Professional Documents
Culture Documents
Andrzej Jagielski
Opiniodawcy I wydania:
prof. dr hab. in. Jzef Beluch
prof. dr hab. in. Jacek Szewczyk
Wydanie II zmienione
Podrcznik jest przeznaczony jako lektura pomocnicza dla studentw II roku wydziaw geodezyjnych i uczniw klas III IV technikum geodezyjnego.
Druk, oprawa:
Wydawnictwo:
Dystrybucja:
Andrzej Jagielski
Andrzej Jagielski
Bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich podrcznik nie moe by w caoci ani
we fragmentach powielany, kopiowany lub rozpowszechniany za pomoc urzdze elektronicznych, mechanicznych, kopiujcych, nagrywajcych itp.
ISBN: 978-83-922884-3-5
Spis treci
SPIS TRECI:
Przedmowa ............................................................................................................................. 9
Rozdzia 1: Podstawy jednolitoci prac geodezyjnych na terenie Polski ....................... 11
1.1. Zaoenia oglne .........................................................................................................11
1.2. Powierzchnie odniesienia i globalne ukady wsprzdnych ..................................... 12
1.2.1. Powierzchnie odniesienia..................................................................................................... 12
1.2.2. Globalne ukady wsprzdnych ......................................................................................... 14
Spis treci
2.6.6. Systemy GLONASS i GALILEO ........................................................................................ 83
2.6.7. Geodezyjne metody pomiaru przy uyciu technologii satelitarnych ................................... 86
2.6.8. Aktywna Sie Geodezyjna w Polsce ASG-PL ..................................................................... 89
B) TECHNOLOGIE OSNW WYSOKOCIOWYCH
Spis treci
Spis treci
10.2. Opracowanie wynikw pomiaru osnw wysokociowych przed wyrwnaniem sieci . 294
10.3. Przyblione wyrwnanie osnw wysokociowych i poziomych ........................... 296
10.3.1. Zasady oglne wyrwnywania sieci geodezyjnych ......................................................... 296
10.3.2. Wyrwnanie pojedynczego cigu niwelacyjnego, nawizanego obustronnie ................. 297
10.3.3. Wyrwnanie sieci niwelacyjnych metod punktw wzowych ..................................... 298
10.3.4. Wyrwnanie sieci poligonowych metod punktw wzowych ..................................... 300
Spis treci
Spis treci
15.5.1. Definicja i znaczenie mapy zasadniczej .......................................................................... 407
15.5.2. Skale bazowe ................................................................................................................... 408
15.5.3. Tre mapy zasadniczej ................................................................................................... 408
15.5.4. Forma, nakadki tematyczne i zasady prowadzenia mapy zasadniczej ........................... 409
15.5.5. Metryka mapy zasadniczej .............................................................................................. 404
15.5.6. Katalog obiektw i znakw umownych mapy zasadniczej w instrukcji K-1 .................. 413
15.5.7. Zalecenia redakcyjne mapy zasadniczej .......................................................................... 414
15.5.8. Formularz definicji obiektu ............................................................................................. 415
15.5.9. Gruboci linii stosowane podczas wykrelania mapy zasadniczej .................................. 417
15.5.10. Zasady wykonywania opisw na mapie zasadniczej ..................................................... 418
9
Pamici profesora Czesawa Kameli wybitnego geodety,
uczonego i nauczyciela akademickiego oraz czowieka
o niezwykej szlachetnoci podrcznik ten powicam:
Autor
Przedmowa do wyd. I
Od duszego czasu na polskim rynku wydawniczym odczuwalny jest brak podrcznikw geodezji, przeznaczonych dla II roku studiw wydziaw geodezyjnych wyszych
uczelni technicznych, obejmujcych sw treci materia nauczania geodezji oglnej zgodny z programem specjalnoci geodezja i kartografia. Skrypty i ksiki z tego zakresu wydawane w latach 1980-1990 ju dawno znikny z pek ksigar, a ze wzgldu na szybki
postp techniczny w dziedzinie technik informatycznych i konstrukcji przyrzdw geodezyjnych czciowo utraciy take aktualno. Szczeglnie due trudnoci w nauczaniu
geodezji wystpuj jednak w rednim szkolnictwie zawodowym, poniewa dla technikum
geodezyjnego ju od prawie dwudziestu lat nie s wydawane adne podrczniki z zakresu
przedmiotw kierunkowych. Stao si to dla mnie bodcem do choby czciowego wypenienia wspomnianej luki wydawniczej i po edycji ksiki Geodezja I, ktra spotkaa si
z przychylnym przyjciem P. T. Czytelnikw, podjem si napisania podrcznika Geodezja II, ktry objby nastpn parti materiau nauczania i jednoczenie jako lektura pomocnicza by przydatny zarwno dla studentw drugiego roku kierunku geodezji i kartografii wyszych uczelni, jak i uczniw starszych klas technikum geodezyjnego oraz suchaczy II roku policealnego studium zawodowego.
