tajemnic. Promy w tej tajemnicy racowej, abymy umieli szuka Jezusa we wszystkich sytuacjach naszego ycia, abymy potrafili Go szuka cierpliwie, suchajc i rozwaajc Jego sowa, gesty, czyny, bymy umieli Go szuka nawet wtedy, gdy wok nas panuje zupena ciemno, gdy nie rozumiemy tego, co si w naszym yciu dzieje. Promy take o to, bymy potrafili y i kocha, nie rozumiejc do koca tego, co jest dla nas wol Ojca.
Tajemnice wiata
1. Chrzest Pana Jezusa w Jordanie
Pocztek Ewangelii Jezusa Chrystusa, Syna Boego. Jak jest napisane u proroka Izajasza: Oto ja posyam wysaca mego przed Tob; on przygotuje drog Twoj. Gos woajcego na pustyni: Przygotujcie drog Panu, prostujcie dla Niego cieki, wystpi Jan Chrzciciel na pustyni i gosi chrzest nawrcenia na odpuszczenie grzechw. Cigna do niego caa judzka kraina oraz wszyscy mieszkacy Jerozolimy i przyjmowali od niego chrzest w rzece Jordan, wyznajc swoje grzechy. Jan nosi odzienie z sierci wielbdziej i pas skrzany okoo bioder, a ywi si szaracz i miodem lenym. i tak gosi: Idzie za mn mocniejszy ode mnie, a ja nie jestem godzien, aby schyliwszy si, rozwiza rzemyk u Jego sandaw. Ja chrzciem was wod, a On za chrzci was bdzie Duchem witym. W owym czasie przyszed Jezus z Nazaretu w Galilei i przyj od Jana chrzest w Jordanie. W chwili gdy wychodzi z wody, ujrza rozwierajce si niebo i Ducha jak gobic zstpujcego na Niego. A z nieba odezwa si gos: Ty jest mj Syn umiowany, w Tobie mam upodobanie (Mk 1,1-11). Wtedy przyszed Jezus z Galilei nad Jordan do Jana, eby przyj od niego chrzest. Lecz Jan powstrzymywa go, mwic: To ja potrzebuj chrztu od Ciebie, a Ty przychodzisz do mnie? Jezus mu odpowiedzia: Ustp teraz, bo tak godzi si nam wypeni wszystko, co sprawiedliwe. Wtedy Mu ustpi. A gdy Jezus zosta ochrzczony, natychmiast wyszed z wody. A oto otworzyy si <nad Nim> niebiosa i ujrza Ducha Boego zstpujcego jak gobica i przychodzcego nad Niego. A oto gos z nieba mwi: To jest mj Syn umiowany, w ktrym mam upodobanie (Mt 3,1317). Takie jest wiadectwo Jana. Gdy ydzi wysali do niego z Jerozolimy kapanw i lewitw z zapytaniem: Kto ty jeste?, on wyzna, a nie zaprzeczy, owiadczajc: Ja nie jestem Mesjaszem. Zapytali go: C zatem? Czy jeste Eliaszem?. Odrzek: Nie jestem. Czy ty jeste prorokiem? Odpar: Nie. Powiedzieli mu wic: Kim jeste, abymy mogli da odpowied tym, ktrzy nas wysali? Co mwisz sam o sobie? Powiedzia: Jam gos woajcego na pustyni: Prostujcie drog Pask, jak rzek prorok Izajasz. A wysannicy byli spord faryzeuszw. i zaczli go pyta, mwic do niego: Czemu zatem chrzcisz, skoro nie jeste ani Mesjaszem, ani Eliaszem, ani prorokiem? Jan im tak odpowiedzia: Ja chrzcz wod. Pord was stoi Ten, ktrego wy nie znacie, ktry po mnie idzie, a ktremu ja nie jestem godzien odwiza rzemyka u Jego sandaa. Dziao si to w Betanii, po drugiej stronie Jordanu, gdzie Jan udziela chrztu.
26
Nazajutrz zobaczy podchodzcego ku niemu Jezusa i rzek: Oto Baranek Boy, ktry gadzi grzech wiata. To jest Ten, o ktrym powiedziaem: Po mnie przyjdzie M, ktry mnie przewyszy godnoci, gdy by wczeniej ode mnie. Ja Go przedtem nie znaem, ale przyszedem chrzci wod w tym celu, aby On si objawi Izraelowi. Jan da takie wiadectwo: Ujrzaem Ducha, ktry zstpowa z nieba jak gobica i spocz na Nim. Ja Go przedtem nie znaem, ale Ten, ktry mnie posa, abym chrzci wod, powiedzia do mnie: Ten, nad ktrym ujrzysz Ducha zstpujcego i spoczywajcego na Nim, jest Tym, ktry chrzci Duchem witym. Ja to ujrzaem i daj wiadectwo, e On jest Synem Boym ( J 1,19-34).
Chrzest w Jordanie by decydujcym etapem w ukazaniu si wiatu Jezusa jako Boga. Od Jego narodzin w Betlejem mino trzydzieci lat. Od spotkania Dwunastolatka z uczonymi w wityni jerozolimskiej osiemnacie lat. Wszystkie owe wydarzenia byy ju bardzo odlege w czasie i pamitali o nich tylko najblisi. Przez cay ten czas Jezus y z Maryj i Jzefem w Nazarecie i Jego ycie nie rnio si niczym szczeglnym od ycia innych ludzi. Trzydzieci lat ukrytego ycia Jezusa, o ktrych nie wspomina aden Ewangelista. Nic nie wiemy o Jego modoci, o tych latach milczenia i ukrycia, w czasie ktrych Jezus nie robi nic godnego odnotowania. Pozostan one dla nas na zawsze tajemnic. Wiemy tylko, e te lata uczyniy z Jezusa czowieka podobnego do innych ludzi, do kadego z nas. Ukryte ycie Jezusa koczy si chrztem, ktrego udziela Mu Jan Chrzciciel w wodach Jordanu. Na pustyni pojawi si Jan Chrzciciel i wzywa ludzi do nawrcenia, do przygotowywania drg Panu. Wzywa, by w swoich sercach przygotowali miejsce dla Pana, ktry bdzie ich chrzci Duchem witym, ktry jak ogie oczyci dusz kadego czowieka z grzechw. Lubimy wyobraa sobie Jana jako surowego ascet noszcego odzienie z sierci wielbdziej, ywicego si szaracz i miodem lenym. Ale czy ten, ktry jest przyjacielem Oblubieca, nie musi by cho troch do Niego podobny? Czy ten, ktry zwiastuje przyjcie Baranka, moe rycze jak lew? Jego imi Johanan znaczy przecie Bg jest askawy46. To o nim proroczo wypiewa sw pie jego ojciec Zachariasz, e pjdzie przed Panem, by przygotowa Mu drogi, ludowi da pozna zbawienie dziki serdecznej litoci samego Boga. To on ju w onie matki zosta napeniony Duchem witym. Jan gosi chrzest nawrcenia na odpuszczenie grzechw. Jego sowa maj wielk moc cigna do niego caa judzka kraina oraz wszyscy mieszkacy Jerozolimy. Sowa Jana musiay wic nie pocieszenie, a woanie o powrt do Boga byo zarazem ukazywaniem Jego miosierdzia. Przychodz do Jana tumy, zanurzaj si w gbinach Jordanu i wyznaj mu swoje grzechy. A on zapowiada przyjcie Tego, ktry jest od niego silniejszy i ktremu on nie jest godzien rozwiza rzemyka u
46
Zob. Brat Efraim, dz. cyt., s. 73.
sandaw czyli wykona gestu niewolnika, bo dla niewolnikw w gest zdejmowania sandaw z ng pana by zarezerwowany. Wzruszajca jest wiadomo Jana jego drugoplanowoci. On wie, e do niego naley wskazanie Tego, ktry naprawd bdzie wany. Wie, e jest tylko Gosem a Sowem bdzie Ten, ktry ju nadchodzi. Jan ma wskaza tylko drog pokuty, konieczno powrotu z drg bdu, grzechu, ciemnoci. Jego chrzest jest chrztem nawrcenia. Wmieszany w tum ludzi przychodzi nad Jordan Jezus. Nie wiemy, jak czsto wczeniej widywa si z kuzynem. Ewangelie odnotoway tylko jedno ich spotkanie jeszcze w onach matek, w czasie ktrego Jan zosta napeniony Duchem witym. By moe spotykali si niekiedy przy rnych okazjach, np. w czasie pielgrzymek do Jerozolimy. Teraz Jezus przychodzi do Jana, eby podda si rytowi, ktry zrwna Go z grzesznikami, z tymi, ktrzy potrzebuj oczyszczenia. Mateusz powie nam, e Jan powstrzymywa Go, mwic: To ja potrzebuj chrztu od Ciebie, a Ty przychodzisz do mnie? lecz Jezus prosi go, eby ustpi, bo tak godzi si nam wypeni wszystko, co sprawiedliwe (Mt 3,15). Jezus jest wiadom swojego mesjaskiego posannictwa i wie, e Jan ma w tym posannictwie wasn rol do spenienia. Bezgrzeszny Zbawiciel przez przyjcie chrztu Janowego utosamia si z ca grzeszn ludzkoci, solidaryzuje si z kadym grzesznikiem. On, ktry grzechu nie popeni jak powie pniej w. Pawe sta si grzechem. Pokazuje, e swoje mesjaskie posannictwo pojmuje jako znienie si Boskiego Lekarza do ludzi chorych, grzesznych, sabych, by ich duchowo uzdrowi. Pokorne przyjcie chrztu Janowego jest pocztkiem dziea odkupienia kadego z nas. Dziea odkupienia, ktre fina znajdzie na drzewie krzya. Jezus zanurzajc si w wodach Jordanu, nie zmienia biegu rzeki, lecz u wica jej wody. Stajc si czowiekiem, nie zmienia natury ludzkiej, ale j uwica. Po wyjciu z wd Jordanu zaczyna si nowy okres w yciu Jezusa. Rozpoczyna On swoj dziaalno mesjask. Ewangelici opisuj zgodnie publiczn teofani, czyli ukazanie si Boga w penym blasku otwiera si niebo i Duch wity zstpuje na Jezusa pod postaci gobicy. Odwieczne marzenie Izraela, eby Bg rozdar ni ebiosa i zstpi ocali swj lud. Duch wity zstpuje niczym gobica jakby w nawizaniu do sw z Ksigi Rodzaju o unoszeniu si Ducha nad wodami przed stworzeniem wiata. W Jezusie Bg na nowo stwarza wiat, ustanawia nowy p ocztek. Czowiek przybiera posta, jak Przedwieczny przewidzia dla niego. Z osta przecie stworzony na Boe podobiestwo, i chrzest Jezusa to podobiestwo wszystkim uwidacznia. Jezus jest czowiekiem, ktry nigdy nie popeni grzechu, jest umiowanym Synem Boga. czy Go czua wi mioci z Ojcem. Otwiera si nad Nim niebo i sycha gos Boga Ten jest mj Syn umiowany, w ktrym mam upodobanie. Jezus obdarzony Duchem witym, przepeniony Bosk moc bdzie realizowa swoje posannictwo moc Ducha witego, cakowicie w Boym upodobaniu. Pragnie On uwolni kadego czowieka ze wszelkich zych mocy, ktre deformuj jego podobiestwo do Boga. Poprzez Jezusa Bg odnowi dzieo
28
stworzenia, przywrci kademu jego prawdziw istot, uzdolni do mioci, za ktr tak bardzo tskni kade ludzkie serce47. Wszystko to, co si dziao z Jezusem, dotyczy kadego z nas, ochrzczonych. Przez chrzest otwiera si nad nami niebo i syszymy gos Ojca Macieju, Jzefie, Andrzeju, Kubo, Michale, Tomku....Ty jest moim synem umiowanym. Aniu, Mar ysiu, Magosiu, Paulinko, Doroto, Lucynko... Ty jest moj crk umiowan. W tobie mam upodobanie. Bardzo ci kocham i ciesz si, e jeste, e istniejesz. Wiem, i nie jestecie doskonali, e mnstwo w was saboci i winy, ale kocham was mimo grzechu, mimo ciemnoci, ktra w was jest, kocham was bez wzgldu na wasze osignicia i postpowanie, kocham was bezwarunkowo... Konsekwencja objawienia nad wodami Jordanu zawiera si w dalszych sowach Ojca Jego suchajcie (Mk 9,7 ). Suchajcie sw Jezusa, ktry wci przemawia do was w swojej Ewangelii, gdy czyni to w imi Boe. Suchajcie tego, co On mwi, ale przede wszystkim zawierzcie Mu, przylgnijcie do Niego z wiar. Raniec modlitw Jana Pawa II 29
47
Promy w tej tajemnicy racowej, abymy przylgnli do Jezusa caym swoim sercem, bymy zawierzyli Jego mioci, ktra jest take mioci Ojca i Ducha witego, i suchali Jego gosu. Promy take o pokor w. Jana Chrzciciela tego, ktry by najwikszym midzy narodzonymi z niewiast (k 7,28), a ktry potrafi usun si w cie, odesa swoich uczniw do prawdziwego Nauczyciela, wskaza na Jezusa przez usunicie si na drugi plan, tego, ktry potrafi doznawa najwyszej radoci na gos Oblubieca (J, 3,29).
2. Objawienie si Jezusa na weselu w Kanie Galilejskiej

Trzeciego dnia odbywao si wesele w Kanie Galilejskiej i bya tam Matka Jezusa. Zaproszono na to wesele take Jezusa i Jego uczniw. A kiedy zabrako wina, Matka Jezusa rzeka do Niego: Nie maj wina. Jezus Jej odpowiedzia: Czy to moja lub Twoja sprawa, Niewiast? Czy jeszcze nie nadesza godzina moja? Wtedy Matka Jego powiedziaa do sug: Zrbcie wszystko cokolwiek wam powie. Stao za tam sze stgwi kamiennych przeznaczonych do ydowskich oczyszcze, z ktrych kada moga pomieci dwie lub trzy miary. Jezus rzek do sug: Napenijcie stgwie wod. i napenili je a po brzegi. Potem powiedzia do nich: Zaczerpnijcie teraz i zaniecie starocie weselnemu. Ci wic zanieli. Gdy za starosta weselny skosztowa wody, ktra staa si winem a nie wiedzia, skd ono pochodzi, ale sudzy, ktrzy czerpali wod, wiedzieli przywoa pana modego i powiedzia do niego: Kady czowiek stawia najpierw dobre wino, a gdy si napij, wwczas gorsze. Ty zachowae dobre wino a do tej pory. Taki to pocztek znakw uczyni Jezus w Kanie Galilejskiej. Objawi swoj chwa i uwierzyli w Niego Jego uczniowie ( J 2,1-11).
Zob. Anselm Grun, Jezus droga do wolnoci, Wydawnictwo Znak, Krakw 2003. s. 3233.
Po chrzcie w Jordanie Jezus uda si na pustyni, gdzie przez czterdzieci dni p oci i by kuszony przez szatana, ktry zachca Go, aby dokona tam cudw. Jezus odmawia, powoujc si na Sowo Ojca, ktre jest pokarmem (por. Mt 4,4). Po upywie czterdziestu dni zacz naucza i gromadzi wok siebie pierwszych uczniw. W tym wanie czasie zaproszono Go i Jego uczniw na wesele do Kany Galilejskiej, maego miasteczka oddalonego o kilka kilometrw od Nazaretu. W tamtych czasach lub w Izraelu by okazj do oglnej, trwajcej kilka dni zabawy, gromadzcej mnstwo ludzi. Oprcz najbliszej rodziny zapraszano przyjaci i znajomych, a take osoby luno zwizane z nowoecami. Zalubiny trway nie tylko przez dwa dni samej ceremonii, ale przez siedem, czsto nawet wicej dni uczt, tacw, pieww i rozmaitych zabaw. Sam obrzd trwa dwa dni i by bardzo radosny i uroczysty48. Spisywano kontrakt maeski i nastpnie rozpoczynay si uroczystoci lubne. Pierwszego dnia narzeczony ubrany w witeczny strj wraz z orszakiem, prowadzonym przez jednego z jego najlepszych przyjaci (nazywanym zreszt oficjalnie przyjacielem oblubieca) przy dwikach muzyki udaj si do domu narzeczonej. Narzeczona z twarz zakryt welonem, ktry zdejmie dopiero w komnacie nowoecw, przybrana w pikne stroje i klejnoty, zajmuje miejsce w orszaku razem z narzeczonym, otoczona przyjacikami, i wszyscy wyruszaj do domu narzeczonego, piewajc weselne pieni. W domu narzeczonego odbywa si ceremonia cile religijny: rodzice wypowiadaj jedn z formu bogosawiestwa zaczerpnitych z Pisma witego. Potem zaczynaj si tace, wygaszanie bogosawiestw oraz recytowanie poezji miosnej przez uczestniczcych w weselu czonkw rodziny, przyjaci, ssiadw. Wielki poemat weselny goszcy mio erotyczn Pie nad Pieniami, by moe napisany zosta z okazji jednego ze lubw i wesel krla Salomona, stanowic pikny i obszerny przykad poezji ukadanej na takie okazje. Take Psalm 45 jest poematem z okazji lubu monarchy. Nastpnie zaczyna si tygodniowa, lub dusza zabawa w domu pana modego. Jezus wraz z uczniami uczestniczy w takim wanie weselu. Siedzia przy stole z gomi weselnymi, sucha pieni miosnych, bawi si ze wszystkimi, cieszy si radoci modej pary i bogosawi ludzkiej mioci. Pniej, w swoim nauczaniu bdzie czsto odwoywa si do obrazu uczty weselnej49. W trakcie wesela w Kanie Galilejskiej zdarzy si przykry dla modej pary epizod zabrako wina. By moe stao si tak, e goci weselnych przybyo wicej, ni przewidziano. Zoliwi twierdz, i to uczniowie Jezusa, bdcy zapewne tymi ponadplanowymi gomi, przyczynili si w niemaym stopniu do zaistnienia braku.
48
30
Opis wesela w Izraelu zob. Encyklopedia biblijna, praca zbior. pod red. Paula J. Achtemeiera, wyd. Vocatio i Adam, s.12021203, Warszawa 1999; take Ks. Henri Caffarel, dz. cyt., s. 42 44. 49 Zob. Mt 9,14; Mk 2,19; k 5,34.
Pierwsz, ktra zauwaya konsternacj sug, bya Matka Jezusa. Bdc wraliw kobiet, szybko zorientowaa si, e co si dzieje, e jest kopot. Wiedziaa, e jeli zabraknie wina, gocie szybko strac dobry humor, wesele zakoczy si szy bciej i bdzie to wielki wstyd dla caej rodziny i miasteczka, a przede wszystkim dla modej pary na cae ycie. Jej macierzyskie, delikatne serce pragnie temu nieszczciu zaradzi. Z prostot podchodzi do Syna i informuje Go o tym, co si stao Nie maj wina. Tutaj objawia si nam wielka wiara Maryi. Ona ju zna Bosk potg Syna. Bg tak doskonale napeni J wiatem i moc swego Ducha, e ani przez chwil nie wtpi w to, e dla Jezusa nie ma nic niemoliwego50. Maryja stanowi tutaj dla nas wzr, przykad doskonaej modlitwy wstawienniczej za innych ludzi. Ona nie mwi Jezusowi, co ma zrobi, kiedy i jak zaradzi brakowi. Po prostu wskazuje Mu na potrzeb. Nie przedstawia swoich osobistych pl anw, ktre chciaaby, aby On speni. Jest to cecha bardzo delikatnej mioci nie narzuca swoich pomysw Umiowanemu, lecz tylko przedstawia problem, aby On mg uczyni, co zechce. Tak powinna wyglda nasza modlitwa za innych. Mamy przedstawia Bogu ich problemy, potrzeby, ale Jemu zostawi sposb, w jaki On sam zechce im pomc. Wielki niepokj, pene lku i napi zatroskania o wiat nie pochodz od Boga. My mamy zoy wiat w rce Stwrcy, powierzy go ufnie Jego mioci, a nie usiowa dwiga go na swoich barkach. Jestemy na to za sabi. Jeli wierzymy, e Bg kocha nas wszystkich, to wierzymy rwnie, e jest On w stanie wszelkie zo przemieni w dobro51. i taka wanie bya wiara Maryi. Zadziwia nas odpowied Jezusa: Czy to moja lub Twoja sprawa, Niewiasto? Czy jeszcze nie nadesza godzina moja? (J 2,4). Mona odnie wraenie, e Jezus zwraca si do swojej Matki z pewnym dystansem. W rodowisku ydowskim wyraenie takie byo uywane dla zaznaczenie rnicy punktw widzenia rozm wcw52. Ewangelista cytujc je, chcia zapewne zasygnalizowa rezerw, z jak Jezus przystpuje do dziaania. Jego godzina jeszcze nie nadesza gdy t godzin bdzie godzina Jego chway na krzyu i w akcie zmartwychwstania. Dopiero wtedy obdarzy nas prawdziwym winem, ktrym jest mio Boa wypywajca z przebitego serca Jezusa53. Dzieo Chrystusa dokona si na paszczynie, ktra znacznie przekracza to, z czym Maryja miaa zazwyczaj do czynienia. Jej wiara przez cay okres ziemskiego ycia ma wzrasta. Dlatego Jezus odpowiadajc w ten sposb, kae Jej postawi kolejny krok w wierze, jak uczyni to ongi przez budzce niepokj pozostanie w wityni. W tym celu Jezus wprowadza Maryj w tajemnic godziny. Nie odrzuca Jej proby, ale wiedzie J w rzeczywisto nowego stworzenia, ktra zici si w godzinie Jego chwalebnej mki. Czowiek spra50
Zob. Jean Lafrance, Modlitwa z Maryj, Matk Jezusa, Wydawnictwo WAM, Krakw 1998, s. 240. 51 Zob. Wilfrid Stinissen OCD, Powiedz im o Maryi, W drodze, Pozna 2001, s. 6466. 52 Zob. Jean Lafrance, dz. cyt., s. 241. 53 Anselm Grun, Jezus brama do ycia, Wydawnictwo Znak, Krakw 2002, s. 4849.
gniony jest nie tylko wina, ale wody ycia i chleba ycia. Jest to tajemnica kielicha lub godziny, do ktrej Matka Jezusa musi si przygotowa tak samo, jak kady z nas54. Jezus czeka, a nadejdzie godzina, nie chce jej przyspiesza. Oczekuje na waciwy moment, w ktrym Jego pierwszy znak nabierze peni znaczenia. i wtedy Maryja przychodzi do Niego i pokazuje, czego brakuje na weselu. Dalszy cig powierza Synowi. Wyznaje swoj wiar w Jego moc, bo wie, e jest On Synem Wszechmogcego Ojca. Wtedy Matka Jego powiedziaa do sug: Zrbcie wszystko, cokolwiek wam p owie (J 2,5-9). Sudzy napeniaj kamienne stgwie i woda zostaje przemieniona w wino. Jezus czyni cud, ale robi to w sposb nieoczekiwany: nie wyczarowuje wina, ale przemienia wod. Jego cud nie jest kreacj, ale przemian. W tej prz emianie Jezus widzi ju przemian wina w swoj krew. Pozwala, by codzienno dotkna cudu tylko ten, kto powanie bierze to, co mae i codzienne, ujrzy Boy cud wanie w codziennoci. Sudzy na pewno dziwili si, napeniajc wielkie stgwie wod. Maryja skonia ich do tego. Potrzeba jest przynajmniej malutkiej wiary, eby ujrze Boy cud55. Wany jest komentarz starosty, ktry zwraca si do pana modego: ty zachowae dobre wino a do tej pory. Wraz z Jezusem nadesza pora, gdy moemy pi wino, ktrego jest pod dostatkiem, i witowa wesele z Bogiem. Dziki Jezusowi nasze ycie nabrao nowego, wspaniaego smaku. Ewangelista Jan nazywa cud w Kanie pierwszym znakiem Jezusa. Jest to znak chway Boga, ktra rozbyskuje w Jezusie. Dziki temu znakowi uwierzyli w Niego Jego uczniowie. Obraz wesela w Kanie wie si w nierozerwalny sposb z misterium wielkanocnym. Na krzyu Jezus Oblubieniec oddaje ycie za swj Koci Oblubienic, d okonujc nierozerwalnych zalubin, przypiecztowanych w dzie Wielkiej Nocy. Tutaj, w Kanie, owe zalubiny w tajemniczy sposb ju si urzeczywistniaj. Bg, ktry pierwszy umiowa kadego z nas, pierwszy wyznaje nam sw mio. Chrystus Oblubieniec przychodzi do nas, eby nam t Bo mio wyzna. Dlatego pierwszy cud dokonuje si w Kanie Galilejskiej podczas wesela. Bo jest wielk zapowiedzi Godw Baranka. Jezus porwna pniej Krlestwo niebieskie do uczty weselnej. Jest to ta uczta, do ktrej tsknimy, a ktrej przebysk otrzymujemy w opowiadaniu o weselu w Kanie56.
32
54 55
Zob. Jean Lafrance, dz. cyt. s. 241. Zob. Wilfrid Stinissen OCD, dz. cyt., s. 6970. 56 Tame, s. 63.
Dzikujmy w tej tajemnicy raca za ow mio Boga Oblubieca, Boga, ktry kocha kadego z nas tak gorco, jak oblubieniec swoj oblubienic, i ktry chce nam nieustannie t mio okazywa. Promy o to, bymy jak Maryja potrafili wstawia si za naszych bliskich, nie n arzucajc Bogu swoich osobistych planw i rozwiza, ale zawierzajc wszystko Jego Mioci.
3. Goszenie Krlestwa Boego i wzywanie do nawrcenia

