Partycypacyjne budownictwo socjalne PBS

Budownictwo socjalne, ktre zakada udzia beneficjentw (lokatorw) w caym procesie powstawania domu, lub osiedla. PBS oparte jest na dowiadczeniach niemieckich (Syndykat mieszkaniowy we Freiburgu http://www.syndikat.org/), brytyjskich (Walter Segal https://wieloryp.wordpress.com/tag/walter-segal/), brytyjsko-polskich (Studium moliwoci mieszkaniowych w Gdasku Wrzeszczu http://www.space-workshops.co.uk/676-2/gdansk-housinginitiative/gdansk-housing-initiative-report/). Jednoczenie struktura organizacyjna i prawna jest oparta na polskich wzorcach kooperatyzmu, stworzonych przez Edwarda Abramowskiego (http://mapakultury.pl/files/2011-04-08/1513_1.pdf), zaadaptowanych do obecnego systemu prawnego dziki wsparciu UNDP w Polsce. Wan inspiracj i potencjalnym sojusznikiem jest Polski oddzia Habitat for Humanity (http://www.habitat.pl)

WSTP ZNACZENIE I ZALETY PARTYCYPACYJNEGO BUDOWNICTWA SOCJALNEGO.

Budownictwo socjalne w Polsce boryka si z licznymi problemami, ktre, w wikszoci, daj si zaliczy do nastpujcych kategorii: 1. Alienacja procesu decyzyjnego model deweloperski. Model deweloperski zakada, e deweloper, projektuje i realizuje budynek, a nastpnie przekazuje go uytkownikom. W wypadku mieszka na sprzeda istnieje pewna, ograniczona, wsppraca midzy deweloperem, a kocowym uytkownikiem, wymuszona prawami rynku. Jeli ten sam model zastosowa do budownictwa socjalnego, interakcja zachodzi wycznie midzy inwestorem (wadzami lokalnymi) a wykonawc. Kryteria decyzyjne narzucone s jedynie przez przepisy (minimalne normy mieszkaniowe plus warunek najniszego kosztu) , a preferencje uytkownikw w ogle nie s brane pod uwag. W efekcie powstaj koncepcje osiedli kontenerowych i inne potwornoci. 2. Niska kultura uytkowania brak dbaoci mieszkacw. Do zaprojektowanych i wykonanych najtaniej jak si da, bez uwzgldnienia indywidualnych potrzeb, mieszka, wprowadzani s przymusowi lokatorzy. I wszdzie, na caym wiecie okolica zaczyna si byskawicznie degradowa. Zarwno nieprzyjazne rodowisko urbanistyczne, jak i nieprzyjazne nastawienie zarzdcw lokali, powoduj, e mieszkacy odpowiadaj nieprzyjani: dewastacjami, zaniedbywaniem, mieceniem. Zgodnie z zasad zbitej szyby, degeneracja otoczenia przyspiesza. Powoduje to lawinowy wzrost kosztw utrzymania infrastruktury i fatalnie dziaa na wizerunek gminy lub dzielnicy. 3. Nieefektywne zarzdzanie i gospodarka finansowa. Wymuszone, przez przepisy o zamwieniach publicznych, kryterium najniszej ceny, powoduje stae obnianie jakoci zarwno inwestycji, jak i dostarczanych usug. Jednoczenie pocztkowa alienacja mieszkacw przeradza si w wojn midzy zarzdcami lokali, a ich lokatorami. Angauje to z obu stron zasoby ktre inaczej mogyby posuy do uniknicie lub rozwizania problemw. Rozwizaniem w tej sytuacji jest zmiana caego modelu, na model partycypacyjny i konsensualny. Oznacza to w praktyce: Utworzenie niewielkich spoecznoci, gromadzcych przyszych mieszkacw lokali komunalnych. Pozwoli to na ich szybsz integracj i budowanie wsplnoty. Prowadzenie procesu inwestycyjnego od pocztku przy penym udziale spoecznoci w partnerstwie z wadzami lokalnymi. Spowoduje to obnienie napi midzy stronami i wyrobienie nawyku wsppracy, zamiast konfliktu. Sformalizowanie spoecznoci w postaci stowarzysze, ktre przejm odpowiedzialno za realizacj inwestycji, a w perspektywie za eksploatacj budynkw. Peny udzia stowarzyszenia w realizacji inwestycji. Dobr projektu i technologii tak, e mieszkacy bd w stanie wykona wiksz cz prac metod gospodarcz, jednoczenie nabywajc praktycznych kwalifikacji.