W doborze tematyki zawartej w niniejszym podrczniku staraem si uwzgldni
istotne zagadnienia z zakresu klasycznej geodezji oraz informacje zwizane z nowymi
technologiami wykonywania i opracowania pomiarw geodezyjnych, a take podstawowe
wiadomoci zwizane z wprowadzan ostatnio w Polsce zmian geodezyjnego systemu
odniesie przestrzennych, co z kolei wie si z sukcesywnym opracowywaniem przez zespoy autorw podlege Gwnemu Geodecie Kraju nowych przepisw technicznych, ktre
stopniowo zastpuj zdezaktualizowane stare instrukcje i wytyczne. Proces ten wanie si
rozpocz, tote w ramach podrcznika staraem si w moliwym dla mnie zakresie uj
dostpne mi informacje zwizane z wymogami nowych standardw technicznych oraz ich
projektw, ktre niebawem wejd w ycie.
Podrcznik Geodezja II skada si z szesnastu rozdziaw, z ktrych cz obejmuje
podstawowe wiadomoci z takich zagadnie geodezji oglnej jak: czynniki decydujce
o jednolitoci prac geodezyjnych na terenie Polski, kwestie zwizane ze szczegowymi
i pomiarowymi osnowami geodezyjnymi, poczwszy od aktualnie stosowanych technologii ich zakadania, poprzez projektowanie, stabilizacj punktw, pomiar i obliczenie.
Gwnie z myl o nauczaniu w technikum geodezyjnym, gdzie rachunek wyrwnawczy nie stanowi odrbnego przedmiotu, lecz poczony jest z geodezj, w podrczniku
znalazy si dwa rozdziay dotyczce podstawowych zasad metodyki oblicze geodezyjnych i wyrwnania obserwacji.
Trzeci grup zagadnie ujtych w tej ksice stanowi wiadomoci dotyczce niwelacji trygonometrycznej i tachimetrii. Ostatnia cz podrcznika zostaa powicona mapom oraz podejmowanym dla ich aktualizacji pomiarom uzupeniajcym.
10
Przedmowa
Uwagi do wydania II
Po czterech latach, ktre upyny od ukazania si pierwszego wydania ksiki Geodezja II zasza potrzeba wprowadzenia pewnych zmian i uzupenie treci, wynikajcych
przede wszystkim z postpu technicznego, przejawiajcego si gwnie poprzez modernizacj przyrzdw do pomiarw bezporednich, rozbudowy systemw informatycznych
i technik pozycjonowania satelitarnego.
Porwnane obydwu wyda wskazuje na znaczne poszerzenie treci rozdziaw zwizanych z gwnymi nurtami rozwojowymi wspczesnej geodezji, dotyczcymi unowoczenienia instrumentw typu total station, niwelatorw kodowych, pomiarw GPS oraz systemw informacji przestrzennej.