Gdy Jan zosta uwiziony, Jezus przyszed do Galilei i gosi Ewangeli Bo. Mwi: Czas si wypeni i bliskie jest krlestwo Boe. Nawracajcie si i wierzcie w Ewangeli! (Mk 1,15). Jan przywoa do siebie dwch spord swoich uczniw i posa ich do Pana z zapytaniem: Czy Ty jeste Tym, ktry ma przyj, czy te innego mamy oczekiwa? Gdy ludzie ci zjawili si u Jezusa, rzekli: Jan Chrzciciel przysya nas do Ciebie z zapytaniem: Czy Ty jeste Tym, ktry ma przyj, czy te innego mamy oczekiwa? W tym wanie czasie Jezus wielu uzdrowi z chorb, dolegliwoci i uwolni od zych duchw; take wielu niewidomych obdarzy wzrokiem. Odpowiedzia im wic: Idcie i doniecie Janowi to, cocie widzieli i syszeli: niewidomi wzrok odzyskuj, chromi chodz, trdowaci zostaj oczyszczeni i gusi sysz; umarli zmartwychwstaj, ubogim gosi si Ewangeli. A bogosawiony jest ten, kto nie zwtpi we Mnie (k 7,18-23). I przyszli do Niego z paralitykiem, ktrego nioso czterech. Nie mogc z powodu tumu przynie go do Niego, odkryli dach nad miejscem, gdzie Jezus si znajdowa, i przez otwr spucili nosze, na ktrych lea paralityk. Jezus, widzc ich wiar, rzek do paralityka: Dziecko, odpuszczone s twoje grzechy. A siedziao tam kilku uczonych w Pimie, ktrzy myleli w sercach swoich: Czemu On tak mwi? On bluni. Kt moe odpuszcza grzechy, prcz jednego Boga? Jezus pozna zaraz w swym duchu, e tak myl, i rzek do nich: Czemu myli te nurtuj w waszych sercach? C jest atwiej: powiedzie paralitykowi: Odpuszczone s twoje grzechy, czy te powiedzie: Wsta, we swoje oe i chod? Ot, ebycie wiedzieli, i Syn Czowieczy ma na ziemi wadz odpuszczania grzechw rzek do paralityka: Mwi ci: Wsta, we swoje nosze i id do swego domu! On wsta, wzi zaraz swoje nosze i wyszed na oczach wszystkich. Zdumieli si wszyscy i wielbili Boga, mwic: Nigdy jeszcze nie widzielimy czego podobnego (Mk 2,3-13). Jezus obchodzi wszystkie miasta i wioski. Naucza w tamtejszych synagogach, gosi Ewangeli o krlestwie i leczy wszystkie choroby i wszystkie saboci. A widzc tumy, litowa si nad nimi, bo byli znkani i porzuceni, jak owce nie majce pasterza. Wtedy rzek do swych uczniw: niwo wprawdzie wielkie, ale robotnikw mao. Procie Pana niwa, eby wyprawi robotnikw na swoje niwo (Mt 9,35-38 ). Jeden z faryzeuszw zaprosi Go do siebie na posiek. Wszed wic do domu faryzeusza i zaj miejsce za stoem. A oto kobieta, ktra prowadzia w miecie ycie grzeszne, dowiedziawszy si, e goci w domu faryzeusza, przyniosa flakonik ala-
bastrowy olejku i stanwszy z tyu u Jego stp, paczc, zacza zami oblewa Jego stopy i wosami swej gowy je wycieraa. Potem caowaa Jego stopy i namaszczaa je olejkiem. Widzc to faryzeusz, ktry Go zaprosi, mwi sam do siebie: Gdyby on by prorokiem, wiedziaby, co to za jedna i jaka to jest ta kobieta, ktra si go dotyka, e jest grzesznic. Na to Jezus rzek do niego: Szymonie, mam ci cos do powiedzenie. On rzek: Powiedz, Nauczycielu. Pewien wierzyciel mia dwch dunikw. Jeden winien mu by piset denarw, a drugi pidziesit. Gdy nie mieli z czego odda, darowa obydwom. Ktry z nich wic bdzie go bardziej miowa? Szymon odpowiedzia: Przypuszczam, e ten, ktremu wicej darowa. On za mu rzek: Susznie osdzie. Potem zwrciwszy si w stron kobiety, rzek do Szymona: Widzisz t kobiet? Wszedem do twego domu, a nie podae Mi wody do ng; ona za zami oblaa Mi stopy i otara je swymi wosami. Nie powitae Mnie pocaunkiem; a ona, odkd wszedem, nie przestaa caowa stp moich. Gowy nie namacie Mi oliw; ona za olejkiem namacia moje stopy. Dlatego powiadam ci: Odpuszczone s jej liczne grzechy, poniewa bardzo umiowaa. A ten, komu mao si odpuszcza, mao miuje. Do niej za rzek: Odpuszczone s twoje grzechy. Na to wspbiesiadnicy zaczli mwi sami do siebie: Kt On jest, e nawet grzechy odpuszcza? On za rzek do kobiety: Twoja wiara ci ocalia, id w pokoju (k 7,36-50). Wieczorem owego pierwszego dnia tygodnia, tam gdzie przebywali uczniowie, cho drzwi byy zamknite z obawy przed ydami, przyszed Jezus, stan porodku i rzek do nich: Pokj wam! A to powiedziawszy, pokaza im rce i bok. Uradowali si zatem uczniowie ujrzawszy Pana. A Jezus znowu rzek do nich: Pokj wam! Jak Ojciec Mnie posa, tak i Ja was posyam. Po tych sowach tchn na nich i powiedzia im: Wemijcie Ducha witego! Ktrym odpucicie grzechy , s im odpuszczone, a ktrym zatrzymacie, s im zatrzymane (J 20,19-23).
Kiedy Herod Antypas uwizi Jana Chrzciciela, Jezus podejmuje nauczanie w Galilei, kontynuujc rozpoczte przez Jana dzieo. Robi to jed nak w inny sposb ni Jan zblia si do ludzi i gosi im Dobr Nowin. Czas si wypeni i bliskie jest krlestwo Boe. Greckie okrelenie czasu kairos oznacza waciw chwil, ktra konstytuuje czas, jest jego najgbszym sensem57. Czas si wypeni znaczy to, e osign swoj peni. Skoczy si ju czas ocz ekiwania, nadeszo centralne wydarzenie caej historii i rozpoczo si krlowanie Boga. Pojawi si Jezus z Nazaretu, ktry jest uosobion obecnoci krlestwa Boego w wiecie. Stao si tak nie dziki zasugom ludzi, ale poniewa Bg ich tak obdarowa. Wymaga to od nas nawrcenia i podporzdkowania si krlowaniu Boga. Jezus przynosi Dobr Nowin o zbawieniu wszystkich ludzi: Nawracajcie
57
34
Zob. Anselm Grun, Jezus droga do wolnoci, Wydawnictwo Znak, Krakw 2003, s. 35.
si i wierzcie w Ewangeli gr. metanoeite znaczy nawracajcie si, przemieniajcie wasze umysy, wasze mylenie, wasze serca. Przed Jezusem nawrcenie miao znaczenie moralne polegao na zmianie obyczajw, na zreformowaniu wasnego ycia. Jezus to zmienia nawrcenie nie znaczy ju zawrcenia ze zej drogi i powrotu do starego przymierza, zachowania Prawa, ale uczynienie skoku do przodu i wejcie do krlestwa, uchwycenie zbawienia, ktre przyszo do ludzi darmowo, z wolnej inicjatywy kochajcego Boga. Odtd nie jest ju tak, e musimy si nawrci, by zbawienie przyszo do nas, ale mamy si nawrci, bo zbawienie do nas ju przyszo. Bg nie czeka, a czowiek zrobi pierwszy krok, a radykalnie zmieni swoje ycie, zacznie spenia dobre uczynki, tak jakby zbawienie miao by zapat za nasze wysiki. Nie, Bg daje nam swoj ask i dziki tej asce moemy zmieni nasze ze uczynki. Najpierw jest Boy dar i dopiero dziki niemu moemy zerwa z naszym grzechem, egoizmem, egocentryzmem58 Raniec modlitw Jana Pawa II 35 Nawracajcie si i wierzcie. Wierzcie w Ewangeli, ufajcie Ewangelii, wierzcie Jezusowi. Nawrcenie wymaga wiary i zaufania Jezusowi Chrystusowi, ktry otwiera nam oczy, ukazuje drog, naprawd prowadzi do ycia. Trzecia tajemnica wiata zachca nas do rozwaenia caej publicznej dziaalnoci Jezusa. Wszystko bowiem byo Jego goszeniem krlestwa Boego i wzywaniem do nawrcenia. Jezus chodzi po wsiach i miasteczkach i gosi Ewangeli. Uzdrawia chorych, wypdza ze duchy, leczy saboci. Jezus lituje si nad ludmi biednymi, samotnymi i zgnbionymi, niczym owce pozbawione pasterza. W Ewangeliach liczne sa opisy cudw Jezusa. Ojciec wity Jan Pawe II proponuje szczeglnie dwa teksty do rozwaenia w tych tajemnicach. Pierwszy opisuje uzdrowienie paralityka. Pewnego dnia, gdy Jezus przeby wa w Kafarnaum, rozesza si wie, e jest w domu zapewne w domu Szymona Piotra. Natychmiast wic zgromadzi si tam tak wielki tum, e nie mona byo wej przez drzwi. Nigdzie nie byo wolnego miejsca, a Jezus wszystkim gosi nauk. Przyszo czterech by moe przyjaciele lub krewni chorego i bardzo chcieli dosta si z nim do Mistrza. Wiedzieli ju, e Jezus wielu chorych uzdrowi. O tym, jak bardzo musieli by zdeterminowani, mwi nam sposb, w jaki dostali si do Niego. Odkryli dach domu, co nie byo fizycznie rzecz trudn palestyskie domy w tamtych czasach miay dachy zrobione z gazi i gliny; naraao ich to natomiast z pewnoci na drwiny tumu i gniew ludzi, do ktrych dom nalea. Sam Jezus, widzc nosze z chorym zjedajce z sufitu, chyba nie mg si nie umiechn, ale i zadziwi wiar tych ludzi. i widzc ich wiar, mwi: Dziecko, odpuszczone s twoje grzechy. W domu siedziao te kilku uczonych w Pimie, ktrzy zgorszyli si tymi sowami i myleli w sercach swoich, e Jezus bluni, bo
58
Zob. Raniero Cantalamessa, Zarzucie sieci, Wyd. w. Antoniego, Wrocaw 2002, s. 218220.
tylko Bg moe odpuci grzechy. Jezus pozna w swym duchu, e tak myl, i powiedzia: C jest atwiej: powiedzie paralitykowi, e odpuszczone s jego grzechy, czy te eby wsta, wzi swoje oe i poszed. i by pokaza im swoj wadz odpuszczania grzechw, kaza wsta paralitykowi, a on uzdrowiony wsta i wyszed na oczach wszystkich. Drugie wydarzenie do rozwaenia to ukaszowy opis pobytu Jezusa w domu faryzeusza Szymona. Kiedy Jezus przyszed do Szymona, eby spoy z nim posiek, przysza tam pewna prostytutka, ktr wszyscy znali, i wiedzieli, jaki zawd wykonuje. Kobieta pakaa u stp Jezusa, namaszczaa Mu stopy olejkiem i wosami je wycieraa. Moemy sobie wyobrazi konsternacj i zgorszenie faryzeusza, jego ironiczny umiech. Gdyby On wiedzia, kim ona jest.... Jezus na ten ironiczny umiech odpowiada przypowieci o dwch dunikach, z ktrych jeden by winien wierzycielowi 500, a drugi 50 denarw. Gdy nie mieli z czego odda, wierzyciel obydwm darowa. Obaj okazuj wdziczno proporcjonalnie do wielkoci dugu. W podobny sposb owa grzeszna kobieta okazaa Jezusowi wicej czci i szacunku ni gospodarz, ktrego zgorszya jej obecno, a sam zaniedba wobec Jezusa tego wszystkiego, co nakazyway wczesne zwyczaje i kurtuazja. Potpiona przez otoczenie kobieta znalaza obroc w Jezusie. Odpuszczono jej liczne grzechy, poniewa bardzo umiowaa. Pikna i wzruszajca scena. Kobieta, ktra miaa ju do grzechu, szuka ycia w promieniach autentycznej mioci i znajduje je. Jezus jej przebacza i daje wiar w to, e jest moliwa odbudowa jej zranionego serca, tak by mogo ono kocha czyst mioci zarwno Boga, jak i czowieka. Nawracajcie si i wierzcie w Ewangeli. Jezus chce nam udziela swojego przebaczenia, bo wie, e kady z nas tego potrzebuje. Jego serce jest cierpliwe i wielkiego miosierdzia. Nie ma takiego grzechu, ktrego On nie mgby odp uci. Po swojej mierci i zmartwychwstaniu przekaza wadz odpuszczania grz echw swoim uczniom. Ktrym odpucicie grzechy, s im odpuszczone. Wystarczy odda Jezusowi nasze rozbite, poranione grzechem serca, a On je z mioci uzdrowi. Promy o to w tej tajemnicy racowej.
4. Przemienienie na grze Tabor

