You are on page 1of 59

ZIOA Z APT EKI W.

H I L D E G A R D Y
Przepisy na zdrowe ycie Jak leczy zgodnie z natur Jak zachowa pierwotn sil yciow
Reinhard Schiller, lekarz medycyny naturalnej, jest zwolennikiem i konsekwentnym propagatorem medycyny w. Hildegardy z Bingen, dwunastowiecznej niemieckiej mistyczki i badaczki przyrody. W swojej ksice Schiller odwouje si do odkty w. Hildegardy i wielowiekowej tradycji stosowania w leczeniu m.in. zi, zb, a nawet kamieni szlachetnych... Podaje recepty na rne schorzenia i dolegliwoci - od blw gowy, plecw poprzez choroby puc do leczenia ran zewntrznych i pooperacyjnych.

SPIS TRECI
ycie witej Hildegardy z Bingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Co to jest medycyna Hildegardy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Czym rni si medycyna Hildegardy od medycyny klinicznej? . . . . .. Cztery filary medycyny Hildegardy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Dieta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Zabiegi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Posty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Najwaniejsze rodki lecznicze Hildegardy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Mid z gruszkami. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kuracja zotem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wiosenna kuracja piounem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Proszek Sivesan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Orkisz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Biegunka (wszelkiego pochodzenia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Ble brzucha. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Ble gowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Ble krzya (ble plecw) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ble ledziony. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ble uszu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Ble zbw, pielgnacja zbw i zanik dzise (parodontoza) . . . . . . .. Ble odka (Gastritis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Brak apetytu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Brodawki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Celiakia (choroba trzewna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chore stopy - zimne stopy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chorobliwe aknienie i inne naogi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Choroby skry. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . uszczyca. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Owrzodzenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 3 4 5 7 8 16 18 18 20 21 22 23 23 25 25 25 26 27 28 29 29 30 30 31 31 31 31 32 32

MEDYCYNA WITEJ HILDEGARDY W PRAKTYCE 25

Plamy na twarzy (plamista i sucha skra twarzy) . . . . . . . . . . . . 33 33 Ulcus cruris (otwarte rany na nogach i ropienie) . . . . . . . . . . . . . Choroby wtroby. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Chrypka (bezgos) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Chudnicie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Czkawka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Depresja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Dna (reumatyzm) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Dolegliwoci sercowe (ble serca, serce starcze, zaburzenia krenia) . 40 Drenie (choroba Parkinsona) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Gorczka (wszelkiego pochodzenia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Kaszel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Katar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Krwawienie z nosa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Kurcze, kurcze mini ydek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Lkliwo, trema, strach przed egzaminem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Migrena. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Neurastenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Niedosuch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Niekontrolowane oddawanie moczu (nietrzymanie moczu, moczenie nocne)46 Nieprzyjemny zapach z ust i nieprzyjemny zapach ciaa. . . . . . . . . . 46 Nudnoci, wymioty ciarnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Oparzenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Osabienie koncentracji - zapominanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Osabienie krenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Osabienie perystaltyki jelit i zaburzenia trawienia. . . . . . . . . . . . . . . 49 Owrzodzenie odka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Podbiegnicia krwawe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Poronienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Porywczo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Ppasiec. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Rany (leczenie wewntrzne, rany operacyjne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Rany (leczenie zewntrzne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Schorzenia puc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Astma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Przewleke zapalenie z nadmiernym wydzielaniem. . . . . . . . . . . . 53 Rozedma puc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Udar mzgu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Ukszenia owadw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Wypadanie wosw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Zaburzenia mowy Ukanie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Zaburzenia snu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Zaburzenia wydzielania luzu w przewodzie pokarmowym. . . . . . . . . 56 Zaburzenia odkowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Zapalenie jelita grubego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Zapalenie migdakw - zapalenie garda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Zapalenie pochewki cigna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Zatrzymanie moczu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Zamania koci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 taczka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

ycie witej Hildegardy z Bingen


wita Hildegarda z Bingen urodzia si w roku 1098 w Bermersheim koo Alzey jako najmodsze z dziesiciorga dzieci Hildeberta i Mechtyldy z Bermersheim. Rodzice w momencie jej narodzin powicili j Bogu jako swoj "dziesicin". Kiedy Hildegarda miaa osiem lat, rodzice oddali j do wsplnoty mniszek w Disibodenbergu, gdzie wychowywaa si pod kierunkiem b. Juty, yjcej w rekluzji. Wyksztacenie, jakie Hildegarda otrzymaa w klasztorze, sprowadzao si do piewania psalmw i pieni Dawidowych. Lekcje aciny ograniczay si do tekstw liturgicznych. Od mierci Juty ze Sponheimu w roku 1136 Hildegarda penia funkcj przeoryszy. wita Hildegarda, od urodzenia saba i chorowita, od najmodszych lat miaa dar przenikania w wizjach ukrytych tajemnic natury. Tych wspaniaych wizji dowiadczaa za dnia i w nocy w stanie czuwania, to znaczy bez popadania w ekstaz. Dla Hildegardy owe przeycia byy czym naturalnym, czci jej ycia. Dopiero jako pitnastoletnia dziewczyna zdaa sobie spraw, e inni ludzie nie widz tego, co ona. Od tej chwili zachowywaa bezwzgldne milczenie na temat swoich przey mistycznych. W czterdziestym trzecim roku ycia otrzymaa od Boga nastpujce polecenie: ,,O marny czowiecze, prochem z prochu jeste i zgnilizn ze zgnilizny, powtarzaj i zapisuj to, co ujrzysz i usyszysz. ... Nie pisz wedle tego, co ci si zdaje, lub wedle upodobania innego czowieka, lecz zgodnie z wol Tego, ktry wszystko widzi i wszystko postanawia w swojej tajemniczej gbi". wita Hildegarda miaa zapisywa swoje wizje bez komentarza. Poniewa nie znaa dostatecznie aciny, a zwaszcza gramatyki, przydano jej do pomocy jako sekretarza mnicha Wolmara z Disibodenbergu, ktremu ju wczeniej zwierzya si z daru wizjonerstwa. Spisanie jej pierwszej wizji - Scivias, to znaczy "poznaj drogi (Boe)" - zajo im dziesi lat. Na synodzie w Trewirze, trwajcym od 30 listopada 1147 do 13 lutego 1148 roku, papie Eugeniusz III potwierdzi dar Hildegardy i osobicie czyta zebranym kardynaom, biskupom i teologom fragmenty ze Scivias. Tak wic wizjonerstwo witej Hildegardy zostao uznane przez najwyszy autorytet. Zanim jeszcze skoczya pisanie Scivias, Bg poleci jej zbudowa klasztor w Rupertsbergu, do ktrego siostry przeprowadziy si w roku 1147. Tam te powstay kolejne zapisy wizyjne: Liber vitae meritorum - "Ksiga zasug yciowych" (o odpowie dzialnoci czowieka). Liber divinorum operum - "Ksiga dzie Boych" (o wiecie i czowieku). Dwunastowieczni biografowie Hildegardy - mnisi Gotfryd i Teoderyk - znaj jeszcze inne dziea witej: "Dziki darowi profetycznemu objawia nam te niektre rzeczy o naturze czowieka, ywiow i rnych stworze i jak przez nie mona pomc czowiekowi, oraz wiele innych tajemnic". Ponadto biografowie wspominaj o listach, pieniach, komentarzach ewangelicznych i symboli- cznych wyjanieniach, ktre wita otrzymywaa w wizjach i zapisywaa. W latach 1158-1171 odbya Hildegarda cztery wielkie podre misyjne po Niemczech. Nauczaa na rynkach miast i w klasztorach, wzywajc ludzi - zagubionych w obliczu dziaalnoci bdnowiercw i schizmy w Kociele - do pokuty i nawrcenia. W roku 1165 zaoya klasztor filialny w Eibingen, gdy macierzysty klasztor w Rupertsbergu nie mg ju pomieci nowych zakonnic. rda podaj, e mimo podeszego wieku dwa razy na tydzie wizytowaa swoje mniszki w Eibingen. Hildegarda z Bingen umara 17 wrzenia 1179 roku, w nocy z niedzieli na poniedziaek. Jej mierci towarzyszyy cudowne znaki na niebie. Oddajmy gos kronikarzom Gotfrydowi i Teoderykowi: "Ponad komnat, w ktrej wita dziewica o zmierzchu oddaa szczliw dusz Bogu, ukazay si na niebie dwa niezwykle jasne kolorowe uki. Ogarny one rozleg przestrze, rozcigajc si na cztery strony wiata: jeden bieg z pnocy na poudnie, podczas gdy drugi cign si ze wschodu na zachd. U szczytu kopuy, gdzie krzyoway si obydwa uki, byszczao jasne wiato w formie ksiyca, ktrego blask rozchodzi si daleko, zdajc si odpdza ciemnoci od domu zmarej. W obrbie tego wiata wida byo jarzcy si czerwony krzy, ktry by najpierw may, a nastpnie urs do ogromnych rozmiarw. Otaczaa go niezliczona liczba barwnych krgw, a w kadym krgu tworzy si osobny czerwony krzy otoczony wasnym krgiem. Mniejsze krzye byy ju zreszt wczeniej widoczne. Krzye te i krgi rozlay si po firmamencie, zdajc ku wschodowi, i zdaway si skania ku ziemi, ku domowi, w ktrym wita dziewica przesza do wiecznoci, tak e cae wzgrze spowia olepiajca jasno". Takim oto znakiem Bg objawi wszem i wobec, e przyj sw wiern Sug do wiecznej chway.

Co to jest medycyna Hildegardy?