Sporo miejsca powicono opartej na platformie Bentley MicroStation nakadce geodezyjnej MK 2005, bdcej niezwykle przyjaznym dla geodety-praktyka narzdziem, przeznaczonym w gwnej mierze do tworzenia map numerycznych. Za nieodpatne udostpnienie na moj prob penej wersji tego programu skadam podzikowanie kierownictwu
firmy GeoDeZy z Krakowa, a szczeglnie pani mgr in. Agnieszce Tkocz za wnikliw korekt rozdziau 16 i napisanie ust. 16.2.8. Niestety proba o wspprac, dotyczca omawianego do obszernie w I wydaniu programu GEONET, adresowana do dystrybutora
rzeszowskiej firmy AlgoRes-soft, nie doczekaa si odpowiedzi, std w wydaniu II niniejszej ksiki brak informacji o aktualnej wersji tego programu. Dla zainteresowanych P.T.
Czytelnikw s one atwo dostpne na rozbudowanej stronie internetowej wspomnianej
firmy.
Andrzej Jagielski
Krakw; padziernik 2007 r.
ROZDZIA 3:
Projektowanie osnw szczegowych
3.1. Zasady oglne projektowania szczegowej osnowy poziomej
Celem projektowania i zakadania osnw geodezyjnych jest zapewnienie na wybranym obszarze wymaganego pokrycia terenu osnow odpowiedniego rodzaju i klasy w okrelonej liczbie i zagszczeniu punktw. Projekty wykonuje si w ramach poszczeglnych sieci, bdcych zbiorami punktw geodezyjnych, stanowicych odrbne caoci, charakteryzujce si jednolitoci metod pomiarw i sposobw okrelenia pooenia tych
punktw. Sie stanowi wic jednostk dla celw projektowania, zakadania i modernizacji
osnowy.
Projektowanie sieci osnowy poziomej lub wysokociowej stanowi pierwszy, wstpny
etap jej realizacji, po ktrym nastpuj: stabilizacja punktw, pomiar elementw konstrukcyjnych sieci, obliczenie i opracowanie wynikw pomiaru, skompletowanie operatu i przekazanie go do ODGK oraz zleceniodawcy. Proces ten musi by poprzedzony rozpoznaniem zasigu obszarowego nowo projektowanej osnowy, warunkw terenowych, oglnej
koncepcji przyjtej w danym rejonie dla osnowy pastwowej, aktualnych oraz przewidywanych, lokalnych potrzeb w zakresie nasycenia wybranego terenu osnow geodezyjn.
Opracowanie projektu powinno take uwzgldni optymalne wyzyskanie na danym obszarze osnowy ju istniejcej. Moe ono polega na wykorzystaniu jej punktw do nawizania, wczenia lub adaptacji w nowej sieci, jak rwnie znakw stabilizujcych i materiaw z dawniejszych pomiarw. W oparciu o analiz zapotrzebowania na osnow, warunkw terenowych i stanu istniejcej osnowy naley dokona wyboru najbardziej odpowiedniej konstrukcji sieci oraz technologii zapewniajcej uzyskanie osnowy o odpowiedniej
przydatnoci i dokadnoci zgodnej z wymaganiami standardw technicznych, przy jednoczesnym obnieniu do niezbdnego minimum nakadw finansowych zwizanych z realizacj projektu. Naley rwnie okreli metodyk opracowania wynikw pomiaru.
Podczas czynnoci projektowych oraz przy ustalaniu lokalizacji poszczeglnych
punktw osnowy szczegowej trzeba uwzgldnia spenienie jej podstawowych funkcji,
do ktrych zalicza si:
uyteczno do nawizywania osnw niszych klas,
korzystne oparcie dla pomiarw sytuacyjnych i rzeby terenu,
przydatno do wynoszenia w teren projektw wynikajcych z planu zagospodarowania przestrzennego danego obszaru.