Po szeciu dniach Jezus wzi z sob Piotra, Jakuba oraz brata jego, Jana, i zaprowadzi ich na gr wysok, osobno. Tam przemieni si wobec nich: twarz Jego zajaniaa jak soce, odzienie za stao si biae jak wiato. A oto ukazali si im Mojesz i Eliasz, rozmawiajcy z Nim. Wtedy Piotr rzek do Jezusa: Panie, dobrze, e tu jestemy; jeli chcesz, postawi tu trzy namioty: jeden dla Mojesza i jeden dla Eliasza. Gdy on jeszcze mwi, oto obok wietlany osoni ich, a z oboku odezwa si gos: To jest mj Syn umiowany, w ktrym mam upodobanie, Jego suchajcie! Uczniowie, syszc to, upadli na twarz i bardzo si zlkli. A Jezus zbliy si do nich, dotkn ich i rzek: Wstacie, nie lkajcie si! Gdy podnieli oczy, nikogo nie widzieli, tylko samego Jezusa.
36
A gdy schodzili z gry, Jezus przykaza im, mwic: Nie opowiadajcie nikomu o tym widzeniu, a Syn Czowieczy zmartwychwstanie. Wtedy zapytali Go uczniowie: Czemu wic uczeni w Pimie twierdz, e najpierw musi przyj Eliasz? On odpar: Eliasz istotnie przyjdzie i wszystko naprawi. Lecz powiadam wam: Eliasz ju przyszed, a nie poznali go i postpili z nim tak, jak chcieli. Tak i Syn Czowieczy ma od nich cierpie. Wtedy uczniowie zrozumieli, e mwi im o Janie Chrzcicielu( Mt 17,1-13). Po szeciu dniach Jezus wzi z sob Piotra, Jakuba i Jana i zaprowadzi ich samych osobno na gr wysok. Tam si przemieni wobec nich. Jego odzienie stao si lnico biae, tak jak aden na ziemi folusznik wybieli nie zdoa. i ukaza si im Eliasz z Mojeszem, ktrzy rozmawiali z Jezusem. Wtedy Piotr rzek do Jezusa: Rabbi, dobrze, e tu jestemy; postawimy trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojesza i jeden dla Eliasza. Nie wiedzia bowiem, co powiedzie, tak byli przestraszeni. i zjawi si obok, osaniajcy ich, a z oboku odezwa si gos: To jest mj Syn umiowany, Jego suchajcie! i zaraz potem, gdy si rozejrzeli, nikogo ju nie widzieli przy sobie, tylko samego Jezusa (Mk 9,2-8).
Wedug Tradycji, ukrzyowanie Jezusa miao nastpi czterdzieci dni po Jego przemienieniu. Dlatego te wito Przemienienia ustalono na dzie 6 sierpnia, czyli na czterdzieci dni przed witem Podwyszenia Krzya celebrowanym 14 wrzenia, w trakcie ktrego wspomina si mk Jezusa na krzyu. wito Prz emienienia rozpowszechnio si, gdy na grze Tabor wzniesiono koci pod ty m wezwaniem, a w V wieku byo ju popularne w Bizancjum, Syrii i Armenii. Z czasem stao si jednym z waniejszych wit chrzecijaskiego Wschodu59. Na Zachodzie pierwsz wzmiank o tym wicie odnajdujemy w X wieku. Ale dopiero w wieku XV papie Kalikst III wprowadzi wito do kalendarza liturgicznego na pamitk zwycistwa wojsk chrzecijaskich nad armi tureck pod Belgradem60. Tajemnic przemienienia Koci kontempluje zasadniczo dwa razy w cigu roku liturgicznego: 6 sierpnia w wito Przemienienia i w II Niedziel Wielkiego Postu. Trzej Ewangelici opisuj nam przemienienie Jezusa na grze Tabor, z czego w. Marek mg korzysta z naocznego wiadectwa w. Piotra. Mino sze dni od wyznania wiary przez Piotra pod Cezare Filipow i zapowiedzi mki przez Jezusa. Pan zabiera z sob trzech Apostow Piotra, Jakuba i Jana i prowadzi ich osobno na gr wysok. Uczniowie zostawi za sob wszystkie sprawy i troski, prac, przyjaci, ca rozpoczt ju dziaalno ap ostolsk. Wyrwani z codziennego rytmu ycia,.id za Jezusem tam, gdzie jest cisza, samotno, oddalenie od wszelkiego zgieku. To Jezus wybiera ich spord i nnych Apostow i wyprowadza na odosobnione miejsce.
59
Zob. Maciej Bielawski, Blask ikon, Wyd. Homini, Krakw 2005, s. 69. 60 Zob. Karmi was tym, czym sam yj, seria Ojcowie ywi, Spoeczny Instytut Wydawniczy Znak, Krakw 1982, s. 354.
Tam si przemieni wobec nich. Jezus nie przemieni si pord zgieku tumw, ale wobec tych, ktrzy zostawili wszystko i poszli za Nim na ubocze. Twarz Jego zajaniaa jak soce, odzienie za stao si biae jak wiato , powie nam Ewangelista Mateusz. Wynika std, e wiato nie pochodzio z zewntrz, ale z wntrza Jezusa. Jego twarz nie bya po prostu owietlona, lecz janiaa. Podobnie Jego szaty stay si biae jak wiato. Widzimy tutaj rnic w stosunku do podobnych teofanii ze Starego Testamentu. Jezus janieje wasnym wiatem, a nie wiatem odbitym; Jego twarz rozjania nie tylko chwaa Boga, jak to byo w przypadku Mojesza (zob. 2 Kor 3,7b), lecz rwnie Jego wasna chwaa. Chwaa Boga jest Jego wasn chwa61. Jezus nie jest jedn z wielkich postaci Starego Testamentu, ktre oglday chwa Boga i byy wiadkami teofanii. Nie jest tym, ktry widzi Boga, ale raczej pozwala si widzie jako Bg. Wedug trad ycji ydowskiej, nowe ycie w niebie porwnuje si do lnico biaego odzienia. W tym wydarzeniu zosta wic odkryty rbek tajemnicy nowego ycia. Raniec modlitw Jana Pawa II Gdy si modli, wygld Jego twarzy si odmieni, a Jego odzienie stao si lnico biae powie w. ukasz (k 9,9-29). Chyba nie bez znaczenia bedzie powiedzie, e przemiana Jezusa dokonaa si podczas modlitwy. Na grze Tabor Jezus nie jest mistrzem, ktry naucza, ale Synem, ktry rozmawia ze swoim ukochanym Ojcem niebieskim i pozwala przyjacioom przeywa chwile bliskoci midzy Nimi. On chce, eby uczniowie stali si wiadkami i uczestnikami Jego chway potwierdzonej przez Ojca. Modlitwa Jezusa jest kluczem do zrozumienia caego wydarzenia. Dziki niej przemienienie staje si nam bliskie., staje si t tajemnic, ktr moemy nie tylko kontemplowa, ale i naladowa. Jeli celem naladowania Jezusa jest przemienienie si w Niego, to modlitwa stanowi uprzywilejowan drog do tego celu. W czasie przemienienia Jezusa ukazuj si Eliasz i Mojesz, ktrzy z Nim rozmawiaj. Eliasz reprezentuje tu wszystkich prorokw przepowiadajcych Mesjasza, a Mojesz Prawo. Mojesz i Eliasz to nie tylko symbole Prawa i Prorokw, ale take reprezentanci pocztku i koca tej historii zbawienia, jaka znalaza swoje urzeczywistnienie w Mesjaszu, ktry jest take sdzi czasw ostatecznych. M arek i Mateusz mwi, e Mojesz i Eliasz rozmawiali z Jezusem, ale w. ukasz podaje, czego ta rozmowa dotyczya: mwili o Jego odejciu, ktrego mia dopeni w Jeruzalem (k 9,31). Jezus niedawno zapowiedzia uczniom swoj mk (k 9,22 ), a Mojesz i Eliasz s jakby potwierdzeniem Jego sw, ktre przychodzi z nieba. Mka znajduje si w sercu tajemnicy przemienienia. Chway Jezusa nie da si oddzieli od krzya. Rabbi, dobrze, e tu jestemy; postawimy trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojesza i jeden dla Eliasza (Mk 9,5 ). Reakcja Piotra na te wydarzenia jest rnie interpretowana przez egzegetw. By moe ze strachu Piotr nie wiedzia,
61
38
Zob. Raniero Cantalamessa, Tajemnica Przemienienia, Wyd. Salwator, Krakw 2002, s. 20.
co mwi, i w ten sposb wyrazi ch pozostania na grze, aby uchroni Jezusa od zapowiedzianej mki. A moe Piotr tak dobrze czu si w czasie widzenia, e chcia je przeduy. I zjawi si obok, osaniajcy ich (Mk 9,7). Bg dokonuje na swj sposb tego, co Piotr chcia dokona na ludzki sposb: obok, znak obecnoci Boga i Jego chway osania ich. Namioty Piotra s ju niepotrzebne. Obok oznacza zazwyczaj chwa Bo, ale Nowy Testament zaczyna go wiza z Duchem witym i tak go interpretuj Ojcowie komentujcy przemienienie. Obok jest widzialnym znakiem obecnoci Ducha witego, tak jak gobica w czasie chrztu Jezusa w Jordanie62. Z oboku odezwa si gos: To jest mj Syn umiowany, Jego suchajcie (Mk 9,7b). Chrystus zajmuje miejsce Prawa. We wszystkim, co mwi i co czyni, Jezus jest ostatecznym i penym wyrazem woli Ojca, jest nowym prawem. Take nie tylko nowym porednikiem objawienia, ale nowym, penym objawieniem si Boga ludziom. Wszystko, co konieczne, powiedzia nam Bg w swoim Synu, nie musimy i nie moemy ju szuka innych objawie63. I zaraz potem, gdy si rozejrzeli, nikogo ju nie widzieli przy sobie, tylko samego Jezusa (Mk 9,8). Znika obok, nie ma ju Mojesza i Eliasza. Ganie wiato. Jezus jest taki jak dawniej. Ale tylko w Nim w peni objawia si caa Trjca wita. Nikt nie idzie do Ojca inaczej jak tylko przez Jezusa. Kiedy Mojesz schodzi z gry Synaj, nie wiedzia, e skra na jego twarzy promieniaa na skutek rozmowy z Panem (Wj 34,29). Wiele razy obserwowaam ludzi wychodzcych z modlitwy w kaplicy. Czsto z ich twarzy promieniowa spokj i pogoda ducha. Oni spotkali Jezusa, a teraz wracaj umocnieni tym widzeniem do swojej codziennoci, do pracy, do rodzin. Do swoich codziennych problemw, czsto nie do rozwizania, do kopotw, czsto nie do udwignicia, i ciemnoci. Ale wracaj inni, promieniujcy przedziwnym wiatem. Tak jak uczniowie schodzili z gry Tabor. W tym Przemienieniu chodzio gwnie o to, eby usun z serc uczniw zgorszenie krzya, a take ujawnieniem majestatu i dostojestwa zapobiec zachwianiu si ich w wierze, jakie mogoby nastpi na widok poniajcej, cho dobrowolnie podjtej mki powie w. Leon Wielki64. My wszyscy zmierzamy do tej chway, ktr otoczony jest Chrystus. Ale zanim przypadnie nam udzia w chwale Pana, nie moemy si uchyla od udziau w Jego krzyu. ycie stawia nas czsto w sytuacji prby, czsto ogarniaj nas ciemnoci tak wielkie, e nie wida nawet maego promyka wiata. Dostrzegamy tylko rzeczywisto, ktra daje nam odczu ca swoj gorycz. Bardzo cierpimy i pytamy
62 63
Tame s. 30. Tame s. 33. 64 Karmi was tym, czym sam yj, Ojcowie Kocioa komentuj ewangelie niedzielne roku A, Spoeczny Instytut Wydawniczy Znak, Krakw 1978, s. 61.
wtedy Pana: Dlaczego? W takiej prbie Ewangelia i przemienienie janiej jako zadatek zwycistwa. Cae to cierpienie przecie kiedy si skoczy. Pewne go dnia kady z nas, a take cay wszechwiat zostanie przemieniony, poniewa kady bdzie podobny do Jezusa My wszyscy z odsonit twarz wpatrujemy si w jasno Pask jakby w zwierciadle; za spraw Ducha Paskiego, coraz bardziej janiejc, upodobniamy si do Jego obrazu (2 Kor 3,18). Promy Jezusa w tej tajemnicy raca witego, aby nas umocni w godzinie prb i ciemnoci, w godzinie krzya. Niech wiato Jego przemienienia bdzie wtedy nasz nadziej.
5. Ustanowienie Eucharystii
W pierwszy dzie Przanikw, kiedy ofiarowywano Pasch, zapytali Jezusa Jego uczniowie: Gdzie chcesz, ebymy przygotowali Ci spoywanie Paschy? i posa dwch spord swoich uczniw z tym poleceniem: Idcie do miasta, a spotka was czowiek nioscy dzban wody. Idcie za nim i tam, gdzie wejdzie, powiedzcie gospodarzowi: Nauczyciel pyta: Gdzie jest dla Mnie izba, w ktrej mgbym spoy Pasch z moimi uczniami? On wskae wam na grze sal du, usan i gotow. Tam przygotujecie dla nas. Uczniowie wybrali si i przyszli do miasta, a tam znaleli wszystko, tak jak im powiedzia, i przygotowali Pasch. Z nastaniem wieczoru przyszed tam razem z Dwunastoma. A gdy zajli miejsca i jedli, Jezus rzek: Zaprawd, powiadam wam: jeden z was Mnie wyda, ten, ktry je ze Mn. Zaczli si smuci i pyta jeden po drugim: Czybym ja? On im rzek: Jeden z Dwunastu, ten, ktry ze Mn rk zanurza w misie. Wprawdzie Syn Czowieczy odchodzi, jak o Nim jest napisane, lecz biada temu czowiekowi, przez ktrego Syn Czowieczy bdzie wydany. Byoby lepiej dla tego czowieka, gdyby si nie narodzi. A gdy jedli, wzi chleb, odmwi bogosawiestwo, poama i da im, mwic: Bierzcie, to jest Ciao moje. Potem wzi kielich i odmwiwszy dzikczynienie, da im, i pili z niego wszyscy. i rzek do nich: To jest moja Krew Przymierza, ktra za wielu bdzie wylana. Zaprawd, powiadam wam: Odtd nie bd ju pi napoju z owocu winnego krzewu a do owego dnia, kiedy pi bd go nowy w krlestwie Boym (Mk 14,12-25). Zob. take: Mt 26,17 nn.; k 22,7-13.
To by ostatni wieczr Jezusa. Opowiedzieli o nim wszyscy czterej Ewangelici. Uczynili to jednak na podstawie rnych tradycji. Wedug jednej, ktrej repreze ntantem by w. Jan, ostatni posiek by posikiem poegnalnym, podczas ktrego Nauczyciel da uczniom ostateczne wskazania, wyznaczajc im spotkanie w domu Ojca i pozostawiajc swj duchowy testament w symbolicznym gecie umyciu
40
ng. Inna tradycja, ktr powtarzaj Ewangelie synoptyczne, istot tego wieczoru i ostatniej wieczerzy sytuuje w ustanowieniu Eucharystii. Obie tradycje odwouj si do tego samego wydarzenia, a mianowicie daru, ktry Jezus czyni swym bliskim z wasnego ycia65. Jest pierwszy dzie Przanikw, czyli sam dzie Paschy. W tym dniu przystpili do Jezusa uczniowie z pytaniem, gdzie maj przygotowa wieczerz paschaln. Wieczerz paschaln spoywano zazwyczaj w gronie rodzinnym lub w gronie najbliszych przyjaci, w liczbie 1012 osb. Jezus by gow takiej wsplnoty zoonej z Apostow i dlatego mg wyda zlecenie przygotowania uroczystoci. Jezus posya dwch z nich do miasta (wedug k 22,8 s nimi Piotr i Jan). Tam maj spotka czowieka nioscego dzban z wod, za ktrym maj i. Mczyzna nioscy dzban z wod by nieomylnym znakiem rozpoznawczym, gdy normalnie wod w dzbanach nosiy kobiety. Czowiek ten zaprowadzi ich do domu, w ktrym Jezus pragnie spoy uczt paschaln. Gospodarzowi wystarczy powtrzy sowa Jezusa, w ktrych okrela si jako Rabbi. Wynika z tego, e gospodarz wiedzia, o kogo chodzi, i trzyma w pogotowiu przestronny pokj na pitrze, wyposaony w dywany. W tym pomieszczeniu uczniowie maj przygotowa wszystko, co p otrzebne do uczty paschalnej: gorzkie zioa, mis z potraw z owocw, ktra swoim czerwonym kolorem miaa przypomnie Izraelitom cik prac w niewoli przy wyrobie cegie, wreszcie dostateczn ilo wina, gdy ceremonia uczty pascha lnej przewidywa wwczas co najmniej trzy puchary. Nie ma tu mowy o baranku paschalnym, ale Jezus mwi tylko oglnie o przygotowaniu wieczerzy66. Uczniowie zrobili tak, jak im Nauczyciel poleci. Z nastaniem wieczoru czyli wedug ydowskiej rachuby czasu, po zachodzie soca obchodzono w domach uroczysto paschaln, ktrej centralnym wydarzeniem bya rytualna wieczerza. Miaa ona ydom przypomina historyczny moment wyzwolenia z niewoli egipskiej. Ojciec rodziny lub kto bdcy gow zebranej wsplnoty objania sens i znaczenie tej wieczerzy. Bya to tzw. haggada paschalna. Po niej spoywano baranka paschalnego, niekwaszone chleby i specjalnie gorzkie zioa. Jezus zasiada ze swoimi bliskimi w pokoju na grze, ktry przygotowali apostoowie. Wrd uczniw panuje powany nastrj. Czuj, e jest to decydujca chwila. Jezus mwi im o tym, jak bardzo chcia spoy t Pasch razem z nimi, zanim bdzie cierpia. Dzieli si z nimi swoimi najgbszymi uczuciami, a s to uczucia pene nadziei. Ta Pascha bdzie dla Niego ostatni Pa sch przed Jego spenieniem w krlestwie. A gdy jedli, wzi chleb, odmwi bogosawiestwo, poama i da im, mwic: Bierzcie, to jest Ciao Moje (Mk 14,22). Sformuowania przytoczone przez Marka w opisie sceny ustanowienia Eucharystii: bra, bogosawi, ama to
65
Zob. Eloi Leclerc, Ukryte krlestwo, W drodze, Pozna 2004, s. 184. 66 Zob. Hugolin Langkammer OFM, Passio Domini nostri Jesu Christi, Nowy Testament o mce i mierci Jezusa, Wyd. w. Antoniego, Wrocaw 1994, s. 40
typowe okrelenia z ydowskiej modlitwy przy stole. Now rzecz s sowa Bierzcie....to jest Ciao Moje. Chleb w witowaniu Paschy by symbolem chleba upokorzenia, ktry przodkowie Izraelitw jedli w Egipcie. W trakcie Ostatniej Wieczerzy staje si on symbolem samego Jezusa, symbolem wsplnoty z Tym, ktry poniesie mier. Od tej chwili osob Jezusa uobecnia bdzie chleb spoywany wsplnie przez uczestnikw uczty67. Jezus przeprowadza identyfikacj pomidzy swoj Osob a chlebem. Jest to szokujce i niepojte. Podczas ydowskiej Paschy midzy bogosawiestwem chleba a trzecim kielichem spoywano baranka paschalnego. O trzecim kielichu Jezus mwi: To jest moja Krew Przymierza, ktra za wielu bdzie wylana (Mk 14,24). Wieczerza pa schalna oraz uczta dni ostatecznych zostaj ze sob powizane. Okrelenie Ciao i Krew w kontekcie mki i mierci Jezusa oznaczaj ciao, ktre umrze, i krew, ktra zostanie wylana, a wic chodzi o czowieka, ktry straci ycie. Termin krew nawizuje do mierci na krzyu i wskazuje na jej ofiarny charakter. Jezus ofiarowuje swoj krew Bogu, podobnie jak Mojesz wyla krew zwi erzt ofiarnych na otarz i w ten sposb uwici przymierze. Uczniowie za, pijc Jego Krew, staj si uczestnikami tego przymierza. Eucharystia to ofiara za grz echy wszystkich ludzi. W czasie uczty Jezus zapowiada zdrad jednego z uczniw jeden z was Mnie wyda, ten, ktry je ze Mn (Mk14,18). Zdrajca jest wrd zgromadzonych i bierze udzia w posiku. Jest jednym z bliskich Jezusowi uczniw. Nie moe zdradzi kto, kto nie jest blisko, kto jest na zewntrz wsplnoty. Zapowied zdrady przypom ina sowa Psalmu 41,10: Nawet mj przyjaciel, ktremu ufaem i ktry chleb mj jada, podnis na mnie pit. Gdy Jezus mwi w czasie uczty o zdradzie, uczniowie spogldaj niepewni jeden na drugiego. Zaczli si smuci i pyta jeden po drugim: Czybym ja? Kady z Apostow ma przez chwil wiadomo, e zdrajc moe by wanie on. Jeden z was te sowa sprawiaj, e przed czowiekiem odsaniaj si wszystkie mroczne kryjwki jego serca. Odywaj w pamici wszystkie niewyznane grzechy, niewypowiedziane gono myli, instynkty zd uszone zbyt pno, wszystkie mroczne wybory....Czowiek uwiadamia sobie, e jest w nim do brudu nie na jedn, lecz na wiele zdrad68. Kady nosi w sobie przecie do pychy, gniewu, lenistwa, podania, zazdroci, smutku, zwtpi enia... Serce kadego z apostow, ale i kadego z nas, pene jest zdrad. Tej jeszcze nocy pewny siebie Piotr, ktry mwi: Choby wszyscy zwtpili, to na pewno nie ja (Mk 14,29) zdradzi Pana a trzy razy. Inni uczniowie rozprosz si i uciekn, gdy dojdzie do aresztowania ich Mistrza... Judasz zdradzi Jezusa chwil pniej w Ogrodzie Oliwnym za porednictwem jednego z najwitszych znakw mioci pocaunku. Ewangelista Jan powie, e Jezus wyranie pokaza uczniom, kto Go
67
42
Zob. Ks. Andrzej Banaszek, Wybrane zagadnienia z teologii Nowego Testamentu, Ewangelia w. Marka, Warszawa 1996, s. 59. 68 Zob. Alessandro Pronzato, Niewygodne ewangelie, W drodze, Pozna 1990, s. 272.
zdradzi. To ten, dla ktrego umocz kawaek chleba i podam mu (J 13,26). Jezus wiedzia doskonale, co dzieje si z Judaszem. Pokazuje uczniom wyranie, zupenie tak, jakby dawa im znak pomcie temu czowiekowi, bo on Mnie ju przekreli. Nikt jednak nie zrozumia, o co Mu chodzi. Gdy Judasz wychodzi, myl, e idzie zrobi zakupy, bo mia piecz nad trzosem. A bya noc (J 13,30) zaznaczy Jan. Judasz sam wychodzi w ciemn noc i sam niesie ju noc w sobie, w swoim wntrzu. Nie wiemy, dlaczego zdradzi Mistrza. Jedni mwi, e z chciwoci, bo zarobi na tym trzydzieci srebrnikw. Inni twierdz, e ze strachu, bo nie chcia dzieli losu Jezusa jako Jego ucze. By moe rozczarowa si swoim Mistrzem. Sp odziewa si, e jest On tym wymarzonym Mesjaszem, ktry odniesie zwycistwo nad okupantem. Moe w ten sposb chcia Go jeszcze sprowokowa do dziaania. Trudno nam zrozumie sowa Judasza, jakie kieruje do onierzy: Chwycie Go i prowadcie ostronie (Mk 14,44). Skd taka w nim troska w godzinie panowania ciemnoci? Raniec modlitw Jana Pawa II 43 Judasz wychodzi sam w ciemn noc i nikt za nim nie wybiega. i to waciwie bya pierwsza profanacja Eucharystii. Ta wsplnota, za ktr Jezus prosi Ojca, aby bya jednoci, za ktr sam siebie zoy w ofierze przed chwil, ju si rozbia. Kto wychodzi, a inni tego nie zauwaaj, lub nie chc zauway. Nie widz, jakie rozterki przeywa ich przyjaciel. Nie ma ich take wtedy, gdy Judasz spostrzega swj bd i prbuje go naprawi, doprowadzajc do zmiany wyroku. Take wtedy pozostaje sam. i koczy tragicznie, poddajc si rozpaczy. Piotr take tej nocy ulegnie lkowi i trzykrotnie zaprze si swego Mistrza. Inni uczniowie rozprosz si i uciekn jak tchrze. Nikt nie stanie przy Panu. Tak saba bya pierwsza wsplnota eucharystyczna... Rozwaajc t tajemnic raca, pamitajmy jednak o tym, e Koci i chrzecijanie otrzymuj uzdrowienie i zadatek ycia od Ciaa, ktre nie zostao uzdrowione, ale umczone i poranione umaro na krzyu.
Tajemnice bolesne
1. Modlitwa Pan Jezusa w Ogrjcu
Po odpiewaniu hymnu wyszli w stron Gry Oliwnej. A Jezus im rzek: Wszyscy zwtpicie we Mnie. Jest bowiem napisane: Uderz pasterza, a rozprosz si owce. Lecz gdy powstan, udam si przed wami do Galilei. Na to rzek Mu Piotr: Choby wszyscy zwtpili, to na pewno nie ja. Odpowiedzia mu Jezus: Zaprawd, powiadam ci: dzisiaj, tej nocy, zanim kogut dwa razy zapieje, ty trzy razy si Mnie wyprzesz. Lecz on tym bardziej zapewnia: Choby mi przyszo umrze z Tob, nie wypr si Ciebie. Wszyscy zreszt tak samo mwili. A kiedy przyszli do posiadoci zwanej Getsemani, rzek Jezus do swoich uczniw: Usidcie tutaj, Ja tymczasem si pomodl. Wzi z sob Piotra, Jakuba i Jana i pocz dre oraz odczuwa trwog. i rzek do nich: Smutna jest moja dusza a do mierci; zostacie tu i czuwajcie. i odszedszy nieco do przodu, pad na ziemi i modli si, eby jeli to moliwe omina Go ta godzina. i mwi: Abba, Ojcze, dla Ciebie wszystko jest moliwe, zabierz ten kielich ode Mnie. Lecz nie to, co Ja chc, ale to, co Ty niech si stanie. Potem wrci i zasta ich picych. Rzek do Piotra: Szymonie, pisz? Jednej godziny nie moge czuwa? Czuwajcie i mdlcie si, abycie nie ulegli pokusie; duch wprawdzie ochoczy, ale ciao sabe. Odszed znowu i modli si, wypowiadajc te same sowa. Gdy wrci, zasta ich picych, gdy oczy ich byy zmorzone snem, i nie wiedzieli, co Mu odpowiedzie. Gdy przyszed po raz trzeci, rzek do nich: picie dalej i odpoczywacie? Dosy! Nadesza godzina, oto Syn Czowieczy bdzie wydany w rce grzesznikw. Wstacie, chodmy, oto blisko jest mj zdrajca. I zaraz, gdy On jeszcze mwi, zjawi si Judasz, jeden z Dwunastu, a z nim zgraja z mieczami i kijami wysana przez arcykapanw, uczonych w Pimie i starszych. A zdrajca da im taki znak: Ten, ktrego pocauj, to wanie On; chwycie Go i wyprowadcie ostronie. Skoro tylko przyszed, przystpi do Jezusa i rzek: Rabbi!, i pocaowa Go. Tamci za rzucili si na Niego i pochwycili Go. A jeden z tych, ktrzy tam stali, doby miecza, uderzy sug najwyszego kapana i odci mu ucho. A Jezus zwrci si i rzek do nich: Wyszlicie z mieczami i kijami, jak na zbjc, eby Mnie pojma. Codziennie nauczaem u was w wityni, a nie pochwycilicie Mnie. Musz si jednak wypeni Pisma. Wtedy opucili Go wszyscy i uciekli ( Mk 14,26-50). Pogrony w udrce, jeszcze usilniej si modli, a Jego pot by jak gste krople krwi, sczce si na ziemi (k 22,44).
44
Jezus mu rzek: Judaszu, pocaunkiem wydajesz Syna Czowieczego? (k 22,48).
Z gonym woaniem i paczem za swych dni doczesnych zanosi On gorce proby i bagania do Tego, ktry mg Go wybawi od mierci, i zosta wysuchany dziki swej ulegoci. I chocia by Synem, nauczy si posuszestwa przez to, co wycierpia. A gdy wszystko wykona, sta si sprawc zbawienia wiecznego dla wszystkich, ktrzy Go suchaj (Hbr 5,7-9).
Wszyscy czterej Ewangelici opisuj pjcie Jezusa z uczniami na Gr Oliwn. Sam ogrd znajdowa si na jej zachodnim zboczu, jeszcze w poudniowym obrbie miasta, gdzie Jezus odbywa z uczniami uczt poegnaln69. By moe nalea do waciciela domu, w ktrym spoywali wieczerz. Przed wyruszeniem w drog odpiewano drug cz hymnu Hallel (Ps 115-118). W drodze na Gr Oliwn, ktra prowadzia przez dolin Cedronu, Jezus wygosi smutne przepowiednie. Przepowiedzia uczniom, e ich wiara zachwieje si, e wszyscy oni stchrz w obliczu Jego pozornej niemocy, gdy trzeba bdzie zdecydowanie zamanifestowa wierno wobec Niego. Jezus cytuje tutaj tekst z Ksigi Zachariasza 13,7 mwicy o rozproszeniu owiec w momencie uderzenia w Pasterza. W odpowiedzi Piotr zapewnia Go, e choby wszyscy zwtpili w Niego, on jeden na pewno nie zwtpi. Sowa Piotra mwi o jego zarozumiaoci, zadufaniu w sobie, a take o tym, e ceni siebie wyej od pozostaych uczniw. Pan przepowiada Piotrowi trzykrotne zaparcie si Go. Na to butny Piotr jeszcze raz zapewnia, e choby mia umrze, nie wyprze si Mistrza. Uczniowie rwnie zapewnili Jezusa, e Go nie opuszcz. Tak bardzo byli zarozumiali i wierzyli we wasne siy. Droga przez dolin Cedronu prowadzi do miejsca, ktre nazywa si Getsemani, tzn. Ogrd Oliwny. Dla Jezusa jest to ostatni moment, eby uciec z Jerozolimy i umkn wrogom. Nocna ucieczka przez Gr Oliwn udaremniaby Jego pojm anie. Jezus podejmuje jednak inn decyzj. Zostawia uczniw i oddala si z trjk wybranych, najbliszych przyjaci Piotrem, Jakubem i Janem. Im to zwierza si ze swoich duchowych cierpie, ze swego lku. W tym trudnym momencie p otrzebuje ich obecnoci, zupenie jakby nie czu si na siach, by samemu stawi czoa tak powanym zagroeniom. Oni to staj si wiadkami Jego modlitwy. J ezus prosi ich, eby czuwali i modlili si, eby byli razem z Nim. Sam natomiast oddala si od nich i modli si samotnoci. Uczniowie widz, jak bardzo jest udrczony i jak wielki ogarnia Go lk. Osuwa si na ziemi i woa do Ojca. Prosi, by omina Go ta godzina mki. Jezus woa: Abba, Ojcze, dla Ciebie wszystko jest moliwe, zabierz ten kielich ode Mnie. Aramejski termin Abba by niewtpliwie sowem, ktrym Jezus zwraca si do Boga. To zwrot maego dziecka do ojca
69
Zob. H. Langkammer, dz. cyt., s. 52.
Abba znaczy tatusiu. Woanie pene czuoci i ufnoci, wyraajce szczegln wi, jaka czya Jezusa z Ojcem. Lecz teraz brzmi to jak okrzyk trwogi. Jezus baga Ojca, by wyrwa Go tak okrutnej mierci, by Go nie opuszcza. Wie, e to, co Go czeka, jest otchani grozy. Kielich symbolizowa gniew Boy, ktry spada na nieprzyjaci, ale take mier sprawiedliwego, ktr Bg przewidzia w swoich planach. Cae czowieczestwo Jezusa buntuje si, trwoy i woa. ukasz powie, e Jego pot w czasie modlitwy by jak gste krople krwi. Medycyna zna przypadki tak silnego wstrzsu psychicznego, skrajnego lku lub osabienia, kiedy czowiek moe dowiadczy krwawego potu hematidrozy. Jezus, ktry naucza o bliskoci Boga, teraz sam pogrony jest w uczuciu oddalenia i Jego nieobecnoci. Nieobecno Ojca to agonia Syna agonia, ktra ukazuje, do jakiego stopnia Jezus czu si Synem. Nie mg y poza Ojcem. Ta chwila mi lczenia Boga to czas, gdy Bg pozwala czowiekowi by czowiekiem i samemu decydowa, w peni wolnoci. Nie dyktuje mu, co ma robi. Do czowieka naley wzi w swe rce przeznaczenie i nada mu sens. Ale jest to take czas, gdy czowiek powinien pozwoli Bogu by Bogiem, w uwielbieniu Jego tajemnicy. Jezus prosi Ojca, by Go wybawi od okrutnej mierci na krzyu i przeklestwa zwizanego z tym rodzajem kary. Po raz pierwszy prosi Ojca za siebie samego, o swoje ocalenie. Ale Jego modlitwa koczy si cakowitym poddaniem woli Ojca. Odz yskuje siy, by zaakceptowa mier, patrzc na ni jako na wol Ojca, jak na t ajemniczy zamiar Ojca, ktrego zrealizowanie naley do Niego70. Gotowo Jezusa do penienia woli Boej osiga doskona peni. Jezus ogooci si ze wszystkiego wszystko spoczywa w rkach Ojca. W czasie Jego modlitwy najblisi uczniowie, ktrych prosi o czuwanie, posnli. Woleli uciec przed prb, zapadajc w sen. W ten sposb stawiaj czoa problemowi. Jezus wie, e uczniowie znaleli si w niebezpieczestwie niezrozumienia i Jego, i Jego Ojca. Zdaje sobie spraw, e zdarzaj si w yciu czowieka sytuacje tak bolesne i krytyczne, e mog spowodowa oddalenie si od Boga i zarazem utrat zbawienia. Dlatego zachca uczniw do czuwania i modlitwy, bo tylko Bg moe doda nowych ask i siy do udwignicia tego ciaru. Modlitwa ma umocni wi czowieka z Bogiem, by nigdy si od Boga nie oddali. Tymczasem przybywa Judasz z wysannikami arcykapanw i starszych oraz z liczn zgraj, by dokona aresztowania. Poniewa jest noc, Judasz umawia si , e znakiem, ktrym pozwoli rozpozna Jezusa, bdzie pocaunek. Pocaunek najwitszy znak mioci staje si narzdziem zdrady. W Ewangelii ukasza Jezus mwi Judaszowi Judaszu, pocaunkiem wydajesz Syna Czowieczego? Jak wielki musia by Jego bl, e zdrady dopuszcza si jeden z tych, ktrzy byli tak blisko Niego przez cay czas, gdy chodzi i naucza, e zdrady dopuszcza si przyjaciel. Sposb, w jaki pojawili si ludzie nasani przez arcykapanw, odpowiada met o70
46
Zob. Eloi Leclerc, dz. cyt.,, s. 192.
dom, jakimi posugiwano si przy pojmowaniu niebezpiecznych przestpcw. A Jezus przecie naucza jawnie i publicznie, lecz wtedy bali si Go pojma, lkajc si reakcji tumw. Teraz wadza wykorzystuje ciemno nocy, by pojma Go jak zoczyc. Jezus zarzuca oprawcom przewrotno i tchrzostwo. Ale podkrela, e wszystko to, co si teraz dzieje, jest wynikiem woli Boej, objawionej wczeniej przez usta prorokw. W tym momencie w przeraeniu opuszczaj Go wszyscy Jego uczniowie, i Jezus zostaje sam w swoim cierpieniu. Po uderzeniu Pasterza owce ulegaj rozproszeniu. Promy w tej tajemnicy raca, bymy zawsze pamitali, e Jezus jest nami w naszym lku przed cierpieniem, samotnoci, bezsensem, mierci, e On ju ten lk wzi na siebie w Ogrjcu. Promy, bymy tak jak On potrafili wtedy powiedzie nie moja, lecz Twoja wola niech si stanie z wiar, e Ojciec wie najlepiej, co jest dobre, i nie daje nic ponad nasze siy.
2. Biczowanie Pana Jezusa