Przez medycyn Hildegardy rozumiemy praktyczne zastosowanie wiedzy medycznej i przyrodniczej zawartej w pismach witej - Causae et curae (,,O przyczynach i leczeniu chorb"), Physica ("Przyrodolecznictwo") - system diagnozy i terapii oparty na tej wiedzy. Mwic dalej o Hildegardzie, medycynie czy lecznictwie Hildegardy, zawsze bd odwoywa si do pism witej. Ta wiedza medyczna i przyrodnicza nie zrodzia si w laboratorium, lecz zostaa przekazana Hildegardzie przez Boga, a nastpnie spisana przez ni bd jej sekretarza. Moemy zatem powiedzie, e jest to wiedza lecznicza dana czowiekowi przez samego Boga. Wiedza ta nie odwouje si jednak tylko do pism Physica i Causae et curae, lecz uwzgldnia take - dla dobra czowieka - wielk trylogi wizyjn witej Hildegardy: Scivias, Liber vitae meritorum, Liber divinorum operum. Wszak szczcie czowieka to nie tylko zdrowie ciaa, lecz przede wszystkim zbawienie duszy, o ktrym wita Hildegarda tak pisze: Dusza, ktra schodzi w czowieka od Boga Z nieba, oywia go i obdarza rozumem, nie umiera, kiedy opuszcza ciao, lecz yje wiecznie, udajc si albo po nagrod za dobre ycie, albo ku mkom mierci. Kt moe lepiej zna uomnoci dziea ni jego twrca? I dlatego w leczeniu naszych sabych stron, chorb, moemy uciec si do rodkw zaradczych, jakie Bg wskaza nam w pismach witej Hildegardy z Bingen. Z punktu widzenia stosowanych rodkw leczniczych okrelibym medycyn Hildegardy jako lecznictwo wszechstronne. Rnorodne metody terapeutyczne cz si tu w jedyn w swoim rodzaju cao obejmujc: fitoterapi, litoterapi, zabiegi mechaniczne, balneoterapi, psychoterapi, zastosowanie diety, kuracje cieplne i wiele innych. W medycynie Hildegardy nie ma w zasadzie chorb nieuleczalnych, cho jest kilka dolegliwoci trudnych do wyleczenia, m. in. astma i migrena. A skoro tak, to medycyna Hildegardy musi by skuteczna we wszystkich chorobach. I mona powiedzie, e jest to prawda. Niemniej musimy pamita, e czasem choroba moe si okaza szczeglnie oporna, a poza tym choroby chroniczne mog nie poddawa si terapii, o ile czowiek nie zmieni stylu ycia, ktry jest ich przyczyn (na przykad stres w yciu zawodowym) . Kiedy jakiej choroby nie mona zwalczy mimo starannie dobranych rodkw terapeutycznych, moe to oznacza, e dany czowiek jest jednym z niewielu wyjtkw, na ktre medycyna Hildegardy po prostu nie dziaa. Jest to moliwe. Moe te zachodzi inny przypadek: oto Bg moe nie chcie, by czowiek wyzdrowia. Bg wie, co dla nas dobre i jak nas dowiadczy dla zbawienia duszy. Dlatego uwalnia czowieka od choroby w czasie, ktry uznaje za stosowny. W medycynie Hildegardy uciekamy si przecie pod "skrzyda" Boe, wcigamy Boga w proces leczenia. Bg wie, co jest dla nas bardziej "uzdrawiajce": odzyskanie zdrowia fizycznego czy te cierpliwe znoszenie choroby.

Geneza medycyny Hildegardy


Wielu czytelnikw zadaje sobie zapewne pytanie, jak to si stao, e pod koniec dwudziestego wieku zaczto si zajmowa pismami wizjonerskimi dwunastowiecznej zakonnicy. Komu zawdziczamy medycyn Hildegardy w jej obecnej formie? Ot medycyn Hildegardy jako tak zawdziczamy Duchowi Boemu. Tym stwierdzeniem wracamy do punktu wyjcia sprzed okoo omiuset lat, kiedy to powstay owe pisma medyczne. Twrc za obecnej formy medycyny Hildegardy jest dr med. Gottfried Hertzka. aden lekarz przed nim nie wpad na pomys, e mona na serio studiowa pisma witej, ktre traktowano jako redniowieczne bzdury. Dr Hertzka wykaza odwag i wytrwao, powicajc si cakowicie studiom nad medycyn Hildegardy. To wanie on wycign na wiato dzienne t "alternatywn" medycyn w najprawdziwszym sensie tego sowa. Nie ba si osobistego ryzyka, kiedy dusz i ciaem powici si studiowaniu medycznych i teologicznych pism witej. Jak powiedziaem, aden lekarz przed nim nie bra tych pism na serio. To jego zasuga, e dzi mamy do dyspozycji cae to ogromne bogactwo rodkw terapeutycznych.

Przeciwnicy medycyny Hildegardy


Oczywicie s take przeciwnicy medycyny Hildegardy, ludzie, ktrzy nie mog albo nie chc uwierzy, e ta sztuka leczenia zostaa przekazana w wizjach. Twierdz oni, e wita po prostu zebraa i spisaa wczesn wiedz lecznicz i zielarsk, e bya pierwszym niemieckim lekarzem, e zajmowaa si badaniami przyrodniczymi itd. Niech na te wtpliwoci odpowie sama Hildegarda: Dowiadczam wizji w stanie czuwania za dnia i w nocy... To, co ujrzaam lub czego si nauczyam w wizjach, zachowuj dugo w pamici, tak e mog sobie dokadnie przypomnie, kiedy to widziaam i syszaam. Zobaczy, usysze, wiedzie i nauczy si to dla mnie jedno i to samo w tej chwili, kiedy to wiem. Czego nie zobacz, tego nie wiem, bo jestem nieuczona. Nauczo-

no mnie tylko czyta. Wszystko to, co pisz, widz i sysz w wizjach. Nie uywam innych sw ni te, ktre sysz, i zapisuj je jako surowe aciskie wyrazy [tzn. nie zwracajc uwagi na gramatyk, ktr Hildegarda sabo znaa - przyp. aut.], tak jak je sysz w wizji. Wizja nie uczy mnie bowiem piknego pisania, tak jak pisz filozofowie... Pozostawiam te sowa bez komentarza. Niechaj sceptycy rozumiej je, jak chc.

Czym rni si medycyna Hildegardy od medycyny klinicznej?


Podstawowa rnica midzy medycyn Hildegardy a medycyn kliniczn dotyczy rda wiedzy na temat dziaania lekw, przemiany materii, istoty czowieka... Jak ju powiedzielimy, rdem medycyny Hildegardy s pisma wizyjne. Natomiast w medycynie klinicznej wiedza na temat przyczyn chorb, skutecznych lekw itp. pochodzi prawie wycznie z analizy danych i faktw pozyskiwanych w pracy z pacjentem oraz na podstawie dowiadcze na zwierztach. W Causae et curae wita Hildegarda pisze o dwch rnych rdach, z ktrych czowiek moe czerpa wiedz. Jednym z nich jest Bg, drugim - Jego przeciwnik. Oto jak wita charakteryzuje owe dwa rda poznania: Jeli bowiem czowiek pragnie dowiedzie si czego na temat jakiego dziaania albo umiejtnoci, to wwczas Duch wity wlewa swoje dziaanie na pragncego wiedzy czowieka, tak e ten uczy si i pojmuje to, co chcia poj. Tak jak ojciec i matka odpowiadaj dziecku, gdy je o co spyta, tak samo Duch wity pomaga czowiekowi w poznaniu kadej umiejtnoci, o ile czlowiek pragnie j naby - Z wasnego wyboru, - dla zaspokojenia wasnych pragnie - i wkadajc w to wysiek i prac. Na ten temat czytamy w Ewangelii wedug w. Mateusza (7,7- 11): "Procie, a bdzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; koaczcie, a otworz wam. Albowiem kady, kto prosi, otrzymuje; kto szuka,znajduje; a koaczcemu otworz... O ile bardziej Ojciec wasz, ktry jest w niebie, da to, co dobre, tym, ktrzy Go prosz". Powinnimy prosi Ojca niebieskiego jedynie o wiedz na temat okrelonych rzeczy, a wwczas wiedza ta zostanie nam dana. Wedug witej Hildegardy czowiek moe jednak rwnie zdoby wiedz, odwracajc si od Boga: Kiedy jednak czowiek zwrci si ku zemu, ku zej wiedzy [dziaaniu, ktre nie podoba si Bogu - przyp. aut.] i pragnie j posi, diabe widzi to i skwapliwie oraz podstpnie wspiera wiedz czowieka, aby ten jak najszybciej pozna zo, ktre pragnie pozna. Bo czowiek ma wiedz o dobru i zu. Czowiek moe zatem wybiera rdo poznania. Kolejny punkt rnicy medycyn Hildegardy od medycyny klinicznej sprowadza si do rodzaju terapii. Medycyna Hildegardy polega na caociowej terapii ciaa i duszy. Nie leczy si tu tylko objaww, ale prbuje rozpoznawa i usuwa przyczyny choroby, naprzykad za pomoc postu. Do przyczyn chorb zaliczamy bowiem rwnie przywary, wystpki, ze nawyki, te wszystkie negatywne siy duszy niezalenie od tego, jak bymy je nazwali (gniew, niesprawiedliwo, ktliwo, kamstwo, zatwardziao serca, niewiara, zazdro, pycha...). Rwnie te przyczyny naley podda terapii. Medycyna Hildegardy odkrywa wiele moliwoci oddziaywania na psychik i samopoczucie czowieka - codzienne posiki czowieka mog skada si z potraw, wprawiajcych w dobry nastrj (orkisz pszenny, koper woski...), co w poczeniu z innymi rodkami medycyny Hildegardy pozwala zrezygnowa z lekw psychofarmakologicznych. S to aspekty terapii naj zupeniej obce medycynie klinicznej. Ktry lekarz zastanawia si nad tym, czy jego pacjent zachorowa z powodu ktliwego usposobienia, zazdroci czy innej negatywnej cechy charakteru? Te sprawy to dzisiaj tematy tabu, o ktrych si nie mwi. A przecie wanie w tych draliwych sytuacjach potrzebna jest uczciwo w podejciu do pacjenta, co oczywicie wymaga od lekarza odwagi. Istnieje jeszcze wiele rnic midzy medycyn kliniczn a lecznictwem Hildegardy. Na zakoczenie skupi si na jednej z nich, a mianowicie na rnym podejciu do poywienia. Nauka o ywieniu jako cz medycyny klinicznej stawia sobie za cel dokadn analiz wszystkich artykuw ywnociowych. Oblicza si dokadnie warto kaloryczn produktw, czyli ilo energii, siy, jak dostarcza ciau, zawarto w nim mineraw, witamin i innych skadnikw. Nastpnie klasyfikuje si rodki spoywcze wedug uzyskanych wskanikw. I tak na przykad artyku zawierajcy duo witamin zostaje uznany za wartociowe poywienie i jest zalecany do spoycia. W dietetyce medycyny Hildegardy stosuje si zupenie inne kryteria wyboru rodkw spoywczych. W pismach witej nie mwi si o witaminach i zawartoci mineraw, lecz o specyficznym dziaaniu, charakterystycznym dla kadej roliny i zwierzcia, ktre moe by dla czowieka korzystne lub szkodliwe. Niejeden czytelnik bdzie si zastanawia, o jakie to tajemnicze "dziaanie" tu chodzi. Podam zatem przykad. Oto, co wita Hildegarda pisze na temat truskawek: Krzaczek, na ktrym rosn truskawki, jest raczej ciepy ni zimny. Zaflegmia czowieka i nie nadaje si jako rodek