Sieci osnowy poziomej stanowi zbiory punktw poczonych elementami wyznaczajcymi tj. pomierzonymi ktami poziomymi lub kierunkami i dugociami, tworzcymi
konstrukcj geodezyjn o ustalonej dokadnoci (klasie), budowie geometrycznej, sposobie
pomiaru i wyrwnania dostarczajcego wsprzdnych prostoktnych X, Y punktw sieci
oraz ich charakterystyki dokadnociowej. Ze wzgldw ekonomicznych naley podczas
opracowania projektu i jego realizacji uwzgldni wyniki wczeniejszych pomiarw i stabilizacj znakw wykonanych dla punktw aktualnie istniejcych na danym obszarze, o ile
odpowiadaj one wymogom dokadnoci i stabilizacji przewidzianym w instrukcji G-2 dla
danej klasy osnowy. Kada nowo zakadana sie lub grupa nowych punktw musi by nawizana do punktw sieci wyszych klas dokadnoci, w sposb umoliwiajcy prawidowe okrelenie pooenia zaprojektowanych punktw w pastwowym ukadzie wsprzdnych. Sieci osnowy szczegowej naley projektowa jako powierzchniowe sieci j e d n o r z d o we , nawizane wielopunktowo do osnw wyszych klas.
102
103
104
105
a b c d e f g h i j k l m
dla punktu o wsprzdnych: B = 531256,4879; L = 164815,6789 otrzymamy identyfikator:
5 3 1 6 1 2 5 4 8 1 k l m
106
Tre wymogu
Zagszczenie osnowy:
a) na terenach intensywnie zainwestowanych
b) na terenach rolnych
c) na terenach kompleksw lenych
redni bd pooenia punktu (po wyrwnaniu sieci)
1 punkt/1-2 km2
1 punkt/2-8 km2
1 punkt/12 km2
mP 0,05 m
1:50 000
100-899 (wyjtkowo do 999)
1 punkt/10-20 ha
1 punkt/20-50 ha
1 punkt/50-120 ha
mP 0,10 m
1:10 000
1000-1999
Poligonizacja, aerotrianguPowierzchniowe sieci ktowo-liniowe
lacja analityczna, wcicia,
Najwaniejsze technologie zakadania nowych punktw i poligonotriangulacyjne, sieci wektorosieci ktowo-liniowe i poliwe GPS, sieci mieszane (zintegrowane)
gonotriangulacyjne, GPS
Sygna h = 6 m
Las h = 15 m
3m
Zabudowa h = 10 m
Wiea h = 20 m
Las h = 16 m
Zaprojektowane na mapie punkty osnowy musz by tak zlokalizowane, aby poszczeglne boki miay zapewnion wzajemn widoczno (wizur) umoliwiajc wykonanie zaprojektowanych pomiarw ktowych i liniowych. Na podstawie analizy elementw krajobrazu przedstawionych na mapie tj. pokrycia i rzeby terenu mona sporzdzi
profile podune wzdu poszczeglnych celowych (rys. 3.1), wykluczajc lokalizacje
punktw bez wolnych wizur, czyli przestrzeni pomidzy punktami pozbawionymi przeszkd. Szczegowa i dokadna kontrola widocznoci ssiednich punktw nastpuje pniej, podczas wywiadu terenowego.
107
Zgodnie z wytycznymi G-2.5 dla sieci osnowy poziomej klasy III zakadanej metod
poligonizacji powinny by spenione nastpujce wymogi:
1. Kady cig poligonowy powinien by nawizany obustronnie ktowo i liniowo do
punktw nawizania lub do punktw wzowych.
2. Cigi powinny by zblione do rwnobocznych i prostoliniowych.
3. Dugoci pojedynczych cigw nie powinny przekracza 4,5 km, a cigw wyznaczajcych punkty wzowe 3,0 km.
4. Dugoci bokw w cigach powinny si mieci w granicach od 150 m do 600 m
i wynosi przecitnie przynajmniej 300 m, za stosunek dugoci bokw ssiednich
nie powinien by mniejszy ni 1:2.
5. W szczeglnych przypadkach dopuszcza si skrcenie dugoci danego boku poniej 150 m i skrcenie przecitnej dugoci boku cigu do 200 m, pod warunkami:
a) ograniczenia dugoci cigu do 2 km,
b) zmniejszenia redniego bdu pomiaru kta do m 20cc,
c) szczeglnie starannego centrowania instrumentw i przyrzdw pomocniczych
nad centrami punktw.