A Jezusa zaprowadzili do najwyszego kapana, u ktrego zebrali si wszyscy arcykapani, starsi i uczeni w Pimie. Piotr za szed za Nim w oddali a na dziedziniec paacu najwyszego kapana. Tam siedzia midzy sub i grza si przy ogniu. Tymczasem arcykapani i cay Sanhedryn szukali wiadectwa przeciw Jezusowi, aby Go zgadzi, lecz nie znaleli. Wielu wprawdzie zeznawao faszywie przeciwko Niemu, ale wiadectwa te nie byy zgodne. A niektrzy wystpili i zeznali faszywie przeciw Niemu: Mymy syszeli, jak on mwi: Ja zburz ten przybytek uczyniony ludzk rk i w cigu trzech dni zbuduj inny, nie rk ludzk uczyniony. Lecz i tu ich wiadectwo nie byo zgodne. Wtedy najwyszy kapan wystpi na rodek i zapyta Jezusa: Nic nie odpowiadasz na to, co oni zeznaj przeciw tobie? Lecz On milcza i nic nie odpowiedzia. Najwyszy kapan zapyta Go ponownie: Czy ty jeste Mesjasz, Syn Bogosawionego? Jezus odpowiedzia: Ja jestem. A ujrzycie Syna Czowieczego siedzcego po prawicy Wszechmocnego i nadchodzcego z obokami niebieskimi. Wwczas najwyszy kapan rozdar swoje szaty i rzek: Na c nam jeszcze trzeba wiadkw? Syszelicie blunierstwo. Jak wam si zdaje? Oni za wszyscy wydali wyrok, e winien jest mierci. (Mk 14,53-64). Kiedy Piotr by na dole, na dziedzicu, przysza jedna ze sucych najwyszego kapana. Zobaczywszy Piotra grzejcego si przy ogniu, przypatrzya mu si i rzeka: I ty bye z tym Nazarejczykiem Jezusem. Lecz on zaprzeczy, mwic: Nie wiem i nie rozumiem, co mwisz. i wyszed na zewntrz do przedsionka, a kogut zapia. Suca, ujrzawszy go, znowu zacza mwi do tych, ktrzy tam stali: To jest jeden z nich. A on ponownie zaprzeczy. Po chwili ci, ktrzy tam stali, mwili znowu do Piotra: Na pewno jeste jednym z nich, jeste take Galilejczykiem. Lecz on pocz si zaklina i przysiga: Nie znam tego czowieka, o ktrym mwicie. i zaraz powtrnie zapia kogut. Wspomnia Piotr na sowa, ktre mu powiedzia Je-
zus: Pierwej, nim kogut dwa razy zapieje, trzy razy Mnie si wyprzesz. i wybuchn paczem (Mk 14,66-72). Zaraz wczesnym rankiem arcykapani wraz ze starszymi i uczonymi w Pimie i cay Sanhedryn powzili uchwa. Kazali Jezusa zwizanego odprowadzi i wydali Go Piatowi. Piat zapyta Go: Czy ty jeste Krlem ydowskim? Odpowiedzia mu: Tak, Ja nim jestem. Arcykapani za oskarali Go o wiele rzeczy. Piat ponownie Go zapyta: Nic nie odpowiadasz? Zwa, o jakie rzeczy ci oskaraj. Lecz Jezus nic ju nie odpowiedzia, tak e Piat si dziwi. Na kade za wito mia zwyczaj uwalnia im jednego winia, ktrego dali. A by tam jeden, zwany Barabaszem, uwiziony z buntownikami, ktrzy popenili zabjstwo w czasie rozruchw. Tum przyszed i zacz domaga si tego, co zawsze dla nich czyni. Piat im odpowiedzia: Jeli chcecie, uwolni wam Krla ydowskiego? Wiedzia bowiem, e arcykapani wydali Go przez zawi. Lecz arcykapani podburzyli tum, eby uwolni im raczej Barabasza. Piat ponownie ich zapyta: C wic mam uczyni z tym, ktrego nazywacie Krlem ydowskim? Odpowiedzieli mu krzykiem: Ukrzyuj go! Wtedy Piat, chcc zadowoli tum, uwolni im Barabasza, Jezusa za kaza ubiczowa i wyda na ukrzyowanie (Mk 15,1-15).
Noc, w obecnoci caego Sanhedrynu, zanim jeszcze doszo do formalnego oskarenia przed namiestnikiem rzymskim, ktry sam tylko mia prawo wymierzy kar mierci, toczy si rozprawa przeciwko Jezusowi. Zebrao si cae gremium kierownicze ydw w Jerozolimie: arcykapani, uczeni w Pimie i starsi. Od pocztku wiadomo, e Jezus musi umrze (Mk 14,55) decyzja o Jego mierci zapada ju wczeniej. Szukano jednak wystarczajco obciajcego Jezusa mat eriau. Cech ydowskiego procesu jest przesuchanie wiadkw, przy czym wymagana jest niezwyka zgodno w zeznaniach przynajmniej dwch wiadkw. Oskaryciele Jezusa z gry byli nastawieni na to, eby znale w Nim win. Sytuacja skomplikowaa si o tyle, e wiadkowie wypowiadaj niezgodne oskarenia. Ingeruje wic arcykapan, zwracajc si do Jezusa, co On na to, ale Jezus odp owiada milczeniem. Arcykapan stawia wic pytania, czy jest Mesjaszem, Synem Bogosawionego. Na to Jezus odpowiada sowami Ksigi Daniela, mwicej o chwalebnym przyjciu Syna Czowieczego na oboku i zasiadaniu po prawicy Boga, co oznaczao udzia Jezusa w mocy i wadzy Najwyszego. Arcykapan dopatruje si w sowach Jezusa blunierstwa i na znak protestu rozdziera swe szaty, jak to byo wwczas w zwyczaju. Tylko Bg by uwaany za ostatecznego sdziego, wic wypowied Jezusa bya wystarczajca, by uzna Go winnym kary mierci za popenienie blunierstwa. W czasie gdy Jezus jest przesuchiwany u arcykapana, dokonuje si cig dalszy dramatu Piotra. Piotr po ucieczce z Getsemani przeama swj strach i przyszed na dziedziniec arcykapana. Aposto, ktry zawsze by tak blisko Jezusa, teraz jak powie Ewangelista idzie za Jezusem w oddali. W ciemnociach nocy zblia http://www.rozaniec.dominikanie.pl/
48
si do sug grzejcych si przy ognisku. i nagle pada uwaga sucej i ty bye z tym Nazarejczykiem Jezusem. Piotr odpowiada, e nie wie i nie rozumie, o czym ona mwi. Chce by z Jezusem, ale wypiera si znajomoci z Nim. Wychodzi na zewntrz, gdy jednak suca powtarza, e jest on jednym z nich, Piotr znowu zaprzecza. Powici dla Jezusa wszystko. Zostawi swj dom, on, rodzin, p orzuci prac, ktr kocha. Chodzi z Jezusem wszdzie. Stara si upodobni do swojego Mistrza i to si chyba stao, bo suca go rozpoznaje jako jednego z nich... A teraz tchrzliwie kamie, udaje, e nie zna Tego, ktry by dla niego wszystkim.... Jedna chwila saboci, ktra przekrela cae lata ycia, przyjani, wsplnoty..... Piotr pozosta przy Mistrzu, ale tylko z daleka, fizycznie. Duchowo ju od Niego odszed.... Chce by blisko Jezusa, ale z daleka od Jego krzya. Gdy trzeci raz syszy, e jest jednym z uczniw Jezusa, zaklina si i zapiera, e nie zna tego czowieka. By moe byo tak, e Piotr zna innego Jezusa: cudotwrc, wie lkiego uzdrowiciela, nauczyciela, ktrego przychodziy sucha tumy.... A teraz widzi sabego, zwizanego powrozami skazaca. Czowieka, od ktrego Bg si odwrci.... Piotr przecie nie przesta kocha Jezusa. Ale okolicznoci s takie, e lepiej si teraz do Mistrza nie przyznawa... i nagle syszy pianie koguta. ukasz powie, e Pan obrci si i spojrza na Piotra (k 22,61). To spojrzenie Jezusa pene mioci wystarczyo, eby Piotr przypomnia sobie o Jego sowach: Dzi, nim kogut zapieje, trzy razy si Mnie wyprzesz. Piotr wychodzi na zewntrz i wybucha paczem. Trzy razy wypar si znajomoci z Mistrzem, cho Ten go ostrzega. Raz na zawsze pozbawiony zostaje zudze co do swojej osoby i zami obmywa swj grzech. Potem, ju po wniebowstpieniu Pana, ilekro bdzie gosi innym o Jego Mce i zmartwychwstaniu, zawsze ju dodaje: ale ja si Go zaparem, ja Go z ostawiem wtedy, gdy On mnie tak bardzo potrzebowa... To ju jest zupenie inny Piotr, nie butny, pewny siebie i chepliwy, ale peen pokory i wiadomoci swego tchrzostwa i grzechu. Wczesnym rankiem, gdy ju Sanhedryn powzi uchwa o mierci Jezusa, prowadz Go do Piata. Prawo rzymskie zakazywao ydom wykonywa kary mierci, dlatego czonkowie Sanhedrynu musieli uda si do namiestnika rzymskiego Poncjusza Piata, by ten zatwierdzi ich wyrok. Na czas najwaniejszych wit P iat, ktry rezydowa w Cezarei Nadmorskiej, przybywa do Jerozolimy, by mc szybko przeciwdziaa ewentualnym zamieszkom czy niepokojom. W odrnieniu od ydowskiej procedury prawnej, ktra w wypadku oskarenia opieraa si gwnie na wypowiedziach wiadkw, rzymski trybuna dopuszcza moliwo obrony i oskaronego przesuchiwano osobicie71. Pytanie, ktre zadaje Jezusowi Piat, opiera si na oskareniach Sanhedrynu. Jezusa p rzedstawiono jako samozwaczego krla mesjaskiego. Piat musia to wic zinterpretowa politycznie i w Jezusie zobaczy politycznego przywdc i powstaca, usiujcego walczy o wolno ydw. Zdaje sobie jednak spraw z tego, e jedynym powo71
Zo. H. Langkammer, dz. cyt., s. 69.
dem wydania Jezusa jest nienawi arcykapanw. Prbuje dalej pyta Jezusa i usysze od Niego sowa obrony, ale On milczy. A ja nie sysz jak guchy; i jestem jak niemy, co ust nie otwiera (Ps 38,14). Jezus, milczc, chce powiedzie, e nie jest krlem w aspekcie politycznym, e jest innym krlem. Piat by namiestnikiem przekupnym, oskaranym o gwatowno charakteru, rozboje, okruciestwo. Nastawiony wrogo do ydw, musia si jednak liczy z ich zdaniem, poniewa w tym czasie chwiejna bya jego pozycja w Rzymie. Nie widzc winy w Jezusie, zamierza Go uwolni. Przypomnia o zwyczaju uwalniania jednego z winiw z okazji wikszych wit. Syszc o popularnoci Jezusa, liczy na to, e tum zada Jego uwolnienia. Lecz stao si inaczej. Podburzony przez arcykapanw lud domaga si uwolnienia Barabasza, oskaronego o zabjstwo w czasie rozruchw. Dla Jezusa lud domaga si tego rodzaju kary, jak przewid ywao rzymskie prawo dla buntownikw nie posiadajcych rzymskiego obywate lstwa, czyli ukrzyowania. Piat zaczyna traci kontrol nad sytuacj, a bojc si, e zostanie oskarony przed cezarem (zob. J 19,12), skazuje Jezusa na chost i ukrzyowanie, uwalnia za Barabasza. Rozpoczyna si fizyczna mka Jezusa. onierze zaprowadzili Go do wntrza pa acu, czyli do pretorium. Biczowanie byo okrutn kar pochodzenia rzymskiego stosowan wobec niewolnikw, ktra miaa skrci mki na krzyu wskutek uprzedniego obfitego upywu krwi. Zdarzao si niekiedy, e skazaniec koczy ycie pod razami biczw, gdy liczba uderze nie bya ograniczona. Ofiar przywizywano do supa w taki sposb, by plecy, poladki i nogi byy jednakowo wystawione na uderzenia. Jako narzdzie biczowania uywano dyscypliny sporzdzonej z 2-3 rzemieni zakoczonych metalowymi kulkami lub komi, po to, b y sprawi wikszy bl, a rwnoczenie bardziej uszkodzi ciao. Ostatnie badania Caunu Turyskiego potwierdzaj jego autentyczno. Jeli o braz odbity na caunie to faktycznie obraz Jezusa, moemy atwiej sobie wyobrazi rany zadane podczas biczowania. Pokrywaj one praktycznie cae ciao oprcz gowy, przedramion i stp. Na plecach jest ich najwicej. Kady z tych ladw ma ok. 3, 8 cm dugoci. Jest ich od 90 do 120. Rany zgrupowane s po trzy, rozch odz si od poziomu ldwi w gr z obu stron ramion i w d od prawej strony na nogach. Mona oceni, e uderzenia zadawane byy przez kogo, kto sta z tyu za ofiar. Rany widoczne z przodu ciaa s prawdopodobnie skutkiem zawijania si kocw rzemieni przy uderzeniach w grnej czci wok klatki piersiowej i obojczykw, w dolnej wok ud. Prawdopodobnie bijcych byo dwch jeden wyszy od swego towarzysza, przy czym z wyranym sadyzmem uderza on ofiar nie tylko po plecach, ale i po nogach72. Jake wielki musia by bl rozrywanego ciaa najwraliwszego z ludzi Trzeba, abymy uwiadomili sobie, e to kady z nas trzyma w swej rce bicz, ktrym za72
50
Zob. Jan Wilson, Caun Turyski, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1983, s. 42 43.
daje bl i rani najwitsze Ciao. To nasz grzech zadaje rany Zbawicielowi. Jego rany to rany zadane przez moj pych, egoizm, moj chor ambicj, prno, moje obarstwo czy pijastwo, przez mj gniew, podliwo, moje lenistwo i opieszao. Spada na chosta zbawienna dla nas, a w jego ranach jest nasze uzdrowienie (Iz.53,5). Tak wielka jest mio Jezusa do nas, e Jego rany s naszym uzdrowi eniem. Krew z Jego ran obmywa nas z naszego grzechu. Jezus prosi nas, bymy Go ju nie biczowali naszymi grzechami. Kocha nas tak bardzo, e umczony i ubiczowany czeka, a zanurzymy si w Jego krwi, aby odzyska zdrowie. Promy w tej dziesitce raca, abymy w pokusie grzechu potrafili zobaczy kochajcy wzrok ubiczowanego Zbawiciela i jak Piotr wybuchn paczem skruchy.
3. Cierniem ukoronowanie
onierze zaprowadzili Go do wntrza paacu, czyli do pretorium, i zwoali ca kohort. Ubrali Go w purpur i upltszy wieniec z ciernia, woyli Mu na gow. i zaczli Go pozdrawia: Witaj, Krlu ydowski! Przy tym bili Go trzcin po gowie, pluli na Niego i przyklkajc, oddawali Mu hod. A gdy Go wyszydzili, zdjli z Niego purpur i woyli na Niego wasne Jego szaty (Mk 15,16-20). Oto si powiedzie mojemu Sudze, wybije si, wywyszy i bardzo wyronie. Jak wielu osupiao na Jego widok tak nieludzko zosta oszpecony Jego wygld i posta Jego bya niepodobna do ludzi tak mnogie narody si zdumiej, krlowie zamkn przed Nim usta, bo ujrz co, czego im nigdy nie opowiadano, i pojm co niesychanego (Iz 52,13-15). On wyrs przed nami jak mode drzewo i jakby korze z wyschnitej ziemi. Nie mia on wdziku ani te blasku, aby chciano na niego popatrze, ani wygldu, by si nam podoba. Wzgardzony i odepchnity przez ludzi, M boleci, oswojony z cierpieniem, jak kto, przed kim si twarz zakrywa, wzgardzony tak, i mielimy go za nic. Lecz on si obarczy naszym cierpieniem, on dwiga nasze boleci, a my uznalimy go za skazaca, chostanego przez Boga i zdeptanego. Lecz on by przebity za nasze grzechy, zdruzgotany za nasze winy. Spada na chosta zbawienna dla nas, a w jego ranach jest nasze uzdrowienie (I 53,2-5). Ja za jestem robak, a nie czowiek, pomiewisko ludzkie i wzgardzony przez lud. Szydz ze mnie wszyscy, ktrzy na mnie patrz, rozwieraj wargi, potrzsaj gow: Zaufa Panu, nieche go wyzwoli, nieche go wyrwie, jeli go miuje (Ps 22,7-9). Pan Bg otworzy mi ucho, a ja si nie oparem ani si nie cofnem. Podaem grzbiet mj bijcym i policzki rwcym mi brod. Nie zasoniem mojej twarzy przed
zniewagami i opluciem. Pan Bg mnie wspomaga, dlatego jestem nieczuy na obelgi, dlatego uczyniem twarz moj jak gaz i wiem, e wstydu nie doznam (Iz 50,57).
Po biczowaniu onierze rzymscy, ktrzy byli wiadkami procesu Jezusa, dali upust swojej brutalnoci i zaczli szydzi z Jezusa. Syszeli, jak odpowiedzia Piatowi, e jest krlem chc wic Mu teraz odda nalen cze. Na gow woyli Mu koron wykonan z cierniowego krzewu (by moe bya to palestyska rolina nazywana dzi spina Christi), bolenie ranic skr i minie a do koci czaszki. onierz pomaga sobie przy wbijaniu Jezusowi na gow cierniowej czapy jakim narzdziem, eby nie porani sobie rk. Tym wikszy jest bl Jezusa. Na zakrwawione ramiona narzucaj Mu purpurowy paszcz, ktry znaleli, a w rk wciskaj trzcin zamiast bera. i zaczyna si teatr. Podchodz do Niego, przyklkaj, oddajc Mu szyderczy hod, a przy tym pluj na Niego i drwi z Niego. Witaj Krlu ydowski! Bij Go trzcin po gowie, zadajc jeszcze wikszy bl. Czy dzisiaj nie jestemy wiadkami podobnych scen? Myl o onierzach pilnujcych winiw w Iraku, czy nie tak dawno w Kosowie. Do czego zdolny jest czowiek w chwili napicia i lku? onierze rzymscy byli wiadkami, jak Jezus niedawno wjeda uroczycie do J erozolimy. Widzieli, jak lud sa paszcze przed osiokiem, na ktrym siedzia. Jak uroczycie witano Syna Dawida, machajc gazkami palmowymi. A teraz wszystko si zmienio. Tan sam lud krzycza przed chwil: Ukrzyuj Go!. Teraz ten Krl, na cze ktrego woano: Hosanna Synowi Dawidowemu! to tylko ndzny strzp czowieka, ktry ju jest skazany, ktry ju waciwie nie istnieje. Pluj wic na Niego i policzkuj Go. Te szyderstwa mogy mie zwizek z wymianiem Jezusa jako rzekomego Boga i Mesjasza, ale te daway wyraz pogardzie dla caego n arodu ydowskiego i jego przekona religijnych. My wiemy, e Jezus jest Synem Boym, e jest prawdziwym Krlem ydowskim i Krlem nas wszystkich. Ale czy nasze zachowanie nie szydzi czsto z Jego wadzy nad nami? Wiemy, czego nasz Pan i Krl pragnie od nas, lecz jak czsto uciekamy od tego, by robi to, co dla nas wygodne, co nam si podoba. Mwimy, e jest naszym Panem i Bogiem, lecz nie znajdujemy dla Niego czasu. Jezus w purpurowym, krwawym paszczu, w cierniowej koronie staje przed nami i prosi o nasz mio. On, Pan i Krl caego wszechwiata, stoi przed nami jak ebrak, skatowany i umczony. Promy Go, aby Jego krew przelana podczas ukoronowania cierniem przemienia nasz umys, nasz sposb mylenia. Promy, by Jego krew uzdrowia to, co zranio nasz wyobrani, te wszystkie obrazy i myli, nad ktrymi nie zawsze panujemy, a ktre rani nas na nowo i prowadz do grzechu; te myli, ktre powracaj do
52
nas, wywoujc na nowo nasz gniew, oburzenie, upokorzenie, podanie, odn awiajc dawny bl czy nienawi. Zakoczmy rozwaanie tej tajemnicy racowej modlitw w. Alfonsa Ma rii de Liguori:
Wyjdcie i popatrzcie, crki Syjonu, na krla Salomona w koronie, ktr ukoronowaa go jego matka w dniu jego zalubin, w dniu radoci jego serca (Pnp 3,11), Wyjdcie, o dusze odkupione, crki aski, wyjdcie i zobaczcie waszego agodnego krla w dniu Jego mierci dniu Jego radoci, gdy w dniu tym czyni was swoimi oblubienicami, oddajc za was swoje ycie na krzyu (...), ukoronowanego koron nie chway, ale cierpie i zniewag (...). O najpikniejszy ze wszystkich ludzi! O najwikszy z monarchw! Najukochaszy spord wszystkich oblubiecw! Dlaczego cay okryty jeste ranami i zniewagami? Jeste Oblubiecem, ale oblubiecem krwi (por. Wj 4,25), gdy przez swoj krew i swoj mier zechciae zalubi nasze dusze. Jeste Krlem, lecz krlem boleci i krlem mioci, gdy poprzez swoje cierpienia chciae pozyska nasz mio. Najukochaszy Oblubiecze duszy mojej, obym zawsze pamita, ile dla mnie wycierpiae, a tym samym nigdy nie przesta Ci kocha i Tobie si podoba! Miej lito nade mn, ktry tak duo Ci kosztowaem. Za tyle udrk za mnie poniesionych oczekujesz jedynie mojej mioci. Tak, kocham Ci, godnego mioci nieskoczonej, kocham Ci nade wszystko, lecz wci jeszcze za mao. Umiowany mj, rozpal mocniej moje serce, jeli pragniesz by bardziej miowany. Pragn bardzo by zawsze Twoim. (...) Udziel nam aski wiernoci dla Ciebie, a tym samym uycz wielkiego daru swej mioci. A jeli bdziemy Ci miowa, tym samym ceni bdziemy zniewagi i cierpienia, ktre Ty tak bardzo umiowae, i nie bdziemy Ci prosi o nic innego, jak tylko o to, o co prosi Ci Twj wierny suga i gorliwy ucze w. Jan od Krzya: Panie, cierpie i by wzgardzonym dla Ciebie...73.
4. Droga krzyowa
Nastpnie wyprowadzili Go, aby Go ukrzyowa. i niejakiego Szymona z Cyreny, ojca Aleksandra i Rufusa, ktry idc z pola, tamtdy przechodzi, przymusili, eby nis Jego krzy (Mk 15,20b-21). A szo za Nim mnstwo ludu, take kobiet, ktre zawodziy i pakay nad Nim. Lecz Jezus zwrci si do nich i rzek: Crki jerozolimskie, nie paczcie nade Mn; paczcie raczej nad sob i nad waszymi dziemi! Oto bowiem przyjd dni, kiedy mwi bd: Szczliwe niepodne ona, ktre nie rodziy, i piersi, ktre nie karmiy. Wtedy zaczn woa do gr: Padnijcie na nas! i do pagrkw: Przykryjcie nas! Bo jeli z zielonym drzewem to czyni, c si stanie z suchym? Prowadzono te innych dwch zoczycw, aby ich z Nim straci (k 23,27-32).
73
w..Alfons Maria de Liguori, Medytacje pasyjne, Homo Dei, Krakw 1998, s. 115117. ,
Wszyscy pobdzilimy jak owce, kady z nas si zwrci ku wasnej drodze, a Pan obarczy go winami nas wszystkich. Drczono go, lecz sam pozwoli si gnbi, nawet nie otworzy ust swoich. Jak baranek na rze prowadzony, jak owca niema wobec strzygcych j, tak on nie otworzy ust swoich (Iz 53,6-7). Potem mwi do wszystkich: Jeli kto chce i za Mn, niech si zaprze samego siebie, niech co dnia bierze krzy swj i niech Mnie naladuje. Bo kto chce zachowa swoje ycie, straci je, a kto straci swe ycie z mego powodu, ten je zachowa. Bo c za korzy dla czowieka, jeli cay wiat zyska, a siebie zatraci lub szkod poniesie? (k 9,23-25 ).
Po wyszydzeniu Jezusa onierze zaprowadzili Go na miejsce strace. Zgodnie ze zwyczajem zarwno ydw, jak i Rzymian, znajdowao si ono poza miastem. Wyprowadzenie skazaca z miasta byo rwnoznaczne z wykluczeniem go ze spoecznoci. Skazacy sami najczciej nieli na plecach poprzeczne belki krzya a na miejsce egzekucji. Wyrusza orszak zoony z Jezusa, dwch zoczycw i plutonu onierzy. Penymi zgieku ulicami Jerozolimy zmierza powoli i z trudem w stron nowego muru wybudowanego przez Heroda. Skalisty wzgrek przy dr odze prowadzcej do Jerozolimy od strony pnocno -zachodniej, ktry w Ewangelii nosi nazw Golgoty, poniewa ksztatem przypomina ludzk czaszk, znajdowa si jakie sto metrw od niego. Na trasie byo mnstwo ludu (k 23,27). Zapewne nie szczdzono Jezusowi i Jego towarzyszom szyderstw i drwin. Jezus po okrutnym biczowaniu i ukoronowaniu cierniem by ju bardzo wyczerpany. Nie wiemy, ile razy upada pod ciarem belki. onierze zaczli obawia si, e moe nie dotrze na miejsce strace. Przymusili wic Szymona z Cyreny, aby pomg Jezusowi dwiga krzy. Kim by Szymon z Cyreny? Ewangelista Marek powie, e by on ojcem Aleksandra i Rufusa, znanych prawdopodobnie w kociele rzymskim. Szymon pochodzi z Cyreny miasta lecego na terenie dzisiejszej Libii, ktre pocztkowo byo koloni greck, a potem rzymsk, o do licznej spoecznoci ydowskiej. Nie naleao do miast spokojnych, skoro za cesarza Trajana dwa lata ydzi walczyli z Rzymianami, a samo miasto zostao zburzone w wyniku zemsty. Z tak niespokojnego miejsca Szymon z rodzin przenis si do Jerozolimy, aby tutaj w spokoju spdzi swoj staro. I niejakiego Szymona z Cyreny (...), ktry idc z pola, tamtdy przechodzi, przymusili... Wraca wanie z pola. Szymon wszed do historii chrzecijastwa cakiem przypadkowo. Skoczy cik, w upale wykonywan prac w polu i szed, eby odpocz. Zapewne czsto wraca tamtdy do domu. Tym razem jednak schwytali go rzymscy onierze i przymusili, aby pomg nie drewnian belk krzya. Przypadek i przymus. Szed zwyczajnie drog i natkn si na Jezusa. By moe pomyla o pechu, e wanie jemu si to przytrafio. aowa, e tego dnia nie
54
wraca inn drog. Wrci do ojczyzny, eby y spokojnie, a tu wpada w rce rzymskich onierzy. By moe pomyla te z przeraeniem, co powiedz o nim ssiedzi i znajomi, jeli zobacz go dwigajcego belk jak skazaniec. Czy uwierz mu, e jest niewinny i e wcale nie zna tego Czowieka? Po cichu przeklina swojego pecha. A by moe byo zupenie inaczej, i Szymon znalaz si na drodze Jezusa z czystej ciekawoci. Zobaczy zbiegowisko i chcia si dowiedzie, co si dzieje. Od zawsze dramat drugiego czowieka wzbudza ciekawo i zainteresowanie, czasem bywa te przedmiotem drwiny i zabawy innych. A moe przywioda go ciekawo wyszego rzdu. Zobaczy, e znowu Rzymianie prowadz kogo z naszych na mier. Moe w kto jest zbrodniarzem, ale moe jest niewinny, i obecno w takim zbiegowisku staje si wyrazem sprzeciwu wobec okupanta. Nie mona te wykluczy, e Szymon zna Skazaca. Spotka Go wczeniej w wityni lub w Betanii. i na krzyowej drodze Jezusa znalaz si z czystej potrzeby serca, i teraz szed wspcierpic. Nie wiemy, czy donis krzy do samego koca. Tradycja mwi, e dwa razy up ada pod jego ciarem. Co czu, gdy wrci do domu w ten paschalny wieczr? Czy potrafi si radowa uczt i opowieci o wyjciu z niewoli, skoro czu mocno na plecach ciar zniewolenia?74 I przymusili Szymona... eby nis krzy Jego. Nie zawsze da si powiedzie, e mamy udzia w cierpieniach Chrystusa. Nie zawsze krzy, ktry niesiemy, jest krzyem drugiego czowieka. Ale przecie kady z nas dwiga jaki ciar. Jeli niechtnie krzy dwigasz, bdzie dla ciebie ciarem i sam siebie jeszcze obarczysz, bo przecie trzeba go nosi. Jeli zrzucisz jeden krzy, na pewno spotka ci inny, moe nawet ciszy powie Tomasz Kempis. Jeli chtnie krzy niesiesz, to i ciebie krzy poniesie i zaprowadzi do upragnionego kresu, tj. tam, gdzie skoczy si cierpienie, chocia tu ono nie ustanie75. Szymon pokorny przechodzie dowiadczy na plecach ciaru Chrystusowego krzya. Nie szuka go. To Bg sam go znalaz. onierze wyrwali Szymona z tumu gapiw, ale czy rzeczywicie onierze? Nie ma przecie przypadkw, podego zrzdzenia losu, lepego fatum. Mwimy: Szymon, biedny przechodzie, ale to wanie Bg wybra go sobie jako pomocnika i przyj jego ofiar, nawet jeli dokonywana bya pod przymusem. To Skazaniec, Jezus Chrystus, wyrwa Szymona z tumu i obarczy swoim krzyem. To Chrystus szuka czowieka i przychodzi do niego ze swoim krzyem. On zna ludzkie serca. Czowiek przymusza czowieka i zadaje mu gwat, ale Bg z tego zadanego gwatu potrafi wyprowadzi dla prz eladowanego dobro. Moe to spotkanie Szymona i jedno spojrzenie w oczy Ska74
Zob. Wacaw Oszajca, Szymon Cyrenejczyk pomaga nie krzy Jezusowi, w: Droga krzyowa, pod. red Jana L. piewaka, Wyd. Michalineum, Krakw, Warszawa -Struga 1985, s. 32 40. 75 Tomasz Kempis, O naladowaniu Chrystusa,, Wyd. w. Krzya, Opole 1960.
zaca zaowocowao w sposb zupenie zaskakujcy wity Pawe wspomina w Licie do Rzymian jakiego Rufusa i jego matk: Pozdrwcie wybranego w Panu Rufusa i jego matk, ktra jest i moj matk (Rz 16,13). Tradycja mwi, e Rufus i jego matka znani byli w gminie rzymskiej. Moe wanie to przypadkowe spotkanie Szymona z Jezusem na Drodze Krzyowej otworzyo drog do zbawienia jego rodzinie? Jeszcze jedno spotkanie na Drodze Krzyowej opisz nam Ewangelie. Spotkanie Jezusa z paczcymi niewiastami. Te kobiety okazay wicej odwagi i przywizania do Nauczyciela ni mczyni. Przecisny si przez miotajcy obelgi, wrogi tum, gdzie przecie krcili si szpicle i agenci Sanhedrynu oraz rzymskiej policji. Przedary si przez kordon rzymskich onierzy, by okaza wspczucie swojemu Nauczycielowi. i Chrystus to wspczucie dostrzega. Jezus ma przed sob zaledwie trzy godziny ycia. Jest obolay, godny, spragniony, potwornie zmczony przesuchaniami. Ale nie myli o swoim blu, nie zamyka si w swoim cierpieniu. Zatrzymuje si przy paczcych kobietach, bo wie, e to wspczucie otwiera ich serca i On chce je napeni bogactwem swojego serca. Mwi, by nie pakay nad Nim, ale nad sob i swoimi dziemi. On jest w nieszczsnej sytuacji, ale one i ich dzieci s w jeszcze gorszej. Chrystus wypowiada proroctwo o zburzeniu Jerozolimy, ktre ma si speni za trzydzieci kilka lat. Przepowiada czasy tak cikie, e kobieta samotna, wolna od odpowiedzialnoci za dzieci, bdzie w lepszej sytuacji anieli te, zmuszone patrze na nieszczcie swych dzieci. Nie paczcie nade Mn; paczcie raczej nad sob i nad waszymi dziemi! i Jezus czy to proroctwo o zburzeniu Jerozolimy z zapowiedzi koca wiata. Mwi o dniach, w ktrych grzesznicy bd ze wstydu baga, aby przykryy ich gry i pagrki. Ale wtedy to woanie bdzie ju daremne. Bd to dni objawienia prawdy. Chrystus mwi o tajemnicy grzechu jeli zo potrafio dosign Zbawiciela wiata i tak Go wyniszczy, to co dopiero czowieka, ktry winien jest grzechu?76 Ile blu i alu jest w tej wypowiedzi Jezusa. Tak bardzo chcia nawrci swj nard ku mioci. K obiety pozostay z Nim do samego koca na Golgocie. Jego sowa wyday owoc. Oby wyday rwnie w naszych sercach. Promy Jezusa w czasie rozwaania tej tajemnicy raca, bymy potrafili kad ego dnia bra nasz krzy i naladowa naszego Mistrza na krzyowej drodze. Promy Go take, abymy potrafili by Szymonami na krzyowych drogach naszych blinich.
5. mier Pana Jezusa na krzyu