leczniczy. Rwnie jego owoce, czyli truskawki, wytwarzaj w czowieku, ktry je zjada, jakby luz. Nie nadaj si do jedzenia ani dla zdrowych, ani dla chorych, rosn bowiem blisko ziemi, a nawet w zatchym powietrzu. Medycyna kliniczna zaleca truskawki jako kuracj wiosenn, gdy dziaaj one na odwodnienie organizmu, zawieraj witaminy itd. Tymczasem medycyna Hildegardy wrcz, mona powiedzie, ostrzega przed spoywaniem truskawek, gdy zalewaj czowieka luzem. A jakie skutki powoduje nadmiar luzu w czowieku? Ot przede wszystkim luz (wywoany spoyciem truskawek) obcia ukad limfatyczny i takie organy, jak wyrostek robaczkowy i migdaki. Ponadto po spoyciu truskawek czsto wystpuj reakcje alergiczne, jak zaczerwienienie skry, swdzenie, pokrzywka i obrzk bony luzowej. Moe te wystpowa pogorszenie ju istniejcych chorb skrnych, jak na przykad liszai, uszczycy, wypryskw. Wielu pacjentw potwierdza, e czuje si znacznie lepiej po zaprzestaniu spoywania "kuchennych trucizn" w rozumieniu Hildegardy. Przy wyborze codziennego poywienia bdziemy zatem preferowa produkty, ktrym wita Hildegarda przypisuje pozytywny wpyw na nasze zdrowie. Jak widzielimy, medycyna Hildegardy i medycyna kliniczna rni si w wielu istotnych punktach, aczkolwiek obie maj ten sam cel: niesienie pomocy choremu czowiekowi i agodzenie jego ciepie. Medycyna kliniczna jest jednak rwnie potrzebna, i to nie tylko traumatologia czy oglnie chirurgia. Pooya ona take niewtpliwe zasugi w dziedzinie higieny, zwalczania epidemii, profilaktyki oglnej, wczesnego rozpoznawania chorb itp. Medycyna naturalna jest te z reguy nieskuteczna zwaszcza w zakresie niesienia pierwszej pomocy ciko rannym z zagroeniem ycia. W takich przypadkach zawsze musimy odwoywa si do pomocy medycyny klinicznej, tylko ona bowiem gwarantuje rodki zaradcze adekwatne do stanu pacjenta. Naleaoby sobie zatem yczy partnerskiego wspistnienia medycyny klinicznej i medycyny Hildegardy. Byoby to jednak moliwe tylko wwczas, gdyby przedstawiciele obu kierunkw potrafili nawiza kontakt i bez uprzedze informowali si nawzajem o diagnostycznych i terapeutycznych moliwociach. W ten sposb mogoby doj do owocnej wsppracy, ktra przyniosaby najwiksz korzy pacjentowi, bo przecie o jego dobro ostatecznie chodzi. Nawizywanie kontaktw i wsppraca wymaga jednak od obu stron ogromnej dyscypliny, cierpliwoci, umiowania prawdy, pokory, mioci (do pacjenta), sprawiedliwoci i szacunku. Tylko na tej drodze z Bo pomoc moe doj do wsppracy, ktra wyda podane owoce.

Przyczyny chorb wedug witej Hildegardy


Gdyby kto przeprowadzi ankiet wrd czonkw rodziny i przyjaci, pytajc, skd si bior choroby, usyszaby zapewne najprzerniejsze odpowiedzi. Generalnie przyczyn chorb naley upatrywa przede wszystkim w takich zjawiskach, jak promieniowanie ziemi, yy wodne, zanieczyszczenie rodowiska, promieniowanie kosmiczne, obarstwo, przyczyny genetyczne... To ju niezy katalog. A oto co pisze wita Hildegarda na temat przyczyn powstawania chorb: S cztery soki. Dwa najwaniejsze z nich to flegma, dwa pozostae - luz... Te cztery soki w czowieku pozostaj wzgldem siebie w okrelonym stosunku. Jeli ten stosunek jest waciwy, wwczas czowiek znajduje si w stanie spoczynku [zdrowia]. (...) Niektrzy ludzie cierpi na rne choroby z powodu flegmy, ktrej maj nadmiar. Gdyby czowiek pozosta w raju, nie miaby w sobie flegmy, od ktrej pochodzi wiele dolegliwoci, lecz jego ciao byoby cakiem zdrowe i wolne od luzu. Poniewa jednak zwrci si ku zemu, porzucajc to, co dobre, sta si podobny do ziemi, ktra rodzi poyteczne zioa obok zych i bezuytecznych chwastw i nosi w sobie dobr i z wilgo, dobre i ze soki. Wedug witej Hildegardy praprzyczyn wszelkich chorb jest zatem grzech pierworodny, popeniony przez czowieka w raju. Jakie skutki spowodowa w czowieku grzech pierworodny? Przez przekroczenie przykazania Boego czowiek uleg cielesnej i duchowej przemianie. (...) Kiedy Adam po zamaniu zakazu sta si lepy i guchy [w odniesieniu do daru wizjonerskiego i profetycznego przyp. aut.], moc ta [dar profetyczny i wizjonerski] zostaa z niego wypdzona. (...) Zanim Adam przekroczy przykazanie Boe, Bg zesa na niego gboki sen i ten sen by caym jego poywieniem. Ale po upadku jego ciao stao si tak sabe i uomne niczym rozkadajce si ciao umarego [tak okrela wita obecny stan czowieka - przyp. aut.] w porwnaniu z ciaem czowieka ywego [stan czowieka w raju - przyp. aut.]. Od tego czasu sen pokrzepia czowieka, tak jak poywienie oywia jego ciao. I tak jest teraz ze wszystkimi ludmi. Bo tak jak ciao czowieka wzrasta dziki poywieniu, tak jego szpik ronie za spraw snu. ...Kiedy Adam przekroczy przykazanie Boe, blask niewinnoci uleg w nim zamieniu, jego oczy (ktre przedtem dostrzegay rzeczy niebieskie) zagasy, (ktra przedtem lnia jak kryszta) zamienia si w gorycz, czarna (ktra

przedtem wiecia jak jutrzenka) staa si czarna jak sama bezbono, a sam Adam uleg cakowitej przemianie. Wwczas jego dusz ogarn smutek i wkrtce zacza ona w gniewie poszukiwa wytumaczenia dla tego stanu [tzn. tego, e Adam nie potrafi ju widzie nieba - przyp. aut.]. Smutek bowiem rodzi gniew. Ludzie otrzymali (odziedziczyli) po swoim praojcu smutek, gniew i wszystko inne, co im szkodzi. (...) Od owego pamitnego zjedzenia [jabka] rozwina si w Adamie i caym jego potomstwie czarna , ktra jest przyczyn kadej cikiej choroby. Jakie s zatem przyczyny chorb? Po pierwsze, jak czytalimy, grzech pierworodny radykalnie zmieni ciao Adama i Ewy. Jego skutki, mona sprowadzi do nastpujcych punktw: - w czowieku powstay soki i flegmy, - wytworzya si w nim , - zmieniy si geny, - odtd czowiek musia zaopatrywa swoje ciao w poywienie (co przed upadkiem nie miao miejsca, a co jest jedn z gwnych przyczyn chorb), - zmieni si wiat myli (smutek i zo przenikny do wiata odczu czowieka), - przyroda (rodowisko - cae stworzenie) ulega przemjanie i czciowo wywiera szkodliwy wpyw na czowieka, - czowiek oderwa si od Boga (tu tkwi przyczyna wikszoci chorb psychicznych, poniewa ludzie oddalili si od rda ycia - Boga). Kady z wymienionych przed chwil skutkw grzechu pierworodnego powoduje specyficzne choroby. Przyczyny chorb mona by podzieli na czynniki cielesne i duchowe. Nie ma to jednak zbyt wielkiego znaczenia, poniewa w praktyce nie da si ich od siebie oddzieli i trzeba je traktowa cznie. Zwizek midzy ciaem i dusz jest tak cisy, e nie sposb rozpatrywa poszczeglnych czynnikw w izolacji. Tak wic potrzebna jest kompleksowa medycyna, ktra by dysponowaa skutecznymi i nie powodujcymi dziaa ubocznych lekami zarwno w terapii schorze cielesnych, jak i cierpie duszy.

Cztery filary medycyny Hildegardy


Owe cztery filary to:

1. Dieta
Bez diety, to znaczy waciwego odywiania w rozumieniu witej Hildegardy, i bez waciwego i poprawnego sposobu ycia, co w pewnym sensie trzeba take zaliczy do diety, nie mona z powodzeniem przeprowadzi leczenia metod witej.

2. Zabiegi
Na og w kadej chorobie pomocne jest puszczanie krwi oraz- w ograniczonej mierze - stawianie baniek.

3. Leki
Leki Hildegardy mona podawa wprawdzie ju od pocztku leczenia, ale po uprzednim "gruntownym oczyszczeniu organizmu" za pomoc zabiegw albo godwki. Jednoczesna zmiana diety gwarantuje znacznie skuteczniejsze leczenie. Dwiczy mi jeszcze w uszach porwnanie, ktre wymyli mj nauczyciel irydologii. "Panie i panowie, na tym stosie gnoju nie moemy sadzi kwiatw (nazywa on czsto leki kwiatami). Najpierw musimy wzi wielk opat (zabiegi, dieta, godwka) i usun cay ten gnj i chwasty. Kiedy ju znikn z powierzchni ziemi, moemy rozpocz przygotowywanie dobrej gleby, na ktrej posadzimy mae rolinki. Dopiero wwczas mamy pewno, e uczynilimy wszystko, co moliwe, aby mogy rosn i piknie si krzewi. Na stosie gnoju wszystkie by zmarniay. I kto miaby z tego korzy? Nikt. Pacjent powiedziaby tylko: Prbowaem wszystkiego, co moliwe, i nic mi nie pomogo."

4. Posty
Tak jak dieta, zabiegi i leki usuwaj fizyczne przyczyny chorb: ze soki, luz, flegm, zgnilizn, czarn itd., tak

godwka usuwa duchowe przywary, ze cechy (Hildegarda pisze o grzechach) czowieka. Rwnie one mog by przyczyn chorb fizycznych. Aby czowiek nie przecenia jednego z tych czterech filarw, inny za lekceway, musi by wiadom swoich korzeni. Czowiek jest stworzeniem Boga i przy narodzeniu otrzyma od Niego, oprcz imienia, odpowiedni dla siebie "waciw miar". Kady czowiek ma obowizujc tylko jego "waciw miar", dlatego nie naley mwi: - pan X moe godowa tyle a tyle czasu, wic ja take mog; albo - pani Y pracuje zawsze do pna w nocy, wic ja take mog; albo - ja mog przepyn 500 metrw bez oddychania, wic ty te moesz; albo - czowiek powinien wypija dziennie co najmniej dwa litry pynw, wic kady moe tyle wypi. S to cakowicie bdne wnioski, poniewa pomijaj odmienno czowieka. Medycyna Hildegardy jest medycyn cakowicie indywidualn, niepowtarzaln. Kady pacjent jest zobowizany do wspdziaania z lekarzem w szukaniu odpowiedniej dla siebie dawki lekw, waciwej iloci produktw spoywczych itd. Jeli przekracza ow "waciw miar", popada w chorob. To samo dotyczy "czterech filarw medycyny Hildegardy". Kady z owych filarw ma swoj miar - ku poytkowi czowieka. I tak na przykad nadmierne puszczanie krwi moe by rwnie szkodliwe jak bezmylna i przesadna godwka. Rwnie tu naley znale"waciw miar" i trzyma si jej, przy czym bardzo pomocne mog by pisma witej Hildegardy.

