Rozdział 14

Transport surowców i przetworów mięsnych

Transport w przemyśle mięsnym jest jednym z podstawowych ogniw decydują­

cych o organizacji produkcji w zakładzie mięsnym, obejmuje bowiem sferę przed­
produkcyjną (dowóz surowców, materiałów pomocniczych), sferę przetwórczą
(transport międzyoddziałowy i wewnątrzoddziałowy) i sferę poprodukcyjną (eks­
pedycja wytworzonych produktów). Środki transportowe można podzielić - ze
względu na lokalizację w stosunku do obiektów zakładu mięsnego - na dwa rodza­
je: transport zewnętrzny oraz wewnętrzny. Szczegółowo podział ten przedstawio­
no na rys. 14.1. Środki transportu zewnętrznego w przemyśle mięsnym służą głów­
nie do przewozu żywca, mięsa, materiałów pomocniczych, natomiast środki trans­
portu wewnętrznego służą do przemieszczania surowców, półproduktów, farszu
mięsnego, gotowych wyrobów wewnątrz zakładu mięsnego [1, 2].

Rysunek 14.1. Rodzaje transportu w przemyśle mięsnym

302
14.1. Transport zewnętrzny

Transport żywca może się odbywać koleją w specjalnie dostosowanych do tego

wagonach jedno- lub dwupoziomowych, wyposażonych w przegrody oraz urządze­
nia do karmienia i pojenia zwierząt. Obecnie transport ten został zastąpiony przez
transport samochodowy. Są to samochody ze skrzynią ładowną przystosowaną do
przewozu zwierząt, z zapewnionym dopływem powietrza latem i ochroną zwierząt
przed zimnem w okresie zimowym. Samochody do przewozu żywca ze względów
ekonomicznych są wykorzystywane łącznie z przyczepami (tzw. zespół transporto­
wy do żywca). W zależności od typu samochody mają różną powierzchnię podłogi,
w związku z czym także różną pojemność załadunkową zwierząt.
Do transportu zwierząt w przeszłości wykorzystywano w Polsce transport rzecz­
ny, przewożąc barkami zwierzęta do zakładów położonych blisko głównych koryt
rzecznych. Do przewożenia zwierząt rzeźnych wykorzystuje się również transport
morski. Wiadomości o powierzchni ładownej w środkach transportu dla poszcze­
gólnych gatunków i przedziałów wiekowych zwierząt podano w rozdz. 2.

Transport m i ę s a

Mięso przewozi się środkami transportu izotermicznymi bądź chłodniczymi.

W środkach izotermicznych panują warunki ograniczające wymianę ciepła z oto­
czeniem. We wnętrzu komory załadowczej może się znajdować zasobnik na lód
(naturalny lub suchy) tak umieszczony, aby powodował naturalny obieg powie-

Rysunek 14.2. Schemat wagonu chłodni: a) przekrój poprzeczny; 1 - wentylator, 2 - drzwiczki do

ładowania lodu. 3- płyta lignofalowa, 4 - klapa w ścianie przestawnej. 5- drzwi w ścianie przestaw­
nej, 6 - ściana przestawna, b) przekrój podłużny; 7 - urządzenie przestawne obiegu powietrza,
8 - kątowa klapa powietrza, 9 - zbiornik do lodu sztucznego, 10 - trawersa z hakami, 11 - krata
zamykająca, 12 - suwak, 13 - zbiornik do lodu naturalnego. 14 - pomost do ładowania lodu,
15- ruszt w zbiorniku do lodu naturalnego, 16- podłoga ażurowa pod zbiornikiem z lodem natural­
nym, 17- urządzenie odwadniające, 18 - podłoga ażurowa, 19- blacha falista, 20 -prowadzenie
górnej ściany przestawnej, 21 - prowadzenie dolnej ściany przestawnej (wg Maciejewski W.: Techno­
logia mięsa z surowcami i aparaturą. Warszawa. WSiP 1989)
303
 trza. Środki transportu chłodniczego są wyposażone w urządzenia schładzające
wnętrze komory załadowczej. Mogą to być:
- wagony chłodnicze (rys. 14.2) lub zestawy wagonowe,
- samochody z agregatami chłodniczymi,
- statki z komorami chłodniczymi i zamrażalniczymi,
- samoloty transportowe.
Transport mięsa i produktów mięsnych odbywa się głównie samochodami o róż­
nej ładowności (2-20 t). Samochód, tzw. chłodnia, składa się z następujących czę­
ści podstawowych:
- podwozia z wmontowanym silnikiem,
- nadwozia z kabiną kierowcy, komorą załadunkową i urządzeniem chłodniczym,
- agregatu chłodniczego zasilanego silnikiem spalinowym lub elektrycznym.
Komora załadowcza jest oświetlona i wyposażona w szyny transportowe do
umocowania S-haków oraz kraty podłogowe.

