MANUELA GRETKOWSKA

POLKA
Warszawa Copyright by Wydawnictwo WAB., 2001 Wydanie I Warszawa 2001 Korekta: Maciej Korbasiski Redakcja techniczna: Urszula Zitek Projekt okadki i stron tytuowych: Maciej Sadowski Fotografia na IV stronie okadki: Beata Wielgosz Wydawnictwo W.A.B. ul. Nowolipie 9/11,00 - 150 Warszawa tel., fax 635 15 25, tel. 635 75 57 e - mail: wab@wab.com.pl http/ www.wab.com.pl Druk i oprawa: Nowa Drukarnia Wydawnicza S.A. Krakw, ul. Wadowicka 8 ISBN 83 - 88221 - 56 - 6 788388 221569

Prowokacyjny dziennik szczliwej mioci, najbardziej intymna z ksiek pisarki. Za spraw jej talentu, czcego si wyrazu z wyrafinowaniem, osobiste wyznania nabieraj wartoci uniwersalnych. Polka zawiera, co w prozie Manueli Gretkowskiej najlepsze: celne obserwacje paradoksw wspczesnoci, byskotliwe eseje, zmysowe relacje z podry oraz pene ironii i poezji opisy codziennoci. Manuela Gretkowska (ur. 1964), ukoczya filozofi w Krakowie oraz antropologi w Paryu. Napisaa: My zdiesy emigranty (1991), Tarot paryski (1993), Kabaret metafizyczny (1994), Podrcznik do ludzi (1996), wiatowidz (1998), Namitnik (1999), Silikon (2000).

Pocztek czerwca. Warszawa Dostawaam ju honorarium w czekoladzie wysyanej paczkami na moj szwedzk wie, gdzie protestanci od pokole zajadaj si czym niegrzesznie czekoladopodobnym. Dzisiaj ksigowy z wydawnictwa da mi olbrzymi lapis lazuli, na szczcie. Prawie kilogramowy, niebieski,, oszlifowany kamie ze zotymi ykami. Mj kamie z horoskopu dla Wag. Z lapisem w plecaku maszerowaam wic Nowym wiatem, wypatrujc szczcia, jakie mia mi przynie. Przy Foksal spotkaam Grzegorzewskiego - dyrektora Teatru Narodowego. Dyrektor, wieo po operacji, hukn na przywitanie: - Kto nie ma by - passw, ten frajer pompka! On w znakomitej formie szykowa si do premiery Operetki. Zapyta, czy nie przyjabym roli Albertynki. Zote yy nabrzmiay. Debiut na scenie narodowej... Niewinno, prawda, modo i... nago. Nie wyrw si jednak ze Szwecji, zostawiajc Piotra Pietuszk Pietuszkina samego po to tylko, eby rozbiera si wieczorami w teatrze. Pietuszkin uwielbia Gombrowicza, ale chyba jeszcze bardziej mnie. Nie, absurdalne, ta Albertynka i skandal, zbyt tania prowokacja. - Niestety, panie dyrektorze, doceniam, chciaabym, ale... si nie nadaj. Oczywicie pomyl. Wrciam na swoj skandynawsk wie. Wyczyciam lapis lazuli i pooyam koo ka. Czerwiec. Sztokholm Boj si bada, lekarzy: wykryj paskudztwo, zamieniajc ycie w hospicjum. Nie obmacuj sobie piersi w poszukiwaniu guzw. I tak ju wygldaj dziwnie, jak dwa sterczce nowotwory zalakowane rowymi strupami sutek, gotowe chrupn pod palcami. Coroczna wizyta u ginekologa. W poczekalni szpitala ulotki: Specjalistyczna poradnia dla lesbijek. Czy one choruj na co innego, specjalistycznego? Wchodz do gabinetu, rozkadam nogi w fotelu. Wywiad: - Wiek? - Trzydzieci sze lat. - Tabletki antykoncepcyjne? - Nie. Nie mog, nadcinienie. - Inne rodki? - Od tylu lat znam swj organizm... wiem, kiedy jajeczkuj, w podne dni prezerwatywa. - Cie? Aborcje? - Nie.

- Problemy? - adnych. Wszystko powinno by w porzdku. Mam jednak ze przeczucie. Macica to organ jasnowidzenia - uwaa mj znajomy, Jarek M. Tumaczy mi tydzie temu, kiedy odwiedziam go w secesyjnym mieszkaniu, obwieszonym ezoterycznymi symbolami: - Nie pozwl jej nigdy sobie wyci - przestrzega, mocujc na cianie w kuchni chiskie zwierciado bagua odpychajce ze moce. Moe to jasnowidzca macica podpowiada mi teraz: Nie jest dobrze? - I co, pani doktor? - widz jej min, jakby na - macaa okruchy, ktrych nie moe ze mnie wyduba. - Nie podoba mi si tu, po prawej stronie - wcza USG. - Prosz spojrze, cztery centymetry czego... Nic nie widz. niecy, zepsuty telewizor albo radar, omiatajcy mj brzuch w poszukiwaniu wroga. - Ale co to jest, pani doktor? - Cysta, rwnie dobrze miniak, raczej miniak... nie wiem. Kiedy ostatni raz bya pani na badaniach? Ten medyczno - kryminalnie zatroskany gos: Kto jest morderc, kto ostatni widzia i sysza... - Ale prosz si nie martwi: biopsja, operacja, to absolutnie nie musi by... Wychodz na parking i rozpakuj si Piotrowi. - Spokojnie, spokojnie - przytula mnie bezradnie. A ja rycz przeraona sob, e tak naprawd poczuam ulg, e ju. Nie trzeba duej czeka, nareszcie umr, byle mnie jeszcze nie mczyli. Po co? Planuj mier: za wszystkie oszczdnoci lec do Australii. Zdycham w socu, na play, jak samobjczo rzucajcy si na piasek delfin. Zamiast szpitali i zimna matczyne ciepo nagrzanej ziemi, kolory. Jeli zacznie bole nie do wytrzymania, wej do bezpiecznie koyszcego oceanu, wsun si pod fale. Umierajc, nie ba si ciemnoci. Widzie prawdziwe tropikalne niebo rozgrzane Socem i gwiazdami. Pocztek lipca. Polska Miay by wakacje, zamiast tego siedz na Saskiej Kpie w poczekalni lekarza. Pocieszam si, e lekarza, bo dokadniej - akupunkturzysty. Lekarz chirurg ze specjalnoci tradycyjnej medycyny chiskiej - ogldam wizytwk, czekajc na swoj kolej. Spodziewam si bekotu o Ying, Yang, ponakuwania szpikulcami i zrobienia ze mnie cierpicego jea. Przeraona niejasn diagnoz szwedzkiej

ginekolog, jestem w pokornej fazie szukania cudu. Podrcznikowe etapy zgody na mier, buntu (Dlaczego ja?!) mam ju za sob. Gabinet urzdzony po europejsku, ale pytania Igieki do egzotyczne: kiedy si poc, o ktrej budz si noc. Bierze mnie za rce. Bada puls, oglda jzyk i oczy. Wyrok: - Za duo ognia, za mao wiatru. Kiwam gow: wiatr, woda, powietrze. Zachodnia medycyna jest rwnie precyzyjna: nie wiadomo: cysta, miniak czy rak. Igieka jednak zaczyna mwi rzeczy dziwne: wylicza moje schorzenia i choroby, o ktrych jej nie mwiam. Z pulsu wieszczy szmery w lewej komorze serca. Daj si nakuwa, nic nie boli. Z ig pod ebrami, wbit wedug chiskiej medycyny w punkt szczliwoci, wysuchuj nowych przykaza: - Tylko gotowane, w tych samych porach dnia. Spa w biaych skarpetkach. Za godzin, dwie moesz si poczu senna - przestrzega. Wsiadam do pocigu Warszawa - d. W okolicach Skierniewic zamiast drzemki nirwana. Iga rzeczywicie uruchomia punkt szczliwoci. Za Widzewem bogostan mija, zbliam si do odzi, mojej Matki Fabrycznej. Dwa dni pniej wracam do Igieki w nabonym przekonaniu, e ma racj. Zrobiam echo serca i znaleli co w lewej komorze. Ju na serio sucham jej poucze: - Ostronie z mlekiem, serami. Chora wtroba przerabia je na tkank, odkadan w narzdach rodnych. Tak irracjonalny Wschd wyjania, skd si wziy we mnie cztery centymetry czego dziwnego. Igieka obiecuje wyleczy cyst czy miniaka, ale musi wiedzie dokadnie, co to jest i gdzie. Niestety, tego nie potrafi ustali nawet szwedzko - zachodnia medycyna. Na drugim seansie akupunktury wbijanie dugich, srebrnych szpikulcw boli. - Boli? - upewnia si Igieka. - Znakomicie, pobudzilimy meridiany, kanay energetyczne. Wic moje bolesne pokrzykiwanie przy kadym kolejnym wkuciu jest nieco triumfalne. Przez igy, bez strzykawek wpywa w moje stopy, nadgarstki i brzuch subtelna energia wszechwiata. Za jedyne dwadziecia dolcw. Zachodnie ceny za mdro Wschodu. Lipiec. Grdinge Znowu w domu, w Szwecji. Przy ku lapis lazuli. pi w biaych skarpetkach, co chroni nerki. Ze wzgldu na wtrob nie wybieguj swoich codziennych dwch kilometrw w lesie. Zamiast tego zaczynam wiczy tai - chi. Jem tylko trzy razy dziennie, kolacja (Lekka jak mgieka - przykazanie Igieki) przed sidm. Wszystko zasypuj kurkum

(obrzydliwa ta przyprawa, dalekowschodni szafran). Popijam gorzkim wywarem z korzenia arcydzigla, czyli Radix Archangelicae (Anio Korzenny) - moe on i anio uzdrowiciel, ale korzeniami w piekle smaku. Do tego woda Jana, czyszczca nerki. Jestem cigle wciekle godna. Aaa tam gd, skoro jest szansa na wyleczenie, i mj organizm, wszechwiat wchonie t kilkucentymetrow narol. Bardziej od operacji boj si narkozy. Miaam kiedy kopoty z obudzeniem, co prawda obudziam si, i to cakiem trzewo - tyle, e po drugiej stronie. Par sekund duej i zaczabym widzie synny tunel, wychodzcy na wiato wiekuist. Pietuszkin obserwuje milczco moje samoudrczanie. Nie wtrca si, by nie przeszkodzi cudowi samouzdrowienia. Zauwaa jedynie, e zaczynam grzechota komi, chyba schudam. Lipiec. Warszawa Lec do Polski w sprawie Miasteczka. Szybko zaatwiam filmowe historie z Produkcj. Noc w Holidayu i wreszcie wolno - hop do odwiecznej przyjaciy na Muranw do rozpadajcego si postalinowskiego bloku. Beata - zazwyczaj umiarkowana racjonalistka zachwycona synn jasnowidzk. Wysya mnie na seans. Moe medium powie mi w kocu, czy to rak. Wrka, podobnie jak Igieka, jest moda, energiczna. Chyba dobra w swoim fachu. Opowiada szczegowo moje sny i jaw. Podaje bardzo dokadne daty z przeszoci. Widzi wok mnie bliskich zmarych. Pociesza: - To absolutnie nie rak, ale trzeba zoperowa, obrasta macic. Ta operacja bardzo zmieni twoje ycie - przepowiada. Pytam: ,Jak? - chocia ju zmienia. Przestaam si przejmowa gupotami i wlazam po uszy w Chiny. Jasnowidzk nie chce odpowiedzie, dziwnie si umiecha. - Bd moga mie dzieci? - Oczywicie, za dwa lata, dziewczynk - widzi koo mnie eski element. - Wyrany pierwiastek eski, ju powinna by - mwi to z takim przekonaniem, e odruchowo si rozgldam, ale wok bezpciowe powietrze, bez adnych wypukoci. Wychodz w oboczku euforii. Dzwoni natychmiast do Igieki. Nie chce mnie jednak nakuwa, pki nie dostan stuprocentowej diagnozy: cysta czy miniak. B. (szwajcarska bankierka), syszc o operacji, zaciga mnie do swoich mongolskich uzdrowicieli w Alejach Jerozolimskich. Nie mwi dobrze po polsku, za to maj setki torebeczek z lekarstwami, masuj, kuj akupunktur.

Obrzydliwe gomukowskie bloki, gdzie jest mongolski gabinet, zalatuj azjatyck brzydot. Popkane, brudnoszare. W gabinecie portret Dalaj Lamy przypity do ciany pinezk i otulony biaym jedwabiem, obtuczone krzesa, biurko. Mongoka maca mi brzuch. - Jajnik powikszony - orzeka. Te to wiem, akurat jajeczkuj, a cieknie mi po nogach. Co ja tu robi? Sprawiam przyjemno B., uwiedzionej egzotyk cuchncej jurty. Pac prawie dwiecie zotych za zioowe kuleczki i proszki. Dla Mongoki nawet kilkudziesiciocentymetrowa cysta jest do usunicia igami, tybetask technik. Ale najpierw dwa miesice te zioowe bobki spod Himalajw. Dopiero potem akupunktura. Niestety, operacja za tydzie. Musz wyjecha z mongoloidalnej Polski. Koniec lipca. Szwecja Pietuszka wiezie mnie na badania do kliniki. Jest lato, pogoda jesienna, leje. Czyli opis przyrody oddaje wewntrzny stan bohaterw. Ostatnie dni przed horrorem nawietla, chemioterapii. Pietuszka do koca ma przeczucie: Nic zego si nie stanie. Nie moe, pki jestemy razem. W szpitalu bada mnie dwch ginekologw, kady z wasnym superdokadnym telewizorkiem. Rozmawiamy po szwedzko - angielsko - francusku. W rozpaczy, szukajc precyzyjnego sformuowania, ginekolog wrzeszczy po acinie: - Kuna! - Macha mi przed oczyma rk, pokazujc zakrzywienie i si mieje. - Nie bd operowana? - A po co? Taka twoja uroda. Co hem. Koppla av! (Do domu. Rozlunij si!) Po raz pierwszy podoba mi si szwedzki: Go hem, go hem, kurwa... Id do poczekalni w zielonym, szpitalnym fartuszku ledwo zakrywajcym pup. Najchtniej zadarabym go jeszcze wyej, pokazujc: .Jestem zdrowa! Do sali operacyjnej jedzie ko z zapakan kobiet. Wchodziymy razem do szpitala. Wlok si za ni plastikowe wntrznoci kroplwek. - Piotr, jedziemy do domu, pomyka, jestem zdrowa!!! - krzycz po polsku na ca poczekalni. Przed snem gaszcz lapis lazuli, zote yki, przez ktre absurdalnie przepywa szczcie. Telefon z Polski, pytanie, czy zgodzimy si na wywiad do Zwierciada, cykl: Pytania do dwojga. Cykorzymy... Nigdy nie mwilimy publicznie o nas. Gazetowe chuju muju. Piotr jest przesdny: Dobrze nam. Po kiego kusi diaba?

Z drugiej strony, jeeli ju wywiesza przecierada, .Zwierciado ma swoj klas, z kolorowych pism najbardziej psychologiczne, z felietonami Eichelbergera, porzdnymi tekstami: mniej glamouru, wicej sensu. Zastanawiamy si, prbujemy. Redaktorka wyjtkowo kontaktowa, bez tych szpanw typowych dla (rzdu Naczelnych) prasy kobiecej: My uczymy kultury i elegancji, produkujc wiecideka. Pytania do dwojga z Manuela Gretkowsk i Piotrem Pietuch rozmawia Beata Dzigielewska S razem. Tak chciao przeznaczenie. Ona pochodzi z odzi i z Merkurego, On z Warszawy i z Tybetu. Teraz mieszkaj na wsi pod Sztokholmem. Nadwraliwcy. Nie oddzielaj ducha od materii. Oboje pisz, oboje maluj, oboje maj skonno do rzeczy osobliwych, do przekraczania konwencji i norm. Miewaj takie same sny. ONA: M a n u e l a G r e t k o w s k a (Waga) Wasza historia ma zapewne jaki pocztek. Czy to prawda, e na pocztku byo sowo? Tak mwi Biblia i tak byo rwnie z nami, chocia nasz wiat zacz si od sowa pisanego. Piotr napisa do mnie list. Bardzo niezwyky. On w tym licie nas stworzy. Nas razem. Owiadczy, e jestemy sobie przeznaczeni, cho nigdy go nie spotkaam. Mogabym pomyle, e to wariat, bo czsto dostaj listy od wariatw, ale to byo zbyt osobiste, zbyt prawdziwe. Poza tym dowiedziaam si od ludzi, ktrzy go dobrze znali, e jest czowiekiem niezwykle wraliwym i e warto go pozna. Nawet kto, z kim wwczas byam, po przeczytaniu listu Piotra powiedzia: On mi ciebie zabierze. I tak si stao. Czy my rozmawiamy o twoim yciu, czy o jakiej metafizyczno - literackiej fikcji? To jest najprawdziwsza prawda. Przyznaj, troch dziwna, ale c mog na to poradzi? Tak byo. Odpisaam na list Piotra. Do dugo utrzymywalimy znajomo korespondencyjn, a take telefoniczn. Wreszcie umwilimy si na pierwsze spotkanie. Bya ju midzy nami pewna zayo, ale ja wci nie miaam pojcia, jak on wyglda. Umwilimy si w Warszawie, w Qchni Artystycznej, ktra tego dnia akurat bya zamknita, tak wic krylimy wok, wypatrujc... Dostrzegam kogo, o kim pomylaam, e dobrze byoby, eby to by Piotr. I to wanie by on. Zawierzya przeznaczeniu czy swojej intuicji i sercu? Zawsze kieruj si intuicj, moje serce wybiera stan zakochania, a przeznaczenie si temu nie sprzeciwia. Chyba tak. Piotr wierzy w reinkarnacj i jest przekonany, e ju wielokrotnie spotykalimy si w przeszych wcieleniach, ja jestem chrzecijank i sdz, e

moja duszyczka jest jednorazowa, dana mi na to jedno ycie, co wcale nie oznacza, e jestem mniej zaangaowana w nasz zwizek. Jak bardzo jeste zaangaowana? Chyba za bardzo. W kocu dla Piotra rzuciam wszystko - kraj, rodzin, przyjaci. Czy to nie wariactwo? Przecie nie mam dwudziestu lat, eby po raz kolejny jecha za kim na koniec wiata. A zrobiam to. Wyjechaam dla Piotra do Szwecji, na wie, na wysp. Dla mnie to jest koniec wiata. Nie ta kultura, nie ten klimat, owszem, pikna przyroda, ale caa reszta to jak NRD, bez Weimaru i Lipska. Zatem Piotr musi by kim nadzwyczajnym. Dla mnie on jest jak coca - cola. To jest to! To jest po prostu Piotr. Nie chc uywa banalnych sw ukochany, najdroszy... Ale jest mczyzn twojego ycia? On jest kim wicej. Wicej ni m (ma to ja ju miaam), wicej ni partner, bo nie mamy adnej spki, poza tym, e razem piszemy scenariusz, nawet chyba wicej ni kochanek. Kiedy jestem na niego wcieka, mwi do niego facet, i to jest obraliwe, rwnam go wtedy z mczyznami. Rozumiem. Mczyzna to urzdzenie bardzo proste w obsudze, bo posiada tylko jedn dwigni. Tak napisaa w ktrej ze swoich ksiek. Napisaam, bo to prawda, chocia oczywicie nie caa. Prawd jest te, e bdc z Piotrem, ucz si mczyzny, ucz si szacunku do mczyzny. Nasz zwizek jest cakowicie partnerski, my si wzajemnie wspieramy i na zmian nosimy si na rkach. Chocia jest troch tak, e to Piotr wbija supy milowe, a ja dziergam wok tego koronki. A kto, na przykad, gotuje? Na og kade z nas gotuje sobie. Mamy troch odmienne upodobania smakowe, rne zalecenia zdrowotne, a bywa, e jemy o rnych porach. Piotr dugo pi, zwaszcza po nocnych dyurach, wic kiedy on je niadanie, ja jem obiad. Piotr czciej gotuje i szczerze wyznam, e mam zdecydowanie wiksze zaufanie do jego kuchni ni on do mojej. Jak wyglda wasz dom? Co jest w nim najwaniejsze? Dom jest zwyczajny, drewniany, stoi niedaleko jeziora. A w rodku najwaniejsze s kolory. Panuje w nim pomieszanie estetyki zachodniej z geomancj i zasadami feng shui. Niektre sprzty stoj dosy dziwacznie z powodu y wodnych i dlatego, aby energia moga przepywa swobodnie. I to nie s adne zabobony. Mam na to dowd. Kiedy, kiedy jeszcze nie wprowadziam si do Piotra, tylko do niego przyjedaam, zostaam sama w domu, wypiam dwa piwa i upiam si w sztok. W tym stanie zobaczyam co, czego nie

nazywaam jeszcze wwczas energi, a co byo w tym domu, odbijao si od sprztw, inaczej od metalowego garnka, inaczej od drewnianego stou... Kiedy pniej dowiedziaam si o fengshui, to pomylaam, e skoro miliard Chiczykw wierzy w to, co ja widziaam, to co w tym musi by. I zaczam to stosowa. A masz jakie specjalne rytuay zwizane z twrczoci? Co robi Piotr, kiedy ty piszesz? Chodzi na paluszkach? Nie robi z pisania adnego spektaklu. To jest prawie tak, jak si piecze ciasto, zwyczajna czynno. Pisz najczciej, kiedy Piotra nie ma w domu, kiedy wychodzi do swojej pracy w orodku, albo rano, kiedy on jeszcze pi. My mamy troch inny rytm dnia i troch si mijamy, ale za to w tym czasie, kiedy jestemy razem, jestemy tylko dla siebie. I wtedy jest sielanka? Bywa sielanka, a bywa i dramat szekspirowski. We mnie jest jaki tragiczny romantyk, ja musz by bez przerwy zakochana. Kiedy czuj, e mj stan zakochania sabnie, a oczywicie nie mogabym by z mczyzn, w ktrym nie jestem zakochana, robi tragedi, prowokuj spicia, doprowadzam do granicy rozstania. Wszystko po to, aby upewni si, e jednak jestem zakochana. To jest jaka recepta na udany zwizek, ale tylko dla wytrzymaych nerwowo. Piotr jest wytrzymay. Poza tym nasze uczucia wzmacniaj si poprzez nieuniknione rozki. Ja czsto wyjedam do Polski. I to te dobrze dziaa na nasz blisko. Jestecie tak blisko ju od szeciu lat. Mylisz, e cigle mu si nisz? Wicej, my czsto nimy te same sny. Jest midzy nami niesamowita telepatia. Zwaszcza jak jedziemy razem samochodem, dokadnie odczytujemy swoje myli, nie musimy nic mwi. Poza tym: to si wydaje nieprawdopodobne, ale okazao si, e rozpoznaj myli Piotra take po... zapachu. Kiedy to si zdarzyo po raz pierwszy, umarlimy z wraenia. Piotr siedzia w pokoju, troszk podsypia, a ja - nie wiem czemu - poczuam zapach gumy znad jego gowy. Okazao si, e on myla o kolorowych balonikach z dziecistwa. Przy takim porozumieniu nie ma chyba mowy o konfliktach? Ale jest mowa i s nawet awantury, bo my obydwoje nie mamy atwych charakterw. Ja co miesic miewam kobiece napady zego humoru i waciwie mogabym nad tym popracowa, ale Piotr zna moj instrukcj obsugi i coraz lepiej sobie z tym radzi. On jest pierwszym czytelnikiem i recenzentem mojej twrczoci, czasem co skrytykuje i ja przyznam mu racj, bo z boku lepiej wida, ale gdy jestem przekonana, e to ja mam racj, nie ustpi. Za nic. I si kcimy, czasem nawet bardzo, bo od sporu, czy co jest zielone, czy niebieskie, dochodzi si do pyta podstawowych, wiatopogldowych, do tego, jak kade z

nas widzi wiat. A widzimy go jednak inaczej. I nie uznajemy kompromisw ani zotych rodkw. Raz jedno, raz drugie ustpuje, a raz adne. Zostajemy przy swoim zdaniu i wiat si od tego nie zawala. Wiele problemw rozwizuje czas, zmienia si punkt widzenia na pewne rzeczy. Jak wyglda wasza wsplna praca nad scenariuszem Miasteczka? Bezustannie si spieracie? Nie, pracuje nam si raczej zgodnie, bo tu reguy gatunku s do oczywiste, i dobrze si przy tym bawimy, cho to jest oczywicie cikie rzemioso. Zabiera nam duo czasu i wymaga duej dyscypliny, mieszczenia si w terminach. To zapewne oddala termin skoczenia twojej nowej ksiki. O czym ona bdzie? Na pewno bdzie to erotyczna ksika o mioci. Bardzo trudno jest pisa o erotyce. Sama czynno, nawet z urozmaiceniami, jest prosta, ale jak odda to sowami, eby nie byo wulgarnie, pasko, kiczowato? W Namitniku s trzy erotyczne strony i uwaam, e to jest najtrudniejsza rzecz, jak napisaam. Dla mnie ksika erotyczna jest duym wyzwaniem: kiedy pisz, pojawiaj si sowa, odczucia, o jakich nie miaam pojcia... Wydaje mi si, e jestem bardzo wiadoma tego, czego chc, a jednoczenie niewiadoma, bo nie wiem, dokd zaprowadz mnie sowa. Nie bdzie to oczywicie radosna twrczo na temat dupy Maryni, bo nie o to chodzi. To jest dla ciebie wany temat? Tak. Kiedy si czowiek starzeje, a przecie ja ju si jako tam starzej, to w erotyce zawarte jest te i inne dowiadczenie, gboko duchowe. Ja z biegiem czasu coraz lepiej wiem, czego nie chc, co jest do odrzucenia. Na tym zreszt polega sztuka, na umiejtnoci odrzucania, bo niby wszystko mona napisa, namalowa... Ale chodzi o to, by - odrzucajc ogooci si do samego sedna, dotrze do tego, co najistotniejsze. Bycie z Piotrem niewtpliwie bardzo mi w tym pomaga. Moemy o tym rozmawia, dyskutowa... Mam w nim przyjaciela, krytyka i kochanka w jednej osobie. Masz te w domu autora wietnej ksiki? Tak. Str obkanych Piotra to zaskakujce poczenie ostrego mskiego stylu z poezj. Jakie pacie po gazetach zarzucay mu brak szacunku, humanitaryzmu i tym podobne bzdury. Bo jak o chorych i cierpieniu, to musi by sentymentalnie. A Piotr, jak w yciu, nie ustawia si w adnych pozach humanisty, moralisty i tego wszystkiego, czego oczekuje si od kulturalnego mentora. Prosz otworzy byle jak gazet: tam wszyscy s wici, same autorytety moralne, bo inaczej publicznie nie wypada. A tak naprawd jeli ktokolwiek czuje wiat i ten normalny, i ten szalony, to ma do wyboru albo prawd, albo tak

podane w Polsce sodkie pierdoy. Ksika Piotra nie zostawia nikogo obojtnym - jedni si obraaj (jakby mona obrazi si na rzeczywisto), innych zachwyca. Jest piekielnie ironiczna, a ironia to narzd inteligencji, taka macka wraliwoci, obmacujca wiat i wasne ego. Chciaaby mie z Piotrem dziecko? To zbyt intymne pytanie. Gdybym, powiedzmy, bya bezpodna, mogoby mnie bardzo dotkn. Ale powiem ci. Jeli ktokolwiek miaby by ojcem mojego dziecka, to z pewnoci Piotr. Jest to jednak decyzja, ktra wymaga czasu, nie chc, eby mnie do tego popycha zegar biologiczny. Nie wierz te, e dziecko to kontynuacja, lad. Dziecko to osobna istota. Chyba nie jestem jeszcze gotowa, aby zosta matk. Zdecydowaa si by z Piotrem na dobre i na ze? Na zawsze? Nic nie jest na zawsze. My bardzo chcemy by razem i bardzo ostronie podchodzimy do siebie, eby naszego razem nie potuc. Nie mamy jednak tego cikiego poczucia pewnoci, e zawsze bdziemy ze sob, do koca ycia, w bezpiecznym ciepeku, w wygodnych kapciach. I to nam dobrze robi. Wybaczyaby Piotrowi zdrad? Nie. To byoby niewybaczalne, koniec zwizku. Oczywicie wiem, e olnienia i oszoomienia si zdarzaj i nie mona niczego przesdza, ale na tym etapie zdrada midzy nami jest absolutnie wykluczona. Macie jakie wsplne plany na przyszo? Tak. Poza tym, e przed nami do napisania jeszcze ze czterdzieci odcinkw serialu Miasteczko, chcemy si przeprowadzi do Polski. To znaczy, przede wszystkim ja chc. Dla Piotra bdzie to trudne. Piotr jest dla ciebie drug potow jabka czy drug osobn caoci? Jest drug pestk w jabku. Osobn energi o wielkim oddziaywaniu. Z pestek wyrasta jabko. ON: P i o t r P i e t u c h a (Wodnik) Skd si w twoim yciu wzia Manuela? Mog odpowiedzie najprociej - wzia si ze snu. Ale to dusza opowie. Najpierw nia mi si jako promienna posta kobieca, ktra mnie do siebie przyzywa. Byem wtedy sam, po nieudanych zwizkach, cierpiaem, tskniem i wyobraaem sobie, e moe jest kto, kto na mnie czeka, kto mnie pokocha. I wtedy wpad mi w rce Ex Libris, nieistniejca ju dzi gazeta literacka, a w niej fragment prozy Manueli. Ten tekst zrobi na mnie niesamowite wraenie. Par tygodni pniej zobaczyem zdjcie Manueli w jakim kolorowym pimie.

Bardzo mi si spodobaa. Wyciem to zdjcie, powiesiem sobie na cianie i tak si wpatrywaem w ni, jak jaki czarownik wudu albo stuknita nastolatka. I wtedy zacza mi si ni obsesyjnie, co noc. Skoczyem wanie czterdzieci lat, przechodziem kryzys duchowy i dostawaem lekkiego fioa. Trzeba byo co z tym zrobi, uzewntrzni te emocje. Napisaem wic do niej list, wysaem na adres redakcji. Co napisae w tym licie? To by list nawiedzonego maniaka, bardzo dugi, oniryczny, do blu szczery i chyba odwany, bo przecie ja nic o niej nie wiedziaem, poza tym, e jest mod pisark z Parya. Po tygodniu dostaem od niej odpowied, tak zwyczajn, yw, sympatyczn. Byem zachwycony. I przekonany, e to jest wanie ta kobieta, na ktr czekaem. Uwierzye, e jestecie sobie przeznaczeni? Oczywicie. Pniej dostaem nawet potwierdzenie. Potwierdzi to Helge - synny islandzki szaman i jasnowidz. Dowiedzielimy si, e jestemy karmiczn par, ktra jest ze sob od czternastu wciele. Na og bylimy maestwem, raz byem jej ojcem, a najpikniejszy zwizek mielimy, kiedy ja byem mnichem, a Manuela mniszk. Bylimy bez pamici w sobie zakochani. W obecnym wcieleniu moj duchow karm jest opiekowanie si Manuela, bycie jej rycerzem, ktry bdzie jej strzeg przed szatanem. Helge przez godzin, w transie, z zamknitymi oczami, opowiada nam o nas, o naszej przyszoci i przeszoci. e ona pochodzi pierwotnie z Merkurego, a moja pierwsza inkarnacja jest z Tybetu, e bylimy artystami, a ja kiedy biskupem Canterbury i tak dalej. Fascynujce rzeczy. Nie mielicie nigdy wtpliwoci, e jasnowidz nabuja i nazmyla? Helge spotka nas pierwszy raz w yciu. A opisa dokadnie mojego nieyjcego ju ojca, zna imiona rodzicw Manueli. Bylimy tym zaszokowani. Ja sobie czasem artuj, e ten Helge to mj byy pacjent, ktrego przekupiem, eby Manueli namci w gowie po to, aby bya mi posuszna. A mwic serio - spotkanie z jasnowidzem byo dla nas obezwadniajcym przeyciem. Od tamtego momentu zaczlimy lepi gniazdo, z penym przekonaniem, z ufn pewnoci, e tak wanie ma by. A jak byo wczeniej? Wczeniej wydawao si, e si zatracamy w tym zwizku. To byo za silne. Wchodzilimy w tak symbioz, e ju nie wiadomo byo, gdzie jestem ja, a gdzie ona, to by jaki androginizm. Chyba ze dwa razy prbowalimy bolenie oderwa si od siebie, bo to si stawao zbyt zniewalajce. A my oboje bardzo kochamy wolno. Jestemy te skrajnymi indywidualistami i le nam byo w zwizkach. A teraz idzie nam wietnie.

Jak wam si udaje pogodzi tak mocno przeywany zwizek z wielk potrzeb wolnoci? Myl, e w obszarach duchowych i intelektualnych jestemy bardzo do siebie podobni. Nasz baz jest gboka duchowa przyja. Doskonale si rozumiemy, nie musimy niczego przed sob udawa, kade z nas moe by sob, moe si realizowa. Wiele razem przeylimy, powiedzielimy sobie miliony sw, zjedzilimy razem kawa wiata. A jak wyglda wasza osiada, szwedzka codzienno? Ta codzienno jest do zwyczajna, cho nie do koca. Nie mamy tradycyjnie okrelonych rl - co naley do mczyzny, a co do kobiety. Manuela jest przede wszystkim artystk, a ja pilnuj, eby byy pacone rachunki. Ja czciej gotuj, bo jej nie bardzo to wychodzi, ja te pior, bo ona, cho maluje cuda na jedwabiu, sabo rozrnia kolory, gdy trzeba wrzuci ubrania do pralki. Kiedy ona praa, mielimy wszystko szare. Zakupy robimy wsplnie, ona bardziej sprzta, o kwiaty w ogrodzie te dbamy wsplnie. Wycznie ja prowadz samochd, bo Manuela nie ma prawa jazdy. Ona lubi by woona, a ja lubi j wozi. Nasze jazdy samochodem s upojne: kiedy podrujemy, Manuela czyta mi na gos jakie wiskie ksiki albo tumaczy z francuskiego mdre dziea. Macie takie same wzroki, powiedziaa twoja crka, gdy zobaczya zdjcie Marnieli. Tak napisae w swojej ksice. Mylisz, e rzeczywicie patrzycie tak samo? Jestemy nieprawdopodobn caoci i jestemy bardzo rni. Rnimy si w pojmowaniu religii, rozumieniu Boga... Manuela jest ortodoksyjn katoliczk ze skonnoci do ezoterycznych objawie, ja kocham Chrystusa, ale jednoczenie bliski jest mi taoizm, mamy rne pogldy polityczne, cho polityk si nie pasjonujemy, Manuela sucha tylko muzyki klasycznej, co mnie doprowadza do szau, poniewa jestem byym hippisem i moja muzyka to blues. Ja mam nieprawdopodobn skonno do Chin, ona do Francji. Ona jest wielk patriotk swojej rodzinnej odzi i bardzo t d w sobie kultywuje, to jest dla niej magiczne miasto, ja jestem warszawiakiem, ktry Warszawy nie lubi. Ja kocham westerny, ona uwielbia filmy Lyncha... Ta lista rozbienoci jest niepokojco duga. Co was waciwie czy? Przecie nawet nie lub? Bezdyskusyjnie czy nas mio i bardzo dobry seks. A lub wzilimy! Podczas podry po Indonezji, na rajskiej wyspie Bali wzilimy lub polubowny, ekumeniczny, w miejscowym obrzdku Sziwy. Byo mnstwo kwiatw, kadzide, ofiarne kosze owocw, ale nie byo adnych przyrzecze. Zreszt jeszcze tego samego dnia Manuela mnie zdradzia. Z

Oceanem Indyjskim. Bo wiesz, ona kocha si z falami, ale zapewnia mnie, e Ocean Indyjski jest jedynym obiektem, o ktry mgbym by zazdrosny. A byby zazdrosny o mczyzn? Bybym. Wiem jednak, e kiedy ludzie s ze sob szczliwi i tak blisko jak my zdrada nie jest moliwa. Moliwy jest tylko koniec zwizku. yj jednak ze wiadomoci, e w yciu Manueli jest inny, bardzo wany mczyzna - jej tata. Ona bardzo kocha tatusia, dla niej tatu jest wity. Czy Manuela, ktr znamy z jej ksiek, i Manuela, ktra jest z Piotrem, to ta sama osoba? Moim zdaniem w ksikach zupenie nie ma Manueli. Tam si bka jaka kobieta kameleon, bez tosamoci, poszukujca siebie samej. Dziecko wspczesnego wiata. Jaka jest Manuela prawdziwa? Jest osob o niebywaym poczuciu humoru, bardzo szlachetn, praw i przede wszystkim hiperwraliw. Ona ukrywa siebie pod byskotliwymi aforyzmami, woltami intelektualnymi, wulgarnymi wyraeniami. Pod spodem jest wzruszajca niemiao i niemal dziecica wraliwo, ktra mnie roztkliwia zupenie. Wbrew pozorom ma bardzo rwny i stabilny charakter i na og bywa pogodnym delfinkiem. Macie wasny jzyk, ktrym si porozumiewacie? Pewnie, e mamy. Najczciej niecenzuralny. Mamy te dwie prywatne ksieczki, ktre zapisujemy tylko dla siebie. Jedna jest rodzajem dziennika pokadowego naszego zwizku. Piszemy, raz jedno, raz drugie, co si dzieje z nami i wok nas. Wklejamy tam zdjcia, bilety, hotelowe rachunki... Druga ksieczka suy do wintuszenia. Zapisujemy w niej nieprzyzwoite wierszyki i dowcipy. Tyle si ju tego zebrao, e moe pora opublikowa. Do czego by porwna wasz zwizek? To jest jak aska agodnego oddychania. Nie oddychasz - nie yjesz. Sierpie Sierpie - trzydzieci jeden odmian tego samego dnia. Wstaj, niadanie, o dziewitej do roboty, czyli w dyby komputera. Do czwartej, pitej pisanie scenariusza Miasteczka, potem spacer, odmdenie, telewizja. Po dniu pisania nie mam siy czyta, nienawidz literek. Nie narzekam: yj. We wrzeniu zatrzasn komputer i bd wolna. Nie bd musiaa skroba nic do gazet, spieszy si z ksik. Planujemy wrzeniowe wakacje. Cae lato pracowalimy albo chorowalimy. Namawiam Piotra na Ocean Indyjski. Nie jestemy jednak w stanie lecie p dnia. Po wicej ni czterech godzinach w samolocie mam ochot wy, a Pietuszka przegry uszczelki okien.

Wymylam przesiadki. Chciaabym zobaczy Izrael, Piotr nie widzia Katmandu, celem byaby pnocna Australia. Nic z tego, mj rozwany Pietuszkin wylicza: ile wydamy. Poza tym on ma tylko dwa tygodnie urlopu. Wybieramy Grecj: blisko, ciepo i nie trzeba siedzie na play, jest co zwiedza. Signam ledwo przytomnie po co do zjedzenia, gapic si w komputer. Ugryzam troch zielonego pomidora. Zanim zdyam go pokn, poczuam mdoci. Taki pomidor moe by morderc. Przeszam na suchy chleb i herbat. Po dwch dniach nadal to samo: gd, mdoci. Nic nie boli, ale skd mog wiedzie, jak boli woreczek ciowy albo trzustka. Pietuszka doprowadzony do rozpaczy: - Wyrzu te zioa, diety! Zacznij je, zagodzia si i masz efekt. Wyrzucam. Niewiele pomaga. Chodzimy wieczorami na grzyby. Borowiki z bajki, do kolan. ac za Pietuszka, nauczyam si odrnia prawdziwki: kapelusz niby dobrze wypieczona bueczka. S rne odmiany borowikw: te janiejsze przy jeziorze i te z pokrzywionymi nkami pod gr. Lgn do ludzi, wya na cieki, nie siedz gdzie w gbi lasu. Zbieram grzyby, staram si zapomnie o mdociach, gorczce. Do lekarza pjd za tydzie w Polsce. Teraz nie mam czasu, musz skoczy scenariusz Miasteczka. Produkcja pilnuje terminw, nie ma zmiuj si. Noc wydzwaniam po znajomych, prbujc dowiedzie si, co ma takie mdlce objawy. - Kochana, przepracowaa si. To si nazywa wypalenie - uwaa moja dentystka pracoholiczka. - Pewnego dnia budzisz si i nie moesz ruszy rk. P Szwecji na to choruje. - Ale ja mog harowa od rana do nocy. - Tak ci si tylko wydaje, im jeste starsza... nadchodzi taki dzie... pstryk i koniec. Beata natomiast twierdzi, e jestem w ciy. - Eeee, po pierwsze niemoliwe, po drugie mdli cay dzie, nie tylko rano, i ta jasnowidzka powiedziaa... dopiero za dwa lata... pamitasz, wszystko, co powiedziaa, sprawdzio si. - To co ci jest? - Beata, nie wiem, w yciu si tak nie czuam. Poczenie taczki ze wirem. Kad si spa o dziewitej, kad... padam jak koda. Nie mam siy chodzi, gorczka, dziwna gorczka, na termometrze nie dociga do trzydziestu siedmiu. O, wiesz, przedwczoraj bylimy w Ikei, kupilimy doniczki i kanap. Co spojrz na t doniczk, to mi niedobrze. W

ogle nie mog patrze na nieadne rzeczy, bo prawie puszczam pawia. A ta kanapa... truje mnie. Wydziela dziwny zapach, chemia. W sklepie nie mierdziaa. - Piotr te czuje? - Nie. Psychoza? Zwariowaam? - No, kiedy trzeba byo. - Nie miej si. Nasz kolorowy domek zrobi si obrzydliwy, jakby przysypa go popi. Nic nie mwi Piotrowi, ale licz dni do wyjazdu do Polski, bo ja tu zwariuj. Bol mnie rzeczy. - Chod na spacery, nie sied cigle przy komputerze. - Gdzie mam i? W lesie mierdz grzyby, te si na mnie uwziy. Sam obrazek grzyba doprowadza mnie do torsji. - Oj. - I jestem nieszczliwa, a Piotr myli, e mi tu le, e odechciao mi si... - Przyjedaj jak najszybciej do Polski, co wykombinujemy. - Nie mg ci zatru maleki pomidor... na tyle dni? To stres, znam ci - wersja Pietuszki. Akurat: w stresie waln talerzem o cian, ale nie poo si, jczc, e nie mam siy y. Stres: takie kawaki to moe opowiada swoim pacjentom. - Skoczysz scenariusz, rozlunisz si i przejdzie. Jeste przed okresem, puchniesz i masz wirka, normalne. Pojedziemy do antropozofw, rozerwiesz si - wsadza mnie w samochd. Jedziemy na skrty przez Ciemn Wysp. Kawiarnia antropozofw zamknita. Ich drewniana siedziba - stodoa pomalowana pastelowymi farbkami - zalatuje mi podejrzanie: gnijcy niebieski, a pomaraczowy zbutwia w zielony. Wracamy do domu. Mijamy stacj, Pietuszka bierze benzyn. Przechodzi dzieciak z hot dogiem. Mam ochot mu go wyrwa. - Piotr, ile tu kosztuje kiebasa na ciepo? - Dych... Dziecinna jeste, co zobaczysz, do buzi. Przecie nie jesz misa, rozchorujesz si po cierwie. - Zjadabym... Ale jest ju po smej... nie mog, zaszkodzi wtrobie pracujcej do szstej... Do, rano szukam testu ciowego. Zaraz kontrolna wizyta u ginekologa. Na wszelki wypadek, gdyby pyta o ci... zawsze pod koniec miesica mog by... Dzisiaj powinnam dosta okres, ju zaczynam cierpie. Trudno mi powiedzie: mdoci czy skurcze. Pietuszka

wchodzi do azienki, kiedy obsikuj tester. aden tam karteluszek w plastiku. Designerski bolid, rolls - royce w klasie testw ciowych. Pietuszka stuka si w gow: - Czysta marnacja i babska ciekawo - kadzie si znowu do ka. Prawda, zuyam ju tyle testw... Znam swoje ciao na pami, kady objaw, ale nie uywajc adnych anty - ani spiralnych puapek na dzieci... musz mie pewno. Zwaszcza e bior leki na serce, zabronione w czasie ciy... W pierwszym okienku pojawia si powoli niebieska kreska, aha, potwierdzenie, test dziaa. W drugim okienku... jak zawsze bdzie pudo, czerwony minusik... czekam... kropelka wsika i zabarwia si na niebiesko. Bzdura. Czytam instrukcj. Oceanie Blue: Pojawienie si pierwszej niebieskiej kreski oznacza ci. Druga niebieska kreska potwierdza prawidowo testu. Wynik: 99,9% pewnoci. Trzymam w dwch palcach plastikowy bolid, na rku wyldowao mi UFO. - Piotr!!! - No co? - Jestem w ciy. Pietuszka wybiega z sypialni. - Pomylia si, poka... Aha, pomyliam si, ale wczeniej. Teraz jestem na niebiesko. - Zgadza si dupcik, jestemy w ciy - Piotr stuka w tester, kreska nie znika, robi si prawie granatowa. - Jak to? Teraz? Euaaa - co bredz. Zaczynam si trz, mia, paka. To wszystko zmieni, w cudowny sposb, ale... Dziecko? Kiedy, pniej, w tak odlegej przyszoci, e prawie w innym wymiarze, nierealnie. Caujemy si, przytulamy ze strachu. Dziecko. Sami jestemy przeraonymi dziemi. Idziemy do ka i kochamy si, dotykajc ostronie, jakbymy byli ze sob pierwszy raz: Mama, tata. Budzi nas zegarek nastawiony na pierwsz. O drugiej musimy by w Sztokholmie, w przychodni. Pdzimy do wozu, ubierajc si po drodze. - Pani doktor, chyba jestem w ciy, chyba czwarty tydzie - zby mi klekocz, nie mog trafi nog w imado ginekologiczne. - Na pewno - nie ma wtpliwoci. - Zmiany w szyjce macicy, zobaczymy obrazek. - Chce pan popatrze? Piotr podchodzi do USG. Wychylam si z fotela, zamiast niegu widz na ekranie jaki ksztat. Zarys gwki. Wstrzsane pospiesznym biciem serca wrzecionko, tkajce nitki ycia. Obraz rozmazuje si we zach. Pietuszka apie mnie za zsuwajc si skarpetk i ciska stop.

- Jeden centymetr, sidmy tydzie - doktor wyciga z USG biao - czarne zdjcie z wymierzonym komputerowo malestwem. Nie mog uwierzy: jeszcze kilka godzin temu Go nie byo. Teraz ma pierwsz w yciu fotografi. - Sidmy tydzie? Niemoliwe - wstaj z fotela. Przegldam swj kalendarz, cyferki dziel si i mno. - Rwno cztery tygodnie temu by okres, troch wczeniej ni zawsze... - To nie okres. Krwawienie wzio si z wszczepienia embrionu w macic. Dwa tygodnie po zapodnieniu. Bya pani zdenerwowana operacj i std wczeniejsze jajeczkowanie. Jestem nagle zupenie bezradna. Mam w sobie co, kogo, kto wanie wyldowa z kosmosu czy od Pana Boga albo zalg si z genw. May czowiek, zawieszony na drgajcej strunie ycia. Nie czuj Go, a on i tak tam sobie jest, wykluwa si z mojego ciaa. Wybuch wszechwiat, rozrastajcy si na miliardy komrek. Doktor wypisuje papierki, umawia na badania, wylicza dat porodu - poowa kwietnia. Pord? W tym momencie jest pord, dziecko pojawio si przed chwil. 7. tydzie: Embrion ronie milimetr dziennie. Pod koniec tygodnia bdzie mierzy 11 - 13 milimetrw. W kadej minucie powstaje w nim 100 000 komrek nerwowych. Mzg zaczyna si dzieli na pkule. Oczy przemieszczaj si na przd gowy. Zaczyna rusza ramionami (Cia - 40 kolejnych tygodni). Jeli czujesz mdoci, miej przy sobie suchary i pogryzaj, zwaszcza przed porannym wstaniem. W domu przesuchanie: - Masz ju dzieci i nie zorientowae si, e jestem w ciy? - Kada cia jest inna... A ty, taka wyczulona na swoje ciao, nie zauwaya? - Mylaam, e si zatruam... I co teraz bdzie? - Nic, wemiemy lub - sysz zgrzyt piknego prezentu do tortur. - Ale po co? Pietuszka... - eby si czua pewniej, ludzie si pobieraj, kiedy jest dziecko. Id do lasu swoj parokilometrow tras. Gadam do siebie, do Niego. Opowiadam o fajnym wiecie (tylko czemu pacz?), e si Go nie spodziewalimy, ale czekamy. Gaszcz cakiem paski brzuch. Przelatuj mi przez gow myli tragikomiczne: nie jestem lep uliczk ewolucji. Urodz dziecko, jak tyle kobiet i samic przede mn. Miliony lat ewolucji buzuj w mojej macicy. Prbuj sobie wyobrazi pord. Nie boj si. Przy porodzie nie traci si z blu wiadomoci. Tak to sobie wymylia natura, a przecie przy okresie (take

skurcze, tyle e mniejsze) kilka razy zemdlaam. Wic bdzie mniej bolao. Tylko czym prze? Napinam si, nie czuj tam adnych mini. Mam czas, prawie p roku, moe co si wytrenuje, uronie. Siadam pod drzewem, jestem za saba, eby i dalej. Niedawno, trzy miesice temu, biegaam tdy po kilka kilometrw bez przystanku, bez zmczenia. Las mierdzi grzybami. Dostaj mdoci. Dlaczego roniecie musi by tak mczce? Miliony nowych komrek dziennie, maa trujca fabryka, dymica hormonami. Malestwo, mam nadziej, e ty si tak nie czujesz: jeste cakiem nowiutki, nieuywany. Wyobraam sobie po buddyjsku Twoje pierwsze chwile, kiedy biaa kropla Piotra zlaa si z moj czerwon i powstao biao - czerwone bindu, to, co bdzie na dnie Twojego serca i co rozpuci si na kocu, kiedy... przestanie ono bi. Na obrazie Jezu, ufam Tobie wedug wizji witej Faustyny z serca Chrystusa wychodz te dwa promienie: biay i czerwony. Twoje czarno biae serduszko z USG szamotao si tak pospiesznie do ycia. Myl o swojej mierci troch z alem: nie da si ju wyj po angielsku, zostawi tutaj cz mnie - Ciebie. Nie chc Ci zrobi krzywdy. Nie wziam dzisiaj lekw na serce, gdybym wiedziaa, nie jadabym ich ju od miesica. Zmywam naczynia, zachodzce soce buszuje po schncych talerzach. Wylizuje resztki wiata. Patrz w kt kuchni, na aborygeski obraz przy oknie, mj prywatny totem z Australii. Duch deszczu i dobry duch domu z bia gow kosmity, najeon czarnymi antenkami na tym tle. Z wraenia upuszczam mokry talerz. - Co jest? - Pietuszka zaglda z tarasu. Nie, jeszcze nie to, o czym opowiada: synna niezgrabno i roztargnienie kobiet w ciy. - Widzisz? - pokazuj Ducha deszczu. - Zaszam w ci po australijsku. - Niby jak? Bumerangiem? - Aborygenki wierzyy, e dziecko wchodzi do brzucha po zjedzeniu owocu. - Aaa, ten synny zielony pomidor? - Ja si im ju nie dziwi, te mylaam, e od niego dostaam mdoci. Niedzielny ranek. Budzimy si o sidmej i pakujemy piknikowy koszyk. Przywykli od pokole do konspiry, przemykamy si cichcem przez podwrko na parking. Uciekamy przed plemienno - wikingowsk wsplnot, ktra zarzdzia niedzielne sprztanie osiedla. Godzina zamiatania, zbierania lici i p dnia na pogwarki, picie kawy ugotowanej przez miejscowe staruszki. Wdz - nasz mieciarz, stanie koo pralni wsparty o grabie i bdzie przemawia, godzin, dwie. Tutejsi nie przeyli czynw spoecznych PRL - u, nie zrozumiej wstrtu do stadnej pracy i zabawy. Ukarz nas za ucieczk niemwieniem przez jaki czas dziedoberek, trudno.

Jedziemy do Uppsali, do katedry. Odprasowany na kancik gotyk, zapity pod szyj biay gorset kolumn. Piotr modli si przed relikwiami witej Brygidy, patronki Europy, matki omiorga dzieci. Ma z ni wasne porachunki. Prbuj si te modli, ale zaczynam paka. Prawie ka. Zakadam czarne soneczne okulary, gupawe w ciemnym kociele. Na szczcie wycieczka Wochw, szwendajca si po katedrze, te ma czarne okulary. Zaczyna si msza. Siadamy w awce. Po prawej stronie sarkofag Swedenborga. Pamitajc jego wizje boskich orgii, wintuszenia i chdoenia cycatej boskiej mdroci, nijak nie mog zrozumie, dlaczego pochowano go na tym szwedzkim protestanckim Wawelu. W awce przed nami rozmodlony pastor z horrorw: siwe, rozwiane wosy i nienawistne charczenie psalmw. Obok chyba drugi pastor albo inspicjent: mwi do siebie, zapisujc w zeszyciku Ewangeli, kazanie, modlitwy. Do tego prawdziwa pastorowa, wypiewujca przy otarzu cienkim gosikiem psalmy. Gotyckie katedry nie byy budowane dla popiskujcych kobiet - ksiy. Ta msza w prawie pustej katedrze z kilkoma wariatami i Swedenborgiem przypomina szalone obrzdy. Nie wysiedz do koca. Piotr, zamiast przyklkn, kania si, wychodzimy. Szukamy legowiska w lesie. Tn nas komary i mrwki. Wracamy do Sztokholmu. Tutaj obazi nas soce i zimny wiatr. Jest mi ju obojtne, nie mam siy. Leymy pod drzewem w parku. Z daleka sycha autostrad. Pierwszy wolny dzie od miesica, nie musz pisa scenariusza Miasteczka. Prbuj nie rzyga. Zostaniemy tutaj do wieczora, a skrupulatni wikingowie skocz sprzta nasze podwrko. Wtedy bdzie mona bezpiecznie wrci zgodnie z potocznym powiedzeniem Kusten dr klar (wybrzee jest czyste), wzitym pewnie ze staroszwedzkiego jzyka morskich upiecw. Noc w sypialni sysz gos, ze mnie: Mamusiu!. Piotr w pokoju obok oglda telewizj, jestem sama. Jeszcze odrniam halucynacje od realnoci, na pewno syszaam woanie. Piotr nie wierzy, gasi mi wiato, zawija w kodr i radzi odpocz. Kto powiedzia do mnie: Mamusiu! Ten zaledwie centymetr z bijcym serduszkiem. Rozpieszczam Go, podjadajc sery, owoce, podgryzam nawet kiebas. Przez dwa miesice zwalczaam cztery centymetry czego, co rozpanoszyo si w rodku mnie. Wyobraaam sobie, jak maleje, znika. Teraz szykuj miejsce na ten Centymetr, rozrastajcy si w brzuchu, gowie, mojej przyszoci. Koniec sierpnia 8. tydzie:

Dziecko jest wielkoci ziarna fasoli 14 - 20 mm. Na twarzy wida dziurki nosa. Tworz si uszy. Palce s jeszcze ukryte w fadach skry. W sercu rozwijaj si zastawki. Doskonal si puca. O trzeciej kocz pisa ostatni stron Miasteczka, cudem zdyam. O czwartej na lotnisko. egnamy si, Pietuszka egna nas dwoje: Dbaj o Po. Upieram si, e bdzie Nana albo Lula. - Ty wybrae nazwisko, zostaw mi imi. - adna Lula. - A Pola to ma na pewno przylizane jasne wosy, przedziaek porodku i perkalow sukienk - wybrzydzam. - Wanie, od razu si j widzi. - Przegadamy - wiem, nikomu nie podoba si Lula, moe uda mi si z Nan, mamy na to p roku. Jeeli bdzie chopiec - te jak najprociej: Teo. Pietuszka wyczuwa dziewczynk. Celnik przegania nas do wyrysowanej na pododze zagrody z tym napisem PUSS caowalnik. Natychmiast przechodzi nam czue natchnienie. Do odlotu zostao p godziny. Z baru przeposzy mnie papierosowy dym. a po zatoczonym korytarzu, chronic si przed buchajcymi z free shopu perfumami. Jest kcik dla palaczy, dla zjadaczy sushi, a nie ma bezwonnego kta dla takich psw jak ja. Wyczuwam cienie zapachw, ich prawdziwe intencje ukryte pod kwiatowym bukietem perfum. Sodkoci ulatuj z flakonw szybciej ni z obietnic pijaka i zostaje to, co na dnie - alkohol. Nie wiem, gdzie si schowa. Z nosa pocieknie mi zaraz krew. Perfumowany smrd przear gardo. Nie tak dawno potrafiam zamyka oczy i wyobraa sobie przestrze zapachu - jego pofadowanie, przezroczysto. Wydrenie suchego aromatu kandyzowanych gruszek albo liwek. Issaye Miyake byy nagrzane socem, Shalimar miao falujc powierzchni aksamitu. CK One oddalao si zawsze na wycignicie doni, nie dao si dotkn. Perfumy byy samotne, od razu dorose i miay tylko wspomnienia (zapachw). Dla mnie s te wspomnieniem zmysu, ktry sta si nagle najwaniejszy. Po co mi ten monstrualny wch? eby odrni miligramy starego jedzenia i nie zatru nimi dziecka? Ucieka od niby - bezwonnych plastikw, parujcych chemi? Powonienie byo pierwszym uczuciem, gniedcym si w starym, gadzim mzgu, i pamici tego, co dobre albo ze. Kady aromat oywia wspomnienia schowane pod now kor ludzkiego mzgu. Nie sposb opisa zapachu - jest najwczeniejsz emocj z czasw, gdy nie znalimy sw. Czy dlatego zamiast ludzkiego nosa musz mie w ciy wch gada,

paza, polujcego drapienika, e nosz w sobie kijank embrionu, ogoniastego stworka, powtarzajcego mordg ewolucji? Na pocztku mj brzuch by oceanicznym akwarium, potem terrarium. Czy dzisiaj jestem gadzi matk? Matk jaszczurk albo wszcym maym ssakiem. wicz zwierzcy instynkt macierzystwa a do zostania ludzk mam? A kiedy powstaje dusza? Przed ogonem i petwami czy po? Dla witego Tomasza poczcie nie byo jednoczesne ze stworzeniem ludzkiej istoty obdarzonej dusz. Ona wcielaa si w czowieka pniej, jeszcze pniej w dziewczynk. O ile pamitam, Stwrca oywi Adama, wdychajc mu dusz przez nos. Nie ducha, ale jedn z dusz, zwan Nefesz, t uwikan w ciao, si yciow wspln wszystkim zwierztom. Std bezbronno mojego nosa, przez ktry Bg przetacza Ci odwieczny oddech zwierzaczkowego ycia - Nefesz? Zakrywam twarz chustk i robi gboki wdech, idc po cuchncej plastikiem wykadzinie do samolotu. Czu troch paliwo. Dopiero na wysokoci dziesiciu kilometrw, gdy powietrze nie wciska mi do nosa wszystkich zapachw, mog odetchn. Miny mdoci, jestem znowu jak dawniej, przyguch od zmiany cinienia, przylep (wyjmuj wysychajce szka kontaktowe), pozbawion wchu sob. Z Okcia prosto do Holidaya. Zmierzch, koniec lata. W hotelu cigle ta sama klimatyzowana pora roku. Prosz pokj dla pilotw (ldujcych tu tylko, eby si przespa) - haso, po ktrym nie trzeba wylicza, e ma by cicho, nie od ulicy, wysoko. Chleba! Chleba! Ja tu za polskim chlebem. Szwedzi, biedny nard, nie znaj zapachu piekarni, wieego, prawdziwego chlebka. Udaje mi si wyebra kromk w hotelowej kawiarni tu przed zamkniciem. Zasypiam, ssc chrupk skrk przy migoczcym w telewizji Czowieku z elaza. Jak kombatant chciaabym powiedzie: Tacy bylimy modzi: No i co? Skoro Czowiek z..., to jutro koczy si sierpie. Jedyne, z czym po latach kojarzy si Solidarno, z kalendarzem. Rytua ciy: odbija mi si, bekam na dobranoc. Kolejny dzie z ycia bekasa. Wrzesie. Warszawa Od rana z Produkcj Miasteczka. Spotykamy si na Chemskiej w kultowym baraku, gdzie powstawao polskie kino. Czasy si zmieniy: aktorzy gwiazdorami, producenci milionerami. Kultowa kanciapa zostaa niezmieniona: rozklekotane biurko i zarwane fotele pamitki heroicznej przeszoci. W trakcie rozmowy z nowym reyserem orientuj si, e nie namnoyam postaci, ale przez wakacje pozmieniaam im imiona, std zamieszanie. Nie mam pamici do nazwisk prawdziwych ludzi, a co dopiero filmowych postaci. Prosz o szybsze wypowiadanie dialogw w nowej serii Miasteczka. Mniej teatru, wicej kolorw. Robimy serial, nie Bergmana. Chyba si rozumiemy: kopn kamer, oywi

ten schemat pseudopsychologii polskich filmikw telewizyjnych. Zdaj sobie spraw, e siedz tu z librettem do dziesiciu odcinkw. Co wypiewaj aktorzy, reyser, nie zaley zupenie od scenarzystw. Jednak prbuj wsadzi swoje trzy grosze niewymienialnej na konkret waluty wyobrani. Zastanawiamy si nad szczegami. W ktrej ze scen aktorka uywa testu ciowego. - Trzeba bdzie znale kogo w ciy albo pokolorowa te papierki, czy jak? - artuje Producentka. Licz do piciu, powstrzymujc beknicie, czy co po mnie wida? Po poudniu spotkanie w innej firmie produkcyjnej. Przy krceniu adaptacji mojej Sandry K., dla teatru telewizji palnam o pomyle na film kostiumowy z XVIII wieku. Przyjo si i rozmawiamy o warunkach. W gabinecie czekaj na mnie producent i reyser J. Mam na kocu jzyka wyznanie: Nie ogldaam powtrki pana filmu, za mocny. Nie ta wraliwo, kiedy mogam patrze na filmy o Powstaniu Warszawskim. S za absurdalne, za bolesne. Siadamy do powanej rozmowy o nowym filmie. Nie mog ich wpuszcza w maliny. Scenariusz trzeba by pisa wiosn, latem, kiedy bd nieczynna. - Podczas naszego ostatniego spotkania... nie wiedziaam, e mam pewien... kontrakt. - Miasteczko! Przecie... Nowy kontrakt? - Producent sdzi, e uzgodnilimy ju terminy. - Niedokadnie, z serialem jako sobie poradz, podpisaam na dwadziecia odcinkw, ale mam inny kontrakt z natur... i on si rozwie wiosn - o tym nie wie nawet moja matka, a ja tu opowiadam obcym ludziom. - To jest problem... zdarza si, e kobiety w takim stanie gupiej - refleksyjnie zauwaa producent. No wanie, dlatego nie powinnam nikomu o tym mwi, eby potem nie byo taryfy ulgowej albo delikatnoci, kiedy napisz piramidaln gupot. W kadym razie umawiamy si na pierwszy odcinek w listopadzie i zobaczymy, co dalej. Nie potrafi na razie niczego napisa. Najchtniej zwinabym si w kbek i czekaa, a opuchnicie, mdoci i zapachy znikn. Z kadym dniem jest gorzej. Jeli bdzie tak dalej, nie doyj jesieni. Ju do si nasuchaam o kwitncych kobietach w ciy, bullshit! Najpierw byo mi gupio - moe nie bd dobr matk, skoro mnie mdli i chudn? Potem odkryam, e prawdopodobnie te banialuki o seryjnych madonnach, madonnach w stanie bogosawionym, powymylali na samo usprawiedliwienie faceci. Bo jake powstae z ich nasienia dziecitko moe dawa nowotworowe objawy?