DIETA
Dieta polega na zdrowym odywianiu si czowieka. W Physica Hildegarda opisuje dziaajce w sposb tajemniczy siy rolin i zwierzt uywa w tym celu terminu "subtelno". Ten opis "subtelnoci" przyrody znajdujemy tylko u Hildegardy. Jak ju wspomnielimy, drzemice w przyrodzie siy dziaaj na czowieka, powodujc albo jego wyzdrowienie, albo chorob. Poniewa wiemy ju, e czowiek jest zdrowy wwczas, kiedy znajdujce si w nim soki pozostaj we waciwych proporcjach, moemy z tego wycign wniosek, i czowiek powinien si tak odywia, aby soki utrzymyway si w rwnowadze. Wiemy, e jedne produkty spoywcze utrzymuj rwnowag sokw, inne zakcaj j w odczuwalny sposb, a jeszcze inne wyrwnuj ju zachwiane proporcje. Dlatego rozrniamy produkty spoywcze przywracajce zdrowie, podtrzymujce zdrowie i wywoujce choroby. W codziennej praktyce nie jest to jednak takie proste jak na papierze. Artyku spoywczy, ktry zdrowemu czowiekowi mgby zaszkodzi, osob lec w ku i bezsiln moe wyleczy. Szczupo tej ksiki nie pozwala mi opisa wszystkich niuansw diety Hildegardy. Mog tu wymieni tylko te produkty, ktre maj pozytywne albo negatywne dziaanie na zdrowie czowieka. Niewtpliwie najlepszym i najbardziej uniwersalnym produktem spoywczym jest orkisz (Triticum spelta). Oto co pisze o nim Hildegarda: Orkisz to najlepsze zboe. Jest ono ciepe, tuste i mocne, jest te agodniejsze ni wszystkie inne i czowiekowi, ktry je spoywa, przywraca prawidow struktur ciaa i prawidow krew, wywouje te pogodny nastrj i rado w duszy. Niezalenie od tego, w jakiej postaci ludzie go jedz, czy jako chleb, czy w rozmaitych potrawach, jest dobry i agodny. A jeli kto jest chory i z powodu choroby nie moe je, naley wzi ziarna orkiszu i zagotowa w wodzie, dodajc tuszcz albo tko, aby potrawa miaa lepszy smak, i poda choremu do jedzenia, to go wyleczy wewntrznie niczym zdrowa i dobra ma. adne inne zboe nie zostao przedstawione tak pozytywnie, zrozumiae wic, e dieta Hildegardy opiera si przede wszystkim na orkiszu. Zawsze jest on korzystny. Orkisz z czystym sumieniem mona spoywa w postaci mki krupczatki, jeli przestawienie si na mk penoziarnist albo na chleb penoziarnisty byoby zbyt trudne dla czowieka. A zatem, przechodzc na diet Hildegardy, zastpujemy pszenic, yto, owies i jczmie orkiszem, poniewa orkisz jest najlepszym zboem w poywieniu czowieka. Oto krtkie zestawienie najwaniejszych waciwoci innych rodzajw zb: Pszenica tylko mka penoziarnista i zrobione z niej wypieki nadaj si w 100 procentach dla zdrowych i chorych. Mka krupczatka wytwarza w czowieku luz i dlatego nie naley jej spoywa. yto - tylko spoywane jako chleb nadaje si dla osb zdrowych, dodaje si. Dla osb chorych i o sabym odku yto jest cikostrawne. Owies - dobry do spoycia dla osb zdrowych i lekko chorych, ktre maj jednak dobre krenie. Sprzyja pogodnemu usposobieniu, rozjania umys nadaje adn barw skrze i przywraca zdrow struktur ciaa.

Nie nadaje si dla osb chorych i z zaburzeniami krenia, dlatego chorym nie powinno si podawa patkw owsianych Jczmie - nie nadaje si do spoycia, poniewa szkodzi zarwno zdrowym, ja i chorym. Ponisza lista przedstawia produkty spoywcze, ktre, zdaniem witej Hildegardy, dziaaj leczniczo, a przynajmniej nie szkodz czowiekowi. Uwaga! Oglnie obowizuje zasada, e naley spoywa tylko produkty dojrzae, gdy tylko takie maj waciwoci lecznicze.

WARZYWA
Koper - nadaje si do spoycia w nie ograniczonych ilociach. Cieciorka dobra dla osb zdrowych oraz w podeszym wieku. Dynia - wytwarza w czowieku dobre soki, ale tylko po przegotowaniu. Osoby o skonnociach do depresji powinny jej unika. Fasola - tylko ziarna fasoli, nie uski. W caoci nadaje si dla osb silnych i zdrowych zmielona jest jednak bardziej lekkostrawna. Cebula - dobra tylko po przegotowaniu. Niezalenie od sposobu przyrzdzenia chorzy na odek powinni jej unika. Saata - zdrowa tylko wwczas, jeli dugo pozostawaa w zaprawie z kopru albo z octu i czosnku. Lebioda - pobudza trawienie. Pokrzywa - mode, ugotowane (jak szpinak) pdy oczyszczaj odek ze luzu. Rzodkiew - nadaje si dla osb silnych i tgich, kiedy po zbiorze na trzy dni zostanie zakopana w ziemi. Szkodzi osobom chorym i chudym. Pasternak - odwiea czowieka, zapenia odek, na nic nie pomaga ani nie szkodzi. Burak czerwony - burak jest ciki dla odka, ale atwo si go trawi. Gotowane buraki s lepsze ni surowe, poniewa nie wytwarzaj zych sokw. Buraki lecz owrzodzenia, dlatego naley je jada wwczas, kiedy soki w organizmie powoduj tworzenie si wrzodw. Chorzy na puca musz zrezygnowa ze spoywania burakw, bo osabiaj one puca.

OWOCE
Kasztany jadalne - dobre na wszystkie dolegliwoci czowieka. Zarwno surowe, jak i gotowane oraz pieczone s rodkiem leczniczym i odywczym dla modych i starych. Jabka - dla osb zdrowych najlepsze surowe, gotowane albo pieczone. Dla chorych dobre gotowane i pieczone, surowe nadaj si tylko wwczas, kiedy maj pomarszczon skrk. Pigwa - surowa, gotowana i suszona nadaje si dla zdrowych i chorych, poniewa oczyszcza organizm z trujcych substancji. Gruszki - tylko gotowane owoce nie budz zastrzee. Gotowane gruszki, wyjte z wody, pobudzaj trawienie i odtruwaj organizm. Jadane na surowo obciaj puca. Nieplik japoski - owoce dobre dla zdrowych i chorych, oczyszczaj krew. Dere - owoc dobry dla zdrowych i chorych, oczyszcza odek i jelita. Winie/czerenie - nie szkodliwe dla osb zdrowych. Chorzy nie powinni ich jada zbyt wiele, poniewa mog wywoa dolegliwoci (ble odka, nudnoci). Ponadmiernym spoyciu wini lub czereni naley wypi lampk wina. Jeyny - nie zaszkodz ani zdrowemu, ani choremu i s lekkostrawne. Daktyle - spoywane w umiarkowanych ilociach daj czowiekowi si. Zbyt wiele daktyli obcia odek i dziaa wzdymajco. Porzeczki - naley spoywa razem z innymi owocami (na przykad jako marmolad malinowo-porzeczkow). Maliny Hildegarda nie wspomina o malinach oddzielnie, ale znajc ich dobre waciwoci, moemy wysnu wniosek, e rwnie owoce tego krzewu nie szkodz czowiekowi. Cytryny - A jeli si je rwnie owoce tego drzewa, tumi one gorczk w czowieku. Cytryna nadaje si do przyprawiania saaty i przyrzdzania lemoniady cytrynowej, doskonale gaszcej pragnienie.

MISO, DRB I PRODUKTY ZWIERZCE


Miso kozie - dobre dla chorych i zdrowych.Leczy wte trzewi i wzmacnia odek. Baranina - dobra dla zdrowych i chorych. Wtroba barania oczyszcza odek, agodzi kaszel i astm. Sarnina - dobra dla zdrowych i chorych. Wtroba sarnialikwiduje stany przedrakowe.

Miso jelenia - dobre dla osb zdrowych o prawidowym kreniu krwi. Dzika g - dobra dla zdrowych i chorych. Kura - dobra dla zdrowych, dla chorych tylko wwczas, jeli jest ugotowana razem z innym misem. Kura pieczona w adnym razie nie nadaje si dla chorych. Jaja - Nie powinno si jada jaj ptakw stale fruwajcych z du dynamik Natomiast jaja kurze mona jada w umiarkowanych ilociach. Naley zrezygnowa z jaj kaczych i gsich. Maso - Maso krowie jest zdrowsze ni owcze i kozie. Czowiek, ktry cierpi na astm albo kaszel, lub jest chudy, niech jada maso, a ono go wyleczy wewntrznie i wiey, to znaczy, maso wzmacnia chorych na puca i wychudzonych. Dla czowieka zdrowego albo takiego, ktry nie ma nadwagi, maso jest dobre i zdrowe. Jeli jednak kto jest otyy, niech jada maso z umiarkowaniem, aby jeszcze bardziej nie uty. (Hildegarda nie wspomina o margarynie - nic dziwnego - i nie stosuje si je w kuchni Hildegardy.) Mleko - zob. napoje.

RYBY
Sum - dobry dla zdrowych i chorych. Wtroba z suma oczyszcza odek. Szczupak - dobry dla zdrowych i chorych. Wtroba szczupaka uatwia trawienie. Inne gatunki ryb dobre dla zdrowych i chorych: Kieb Po Jelec Jaszcz Oko Wszelkie inne owoce, warzywa, misa i ryby mona jada tylko pod pewnymi warunkami albo s one wrcz szkodliwe dla czowieka.