Gdy przyszli na miejsce zwane Czaszk, ukrzyowali tam Jego i zoczycw, jednego po prawej, drugiego po lewej Jego stronie. Jezus za mwi: Ojcze, przebacz im, bo nie wiedz, co czyni. A oni rozdzielili midzy siebie Jego szaty, rzucajc losy.
76
56
Zob. Ks. Edward Staniek, Kazania pasyjne, Wydawnictwo M, Krakw 2003, s. 155158.
Lud za sta i patrzy. A czonkowie Sanhedrynu szydzili: Innych wybawia, nieche teraz siebie wybawi, jeli jest Mesjaszem, Boym Wybracem. Szydzili z Niego i onierze; podchodzili do Niego i podawali Mu ocet, mwic: Jeli ty jeste Krlem ydowskim, wybaw sam siebie. By take nad Nim napis w jzyku greckim, aciskim i hebrajskim: To jest Krl ydowski. Jeden ze zoczycw, ktrych tam powieszono, urga Mu: Czy ty nie jeste Mesjaszem? Wybaw wic siebie i nas. Lecz drugi, karcc go, rzek: Ty nawet Boga si nie boisz, chocia t sam kar ponosisz? My przecie sprawiedliwie, odbieramy bowiem suszn kar za nasze uczynki, ale On nic zego nie uczyni. i doda: Jezu, wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego krlestwa. Jezus mu odpowiedzia: Zaprawd, powiadam ci: Dzi bdziesz ze Mn w raju ( k 23,33-43 ). A obok krzya Jezusowego stay: Matka Jego i siostra Matki Jego, Maria, ona Kleofasa, i Maria Magdalena. Kiedy wic Jezus ujrza Matk i stojcego obok Niej ucznia, ktrego miowa, rzek do Matki: Niewiasto, oto syn Twj. Nastpnie rzek do ucznia: Oto Matka twoja. i od tej godziny ucze wzi J do siebie (J 19,25-27 ). A gdy nadesza godzina szsta, mrok ogarn ca ziemi a do godziny dziewitej. O godzinie dziewitej Jezus zawoa dononym gosem: Eloi, Eloi, lema sabachthani, to znaczy: Boe mj, Boe mj, czemu Mnie opuci? Niektrzy ze stojcych obok, syszc to, mwili: Patrz, woa Eliasza. Kto pobieg i nasyciwszy gbk octem, umieci na trzcinie i dawa Mu pi, mwic: Poczekajcie, zobaczymy, czy przyjdzie Eliasz, eby go zdj z krzya. Lecz Jezus zawoa dononym gosem i wyzion ducha. A zasona przybytku rozdara si na dwoje, z gry na d. Setnik za, ktry sta naprzeciw Niego, widzc, e w ten sposb wyzion ducha, rzek: Istotnie, ten czowiek by Synem Boym (Mk 15,33-39 ).
Doprowadzono Jezusa na miejsce, ktre przez Ewangelistw zostao zgodnie okrelone jako Golgota. Pniej zrodzia si legenda, jakoby wzgrze to kryo czaszk Adama, a krew drugiego Adama przelaa si na gow pierwszego. Golgota znajdowaa si poza miastem, w pobliu bramy Efraima. Egzekucja miaa si odby w obecnoci ludu, tak by nada wydarzeniu jak najwikszy rozgos miao ono by jednoczenie widowiskowe i odstraszajce. Tam ukrzyowano Jezusa, a razem z Nim dwch zoczycw. Krzyowanie wywodzce si z Persji byo tortur, ktr Rzymianie przejli od Kartagiczykw. Kar tak wymierzano niewolnikom, zoczycom i przestpcom politycznym. Byy to egzekucje nacechowane takim okruciestwem, e pisarze wzdragali si przed ich opisywaniem, a malarze rzadko przedstawiali je na obrazach. Na Golgocie znajdoway si wbite na stae pionowe pale, a skazacy przynosili poprzeczn belk, ktr wsuwano w wyobienie na wierzchoku pala. Ramiona skazaca przywi-
zywano lub przybijano do belki. Toporne elazne gwodzie wbijano w nadgarstki, poniewa kruche koci doni nie utrzymayby ciaru ciaa. Nogi rwnie przywizywano, lub przybijano do pala. Ofiara wisiaa na krzyu, duszc si pod wpywem ucisku wasnego ciaru na puca. Stenie dwutlenku wgla stopniowo roso, coraz bardziej obciajc prac serca. Unieruchomione i pozbawione tlenu minie zaczynay si kurczy w straszliwych spazmach. W kocu ukrzyowany umiera na skutek niewydolnoci serca lub przez uduszenie. amanie skazacom gol eni przyspieszao mier, poniewa nie mogli si ju unie si ng, eby zaczerpn powietrza77. wity ukasz notuje modlitw Jezusa, wypowiedzian w chwili gdy kaci przybijali Go do krzya. Nie jestemy w stanie wyobrazi sobie blu, jaki wtedy odczuwa. Zdarto z Niego szaty, ktre zdyy si przyklei do poranionego ciaa, i rany otworzyy si na nowo. Straszny bl przebijanych rk i ng. A Jezus prosi w tym czasie Ojca, eby przebaczy im, bo nie wiedz, co czyni. Jak wielka zbawcza m io Jezusa do tych, ktrzy zadaj Mu cierpienie, zawarta jest w tych sowach. Skutek tej modlitwy za pogaskich onierzy widzimy w chwili mierci Jezusa setnik, czowiek odpowiedzialny za egzekucj Jezusa, dostrzega w Nim Syna Boego i jako pierwszy poganin, na Golgocie, wyznaje: Istotnie, ten czowiek by Synem Boym (Mk 15,39). Nad gow Jezusa, tak jak to byo w zwyczaju, wypisano w trzech jzykach (hebrajskim jako jzyku lokalnym, aciskim jako urzdowym i greckim jako handlowym) napis z podaniem Jego winy: To jest Krl ydowski. Oto wina, ktra staa si podstaw wydania wyroku mierci. Owiadczenie Jezusa, prawdziwego Krla nie tylko ydowskiego, ale Krla caego wiata i wszechwiata, uznano za uzurpacj krlewskiej godnoci. onierze i wszyscy przechodzcy szydzili z Niego. Skoro jest krlem, niech sam siebie wybawi. Rwnie zoczyca, ktrego powieszono obok, szydzi z Jezusa. Znajduje si tak blisko Zbawiciela, a nie potrafi Go rozpozna. Ale obok jest jeszcze jeden zoczyca. Nie wiemy, za jakie przestpstwa zosta skaz any, i czym zasuy na kar tak okrutnej mierci. Przypuszczalnie przeszed przez ycie, popeniajc wielkie zbrodnie. Jednak pozostao co dobrego w jego sercu. Popeni mnstwo cikich grzechw, ale nie do koca zniszczy swoje sumienie. Nie zapomnia, co jest dobre, a co ze. Wiszc obok Jezusa, potrafi spojrze prawdzie w oczy i uzna swoje grzechy. Potrafi rwnie dostrzec prawd o przemijaniu ludzkiego ycia i zobaczy poza nim nowe ycie, nowe krlestwo sprawiedliwoci. By moe cae jego ycie pene rozboju i niesprawiedliwoci zdao do tej jednej chwili, towarzyszenia Bogu w godzinie Jego mki. Cae ycie dobrego otra jak go dzi nazywamy zostaje wygrane w cigu kilku sekund odbywa sw spowied przed Jezusem. My przecie sprawiedliwie [cierpimy, przyp. aut.], odbieramy bowiem suszn kar za nasze uczynki ale On nic zego nie uczyni.
58
77
Zob. Ilustrowany przewodnik po Biblii, Readers Digest, Warszawa 2003, s. 261.
Wyznaje wasne winy, uznajc, e mka w jego przypadku jest zasuona. Proklamuje niewinno Jezusa, rozkazujc zamilkn butnemu towarzyszowi. Jezu, wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego krlestwa. Nigdy nie pojmiemy do koca godnoci i wielkoci tego aktu wiary. To nie pierwszy papie, nie pierwszy biskup, ale otr pierwszy adoruje Jezusa na krzyu. To otr wyznaje wiar w momencie wyszydzenia Jezusa, w momencie Jego klski, upokorzenia, upadku ziemskiej chway, pord drwin i miechu stojcych obok dostojnikw. Dobry otr proklamuje krlewsko Jezusa w momencie najmniej tryumfalnym. Zoczyca wyznaje, e wierzy w krlestwo, ktre nie jest z tego wiata, praktycznie uznajc, e mier jest bram do tego krlestwa. Wspuczestnictwo w mce Chrystusa czyni jego umys tak jasnym, e wyczuwa i wyznaje zasadnicze prawdy78. otr wykorzystuje ostatni szans w yciu. Straci wszystko, ale nauczy si mdroci. Ju wie, co jest najwaniejsze. i syszy obietnic Jezusa: Zaprawd, powiadam ci: Dzi bdziesz ze Mn w raju. Zostaje ju na zawsze jedynym witym kanonizowanym bezporednio przez samego Jezusa. Raniec modlitw Jana Pawa II 59 A obok krzya Jezusowego stay: Matka Jego... Stabat Mater. Skoro Maryja stoi obok krzya, to znaczy, e bya wiadkiem caej strasznej mki Syna. Syszaa krzyki: Ukrzyuj Go!. Widziaa Chrystusa biczowanego, broczcego krwi, z koron cierniow na gowie, oplutego, ponionego. Sza razem z Nim krzyow drog. Syszaa uderzenia mota, ktry wbija gwodzie w rce i stopy Syna. Maryja widziaa kady szczeg, przeywaa kad ran zadan Jezusowi. Teraz stoi pod krzyem w cigu dugich godzin konania swojego Syna. Uciekli wszyscy, przyjaci ele, uczniowie. Pod krzyem zostay trzy Marie i umiowany ucze Jan. Jake wana dla Jezusa bya obecno Matki pod krzyem, w chwili, gdy wydawao si, e opuci Go Ojciec. W cigu tych godzin wszystko, co Jezus wycierpia w ciele, Ona przecierpiaa w swoim sercu. Susznie wic pobono chrzecijaska odniosa do Niej sowa z Pisma witego: Wszyscy, co drog zdacie, przyjrzyjcie si, patrzcie, czy jest bole podobna do tej, co mnie przytacza (Lm 1,12). Maryja bya zczona z krzyem Syna, zjednoczona z Jego cierpieniem. Bya pierwsz, ktra wspcierpiaa. Na Kalwarii Maryja [z]czya si matczynym duchem z ofiar Syna, z mioci godzc si, aby doznaa ofiarniczego wyniszczenia ertwa z Niej narodzona (KK58). Uderzajce jest podobiestwo Maryi do Abrahama. Abraham ofiarowa Bogu na grze Moria swojego jedynego syna i sta si przez to ojcem wszystkich wierzcych. Maryja u stp krzya na Kalwarii, zgadzajc si na ofiarowanie swojego Syna, staje si Matk wszystkich wierzcych. Ta, ktra w Betlejem staa si Matk Chrystusa, na Golgocie staje si Matk Jana, ale take nas wszystkich. Poprzez swoje wspcierpienie rodzi nowe, grzeszne dzieci i staje si Matk kadego
78
Alessandro Pronzato, dz. cyt.,, s. 281.
czowieka. Jest Matk Boga i Matk czowieka, Matk wspczujc, dowiadczon we wszelkim cierpieniu. Od godziny szstej do godziny dziewitej mrok ogarn ca ziemi. Speniy si wizje prorockie zwizane z tzw. Dniem Paskim. Dla Izraela mia to by dzie r adoci, za dla wrogw Boga sd Boy. Umiera Jezus, woajc dononym gosem: Boe mj, Boe mj, czemu Mnie opuci? Syn Boy umiera w straszliwym cierpieniu i samotnoci. Dopki czowiek w swoim blu dowiadcza bliskoci kogo, kogo kocha, dopty ma si, by w tym blu trwa i zmaga si ze zem. Ale potga za jest tak straszliwa, e potrafi czowieka odci od tych, ktrych kocha. Wtedy czowiek pozostaje zupenie bezradny i moe podda si rozpaczy. Wiemy wprawdzie, e ludzie mog nas opuci, ale Bg nas nigdy nie opuszcza. Mog by jednak takie sytuacje, a ogrom za tak straszny, e czowiekowi wydaje si, i take Bg go opuci. Takiego stanu opuszczenia dowiadczy Jezus w ostatnich minutach swojego ycia. To by szczytowy moment agonii Jezus poznaje naprawd, czym jest cierpienie grzechu oddzielenie od Boga79. Ostatecznym celem wszystkich atakw za na czowieka jest zwtpien ie w Boga, w Jego mio i miosierdzie. Chrystus na krzyu dowiadcza tej pokusy. Chce nam pokaza, e do ostatniej chwili ycia musimy by czujni. On swoj modlitw odrzuca t pok us. Woa: Boe mj, Boe mj, czemu Mnie opuci? i wie, do kogo woa. Gdyby zwtpi w miejsce modlitwy pojawioby si blunierstwo. onierze nie rozumiej tego woania, podaj Mu ocet do picia. wity Marek nie przytacza ostatnich sw Jezusa. Wedug w. ukasza, Jezus umiera, wypowiadajc pene ufnoci sowa: Ojcze, w Twoje rce powierzam ducha mego (k 23,46). Zbawienie polega na oddaniu siebie, swojego ducha w rce Ojca. To jest istota zbawienia. To nie oczyszczenie z grzechw, wybielenie brudw. To oddanie siebie w rce miujcego Ojca. Jeli oddaj siebie Ojcu, grzech znika, zostaje zmazany, a duch staje si czysty. Jedynie w. ukasz podaje jedn z najpikniejszych przypowieci Chrystusa przypowie o synu marnotrawnym. Moemy t przypowie o zbawieniu czowieka uzupeni. Ojciec nie mia dwch synw, ale trzech. N ajstarszy zawsze przebywa w domu ojca, ale nie umia kocha. Drugi wzi poow majtku, p oszed i roztrwoni wszystko, co mia. Tym synem by dobry otr na krzyu. Ale jest jeszcze trzeci Syn, kochajcy Ojca, ktry opuszcza dom, by szuka swoich zagubionych braci, aby ich zbawi. Poszed z domu Ojca i zosta zamordowany na Golgocie, a teraz wraca ze swoim pierwszym odzyskanym bratem otrem, ktry umiera obok Niego. Oto tajemnica zbawienia. Nie ma takich grzechw, ktre by nie mogy by odpuszczone. Nie ma takiego odejcia z domu Ojca, by nie byo powrotu do niego. Ojciec nie chce mierci grzesznika, ale by si nawrci i y, 60
79
Thomas Philippe, dz. cyt., s. 184.
a Syn Boy umar za grzesznikw, by mogli cieszy si yciem wiecznym. Oto ni epojta tajemnica zbawczej mioci Boga80. I za t niepojt mio Boga dzikujmy w tej tajemnicy raca.
80
Ks. Edward Staniek, dz. cyt.,, s. 165.
Tajemnice chwalebne
1. Zmartwychwstanie Pana Jezusa
A pierwszego dnia po szabacie, wczesnym rankiem, gdy jeszcze byo ciemno, Maria Magdalena udaa si do grobu i zobaczya kamie odsunity od grobu. Pobiega wic i przybya do Szymona Piotra oraz do drugiego ucznia, ktrego Jezus kocha, i rzeka do nich: Zabrano Pana z grobu i nie wiemy, gdzie Go pooono. Wyszed wic Piotr i w drugi ucze i szli do grobu. Biegli obydwaj razem, lecz w drugi ucze wyprzedzi Piotra i przyby pierwszy do grobu. A kiedy si nachyli, zobaczy lece ptna, jednake nie wszed do rodka. Nadszed potem take Szymon Piotr, idcy za nim. Wszed on do wntrza grobu i ujrza lece ptna oraz chust, ktra bya na Jego gowie, lec nie razem z ptnami, ale oddzielnie zwinit w jednym miejscu. Wtedy wszed do wntrza i w drugi ucze, ktry przyby pierwszy do grobu. Ujrza i uwierzy. Dotd bowiem nie rozumieli jeszcze Pisma, ktre mwi, e On ma powsta z martwych. Uczniowie zatem wrcili znowu do siebie.
Maria Magdalena (...) staa przed grobem, paczc. A kiedy tak pakaa, nachylia si do grobu i ujrzaa dwch aniow w biel, siedzcych tam, gdzie leao ciao Jezusa jednego w miejscu gowy, drugiego w miejscu ng. i rzekli do niej: Niewiasto, czemu paczesz? Odpowiedziaa im: Zabrano Pana mego i nie wiem, gdzie Go pooono. Gdy to powiedziaa, odwrcia si i ujrzaa stojcego Jezusa, ale nie wiedziaa, e to Jezus. Rzek do niej Jezus: Niewiasto, czemu paczesz? Kogo szukasz? Ona za, sdzc, e to jest ogrodnik, powiedziaa do Niego: Panie, jeli ty Go przeniose, powiedz mi, gdzie Go pooye, a ja Go zabior. Jezus rzek do niej: Mario! A ona, obrciwszy si, powiedziaa do Niego po hebrajsku: Rabbuni, to znaczy: mj Nauczycielu! Rzek do niej Jezus: Nie zatrzymuj Mnie, jeszcze bowiem nie wstpiem do Ojca. Natomiast udaj si do moich braci i powiedz im: Wstpuj do Ojca mego i Ojca waszego, oraz do Boga mego i Boga waszego. Posza Maria Magdalena, oznajmiajc uczniom: Widziaam Pana, i co jej powiedzia (J 20,1-18 ). Potem znowu ukaza si Jezus nad Jeziorem Tyberiadzkim. A ukaza si w ten sposb: Byli razem Szymon Piotr, Tomasz zwany Didymos, Natanael z Kany Galilejskiej, synowie Zebedeusza oraz dwaj inni z Jego uczniw. Szymon Piotr powiedzia do nich: Id owi ryby. Odpowiedzieli mu: Idziemy i my z tob. Wyszli wic i wsiedli do odzi, ale tej nocy nic nie uowili. A gdy ranek zawita, Jezus stan na brzegu. Jednake uczniowie nie wiedzieli, e to by Jezus. A Jezus rzek do nich: Dzieci, macie co do jedzenia? Odpowiedzieli Mu: Nie. On rzek do nich: Zarzucie sie po prawej stronie odzi, a znajdziecie. Zarzucili wic i z powodu mnstwa ryb nie mogli jej wycign. Powiedzia do Piotra w ucze, ktrego Jezus miowa: To jest Pan! Szymon Piotr, usyszawszy, e to jest Pan, przywdzia na si ebie wierzchni szat by bowiem prawie nagi i rzuci si wpaw do jeziora. Pozostali uczniowie przypynli dk, cignc za sob sie z rybami. Od brzegu bowiem nie byo daleko tylko okoo dwustu okci. ()
62
A gdy spoyli niadanie, rzek Jezus do Szymona Piotra: Szymonie, synu Jana, czy miujesz Mnie wicej anieli ci? Odpowiedzia Mu: Tak, Panie, Ty wiesz, e Ci kocham. Rzek do niego: Pa baranki moje. i znowu, po raz drugi, powiedzia do niego: Szymonie, synu Jana, czy miujesz Mnie? Odpar Mu: Tak, Panie, Ty wiesz, e Ci kocham. Rzek do niego: Pa owce moje. Powiedzia mu po raz trzeci: Szymonie, synu Jana, czy kochasz Mnie? Zasmuci si Piotr, e mu po raz trzeci powiedzia: Czy kochasz Mnie? i rzek do Niego; Panie, Ty wszystko wiesz, Ty wiesz, e Ci kocham. Rzek do niego Jezus: Pa owce moje. Zaprawd, zaprawd, powiadam ci: Gdy bye modszy, opasywae si sam i chodzie, gdzie chciae. Ale gdy si zestarzejesz, wycigniesz rce swoje, a inny ci opasze i poprowadzi, dokd nie chcesz. To powiedzia, aby zaznaczy, jak mierci uwielbi Boga. A wypowiedziawszy to, rzek do niego: Pjd za Mn! (J 21,1-8; 1519).
W Wielki Pitek ciao Jezusa naleao spiesznie pogrzeba, poniewa wedug ydowskiego zwyczaju wieczorem tego dnia rozpoczynaa si cisza szabatowa. W szabat nie wolno byo grzeba umarych. Jzef z Arymatei poprosi Piata o wyraenie zgody na pochowanie ciaa Jezusa, i wraz z Nikodemem zawinli ciao w ptna razem z wonnociami i pogrzebali w nowym grobie Jzefa, wykutym w skale na terenie jego ogrodu. Wejcie do grobu zostao zabezpieczone ogro mnym kamieniem. Nie wiemy, w jaki sposb Jan, Piotr, Maria Magdalena i inni wiadkowie mki Jezusa spdzili noc i dzie szabatu. Moemy si domyla, e w wielkim blu, smutku i rozpaczy. Ich wiat si zawali. Ani dawne przepowiednie, ani ostanie sowa Jezusa nie mogy przebi si przez t rozpacz i al. Opuszczeni przez Niego, stracili nadziej i cel ycia. Gdy tylko skoczy si szabat, Maria Magdalena o wicie poda do grobu. Idzie cikim, bolesnym, zrezygnowanym krokiem jak kto, kto opakuje mier osoby kochanej ponad wszystko i wszystkich, jak kto, komu zabrano ca mio, kto nie widzi ju dla siebie przyszoci. Ewangelista Marek powie nam, e razem z ni bya te Maria, matka Jakuba, i Salome. Przybyy do grobu, by dokoczy dokonanego w popiechu pogrzebu chciay namaci ciao Jezusa. Idc, martwiy si, kto im odsunie ciki kamie od wejcia do grobu. Tymczasem gdy przyszy na miejsce, kamie by ju odsunity. A ciaa Jezusa nie byo w grobie. Maria Magdalena pobiega wic do Jana i Piotra, sugerujc, e kto ukrad ciao Jezusa. Jak bardzo musiaa by zrozpaczona. Zabrali Pana i nie wiem, gdzie Go pooono. Nie tak dawno przeya ukrzyowanie Jezusa. Widziaa, jak strasznie Go storturowano i umczono. Na wasne oczy widziaa Jego mier i to, jak po mierci jeden z onierzy wczni przebi Jego bok. A teraz kolejne nieszczcie skradziono ciao Jezusa. Maria Magdalena szuka Tego, ktrego kocha. On ju nie yje, lecz ona nadal Go kocha. Gdy Piotr i Jan wrc do domu, ona zostaje nadal przy gro-
bie i pacze. Tak bardzo tskni za Mistrzem. Tak bardzo Go kocha. Skoro nie moe Go zobaczy ywego, chce chocia zobaczy i obj Jego martwe ciao. Stojc przy grobie, zami wyraa sw tsknot za Tym, ktrego umiowaa. Przekonana o Jego mierci, tak bardzo rozpacza, e nie bierze w ogle moliwoci spotkania ywego Jezusa pod uwag. Przekracza to jej wyobrani do tego stopnia, e gdy On jej si ukazuje, Maria Go nie rozpoznaje. Mylc, e to ogrodnik, ktry mg zabra ciao Jezusa, prosi Go, by jej powiedzia, gdzie Go pooy, a ona Go zabierze. Dopiero gdy Jezus zawoa do niej: Mario! ona Go rozpozna. Przepikna jest ta scena w ogrodzie. Maria poznaje Pana po tonie gosu. Po tym, jak kto wymawia moje imi, mog pozna jego stosunek do mnie. Gdy kto w ymawia imi osoby ukochanej, mona w tym usysze tylko mio. i tak jest z Mari Magdalen. W tonie gosu Ogrodnika rozpoznaje t mio, ktra kiedy przed laty obudzia j do prawdziwego ycia. Jak wielka musiaa by jej rado. Okrzyk: Rabbuni to jej wyznanie, kim dla niej jest Jezus. Mj Nauczycielu Jezus jest jej ukochanym Nauczycielem, ktremu zawdzicza wszystko, ktremu zawdzicza ycie. Ile radoci jest w tym spotkaniu. Moemy sobie wyobrazi, jak chwil pniej Maria Magdalena biegnie szybko wskimi uliczkami Jerozolimy, eby z radoci oznajmi uczniom: Widziaam Pana!. Widziaam Pana, On yje, On mnie nadal kocha. Jego mio jest wiksza od mierci. Jego mio trwa na zawsze. Potem Jezus ukazuje si swoim uczniom. Przychodzi do przeraonych, zrozpacz onych i jeszcze raz przemienia ich ycie. On wiedzia, jak s sabi i bezradni, jak bardzo pogreni w smutku i rozpaczy po Jego mierci. wity Leon Wielki zwrci uwag na to, w jak przedziwny sposb Pan skrci czas oczekiwania uczniw. P owie:
[A]by jednak przygnbionych uczniw nie drczy zbyt dugi smutek, przedziwnie skrci przepowiedzian przez siebie trzydniow zwok (spoczywania w grobie): do penego drugiego dnia dorzuci koniec pierwszego i pocztek trzeciego, tak e skrci czas trwania, cho ilo dni zostaa ta sama81.
Jezus umar w pitek wieczorem. Ca sobot lea w grobie. A w niedziel rankiem ju si objawi. Tak bardzo kocha swoich uczniw i tskni za nimi, e trzy dni zostay w ten oto sposb skrcone. Wzruszajce jest spotkanie Jezusa Zmartwychwstaego z Piotrem. Siedmiu uczniw nad Jeziorem Tyberiadzkim wraca do swojego starego zawodu owienia ryb. Wrd nich jest Szymon Piotr, ktremu Pan kiedy powiedzia, e nie bdzie ju owi ryb, tylko ludzi. Ewangelista Jan notuje, e mimo i owili ca noc, nic nie zowili. Nad ranem Jezus stan na brzegu, a oni Go nie poznali. Dopiero gdy zarzucili na Jego sowo sie, a ona napenia si rybami, rozpoznaj, e to jest Pan. i Piotr rzuca si przez nurty jeziora prosto w Jego ramiona. Widz si pierw81
64
Zob. Karmi was tym, czym sam yj, dz. cyt.,, tom IV, s. 225.
szy raz od chwili, gdy ich oczy spotkay si na dziedzicu arcykapana. Ale Piotr zdrajca nie ma najmniejszej wtpliwoci, e jego miejsce jest w ramionach Jezusa. Wie, e mio Pana jest tak wielka, i On nie moe mu nie przebaczy. A pniej, gdy ju spoyli wsplny posiek przy ognisku, Pan trzykrotnie zapyta Piotra o mio. Szymonie, synu Jana, czy miujesz Mnie wicej anieli ci? Kardyna Carlo Martini zwrci uwag, e Jezus w swoim pytaniu posuy si greckim czasownikiem agapao, ktry oznacza mio powicajc si. Piotr natomiast w odpowiedzi uywa sowa fileo, ktre oznacza mio przyjacielsk. Na pytanie Jezusa o mio, Piotr odpowiada, jakby do koca nie zrozumia: tak, jestem Tw oim przyjacielem. Jezus pyta po raz drugi, lecz Piotr odpowiada podobnie. Pan Jezus pragnie od Piotra mioci tak wielkiej, e powicajcej si do koca, ale by moe Apostoa nie sta jeszcze na tak mio, jakiej oczekuje Jezus. i wtedy Pan przystaje na odpowied Piotra. Za trzecim pytaniem uywa tego sowa, ktre z aproponowa Szymon. Czy jeste moim przyjacielem? Zupenie tak, jakby zgodzi si na t jego kulaw, kruch mio. Piotrze, kochaj Mnie tak jak potrafisz, ki edy, z czasem Ja przemieni t twoj mio w tak wielk, e pokochasz Mnie ponad wszystko, e nie bdziesz si ba odda za Mnie swego ycia82. Piotr nie moe odpowiedzie inaczej: Panie, Ty wszystko wiesz.... Panie, Ty znasz moj sabo i moj zdrad, Ty wiesz, e pozostawiony sam sobie mog si tylko myli i popada z bdu w bd, Ty znasz moje lki i zamt, jaki jest we mnie, ale znasz take, Panie, mj al i moje zy, i wiesz, e Ci kocham... Niech rozwaanie tej tajemnicy raca bdzie nasz odpowiedzi na pytanie Pana o mio.
2. Wniebowstpienie
[Jezus rzek do Jedenastu]: Idcie na cay wiat i gocie Ewangeli wszelkiemu stworzeniu! Kto uwierzy i przyjmie chrzest, bdzie zbawiony; a kto nie uwierzy, bdzie potpiony. Te za znaki towarzyszy bd tym, ktrzy uwierz: w imi moje ze duchy bd wyrzuca, nowymi jzykami mwi bd; we bra bd do rk, i jeliby co zatrutego wypili, nie bdzie im szkodzi. Na chorych rce ka bd, a ci odzyskaj zdrowie. Po rozmowie z nimi Pan Jezus zosta wzity do nieba i zasiad po prawicy Boga. Oni za poszli i gosili Ewangeli wszdzie, a Pan wspdziaa z nimi i potwierdza nauk znakami, ktre jej towarzyszyy (Mk 16,15-20). [Jezus] po swojej mce da wiele dowodw, e yje: ukazywa si im przez czterdzieci dni i mwi o krlestwie Boym. A podczas wsplnego posiku przykaza im nie odchodzi z Jerozolimy, ale oczekiwa obietnicy Ojca: Syszelicie o niej ode Mnie mwi Jan chrzci wod, ale wy wkrtce zostaniecie ochrzczeni Duchem witym. Zapytywali Go zebrani: Panie, czy w tym czasie przywrcisz krlestwo Izraela? Odpowiedzia im: Nie wasza to rzecz zna czasy i chwile, ktre Ojciec
82
Zob. Carlo Maria Martini, Ludu mj, wyjd z Egiptu, Wydawnictwo WAM, Krakw 1989, s. 94.
ustali swoj wadz, ale gdy Duch wity zstpi na was, otrzymacie Jego moc i bdziecie moimi wiadkami w Jeruzalem i w caej Judei, i w Samarii, i a po krace ziemi. Po tych sowach unis si w ich obecnoci w gr i obok zabra Go im sprzed oczu. Kiedy jeszcze wpatrywali si w Niego, jak wstpowa do nieba, przystpili do nich dwaj mowie w biaych szatach. i rzekli: Mowie z Galilei, dlaczego stoicie i wpatrujecie si w niebo? Ten Jezus wzity od was do nieba, przyjdzie tak samo, jak widzielicie Go wstpujcego do nieba (Dz 1,3-11 ).
Po swoim zmartwychwstaniu Pan Jezus przez czterdzieci dni ukazywa si swoim wystraszonym po Jego mierci uczniom. Bardzo chcia, aby uwierzyli, e On yje. Apostoowie widz pusty grb i spotykaj si z yjcym Chrystusem, ktrego mier w Wielki Pitek stwierdzili. Wszystko to przekracza ich pojcia. Spotykaj tego samego Czowieka, ktrego znali, i jednoczenie stwierdzaj, e istnieje On w zupenie inny sposb ni przed mierci. Jego ciao jest materialne, ale jedn oczenie przebstwione, uwielbione. A Pan podczas tych wszystkich spotka p ozwala im si dotkn, je z nimi i pije. Przede wszystkim za poucza ich o krlestwie Boym. Oni jednak nie do koca rozumiej swojego Mistrza, bo wci zadaj pytanie, kiedy przywrci krlestwo Izraela. Tak jakby wci widzieli siebie w roli ministrw nowego krlestwa na wzr tego wiata. Wci nie potrafi zrozumie, e Krlestwo Jezusa nie jest z tego wiata (J 18,36). By moe znowu przyzwyczaili si do Jego obecnoci podobnej jak kiedy, cho jake innej. i w takim momencie nadchodzi dzie rozstania. Jezus zabiera ich wysoko, na Gr Oliwn. Tam do tych sabych, niewiele rozumiejcych uczniw mwi, eby szli na cay wiat i gosili Ewangeli wszelkiemu stworzeniu. Jezus wie, do kogo mwi. Dlatego obiecuje im swego Ducha, ktry ich przemieni, umocni, uzdolni do g oszenia Jego Ewangelii. Wyszedem od Ojca i przyszedem na wiat; znowu opuszczam wiat i id do Ojca ( J 16,28) te sowa, ktre Jezus wypowiedzia w czasie Ostatniej Wieczerzy speniaj si czterdzieci dni po zmartwychwstaniu. Moemy je odczyta w kontekcie tego wszystkiego, co Pan Jezus powiedzia wtedy swoim uczniom. T ostatni rozmow przed mk i mierci Mistrza zapisa w. Jan w swojej Ewangelii (zob. J 1317). To przedziwny zapis, w ktrym Pan przekaza tak wiele swoim uczniom, zarwno wczesnym, jak i pniejszym. Wiele prawd zasadniczych, a przy tym najprostszych, powiedzianych w atmosferze szczeglnej mioci i otwartoci wobec Ojca i uczniw. Poegnanie tak aktualne w przeddzie mki i mierci. 66 Jeszcze chwila, a nie bdziecie Mnie widzie, i znowu chwila, a ujrzycie Mnie ... bo id do Ojca (J 16,16.17). i proba Filipa: Panie, poka nam Ojca (J 14,8). Filipie, tak dugo jestem z wami, a jeszcze Mnie nie poznae? Kto Mnie widzi, widzi tak-
e i Ojca ( J 14,8-9 ). To sowa Jezusa wypowiedziane w Wieczerniku, gdy Apostoowie mieli przed sob perspektyw widzenia Go najpierw tak strasznie ponionym, wyniszczonym, ukrzyowanym, a potem zmartwychwstaym, uwielbionym ju tu na ziemi w swoim zrodzonym ciele. Kto widzi Jezusa Chrystusa, ten widzi take i Ojca. Koci, my wszyscy yjemy tym widzeniem, ktre nam Pan Jezus zostawi. To widzenie wyraa si w Ewangelii, w modlitwie, w ofierze. Ono przenika ca wiadomo Kocioa, jest jego misj, jego radoci wrd trudw, jego wiar, nadziej i mioci. Niech si nie trwoy serce wasze. Wierzycie w Boga? i we Mnie wierzcie! W domu Ojca mego jest mieszka wiele. Gdyby tak nie byo, to bym wam powiedzia. Id przecie przygotowa wam miejsce. A gdy odejd i przygotuj wam miejsce, przyjd powtrnie i zabior was do siebie, abycie i wy byli tam, gdzie Ja jestem ( J 14,1-3 ). Niepojta jest mio Chrystusa. Jej wyrazem s take te sowa Jezus idzie do Ojca, eby przygotowa nam miejsce w swoim domu, w domu Ojca. Prawdziwa mio zawsze zmierza do tego, eby otworzy wasny dom i udostpni go kochanej osobie. Jeli kogo kocham, to wprowadzam go do sw ojego domu do mojego bardzo osobistego wiata, w ktrym jestem sob i czuj si bezpiecznie. Otwierajc mj dom, pragn, aby kochana przeze mnie osoba czua si w nim bezpiecznie i by nie spotkaa jej adna krzywda. W moim domu moe by sob, moe odpocz po trudach zmagania z tward rzeczywistoci. Mj dom staje si jej domem. Posiadanie domu jest warunkiem mioci. Nie mona prawdziwie kocha, nie majc gdzie wprowadzi osoby kochanej. i nie chodzi tu o dom budowany z cegy czy pustakw, ale o dom naszego otwartego dla innych serca83. i taki jest dom Ojca. Dla kadego jest w nim przygotowane miejsce. Jezus przyjdzie kiedy po nas i zabierze nas do Ojca. Tam bdzie ju tylko mio. Tam bdzie wieczna rado. Skocz si zy, cierpienia, choroby, samo tno, bolesne rozstania. Ju na zawsze bdziemy z naszym Panem. Na zawsze blisko naszego Ojca. Bo Ani oko nie widziao, ani ucho nie syszao, ani serce czowieka nie zdoao poj, jak wielkie rzeczy przygotowa Bg tym, ktrzy Go miuj ( i Kor 2,9 ). Nadszed czas rozstania Jezusa z uczniami. Bo jeeli nie odejd, Paraklet nie przyjdzie do was ( J 16,7 ). Jezus wypeni swoj misj na ziemi. Bogosawi swoich uczniw i unosi si w gr. Uczniowie stoj, wpatrujc si w niebo. Wiedz, e to odejcie jest inne, e teraz zobacz Go dopiero wtedy, gdy sami zakocz swoj misj. Tsknota za Mistrzem, ktry odszed do domu Ojca, bdzie im ju odtd zawsze towarzyszy i bdzie ich prowadzi. Promy w tej dziesitce raca o tak wanie tsknot, o pragnienie nieba.
83
Zob. Ks. Edward Staniek, Ewangelia dzi, Rok A, Oficyna Wydawnicza BARBARA, Krakw 1992, s. 96 97.
3. Zesanie Ducha witego