14.2. Transport wewnętrzny

W zależności od kierunku przemieszczania wyrobów na terenie zakładu mięsnego
znajdują się tam urządzenia do transportu poziomego lub pionowego, a w zależno­
ści od częstotliwości pracy - urządzenia pracujące ciągle lub z przerwami, tzn.
okresowo.
Urządzenia do transportu poziomego, jak już wspomniano wcześniej, zapewnia­
ją sprawność organizacyjną procesów produkcji w poszczególnych oddziałach (wy­
działach) i pomieszczeniach produkcyjnych. Spośród tych urządzeń do środków
transportu poziomego o ruchu przerywanym należą:
- przenośniki podwieszane do stropów (jednoszynowe, dwuszynowe, płasko-
wnikowe, rurowe) ręczne lub o napędzie mechanicznym, tj. wózki, rozpiera-
cze, wieszaki i uchwyty do transportu półtusz (rys. 3.11 i 3.12),
- paletowe wózki podnośnikowe (rys. 14.3),

Rysunek 14.3. Paletowe wózki podnośnikowe, hydrauliczne, z zaworem precyzyjnego opuszczania,

z hamulcem jezdnym i postojowym o nośności 2000-3000 kg: a) wózek z dźwignią dla praworęcz­
nych - udźwig do 2000 kg, b) wózek z dźwignią dla praworęcznych - udźwig do 3000 kg (za zgodą
firmy KAISER + KRAFT)
304
 - wózki Cimbrcra z podwoziem wyposażonym w trwałe kółka z tworzywa
sztucznego oraz wózki wanny (rys. 10.21).
Do transportu poziomego o ruchu ciągłym, aby z jednego miejsca na drugie
przenosić surowce, półfabrykaty, materiały pomocnicze i wyroby gotowe, służą:
- zainstalowane w halach ubojowych i wychładzalniach konwojery kolejkowe
wyposażone w zespół napędowy, zespół napinający, łańcuch z zabierakami
oraz system rozwiązujący problem skrzyżowań i rozjazdów kolejek (rys. 3.4f,
i, 3.26b, c, d, i, m),
- przenośniki taśmowe - rys. 14.4,
- przenośniki rolkowe (rys. 14.5 - wklejka barwna - widoczny jest napęd rol­
kowy).
Urządzenia do transportu pionowego o ruchu przerywanym to:
- wciągniki będące częścią składową linii produkcyjnych, służące do podnosze­
nia, zdejmowania, przewieszania, przemieszczania załadunku i wyładunku, np.
wciągniki (windy) ręczne, przyścienne, elektrowindy (rys. 3.2), podnośniki

Rysunek 14.4. Transporter poziomy - stół rozbiorowy (8-stanowiskowy) z transporterem rolkowym

i taśmą stalową (za zgodą firmy EURO-PAN)

Rysunek 14.6. Podnośniki pionowe do wózków Cimbrera: a) podnośnik łańcuchowy, b) podnośnik

hydrauliczny (za zgodą firmy REYNPOL)
305
 Rysunek 14.7. Transporter ślimakowy ukośny (pionowy) do mięsa i farszu (za zgodą firmy REYNPOL)

pionowe (łańcuchowo i hydrauliczne) do wózków Cimbrera (rys. 14.6), pod­

nośniki wózków Cimbrera instalowane przy maszynach, np. przy mieszarkach
(rys. 10.30), kutrach (rys. 10.32), przy nadziewarkach (rys. 10.41).
Urządzenia do transportu pionowego o ruchu ciągłym służą głównie do prze­
mieszczania ładunku z poziomu niższego na wyższy i odwrotnie. Jako przykład
może nam posłużyć podnośnik łańcuchowy ze stanowiska kłucia przenoszący ła­
dunek na tor kolejki konwojera w hali uboju trzody chlewnej (rys. 3.4f, 3.26f, g, h -
skórowaczka mechaniczna do zdejmowania skór bydlęcych). Na rysunku 14.7
pokazano transporter ślimakowy ukośny (pionowy) o ruchu ciągłym do mięs drob­
nych i farszu.

Pytania:
1. Jak dzielimy transport w przemyśle mięsnym?
2. Jakie znasz środki transportu zewnętrznego i wewnętrznego?
3. Wymień urządzenia do transportu pionowego i poziomego.

LITERATURA

1. Maciejewski W: Aparatura i urządzenia techniczne w przemyśle mięsnym. Warsza­

wa. WSiP 1988.
2. Technologia mięsa. Pr. zb. pod red. W. Pezackiego. Warszawa. WNT 1981.