6. Dla wzmocnienia konstrukcji sieci naley tworzy z cigw poligonowych ukady
wielowzowe oraz stosowa nawizania boczne, mierzc z wielu punktw cigw
kierunki do pobliskich punktw i punktw pooonych na wysokich budowlach.
3.4. Wywiad terenowy
W procesie projektowania osnw wywiad terenowy jest zespoem czynnoci wykonywanych w terenie dla okrelenia lokalizacji punktw sieci geodezyjnej i warunkw pomiaru sieci. Celem wywiadu jest te weryfikacja, ucilenie i wprowadzenie ewentualnych
zmian do zaoe projektowych w oparciu o informacje uzyskane w terenie, a nieznane na
etapie wstpnego projektowania kameralnego.
W ramach wywiadu naley dokona nastpujcych czynnoci i ustale:
1. Przeprowadzi dokadne rozpoznanie terenu pod ktem zada zawartych w zaoeniach projektu i prawidowoci konstrukcji sieci przedstawionej na mapie roboczej.
2. Na podstawie map przegldowych i opisw topograficznych odszuka i zidentyfikowa punkty uznane w zaoeniach projektowych jako punkty nawizania, oceni
ich przydatno, biorc pod uwag: lokalizacj, stao pooenia i stabilizacj oraz
ustali sposoby nawizania projektowanej sieci, okrelajc ktowe i liniowe elementw nawizania bezporedniego lub poredniego oraz skorygowa lub wykona
od nowa opisy topograficzne tych punktw.
3. Zbada stan istniejcych punktw osnowy, przewidzianych do adaptacji i w razie
potrzeby wskaza zniszczone znaki do uzupenienia.
4. Zlokalizowa w terenie ostateczne pooenie i sposb stabilizacji projektowanych
punktw, sprawdzi wizury pomidzy punktami sieci, okrelajc dla nich niezbdne
wysokoci instrumentu i sygnau oraz sposoby sygnalizacji celw.
5. Okreli moliwoci powizania projektowanej sieci z ssiednimi sieciami wyszych klas lub tej samej klasy.
6. Zaprojektowa pooenie punktw ekscentrycznych i konstrukcj siatek przeniesienia wsprzdnych dla punktw niedostpnych projektowanej sieci.
7. Uzgodni lokalizacj kadego punktu z wacicielami lub uytkownikami danej
nieruchomoci.
108
Podczas wywiadu ustala si ostateczne pooenie punktw sieci, tote na stanowiskach przewidzianych do zabudowy punktw sygnaami lub stanowiskami podwyszonymi ustawia si supy wywiadowcze umoliwiajce wgld w teren z rnych wysokoci, co
pozwala na ustalenie wysokoci stanowiska niezbdnej do wykonania pomiarw oraz
wiechy wywiadowcze, umoliwiajce wyznaczenie wysokoci przyszego sygnau celowniczego. Podczas okrelania wysokoci stanowisk i celw trzeba przewidzie przebiegi celowych na wysokoci przynajmniej 3 metry nad przeszkodami.
Lokalizacja punktw osnowy powinna zapewnia im: atw dostpno, nienaruszalno, stao pooenia, dugoletnie przetrwanie, moliwo obserwacji ze stanowiska naziemnego i sygnalizacji punktu do nalotw fotogrametrycznych, prawidowe nawizanie
projektowanej sieci oraz wykorzystanie punktw do pomiarw szczegowych i do dogodnego dowizywania osnowy pomiarowej. Chocia wikszo obserwacji wykonuje si ze
stanowisk naziemnych, to przy zakadaniu nowych punktw trzeba rwnie wykorzystywa budowle trwae, nadajce si na stanowiska obserwacyjne. Znaki gruntowe utrwalajce punkty naziemne trzeba lokalizowa na terenach zapewniajcych ich stabilno. Z tego
wzgldu nie naley projektowa punktw na budowlach ziemnych (nasypach, skarpach
waach itp.), terenach osuwiskowych i bagiennych, porodku uytkw rolnych, blisko wyrobisk eksploatacji odkrywkowych itp.