Embrion rozpycha si w macicy. Jeeli tam nie trafi, wykurza si go z jajnikw czy otrzewnej lekami antyrakowymi. Jest wtedy zaledwie kupk rozmnaajcych si komrek. Nie zoliwych, ale na zo zdrowiu mamy. Zamyliam si, reyser J. o co pyta. Aha, czy nie szkoda mi czasu na scenariusze. - A wie pan, e nie. - Ale pisarstwo jest chyba czym waniejszym... - Jedno drugiemu nie przeszkadza. Pisanie scenariuszy jest zbieraniem dowiadcze. Film fabularny, teatr telewizji, serial. Poznaj ludzi, ukady, przydaje si do opisywania tego wiatka. - Owszem, jednak scenariusz rni si od prozy - reyser nie klepie formuek, wida lubi literatur i chyba uwaa j za co szlachetniejszego od biaej pachty (ekranu) na byka widza. - Rni si. W yciu bym nie napisaa historycznej ksiki. Po co? Wymyla fabu? Scenariusz bdzie oparty na faktach lepszych od wymysw. Opisywa epok? Obraz zrobi to lepiej. Historia widziana przez pprzeroczyst, porcelanow filiank. Pisanie jest stylem, jzykiem. Nie bd si stylizowa na XVIII - wieczn polszczyzn. Widz te sceny, czuj tamt epok. Ona jest nasza; awanturnicy i Bg mierci - chyba si rozpdziam. Patrz na mnie zdziwieni, nie spodziewali si obstrzau sw w odpowiedzi na grzecznociowe, proste pytanie. Milkn. Jeszcze kwestia pienidzy, w towarzystwie si o nich nie mwi. Zwaszcza filmowcy nie zrozumieliby, jakim cudem trzy czwarte honorarium za ksik zgarnia wydawnictwo, hurtownia i tak dalej. Niedugo bd miaa czterdzieci lat i nie mam nic, nawet hulajnogi. Co miesic pac piset dolcw za mieszkanie, jedzenie. Obojtne, czy mieszkaabym w Warszawie, czy w Szwecji. Chopcy z bruLionu, raczkujc z pampersami midzy nogami, dorobili si w nowej Polsce willi, chaup, cest la vie. Nie mam adnego ZUS - u, emerytury, zwizku literatw. Pietuszka spaca swoje dugi za poprzedni yciorys, a nawet gdyby... by na czyim utrzymaniu? To jakby poyczy nerk. Teksty do gazet, filmy pozwalaj zarabia na ycie. Pisanie ksiek nie jest na zarobek. Wolno w rezerwacie tak obszernym, na jaki mnie sta. Pewnie, e mi al pisania. Rozbabraam p roku temu ksik, dosownie niby patykiem w gwnie sw, i nie mam kiedy dokoczy. Nie da si tego nijak upchn i zapomnie. Do czego si wezm, wracaj opisy, obrazy. Wiosn pojawi si Drobinka. Bd miaa si, czas na pisanie?

W kinie nowo: nie mog patrze na sceny erotyczne. Wydaje mi si, e aktork seks boli. Staje si chory, rozgorczkowany. Sama mam temperatur, nie poznaj swojego obolaego ciaa. Niele zaszam w t ci, brn w ni dalej, czasami szczliwa jak po chemioterapii - z nadziej na wyzdrowienie. W hotelu jestem o dwudziestej pierwszej, potwornie godna. Nie zejd do restauracji, wygldam upiornie i bekam. Zamawiam do pokoju kilka pierogw pod srebrn kopu i ros. Razem pidziesit zociszy. Santa Polonia, widzisz i nie rzygasz? No c, dziecko kosztuje. Ciekawe, czy razem ze mn ziewao w kinie - ju potrafi (mdroci z podrcznika o ciy). Miaoby wic cakiem ludzkie odruchy, moe dlatego, e zanikn mu w tym tygodniu ogon. Czujesz si teraz mniej zmczona, czciej chodzisz do toalety. Akurat, mniej zmczona. Waciwie mogabym spa w toalecie, eby nie mczy si chodzeniem do niej. Przenosz si do Beaty. Dziwujemy si moim lekko wypukym brzuchem i pociemniaymi sutkami. Prbuj jej opowiedzie, co czuj. Nie da si, nie ma sownikw midzygatunkowych. Beata jest normalna, z ludzkim powonieniem, smakiem. Chce mi ustpi ko. Wol dmuchany materac, przechowywany dla mnie w szafie. Kad si, uginajc go prawie do podogi. Nie przewidziaam istnienia parkietu. Stary, zdarty, jednak czuj lakier. Musz mie teraz, natychmiast, wiee re do wchania. One mog uratowa mj nos. Nie perfumy, olejki - najprawdziwsze wilgotne re. Beata wyciga mnie rano za Warszaw, do Jagi. - Zobaczysz dziewczyn w dziewitym miesicu ciy. Ile ona ma energii, pracowaa z nami przy sesji do dwunastej w nocy; strzyga, farbowaa i to z jakim wyczuciem. Jestem zewok, zaimponuje mi kady, kto chodzi i mwi. Kupujemy gociniec: w muzeum etnograficznym znajdujemy zielonego, chiskiego smoka. Dwutysiczny jest rokiem Smoka, niech dziecko Jagi ma pamitk. Przegldam ksiki feng - shui. Trafiam na opisy obrazkw: Smok - zielony smok zawieszony we wschodniej czci domu - gwarantuje maestwo i syna. - Beata, Jezus Maria. - Niedobrze ci? - Masz, czytaj. - Wiem, wiem, jeste spod znaku Smoka. - To magia, najprawdziwsza magia. Zanim pojawio si Malestwo, wymalowaam na jedwabiu zielonego Smoka. Wyda mi si za chudy, wic domalowaam mu peny brzuszek i powiesiam w kuchni, mamy przecie rok Smoka. Kuchnia jest od wschodu, a smok ewidentnie w ciy, to przez niego... bd miaa syna.

- Nie wydaje ci si, e dziecko powstaje podczas tego... no wiesz, a nie od smokw, pomidorw... - Beata prbuje by pruderyjnie logiczna. Ha, teoria Beaty to wycznie hipoteza. Ludzkie pierdolenie w wikszoci przypadkw nie prowadzi do ciy. Musi by tajemnicza zgoda wszechwiata na zaistnienie czego nowego. Nawet najmniejszy foton nie lata sobie bez sensu po kosmosie. Ma zaplanowan najblisz przyszo, ktra stanie si przeszoci innych fotonw, elektronw, czsteczek i zbudowanych z nich pomidorw. Kosmiczny desant w mojej macicy mg si pojawi duo wczeniej albo w ogle. Zosta wykalkulowany przez wszechwiat, krce w nim gwiazdy i uoone z nich horoskopy. Jak do tego si maj przypadek, konieczno i wolna wola? Cztery kartki ksiki Gribbina Kotki Schrdingera, czyli w poszukiwaniu rzeczywistoci pogodziy mojego anioa (wolna wola) z diabem (konieczno). Jakim cudem czsteczki wiedz o przeszych i przyszych stanach wszechwiata, przeczuwaj, ktr drog zaplanuje dla nich obserwator, truciciel kotkw Schrdingera? Foton przechodzcy przez szczelin A otwiera trucizn, co zabija kota, foton przechodzcy przez szczelin B nie dotyka trucizny. Foton przechodzcy rwnoczenie przez szczelin A i B zostawia kota martwym i jednoczenie ywym. Taki paradoks mona ...zinterpretowa w ten sposb, e emiter produkuje fal propozycj, biegnc w kierunku absorbera. Absorber odpowiada, wysyajc w kierunku emitera fal potwierdzajc. Ca transakcj wieczy ucisk doni przez czasoprzestrze. (...) Moment, w ktrym obserwator podejmuje decyzj, ktry eksperyment wykona ze szczelin A czy B, nie ma w tej sytuacji znaczenia. Obserwator ustali konfiguracj ukadu dowiadczalnego i na tej podstawie powstaa transakcja.... Wic wolna wola istnieje, mog zrobi to albo tamto, ale z gry wiadomo, co zrobi z pozycji wszechwiata, gdzie mj wiat zakoczy swoje eksperymenty i transakcje, stajc si przeszoci przyszoci. Malestwo mogo powsta kiedykolwiek w naszym miosnym eksperymencie, trafiajc do odpowiedniej szczeliny. Jednak miao zaplanowan chwil na ucisk doni wszechwiata, powtarzajcego erotyczny ucisk rodzicw. Przy muzeum kupuj re i przytykam do nosa jak mask tlenow. Jedziemy dalej tras na Pozna. Dla Thomasa, chopaka Jagi, nazwy polskich ulic s nie do wymwienia. Z niemieck precyzj poda opis: trzecie wiata, ulica w bok, potem w prawo i droga koczy si na polu sonecznikw. Jaga z olbrzymim brzuchem rodzi lada dzie. Pokazuj mj (niewidoczny) i od razu zostajemy kumpelkami. Kto powiedzia, e w Polsce jest ni demograficzny, na trzy dziewczyny w ogrodzie sonecznikw my dwie jestemy w ciy. Ogldamy wynajty

wanie dom. Nierozpakowane paki - sprowadzili si w tym miesicu. Na cianach malowida Wenezuelczyka, ktry rzuci Ameryk i przyjecha za Thomasem. Korytarz zapchany transatlantyckimi bagaami w zapiecztowanych metalowych skrzyniach. W kuchni Ukrainka Gala miesza kwaskowate konfitury ze liwek. Domownicy nazywaj j Queen of Marmolada. Przenosimy si z podkradzionymi konfiturami do ogrodu. Siedzimy w samym rodku polskiej jesieni przed chat przemalowan na hacjend. Caym baaganem: gosposi, olbrzymimi psami, creczk, przekrzykujcymi si po hiszpasku chopakami, zarzdza po krlewsku Jaga. Zaciska nogi, eby przenosi dziecko z Panny do Wagi. Uda si jej, tak jak i zapanowanie nad tym chaosem. Beata dynda w hamaku. My opowiadamy sobie nasze ciarne przygody. Mdoci od powiewu wiatru, rozstroje humorw i yciowy zamt: gdzie mieszka, co dalej? Thomas mia w Santiago salon fryzjerski przy najszykowniejszej ulicy. Czy wytrzyma w Polsce, czy da sobie rad? A mj Pietuszka da si przeflancowa z powrotem do Polski? Thomas z crk Jagi, indiaskim Wenezuelczykiem i Queen of Marmolada pakuj si do minibusa po zakupy. W tym towarzystwie tylko dziewczynka mwi po polsku. - Chc nowy tornister do szkoy - da rezolutnie. - Ja, el torrrnisterro, sehr gut - notuje Thomas. Wieczorem namawiam Beat na wypad do mojego znajomego, L. Bdzimy midzy Mokotowem a Ursynowem, szukajc drogowskazu - kocioa Bernardynw. Znikn. Dzwonimy do L. - Gdzie jest koci? - Zgasili. Koci pochona ciemno - wyczaj noc owietlenie. L. kupi niedawno mieszkanie na nowym osiedlu. Nadal nie ma ssiadw, oprcz burdelu, ktry sprowadzi si tu pierwszy. Waciciel osiedla po zamkniciu mafii przesta si pojawia. Puste, nowe bloczki naprzeciwko cmentarza. Od grobw oddziela je niski nasyp. L. wyda na chat cae oszczdnoci, uciuane z obrazw. Zastanawiajc si, czym spaci nastpn rat, sta zadumany w oknie, ogldajc pogrzeb. Ten aobny widok podsun mu pomys, jak ywi mog zarobi na zmarych: portrety trumienne! Zarzd cmentarza pokaza mu asortyment aniokw, gobkw i krzyy. Portretw trumiennych w Warszawie nie prowadz. Niech namaluje, to wo w witryny na Powzkach, Wlce Wglowej. L. jest profesjonalist, wybra si wic do Wilanowa podejrze technik sarmackich malowide trumiennych. Nieco si rozczarowa, portrety malowano w popiechu, niedokadnie.

- Malarz mia za wzr nieboszczyka, czy pomaga sobie wczeniejszymi portretami zmarego? - zapyta wilanowsk przewodniczk. - Jak oni malowali? - pani, specjalizujca si w polskim baroku, nie miaa wtpliwoci. - Chybcikiem, czasu nie byo, ciao si rozkadao. Najczciej malowali ze zdj. L. ma na razie w mieszkaniu ko i komputer, pidziesit pustych metrw kwadratowych wydaje si dziupl. Czy wszechwiat si kurczy? Trudno mi sobie wyobrazi, e wychowaam si na czterdziestu metrach z rodzicami i Siostr. Beata, zafascynowany technicznymi bajerami, wypytuje L. - specjalist od grafik komputerowych. wiee mieszkanie zieje wszelkimi odorami lakierw, drewna, farby. Oni tego nie czuj, rozgadani nad niuansami tysica kolorw, wyciskanych z najnowoczeniejszej drukarki. Wygldam przez uchylone okno na poddaszu. Wiejski, niemal cmentarny spokj centrum Warszawy. Jesienny wieczr zamieni si w letni noc, jakby kto przeglda do tyu kalendarz. Dla Ciebie, Drobinko, te jest jeszcze ciepa, wilgotna ciemno. Prawdziwa parna noc, przelewajca si w huczce czerni fale, jest nad Oceanem Indyjskim. Noc to kobieta, niada Hinduska, pozwalajca opa pod koniec dnia byszczcemu zotem soca sari. Rozpuszcza liskie wosy, zasaniajce j do stp. Rozgrzane ciao paruje dusznymi olejkami i kadzidem zapltanym we wosy, pachnie tropikaln noc. Prosz o muzyczk. Najlepiej Mozart (wyczytaam, e przyspiesza rozwj mzgu). Sprzt L. wyglda na eleganck bimbrowni - rurki, przewody, baniaki lamp. Jest najwyszej klasy, robiony na zamwienie, adne tam hi - fi... Pam, pam, param pam i zamiast koncertu fortepianowego leci Requiem. Czego innego spodziewa si koo cmentarza? Z Warszawy jad do odzi. - adnie wygldasz, oczy ci byszcz - wita mnie Siostra. Pewnie zaraz si domyli reszty, ale nie... W domu nikt nie zwraca uwagi na moje dziwactwa. e przestaam pi herbat, a jem miso? Apetyty si zmieniaj. e pokadam si w cigu dnia? Kady ma prawo do wypoczynku. Siostrzeniec zastanawia si, co prawda, dlaczego nie podkradam mu jak zwykle rolek. Ale zacz ju chodzi do szkoy i ma waniejsze sprawy na gowie. Marz o poszusowaniu po mikkim asfalcie (szwedzki jest duo twardszy, mozaika kamieni, wprawiajc w dygot zby rolkarza), przefruniciu kilkunastu metrw od jednego machnicia nog. Tchrz, mogabym upa, mnie si to nie przytrafio, gdyby jednak...?

Zostaj w domu i zamieniam si w rolin, polujc na soce. Nie mog znie cienia. Wiem, kolejny ciowy wir: zapachy, tylko adne przedmioty i pikni ludzie, wiato. Jeli takie s zachcianki maego czowieczka, to co za czowiek z niego wyronie? W odzi mam konkurenta, wyapujcego soneczne plamy - naszego perskiego kota. Na Gwiazdk przyniosam go w kapturze, teraz rozrs si i napuszy. Nie ma spaszczonego pyska, przy caej dugowosej rasowoci zostaa mu w miar ludzka morda. Jego wdrwki po domu przypominaj chodzenie zegara sonecznego. Przechodz za nim od wschodu na zachd, z kuchni do pokojw. Kot askawie mnie toleruje. Awansowa w swojej epetynie na czowieka i po najwikszym samcu w rodzinie - moim ojcu, mniejszym - Siostrzecu, jest on, obsugiwany przez karmice, czeszce go samice. Nie da si wykastrowa, udajc agodnego kotka. Schowa pazury i ky gboko w futrzan dusz. Czasem tylko dranie spojrzeniem gobia na balkonie. Korci mnie powiedzie rodzinie o ciy. Zaoyam si z Pietuszk, e nie wygadam. Bardziej od studolarowej wygranej zaley mi na ich spokoju. Powiem, kiedy ju min trzy miesice i na pewno nie poroni. Piotr dzwoni codziennie, rozmawiamy szyfrem: mam apetyt (nie rzygam), odek troch nawala (mdli jak cholera). Szeptem, na zapas, przepraszam go za Grecj: - Nie wyrobi, dolecie tak, ale na miejscu zepsuj ci wakacje. Jazda samochodem... mam napady zmczenia, nie nadaj si do niczego... Z powrotem u Beaty w Warszawie na pododze, otoczona rami. Wieczorem telefon od Piotra. Siedzc tydzie w samotnoci, nie wytrzyma i powiedzia swojej siostrze. Czuj si zwolniona z zakadu: zanim si zastanowiam, wystukaam numer do odzi: - Kochani, jestem w ciy. - CO? - nie dziwi si temu wielkiemu CO? Wyjechaam od nich pi godzin temu bez ciy. Po kolei bior suchawk. Tata obiecuje wozi wzkiem, ma dowiadczenie z Siostrzecem. Siostrzeniec chce natychmiast wypoyczy dzidziusia (do gry komputerowej?). Siora w skowronkach, przestrzega przed myciem okien, sprztaniem, dwiganiem - od tego mona poroni. Mama w szoku. Wanie wzia tabletki na serce i zasypiaa. - Dziecko, czy ty dasz sobie rad? - Mamusiu, w najgorszym przypadku oddam do domu dziecka - z odzi powana cisza. To nie moment na arty. - Nie, no oczywicie, nie oddam. Beata radzi zadzwoni jeszcze raz, uspokoi. - Zrozum, jeste daleko od nich, nie wiedz, jak yjesz, moe martwi si o twoj przyszo, czy wemiecie lub, to inne pokolenie...

Znowu dzwoni: - My si pobierzemy - mwi magiczn formuk: podsunita przez Beat. Nie trafiam, jeszcze gorzej. - Dziecko drogie, to taka odpowiedzialno, maestwo, wychowanie dziecka... Dla mamy zostaam dziewczynk w dwch rnych skarpetkach, ekscentryczk, gardzc przyzwoit sukienk z krempliny. W rodzinie si nie ronie, w rodzinie si starzeje. Par godzin do samolotu, zdyam si umwi na Nowym Miecie z Tesk. W projektowanych przez ni ubrankach chodzi trendowy show - biznes. Opowieci Teski tn mj zdrowy rozsdek z rwn pewnoci stylu, co jej noyczki. Historyjki z drugiej pkuli wiata i umysu. Zawioza japoskiej babci ma na Okinaw prezent - gralsk chust w kwiaty. Ciko chora staruszka dostaa j w szpitalu. Ucieszya si z kolorowego, egzotycznego podarunku, ale nie miaa ju okazji zaoy chusty, wkrtce zmara. Krewni, zwyczajem tamtej wyspy, na p buddyjskiej, na p szamanistycznej, wybrali si do kamika (jasnowidza, pytanego o zdanie przy kadej wikszej uroczystoci rodzinnej) dowiedzie si o dalsze losy babci. Kamike zapatrzy si w drug stron i zobaczy staruszk czekajc na nowe wcielenie. Zapomniaa o swoich chorobach, zmczeniu. Taczya w kko z dziwnym, kwiatowym szalem na ramionach. Sztormowa opowie Teski: po burzy pojechaa na wysepk niedaleko Okinawy. Cae wybrzee byo zasiane nie glonami, wyrzuconymi po sztormie rybami czy mieciami. Na play wicej ni ziaren piasku byo wpatrujcych si w Tesk przeraonych oczu, wyrwanych morsk burz rybom gbinowym. Poowa wrzenia Dwa dni w Grdinge i lecimy do Grecji. Ostatnie tygodnie wolnoci przed harw nad scenariuszem Miasteczka. Dom pojania o jeden ton. Kanapa mciwie truje z kta. Omijam j i salon, tak wic mam pokj mniej. Po wakacjach wszystko wrci do normy. Czytam Ci tydzie po tygodniu. Jestem w jedenastym - dwunastym. Malestwo ma 7 centymetrw i way 9 - 13 gramw (tyle, co cukierek?). Rosn mu paznokcie, reaguje na bodce, potrafi kopa, ale tego matka nie czuje. Majc takie rozmiary i paznokcie, moe co najwyej skroba w ciank macicy. Wizyta u lekarza z moim cudownie uleczonym nadcinieniem. Siwiutka pani doktor pociesza, e do dwudziestego tygodnia ciy nie bd musiaa tru dziecka tabletkami nasercowymi. - Branie proszkw na samym pocztku, gdy nie wiedziaam o ciy, mogo mu zaszkodzi?

- Taka ilo absolutnie nie. Dziecko prawdopodobnie urodzi si troch mniejsze, jeeli nastpi nawrt choroby nadcinieniowej. - To fajnie, bdzie atwiej urodzi - dokoczyam spontanicznie. Zgroza. Szwedzka dyskretna zgroza pani doktor, czyli zaenowane chrzknicie. Pakowanie do wyjazdu przerywa telefon z Cosmopolitana. - Zblia si termin (dla mnie jedynym terminem jest teraz pord, wyznaczony na poow kwietnia)? Powinnam odda artyku? - Nie wydaje mi si, ebym kiedykolwiek zdecydowaa si na stay felieton. Mam ostatnio problemy z gow (roztargnienie), ale nie a takie... aden etat czy comiesiczne pisanie dla kogokolwiek nie wchodzi w gr. - Nie... na pewno nie znajd Internetu w Grecji, jad na wie - przekonuj redaktork. Ju widz wakacje w poszukiwaniu faksu. Obiecuj wysa co po powrocie. - O Ally McBeal przychodzi mi do gowy. Lubi ten serial, wic moe polubi myl o napisaniu czegokolwiek. Rano. Z jedn walizeczk, zapasem sucharkw (agodz mdoci) ustawiamy si w kolejce na sztokholmskim lotnisku. Przechodz przez bramk. - Piiii - cofam si, wyjmuj z kieszeni drobiazgi i trafiam zaspanymi, gmerajcymi palcami na tub z gazem zawicym. Nie da si jej ju ukry. Ley na tacy - dowd oskarenia. Koniec wakacji, areszt, dochodzenie, policja. Nawet ona premiera miaa spraw za maleki, damski gaz samoobronny, zakazany w Szwecji. Zapomniaam wyj z kurtki bomb. Piotr widzi, co si dzieje, blednie. Nie moe mi pomc. Jestem uzbrojonym przestpc w neutralnym kraju. Mundurowa oglda mj czarny, niemiecki aerozol z wyrysowanym wilczurem Hunden. Otwieraj si lingwistyczne zapory i po szwedzku tumacz si z polskiego, ze strachu: - Mieszkam na wsi, w Polsce, tam s wcieke psy - jestem chyba za gupia na idiotk. Mundurowa sucha, patrzy podejrzliwie: - Aaa, na psy - oddaje gaz i... przepuszcza. Pietuszkin te nie wie, co si stao: - Ty by si i z Holocaustu uratowaa. Nie mog sobie darowa roztargnienia. Zdarza si coraz czciej, niezdamo, rozkojarzenie. Natura znieczula w ten sposb rozsdek? Robi miejsce na instynkt macierzyski? Kiedy Europa stygnie? W lutym? Koniec wrzenia i czterdzieci stopni w cieniu. Grecka Parga nad Morzem Joskim, niedaleko Albanii, jest miasteczkiem cinitym grami. Jedna duga ulica knajp, druga rwnolega w podcieniach domw. Miejska plaa ze wzgrzami wystajcymi z morza. Turyci zepchnici nad wod i do restauracji. Spokojn uliczk (alternatywn) chodz miejscowi.

Pla za miastem, z palmowymi barami, biaym piaskiem, odwiedzaj te zamoni Grecy, przyjedajcy do Pargi na wakacje. Turyci i miejscowi zakopani podobnie w piasku. Oprcz Anglikw, wyrniajcych si spord znudzonych plaowiczw. O ile Chiczycy w czasach rewolucji kulturalnej pywali rzdami w tej Rzece (ulubionym kpielisku Mao), to Anglicy, wyniole wylegujcy si rzdami na greckiej play, czytaj ksiki. Pewno to efekt polityki kulturalnej Blaira, upowszechniajcego czytelnictwo wrd klasy redniej. Nasza kwatera, wybrana z przesodzonego katalogu biura podry, ley za miastem pord gajw oliwnych. W rzeczywistoci jest przygnbiajc nor. Szwedzi i Niemcy le tam pokotem na betonie wok mierdzcej chlorem dziury, udajcej basen. Ewakuujemy si do hoteliku w Pardze. Przez spokojn w dzie kwater noc przejedaj motocykle. Zamykamy okno, okiennice - ryk silnikw przewala si nadal przez pokj. Kelnerzy wracaj na motorach do swoich wiosek, tak bdzie co noc. Poyczamy samochd i wyruszamy w Grecj Zjednoczonej Europy. W Polsce zmienia si w miar czytelne tablice przy drogach (WADOWICE wymalowane na poudniu wikszymi literami ni Warszawa), eby doskoczy do wymogw Unii. Na greckich szosach wikszo tablic jest po grecku, co te nie jest problemem, atwo je odcyfrowa, tyle e te tablice wzajemnie sobie przecz. Zgodnie ze wskazwk jedziemy do Aten (Athina). Po kilkudziesiciu kilometrach taka sama wskazwka pokazuje przeciwny kierunek. Trzeba pyta miejscowych i od razu jest po ludzku, a nie urzdowo po europejsku. Najciekawiej na Peloponezie, gdzie przy trasie w ogle nie ma drogowskazw, tylko coraz mniejsze cyfry, pokazujce zblianie si do celu, nie wiadomo ju jakiego. W stolicy nie lepiej - autostrada Korynt - Ateny nie koczy si zgodnie z map w malowniczej miejscowoci nad morzem, ale niespodziewanie w lepej ateskiej uliczce. Hotelik w Delfach. Czysty (bezzapachowy), nowoczesny i umiarkowanie drogi, bo Delfy nie przestay by apolliskie - znajce miar. Bylimy ciekawi, czy pierwszej nocy skapnie nam tam co ze zrujnowanej wyroczni, grujcej nad miastem, i przyni si jaka przepowiednia. We nie nie pojawio si nic. Na jawie, idc do delfickiego muzeum, zobaczylimy dwa bociany, lecce w stron Parnasu. Nie planujemy drugiego dziecka, jednak wyroki bogw s rwnie nieprzewidywalne, jak rezultaty naturalnej antykoncepcji. W muzeum zaledwie kilka rzeb, reszta to potuczone fragmenty. a w kko, oczywicie z ciowymi przerwami na toalet. Synny delficki Wonica, kurosi, Sfinks z Naksos. Za bardzo si przyzwyczaiam do reprodukcji antycznej sztuki. Tutaj nagle widz zu-

penie inne rzeby. Jakby dwuwymiarowosc kiepskich zdj zabraa im jeszcze jeden wymiar - realnoci. Mocniejszej od klasycznego pikna, przypominajcego odlany proporcjonalnie gips. Wonica, trzymajcy lejce, jest ywy. Zakuty w zielonkawy, miedziany pancerz, chronicy w nim ten realistyczny gest na tysiclecia. Popkane fragmenty greckich paskorzeb nie s dekoracyjnym fryzem z Mitologii. Ci ludzie naprawd ucztuj, walcz z czasem, cierajcym z powierzchni istnienia kawaki ich rk, ng i mnych ramion. Si tej sztuki wcale nie byo pikno. Ono bywa martwe, zaskorupiae w doskonaoci. To, co zostao z antycznej Grecji - to witalno. Troch po dionizyjsku rozhukana, troch barbarzyska, jak w ponad dwumetrowych kurosach, wykutych z niepolerowanego kamienia. Ich zacinite donie przypominaj gazy. Monumentalne nogi robi niemiay krok do przodu. Jakby si wanie przebudzili z kamiennego, brutalnego snu i wkraczali w wiat wyrafinowanego antyku, gdzie ciaa bd wysmuke i byszczce marmurem niby skra oliw. Kurosi id ku klasycznej greckiej sztuce ze wiata cikich, ledwo ociosanych blokw skalnych Egiptu. Maj jeszcze hieratyczne ciaa, podobniejsze kolosom ni ludziom. Ale ich krok do przodu to ucieczka z klatki nienaruszalnego, gdy boskiego kanonu, powielanego przez tysiclecia. W Grecji zamiast obojtnej maski bd mieli wasne rysy twarzy, a wic psyche, oywiajc prawdziwe ludzkie ciao. Egipski kanon sztuki przypomina rysunek za pomoc ekierki przykadanej do bstw, odmierzajcej metafizyk. Grecy stosowali swoje kanony, idealizujc natur, lecz na ludzk miar, co dawao sztuce witaln zmienno ycia zamiast hieratycznoci boskiego istnienia. Boskie, martwe - bo wieczne - istnienie przeciw ludzkiemu byciu. Rnorodnoci ycia. I ta witalno przetrwaa po mierci greckiej sztuki, bogw, ludzi. Przyciga moje oczy, oszaamia jak ycie, przekazywane przez pokolenia. Nastpne niecierpliwe pokolenie w moim brzuchu domaga si obiadu, nie kopaniem, ale mdociami i bekaniem, rozchodzcym si po muzealnych salach. Dzisiaj nadal od rana czterdzieci stopni w cieniu. W tym upale usycha wszelka ochota na zwiedzanie. Heroicznie krymy godzin po Atenach, poszukujc Akropolu. Jest! Wchodzimy do knajpy pod t najwaniejsz (dla Pietuszki) ska na wiecie. Zastanawiamy si, jak j zdoby. Ociali, przearci oliw, ktrej my, abstynenci, nie strawimy, nie zalewajc si w trupa. Zupenie trzewo wal gow o drzewo. Kapelusz z wielkim rondem zasania mi soce i widoczno. Piotr w rozterce: i na wzgrze do Nike, zawizujcej sanda, czy zosta ze mn, rozcierajc sobie guza.

Wdrapujemy si razem na Akropol. Przy oblonym przez turystw Partenonie planujemy ucieczk: autostrad, przesmykiem korynckim na zielony Peloponez. Zatrzymujemy si w Epidauros. Z najwyszych rzdw kamiennych aw, ustawionych pkolem wok niewielkiej sceny, podziwiamy najstarszy teatr europejski. Zielono niebieska mgieka nad wzgrzami, sielanka, nieopodal jest przecie Arkadia. W dole amfiteatru pandemonium: na wylizgan pytk kamienn, wyznaczajc rodek sceny, wpychaj si turyci, by poczu si aktorami i sprawdzi niesamowit akustyk, powtarzajc szept dononym gosem. Mody Francuz piewa o de Gaulleu, rerajc rrrr. Dostaje oklaski. Japoczycy, ustawieni w kolejce, grzecznie krzycz, kaniaj si i ustpuj miejsca nastpnym. Amerykanka odprawia show: drze papier, zapala zapak. Echo jej przedstawienia syszymy w ostatnim rzdzie. Zbiegam na d, wrzasn sobie po polsku. Piotr, zachwycony akustyk amfiteatru, wiedzia, co krzykn, sysza moje myli. Sdz, e przewidzia to dziki mej przekonywajcej grze: - Kocham Ci!!! W Nafplion na poudniowym cyplu Peloponezu jestemy noc. Wchodzimy do pierwszego hotelu i uciekamy - smrd pynw odkaajcych, pytek PCV. Waciciel wybiega za nami na ulic. - Co si nie podoba?! - obok niego staje dwch drabw z recepcji. - Klimatyzacja jest, wanna jest, czysto! - Bardzo si podoba... - nie zdymy uciec do samochodu. Gromadz si gapie, teraz dla waciciela nasz powrt to kwestia prestiu. - Moja ona jest... Pietuszka pewnie zacznie si zaraz usprawiedliwia moimi ciowymi humorami. wistwo. - Moja ona jest medium, widziaa ducha i za nic tam nie wrci, prosz nas zrozumie - wskazuje dyskretnie moj optan gow. Blada, wytrzsiona kilkuset kilometrami w upale, wygldam na omdlewajce medium. Tumek si rozstpuje, waciciel chowa do hotelu. W przewodniku mamy jeszcze par adresw. Sprawdzamy. Dziewitnastowieczny, stylowy hotel - komplet. Do innego, Paace, wjedamy wind przez skay. Pietuszce przypominaj si Dziaa Nawarony. Cena za spanie w tej fortecy absurdalna - tyle, co dwie noce w przyzwoitym hotelu. Zjedamy wind do realnoci, na cichy placyk otoczony pensjonatami. Nieprzytomni ze zmczenia wchodzimy do Dioskurw. W pokoju lepki kurz,

telewizor bez wtyczki, azienka zalewana dziwnym chlupotem z kibla - moe wpyw ksiyca na przypywy Morza Egejskiego, poczonego z miasteczkiem kanalizacj. Budz si chora. Nic mi nie jest, nie mam temperatury. Pochlipuj na ku. - Przytuli, co ci boli? - przejmuje si Piotr. - Nie wiem. To nie ja. Jestem godna, ale nie mam apetytu. Chciaabym wsta, a nie mam siy. Chyba przegilimy, upa, caodzienne jazdy. Potd mam oliwy, oliwek, suvlaki, musaki i buzuki! Musz odpocz. - Tutaj? W dzie pokj wyglda jeszcze obskurniej ni noc. Zjedlimy niadanie w kawiarni. Zapominam, e przyjechalimy do Grecji, portowe Nafplion jest woskie. Platany, biae paacyki, obszerne place z powolnym rytmem dawnej stolicy. Nostalgiczna ruina przeszoci. Spacerujemy wzdu restauracyjnego wybrzea. Pierwszy raz nad Morzem Egejskim, przy Zatoce Argolidzkiej; niedaleko Argos, Mykeny. Wdychamy zapach mitycznego morza, jest bezwietrznie, gorco. Morski aromat, spod ktrego wyczuwam to, co si naprawd kryje na przybrzenym, nieruchomym dnie, przykrytym szafirow wod: gnicie glonw i zdechych ryb. Dostaj kopa w nos, potem w odek. Moje ciao prbuje wyrzuci z siebie ten zapach zbuka, potrzsa mn i chlusta na chodnik pomaraczowym niadaniem: sok, dem. Rzygam na Morze Egejskie i kawiarenk. Nie wymiotowaam chyba od czasw dziecistwa. Dotd ciowe mdoci dzielnie zatrzymywaam zacinitymi zbami. Nie panuj nad sob, co miota ze mnie strumienie wydzielin. Piotr stara si mn manewrowa, chcc oszczdzi tego widoku turystom, jedzcym na tarasie niadanie. Pacz i rzygam, prosz, eby odszed, to wstrtne, upokarzajce. Podtrzymuje mi gow. Zachlapuj nam sanday i sikam. Jestem mokra od gry do dou. Czyste, niesplamione fizjologi ja ucieko gdzie na czubek gowy. Stamtd oglda skrcajce si z obrzydzenia i wstydu ciao. Nie nalece ju tylko do mnie. Zasiedlone przez kogo o innych zmysach. Karzcego natychmiast za nieposuszestwo czy zwyk pomyk. Sikam, rzygam i pacz. Jestem w ciy, dokadnie. Nie ona we mnie, aleja w niej. Poddana niezrozumiaym wymaganiom i karom. Nie wyrabiam: upa, zmczenie. Musimy zosta w Nafplion. Piotr poszed zarezerwowa miejsce w Palce. Wraca z niewyran min. - Najdroszy hotel, sama zobaczysz... Z pokoju fantastyczny widok na morze, ale w pokoju muzeum Jamesa Bonda w stylu lat szedziesitych. Drewniane kasetony na suficie, ciemna boazeria, zakurzone tapety. Jestemy w remekeu z tamtej epoki i zdaje si, e oddychamy jej powietrzem: nie byo tu

remontu od czasw wybudowania hotelu. Kad si na ou, ostronie, zachowuj poziom z obawy, by nie rozpta znowu nawanicy w odku. Morze jest daleko pod nami, nie czu go. Czytamy na zmian Calasso. Ktry raz, zamiast przewodnika. Z takim samym zachwytem jak kiedy, w dziecistwie, Mitologi Parandowskiego. Zalubiny Kadmosa z Harmoni mona czyta na okrgo, czy nie inaczej sucha si mitw? Strona 365: Osona (...) co, co ujmuje, owija, otacza - wstka, tama, opaska - to najwaniejszy przedmiot, jaki napotykamy w Grecji. (...) Osona oznajmia, e to, co yje samotnie, nie jest w stanie podoa takiemu istnieniu, e zawsze potrzebuje tego, by przynajmniej byo przesaniane i odsaniane, by si pojawio i znikao. To, czego si dokonuje - wtajemniczenie lub zalubiny, lub ofiarowanie - wymaga osony, a to dlatego, e wwczas dokonuje si doskonao, ktra jest wszystkim, a wszystko zawiera w sobie rwnie oson, ten nadmiar, ktry jest zapachem rzeczy. Rzeczy nie s skromne, wypinaj si kad stron, nie zawsze t pachnc doskonaoci. Na postoju w Arkadii prbuj pstryka zdjcia. Nie da si fotografowa, trzymajc aparat daleko od nosa, a nowiutki canon spoci si plastikowym smrodem. Chowam go szybko do baganika, zawijam w koc na wypadek, gdyby si dalej ulatnia. Zanim zdymy wyjecha z zakrtu i zobaczy stacj, wywchuj benzyn. Psy musz sobie jako inaczej radzi ze wiatem. Czuj mocno zapachy, my widzimy ostro kolory. Mao kto jednak dostaje mdoci, patrzc na odblaskowy fiolet. Bywaj tacy, co dobieraj sobie dziwaczne kolorki - wystrj Burger Kinga. Dla kolorystycznego wraliwca dobrowolne wejcie do takiego obrzydlistwa musi by rwnie niezrozumiae, jak psie praktyki tarzania si w gwnie. Zrujnowane Mykeny robi o wiele wiksze wraenie od starannie zrekonstruowanych zabytkw, zdobionych biaymi kolumnami, przypominajcymi obgryzione koci. Wok mykeskiego paacu zosta ten sam pasterski krajobraz sprzed czterech tysicy lat, tylko morze odsuno si kilka kilometrw za horyzont, porzucajc kruszejce miasto z kamienia. Zwietrzae mury odbijay kiedy poyskliwo zatoki, mistern ceramik fal. Skarby mykeskich krlw - stada owiec - przechadzaj si nadal pod paacowym wzgrzem. U podna Myken skarbiec Atreusa, nazywany Grobem Agamemnona, przechowuje bezsiln pozornie pustk. Jego oszlifowane, idealnie dopasowane skalne bloki napinaj przestrze, tworzc moc, spywajc ze cian. Mimo e to budowla epoki brzu, jest najdoskonalsz wityni neolitu. Dla budujcych j Mykeczykw bya grot prowadzc do podziemi, wiata przodkw czczcych kamienn si.

Bg przewodnik, najszybszy z bogw, migajcy midzy niebem i podziemiami Hermes, czczony by jako kamie. Jego imi oznaczao stert kamieni. Hermes - pniejszy przewodnik dusz. Wchodzc do grobowca Agamemnona, wchodzi si pod stert kamieni. Wspieraj si mocarnie, czc w sklepienie sali. Wcigaj do wntrza. Do duszy kamienia, gdzie ludzka dusza, jej oddech parujcy w chodzie grobowca, nascza si magiczn si hermesowskiej metamorfozy. Mieszajcej to, co nieuchwytne i zwiewnie ywe, z tym, co kamienne i pozornie martwe. Sprzeczno? Tylko dla ludzi. Dla wiecznych bogw nie ma paradoksu istnienia. Hermes - to posaniec i zarazem kamie. Szybszy od strzay, a jednak nieruchomy. Czyjego misja boga przewodnika w zawiaty nie przypomina zagadki eleackiej strzay? Rozpdzonej i w kadym momencie nieruchomej? Oywionej i martwej. Paradoks ruchu zoonego z chwil zastoju. Na tej niekonsekwencji przyapa boga Zenon z Elei. Bez nalenej religii czci nazwa j logicznym paradoksem. Filozoficzne zwycistwo myli, logosu nad bosk zagadk. Czowiek, nawet nie heros, moe pokona bogw? Ich rozkosz jest przecie zemsta. Zenona z Elei, wywyszajcego swj intelekt ponad tajemnic Hermesa, ukarano okrutn mierci. Za spraw jakiego tyrana (czy greccy bogowie nie byli tyranami, nawet w demokratycznych Atenach?) zosta skazany na mier przez utuczenie w modzierzu (ku czci Hermesa kamiennym?). Sodka przyprawa do uczty bogw ze startego na miazg intelektu i ciaa filozofa. Przyprawa dodajca smaku rozkoszy wyrafinowanej zemsty. - Kamie jest dla mnie zarodkiem wiata - opowiadam Pietuszce w grobowcu Agamemnona. - Ma zwinit w sobie moc. Rozwija si z niej zimnokrwisty w i wtedy jest ciemno, noc. Ogrzany socem, staje si dniem, spiowym wem wyniesionym na pustyni. Wowe meandry gnostycznych rysunkw, midzy ciemnoci a wiatem, w dwoistym ciele wa. - Aha - Piotr (z greckiego take kamie - Petrus) stoi zasuchany. Dopiero po chwili zdaj sobie spraw, e po prostu woli si nie rusza. Nie spieszy si wyj z chodnego grobowca w skwar. Oparty o wilgotn cian, studzi mj rekolekcyjny zapa niczym Spartanin, podsumowujc lakonicznie wywd: - Mitotwrca i mitobiorca. Grskimi drogami Arkadii dojedamy do Olimpii. Zielone, paskie tereny nadrzeczne, idealne na stadion. Od rana zabawa w chowanego w ucieczce przed poraajcym skwarem. Zaczyna si o dziesitej, trzyma do zachodu soca. Ogldamy pierwszy na wiecie stadion i wracamy szybko do hotelu Europa, obejrze najnowsz olimpiad w Sydney. Piotr emocjonuje si noc

biegami, ja pawi w basenie. Nurkuj w ucieczce przed spoconymi nietoperzami, przelatujcymi tu nad powierzchni. Po powrocie do Pargi kwaterujemy u Sofoklesa - Greka wylegujcego si na balkonie i poklepujcego z zadowolenia po brzuchu. ycie jest sjest. Musaka, buzuki, olimpiada. Pastwow religi prawosawie, a prywatn papierosy. Grecy pal, jakby okadzali wit figur w cerkwi. Do popoudnia nie ruszamy si z pokoju. Przedtem musielimy zwiedza, chowajc si przed sonecznym bombardowaniem. Teraz jestemy kombatanci, wypoczywamy. Skoczyam ksik o mistyce w. Faustyny (nareszcie sensowne opracowanie Dzienniczka, bez tego dewocyjnego poklepywania witej po krzyu). Piotr poyka Calasso, zostaj mi francuskie pisma z tutejszego kiosku. Co duo tekstw o ciy albo wczeniej omijaam takie rubryki. Francuzi zalecaj je siedem owocw lub warzyw dziennie. Nie jestem pewna, czy dobrze zrozumiaam. Napisali: 7. Dziennie to ja nie zjadam a tyle na obiad i niadanie, a co dopiero dodatkowo. Inna gazeta: Kobiety w ciy przycigaj komary podwyszon temperatur ciaa. eby caego ciaa, one rbi mnie wycznie w twarz. Mam bble gorsze od modzieczego trdziku. Poza tym Kobiety wydychaj w czasie ciy specyficzne substancje. Tak podejrzewaam: psychoza, schizofrenia. Voild, u schizofrenikw przecie wykryto w oddechu butan. We Francji, gdzie za skrobank zwraca ubezpieczalnia, kampania o przeduenie aborcji do dwunastego tygodnia. Argumenty za i przeciw niezmiennie te same. Nowo z obozu konserwatywno - mskiego: W trzecim miesicu, kiedy ju wiadomo, czy bdzie chopiec, czy dziewczynka, kobiety po dowiedzeniu si, e dziecko jest innej ni oczekiwana pici, przerw niechcian ci. Oburzenie Francuzek: Czy yjemy w Chinach, gdzie umierca si miliony dziewczynek? Przypomnienie argumentw przeciw aborcji z lat siedemdziesitych: .Jeeli pozwoli si na skrobanki, to idiotki poddadz si aborcji przed feriami zimowymi, eby mc jedzi na nartach (autentyk). Nad pla oguszaj nas myliwce. Nie latay tydzie temu, co si musiao sta. Samoloty - wspczesne ptaki wrebne. Albania? W telewizji pokazywali Miloszevicza, wic chyba Jugosawia. Wojna? Trzeba kupi gazet. Calasso: ...konieczno jest jedyn potg, ktra nie ma ani otarzy, ani posgw. Ma za to pod dostatkiem zarzynanych codziennie krwawych ofiar. 25 IX Noc gadamy o podry. Przeywam na nowo Delfy. Hieratyczny kuros idzie przed siebie z na wp przymknitymi oczyma. Jeszcze jeden krok i z kamiennego kolosa zamieni

si w zwinnego, klasycznie piknego atlet, podrabianego przez kolejne stulecia. Grecka sztuka jest wyrwaniem si staroytnym kanonom. Zajmowaniem ziemi niczyjej, podobnym do greckiego zasiedlania wybrzey i wysp. Grecy w przeciwiestwie do Chiczykw, Egipcjan czy ydw nie powtarzali wycznie boskiej, nienaruszalnej tradycji. Zakadali miasta - pastwa i tworzyli dla nich nowe ludzkie prawa. Solon - ustrj Aten, Likurg Sparty. Tajemnic, jakim cudem w cigu czterystu, piciuset lat Grecy przeszli od sztuki pregeometrycznej, prawie aborygeskiej, do marmurowych, klasycznych rzeb, Pietuszka zostawia mnie. Jego gnbi al, e w t swoj podr marze mg si wybra dopiero po czterdziestce. Mity greckie wola w dziecistwie od lekcji religii. Dziaay bardziej na wyobrani. Przynajmniej co mu tumaczyy: Ukochana ciocia miaa charakter i urod Afrodyty, inna temperament zazdrosnej Hery, wujek by podobny do Aresa. Ojciec i matka w wiecznym sporze, niby Ateny ze Spart. On wojskowy, nie rozumiejcy zniewieciae - go zainteresowania syna sztuk. Ona emocjonalna, rozgadana dekoratorka warszawskiej brzydoty. Archetyp maestwa? - Pietuszka, a moe bymy si jednak nie pobierali? Kopoty z papierami, to nie ma sensu. Czy lub co zmienia? - Nic. Uzgodnione. Bdziemy mieli bkarta. Sen rozbija upanina z dyskoteki, dogryzaj komary. - pisz? - Nie, mdli mnie i z przejedzenia, i z godu jednoczenie, niele, nie? Jeeli nie poroniam w taki upa i nie wytrzso Malestwa na tych cholernych drogach, to ju na pewno donosz. - A gdyby opisaa, dzie po dniu, co si z tob dzieje? - Pamitnik ciy? Faceci nie uwierz. Alkoholizm, polityka, z osobistych rzeczy impotencja - to jest godny temat. Cierpienie, zmaganie si z sob samym. Jakie rodzenie, cia? Niemskie, niekulturalne. Baby powiedz: Wielka rzecz, brzuch sama nosiam, nikt mi si tu mdrzy nie bdzie. Piotr zapala wiato. Macha rkoma dla napdzenia sobie racji. - Urodziy i co? Czytaa tak ksik? Dla feministek za kobiece, dla pisarek banalne, bo normalne. A to jest niesamowite: nosisz ma per, czowieka. Czujesz inne zapachy, wszystko si zmienia, rewolucja. Sprbuj, przecie nie zjedziesz w ginekologi. - Pietuszka - zastanawiam si - to cholernie intymne. - Nikt tego nie opisa. Albo landszafty macierzystwa, albo skrobanki. Co ci szkodzi?

- Nakowska - Granica, Gretkowska - Macica. Musiaabym si cofn do... kiedy? Lipiec? Maj? Opisa wdrwk po znachorach i szpitalach... Lapis lazuli. Mam zatytuowa Ciownik Pietuszkinl 26 IX Rajzefiber. Pietuszka budzi si o trzeciej rano z blem odka. Krci si midzy bagaami. Pewnie szuka tabletek. Nie, nalepia kartki na walizki i - uspokojony, bezbolesny zasypia. Lotnisko w Pervezie ma tylko pas startowy i budk celnika, reszta do - do budowywana... Po odprawie idziemy na trawk. Kawiarnia, winorol i zamiast klimatyzowanych klatek hamaki, czy nie mogoby tak zosta? Bujamy si w cieniu pod oliwkami, patrzc na opasy samolot, warujcy przy tabliczce Perveza Airport. Rustykalne ldowisko, s nawet owce, nie przejmujce si hukiem czarterw. Typowe lotniska przypominaj nastrojem elegancki zakad pogrzebowy. Co midzy styp (nerwowe objadanie si przy barze), przepraw przez Styks (kupowanie ciasteczek i sodkich duperel, na ktre w zwyczajnym sklepie nie zwraca si uwagi), a balsamowaniem przyszych zwok (polewanie si perfumami, wcieranie kremw we free shopie). Startujemy, odrywam si od siebie. Bez mdoci, godu, jestem znowu pojedyncza, nieobciona. Pod nami Olimp, po ktrego zdobyciu Aleksander Macedoski (Gagarin swoich czasw) stwierdzi: Bogw nie ma. Na Mount Everecie te nie ma bogw. Bogini jest Czomolungma, wystarczy. Podsypiam, marz o klubie dla kobiet w ciy. Salon zapachw, dobrego (dla dziecka) jedzenia, pokoik z USG, gdzie mona mie widzenie z malestwem (strasznie chciaabym Ci znowu zobaczy). Przecie matka ma prawo widzie swoje dziecko niezalenie od jego wieku. Spotkania z psychologiem, lekarzem, rozmowy z klubowiczkami. Ostateczny luksus basen. Ech, fanaberie, moja pani; ciowa sukienka i politowanie, potem mieszny dodatek rodzinny, tyle si naley. Klub 9 miesicy przyszed mi do gowy po rozmowie z Jag. Kto lepiej zrozumie, wesprze (niech pani prze, prze!) ciarn ni druga kobitka w stanie zwariowanie odmiennym? Dziesi kilometrw nad Polsk. Tatry wziutkie, nie wygldaj na powane gry, raczej plac budowlany z had wapna. W Krakowie wyrany Rynek. Daje si chyba odrni renesans Sukiennic od gotyku Mariackiego. Godzin pniej pilot poucza:

- Prosz zapi pasy. Zaraz wyldujemy w Sztokholmie. Po przewietleniu sumie przez celnika wrcimy do rzeczywistoci (oklaski). Coraz bliej szaro - zielone wyspy. Szwecja z gry: chorobliwa wysypka, zagrzybiae liszaje. Spadamy ciko, kamiennie, na dudnicy pod samolotem granit. We Francji ldowanie jest wlizgiwaniem, w Polsce opadniciem kwoki na kurnik Okcia. Szedziesit kilometrw z lotniska do domu. Tutaj ju jesie. Zotoczerwony blask drzew, wypalony socem, ktrego dawno nie ma. Obwchiwanie domu: kanapa nadal truje. Wyjadam z lodwki zapasy i czuj si usprawiedliwiona. Zaspokajam nie siebie, ale dziwny gd, nie mj. Pnym wieczorem telefon od Wojtka z Parya. Straci prac, przynajmniej poow dochodw - umar Ksi. Nic nie wiedzielimy, bo i skd? Wojtek wcale nie lituje si nad sob (troje dzieci, niespacony dom), autentycznie przeywa odejcie Giedroycia. Odejcie od synnego biurka, na chwil do szpitala i potem... W Kulturze bdzie muzeum, instytut. Dla mnie i Czapski, i Redaktor zostali w swoich pokojach pochyleni nad przeszoci, pok jak stare roczniki Kultury. 27 IX Zawiadomienie ze szpitala: zanalizowali wyniki bada. Podczas porodu dostan antybiotyki chronice serce. Wariactwo. Nafaszerowana lekami, nie bd moga karmi piersi. Bardziej zmcz serce, pichcc nocami zupki, uspokajajc rozwrzeszczane niemowl, domagajce si mleka. O, nie, adnych antybiotykw, chyba e mnie upi i dadz w y. - Pietuszka, masz pilnowa na porodwce. Piotr si denerwuje: - A nie mwiem? Musisz pamita, z kim rozmawiasz. - No co, pokazaam badania z Polski i powiedziaam, co mi dolega, tego chcieli. - Pamitaj, e mwisz do szwedzkich protestantw. Czowiek przychodzi w euforii, albo po prostu jest Wochem, i zamykaj go z diagnoz: maniak. Ty bya za bardzo... przekonywajca, przestraszya ich i masz skutki: antybiotyk. Gratulacje. Id wcieka na spacer. Ostatnie dni wolnoci przed pisaniem Miasteczka. Padziernik minie z szybkoci jednego dnia: wstanko, pisanko, spanko. Odmawiam w lesie na palcach raniec, na przemian po polsku i hebrajsku: Shalom lakhm Miriam (Zdrowa Maryjo) powiedzia Archanio. Staropolski, bogosawiony ywot Marii - brzuch sta si biograficznym ywotem, tym bardziej, e owoc ywota, ycia, brzmi poetycko. Po hebrajsku znaczy dokadnie owoc wntrznoci. Zawsze w tej modlitwie wyobraaam sobie Mari brzemienn, tym atwiej si teraz do Niej modli.

Pietuszka dzwoni wieczorem z pracy. Pogadujemy jak zwykle godzink. Wracam do tekstu dla Cosmopolitana. Staram si pisa cianiutko stron, ale i tak bd chcieli skrci o zdanie, dwa, robic miejsce na ilustracj. Po co zamawia u kogo artyku, paci za niego cikie pienidze i potem ciacha z braku miejsca? Podobnie jest w kadej gazecie. Na szczcie redaktorka z Cosmo jest porzdna kobitka, dzwoni i negocjujemy patroszenie tekstu. Kady opuszczony akapit mnie boli, wykrelona literka uwiera. Nie pisz ozdobnikw, zdanie wynika z poprzedniego, nie jest czci zamienn. Ucite traci pynno. Za to ilustracja panoszy si, zajmujc cenny centymetr kwadratowy, w ktry daoby si upchn myltko. W godzin tekst powinien by gotowy, zanim zrobi si pna i senna dziewita. Lekko mi odbija - z samotnoci, nadmiaru macierzyskiego ciepa (co wieczr mam dziwn gorczk)? Siadam do komputera i gaszczc brzuch, mwi gono: - No, a teraz mamusia bdzie pisa. POCAUJCIE MNIE W CHUD, BIA... Czy powiedziaa to Ally McBeal w serialu, czy grajca j aktorka Calista Flockhart podczas talk - show, nie ma wikszego znaczenia. Ally i Calista stay si jedn osob, obdarzon bia, chud dupk i rwnie zgrabn prostolinijnoci wypowiedzi. Tylko aktorka o za duej gowie, chwiejcej si na tyczkowatym ciaku, moga zagra Ally. Fizyczn i mentaln dziewczynk. Ma ju co prawda piersi i okres, ale nie ma jeszcze chopaka. Jej dylematy damsko - mskie s rwnie teoretyczne, jak u dziewiczej nastolatki. Chocia raz, na prb, caowaa si z kobiet. Narzeczestwo Ally podczas studiw (zwizek dusz i cia) byo tak dawno temu, e mimo wiadkw wydaje si bajk: Dawno temu, za lasami, za bibliotek uniwersyteck.... Przed wzruszajco rezolutn McBeal otwieraj si jak w dziecistwie wszystkie moliwoci (i sypialnie); byskotliwy kloszard, nudny adwokat, biseksualista. Ona jednak (tak bywa w bajkach) nie korzysta z adnej propozycji, marzc o tym jedynym, bajkowym i nieosigalnym - oenionym z inn. Troch naiwna Ania z Zielonego Wzgrza, troch rebeliancka Pippi, walca prawd prosto w oczy. Ale przede wszystkim inteligentna, moda kobieta, totalna indywidualistka z przerostem rozumu nie panujcego nad uczuciami. Przedwczenie intelektualnie dojrzaa dziewczynka. Za jej napuch od teorii gow nie nadaj ani emocje, ani dziewczce ciako w za duych paszczach i dziecinnych, jednopalczastych rkawiczkach. Ally nie odstaje jednak od swych znajomych wygldajcych moe dojrzalej i seksowniej, ale rwnie jak ona popltanych w uczuciach. Nikt z bohaterw tego serialu nie ma osobowoci (po Freudzie ju nie wypada), za to kady jest obdarzony monstrualn nerwic, obaskawion czciowo

terapiami. Kady z nich da si lubi, gdy neuroza jest najsympatyczniejsz i najbardziej KALAFIOR malownicz stron ich charakteru. Nawet nucone, taczone motywy przewodnie (cherlawy Ziko podpiewuje muzyczk atletycznego Barryego Whitea) s rodem z treningw i terapii neurolingwistycznych. Raz jeden Ally zamiast marzenia o sodkim make love wdaa si w konkretne fuck, oczywicie nie w sypialni, kojarzcej si z freudowskimi kompleksami i brudem seksu, lecz w myjni samochodowej. Dziki seks z nieznajomym sta si tam bezgrzesznie czysty w strugach piany. KALAFIOR. McBeal yje nie tylko we wasnej gowie, analizujc bez koca swoje emocje, lecz take w wiecie filmu, bo z niego pochodzi. Naley do rodziny serialowych postaci, z ktrymi czy j blisze pokrewiestwo ni z ludmi z krwi i koci. Ally jest adwokatk, wic ratownikiem dla zabkanych w morzu prawa. Pamela Anderson w Sonecznym patrolu take si rzuca KALAFIOR na pomoc toncym. Obydwie dziewczyny s rewelacyjne w swojej misji. Wulgarnie nieskomplikowana, cycata Pamela wie, czego chce. Ally jest jej paskim, ale wdzicznym zaprzeczeniem. S jak wdech i wydech kobiecoci. By moe w swej sylwetce (nie tylko fizycznej) McBeal przypomina bardziej faceta. I chyba dlatego jej genialny scenarzysta stwierdzi, e atwo KALAFIOR dla niej pisa teksty, bo pisze je jak dla siebie. Inny pisarz, zagrany przez Jacka Nicholsona w Lepiej by nie moe, na pytanie, jakim cudem udaje mu si tak wspaniale wczu w swoich ksikach w kobiec psychik, odpowiedzia szczerze: Wyobraam sobie mczyzn i odejmuj mu rozsdek. Ally McBeal jest wycznie rozsdna. Dlatego spokojnie odpowiada na gupie zaczepki: Pocaujcie mnie w bia, chud.... KALAFIOR!!! Musz natychmiast mie, zje kalafiora. Czuj go w ustach, w sobie. Jestem kalafiorem i potrzebuj dopenienia, peni kalafiora. Biegn do sklepu, przeciskam si pod spuszczan ju krat i rzucam zdobycz do garnka na parze. Zjadam caego. Ulga. 28 IX Kochamy si rano przez psen, powoli. Rozkosz te jest senna. Nie chcemy si rozdzieli, kochamy si dalej oczyma. W azience Pietuszka oglda mnie uwanie: - Wygldasz na zagodzonego Murzynka. Chude rczyny, ebra i baloniasty brzuszek. Fakt, odrobin urs, wypchn si. Pielgrzymka do Ikei po kap na kanap (czy nie brzmi to tamtamsko?). W kolejce do kasy zostawiam Pietuszk i biegn po tani parw z musztard.

Poknam dwoma chapami. Nie czuj jednak tej parwki, gdzie si zapodziaa midzy gardem a odkiem, jakbym nie ja j zjada. Usprawiedliwienia wegetarianina? Pietuszka podglda mnie zza rogu i wymiewa: Moja rodzina Boundych, kiebasa, cola z puszki. Wieczorem szyj w rku poduszki. Co za pikny zawd - szwaczka. Kiedy pomyl o miesicznym ciboleniu nad komputerem, czekajcym mnie przez cay padziernik... Skoczone. Powlekam... Poduszki w magnolie na biaym tle nie pasuj do sinej kapy. Tragedia kolorystyczna. Pietuszka wraca z Instytutu Polskiego po wystpach Miosza. Polonia zrobia poecie otarz, nie dwr. Na dobre i sabsze wiersze ta sama nabono. Wiadomo: Polacy jak nikt potrafi nadmucha i naprawd pomniejszy. Niektre pomniki same powinny zej z cokou. Miosz... jeszcze nie biay gobek, gaszczcy dzieci po gowie, ju nie patriarcha. Czyta wspaniae wiersze i kilka ostatnich, wyranie sabszych. Pozowanie na prostot a la Twardowski nie pasuje do jego pokrtnej duszy. Jestem totalna ziewka, o dwudziestej kad si i oczy w sufit. Widz much, nie rusza si. Chyba jest tam od naszego przyjazdu. Wspinam si na palce i potrcam j, spada na ko. Zdecha, stojc na suficie. Zdecha te grawitacja, przestajc si ni interesowa. A miao by normalnie, bez cudw. Noc rytualne wstawanie do toalety. Nieprzytomna wracam do ka i nie mog zasn. Te posikiwania, budzce mnie z gbokiego snu, s przygotowaniem do zarwanych nocy z niemowlciem? Kilka nastpnych lat bd cigle niewyspana, zmczone zwierz? Dam rad? 29 IX Faks od aktora, grajcego w Miasteczku rol ojca Matysika - pijaka i czarny charakter. Wiedzc, e bierzecie Pastwo pod uwag uwagi aktorw, sugeruj kilka sytuacji, pogbiajcych moj posta. I ma susznego. Aktorzy, wgrywajc si w rol, wiedz, jak wybroni bohatera. Matysik dostanie swoje sceny. Jeeli jest na wiecie jeszcze kto, kto oprcz nas przejmuje si losem tego pijaka, to prosz bardzo, niech kocha on i ma trudne dziecistwo. Na olimpiadzie mecz siatkwki - jedyny sport, na jakim si znam. Nie wiem, kto z kim, ale wrzeszcz, macham apami. Pietuszka radzi wyczy telewizor: - Zaszkodzisz dziecku. Chc mu po msku co odpowiedzie i piszcz niemiosiernie zachrypnita. Przez dziesi minut zapomniaam o ciy, o tym, e jestem bab. Byam szczliwym kibicem.