Ostrzegam przed spoywaniem nastpujcych produktw:


Wieprzowina (rwnie miso z dzika) - winia to co wstrtnego i arocznego, zjada rwnie nieczystoci. Jest to zwierz nieczyste i dlate go jego miso jest niezdrowe i nie nadaje si do jedzenia zarwno dla zdrowych, jak i dla chorych. Zwiksza w czowieku luz oraz inne saboci i dolegliwoci, a take jest przyczyn zgubnego niepokoju ducha i w zachowaniu czowieka, co jest bardzo ze. Miso wieprzowe rozpala rwnie w czowieku dze. Por - Por rozbudza w czowieku dze. Spoywany na surowo jest tak samo szkodliwy jak trujce i nieprzydatne ziele, poniewa le wpywa na krew, soki i gnicie. Krwi nie przybywa, gnicie si nie zmniejsza, a ze soki si nie oczyszczaj. Truskawki - Truskawki zalewaj czowieka luzem i nie nadaj si do jedzenia ani dla zdrowych, ani dla chorych, rosn bowiem blisko ziemi, a nawet w zatchym powietrzu. (Obciaj ukad limfatyczny i mog wywoywa alergie.) Borwki - Owoce szkodz temu, kto je zjada, poniewa wywouj reumatyzm. Soczewica - Soczewica jest zimna i nie powoduje przyrostu szpiku, czowiekowi nie przybywa od niej krwi ani ciaa, nie dodaje rwnie si. Zapycha jedynie odek i napenia go bezwartociowymi skadnikami.Pobudza w czowieku ze soki. (Moe wywoywa choroby.) liwki - Owoc tego drzewa jest szkodliwy zarwno dla zdrowego, jak i dla chorego, poniewa burzy w nim czarn , zwiksza ilo gorzkich sokw i uaktywnia wszystkie choroby, jakie drzemi w czowieku. Dlatego spoywanie liwek jest tak niebezpieczne. Owoce wszystkich gatunkw liwek, zarwno hodowanych, jak i dziko rosncych, charakteryzuj si takimi samymi waciwociami Z t rnic, e drzewa, ktre rodz wiksze owoce, maj w sobie take wiksze siy. (liwki mog spowodowa nawrt ju opanowanych i wyleczonych chorb, na przykad zapalenia oskrzeli, reumatyzmu, dny, nieytu odka... albo uaktywni ukryte dotd choroby.) Brzoskwinie - Owoc tego drzewa nie nadaje si do spoycia ani dla zdrowego, ani dla chorego, poniewa burzy w czowieku dobre soki i wytwarza w odku luz. Wgorz - ...jego miso jest nieczyste, a to jest niezdrowe dla czowieka, tak samo jak miso wini... ci za, ktrzy je spoywaj, staj si zgorzkniali, przebiegli i nieufni... Powysze produkty spoywcze naley wic wykreli z jadospisu. Niezalenie od tego, czy s one spoywane na surowo, czy gotowane, smaone, pieczone, duszone albo poczone z innymi produktami, szkodz czowiekowi, poniewa wytwarzaj ze soki, luz itd., a take mog uaktywnia utajone schorzenia, stanowi wic rdo chorb.

10

PRZYPRAWY
Bazylia - Nie jest opisana jako przyprawa. Bylica - Gotowana w potrawach misnych i rybnych leczy chory odek i chore trzewia. Cynamon - Cynamon zawiera bardzo duo si; zmniejsza ilo zych sokw i wytwarza w czowieku dobre soki. Czber ogrodowy - Spoywany na surowo wzmacnia osoby o sabym sercu i odku. Rozwesela ludzi o smutnym usposobieniu, leczy i oczyszcza oczy. Czosnek - Naley go spoywa na surowo, poniewa gotowany jest jak popsute wino. Trzeba go je umiarkowanie, aby krew za bardzo si nie rozgrzaa. Galgant chiski (dziki kardamon) - Jeli kto ma ble serca i zdaje mu si, e jego serce sabnie, niech zje jak najszybciej troch galgantu. Galgantu mona uywa do potraw misnych, ze wzgldu na ostry smak nadaje si rwnie jako przyprawa do kiebasy. Gaka muszkatoowa - Otwiera serce, oczyszcza myli i rozjania umys. Gorczyca - Nie nadaje si do jedzenia. Jej ziarna dodaj smaku innym potrawom. Jest cikostrawna dla odka chorego, sabego i zimnego, poniewa go obcia i nie oczyszcza. Silny odek poradzi sobie z ni.Gorczyca nie zapewnia prawidowego trawienia ani nie oczyszcza orgamzmu. Godziki - W medycynie witej Hildegardy uwaane s za rodek na szumy w uszach, ble gowy, obrzki, skaz i czkawk: naley 2-3 razy dziennie u 2-5 godzikw. Hyzop lekarski - Gotowany i sproszkowany jest poyteczniejszy ni surowy. Usuwa niezdrow i cuchnc pian z sokw i dodaje smaku wszystkim potrawom. Hyzop oczyszcza wtrob i w niewielkim stopniu take puca. Imbir - Jeli kto jest fizycznie saby, niech dodaje do zupy sproszkowanego imbiru i posypuje nim od czasu do czasu chleb, wwczas mu si polepszy. Jak tylko poczuje si lepiej, niech odstawi imbir, aby mu nie zaszkodzi. Zdrowych i otyych ludzi imbir bowiem ogupia, rozleniwia i pobudza ich aroczno (jedz bez opamitania). Kminek turecki - Jest dobry, poyteczny i zdrowy dla astmatyka jak rwnie dla czowieka zdrowego, poniewa rozjania umys i stwarza uczucie dobroczynnego ciepa. Innym chorym i osobom, ktre cierpi na ble serca, kminek moe zaszkodzi. Jeli kto chce zje gotowany albo smaony ser, niech go posypie kminkiem, aby nie dosta boleci (jeli le trawi ser). Koper - U gotowany zwalcza dn, spoywany na surowo nie suy czowiekowi i wywouje u niego smutek. Koper woski - Niezalenie od tego, w jakiej postaci si go spoywa, nastraja pogodnie, wywouje przyjemne ciepo, dobre poty, nadaje skrze adny kolor i uatwia trawienie. Lubczyk grodowy - Nie szkodzi zbytnio czowiekowi, jeli spoywa si go razem z innymi przyprawami. Macierzanka - Jeli kto ma chor skr, ktra wyglda jak podrapana, niech jak najczciej przyprawia potrawy misne i warzywne sproszkowan macierzank, wwczas jego organizm cakowicie si wyleczy i oczyci. Mita Kdzierzawa - Surowa lub gotowana we wszystkich potrawach agodzi zadyszk, ktra ma swe rdo w nadmiernym jedzeniu i piciu. Mita pieprzowa - Surowa lub gotowana uywana jako przyprawa do misa i ryb. Rozlunia stolec i pomaga przy dolegliwociach trawiennych. Nagietek - Niezalenie od tego, czy spoywany jest w postaci naparu, czy dodany do potraw, jest poyteczny i dobry zarwno dla czowieka chorego, jak zdrowego. Jeli si go jada czsto, zwalcza choroby i zapobiega im. U czowieka zdrowego osabia gnicie i zwiksza ilo dobrej krwi, rozjania umys, dodaje si, pobudza trawienie i leczy zapalenie opucnej. Ocet winny - Ocet pochodzi z wina i nadaje si do wszystkich potraw. Jeli jest dodawany w takiej iloci, e nie odbiera potrawom smaku, tylko jest sabo wyczuwalny, wwczas usuwa nieczystoci z czowieka i zmniejsza w nim ilo sokw, a potrawa taka jest lekkostrawna. Jeli za uywa si go za duo, tak e jego smak tumi wszystkie pozostae, wwczas potrawa szkodzi czowiekowi, poniewa organizm z trudem j trawi. Oregano - Zdaniem Hildegardy jako przyprawa jest bezuyteczny, poniewa szkodzi czowiekowi. Pieprz czarny - Spoywany w duych ilociach szkodzi czowiekowi i powoduje zapalenie opucnej. Ale jeli kto ma dolegliwoci ledziony albo jadowstrt, powinien jada pieprz z chlebem, wwczas ledziona bdzie mu mniej dokuczaa, a uczucie mdoci na widok jedzenia zniknie. Pieprz kubeba - Pieprz kubeba poskramia w czowieku dze, ale rwnie rozwesela jego umys, ducha za i rozum oczyszcza i rozjania. Pietruszka - Spoywana na surowo jest lepsza ni gotowana. Obnia temperatur, ale czowiek ma po niej ociay umys. Sl - Jeli czowiek jada potrawy bez soli, staje si wewntrznie obojtny, jeli za z umiarem przyprawia potrawy

11

sol, leczy go ona i wzmacnia. Jeli kto jada zbyt sone potrawy (smak soli zabija smak potrawy), staje si wewntrznie wypalony i taka potrawa mu szkodzi. Sl osiada bowiem na pucach jak piasek i sprawia, e paruj. Na wtrob sl troch szkodzi, cho wtroba jest silna i potrafi sobie Z ni poradzi. Dlatego kada potrawa powinna by tylko tyle posolona, aby miaa lepszy smak, a nie eby czuo si w niej sl. Szafran - Jeli kto ma ble serca i czuje, e jego serce ledwie koacze, niech spoywa szafran w zupie, to go wzmocni. Szawia - Surowa i gotowana oczyszcza organizm ze szkodliwych sokw. Licie szawii, spoywane na chlebie, w caoci albo sproszkowane, zmniejszaj ilo szkodliwych sokw. Szczypiorek - Spoywany na surowo nie szkodzi osobie zdrowej. Chorzy powinni go gotowa, aby choroba si nie zaostrzaa.

RODKI SODZCE
Cukier W medycynie witej Hildegardy nie eliminuje si cukru z codziennego jadospisu tak jak w niektrych dietach. Jest on wczony do poywienia i wykorzystywany rwnie jako rodek leczniczy. Do sodzenia lepszy jest cukier pozyskiwany z trzciny cukrowej, a nie wytwarzany metod przemysow. Na co dzie mona take uywa cukru z burakw cukrowych, jednak i tu trzeba zachowa "waciw miar". Jeli idzie o waciwe dawkowanie, przestrzegajmy wskazwki witej Hildegardy, dotyczcej przypraw, soli i octu: Tylko tyle, aby nie czu smaku i aby potrawa nie bya przesodzona. Do celw leczniczych albo jako dodatek do lekw uywamy wycznie cukru trzcinowego. Mid Czowiek gruby, o tustym ciele, ktry jada duo miodu, gnije w rodku. Chudemu za i wysuszonemu szkodzi mid gotowany. Mid jest zatem szkodliwy zarwno dla osb tgich, jak i chudych, jeli si go gotuje (gorcy, uywany do sodzenia gotowanych i pieczonych potraw). Osoby "normalne", ktre nie s ani za grube, ani za chude, nie musz si stosowa do adnych ogranicze. Mid nie powinien by uywany na co dzie do sodzenia, niech to bdzie przysmak, ktry naley dawkowa oszczdnie. Trudno sobie wyobrazi rodki lecznicze witej Hildegardy bez miodu. W przypadku napojw, podobnie jak w caej medycynie Hildegardy, obowizuje zasada "waciwej miary". Wedug Hildegardy posiki naley popija, poniewa wpywa to midzy innymi dobrze na trawienie.