Podczas lokalizowania punktw w pobliu drg, urzdze wodnych i terenw kolejowych naley zachowywa nastpujce odlegoci minimalne:
100 m od budowli pitrzcych wod przy wysokoci pitrzenia do 10 m oraz 500 m
przy wikszych wysokociach pitrzenia,
20 50 m od osi drogi (w zalenoci od klasy ), lub stopy wau ochronnego,
15 m od granicy obszaru kolejowego.
W przypadku, gdy z koniecznoci odlego punktu od wyej wymienionych obiektw musi by mniejsza, wtedy podczas ustalania pooenia punktu naley przeprowadzi
odpowiednie konsultacje z wacicielem terenu lub organem administrujcym. W trakcie
okrelania lokalizacji punktw osnowy trzeba take rozezna pooenie i przebieg poszczeglnych elementw sieci uzbrojenia terenu.
Cz informacji uzyskanych podczas wywiadu nanosi si na s z k i c przedstawiajcy
pooenie punktw nawizania, punktw adaptowanych, projektowanych i przebiegu celowych (wizur) z kadego punktu oraz bokw, ktrych dugoci maj by pomierzone, podajc wysokoci stanowisk i celw niezbdne do wykonania obserwacji wzdu danej celowej. Na szkicu zaznacza si te wizury moliwe do osignicia z rnych wysokoci stanowisk i sygnaw.
Drugi zacznik dokumentacji po wywiadzie stanowi d a n e o p i s o we , dotyczce
zmian w zaoeniach projektowych stwierdzonych podczas wywiadu oraz niewymienione
w zaoeniach dodatkowe informacje dotyczce sieci.
Trzeci rodzaj dokumentw wywiadu stanowi nowe lub skorygowane o p i s y t o p o g r a f i c z n e istniejcych punktw przewidzianych do nawizania i wczenia do sieci oraz
szkice lokalizacji (tymczasowe opisy) punktw nowo projektowanych przejciowo zamarkowanych w terenie palikami, a zastpowanych pniej trwaymi znakami w ramach ostatecznej stabilizacji.
109
Wyznaczenie wysokoci punktw osnowy poziomej kl. II jest obowizkowe, za dla osnowy kl. III zalecane.
110
Oznaczenia we wzorze (3.2) oraz wykorzystane w dalszym opisie s odmienne ni oznaczenia w wytycznych
G-2.5 i zostay dostosowane do symboliki wprowadzonej w niniejszym podrczniku.
111
Niezawodno lokalna, wyraajca nadliczbowo pojedynczego punktu jest wyznaczana przy zaoeniu, e wszystkie pozostae punkty s chwilowo uwaane za punkty stae.
W ramach okrelania tej niezawodnoci naley wyrni punkt lub grup punktw najsabszych o najmniejszej niezawodnoci.
Niezawodno zewntrzn sieci zz zwizan z warunkami nawizania okrelamy
wzorem (3.3), analogicznym do wzoru (3.2), czyli jako stosunek ponadwymiarowej liczby
elementw nawizania nzn do liczby wszystkich elementw nawizania nz.
n u z nz n
zz = z
=
(3.3)
nz
nz
gdzie: uz ilo elementw nawizania niezbdnych do obliczenia danej sieci.
W stosunku do opisanego wyej parametru niezawodnoci podobne zastosowanie ma
podawany w literaturze geodezyjnej wskanik pewnoci sieci f, obliczany wedug wzoru:
n
f=
(3.4)
u
W przypadku, gdy w ramach wyznaczania ktw poziomych sieci zamiast obserwacji
ktowych wykonano pomiar kierunkw, wtedy dla kadego stanowiska naley uwzgldni
jeszcze jedn dodatkow niewiadom, tzw. niewiadom orientujc z, czyli nieznany na
etapie pomiaru kt jaki z posi +x ukadu wsprzdnych tworzy kierunek zera limbusa
teodolitu. W tej sytuacji czna liczba niewiadomych u sieci wyniesie:
u = 2p + s
(3.5)
przy czym: s liczba stanowisk pomiaru kierunkowego.