Wygnana z mskiego raju, biegn do kibla. Mam przerb oczyszczalni ciekw. Noc ze dwa litry i to na sucho, z niczego - nie pij ju od dziewitej wieczorem. - Pietuszka, skd tyle wody? - Z mzgu - wyzoliwia si. Oddajemy w Ikei nie pasujc kap. W samochodzie rozmowa o badaniach prenatalnych. Kcimy si. - W ogle mi nie przychodzi do gowy, e z dzieckiem co moe by nie tak! - Piotr nie rozumie mojego strachu. - Mam trzydzieci sze lat, moi znajomi mieli po dwadziecia par i dziecko urodzio si z Downem. - Nie wolno ci nawet tak myle. - Jedno na czterysta. - Histeria. - W takim razie po co s te badania? - Nie mwi, eby ich nie robia. Mwi, eby nie mylaa w ten sposb: urodz chore dziecko. Przestaj si odzywa. Jestem sama, zupenie sama z moim dzieckiem, z moim strachem. Przed domem Pietuszka bierze mnie za rk i przeprasza. - Nie chciaem, eby si martwia. Dziwne tumaczenie, ale wszystko od pewnego czasu jest dziwne. 30 IX Wyczytaam: Ciemnienie sutek suy za sygnalizacj dziecku, gdzie ma znale pokarm. Natura mogaby te zainstalowa na biucie lampeczki albo fosforyzujce sutki na nocn zmian karmienia. Miny trzy miesice groby poronienia. Od tego tygodnia Malestwo ju ma rezerwacj na pokadzie. Do koca podry sze miesicy. Piersi troch urosy i stop. Nie bol, moe nie bd mie mleka? W ogle, kiedy co boli, to jestem pewna, e dziaa: rozciga si obolay brzuch. Bardzo bym chciaa zobaczy Malestwo na USG, przekona si, czy yje, ronie. Gdyby co mu si stao, nie poczuabym. Trzydzieci procent ci ginie w pierwszych miesicach. Mae, za mae na prawdziwe kopanie, w rewanu daje bolesnego kopa w cay organizm. Std macierzyski masochizm: czekanie na mdoci, nocne bieganie do kibla i pobolewania brzucha - jedyne objawy Jego obecnoci. S jeszcze sny o Nim, krce po moim ciele, przed oczyma:

Do stou, gdzie siedz sami mczyni, przychodzi z pola chopak w niebieskich farmerkach. Zdejmuje kapelusz, ma dugie blond loki i olbrzymie niebieskie oczy. Tom Cruise to przy nim igolak. Rwnie pikny moe by tylko anio, dusza? Siada za stoem i mwi do najstarszego z mczyzn, podobnego troch do mojego ojca: - My nie bdziemy tacy gupi i nie wyjedziemy z Holandii. Budz si, przestraszona urod chopaka. Za proste, e bdzie syn, a uczta - rytualnym stoem przodkw. Co mi si nio, tak realnie, e przebudzio, zaczepiajc o jaw? Z Holandii na Pomorze przyjechaa w XVI wieku rodzina mojego ojca (st przodkw?). Nawiedzeni protestanci z sekty menonitw. W ojczynie przeladowano ich za radykalizm: wsplnot dbr i ycie na wzr pierwszych chrzecijan. Uprawiali pola (chopak w farmerkach?), osuszali uawy. Podejrzewam, e prapraprapra - Groota wyrwaa z raju menonitw ziemska, ziemiaska mio. Oeni si z Polk, uszlachcony indygenatem krlewskim zosta polskim, katolickim Gretkowskim. Menonici przetrwali w Polsce do czterdziestego pitego, kiedy wadza ludowa wysiedlia ich z holenderskich wiosek za... niemieckie pochodzenie. Zachowali staroniderlandzki jzyk i zwyczaje podobne do zwyczajw amiszw. yj nadal w swoich starowieckich enklawach w Ameryce Poudniowej. Menonickie wioski przypominaj tam ruchome obrazy Breughla, zawieszone absurdalnie na amerykaskich paskowyach. W Polsce zostay po nich puste skanseny koo Elblga i Chemna. Moja pomorska rodzina jada na pamitk pionierskich czasw zup przodkw, czyli holender - zup z owocw dzikiego bzu. Menonici, Holandia, anio, co z tym wsplnego ma moje dziecko? Zaraz po urodzeniu uwdzimy mu dusz w katolickim kadzidle i damy na imi Pola albo po van Goghu - Teo. Masz do wyboru polonijne lub holenderskie imi, Malestwo. Zdecyduj si i przynij jak czowiek, a nie bezpciowy anio. Piotr wymarzy sobie dziewczynk. Od kiedy si znamy, uwaa, e bdziemy mieli creczk. Narysowa j kilka lat temu ze skrzydekami i podpisa: Franciszka, pociecha rodzicw. Kanapa ujarzmiona. To mieszczaskie bydl zostao obwizane warstwami przecierade, zakryte derk i osiodane poduszkami. Miewam urojki: kanapa - wielka samica martwej natury nie moe mie maych. Z zazdroci wierzga w kcie i popierduje trucizn. Przed prac Piotra idziemy na spacer. Powtarzam za nim: - Hej!, Hej! - do mijanych ssiadek.

Jednakowe: krtkie siwe wosy, dresy, spodnie. Odrniam je tylko po psach, cae szczcie, rnych ras. Szwedki swoim wygldem przypominaj mi o moim kalectwie problemie z zapamitywaniem twarzy. Najpierw podejrzewaam u siebie skaz genetyczn. Taka wada zdarza si w kazirodczych rodzinach. Z rodzin w porzdku, przypado wzia si prawdopodobnie z inkubatora, gdzie jako wczeniak przeleaam dwa pierwsze tygodnie ycia. Zamknita w akwarium, nie miaam okazji trenowa tego kawaka mzgu, odpowiedzialnego za rejestr twarzy. Dwa zmarnowane tygodnie. 1X cienny kalendarz, kartki zuszczajcych si dni. Pierwszego padziernika - imieniny Teresy. Mojej mamy chyba s trzeciego... ale api za telefon i ycz jej wszystkiego naj. Nie trafiam - Teresy jest jednak trzeciego. Nie tak z moj gow albo z tym kalendarzem. Od dzisiaj do dziesitego wymylamy z Pietuszk treatmenty Miasteczka. Jedenastego padziernika siadam do dialogw i trzydziestego wysyamy odcinki dla Produkcji. Mog od razu wyrwa z kalendarza cay padziernik i wrzuci do kosza. Odpiewuj Kiedy ranne wstaj zorze... i co haczy mi rk, kiedy si egnam; - W imi Ojca i Syna - z lewa na prawo - i Ducha witego - powtarzam, od lewej w prawo, z trudem przecigajc t lew, grzeszn, na praw stron, nawracajc j na dobry kierunek. Po robocie (zarys dwch odcinkw) spacer do dbowej alei. Dlaczego dby byy wite? Uderza w nie najczciej piorun? W te nasze na szczcie nie, ale od dou przycigaj latem poziomki i borowiki. Teraz zimno wygryzo w liciach dziury, przewituj gazie. Dziwacznie poskrcane dbowe gazie z wzami skw. Rosn, omijajc niewidzialne przeszkody. Obrastaj powietrze, pene sprzeczajcych si duchw, tutejszych trolli. Zmagaj si z nimi w walce. Wyprostowane, gdy poddaj si ich mocarnej sile. Zwycisko pokrzywione, kiedy wi j w sobie, oplatajc konarami. O smej zmierzch. Jesienna ciemno, z chmur, z gstej czerni polarnej nocy. Na pnoc std jest ju tylko zimniej, karowaciej i biegun. Zima - poetyckie nazywanie powtarzajcego si co roku zlodowacenia. Pietuszka jedzie na dyur, zostaj sama z mdociami. Nie wiem, jak siedzie, eby byo wygodnie. Nie mam siy czyta, zasn te nie. Chyba zaczynam by za na swj brzuch. Nie powinnam, ale mam do. Cud ycia - owszem, ale bdzie cudem, jeeli przeyj do porodu. Dzwoni Pietuszka. Skar mu si na siebie, na Malestwo. - Co dzisiaj produkujemy? Ucho? Oko? - prbuje mnie zabawi.

- Moe osobowo, i dlatego mdli. 2X Chciaabym codziennie podglda na USG swoje - moje dziecko. Skd pewno, e ono tam jest? Od mdoci i ronicia brzucha? aden dowd. Wgapiam si w Jego pierwsze zdjcie... Malestwo jest najbliej, jak mona by, a ja patrz na fotografi kogo niemal z zawiatw. Wklei do albumu? Rodzinne albumy... te zadowolone miny, napuchnite obud umiechy. Przeszo nie jest przezroczysta. Ona jest napasiona tym, co byo, nami. W Szwecji nie ma kapliczek, jest za to nadprzyrodzony kolor jednego z bukw nad pobliskim potokiem. Stygmat omszaej zieleni na korze. Zestawienie barw niemal cielesne. Z wraenia chce si przyklkn. Zielony - kolor nadziei. Kolor jest dugoci fali promieniowania. Czemu by nie odpowiednio dugi promie (zabarwionej nadziej aski), dotykajcy oczu, duszy. Objawienie zieleni, skaniajce do kontemplacji. Abstrakcyjna kapliczka przydrona. Zmuszajca uzna lepszy gust Kolorysty, narzucajcego wybr barw w tym wiecie. Pietuszka nie rozumie mojej niecierpliwoci. - Po kiego ci domowe USG. Duszy te nie widzisz. Chciaaby automat do jej podgldania? Co, podziwiaaby rowiejce ze wstydu sumienie? Eee, Pietuszka jest protestant. Nie rozumie mocy obrazu. Szkoda reformacji, przepada w XVII wieku. Gdyby bya teraz, ze wspczesn si wyrazu: kino, DVD. Internet. Za pno. Tuczemy Miasteczko. Skd si nam bior jeszcze pomysy przy czterdziestym pierwszym odcinku? (Codzienne pytanie nad pust kartk, tak subtelnie sformuowane kiedy przez Producenta: Nie czujecie wypalenia?). Skd? Z rozpaczy, e nic nie wymylimy. Przykrywam si kodr, pierwszy chodnawy wieczr. Przyklepuj fady, poprawiam je tym samym gestem, co szykown sukni. Jestem pod szyj w puchatej sukni z kodry, nadymajcej si barokowo. Wystawiam nog i elegancko zasypiam. 3X Pietuszka, po dyurze, o sidmej rano wchodzi pod puszyst sukienk, rozpycha si we mnie. I rozdzieranie szat przed snem, e tskni. Tn na niadanie szczypiorek noyczkami. W yciu bym nie ciachaa dla siebie, to musi by to synne macierzystwo. Zajadam mieszank dla ptaszkw: orzechy, zboa, migday w twarogu z pocitym maniacko szczypiorem. Woowin? Niczyja wina ta woowina - powinna piewa kapela podwrkowa do kotleta. Nie choroba szalonych krw, ale szalonych ludzi, zmuszajcych rolinoerne bydltka do kanibalizmu. Natura zlikwidowaaby

szalon krow, przeuwajc koci innej krowy. U ludzkich kanibali dziaa ten sam prionowy hamulec - papuascy kanibale umierali, pokarani przez bosk natur. Czowiek ustawi si przy acuchu pokarmowym niby przy barze samoobsugowym: rolina, zwierz, czowiek, Bg. Przy komunii niektrym naleaoby mwi: Smacznego. Zobojtniaam na ciuchy. Taka menopauza odzieowa przychodzi podobno po trzydziestce pitce. U mnie wzdyma z ciy. Za par miesicy nie zmieszcz si w adne spodnie i nie mam pojcia, jakie bd miaa wymiary po... Zostao podanie do misistych, bawenianych podkoszulek o rozmiarach XXL. Namawiam Piotra na przeprowadzk do Zamocia. Zalety: renesansowe miasto, niedue, wic niedrogie, blisko przyrody i - co wane dla Malestwa - rewelacyjne liceum europejskie. Pietuszka zaciekawi si: Na starwce, w blokach, gdzie mielibymy mieszka? - Nigdy nie byam w Zamociu. - Aha - podejrzewa mnie o ciowe wybryki i nie drani rozsdkiem. O Zamociu przeczytaam w Kulturze, entuzjastycznie. W moim stanie jestem bardziej empatyczna, czemu by nie Zamo? Skadam yczenia mamie. Zaskoczona, ale widz j przy telefonie z list, na ktrej odkrela yczcych. Pamitliwa Skorpionica z jadem czuoci. Po niej mam to picicici, gdy myl o dziecku. Nigdy nie bd tak dobra jak ona. 4X Prbuj nad jeziorem wiczy tai - chi. Ostronie, eby nie poruszy baki z mdociami, zawieszonej w odku. Starannie przelewam energi midzy rkoma, powoli stawiam kroki. Rozkoysane ciao wpada w trans spokoju. Mga wisi nisko nad jeziorem przepowiednia soca. Tai - chi, wiczenie piciu elementw harmonii. Nazwy przypominajce paacyki kredensy Zakazanego Miasta: Paac Szczliwoci, Harmonii... Znajduj rytm, ciao samo wraca do wyuczonych gestw. Mog o nim zapomnie. Jestem wod (skon do ziemi wyglda ju na pochylanie si nad wasnym brzuchem), oywiajc drzewo (lubi rosn rkoma), ogniem (ping - pong dobrych ycze - wypycham je do wiata i zagarniam z powrotem), ziemi (rozsiewanie ycia z wysokoci ppka) i metalem (nieprzyjemne gaskanie zimnej, elaznej kolumny, wyrastajcej z wyobrani). Skoczylimy dzisiejszy treatment Miasteczka. Pietuszka odreagowuje, gapic si w telewizor. Czytam horoskopy. Chopiec Baran jest jednym ywioem energii (moje wiczenie

piciu elementw harmonii, he, he!). Dla nas Baranek to byoby rodeo. Dziewczynka potulna owieczka? Na tej samej sztokholmskiej ulicy, gdzie jest mj oddzia pooniczy, mieszkaa Greta Garbo. Moe to znak (gdyby dziewczynka), i nazwa j Gret Gretkowsk? Pytam Pietuszk, o ktrej godzinie si urodzi, wylicz mu znak ascendentu. Odrywa si od telewizora i zrzdzi: - Kurcz, co jest? redniowiecze? W TV Zanusi, ksidz Zanussi o wartociach, a ty zabobony. Na wieczr (od dziewitnastej) plany czytania, malowania. Akurat, padam na opuchnity zapachami nos. Nie tylko senno, ale i ten dziwny smak w ustach, metalu, antybiotykw. Budzimy si o drugiej w nocy. Mga podgrzewana do czerwonoci latarniami. Idziemy na mglisty spacer wok domu i z powrotem w ciepe ko. 5X Drczy mnie pe - a tam pe - peka Malestwa. Mam smak na kwane - wic chopiec. Byszczce oczy, pikna cera - znowu punkt dla chopca. Przeczucie podpowiada: chopiec. Tak wyszo w tarocie, tak pokazay rdki. Dziewczynka? Czytam swoje zapiski o kobiecie idealnej: powinna by inteligentna, eby potrafia wybra. Z poczuciem humoru, eby umiaa si z siebie samej mia, gdyby jednak wybraa le. I dobra w ku, by mimo wszystko czerpaa z tego satysfakcj. Krc mi si wosy. Najpierw niemiae pejsiki, po tygodniu angielskie loki za uszami. Wok przedziaka proste druty. Wygldam jak w peruce: siwo - blond sztywne wosy u gry i zociste, mikkie loki na dole. Charakter miknie mi od macierzystwa? Telefon z Produkcji: - Lecicie do Polski. Spotkanie z reyserem, aktorami, obgadanie szczegw. Troch si buntuj: zaraz, zaraz, mielimy pisa do dziesitego padziernika treatmenty, od dziesitego do trzydziestego dialogi. Musz mie wolny listopad na Damy Polskie. Czego chyba nie zrozumiaam przez telefon: Tomek jednak dalej gra? Przecie zrezygnowa pi odcinkw temu. Jeszcze raz Produkcja: - Gra, nie dogadalimy si. Pomieszaa si numeracja odcinkw. Wygibasy scenariuszowe, tumaczce zniknicie Tomka pomyk telefoniczn midzy Warszaw a Sztokholmem. Tomek te nie jest bez winy, pod koniec poprzedniej serii chcia si na pewien czas wy - miksowa, zostawiajc sobie moliwo powrotu. Wyjazd do ojca w

Stanach zamiast umiercenia. Zarezerwowa sobie rol Jezusa, udajcego si do Ojca Niebieskiego, z moliwoci niezapowiedzianego powrotu (na Apokalips). Pietuszka idzie do swojego zawodowego Miosiernika. Zazdroszcz mu, chocia to nieprzespana noc. Bdzie z ludmi, nawet z niedoleczonymi nadludmi. Rozmawiamy wieczorem przez telefon. W ciemnociach, suchajc Piotra, zapominam, dlaczego jestem zmczona, skd obolao. Do jutra niestrawno przejdzie - odruchowo dotykam wypukoci brzucha. Nie przejdzie, codziennie bdzie gorzej. 6X Koniec Miloszevicia. Rozlazo si bez sdu, bez wielkiego buntu. Zmienio si w Belgradzie na koniec lata, niby pora roku, z koniecznoci, bez przekonania. Prosz Piotra: Niczego nie chc na urodziny, naprawd niczego nie potrzebuj. Rzadko si tak zdarza, ale to prawda. Kupi tort. Nie lubi urodzin, ostatnie wesoe obchodziam, majc dziewi lat, sylwestra chyba te wtedy. Pniej wspomnienia tego dnia, nadziane na ruszt pamici, przysmaone sentymentem. Kilka lat temu we Florencji, z Pietuszk na zabytkowym ou z baldachimem, miosne, skrzypice yczenia o pnocy. Jedziemy do Sztokholmu po bilety lotnicze Arlanda - Okcie. Monumentalne domy bez wdziku, wykute w skaach. Miasto, ukamienowane paskudn solidnoci. Telefon z domu. Mama artuje: - Urodzisz si za p godziny. Siostrzeniec nie dosysza, biegnie do taty z nowin: Ciocia rodzi za p godziny! - Ju?! - ojciec, przejty, apie za drug suchawk. S gotowi na wszystko. 7X Stoj przed lustrem: piszczele, ebra, bulwa. Cia jako ukoronowanie kobiecoci (podbrzusza?). Wcale nie czuj si bardziej kobieco. Mczyzna - kto, kim na pewno nie jestem. Kobieta - kto, kim na pewno nie bd. Mimo dojrzewajcych piersi ze liwkowymi sutkami, rozstpw, ktre pewnie si pojawi jak rytualne blizny po inicjacji w kobieco. Dzie po urodzinach. Deprecha poporodowa. 8X - Sza poboczem, prawie pod koa. Nie wiedziaem: zadzwoni do orodka, eby j zabrali z przepustki, ola? - Pietuszka opowiada o dwudziestokilkuletniej pacjentce. Waleria, p Woszka, p Szwedka, leczy si od kilku lat. Przywieli j znowu po tym, jak wyrzucia przez okno wieowca swoje meble. Zapisuje na karteczkach myli i podsuwa Pietuszce:

Czym jest mio?, Czym jest czym?. Jej ojciec wyjecha do Woch, kiedy miaa kilka lat. Zapamitaa samochd, ktrym odjecha sprzed ich domu. Idc samobjczo poboczem, moe chciaa znale jego wz albo mier. Co za rnica? Odjedajc, niechccy potrci jej dusz. Rozjecha uczucia dziecka. Zostawi w Szwecji z ozib matk - krlow niegu. Dorosa Waleria biega do katolickiego kocioa w czarnych podkolanwkach i klczc, szoruje podog. We Woszech nikt by nie zwrci uwagi: praca na chwa Boga Ojca. W Szwecji wzywaj pogotowie psychiatryczne. Podrywa mnie do taca. Prosto od komputera. Prbuj skoczy stron... nie mog. Biegn do radia jak do kibla. Musz. Skd to? Z hormonw, z brzucha? Bujam si, koysz. Porusza mnie rytm, Malestwo dajce takiej zabawy? Tacz do muzyki i Jego pragnienia. Taczymy przytuleni. 9X We francuskiej telewizji Bouillon de culture Pivota. Zaprosi czterech kandydatw do tegorocznych Goncourtw. Prawie wszyscy napisali ksiki o mioci. Kademu robi dwr, kady ma swoje pi minut. Pisarze mwi o wasnych powieciach i ksikach goci. Wzajemnie si chwal, zachwycaj. W Polsce nie ma takiego programu o literaturze. Nie tylko z braku prowadzcego, ale i zapraszanych goci. Ilu z nich (poza noblistami) byoby w stanie znie konkurencj? Najlepszy przykad - nagroda Nike. Obraania si, zawici, rozgrywki. Takie ludzkie... bo to ludzie s wystawiani w Polsce do konkurencji, a nie ksiki, o ktrych mona spokojnie podyskutowa. Zawody: kto najlepszy pisarz i kto go najlepiej wytrenowa do wycigu, jaka klika, gazeta, kko wpywowej adoracji. Z jadospisu wypada sushi (trujce ryby), aromatyczne sery (ich wyrafinowany smrd bierze si z niepasteryzowanego mleka). Nie zaapa bakcyla, ryczki, grypy. Niebezpieczestwo czai si wszdzie. W niewinnym kremie przeciwzmarszczkowym - Zbyt dua dawka witaminy A (retinolu) powoduje rozszczepienie podniebienia podu. Skd miaam to wiedzie? Krem jest dla kobiet, reklamowany przez nastoletnie panienki. Nie zaznaczono na soiku: only po menopauzie. Ciowy wiat rozpada si na szkodliwe i nieszkodliwe. Najgorzej, e ja sama mog by szkodliwa dla dziecka ze swoim Rh -, zym nastrojem. Bez wyjcia, chocia wyjcie jest jedno: kana - porodowy. 10 X Pietuszka wcieky na swoj emerytur. Nowe zarzdzenie: kady obywatel szwedzki ma zainwestowa cz ubezpieczenia emerytalnego na giedzie.

- To zmuszanie do kapitalizmu - piekli si. - Dlaczego mam gra na giedzie? Nie znam si, nie chc! Wpakuj pienidze na czyje konto i codziennie, a do emerytury bd maniacko przeglda notowania giedowe. O, nie! Z wolnego czowieka robi ciuacza i giedziarza... Narodowa dyskusja: dlaczego socjalistyczne pastwo zmusza ludzi do inwestowania w kapitalistyczn gied. Jedni na tym zarobi, inni strac. Gdzie sprawiedliwo? Powszechna, ale przypadkowa. Jedno przecie nie wyklucza drugiego. W ciy nie ma zmory napicia przedmiesiczkowego (PMS). Brak siy na comiesiczne tragedie. Tak wic bez PMS, na dziewi miesicy, zostaam brzemiennym anioem. Na tym moe polega katolicki model rodziny? Gdy co rok, to prorok, nie ma okazji do PMS - owych szalestw. Rodzina bez napicia przed - miesiczkowego, bez ktni, histerii - rodzin bez rozwodw! 11 X Pietuszkin wszed na gied. Wcign go w swe tryby emerytalny hazard: broszurki, prognozy, cyferki. Zainwestowa w telekomunikacj i przemys farmaceutyczny. Bdzie zarabia na dwch ludzkich skonnociach: gadulstwie i hipochondrii. Nawet mu si to spodobao... i procentuje. Stan bogosawiony: ble w krzyu i nogach. Ucisk pod ebrami, gdy pochylam si nad wann, myjc gow. Zacz przeszkadza brzuch? Na razie nie ma co, za may. Uwiera macica z perek w rodku. - Podrywa kasjerk w sklepie. Przystojny, wymuskany. Bezwstydnie z ni flirtowa przeywa Pietuszka, wyjmujc zakupy z torby. - e w koloratce? Na pewno rozwiedziony, pomylaem. Zapomniaem, e to pastor, nie ksidz, wolno mu. A jeeli nie podrywa, tylko wypenia swoj powinno uwodzenia bliniego? Ostatni bastion walki o wiernych - seks. Atrakcyjny, seksowny Koci luteraski. 12 X Pierwszy dzie prawie bez zmczenia i zapachw. Ale co za co: bezsenna noc. Pietuszka prbuje mnie ukoysa, trzyma rk na brzuchu. Caa cia mieci mu si w doni. Rka coraz cisza, Pietuszka zasypia. Nieudana transfuzja snu. Zostaj ze swoj uciliwoci. 13 X W poczekalni u poonej. Rodzinne pielgrzymki do USG. Doroli ogldaj cienie wawych szkielecikw na ekranie (ko z ich koci). Dzieci wol gapi si, na szpitalne akwarium. Przynajmniej co wida i w kolorach. Kilkuletni malec do siostry:

- Ibka, ibka. Tata czy mama? - domyla si rybiej pci. W gabinecie obok lekarz te odgaduje pek dziecka, schowan midzy nkami. U nas za wczenie na takie odkrycia. Najpierw badania prenatalne. - Wielu rodzicw decyduje si zobaczy USG dziecka dopiero po wynikach bada... Wol nie oglda, gdyby musieli si zdecydowa na... - poona taktownie nie wymawia Down, aborcja. eby nie peszy rodzicw czy Malestwa? W pitnastym tygodniu twoje dziecko ju syszy dwiki ICi tydzie po tygodniu). - Napisz o tym - namawia Piotr - o badaniach prenatalnych. W Polsce miay by zakazane i nadal s traktowane na rwni z morderstwem. - Nie. Pisaam do Wprost o ustawie antyaborcyjnej, wymiewaam jej traktowanie jak zakazanych pieszczot, pisaam o prawach kobiet, ale o badaniach prenatalnych nie. - Dlaczego? - denerwuje si Piotr. - Czujesz to na wasnej skrze... napisz prawd. - Prawd? Chcesz zna prawd? - wciekam si. - To tylko moja decyzja i mj bl. Ty stoisz obok, nosisz brzuch? Ciebie wyskrobi... gdyby? Nie ma prawa, jest tylko sumienie. Ju jestem morderc... rozumiesz? - pacz. - Zdecydowaam si na badania, a jeden na sto, e si po tym poroni, i... jedno na czterysta jest chore. - Jest zdrowe, zdrowe, syszysz? - przekrzykuje mj pacz. - Nie mam go w sobie, ale jestem ojcem, ja... Obydwoje bezradni. atwiej dogada si w milczeniu ni zza barykady sw. 14 X Od rana do nocy Miasteczko. Kolacja: pieczone ziemniaki i kurki z naszego lasu. Wydzielam sobie widelcem na talerzu deser - same kurki. Siedzimy nad talerzami, wiato lampy otacza nas aureol. Prawdziwy dom parujcy zapachami, ciepem. Koniec idylli, Pietuszka idzie na noc do swoich wariatw. Przed zaniciem podziwiam w nocnym wydaniu wiadomoci Madlenk Albright.Tak bardzo przypomina moj mam - psychiatryczn oddziaow. Z przekorn inteligencj w srogim oku robi porzdek wrd szalecw. Temu na uspokojenie, tego wypisa, tego w pasy i zbombardowa zastrzykami. Pielgniarka wiatowego domu wariatw. Madlenka wystpia dzisiaj w garsonce i ozdobach, ktre paranoikowi (wnikliwemu obserwatorowi zwizkw przyczynowo - skutkowych) skojarzyyby si z tajnym szyfrem. Rozmowy palestysko - izraelskie, a Madlenka byska porozumiewawczo zotym acuchem, broszk z winogron (szczep winny, plemiona izraelskie w walce z Kanaanitami). Klapy marynarki wycite w dziwaczne zbki, przypominajce do zudzenia jzyk flagowy. Albright

kolekcjonuje broszki. Nigdy nie zakada dwa razy tej samej... Dziwactwo czy taktyka sub specjalnych...? 15 X Czytaniem o superstrunach wystrzelam si w kosmos, byle dalej od tego, co najblisze - bada prenatalnych. Wyjazd do Polski dobrze nam zrobi. Nie bdzie czasu na mylenie. 16 X - 19 X Warszawa Produkcja, Produkcja. Spotkania z reyserami, aktorami. Lucyna, aktorka Narodowego, wycofuje si z Miasteczka. Planujemy wic j zgrabnie umierci. Piotr, wracajc do Holidayu, spotyka Lucyn na ulicy i patrzy jej dugo w oczy. Nie znaj si. Musiaa si poczu nieswojo wieczorem, przyszpilona spojrzeniem dugowosego faceta. Zobaczya wasn mier w jego oczach...? Nastpnego dnia Produkcja dostaje wiadomo od Lucyny: Nie chc umiera. Gram dalej. Zbyt szybkie przestawienie ze szwedzkiej samotnoci, lasw i cichego domu na centrum Warszawy. Wytrcenie z ciszy w tum ludzi. Std moja obojtno, z braku poczucia realnoci? Stylistki z Vivy. Dwie mode dziewczyny (polonistki, czytay Kabaret...), majce mnie ustroi do zdjcia. Przeraone, e bd ubiera kaprynego dwuechtaczkowca. Zdziwione moj normalnoci. Chocia nie cakiem normalnoci: spodnie, w ktrych mam si opstryka, dziwacznie si ukadaj na brzuchu. Rozmiar niby dopasowany do sylwetki... ale trudno dopi. - Jutro rano wzdcie ci minie? Najada si na kolacj? - pytaj niepewnie. - Nie minie, bdzie jeszcze wiksze - przyznaj si do mojego stanu. Prosz o dyskrecj. Nie chc adnych przypisw, podpisw o ciy. Najchtniej namazaabym sobie na brzuchu : Only for stuff. Sesja w Vivaldim - cay dzie zmarnowany. Zdjcia zabawne (dla mnie): Kochanie, tak mamusia wygldaa w czwartym miesicu. O, tu cyc na wierzchu, tu wymalowana na przedwojenn szansonistk w czarnych poczochach i szpilkach, bez spdnicy, przy barze. Beata wrcia z paryskiego pret - - porter. Zmczona, zobrzydzona. Gapie bijcy si po gowach, walczcy o wejciwk na pokaz Westwood, Gallianiego. I znudzona tym co sezonowym cyrkiem Beata. Czy ona nie jest za inteligentna na chrzestn? Jedyna praktyk kujca katoliczka w naszym towarzystwie. Rezerwowana do sakramentu kilka miesicy

wczeniej z Francji, Woch, Krakowa i teraz ze Szwecji. My mamy przynajmniej usprawiedliwienie - mieszkamy w luteraskim kraju. Kupuj puszk kawioru i wyeram palcami. - No co, dla dziecka... zdrowe. Pietuszka podamany: - Rozpuszczasz gnoja od zarodka. Czy on mieszka w delikatesach? 20 X Po obskurnoci Warszawy, urzdniczej elegancji Holidaya, z powrotem w wiejskim domu. Za oknem na wzgrzu sosny (Sosanna! Sosanna! Na wysokociach!). Bonsai przeyo nasz wyjazd. Pokrzywione, malutkie, jest dowcipn replik na mani wielkoci skandynawskich drzew. Ogrzewam si ciepem domowych kolorw. Ogldam nago w olbrzymim lustrze w przedpokoju. Moje ciao si zmienia. Moje? Nasze. Skra brzucha napita na ebrach niby plandeka osaniajcego Go namiotu. Piotr na dyurze. Dwunasta w nocy, tacz (taczymy), ogldajc francuskie varietes. Miesic temu nie dotrwaabym do dziesitej. Skoczyy si mki tworzenia? Roniemy, wypychajc apki i pity na trzy czwarte i swingujc? Indiaskie lato Joe Dasseina, rwnie synne, co kawaki Brela czy Piaf. Nie miaam pojcia, e by antropologiem, specjalist od Indian Hopi, z ktrymi przemieszkiwa lato, jesie... 22 X Nienawidz niedzieli. Ten powicony rosokiem zaduch. Ludzie wyacy na spacery ze swoj bezmylnoci. Usprawiedliwieni infantylnoci bekotu, podgrzanego rodzinnym ciepekiem. 23 X Na Wgrzech wydaj w listopadzie Podrcznik do ludzi. Zaproszenie z tamtejszego Instytutu Polskiego i wydawnictwa. - Byoby atwiej, gdyby kupia pani bilet u siebie, w Sztokholmie - radzi urzdniczka. Piotr si denerwuje: - Zawracaj ci gow! Nie mog sami tego zaatwi? - Tak si robi... Do Niemiec te kupowaam bilet... Masz numer SAS - u? - Bronisz polskiej gupoty: niech kto kogo. W Budapeszcie, do cholery, nie ma biur podry, Internetu?! Brniemy w to dalej, Pietuszka po trzech nieprzespanych nocach, ja rozdraniona jego zmczeniem. Po kwadransie zaczynamy si mia z wasnych pretensji. Ocieram zy

rozbawienia. Nie przestaj kapa, pacz, gono apic powietrze. Szloch staje si krzykiem. Jakbym chciaa co wyplu, skrzep strachu. Nie potrafi przesta. Piotr mocno mn potrzsa. Jeszcze mog wybekota: - Nie wiem, co jest... nie wiem - po chwili nie mam ju ust, twarzy. Wykrzywiaj si sparaliowane. Nikt nie moe mi pomc, czuj to ostatnim kawakiem siebie nie optanej strachem. Trzymam si coraz sabiej parapetu rozsdku. Panika - zwierzcy bg bez maski. Moja wykremowana, umyta twarz, a spod niej przeraenie nie dajce si nacign na umiech i obud. Piotr koysze mnie w ramionach. - Nie moesz by cienias, nie bj si. - Co mi si stao...? Ja nigdy... co to byo? - Tak bywa w ciy... Dasz sobie rad. - Mam tylko ciebie - nie brzmi to jak komplement. - Musz ci prosi o dzwonienie po gupi bilet, o wizyt u poonej... - To nasze dziecko. - Ale ja jestem dorosa... Co to byo? Jednorazowa histeria? Moe to jutrzejszy dzie. Zaczynam si ama, czy i na badania: iga w brzuch - jeden procent poronie. Do tego zastrzyk z surowicy przeciwko twojej krwi, Malestwo, a jeeli moja po ukuciu dostanie si do twojej? Dziecko z konfliktu Rh, dziecko z wampirycznej wojny o krew. Dobra mama, trzsca si nad bezbronnym Malestwem, i wyrodna matka, czekajca na wyrok. Nic dziwnego, e prawie sparaliowao mi twarz - ktra poowa musi si podda, wypdzi z wrzaskiem drug. Boj si po ludzku (matka) i zwierzco (samica, zagryzajca chore potomstwo). Rwnanie godne potpienia: 99 procent pewnoci, e jest zdrowe + 1 procent strachu przed poronieniem, bezmzgowiem, rozszczepieniem krgosupa, Downem = 100 procent pieka. Nie mj dzie. Otwieram drzwi i cofam si, przestraszona napastliwym krakaniem wron. Utytane w pogrzebowej czerni, rozdziobujce padlin. Przed sekund zostawiam na tarasie zawizan torb ze mieciami. Przeposzone wrony leniwie kouj nade mn, odgraaj si gardowym krra. Zbierajc rozwczone resztki, pomylaam o szpitalnych odpadkach, wyeranych przez szczury. Podach wrzucanych do kosza. Oczywicie bajdurz, ale czasami wr sobie z ptakw: z ktrej strony nadlatuj, jakie...

Zgodniae wrony jesieni? Zim torby ze mieciami le zapomniane kilka dni, zanim dorw si do nich ptaki. Albo zima bdzie mrona i naeraj si na zapas... albo... 24 X Ponury szpital. Twierdza, do ktrej porywaj karetkami nieuwanych przechodniw, prosto z ulicy. Albo z domu, bezbronnych, wycieczonych chorob. Wchodzimy, jeszcze si waham. Pitro ginekologiczne. Zobacz, jak jest... mona zrezygnowa w ostatnim momencie... Pielgniarka przynosi moje papiery. Olbrzymi napis: Rh +. - Pomyka - prawie krzycz. Taki bd... Partacze, trzeba std ucieka. Zostawiliby mnie bez surowicy. - Nie ma adnego bdu. Kiedy ostatni raz badaa grup krwi? - pielgniarka jest pewna swego. - Trzydzieci sze lat temu, na porodwce. W polskiej ksieczce zdrowia napisali wtedy Rh - , po matce. - Powinni ci przebada pniej drugi raz. Zdarza si, e krew u niemowlt z konfliktu po jakim czasie zmienia si na Rh+. - To moe i ,A zmienio si w co innego? - Na AB? - podsuwa Piotr, przekonany, e jestemy jednej krwi. Tej najnowszej, najbardziej uduchowionej. - Nieee, to zostaje. Trudno uwierzy... jeden problem z gowy, z krwi. Nie mamy konfliktu! Euforia, nawet nie wiem, kiedy si rozebraam i uoyam pod monitorem USG. - Zdajesz sobie spraw z ryzyka, minimalne, jednak... - pielgniarka rozsmarowuje od eber po seksuna pyn polizgowy. - Przez tydzie nie kpa si, nie mie stosunkw. - Czekolad wolno? - zostaa mi ostatnia przyjemno. - Oczywicie. Po badaniu le, suchaj muzyki i jedz pralinki. Zdarzaj si upawy, krwawienie... jeeli bd obfite, natychmiast dzwo - wcza ekran. Film o seansie spirytystycznym: Pojawia si biaa mga, gstniejca w ludzk posta. Przybysz z zawiatw. Wybra sobie mnie na medium. Potrzsa kosteczkami,, pry krgosup. Mimo e wida kociotrupka, nie jest to taniec mierci, ale ycia. ywczyk z niego, kocipek. Prostuje nki i nagle hop! Fikoek na gowie, akrobacje, skoki na ebka. Czuje, e jest ogldany. Bawi si z nami w chowanego, smyrgajc po macicy, wystawiajc na widok stop, pupk.

Rozprostowuje apki. Rce? Trzepoczce skrzyda. Dwa miesice temu uwizione w kokonie, przyklejone do roztrzsionej serduszkiem larwy. Nie czuj kopni tej harcujcej zjawy. Piotr dostrzeg porozumiewawcze machanie do nas apk i obuzersk min. Chyba czujnik przejedajcy po brzuchu poaskota te Malestwo. - Wedug mnie... pitnasty tydzie - pielgniarka koczy badanie. - Bardzo ruchliwe dziecko, wic dobrze rozwinite, zdrowe... ...zrezygnowa? Wytrze si, zaoy majtki i uciec? Zdrowe... Wchodzi lekarka. Siwa pani w okularach. - Brigitta - przedstawia si i podaje mi do,, przygwadajc z powrotem do leanki. Naradzaj si z pielgniark nad uoeniem podu. - Dobry znak, Brigitta - moja patronka. - Piotr gaszcze mnie po spoconym ze strachu czole. - Tylko patrz, czy nie przekuj dziecka, bdziesz patrzy? Nie pozwl... - Rozlunij si, sama przez to przeszam. Nie boli, naprawd - pielgniarka szykuje ig gruboci wosa. - Mog krzycze - ostrzegam. - adnych niekontrolowanych ruchw, myl o dziecku. Zaciskam zby, czekam na ukucie. Pssst, uciskajce, obrzydliwe uczucie szperania po wntrznociach. - Wkua si - szepcze Piotr. - Mae jest daleko od igy, skulio si. Wraenie przebicia, przedziurawienia uszczelki. Zamiast powietrza wytryskuje mtna woda, zbierana w probwk. Duej nie wytrzymam. Wbijam si Piotrowi paznokciami w rk. - Ju - Brigitta koczy badanie. Na skrze nie ma ladu. Zwlekam si ranna, opieram na Pietuszce. Kady krok jest wstrzsem. - Za dwa tygodnie wylemy wyniki... gdyby co... wtedy wczeniej zadzwoni z kliniki. 25 X Nie poroniam, nie uroniam ani kropelki. Ile mona lee? Krtki spacer nad jezioro pod niebem nr 0.17. Przyapaam si na szukaniu dla kolorw chmur oznakowa z farb do jedwabiu: odcienie szaroci: 0.16 - 0.18. Zbieraj si do drogi futrzaste gsi kanadyjskie. Przyleciay z pnocy nad jezioro. Przeposzyy nasze zwyke, przylizane gski. S tranzytem, wic bez enady zasray pomost.

Noc syszymy skrzypienie, jakby kto przechadza si po niebie uoonym ze starych, drewnianych desek. Otwieramy okno, nad nami kr kanadyjki, zwoujc si i przymierzajc do odlotu. Skrzykuj te, ktre wzbiy si za wysoko na wschodzcy ksiyc. Rozbieram si do snu. Zdjam ju z siebie wszystko. Co jednak zostao, przycikie, nie moje. Najchtniej odpiabym te brzuch. Wycigna si pasko i wygodnie przy Piotrze. 26 X Skoki hormonalne to jedyny sport, na jaki mog sobie pozwoli. Marudz. Pietuszka nie widzi problemu. - Moim problemem jeste ty... Czy bdziesz dobrym ojcem? - ??? - Piotr podejmuje znak zapytania, ale bez mojego ktliwego tonu. - Czy przeniesiesz si do Polski? - A skd mam wiedzie... jeeli nie znajd pracy... Tu nam dobrze. - Tobie... Nie chc tu by, nie chc... Nie przyzwyczaj si, nie ma do czego... Kamienie i lasy, zimno, nie ma z kim pogada. Dawca ycia, jeste rozpylacz ycia, psik i ci nic dalej nie interesuje, co ze mn, gdzie... Przydaoby si sanatorium nie dla samotnej matki (jeszcze nie samotnej), ale dla matki kryzynej, eby nie pakowa si od razu do mamusi, do przyjaciki. Mie czas przemyle. Zasypa dziur po wyrywanych sobie wzajemnie sercach. 27 X Nic nie tyj. Wedug podrcznikw powinnam od dwch i p do czterech kilo. Brzuch puchnie, balonik unoszcy mnie na wadze. Niemal pusty - dziecko ma par centymetrw. Mija szesnasty tydzie, Mae powinno ju kopa. A jeeli jednak chore? Co mi burczy, przelewa si... chyba wyobrania. adnego kopnicia. Oberam si, dostaj kolorw. Piotr spracowany, pokonany prac. Ja rosn, on si zapada. Ogryzany na zapas dla Malestwa? Wstyd mi tych rumiecw przy jego zapadnitych policzkach. 28 X Rano pomroczny obiekt podania, nie otwierajc oczu, otwierajc siebie. I drugie przebudzenie, do pracy. O drugiej prostuj grzbiet znad komputera. Truchcikiem do lasu. Przestao la, na godzin - wyglda, e niebo przepucio pieszych i znowu zacigno si chmurami, zaszyo drobnym ciegiem deszczu. Uzbieraam ten kilogram wicej, w ubraniu, po obiedzie. Kiedy sobie przypomn (dziwne przypomnienie z brzucha zamiast z gowy), e jest we mnie, zalgo si, chciaabym uciec. Zosta na chwil sama.

29 X Spywajcy deszczem, olizy widok za oknem. Jakby kto splun z obrzydzeniem na szyb. Ciekawiej za szybk komputera. Nie pytany, napisa: Uwaga, zmiana czasu. Przegapilimy z Pietuszk jesienne przestawianie zegarkw. Sami przestawiamy sobie godziny snu, mylimy pory dnia. Kad si obok niego, zaraz wstanie na obiad. Podnosi gow i na wp zaspany mwi: - pi mi si ona, z ktr ni. 30 X Kady telefon doprowadza mnie do drczki: Wyniki ze szpitala? Dostaj hyzia. Nawet te nocne telefony podejrzewam o najgorsze... Wichura w zachodniej Europie, Anglia odcita od wiata. Jeeli podmuch nie wyhamuje w fiordach Norwegii, zerwie nam z tarasu anten satelitarn. Taka obawa o telewizj, gdy ludzie trac domy, to ywioowa prywata. Wanie TV: kto w reportau o Halloween pokazuje na mapie, skd wzio si wito zmarych, jak kolejne cywilizacje przenosiy je po zaktkach wiata. Najpierw Celtowie, potem cywilizacja rzymska, katolicka i... telewizja. Telewizor: sprzt - mebel rwnie wpywowy, jak prawo kanoniczne czy rzymskie? Chyba z szacunku dla wspczesnej cywilizacji odkurz jej totem i przetr mu ekran pynem antystatycznym. 31 X Harwa do smej wieczorem z przerw na spacer i obiad jedzony nad komputerem. O dziesitej po kpieli, pogaduszkach telefonicznych z Piotrem, wycigam si skatowana w ku. Rozluniam si i nagle w prawym boku... up! Delikatne, ale inne od burczenia w odku. Niemoliwe, nasuchuj. Ucho wewntrzne wyciga si a do ppka. Czekam na echo tego pierwszego kopnicia. Co gulgocze. Zrywam si i dzwoni do Piotra. - Suchaj, kopno! - Cudnie! - Jezu, jakie to dziwne - miej si, bo co powiedzie. askotki z zawiatw. Zamiewamy si. Piotrowi zaczyna wtrowa chr: - Hihihi, ha, ha, ha! - To Waleria i taki schizofrenik. Koczmy, bo mi si cay oddzia rozbuja od tej uciechy. Pierwsze celne kopnicie w oddzia psychiatryczny. Nasza rado powtarzana szaleczym miechem. Te jestem dzieckiem psychiatrycznym, czy to dziedziczne?

1 XI Kwitn soneczniki. Nie czarne soneczniki z Przybyszewskiego. Najprawdziwsze w listopadzie. te, z ustami penymi nasienia. Moe dlatego ku oburzeniu krakowskich mieszczan przypinaa je sobie do sukien i kapeluszy bezwstydna Dagny - nordycka ona demonicznego Stacha. Pietuszka przynosi rano buki z kardamonem i pachnie w domu Szwecj. Myjc zby, prbuje opowiedzie, co byo na dyurze: - Histeryk, jak to histerycy, popenia widowiskowe samobjstwo. Skrobaczk do sera podcina sobie cierpliwie yy, oczywicie bez skutku. Zaledwie peeling naskrka. Stukam pierwsze strony scenariusza Dam Polskich. Wieczorem jedziemy na tutejszy cmentarzyk. Pobielony redniowieczny koci z katafalkami szlachty, dzielnie grabicej Polsk podczas Potopu. Zapalamy wieczki na wzgrzu usypanym z najwieszych prochw. W domu taczymy do piosenek Nicka Cavea, jak wito, to wito. Rock ma te swoich grabarzy. Dziewi miesicy to wedug natury czas wystarczajcy, by przywykn: Mam dziecko. Na razie przyzwyczajam si nie tyle do Malestwa, co do myli o nim i obowizkw. Wyprowadzam na spacer (zdarza si, e na si, wolaabym polee), karmi (p litra mleka dziennie, witaminy), kad wczeniej spa. O sidmej wieczorem ze zmczenia dostaj gorczki. 2 XI Jestem normalna - przytyam wreszcie dwa kilo. Brzuch wystaje i unosi si przede mn wbrew prawom cienia, dziaajcym jednak na pozostae czci ciaa - ciko schodz do skrzynki na listy. Koperta ze szpitala wczeniej ni dwa tygodnie oznacza jedno... api si porczy, w gowie karuzela. Rozrywam list... Down, rozszczepienie krgosupa, brak mzgu... Nic z tych rzeczy, zawiadomienie o badaniu serca. Siadam na schodach, wiat zazgrzyta i dopasowa si znowu do siebie samego. Soce ze wschodu na zachd, samochody szos z poudnia do portu albo na pnoc do Sztokholmu. Czytam wspomnienia Fiszerowej. Zakochana w Kociuszce, jedzie za nim do Parya. Nie mogc go oczarowa urod, uwodzi inteligencj i wraca do swojej Wielkopolski z pamitk po Naczelniku - poleconym przez niego pukowym sierot, ktry prosi j o rk. Nieudane maestwo, nieudana kampania napoleoska, w ktrej Fiszerowa towarzyszy mowi. Nie moemy zasn. Zastanawiamy si, czy s burdele z kobietami w ciy. Na pewno bywaj amatorzy takich archetypalnych, archedupalnych uciech.

3 XI Kupujemy krzeso do pracy: zniane, obrotowe. Pietuszka namawia mnie ju od roku na wygodny fotel. Gdyby nie cia, zostaabym przy (na) starym krzele. Pochylanie si nad stoem jest ju uciliwe i niedugo brzuch trzeba bdzie upycha pod blat. Przed wyjciem do cywilizacji (sklepu) Piotr smaruje w azience twarz kremem. Wklepuje z zapaem neofity (kilka lat przekonywania), eleganckie namaszczenie. - Dbam o siebie - wychodzi z twarz le pomalowanego transwestyty. - Ktry to krem? - Aaa, taki z gazety, reklamwka. - To makeup. - Napisali: odywia skr, nawila. - Id si umyj - mwi jak do zbyt mocno umalowanej kobiety. Satysfakcja rwnouprawnienia? O czwartej ciemno, chocia jeszcze nie noc. Chmury gstniej w zmierzch, zamarzaj na zim? Fiszerowa: Dbrowski (ten synny, z hymnu Marsz, marsz Dbrowski z ziemi polskiej...) sabo, prawie wcale nie mwi po polsku. Wynalazek na miar kobiety w ciy: zawizaam sznurek wok klamki w azience. Nie musz wychodzi z wanny, eby zamkn drzwi otwarte podczas kpieli dla lepszej wentylacji. O drugiej, trzeciej w nocy haas. Pijacki halloween: dziewczynki w miniwach i na obcasach, z rowymi diabelskimi rkami, wypinaj si nad krawnikiem, rzygajc. - Niedugo nie bdzie Wszystkich witych. Starzy dbajcy o cmentarze ju tam zostan, w sekularyzowanych kocioach odprawiane bd tego dnia rave party - pomstuje Pieluszka. Gadamy do pitej. Przewracam si z boku na bok, co bulgocze w brzuchu. Najchtniej pooyabym si na wznak. Podobno jest wtedy ucisk na y brzuszn i mniej tlenu dla dziecka. Przekrcam si na bok - mniej snu dla matki. Dzie po halloween upiorny, sino - niewyspany. Po domach chodz dzieciaki w maskach i pytaj: Codis? Buss? Jeeli nie godis (cukierki), to buss (rozrba) i obrzucaj jajami. To ju nie terror mierci, ale modoci. 4 XI cio mnie w poudnie. Prbuj lee przy komputerze, sta. Nie wytrzymuj. Mdoci z nosa, nie z odka. Jakby miaa lecie krew zmieszana z wymiotami.

Na ulicy pozostaoci po halloween - stare maski, wypalone znicze. Pomidzy tym krc si jehowi. Zaczepiaj przechodniw, erujc na Judzkiej paranoi, e kiedy si umrze. Scenariusz Dam polskich idzie scena po scenie. Dwie, trzy dziennie - idea tempa, bez popiechu. Z tyu niby piekielny anio str cigle myl: Co z wynikami bada? 7 XI Za pomoc feng shui pozbylimy si ssiadw. Mieszkanie nawiedzaj tylko w weekendy. Moemy wrzeszcze i sucha muzyki. Kocha si w azience bez zaguszania bulgotem wody. Wok absolutna cisza. Ludzie za oknem s niemym kinem: biegaj, otwieraj usta i nic nie sycha. Zagapiam si, postawiam filiank w powietrzu. Chwil zawisa, nie dowierzajc, e mona j, kruch krewn Rosenthalw, tak brutalnie potraktowa. Zemdlaa z wraenia, zrobia si jeszcze przezroczystsza i rozsypaa w porcelanowy proch. Miny dwa tygodnie. List ze szpitala. Otwieram ostronie, na pewno nic zego, zawiadomiliby wczeniej... Moje nienajczystsze sumienie w biaej kopercie. Ze strachu fotografuj ca stron jednym spojrzeniem: Down - nie, inne schorzenia nie. Zdrowe! Pe dziecka bdzie znana 10 XI. Telefon kontaktowy... - Piotr, list ze szpitala... - budz go. - W porzdku? Wiedziaem - spokojnie zasypia. Biegn do lasu. wiergol z ostatnimi ptakami. Przemawiam do brzucha, przepraszam... Bezadnie wywijam rkami, powtarzajc figury tai - chi. Nie mog si skupi, zamiast harmonijnie wiczy, tacz z radoci. Pijany mzg wywietla halucynacj: na polanie pojawia si skonooki mnich buddyjski. Idzie w moj stron. Piotr mia chyba racj, mwic, e Malestwo jest zemst Tybetu (zioowe tabletki na raka, ktre braam w lipcu od dalekowschodnich uzdrowicieli z Warszawy). - Halo! - kaniam si zjawie, wcieleniu moich przeczu. Mnich ma pod pomaraczow sutann ciep koszul w krat. Przyjecha z Birmy na zaproszenie szwedzkiej rodziny, potrzebujcej wsparcia duchowego. Gospodyni choruje na raka piersi. Mnich mieszka w lenej chatce i uczy si prowadzi traktor, spychajcy kloce pocitych wierkw. Czeka na pierwszy nieg, pierwszy w jego yciu. Zagldam do mdrej ksiki Cia. 40 kolejnych tygodni. Co dalej? Dziecko jest zdrowe... wcale nie. Dobre wyniki z bada prenatalnych wcale nie gwarantuj zdrowia dziecka i matki. W ksice wyliczaj, tydzie za tygodniem, co nam grozi, zanim minie dzie-

wity miesic: borelioza, zakrzepica y, smka (zielona), fibronektyna, talasmenia. Wybr nazw wikszy ni imion w kalendarzu. Kurcz, przeszam wszelkie badania niby slalom z przeszkodami, a tu si okazuje, e to dziewiciomiesiczny maraton hipochondrykw? Wrzucam poradnik - straszak do lodwki, gdzie trzymamy stare, nieczytane ksiki. 8 XI Poowa scenariusza. Amalia Mniszech wraca do Polski (dobrze jej). M wita przed paacem w Dukli. Za par lat przebuduj chaup, ufunduj koci, gdzie Amalia bdzie miaa najdziwniejszy grobowiec Rzeczpospolitej: damy, lecej w pianie rokokowych falbanek z alabastru. W kamiennej sukni, wysokich bucikach i czepeczku z kamienia. Naprzeciwko siebie dwa krysztaowe lustra odbijajce w nieskoczono plec figur Amalii. Nieskoczono jako przedrzenianie siebie samej, art bez puenty. Wizyta u poonej w Sztokholmie. - Zupenie inaczej wygldasz. Masz ju wyniki - domyla si. Id pod USG. Mae znowu wyczuo publiczno. Klaszcze w donie, klepie mnie po macicy. Spod ppka sycha cichutki szmer. Lekarka zapisuje rozmiar gwki i centymetry tej rozbawionej frygi, liczy paluszki. - Jeden, drugi, trzy, cztery. - A pity gdzie? - jestem przestraszona. - W buzi, ssie. - Na pewno dziewczynka - Piotr nie ma ju wtpliwoci. - Za wczenie na fiutka albo myszk, nie wida. Pord wyznaczymy... midzy sidmym a siedemnastym kwietnia, ale wiadomo, dziecko samo zdecyduje - koniec filmu, lekarka wycza ekran. Wynosz z przychodni pitnastocentymetrowego czowieczka, ukrytego pod paszczem i moj skr. Widziaam go do szpiku koci i nic o nim nie wiem, nie wiem, o czym ni. Jest On czy Onym? Oddycha mn, popija moj krew. Obydwoje maszerujemy przez kosmos. Ono zanurzone we mnie, by moe jeszcze wszechwiedzce. Ja ju ze ladem po anielskim palcu na twarzy. Kabalici mwi, e tu przed narodzinami anio delikatnie muska zagbienie midzy nosem a ustami, zabierajc wspomnienia boskich tajemnic i przeznaczenia. Zostaje zagbienie - piecz zapomnienia. 9 XI Od rana czuj odmienno mojego stanu. Nigdy nie pozwalaam sobie na wylegiwanie si w ku. Wrzask budzika: - Karrrrdiolog o dziewitej!!!!.

Dzisiaj, prosz, odmiennie: budzik sobie, ja sobie. W kocu Piotr wychodzi z azienki i ogusza go pici. Miewam sny, ale tyle w jedn noc? Chyba ni za nas dwoje. Jeli wymieniamy midzy sob powietrze, jedzenie, czemu by nie sny? Skoro to byy Twoje marzenia, to delikatne - niy mi si kolorowe wstgi jedwabiu. Kad mnie w laboratorium. Elektrody, USG, rka pod gow, na lewym boku. Szum aparatury, ciemno, ciepo. Syszymy z Malestwem podobne bum - bum mojego serca, podsuchiwanego przez mikrofon. Laborantka szpera mi czujnikiem pod ebrem. Bum zamienia si w pim - pam; serce bije rekordy w nieprzerwanym odbijaniu pieczki ycia ping pong. Potem cmoka, ciamka i zabiera si do tego, do czego zostao stworzone: cheptania krwi. Przeraajce odgosy arocznoci, zasysania. Cisza. Koniec badania. Laborantka wychodzi po lekarza. Bior suchawk (moe oczawk?) USG i przesuwam sobie po brzuchu. Przyrzd jest wycznie kardiologiczny, z caego ciaka pokazuje bijce serduszko dziecka. Zjawia si blady, wykrochmalony specjalista. - Czy jestem zdrowa? - adnego zwknienia zastawek. Jeste super - zdrowa - analizuje wykres. - To ci, co ci badali w Polsce, chyba le si czuj. W szpitalnym kiblu anatomiczne rysunki, ogoszenia: Samotny poszukuje kobiety wacej od 15 do 20 kilo, obok dopisek: Dobrze trafie do szpitala, lecz si, chuju. Jestem za pisowni po polsku huj dla krtszego, obrzezanego. W drodze ze szpitala Pietuszce przypomina si, gdzie jest polski sklep. Cud, spenienie marze. Co za dzie - mam zdrowe serce i makowiec, sernik, pczki, pachncy chleb, kiszon kapust, wedlowskie cukierki (Irysy, Figle). Przy ladzie jednokartkowy Informator Kulturalny. Miesicznik Polskiej Rady Kultury w Sztokholmie. Same due litery, powaga i program: filmy, koncerty. Zajadam kapuch, przegldajc Informator. Polska emigracja to cigle wita Figura z kapliczki Gombrowicza: 23 listopada, godz. 19. WIECZR PROEZJI (poezji i prozy?) - Konsul Generalny RP w Sztokholmie zaprasza na inauguracyjny wieczr pocztkujcy seri spotka z klasyk polskiej poezji i prozy, na ktrych (nazwiska lektorw) przypomina bd Pastwu naszych Wielkich. Na pierwszym wieczorze, w salonach Konsulatu Generalnego, sucha bdziemy strof Wadysawa Reymonta i Adama Mickiewicza. Przy fortepianie fortepianista. W Nyheters artyku o pisarce Carinie Rydberg i jej przebojowych Diabelskich sztuczkach, w ktrych swobodnie miesza wasn prywatno z literatur. Opisuje romanse ze

znanymi osobistociami. miaa dziewczyna. A gdyby tak cign te nie najczystsze przecieradeka, jakimi zasaniaj si poniektrzy moi byli? Autorytety moralne, luminarze etyki i sztuki. Zreszt kto by w to uwierzy? Kamstwa atwiej uchodz za prawd. Sami wydaj ksiki, w ktrych pozuj na wyrocznie moralnoci i smaku. Grafomaskie opluwanie innych to nie literatura, panowie, ale opisywanie ka jest rwnie dobrym tematem, jak kady inny. W pisaniu, w dobrym pisaniu nawet kamufla bywa wiwisekcj. Rydberg odwanie przerabia siebie na literatur. Mimo e pozornie mczynie obyczajowa szczero dodaje kolorytu, a kobiecie siniakw. Autor tekstu nie odmawia Rydberg talentu (to uznano ju przy jej poprzedniej ksice), zastanawia si natomiast, czy pisarka, wymachujc pirem, nie drani tym penisowatym atrybutem pisarzy mczyzn. Poza tym jest tak chuda, e nie menstruuje. Reszta artykuu mdrzejsza, bez tego botka obyczajwki, ekscytacji i rubaszno - olizego pomruku, syszalnego niekiedy z polskiej zagrody dla krytyki, gdy pisarzem jest kobieta. Pomys na prac magistersk: Wpyw penisoksztatnych narzdzi pisania na rozwj pisarstwa mskiego do schyku XX wieku w wietle rozwoju informatyki i pisarstwa kobiecego, posugujcego si dotykiem echtaczkopodobnych klawiszy komputera i myszki. Miska spaghetti na obiad. Po godzinie pustka w odku. - Pietuszka, chyba si zaczo: konkurencja o jedzenie. Malestwo wyjado mi cay talerz. - No, to poczekaj na kopa w miednic: Mama, deser! Dugi spacer w ciemnociach, ze wzgrza pomidzy domami wypatrujemy pomaraczowych wiateek naszego okna. 10 XI Od dziewitej czterdzieci pi bd wyniki: dziewczynka czy chopiec. Jest mi to obojtne. Przyzwyczaiam si do chopca. Piotr wolaby dziewczynk. Na szczcie wybr jest ograniczony. Jedno i drugie bdzie niespodziank. Zadzwoni o dwunastej, po odrobieniu dwch scen scenariusza Dam. niadanie, wczam Trjk i czytam Fiszerow, wiedzc, e do koca dnia mog nie mie ju czasu na takie przyjemnoci. Dziewita trzydzieci - siadam do komputera - mego ywiciela. Scena pogrzebu Bruhla - ministra na dworze Augusta II, ojca Amalii. Tum, wyrzucajcy go z trumny, potem Amalia z crk za szklanymi drzwiami kocioa, uciekajce przed zemst motochu. Tum wrzeszczy: .Zodziej, krwiopijca! W mojej gowie: Dziewczynka, chopiec?!