W efekcie, zamiast dewastowanego, kosztownego w utrzymaniu budynku, zamieszkaego przez

zdezintegrowan, przypadkowo dobran populacj, uzyskujemy budynek zaprojektowany, wykonany i zarzdzany przez zintegrowan w stowarzyszeniu wsplnot, ktra, w partnerstwie z wadzami lokalnymi, dba o jako wasnego otoczenia miejskiego.

CEL PROJEKTU - OPRACOWA I WDROY NA MODELOWYM PRZYPADKU STRUKTUR STOWARZYSZENIA, REALIZUJCEGO PARTYCYPACYJNE BUDOWNICTWO SOCJALNE. PLANOWANE EFEKTY PROJEKTU.
Celem projektu jest, w oparciu o istniejce rozwizania wiatowe i polskie, stworzy zaplecze dla przyszych przedsiwzi PBS, przeprowadzi pilotaowe realizacje, oraz opublikowa wyniki, stymulujc powstawanie kolejnych tego typu stowarzysze. Deliverables: 1. Wzorcowe statuty (z komentarzami) stowarzyszenia PBS, zwizku stowarzysze (funkcje wspierajce i lustracyjne), oraz wzorcowy tekst porozumienia partnerstwa z wadzami lokalnymi w zakresie realizacji budownictwa socjalnego. 2. Dobr i charakterystyka projektw i technologii budynkw mieszkalnych wraz z otoczeniem, nadajcych si do realizacji jako budynki socjalne, metod partycypacyjn. 3. Wzorcowe modele finansowe dla dziaalnoci stowarzysze w fazie budowy i eksploatacji budynkw. 4. Zakres szkole (wraz z materiaami) dla czonkw stowarzysze, oraz przedstawicieli wadz lokalnych i firm, biorcych udzia w partnerstwie. 5. Realizacja pilotaowa 3-4 budynkw (od zaoenia stowarzysze do oddania do eksploatacji) wraz z partnerstwem i zwizkiem stowarzysze. Udokumentowana ewaluacja caego procesu. 6. Przeprowadzona i udokumentowana konferencja podsumowujca projekt.

PRZYGOTOWANIE STRUKTURY PRAWNO-ORGANIZACYJNEJ

Ten etap obejmuje przygotowanie aktw prawnych i procedur dla formalnego dziaania wszystkich elementw systemu PBS.

OPRACOWANIE STRUKTURY KOOPERATYWY BUDOWLANO-MIESZKANIOWEJ NA PRAWIE O STOWARZYSZENIACH.

Ze wzgldu na inkluzywno, solidarno i konsensualno, najlepsz struktur dla realizacji celw PBS jest kooperatywa budowlano-mieszkaniowa. Ze wzgldu na specyfik polskiego systemu prawnego, najlepsz form dla niej jest stowarzyszenie rejestrowe. Na tym etapie zostanie opracowany wzorcowy statut takiego stowarzyszenia, wraz z obszernym komentarzem prawnym i praktycznym.

OPRACOWANIE STRUKTURY ZWIZKU STOWARZYSZE, REALIZUJCEGO FUNKCJE BADAWCZO-ROZWOJOWE, WSPIERAJCE, OBSUGOWE I LUSTRACYJNE.
Zwizek stowarzysze (potrzeba minimum trzech stowarzysze do jego zaoenia) bdzie stanowi samorzdne zaplecze dla funkcjonowania wsplnot. Jako jednostka wspierajca, zapewni organizacjom czonkowskim tanie i dedykowane usugi we wszystkich niezbdnych dziedzinach. Jako jednostka lustracyjna, zapewni niezaleny audyt, zwaszcza finansowy. Na tym etapie zostanie opracowany projekt statutu zwizku, oraz zakres jego dziaalnoci na rzecz organizacji czonkowskich.

OPRACOWANIE WZORCOWEGO POROZUMIENIA PARTNERSTWA Z UDZIAEM STOWARZYSZENIA, WADZ LOKALNYCH, PODMIOTW KOMERCYJNYCH.
Wsppraca z otoczeniem organizacyjnym i prawnym, a w szczeglnoci z wadzami lokalnymi, odbywa si bdzie na zasadzie porozumienia partnerskiego. Jest to forma stosunkowo mao

stosowana w Polsce. Na podstawie dotychczasowych dowiadcze innych podmiotw (np. fundacji Barka z Poznania) zostanie opracowany typowy tekst porozumienia partnerskiego, oraz przewodnik jego organizacji.

PRZYGOTOWANIE ZAPLECZA REALIZACYJNEGO

Na tym etapie zostan przygotowane informacje i materiay dotyczce realizacji PBS.