Z wzoru (3.4) wynika, e dla zada jednoznacznie wyznaczalnych (gdy n = u), dla
ktrych nie istnieje problem wyrwnania, wspczynnik f jest rwny 1. Im wicej w sieci
wystpuje spostrzee nadliczbowych, tym bardziej powyej 1 wzrasta wspczynnik f,
za dana sie staje si pewniejsza. Dla typowych ukadw geometrycznych, stosowanych
w triangulacji otrzymujemy nastpujce wartoci tego wspczynnika:
czworobok geodezyjny (rys. 2.3)
f = 1,67,
ukad centralny (rys. 2.4)
f = 1,67,
pojedynczy acuch trjktw (rys. 2.5)
f = 1,42,
podwjny acuch trjktw (rys. 2.7c)
f = 1,89.
W poprawnie skonstruowanej sieci wspczynnik f osiga warto nie mniejsz ni 1,6.
Przewidywanie rednich bdw spostrzee wyrwnanych dla sieci badanej wstpnie uatwia korzystanie z t w i e r d z e n i a A . O t r b s k i e g o * o nastpujcej treci:
Przecitna warto stosunku F kwadratu bdu redniego obserwacji po wyrwnaniu do kwadratu bdu redniego teje obserwacji przed wyrwnaniem jest rwna stosunkowi liczby obserwacji niezbdnych u do liczby wszystkich obserwacji n.
Oznacza to, e wspczynnik F wyraajcy zmniejszenie kwadratu redniego bdu
obserwacji dziki wyrwnaniu wyniesie:
M2 u 1
F = 2i = =
(3.6)
n f
mi
gdzie: Mi redni bd i-tego spostrzeenia po wyrwnaniu,
mi redni bd i-tego spostrzeenia przed wyrwnaniem.
*
112
**
1
2
Szczegowe opisy sposobu przyblionego badania konstrukcji sieci znajduj si w: podrczniku: T. Lazzarini
i wspautorzy Geodezja; Geodezyjna osnowa szczegowa PPWK Warszawa-Wrocaw 1990 oraz
w wytycznych technicznych G-1.5; Szczegowa osnowa pozioma; projektowanie, pomiar i opracowanie wynikw GUGiK Warszawa 1984.
113
114
(np. w miejsce miar dugoci, ktw, kierunkw, azymutw mog by wpisane zera).
Struktury rekordw musz by identyczne jak w przypadku zbiorw przygotowywanych
do wyrwnania sieci (nie mona zamiast miary obserwacji pozostawi pola pustego). Przy
powyszych zaoeniach, sie przygotowywana do wyrwnania lub ju wyrwnana moe
by poddana wstpnej analizie dokadnociowej w tym samym katalogu, w oparciu o te
same zbiory danych.
Program wstpnej analizy dokadnoci projektu sieci niwelacyjnej ma na celu wyznaczenie prognozowanych bdw rednich wysokoci reperw przy zaoonych planach obserwacji, reperach nawizania i zadanych parametrach dokadnoci pomiaru. Dodatkowymi wynikami s prognozowane bdy rednie obserwacji wyrwnanych i poprawek obserwacyjnych. Zakada si, e wejciowe zbiory danych maj nazwy i struktury analogiczne
do zbiorw wejciowych dla wyrwnania sieci niwelacyjnej, ale miary obserwacji (rnice
wysokoci) s w tym przypadku pomijane. W szczeglnoci program moe mie zastosowanie do projektowania sieci pomiarw przemieszcze, realizacyjnych, a take sieci niwelacji pastwowej rnych klas.