Nie wytrzymuj, w poowie sceny dzwoni do Karoliska Sjukhuset - zajte. Wracam do pogrzebu: Amalia daje crce lekcj, kac patrze na sponiewieranego trupa dziadka: Albo rzdzisz motochem albo on rozszarpie ciebie. Skocz scen i zadzwoni. Nie kocz, biegn do telefonu. Mogabym si wysili i powiedzie te par zda, jodujc po szwedzku. Ale boj si pomyli, trzeba wymieni tyle cyferek ubezpieczenia, jakby dzwonio si do banku w sprawie tajnego konta. Wol te usysze odpowied po angielsku. Szwedzka flicka (dziewczynka) kojarzy mi si z francuskim glin - flikiem. Pojke (chopiec) - z ostrzyonym na zapak blondasem w czarnym dresie, zajadajcym czarne cukierki - lakrisy. Synne lazowe cukierki, przysmak Dzieci z Bullerbyn. Sone i gorzkie zarazem. Testowaam je na dzieciach spoza Bullerbyn, czyli nieszwedzkich. Reakcja bya zgodna - odruchowo wymiotna. Dziewczyna z Karoliska Sjukhuset pyta mnie o dat urodzenia, numer personalny, numer badania i zadaje jeszcze podchwytliwe pytanie: Czy to twoje pierwsze dziecko?. - Yes - gos mi si trzsie. Ona perfidnie wyczekuje. - Jak sdzisz, chopiec czy dziewczynka? - Please. - OK, powiem ci... girl. - GIRL! Dziewczynka!!! Piotr wybiega zaspany z sypialni: - Wiedziaem. Odtacowujemy taniec radoci. Dziewczynka szybciej zaczyna mwi, chodzi, atwiej j wychowa, dziewczynka... Po prostu Power Girl! - Pola! - cieszy si Piotr. Przekonuj do Nany. Te atwo wymwi, midzynarodowe imi. - Nie, nie, ustalilimy. Pola jest skromnie, prosto - sucha go nawet odkurzacz, cichnc, cichnc a do ostatecznego wyganicia. Jedziemy kupi nowy. Sprzedawca, w koszulce opinajcej muskuy, zachwala ciemnoniebieski. Ani sowa o cigu, wcigu czy innych technicznych bajerach, w ktrych lubuj si faceci z dziau elektrycznego. - Znakomity, wytrzymay odkurzacz. Dziecko moe na nim jedzi - sprzedawca szarpie rur. Gdyby dali do tego siodeko, to czemu nie sprzta, jedc po mieszkaniu. Sprzedawca wskakuje na plastikowy odkurzacz: - Mona skaka i nic!

Zostawiamy go, bkajc, e musimy si zastanowi. Za sklepem zataczamy si ze miechu. Kupujemy gdzie indziej - najbanalniejszy odkurzacz do odkurzania. 11 XI Midzynarodowy dzie Makabry. Na Zachodzie - koca pierwszej wojny, w Polsce Niepodlegoci. Radio i telewizja o trupach. Zacny Bouillon... daje kawaki z Rwandy i fragmenty ksiki profesora mojej Ecole, torturowanego w kambodaskim obozie koncentracyjnym. Uratowa si dziki znajomoci buddyzmu. Przekona khmerskiego oprawc profesora matematyki, e jest etnologiem, a nie szpiegiem amerykaskim. Po latach Francuz wrci do Kambody, spotka yjcego na wolnoci, w dostatku, swojego kata, majcego na koncie czterdzieci tysicy morderstw (w wikszoci opat). Pivot pyta profesora i innego gocia, dziennikarza z Rwandy: Dlaczego? Dlaczego ludzie s tak okrutni? aden z rozmwcw nie znajduje odpowiedzi. Nie ma jej. Mordercy z Rwandy, zabijajcy maczet doszli do wniosku, e czowiek daje si atwiej za - szlachtowa ni zwierz, przed mierci pokornieje. Na Trjce wieczorem dyskusja o wspczesnym patriotyzmie. Maluj swj obrazek na jedwabiu i przestaj sucha. Dla mnie najlepszy przykad patriotyzmu to kibice. I ssiedzi, wywieszajcy flag. Taka tutejsza moda. Nie wiesz, gdzie jeste, budzisz si z kaca, wygldasz przez okno: Szwecja oblana morzem. Wszdzie Szwecja, nie masz wtpliwoci, przy jednakowych rdzawych domkach pale ze szwedzk flag. Flagowe obsikiwanie terenu. W Szwecji, w typowo szwedzkim domku, mieszka Szwed z totemem w ogrodzie. Polski patriotyzm - wiara, e jest si Narodem Obiecanym Europie, wiatu. Skoczyam obrazek. Portret dziewczcia w wianku. Sodycz oczu, zniewalajcy umiech. Plama ust troch krwawa, zaschnity strup? Nie wida zbkw, przykrytych wargami. Dwa ky, pamitka po drapienych przodkach. Wygralimy nie tylko kolejn wojn, wygralimy ze wszystkim, co yje. Czowiek si moe ucywilizowa - zorganizowa w band (narodu), ale nie uczowieczy. Uczowieczy mona psa albo zwierzaki Disneya. Rzdz nami nadal bogowie bez masek - instynkty i kapka szarych komrek na czubku gowy, zwana drapien inteligencj, okrutniejsza od kw i pazurw. Te mae Pol Potki po biurach i redakcjach, drczce skazanych na etatow prac. Wracajcych do domu gorzej ni z wojny, z dziur w odku. Wrzody jako rana postrzaowa cywilizacji. Miaam si nie denerwowa, nie szkodzi Polce. Wieczorem tylko Mozart. Za duo nut - mawia o nim cesarz Jzef II, niech wic ktra przewidruje brzuch i dojdzie do jej skulonych uszkw.

12 XI Po obudzeniu najwicej myli. Nie ubabranych niadaniem, krztanin, wic nieodpowiedzialnie lekkich: w styczniu do Woch. Samolotem do Wenecji, Siena, Asy, czemu by nie Rzym. Piotr wraca z pracy, wysuchuje moich planw. - Bdziesz miaa taaaki brzuch, skopany przez Po, i odechce ci si muzew. Pietuszka kadzie si, wymczony dyurem. Zostaj przy nim, a zanie. Te wsplne kilkanacie minut razem wyrwnuje nam rachunek oddzielnej nocy. Rozczesuj mu palcami dugie wosy, lece mikko na poduszce. Rozwiane, jakby gdzie bieg przez sen. Spltane wynionymi uczuciami i prawdziwymi kopotami. Zrywa mnie telefon. Produkcja Miasteczka. Wysuchuj ich wersji. Dziesi odcinkw na teraz, pozostae czternacie moe, chyba... - Do koca grudnia wiem, co mam robi, a potem? - prbuj co zaplanowa. - Poczekajcie dwa tygodnie, wyjani si. Nie mam czasu czeka. Pod koniec marca bd balonem, balon odleci i zostan na ziemi z pieluszkami, soczkami, nieprzespan noc. O adnym pisaniu nie bdzie mowy. Natura da si zaplanowa: midzy sidmym a siedemnastym kwietnia rozwizanie. Ludzie, racjonalni ludzie s nieprzewidywalni: Wyjani si. Mam film w pisaniu, rozbabran ksik, serial w trakcie produkcji. Goni mnie czas, nie mam cierpliwoci. Wyobraam sobie ten biegncy czas i obok niego truchtajc cierpliwo. Nie umiem truchta, ciboli. Kochajcie ludzi, tak szybko odchodz - telewizyjny refren ze sw ksidza Twardowskiego. Moe w kocu komu przyjdzie do gowy, e po ktrej nachalnej powtrce zamiast poezji powstanie z tego haso na rzecz przedwczesnego wytrysku? Na obiad mielone. Bior przepis: jajko, tarta buka. Paprz si w luzowatym biaku, dodaj przypraw. Zastanawiam si, czy przepisy kulinarne nie su przywrceniu ycia martwemu misu: kolorw, jdrnoci, zapachu. Troszeczk tego, tamtego i z krwawego ochapu wiski Frankenstein. Trzeba go natrze (pieprzem), ogrza w garnku i voila! - kotlet smakuje jak ywy! Spacerujemy z Pietuszk. Bezlistne, czerwone gazki brzozowe na biaych pniach przypominaj poncy chrust. Jest ciepo, jakby wanie od nich, listopad bez przymrozkw. Knoc jedwabny obrazek. Klejowy kontur wypeniony kolorem nieudolny. Nie pomg poyskliwy wdzik jedwabiu, tuszujcy najgorsze bdy. Przed kadym obrazkiem jestem zupen amatork.

13 XI ciana z Damami: trzydzieci dziewi scen, szedziesit stron. Amalia powinna si teraz wda w konfederacj barsk i wplta w morderstwo ony Potockiego. Pokaza konfederacj w kilku scenach, wyjani, o co chodzi, bez komentarza zza ekranu. Gapi si w komputer i nic, ciana. Na dodatek Amalia ma wzbudza sympati. Pisz, kasuj. Jeeli si nudz scenami i dialogami, znaczy - le. Dobre teksty wychodz mi tylko na haju. Spacer w lesie, naapanie sobie poezji i z powrotem w dyby. Chyba mam rozum w nogach, na siedzco nic mi nie przychodzi do gowy. Moe s wzrokowcy i suchowcy, siadacze i biegacze. Mdrale twierdz, e ruch (zwaszcza kiwanie si w przd i w ty) pobudza hipokamp, odpowiedzialny za pami. Ale ja sobie chyba nie przypominam roku tysic siedemset siedemdziesitego. Seks w ciy, ha! Coraz wygodniej na stojco, od tyu. Kupi kurewsko wysokie szpilki? Pietuszka nie musiaby si znia do mojego poziomu. Wchodzenie na stoeczek jest zbyt rozczulajco dziecinne. Stanowczo szpilki, sursum corda i wypita dupka. Dzwoni Zosia z pytaniem, czy przytyam. Ostatni raz wpadam do nich w lipcu na podwieczorek. Musieli by zdziwieni, kiedy dorwaam si do garw i wyjadam stare azanki, chiszczyzn, rozgldajc si za jeszcze. Na drog dostaam w szklance smalec, uznany pomykowo przez Piotra za stary ser i wyrzucony. Nie miaam wtedy pojcia o ciy, wydawao mi si, e wychodz z zagodzenia. Mwi prawd: - Zosiu, przytyymy cztery kilo od tamtego czasu, Pola i ja, jestem w pitym miesicu. Zosia cieszy si bardziej od nas: - Nareszcie! - gratuluje nam, jakbymy byli w wieku patriarchalnym i sta si cud. Za to dostan transport jej genialnych azanek, dobrze by w ciy. 14 XI Telefon od wydawczyni. Wrcia z Targw we Frankfurcie, przywioza artykuy, w ktrych Niemcy pytaj, czemu nie przyjechaam. Odpowied jest prosta: na Targi w tym roku nie zapraszano z Niemiec, ale z Polski. Nie zaapaam si. Wczeniej tak, za rok pewnie te pojad, jednak na huczne obchody Dni Polskich nikt z kraju mnie nie zaprosi. We Frankfurcie Hiszpanie kupili Kabaret metafizyczny, wydadz pod koniec przyszego roku. Zimno. Pietuszka wzi si do porzdkowania tarasu. W kadym pokoju, take w kuchni, mamy sofy, leanki. Na tarasie a dwie. Te z tarasu trzeba zawin chochoem na

zim. Pod jedn z kanap stare ptasie gniazdo. Znalazam je puste w lesie, przyniosam do domu i powkadaam kurze jajka. Zawiesiam koo anteny satelitarnej, opowiadajc Pietuszce o dziwnych wielkich ptakach, krcych nad naszym domem. Nie da si nabra, jaja miay sklepowe stempelki. Wybieramy si do kina. Mieli ju gra chiski film o smokach, taoistyczno feministyczny western. Nie graj, nie ma te filmu z Douglasem, podobno najlepsza jego rola. Daj za to now wersj Shafta. Pietuszka odmawia: - To nie jest film dla kobiet w ciy, za brutalny. - To co jest dla kobiet w ciy, kreskwki? Bierzemy z wypoyczalni film o bokserze Hurricane - dla nieciarnych mczyzn, wsplny film z Alem Pacino o dziennikarzu w aferze tytoniowej i dla mnie francuski, Dziewczyna na mocie. Mimo Daniela Auteille kia, czyli francuska choroba: metafora za metafor, co daje metafor filmu, a nie film. Kupujc w naszym wiejskim sklepie, nalecym do sieci spoywczakw ICA, rozumiem pomys Karen Blixen na Uczt Babette. W kolejce do kasy chce mi si krzycze: Ludzie! Na wiecie jest prawdziwy chleb! Niesolone maso! Ciastka inne od sucharw z kardamonem, pachnce owoce i warzywa!!! Babette sprowadzia z Europy wyrafinowane jedzenie dla swojej skandynawsko protestanckiej wioski. Mam te same odruchy, przywoc z Polski dla Kerstin demy i wedlowskie ciastka. - Posmakuj innego wiata, zapachw, niezamroonych zmysw. Kerstin nie udaje - naprawd jej smakuje. Trzydziestoletni Hakan, uwielbiajcy je, nie moe si nadziwi, e to takie smakowite. Kupiliby podobne kiebasy i sodycze w Szwecji, gdyby byy. Nie ma, w lekturach jest Uczta Babette. Czemu Pola mnie nie kopie? Ju chyba powinna. Pietuszka znajduje szybko pocieszenie: - Bo moe ci lubi...? Wieczorna beznadzieja. Szaro za oknem i w gowie. Zmczenie. To, co napisane rano, wydaje si bezsensowne, to, co jutro - niemoliwe. Zostaje byskotka telewizora. W Oknach rozmowa Wszystko na sprzeda. Kasia Figura tumaczy si ze swojego seks telefonu. Fajna, temperamentna kobitka, ma najwidoczniej porachunki z mskim wiatem. Jej seks - telefon, rodzaj rewanu, okazja do oskubania macho, zamienia si nagle w rodek komunikacji z publicznoci. Medium do komunikowania. Drugi zaproszony - facet z reklamy, dawny tumacz ambitnej literatury angielskiej, porwnuje swoje nazwisko wydrukowane maymi literami w ksice z autorstwem billboardu, widocznego na ca Polsk. Obgaduje reklam drenujc najzdolniejsze umysy. Ani sowa o pienidzach, od kt-

rych klej si jej plakaty i ktre na niej zarabia. Wstyd pracy czy szlachecka pasko? By bogatym i wolnym z urodzenia, z aski talentu nie kalajcego si wysikiem? Upokorzenie pienidzmi. Polska sprzed dwustu lat, wymieszanie wysokiego z niskim; salon i kibel. Fiszerowa o synnym amancie, bohaterze narodowym, ksiciu Jzefie Poniatowskim: Jednym z nawykw zniewieciaego trybu ycia Ksicia byt osobliwy zwyczaj przesiadywania w czasie godzin porannych na stolcu i przyjmowania wizyt bez zmiany pozycji. Przyzwyczajono si do tego i nie okazywano zdziwienia. 15 XI Agencja Artystyczna z Gdaska zaprasza na spotkanie ze studentami, do radia, bibliotek i tak dalej. Po raz pierwszy kto proponuje za spotkanie z czytelnikami do due honorarium, porwnywalne z niemieckimi odszkodowaniami za podobne wyjazdy. Nowe czasy czy nowe agencje? Docenianie, wycenianie, e to nie tylko reklama dla pisarza (robienie z siebie mapy), ale i praca, czciej - wyrywanie z pracy. Odpisuj: OK, chtnie, jednak o tej porze roku i w moim stanie nie wsid na prom. Rozumiem, jeli agencji nie bdzie sta na bilet lotniczy (dwa razy droej). Moe przy innej okazji... Odpowied z agencji faksem i Szekspirem: Nad mur wzleciaem na skrzydach mioci; Dla niej kamienne przegrody s niczym: Jeli je umie przekracza - przekracza. Romeo i Julia Szukaj sponsora na skrzyda dla Julii. Jestem wdziczna (faksowo) za zrezygnowanie z obsadzania mnie w roli Ofelii, toncej na polskim promie z lat szedziesitych. Po czterech miesicach smak zielonej herbaty z cytryn. Pola na pocztku ciy, wstrtnie protestujc, uznaa j za wywar z petw. Dzisiaj przekna i zabulgotaa (radonie?). W dzie, zakryta ubraniem, bez blw i nudnoci, zapominam o tym, co w rodku. Lec w wannie, nie umiem si przyzwyczai do siebie. Ppek przesunity niesymetrycznie gdzie pod pach niby portfel (w drodze za wyrostkiem robaczkowym, wdrujcym pod rami - ilustracja z ksiki o zmianach po pitym miesicu). Brzuch przypomina stwora, wylegujcego si na moim odku. Z profilu jeszcze to jako wyglda - macierzysko; z gry - nieksztatny bebech. Zawsze byam ze skry, koci. Bez krgoci kobiecych - nagle eksplozja. eby wiedzie, skd dokd jest Pola, wyczu. Nic z tego. Tajemnica, uciskajca odek.

Przypadkowo, pstrykajc po kanaach, znalazam film BBC o malowidach naskalnych. Co, na co czekaam od lat. Skadne wyjanienie symboliki jaskiniowych obrazw. Nie przekonyway mnie podrcznikowe tumaczenia: Nasi przodkowie sprzed trzydziestu - - dwudziestu tysicy lat malowali doskonale zwierzta, zaledwie szkicujc ludzi, polowanie byo bowiem istot ich ycia. A powtarzajce si w rnych jaskiniach wzory geometryczne: Rodzaj pisma obrazkowego, opisujcego ilo ubitej zwierzyny. Skoro kto potrafi niemal trjwymiarowo narysowa konia, to dlaczego nie narysuje twarzy? Ludzie od zawsze byli zakochani w sobie albo w innych. Te same kratki, kreski i spirale w odlegych od siebie miejscach, w czasach, gdy nie byo wsplnej kultury, tylko hordy owcw i zbieraczy? Angielscy archeolodzy porwnali malowida Buszmenw z malowidami w jaskiniach francuskich. Buszmeni z obrzey pustyni Kalahari bez problemu objanili badaczom, co przedstawia malunek przodkw, i odtaczyli go w transie. Buszmeski szaman opisa transowy lot w przestworzach, prowadzony przez duchy zwierzt. Przeszywajcy bl, cierpienie widoczne na jego spoconej twarzy s oznak aski. Bstwo wysuchao proby o zesanie mocy. Droga krzyowa miosierdzia. Podobne rezultaty, lot poprzez kolory, przestrzenie, uzyskuje si przy gbokiej hipnozie, gdy nie wydaje si polece i pozwala mzgowi pracowa na wolnych obrotach. Wywietla wtedy wasne halucynacje. W pewnym momencie na ekranie umysu pojawiaj si kreski, kraty, spirale. Te same wzory (take z jaski) i przeycia, niezalenie od wieku badanych i krgu kulturowego. Przypominam sobie LSD - owe podre w kalejdoskopowych tunelach barw. Pierwsze dowiadczenia z LSD przepaliy mi gow. Ju nigdy po zayciu kwasu nie bd miaa tej lekkoci pierwszych przey. Gdybym za pomoc kilku farb miaa namalowa, co wtedy widziaam - odlot w kolorach - wygldaoby to mniej wicej na czarne albo czerwone kropki z naskalnych malowide. Kraty i kreski okazay si nie puapkami na zwierzta i pierwszymi cyframi, lecz symbolem wizji. Ludzie, przeszyci szamaskimi strzaami, doznaj bolesnej mocy przejcia na drug stron rzeczywistoci, prowadzeni przez zwierzta, symbolizujce nadludzkie moce. Przekonuje mnie to tumaczenie, tak jak wite obrazy, gdzie precyzyjnie wymalowani s wici, anioowie wiodcy w zawiaty, za zwykli miertelnicy boczkiem, niezauwaalnie. Czy nadprzyrodzone siy, wycigajce czowieka z materialnego wiata niby rzepk z ziemi, nazwie si koniem, bawoem albo bawolim witym Markiem... nie ma rnicy. Aureola lub dzib pierzastego przewodnika po zawiatach - to nieistotne szczegy. Mao sensowna jest stara podrcznikowa hipoteza, e ciany jaski, ich forma pobudzay do szukania znajomych ksztatw zwierzt i malowanie ich mogo wywoa trans.

Pomylaam o Poli, zamknitej w przytulnej jaskini macicy, obmacujcej j apkami. Pogrona w prawiecznym nie. Co pokazuje jej budujcy si warstwa po warstwie mzg, o czym ni? O kreskach, wietlistych punktach? Mj may czowieczek w transie tworzenia samego siebie. 16 XI O sidmej rano ciemno. Siadam w kuchni, popijam herbat i wsuchuj si w dom. Przedmioty waruj posusznie: garnki na piecu, spocony czajnik. Za oknem szuranie dzieci, idcych do szkoy - cikie tornistry, wyginajce im do tyu rce - zwichnite skrzyda. Pietuszka przykada ucho do mojego brzucha. Nie sycha Poli: ani bicia serduszka, ani porannego tupania. Za wczenie. Na zakupach zagldamy do dziecicego sklepu. Cudawianki: koyski, eczka, dziwne przyrzdy do podskakiwania, nosideka, odcigarka pokarmu. Chodz z rozdziawion gb. Licz: tysic, dwa tysice koron. Ogldam pozytywki, zastanawiam si, czy ju nie kupi i nie przystawia do brzucha (Pola syszy) przed snem. Moe zapamita i bdzie przy tym atwiej zasypia? Pietuszka, widzc mj zachwyt wiklinowym eczkiem na kkach, radzi wybra zwyke, drewniane. - Zmienia si w nim poziomy, starczy na dwa, trzy lata. Z wiklinowego wyronie po p roku. - No tak, ale... jest lekkie, mona je wozi po domu. Pisz - koyska koo mnie, gotuj - w kuchni, id do azienki - Pola ze mn. Solidne drewniane eczko ze szczebelkami skazuje na krenie wok niego i dziecka. Mj najwaniejszy argument za wiklinowym - jest liczne, z baldachimem, bia haftowan pociel. - Niech bdzie, te si wychowaem w wiklinowym koszu na bielizn - Pietuszka kapituluje. Wszystko jest tu sodkie, krasnoludkowe. Horrorem s jedynie wzki. Z boku podobne do karawanu. Pamitam takie czarne, ponure kredensy z trzscymi si szybami i trumn w rodku, z ktrej wystaway falbanki pocieli. Przejeday koo mojego dzkiego podwrka, cignc za sob orkiestr, aobnikw i zafascynowane hec dzieciaki. Wzki dziecice maj plastikowe szyby, przygnbiajce (praktyczne) kolory. api za jeden z nich i z karawaniarza zamieniam si w bon. Brakuje mi czepeczka. Mogabym wystpowa razem z rzdem tych wzkw w musicalu o wyszych sferach. Wyszych, bo cena na te spryny i kiepski design - trzysta dolcw. Nie spodziewam si rewolucji w wzkarstwie do kwietnia przyszego roku. Pola najedzi si w eczku - koysce, a na spacery bdzie chodzi w nosidekach.

Z Polski wiadomo o nowej nagrodzie (Nie dla mnie sznur samochodw... nie dla mnie...) imienia Jzefa Mackiewicza. Przeciwwaga Nike dla poprawnych prawicowych pisarzy. I dobrze, im wicej nagrd, tym lepiej. Do czego moe si jeszcze przyda Mackiewicz? Jego obsesje, powieci nieco wyblaky. Wiadomo, nie bdzie czytany, za to uywany na zasadzie hasa. Cenny by jego sposb mylenia, niespotykany w Polsce, moe z wyjtkiem Brzozowskiego. Logiczny, jak na przyrodnika przystao. Nie wdawa si w niuanse, usprawiedliwiajce wahania ludzkiej natury. Przyroda jest bezwzgldna, czowiek zezwierzcony przez histori (komunizm). Polowano na niego z prawa i z lewa, zaszczuto. Mackiewicz byby przydatny, gdyby komukolwiek po upadku Zwizku Radzieckiego zaleao na pokazaniu rnicy midzy (prawdziw?) Rosj a komunizmem. Zna Rosj, by ni uwiedziony, i zna dobrze komunizm. Nie utosamia ich, wymiewa teorie, udowadniajce pochodzenie komunizmu z rosyjskich korzeni. Sowiety byy dla niego zaprzeczeniem Rosji, jej diabelskim przedrzenianiem. Nie uywa takich porwna. Diabelski, demoniczny to dziaka mistycyzujcego Zdziechowskiego, podobnego do Mackiewicza w diagnozie komunizmu. Pisaam o nich magistersk prac porwnawcz w tysic dziewiset osiemdziesitym sidmym. Jeden z promotorw, porzdny czowiek, ale tchrz, w ostatnim momencie odmwi brania udziau w egzaminie. Kiedy spotkaam go na Grodzkiej w Krakowie, nie chcc mi si tumaczy (co mia do powiedzenia - e boi si ryzykowa karier? Kilka lat uczy nas odwagi mylenia wbrew politycznym systemom), zrobi unik i prbowa wej do sklepu. Pech, akurat naprzeciwko bya ciana z rynn. Wic sta pod t rynn, jakby zastanawia si, czy wej na dach. Pietuszka ma problemy gatunkowe: - Wyjedziesz do Budapesztu, Pola nie ma tam nic do roboty, powinna j zostawi. Gdybym byt pingwinem cesarskim, mgbym przechowa jajo, bujajc je na stopach. Samica wrciaby z wyprawy i przeja pakunek. - Austriacko - wgierskie gadanie. Niemoliwe. Za sto lat, za pidziesit uznaj prawdopodobnie ci za rzecz niebezpieczn dla podu i na ten czas przenios go do sztucznej macicy, ktrej nie bd grozi zatrucia, wypadki, niedotlenienia z winy matki. Naturalna cia bdzie luksusowym ryzykiem. - Eee - wedug Pietuszkina prdzej wynajd bezpieczne narkotyki. - Bdziesz si moga upa w czasie ciy. - Kochanie, czy ty nie mylisz raczej o sobie? O swojej zapanej staroci bez kaca...

Poyczam na drog jego sztruksy. Nie mam ju talii, mam za to brzuch i si nie dopinam. Zawizuj spodnie sznurkiem. Zakrywam swetrem - nie wida balonika. 17 XI Nie bdzie VAT - u na ksiki (hurra!) i na budownictwo zostanie po staremu! Dwie ustawy, zbliajce mnie do zamieszkania we wasnym DOMU PISARZA. Lubi Tuska, moe dlatego, e sepleni jak ja. Moe dlatego, e wyglda normalnie i uczciwie na tle politycznie zakazanych mord. Bdzie startowa do szefostwa Unii. Geremek take, bo ma tradycje solidarnociowe (umiejtno gadania z komun). W adnych wyborach, prezydenckich, gminnych, nie wygra mj kandydat, al mi Tuska. Jeszcze jedna, mitochondrialna korzy z Poli: mczyni (plemniki przy zapodnieniu) trac swoje mitochondrialne DNA. Do jaja przeciska si tylko genetyczne jdro, przydatki odpadaj. Przeka Poli mitochondria matki, prababki Ewy, a ona podaje dalej, o ile te bdzie miaa crk. Mczyni s lepym zaukiem ewolucji (mitochondrialnej). Majtku Poli nie zostawi, domu pisarza chyba te nie (jeli bdzie najtaszy i nietrway), wic chocia te malutkie, rodowe mitochondria. Wstaj noc i totalny niesmak. Obrzydzenie sam sob. Lez do toalety. Czy mona lubi kogo, dla kogo jedynym celem jest wstanie i zrobienie siku? Przyapaam si wanie na tej jedynej potrzebie o trzeciej nad ranem, reszta mnie pi albo szydzi z siebie samej. 18 XI W samolocie zaspana gdzie midzy niebem a ziemi, bliej nieba. Wtulona jeszcze w ciep noc, w mocne i delikatne rce Piotra. Dostaj pod nos papryk z salami, aha! - jestem w drodze na Wgry, linie Malewi witaj na pokadzie. Trzy godziny drzemania. Nie ma rnicy midzy chmurami w grze a deszczem, zalewajcym budapeszteskie lotnisko. Po serii pomyek z poprzednich wizyt (lecc do Niemiec, zamiast karty kredytowej wziam telefoniczn. Delegacja powitalna, nie doczekawszy si starszej, siwej pani (pisarki), pojechaa do domu i zostaam z wizj trzech dni w lotniskowej poczekalni) wypatruj z niepokojem witajcych. Mam przygotowany kartonik z wasnym nazwiskiem. S, poznali. Trzymaj Podrcznik do ludzi z moim zdjciem na okadce (dobrze mie czasem pysk na tekturce). Porwnuj mnie z ksik, podchodz. Marta - Wgierka z Instytutu Polskiego, i wydawca - Joszka. Ziuum do Budapesztu. Byam tu z pitnacie lat temu, niewiele pamitam: ruiny rzymskie, muzea. Joszka, prowadzc, puszcza kierownic i opowiada, co mijamy. Dodaje szczegy swojej biografii: jest Wgrem z Transylwanii, przyjecha stamtd bez grosza dwa-

dziecia lat temu, ma wydawnictwo. W tym roku goci w Budapeszcie znakomitych pisarzy polskich: Mroka i... Mickiewicza (?!). Pyta, co chciaabym zobaczy. - Muzeum cesarzowej Elbiety. Joszka zachwycony. - No problem, ona bardzo kochaa Wgrw, zwiedzamy jutro Godol - paac Sissi. Podjedamy pod kwater - gocinny budynek Ministerstwa Dziedzictwa Kultury. Dziedzictwo Kadara: olbrzymi pokj, podarte meble z lat szedziesitych. Rozpalone kaloryfery i pierzyny. Otwieram okno na jesienny ogrd - plantacj smutku. Prbuj ugotowa wod na gasncym gazie. Musz sta przy kuchence, trzymajc kurek. Absurdalne, ale moe oszczdne? Wychodz do miasta. Dwa przystanki dalej zamek. Kupuj bilet na Requiem Mozarta i schodz do swojej kadarwki. Ponure, ciemne przedmiecie. Padam na ko, ju si nie podnios. Koncert jest o smej, boj si wyj. Zasypiam w oskocie industrialnego brzczenia, wydostajcego si ze cian jak swd poaru. Nie mam pojcia, co to jest. Gigantyczna lodwka, mroca fundamenty? Kto miarowo tucze motkiem w miso. Pachnie gulaszem, aha - na parterze jest chyba restauracja. Pola przepywa abk na drug stron brzucha. 19 XI Przysza pani na wywiad - tak to mniej wicej powinno brzmie. Nie dziennikarz porozmawia, przeprowadzi rozmow, ale jaka pani pogada. Potwierdzi swoj niewiedz albo przekonania. Na tym polega wikszo beznadziejnych wywiadw. Pyta o moje podobiestwo do Gombrowicza. - Dokadnie, to o co chodzi? - nie rozumiem. - Ironia, w omwieniach pani ksiek czsto powtarza si okrelenie ironia. Ironia w Polsce - to tylko Gombrowicz? Czy uywanie tego przez innych malarzy ni Vermeer jest zapoyczeniem? Tumaczy si z ironii, odegna, zaegna? Proponuj herbat. Jedyny poytek z tej wizyty - pani wyjania dziaanie wgierskich kuchenek gazowych: - Trzyma odkrcony kurek z minut. W Rumunii maj jeszcze gorzej - gaz w butlach. Przyjeda Joszka z dziemi zabra mnie do Godol. Ze zmczenia podejrzewam, e rozumiem wgierski. Leje, zimno. Paac smutny, austro - wgierska nuda w barokowym grobowcu. Gabinet cesarza przypomina galicyjski urzd pocztowy. Do tego Sissi w czarnych sukniach, nastroszonych pirami, wiczca na drkach swoj anoreksj. Wieczorem kolacja z tumaczem Podrcznika..., Lajosem. Grecki w wymowie Lajos okazuje si po wgiersku Ludwikiem. Prosz go o zamwienie legendarnych plackw wgierskich.

- Nie znam... a, chodzi ci o sowackie placki - domyla si z mojego opisu. Bierze wino, dla mnie herbat. - Czy mog dosta kieliszek do herbaty, skoro... - podano mi j w krysztaowej karafce. Plotkujemy o polskim wiatku. O jakim kacyku, przysanym z Warszawy za czasw komuny, ktry na propozycj tumaczenia Mroka odpowiedzia z przekonaniem: - Nie lubi science fiction. Pokurczone miasto, zbiedniae. Roztrzsione tramwaje. Zhardziaa wulgarnoci biedy modziew - ka. Ze studzienek kanalizacyjnych odr identyczny jak w starej Pradze. Ten sam starczy zapach z bezzbnych ust, ciamkajcych wspomnienia dawnej wietnoci. 20 XI Do poudnia scenariusz Dam. Przegldam wiat Nauki: W dwa tysice pitym roku dowiemy si, po ktrej stronie wszechwiata yjemy. Niech no tylko si rozpdz czstki w akceleratorze CERN - u. Budapeszt te okazuje si zupenie inny po drugiej stronie Dunaju, w socu. Paryski, ale w Paryu domy s pod strychulec Hausmanna, tutaj kady inny. Od tysic osiemset szedziesitego do pierwszej wojny wiatowej stawiano z rozmachem architektoniczne cacka. Odarte z przepychu, zachowuj klas. Nie drani przyczepione do nich atki luksusu zachodnie sklepy. Nage perspektywy na wzgrza, rzek. Warszawa ze swoim ciniciem jest Gniotowem. Budapeszteskie ciany obtuczone kulami z pidziesitego szstego, lady po zbach zgodniaego monstrum, wgryzajcego si w mury, wszcego za ludmi. W hotelu Gallerta zanim si dojdzie do secesyjnej elegancji pywalni, trzeba przej przez badziewie szatni. aziebne daj od zagranicznych golasw dwa razy tyle, co ju zapacone w kasie. Przez uchylone drzwi widz wanny wyoone przecieradami, sceneria ze mierci Marata. Za kilkanacie dolarw dostaj foliowy czepek na gumk. Wychodz z kabiny w swoim jednoczciowym kostiumie z nogawkami prawie do kolan, styl Franciszek Jzef. aziebna klepie mnie porozumiewawczo po brzuszku: - Baby! Kto w kocu zauway. Nie poklepuje si nieznajomych, pieci si cudze dzieci. Mj brzuch sta si publiczny na te kilka wystajcych poza mnie centymetrw. Pierwsza zabawka Poli - wodne bbelki. Po ktrym okreniu basenu dostaj si pod bombardujce od dou gejzery.

21 XI Wieczr autorski w ksigarni. rodkowoeuropejskie twarze - zmasakrowane przez histori, inteligentne. Swojskie. Niewytresowane cywilizacj. Mona si po nich spodziewa wyszlifowanego umiechu albo kw. Sensowne pytania z sali i od prowadzcych wieczr. Bez tej gupawej polskiej agresji, poczucia wyszoci, kasujcego rozmow. Pozwalajcego co najwyej na knebel riposty. Zostaj wgrofilem? Hungarofilem? W knajpie, gdzie Joszka sprosi modych pisarzy i krytykw, powrt do przeszoci. Nostalgiczne Wgry, tsknice za wspaniaoci Austro Wgier, wywouj wspomnienia - dla mnie studiw w galicyjskim Krakowie. Kawiarnianych nasiadwek, pomysw, entuzjazmu. Gdy towarzystwo nie rozlazo si jeszcze na prawic i lewic, nie zatkao poczucia humoru fors. Janos - mody, zabawny wydawca i poeta, skrcajcy notorycznie z wierszy w powie historyczn. Kim takim mg by Tekieli, gdyby nie okopa si w prawdziwej historii Trjcy witej. Joszka planuje wydanie Namitnika. Tumaczymy mu z Lajosem nieprzetumaczalno tytuu. Wolne arty, nie ma waluty nie dajcej si zamieni na dolary i nie ma nieprzekadalnych sw. Z kombinacji wgierskich skojarze Namitno i Pamitnik wychodz Manewry miosne. Genialne, ale ju byo, podobnie jak pity kieliszek wina. Sowiasko jasnowosy Janos przysuwa si i niemiao pyta, czy naprawd jestem w ciy. - Da - rozmawiamy po rosyjsku. - Wyobracie sobie wgierskiego jasnowidza z lat pidziesitych - przygaduje Lajos. - Widzi w nowym tysicleciu Polk i Wgra, gadajcych w wolnym Budapeszcie po sowiecku, zawa serca. - Jak to jest nosi w sobie czowieka? Musi by niesamowite, nie mgbym si przyzwyczai - Janos zajada saatk i usiuje wczu si w rol ciarnego z penym odkiem tego czego, obcego. - Mylisz, e ja mog? Te nie rozumiem, czasem czuj, ale nie rozumiem. Co z tego, e jestem kobiet i to powinno by naturalne, wymoszczone hormonami. Rwnie dobrze ty mgby by w ciy i pytaabym ci, jak to jest. - Przeraajca jest oczywisto tajemnicy. - Strasznoje.

22 XI Wstaj o czwartej rano Joszka odwozi mnie na lotnisko i jedzie na pogrzeb do Transylwanii. Kiedy w knajpie balowalimy noc, umara jego babcia. Podaj na odprawie bilet. - Sztokholm - Budapeszt, zgadza si, ale nie powrotny. - Jak to? - robi mi si sabo. Bilet kupowali Wgrzy. Nie mam ju na telefon, ostatnie forinty daam ebrakowi. Nie braam karty Visa w obawie przed wasnym roztargnieniem. - Tu jest napisane Budapeszt - Sztokholm - pokazuj niepewnie. - Bez powrotu - paniusia wie lepiej. Nie ruszam si z miejsca. Trwam w banieczce pewnoci, oddzielajcej od wtpicego we mnie wiata. - Sprawdz - leniwie wstaje i wkrca bilet w maszynk. - A nie, powrotny te ogasza zdziwiona. Otwieraj si przede mn niebiosa, skrzydlaty anio Malewi (My Levi?) przenosi mnie do czekajcego Pietuszki. 25 XI Obrzydzenie do siebie, do roboty. Czytam trzy dni, czekam na zmartwychwstanie rozsdku. 26 XI Dzie, jakby socu nie chciao si otworzy powieki, zaropiaej chmurami. O drugiej ju zmierzch. Sarny od tej pogody gupiej, wya pod domy. Pozwalaj si podej na pi metrw, zanim z gracj wypn biay kuperek i spokojnie odejd. Maj kolor igliwia. Nie przychodz po jedzenie (nie ma przymrozkw ani niegu), wic po kiego? Popodglda ludzi, co robi w dziwaczn zim? Do poudnia poprawiam Damy i wysyam z naszej wiejskiej poczty (okienka w sklepie spoyczywczym), otwartej od pitnastej do osiemnastej. Wysuchaam kilku bekajcych za mn drwali i zaklejam kopert z dziewidziesicioma trzema stronami. Przed domem w ty zwrot, co jakby niewyczone elazko, swd przeczucia: Nie napisaam ulicy. Nie dojdzie na sam kod, miasto i firm. Dopisuj ulic dwa razy, przed i po Warszawie, na wszelki wypadek. Jestem wolna! Do pitku. Pietuszka zjecha Damy. Trudno, nawet mnie to nie dotkno. Odwaliam kawa roboty, kilka dobrych filmowych scen. Nie wezm, bd sprzedawa na kawaki powieciopisarzom albo dramaturgom, he, he. Jaka przyjemno sta przy piecu i pichci. Sos holenderski wedug przepisu: ubi tka. Macham trzepaczk i nic, moe ubi znaczy ukrci? Dawniej mwio si

ukrci kogel - mogel, jzyk si zmienia. Kto trafnie napisa w szwedzkiej gazecie: Jzyk jest wirusem kosmosu. Sos za rzadki (te ubite jaja). Wpadamy na pomys zakoczenia Miasteczka: dziesi ostatnich odcinkw rzeczywisto (romanse, ktnie, intrygi z planu i produkcji) czy si z fikcj fabuy i rzeczywisto zaatwia fikcj, serial si koczy. Nie do wykonania: pokazanie telenoweli od kuchni to podeptanie telewizyjnej witoci, rozrzucenie figurek z szopki. Telenowela jest z zaoenia pastiszem. A pastisz pastiszu... Jestem naraz w dwch, trzech czasach: teraz, po urodzeniu Poli i kiedy, kiedy po wyprowadzce ze Szwecji. W midzyczasie jest te czas i krtsze terminy: odda artyku, dialogi, zadzwoni do domu. Nie kci si, nie rozdrapywa przyszoci, bo i tak nie wiadomo, co bdzie. Tragikomiczne: rozpicie na krzyu czasoprzestrzeni. Piotr upiera si zosta w Szwecji. Kocz Stein, komentujc witego Jana od Krzya. Ona sama na par miesicy przed drog krzyow do Owicimia. Trafno myli, precyzja jzyka. Rzadko kiedy wyrwie si jej fenomenologiczny szwargot. Wbrew pozorom klarowne komentarze Stein to paradoksy, gdy s komentarzami zakonnicy bdcej nadal filozofk. Filozofia nie komentuje witoci, philosophia miuje mdro, do ktrej si wznosi po stopniach dedukcji, a nie wind objawienia. Midzy zdaniami Stein cisza i w niej miejsce na sowa. Pola jest cichutka, kiedy chodz, tacz. Gdy tylko wycign si wygodnie na fotelu albo ku, odczekuje i zaczyna harce. W tych apinkach ma si motyla i std trzepotanie skrzydeek pod ppkiem. Nieraz zapominam o niej i nagle delikatne up - api wtedy odruchowo za spd brzucha - eby nie wypada. 27 XI Zawsze pierwsz noc po dyurze Piotr budzi si i azi po mieszkaniu. Gadamy wic o Miasteczku, e tak nie moe by. Przysyaj nam proby i sugestie nie pod ten adres. Reyser yczyby sobie efektownego koca, bo w szkole ucz o wstpie, rozwiniciu i kocu. Gdyby ten koniec by na koniec, ale pojawia si, ile razy stacja zastanawia si nad dalsz produkcj. Efekt: po szesnastym, po trzydziestym drugim odcinku koczymy wtki po to, by zaraz je na nowo rozwin. Nie, wicej tego nie zrobimy. Nie mota si akcji, eby j zarzyna. Ukadamy list do Produkcji Miasteczka: 1. Odcinek serialu trwa godzin. Telenowela jest puszczana dwa - trzy razy w tygodniu. Miasteczko przez trzydziestominutow dugo odcinka jest telenowel, przez czstotliwo nadawania tylko raz w tygodniu - serialem, a tak naprawd ani tym, ani tym. Pomieszanie gatunkw.

2. Miasteczko przez czas nadawania (po dwudziestej) jest traktowane jako serial, majcy konkurowa z filmami fabularnymi i meczami. adna telenowela, nadawana raz w tygodniu, tego nie wytrzyma. Telenowele puszcza si po poudniu. Jest to elementarny bd wysyania zawodnika wagi lekkiej na ring z Tysonem (i tak dalej...). 3. Serial ma swj pocztek i koniec, jak Matki, ony i kochanki, bo opowiada jak histori i po jej wyczerpaniu si koczy. Nie ma (powanych) rodzinnych i seriali, trwajcych kilkadziesit odcinkw. Policyjne, szpitalne czyli branowe owszem - ich dramaturgi przynosi w naturalny sposb ycie. Rodzinne (realistyczne, nie komediowe) s telenowele (i tak dalej... a do punktu 14). 14. Nieuchronnie prowadzi to do sytuacji, kiedy pojawi si pretensje do scenarzystw, e nie s konkurencyjni z filmami amerykaskimi, a nie dano nam W szansy na konkurencj ani z polskim serialem, ani z telenowel. Ewidentnie brniemy w absurd. Wysyam list rano faksem. O rok za pno. My te dalimy si wpakowa w absurd przez brak dowiadczenia. Co moe odpowiedzie producent? Nic, wszyscy wdepnlimy. Oni maj w dodatku kajdanki zobowiza i finansw. Szkoda mi postaci. Co z tego, e po gdyskim festiwalu filmowym napisano w Obcasach: Lwice dla Miasteczka. Nie wysza nam zabawa w konwencje, w ycie. Dalimy si wpuci przez wasn gupot w maliny. Miasteczko musi si teraz zwrci, wic bdzie zarzynane do koca. Przy naszej pomocy podpisalimy umow na nastpne 14 odcinkw. Chyba e sami z nas zrezygnuj po tym licie. Na spacerze myl o witach, chocia plucha i kady krok w tej wilgoci przypomina przechadzk po dnie starego basenu, penego zbutwiaych lici. Myltka o wigilii, prezentach i spotkaniach kolorowe, witecznie szeleszczce. Pakuj je w ozdobne pudeka, zawizuj wstk i wysyam w przyszo. Piotr zadzwoni do swojej mamy, powiedzia o Poli. Nie chcia wczeniej jej martwi (w depresji kada wiadomo to zawa wiata). Mama bya wzruszona: - Domylaam si, przecie si kochacie, jest wam dobrze - musiao by dziecko. Noc pytam Pietuszk o ten schemat: mio i dziecko. Poowa znanych mi par rozpada si w rok po urodzeniu potomstwa. Nie rozumiem wic, co do mioci dwojga ludzi ma dzieciak, ktry czsto j rozbija, wtyka w ni, pomidzy dorosych, pieluchy, soczki. Pietuszka nakry mnie senn ap i protekcjonalnie obieca: - Wytumacz ci jutro.

28 XI Paskudny dzie. Po spacerze dzwoni do banku. Oczywicie honorarium za dziesi treatmentw nie doszo. Nigdy nie dochodzi na czas, spnia si miesic. Niby jest umowa, my ze swojej strony jej dotrzymujemy - idiotycznie i nerwicowe W Polsce, jeeli chce si by sownym, traktuj ci jak przygupa. Nigdy nie zawaliam adnego terminu. Moe od artysty wymagany jest jednak ten luzik, nonszalancja i olewanie zobowiza? Ale to ksigowi, Produkcja zachowuj si beztrosko - maana, my natomiast, jak sztywni biurokraci, gryzipirki przestrzegajcy umw. Po miesicu dopytywa: Kiedy? Na pewno?, czuj, e zdobyam te pienidze. Nie zarobiam, ale sprytnie wycignam komu z kieszeni. Wolny zawd kojarzy mi si czsto w Polsce z wolnoci robienia kogo w ciula (artysty). Pani redaktor z Cinemy: - Prosimy o artyku, my tacy malutcy, cieniutcy, honorarium bdzie tyci, tyci. - OK, minimalne - zgadzam si - Bo my mamy tak formu: Wywiad pisarza z samym sob... Wysyam tekst i po wydrukowaniu cisza. Nie dobijam si o te grosze, wicej ju wydaam do nich na telefony i faksy z korekt. Nie podpisaam adnej umowy (traktujc dane sowo jako sowo honoru), nie zapacili. Ten artyku jest mj, pani redaktor, i nie bd nawet pani prosi o pozwolenie przedruku. (Pietuszka, mj ani - mus - z polskiego animusz odradza: Nie traktuj pamitnika jako wyywania si na blinich. Ale to jest pamitnik. Nie codziennie wzruszam si do ez Polci i niewinnoci wiewireczki, oblatujcej regularnie o jedenastej sosn naprzeciwko okna. Bywa, e we mnie buzuje, gdy przypominam sobie ten wyudzony ode mnie tekst.) Jawnogrzesznica Mam dokona do trudnej sztuczki - wyj kapelusz z krlika, czyli przeprowadzi wywiad ze sob. Czyli co? Pindrzy si przed sob sam? Bardzo ciekawe - kusia pani redaktor. Ciekawe jest odpowiada na znane sobie pytania? To aden wywiad, to spowied, w dodatku jawna, publiczna. Wic jako jawnogrzesznica przystpuj do tego medialnego sakramentu. 1. Nie bdziesz mia cudzych bogw przede mn Dla pisarza bogiem powinna by literatura. Kiedy je, kocha, myli, gdzie stuka licznik wyrazw i toczy si fabua. A kino bywa dla literata polednim bokiem, moe nawet demonem, ktremu rzuca si pogardliwie haracz jakiego scenopisu. 1 zoty cielec wypaca hollywoodzkie tantiemy. Chyba jestem heretykiem, bo dla mnie kino jest rwnorzdne literaturze. Wol zobaczy jeden przecitny

film, ni przewertowa dziesi kiepskich ksiek. Jestem z pokolenia, ktre zanim nauczyo si czyta, ogldao historyjki w telewizji. Oczywicie literatura ma inne rodki ni kino, ale jej take chodzi o stworzenie ywych postaci, realnego wiata z historyjek lub wrae. Zobaczenie wasnego wytworu fantazji, zbudowanego z literek na ekranie, jest do pouczajcym przeyciem. Wida jak na doni (to znaczy na ekranie) wady wymylonego wiata lub jego zalety. Godziny spdzone na analizowaniu adaptowanego tekstu s take lekcj pisarstwa: konstrukcji, psychologii. Wywyszanie si literatury ponad film bierze si pewnie z chci odwetu za pisarzy ponianych przez kino. Hasko uwaa, e Ford z jego smego dnia tygodnia, opowiadania o tkliwoci i rodzcym si uczuciu, zrobi opowiastk, jak trudno znale miejsce, gdzie mona si spokojnie pierdoli. Prawdopodobnie najlepszy pisarz to martwy pisarz, nie komentujcy pracy reysera. Zalet ywego pisarza jest to, e moe by na planie filmowym i ratowa, co si da, ze swego dziea. Zanim zostanie wyrzucony przez ekip. 2. Kochaj bliniego swego jak siebie samego Jestem na tyle sob, e wystarczy, by zosta ekshibicjonistk. Pnagi facet w parku, rozchylajcy paszcz dla przygodnej publicznoci, obnaa siebie. Gdyby czerpa przyjemno (dla niektrych jest ona podnieceniem, dla innych pienidzem) z pokazywania kogo innego, byby alfonsem, menederem lub impresariem. Pisarz jest ekshibicjonist, nawet jeli tworzy sobie ze wstydu lub talentu zasony innych postaci. Zdziera z siebie i blinich skr, skalpy myli, by uszy zgrabn powie. Niby perwersyjny doktor Hannibal z Milczenia owiec. Kto nie jest takim zboczecem? Moe Czesaw Miosz. Noblicie wolno ju odsania swoj intymno, delektowa si sukcesami i bdami, pokazywa pnag dusz. On jest ju na Parnasie, midzy zabalsamowanymi na wieczno. Pomnik do podziwiania, a nie sadomasochistyczny peepshow do podgldania. PS. Koo mojego domu jest wiele jezior, ale od jednego z nich wyczuwam specjaln sympati, wic nazwaam je Jeziorem, Ktre Mnie Lubi. Codziennie wpatruj si w jego to odbijajc moj twarz. By moe dlatego tak je lubi, a ono mnie? Niestety, przez p roku jest zamarznite i nic nie wida. Gdyby Narcyz y jak ja koo zimnego Sztokholmu, to wpatrujc si w swoje odbicie, zostaby prdzej bawanem ni kwiatem. 3. Nie zabijaj Jestem niekulturalna. Nie chodz do teatru, mimo e moimi przyjacimi s reyserzy teatralni. Przynajmniej jest jasne - spotykam si z nimi nie dla ich sztuki czy prestiu. Teatr mnie nudzi. Z kinem to co innego. Budzi skrajne emocje. Kiedy pracowaam dla uawskiego, chcia mnie zabi. Ale i tak miaam szczcie, e to on mnie. W tandemie

scenarzysta - reyser z reguy kto kogo chce wykoczy (dla dobra sztuki) i morderc zostaje ten bardziej sfrustrowany. 4. Nie podaj Zazdroszcz Seinfeldowi. Ten grzech podpada bardziej pod paragraf Pycha ni Zazdro, bo jak mona porwnywa si z Seinfeldem, zarabiajcym milion zielonych za jeden odcinek serialu? Nie chc powiedzie, e pod wpywem tej zazdroci rzuciam si do pisania Miasteczka dla TVN - u. Po prostu w mojej karierze pisarza gminnego (gmina Warszawa Centrum) dostaam zamwienie na serial. Czemu by nie sprbowa? Zabawia si konwencj, zobaczy produkcj tasiemca od kuchni? Robiam w fabule, w teatrze telewizji, warto sprbowa czego nowego. Uwielbiam seriale, jest w nich co z powieci w odcinkach, jak zaczytywali si nasi dziadkowie. Kronika obyczajw, marze i kiczu. Serial Seinfelda (nadawany na odkodowanym Canal+) jest genialny, bo mieszny. Potwornie, przewrotnie mieszny. O wiele atwiej pisa tragedie, gdy s wszdzie zrozumiae i mona je puszcza bez dubbingu. Kadego wzruszy krzywda sierotki, pogrzeb bohatera. Tragedie, jak dwie ostatnie wojny, s wiatowe, dowcipy lokalne albo rodowiskowe. Seinfeld uprawia absolutne mistrzostwo komedii i zamiewa si z nim i z niego cay wiat. Wszyscy natomiast niemal wymiewaj 13. Posterunek. Moja rodzina uwaa, e ogldanie tego - to dziwactwo, znajomi, e perwersja. Z maoletnim siostrzecem zamykamy si w pokoju i rechoczemy, bo 13. Posterunek to wspczesna wersja komedii dellarte (Kasia - Kolombina, Czarek - raz Pantalone, raz Arlekin) dla maluczkich - Siostrzeniec ma dziesi lat, ja trzy razy wicej, ale do maluczkich naley Krlestwo Boe i zniki szkolne. 5. Nie kradnij Ten grzech w filmie dotyczy gwnie krccych caym interesem - czyli producentw. S to najbarwniejsze postacie kina. cz w sobie talenty nie do pogodzenia: zmys interesu, wyczucie artystyczne, improwizacje i elazny budet. Nie spotkaam dotychczas producenta, ktry by mnie oszuka. Ale wiele razy miaam wraenie, e moje honorarium bdzie tylko honorowym uciniciem doni, bo interes splajtuje. Kiedy w ostatnim momencie (zanim producent znikn w areszcie) dostaam wypat w ciemnej sali kinowej na jakiej szykownej premierze. Zwitek banknotw podanych pod fotelem. Liczyam pienidze (zgadzao si co do grosza) w wietle lampki komrkowca. Producent nie jest banalnym bankierem, nie wypaca w okienku. Jeeli ju musi zapaci, robi to z fantazj. Na przykad firma Skorpion przyniosa do domu zaliczk i chcc si upewni co do mojej tosamoci, przepytaa mi ojca ze znakw zodiaku najbliszej rodziny. Co tam numery dowodw osobistych, ludzie ze Skorpiona szukaj ludzi z Kozioroca i Barana. Oczywicie producenci nie odwlekaj wypat z

wyrachowania albo skpstwa. Obracajc potnymi pienidzmi, sami miewaj potne, bankruckie wpadki. Szwajcarski producent Szamanki jeszcze przed rozpoczciem zdj prbowa poyczy ode mnie par zotych na zapacenie rachunku hotelowego z Bristolu. Nie mia akurat drobnych ani grubszych, zablokowanych gdzie na szwajcarskich kontach. Sdz, e producenci powinni robi filmy o sobie, skoro ju za nie pac. Ich przygody i kombinacje s ciekawsze od Matksa czy innego filmu akcji, nagrodzonego Oskarami za efekty specjalne. 6. Nie cudzo ...bo Chiczycy i tak zrobi to lepiej (nic dziwnego, e jest ich ponad miliard). Wystarczy obejrze chiskie filmy o mioci. Zawiecie czerwone latarnie, Triada, egnaj, moja konkubino, Cesarz i morderca. Zakazana mio. 7. Grzech akomstwa Mki anoreksji opisaam w Sandrze K. Tylko kto lubicy je moe si wczu w jej nieszczcie. Z mioci do czekolady nie zostan na pewno anorektyczk. Jestem po prostu uzaleniona od mlecznej, z orzechami, gorzkiej i z nadzieniem. Za najnowsz ksik Silikon wydawca zapaci mi cz honorarium w Wedlu, Milkach i Nestle, wysyanych paczkami do mojej pod - sztokholmskiej wsi. Szwedzka czekolada jest niezjadliwa, a innej kupi nie mona na tutejszej prowincji, totalny monopol. Czy purytaski protestantyzm jest winny temu, e szwedzka czekolada z braku sodyczy nie rozpuszcza si rozkosznie w ustach? Czyby w narodowe smaki wmieszano narodowy charakter? Na przykad polski bigos to wymieszanie z popltaniem. Zalanie alkoholem, zakiszenie si w sobie. No tak, wyznajc swj grzech akomstwa, popeniam inny: mwi faszywe wiadectwo przeciw bliniemu swemu. Szkaluj polsk, narodow kuchni, jej przeterminowan mentalno. Wic kocz t grzeszn spowied. 29 XI Chyba skoczya si hormonalna euforia. Nie rozpadam si, jak w pierwszych miesicach, wraca jednak zmczenie, obolao. Musz czciej odpoczywa po wysiku wstania rano czy zjedzeniu obiadu. Skracam trasy spacerw. Po zwykej parokilometrowej przechadzce wracam blada z sicami pod oczyma (od widokw?). Mam podwjny oddech. Wdech i api dodatkowy haust powietrza. Dla Poli? Nie moe by jeszcze ucisku na puca, chyba na przepon, i std to ykanie. Odruchowe. Gupio przy ludziach, rozpaczliwie zacigam si oddechem. Jedziemy do miasta na film. Genialne recenzje, wietnamsko - francuskie Lato w peni jest estetycznym objawieniem, wypraw do bezgrzesznego wiata Wschodu bez Freuda.

Kwadrans wstpu, p godziny nudy... Dwie. Pikne kadry, kolory, Wschd upstrzony egzotyk i Baconem. Ten film rwnie dobrze mogo zrobi bezgrzeszne (bezmylne) dziecko. Dla mnie fabua bya bardziej ekscytujca ni dla reszty widzw: nie odrniam wschodnich twarzy i bohaterka romansowaa wedug mnie z bratem, kazirodztwo. Dopiero po seansie Pietuszka wyjania, kto z kim, a raczej bez nikogo. Rozczarowanie. Wynudzilimy si, zwaszcza moja lewa noga. Tupaa, zaciskaa palce, prbowaa wyspacerowa z rzdu zupenie bez mojej kontroli - chyba brak witaminy B. Mj Boe, wychwalaam niedawno w Pegazie wschodnie filmy. Bez Freuda, bez poczucia winy, czyste, z estetyk, uwodzc Europ od czasw modernizmu. W chiskich filmach atwiej odrni twarze - zrnicowane kostiumy i role. W tym wietnamskim ludzie upozowani na europejsk klas redni i Bergmana. Pokomunistyczny Wietnam wyrolowany w sajgonki dla turystw. Na pocieszenie Pietuszka kupi CD z ragami Shankara. Wykoczylimy si wypraw do Sztokholmu, dzisiaj wyjtkowo adnego, bez wiatru, mrozu, deszczu. W domu wieczorna kpiel. Puszczam gono wod, przebija przez ni hinduska raga. Pietuszka wrzeszczy, e jest szczliwy: dobra muzyka, nie kcimy si i mieszkamy w Grdinge, z dala od wiata. (Aaa!) Smaruj brzuch balsamem z zielonej herbaty. Mogabym zwykym kremem na rozstpy, ale wol po - rozpieszcza Poicie. Na pewno czuje rnic w zapachu. Rozstpy brzmi medyczno - aptecznie. Balsam - kojco. - Bez Freuda nie byoby demokracji - krzyczy Piotr. - Bo co? - wklepuj balsam. - Bo wszyscy s rwni - czy krl, czy ebrak, maj kompleks Edypa. - Eee, bzdury z t psychoanaliz. Koczy si na Zachodzie i spryciarze prbuj si wepchn na Wschd: ponad dwa miliardy potencjalnych leanek. Wyobraasz sobie, do czego dokopie si tam psychoanalityk po pitym seansie? - Do dwudziestej reinkarnacji pacjenta, ktry z wasn matk w tym wcieleniu na oczach ojca z poprzedniej reinkarnacji i synem w tej. - Przecie wedug Helgego jestem twoj crk z poprzednich wciele. Niedugo bdziesz mia crk z crk. I jak si z tym czujesz, idc na dyur psychiatryczny? 30 XI Gdzie jest Pola? Wklepuj balsam, zaczynajc od eber - nie chc dotyka od razu brzucha zimnym pachnidem. Nie czuj jej pod palcami. Nie jest w rodku niby wtroba czy inny narzd. Ona jest w mojej gowie. Mog si jej domyla pod ppkiem, ale jej tam sobie

nie wyobraam. Jest zupenie gdzie indziej. Pola ma dusz i rozrosa si we mnie. Jest w moich palcach, kiedy j gaszcz, w ustach, kiedy j w mylach cauj, i wanie w mylach, naprzeciwko mnie, pi obok w eczku. Kiedy si budzi, wskakuje z powrotem i daje si koysa w brzuchu na spacerze. Pietuszka te nie jest tylko w pracy, gdy go nie ma w domu. Czuj go wtedy koo siebie, kocham. W sklepie z zabawkami szukaam misia dla Poli - takiego od pierwszego wejrzenia. S rne - nieszczliwe, egoistyczne, gupie, zadowolone. Jeden mia sznurek w tyku pocign, i sodko pierdzi muzyczk z pozytywki. Zatskniam za swoim misiem Przylepiaczkiem. Dostaam go po urodzeniu od siostry mamy i spaam z nim a do matury. Ukochana zabawka na zawsze. Pamitam ponury, jesienny dzie, pocztek szkoy. Pierwszoklasistka z tarcz i workiem, uciekam z lekcji do domu. Zastaam moj starsz Siostr z koleg na... wydubywaniu Przylepiaczkowi paciorkowego oka. Nie dao si mu przyszy adnego guzika, zosta jednooki. W rozpaczy rzuciam z caej mocy siedmioletniego, skrzywdzonego serca kltw: eby ci te oko wydubao. Przypomniao mi si to niedawno, gdy ju czterdziestoparoletnia Siostra wrcia od okulisty z recept na krople przeciwko jaskrze, atakujcej prawe oko. Nie leczone chorbsko koczy si lepot. C, s zwyke kltwy (indywidualne) i kltwy dziaajce rodzinno genetycznie. Mamy z Siostr identyczne dolegliwoci dziedziczne, w tym samym mniej wicej wieku zaczymy nosi okulary. - Siora, jaskra to powana choroba, nie mona ufa pierwszemu lepszemu konowaowi. Idziemy do specjalisty - zdecydowaam. A ten a zatar rczki - w yciu nie widzia tak podobnego dna (prawego oka). - Jak u bliniaczek, zanik nerwu wzrokowego w tych samych fragmentach. - Czy to znaczy, e bdziemy lepe na prawe oko? - Ale skd, jaskra jest chorob obydwu gaek ocznych, zaatakuje i drug. Ale s leki, profilaktyka. No, no - identyczny nerw wzrokowy, a pani jest modsza od Siostry? Osiem lat? Niewiarygodne, identyczne - porwnywa nasze wielkie od atropiny oczy, unieruchomione w szczypcach. Plepy mi by prezentem od cioci. Wypchany trocinami i nieszczciem. Wystarczyo popatrze na jego bidn min, przezroczyste oczko, bagajce o lito. Midzy mam a cioci by rok rnicy. Na zdjciu sprzed wojny wida dwie rwne wzrostem dziewczynki z kokardami na biaych wiosach. Pyzata, umiechnita (mama) i zalkniony chudzielec (ciocia). Psycholog, nawet nie jasnowidz, mgby odczyta ich

przyszo - ze spojrzenia, z dziecicych minek. Mama - zaradna optymistka, ciocia - lkowa uciekinierka przed yciem w alkohol, ze mioci. Siostry, jeszcze razem, na fotografii obcinajcej je powyej kolan, maszeroway na maych stopkach poza kadrem w przeciwne strony, chocia we wsplnych butach. W przedwojennej, robotniczej odzi jedna para wyjciowych bucikw dla rodzestwa bywaa luksusem. Siostry chodziy w nich na msz do kocioa. Mama rano z dziadkiem, ciocia z babci wieczorem. W kociele staa wielka palma. Ciocia, zniecierpliwiona aciskim przynudzaniem, nasikaa w donic. Skandal. Zakazano jej wstpu do kocioa. Buty dostaa mama, biegaa w nich na msze. Ciocia w trepach chodzia na Piotrkowsk. Po wojnie obydwie zostay pielgniarkami psychiatrycznymi. Mama piewaa w kocielnym chrze, ciocia zapisaa si do partii. Wierzya w lepsz przyszo i swoje medyczne umiejtnoci. Pomoga koleance po wpadce. Nie udao si, zakaenie. Skandal i wstyd. Cioci wysano po sfuszerowanej skrobance za kar na Ziemie Odzyskane. Pracowaa w szpitalu psychiatrycznym w Szczecinie. Wysza tam za jednego z pacjentw. Wujek, chroniczny schizofrenik, powiesi si. Wyjechaa jeszcze dalej, pod niemieck granic, do Gryfina. Odwiedzilimy j w kocu lat siedemdziesitych, po drodze na rodzinne wczasy zakadowe w Midzyzdrojach. Podmiejski autobus do szpitala okry gryfiski rynek, raz, drugi... przytuliam misia, byo gorzej ni na karuzeli. Krcilimy si coraz wolniej. Pijany kierowca, pijani pasaerowie. Nikt z zataczajcych si przechodniw nie zwraca uwagi na jedcy w kko autobus. Nie wyrnia si, nie prbowa wyjecha z beznadziei pijanej prowincji. Przesiedlimy si do takswki. W szpitalu psychiatrycznym te pachniao wd i do tego lizolem. Ciocia pracowaa na oddziale dziecicym. Bujaa hamaczki, podtrzymujce opuchnite wodogowiem gwki. Dzieciom cieky struki ez, jakby rozpulchniajca czaszk woda wypywaa dziurkami oczu. Mieszkania zalkoholizowanego personelu byy przy szpitalu w lesie. Wyrwaam si na spacer z tych koszarw szalestwa. Doszam do zaktka, gdzie zwtpiam w swoje zdrowe zmysy: sosny rosy tam poziomo, rwnolegle do ziemi. Powiedziano mi, e to albo tajemnicze promieniowanie pokrzywio drzewa, albo niemieccy lenicy pogili je dla atwiejszej obrbki stolarskiej. Przed wyjazdem pokazaam cioci misia. Pogaskaa go po przezroczystym oczku: - Nie ma drugiego? Czego dla niego poszukam, musi mie dwa. Nie pamitaa, e to prezent od niej. Niewiele ju pamitaa, popijajc na zdrowie. Na zapomnienie kolejnej nieszczliwej mioci do adwokata, ktry z przepicia przesta mwi.