ZEBRANIE I ZAADAPTOWANIE TECHNOLOGII PARTYCYPACYJNYCH (NATURALNE, PRACOCHONNE, PROSTE) DO BUDOWY DOMW MIESZKALNYCH.
We wsppracy z zainteresowanymi jednostkami (University of Plymouth, stowarzyszenia budownictwa naturalnego, pracownie architektoniczne) przygotowany bdzie zestaw rekomendowanych technologii i zasad projektowych, zoptymalizowanych pod ktem PBS, zachowujcych jednoczenie konieczne standardy.

OPRACOWANIE METODOLOGII PROJEKTOWANIA PARTYCYPACYJNEGO WSPPRACY MIDZY STOWARZYSZENIEM, A ZESPOAMI PROJEKTUJCYMI.

Stowarzyszenie, dziaajc zbiorowo, bdzie partnerem dla zespou projektujcego budynek. Zostan opracowane procedury i zalecenia dla obu stron, uatwiajce skuteczn i pynna wspprac.

OPRACOWANIE ZESTAWU SZKOLE DLA UCZESTNIKW PROCESU.

Funkcjonowanie w modelu partycypacyjno-konsensualnym bdzie wyzwaniem dla wszystkich zaangaowanych. Dlatego zostanie opracowana oferta szkole (realizowanych przez zwizek stowarzysze PBS) dla czonkw stowarzysze, oraz przedstawicieli innych grup, biorcych udzia w procesie. Nakierowane bd na sposoby prezentowania stanowisk, prowadzenia dyskusji i podejmowanie decyzji metodami konsensualnymi.

OPRACOWANIE MODELU FINANSOWEGO DLA BUDOWY I PNIEJSZEJ EKSPLOATACJI BUDYNKW.

Zostanie opracowany zestaw modelowych dokumentw, opisujcych gospodark finansow stowarzysze, na etapie budowy i eksploatacji budynku. Wraz z obszernymi komentarzami, bdzie to stanowi podstawowy przewodnik dla czonkw stowarzysze.

REALIZACJA PILOTAOWA
Pilotaowa realizacji 3-4 budynkw socjalnych, wraz ze zwizkiem stowarzysze, bdzie 'reality check' caego projektu.

UTWORZENIE PIERWSZYCH CZTERECH STOWARZYSZE BUDOWNICTWA SOCJALNEGO, ZWIZKU STOWARZYSZE, ORAZ ZAWIZANIE PARTNERSTWA.
W praktyce oznacza to znalezienie gminy, zainteresowanej utworzeniem u siebie takiego osiedla, obejmujcego 3-4 budynki. Dziki takiemu rozwizaniu, na jednym terenie mamy kilka stowarzysze, ale tylko jedno partnerstwo do wynegocjowania. Jednoczenie od razu zaznaczaj si korzyci skali, przy realizacji budw. Szacunkowo naley przewidywa budow osiedla na ok. 80 mieszka, podzielonych na cztery stowarzyszenia po 20 czonkw (jedno mieszkanie jeden czonek jeden gos).

URUCHOMIENIE I PRZEPROWADZENIE PIERWSZYCH REALIZACJI.

Przeprowadzenie budowy budynkw metod gospodarcz, pod nadzorem fachowcw

zatrudnionych przez zwizek stowarzysze. Zasiedlenie i oddanie do eksploatacji osiedla. Podsumowanie wynikw realizacji.

PODSUMOWANIE PROJEKTU.
Projekt bdzie trwa od 3 do 5 lat. Wyniki czciowe bd znane i publikowane ju wczeniej, ale dopiero podsumowanie kocowe pozwoli szeroko rozpropagowa nowy model zaspokajania potrzeb mieszkaniowych Polakw.

PRZEPROWADZENIE EWALUACJI PROJEKTU I JEGO WYNIKW.

Wszyscy uczestnicy procesu czonkowie stowarzysze, oraz przedstawiciele instytucji zewntrznych przedstawi swoje oceny przebiegu projektu, jego sabych i silnych stron, a take propozycje ulepsze.

OPUBLIKOWANIE WYNIKW PROJEKTU W POSTACI DOKUMENTACJI WZORCOWEJ WRAZ Z UWAGAMI EWALUACYJNYMI.

Pierwotnie opracowane dokumenty, wraz z uwagami ewaluacyjnymi, oraz propozycjami zmian, zostan opublikowane w sieci i druku, na zasadach Creative Commons.

ZORGANIZOWANIE KONFERENCJI, PODSUMOWUJCEJ PROJEKT. URUCHOMIENIE KOLEJNEJ RUNDY TWORZENIA PBSW.

Finaem projektu bdzie zorganizowanie konferencji, przedstawiajcej efekty projektu, stanowicej jednoczenie okazj do spotkania wszystkich, zainteresowanych tworzeniem kolejnych stowarzysze Partycypacyjnego Budownictwa Socjalnego.