NAPOJE
Piwo (piwo orkiszowe) - Piwo tuczy i nadaje twarzy adn barw dziki zdrowemu sokowi pochodzcemu ze zboa. Wino (rozcieczone wod) - Wino (pite z umiarem) leczy i rozwesela swoim zdrowym ciepem i wielk si... Czowiek, ktry chce si napi dobrego mocnego wina, powinien je zmiesza z wod, aby osabi jego si i ciepo i aby stao si agodniejsze. Herbata z kopru woskiego - Koper woski czsto jedzony (albo pity) rozwesela czowieka... i dziaa dobrze na trawienie... Rwnie jego nasienie jest poyteczne dla zdrowia. Herbata z szawii - (...) zwalcza ze soki, poniewa jest sucha. Stosuje si j przy dolegliwociach odka i pcherza oraz do odtruwania organizmu. Herbatki z szawii nie powinno si pi codziennie przez dugi okres ani w duych ilociach, bo moe wywoa uczulenie. Kawa orkiszowa (palone ziarna orkiszu) - Niech ludzie jedz orkisz jako chleb czy w innych potrawach (przyprawy), bo jest dobry i poyteczny. Orkisz uatwia trawienie. Soki owocowe i warzywne - Kiedy czowiek czsto pije pyny, zawierajce specjalny sok, na przykad z zi ogrodowych i owocw, i nie je do tego chleba, wwczas soki te powoduj u niego ble gowy, ktre jednak szybko mijaj. Mleko - Mleko krowie, kozie i owcze oraz kade inne dziaa bardziej leczniczo zim ni latem.Osobom zdrowym szkodzi mleko letnie, chorzy i sabi mog si dziki niemu troch wzmocni. Ale rwnie w okresie picia mleka zimowego zaleca si "odtruwanie": osoby zdrowe niech ususz korzenie pokrzywy i dodaj do mleka. Osoby chore za niech zagotuj mleko i dodadz suszonych lici pokrzywy. Wody mineralne - Z uwagi na rnorodny skad i jako, ktra w duej mierze zaley od pory roku, nie zaleca si

12

nieograniczonego picia wd mineralnych. Jeli kto mimo wszystko nie chce rezygnowa z wody mineralnej, moe latem pi wod rdlan ubog w sd i dwutlenek wgla. U witej Hildegardy czytamy na temat wody mineralnej: Latem, kiedy czowiek wewntrznie jest bardzo ciepy, a przy tym f izycznie zdrowy, powinien z umiarkowaniem pi letni wod i zaraz potem duo spacerowa, aby mu si zrobio ciepo. Jest to korzystniejsze dla jego organizmu (dla zdrowego, silnego czowieka latem), ni gdyby pi wino. Ale jeli jest saby na ciele, niech pije latem rozcieczone wino albo piwo, poniewa to go bardziej pokrzepi (z powrotem postawi na nogi), ni gdyby pi wod (czyst). Pojcie diety u witej Hildegardy nie ogranicza si wycznie do wyboru i przyrzdzania produktw spoywczych; rozciga si bardziej na ycie codzienne, niby to wynikao z dotychczasowego "systemu leczenia" . Dieta w medycynie Hildegardy ma na celu nie tylko polepszenie samopoczucia fizycznego czowieka. Dla niej dobre samopoczucie fizyczne czy si z psychicznym. Aby osign t rwnowag i j zachowa, musimy obok prawidowego odywiania przestrzega jeszcze kilku zasad. Hildegarda daje nam nastpujce rady dotyczce codziennego poywienia: Jeli czowiek jest fizycznie zdrowy, wwczas dla prawidowego trawienia dobrze bdzie, jeli do poudnia nie zje niadania. Natomiast czowiek chory, wty i saby fizycznie powinien rano zjada niadanie, aby czerpa z poywienia siy, ktrych nie ma sam z siebie. Tak nielubiane przez wiele osb niadanie mona wic bez szkody dla ciaa i ducha pomin - pod warukiem e jest si zdrowym. Mona natomiast zje pne niadanie, dzi nazywamy je z angielska - brunch. Ale nie oznacza to jak wielu sdzi - e do poudnia trzeba si wylegiwa w ku, aby omin por niadama. Z czego powinien si skada w brunch? Dopki czowiek jest jeszcze na czczo, niech zje najpierw danie zoone z owocw i mki, poniewa jest to potrawa sucha i daje zdrow si. Powinna to by te potrawa ciepa, aby rozgrzaa odek. Zimne jedzenie, spoywane jako pierwsze, tak ozibia odek, e potem Z trudem moe si on rozgrza ciepym posikiem. Dlatego jako pierwsze danie naley zje co ciepego, aby od rana by naleycie rozgrzanym. Jakie choroby moe wywoa tak zwany zimny odek - sprowokowany przez zimne potrawy i napoje - dowiemy si z rozdziaw powiconych leczeniu. Przeczytamy tam o ciepych potrawach z owocw i mki. Nie chodzi bynajmniej o gorce posiki, piecze wieprzow z kapust i knedlami itd., do czego jestemy przyzwyczajeni. Owym pierwszym daniem z owocw i mki moe by na przykad muesli orkiszowe (namoczonew wodzie i ugotowane patki orkiszowe, ziarna albo otrby z duszonymi jabkami lub malinami, przyprawione cynamonem, krwawnikiem czy te galgantem i osodzone cukrem trzcinowym bd miodem); moe to by grysik orkiszowy lub zupa z mki orkiszowej (z koperkiem albo dyni). A kiedy odek si rozgrzeje, moe spokojnie przystpi do trawienia. Kiedy potem czowiek zje zimny posiek, ciepo, ktre si ju rozeszo w odku, przytumi owo zimno. Przy pierwszym posiku naley unika wszelkich owocw, sokw i produktw zawierajcych wilgo, na przykad zi, poniewa powoduj one gnicie i wytwarzanie luzu, jak rwnie burzenie si sokw. Po spoyciu pierwszych ksw mona je rwnie i te produkty, przynios one wwczas wicej zdrowia ni saboci. A zatem najpierw trzeba zje kilka ksw bez owocw i zi, potem mona doda do posiku wiee owoce i zioa. Kiedy ju si spoyo swoje "pne niadanie", wwczas Hildegarda zaleca: Czowiek nie powinien zaraz po jedzeniu spa, dopki smak, sok i zapach potraw nie trafi na swoje miejsce... Jeli zrezygnuje na jaki czas ze snu, a dopiero potem utnie sobie drzemk, wwczas przybdzie mu ciaa i krwi i zyska zdrowie. Zadaniem duszy jest kierowanie zjedzonego pokarmu na miejsce trawienia. Aby jednak moga ona z poytkiem spenia t rol rozdzielnika, czowiek musi pozostawa w stanie czuwania. Dlatego nie powinien si ka spa bezporednio po jedzeniu. Niech si troch porozkoszuje dobrym smakiem zjedzo nych potraw, a dopiero potem zapadnie w sen. Mniej wicej kwadrans po obiedzie sen dziaa korzystnie zarwno na modych, jak i na starych. Rwnie na noc czowiek moe spoywa te same potrawy i pi te same napoje, ktre jad i pi w cigu dnia; wieczorem powinien je odpowiednio wczenie, aby zdy jeszcze odby may spacer, zanim uda si na spoczynek. Jeli chcemy y w zgodzie z tymi wskazwkami, musimy unika wszelkich hulanek po pnocy. Spacer po kolacji powinien przerodzi si w nawyk; najlepiej odbywa go, zanim zrobi si CIemno. Sposb ycia czowieka warunkuj cykle, ktrym podlega. Musimy stara si y zgodnie z nimi, cho na og ich przestrzeganie budzi w nas sprzeciw. Czy Bg nie podporzdkowa czowieka temu fenomenowi po to, aby on - buntownik z natury - przestrzega porzdku? Rezultat jest niezaprzeczalny. czy czowiek jednak przestrzega tych cykli, czy te yje wbrew nim? Na to pytanie kady musi sobie sam odpowiedzie.

13

Jakim cyklom obecnie podlega czowiek? Najkrtszym cyklem, do jakiego musi si czowiek dostosowa, jest dzie. Ten za podzielony jest na dwie czci: jasno i ciemno, dzie i noc, czas czuwania i czas snu. I jedno, i drugie jest wane dla organizmu czowieka, poniewa wzmacnia go i podtrzymuje. wita Hildegarda tak pisze: Czowiek jest podzielony na dwie czci, cz czuwania i cz snu. Tak samo organizm czowieka jest odywiany w podwjny sposb:- w dzie podczas czuwania dostarcza mu si poywienia, w nocy odwiea go sen. W cigu dnia czowiek wzmacnia organizm jedzeniem i piciem, ale w jaki sposb odwiea go sen? Wiemy, e czowiek, ktrego sen jest stale zakcany, krtko yje. Co si zatem dzieje w organizmie podczas snu? Kiedy czowiek pi, jego szpik odpoczywa i rozrasta si, kiedy za czuwa, jego szpik nieco si rozrzedza i osabia; podobnie Ksiyc ronie, kiedy go przybywa, a maleje, kiedy go ubywa; rwnie korzenie rolin zim gromadz w sobie si yciow, ktr latem rozwijaj w postaci kwiatw. Dlatego, kiedy czowiek jest zmczony prac albo nocnym czuwaniem, atwo ogarnia go sen i szybko zasypia na stojco, na siedzco czy na leco, poniewa jego dusza reaguje na potrzeby ciaa... We nie za szpik czowieka si rozgrzewa, poniewa wwczas go przybywa, staje si tusty i na powrt zdrowy. Czowiek bez tego rytmu dnia i nocy nie jest zdolny do ycia, a mimo to czsto lekceway swoje potrzeby. Nastpnym cyklem, ktrego wpyww wielu z nas obecnie ju nie odczuwa a ktremu podporzdkowana jest caa przyroda, a tym samym rwnie czowiek, s fazy Ksiyca. Ksiyc ma due znaczenie dla ycia na ziemi. Dziki sile przycigania utrzymuje w ruchu morza wiata, od niego bowiem zale przypywy i odpywy. Skoro Ksiyc porusza te olbrzymie masy wody w wielkim systemie Ziemi, to czy nie kieruje procesami wilgoci w innych, "mniejszych systemach"? Na przykad w rolinach i drzewach? Take i na to pytanie znajdujemy odpowied u Hildegardy: Rwnie w drzewach, ktre zieleni si od korzeni, zwiksza si ilo sokw podczas Ksiyca rosncego, ubywa ich natomiast podczas Ksiyca malejcego. A jak to wyglda u zwierzt? Take bezrozumnym zwierztom przybywa krwi wraz z rosncym Ksiycem, a ubywa, kiedy Ksiyc maleje, jednake w mniejszym stopniu ni u czowieka. Czy zatem Ksiyc wpywa take na czowieka? Kiedy Ksiyca przybywa, powiksza si rwnie mzg czowieka i wzrasta ilo krwi. Kiedy Ksiyca ubywa, rwnie w czowieku zmniejsza si substancja mzgowa i ilo krwi. Dzieje si tak zarwno u kobiet, jak i u mczyzn. Tak wic niejedna osoba podczas peni Ksiyca ma bardziej niespokojny sen, jest lekko rozdraniona albo nie potrafi si skoncentrowa. Jest to dziaanie Ksiyca! A jakie widoczne skutki ma wpyw Ksiyca na roliny i zwierzta i w jaki sposb moemy te skutki wykorzysta z poytkiem dla siebie? Jeli si drzewa cina podczas rosncego Ksiyca, wwczas z powodu zgromadzonych w nich sokw i wilgoci s one czciej atakowane przez robaki i szkodniki, ni gdy si to robi podczas malejcego Ksiyca. Jeli drzewa cina si podczas Ksiyca malejcego, maj wwczas mniej sokw i w zwizku z tym bardziej s twarde, tote robaki gorzej si w nich rozwijaj, a szkodniki wyrzdzaj mniej szkd. Drewno budowlane i meblowe powinno by cinane podczas ubywajcego Ksiyca. Wybieramy na t czynno miesice, w ktrych przyroda wysya do drzew najmniej sokw - mianowicie listopad, grudzie i stycze. Jeli zatem cinamy drzewo w tych miesicach i w okresie Ksiyca ubywajcego, wwczas surowiec, nawet nieimpregnowany, jest bardzo trway i odporny. Wiedzieli o tym dawni drwale, ciele i stolarze. Niestety dzisiaj wiedza ta zanika. Za pomoc drogich rodkw technicznych i chemicznych prbuje si dzi konserwowa i uodpornia drewno, ktre zostao cite w nieodpowiednim czasie. Znacznej czci tych wysikw mona by sobie oszczdzi, gdyby ju w lesie stosowano prewencyjn ochron drewna, to znaczy gdyby uwzgldniano waciw por wycinania drzew. Nawet drewno na opa, wycite w odpowiednim czasie, duej si pali i daje wicej ciepa. Zasada ta potwierdza si take - w cakiem szczeglny sposb - w przypadku drzew owocowych. A zatem powinnimy uwzgldni wpyw Ksiyca przy sadzeniu i przycinaniu drzew. Sadzenie i przycinanie drzew po to, aby lepiej rosy, powinno si odbywa podczas Ksiyca ubywajcego. Jeli bowiem wykonuje si te czynnoci podczas Ksiyca przybywajcego, drzewa czsto le si ukorzeniaj i wolniej rosn Z powodu nadmiernej iloci krcych w nich sokw. Natomiast przycite lub sadzone przy Ksiycu ubywajcym, maj wicej mocy yciowych, poniewa kry w nich mniej sokw - szybciej docieraj one do korzeni i lepiej si przechowuj ni