Wieczorem owego pierwszego dnia tygodnia, tam gdzie przebywali uczniowie, cho drzwi byy zamknite z obawy przed ydami, przyszed Jezus, stan porodku i rzek do nich: Pokj wam! A to powiedziawszy, pokaza im rce i bok. Uradowali si zatem uczniowie, ujrzawszy Pana. A Jezus znowu rzek do nich: Pokj wam! Jak Ojciec Mnie posa, tak i Ja was posyam. Po tych sowach tchn na nich i powiedzia im: Wemijcie Ducha witego! Ktrym odpucicie grzechy, s im odpuszczone, a ktrym zatrzymacie, s im zatrzymane (J 20,19-22). Wtedy wrcili do Jeruzalem z gry zwanej Oliwn, ktra jest blisko Jeruzalem, w odlegoci drogi szabatowej. Przybywszy tam, weszli do sali na grze i przebywali w niej: Piotr i Jan, i Jakub, i Andrzej, Filip i Tomasz, Bartomiej i Mateusz, Jakub, syn Alfeusza, i Szymon Gorliwy, i Juda, brat Jakuba. Wszyscy oni trwali jednomylnie na modlitwie razem z niewiastami, z Maryj, Matk Jezusa, i z brami Jego (Dz 1,12-14). Kiedy nadszed wreszcie dzie Pidziesitnicy, znajdowali si wszyscy razem na tym samym miejscu. Nagle da si sysze z nieba szum, jakby uderzenie gwatownego wichru, i napeni cay dom, w ktrym przebywali. Ukazay si im te jakby jzyki ognia, ktre si rozdzielay, i na kadym z nich spocz jeden. i wszyscy zostali napenieni Duchem witym, i zaczli mwi obcymi jzykami, tak jak im Duch pozwala mwi. Przebywali wtedy w Jeruzalem poboni ydzi ze wszystkich narodw pod socem. Kiedy wic powsta w szum, zbiegli si tumnie i zdumieli, bo kady sysza, jak tamci przemawiali w jego wasnym jzyku. Czy ci wszyscy, ktrzy przemawiaj, nie s Galilejczykami? mwili peni zdumienia i podziwu. Jake wic kady z nas syszy swj wasny jzyk ojczysty? Partowie i Medowie, i Elamici, i mieszkacy Mezopotamii, Judei oraz Kapadocji, Pontu i Azji, Frygii oraz Pamfilii, Egiptu i tych czci Libii, ktre le blisko Cyreny, i przybysze z Rzymu, ydzi oraz prozelici, Kreteczycy i Arabowie syszymy ich goszcych w naszych jzykach wielkie dziea Boe. Zdumiewali si wszyscy i nie wiedzieli, co myle: Co to ma znaczy? mwili jeden do drugiego. Upili si modym winem drwili inni. Wtedy stan Piotr razem z Jedenastoma i przemwi do nich dononym gosem: Mowie Judejczycy i wszyscy mieszkacy Jeruzalem, przyjmijcie do wiadomoci i posuchajcie uwanie mych sw! Ci ludzie nie s pijani, jak przypuszczacie, bo jest dopiero trzecia godzina dnia, ale spenia si wanie to, co powiedzia prorok Joel: W ostatnich dniach mwi Bg wylej Ducha mojego na wszelkie ciao, i bd prorokowa synowie wasi i crki wasze, modziecy wasi widzenia mie bd, a starcy sny. Nawet na niewolnikw i niewolnice moje wylej w owych dniach Ducha mego, i bd prorokowali. I sprawi dziwy na grze na niebie,
68
i znaki na dole na ziemi. Krew i ogie, i kby dymu, soce zamieni si w ciemnoci, a ksiyc w krew, zanim nadejdzie dzie Paski, wielki i wspaniay. Kady, kto wzywa bdzie imienia Paskiego, bdzie zbawiony (Dz 2,1-21 ). Trwali oni w nauce Apostow i we wsplnocie, w amaniu chleba i w modlitwach. Boja ogarniaa kadego, gdy Apostoowie czynili wiele znakw i cudw. Ci wszyscy, ktrzy uwierzyli, przebywali razem i wszystko mieli wsplne. Sprzedawali majtki i dobra i rozdzielali je kademu wedug potrzeby. Codziennie trwali jednomylnie w wityni, a amic chleb po domach, spoywali posiek w radoci i prostocie serca. Wielbili Boga, a cay lud odnosi si do nich yczliwie. Pan za przymnaa im codziennie tych, ktrzy dostpowali zbawienia (Dz 2,42-47).
() Duch przychodzi z pomoc naszej saboci. Gdy bowiem nie umiemy si modli tak, jak trzeba, sam Duch przyczynia si za nami w baganiach, ktrych nie mona wyrazi sowami. Ten za, ktry przenika serca, zna zamiar Ducha, wie, e przyczynia si za witymi zgodnie z wol Bo (Rz 8,26-27).
W czasach Jezusa obchodzono w Jerozolimie dorocznie trzy wielkie wita, poczone z pielgrzymk do wityni. Bya to Pascha, ktr witowano w pierwsz wiosenn peni ksiyca i ktr poczono ze witem Przanikw. Drugim witem bya Pidziesitnica wito Tygodni. Przypadao ono w siedem tygodni po wicie Paschy. Przynoszono wtedy do wityni chleby kwaszone z nowego zboa, jako podzikowanie Bogu za pomylne zbiory. wito to przypominao r wnie zawarcie przymierza midzy Bogiem i ludem izraelskim na grze Synaj. Trzecim witem byo wito Namiotw, jako podzikowanie za plony oliwy i wina. Chrzecijaska Wielkanoc wyrosa z Paschy, a Zielone witki ze wita Tygodni84. Pidziesit dni po mierci i zmartwychwstaniu Pana Jezusa wszyscy Apostoowie, oprcz Judasza, razem z niewiastami i Maryj, Matk Jezusa, zgromadzili si razem w sali na grze, gdzie Jezus spoywa wraz z nimi Ostatni Wieczerz. Wszyscy oni trwali jednomylnie na modlitwie. Oczekiwali na moc z wysoka, na obiecanego przez Jezusa Ducha witego. Nie byo to bierne oczekiwanie, lecz przepenione modlitw. Modlitwa jest wic jedynym rodkiem, dziki ktremu
84
Zob. Brat Efraim, dz. cyt.,, s. 350376 ).
Albowiem wszyscy ci, ktrych prowadzi Duch Boy, s synami Boymi. Nie otrzymalicie przecie ducha niewoli, by si znowu pogry w bojani, ale otrzymalicie Ducha przybrania za synw, w ktrym moemy woa: Abba, Ojcze! (Rz 8,14-15).
moemy otrzyma Ducha witego. Sam Jezus poczy dar Ducha witego z modlitw: Jeli wic wy, cho li jestecie, umiecie dawa dobre dary swoim dzieciom, to o ile bardziej Ojciec z nieba udzieli Ducha witego tym, ktrzy Go prosz (k 11,13). Pan Jezus sam obiecywa, e bdzie prosi Ojca, a innego Parakleta da wam (J 14,16). Modlitwa zgromadzonych w Wieczerniku Apostow z Maryj jest pierwsz wielk modlitw Kocioa. Daa ona pocztek zawoaniu: Przyjd, Duchu wity, ktre trwa w Kociele nieprzerwanie do dzisiaj. I ta modlitwa zostaje wysuchana. Wypenia si obietnica. Na zgromadzonych w Wieczerniku zstpuje Duch wity pod postaci gwatownego wichru i ognistych jzykw. Znaki te znane byy w Starym Testamencie towarzyszyy objawianiu si Boga85. Ogniste jzyki zstpiy na Apostow, zostali oni napenieni Duchem witym i zaczli mwi obcymi jzykami, tak jak im Duch pozwala mwi. O darze jzykw czsto jest mowa w czasach apostolskich. Tutaj wystpuje on jako dar zupenie niespodziewany: Apostoowie mwi rnymi jzykami, co daje moliwo porozumienia si ludzi midzy sob i stanowi przeciwiestwo wiey Babel (por. Rdz 11,1-9). Jak co roku, do Jerozolimy na wito Pidziesitnicy przybyo wielu pielgrz ymw. Kolonie ydowskie istniay w tym okresie we wszystkich niemal znaczniejszych miastach wczesnego grecko-ydowskiego wiata. Wrd przybyszy znajdowali si ydzi i prozelici, tzn. poganie sympatyzujcy z religi ydowsk. Zgromadzili si oni bardzo licznie przed Wieczernikiem, przycignici pochodzcym z nieba ognistym znakiem. i wtedy wsparci moc Ducha witego mczyni i kobiety, czonkowie pierwszej gminy chrzecijaskiej, zaczynaj gosi Dobr Nowin o Jezusie. Kady ze suchaczy syszy ich przemawiajcych w jego wasnym jzyku i wszystko rozumie. Ludzko budujc wie Babel, utracia zdolno por ozumiewania si, a teraz, w wito Pidziesitnicy, t zdolno Duch wity jej przywrci. Pycha uczynia ludzi niezdolnymi do rozumienia siebie nawzajem, a take do prawdziwego rozumienia siebie samych. Duch wity, ktry jest Duchem Mioci, otwiera ludzkie serca i czyni je zdolnymi do przekroczenia granic, jakie stanowi ich mowa. Uwalnia On z wizw jzyk, pozwalajc mu wypowiada sowa, ktre maj moc budowania, a nie niszczenia. Znaki towarzyszce zesaniu Ducha witego wywoay zarwno zdumienie, jak te rn ich interpretacj. Wystpienie Piotra ma na celu wyjani cae to wyd arzenie. Aposto wychodzi z Wieczernika i przemawia dononym gosem (Dz 2,14) do zgromadzonych kobiet i mczyzn. To ju nie jest ten saby i tchrzliwy Piotr, ktry z obawy przed suc zapar si swego Mistrza, ale prawdziwy Piotr-Skaa: odwany, mocny, twardy i niezachwiany. A mwi z tak moc do zgromadzonych, e okoo trzech tysicy z nich nawrcio si i poprosio o chrzest..S te z Piotrem
85
70
Zob. Wj 3,2; 14,20.24; 1 Krl 18,28.
pozostali Apostoowie. Koci, ktry narodzi si z przebitego boku Chrystusa na Golgocie, teraz umocniony i napeniony Jego Duchem, staje wobec ludzi wszystkich narodw zebranych licznie w Jerozolimie i odwanie gosi Ewangeli. Kady z uczniw Jezusa na swoj miar zostaje obdarzony potrzebnymi do tej misji darami. Z owej niewielkiej gromadki wiadkw zmartwychwstania Duch wity czyni iskr zapaln, z ktrej zaponie wielki ogie na caej ziemi, eby pon a do dzisiaj. Tajemnica zesania Ducha witego jest tajemnic najbardziej aktualn, Pi dziesitnica nie zostaa zamknita. Trwa ona i zakoczy si dopiero wraz z powtrnym przyjciem Pana. Swoje wypenienie znajdzie dopiero przy kocu czasw. Promy o moc Ducha witego dla caego Kocioa, dla kadego z jego czonkw. Niechaj Duch wity owieca nas, umacnia i pociesza.
4. Wniebowzicie Najwitszej Marii Panny