Widziaam j tylko dwa razy - na przedwojennym zdjciu i wtedy latem. Zapamitaam przed szpitalem, gdy odjedalimy. Machaa do nas szczup rk, dugimi czerwonymi paznokciami. Chwiaa si na wysokich obcasach, w letniej sukience. Bya podobna do Marleny Dietrich, adniejsza od niej, bo naprawd nieszczliwa. W Midzyzdrojach, na wczasowej kwaterze, spalimy ca rodzin w jednym pokoju. Ktrej nocy obudzio mnie drapanie w materac. Tata te je sysza. - Musia nam wej do pokoju kot. Zajrzelimy pod ka - pusto. Zgasilimy wiato... i znowu drapanie pazurami. Mama z Siostr uznay, e mamy zwidy, w pokoju nie ma kota i nic nie sycha. Rano, idc do stowki na niadaniow owsiank, zobaczyam przycupnitego pod samochodem kotka. Pogaskaam go po brudnej gwce. Kociak spojrza na mnie pod soce. Przewiercao mu oczy. Byy przezroczyste jak paciorkowe oczy Przylepiaczka, ale bez koloru... Przewiecay przez nie oczodoy... Popatrzyam z bliska: kotek mia wydubane oczy. Podesza do mnie mama: - Wracamy do Gryfina, tej nocy umara ciocia, dzwonili ze szpitala. Znaleziono j na ku, wczepion poamanymi paznokciami w materac, przecierado spado na podog. Umieraa samotnie w strasznych mkach. Nie wiedziaam, e po rodkach nasennych te si cierpi, chocia przez sen. 31 XI Czego mi si od rana chce... Zagldam do szafek kuchennych. Nie... nie jestem godna. Wanilia... rumowy zapach do ciast. Otwieram buteleczk... napiabym si i zagryza rum wanili... Olnienie. Chce mi si perfum! Biegn do azienki. Otwieram flakony. Znowu czuj zwyke zapachy! Nie harataj mi nosa, nie wykrcaj w mdociach. Oddycham z ulg, zacigam si pachncym powietrzem. Wszca samica zdecha. Pojawia si kobieta, nacierajca kropelk perfum szyj i wosy. Wrymy z wosku. Pietuszce ulepi si dom z kominem i dymkiem, do tego klucze typu Yale. Z drugiej strony cie pokaza caujc si par i dziecko w beciku. Czego to wyobrania (dom), pewno (dziecko) nie wyrzebi. Mnie wyszo najpierw idealne koo. Znak damskiej toalety? Polaam znowu i smok albo kto w czapce. Pocignlimy potem po karcie tarota. Przedziwne: oboje mielimy asa mieczy, co zgodnie z porzekadem na dwoje babka wrya (dialektyczna wykadnia zabobonu) oznacza odwag i wiar we wasne siy albo ktnie w maestwie. Pod poduszk nie wkadam lusterka, eby si przyni ten wybrany. Z wybranym pooyam si wczeniej do ka. Zalety mioci oralnej dla ciarnych: objta za ramiona

udami, le wygodnie na plecach. Patrzymy sobie w oczy, niekoniecznie w narzdy, i nie musz rusza gow, wystarczy jzykiem. 1 XII Banalna data. Czarna - widz liczby w kolorach i jedynka jest ciemna. Rzymskie dwanacie - gruda z szaroci. Pisz do popoudnia dialogi Miasteczka. Zanim skocz zmierzch. Truchtem po lesie, zaapa si na mtne wiato. Z przyjemnoci stoj nad kuchni, symfonia na cztery palniki. Nonszalancja sukcesu: sos holenderski wreszcie si ci, zostawiony samemu sobie, porzucony. Bez trzepania, chuchania. Moe tajemniczy skadnik zapomnienia? Kurczcy pozostawion w samotnoci materi ze strachu albo z alu? Suchajc przy gotowaniu gono czytajcego Pietuszki, nie mam poczucia marnowania czasu. Nie rozgotowuj go w zupie, nie zawijam w klopsiki. Dzisiaj czytanie o ptaszkach: odkryto, e ni si im piewanie. Czy to nie pikne? adne koty, we. Zwyke trele - - morele, wyuczone na pami we nie. - Pola te si teraz uczy, od tatusia, bd czyta goniej. Godzina dziennie Patricka Whitea i muzyki hinduskiej. Jestem za krysztaowym Mozartem, ragi gldz. A co do prozy... Nareszcie telefon z Produkcji - bez obraania, bez wyalania. S wdziczni za list, pozwolio im sformuowa co, co wszyscy czuj. Ulga: jestemy w wiecie logiki, nie psw - dsw. Zudna... chwila rzeczowej rozmowy i rozpacz Produkcji: musicie przyjecha, nie da si przez telefon, kopoty z aktork. Jeeli wyjedziemy w tym tygodniu, nie dokoczymy na czas dialogw. Ju w tamtym roku mielimy upojnego sylwestra z Windows 97, o nie! Gwiazda jest temperamentna, pikna, ale ma fochy. Umie postawi na swoim (dlatego chcielimy j do tej roli). Takie byy szlachcianki, stawiajce pod cian dworku nieposuszn sub i ma. Ale dlaczego scenarzyci maj pertraktowa z aktorami? My mamy higieniczn prac, przez papier. Od babrania si w psychice na planie s reyserzy. Mwi, e jestem w ciy nie chc si denerwowa, aktorka namitnie pali - nie chc rzyga. - Ha, ha, zabawne - Producent nie wierzy, jeszcze jeden pomys scenarzystw. - Serio. - Gratuluj - nie jest do koca przekonany. Pod lasem przebiega mi drog parka baantw, on za ni w miosnym obdzie. Wiosna jesieni, gody. Przy lasku cudaczny pisk. Ni to kot, ni ptak. Szukam wzrokiem

kociaka, pogubionego w sosnach. Jedna z gazi trzsie si pod wiewirk, przygotowan do skoku na wysze drzewo. Kwilc, miauczc, zbiera si na odwag i wiergolc hoop, ukiem nade mn. Pojcia nie miaam, e wiewirki wydaj jakie dwiki. Futrzaste, pazurzaste z ogonkiem to piszcz troch po kociemu, a e na drzewach i lataj - troch ptasio. Mdroci z ksiek o dolegliwociach w sidmym miesicu ciy. Zgaga, bl plecw, skurcze, krwawienie z dzise. Totalne zmiany w psychice (hormony). Piotr po przeczytaniu tych rewelacji podejrzewa, e jednym z ubocznych objaww stanu bogosawionego moe by przemawianie w rnych jzykach. Przed zaniciem par kartek ze Stein. Zamiast paciorka. 2 XII Dwa miesice temu za due ogrodniczki, dzisiaj o jeden guzik za mae. W biografii Leonarda Cohena ton niby o pbogu i pschizolu. Opis jego sposobu nagrywania pyty przed lustrem. Suchajc Cohena, widz Cohena, co za szczcie, e on czu i widzia to samo. Wspomnienie jednego z setek jego koncertw. Owacje trway czternacie minut. Nie kwadrans, dziesi, maniacka precyzja - czternacie. Kto mierzy i zapamita? Ta ksika jest zapisem, jak cwaniak (autor) wyyowa megalomana. Kupiy to miliony rozkochanych blondynek. Niestety ja te. Drept, drept, spacerniak. Adwentowe zapalanie wiateek w oknach: gwiazdy, rozgwiazdy, wieczniki. Pal si dzie i noc. W typowych szwedzkich, drewnianych domach o ksztacie wywrconej odzi te ponce lampki s ostatnim byskiem przed zatoniciem na dnie nordyckich ciemnoci. Pamitk po czasach eglarzy, gdy zapalano w oknach wieczki dla powracajcych z morza? Niedaleko, w polu, jest kamie runiczny z Xl wieku, opleciony wowym napisem: Wzniesiony ku czci Bjorna, ktry zgin w dalekiej wyprawie na wschd od Grecji. Wycigamy z szaf gwiazd i wiecznik, ustawiamy na parapecie. Jedyna obrona przed szaroci zza okna. Pola stanowczo nie lubi mojego siedzenia przed komputerem. Od smej do szstej z przerw na spacer i obiad to dla niej za duo. Delikatnie naciska mi odek, przez co mam ochot zwrci zawarto dnia. Dziecko naley buja, chodzc, czasem potaczy, porobi w brzuszku fale z wd podowych, koyszc si przy figurach tai - chi: uraw rozpociera skrzyda, gra na harfie... Nie mog si jej doczeka. Zaraz potem wyrzuty sumienia: szykuj j na mier. Te powstajce w blach i mdociach apki, oczy... umr. ycie jest tego warte? Zabicia mylcej

(gwnie o mierci, skoro mylcej) istoty? Czy kiedykolwiek wiadomie powiedziaabym: Tak, bd (?). W tym znaku zapytania, zamknitym szczypcami nawiasu, nawiasem jest czas bez Poli. Znakiem zapytania - embrion wtpliwoci: skd prawo wybiera komu przeznaczenie? Swojej mierci si nie boj, mam do niej zaufanie. Raz bya zwierzca - bl wyjcy o koniec. Zwierzca - bo ciao, przyszpilone blem, wije si, skowyczc o pomoc. Innym razem bya przerzutk bez ciaa, sama lekko. Zostao wspomnienie tamtej chwili, niby ko do wiecznego obgryzania z tsknoty za prawdziwym misem. Pola powstaa bez mojej woli, z moj czuoci. Mam czyste sumienie - zdecydowaa mdrzejsza, silniejsza natura z kami i pazurami. Najpierw obroni Po, potem zagryzie. Figurki ze wityni Sziwy na Bali. Przypieczone do skay socem. Kali kopulujca krowio rozwart wagin i poerajca jednoczenie ludzi, wpadajcych w jej zbate gardo. Ani okrutna, ani lubiena. Samicza, rozdziawiona kobieco. 3 XII W lesie spleniaa trawa. Starcze, biae kudy. Nie bdzie niegu, bd zaspy pleni na wita. Cia jest schizofreniczna. Jem, chodz, myl (sobie) i musz je, chodzi i myle za Po. Nie lubi mleka, ale opi p litra, po czym dostaj zgagi. Nie mam ochoty wyazi, a trzeba dotleni dziecko. I gadam do siebie, gaszczc brzuch. We francuskiej ksice o genetyce i chimerach pani profesor embriologii zastanawia si, kiedy w komrk wchodzi przeznaczenie. Moe przypadek to poezja koniecznoci? Odpadam od komputera o smej. Troch temperatury, mdoci. Rozwalam si przed telewizorem. Szwedzka dyskusja. Pytanie i krtkie twierdzce yyyff na potwierdzenie. Szkoda wypluwanego ciepa, by wymwi ,ja (tak). Pytanie rozmwcy zasysa si akceptujco w yyyff, zaciga nim, eby si rozsmakowa. Po polsku goe tak jest niesympatyczne. Ozdabiane natychmiast gestem, dodatkiem oczywicie, naturalnie. Zgadzam si z tob, dogadalimy si. Po szwedzku: masz racj, ale to ja j wstydliwie przeykam. Yyff. 4 XII Zanim usiadam w dyby, p godziny spokoju: niadanie, Trjka, muzyka. Puciam nowe CD - Odgosy delfinw. - Wrzaski z delfiniego podwrka - uwaa Pietuszka. Po chwili Pola, te w jaki sposb delfinek - ssak i w wodzie - zacza pywa, panicznie nurkowa.

Coraz gwatowniej. Baa si wpynicia na swoje wody konkurencji? Wyczyam pyt. Nie wiem, co ona syszy, czego nie lubi. Przez wody podowe te piski mogy j przestraszy albo askota. Co jest nagrane oprcz syszalnych pogwizdywa? Zaapay si ultradwiki? Dentysta nie chcia uywa przy mnie ultradwikowej maszyny - szkodliwej dla Malestwa. Pola po terapeutycznym kontakcie z delfinami nie dawaa mi spokoju, bobrowaa pod ebrami, walia w pcherz. Delikatnie, ale jak na ni by to defiladowy krok po moim odku. Delfinie matki sprowadzaj na dno swoje niegrzeczne dziecko i tam je opieprzaj najgorszymi ultradwikami. Wysaam ultra - myl - kochana, spoko, mamusia pracuje. Nie pomogo, do koca dnia miaam zesztywniay brzuch. Straciam kondycj. Ju od tygodnia przerywam robot i musz si odkada na ko. Odkada na bok siebie sam: gowa pracuje, za to palce nie maj siy przebiera po klawiaturze. W Polsce strajk pielgniarek. Co niby bunt kobiet albo niewolnikw. Ich miesiczna pensja to jeden nocny dyur w Szwecji. Moja mama trzydzieci pi lat w zawodzie, przeoona, dwa zaway i jamuna emerytury. Czerwone, czarne poziome paski na pielgniarskich czepkach tych godujcych dziewczyn pokazuj poziom ich ycia. S pod kresk, pod powierzchni. Z powoania. Ogoszenia matrymonialne w tutejszej gazecie. Panowie przystojni i dobrze sytuowani. Panie interesujce, zgrabne i wyksztacone (zwaszcza Rosjanki), oprcz jednej w rednim wieku, poszukujcej ysego, energicznego grubasa. Sama o sobie: jestem niezbyt adna, troch prymitywna. Zajrzaam w lustro, nie przejrzaam si - w azience jest na to za mae - ale zajrzaam pooglda brzuch. Zawstydziam si: tu moja twarz, zwyka, a na dole, przecita lustrem, druga wypuka powka. Jakby dosztukowana z gazet o ciy, zdj modelek i aktorek, pozujcych nago z macierzyskim brzuchem. Wypychaam si kiedy poduszk wyginaam do przodu, przymierzajc urojon ci - kto tego nie robi... Teraz najprawdziwsze zawstydzenie, e to ja, ten chudzielec, zamieniajcy si w matk. Ju nie wygup, powana, okrga sprawa, toczca si swoim rytmem, zostawiajca mnie za sob. Bo tak to wyglda: z przodu brzuch, a ja za nim, spieszca si, eby nady z uczuciami, z planami na ycie.

5 XII adnej pewnoci: z czego bd y, gdzie bdziemy mieszka. W zawieszeniu na sznurze telefonu. Nie moemy doj ze sob do adu. Kade z nas w swoj stron - ja do urojonej Polski, Piotr w beznadziejnej Szwecji. - Tak, bd przychodzi na twj pogrzeb, kiedykolwiek zechcesz - zoszcz si na niego. - Zostan tu patrze na twoje podsinione oczy po nocnych dyurach. Otumaniony zmczeniem budzisz si po poudniu, w ciemnociach, i dogorywasz do wieczora, do pracy. Powtarzamy te same argumenty, ju nawet bez agresji, bo i bez nadziei. Godzimy si (ale nie ze sob, z cisz pomidzy nami), starajc si naladowa sowa i gesty sprzed ktni. Trening normalnoci, bolesny jak po nastawieniu zwichnitej rki. Wygodna pozycja na dzisiaj: pochylone ramiona i skulone ze zmczenia plecy. Ugite nogi, nie nacigajce mini brzucha. Wypity tyek dla atwiejszego chodzenia w lekkim przysiadzie, pozwalajcym przenosi ciar do tyu i na boki - po prostu mapia pra - matka Ewa. A gdyby tak kupi mieszkanie w drewniaku, w odzi na Spornej? Bez kanalizacji, ogrzewania, ale z piecem na fajerki i studni na podwrku... i wspomnieniami z dziecistwa, bezpieczestwem. 6 XII Koniec z Miasteczkiem. Telewizja ocenia je jako za bliskie ycia, za prawdziwe. Ma by eskapizm. Filozoficznie eskapizm pobrzmiewa straszakiem nudy, urojk. W teleargonie jest komplementem: eskapizm to soap opera, brazylijski serial, no cymes i marzenie wspczesnej medialnej bogini Ogldalnoci. Mimo wszystko dobry moment na koniec. Nie musimy nikogo zabija (Gwiazda), rozstajemy si z ekip bez grzechw miertelnych. Melancholia poegnania i... propozycja dla Piotra: czy nie przyjby pracy redaktora (producenta) od scenariuszy. Godziwa pensja, od zaraz... jeli chcemy od maja, poczekaj. Trzymam Pietuszk za rk. Zastanawia si. Wyszarpuj mu chyba odpowied, cignc za rkaw. Waha si, w kocu mwi: Tak. Wracamy!!! Marzenia si nie speniaj, ale odwzajemniaj! Pietuszka w szoku. Umwi si na rozmowy, podpisanie kontraktu z Produkcj. Nie mamy mieszkania, Pola w poowie kwietnia, wariactwo. Zostawiamy tutaj wygodny kt, las, darmow i dobr opiek lekarsk. Nieodpowiedzialno. Poradzimy sobie z nasz nieodpowiedzialnoci (poradz ja, Pietuszka zaczyna ju si ba, wycofywa - moe pniej, moe - morze, oddalajce nas od Polski).

Paszport dla Poli. Ile trzeba czeka? - Nie ma paszportu dla dwutygodniowych bebisw - upiera si Piotr. - Wszystkie wygldaj wtedy tak samo. Prosz bardzo, mog zrobi jej zdjcie ju dzisiaj: duy, pomarszczony pomidor. Wystarczy doklei niebieskie oczka i pooy na poduszce. Na pewno s paszporty, inaczej daoby si wywozi hurtem cudze dzieci. Wieczorem dzwoni Marysia z Londynu. Bya tydzie w Stanach, sama, bez dzieci, ma - jak za panieskich czasw. Suchajc jej, Pietuszka podejrzewa duo, duo trawy. Marynia nie jest na trawie, jest na - pana naturaln radoci ycia. - Problemy? Mdoci? - Marynia ma recept na kad dolegliwo. - Zje kawaek chleba. Skurcze? - Podkada si pod nogi szare mydo. - Marynia, co ty wymylasz? - Tak mwiy mi poone we Francji, w szpitalu katolickim. Na skurcze w nogach najlepsze jest savon de Marseille, zwyke szare mydo. - eby nogi byy wyej? - podejrzewam zakonnice o goszenie przesdw takich, jak kuszenie przez diaba albo cudowne dziaanie najtaszego mydeka. Wybieli Czarnego szarym mydem, amen. Pokarao mnie noc. Wgryz si mi w ydk pies. Zawyam. Piotr, wyrwany ze snu, zapa mnie za gow, wyszarpujc j z koszmaru. - Nie! Moja lewa noga! - wrzasnam. Tym samym chwytem zapa za ydk i rozmasowa. Nigdy nie miaam skurczu, sdziam, e to zwyke zesztywnienie rk czy nogi, demonizowane przez nieudolnych pywakw. S demony, s piekielne skurcze i starofrancuskie egzorcyzmy szarym mydem. 7 XII Noga obolaa. Stpam ostronie w obawie, e dorwie j ten nocny pitbull. Poykam witaminy, szykuj sobie fasolk - niech zatka brak witaminy B i magnezu, wywijajcy koczyny w miertelnych drgawkach. Bardziej od powczcej nogi boli gowa. Czy jest moliwy taki przypadek, ebym po rozmowie z Marysi dostaa skurczu? Byaby to przypowie o niedowiarstwie? wiat jest psychiczny, skinnerowski te. We bie czarna, obolaa skrzynka domysw. Dzie: Dialogi do koczonego Miasteczka (apanka pomysw) i wieczorem wysyka. Noc: Pietuszka budzi si punktualnie o trzeciej, w godzinie rozpoczcia dyuru, i nasza sypialnia zamienia si w przytulny oddzia psychiatryczny. Emocje przezroczyste, przewietlone wiatem dnia, opadaj teraz, nabierajc ciemnej cikoci. (Skoro jest ciemna

materia, czemu by nie miao by ciemnych emocji.) Wyjazd do Polski. Nierealny - za duo karkoomnych decyzji. O tej porze wyjcie z domu te wydaje si niemoliwe. Gadamy o filmach i ksikach. Czemu nie da si nakrci w Polsce filmu o mafii? adna stacja telewizyjna by tego nie sfinansowaa, prawdziwej szopki politycznej te nie. No, moe raz na rok, do odmiania. Naiwnie sdziam, e Canal+ przeflancuje Guignole - najpopularniejszy dziennik francuski, polityczn szopk modej inteligencji. Chlastajcy rwno lewic i prawic. Nie podejmie si tego ani polski Canal+ , ani adna prywatna stacja w obawie o koncesj, ukady. Publiczna telewizja te nie, ze strachu przed lewym albo prawym (sierpowym). W Ekstradycji, najlepszym serialu sensacyjnym, politycy uwikani w mierdzce ukady s znikd - z rzdu. Merdajcy caym tym interesem mzg to trzej faceci z domu dziecka, bez politycznej przeszoci. Jeden z nich adoptowany przez Rosjan z bazy wojskowej. Film w miar realistyczny o powizaniach mafijnych byby polityczny, musiaby pokaza nomenklatur, politykw z prawdziwych partii. Scenariusze o mafii pruszkowskiej s drukowane w gazetach, wystarczy to spisa i... do kosza. Nikt nie wyprodukuje. Pietuszce marzy si film o Gudzowatym. Troch biznesu, troch odjazdu metafizycznego. Ojciec chrzestny, Dostojewski i Lalka. Dolary ozdobione zielon piramid, kochajce bohatera, i bohater kochajcy piramidk, wybudowan u siebie w posiadoci. Afera z Gazpolem, zmiana nazwiska gwnej postaci na Gazowaty. Pierwsza sekwencja: ona przekrca kurek kuchenki gazowej. Bum! - wybuch wspomnie. He, he (moje), ha, ha (Pietuszki). Wymylam wiersze w stylu moich najwikszych: Biaoszewskiego i Rewicza. - Posiwia mi gos. - Nie rozumiem... - Wanie, jest czwarta rano i chrypimy. Pietuszka trzyma mi brzuch. - Czujesz? - Bulgocze ci w odku... - odsuwa do. - Gdzie w odku, pod ppkiem nie ma miejsca na odek, kwatera Poli. - To ona? Cze, crka, ojej, askocze. Pierwsze podanie doni, postukanie przez cian: Hej, jestem tu! Hej, jestemy tutaj, niedugo si zobaczymy. Biedne dziecko, obudzone naszymi wrzaskami. - Wybici ze snu co do nogi - wymylam drugi wiersz.

Za duo planw, za duy przecig w gowie: przeprowadzka, chaupa - sprzeda, kupi, zgra to w czasie. Rewolucja. Zegar w salonie bije sin - szst godzin. Pietuszka idzie si napi melisy. Mnie ju nic nie pomoe, wstaj storturowana. 8 XII Ani sowa, odkadam robot. Nie wyczaruj z papieru ywych postaci, sama ledwo yjc. Podgryzanie nerwicy: Nie zdysz ze scenariuszem. Telefon z Miasteczka: - Zastanawiaj si, czemu ogldalno wzrosa o poow w porwnaniu z t sprzed dwch miesicy. A bo to ludzie patrz w telewizor? Gapi si przez okno: deszcz pada, to wczaj film, i tyle. Jad do lasu, przynajmniej nachapi si tlenu. Przy Jeziorze, Ktre Mnie Lubi nostalgia zostawianych miejsc. Jeli nie bdzie nas sta na chatynk pod Warszaw, a na razie nie sta, kamienna ulica i bloki, Zwariuj w miecie (chciaa do Polski - gos rozsdku), ale w ludzk okolic - (gos opamitania). Kupujemy polskie gazety w poszukiwaniu ogosze o mieszkaniach. Odrzuca mnie od tych gazet. Do jakiej Polski ja tskni? Znowu uciekam do lasu. Wzio mnie na koldy. Faszuj Lulaje, Jezuniu, przygrywam sobie na sentymentach. Pokraczna polsko, polskato jak platfus, pask. Nie przyznam si Piotrowi: nagle spodobaa mi si Szwecja.. W telewizji witeczne reklamy: zakupy, prezenty, tradycyjnie filmy Disneya. Niedugo szwedzkie dzieci bd przekonane, e Boe Narodzenie to urodziny Kaczora Donalda. Pola z siankiem przy bku, po polsku, Jezu, czy to na pewno to? Nie powiem Pietuszce: Wiesz, ta przeprowadzka jest po drodze do mojego prawdziwego kraju, naszego... nad Ocean Indyjski, do Australii albo na Polinezj Francusk. Nie spakowaby wtedy adnej walizki, nie wyjecha. Zabraby mnie do siebie na oddzia, gdzie mogabym mu szczerze wyzna: W oceanie otwieraj si mi skrzela, oddycham. Australia jest olbrzymim, czerwonym wielorybem, piewajcym swoj pie. Sysz jej tskny, godowy pomruk, nawoujcy z antypodw. Prawdopodobnie to infradwiki, dryfujcej po oceanie. Przenoszone razem z pieniami wielorybw na tysice kilometrw, syszalne w fiordach i mojej gowie. 9 XII Homo sapi - na dzisiejszym spacerze przed pisaniem do wieczora. Zmczona, przegldam gazety z Polski. Literatura wysoka, mwiona i wmwiona, e jest literatur.

Wieczorem impreza. Urodziny, wyprawiane w wiejskiej chatce. Stroimy si: przymierzam do obskurnych ogrodniczek wyjciowe bluzki. Piotr wyciga supermarynark i czesze wosy grzebieniem zamiast zwyczajowo palcami. Przed chatk pochodnie, w rodku urodzinowa stypa. Wszyscy na czarno, siedz za stoami w bergmanowskiej zadumie. Usztywnieni prozakiem i rozmikli alkoholem. Frustracja emigracja. W latach osiemdziesitych czuli si lepiej w porwnaniu z Polsk. Teraz ich samochody, domy na kredyt s gorsze od wielu krajowych. Kiepska praca, enklawa, poczucie wyszoci nad szwedzkim plebsem i niszoci pod miadc nieudacznikw szwedzk gospodark. Skadamy yczenia, uciekamy. Oni musz zosta - dzieci, zasiki, przyzwyczajenie... moe kiedy na emeryturze opuszcz t riwier dla pingwinw. 10 XII Eksperyment w azience - schylam si po upuszczon nakrtk od balsamu i... stop. Musz uklkn, przykucn, apic rwnowag. Nie mog si ju normalnie schyli. Zginajc si do ziemi, miad brzuch. Zagldam, czy widz jeszcze seksuna spod brzucha kocwki wosw, nie wicej. Ustalam z Pietuszk podzia naszego krlestwa: Nie odpowiadam za to, co na ziemi, poniej kolan. Odkurz, umyj szczot podog, ale nie schyl si po upuszczone rzeczy. Pietuszka troch si dziwi, ale abdykuje. Co on moe wiedzie o rosncej ciy, wierzy mi na sowo. 11 XII Mj najczulszy i najmiociwszy - tytuuj od rana Pietuszk. Lubi caowa go w rk. Ojca te. Tylko oni potrafi naprawd zoy pocaunek na mej doni. Zawstydzenie, gdy kto inny cmoka mnie w mankiet, za intymne. Poczytuj ksiki i artykuy psychoterapeutyczne. W telewizji ci sami specjalici od duszy za D. (due) pienidze. Gesztalt zamienia si w geszeft. Inwazja gralskich kapeli. Eksportowa nadzieja polskiego show - biznesu. Cudzoziemiec musi si nimi zachwyci: pelerynki jak u toreadora, na wielgachnych stopach skrzane baletki i zdefasonowane meloniki obszyte muszelkami w stylu papuaskim. Gaultier nie wymyliby lepiej. Poli jest chyba tam bardzo samotnie. Odgosy jej buszowania przypominaj wizienne stukanie w cian (macicy). Pomocy!

12 XII Urodziny T. Spniamy si. Dostajemy stolik porodku z drug ciarn par. Ona Anio, po mu Pompa. Te z odzi, rodzimy w tym samym sztokholmskim szpitalu, ja dwa tygodnie pniej. Gospodyni - Danusia pracujca w pomocy socjalnej, upieka sernik. Po pierwszym gryzie lduj na Ksiycu. W socjalu pomoe ludziom byle urzdas, a stworzy taki sernik... to jest dopiero pomoc ludzkoci w odnajdywaniu prawdziwego smaku, powrotu do raju. Gocie wznosz toast za pidziesicioletniego solenizanta i za dwie przysze mamusie. Anio - Pompa jest kopana przez swoje malestwo... ja nie. Czy to normalne? 13 XII Odklejanie si od Szwecji. Ldowanie w Gdasku. Pierwsze, czego dowiaduj si od Konferansjera, waciciela agencji artystycznej, to kto sfinansowa mj pobyt: - Jezuici, Admira i wity Mikoaj. Koci popiera kultur, admiraowi spodobaam si na zdjciu, a rada miasta sypna groszem w zamian za wystp waciciela agencji w roli witego Mikoaja dla Domu Dziecka. wiat jest psychiczny, waciciel - byy aktor, ktry teraz bdzie objeda ze mn aule i biblioteki w roli konferansjera, kilka lat temu zagra Konferansjera z Kabaretu metafizycznego, wystawianego w bydgoskim teatrze. Kamienna Gra, hotel z widokiem na pla. Poudniowa strona Batyku. Zabawnie by po drugiej stronie. Nie pachnie morzem. Fale jakie uadzone, lekko skbione, mae niby pudelki przy nodze. 14 XII Wywiad w gdaskim radiu. na pytanie, czy w pisanej wanie ksice bdzie co o dziecku. Za czsto mwi prawd, to grzech. Gadanie do mikrofonu w szczelnym studiu jest gadaniem do siebie. Pani, obsugujca aparatur, nie moe si nadziwi, e jestem normalna. Powinnam mie cyce na wierzchu, peruk, pazury wampa i pizd obszyt brokatem. Odwoano spotkanie na uniwersytecie. Byli pisarze przede mn, bd zaproszeni pniej, ale na spotkanie z Gretkowsk szef katedry literatury nie wyrazi zgody. - Studenci powinni studiowa, nie chodzi na spotkania - zdecydowa. Jasne, jestem synnym hydraulikiem - elektrykiem i oczekuj mnie na wydziale medycznym. Pogadanka w gdyskiej bibliotece. Nagle podskakuje mi rka, wsparta na brzuchu. Nikt nie zauway tego celnego wykopu Poli.

W przerwie midzy spotkaniami szukam sklepu telefonicznego. Dostaj najprostszy aparat na kart. Ciesz si nim jak grzechotk. Nie umiem odebra poczty, nada SMS - a. Minuta rozmowy ze Szwecj cztery zote, oralna rozpusta. Wieczorem podpisywanie w sopockiej ksigarni przy molo. Nie spodziewaam si tylu sensownych ludzi. Podchodz, mwic, co im si najbardziej podobao: te najtrudniejsze, najlepsze kawaki. Zupeny za - skok, kto to czyta i rozumie? Prbuj dopasowa ulubion ksik do twarzy, klapa. Panienka uwielbia wiatowidza, a typowaam j na Tarota... Starszy pan bez enady dzikuje za erotyczne opowiadanie Namitnik. Tu przed zamkniciem ksigarni przychodzi trzydziestoparoletni brunet w porzdnym urzdniczym paszczu z teczk. - Skd pana znam... - Rysiu Gretkowski. Musi by rodzina. Skra cignita z mojego ojca, ten sam sposb mwienia. Nielubny syn? Brazyliada. - Nasi dziadkowie byli kuzynami - wylicza pokrewiestwo, majtki. Zgadza si. Wpatruj si w niego jak w genetyczny sen. Jest bardziej podobny do mojego ojca ni jego rodzony wnuczek. Gesty, akcent. Czy to moe by wrodzone? Popltane nitki DNA, obace garnitur chromosomw. Nie do wyczyszczenia i w sto lat. Rysiu zostawia wizytwk. Dyrektor czego tam w Tczewie. Pocia, twj pierwszy poznany wujek, pokrewiestwo sprzed dwch stuleci. Nasi skuzynieni dziadkowie urodzili si pod koniec dziewitnastego wieku, walczyli pod Verdun. Spotkanie z Rysiem to znak: Polka, jeste dziedzicznie obciona Gretkowskimi. 15 XII Grzechotka si zepsua - oddaj telefon i dostaj nowy. Dzwoni natychmiast do producenta Dam. Jest na planie, oddzwoni. Nie oddzwonili, klasa. Potem si dowiem, e ze wzgldu na moje zdrowie - rozmowy przez komrk szkodz kobietom w ciy. Miaa by dentelmeska umowa - wzajemne zaufanie. Straciam chyba miesic z yciorysu, piszc Damy. Jestem za na siebie, przecie znam t bran. Artystyczni gangsterzy. Bezwiednie najam si do cyrku - podpisywanie ksiek w centrum handlowym Klif. Sanie, sztuczny nieg, Mikoaj i skrzypaczki. Pani Czubwna zrobia tu furor i jeszcze jaki estradowiec. Chwaa Bogu, dzisiaj nikt nie przyszed. Cudowna klska. Chowam si do ksigarni, kupuj ksiki o hodowli niemowlt. Konferansjer zaamany. - Moe powinnam si przebra za renifera? - chyba go nie pociesz.

Agencja artystyczna to biznes, powinno si zarabia. Z urocz on Konferansjera, oboistk z filharmonii, jemy tiramisu, spogldajc na puste podium, gdzie miaam by witeczn atrakcj. Do spotkania w wojskowej bibliotece (admira) i sopockim domu kultury zarobilimy troch czasu. Konferansjer oprowadza mnie po zapleczu Klifa. Wynajcie tutaj metra kwadratowego jest drosze od pensji ekspedientek. W magazynie agencja artystyczna przechowuje rekwizyty do wystpw i nagonienie. Kilkumetrowy kostium smoka z nakadan gow w rowe loczki, caa smocza rodzinka. Zaczynam powoli rozumie. Jestem rodzajem pluszowej smoczycy, uprzyjemniajcej witeczne zakupy. Czemu nie, w takim kostiumie mog podpisywa ksiki, z wasn twarz nie wyjd na podium i nie zapiewam koldy. Marz o gowie smoczycy na reszt wieczoru. W Sopocie zapchana sala, siedz z mikrofonem i jestem bardzo wana. Powoli zdejmuj zielony eb smoka. Wychylam normaln twarz. Sympatyczni ludzie. Z inteligentn ostronoci w oczach. Albo to pomorskie, albo schemat spotka autorskich: po lewej stronie entuzjaci, po prawej zawsze znajdzie si frustrat. Wyrzucam za drzwi fotografw. Prywatne zdjcia - prosz bardzo, mog si upozowa na misia, smoka. Za fotki agencyjne dzikuj, nie. Nie bd firmowaa debilnych podpisw w gazetach. - Czemu wycofaa pani nazwisko z awangardowego filmu, ktry bdzie poza konkursem na festiwalu w Berlinie? - Scenariusz pisay cztery osoby, nigdy si nie spotkalimy. cznikiem by reyser. Po kilku latach takiej wsppracy zobaczyam film. Mj kawaek nie by mj. I tyle. - Co pani sdzi o wspczesnej krytyce? - W skrcie? Szkka niedzielna: Tokarczuk pitka, Gretkowska za drzwi, Stasiuk, nie rozrabiaj... Goerke - w tym momencie wchodzi Natasza Goerke. wiaty rwnolege? Wcigam j na krzeso koo mnie. Jest tak delikatna i wraliwa, e przezroczysta. Rozwieje si w tumie. - Zosta - prosz - zaraz koniec. Od paru godzin jest w Gdasku, przypadkowo umwia si w tutejszej knajpce. Oczywicie w zamieszaniu Natasza znika. Zostawia kartk z internetowym adresem. Bucik Kopciuszka. Nie mam Internetu, mam komrk. wietnie si uzupeniamy.

16 XI Omiogodzinna jazda pocigiem z Gdaska do odzi. Podr w przeszo. Albo mrz i oszronione siedzenia, albo skwar spieczonych grzejnikw. Koo Aleksandrowa przechodz korytarzem modziankowie. - Te, arowa - wymiewaj mj brzuch. Odzwyczaiam si od chamstwa. Matka Boska Krlow Polski, reszta to brzemienne dziwki. W Kutnie wsiada elegancki starszy pan. Przynosi z Warsu piwo, czstuje sokiem. Wyjmuje z portfela zdjcie rodzinne: portret wilczura. - Kocham zwierzta. ona, dzieci... wie pani, oni sobie poradz, a zwierzta bezbronne. Daj na schroniska kilkanacie tysicy... Biedni potrzebuj, wiem... ale zwierzta bezbronne. Opowiada swoje ycie: zagryzy go ludzkie zwierzta. Zanieona d. U, jak zaczynaj ju mwi przez dworcowe megafony i w dzkim radiu. Za kilkanacie lat bdzie pocig do Oci. O ile nie zostanie stara pisownia Ud, a std komplikacje ortograficzne, przy ktrych bd si upiera profesorowie, dbajcy o czysto jzyka. 17 XI Betonowe dziesiciopitrowce. Nad nami, na smym pitrze, ssiadka hoduje w azience kury. Na balkonie podlewa plastikowe kwiatki nawozem. U nas w azience zwisa ze sznurw ministrancka koma Siostrzeca. Biae ubranko niewyronitego ksidza. Lniany pancerzyk ni to owada, ni to anioa. Obok susz si moje koronkowe majtki. Przy nienobiaej komy kada dziurka ich koronki jest haftowana perwersj. Siostrzeniec upar si suy do rorrratek (zabiegi logopedy nie do koca wyprostoway mu francuskie rrr w sowiask kluch). Rodzina broni si przed jego pobonoci, stawiajc dom na nogi o wp do szstej rano. Prosimy, przekupujemy. Nieskalana duszyczka trwa przy swoim: - Ja cichutko si ubior na korytarzu, w zsypie - chowa ubranie do torebki i skada w kostk kom. Zabieramy mu budziki. Maltretujemy do pnocy zabawkami, telewizj. May zasypia. W niewyczonym telewizorze program wity Ojciec Pio. Gapimy si z przejciem na stygmaty. Suchamy o pobonoci kilkuletniego witego. - Pozwlmy mu na te roratki - pierwsza pka Siostra.

- Moe drczymy witego? - podejrzewa Tata. O wp do szstej budzimy Siostrzeca. Zdziwiony, jeszcze przez sen dzikuje. Id razem z nim do kocioa. Pytam, po co si torturuje wczesnym wstawaniem. Do szkoy z reguy zasypia. - Lubi suy do mszy - odpowiada szczerze. Przy otarzu w karmazynowej pelerynce porusza si z gracj kardynaa. Suy Bogu, ale przede wszystkim Bogu Ojcu, ktrego zabrako po rozwodzie w jego domu. 18 XII Beata wychodzi po mnie na Centralny. Kupuj gazety z ogoszeniami. Nieruchomoci. Setki chaup. Nie wiem, gdzie jest Brwinw, czy trzydzieci baniek za metr to duo. Mam si po prostu w tym zorientowa przed naszym styczniowym przyjazdem z Piotrem w poszukiwaniu mieszkania. Jeeli nic nie znajdziemy, w ostatecznoci wynajmowanie prowizorka i wcibscy gospodarze. Beata na komputerze projektuje dla Elle karty tarota. Nie s kopi marsylskiego, ale przyzwoite. Plastycznie cacy, graficznie oszczdne. Nasza przyja zacza si chyba w Paryu od tarocianego bzika. Porozumiewamy si niezrozumiaym dla niewtajemniczonych tarotowym slangiem. Przypisujemy znajomym odpowiednie karty. Beata jest tradycjonalistk, zostaa przy rzeczownikach: Duych Arkanach. Nie ufa gadatliwoci czasownikowych Maych Arkanw. - Pomylaa dziesi lat temu we Francji, e bd rysowa tarota dla Elle? - Wszystko do tego prowadzio - miej si. - Twoje krakowskie sztuki pikne, nasze spotkanie wtedy na Plantach, pniej Pary i wsplny powrt do Polski. - Skoro tak... - Beata kombinuje przy komputerze, zajmujcym trzy kondygnacje biurka. - Zostawimy sobie pamitk. Piotr jest eremit, podpiszemy but dziewitej karty. Ty... wiadomo, pasuje? - pokazuje napis Manuela na mojej karcie. - A Pola... dugowosa blondynka ze wiata, najlepsza karta, prezent od chrzestnej. - Kiedy to wydrukuj? - Mniej wicej na urodziny Poli. Mj pierwszy tarot - chwali si Beata. - Moje pierwsze dziecko. 19 XII Z wydawnictwa dzwoni do Flammariona wypyta o prawa autorskie, czy oddadz. My zdies emigranty i Tarota... chc kupi Rosjanie, Finowie latem chcieliby wyda Kabaret. Nie pamitam mojej umowy z Francuzami. Wyrzuciam j przy ktrej przeprowadzce. We Flammarionie nowy agent. Wie, pamita, pas de probleme. Biadoli, e okadka do francuskiego wydania Tarota... bya beznadziejna.

- Powinna by bardziej w stylu Sex and the City. Kto si wzi do tego bez gowy narzeka. Salonowa rozmowa o filmach, literaturze. Zapomniaam, e przy biznesie mona te o sztuce. Podpisuj umow na Polk. Sprzedaj ksik i dziecko, od pierwszej litery, zarodka. Co ona kiedy pomyli, czytajc te prenatalne wspomnienia? Targuj si o procent. Srebniki zzieleniay, s przeliczalne na dolary. Wydawczyni dziwnie zgodliwa. Po wyjciu sprawdzam procent za ostatni ksik - taki sam jak za Polk, a mi si wydawao, e zadaam olbrzymiej sumy. Cia? Konsekwentny kretynizm nieczytania umw i kontraktw? - Wiecie, kto powinien by patronem wydawcw? - Nie... - ostrone, podejrzliwe nie wydawczyni, susznie podejrzewajcej zoliwo. - Judasz, on wyda najlepiej. Obydwie wiemy, o co chodzi, zwyczajny ukad. Synny przedwojenny wydawca Bronisaw Natanson, stawiajcy sobie za punkt honoru godziwe opacanie pisarzy, skoczy w zakadzie dla obkanych. Odwiedzam Jag w jej salonie fryzjerskim na Burakowskiej. Wycity z brzydoty Warszawy dziewitnastowieczny zaktek. Ceglan fabryk - paacyk obsiady trendowe studia fotograficzne, modowe. Antosia - creczka Jagi, w koszyczku na recepcji pod opiek poonej, taty, recepcjonistki. Jaga spokojnie zajmuje si klientkami. Zagldam do koszyczka i... w ryk. Nie Antosia, aleja chlipi, nie mogc si uspokoi. Nie byo jej, schowana par miesicy temu w Jadze, jest. Po prostu cud bycia z apkami, palcami. Odbio mi. Gdybym tak szlochaa nad Ksig Gamma Arystotelesa, opisujc byt... Nie da si wzruszy nad form wypatroszon z materii. A tu forma przylega cile do rowiutkiej materii, pieluszki do dupki. Wydzwaniam po ogoszeniach. Pytam o prawdziw cen mieszkania. Jest zazwyczaj dwa razy wysza od podanej w gazecie: dochodzi gara (trzydzieci tysicy), grunt i tak dalej... Sta nas bdzie na dziupl z obowizkowym garaem. Beata najada si w kinie popcornu i umiera. Tumacz jej, od czego: - Tuszcz zostaje na wtrobie. - Wtroba jest po prawej, mnie tucze pod ebrami! Przypadkiem trafiam w kolorowym pimie na reporta z awangardowej wystawy o trupach. Pokazuj Beacie rozlego krwistej wtroby. - Zgadza si, dokadnie tutaj - porwnuje obolae miejsce z fotografi.

- ebym ja tobie, zawodowej rzebiarce, pokazywaa wtrob, i to z czego... - patrz na okadk - z Vanity Fair. - Rzebiarce primo voto, teraz stylistce. Vanity Fair, wszystko si zgadza. 20 XII W gdaskiej Wyborczej dali zdjcie z sopockiego spotkania autorskiego, bez pytania o zgod, po wyproszeniu z sali fotografw. Twarz zasonita wosami, odwrcona bokiem. Podpis: Mj wizerunek naley do mnie - mwia Gretkowska podczas spotkania, nie zgadzajc si na zdjcie. To si nazywa dziennikarstwo, co jest wic pras brukow? Spotkanie w prywatnej szkole dziennikarskiej. Przede mn byli z wykadem Piskorski i Gowacki. Nie mam pomysu na wykad. Nie mam te zamiaru wymdrza si na fascynujco nudny temat. Wol pytania. - Bardzo si ciesz z pani przyjazdu. Przyda si im odrobina pikanterii - rektor podejmuje mnie herbat. - Prosz troch ich zgorszy. - Namawia mnie na deprawacj dzieci? - Nie jestem zawodowym pornografem... pisz take o innych rzeczach. Pascy studenci... czemu wybrali t szko? - Pochodz z do zamonych rodzin, studia kosztuj. Po trzecim roku i licencjacie mog przej na normalne studia uniwersyteckie. Musielimy zmieni program, wprowadzi wicej historii, kultury oglnej... mao ktry student wiedzia, kim by Pisudski. - Co ich interesuje? - Modzieowe tematy... Kino, koncerty. Namawiam na pisanie o czym powaniejszym... wie pani, pisanie o filmach rezerwuj sobie stare wygi albo naczelni tygodnikw, atwy chleb. Do kina kady lubi chodzi. Moi studenci mi na to: - My, panie rektorze, nie musimy duo zarabia, my nie jestemy yuppiesi. Mamy fors z domu, my jestemy postmodemici. - Genialna definicja postmodernizmu... tylko nie kadego na ni sta. - Czego mocniejszego przed wystpem? - rektor szarmancko podsuwa kieliszek. - Nie za bardzo... jestem w ciy - wypinam widoczny ju brzuch. - To straszne - jest autentycznie przejty. Zaskoczona nie dopytuj, co go przerazio. Gdybym bya prostytutk, cia przeszkadzaaby mi w wykonywaniu zawodu, ale pisarka - pomografka da sobie rad. Wkurzona wchodz do auli. Dwjka wydelegowanych studentw siedzi na wprost i zadaje pytania z kartki. Dziewczyna sensownie. Chopak - brudny brunet (odpowiednik gupiej blondynki) niechlujnie mamie zdania.

Reszta studentw zwisa z balkonu jak gobie. Nie wiadomo: zagruchaj, osraj. Wypytuj o sekretarzowanie Czapskiemu. Grzecznie opowiadam. Okazuje si, e paryska Kultura jest ich pasj. Co tu nie gra. - Czemu si uparlicie na Giedroycia i Czapskiego? - Szkoa bdzie imienia redaktora Giedroycia - mwi za nich rektor. - Aha... - chyba koczymy temat. Znowu paluszki w gr i odpytywanie z Giedroycia. - Czemu pani nie... no, ja nie wiem... nie rozmawiaa z Giedroyciem. To synny czowiek... - prymuska prawie na mnie krzyczy z oburzenia. - Rozmawiaam zaraz po przyjedzie do Parya, w osiemdziesitym dziewitym. Redaktora interesoway nowinki z kraju... - trac cierpliwo. - Przychodziam co tydzie do pana Czapskiego, przechodziam przez parter Kultury i widziaam zawsze pracujcego Giedroycia. Dlaczego miaam mu przeszkadza? Sensem jego ycia bya praca, to, co mia do powiedzenia, czytao si w jego pimie... OK, dla mnie to by skansen. Szacowny, zasuony skansen. Za moich czasw nie ukazyway si tam ju teksty Gombrowicza... Mroka. Czy wy z niecierpliwoci czekalicie rok temu na nowy numer Kultury? - Jaki by Czapski? - po raz ktry to samo pytanie. - Opisaam w Ikonie, ju mwiam... - Aleja chc usysze od pani - prymuska spoglda na rektora. - By gejem. - To znaczy? - podekscytowany gosik. - Wspomniaam o tym w Namitniku. Pisze si o wpywie zwizkw miosnych na twrczo Hemingwaya czy Fitzgeralda i nikt si nie dziwi. W zwizkach homoseksualnych takie przyjanie erotyczne czy romanse wydaj si jeszcze waniejsze. Ostatnio pokazywano film o Kocie Jeleskim. Nie wiadomo dlaczego jego Leonor Fini bya zazdrosna, gdy pojawia si Czapski. Ani sowa o biseksualizmie Kota, po co wic w ogle wspomina o zazdroci? Pewne fakty, wybory, przyjanie z ycia Czapskiego staj si niezrozumiae, jeli nie zna si jego preferencji, podobnie jak w przypadku Sowackiego. - Homoseksualizm to sprawa prywatna... - Jasne, ale nie w sztuce. To jest trzeci sposb widzenia. Nie mski ani nie kobiecy. Nie mwi o mskiej sztuce tworzonej przez mczyzn, bo i facet moe namalowa kobiecy obraz. Chodzi o wraliwo. Bacon, Greenaway, Jarman, Visconti, Herzog maj zupenie inne spojrzenie, nieosigalne dla heteroseksualistw. Czapski w sposobie kadrowania by bardzo bliski Baconowi, chocia za swego mistrza uznawa Cezannea. Nie rozumiem, czemu w

Polsce z homoseksualizmu robi si afer, jakby kto uchyla drzwi do klozetu. Dlaczego nie mona o tym po prostu mwi z szacunkiem, bez gupawych umieszkw i zbocze? Koczymy gadaniem o dziennikarstwie, na zwykych, autentycznych pytaniach z ciekawoci. Takswk do spdzielni mieszkaniowej na Narbutta. Obiecujco niskie ceny. Sekretariat zupenie w nastroju komuny: opryskliwe panie, sczce herbat ze szklanek. Mieszkania w blokowiskach, dwa lata w kolejce. Horror. Nowe tysiclecie, era Wodnika. Kupuj Pietuszce - Wodnikowi komputer. - W psychiatrii poradz sobie bez komputera... w nowej pracy nie... - postanowi dogoni epok. Od trzech lat nie nauczy si, ktrym guzikiem wcza si moj najprostsz toshib. Te nie jestem geniuszem... ale s granice niedorozwoju technicznego. Przedstawiam si sprzedawcy jako kretyn informatyczny, prosz o pokazanie krok po kroku, gdzie nacisn. Wynosz klaptopa, cudeko. Pola zacicha. Bieganie po miecie, wydzwanianie po agencjach mieszkaniowych i spdzielniach to nie jej wiat. Oywia si przed moim zaniciem. Polinko, szukam domku dla Ciebie. 23 XII W odzi szybkie witeczne prezenty, ryksz przez Piotrkowsk, z grki na plac Wolnoci. Zabytkowy bruk wytrzs Po. Wiatr zamrozi mi puca. Schodz z siedzenia obolaa i kaszlca. Wigilijne feng shui. Zamiast czarnej rybki w akwarium, zbierajcej nieszczcia, karpie w wannie. Zdechn za nasze grzechy. Raczej zasn przy upionych sumieniach. Prasowiaska ofiara, nita sielanka w galarecie, tak rna od germaskich rzezi. Na wita przypomniao si telewizji o pokrzywdzonych Tybetaczykach. Wygnanych z dachu wiata. Wygnani? Tysice zabitych. Zepchnici z dachu. Pi i mzg: XX wcale nie musi by dziewczynk. Zdarzaj si chopcy XX. Konsternacja. Dzwoni do Piotra. - Chopiec XX? - powtpiewa. - Nie martw si, bdzie jak dziewczynka. apczywie poeram kopiast kolacj i... jestem godniejsza ni przed. Wszystko wpado w drugi (nie mj?) odek? Kupuj ogrodniczki, te stare s cianiejsze od obcisych dinsw. Nowe w sklepie przy Kociuszki, gdzie zawsze kupuj tanie sztruksy, maj z boku trzy guziki. - Na sidmy, smy i dziewity miesic - objania sprzedawczyni. Przymierzam guzik siedmiomiesiczny - pasuje.

24 XII Otumaniona chorob. Spycham sprayem przezibienie z obolaego garda w oskrzela. Przeykam, wykasuj potwornym blem. Ze wzgldu na Po nie bior nic poza miodem i cytryn. Mama z Siostr pichc wigili. Wyganiaj mnie z kuchni: - Zasmarkasz, zarazisz. Kad si, zamieniajc si w rolin. Przez kor (zaskorupiae smarki, zatykajce mzg) sysz wspomnienia Ojca z oflagu albo stalagu. Siostrzeniec wkuwa niemiecki i pyta o swka. Kot uoy si mi na gowie. Nie mona pa porodku ycia rodzinnego, ale nie mam siy si broni. Przysypiajc, zastanawiam si, co zjem na kolacj. Moe usma frytki. Zaraz... dzisiaj Wigilia. Z telewizyjnych kold, choinek i bombek wychyla si Glemp. Jasekowy gwiazdor. Gosi o kwalifikacjach na chrzecijanina. Nie, nie mam kwalifikacji go sucha. Pasterz dusz, bo nie inteligencji (w Polsce zaledwie czteroprocentowej). Duszy obojtne, co syszy, nie ma uszu. Marzenie o Lustigerze... czemu nie on prymasem Polski? Byskotliwy przechrzta, nauczajcy katolikw? Siostrzeniec przynis z kocioa rowy opatek dla braci mniejszych: dla naszego kota i Gustawa - jamnika ssiadw. Sprzedawano w kruchcie. Smaczny, na woowince. Piotr idzie na dyur. Dzwoni go ucaowa. - Buzi - chrypi. - A kto ty jeste? - sysz, jak czule si pochyla nad nieznanym dzieckiem. - Polak may, kurwa - przebiam si przez chryp. - Nie poznaem... mj Boe, co ci jest? Bya u lekarza? - Wyzdrowiej... nie mam temperatury... lekarz... nie wyjd z domu. - A nie mona wezwa? Co miesic jest u was karetka. - Wiesz, nie pomylaam... - Ty rzeczywicie jeste chora. Wracaj jak najszybciej, w Polsce nie da si y, tam si umiera. - (Zatyka mnie z kataru i zoci). Kolacje wigilijne u nas maj nastrj Ostatniej Wieczerzy. Moe widzimy si ostatni raz? W przyszym roku dodatkowe puste nakrycie... nie dla wdrowca, ktry przyszed, ale dla tego, ktry odejdzie. Noc, podrzucana kaszlem na skrzypicym polowym eczku, tskni za Pietuszk moim rodowiskiem naturalnym. Do ciszy naszego domu. Cisza jest chyba najwikszym meblem, przy niej nie ma miejsca na ludzi.

Martwi si Mam. Po dwch zawaach i teraz witach ledwo si rusza. Z trudem oddycha. Par miesicy temu grozi jej trzeci zawa (zawsze grozi), wic wysali j do szpitala na by - passy. Przetkali yy, stwierdzajc totaln miadyc. Lekarz powiedzia: - Ma pani wieczk u Pana Boga. Mama po zabiegu, jeszcze z rur w gardle, nie moga zapyta, co za wieczka. Zrozumiaa to po swojemu, e czas umiera. Popakaa si. Przyszed do jej pokoju drugi lekarz i te co o wieczce. Mama otara zy. - Przez tyle lat praktyki widz trzeci raz podobny przypadek. Pani nie pacze, pani Gretkowska, ma pani chyba wielkie zasugi w niebie. Nie trzeba by - passw, urs pani drugi, zastpczy obieg krwionony. To dziki niemu pani serce yje. Po czterdziestu latach maestwa Rodzicom wsplny obieg miosny przers chyba we wsplny obieg sercowo - zdrowotny. S najszczliwsi, kiedy dostaj razem skierowanie do szpitala. Nie musz si rozstawa. Zabieraj ze sob szlafroki, papcie, ksiki i szachy. Po powrocie id do miejskiej biblioteki i to zdrowsze wspina si na drugie pitro po nowy zapas ksiek. Bardziej chorowite czeka na dole i si dotlenia. 25 XII Bior si do Herberta. Odpadam. Nic mi si nie podoba: ani ksika, ani wiat. Rodzina obchodzi mnie z daleka. - Jeste upierdliwa - stawiaj diagnoz. - To normalne w ciy i w chorobie. Nie jestem upierdliwie niezdecydowana, marudzca. Wiem dokadnie, czego chc, i to jest mczce dla innych. Od Labiryntu nad morzem chciaabym mniej podrcznikowej martwoty, belferskiego przypominania znanych faktw. Herbert to nie Calasso, chocia w Polsce za takiego uchodzi. Jest poet, wic zostaje w pamici tylko kilka metafor, tyle, ile po dobrym tomiku wierszy. O etruskich grobowcach: Mczyzna oparty na okciu, z uniesion gow, okryty draperi, ktra odsania jego tors, jakby wieczno bya dug, gorc noc letni. O dopyniciu do wyspy, wyaniajcej si szczytem grskim spoza mgy: Tak zacza si dla mnie Kreta, od nieba, jak bstwo. I greckie domy latem: ...parujce biel. Lec, podziwiam wznoszcy si powoli brzuch. Pola, wspinajca si na potne wzgrze. W sidmym miesicu ju gra brzucha z kraterem ppka, wypychanego na czubku. W dziewitym wulkan zatrzsie si, wypluje law krwi i kilkoma skurczami urodzi myszk. Nie jemy razem niadania. Szynka w siateczce ley na stole jak amputowana noga grubaski w poczochach. Rodzice pospiesznie skubi suchy chleb, tyk wody i tykaj gar tabletek na serce. Wychodz prawie na czczo do kocioa. Siostrzeniec te nic nie je - nie

wolno godzin przed przyjciem Eucharystii. Czy poknicie Komunii witej ma co wsplnego zjedzeniem antybiotykw przyjmowanych dokadnie godzin albo dwie przed lub po jedzeniu? Jestemy notorycznie chorzy przez grzech pierworodny, ale... - Ciekawe, jaka bdzie ta moja kuzynka - zastanawia si przy obiedzie Siostrzeniec esteta, urodzona Waga. - Na pewno szczuplutka - dla Siostry, robicej w modzie, sylwetka jest najwaniejsza. - Na pewno? - Ciocia chudzina, Piotr te, dziecko jest podobne do rodzicw. Siostrzeniec podejrzliwie si mi przyglda. Nabieram dokadk kapusty z grochem. - Ciocia nie jest chuda, ma duy brzuch. Nie mog oglda telewizji. Przeraajco witeczna, sodziutka. Jedna wielka telenowela mioci. Przegldam gazety. Wywiady z aktorami, grajcymi w Miasteczku. Mczyni opowiadaj anegdoty. O scenariuszu maj do powiedzenia tyle, e fajnie si wsppracuje ze scenarzystami przychylnie nastawionymi do ich pomysw i prb. Niektre aktorki ewidentnie pisz scenariusz. Gdybym nie bya cigle z Piotrem, podejrzewaabym go o romans z ktr z nich i dopisywanie scen w ku, bo o ile pamitam, adna nie napisaa linijki tekstu. Dlaczego musz sobie podreperowa ego? Rodzaj makijau mzgu i lifting talentu? Aktorzy tego nie robi, chocia mska duma nakazywaaby im puszy si poza wyuczon rol. Przyjmowa pozy reysera, scenarzysty. 26 XII Lignina do nosa, maligna do gowy. Szprycuj gardo zajzajerem w sprayu, nie poykam - za duo alkoholu. Cierpliwie wypluwam. - Ciociu, czemu plujesz do kubka? - anioek wrci z porannej mszy. Zabiera si do niadania. - Nie pluj. Katar zapcha mi nos i cieknie gardem - tradycja rodzinnego czarnego humoru zobowizuje, zwaszcza w wita. Siostrzeniec wrzeszczy, jakby zobaczy Aliena: - Mama!!! Witajcie podpaski, odstawione na dziewi miesicy. Kaszel wytrzsa ze mnie siku i nic nie pomaga cogodzinne odwiedzanie toalety. - W ciy tak jest - Siostra dzieli si ze mn oskrzydlonymi pieluchami maxi. Dziecko naciska na pcherz.

