Wydzia Mechaniczny Technologiczny AiR, Gr.

2, Semestr 4 SEKCJA 1

KATEDRA WYTRZYMAOCI MATERIAW I METOD KOMPUTEROWYCH MECHANIKI

LABORATORIUM Z WYTRZYMAOCI MATERIAW

Temat laboratorium:

PRBY UDAROWE

Data wykonania wicze: 20.03.2013 Prowadzcy: dr. in. Mirosaw Habarta

1. CEL WICZENIA Zapoznanie si ze sposobami przeprowadzenia i opracowania prb udarowych: - udarowej prby zginania (prby udarnoci); - udarowej prby rozcigania. Rozpoznanie i okrelenie rodzajw zomw 2. WSTP TEORETYCZNY Obcienia, jakim poddawane s ukady mechaniczne - maszyny, elementy maszyn, konstrukcje budowlane itp. - maj czsto charakter szybkozmienny, dynamiczny. Dowiadczenie uczy, ze rne materiay wykazujc przy obcieniach statycznych podobne wasnoci wytrzymaociowe przy obcieniu udarowym mog wykazywa zasadniczo rne skonnoci do pkania, a przez to ich charakterystyki statyczne trac sw wano dla oceny zdolnoci przenoszenia tego typu obcie. Z tego wzgldu jako bardziej miarodajne dla oceny wasnoci wytrzymaociowych w warunkach obcie udarowych przyjmuje si wyniki prb prowadzonych na umownie przyjtych prbkach obcionych udarowo - wyniki tzw. prb udarowych. Wyrnia si prby udarowe: - zginania - rozcigania - ciskania - skrcania Cel prb udarowych: - najczciej w celu okrelenia cigliwoci stali i odleww staliwnych - nadaj si do kontroli jakoci obrbki cieplnej, wykrywania skonnoci do kruchego pkania i badania spoin czoowych Rodzaje zomw:
Zom plastyczny: pknicie nastpio przy znacznych odksztaceniach plastycznych. Wygld zomu - matowy i wknisty Zom rozdzielczy: pknicie nastpio bez widocznego odksztacenia plastycznego. Wygld zomu - ziarnisty i byszczcy Zom mieszany: jednoczesne wystpowanie lokalnych zomw plastycznych i rozdzielczych

Koa Mohra (stan naprenia w prcie):

Zaleno oporu polizgu i wytrzymaoci rozdzielczej od prdkoci odksztacenia i temperatury prby:

Prba udarnoci - polega na zamaniu jednokrotnym uderzeniem noa mota wahadowego prbki z karbem, podpartej swobodnie obydwoma kocami na podporach mota, oraz pomiarze pracy uderzenia, odpowiadajcej energii zuytej na zamanie prbki Udarowa prba rozcigania - polega na rozerwaniu prbki lub gotowego elementu, np. acucha, liny, haka itp. przez jednokrotne uderzenie * Prba udarnoci jest znormalizowana, a udarowa prba rozcigania nie jest znormalizowana, poniewa s to przewanie prby odbiorcze. Prbki s stosowane w prbach udarowych: Prba zginania (prba udarnoci):

Prba rozcigania:

Oznaczenia: np. KCV 450/3/12 = 200; KCV 200 = 150; KCU = 120.

K - praca urzdzenia KC - udarno U, V - rodzaj karbu pocztkowa energia mota [J] / gboko karbu [mm] / szeroko prbki [mm] wynik w

Dodatkowych liczb nie podaj si w przypadku stosowania: - mota o pocztkowej energii K = 300J - prbek o szerokoci b=10 mm oraz o gbokoci karbu: - (a-h) = 5mm dla karbu U

- (a-h) = 2mm dla karbu V

3. URZDZENIA STOSOWANE W PRBACH UDAROWYCH

Prba zginania (prba udarnoci):

3. OBLICZENIA Dane: Dugo prbki (l): 55 mm Wysoko prbki (a): 10 mm Wysoko prbki w miejscu karbu (h): 7,45 mm Szeroko prbki (b): 10 mm Powierzchnia przekroju prbki w miejscu karbu (S 0): 0,745 cm2 Dugo wahada: 825 mm Masa mota: 9,375 kg Praca uderzenia bez prbki (K0): 0,16 kGm = 1,6 J Kt wychylenia bez prbki (): 157

Wzory: a) Udarno analityczna:

K - praca uderzenia KC - udarno m - masa wahada mota g - przyciganie ziemskie (9,81 m/s2) R - odlego od osi wahada mota do rodka prbki ustawionej na podporach - kt wychylenia wahada mota po zamaniu prbki - kat wychylenia wahada mota w pooeniu pocztkowym (157) S0 - powierzchnia pocztkowa przekroju prbki w miejscu karbu * wedug nowych norm sama praca uderzenia jest miar udarnoci

b) Udarno dowiadczalna (odczyt z mota): Aby obliczy udarno zgodnie z norm PN-79/H-04370 naley od pracy potrzebnej na zamanie prbki odj prac przeznaczon na straty, a nastpnie podzieli przez pole przekroju poprzecznego prbki w miejscu karbu So:

Prba : (prbka prawidowo zamocowana) Praca uderzenia (K): 31 J Kt wychylenia (): 122

Rodzaj zomu: mieszany (w wikszoci rozdzielczy, w miejscu uderzenia mona zaobserwowa fragment zomu plastycznego)

5. WNIOSKI Prba udarowa przebiega bardzo szybko, co uniemoliwia dokadn obserwacj i analiz zachowania materiau podczas prby, dlatego wyniki prb udarowych nie s podstaw do oblicze wytrzymaociowych. Po zakoczeniu prby na podstawie ogldzin zniszczonych prbek okrelamy rodzaj zomu - jest to zom mieszany, poniewa na bokach prb widoczne s odksztacenia plastyczne. Prby udarowe maj charakter porwnawczy i prowadzi si je najczciej dla okrelenia cigliwoci materiau i wykrywania skonnoci do kruchego pkania (im kruchszy materia, tym mniejsza udarno). Moemy stwierdzi, e materia badany przez nas jest kruchy. Wyniki udarnoci dla 5 przykadowych materiaw wg Wzory wykresy i tablice wytrzymaociowe T. i M. E. Niezgodziskiego, WNT Warszawa 2004: 1) 2) 3) 4) 5) Staliwo wglowe (L150) KC= 5[daJ/cm2] Stal konstrukcyjna wglowa St7 KC=4 [daJ/cm2] Stal konstrukcyjna stopowa do nawglania (Cr-Mn) KC= 8[daJ/cm 2] Stal konstrukcyjna stopowa do ulepszania cieplnego (Ni-Cr) KC= 7[daJ/cm 2] Stal konstrukcyjna wglowa wyszej jakoci w stanie normalizowanym (15Y) KC=[6daJ/cm2]

Nasza udarno wyniosa ok. 39.463[J]. Na podstawie powyszych danych moemy stwierdzi, e prbka bya wykonana ze stali konstrukcyjnej wglowej St7.

6. LITERATURA 1. Beluch W., Burczyski T., Fedeliski P., John A., Kokot G., Ku W.: Laboratorium z wytrzymaoci materiaw. Wyd. Politechniki lskiej, Skrypt nr 2285, Gliwice, 2002. 2. Wzory, wykresy i tablice wytrzymaociowe: T. i M. E. Niezgodziski, WNT W-wa 2004

3. wiczenia z wytrzymaoci materiaw. Laboratorium. Praca zbior. pod red. Lambera T., Skrypty uczelniane Pol. l., nr 1527, Gliwice 1990