Wtedy rzeka Maryja: Wielbi dusza moja Pana i raduje si duch mj w Bogu, moim Zbawcy. Bo wejrza na unienie Suebnicy swojej. Oto bowiem bogosawi mnie bd odtd wszystkie pokolenia, gdy wielkie rzeczy uczyni mi Wszechmocny... (k 1,46-49). Ojcze, chc, aby take ci, ktrych Mi dae, byli ze Mn tam, gdzie Ja jestem, aby widzieli chwa moj, ktr Mi dae, bo umiowae Mnie przed zaoeniem wiata (J 17,24). Miy mj odzywa si i mwi do mnie: Powsta, przyjaciko ma, pikna ma, i pjd! Bo oto mina ju zima, deszcz usta i przeszed. Na ziemi wida ju kwiaty, nadszed czas przycinania drzew, i gos synogarlicy ju sycha w naszej krainie. Figowiec wyda zawizki owocw i winne krzewy kwitnce ju pachn. Powsta, przyjaciko ma, pikna ma, i pjd! (...) Z Libanu przyjd, oblubienico, z Libanu przyjd i przybli si! Zstp ze szczytu Amany, z wierzchoka Seniru i Hermonu, z jaski lww, z gr lampartw. Oczarowaa me serce, siostro ma, oblubienico, oczarowaa me serce jednym spojrzeniem twych oczu,
jednym paciorkiem twych naszyjnikw. Jak pikna jest mio twoja, siostro ma, oblubienico... (Pnp 2,10-13; 4,8-10).
W uroczysto Wszystkich witych 1950 roku papie Pius XII ogosi jako dogmat wiary Wniebowzicie Najwitszej Maryi Panny. Dogmat ten brzmi: Orzekamy i okrelamy jako dogmat objawiony przez Boga: e Niepokalana Matka Boga, M aryja zawsze Dziewica, po zakoczeniu ziemskiego ycia z dusz i ciaem zostaa wzita do chway niebieskiej 86. Tre dogmatu nie okrela, jakie byo samo zakoczenie ziemskiego ycia M aryi. Papie pomija dyskutowan przez teologw kwesti, czy Maryja przed ciel esnym wniebowziciem umara, czy te nie. Zwolennicy tezy o mierci Maryi powouj si na Jej podobiestwo do Chrystusa, ktry przecie prawdziwie umar na krzyu. Natomiast ci, ktrzy broni opinii, e Matka Boa zostaa zachowana od mierci, podkrelaj, i aska Niepokalanego Poczcia wyczya J spod prawa grzechu, a wic i koniecznoci umierania. Chrystus podj mier jedynie ze wzgldu na Odkupienie, czego Maryja nie musiaa czyni87. Podajc podstawy ogoszonego dogmatu, Pius XII stwierdza, e nauka o wniebowziciu oparta jest na Pimie witym. Papie nie mwi, e jest w nim zawarta. Na teksty biblijne powouje si nie bezporednio, lecz zwraca uwag na to, jak rozumieli je Ojcowie Kocioa i przedstawiciele tradycji teologicznej, ktrzy si na nie w cigu wiekw powoywali. S to teksty Ewangelii mwice o peni aski, jak Maryja zostaa obdarzona (k 1,28), oraz o Jej udziale w odkupieczym cierpieniu Chrystusa (sowa Symeona i wzmianka o obecnoci Maryi pod krzyem), a take obraz Niewiasty obleczonej w soce, ukazany w Apokalipsie (Ap 12,1). Ze Starego Testamentu papie uwzgldnia tekst tzw. Protoewangelii (Rdz 3,15), podkrelajc, e ta sama nieprzyja, jaka dzieli wa i zwyciskie potomstwo, istnieje rwnie midzy wem i Niewiast. Zarwno za czno z Chrystusem Odkupicielem, jak i zwycistwo nad szatanem, realizuje si w peni dopiero w tryumfie zmartwychwstania. Na Golgocie Pan Jezus ustanowi Maryj matk swego umiowanego ucznia Jana i matk caego rodzcego si Kocioa. Po zmartwychwstaniu i wniebowstpieniu Chrystusa Maryja pozostaje blisko uczniw swojego Syna. Spotykamy J razem z nimi podczas modlitwy w Wieczerniku. Wszyscy s zagubieni i zalknieni. Maryja jest z nimi i ich wspiera Gdy uczniw napeni Duch wity, Jej zadanie byo ju
86
72
Pius XII, Konstytucja apostolska Munificentissimus Deus, w: Breviarium fidei, Ksigarnia w. Wojciecha, Pozna 1997, s. 278. 87 Wicej na ten temat: Franz Courth, Peter Neuner, Mariologia Maryja, Matka Chrystusa, w: Podrcznik teologii dogmatycznej, pod red. Wolfganga Beinerta, Wydawnictwo M, Krakw 1999, s. 167193.
wypenione. Tsknia za swoim Synem i bardzo pragna ju zawsze by blisko Niego. Wniebowzicie byo konsekwencj Jej cakowitego oddania si Bogu. Nikt nie by naocznym wiadkiem Jej zanicia. Nikt nie widzia, jak z dusz i ciaem zostaa zabrana przez swojego Syna do Nieba, cho pniej pokazywaa si wielu przez wszystkie stulecia. Nie wiemy, czy Maryja dowiadczya mierci jak Syn, czy te nie. Wiemy tylko jedno, e gdy wypenia swoj misj na ziemi, Syn zabra J do nieba. Nie mg pozwoli na to, by ciao, z ktrego On sam wzi swoje czowieczestwo, ulego rozkadowi. Nie mg pozwoli, by Jego wita Matka miaa dowiadczy konsekwencji grzechu. Kocha przecie Maryj najbardziej ze wszystkich istot stworzonych. Sam bardzo cierpia, widzc Jej cierp ienie w cigu caego ycia. Widzia Jej bl i samotno, gdy zmar wity Jzef, a On opuci rodzinny dom w Nazarecie i zacz naucza. Widzia ogrom Jej cierpienia na Golgocie. i tsknot Matki po Jego wniebowstpieniu. Chcia, eby ju zawsze byli blisko siebie. Maryja zostaa wzita do nieba, ale to nie znaczy, e przebywa w jakiej niedosinej krainie. Nasze wyobraenia o odlegym niebie s bdne. Niebo nie oznacza miejsca gdzie poza granicami wszechwiata, ale wymiar, ktrego nie potr afimy ogarn naszymi ziemskimi zmysami. Maryja przez swoje wniebowzicie nie opucia nas, lecz przeciwnie, moe odtd by z nami bliej ni kiedykolwiek. yjc w miertelnym ciele, bya zwizana z miejscem i czasem. Kiedy zamieszkaa u Jana, nie moga rwnoczenie towarzyszy innym Apostoom, kiedy gosili Ewangeli. Gdy jednak zostaa wzita do nieba, a caa Jej istota zostaa uwielbiona, znikny wszelkie ograniczenia. Moe teraz by blisko kadego z nas, gdziekolwiek jestemy i dokdkolwiek idziemy. Odkrywamy, e Jej wniebowzicie nie zabrao Jej gdzie daleko, lecz zbliyo J do nas. Dziki wniebowziciu jest Ona porodku naszego ycia, gdy wzywamy Jej ordownictwa88. Bdc w niebie, wstawia si nieustannie za nami. Kt bardziej od Maryi mgby uczyni swoimi sowa w. Teresy z Lisieux: Czuj, e moje posannictwo wnet si rozpocznie; posannictwo pocigania dusz do kochania Boga tak, jak ja Go miuj... wskazywania mej m alekiej drogi. Jeeli moje pragnienia si speni, niebo moje spdza bd na ziemi a do koca wiata. Tak, chc, aby niebem moim byo czyni dobrze na ziemi89. Teresa od Dziecitka Jezus odkrya i uczynia swoim posannictwo Maryi. Maryja bdc w niebie, czyni dobro na ziemi, wstawia si za nami. Dzikujmy Jej za to w tej tajemnicy raca witego.
5. Ukoronowanie Matki Boej na Krlow nieba i ziemi