Boj si, czy Pola nie oguchnie. Staram si kasa cichutko. Nie szarpa miniami. To przezibienie ma objawy padaczki. Le na ziemi i omocz ciaem w dywan, trzymajc si za brzuch i chronic Po. 27 XII Przyjechaa z Niemiec Iwonka. Nie widziaymy si osiem lat. Przyprowadzia dwie creczki i zaczo si pandemonium. Trzyletnia Tereska (jak kada Tereska - ufna optymistka) ukochaa kota. Dostaa od niego puszystym, perskim ogonem po oku - alergia, wysypka. Siostrzeniec otworzy hermetycznie zamknit kaw, ktra wybucha mu te w oko. Pacz, przemywanie ran. Przestraszona tym starsza creczka, Iwony, wykrzykujca polskie sowa z niemieckim akcentem. Przedwojenna burleska w wersji jidysz. Chwila spokoju w wannie. Cia przypomina ys gwk noworodka, lec mi na brzuchu. Pype ppka wykrzywia j w min naburmuszonego dziecka, zaciskajcego ze zoci usta. Telefon zdesperowanego Piotra: - Nie mog, ja ju nie mog! Mamy chroniczk, ustalajc sobie samej leczenie. Te leki wemie, tamte nie. wiruje, nie pi po nocach, zamcza personel. - Lekarz si zgadza? - Nic nie ma do powiedzenia. Szwedzka psychiatria to nieludzki liberalizm, pki pacjent nie jest ubezwasnowolniony, moe sam decydowa o leczeniu. Ona naprawd cierpi. Nie widziaem bardziej chorej osoby. Jakikolwiek psychiatra by jej pomg, a nie liberalizm! Eh... Wracaj, zobaczysz choink. - Dawniej si mwio: Mam kolekcj motyli, pjdziemy do mnie obejrze?. - Przylatuj, ty zmarznity motylku, czekam. 28 XII - Oj, ale zrobiem nam dziecko... - Piotr zobaczy najpierw wypuko pod paszczem, popychajc na lotnisku bagaowy wzek. - W tych kolorach, sztruksach i z balonikiem jeste puchaty mi koala. W salonie choinka do sufitu. Srebrnoniebieska. Bombki w ulubionym przez Wodnikw kolorze szlamu. (Beata - te Wodnik, zamalowaa sobie podobnie drewnian komod).Wyjmuj z szuflady swj obcity warkocz, wycigam z niego kilka pasemek i obsypuj drzewko. - Jezu, thriller - Pietuszka nie rozumie koncepcji. - Anielski wos, brakowao - zapalam lampki.

Nareszcie w domu. Odgupiam si od telewizji, Po katuj Bachem. Od tygodnia nie byam na spacerze, w gowie czad. Kaszel ma ju dwik tuczonego szka. Ranic, wydobywa si po kawaku z oskrzeli. Oby Pola miaa poczucie humoru i traktowaa te wstrzsy jak wesoe miasteczko - hutawk, karuzel, diabelski myn. Po kolacji nie mog powstrzyma duszcego ataku. Ju sama nie wiem, czym odkasuj - zapluwam zlew dopiero co zjedzonym ososiem. Niegupi pomys na karmienie maych pstrawion, ciep papk. Niestety nie jestem samic pelikana. 29 XII Wyszam do sklepu, ale jestem za saba. Mrz cina mi oddech. Wrciam prosto do ka. Pola buszuje, wyczuwajc odpoczynek. Nie odrniam, gdzie ma okie, kolano. Dla wszystkich jestem ju matk. Moje dziecko gdzie chlupocze i nie potrafi go sobie wyobrazi po urodzeniu. Matka - i tak mogoby zosta. Zajmuj si przecie Po, jednak trudno mi uwierzy, e si pojawi... Par miesicy temu nierealne wydawao si roniecie dziecka we mnie, jego ruchy, kopanie. Sdziam, e majc czowieka w rodku, nie bd w stanie robi nic innego, jak siedzie i zastanawia si nad t niemoliwoci. Wszystko okazuje si naturalne, w swoim rytmie. Pojawienie si Poli te bdzie czym oczywistym... musi by. 31 XII Coexistentia oppositiorum miosnego wyznania: - Kocham ci. - A ja ci tego nie mwi. 2I Zwierciado z Polski, list czytelniczki: W poprzednim numerze by wywiad z Manuela Gretkowsk, ona jest normalna, szuka szczcia. Wydaje si by interesujca. Redakcjo, dzikuj, sign po jej ksiki, bo dotychczas podchodziam do niej sceptycznie, e skandalistka, postmodernistka i feministka. Publiczne chwalenie si swoj gupot. Sarmacka duma z ignorancji. Nie czytaa adnej ksiki, ale ma opini - z gazet. I to poczucie wyszoci w stosunku do czego, czego nie zna. Ja w czapeczce z gazety i nago, feministka, skandalistka, a naprzeciwko czytelnicze sobowtry tej paci. Nie znajcej si na pisaniu, za to wiedzcej, czym jest szczcie i przyjemny wyraz twarzy. by wypchane gazetami. Bonsai na parapecie. Stoi tu od roku. Dopiero teraz zauwayam, do kogo jest podobne: Taczcy Sziwa, wygity w biodrach. Wielorki, niady bg trzymajcy w palcach licie drzewa.

Waga pokazuje szedziesit kilogramw! Sprawdzamy z Pietuszk, czy dobrze ustawiona. Bezbdnie. Gdzie to szedziesit kilo? Rce patyki, tyek szczupy, nogi w normie. Troch opuchlizny na twarzy, po dwa kilo na policzek? Jem skromnie, niewiele wicej ni przed ci. Wody podowe i Pola mog way z cztery kilo. Sze ukrytych kilogramw, drobiazg w porwnaniu z miliardami ton czarnej materii ukrytej we wszechwiecie. Czyja si baam swojego brzucha? Przelewajcych si w nim odgosw, dziwnych ruchw pod skr? Pierwszy raz z czuoci dotykam miejsc, pod ktrymi Pola przesuwa ciako. askocz skr, naciskam. Co pod spodem rozpierzcha si niby rybki w akwarium. 3I Nareszcie yj w luksusie: bez popiechu. Wyleguj si, czytajc Wojn i pokj przyjemno klasyki, smak kawy ze mietank (nie pij od lat). Pietuszk zasiada do komputera. Zadaje sensowne pytanie: - Dlaczego wcza si jednym przyciskiem (wreszcie wie, ktrym), a wycza po skomplikowanych zamkniciach, gorzej od sejfu? Zoszcz si na jego antytalent. - Tak ma by, to skomplikowana maszyna - jednak po cichu przyznaj racj. Nauczona pokornie pstryka po klawiszach, staam si informatyczn konformistk. Siedzimy naprzeciwko siebie klapa w klap otwartych klapotw. Komputery dysz zwierzco z dziur wentylacyjnych. Moe w rodku wachluj si kablowymi ogonami. Zajlimy najwaniejszy i najwygodniejszy st w kuchni. Przeduamy go stolikiem z salonu. Zakrywamy obrusem. Nie wstajc od stou, krzesekiem na kkach przesuwam si z blatu pracowniczego do jadodajnego. - Brakuje na kocu maego stolika dla Poli. Byoby na czym j przewija - Piotr myli ju o cigu stoliczno - rodzinnym. - Kupimy jej dziecinny komputerek, eby nam nie przeszkadzaa? Dzwoni szef Playboya. Nie mog si zebra do tekstu. Rozmawiamy o dzieciach. Pociesza mnie, e nawet okrutne lwy na widok maych dostaj instynktu opiekuczego. Mam a tak z opini w krgach soft - erotycznych? 4I Wyrzucam choink. Na wysypisku krc si dwa wilczury. Czego psy szukaj wrd zbutwiaych drzewek? Uciekaj, zadzierajc biae kuperki - przewidziao mi si, to byy sarny.

Wysypisko troch cmentarne: jodeki z resztkami byszczcych ozdb. Czy wiece na prawdziwym cmentarzu nie maj wielkoci i ksztatu k ratunkowych? Zielona nadzieja, opleciona szarf dla tych, co przetrwali. Stare choinki s aosne, witecznie ogryzione do drewnianego szkieletu. Jako smutno. C, kady pieci swego diaba. Odwiedziny Antosia - syna Pietuszki. Wysportowany nastolatek, sama wieo. Zazdroszcz mu, kiedy przeywa rewolucj francusk. Jest w wirze wydarze, wspczesny tamtej nieprzewidywalnej epoce: - Przerabiamy w szkole na historii... bardzo mi si podoba, krlowi ciach i gwka spada. Fajna rewolucja, zaatwi krla. - Potem obetn gow Dantonowi i Robespierrowi - kracz, gaszc entuzjazm. - Ach, tak? Anto jest w wieku Romea. Powtarza szekspirowsk klasyk. Rodzice jego Julii zabrali jej miesiczny bilet metra (konia) i komrk (papier i atrament). Modzi cierpi, nie mogc si spotka, wymieni tych paru SMS - w. 5I Niech yje USG! Gdyby nie przewietlenie, podejrzewaabym bliniaki. Pola skrobna naraz w dwch odlegych miejscach, akrobatka. Dwudziesty szsty tydzie ciy i cinienie przyzwoite. Miao si skopsa po dwudziestym tygodniu, wrci do chorobliwej normy. Jednak nadal nie musz bra lekw. Cud ycia cudownie uzdrowi mnie z choroby? Pacjentka w szpitalu proponuje Pietuszce kilka tysicy koron za to, e jest tak dobrym terapeut. - Nie trzeba. Dostaj pensj za moje czowieczestwo. Roztopione jezioro. Odpoczywam na pomocie, zawia wiatr. Z bezlistnych brzz osypuje si na mnie wiosenny wiergot ptakw. Ostrzony na mrozie, wbija si piskliwie w cisz ciemnego lasu i wystygej play. Kaniam si staruszkowi pdzcemu z wzkiem na kkach do lasu. - Hej! - woam przyjacielsko. Nie pogadamy. Dziadek jest pospieszny. a samotnie, Pietuszka odsypia dyur. Nie tskni za ludmi, moe troch, ale to ju ma po szwedzku nazw choroby - salskapsjuk: chory na towarzystwo. Gralsjuk - ktliwy (dosownie: chory na ktni). Zazdrosny svartsjuk (chory na czarn chorob). Wikszo emocji jest w Szwecji chorob.

6I Wstanie po nocy i niadanie s wysikiem. Musz odpocz. Puls sto dziesi, kad si i czytam o Habsburgach w XIX wieku. Maria Luiza (ona Napoleona), majc pitnacie lat, bya przekonana, e jej ojciec jest niewiast. Z obawy, by habsburski temperament nie pozbawi jej dziewictwa (sprawa wagi pastwowej - nie ma dziewictwa, nie ma korzystnego lubu dla Austrii), otaczano j tylko kobietami, sukami, samicami. Z ksiek wycinano sowa i zdania, mogce si skojarzy... Wracam do Dumezila i jego indoeuropejskich bogw. Na deser romans sprzed paru miliardw lat, kiedy czsteczka lgna do czsteczki: Michio Kaku w Hiperprzestrzeni. Martwi si o wyjazd do Polski. Czy Piotr na miejscu si nie rozmyli i nie zrezygnuje z nowej pracy, czy znajdziemy mieszkanie. Gdzie przez ten czas mieszka, wynaj wz? Dzwoni Beata, chyba usyszaa moje myli. Obiecuje uyczy chat i samochd, wyjeda na tydzie do Francji. Te same trasy od trzech lat: dwukilometrowa w lesie i pod gr midzy willami. Zawsze jednak co nowego. Dzisiaj wypatrzyam przed jednym z domkw wypchanego psa z wiernymi paciorkami oczu, wpatrujcymi si w okna pastwa. Przy lesie ptasie karmniki i powki orzecha kokosowego, napenione ziarnem. Zwisaj z oszronionych gazi. Podlatuj do nich nordyckie kolibry - wrony. Wieczorem mamy natchnienie i wrzeszczymy koldy (Trzech Krli?). Pietuszka wpada w nastrj analityczny: - Polskie koldy s wyjtkowe... ten tkliwy brak dystansu. Jezus dziecitkiem, trzeba si nim zaopiekowa. Maluki, maluki, maluki..., czowiek obroc Boga. Zjednoczenie si w tym czuym gecie ze Stwrc. - Mie sie nie wydaje - upraszczam wymow, eby nie zabrzmiao pompatycznie: Jezus w koysce i Jezus na krzyu to dla Polakw zupenie kto inny, mniej spokrewniony z osobami Trjcy witej. Chrystus nawoujcy do pokuty i Chrystusik z katechezy to dwie cakiem rne osoby. Politeizm. Przesadzamy kwiaty. Szykujemy gazce wierzby prawdziw doniczk. Pucia korzenie w szklance z wod i mimo styczniowego soca ronie. Moe wszystko mi si kojarzy, ale to sadzenie do ziemi jest jak przechodzenie z mleka (wody) na dorose poywienie: papki, ciapki i schabowy, kiedy urosn zbki. Z gadkich korzeni wierzby wyrny si wanie haczykowate wypustki, poerajce doniczkowy czarnoziem.

7I Inteligencja jest najzabawniejszym wynalazkiem. Entuzjasta, aktorski szaleniec T. opowiada przez telefon o swoich planach i kompromisach. A co tam... Jak si dy do ideau, to mona przemyci wartoci!. Pietuszka przychodzi sfrustrowany z roboty: Psychiatria to nie medycyna, to odam chrzecijastwa. Celebruj siebie. Czytam, maluj, ogldam stare francuskie filmy. Pola wyczua, e mamy wolne. Zastanawiam si, czemu nie kopie, i nagle bum! Odpowied? Nie dowierzam, po p godzinie znowu si skupiam i pytam w mylach: Malestwo, wszystko w porzdku?. Nie wiem: telepati czy krwi, przez ppowin dociera do niej mj niepokj. Z prawej strony, chlupoczc, dochodzi jednoznaczna odpowied: Bum!. Mona kocha swoj wtrob? By zwizanym uczuciowo ze ledzion? Pola jest w pewien sposb jednym z moich narzdw (macierzystwa?). Bya, teraz mogaby ju y samodzielnie w szklarni inkubatora. Jest i jej nie ma. Stuk, stuk i ju jest znowu. 10 I Dwa niewinne kartoniki. Zagldam do rodka. Bilety lotnicze... na dzisiaj. - Pietuszka... - Co? Musimy wszystko planowa?... Nie udawajmy, jestemy zupenie szurnici... - Ale... - Nikt nie zauway, nie dzwomy do rodziny, nie promy o podlewanie kwiatw. Cztery dni... Wieczorem jestemy ju na Maderze. Samolot kry nad skaami i spada niemal pionowo, drapienie na lotnisko. Ciepa wilgo wyspy. Natychmiast zapominam o zzibnitej Europie. W pustym Cjuinta da Penha de Franca (po sezonie) wieo odnowiony pokj. Szafy z pokratowanymi drzwiami pachn jeszcze drzewem. Przy zgaszonym wietle przypominaj konfesjona. Dzwony kocielne zaguszaj na chwil ocean, obijajcy si o hotelow pla. Nie czuj siebie, nic nie boli. Przytrzymuj si rki Piotra i zakrywam snem. 11 I Dwiki jakby wytumione wilgoci. Zwolnione tempo ulic w Funchalu, najwikszym z tutejszych miast. Nie byam w Portugalii, spodziewaam si czego hiszpaskiego: wrzaskliwoci, haratania sw. Portugalczycy delikatnie szepcz swoje szcz. Rnica jak midzy wykrzyczanym, wytupanym hiszpaskim menco i melancholijnym, portugalskim fado. Bez romaskiej paradnoci, operowej przesady w gestach.

Dorysowana do skraju Europy Portugalia wyglda na skrawek jej cienia. niadzi Portugalczycy maj w sobie co z subtelnoci i dyskrecji cieni. Nie narzucaj si swoj obecnoci nawet w najbardziej turystycznych miejscach. Bierzemy na dwa dni samochd. Krymy po eukaliptusowych i piniowych wzgrzach. Poudnie wyspy z miasteczkami wyoonymi niebiesk majolik jest identyczne z poudniem Europy: palmy, biae okiennice. Barokowe kocioy, rozsiade przy gwnym placu na stercie bufiastych spdnic z jasnego kamienia. Dom, wynajmowany przez Dos Passosa, zamknity od dawna i zakurzony jak odoona na strych, zapomniana ksika. Wodospad nad gwn drog, okrajc Mader. Przystajemy w rzdku, czekajc na nasz kolejk w tej naturalnej myjni. Kilkadziesit kilometrw na pnoc i wjedamy do Europy Pnocnej. Porwisty wiatr, szaro, mglicie - w godzin przejechalimy z Riwiery do Skandynawii. Zatrzymujemy si w hotelu z kominkiem. Grzejemy przy ogniu. Jeeli si pospieszymy, przed zmierzchem bdziemy znowu nad Morzem rdziemnym. 12 I Madera jest wulkaniczn now ziemi. Ledwo co wypyna z oceanu. Wida jeszcze w grach i jaskiniach go law, zastyge boto, z ktrego j ulepiono. Mimo ssiedztwa Afryki jest europejska. Europa w miniaturze: irlandzkie zielone wzgrza, wwozy z Kazimierza nad Wis, Alpy, fiordy, Prowansja. I orchidee. Krlestwo orchidei. Po oddaniu samochodu nie moemy skorzysta z dwch komunikacyjnych atrakcji Madery: Levados - cieek, przecinajcych wysp - (nie przejd kilkunastu kilometrw) i zjazdu na drewnianych saniach z wybrukowanych wzgrz nad Funchalem. Bez hamulcw, wymijajc przecinajce drog samochody, pdzi si z wonic wylizganymi ulicami. Tak podrowali do portu angielscy kupcy, handlujcy mader i kwiatami. Nie mam angielskiej klasy. Wrzeszczaabym goniej ni na diabelskim mynie w wesoym miasteczku. Z miejscowych atrakcji zostaje nam kuchnia. W Celeiro przy rua dos Aranhas (pomaraczy?) dostaj spadek po Anglikach - prawdziwy, domowo pieczony pudding. Zamawiam dwa talerze. Po czterogodzinnej kolacji mam kolor puddingu, konsystencj puddingu (zwaszcza w gowie i opuchnitych nogach) i pachn odbijajcym si puddingiem. Pietuszka si mnie wstydzi, koczy orgi, pacc rachunek. Popycha ocia na schody. Za sabo, musi mnie wcign na stopnie i zamwi takswk. 13 I Twarz w twarz z Antychrystem. W grach, na skalnej ciece, wgapia si we mnie rogata bestia. Nie ustpuje. Robi mi si zimno (jest koo zera), kozica z satysfakcj ledzi mj odwrt. Dostaam od pary starszych Anglikw gwizdek na wypadek, gdybym si zgubia we

mgle. Widz zarys schroniska, gdzie czeka Pietuszka. Wracam po kwadransie z gr na herbat i pudding. Siedzimy o zmierzchu na tarasie naszej Quinty. Hotelowy boy zawija foli basen. Wyciga hakiem licie i aby. Szumice palmy udaj tropiki. Pokojwka zamyka furtk i ocean grzecznie wycofuje si odpywem w ciemno. Wdrapuje si na czarne niebo, przycigany przez ksiyc. Jestem daleko od wszystkiego, otoczona wilgotn pustk. Wysp bez mostw czcych z ldem, ze wspomnieniami. Nie myl. Oddycham. Przytulam Po. Piotr gasi wieczk i Kto zapala gwiazdy. Zosta tutaj: bezmylnie, bez sensu. 14 I Szwecja. Walizk amiemy cienki ld na kauach. Grdinge za tafl szronu, musimy j stuc, wjedajc na wzgrze. 15 I Sidma rano samolot. W Warszawie natychmiast do Produkcji. Pietuszka dosta z nerww czerwonych plam na twarzy. Zmienia prac, mieszkanie. Po dwudziestu latach pewnoci, e zostanie w Szwecji, spokojnie doczekawszy staroci. Mam wyrzuty sumienia. Sama nie wiem, czy dobrze robimy. Jedna cz mnie jest pewna, druga z wtpliwoci. Jeszcze moemy si wycofa... W gabinecie Producentki Piotr podpisuje cyrograf: warunki, pensja... tytu producenta scenariuszy. Nienormowany czas pracy, szkolenie w Stanach. Wracamy do Holidaya i rzucamy si spa. 16 I Przespaam si z producentem. Samochd poyczony od Beaty waruje pod hotelem. Po prostu wielki wiat. Przy niadaniu bierzemy gazet, przegldamy ogoszenia. Mieszkanie cudo. Kabaty. Umawiamy si z agentk. Kabaty s przy lesie i metrze, idealnie. Na czym polega cudo? Nie moemy si doczeka, wyjedamy godzin wczeniej rozejrze si na poudnie od Warszawy. Byo jeszcze jedno ogoszenie z obrazkiem: mieszkania budowane przez Kanadyjczykw w K., niedaleko Konstancina. Gdzie na okrtk dojedamy do K. Na pewno nie kupimy, rozgldamy si, co i jak. Strzeone osiedle, dwupitrowe domki, wida las. Wchodzimy do mieszka modelowych. Szczypi Pietuszk. - To. Nic innego. - Bez popiechu - zaglda do azienki i jczy z podziwu.

Urzdzona kuchnia, lodwka, piec, zmywarka, szafy. Sta nas na dwjk. Za ciasna: salon poczony z kuchni i sypialni. Dla nas dwojga w porzdku. Z dzieckiem nie da si pisa w jednym wsplnym pokoju. - Pietuszka, ty chcesz oglda telewizj, pisa, Pola spa, ja te pracowa. Zbzikujemy. - Na trjk musielibymy wzi kredyt. - W yciu nie braam kredytu... nie. Jedziemy zobaczy kabackie cudo. Wydaje mi si, e jestem we nie architekta psychopaty. Podwrka bez rolin, okno w okno, z laskiem na horyzoncie. To kosztuje tysic dolcw metr? Pokolenie wychowane w obrzydliwych blokach przenosi si do rwnie ohydnych z cegy i potwornie drogich? Do gowy mi nie przyszo, e w prywatnej Polsce drczy si ludzi za ich wasne pienidze. Mieszkanie cudo (ogoszone tustym drukiem) jest trjktn, ciemn kiszk. Cudowno polega na tej nieustawnej trjktnoci. W kwadrans jestemy z powrotem w K. Nic lepszego nie znajdziemy. Nie musimy si wzajemnie przekonywa. Siedem wsplnych lat ugnioto nam podobne gusty: podoga z kanadyjskiej dbowej klepki do wymiany, kafelki w azience OK. Kupujemy trjk. W biurze sprzeday peny New Age. Dwie sekretarki pal kadzideka, czytaj o samodoskonaleniu umysu i mylowym pozbywaniu si zmarszczek. Rozumiej nasze fengszujowate wahania co do kierunku drzwi. Kierownik budowy oprowadza po koczonych mieszkaniach. Pietuszka chce z widokiem na las. - Bdzie wida las, tyle e bez soca. Okna od pnocy - narzekam. Znajdujemy woln chat od poudnia i poudniowego zachodu. Dostajemy od dyrektora teczk papierw, podpisujemy. Klamka zapada, chocia jeszcze jej nie ma. Przenosimy si do Beaty. Rozkadamy bagae i nie odzywamy si, przestraszeni tym, co zrobilimy przed poudniem. Normalni ludzie kupuj pierwsze zobaczone mieszkanie? W godzin? Ma same zalety... blisko trzypasmwki, dojazd do pracy Piotra, wiejska cisza... - Zauwaya... jest niemal identyczne z naszym szwedzkim... widok na plac zabaw i wille. - A widziae nazw ulicy? Wjeda si w Soneczn i skrca do nas w Polarn, co z tej podbiegunowej Szwecji przywleklimy... - Numer dobry? Siedemnacie... - Dobry - to Gwiazdy - zapewniam.

- Kredyt... jeli si uda, spacimy w rok. - Jeli... Pietuszka... nie miej si... pamitasz w kuchni t kolumn, no, szaf w niej? - Aha... - Ja j widziaam... prbowaam wyobrazi sobie nasze mieszkanie i dokadnie widziaam tak otwart kuchni z salonem i bia ciank - kolumn. - No, to nie ma nad czym si zastanawia. Tak miao by. Nie boisz si? - Strasznie: dorose ycie - dziecko, mieszkanie, kredyt... tak si zaczyna po dwudziestce... - Chyba e po drodze byo kilka falstartw... 16 I Przy zaatwianiu dokumentw, bankw Pola siedzi cichutko jak trusia. Kiedy rozwalam si na kanapie w wydawnictwie, ona te rozpycha si we mnie wygodnie. Chyba z nk na nk, kopic stop w mj odek, czeka na herbat i ciasteczko. Podpisujemy umow na ksikowe wydanie Miasteczka. Dwa tysice stron scenariusza, pidziesit osiem odcinkw. Wspczesna obyczajowa powie, pod warunkiem e dobrze napisana. Wystarczy usi przed wideo i poprawn polszczyzn poskleja sceny z gotowymi dialogami. Problem ze znalezieniem odpowiedniego autora. My tego nie napiszemy, nie nasza bajka. W banku wypenianie papierkw, przesuchania prowadzce do kredytu i absurdu: - Panieskie imi matki? - Nie znam... - Przepraszam... nazwisko, to si zmienia. Przelew z konta na konto: Po przewalutowaniu - take na now polszczyzn. Przyzwyczajam si do bankowego argonu. Przywykam do telewizyjnego, gdzie inkubacja formatu oznacza czas, w jakim serial, skopiowany z zachodnich wzorw, przyjmie si wrd polskiej publicznoci. Zatykamy w mieszkaniu Beaty niedomykajce si okno. Ma z pidziesit lat, stary Muranw. Widok na chisk ambasad. - Obojtne, co wybierze Polinka, to na pewno si jej przyda... - Co? - Pietuszka walczy ze stalinowskim piecykiem gazowym w azience. - Chiski. To jeszcze jeden powd, dla ktrego chciaam przyjecha do Polski. Tutaj bez problemu wynajmiemy chisk niak... a u nas na szwedzkiej wsi... - Skatujesz dziecko... - Ju wszystko obmyliam. Nauczy si bez wysiku, w dziecistwie jzyk sam wchodzi do gowy, z akcentem. Angielski, francuski, co za problem - wyjedzie na wakacje, w

szkole, przedszkolu. Chiski si jej przyda, obojtne, czy bdzie humanistk, czy biznesmenem, a jak Nikim, to dla wasnej taoistycznej przyjemnoci. Kadziemy si, wykoczeni bieganin. Nowo: brzuch zasania mi telewizor, musz si oprze o poduszki. Pietuszka zaciga szczelnie kotary, odgradza si od Warszawy. - Wiesz, tu wszystko takie... skrzywdzone - mwi ju prawie przez sen. - Kolawe. Obtuczone klatki schodowe, rozwalone windy, brudne ulice. Ludzie te... skrzywdzeni przez los. - Kredyt, okropne mie dugi. - Bo nas nie sta na normalno. W Polsce kosztuje nie luksus, ale normalno: adne mieszkanie w bezpiecznym miejscu, prywatna szkoa dla dziecka, gdzie ucz i nie bij. Wida tu normalno jest luksu: sem. pij. Budz si o szstej. - Co, kredytujesz? - zagaduje te ju chyba wyspany Pietuszka. - Nie myl o pienidzach... nie mog spa. - Nie codziennie kupuje si mieszkanie. - Dzisiaj zamawiamy podogi, kafelki. Tak pomylaam, e kiedy koczy si sowo, zaczyna si jego sens, wittgensteinowskie, co? - Nie cierpi Wittgensteina. Dziedobro - dobra - noc. Wstajesz? - Id na sidm do Jacka, tutaj na Nowym Miecie, do Dominikanw. Lubi ten koci. Biae ciany s nienymi szatami apostow, suchajcych mszy. W gotyckich zaamaniach ich fad jest cisza na modlitw. 18 I Dziennikarka podniecona moim stanem odmiennym. Wydaje si, e kompletnie odmiennym od tego, co si moe przydarzy kobiecie. - Wydawca powiedzia o pani ciy. - Taak? - Udzieliaby pani wywiadu? - O czym? - No, jak to o czym... taka niezalena, skandalizujca... i dziecko... to przeom w yciu. - Co to ma do niezalenoci? A w ogle dlaczego pani mwi takim tonem, jakbym bya pierwszym facetem, ktry zaszed w ci? - odkadam suchawk. Ciarna pornografia. Sensacja. Nie wierzyam w staro, e moe napa w jeden dzie, wdrapa si na czowieka jak garb. Niedono po chorobie, powoli, niezauwaalnie - zwyke starzenie, tak. A tu hop!

Nie mog si ruszy. Stoj w olbrzymim magazynie budowlanym i przejcie parunastu metrw do Piotra, wybierajcego deski na podog, jest udrk. Czapi, apic si kranw, cegie. - Wzi ci na rce? - Pietuszka jest heroiczny. Nie udwignby mnie (nas). - Lepiej zaaduj w wzek - macham nogami, eby w krgosupie skontaktoway nerwy, minie i puci ten cholerny ucisk. Miednica suy nie tylko do chodzenia. Co tam si poszerza przed rodzeniem i wycza nogi. Wybralimy kafelki w Piasecznie, meble kuchenne na Grjeckiej, podog w centrum. Poddajemy si. - Zostawmy szafy, niech montuj jakiekolwiek, nie mam siy - Piotr skrca na Muranw. - W Szwecji mamy podog w kolorze rzygw chorego kota i jest dobrze. Te wydaje mi si absurdalne pochylanie nad kadym desenikiem i odcieniem kafelka. Kapitulujemy. Noc wiatr wywiewa z okna uszczelk - szalik. Kulimy si pod kodr. Mrony wiatr ze wschodu omocze w szyby, prawie zrywa czerwone latarnie u Chiczykw naprzeciwko. Mistyczny behawioryzm. Mwi do Poli: - Spokojnie - i przestaje si wierci. Dawniej bya w wielkim worku, podskakiwaa w nim, szamoczc si na wszystkie strony. Worek rozpycha si dla niej. Teraz chyba ona go rozciga. Mam j ju pod ebrami (elegancko mwic: pod sercem). Nie wytrzymujemy na Pienidze to nie wszystko Machulskiego. Nie tyle nudy filmu, ile parskni publicznoci. Nie zaapujemy si na chichoty, wychodzimy pokonani. Wynarodowilimy si czy co? 21 I Sentymentalizm gustw. Sodkie ksieczki i telenowele ukojeniem dla serca. Sentymentalne pierdoy przebojami Polski. Ku pokrzepieniu serc, bo rozsdku ju Bozia nie daa. Z drugiej strony za szklanym potem telewizora i polakierowanych okadek - chamstwo, okruciestwo codziennoci. Sprzeczno? Dobro, chronica si przed wulgarnoci za ksieczk, kolorowym pismem i telewizyjn familiad? Jedno wyrasta z drugiego. Przy braku bezlitosnej logiki i konformizmie ziarna za nadymaj si w wilgotnej od wzrusze duszy. d. Znajome mojej Siostry, pracujce w kasach hipermarketw. Miesic, dwa. Te bardziej zdesperowane wytrzymuj p roku. Chudn dziesi kilo. Praca (w bezrobotnym miecie) na p etatu za trzysta, czterysta zotych. Dwiganie paczek w magazynach, zmuszanie niemal codziennie do niepatnych nadgodzin - kiedy to pani sobie odbije, a jak si

nie podoba... na to miejsce znajdzie si dwudziestu chtnych. Oprcz klucza do kasy niezbdne s pampersy - nie wolno opuszcza swojej klatki. Szczliwe dziewczyny z hipermarketu, bo maj prac. 23/24 I Ostatnia noc na Muranowie. Jestemy troch niby nowoczeni korsarze: podpisane umowy, kredyty, zobowizania i w nogi, do Szwecji. Niestety jestemy uczciwi, wrcimy zza morza odda dugi i odpracujemy, co zagarnlimy. Grzeczni piraci - zasypiamy o dziewitej wieczorem po przyjedzie z odzi. Budz nas huk i byski wiata. Wielkomiejskie haasy? Strzelaj. - Czego to rocznica? - zastanawia si Pietuszka. - Ty jeste warszawiak... moe ruskiego wyzwolenia, chyba w styczniu... chodziam do podstawwki na 17 Stycznia... Piotr wstaje i odsania koce, zatykajce dziury w oknie. - Chiczycy... - Niemoliwe - zrywam si z ka. Jeszcze niezbyt przytomna, przypominam sobie przepowiednie babci: ta rasa wiat zaleje. Wojna? Petardy, sztuczne ognie rozwietlaj ciemno. - Koniec stycznia... Aaa, Nowy Rok. egnaj, mj Smoku - Pietuszka cauje mnie w nos. - To by rzeczywicie Rok Smoka, tyle si narobio... Wracamy do ka. Nie mog zasn, odnale wymoszczonego snem spokoju. Krc si i wpadam w mylotok: - Nie moe by przypadek... Pola wedug chiskiego kalendarza pojawia si na wiecie w moim roku - Smoka. Syszy fetowanie swojego roku Wou... - Wa - Pietuszka jest lepszy w chiskiej astrologii. - No, z ojca taoisty - artuj. - Chciaabym nauczy j chiskiego, to znak... potwierdzenie woli Niebos. - Gretkosia, pij. - Nie mog. Chiczycy wynaleli petardy do odstraszania demonw, jak ja mam spa, kiedy tam na niebie walka o szczcie Poli? - Zabior ci jutro na chiskie ciastka z wrb, tylko pij... - Najpierw uspokj crk - przykadam mu do do ppka. - Rozkopaa si.

25 I Grdinge. Moje pikne drzewa, Jezioro, Ktre Mnie Lubi, latarniowa droga w lesie. Za tydzie z powrotem do Warszawy, podpisa cyrografy. Gapi si na tekst ksiki. Zaczam j pisa rok temu, nie byo czasu dokoczy. Odkadam na pniej. Teraz nie umiem si skupi. Nie przez ciow gupawk. Trudno by przy zdrowych zmysach po czterech godzinach snu. Coraz czciej budz si o trzeciej rano, niby wyspana, ale zawodz nawet odruchy: wkadanie szkie kontaktowych do pojemnika. Powtarzane od lat. Zakrciam pojemnik, nie nalewajc do niego pynu. Zaatwiam w ten sposb swoje patrzaki. Przekadam kartki ksiki. Dziwi mnie sowa. Ich przyczepno do myli. Jzyk jest nagi, wic wymylono sowa, eby go przyozdobi? 26 I Kupuj kurczaka na ros. W sklepowej chodziarce drobiowy peep show: Udka rozchylone, cinite, rzdem w opakowaniu albo pojedyncze. Bior caego kuraka w foliowym worku. Szukam ceny. Jest ile za kilo, ile za t sztuk. Na opakowaniu zdjcie hodowcy z nazwiskiem, telefonem. Gowa farmera, przycita formatem, pasuje do sinego wypatroszonego korpusu kurczaka bez ba, owinitego foli. W mojej ciowej biblii: Jag dr gravid (Jestem w ciy) odkrywam rozdzia: Pord. Typowe wspomnienia, porady... ale jest opowie sprzed p roku stewardesy, woonej po Sztokholmie od szpitala do szpitala. Nie byo miejsc, urodzia w domu. Mowi, wzywajcemu pomoc, poradzono woenie rodzcej do wanny - eby nie pobrudzia podg. - Pietuszka!!!! - Stao si co?! - przybiega z kuchni, gdzie wyscza z kurczaka rosoek. - Czytaj... Dwudziesty pierwszy wiek, Sztokholm... ja nie chc, ja si boj. Bez znieczulenia... Mwie, e to legendy, ludzie wymylaj dla postraszenia, panikuj, e nie ma miejsc na porodwkach, a tu prosz... przeczytae? - Hmmm - zawsze zapewnia mnie o niezawodnoci szwedzkiej suby zdrowia. - Nie wyrzuc nas do domu. Oni pewnie byli grzeczni, jak to Szwedzi. My si nie damy. W kraju syncym z najlepszej opieki nad dziemi, reklamujcym (w niu demograficznym) robienie dzieci, poktne porody z Trzeciego wiata. Mam pecha. Trzsienie ziemi w Indiach na pograniczu z Pakistanem, gdzie muzumanie prowadzili podjazdow wojn. W caym nieszczciu nadzieja, e katastrofa ostudzi mordercze zapdy islamistw.

- Nie miej zudze - Pietuszka nalewa ros. - Nic nie powstrzyma patriarchalnej kultury przed wyrzynaniem blinich. Synny punkt G, przycisk rozkoszy, dziaa podobno w dwie strony. Przy kochaniu i jego brzemiennym efekcie - porodzie. Narkotycznie zmniejsza bl. Wagina, w ktr wlizguje si przyjemno, gwacona rozkosz - tunelem dla blu. Miejscem stawania si kobiet i dzieckiem. Nie mam jeszcze obsesji porodu. Wolaabym oczywicie inne rozwizanie, rwnie naturalne, jak skurcze, ale mniej krwawe: oysko twardnieje od strony plecw matki, oddziela si od wntrznoci. Od strony brzucha skra ciera si, zuszcza. Przewituje przez ni pd. Pewnego dnia dziecko wypada bezbolenie spod martwego, przezroczystego naskrka. Rozmowa z Twoim Stylem, czy zgodz si na reporta - portret. Zdjcia w domu. Zgadzam si, domu prawie nie ma - przeprowadzka. Prosz o najszybszy termin ze wzgldu na mj wygld, lada dzie si rozlej. - Operacja plastyczna? - wspczuje redaktorka. - W pewnym sensie... sidmy miesic ciy. Wedug mdrej ksiki Pola way kilogram i ma trzydzieci cztery centymetry. Otwiera oczy (w brzuchu, po co? Chyba eby je zamyka) i jest cakiem gotowa. Teraz bdzie si doskonali. Gdyby si urodzia, przeyaby w inkubatorze. Lepiej nie. Ani technika, ani wiat nie s jeszcze tak doskonae na Twoje przyjcie, jak mj brzuch. W Polsce pjdziemy na bal karnawaowy. Przymierzam najobszerniejsze sukienki. Bandzioch z przodu nie daje si w nic wcisn. Pietuszka uwaa, e nie ma co ukrywa bycia misiem koal. - Nie rozumiem, w kouchu przecie nie wida... - nie pjd na bal w paszczu zamiast sukienki. - Zdaje ci si... Nie widziaa spojrze obsugi szwedzkiego lotniska: .Zgroza. Czy tobie wolno jeszcze lata? - A boja wiem... Nie zdawaam sobie sprawy z rozmiarw... Kiedy jestem wyspana, nieobolaa, poruszam si do wawo, zapominam o ciy. Dopiero gdy co mi dolega, brzuch puchnie mi przed oczami. Nie polizn si, nie polizn. Docieram do sklepu. Z koszyczkiem obchodz pki. W naszym bez - zapachowym sklepie wykrca mnie odr wdy. Flejtuchowaty pijak wybiera cukierki. Odwracam si ze wstrtem, chyba za ostentacyjnie. Znowu si na niego natykam

przy warzywach. I nagle... Prrrr - elegancka dama z koszyczkiem rozpierdza si. Nie mog powstrzyma nagej eksplozji. Pijak spoglda na mnie z rozbawieniem. Nie rozepn koucha i nie poka sprawcy, naciskajcego spust gazw. Wstyd okropny. - Tu dom wariatw - dzwoni Pietuszka z dyuru - najprawdziwszy dom wariatw. Przychodz i sucham raportu: Ze spaceru nie wrci Carlos - Chilijczyk. Lubi sobie popa. Zawiadomiono policj. Przywioza faceta, te Chilijczyka, co prawda nie o imieniu, a o nazwisku Carlos. Personel, leczcy go od trzech miesicy, nie by zgodny, czy przywieziono prawdziwego Carlosa. Ten przywieziony przez policj leczy si kiedy psychiatrycznie i bardzo mu si spodobao w naszym orodku. Nie chcia wraca do domu. Trzeba byo go wsadza na si w takswk, zacz si tak piekli, e w kocu wyldowa na izbie przyj w szpitalu. Psychiatria produkuje wariatw... a naszego Carlosa nadal nie ma. pij dobrze, nie ma tak wariackich snw, jak moja tu rzeczywisto. Kompletne ogupienie brakiem snu. Lej rano sok do szklanki. Przelewa si, cieram. Chc wypi, zby uderzaj o szko. Nalewaam do szklanki odwrconej dnem do gry. Jazda do Sztokholmu po dziennikark (Magosi) ze Stylu. Dugopisem pisze portret, od pierwszej chwili. Ustawianie realiw - co z ksiek, co z ycia. Wicej wzdycham, macham apami, ni mwi. Wieczorem kac, wypluam z siebie za duo wspomnie, intymnoci. Zostaje wstydliwa pustka. Nie da si powiedzie jednego, przemilczajc drugie, ycie jest acuszkiem (czasem witego Antoniego, czciej witego Diaba), nawet jeli jedne oczka s zasupane, inne wielkie jak oko opatrznoci. - Tego ci nie wydrukuj, zapomnij - przekonuj Magosi. - Nikt nie chce prawdy, chc laurk. Dopytuje, wszy. Wie duo wicej, ale musi usysze to ode mnie. Pewne rzeczy nie s publiczne. Przykrywa je warstwa lakieru jak okadki kolorowych pism. Nacisn, poskroba i wyazi niefotogeniczna prawda o blinich. - Mj mistrz? Pierdn i si rozpad. Nazwiska? Nie. Ani to, co pisz, ani co mwi, nie bdzie donosem. Najwyej na mnie sam. Zostaw. 2 II Do poudnia poprawianie Polki, po poudniu Magosia. Nikt u nas nie bywa codziennie po tyle godzin. Boj si rozklei i papla byle co. Chc jej pomc da misa do reportau, nie dajc gowy i dupy. Z jej pyta zaczynam kuma sens: Niepokorna pisarka (dekadentka, skandalistka, feministka - wymawia jednym tchem) zagniedzia si mieszczasko w Szwecji i dorosa do roli mamuki.

Moe by, cokolwiek napisze, nie bdzie prawd. Tumacz (broni si?): zawsze kadam si spa przed dwudziest czwart, nie uchlewaam si, nie paliam. Jaka cyganeria? U mnie od wielu lat podobnie. Teraz dopiero zacza si cyganeria - zarwane noce, pomylone pory dnia. Zreszt - co ma wsplnego opis chaupy, obrazkw i lasu do tego, co mam w gowie, do ksiek? Pewnie znowu redakcja Stylu dostanie list: Po waszym artykule przekonaam si, e Gretkowska jest normalna, i sigam po jej ksik. Ogupianie gupich. Zamiast dawnego imprimatur Kocioa, zezwalajcego na czytanie, przylizane artykuy i recenzje po gazetach. Nad jeziorem sysz przetaczajcy si drewniany wz. Olbrzymi, koami miadcy ld. Jezioro puste, niewidzialny wz zblia si, najeda na mnie. Cofam si z pomostu. Dopiero gdy przejecha, zrozumiaam, e to huk kruszcego si, pkajcego lodu. Moja wiara w halucynacj. Babcia Dondzio opowiadaa o lesie, gdzie przed tamt wojn widywano wz widmo. Przejeda bezszelestnie wrd drzew. Waciwie to bya kareta, cztery czarne konie, dwiczce upiornie szybki i herb na drzwiczkach. Kto zobaczy karet duchw, tego czekao nieszczcie. Babcia widziaa j dwa razy. Wychowaa si na Kresach. Zostao jej stamtd niewiele poza wspomnieniami, piewnymi przestrogami dla wnuczt: - Pamitaj, przy stole, podczas jedzenia, nie wolno mwi ani czyci broni. Stracia w jadalni dwie najblisze osoby. Pikn, mod przyjacik, ktra udawia si klusk. Pochowano j w sukni lubnej. Wkrtce potem pierwszy m Babci nieostronie czyci bro i midzy drugim daniem a deserem strzeli sobie w serce. Babcia sprzedaa majtek, postanowia zmieni swoje ycie - zapomnie. Wyjechaa do Bostonu. Pod koniec wielkiej wojny zatsknia i wrcia do Polski. Kupia gospodarstwo nad Wis, przy Fordonie. Ogosia, e wyjdzie za tego, kto pierwszy poprosi j o rk. Z drugiego brzegu Wisy, w wojskowym mundurze, przez zimowe kry tysic dziewiset siedemnastego roku przeszed mody Gretkowski. Wyszorowany, podstrzyony na mod prusk. Zasalutowa i owiadczy si piewnej Babci. Mezalians musztry z bajk. Nie mog utrzyma pdzelka. Spuchnite palce s nieczue na precyzj jedwabiu. Magosia kracze, e bd ju miaa takie serdelki do porodu. Masakra. Pietuszka pokazuje dzisiejsz gazet. Przepenione porodwki. Rodzce kobiety odsya si do domw. - W Sztokholmie? - Magosia wierzy w cud szwedzkiego socjalizmu. - Jak to moliwe, z najlepsz na wiecie sub zdrowia?

- By ni demograficzny, pozamykali oddziay. Otwiera nowe - nieopacalne. Pietuszka szykuje si do opisywania upadku pastwowych szpitali, czego sam jest ofiar i wiadkiem. Nie czuj si na tle problemu medycznego, mj wypychajcy si co dzie ppek jest najwaniejszy. - Piotr, nie pozwolisz, eby nas odesali... ja musz mie znieczulenie! - Najlepiej siami natury - wtrca si Magosia. - Siami natury to mi wyrywali zb bez znieczulenia, dzikuj, nie - jestem spanikowana. Magosia ma z tego materia do reportau, a ja dostaj fioa. Odcisn twarz na kartce gazety. Przyszpilio mnie do krzesa, bl z plecw. Maszynka, poruszajca nogi, zacia si. Doczoguj si do szafy, wycigam kule. Zostay po wakacyjnych odwiedzinach Siostry. Dwa lata temu w pierwszy dzie po przyjedzie do Szwecji, nikogo nie pytajc, wzia z komrki rower bez hamulcw. Zjechaa z prawie pionowej gry. Emeryci, wygrzewajcy si na aweczkach, zobaczyli kaskaderk w penym makijau, zalotnie turkoczcej sukni w kwiaty, bez kasku (tutaj nawet dzieci bawice si w piaskownicy nosz kask, a co dopiero rowerzyci), szarujc na krzaki i metalowe supki. Po skoczonym wyczynie podnieli j z betonu i zapytali, gdzie zanie. Siostra w szoku zapomniaa adresu, wyszeptaa: - Im from Poland. Jestemy jedynymi Polakami w okolicy, wic odniesiono nam poaman, odart ze skry bohaterk. W sklepie jeszcze dugo po wypadku pytano nas z niedowierzaniem: .Jechaa bez kasku? Bez hamulcw? Tak rodz si legendy o polskich wariatach, rzucajcych si z lancami na czogi. Poaman nog Siostry skadaa na pogotowiu bya pacjentka Piotra. Ta sama, ktr przywieziono mu kiedy na oddzia z najruchliwszego skrzyowania Sztokholmu. Ju sptana pasami, zwierzya si Pietuszce: - Jacy oni gupi, ja nie kierowaam samochodami... ja kierowaam ruchem planet i gwiazd! Zagipsowaa Siostrze nog szalenie starannie. Trzeba byo po tygodniu odkuwa opatrunek i zakada od nowa. Tym bolesnym sposobem Siostra dorobia si dwch kul. Dla mnie wystarczy jedna. Kulawica, kutykam do ka. Po godzinie noga znowu si rusza, proponuje dla rozlunienia spacer. Zmywajc naczynia, sysz z pokoju Magosi, uparcie podbierajc Piotra na tematy intymne. Jak si poznalimy, pierwsza randka.

Mj trubadur pieje ari o karmicznej mioci, kroju mojej sukienki, gdy si spotkalimy, wykroju ng i kolorze oczu. Zachwycona Magosia nie nada z notowaniem. Po jej wyjciu Pietuszka kry z niewyran min: - Wiesz, tak jako mnie mdli... - Co mi si zdaje, e zaszede w niepodan ci z Twoim Stylem. - Love for sale, wity Pawe zapomnia doda: .Mio sprzedajna jest, medialna jest. - Ale gdyby jej nie mia, brzmiaby jak miska cynowa - pocieszam go. - A tak zabrzmiaem jak dzwon Zygmunta. - Sercem trzeba si dzieli... ostatnio mu je wymieniali. - Sowem dzieli te, ale od razu z caym narodem? - Narcystyczny postromantyzm - wycieram jedyne dwie yeczki, nie dajce si rdzy. - Tak. Lakierowany landszaft trafi pod strzechy. To ostatni raz, wicej adnych rodzinnych wywiadw, zdj - upewniamy si nawzajem. Nowe ycie, nowe mieszkanie, nowa morda. 5 II Jutro do Polski. Nie zdarzyo mi si dotd nie zdy z korekt... opadam na ko. Jestem pod ochron, zasoni si przed wydawc brzuchem. Gretkowska minus brzuch rwna si rzetelno i sowno. Gretkowska plus brzuch jest, he, he... nierwna. Minus siedemnacie. Przemieszkaam tu trzy agodne zimy. lamazarnie wilgotne, cignce si od listopada do koca kwietnia. Tegoroczna - cinita mrozem do kilku trzeszczcych szronem dni. Za oknem ludzie przesuwaj si, lizgajc po chodniku, sztywni od wiatru. Figurki z ruchomej szopki. Magosia wyciga mnie na spacer. Wyprawa na biegun. 6 II Piotr zasypia, gdy samolot kouje do ldowania. Cinienie syczy, wychodzc uszami. Pietuszka zwija si na fotelu jak pika, z ktrej wypuszczono powietrze. Budz go: - Co ci si nio? - Nic. Zupenie nic. Na skraju Lasu Kabackiego, z gry, wida nasz nowy dom. Najzielesze dachy w okolicy. Z lotniska do banku podpisa kredyt. Jestemy w rodku powieci obyczajowej z ubiegego wieku: hipoteka, zastawy. O tym czytao si w Lalce, ale samemu... Pytam bankiera o rnic midzy hipotek a wasnoci hipoteczn, nie uczyli nas tego w szkole. W lekturach obowizkowych analizowalimy opisy przyrody i odpowiadajce im stany wewntrzne bohaterw. Przed nami do podpisania najprawdziwszy weksel z czasw Wokulskiego.

Wychodzimy z kredytem na jedn czwart chaupy. Nie wiem, czy bogatsi o poyczk, czy biedniejsi ojej spacanie. Jedziemy do mojego banku przela pienidze do banku spdzielni mieszkaniowej. Prociej byoby ze Szwecji ni z jednej warszawskiej ulicy na drug. Konto mam dolarowe, spdzielnia sprzedaje mieszkanie za dolary (cudowny przypadek zgodnoci walut). Niestety w Polsce nie ma operacji dolarowych midzy bankami. Musz dolary sprzeda mojemu bankowi, dosta zotwki i za te zotwki bank mieszkaniowy sprzeda mi dolary. Oczywicie s midzy nimi rnice w kursach walut i trzeba bdzie dopaca. Kr midzy dwoma bankami za swoimi pienidzmi jak poganiacz karawany. Moje wielbdy ju ruszyy w drog, zanim dotr do celu, strac na wartoci... O, ju s, wyceniaj je... kupuj, sprzedaj. Pola siedzi cichutko. Skd ona wie, kiedy zaatwiam urzdowe sprawy i lepiej mi nie przeszkadza? W Produkcji Miasteczka euforia. Trzydziesty sidmy odcinek mia ogldalno Milionerw. Zamwi nastpne odcinki? Kwaterujemy w Sobieskim. Ciasny pokoik z barkiem, superazienk i pobrudzon butami cian. Co niby skopany luksus. Id na zakupy. Gdybym ciya w Polsce, przytyabym z dwadziecia kilo: chlebek, ciasteczko, ptifurka. W Szwecji nie mam szans na akomstwo, zaspokajam tam gd, nie smak. Pod Sobieskim szukam kiosku, zapomnielimy pasty do zbw. Przechodz ulic i trafiam na dworzec Ochota. Nieopatentowana maszyna do cofania si w czasie. Lata pidziesite, szedziesite? Syf, mieszajcy wszystkie kolory z botem. Na straganach trjwymiarowy Chrystusik i rosyjskie mydo. Ciemno od brudu. Nie wiadomo, kto czeka na pocig, kto sprzedaje. Bieda rozmikcza ludzi, przelewajc ich szare twarze w jedn facjat bez wyrazu. Golem ulepiony z brudu i bota. Oywiany elektryczn iskr przejedajcego pocigu. Rzygowna scenografia Szamanki, wczcej si po dworcu, to przy tym Visconti. Bawi si z Po w chowanego. Wyczuwajc luzik, prostuje koczyny (nie odrniam jej rk i ng). Drapi to, co wystawia. Ona szybciutko chowa, jak limak rogi. Gaszcz gdzie indziej czekajc, a pojawi si zadziorny wzgrek. Wtedy drapi i Pola znowu znika. Jest tak blisko, a nie mog sobie wyobrazi, e jest. Mamy p godziny na spotkanie z wydawc w hotelu. O dziesitej sesja zdjciowa na Burakowskiej. Wydawca spnia si kwadrans. Handlujemy prawami do ksikowego wydania Miasteczka. Jojczenie gorsze ni w marokaskiej medinie przy kupowaniu dywanu. Wydawca wyciga rachunki, udowadnia swoje niechybne bankructwo, jeli zainwestuje w

Miasteczko, oj, aj... Patrzymy po sobie z Pietuszk i zadajemy to samo pytanie, koczce bazarowy przetarg: - A po co nam ten dywan? - i zbieramy si do wyjcia. Przerobienie serialu na ksik jest pomysem wydawcy, nie naszym. Arabski Szekspir nie koczy si najzwyklejszym wyjciem za kulisy. Trzeba zawrci, pohandlowa. Wydawca si zastanowi, oddzwoni za kilka dni. Wierz w Pana Boga, w niewidzialne. Nie wierz lustru: opuchnite oczy, bulwiaste policzki, przemienione makijaem we w miar normaln twarz. Zapala si studyjne wiato. Z napuchej purchawy powstaje Kobieta. Nie z burej gliny, lecz kaolinowej glinki roztartego pudru i ru. Przeroczysta sukienka odsania krgoci. Pozuj w czarnej bielinie. Olepiona lampami, widz za fotografk Pietuszk, pilnujcego, czy nie dzieje si mi krzywda - czy nie za duo szminki na ustach, rozmazujcego si tuszu. Mam ochot si z nim kocha (za to, e na mnie patrzy?). Zacign go do azienki. - Bardzo dobrze! - woa fotografka, ktra wreszcie zauwaya w mojej lalkowo wypacykowanej twarzy bysk lubienoci. Przerwa na poprawienie wosw. Mwi Pietuszce, co mi przyszo przed chwil do gowy. Wiem, niewykonalne, za duo ludzi w kolejce do kibla. - Tobie wystarczy obiektyw, dugi falliczny obiektyw z cipowat dziur soczewki... - Nie, nie dlatego. Patrzymy na siebie, ja pnaga, i nie moemy si dotkn... to chyba nazywa si podanie. - Fotogeniczne dziwkarstwo, kochanie. Na plan wbiega piesek fotografki. Siada dokadnie w miejscu zaznaczonym do pozowania. Wdziczy si, patrzc w nastawione aparaty. - Normalka, uwielbia to - fotografk ciga psiaka z gwnego miejsca. - Sunia, do mnie! - Sunia jest reinkarnacj modelki? - zastanawiam si gono. - Nieprawdopodobne. Modelki nie maj jeszcze reinkarnacji. Dopiero si pojawiy z nowymi duszami. Nikt w drugim albo trzecim wcieleniu nie byby tak narcystyczny - uwaa Pietuszka. Stylistka upina na mnie klamr za du sukienk. Nagle - trach! Szwy przesuwaj si nad brzuch, podskakuj. - Piotr! Zobacz, rusza si! - woam. Pola nigdy tak nie rozrabiaa. Rozpycha sukienk, przesuwa klamry. Zakryta spodniami albo kodr nie pokazywaa, na co j sta.

Siostra Piotra uyczya nam miejsca w hotelu asystenckim na Suewcu. Polska inteligencja, yjca w betonowych klatkach. Zamurowanych od strony okien nowymi biurowcami. Ostatnia nisza czteroprocentowej warstewki inteligencji na niedouczonym cielsku narodu. O dziewitej kad si, pokonana, spa. Przyjeda Beata i zmartwychwstaj. Jedziemy do kina na De Sadea. Auteille ma mask czowieka, podobnie jak Gajos czy Kondrat. Moe w niej zagra kadego. Przestroga boskiego markiza: I nie miej za duo dzieci. To psuje sylwetk, a za dwadziecia lat bdziesz miaa osobistego wroga. Co we Francji jest zramola klasyk, u nas - wstydliw awangard, od ktrej czerwieni si profesorowie uniwersytetw. 8 II W piwnicy pachncej kotami i kanalizacj rozmawiamy z grafikiem o projekcie okadki do Polki. Wikszo polskich okadek powstaje w tej piwnicy, czego na szczcie nie czu. Proponowaam zdjcie nagiej, zmysowej Murzynki. W rodkowoeuropejskim kraju nie ma w adnej agencji fotki goej Murzynki. Nie ma. Dwa, trzy miliony zdj - artystycznie przetworzonych dup i cycw. Zwykego, wyranego czarnego ciaa (chociaby opalonego na heban) niet. Kompromis: wybieramy Mulatk. Jest w zasadzie biaa. Grafik pokazuje okadk do Faszerzy Gidea. Sfotografowa na ulicy podarty plakat z okiem. Po wydaniu ksiki zjawi si waciciel podartego oka. Znany zabawiacz telewizyjny. Przyszed do grafika z adwokatem. Oko zostao wzite (wyupione z ulicy?) nieprawnie. Narazio go to na szkody materialne. Pyta z piosenkami zabawiacza sprzedaa si gorzej, ni przewidywano, gdy publicznoci skojarzyo si zapewne oko na okadce Faszerzy z okiem wykonawcy. adnej ugody stron, danie wielotysicznego odszkodowania. - Moe by trzy? - zaproponowa adwokat grafika. - Moe - zabawiacz odebra honorarium za bezczeln gupot. Idziemy z Pietuszk na Przekrt. Najprawdziwszy przekrt, cocktail ze zlewek. Od pocztku zernicie z Reservoir dogs Tarantino, potem nieudolne kopie z Braci mafiosw Scorsese, z filmw Kusturicy. Ma by mieszne, a jest hucpowate. Zniesmaczeni wychodzimy. Beata zachwycona montaem Przekrtu, kilkunastoletnia kuzynka Pietuszki pomysowoci. Pytamy j, czy widziaa ktry z filmw, przerobionych przez spryciarza reysera. Nie - za moda.

Zawadzamy o bank, wypacam troch dolarw. Urzdniczka dzwoni do centrali i patrzy na nas jak na Bonnie and Clydea. - Pani ma debet, kilkadziesit tysicy dolarw. Pietuszka zachowuje zimn krew. - Bzdura. Wyluzuj si, nie strasz dziecka. W Polsce wszystko jest moliwe, kto nacisn nie ten guzik i wyaro mi dziur na koncie. Kafka. Wizienie, policja. Zaraz mnie zamkn. Z bizneswoman staam si bidawoman. Biegniemy do gwnego banku. Sprawdzaj: pomyka. Jutro konto bdzie odblokowane. 9 II Warszawska Praga w wiosennym socu ma swj sznyt autentycznoci, przypomina d. Biurowiec Stylu nie oznakowany adn tabliczk. Wieowiec - widmo. To chyba wbrew przepisom, nakazujcym firmom wywieszenie szyldu, i wbrew zasadom feng shui. Minimal art, skromno milionera w robotniczej dzielnicy? Recepcja te wyczyszczona z napisw. Przy wejciu, na ca cian, zdjcie Kisiela, zasaniajcego w przeraeniu oczy. Kisiel w budyniu? Z producentk zdj przechodzimy na pitro do redakcji. luzy drzwi pokonujemy kart elektroniczn, wkadan w kady mijany czujnik. Szklane ciany. Gdzie w poowie budynku gabinet redaktor naczelnej - Krlowej Matki, majcej piecz nad swoimi robotnicami, uwijajcymi si midzy przezroczystymi plastrami miodu - z pokoju do pokoju: bzzzk, karta magnetyczna otwiera przejcie. Fotografie pokazuj kogo innego ni mnie. Moje myli? W barku Stylu dorzynamy z Magosi tekst. Pietuszka tumaczy si z braku zakorzenienia w Szwecji i w Polsce. - Pietuszkin, kto ma teraz korzenie... wszyscy hodujemy implanty - pocieszam go. - Ale wracasz do Polski - Magosia, notujc, naciska mocniej dugopis. - Jestem socjologiem dewiacji, wyobraasz sobie dla mnie lepsze miejsce? Z zaplecza rozlega si charakterystycznie polskie, jak Gralu, czy ci nie al, walenie w schabowego. - up, up - z sakraln niemal powag masakrowanie misa na narodow potraw. Mesjasz narodw, przybijany do deski kuchennej - up, up. Pola nie ma czkawki, ma cech charakteru - upr. Std jej jednostajne podskoki, obijajce mi ppek.

10 II Suewiec. W sklepiku ogrzewanym papierosem okutanej szalami sklepikary szukam cejloskiej herbaty. Nie pamitam pudeka. - Taka pakowana na Cejlonie. - Wszystkie pakuj w Polsce - odchrypia. - O, jest - przypominam sobie nalepk. Obraona sklepikara rzuca mi z aski pi pudeek. W kiosku obok prosz o bilety. Facet w kolejarskiej czapce warczy: - Co tak wolno, ludziom si spieszy. Wchodz do supermarketu, przynajmniej tutaj nikomu nie bd przeszkadza. Sprztaczka ze szmat i wiadrem komentuje gono moj tras midzy pkami: - Niczego nie kupuje, a lezie po wieo umytym. Odwieczne pouczanie: na ulicy, w gazetach. Nie sta ich na pogldy, wystarczy poczucie racji i skrzywdzonej wyszoci: sprztaczki, sklepowej, polityka, krytyka. Do czego ja wracam? Do mieszkania za lasami, przedmieciami? Tskni za szwedzk delikatnoci, ktr braam za powolno ogupiaych dobrobytem wikingw. Rozkadamy z Pietuszk papiery, liczymy finanse. Jemy pospiesznie parwki drobiowe. S w prezerwatywie trudnej do rozkrojenia noem. - Czy ty wiesz, e bdziesz samotn matk? - oglda deklaracje podatkowe. - Mam ci zaskary o alimenty? - Wedug prawa podatkowego... nie opaca si nam pobiera. Tak samo ze zwrotem podatku za mieszkanie. - Sdzisz, e to specjalnie? Finansowe kuszenie do zego, nakanianie do grzechu w katolickim kraju? - Dla mnie to najzwyklejszy taoizm katolicki. Musi si wyrwna: hasa o polityce prorodzinnej z antyrodzinn prawd. Patrz czarno na biaym, taoistycznie: to uzupenianie si przeciwiestw - Pietuszka podsuwa mi PIT - y. Ostatnie szczegy w nowym domu. Bierzemy do towarzystwa siostr Piotra. Zatwierdzamy ciany, sufity. W kuchni kolumna - w niej szafa. Prosz kierownika budowy o zagodzenie jej kantw. Tumacz, zaokrglam doni gipsowe cianki. Budowlacy patrz na mnie jak na potuczon. Dyrektor osiedla rozumie - mieszka w Kanadzie, tam te unika si ostrych kantw. Siostra - naukowiec, zwana przez Piotra Madame Raison - racjonalizuje: - Dziecko moe sobie rozci gwk.