14

wwczas, kiedy drzewo ma duo sokw; pniej bowiem, podczas Ksiyca rosncego, soki wypywaj z przycitych miejsc. Rwnie winorol naley przycina w czasie malejcego Ksiyca, poniewa rodzi ona wwczas wicej duych owocw i nie traci tak atwo sokw. T rad powinni sobie wzi do serca wszyscy sadownicy i winogrodnicy, bo inaczej zmarnuj"kapita", jakim jest sad i winnica. Kada kropla soku, ktra wypywa z przycitego miejsca, uszczupla pniejszy zbir. Dlatego oszczdzajcie sok swoich rolin, chyba e wam na nim nie zaley. Przycinanie krzeww winnych na sok (zob. ble uszu) wskazane jest podczas przybywajcego Ksiyca, poniewa wtedy wypywa z nich wicej soku, ale niestety odbywa si to kosztem samego krzewu. Ksiyc kieruje ruchem sokw nie tylko w drzewach owocowych, lenych czy w krzewach winoroli, ale take w zioach leczniczych. Na temat zbierania zi wita Hildegarda daje nam nastpujc wskazwk: Przyprawy i zioa lecznicze, odcinane przy ziemi lub wycigane wraz z korzeniami w czasie przybywajcego Ksiyca, s wypenione sokami i dlatego nadaj si lepiej do przygotowywania powideek, maci i wszelkich innych lekw ni zbierane w czasie ubywajcego Ksiyca. Zioa naley przetwarza na wieo. wita radzi nam take, kiedy zbiera owoce i warzywa oraz bi bydo rzene: Rwnie warzywa i owoce zbierane podczas przybywajcego Ksiyca, a take miso zwierzt bitych w tym okresie maj wiksz warto odywcz, gdy s bardziej wypenione sokami i krwi ni wtedy, kiedy robimy to przy ubywajcym Ksiycu. Wszystkie produkty maj w pierwszej kwadrze wicej sokw i mocy, ale za to szybciej si psuj. Naley je zatem przetwarza na wieo. Jeli za chcemy je przechowywa, to musimy przestrzega nastpujcej zasady: Wwczas lepiej i korzystniej - jako e malejcy Ksiyc powoduje take kurczenie si produktw - jest zbiera warzywa i owoce oraz bi zwierzta przy ubywajcym Ksiycu, gdy wwczas bd si duej trzyma. Troch bardziej skomplikowane s wskazwki Hildegardy dotyczce oddziaywania Ksiyca na zboa, tak co do zbiorw, jak i zasieww: Rwnie zboe, skoszone podczas przybywajcego Ksiyca, daje wicej mki ni koszone przy ubywajcym Ksiycu, gdy przy rosncym Ksiycu zachowuje ca swoj moc i sil, ktra podczas ubywajcego Ksiyca jest nieco mniejsza. Za to zboe, skoszone podczas ubywajcego Ksiyca, ma wiksz si kiekowania ni zebrane w czasie ubywajcego Ksiyca. Zboe,skoszone podczas przybywajcego Ksiyca, a nastpnie wrzucone w ziemi jako zasiew, szybciej si ukorzenia, szybciej te wypuszcza pdy i daje wicej somy, ale za to mniej ziarna ni zboe pod zasiew koszone w czasie ubywajcego Ksiyca... Zboe zebrane przy ubywajcym Ksiycu i przeznaczone pod zasiew, kiekuje i ronie wprawdzie wolniej i daje bardziej skpe dba, ale za to lepsze ziarno ni koszone pod zasiew w czasie przybywajcego Ksiyca. Oglnie mona powiedzie, e wszelkie nasiona, wrzucone w ziemi w czasie przybywajcego Ksiyca, wschodz i rosn szybciej, daj te wicej (masy) zielonej, dlatego e rozwijaj si podczas przybywajcego Ksiyca, ni gdyby zostay wysiane podczas ubywajcego Ksiyca, wwczas bowiem kiekuj wolniej i duej osigaj odpowiedni si wzrostu. Wystarczy zatem wiedzie, co nam potrzebne i czego chcemy! Czy chcemy mie trway materia do skadowania? Jeli tak, to musimy go zbiera przy ubywajcym Ksiycu. Chcemy mie poywienie bogate w skadniki odywcze i wiee zioa lecznicze? w takim razie musimy je zbiera podczas przybywajcego Ksiyca. Ta sama zasada dotyczy take zasieww. Poniewa z reguy nie mamy wpywu na to, kiedy zostao zebrane ziarno pod zasiew, to musimy przynajmniej w czasie siewu kierowa si stanem Ksiyca. I znw dziaa ten sam mechanizm: czego chcemy? Chcemy mie wicej owocw (ziarna zb, nasiona, strczki...)? W takim razie siejmy podczas ubywajcego Ksiyca. Chcemy uzyska wicej masy zielonej (saata, zioa, kwiaty, trawa...)? Siejmy, kiedy Ksiyca przybywa. T wiedz o oddziaywaniu Ksiyca moemy generalnie uwzgldni w naszym codziennym yciu. Jeli jestem na przykad rolnikiem, powinienem zapamita zasad: siano, koszone w czasie ubywajc.ego Ksiyca, szybciej wysycha, gdy od pocztku ma w sobie mniej wilgoci, a ka po sianokosach odrasta bujniej, bo trawa stracia mniej sokw. Jeli chc mie kwiaty do wazonu, to powinienem je cina, kiedy Ksiyca przybywa, bd si bowiem duej trzyma, bo zachoway peni sokw. Podobnie choinka bdzie duej wiea i mniej si osypywa, jeli zostanie cita w czasie przybywania Ksiyca. Kady musi sam postara si zastosowa t zasad w praktyce. Wystarczy mie oczy i uszy otwarte na przyrod, a inspiracji nam nie zabraknie. Przykad: mwic o uszczycy, podaem,e woreczek ciowy zajca jest bardziej wypeniony w czasie przybywania Ksiyca. Std atwo wycign wniosek co do "terminu uboju". A jak pozna, czy Ksiyca przybywa, czy ubywa? Po pierwsze, prawie w kadym kalendarzu zaznaczone s fazy

15

Ksiyca. Ale moemy te zaobserwowa je sami. Warto wprowadzi wygodn notacj. Same litery pocztkowe na oznaczenie ubywania i przybywania Ksiyca swoim ksztatem kojarz si z nastpujcym zjawiskiem: litera u jak w wyrazie ubywa) jest bardziej wypuka z lewej strony, podczas gdy litera p (jak w wyrazie przybywa) jest bardziej wypuka z prawej strony. W kalendarzach penia Ksiyca oznaczana jest znakiem jasnym O, a nw - znakiem ciemnym.. Ksiyc potrafi dokonywa cudw w przyrodzie. Reguluje cakowity przepyw sokw na ziemi, zale od niego pory roku, a nawet - porednio - pogoda. adna inna planeta, Soca nie wyczajc, nie ma takiego wpywu na czowieka jak Ksiyc. A oto, co na ten temat pisze wita Hildegarda: Nie powinnimy sdzi, e soki ludzkiego ciaa znajduj si we wadzy Soca, e ono na nie wpywa, poniewa Soce pozostaje zawsze takie samo, nie ubywa go ani nie przybywa. (...) Podobnie nie mona okrela sokw wedug gwiazd, gdy gwiazdy nie tylko dziaaj same z siebie, ale s take zalene od Ksiyca. (...) To samo tyczy si pr roku, gdy decyduje o nich Ksiyc, a take stanu powietrza, to znaczy ulewy czy suszy zim, czy podczas peni lata, bo i te zjawiska podlegaj wpywom Ksiyca. Wszystkim kieruje Ksiyc, gdy jest on matk wszystkich pr roku, i wszystkie czasy liczone s wedug Ksiyca. I tak na przykad Wielkanoc przypada nie na okrelony dzie w kalendarzu, lecz na pierwsz niedziel po wiosennej peni. Dlaczego Ksiyc powoduje niepogody? Waciwie to sam czowiek prowokuje burze i inne klski ywioowe, poniewa wpywa na pogod za porednictwem czterech elementw (ywiow). Czowiek skada si bowiem z czterech elementw i za ich porednictwem dziaa. Elementy (ywioy) bior wszystko, co naley do ludzkiej natury, kiedy czowiek wchania je w siebie, gdy czowiek jest z nimi, one za s z czowiekiem, i odpowiednio do tego pynie te krew w czowieku. Dlatego napisane jest: niebo i ziemia skar si na czowieka (1), gdy bezustanne tarcia i niesnaski w dziaaniach czowieka wprawiaj w ruch ywioy, tak jakby mczyzna wywija trzyman w rku sieci. Tak wanie czowiek wprawia w ruch ywioy, ktre, stosownie do jego dziaania , promieniuj na swj sposb. (..) Gdyby czowiek postpowa tak, jak powinien, to wwczas pory roku i powietrze (klimat) w porach roku byyby stae, a wic wiosna byaby podobna do poprzedniej wiosny, lato do poprzedniego lata itd. Dlaczego pogoda jest tak szalona? Kiedy czowiek w swoim nieposuszestwie odrzuca boja Bo i mio do Boga, rwnie ywioy i pory roku przekraczaj wyznaczone im prawa. Nie ma zatem co szuka gorczkowo przyczyn, wywoujcych anomalie klimatyczne. Ani dziura ozonowa, ani zanieczyszczenie rodowiska, ani efekt cieplarniany nie s waciwymi sprawcami zaburze, gdy ostatecznie zjawiska te "stworzy" sam czowiek przez swoj chorobliw ambicj, ch zysku czy bezwzgldno. (Wszystko to s cechy uniemoliwiajce mio bliniego.) Ksiyc "rzdzi" wprawdzie przyrod i reguluje przepyw sokw w czowieku, nie ma jednak nad nim takiej wadzy, by uczyni z niego bezwolne narzdzie: Czas Ksiyca nie rzdzi natur czowieka, jakby Ksiyc by bogiem czy czowiek otrzymywa od Ksiyca jakie moce natury lub Ksiyc dodawa co lub odejmowa ludzkiej naturze czy o czym decydowa. Czowiek jest wprawdzie poddany fazom Ksiyca, ale pozostaje wolny w swoich decyzjach. Moe zatem postpowa tak, e ywioy skar si na niego, a moe stara si wypenia powierzone mu zadanie stwrcze. Zmienno pr roku to kolejny wielki cykl, ktremu poddany jest czowiek. Ale i on zaley od Ksiyca, jak ju o tym mwilimy. Czowiek musi na nowo uwiadomi sobie te naturalne cykle przyrody i y zgodnie z porzdkiem natury. Kiedy czowiek prbuje wyprze si swojej natury i y wbrew niej - popada w choroby.