Wycie wytrwali przy Mnie w moich przeciwnociach. Dlatego i Ja przekazuj wam krlestwo, jak Mnie przekaza je mj Ojciec (k. 22,28-29). Potem wielki znak ukaza si na niebie:
88
Wilfrid Stinissen OCD, dz. cyt.,, s. 8890. 89 w. Teresa od Dziecitka Jezus, Pisma, tom II, Wydawnictwo Karmelitw Bosych, Krakw 1971, s. 471.
74
Niewiasta obleczona w soce, i ksiyc pod jej stopami, a na jej gowie wieniec z gwiazd dwunastu. A jest brzemienna. I woa, cierpic ble i mki rodzenia. I inny znak si ukaza na niebie: Oto wielki Smok barwy ognia, majcy siedem gw i dziesi rogw a na gowach jego siedem diademw. A ogon jego zmiata trzeci cz gwiazd nieba: i rzuci je na ziemi. I stan Smok przed majc rodzi Niewiast, aeby skoro porodzi, pore jej Dzieci. I porodzia Syna Mczyzn, ktry wszystkie narody bdzie pasa rzg elazn. I zostao uniesione jej Dzieci do Boga i do Jego tronu. A Niewiasta zbiega na pustyni, gdzie miejsce ma przygotowane przez Boga, aby j tam ywiono przez tysic dwiecie szedziesit dni. I nastpia walka w niebie: Micha i jego anioowie mieli walczy ze Smokiem. I wystpi do walki Smok i jego anioowie, ale nie przemg, i ju si miejsce dla nich w niebie nie znalazo. I zosta strcony wielki Smok, W starodawny, ktry si zwie diabe i szatan, zwodzcy ca zamieszka ziemi; zosta strcony na ziemi, a z nim strceni zostali jego anioowie. I usyszaem donony gos mwicy w niebie: Teraz nastao zbawienie, potga i krlowanie Boga naszego i wadza Jego Pomazaca, bo oskaryciel braci naszych zosta strcony, ten, co dniem i noc oskara ich przed Bogiem naszym. A oni zwyciyli dziki krwi Baranka i dziki sowu swojego wiadectwa, i nie umiowali dusz swych a do mierci. Dlatego radujcie si, niebiosa i ich mieszkacy! Biada ziemi i morzu bo zstpi do was diabe, paajc wielkim gniewem, wiadom, e mao ma czasu. A kiedy ujrza Smok, e zosta strcony na ziemi, pocz ciga Niewiast, ktra porodzia Mczyzn. I dano Niewiecie dwa skrzyda ora wielkiego,
by na pustyni leciaa na swoje miejsce, gdzie jest ywiona przez czas i czasy, i poow czasu, z dala od Wa. A W za Niewiast wypuci z gardzieli wod jak rzek, eby j rzeka uniosa. Lecz ziemia przysza z pomoc Niewiecie i otworzya ziemia sw gardziel, i pochona rzek, ktr Smok ze swej gardzieli wypuci. I rozgniewa si Smok na Niewiast, i odszed rozpocz walk z reszt jej potomstwa, z tymi, co strzeg przykaza Boga i maj wiadectwo Jezusa (Ap 12,1-17). Kime jest ta, ktra wieci z wysoka jak zorza, pikna jak ksiyc, janiejca jak soce, grona jak zbrojne oddziay? (Pnp 6,10).
Tajemnica ukoronowania Matki Boej na Krlow nieba i ziemi jest uzupenieniem tajemnicy Jej wniebowzicia. Koci obchodzi ustanowione w 1955 roku przez Piusa XII wspomnienie Najwitszej Maryi Panny Krlowej 22 sierpnia. Tajemnica ta bliska jest chrzecijaskiej tradycji artystycznej, ktra od dawna w lunetach portali katedr ukazuje Maryj koronowan przez Ojca i Syna, Krla wszechwiata. Sobr Watykaski II potwierdzi z moc, i Niepokalana Dziewica, zachowana woln od wszelkiej skazy winy pierworodnej, dopeniwszy biegu ycia ziemskiego, z ciaem i dusz wzita zostaa do chway niebieskiej i wywyszona przez Pana jako Krlowa wszystkiego... 90. Apokalipsa w. Jana ukazuje nam Niewiast obleczon w soce, w ktrej Koci zawsze rozpoznawa Maryj. Socem opromieniajcym J jest chwaa Boga w niebie. Korona z gwiazd to hody czci i uwielbienia, oddawane Jej przez wszystkich aniow, ludzi i wszelkie stworzenie. Ksiyc u Jej stp symbolizuje wiat d oczesny, zmienny, ktry przeminie, bo nie ma wiata sam z siebie. Maryja unosi si ponad to, co ziemskie, zmienne, podlege rozkadowi i mierci. Cieszy si yciem i chwa niemierteln i ju zawsze uczestniczy bdzie w chwale swego Syna i w chwale caego Kocioa, ktrego jest Matk. Maryj uwielbia bdzie cay wszechwiat. Wszyscy skada bd Jej hod i dzikczynienie za to, e daa im Zbawiciela, e bya dla nich Poredniczk, Ucieczk i Pocieszycielk. Wszyscy zbawieni uczestniczy kiedy bd w chwale Jezusa Chrystusa, ale i w chwale Maryi, bo dzieci nie mog si nie chlubi swoj Matk. Jezus chcia mie swoj Matk z dusz i ciaem w niebie. Od pocztku przygotowa J cakowicie dla siebie. Maryja jest Jego najpikniejszym i najdoskonalszym 75
90
Konstytucja dogmatyczna o Kociele nr 59, w: Sobr Watykaski II, konstytucje, dekrety, deklaracje, Wydawnictwo Pallottinum1967, s. 247248.
stworzeniem. Jest Jego Oblubienic i Matk. To Ona otrzymuje peen udzia w krlowaniu Syna nad wszelkim stworzeniem, ktre On odkupi. Jest prawdziw Krlow nieba i ziemi. Sam Bg obdarowa J prawdziwie krlewsk wadz, uczyni J godn i zdoln do jej sprawowania. Maryja Krlowa zasiada na krlewskim tronie, ale ani przez chwil nie przestaje by nasz Matk. Dziki Ci, Panie, skadamy za to, e mamy Krlow, ktra jest Matk, e mamy Matk, ktra jest Krlow91. Wanie teraz Jej macierzystwo nabiera nowej skutecznoci. Maryja otrzymuje pen wadze strzeenia nas wszystkich i kadego z osobna swym matczynym spojrzeniem. Cakowicie zanurzona w Bogu, dziki wizji uszczliwiajcej, zna nas indywidualnie, z imienia i nazwiska, zna ca nasz histori. W chwili zwiastowania i na Kalwarii Maryja pocza i zrodzia niejako nas wszystkich, ale zbiorowo. Teraz w niebie Jej dziaanie ma charakter bardziej indywidualny, a wizja uszczliwiajca nie odwraca Jej od nas, lecz wprost przeciwnie, czyni Jej obecno intensywniejsz, a Jej mio bardziej indywidualn92. Maryja nie odrywajc wzroku od Boga, czule pochyla si nad kadym z nas, ledzi kady nasz krok, zna najdrobniejsze nasze potrzeby. Jej oczy s pene miosierdzia i wspczucia, tak jak oczy Jej Syna. Nigdy nie odmawia pomocy tym, ktrzy prosz J o opiek: nigdy nie syszano, aby opucia tego, kto si do Ciebie ucieka, Twej pomocy przyzywa, Ciebie o przyczyn prosi93. Ona jest pociech dla smutnych, uzdrowieniem dla chorych, wiatem dla lepych, si dla sabych. Starajmy si jak najczciej ucieka do wstawiennictwa Maryi, Krlowej nieba i ziemi. Zwracajmy si do Ucieczki grzesznikw, i promy J, aby zawsze ukazywaa nam Jezusa, ktrego najbardziej potrzebujemy.
O Pani, jeste jedyn m od Boga pociech, bosk ros na gorejcy ar mej duszy, spywajcymi kroplami na moje wysychajce serce, najjaniejsz pochodni mej duszy zaciemnionej, przewodniczk w drodze, moc w saboci, szat okrywajc moj nago, bogactwem dla mojej ndzy, lekarstwem dla mych nieuleczalnych ran, ukojeniem ez moich, kresem moich wzdycha, odwrceniem nieszcz, uleniem blw, rozwizaniem wzw, nadziej zbawienia, wysuchaniem prb moich! Zlituj si nade mn, nachyliwszy si nad mymi zami, Boa Matko miosierdzia! Racz sprawi, bym mg si cieszy ow niewypowiedzian radoci i wiecznymi rozkoszami, gdzie nie brak niczego w krlestwie, co nie ma koca! Tak, Pani, tak moja ucieczko, ycie i pomocy moja, obrono i chlubo, nadziejo moja i sio moja! Daj mi zaywa niewypowiedzianych darw Twego Syna w niebieskim mieszkaniu! Jako Matka Najwyszego masz bowiem wiem o tym wol, ktra wszystko moe. Std moja miao. Niech wic, Najczystsza Pani, nie bd pozbawiony nadziei, lecz niech si stan jej uczestnikiem, Boa Oblubienico!
91
76
Jan Pawe II, Rzym 1 V 1979, w: Trwali na modlitwie z Maryj, zebraa i oprac. Weronika Jasnowska, Wydawnictwo Michalineum, Warszawa 1984, s. 201. 92 Kard. Leon-Joseph Suenens, Kim jest Ona? Synteza mariologii, Wydawnictwo Ksiy Marianw, Warszawa 1988, s. 89. 93 Modlitwa w. Bernarda.
Ty bowiem zrodzia nadziej wszystkich, Pana naszego Jezusa Chrystusa, prawdziwego Boga i Pana, ktremu wszelka cze i uwielbienie z odwiecznym Ojcem i oywczym Duchem teraz i zawsze, i na wieki wiekw94.
94
w. German z Konstantynopola, w: Karmi was tym, czym sam yj, dz. cyt., s. 377.
Bibliografia
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Raniec modlitw Jana Pawa II 9. Banaszek Andrzej, ks., Wybrane zagadnienia z teologii Nowego Testamentu, Ewangelie synoptyczne, Ewangelia w. ukasza, Warszawa 1996. Banaszek Andrzej, ks., Wybrane zagadnienia z teologii Nowego Testamentu, Ewangelie synoptyczne, Ewangelia w. Marka, Warszawa 1996. Bedouelle Guy, Dominik, czyli aska Sowa, W drodze, Pozna 1987. Bielawski Maciej, Blask ikon, Wydawnictwo Homini, Krakw 2005. Breviarium fidei, Ksigarnia w. Wojciecha, Pozna 1997. Caffarel Henri, ks., We do siebie Maryj, tw maonk, Wydawnictwo M, Krakw 1997. Cantalamessa Raniero, Tajemnica Przemienienia, Wydawnictwo Salwator, Krakw 2002. Cantalamessa Raniero, Zarzucie sieci, Wydawnictwo w. Antoniego, Wrocaw 2002. Courth Franz, Peter Neuner, Mariologia Maryja, Matka Chrystusa, w: Podrcznik teologii dogmatycznej, pod red. Wolfganga Beinerta, Wydawnictwo M, Krakw 1999. Droga krzyowa, pod red. Jana L. piewaka, Wyd. Michalineum, Krakw, Warszawa-Struga 1985. Mistrz Eckhart, Kazania, W drodze, Pozna 1986. Brat Efraim, Jezus yd praktykujcy, Wydawnictwo M, Krakw1994. Encyklopedia Biblii, praca zbior. pod red. Pata Alexandra, wiat Ksiki, Warszawa 1997. Encyklopedia biblijna, praca zbior. pod red. Paula J. Achtemeiera, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna Adam, Warszawa 1999. Gargano Innocenzo, Lectio divina, tom 110, Wydawnictwo Ksiy Sercanw, 2001 2002. Grun Anselm, Jezus brama do ycia, Ewangelia w. Jana, Wydawnictwo Znak, Krakw 2002. Grun Anselm, Jezus droga do wolnoci, Ewangelia w. Marka, Wydawnictwo Znak, Krakw 2003. Grun Anselm, Jezus nauczyciel Zbawienia, Ewangelia w. Mateusza, Wydawnictwo Znak, Krakw 2003. Grun Anselm, Jezus wizerunek czowieka, Ewangelia w. ukasza, Wydawnictwo Znak, Krakw 2002. Ilustrowany przewodnik po Biblii, praca zbior. pod red. ks. Waldemara Chrostowskiego, Reader`s Digest, Warszawa 2003. Insegnamenti di Giovanni Paolo II, I, Rzym 1978. Jan Pawe II, Encyklika Redemptoris Mater, Rzym 1987. Jan Pawe II, List Apostolski Rosarium Virginis Mariae, Wydawnictwo M, Krakw 2002.
10. 11. 12. 13. 14.
15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23.
78
24. 25.
26.
27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46.
Kapellari Egon, Czas czowieka czasem Boga. ciekami roku liturgicznego, Wydawnictwo Salezjaskie, Warszawa 2003. Karmi was tym, czym sam yj, seria Ojcowie ywi, tom IIV, wybr i oprac. tekstw ks. Marek Starowieyski, Spoeczny Instytut Wydawniczy Znak, Krakw 19781982. Katolicki komentarz biblijny, praca zbior. pod red. Raymonda E. Browna SS, Josepha A. Fitzmyera SJ, Rolanda E. Murphyego OCarm, red. wyd. polskiego ks. Waldemar Chrostowski, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa 2001. Lafrance Jean, Modlitwa z Maryj, Matk Jezusa, Wydawnictwo WAM, Krakw 1998. Langkammer Hugolin OFM, Passio Domini nostri Jesu Christi, Nowy Testament o mce i mierci Jezusa, Wydawnictwo w. Antoniego, Wrocaw 1994. Leclerc Eloi, Ukryte krlestwo, W drodze, Pozna 2004. Leksykon duchowoci katolickiej, praca zbior. pod red. ks. Marka Chmielewskiego, Wydawnictwo M, LublinKrakw 2002. Liguori Alfons Maria de, w. , Medytacje pasyjne, Homo Dei, Krakw 1998. Martini Carlo Maria, bp, Ludu mj, wyjd z Egiptu, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Krakw 1989. Philippe Thomas, Mdro raca, Wydawnictwo M, Krakw 2002. Pismo wite Starego i Nowego Testamentu, wydanie V, na nowo opracowane i poprawione, Wydawnictwo Pallottinum, Pozna 2002. Pronzato Alessandro, Niewygodne ewangelie, W drodze, Pozna 1990. Scherschel Rainer, Raniec, modlitwa Jezusowa Zachodu, W drodze, Pozna 1988. Sobr Watykaski II, konstytucje, dekrety, deklaracje, Wydawnictwo Pallottinum1967. Staniek Edward, ks., Ewangelia dzi, Rok A, Oficyna Wydawnicza BARBARA, Krakw 1992. Staniek Edward, ks., Kazania pasyjne, Wydawnictwo M, Krakw 2003. Stinissen Wilfrid OCD, Powiedz im o Maryi, W drodze, Pozna 2001. Suenens Leon-Joseph, kard., Kim jest Ona? Synteza mariologii, Wydawnictwo Ksiy Marianw, Warszawa 1988. Teresa od Dziecitka Jezus, w., Pisma, tom II, Wydawnictwo Karmelitw Bosych, Krakw 1971. Tomasz Kempis, O naladowaniu Chrystusa, Wydawnictwo w. Krzya, Opole 1960. Wilson Jan, Caun Turyski, Instytut Wydawniczy Pax, 1983. Trwali na modlitwie z Maryj, zebraa i oprac. Weronika Jasnowska, Wydawnictwo Michaelinum, Warszawa 1984. Zaleska Katarzyna, Modlitwa i obraz, redniowieczna ikonografia racowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1994.

Rozaniec Modlitwa Jana Pawla II

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Rozaniec Modlitwa Jana Pawla II

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Raniec modlitw

Raniec mdlitw Jana Pawa II

Raniec mdlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II 5

Modlitwa racowa wedug Jana Pawa II

Suchanie Sowa Boego

Dziesi Zdrowa Maryjo

Raniec modlitw Jana Pawa II

Kocowy akt strzelisty

Tame, s. 5455. Tame, s. 5758.

Raniec modlitw Jana Pawa II 9

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II 11

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II 13

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II

3. Narodzenie Jezusa w Betlejem

Raniec modlitw Jana Pawa II 17

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II 19

Raniec modlitw Jana Pawa II

4. Ofiarowanie Jezusa w wityni

Zob. Brat Efraim, Jezus yd praktykujcy, Wydawnictwo M, Krakw 1994, s. 3536.

Raniec modlitw Jana Pawa II 21

Raniec modlitw Jana Pawa II

5. Odnalezienie Jezusa w wityni w Jerozolimie

Raniec modlitw Jana Pawa II 23

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II

Zob. Brat Efraim, dz. cyt., s. 73.

Raniec modlitw Jana Pawa II 27

Raniec modlitw Jana Pawa II

2. Objawienie si Jezusa na weselu w Kanie Galilejskiej

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II 31

Raniec modlitw Jana Pawa II

3. Goszenie Krlestwa Boego i wzywanie do nawrcenia

Raniec modlitw Jana Pawa II 33

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II

4. Przemienienie na grze Tabor

Raniec modlitw Jana Pawa II 37

Raniec modlitw Jana Pawa II 39

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II 41

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II

Jezus mu rzek: Judaszu, pocaunkiem wydajesz Syna Czowieczego? (k 22,48).

Zob. H. Langkammer, dz. cyt., s. 52.

Raniec modlitw Jana Pawa II 45

Raniec modlitw Jana Pawa II

Zob. Eloi Leclerc, dz. cyt.,, s. 192.

2. Biczowanie Pana Jezusa

Raniec modlitw Jana Pawa II 47

Raniec modlitw Jana Pawa II

Zo. H. Langkammer, dz. cyt., s. 69.

Raniec modlitw Jana Pawa II 49

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II 53

Raniec modlitw Jana Pawa II

Raniec modlitw Jana Pawa II 55