- Normalne dziecko nie wali gow w cian - szepcze do niej Pietuszka, ktry jedyny wie, o co mi naprawd chodzi z t kanciast kolumn. Widz siebie z boku. Wariatka. Przekonuj trzech dorosych mczyzn do tego, eby kwadratowe byo okrge. Kiwaj ze zdziwieniem gowami. - Jest kancik - wsaty robotnik z dum wali w bok na wp wybudowanej kolumny. Nie ma by kancika? Nie mog im wyjawi moich prawdziwych motyww. Dziecko z rozcit czaszk dziaa na ich wyobrani, ale w yciu nie zaokrgl kancikw dla chiskiej bzdury feng shui... Subtelne drgania energii, tncej przestrze... to se pani moe o kant d..., za przeproszeniem, potuc. W kocu kierownik budowy obiecuje zaokrgli pod warunkiem znalezienia tego tamtego, zaokrglajcego. My o drobiazgach, a tu brakuje p podogi. Kupilimy za mao. - Co z progiem? - pyta gronie kierownik. - Jaki prg? - Rnica poziomw midzy podog w salonie i kafelkami w kuchni, nie mwic o rnicy midzy now podog w salonie a standardow w sypialniach. - Progi w mieszkaniu? - pyta pogardliwie robotnik. - Lepiej byoby tak sam podog da wszdzie? - upewnia si Pietuszka. - Noooo. - Dokupimy. - Zara, zara - budowlaniec oglda deski. - Na co to si klei? Na papier, gbk? Nie sprzedali podkadu? - Nie - otwiera si przede mn metafizyczna przepa pod podog. Co z czego i na czym. Deska na podkadzie, betonie, wspornikach. My nic nie wiemy o fundamentach budownictwa. Po prostu kupilimy gotowe, urzdzone mieszkanie. Nie zdylimy posi technicznych tajnikw. - Dokupimy - Pietuszka msko ucina mnoenie bytw, klejw i wydatkw ponad potrzeb. Upojny wieczr w magazynie budowlanym. Czy ja jestem w smym miesicu? Skd mam kondycj do biegania? Dla sinego ze zmczenia Piotra wyjanienie jest proste: - Pola daje ci si, hormony. - Przytyj nagle dziesi kilo i pono z przodu garb, pogadamy - drepcz za nim od kasy do kasy. Opuchnitymi palcami przekadam pienidze w coraz cieszym portfelu.

Jazdy metrem. Moja ulubiona stacja - Racawicka. Spiker (pan Jasieski, czytajcy w telewizji filmy?) zapowiada Politechnik, Pole Mokotowskie, rzeczowo i beznamitnie. Przy Racawickiej dry mu z podniecenia gos. Uroczyste echo zwyciskiej bitwy pod Racawicami. Stacja Suew: po wyjciu z metra spkany chodnik, poatany asfalt. Bloki, od nowoci pobrudone na betonowe pyty. Ludzie z popkanymi twarzami i yciorysami. Pietuszka barykaduje si w pokoju. Dopada go Polska. - Jestem chopak z Warszawy, zawsze bd... To wyazi ze mnie jak wszy. Nie potrafi ci tego wytumaczy... Ja jestem z odzi. Wychowaam si w dawnym getcie. Zosta mi stamtd sentymentalizm, te wiato, rozmazane wieczorem na szybach drewnianych chaup, kocie by, rynsztoki. Wysztafirowana Piotrkowska i otaczajce j kamienice, coraz mniejsze, poszczerbione domki, wiejskie chaty. d jest secesyjnym salonem na wsi. Nie wiadomo, gdzie zaczynaj si przedmiecia. Centrum otoczone wiosk. Moe dlatego ludzie nie s tam tak wielkomiejsko chamscy. 11 II W brzuchu rozpycha mi si czas. Puchnie, ronie. Kilka miesicy temu by skulony w embrion. Na - sionko czasu. Koysane kadym moim oddechem. Patrz na gboko picego Piotra. Ma urodziny. Uoyam mu na poduszce prezenty i wychodz cicho na porann msz do witego Jacka. O czwartej wracamy do Szwecji. Nadaj Siostrzecowi w odzi SMS: KTO RANO WSTAJE TEMU PAN BOG DAJE. PODPISANE PAN BOG. May wrci z porannej mszy i odpisuje jako jedyny w domu umiejcy posugiwa si komrk: - CIOCIA TO TY? Odpisuj: KTO RANO WSTAJE TEMU PAN BOG W DUP DAJE. NADAL PAN BOG sdz, e po tym nie ma wtpliwoci, kto jest nadawc. Natychmiast telefon: - Ciocia, ty czy nie ty? Bo... - nie koczy, Mama wyrywa mu suchawk: - Ju?! Komplikacje? - Co ju? - Nie rodzisz? - do telefonu dorwaa si spanikowana Siostra. - My tu z nerww umieramy, e ty rano... - I potem komplikacje? - Jezu, to by art. Do gowy mi nie przyszo...

- Mylelimy, e wczeniak - s troch rozczarowani? - Ty te bya dwa miesice przed terminem... Grafik skoczy okadk. Nieza. Plakat. Zmysowe ciao z jedn okrg, drug zaostrzon piersi, pikujc w widza. Biaawe ciao larwy, zrzucajcej z siebie krwawy kokon. Zakryta kontuszem, wyrywajca si Nike albo niewolnica. Ciekawe, co spieprz w druku. Samolot kry p godziny nad Sztokholmem - nieyca. Pietuszka wyjmuje prezenty z pudeek. - Pod oczy? - pyta niepewnie. - Pod oczy. - Po myciu, przed goleniem - wyjmuje kosmetyki z innego pudeka. Nieatwo mu rozbi t klasyczn rzeb mskiego ciaa na czci. Monolit pikna. To kobiety dziel si na podroby: krem do oczu, ust, biustu, ng, pupy, doni. Najbardziej ucieszy si z pudeka melatoniny. Przyda mu si po nocnych dyurach. Gdzie tam... prezent jest prezent. Od razu mski krem pod oczy i poyka tabletk, proszc stewardes o szklank wody. - Buju, buju - przemawiam do brzucha. - pij, Peczko, pij. Nie bj si. Samolot ju dawno powinien wyldowa, chociaby w niebie. 12 II - Dziaa! Naprawd dziaa! - Piotr rozglda si po cianach. - Widz kolory jak po koksie, jaskrawe. - Eeee... Pietuszka, to nie melatonina, to nasz dom po warszawskich szarociach. - Musz odczadzie z Polski - idzie do azienki. Z kranu pynie rdlana woda. Na podwrku wiosenny wiergot ptakw, dzioby odtajay im z mrozu. Przygnbienie francuskich lekarzy. Rok temu przyszyli facetowi now rk. Wielogodzinna operacja, wiatowy sukces, fotki, umiechy, wdziczno pacjenta. Przedwczoraj zoliwe umiechy, sane przez kana La Manche od angielskich chirurgw. Francuski pacjent przyjecha do Londynu odci sobie przyszyt ap. Nie mg si do niej przyzwyczai. Woli by jednorki, ni nosi ze sob kawaek oywionego trupa z bransolet blizny wok okcia. Nie porwnuj swoich palcw do tej frankensteinowskiej rki. Jednak od tygodnia nie s moje. Grube, niesprawne paluchy. Musz wbija w nie paznokcie, by co poczu. Nie pomagaj nocne spacery do kibla po pi, sze razy. Palce si nie odwadniaj. Koniec z malowaniem. Pdzelek wrzyna si w do, zamiast ka plamy, podpiera si o jedwab. I na

dodatek zsuwaj si mi majtki. Krzywizna brzucha przekroczya krytyczn. Doszy do majtek szelki? Zaoy pantalony pod szyj? Odkurzam w sypialni reprodukcj Rothko White and Greens in Blue. Zgodnie z jego wol traktuj obraz jako drzwi, nie dekoracj. Omiatam wic cierk reprodukcj drzwi: zielone i biae prostokty na niebieskim tle. Rothko malowa najbardziej przekonywajce Przejcie na Drug Stron. Interesuje mnie wycznie wyraanie elementarnych emocji - pisa - rozpaczy, ekstazy, rezygnacji wobec nieuchronnoci przeznaczenia, a fakt, i wiele osb zaamuje si i pacze, patrzc na moje obrazy, dowodzi, e udaje mi si te emocje przekaza. To prawda, rbn mnie bolenie tymi swoimi abstrakcyjnymi drzwiami obrazw. S sentymentalne, na ile sentymentalne potrafi by prostokty barw. Promieniuj poezj sztetla, ale nie tak przegadan i kiczowat jak chagallowska. (Chagall, Rothko, Soutine uciekli ze wschodnioeuropejskich sztetli na Zachd). Pary nie zrobi Chagallowi dobrze, mieszajc ydowsk poetycko z tamtejsz lekkoci. Za duo u niego latajcych panien modych napompowanych francusk mioci. Soutine te uciek ze swojego biaoruskiego sztetla na Zachd. Nie da si jednak porwa wspomnieniom, dziecinnie kolorujcym przeszo. Trzyma si ziemi, apic za martwe cielska byda, rozwieszonego w atelier. Pracowicie malowa miso bez osocza poezji i jej sodkawych aluzji, unoszcych trupy do raju. Nowojorski Rothko (Rotkhowitz) jest bliszy przeraonemu tajemnic ycia Soutineowi ni Chagallowi. Z getta otewskiej mieciny przeszmuglowa si do Ameryki. Wymiesza mistyk chasydw z funkcjonaln geometri Nowego wiata. Prostoktne drapacze chmur i drewniane chaupki, byszczce tym wiatem wiec. Przez jego abstrakcyjne, nowoczesne obrazy przewiecaj zakurzone okna sztetla, zza ktrych sycha modlitw i rabinackie pouczenia: Nie wolno malowa ani Boga, ani ludzi. Dlatego niefiguratywno Rothko jest abstrakcj - nie wiary, lecz jej wyznania. Nie malowa od linijki. Poszarpane prostokty i kwadraty wychodz u niego z ta, ilustrujc organiczno metafizyki. Jej panteistyczne zronicie z widzialnym wiatem. Bez rozdzielania zimn kresk stworzonego od Stwarzajcego. Pynie z nich ciepe, rozumiejce wiato. Jeeli samo wiato i geometryczne formy mog by przetumaczalne na uczucia, to malowida Rothko niewiele si rni od pogodzonej ze wiatem mdroci Rembrandta i krzyku Bacona, ugniatajcego ludzi w klatkach. Ich obrazy s o tym samym: Niewypowiedzianym, bo Nienazwanym. Nie ze strachu, ale mistycznej niemocy. Mistyk, porzucony przez wizj, osuwa si na ziemi i nie znajduje odpowiednich sw, obrazw. Przed chwil obdarzony nadludzk moc wyjcia poza zmysowy wiat,

wraca do klatki ciaa. Moe z niej krzycze niezrozumiae sowa poezji albo ranic si, wyciga rce zza krat ciaa i prbowa na cianie malowa drzwi, przez ktre ucieka na prawdziw wolno. Obraz nie jest dekoracj, jest drzwiami. Rothko namalowa wiele przej i tuneli. Mj rozmiar to Brzowe i zielone. 13 II Czy si boj porodu? Wydaje mi si rwnie moliwy, co urodzenie przez ppek. Nawet spodoba mi si brzuch. Zajmuje poow mnie. Jest w tym swoim bezksztacie, zawieszeniu na biodrach, bezbronnie niemowlcy. ysy z zacinitym we nie okiem ppka. Pietuszka ustawi mnie pod bkitn cian w salonie i obstryka canonem. - Dokumentalnie - zaznaczy. Religijnie: Canon to po japosku Budda Miosierdzia. Cyk, cyk, fotograficzna mantra. Ogldamy nowe odcinki Miasteczka. Pokry je sepi i przedwojenne kino. Wikszo polskich filmw wyglda podobnie, wszystkie seriale. Z innej epoki. Wychodz, nie mog patrze na wyczyny naszej Gwiazdy. Pocia tekst, pozmieniaa sceny. Mianowaa si prezydentow - podpisuje dokumenty, zaatwia sprawy, do ktrych zupenie nie pasuje jej rola. Stek bzdur, przykryty uroczym umiechem. No - jest pikna, cudnie gra, ale... moe kiedy naucz si tej pobaliwoci, kiedy Pola napaprze mi na obrazek, a ja, zamiast da jej w tyek, rozbrojona wdzikiem ucauj w brudne apki. Ksidz, specjalista od sekt, obserwowa kilka lat Marilyn Mansona. Na wskro satanista - ostrzeg telewidzw. Chyba najwyszy stopie satanizmu w polskim Kociele na wskro. Nie ma ju czego ratowa, po augustiasku oddziela czystej duszyczki od jej przywar. Popakany makijaem, w dziwacznych szkach kontaktowych, wzbudzajcy bardziej lito ni przeraenie Manson - deprawatorem modziey. W Szwecji uwaaj, e przypomina posta z komiksu. Byli rozczarowani, e na koncercie w Sztokholmie nie zaskoczy adn nowoci. Przebrany za seryjnego morderc, biskupa, pokrzywdzona androgina, ratowa si niez muzyk, bo image ma ju do oklepany. W Polsce dyskusja powanych facetw, czy pozwoli mu na satanizujcy (diabe z komiksu) koncert w Warszawie. Prawdziwi satanici, deprawujcy duszyczki mojego pokolenia, siedz w Sejmie, wygrzewaj si w wietle reflektorw telewizyjnych. Uzna to za nawrcenie, wybr wiatoci medialnego zbawienia? 15 II Co radzi na opuchnicia moja protestancko - szwedzka biblia ciowa? Zawsze taka prostolinijna i oszczdna w wyrazie. Tym razem te bez hipokryzji opisuje, co jest. Opuchnita i zdoowana hormonami, w skrytoci marzysz o urodzeniu przed terminem.

Marz. Najlepiej przed terminem i we nie (jak najlejszy rodzaj mierci). Nie wyobraam sobie porodu. Puchn, puchn, a pewnego dnia moe pkn bez skurczw porodowych i konania z blu. Dzikuj Zosi za podlewanie kwiatw. Opowiada o znajomej, ktra tego lata musiaa jecha dwiecie kilometrw do porodwki w innym miecie, w Sztokholmie by komplet. Histeryzuj Piotrowi: - Nie pozwolisz im... obiecaj. Nie boj si porodu, boj si, e bd rodzi w domu w wannie, obiecaj... - Od razu ci odwioz, dzisiaj, i zostawi. Dla dobra caej rodziny. 16 II Pietuszka na wystpie szkolnego kabaretu swego syna. Uczniowie gimnazjum mieli obowizkowy tydzie mioci. Pogadanki o seksie, uczuciach, odwiedziny gejowskich par, tumaczcych dzieciom, czym jest mio homoseksualna. Na zakoczenie tych walentykowych uciech pitnasto - szesnastolatki zaprosiy rodzicw i pokazay program Mio. Bez enady piewano pieprzne piosenki. Zamiast pierdolco - gruchajcych gobkw z tektury na tle serduszka scen zajy roznegliowane panienki w odwanych dekoltach, hutajce si na metrowym (z tektury oczywicie) chuju. Pietuszka rozejrza si po sali, czy rodzice uciekaj (oczyma), czerwieni si. Nic z tych rzeczy. Bawili si i oklaskiwali swoje nadobnie rozwinite potomstwo. W kocu dzieci s te owocem mioci. Za duo chodziam po lesie. Kad si i przysypiam. Czowiek strasznie si stara by czowiekiem. Nie posika si, nie posra, nie zarzyga. Udawa cywilizowanego czycioszka, panujcego nad odruchami. Czowiek jest chyba bardzo znerwicowany sob samym, tak zaciskajc zwieracz i pcherz. Biegn do azienki. 17 II Mam talent pedagogiczny. Wyobraam sobie uczenie Poi: z czego posklejany jest wiat, pisania liter, dodawania. Chyba lepiej zacz od odejmowania, niech na pocztku wie, ile mona straci. Uoyam nawet dla niej bajk. Nie mam jednak talentu fizjologicznego, do noszenia ciy. To mnie przerasta, ten wybrzuszony na p metra brzuch. Najchtniej pooyabym si z napisem na czole: .Jestem w zaawansowanej ciy. Robi si kluchowata. Zasypiam nagle w dzie. Pola wciga mnie do swojego nionego wiata? 22 II Tusty czwartek. My od miesica tucimy tradycyjnie po szwedzku, semlami. Karnawaowymi ciastkami z nadzieniem podobnym do zimy: nieg bitej mietany, warstewka lodu - biay marcepan. Ta dekadencja (jak na Szwecj), wcinita w zwyk drodow bu z

okruchami prawdziwej, brzowej wanilii. Tylko semle jada pod koniec ycia Swedenborg. Urzdzi sobie karnawa a do rody popielcowej mierci. 23 II Pietuszka dowiadywa si, czy to prawda z tymi zsykami ze Sztokholmu do najbliszej wolnej porodwki w Uppsali albo Sodertelje. Dosta list szpitali, gdzie trzeba dzwoni, gdy zaczn si ble. Jeli nie bdzie miejsca, skieruj nas do innego miasta. - Kad koo telefonu - Piotr zostawia kartk z numerami. - Moe mnie wyl do Kiruny? Na biegunie ju nikt si chyba nie rozmnaa... - Pord to nie zawa. Mylisz, e ci wyrzuc ze szpitala i umrzesz na ulicy? - prbuje sobie radzi z moj histeri. Nowoczesny pord. Nie bd wiczy porodowych oddechw, ziajania i relaksu. Caa moja uwaga bdzie zajta kurwowaniem na przepenione szpitale. 24 II Przyjechaa szwedzka ekipa zdjciowa dorobi dla Twojego Stylu materia z domowego zacisza. Fotografowi zaley wycznie na ciekawym owietleniu, chocia produkcja kazaa mu uchwyci psychologi i relacje midzyludzkie. Nie wiadomo, dlaczego najwaniejszy w psychologii jest dla niego ukad rk. Nie wyraz twarzy, pomys aranacji. - Rce! Obejmij si, zacinij - pokrzykuje, obstrykujc moje przeraenie. Jest arogancki. Wydaje si mu, e przez to superprofesjonalny. Nie potrafi zapamita imienia Piotra. Woa na niego Petrol. Sam wyglda na niadego syna Maghrebu. Pytam go, gdzie si tak opali. Nigdzie. Ma oliwkow cer i czarne wosy. Rodzice s blond wyblakli. Troch to dziwne? Zastanowi si. Pierwszy raz od przyjcia przesta trajkota. Co go wybio z rytmu. Wszed do sypialni i zobaczy zdjcie Piotra w koloratce. - Jeste pastorem? - spyta z szacunkiem, gotowy na duchowe zwierzenia. - Nie... kompozycyjnie pasowa mi pod szyj biay kwadrat - przyznaje Pietuszka. Powoli szalestwo zajmuje nasz domek. - Macie kiebasa? - asystent fotografa, p Szwed, p Polak, mwi po polsku z amerykaskim akcentem. Trzy ostatnie lata by w szkole fotograficznej w Stanach. Jest modziutki i peen dobrych chci. - Tak tylko wyglda na polaroidach, zdjcia bd lepsze - szepcze, widzc moj desperacj.

Na zdjciach nie bdzie lepiej. Fotograf szklanym wzrokiem spoglda z jednakowym napiciem na mnie i na czajnik. Makijaystka mogaby malowa ciany. Stylistka robi za szaf - przyniosa ciuchy i wysza na taras pozaywa wsi, zapali papieroska. Fotograf strzela zdjcia, asystent podaje mu nowe naboje filmw. Nie ma czasu otrze sobie potu z czoa. Pewnie niedugo zardzewieje. Myda i toniki zmyy z jego twarzy zmor krost. Kosmetyki najnowszej generacji wygryzy trdzik. Gadkie oblicze nastolatka nie znosi jednak prni (mylowej). Jest pene percingowych naroli z metalu i grudkowatych kolczykw, powbijanych w brwi, nos, policzki. Ekipa posza po piciu godzinach. Jestemy wykoczeni. Uciekamy do ka poby tylko ze sob. Ostatnie fotki udajce prywatno. Koniec. Na pewno adnych zdj z Po. Prywatne nie s moje pozy przy stole. Intymne jest to, co w gowie. Biao - czarne zdjcie, stylizacja a la Marlena Dietrich w garniturze przy barze... Z dziury, wycitej w marynarce, wystaje pier. Z cylindra za uszy (krlika) wyjte niemowl. Gdy bd ju zdrowo po menopauzie, kto si zdecyduje w Polsce sfotografowa tak madonn, nie zalewajc si obud skwaniaego mleka. 26 II W przychodni nadstawiam palec do kucia. Medyczna wersja bajki o Jasiu i Magosi, wystawiajcych dla czarownicy paluszek - patyczek na sprbowanie. Wyniki z rozmazanej krwi pojawiaj si natychmiast w komputerze. Cukier i elazo bingo. Jestemy z Po zdrowe, bez anemii. Rita (poona) przyglda si mi niemal lubienie. - Uwielbiam brzuchy. O, masz pikny, bez rozstpw - pomaga ka si na leance. Pietuszka, wielbiciel pup, zazdronie przyglda si przyjemnoci, z jak Rita masuje mi ppek. - Dziecko ju przekrcio si gwk do wyjcia - poona oglda USC - Grzeczna, dobrze uoona dziewczynka - Pietuszka jest dumny z Poli. Zdrowe, gotowe do porodu malestwo jest oczywicie jego zasug. Nie mojej superodpowiedzialnej diety i wygodnej macicy. W ciy jak na wojnie: mog straci palce albo cae donie. - Opuchlizna rk nie jest zatrzymaniem wody - mwi Rita. - Ich drtwienie powoduje ucisk nerwu w nadgarstku. Gdyby stracia czucie, konieczna bdzie operacja poluniajca cigna.

Chyba jestem za saba na prawdziw bitw, nie potrafi ju zacisn doni w pi. Duszno mi. - Dlaczego nieraz zachystuj si powietrzem? - pytam Rit o mj podwjny oddech. - Czy ty si czego nie boisz? - jest podejrzliwa. - Nie masz astmy, dziecko nie naciska na przepon... Nie boj si? Nie wiem... Kiedy zobaczyam Po kilka miesicy temu na USG, zacignam si pierwszy raz takim astmatycznym oddechem. Chciaam da jej wicej powietrza? Podzieli si yciem? W dziecistwie topiam si, dusiam zadawiona zabawk. Czy to moe by tak gboko wdrukowane w moje ciao - oddech - rozpaczliwa walka o ycie? Ile si jeszcze we mnie chowa wspomnie, psychicznych dybukw, o ktrych nie mam pojcia. Nosz cik, wierzgajc istotk, gotow do urodzenia, i nic o niej nie wiem. Pola ni swoje, uoona gow w d. Ma ponad dwa kilo (kilogram way ta zaniona epetynka). Jak tu nie wierzy w psychicznych lokatorw, optanie, dybuki, skoro w czowieku jest tyle miejsca na cielesne (dwa kilo) i niezrozumiae. A co dopiero na niewidzialne? 27 II Wstaj noc do kibla. W ciemnociach nie widz siebie. Czuj ciki pcherz. Poduszki napuchni - tych stp i donie bez kilku palcw. Bolenie zaciskam rce. Zdrtwiae paluchy powoli odrastaj na swoim miejscu. Przewracam nimi strony starych gazet, zostawionych w azience. O, tydzie temu umar Balthus. Czy to nie on grozi swoim synom: .Jeeli wemiecie kiedykolwiek do rki pdzel, poobcinam wam palce! Chyba mam palcow obsesyjk. Nimfetkowate ciaa modelek Balthusa. Za niewinne na zwierzco owosion pe, zaklejon dziewictwem midzy bezwstydnie rozchylonymi nogami. eby j otworzy pieszczot, trzeba polini... palec. Balthus, wymarzony ilustrator de Sadea, oburza si, gdy przypisywano mu perwersyjn wyobrani. .Jestem malarzem religijnym! - broni si przed ocen lepcw, obmacujcych jego obrazy. A propos mierci (Balthusa)... czy cae ycie nie jest a propos mierci? 28 II Filmowy Hannibal to ilustrowanie ksiki ciekawszej od scenariusza. Wbrew kinowemu skandalowi, omdleniom wraliwych widzw, ma w sobie mao wyrafinowania i napicia.

Jedn z niewielu wad ksiki Harrisa jest niepotrzebna prba uczowieczania potwora. Kanibalizm Hannibala Lectera, tumaczony traum poarcia ukochanej siostry podczas godu na Ukrainie. Hannibal nie potrzebuje takich usprawiedliwie, przynajmniej dla mnie. Jest przecie normalny. Jego rejestr psychologiczny obejmuje najnisze i najwysze tony. Erudyta obdarzony przenikliw inteligencj, a zarazem ludoerca, wracajcy instynktownie do najprymitywniejszych zachowa, do rytualnych korzeni ludzkoci. Przecitniak jest albo inteligentem, odcitym od witalnoci instynktw, albo pgwkiem, podajcym za stadnymi (wspczenie masowymi) instynktami. Samotny Hannibal to subtelny kanibal ludzkoci. Jej ciaa i ducha - wytworw sztuki muzycznej, plastycznej, kulinarnej. Nie ma w tym sprzecznoci. Bycie koneserem wymaga smaku, czyli poczenia wiadomej inteligencji z instynktownym apetytem. Muzyka Bacha, dziea florenckiego renesansu, najdrosze wina, gsie wtrbki - w wiecie duplikatw, podrbek i hamburgerw. Hannibal wygryza dla siebie (dosownie) w gszczu masowej tandety drog ku oryginalnemu piknu. Byby nadczowiekiem, gdyby inni byli ludmi. S jednak pazernymi podludmi (oprcz agentki FBI Starling i uczciwego pielgniarza). Lecter - psychiatra, obgryzajcy blinich, wyerajcy im mzg, to metafora ludzkiej inteligencji zapanej w puapk przecitnoci. Kiedy nie ma ju dokd si wycofa (opisywane w ksice wewntrzne paace wyobrani Hannibala), atakuje jak szczur, gryzc napastnika. Niespodziewanie ks wygryzionego misa smakuje nie gorzej od proustowskiej magdalenki, przywoujcej odlege wspomnienia dziecicych mioci i rozczarowa (poarta siostrzyczka). Czy wyrafinowany Proust, wybierajc spord innych przysmakw akurat magdalenk, nie mia na myli jakiego pulchnego Magdalenka, nadajcego si do poarcia? Harris, smakujc literacko wariacje Goldbergowskie, renesansowe malowida, jest po stronie swojego bohatera, ktremu w kontemplacji pikna przeszkadza ogupiony tum konsumentw. Dla czterech, piciu miliardw ludzi starczy moe chleba, ryu, ale zabraknie prawdziwej sztuki, rafinady luksusu. Doktor Hannibal nie jest tylko bogatym turyst - konsumentem, pochaniajcym muzea i krajobrazy. Przez jego usta smakosza przechodz oryginalne strofy Dantego, starotoskaskie poematy. W finale poera mzg, znieczulony morfin, odcity od swych pospolitych czynnoci zarzdzania ciaem. Potrawka z czystej inteligencji. Wspczesna, psychiatryczna uczta platoska. Rozkoszowanie si wiatem idei, wydubywanych z jaskini mzgu. W filmie pasowaaby wic w tej scenie homoseksualna Jodie Foster. Juliann Moore gra przeraenie

zamiast wyrafinowanego dystansu. Ze scenariusza usunito jej uczucie (platoskie) do Hannibala. Agentka Clarice Starling - dua i mdra dziewczynka (rekordzistka Ksigi Cuinnessa, majca na swym koncie najwicej trupw w subie FBI), nie polubi Potwora. W przeciwiestwie do naiwnej dziewczynki, zbierajcej kwiatki dla innego monstrum z filmu Frankenstein. Psychiatra Hannibal Lecter, jak na postmodernistycznego potwora przystao, jest mieszanin kilku innych stworw masowej wyobrani i rzeczywistoci. Parodi Frankensteina, now wersj Nosferatu, bakaskim satrap. Nosferatu - nieuchwytny wysannik mierci, chronicy si w trumnie. Hannibal, wychodzcy z trumny hibernacji w pierwszych scenach filmu. Wampir przetacza mier, gryzc ofiar, mumifikowa ywe trupy. Lecter gryzie, masakrujc twarze, upodabniajc je do twarzy poddanych rozkadem mierci (albo - metaforycznie - rozkadem moralnym). Hannibal psychiatra i wampiryczny Nosferatu. Fikcja? Na Bakanach do niedawna jeszcze straszy Psychiatra (z wyksztacenia) - wampir (z powoania) - Miloszevi. Psychiatra rzdzi swymi poddanymi. Tymi z diagnoz i tymi, ktrzy oczekuj pomocy, nie radzc sobie w yciu. Doktor Hannibal dziki swej intuicji i psychiatrycznej wiedzy przenika zachowania ludzi. Daje mu to poczucie wyszoci, prowadzce do pogardy i znudzenia. Bawi si jednak dalej, nie potrafic porzuci ludzkich pajacykw. Rasowy psychiatra? Najbardziej wyrafinowany potwr, jakiego dotd wymylia literatura. Wol ksikow wersj Hannibala. Hannibal jest metafor, podobnie jak bohater American Psycho, symbolizujcy zwyrodnia konsumpcj. Nie rozumiem wic, skd oburzenie okruciestwem tych ksiek i powstaych z nich filmw. Wyrafinowany kanibal i yuppie - morderca s obsesjami widzw, pragncych y na poziomie, naladowa mod i mie dla siebie najlepsze kski tej cywilizacji. Cywilizacji nie rozwijajcej si w imi Boga, Rozumu lub innej do abstrakcyjnej idei. Zachd nie chroni ju obudnie swej apczywoci pod zawoaniem Dieu le veut, Rozum da, Moralno wymaga. yczy innym (kulturom) i sobie nieprzerywanej wojnami albo kryzysem konsumpcji. Tego chc teraz od Zachodu Bg, rozum i moralno. Powiedzenia sobie samemu: Smacznego, wyerajc wasny mzg, rozsdek, marzenia. Takie jest menu kapitalizmu, jakkolwiek by je przyrzdzi i poda: w McDonaldzie, na giedzie, w bezpatnej kuchni dla ubogich. Pola nie bya mi duna za film dozwolony od lat pitnastu. Noc, zazwyczaj tak spokojna i zaspana, skopaa mnie celnie w wtrob.

11 II Mska inteligencja wyewoluowaa, unikajc upierdliwych zaj domowych. - Odkurz - prosz Pietuszkina, czytajcego na kanapie, wok ktrej od kilku dni zbieraj si waki kurzu. Mj udomowiony samczyk patrzy rezolutnie i z penym przekonaniem stwierdza: - Jeszcze nie. Obserwuj, skd si bierze ten brud. Zapomniaam o rewelacjach z poradnika 40 tygodni ciy, tydzie po tygodniu i wyjam go ze schowka. To powinni czyta patolodzy, nie przysze matki. Odebrao mi humor na reszt dnia. Pod koniec ciy gro odklejeniem oyska, krwotokami po porodzie i tak dalej. Pord moe wywoa stosunek pciowy, pocieranie sutek. Przecie nie mam myli erotycznych, hartujc piersi ostrym rcznikiem, przygotowujc je do karmienia (wedug zalece innego poradnika). Prbowaam nosi stanik. Ten to dopiero drani, wic zrezygnowaam, nie musz. Najlepszym biustonoszem s rce Piotra (he, he). Telegadka o promowaniu ksiek w telewizji. Prezesi podpisuj obietnice omawiania ksigarskich nowoci w najpopularniejszym medium, ratujc tym podupadajce czytelnictwo. Bd nudne piciominutowe kazania z telewizyjnej ambony o kulturze i ksikach. Pki co, pastwowa TV pozbywa si najlepszych programw kulturalnych. Zdejmuj z anteny Okna Eichelbergera. Program, ktry powinien trwa latami jak Bouillon de culture Pivota. Ma swoj publiczno, wyjtkowy poziom i prostot. Uduchowionego intelektualist Eichelbergera (najrzadszy gatunek w TV), idola inteligentnej modziewki, zastpi zabawiacz. W Oknach dziwactwa, patologie i zwykle problemy analizowano spokojnie, niemal pedagogicznie. Zazwyczaj robi si z tego tani sensacj, shows pokazujce inno na arenie medialnego cyrku. - I co pan wtedy czu? Naprawd? Niesamowite, i wtedy... W kraju o tak niskiej kulturze psychologicznej, gdzie kady odmieniec to szajbus, Okna byy uchylonymi oknami, wpuszczajcymi w zapyziay wiatek troch powiewu mdrej normalnoci. Zdecydowano je zamkn. Dlaczego? Pytany o to Eichelberger te nie wie. W TV zostanie Familiada od rana do nocy. 1 III Bunt Aniow, czyli mj. Nie mam ochoty by duej anielsko cierpliwa. Ochoty - czy siy? Przytrzanita w chatce pod lasem nie jestem samodzielna. Poszabym na basen, ale... musiaabym prosi Piotra (zmczonego) o podwiezienie. Sam o tym nie pomyli, nie jego obolay brzuch. Wciekam si. Nie potrafi zaoy butw, jestem zdana na jego pomoc. Nie

mog siedzie, lee. Wyj teraz te nie, jesienne buty nie nadaj si na mrz, zimowe, przydeptane, nie nadaj si do chodzenia. Bzik, bzik. Telefon od miej dziewczyny z Obcasw. Chyba si na niej wyywam, moj niemono. Bd zdecydowana, nie ustpuj mi - myl, a gono opowiadam o wszelkich przeszkodach w przeprowadzeniu ze mn wywiadu. O czym? O yciu prywatnym - pisz bardzo prywatn Polk. O feminizmie? Dlaczego - bo jestem kobiet? Czym w Polsce jest feminizm? Naklejk My jestemy te prawdziwe i zwalczamy udawane. Ty nasza, ty nie. Jedna drug zaatwia w wycigach o tytu tej najmdrzejszej i najpikniejszej. Kobieca solidarno. Wywiad o Szwecji? Te mnie nie interesuje. Musi by odpowied na wszystko?^ ja mam dziesitki pyta, na ktre nikt mi nie odpowie. Jestem dzisiaj straszna bitch. Dobrze, e Pietusz - ka wyszed. Potrzebuj z kim pogada. Piotr bierze wszystko do siebie, e powinien to i tamto, e si skar. Chc decydowa o sobie - kiedy urodz, jak. Nic nie zaley ode mnie. Szamocz si, pacz. Wiem, wiem... hormonalny zjazd. Strach przed czymkolwiek, przed sob sam. Niczego nie umiem. Do niczego si nie nadaj. Nie mam prawa jazdy, nie mam pienidzy. Dzwoni wydawca: Co bym powiedziaa na reklam firmy ubezpieczeniowej, mglista propozycja. Dla mnie ostra kpina. Nigdy nie byam ubezpieczona. Najlepszy dowd sytuacja, w jakiej si znalazam. Bezradna, nieubezpieczona od codziennoci. pij, kochanie, pij. Niech mi kto da w eb na znieczulenie do jutra. 2 III Pietuszka kupi metrowej dugoci yk do butw. Wczorajsza histeria odczapaa w lekko wsunitych na stop kozakach. Coraz czciej zwyke rozmowy ze znajomymi przypominaj audycje komercjalnej telewizji. Po byskotliwym ubu - dubu trzeba przeczeka kilkuminutow autoreklam bliniego. Nieliczni zachowali jeszcze klas ambitnych stacji telewizyjnych. Beata nadaje lepiej od Arte i Dwjki po pnocy. Wrcia z RPA. Stylizowaa tam fotki modowe na przyszy sezon. W wynajtych kolonialnych domostwach po ssiedzku gniedziy si inne ekipy. Francuzi fotografowali prowansalskie winnice. Polacy afrykaskie zboe, udajce lepiej polskie kosy dla reklamy. Sucham jej bez znudzenia przez godzin. Odkadam suchawk, zastanawiam si, oddzwaniam: - Beata, czemu tego nie spiszesz? Tych absurdalnych historyjek midzynarodowej stylistki - chyba mami j komercj - prasowanie kiecki na pustyni, brazylijskie modelki sikajce do pisuarw, sezonowi geniusze. Umiesz pisa, nie jeste idiotk od szmat, widzisz wicej ni dziennikarze. - Aaaa - ziewa Beata. - Moe na emeryturze...

Z ciowych przesdw: 1. Kobiecie w stanie odmiennym wszystko si udaje (chyba przede wszystkim urodzi). 2. Tego, kto odmwi ciarnej pomocy albo j okamie, spotka nieszczcie. W wersji dokadnej: plaga myszy. (Moja mama twierdzi, e to stuprocentowa prawda.) 3. W zaawansowanej ciy stawanie na palce i podnoszenie wysoko rk grozi podduszeniem dziecka ppowin. (Nie wierz, ale tego nie robi z powodu przesdu numer 4, ktry wydaje si jeszcze absurdalniejszy, a jednak...) 4. W Chinach nie wolno zamiata pod kiem brzemiennej kobiety. Szczotka mogaby wyposzy Liduszki ycia. Nie wiem, jak mikroskopijne s Li, by moe wielkoci mikrobw i roztoczy. Sterylno prowadzi do braku odpornoci. Jeeli matka nawdycha si kurzu, prawdopodobnie dziecko nie bdzie alergikiem. Kurzowa szczepionka z duszkw Li nie jest gupia. Nie mam co czyta. Bior si do malowania. W godzin machnam portret Piotra. Z kapek plam wyszo co podobnego. Uwielbiam u mczyzn dugie wosy, ich wszaw poezj. 3 III ni mi si Balcerowicz. Mieszkalimy w jednym akademickim pokoju. On wychodzi rano do banku i zamieni si ze mn na batoniki. Mj zboowy, cieniutki. Jego maxi prince polo. Reszt nocy szukaam po sklepach podobnego batonika, chcc mu odda. Gnbi mnie podatki? Miesic temu wysaam podanie o ich przesunicie na czerwiec. Nie podejrzewam si o uczciwo obywatela, biegajcego przez sen za batonikiem dla podatkowych zdziercw. Pisarze, muzycy, tak jak w Irlandii, nie powinni paci podatkw. Nie korzystaj z niczego oprcz wasnego wira i prdu (jeli pracuj noc), za ktry sami pac. Poza tym tfurczo moe si skoczy bardzo szybko i urzd podatkowy (pastwo) nie bdzie utrzymywa trutnia. Pietuszka przynis z pracy Pokus Janssona. Specjalno szwedzkiej kuchni. Zapiekanka z cebuli, ziemniakw i anchois. Smak na wp strawionej ryby, zbyt dojrzaego owocu morza. Jest w tym co mdlco ostrego. Ryzyko (zatrucia?), do ktrego chce si wraca po dreszczyk (i dokadk) perwersyjnego obrzydzenia. Prawdziwa pokusa dekadencji. wiat jest psychiczny, wic do Pokusy by deser: list od byej koleanki z pracy, kuszcej Pietuszk romansem: Drogi Pieterze. Bardzo dzikuj za rad w sprawie pracy. Kiedy bye w Polsce, przeniosam si do szpitala, gdzie mam lepsze warunki i pensj. Sama bym si na to nie

zdecydowaa. Jeszcze raz ci dzikuj. Ciekawe, co u ciebie? Za tydzie wybieramy si z dziewczynami na piwo. Zapraszam (dzie, a raczej noc, data). Zostawiam ci mj numer komrki. Tak bardzo lubi z tob rozmawia, masz na mnie niesamowicie kojcy wpyw. Brakuje mi w nowej pracy naszych wsplnych dyurw. W kopercie, na tej, samoprzylepnej karteczce, pisane rcznie postscriptum: Wysyam list do pracy dla uniknicia nieporozumie z twoj on. A ty zdziro. Zapraszasz faceta kobiety w zaawansowanej ciy, liczc na jego erotyczne wygodzenie. Znalaza si samarytanka z mem i trojgiem dzieci. Moe to biologiczny odruch samicy, godowy taniec jajnikw? Uwodzi zapadniajcego skutecznie mczyzn. Po co ma si marnowa z brzemienn... Gdybym j znaa, podsunabym jej zoliwie najnowszy numer ,Jag ar gravid (miesicznik .Jestem w ciy), rozdzia Sex. Opis wyjtkowo wyuzdanych przyjemnoci w smym, dziewitym miesicu. Pietuszka mieje si z listu. Od tak dawna nie spotyka si towarzysko z ludmi, nie potrafi wic powiedzie, czy propozycje zamnej koleanki s szwedzk norm. Przynis lojalnie list jak grzeczny ucze uwag w dzienniczku. Pochwa? Fantazja bywa okrutniejsza od rzeczywistoci. Pierwsze miesice po przyjedzie do Szwecji wyobraaam sobie podwjne ycie Pietuszki. Cauje mnie wieczorem, wychodzi niby na dyur i... zaraz dzwoni, czyby z pracy? aden problem wymyli taki numer (telefonu)... 4 III Inflacja siebie samej. Nie pisa. Nie rozmawia. 5 III Zosia - (babcia wnukom), pracujca dla instytutu ekologicznego, po batyckich wyprawach, gdzie zanurzaa sond w wymar kau, jedzie latem do pracy na biegun pnocny. Dostaa strj roboczy: kufajk z chisk czapk uszatk. Nie musi chodzi na kurs obrony przed biaymi niedwiedziami. Zostanie dwa tygodnie na statku. Zosia po rocznym kursie nie byaby w stanie obroni si przed misiem. Jest za dobra i za ekologiczna. Jej m zapisa si na list artystw zabieranych razem z wyprawami naukowymi w egzotyczne miejsca. Malarze, poeci tanim kosztem mog sobie naapa tam natchnienia. Wybra biegun poudniowy. Wida ludzie po czterdziestu latach maestwa pozostaj biegunowo rni. Dziesicioletni syn Piotra opowiada o koledze, ktry co jaki czas odwiedza rodzicw. Raz mam, raz tat. - A u kogo mieszka? - Pietuszka jest socjologicznie ciekawy rodzinnych ukadw.

- U drugiej ony taty. U swojej macochy. - Tata z ni nie mieszka? - Rozwiedli si. Tata ma inn, now on. - Dlaczego wic kolega nie wraca do mamy? - Bo si wychowa u taty i macochy. Mam odwiedza, mieszka niedaleko - syn Piotra opowiada i nie przerywa gry komputerowej, zostawiajc po celnych strzaach tum sierotek na ekranie. Od zajcia w ci mam puls 90 - 110. Wyczynowy. Zaledwie dziewi miesicy na stworzenie czowieka, maraton sprintem. Zwyczajno cudu (poczcia) jest cwaniactwem nadprzyrodzonego. Tak to urzdzone, e wypchnity do przodu spektakl brzucha nie jest adn sensacj. Dziecko rosnce pod sercem, kopice w wtrob - c banalniejszego, codzienno ciy. Ale nie do opisania. Niewidzialna prawie komrka, zamieniajca si w embrion, teraz w omiomiesiczn Polk. Czasami api J za kosteczk wypchnitej nogi. Relikwia. Co z tego, e da si dotkn, skoro jest nie do pojcia. Nie mona tego zrozumie. Noli me tangere po cudzie zmartwychwstania i noli me tangere chociaby myl, cud powstania dziecka. Wycieczka w gotyk. Wyprawa do czasw, gdy nie byo drukowanych ksig, renesansowego rozmemania humanizmem. Marzenie o wysmukym raju, namalowanym na desce otarza, paskim raju Ewy z maymi piersiami. Przypaszczonym wu. Wziutki wiat (trzymany w wskich doniach gotyckich madonn), przycinity barwnie naiwn pobonoci do niewidzialnego Boga. Nie odstajcy od Niego pych odrodzenia, pozacanymi jelitami ozdobnego baroku. Skromne redniowiecze. Tskno mi za Krakowem, Toruniem. Wiosenny spacer. zy od soca i rozjarzonego niegu. Neandertalczyk, spacerujcy wrd lodowcw, nie musia zakrywa doni oczu. Mia osaniajce od blasku way nadoczodoowe. Paskie czko samicy Homo sapiens nie chroni mnie przed bolesnymi promieniami. Spuszczam na twarz wosy. Oczy przestaj paka, nos marzn. - Tu jest za duo ultrafioletu, powinna zaoy okulary - karci mnie Pietuszka. - Nie mylisz. Myl, moe nie technicznie, o przeciwsonecznych goglach. Korzystam z tego, co mam pod czerepem - wasnej inteligencji, oraz tego, co czerep porasta - pdugich wosw Homo sapiensicy. Big Brother, fascynujce. Pierwsze na Zachodzie od pidziesiciu paru lat jawne eksperymenty na ludziach. Tych w klatce i tych przed telewizorem.

6 III Powinnam zawoa Sziwo! zamiast ,Jezu!. Hinduska muzyka ma tak erotyczny rytm... Wtrca si do kochania, zaapuje na trzeciego, jak dzisiaj rano... Wirtuozeria tabli jest kopulacj z dwikiem. Gbokim, zmysowym posuwaniem w gb ciaa - medytacji, ekstazy, orgii. Pola, wcielenie mioci, chocia powstaa w podobnej chwili, zamiera. Przekrca si razem z nami, wygodnie ukada, gdy jest ju cisza i wtulanie do snu. Jestem zakochana. Moe nie wiem, czym jest powana, dorosa mio, chodzca w garniturze i z teczk, podpisujca zobowizania, kredyty zaufania. Czekajc, marz o nim, kiedy wrci do domu z nocnego dyuru. Dzisiaj wyobraam sobie na rne sposoby nasze pierwsze spotkanie - wczeniej mogam powiedzie kocham, zapomnie o rozsdku i strachu przed tsknot. Po kilku latach wsplnego bycia razem, mieszkania, cigle o nim marz. Zakochanie jest w wyobrani, wic tylko w mylach, nie naprawd? Wybraam si na krtki spacer. Jeszcze dwa dni temu bya liska zima i Pietuszka musia mnie pcha pod gr. Teraz dziesi stopni, wiosna. Zamyliam si, i ju nie byo powrotu - za mn ptora kilometra, przede mn tyle samo. Zaliczyam star, kilkukilometrow tras przez las. Pod koniec moja miednica przypomniaa boleciwie, e nie suy ju do marszu. Koci rozmiky, puszczaj cigna, ale po drodze nie byo wikszego dramatu. Ciekawe, czy dam rad codziennie tyle chodzi. W lesie ciepy wiatr wdycha w ziemi ycie, rozgrzewa zmarznit i prawie martw. Troskliwie zdmuchuje z niej nieg, by moga przyj w siebie nasiona traw, ktre przywieje tu za miesic. Na szosie mija mnie ciarwka z przyczep pozgniatanych aut. Zmiadone karoserie nadal kolorowo lni w socu. Przypominaj zgniecione zotka po cukierkach. Byszczce i niepotrzebne. Paac Dalaj Lamy w Potali. Nie zastanawiaam si, kiedy go zbudowano. Wyrasta tarasami ze wzgrza naturalnie jak popkana skaa. Twr przyrody albo nadprzyrodzona budowla wzniesiona mruczeniem mantr... W Dziejach dalajlamw Barraux, czytanych dla uspokojenia rozsdku, konkretny czas zbudowania paacu: poowa siedemnastego wieku. W Polsce (Polszcze) wbijano wtedy na pale, w Europie wiartowano i palono na stosach. Jest osobne sowo na umieranie ludzi w przeciwiestwie do zdychania zwierzt. Nie ma jednak osobnych sw na zabijanie, torturowanie ywego ciaa. Pali si, wirtuje rwnie rzeczy. Moe ciao jest rzecz, a czowiek czasownikiem, wprawiajcym j w bezsensowny ruch: yje, myli, umiera.

Pola, Polka, ma soneczne imi, od Apolla. Poczta na pocztku kanikuy przeczekaa w schowku zim i jesie. Do soca, do ycia dorwie si w najadniejsz por roku. 7 III Budz si wyspana o trzeciej nad ranem. Pietuszka na dyurze. Bkam si po mieszkaniu. Ogldam telewizyjne powtrki, czytam. Kad si do ka o pitej, bez nadziei na sen. Jest mi dobrze albo smutno. Nie wiem. Skd wzruszenie, al? Pacz. Zasypiam, dziecinnie ciskajc rg poduszki. To ju nie s kopnicia, rusza si cay brzuch. Gdzie ucieka. I nagle spokj. Dwie, trzy godziny. Strach, moe te niespodziewane podskoki... - Piotr, posuchaj, czyjej bije serce! Panika. Wyczamy muzyk, zatrzymujemy zegary. Pietuszka najpierw uchem, potem szklank obsuchuje brzuch. - I co? - Nic. Trzeba mie suchawki. Kad si, zesztywniaa ze strachu. Kwadrans pniej niemiae bum, bum. yje! 9 III Topnieje jezioro. Odsaniaj si trzy cyple, na ktrych osiedliy si trzy wiaty: witynia krysznaicka, paacyk kuwejckiego szejka i po naszej stronie brzegu willa Poula Bjerre - psychoanalityka, ucznia Freuda. Przyjecha tutaj przed pierwsz wojn wiatow, gdy Grdinge byo osad. Za pienidze ojca, bogatego kupca, wybudowa secesyjne domostwo z najadniejszym widokiem na jezioro. Zajmowa si psychologi twrczoci, wic chtnie odwiedzali go artyci. Synny szwedzki rzebiarz podarowa mu do ogrodu statuetk z brzu, nazwan przez nas pomnikiem fellatio: moda kobieta cauje do mczyzny na wysokoci rozporka. Caowany trzymaj za czoo, nie wiadomo, czy z obawy przed jej apczywoci, czy sprawdzajc temperatur rozpalonej namitnoci gowy. Gociem psychoanalityka i jego ony, piewaczki operowej, by Kandinsky. Zosta po nim pastelowy malunek okolicy. Kandinsky zblia si ju wtedy do abstrakcji, wic trudno powiedzie, co przedstawia obrazek. Pagrki i sosn czy te wjazd do tunelu, wybudowanego dopiero niedawno w Grdinge. Awangardowi artyci wyprzedzaj przecie wizj swoje czasy. Bjerre zbuntowa si przeciw Freudowi, wymylajc psychosyntez. Wasny system terapeutyczny, leczcy schorowan dusz sztuk i twrczoci. Sam koi swj duszny smutek podrami i zainteresowaniami religijnymi. Zmar w latach szedziesitych, pierwszy szwedzki prorok New Ageu. Zostawi po sobie wielki ksigozbir, dom zapisany

Towarzystwu Psychoanalitycznemu oraz mnstwo nierozwizanych spraw majtkowych. Will i Towarzystwem zaja si jego pacjentka, pniej uczennica - Kerstin. W Grdinge prostaczkowie uwaaj j za stuknit staruszk. Organizuje spotkania, na ktre zjeda si new - ageowy Sztokholm. Z westalki, podsycajcej pomie pamici o synnym psychoanalityku, zamienia si w szefow Towarzystwa. Wydaje ksiki Bjerrea, wyjeda na sympozja jungowskie, zaprasza ciekawych ludzi islandzkich szamanw, nieortodoksyjnych psychiatrw, radiestetw, artystw. W ogrodzie, rozcigajcym si od willi po jezioro, osiemdziesicioletnia Kerstin nabiera energii do pracy przekraczajcej jej siy. Napromieniowuje si tam przy czakrze dobroczynn energi, tryskajc z ziemi. Zdarza mi si te korzysta z tej ogrodowej baterii. Zamiast yka aspiryn, nabijam sobie kondycj, rozszerzajc aur. Od wielu lat trwa sdowa przepychanka o prawo do willi po Bjerrem. Jego spadkobiercy, pasierbowie z maestwa ze piewaczk, chcieliby pozby si Towarzystwa i odzyska dom. Kerstin radzia si w sprawach spadkowych Helge - jasnowidza z Islandii. Przy okazji przepowiedzia te przyszo gociom odwiedzajcym Towarzystwo. Malutki islandzki szaman w garniturze, z zegarkiem na acuszku, wystajcym spod kamizelki, rozsiad si w secesyjnym, wysokim krzele, nie mogc dosign byszczcymi lakierkami podogi. Majtajc nkami, wpad w trans. Anio otworzy przed nim ksig przeznaczenia i Helge, zgrzytajc zbami, zacz wieszczy. Czasami mwi po staroislandzku, tak jak jego przodkowie, przekazujcy sobie z pokolenia na pokolenie dar jasnowidzenia. Pietuszka skorzysta z nadprzyrodzonego daru Helge i zapyta go o kilka spraw. - Jasnowidz nie ma wtpliwoci, dlaczego zamieszkaem akurat w Grdinge podsyca po seansie ciekawo Kerstin, wierzcej wicie w kade sowo Helge. - Wiedziaam, e to mistyczne zwizki, bo skd u nas Polak, interesujcy si psychologi. - Opowiedzia o moich poprzednich wcieleniach i w jednym z ostatnich... byem ojcem Poula Bjerre. Daem mu pienidze na ten dom. Nie uwaasz, e naley mi si may pokoik? Kerstin zaniemwia... dodatkowy spadkobierca z zawiatw... Ojciec jest bliszym krewnym od pazernych pasierbw. - Nie martw si - pocieszy j Piotr - wierz w kosmiczn sprawiedliwo. Nie w tym, to w nastpnym yciu zaapi si na dobr reinkarnacj i moe zostan kolejnym prezesem

Towarzystwa Jungowskiego w Grdinge? Nie musimy walczy o dom akurat w tym wcieleniu, Kerstin... 11 III Piotr wyrzuca mi, e w kadym kawaku o Szwecji wychodzi moja niech, niezrozumienie. Nie doceniam tego kraju, nie umiem dostrzec jego zalet. Od pocztku, kiedy tu przyjechaam. Wizja panienki zamknitej na wsi. To prawda. Mieszkam na wsi, nie znam dobrze jzyka z wasnej winy. Nie znam Szwecji. Przyzwyczaiam si do krajobrazu, doceniam spokj. Nie bd spisywa z gazet artykuw o szwedzkich problemach i przerabia ich na wasn wersj zainteresowa spoecznych. Opisuj las, podwrko i to, co mwi do mnie Piotr, przychodzc z pracy. Nie mamy szwedzkich przyjaci. Z radoci std wyjad, nie poznawszy niczego poza najblisz okolic. Po grobach Piotra: Za kilka lat zrozumiesz, jak tu dobrze!, nie bd miaa ochoty nawet na skandynawski weekend. Szwecja nie bdzie dla mnie pamitkowym okruchem wspomnie, zatopionym w ciepo poyskujcym bursztynie. Bdzie kawakiem lodu, ktry mam nadziej - rozpuci si w przeszoci. Napisaam tutaj przez trzy lata par ksiek, artykuw, scenariuszy. Szwedzkiego nauczyam si sama z podrcznikw i telewizyjnych napisw. Nie potrafi powiedzie poprawnie Poprosz kilogram chleba i osiem plasterkw kiebasy, ale rozumiem bergmanowskie dialogi i gazety. Doceniam socjalne udogodnienia - bezpatne szpitale, opiek nad staruszkami. Po babci, mieszkajc obok nas, codziennie podjeda darmowa takswka, wywoca j na zakupy albo do lekarza. Nie dostawaam szwedzkich zasikw, korzystam natomiast ze znakomitej opieki nad kobietami w ciy. Podziwiam rewelacyjny system edukacyjny. Dlaczego od pierwszego dnia nie polubiam Szwecji? Kwestia temperamentu, mentalnoci... bywa, e kogo si nie lubi od pierwszego wejrzenia... chemia. Nie zaapaam si na Szwecj. Nie tylko ja... Jestem za sowiaska, za romaska, za gupia? Bior win na siebie, a kar niech mi bdzie wyjazd, do Polski czy gdziekolwiek indziej. 12 III Nie mam chci pisa. Nie, ebym sobie nakazywaa: za duo siebie, inflacja. Po prostu nie czuj. Chciaabym opisa ssiedztwo za jeziorem - wityni krysznaitw, czsto odwiedzalimy tam przyjaci, ale wychodzi mi opowiastka z przewodnika po okolicy. Zaczam jedwabny obraz metr na metr i po pierwszym zapale odstawiam do kta. Szkka malarska.

14 III Polska ojczyzn gwniarzy - Witkacy. Co tydzie nowa polska sensacja, prd, galwanizujcy zdech ab. Po tygodniu nikt ju o niczym nie pamita. Nie ma sdu, wyroku, konsekwencji (dawniej honoru). Prywatnie nie lepiej. Niemal kady telefon stamtd jest bluzgiem, po ktrym trzeba ciera smrodek. Kupujc mieszkanie, nie wiedzielimy, e oddajemy si w rce amatorw. Nic nie zaatwione do koca, pomylone rachunki, obietnice bez pokrycia. Oszukujce banki, niedouczone sekretarki. Oczko wyej to samo: redakcje, gdzie bezczelnie nie zezwalaj na autoryzacj, paranoicy, dopisujcy do cudzych tekstw swoj wersj Pigmalionw. Nieudani reyserzy, nie tylko filmw, ale i wasnego ycia. Paniusie ,ja wiem lepiej, poskrcani z chorej ambicji i zawici modziankowie. Rodacy! Jestem gotowa, obolaa do porodu. Polce te ju nic nie brakuje. Miewam senn chtk wyj j spomidzy ng rkoma. Wyuska dojrzay owoc z pkajcej upiny. 15 III Wcham czas. Nic nie robi, le, przysypiam. Piotr, zmczony wiosennie, wzi zwolnienie, chorobowe czy co tam. W kadym razie bdzie ze mn do porodu. Potem dostanie macierzyski. Nie mamy adnych zaj, chocia w piwnicy pitrz si stare graty do wyniesienia. W szafach przewalaj si ciuchy, papiery wywaaj ze skrzypieniem drzwi. Odpisa na zalege listy, sprzeda mieszkanie, kupi Poli wyprawk. Pki co, siedzimy ubezwasnowolnieni nierbstwem. Nie umiem wyobrazi sobie czasu odklejonego od przestrzeni. Czas jest dla mnie nieskoczenie pustym miejscem na zdarzenia i emocje. Cigoci, ktrej nie warto przerywa rozstaniem. Zastanawiaam si, co jest najadniejsze w naszym byciu z Piotrem, mimo wariackich nieporozumie, ktni, kw i pazurw, wyacych nieraz spod wymuskanego futerka dobrych chci. Pewno, e nie musimy by razem, i postanowienie, e warto. Dochodzenie w rozpaczy do koca rozsdku i zaczynanie od nowa. Dopiero teraz, przed czterdziestk (mj wieczny Boe, ktremu si nie spieszy) zrozumiaam, dlaczego w I - czingu heksagram Trwanie oznacza maestwo. Ksiga Przemian: Trwanie, heksagram 32. Droga ma i ony nie powinna by inna ni dugotrwaa. Dlatego nastpuje heksagram Trwanie. Trwanie to dugotrwao. Nie jest to stan spoczynku, poniewa zastj oznacza regres.

(...) trwanie polega na wytrwaym trzymaniu si toru, jak rwnie na staoci w zmianie. To jest tajemnic wiecznego istnienia wiata. Jasne, kobieta w dziewitym miesicu ciy, przeraona, na asce innych, bdzie szukaa dowodw na pikno i kosmiczn konieczno trwania, wytrwania w maestwie. Najdziksza kotka tu przed porodem te asi si do ludzi, proszc o opiek. Ale to nie tak... Dorobilimy si bycia razem, tego wsplnego czasu, z podrami, rzeczami, dniami poutykanymi w przegrdki lat i wspomnie. Trwao - niby najnaturalniejsza, dla mnie mudna konstrukcja, do ktrej codziennie donosz lepik mioci, rozsdku i skd wynosz wiadrami zo, gniew, cay ten gruz, zalegajcy na dnie przeszoci. Dlatego bywam tak zmczona? Czy dziecko jest wiatrakiem? W Porodzie i ciy (amerykaskim poradniku przetumaczonym na polski) radz skonsultowa si z lekarzem, jeeli dziecko nie porusza si przynajmniej dziesi razy na godzin. Nie czuj. Czasami Pola pi p dnia. Dzwoni do poonej. - Rita, jak czsto dziecko ma kopa? - Jeeli rzadziej ni dwa razy na dob, trzeba zrobi USG. Podrczniki ciowe pisz psychopaci bez konsultacji z psychiatr. Gazety z Polski, o Kociele. Synod zakaza suchania muzyki mechanicznej podczas mszy. eby jeszcze zakaza piewania, tych strasznych pie bez adu i skadu. Podobno katolicyzm staje si coraz bardziej wybirczy. Niektrzy przestrzegaj tylko szeciu albo siedmiu przykaza. Niezy pomys. Katolik na wzr i podobiestwo ilu gwiazdkowego koniaku: piciokrzyykowy, dziewiciokrzyykowy (wszystkie przykazania oprcz Nie kradnij). Patronem takich krzyykowych katolikw od siedmiu boleci byby wity Jan od Krzya (caego). 17 III Pustka w gowie. Przeuwam (nie przeywam) istnienie. Le i sprawdzam, czy mam jeszcze donie. Mam. Palce - nie zginaj si do koca, ale dziaaj. Nogi - chodz do sprawnie po pierwszych nieudolnych krokach. Wyobrania? Weterynarze bez Granic - midzynarodowa organizacja opieki nad zwierztami. Misja w Afryce. Dwaj weterynarze - Woch i Francuz - wracaj z sawanny po szczepieniu soni przeciw elefantazis. Zatrzymuj si, eby naprawi samochd. Atakuje ich lew. Francuz strzela do zwierzaka nabojami usypiajcymi. Po dawce usypiacza lew pada martwy. Zdy jednak poszarpa Wochowi rami, ktre coraz bardziej krwawi. Weterynarze wzywaj telefonicznie pomoc. Nad samochodem kr spy, podchodz hieny. Obwchuj gboko

picego lwa. Zaczynaj go szarpa, zwierz si nie broni. Po p godzinie jest prawie poarty. Zostaje skra, troch cigien podtrzymujcych koci. Nadjeda pomoc. Gdyby lew y, wanie by si obudzi, usypiacz powinien przesta ju dziaa. Weterynarze przesiadaj si do sprawnego wozu. Woch z ciekawoci podchodzi do na wp poartego lwa. Nagle trucho podnosi si jakim nerwowym impulsem, poruszajcym obnaone nerwy i ochapy mini. Staje na obgryzionych apach, otwiera paszcz, chce atakowa. Odpada mu szczka, wypadaj poszarpane wntrznoci. W drgawkach wreszcie naprawd zdycha. (Przedporodowe fantazje o znieczuleniu?) Polka i las. S podobne. Uzupeniaj si w bliskoci i moim zagubieniu. Ona w rodku, dotykalna, jednak niewidoczna. Las wok, znam w nim kade drzewo, ciek. Jedno i drugie w sobie, yjce, tajemnicze. Na wycignicie doni, zsuwajcej si bezradnie po korze, napitej skrze brzucha. 18 III Klej pierogi. Rozwakowane ciasto przypomina czas rozcignity do przezroczystoci, dajcy si wycisn foremk w dowolne ksztaty wspomnie. Rzeczywicie, mam mnstwo czasu, luksus godzin, w ktrych mog przebiera niby w szkatuce z biuteri. Od dawna nie byam tak bogata. Bez alu zamieniam te skarby na czytanie, spacery, dwugodzinne babranie si w pierogach. Nareszcie dni nie s terminami. Stay si powolnym czekaniem. Wypeniam je smakowitym farszem spenionych marze (a pierogi grzybami). Pietuszka dostaje swoje ulubione danie. Po trzech latach nauczyam si gotowa nie za cienkie, nie za grube, w odpowiednich rozmiarach. mieszy mnie jego znawstwo, wymagania. Nie umie robi pierogw, umie je docenia. Rozgryza i ma rozanielon min. Z ust wystaje mu jeszcze rbek pofadowanego ciasta w kolorze ciaa. Nimfetkowaty, nagi srom. Seksowna potrawa. Mineta smakosza. Po obiedzie wylegujemy si na sofie w kuchni, podziwiajc padajcy za oknem nieg. Reklam niegu o wielkich patkach, taczcych z wdzikiem disnejowskich kreskwek. Namawiam Piotra na niedzieln wycieczk do Taxinge - paacyku - cukierni pooonego nad rozlegym jeziorem czcym Sztokholm z morzem. - Za miesic nie bdzie czasu. Pola, przeprowadzka. Wolaby zosta w domu i patrze na nieg. - Jestem nieogolony (od tygodnia), brudne wosy... - Czy my jedziemy na wystaw rasowych par? I tak nie dostaby medalu, jeste skundlony Aryjczyk.