3.6. Projektowanie osnowy wysokociowej
3.6.1. Zebranie, analiza i sposoby wykorzystania istniejcych materiaw
geodezyjno-kartograficznych
Ustalenie zasigu nowo projektowanej sieci musi uwzgldni perspektywiczny rozwj miast, osiedli i wsi, przy wykorzystaniu planu zagospodarowania przestrzennego danego terenu i opinii organw tego planowania. Etapem poprzedzajcym waciwe projektowanie jest zebranie w skadnicach geodezyjnych i orodkach dokumentacji wszystkich
dostpnych materiaw dotyczcych sieci wysokociowych istniejcych na zadanym obszarze. Do materiaw tych nale: mapy przegldowe osnw wysokociowych, katalogi
wysokoci punktw i ich opisy topograficzne, operaty pomiarowe, zestawienia wynikw
niwelacji, sprawozdania z okresowych przegldw i konserwacji sieci wysokociowej. Zebrane materiay naley przeanalizowa pod ktem ich wykorzystania w obrbie zakadanej
sieci niwelacyjnej. Moliwoci wykorzystania istniejcych punktw s nastpujce:
jako punkty nawizania punkty pooone wewntrz sieci i na jej obrzeach, charakteryzujce si przynalenoci do wyszej klasy dokadnociowej ni kl. III, a tym
samym bdem niwelacji na 1 km poniej 4 mm.
jako punkty adaptowane z dawnych sieci i zakwalifikowane do odpowiedniej klasy
III lub IV (bd m0 nie wikszy ni 4 mm dla kl. III, 10 mm dla klasy IV), dziki
czemu zostanie wykorzystany zarwno materia obserwacyjny, jak i stabilizacja
tych punktw,
jako punkty stabilizowane, na ktrych zostan wykonane nowe obserwacje, ze
wzgldu na niekompletno lub za nisk dokadno dawniejszych pomiarw.
W ramach analizy materiaw trzeba take okreli punkty nieprzydatne z uwagi na
nieprawidow lokalizacj, utrwalenie lub zbyt nisk dokadno okrelenia wysokoci.
Wyniki i wnioski z analizy materiaw geodezyjnych dotyczcych istniejcej osnowy wysokociowej stanowi jedn z czci skadowych opisu zaoe, wykonan w formie stabelaryzowanej.
115
116
117
zestawienie dugoci linii (cigw) z wykazami wszystkich punktw sieci projektowanych i adaptowanych z podziaem znakw na: naziemne, cienne, skalne,
wykaz punktw znajdujcych si w odlegoci do 100 m, przewidzianych do dowizania bocznego,
zalecenia i inne wskazwki dotyczce realizacji projektu.
Mapa projektu technicznego
Mapa ta jest sporzdzana na podkadzie mapy topograficznej w skali 1:10 000 lub
1:25 000. Na mapie naley przedstawi przebieg poszczeglnych linii niwelacyjnych i odcinkw kontrolnych, pooenie punktw wzowych oraz znakw wysokoci projektowanych i adaptowanych z dawnych sieci.
Linie niwelacyjne numerowane s w danym poligonie niwelacyjnym rwnolenikowo w zakresie od 1 do n, rozpoczynajc od lewego grnego naronika arkusza mapy. Na
mapie oznaczenie linii wystpuje w formie pseudouamkowej tj. oprcz numeru linii (nad
kresk) podaje si rwnie jej dugo w km (pod kresk).
W ukadzie 1965 punktom wysokociowym sieci przypisuje si oznaczenia w postaci dwuczonowej. Pierwszy czon stanowi godo arkusza mapy w skali 1:10 000, na ktrym wystpuje dany punkt, za drugim czonem jest waciwy numer punktu z zakresu: od
1000 do 1999 dla klasy III i od 2000 do 9999 dla klasy IV. Pierwszy czon oznacze punktw jest pomijany w dokumentach zawierajcych wykazane wyranie godo mapy. Na mapie dla punktw wykorzystuje si take form pseudouamkow: w liczniku podaje si
numer punktu, za w mianowniku symbol gowicy skadajcy si z dwch liter i czterech
cyfr. W ukadzie wsprzdnych 2000 stosuje si zasady numeracji przedstawione w ust.
3.3.
Na mapach zaoe projektowych i projektu technicznego stosuje si znaki i symbole
pokazane na projektach przykadowych w wytycznych technicznych G-2.5.
Geodezja Tom 2
Andrzej Jagielski