- Co ty masz na myli, mwic Aryjczyk? - pyta podejrzliwie, pomagajc mi zaoy buty. - Indoeuropejczyk. Bladawy facet z duym ego i ma pyskat on - kocz dyskusj, mogc niechccy zatrzyma nas w domu. Argumentami zabarykadowa drzwi i rozum. Wysadzana starymi dbami droga do Taxinge. XVIII - wieczny paacyk na pustkowiu. Olbrzymie, onieone okna i rozpalony kominek. Ustawiamy si w kolejce po ciastka. Nie ma duo goci. W paacowej bibliotece dzieci siorbi herbatki owocowe. Z ponad cikich rzebionych stow wystaj ich biae czuprynki i wielkie niebieskie oczy. Siadamy w kciku przy kominku. Obok nastolatka z tygodniowym oseskiem, karmi go piersi. Za nami para z kilkumiesiczn, gaworzc dziewczynk, dostawion do stou na specjalnym wysokim krzeseku - dybach. Miao by romantycznie, jest obkowe Przez bezzbne umiechy, rozkoszne gulgania i yczliwe spojrzenia wczam si w midzynarodwk mamusiek. - Ile ona ma miesicy? - Gdzie rodzia? - A ty kiedy? Pietuszka litociwie wyciga mnie do paacowego parku. Idziemy nad zamarznit zatok. Latem przepywaj tdy statki wycieczkowe midzy Sztokholmem i zabytkowym Mariefred. W kilkutysicznym Mariefred przypada na metr kwadratowy najwicej szwedzkich milionerw. Nie wida jednak przepychu. Skromni, protestanccy bogacze mieszkaj w stylowych, drewnianych domkach, zdobionych ogrodami. Przy wjedzie do miasteczka odbija si w jeziorze zamek Gripsholm. Kamienny, napczniay wilgoci grzyb szwedzkiego renesansu. W szesnastym wieku wiziono w nim ksicia Johana i jego on Katarzyn Jagiellonk. Skazano go na doywocie za spiskowanie przeciw swemu bratu Erykowi, szalonemu krlowi. onie winia darowano wolno. Syszc wyrok, pokazaa krlowi swj piercie zarczynowy z dewiz: Wierno albo mier, i zostaa z Johanem. Urodzia w zamku Zygmunta (Waz), przyszego krla Polski. Z Gripsholmen chodzia codziennie lasami do Taxinge po cudown wod. Leczya ni schorowanego ma i przy rdle modlia si o szczliwe wybawienie z niewoli. Pewnego dnia, jak to w bajkach (historia jest bajk nie tyle konsekwentn, co z konsekwencjami), pod zamkiem pojawili si rycerze. Wyswobodzili dobrego, szlachetnego Johana, oddali mu koron, a zego Eryka uwizili. Ile ja si nawrzucaam szwedzkich i polskich pienikw do rdeka Katarzyny Jagiellonki, zanim nastpi mj prywatny cud wyjazdu z tego kraju (he, he).

Jeszcze wikszym cudem jest zimowy widok na zatok w Taxinge. Powinno by normalnie: ld, nieg, troch lasu. wiato (wedug Pietuszki synne skandynawskie wiato, zabarwiajce ultrafioletem) zamienia krajobraz w halucynacj. nieg przykrywajcy ld na horyzoncie bardziej niebieski od nieba. Drzewa, uginajce si pod ciemnym bkitem, fosforyzuj elektrycznym indygo. Mga przeciera z realnoci wysepki, unoszc je niby przezroczyste, fioletowe baki. Gono i w zachwycie odwouj narzekania na nud tutejszego krajobrazu, na jaowo bieguna. Tam to musi by spektakl zorzy i niegu. Nocna, zamroona tcza ksiycowa. 19 III - A gdyby w szkole uczy prawdy? - obieram ziemniaki, Piotr szykuje filety z kurczaka, naciera je imbirem. - Prawdy? - miesza zalew z curry, soi i wdki kminkowej. - Ty jeste jeszcze w czasach Newtona, nie? Raj klasycznej fizyki, gdzie przyczyna ma skutek, wszystko da si wyliczy. - Aha - Pietuszka nie ma fizycznych kompleksw. - I dla ciebie wiat jest z atomw, poupychanych w materi jak ziarna piasku do worka? - Co jakby... - Gdyby uczy od razu, e s tylko kwanty energii, pojawiajce si i znikajce, e tak naprawd s momenty, gdy nas nie ma, gdy znikamy. Nie byoby atwiej ludziom wierzy w Boga? - Ooo, Koci nieobecnych, radykalniejsze od buddyzmu - Pietuszka woy kurczaki w panierce do piecyka - krematorium. - Domowy filozof, moe by tak dotara... - Do czego? - Marchewki na surwk. Moja przebojowa creczka postanowia wydosta si na wiat. Nogami. Wychodzi mi bokiem, pod ebrami, kopic uparcie w jedno miejsce. Suszny kierunek, skd ma wiedzie, e trzeba wali gow i czeka, a wyjcie si samo otworzy? Polka, jeste bardzo samodzielna, tylko niedowiadczona. Buczuczne owiadczenia i deklaracje nowej polskiej telewizji katolickiej. W programie dyskusje bruLionu, biae - czarne, wiat wedug Frondy kumotersko manichejsko podzielony na naszych i reszt. W konsekwencji medialna wiara, skazujca na

mczestwo. Nie tych dajcych wiadectwo, ale straszonych wiadectwem niby ogniem piekielnym, wypalajcym faszywe stygmaty. Skd u neofickich modziankw, zajmujcych si bosk propagand, pewno posiadania jedynie susznej prawdy? Jakby prawda musiaa by prosta (prostacko oczywista) i niesprzeczna. Gdzie niuanse Bernanosa, Pascala? Jeli prawda ma opisywa byt (Byt), to z natury musi by sprzeczna, gdy byt jest paradoksalny. Wiara jest te paradoksalna, przekraczajca normy rozsdku. Obrocy prawdy, prawdulki wykrojonej do wielkoci gazety czy ekranu, dopadaj ukrytego (wszdzie poza nimi) diaba. Wycigaj go za ogon. Opisuj swoje wysiki walki ze zem, z t wystajc kocwk za. Cign w kolejnych audycjach ogon diaba, w duszy cignc metafizycznego druta. A tak naprawd (naprawd), w wikszoci cign za nitk z rozwijajcego si kbka wasnego popltania. Le na dywanie, obserwuj podskakujc sukienk. Co w rodku mnie przebiera nkami i rczkami. Obudzona wanie wiewirka. Biegnca na koowrotku przed siebie, w coraz cianiejszej klatce. 20/21 III Noc Prba rodzenia. Noc podrywa mnie z ka do kibla. Biegunka, zatrucie? Ble menstruacyjne, mdli. Chodz w kko po mieszkaniu, api si stou. Nie ma skurczw, wody nie odeszy, a ja rodz bl. Piotr si budzi, bardziej przeraony ode mnie. Krci si przy telefonie, midli kartk ze spisem szpitali. - Zostaw, co im powiesz, ona zrobia kup? Po godzinie mog si wyprostowa. Na pewno zatrucie. Cigle wygodniaa, podjadam byle co i to s skutki. Pietuszka czyta na gos z podrcznika: Na filmach pord rozpoczyna si dramatycznie i jednoznacznie. Kobieta chwyta si za brzuch i jczy Rodz!, czym wprawia swego partnera w stan komicznej bieganiny. W yciu jednak taka scena rozgrywa si duo wolniej. Jak rozpoznasz, e pord si rozpocz, jeeli nigdy przedtem tego nie przeya? Na szczcie twj organizm wysya kilka wczesnych sygnaw informujcych. Mog si one pojawia w odstpie kilku dni albo wszystkie naraz (...), pobolewanie brzucha jak przed miesiczk, potrzeba czstych wyprnie, a nawet biegunka. Pomimo tych uciliwoci dzie albo dwa przed porodem poczujesz przypyw energii... Zatrucie czy pord? Pierwszy dzie wiosny i Baranek, wchodzc w swj znak Zodiaku, zacz podskakiwa? Jeeli pord... podobny do okresu, da si wytrzyma.

Postraszeni nocnym nalotem blu, postanawiamy kupi ju kompletn wyprawk dla Polki. 21 III Ogldam w sklepie ciuszki, nosideka. Jestem znowu w dziecistwie. Miniaturowe sukienki, grzebyki, mebelki dla lalek. Piotr zaduma si nad pioszkami. - Ubranie dla kogo, kto jeszcze nigdy nic nie nosi, kogo jeszcze nie ma na wiecie. Pierwsze ubranko... - Sto koron, Pietuszka, sto koron... wemy co taszego. Nie mog si uspokoi. Czekam? Ju dawno mina pnoc. Jestem wyspana, nie pic. Moja mama urodzia pierwsze dziecko po piciu godzinach, w domu. Siostra, majc ju skurcze, zrobia sobie pedikiur, makija. W szpitalu, gdy miny pierwsze ble, zapytaa, kiedy zacznie si pord. - Ju po wszystkim - poona bardziej od niej zszokowana tak lekkim porodem, wyja na wiat niemal umiechnitego Siostrzeca. Niestety atwo rodzenia ani umierania nie jest chyba dziedziczna. O czwartej nad ranem z czytanej ksiki wysypuj si mi sowa. Widz co drugie, przysypiam. Te, ktre zostay na zamglonych stronach, s ostre i wskie. Podwaaj opadajce powieki, usk wysychajcej wiadomoci. Szykuj powoli przeprowadzk, torby niepotrzebnych rzeczy do wyrzucenia. Najbardziej al kwiatw, egzekucja na rolinkach. Ratuje si zeszoroczna pelargonia. Ma nabrzmiay zielony pczek. W przeliczeniu na ludzkie koniec dziewitego miesica, ostatnie dni przed pojawieniem si czerwonego kwiatka. Ktra z nas bdzie mie szybciej rozwizanie? Gdyby zakwita w dzie urodzin Poli... Pelargonie wydaway mi si obrzydliwymi, mieszczaskimi kwiatkami, wystawianymi na balkony i okna razem z wietrzon pociel. Miay zapach przepoconych ek. Wyrzucona na parapet biaawa pierzyna, wypchana opas, rowo cielist poszewk. Ubite kowe zwierz, zwisajce z okna, eby si wykrwawio i skruszao. Warstewka podconego tuszczem powleczenia, okrywajcego pocie rowego misa. Obok smtne pelargonie. Sama nazwa przywouje mier: pelargonia - agonia. Zamordowane pierzyny, okrywajce martwe ycie rodzinne, aobne doniczki kwiatkw przestay mnie straszy w Szwecji. Zatskniam za widokiem wietrzcych si koder. Odrobiny wywalonego na widok publiczny domowego ciepeka. Pelargonie w

bladawym krajobrazie stay si nagle wciekle jaskrawe. Bezczelne niby poszminkowane wulgarnie usta prostytutek, w kraju, gdzie klientw dziwek zamyka si do wizienia. Oszoomiona czerwieni ich patkw, kupiam rok temu doniczk z pachnc pelargoni, wysok, zadban i drog, w swojej kategorii rolinn cali girl. Warto byo skorzysta z jej usug. Zapacio si raz, a kwita wiele razy do pnej jesieni. 22 III - Przyjd obcy - mj wity Piotr ze smokiem odkurzacza walczy z kurzem. - Jacy obcy? - Tak si mwi po szwedzku przyjd gocie. Czujesz t gocinno? Zjawi si makler - facet z biura nieruchomoci, wyceni mieszkanie. - Obcy bdzie punktualnie o dwunastej? - Jeeli Szwed, co do minuty. Gdyby mia si spni pi minut, zadzwoni, e jest ju na trasie. W Watykanie odmawiaj Anio Paski, w Krakowie trbi hejna, u nas makler w pracowniczym mundurku. Bardzo czarny plastikowy garnitur i bardzo biaa nylonowa koszula. Na piersi herb banku - zota moneta. Oglda schody, skrzynk pocztow. W mieszkaniu wyjmuje cyfrowy aparat fotograficzny, staje przy oknie z widokiem na jezioro. - Wida tylko zim - ostrzega Piotr. - Sprzedamy mieszkanie w cigu miesica, nie zasoni go jeszcze drzewa. Oferta z widokiem na jezioro jest drosza. Nie wiem, jakie widoki i na co ma gospodarka szwedzka. Chaupa kupiona wzgldnie tanio trzy lata temu zdroaa do dzisiaj piciokrotnie. Socjalistyczny Pietuszka czuje si nieswojo, spekulacyjnie. - Lucky you! - makler chowa kalkulator. Zdjcia mieszkania bd zaraz w lntemecie, ogoszenia o sprzeday za tydzie we wszystkich lokalnych gazetach i najwikszym sztokholmskim dzienniku. - A, jeszcze jedno - zawraca z tarasu. - Klienci nie lubi, gdy kto jest w domu, chc mie swobod ogldania... rozumiecie. Jasne, obcy nie lubi obcych. - Ale bdzie niemowl, nie moemy cigle wychodzi na spacery - ostrzega Pietuszka. - No tak, tak, co si uzgodni. Schowamy si w szafie. 23 III W co ja wierz? W sny. Ostatnio ni mi si Pan Bg.

Strawione jedzenie kry po organizmie, odywiajc komrki. Jego porcje powdruj w czci ciaa wygodniae witamin i energii. Wessie je mzg, wtroba, rurk ppowiny popyn do Poli. Odywczy obiad niechccy trafia mi jednak z odka do garda. Zaciskam zby, nie porzygam si. Poniej, w przeyku, zaczyna si mozolna, proletariacka harwa metabolizmu, pozbawionego wydelikaconego zmysu smaku, mam nadziej. A jeeli nie? I rka albo noga maj wyrobione gusta kulinarne? 24 III Wizyta w przychodni. Poona zaadowaa nam trzy kasety wideo z filmami o macierzystwie i wysza do swojego gabinetu. Pierwszy film. Pord. Kobiety cicho jcz, cierpi. Mowie z gupimi minami patrz na nie bezradnie. Bardzo dobry film. Bez wrzaskw, charakterystycznych dwikw chlap, rozcinania skalpelem krocza. Widziaam podobny polski, krwawy horror. Co midzy rzezi a powstaniem. Szwedzki obraz spokojny, neutralny jak ten protestancki kraj bez wojen. Pord cik prac, nie bohaterskim wyczynem i katolickim mczestwem. Drugi film, norweski. Karmienie piersi. W Polsce zaczby si od Madonn. W Skandynawii od panoramy krajobrazw. Pi, dziesi minut widokw znad fiordw, Laponka z sankami. - Dlaczego norweski, nie szwedzki? - pytam Pietuszk, wpatrzonego w swj ulubiony widok zmarzliny. - Norweskie biusty najlepsze - zapewnia ze znawstwem. Jego te nie najgorszy. Gdybym miaa cesarskie cicie, bdzie musia sobie ogoli tors. Pki mama jest pod narkoz, noworodka przystawia si do piersi tatusia. W ten sposb malestwo wiczy ssanie. Trzeci film. O komunikacji z niemowlciem. Rodzice w stuporze patrz na rozkosznego przybysza z kosmosu o urodzie spielbergowskiego E.T. Nawizuj kontakt z inn cywilizacj za pomoc cmoka, pocierania i zmiany pieluszek. Wracamy do poonej. Mierzy mnie, osuchuje, wszystko w porzdku. Pord 7 - 10 kwietnia. Pytam, czy mog obejrze na USG buzi Poli. - Twarz? - jest szczerze zdziwiona. - Twarz - pomyliam swka i powiedziaam hulajnoga?

Gwka Poli odwrcona w niewidoczn stron. Lec pod USG, zastanawiam si, co chc oglda inne matki. Stop? Ppowin? S przygotowane naukowo do podziwiania morfologii? - Jak si czujesz przed porodem, napita, zadowolona? - poona zadaje pytanie z formularza gupich pyta. Co ja mog czu po obejrzeniu tych filmw... - Wzruszenie - nie umiem znale odpowiedniego szwedzkiego sowa, prosz oczami Pietuszk o przetumaczenie. W samochodzie Piotr zastanawia si nad pytaniem poonej. - Potraktowaa ci jak histeryczk. - Dlaczego? - Musiaa ci pyta o takie rzeczy... O samopoczucie. - To jej obowizek, moe ciarne dostaj hyzia i trzeba im da co na uspokojenie... A co ja mog czu? Nie wmawiaj mi, e Szwedki odpowiadaj: Nie czuj nic. Gdyby tobie pokazali nowy zabieg borowania zba poczony z jego wyrwaniem i po projekcji zapytali: Co pan czuje, cieszy si pan, e bdzie mia zdrowy trzonowy?. Cieszyby si i czeka z radoci na zabieg?... Pietuszka... On boi si porodu bardziej ode mnie. Prbuje pocieszy, wmawiajc, e samym dobrym nastawieniem poradz sobie z blem. Oczywicie jeeli w trakcie par, krzykw nie skapituluj, bdzie to jego zasug: psychologicznego treningu drczenia (Nie bd cienias) i wspomagajcej obecnoci. Waciwie powinien dosta ten milion dolarw, obiecany pierwszemu mczynie, ktry urodzi dziecko. Najdziwniejsze i chyba niedobre: naprawd si nie boj. Ogldajc zamczone porodem kobiety, pacz: ze wspczucia, ze wzruszenia - te mnie to czeka, ale si nie boj. Nie umiem si ba czego, czego nie znam. Brak wyobrani? Optymizm? 25 III Pietuszkowa reklama seksu: COITUS KOI 26 III Ta dziwka jest szybsza ode mnie - zakwita pelargonia. 28 III Polka wybija si na niepodlego. Oczywicie moim kosztem, walc stopkami w dno macicy, w odek. Nosz j do lasu. Obydwie jestemy zdrowo nakrcone, wyprzedzam spacerowiczw, lawirujc brzuchem midzy drzewami. - Uwaga! Za kobiet w ciy nikt nie nady - pokpiwa Pietuszka.

Obiecuj sobie, ju po wszystkim, trzy rzeczy: 1. Butelk szampana 2. Wsk, krtk spdnic 3. Zwis z trzepaka rkami na wyszym drku i druga pozycja: gow do dou, nogi zaczepione na niszym drku. Bd si tak buja, w spdnicy, pijc szampana. Brzemienne marzenia. Wracaj gsi, kr nad domem. Dlaczego ich gganie nie zalicza si do najpikniejszych ptasich pieww? adne tam banalne wirgolenie czy godowe podlizanki. Drewniane klekotanie, nawigacyjne skrzypienie, zapowiadajce wreszcie powrt z zamorskich krajw. 29 III Z wydawnictwa gruba koperta - korekta Polki. Okadka ze zdjciem w sidmym miesicu ciy, schowanej pod kadrem. Uwierajcej w ebra, przyciasnej. Strony usiane brakujcymi przecinkami, dwukropkami. Interpunkcji nigdy si nie naucz, tajemna wiedza hieroglifw. Przegldam tekst i czytam go waciwie po raz pierwszy. Powtrki sw, skadni. Lenistwo wiadomoci, powtarzajcej najchtniej te same zwroty, piszcej niby przez kalk. Tego nie zmieni aden korektor. W dwa dni poprawi sze miesicy bdw. Na marginesach proba korektora o wytumaczenie sw bindu i tak dalej. Czyja pisz do gazety albo kolorowego magazynu, gdzie kade sowo musi by zrozumiae dla kadego? Sownictwo ksiek jest bogatsze, jeli niezrozumiae, chocia wytumaczone (bindu buddyjski zacztek ycia czowieka, skadajcy si z kropli ojca i matki, po zachodniemu pierwsza komrka zygoty), wystarczy sign po sownik. Straszak gazet. Mzgi zawinite w gazet. Lubi poprawki przed wydaniem ksiki, gdy siedz naprzeciwko kapo od sw i si kcimy. - To niepoprawnie, niegramatycznie - korektor wywija czerwonym dugopisem. - Ale zrozumiale - czuj, e nareszcie dotknam jzykiem szczebli lingwistycznej klatki. Teraz wystarczy przegry. - Nie, stanowczo tak si nie robi - czyciciele lingwistycznego zoo przyjd zaraz wysprzta niestrawione resztki kocwek, deklinacji. Sowa powinny by na wolnoci. S wystarczajco inteligentne i ostrone, nie zgin w bekocie. Ze sw zbudowany jest cay nasz wiat; ten nieoywiony rzeczownikw, pulsujcy krwi czasownikw. Dajcych si rozszarpa, a pniej przeszczepi przedrostkw, zaimkw i blizn zarostkw.

Kochana korekto, wicej zaufania do jzyka. Litera jest wana, ale nad ni unosi si sens, nie dajcy si zapa w sida gramatyki, wytresowa do dreptania po ladach kropek i przecinkw w dozwolonej onie interpunkcji. Nasze plany: 7 - 10 kwietnia Polka, 1 maja przeprowadzka. Przyjedzie siostra Piotra z mem, pomog nam zaadowa si na prom. 8 kwietnia przyjdzie wycieczka kupujcych mieszkanie. Ale moliwe, e nikt nie przyjdzie, a Polka urodzi si 20 kwietnia, popdzana sztucznymi hormonami. My dostaniemy wira z nerww, dajmy na to 25 kwietnia. Strzeliabym sobie kielicha, trawk, relanium, cokolwiek. 30 III Telefon od Marii, z festiwalu teatralnego w Katowicach. Dostaa nagrod za reyseri Sandry K. Po spektaklu dyskusja: studenci czuli si ponieni, studentki twierdziy: Sandra K. to my. Nie api. Ponion szyderczo kretynk jest w moim tekcie anorektyczna Sandra. Wieczorem, przed telewizorem, zastanawiam si, czy mam racj. Ogldam szlochajc studentk z Big Brother, przytya par kilo. Tragedia. Sandra, ze swoimi przemyleniami i charakterem, to przy niej intelektualistka. Heidegger wagi lekkiej. Kretynizm Big Rother! Nie wikszy od dziennikw z internowania, na przykad Szczypiorskiego. Kamera jest jeszcze w miar obiektywna. Ludzkie spojrzenie pisarza, olepione mioci wasn, nieomylnoci, wykrzywia opisywanych, pomniejsza do rozmiarw egoistycznej narracji. Koledzy z internowania, obiekty do opisania, byli w gorszej sytuacji od bohaterw Big Brother. Znaleli si tam wbrew wasnej woli, a Big Pisarz obserwowa nie tylko ich twarze, ale i myli. Te urzdzam z Polk reality show. Big Mother watching yourself. 31 III Ucz si szybkiego czytania. Odrabiam podrcznikowe testy. Jestem przecitnie sprawna. Po dwch rozdziaach wicze awansuj o sto wicej sw na minut. Zaczynam wtpi w sens tej zabawy. By moe wcale nie czytam szybciej, po prostu pierwszy test na zwyke czytanie robiam wieczorem, zmczona. Rwnolegle do wzrostu prdkoci ronie moja podejrzliwo. W ksice najwaniejszy rozdzia o czytaniu mzgiem zamiast okiem jest najkrtszy. Moliwo czytania linijki tekstu od tyu argumentuj jzykiem hebrajskim. OK, ale po hebrajsku czyta si z prawej do lewej, bo tak si pisze sowa, nie od koca. Mzgiem czyta si rzeczywicie szybciej, czy jednak o to chodzi w czytaniu? W popiechu nie sysz gosu szepczcego mi zawsze tekst, gubi si obrazy. Oko jest zmysowe, mzg pozbawiony filtru zmysw, beznadziejnie dosowny.

Polka si jeszcze nie urodzia. Droga z brzucha do gowy jest o wiele bardziej skomplikowana ni do rozwartej szyjki macicy. Nie potrafi jej urodzi w moich mylach. Odwin z mojej skry, mini. Zrozumie - mam w rodku czowieka, jestem podwjna. Czkawka Polki przypomina gone bicie serca. Jakby walio mi drugie serce w okolicach ppka. Podczas wieczornej kpieli widz jej paniczne rozkopywanie si w obronie przed ciep wod. Prbuje uciec? Wystawia pupk, krgosup, kolano. Nosz j w sobie, ale jestem gdzie odcita, amputowana od jej obecnoci. A jeeli si urodzi dopiero, gdy przekonam sam siebie, e naprawd tam jest? Zrozumiem i natychmiast strac? Najwicej dzieci rodzi si przy peni ksiyca. Najblisza i ta najwaniejsza, wyznaczajca ruchome wito Wielkiejnocy - pitnastego kwietnia. Moje ruchome wito we mnie, poruszajce si w za ciasnym brzuchu. Kace na siebie niecierpliwie czeka. Boe Narodzenie jest rodzinne. Mrz, zaganiajcy do domowego ciepeka, podziwiania koyski z malestwem. Wielkanoc - mistyczna. 31 III Obrzpolone paznokcie stp wygldaj na obgryzione i to w dodatku tylko palce prawej stopy, lewej nie sigam. Pietuszka fachowo bierze si do egzekucji. Obcina mi szpony, poprawia cicie. Australia. Ciepo, ciepo. Mogabym prowadzi samochd, boso, bez tej cholernej zmiany biegw i prawa jazdy. Gazety z Polski. Wprost. Zdjcie ksidza Twardowskiego, zamiast biskupiej piuski rudy tupecik. Prno poety? Nie sdz. Jeli nawet, to metafizyczna. Chce si t peruczk przypodoba patrzcemu na niego z gry Panu Bogu. Za kilka lat wprowadz piguki antykoncepcyjne dla mczyzn. Supernieszkodliwe. Dotychczasowe wynalazki miay za duo skutkw ubocznych. Do przeknicia dla kobiet (w codziennej piguce), niebezpieczne dla samcw: 1. Mskie tabletki antykoncepcyjne wywouj nadcinienie. Wiadomo, piguki dla kobiet podnosz cinienie, powoduj skrzepy. 2. U facetw zagroenie rakiem prostaty, u kobiet hormonalne tabletki zwikszaj ryzyko raka macicy. 3. Mski spadek zainteresowania. Wieloletnie branie piguek moe wywoa u kobiet ozibo. 4. Nadwaga. Kobiece piguki te zwikszaj mas ciaa przez zatrzymanie wody. 5. Chyba najwaniejsze zagroenie msk piguk - trdzik. Akurat kobieca piguka wygadza cer.

Punkt pity, uroda jako jedyny powd, by tru kobiety antykoncepcj, tak szkodliw dla mczyzn? Faszerowanie kobiet trucizn, ktra dopiero za ile lat okae si prymitywnym wistwem. No tak, ale one potkn cokolwiek, by uchroni si od niechcianego macierzystwa, za ktre czuj si odpowiedzialne. Mczyni nie maj takiego wrodzonego instynktu, oni najwyej maj nabyty obowizek alimentacyjny. 1 IV Trzynacie stopni. Otwieramy szeroko okno. Wygldamy (przez nie) jak emigranci. Tutejsi okien nie otwieraj, nawet w upa. Wiadomo; powietrze skada si z atomw. Atom natomiast zabija. Cia nie jest chorob, cia nie jest chorob - powtarzam sobie. Mam problemy ze staniem (bol nogi), siedzeniem (ebra ocieraj brzuch), leeniem (odek przesuwa si do garda). Zostaje chodzenie. Katuj Pietuszk spacerami, ale ile mona... Ponacigane wysikiem minie, zatykajce si yy, reagujce wrzaskiem blu nerwy krgosupa. odek ledwo si powstrzymuje przed samospaleniem zgag. Organizm - tak skomplikowany i przez to tak prosty do zniszczenia. Wystarczy wyrwa wtyczk, przenoszc nerwowe impulsy, zatka ttnic. Precyzja ycia i prostactwo mierci. Nadymam si, puchn mi stopy i donie. Podobnie czuje si spczniaa materiaem genetycznym bakteria, tu przed podziaem? 2 IV Od skomputeryzowanej Wisy (dentystki) wysyam e - maila z korekt. W gabinecie wanie dekorowane s ciany. Zdjcia z jak paradontoz i fotki wyleczonych zbw. U ginekologa specjalizujcego si w skrobankach te powinny wisie zdjcia: przed i po zabiegu. Wis interesuj nie tylko dziury w zbach, ale take ich otoczenie. Co ktr wizyt dowiaduj si od niej kolejnych rewelacji: wpyw zgrzytania zbw na bl gowy, chory zb przyczyn nagej mierci. Dentystw musi to strasznie hajcowa. Urzdzaj sobie konferencje (Dolna lewa szstka) i zjedaj na nie z caego wiata. Wisa wygasza referaty w Japonii, Europie, publikuje naukowe artykuy. W gabinecie przyjmuje te midzynarodowe towarzystwo. Jej francuska asystentka nauczya si polskiej komendy dentystycznej: Zagry!. Kojarzy si jej to ze znanym z dziennikw telewizyjnym sowiaskim miastem Zagreb (Zagrzeb). Rozkazuje polskim pacjentom zacisn zby komend Zagreb, a gdy si pomyli, woa Sarajewo!.

Prba snu. Zasypiam o dwudziestej trzeciej. Z czterema przerwami na siku, przebudzeniem o pitej, zalicz cztery, pi godzin odpoczynku. Budzi mnie warkot. Niech sobie... traktor, wiosna, sieje, orze. Trzsie szybami. Jest pnoc. Na podwrku Apocalypse now, we mgle lduje helikopter, czerwona pooga wiate. Przylecia po babci, zabiera j do szpitala. My mamy samochd, po mnie nie przylec. 3 IV Gapi si na aresztowanie Miloszevicia, nie podejrzewajc, e moe to mie jakikolwiek zwizek ze mn. Telefon z Belgradu, szalona tumaczka: - Nareszcie moemy wyda My zdies emigranty! Tyle razy wyjaniaam dziewczynie: Nie moecie. Prawa do ksiki maj Francuzi. - Wystarczy twj podpis. Nie wystarczy. Serbia to jaka sowiecka Rosja, gdzie nie obowizuj prawa autorskie? Dlaczego akurat My zdies..., rosyjski tytu? I co ma zamknicie tego bandyty do mojej ksiki... Nie mog si dogada z tumaczk. Poredniczya kiedy midzy nami pani z konsulatu, ambasady polskiej czy Instytutu. Jest dotacja, jest przetumaczona ksika, wszystko zaley ode mnie. Podejrzewam szalestwo albo hucp. Dostaam list od tumaczki o podsuchach, komunistach. Odesaam j do polskiej Wydawczyni. Miloszevi moe si wymiga od sdu europejskiego (std entuzjazm tumaczki, przeczuwajcej bezkarno take jego poddanych?), Serbia wymiga si od sdu, ale ja niczego nie podpisz, wierzc w prawo autorskie i europejskie. Wraca wyczulony wch z pocztku ciy. Dzisiaj oprcz trujcych zapaszkw i aromatw pozornie bezwonnych przedmiotw czuj zapach niemowlcia. Pachnie nim moje ciao, dziecico. Oprcz zmysu wchu budzi si te zmys szczcia. Od dawna nie czuam si tak dobrze. Wiosna, Piotr nie chodzi na te cholerne nocne dyury, mam morze, ocean czasu. Maluj, czytam, wygrzewam si na tarasie. Ludzie umiechaj si. 2 IV Propozycja z Wprost, codwutygodniowe felietony od maja. Zgadzam si, ale targujemy si o fors. Czy oni mnie tak nisko ceni, czy Wprost tak cienko przdzie? (eee, nieeemoliwe). Dajemy sobie wzajemnie czas na przemylenie (zmikczenie). Po odoeniu suchawki panika. Zaraz, zaraz, w co ja si pakuj? Z jednej strony godziwy, regularny zarobek. Z drugiej codwutygodniowe niewolnictwo.

Fajnie pisa do poczytnej gazety z natchnienia, kiedy co wkurzy, rozbawi. Aktualnoci drukowane natychmiast, bez miesicznikowych odleyn. Przed rokiem daam do Wprost chyba ostatni swj felieton jako wolny czowiek, bez zobowiza. Pisaam, kiedy chciaam. Tematw nigdy nie braknie, ludzka gupota jest nieskoczona, ale... Mistrzowski Tym pyta: Czy jest obowizek pisania felietonw? Czy kto musi pisa, gdy nie ma ochoty i nie ma o czym? Nie da si regularnie produkowa cacuszek, uprawia byskotliwie paszczyzny. Najczciej etat felietonisty koczy si przynudzaniem, grzebaniem we wasnym ppku albo spisywaniem (z zagranicznych gazet), czyli komentowaniem komentarzy. Druga rafa to pisanie prawdy bez wzgldu na ukadziki. Efektem s pogrki, straszenie sdem. To za felieton we Wprost facecik zada ode mnie odszkodowania. W yciu nie miaam tylu pienidzy, ile sobie zayczy na przeprosiny. Z czasem rura mu zmika, gdy okazao si, e przegra. Plta si w publiczn jatk, zwan publicystyk? Albo da si wpakowa w bezpieczniejsz szufladk kobieta piszca? Kade mskie pismo hoduje u siebie takie alibi udomowion feministk na etacie. Wyjtkiem s rewelacyjne teksty Bakuy w Playboyu. Gdyby Heffner wiedzia, co ona wypisuje, obciby jej jaja. Dla Pietuszki najblisze miesice s wite: Madonna z dziecitkiem u piersi. Sysza moj rozmow z Wprost. Stuka si w gow: Zdenerwujesz si jakim palantem i mleko ci skwanieje. Odpu sobie pisanie do jesieni. Mamy z czego y, a ambicje... naprawd chcesz si wystawia na publiczny ostrza? Nie wiem, nie wiem. Samo si rozwie. 3 IV Noc co mi pko w plecach. Rozlao si mdociami. Pomylaam: To ju?, i zasnam. Chyba obniy si brzuch, popuciy cigna, przesuwajc Po do wyjcia. odek uwolniony od jej stopek przesta onglowa niadaniem, podrzucajc nim a do garda. Za szybko si rozwijam (he, he) artystycznie. Rnic w poziomie wida ju nie z obrazka na obrazek, ale niestety na jednym obrazie. Kadego dnia wiksza finezja. Zamiast w miar jednolitej kompozycji malarskiej wychodzi mieszanka stylw. Wyglda na to, e kawaek w lewym grnym rogu namalowa uzdolniony dzieciak. rodek wypeni jego zalkoholizowany wujek, niedoszy artysta. Za kocwk bierze si natomiast... jeszcze nie wiadomo kto. Odkadam blejtram, przestraszona wieloci istnie, wpltanych w jeden metr kwadratowy jedwabiu.

4 IV Kiepsko, kiepciuchno. Polka urzdzia nocne harce. Nie nogami, ale gow i rkoma. Dobijaa si do wyjcia? Kuksace zamieniy si w skurcze. Zanim si skoczyy, byam pewna: nie dam rady. Nie dla mnie. Poprosz cesarskie. Czytam o znieczuleniach. Bohatersko rezygnuj nawet z tego w krgosup, jedynie maska z gazem rozweselajcym. Zapominam o postanowieniu po paru powracajcych skurczach: Narkoza, please! Piotr czuje si odpowiedzialny za pord. - Pietuszka, wybij to sobie z gowy. Bdziesz odpowiedzialny za dowz do szpitala, reszta... to tak, jakbymy si mieli czu odpowiedzialni za pe dziecka, zupenie poza kontrol. Mog tylko ufa, e podczas porodu moje ciao poprowadzi automatyczny pilot instynktu, na siebie sam nie mam co liczy... Upiekam sernik. Ostatni taki przed? Piotr eksperymentuje z sosem: curry, czosnek, por, gruszki, pomidory. Gotuj do tego ry jaminowy. Przeterminowany jamin cuchnie klejem, niezjadliwe. Jemy sam sos. Te mi si kojarzy, z SOS - Ratunku, ju za kilka dni! 7 IV Wszystkie znaki na niebie (zbliajca si penia) i w moim ciele wskazuj, e to lada dzie. Organizm wypycha na zewntrz, co moe; hemoroidy, krew z nosa. Generalna prba przed wyrzuceniem Poli. Polka, pojawisz si na wiecie, gdzie faceci z kompleksem niszoci (zakrywanym podwyszajcymi turbanami) wysadzili zabytkowe, tysicletnie pomniki Buddy. Zarnli potem barany, przepraszajc Allacha za opieszao w niszczeniu bawanw. Najgorsze, e ich Bg przyj ofiar i spuci dugo oczekiwany deszcz. 8 IV Przyjd, nie przyjd? O drugiej bdzie makler. Zjawia si punktualnie i wystawia przed dom tablic: Wizyty. Ewakuujemy si do Kerstin. Przed naszym domkiem zjawi si ju pierwszy chtny do ogldania: osiedlowy mieciarz. Nie kupi, ale to jedyna okazja zobaczy, jak mieszkaj polskie dziwolgi. Kerstin czstuje nas tradycyjnie zeschnitymi (kruchymi?) ciasteczkami. Pyta, czy nie wynajlibymy jej naszego domu. Chce si wyprowadzi z willi Bjerra. Nie ma siy na prowadzenie Towarzystwa. Za rok wybuduj w Grdinge dom starcw, do tego czasu musi si gdzie przechowa. Nam potrzebne s pienidze i zamknicie szwedzkich spraw. Jeli nikt nie bdzie chcia kupi mieszkania, bdziemy musieli wynaj, obiecujemy Kerstin

pierwszestwo. al nam jej. Bez rodziny, schorowana. Gdybymy zostali w Szwecji, by moe przenielibymy si do willi Bjerra, zajli Kerstin i Towarzystwem Jungowskim. Opowiadamy jej o Niedzieli Palmowej w Polsce. - Ja te nosiam gazki na tydzie przed Wielkanoc. Skrzyowane bazie - przypomina sobie. - Gdzie? - Aaa, kiedy naleaam do liberalnego Kocioa katolickiego. Patrzymy po sobie z Piotrem: Kerstin w katolickim Kociele? Protestancko skrupulatna i new - ageowo zakrcona... Ten liberalny Koci mia co wsplnego z Watykanem? - podpytujemy. Skde znowu... ze Steinerem, Blawatzk i teozofi - wyjania si tajemnica wiary Kerstin. Po powrocie do domu zastajemy otwarte na ocie drzwi, wszdzie zapalone wiata, Piotr szuka maklera: - Ej, Eryk Olof! Gdzie jeste? - Zaglda do azienki, do schowka. Makler znikn. Telefon: - Musiaem szybciej wyj, mam jeszcze jeden pokaz mieszkania. Byo u was trzech klientw. Jedna moda para zainteresowana, oddzwoni. Pietuszka ciemno widzi: - Szwedzi nie s napalecy. Zanim kupi, zastanawiaj si miesicami, marudz, licz, przeliczaj... 10 IV I nic. Nigdy nie urodz. Przyzwyczaiam si do Poli, ona do mnie. Ju nie wierzga. Przeciga si, gdy j gaszcz. Czy jest jaki konkretny powd, dla ktrego miaaby si urodzi? S rne propozycje przyspieszenia porodu: wte i wewte po schodach na czwarte pitro. Wypiele - nie ogrdka. Stosunek. Wszystkie metody wyprbowane i nic. Niewygodnie przy stole. W Azji maj racj - krzeso torturuje krgosup (oraz brzuch). Jem i maluj na klczkach, wygodniej, no i Wielki Tydzie. Telefony z Polski. Jak mawia Poeta, wielkociowe zadcie Polakw. Wzdcie z godu pochlebstw, niestety, nie do zaspokojenia prawdziwym chlebkiem szczeroci. Trzeba arokw karmi sodyczami komplementw, psujcych zby i dalej mzg. Wyac w publiczny wiat, zamiast si kademu naraa, powinnam niby troskliwa samica lata midzy towarzyskimi gniazdeczkami. Pakowa w nie - naarte dzioby pisklt robale pochlebstw. Brzydz si robali. Naleaoby zrobi spis tych, ktrych trzeba przeprosi za ironi, e nie opisani na piedestale, tylko po ludzku, cierpko i sympatycznie. Na samym kocu listy Polka.

Dwadziecia lat pniej napisze: Moja matka, mieszkajca w Australii, jest tropikalnym potworem. Ojciec dosta przez ni wysypki, wrzodw i schizofrenii. Polka, Polka, ty pobiegaj na procesje, nachapaj si polskoci, ogry z kory kilka mazowieckich wierzb paczcych i jak najszybciej si wynaradawiaj. Rozmowa z Grafikiem: - Suchaj, wydawnictwo uwaa, e nie powinnam pisa o twojej piwnicy mierdzca kotami, co ty na to? - prbuj si gono nie mia przy autoryzacji zapachw. - mierdzi kotami, pisz prawd. Urodzia? - Nie. - Wiesz, czemu dzieci rodz si genialne? eby pniej by normalne. W poudnie z Uppsali dzwoni Wodek B., guru od Mackiewicza i Herlinga Grudziskiego. Dosta stypendium na pisanie podrcznika literatury polskiej dla slawistyk. Gadamy z godzin, chocia ostatni i jedyny raz widzielimy si w przelocie kwadrans, lata temu. Powiao uniwerkiem, zaleciao erudycj. witecznie (niecodziennie) i mio. Opowiada o jakim sowniku pisarek polskich, gdzie autorki nie zamieciy o mnie nawet noty biograficznej. Dziki temu zyskaam tytu pierwszej Polskiej Niepisarki. Wodek przesa faksem recenzj ksiki o postmodernizmie - komentarz do Big Brother. Troska polskiego recenzenta o stan dusz widzw, atakowanych przez Big Brother, gwne zmartwienie: takie programy telewizyjne zabior nam tosamo, okradn z (narodowej) wiadomoci. Rozumiem lament wok caej sprawy. W Polsce wiadomo bya zawsze historycznym przetrwalnikiem. Miny zabory, zaczy si reality show. Tosamo nad Wis jest nienaruszalnym, niezmiennym wkadem w dusz, psychik. Jej zmiana zamachem na polskie czowieczestwo. Osobowo (Polaka) nie przekna jeszcze pojcia procesu. Proces kojarzy si z sarmackim procesowaniem, osobist Zemst. Tosamo musi by dana raz na zawsze z konserwy i nie moe (ku wasnej uciesze) zmienia si take na lepsze, rozwija. Mona jej co najwyej broni przed zaborcami, diabem i tym podobnym towarem importowanym ze wiata i zawiatw. Dla Piotra gorszym od Big Brother zagroeniem dla ciaa i psyche jest obowizkowa roczna suba wojskowa (nie mwic ju o polskiej szkole). Mam stan podgorczkowy. Pietuszka podejrzewa, e z ambicji. Zawsze taka do przodu, przed terminem, a tu spnienie. Rodzina dopytuje si cigle, czy ju... Obciach, nie? - Ale my pokaemy Szwedom, jak si rodzi, prawda? - pociesza. - Najpierw odejd ci wody i Potop, pniej szar zdobdziemy szpital, krwawe polskie bohaterstwo. Latami bd sobie opowiada...

11 IV Bajka na prozaku: Dwudziestoszecioletni gruby Julek, jedynak, homoseksualista. W symbiozie z jidysze marne. Mieszkali razem w chorobliwie czystym mieszkanku, razem czytajc ksiki, razem ogldajc telewizj. Wzorowy synu ze wzorow depresj. Zawala wszystkie studia, wyrzucali go z kadej dorywczej pracy. Zdecydowa si na prozac. Po trzech miesicach dosta super patn posadk. Nie musia mie dyplomw, papierw wystarczya jego komputerowa pasja. Ze szwedzkiego proletariatu awansowa do elity grajcej w golfa. Przywiz z Tajlandii licznego kochanka i przedstawi mamusi. Ogosi wreszcie bez wstydu swoje gejostwo. Kupi penthouse w centrum Sztokholmu. Jest nadal monstrualnie otyy, ale szczliwy, jak tylko potrafi dobroduszne grubasy... i ludzie na lekach antydepresyjnych? Prozac - chemiczny nawz dla mzgu (duszy), dziki ktremu ronie si we wasnych i cudzych oczach? Samospeniajca si przepowiednia sukcesu. Nie znam prawie nikogo, kto by nie bra czego na depresj. Na smutek i niepowodzenia. Najpierw dwu - , trzytygodniowy czyciec: mczarnie melancholii, mdoci, rozszerzone renice, przez ktre niby w studni wpada caa czarna rzeczywisto. Niektrzy nie wytrzymuj i rzucaj kuracj. Wytrwali docieraj do rajskich skutkw prozaku. Znarkotyzowani serotonin, reperuj zbabrane ycie. Za jednym dotkniciem chemii zmienia si wiat. Na drogie i dugie terapie nie ma czasu. Psychoterapia przypomina cofanie si w czasie, powrt do mitu. Prozac jest farmakologiczn, nowoczesn bajk. Potrzebny nielicznym naprawd chorym. Zajadany przez kadego, kto czuje si spragniony szczcia. Dziesi lat temu, kiedy byam na psychicznym dnie, gotowa i na druty, dostaam miosiernie kawaek relanium. Czy gdyby wtedy by prozac, poprosiabym o recept? Pewnie tak, zwiedzanie pieka w pojedynk nie byo przyjemne. Przeterminowana Polka ma swoje zalety. Nie oczekuj spanikowana pierwszych blw. Raczej nie mog si doczeka jakiegokolwiek blu zapowiadajcego pord. A jeeli nie urodz... Dziecko zacznie si zmniejsza, zmniejsza i rozpynie si w moim organizmie? Pierwszy medyczny przypadek ciy przenoszonej, ktra staa si ci zanikow? Popieprzyo mi si z t peni ksiyca, przepeniajc porodwki. Bya smego kwietnia. Trzeba bdzie czeka do nastpnej, majowej? Mieszkanie sprzedane. Moda zainteresowana para zdecydowaa si kupi chat od zaraz. Dwa dni formalnoci i koniec handlowania. Ufff, mam nadziej, e bd tu tak szczliwi jak my. Zostawimy im dobre sny. Poprzedni waciciel mia kopoty z policj -

pdzi dla naszej wioski bimber. Nie mielimy o tym pojcia, tylko zanim si na dobre zagniedzilimy, drczyy nas noc kryminalne koszmary. Abstynencki Piotr nazajutrz po wprowadzce obudzi si skacowany. 12 IV Jaki pierwszy motyl, takie cae lato. Dwa dni temu zobaczyam pazia krlowej. Dzisiaj pada nieg. Termin min dziesitego kwietnia. Poona skonfundowana bdnym wyliczeniem, rodzina zaniepokojona. Z wydawnictwa te naciskaj - dwudziestego szstego kwietnia najpniej musz skoczy skad Polki i odda j drukarni. Do tego czasu trzeba zakoczy ksik - czyli urodzi. A tu nic. eby wszystkich zadowoli, mam si poci... po cesarsku? Rada z wydawnictwa, majca przyspieszy rozwizanie (problemu): chod na palcach. Wodek B., humanistyczny autorytet naukowy i ojciec bliniakw, poleca podnoszenie ciarw. Piotrowi nia si ju gadajca Pola. Jego dorosa crka - Marianna, dzwoni z Barcelony (tam lato, dwadziecia stopni), miaa wanie identyczny sen. Polka nigdy mi si nie nia, czuj si wykolegowana. Wszystkim zebrao si na dzwonienie. witeczne yczenia i pytanie: Ju?! - Tak, urodzia si... ale taka dziwna... Sam( - a) zobaczysz. - Co jej jest? - Wiesz... Piotr, daj j do telefonu. Ona mwi: - Dzie dobry. Witam, witam - Pietuszka piszczy cienkim gosem. - Aaaa - ulga po drugiej stronie. - Nabieracie mnie... Wielkanocne dekoracje, z braku bazi i kwiatw: kolorowe pirka, powtykane w badyle bezlistnych gazi. Gdyby kto, nie znajc tutejszych obyczajw, znalaz si przed tak przystrojonym szwedzkim domem, doszedby do wniosku, e wrony rozdziobay egzotycznego ptaka, ktry zabdzi i polecia za daleko na pnoc. W Wielki Czwartek tradycyjny nalot maoletnich czarownic. Lataj od domu do domu. Maj pomalowane wglem zby, dorysowane mazakiem piegi i zamiast rudych kdziorw powe woski pod chusteczk. Ze moce wracaj na Wielkanoc ze Skandynawii do piekie. Prosz na drog o cukierki i pieniki. Najmodsza czarownica zagapia si i zostaa na schodach, jedzc czekoladk. Dokadamy jej akoci. Nie przez najazd czekoladowych, seplenicych czarownic dopady mnie ze myli. Smutek za czym niewiadomym. Pacz. Ocieram si o mier, oliz, konieczn. Cud narodzin - zwykym powielaniem matrycy. atwo pojawienia si ycia i atwo jego

zniszczenia. Wycofuj si w siebie, nie ma mnie wicej ni na wycignicie doni, wypity brzuch. Co moe mi powiedzie Pietuszka? Za inteligentny na argumenty. Pocieszenie moe by tylko nie z tego wiata - nadzieja albo chemia - ogupiona samozadowoleniem fizjologia. Nie powinnam tak czu, wic przestaj czu cokolwiek. Pustka wycielona bezsensem. 13 IV Ciepy ocean. Pywanie w kostiumie miaoby tyle sensu, co kpiel w wannie bez zdejmowania majtek. Mam na sobie obcise body i plastikowe rajtuzy. Niedaleko mnie zanurzona w gbinie kobieta. Przegania pluskajcego si chopaka. Ju nie wstydz si rozebra. Z ulg cigam rajtuzy, kostium i pyn. Rozgrzana woda opywa mi uda. Wycieram j na jawie. Budz si w mokrym ku. Pietuszka! Wody odeszy! Trzecia nad ranem. Pakuj torb do szpitala. Pietuszka dzwoni do najbliszego - s miejsca, zapraszaj. Radz wzi takswk, szpital zapaci. Ojciec za kierownic w takim stanie to niebezpieczestwo drogowe. Jedziemy jednak wasnym wozem, niedaleko, p godziny. Ze szpitalnego parkingu na porodwk przechodzimy przez dziur w pocie. Po oddziale pooniczym krc si dwaj tatusiowie, popijajc nerwowo kaw. Cisza, spokj. Pielgniarka podcza mnie w laboratorium do maszyn. Przychodzi poona, przeglda wykres: by jeden skurcz, wcale go nie czuam. Pola si wierci. Zaraz pojawia si lekarz, ochlapuj go tryskajcymi wodami. Ten sam, ktry dziewi miesicy temu rzek: Kurwa, nie rak, i odesa zdrow do domu. Mwi prawd, wic mam do niego zaufanie. - Pierwsza faza porodu, nie ma co siedzie w szpitalu, poczekaj na regularne skurcze. Jest pita rano, midzy noc a dniem. Zupeny brak realnoci i blu. Pord? Czy to si przytrafia wanie mnie? Wzito prbki wd, dano nam kartk z instrukcj, co i kiedy: nie kpa si, nie kocha. Mierzy temperatur, jeeli przekroczy 37,5, do szpitala. Obserwowa kolor i zapach wd podowych, gdyby co podejrzanego, natychmiast dzwoni. Jeli ble nie pojawi si do niedzieli, wtedy przyjecha: - Welkomen o smej rano w Wielkanoc. Na drodze Pietuszka musi ostro przyhamowa. Spomidzy domw wyskakuje w las sarenka, jakby spieszya si do pracy na sidm. Z pieluch na cigle wyciekajce wody zasypiam. O pierwszej maj przyj ludzie kupujcy mieszkanie, chc pomierzy wnki i tak dalej. adnych bolesnych skurczy, chyba e z godu. Prbuj czyta, nie mog si jednak skupi. Sucham muzyki. Odlatuj od siebie. Nie dociera do mnie - pord, wrc z Po...

Koysz si do kreolskich piosenek. Rozumiem pite przez dziesite, znajome sowa zaguszane rytmem oceanu. Zobaczysz, to najpikniejszy dzie w yciu - przekonywaa Marysia. Czekam. Nowy kwiat na pelargonii. Zakwita dzisiaj. Wzrusza mnie jej solidarno (synchroniczno?). Gdyby to bya ra, kamelia, daabym tak na drugie Poli. Ale Pola Pelargonia? Kwiatuszki, supki, prciki, sarenki. Musi zabole, ebym wrcia do rzeczywistoci. Na razie spokj. Dzwoni do odzi. Mama z Siostr przeraone: - Po odejciu wd odesali ci do domu?! Le w sypialni, pozdrawiajc mod par zwiedzajc nasz dom. Czuj si samic, z ktrej zaraz si wyroi. On dwudziestoletni, krtko ostrzyony, troch przygupi, a moe dziecinny. Ona - energiczna Azjatka. Mieszkaj w willi u rodzicw chopaka, z widokiem na to samo jezioro co my. Szwendaj si nam po domu, zagldaj do szafek. Moe przeposzy ich jkiem? 23.00, Wielki Pitek. Wreszcie, po dziewitnastu godzinach, pierwszy bl. Delikatny. Rozchodzi si po plecach. Bior zegarek. Mierz dugo i odlego skurczy, jakbym miaa nanie je na map, ktra pokae mi drog bez odwrotu, do coraz wikszego przeraenia. - Piotr!!! - wyj. Nie jestem w stanie ju niczego mierzy. - Oddychaj, kiedy przychodzi skurcz - przejmuje zegarek. - O, tak - wciga powietrze. Oddycha. Szkoy rodzenia. Mdre porady. Kiedy nadchodzi skurcz, s tak samo przydatne, jak kurs manikiuru dla kogo przed amputacj rki. - Co ile? - Jeszcze nie to, co dziesi minut i nieregularne. Jestem nadziana na szpikulec blu, posuwajcy si z kadym skurczem gbiej. Przebijajcym macic, rozszarpujcym cae ciao. - Jedmy do szpitala, ju nie mog. W samochodzie ble agodniej. Lekarz sprawdza szyjk macicy. adnego rozwarcia. Skurcze s rzadkie. Odsyaj nas znowu, na drog daj silne rodki nasenne i... paracetamol. Czyja mam okres?!!! Przed domem prawie zderzenie z sarniakiem, wyskoczy spod garau. Sidma rano. Przysypiam i budz si za kadym razem od wasnego krzyku. Piotr mwi, e zasnam na p godziny. Trudno mi uwierzy, moe za gono niam.

Wstaj, jest dziesita. Nie obchodzi mnie, co ile mam skurcze i czy nadaj si do porodu. - Piotr, jedziemy - trzeci raz adujemy walizk do wozu. Nie pacz, za bardzo boli. Czy ludzie umierajc szlochaj? Maj na to si? Ju nie wiem, skd dopada uderzenie. Z zewntrz czy od rodka. Kamienuje mnie, nie mog si ruszy, napita, stwardniaa od tego bezsensownego miadenia. Oszoomiona nasennymi lekami rozdzielam si na dwie czci. Zamglon gow i cice blem ciao. Nic nie czy jednego z drugim. Pustka, w ktr wdziera si rytmicznie miertelny skurcz albo majaki, spywajce ze znarkotyzowanego ba. - Co ja zrobiam?! - chc odepchn brzuch. - Wszystko w porzdku, uspokj si, mamy dziecko, zaraz urodzisz, nic zego nie zrobia, dziecko. - Nie wsid do samochodu, nie mog, za bardzo boli. Piotr czeka na krtk przerw midzy skurczami i pomaga mi wyj z domu. Dlaczego ten bl jest tak bezsensowny? Nie oddycham, wrzeszcz: - Nie chc! Nie chc! Dlaczego? Ja nie rodz, umieram. Do porodwki wchodz na czworakach. Dwie poone zdejmuj ze mnie ubranie, zakadaj szpitalne. Skoml o morfin, o zastrzyk w krgosup. Podaj mi mask z gazem rozweselajcym. Kilka oddechw i tratujcy bl staje si lekki, odlatuje, zostawiajc z gupawym umiechem ulgi. Bzdurne opowieci o cierpieniu, ktrego si pniej nie pamita, wspaniaych chwilach rodzenia. Nie myl o dziecku, myl tylko, jak uciec przed kolejnym ciosem. Bl powoli wraca. Ka mi si wygi, wkuwaj znieczulenie w plecy, rka pod kroplwk. Iga wbita w krgosup jest askotk w porwnaniu z si skurczy. Nie wierz, e to ju koniec mki, prosz na wszelki wypadek jeszcze o mask. Przypomina mi si troska podrcznikw rodzenia: Czy naprawd chcesz rodzi z przewodem w krgosupie, kroplwk i cewnikiem? Taaak! Chc! Chc natychmiast cesarskie. Straci wiadomo, bo nie ma w niej miejsca na nic oprcz skowytu. Pord kar za grzechy? Pord i mier, po co rozdziela, s t sam kar za ten sam grzech. Ile to ju trwa? Dwanacie godzin, od pnocy z pitku na sobot, nie, osiemnacie godzin. - Trzy centymetry rozwarcia - poona wyjmuje ze mnie rk, pokazuje palcami niewielk szczelin. - Czekamy na dziesi centymetrw. Zapaam si gazem, ulg, e nie boli. Rozgldam si po sali. Monitory broczce tasiemkami papieru z zapisem moich znieczulonych drgawek i pulsu Poli. Pietuszka siedzi obok, blady ze zmczenia i nerww. Jestem na gazowym haju, bredz ze szczcia. Poona

pozwala nam na spacer. Pcham kroplwk, zostawiam, zapominajc, cignie si za mn na smyczy rurek. Zwiedzamy porodwk. Z dziesi pustych pokoi. Jestemy sami. Szykujemy sobie w kuchni herbat, Piotr dostaje obiad. Powoli, dostojnie, pod rk wracamy do naszej sali. Gdyby nie dekoracje, mona by powiedzie: witeczny, wielkanocny spacer. Nagle nie mam ng, upadam. Piotr pomaga mi wsta i kadzie delikatnie na ko. - Pi centymetrw - poona podcza kroplwk na przyspieszenie skurczw. Przy omiu centymetrach zaczyna si znowu stukanie, coraz mocniejsze, prbujce rozupa mi biodra. Prosz o podkrcenie znieczulenia. Jedenasta w nocy, po trzydziestu godzinach jest nareszcie dziesi centymetrw. Od dwunastu godzin jestem na znieczuleniu, gdyby nie to... zwariowaabym z blu, wolaabym si zabi, po co dogorywa? Najpikniejsza chwila... tortur. Taak, siami natury, umiejcej zadrczy na mier. Rozumiem kobiety nie mogce latami pogodzi si z tym blem. Jestem nim zgwacona. Oszukana opowieciami: Zobaczysz jakie to wspaniae. Le i czekam, co dalej, adnych myli, troski o wszechwiat, dziecko, metafizycznych roje. Wydrona cierpieniem pustka, gotowa si broni przed kolejnym ciosem. Pamitam kady, chocia byo ich kilkaset, kady z osobna jak twarz wroga. Prosz o wiksz dawk znieczulacza, chyba przesta dziaa. Nikt mnie nie sucha. - Piotr, powiedz im... - pacz. - Po co to bezsensowne drczenie? - Jeeli ci bardziej znieczul, nie bdziesz czua skurczy i nie bdziesz wiedziaa, kiedy prze. - OK - napinam si. Robi wdech przez mask i krzyczc, usiuj wypchn bl. - Dobrze, dobrze - dwie poone stoj midzy moimi nogami, Piotr obok. - Zamknij oczy - prosi. - I usta, ca si pchaj w brzuch - trzyma mnie za rk, prze razem ze mn. - Dobrze, dobrze - poona widzi ju gwk. Czuj napierajca krgo, chyba ju wysuna si z macicy. Za mato czasu na tumaczenie, mj mzg przekada natychmiast sowa poonej, ona mwi do mnie po polsku: - Oddychaj gboko, w masce jest teraz tlen dla dziecka. Pr z Piotrem, mam jego si. Wraenie odpruwania si od Poli szew po szwie, rozdzierania zronitych cia. Ciepo midzy udami. Po dziewitym pchniciu, w niecay kwadrans krzyk. Kto pacze? Piotr? Mj brzuch? - JEST!!! Ppowina plcze si gdzie midzy rurkami kroplwek. Odpad strup zasychajcego ju blu.

Kad mi j na piersi. Czarny, kudaty epek. Nieprzytomne oczy, tulce si do mnie, kwilce ciako. Jest rowa i czysta. Spodziewaam si roztrzsionego, pomarszczonego kawaka wtroby, krwi, luzu. - Piotr... Pietuszka oparty gow o ko, modli si? Bierze noyczki. Chc powstrzyma mu rk, to zaboli. Nie patrzc na nas, przecina stanowczo mikk ppowin. Polka, Polka, Peczka. Piotrowi, Pietuszce i Pietuszkinowi Grdinge, 2001