ZABIEGI
W swoim dziele Causa et curae wita Hildegarda wylicza trzy odmienne zabiegi: l. puszczanie krwi, 2. stawianie baniek, 3. przypalanie. Puszczanie krwi Obecnie puszczanie krwi - take czciowo w medycynie klinicznej - jest uwaane za jeden z najskuteczniejszych rodkw odtruwania organizmu. Aby jednak by on w peni skuteczny, koniecznie trzeba zwrci uwag na kilka punktw. wita Hildegarda powica puszczaniu krwi okoo dziesiciu stron, ktre sprbuj tu przytoczy w mocno skrconej, lecz zrozumiaej formie.

16

Niejeden czowiek zapyta: Po co miabym sobie puszcza krew? wita Hildegarda odpowiada: Kiedy u czowieka naczynia s wypenione krwi, musz zosta oczyszczone ze szkodliwego luzu oraz sokw trawiennych. (...) Gdy jednak kto ma duo krwi i cakowicie wypenione naczynia i gdy nie oczyci swojej krwi przez jej upuszczenie lub postawienie baniek, wwczas staje si ona gsta jak wosk i pozbawiona siy, tak e czowiek popada w choroby. (...) Gdy wic natnie si teraz naczynie (...) to zaraz wypynie z czowieka za i zepsuta krew. Skoro tylko zgnilizna wypynie wraz z krwi, pojawi si krew czysta (...) wwczas krew zmieni barw. Teraz soki i krew s ju we waciwej proporcji... i trzeba zakoczy puszczanie krwi (...) w przeciwnym razie luz wzburzyby czarn i inne choroby w czowieku. Zbyt obfite puszczenie krwi osabia ciao, odpowiednie - przywraca zdrowie. Zdrowemu i silnemu czowiekowi mona co kwarta upuci tyle krwi, ile wody na raz moe wypi silny, spragniony mczyzna (ok. 100-150 ml), osabionemu natomiast - rocznie lub dwa razy w roku tyle, ile mieci jajko zwyklej wielkoci (30-50 ml). Krew puszcza si na czczo - u czowieka osabionego po niewielkim posiku - w porze ubywania Ksiyca, a dokadnie w cigu pierwszych szeciu dni po peni. Puszczanie krwi podczas przybywania Ksiyca jest szkodliwe! Do mczyzn stosuje si nastpujca regua: od dwudziestego do trzydziestego roku ycia puszczanie krwi mona stosowa dwa do czterech razy w roku po 30-50 ml krwi kadorazowo; od trzydziestego do pidziesitego roku ycia trzy do czterech razy w roku po 100-150 ml. kadorazowo. Od pidziesitego do osiemdziesitego roku ycia krew mona puszcza tylko raz w roku i poow tego, co w poprzednim okresie. Powyej osiemdziesitego roku ycia puszczanie krwi u mczyzny jest szkodliwe. Do kobiet stosuje si ta sama regua, przy czym u kobiet krew mona puszcza a do stu lat. W ogle u kobiet puszczanie krwi jest bardziej potrzebne, o czym wiadczy choby krwawienie miesiczne. Aby puci krew, nacina si jedn z trzech gwnych y w zgiciu okciowym, gdy upust jest wtedy najskuteczniejszy. Rozrniamy y od gowy, y od serca i y wtrobow, i w zalenoci od rodzaju choroby otwiera si odpowiedni y. Po upucie krwi przez trzy dni naley unika jasnego wiata sonecznego, blasku ognia (a take telewizji i pracy przy komputerze), aby nie szkodzi oczom i sercu. Ponadto konieczna jest specjalna trzydniowa dieta, w czasie ktrej naley si wystrzega: - pieczonego i smaonego misa, - surowych owocw, - surowych warzyw, - pikantnych potraw (zawierajcych specyficzne soki), - potraw, do ktrych pacjent nie jest przyzwyczajony, - mocnego wina, kawy, nikotyny i napojw spirytusowych. Naley si te ograniczy do dwch posikw dziennie. Ponadto w duszym okresie czasu naley zrezygnowa z sera, ktry doprowadza do krwi luz i zanieczyszcza j chorobotwrczym tuszczem. Przez "Hildegardowski upust krwi" rozumiemy zatem pobranie krwi w zgiciu okciowym przy zachowaniu okrelonych warunkw. Krwi nie wyciga si za pomoc strzykawki czy pojemnikw prniowych, lecz pozwala jej si wypywa swobodnie. W dzisiejszych czasach - ze wzgldw higienicznych - nie uywa si ju specjalnego noa do nacinania y, tak jak to byo dawniej, lecz stosuje si igy punkcyjne. Do punkcji uywa si z reguy igie jednorazowych lub igie z rurkami doprowadzajcymi, dziki czemu atwiej jest zbiera krew do naczy pomiarowych. Stawianie baniek Zabieg ten polega na umieszczaniu baniek w okrelonych miejscach na skrze. Najpierw w naczyku (bace) rozrzedza si powietrze przez ogrzanie jego wntrza poncym wacikiem, po czym szybko przystawia si bak otworem do skry w odpowiednim miejscu. Powietrze w bace szybko stygnie, dziki czemu powstaje prnia i baka si przysysa. Dziaanie ssce powoduje pkanie drobnych naczynek krwiononych. Istniej te tzw. baki cite stawiane na bardzo pytko nacite miejsca skry. Wane jest jednak, aby naku jedynie naskrek, nie za minie czy tkank tuszczow. W adnym wypadku nie wolno nacina y czy wikszych naczy krwiononych. Jeli na tak przygotowanym miejscu postawimy bak, to z zadrapanej skry wysczy si krew, ktra zbierze si w bace. W ten sposb mog stawia baki tylko odpowiednio przeszkolone osoby, gdy niefachowe zabiegi mog pozostawi dugotrwae rany i blizny. A oto co na temat stawiania baniek pisze wita Hildegarda: Stawianie baniek winno odbywa si na czczo, wwczas bowiem luz wypywa oddzielony od krwi. (...) Jednake bezporednio przed zabiegiem pacjent powinien spoy niewielk ilo chleba i wina. (...) Stawianie baniek jest w kadym czasie dobre i poyteczne, gdy zmniejsza w czowieku szkodliwe pyny i luzowate soki, ktre (...) znajduj si pomidzy skr a ciaem. Stawianie baniek jest odpowiedniejsze dla ludzi modych i skuteczniejsze latem ni zim. (..)

17

Osobom otyym mona stawia baki cite dwa razy w miesicu, natomiast chudym tylko raz w miesicu, i to wycznie w razie koniecznoci. (...) Czowiek, ktry podda si temu zabiegowi dla zmniejszenia iloci luzu i krwi, nie potrzebuje stosowa potem specjalnej diety czy wystrzega si intensywnego wiata sonecznego, tak jak przy puszczaniu krwi. Po zdjciu baniek pacjent powinien zje posiek. Przypalanie Wspominam tutaj tylko dlatego o przypalaniu, e jest to trzeci wymieniony przez Hildegard sposb oczyszczania organizmu. Nie ma sensu wchodzi w szczegy tej terapii, gdy jest do bolesna i skomplikowana. Nawet po fachowo przeprowadzonym zabiegu pozostaj u pacjenta blizny. Terapii za pomoc zi bylicy, urzdzenia elektrycznego lub gorcego plastra nie mona, moim zdaniem, uzna za lege artis "przypalanie metod Hildegardy z Bingen" . S to warianty czy te zblione terapie, nie majce nic wsplnego z zabiegiem opisanym przez wit. POSTY O nierozumnych postach. Kiedy niektrzy ludzie poszcz w przesadny sposb, odmawiajc ciau waciwego i odpowiedniego pokrzepienia poprzez jedzenie,i jeli do tego jedni maj zmienny i lekkomylny charakter, a inni z kolei cierpi na cikie schorzenia, to wwczas nierzadko jest tak, e w ciele tych ludzi zrywaj si gwatowne burze, gdy ywioy zostay podburzone przeciwko sobie. Kiedy wic w tych ludziach zaczyna zmaga si ze sob ogie i woda, dochodzi czsto do tego, e ywioy cieraj si ze sob w jakim przegubie czy innym miejscu ciaa. Z tego powodu w tym miejscu tworzy si narol w poczeniu z guzem w ciele. Niejednemu zwolennikowi postw leczniczych przytoczona wypowied bdzie sol w oku. Wielu ludzi nie chce i nie moe uwierzy, e te posty, ktre w cudowny sposb uwalniaj ciao od trucizn i nie strawionych resztek pokarmowych, usuwaj bez ladu guzy najrniejszego pochodzenia, sprawiaj, e dusza i umys czowieka wznosz si na nieprzeczuwane wyyny, e wyostrzaj si zmysy, tak jak po adnym lekarstwie, tak zachwalanym przez przedstawicieli medycyny naturalnej, miayby by niezdrowe !? Posty - przez wiele lat temat tabu w pocztkowym okresie wzrostu gospodarczego - znw zaczynaj by modne. Powstaj sanatoria, w ktrych przeprowadza si godwki, odbywaj si seminaria, wiczenia, istnieje obszerna literatura na ten temat. Tymczasem Hildegarda pisze, e nadmierne posty szkodz czowiekowi o chwiejnym i lekkomylnym charakterze. Aby wyowi waciwy sens tekstu witej, musimy zwrci uwag na tytu przytoczonego urywka: O nierozumnych postach. Czyli szkodzi swojemu ciau ten, kto poci bez sensu, bez gbszego zamiaru i celu. Jaki zatem jest sens poszczenia? Aby na to pytanie odpowiedzie w duchu Hildegardy, musimy odwoa si do innego pisma witej, mianowicie do jej dziea Liber vitae meritorum, ksigi o nagrodzie za zasugi yciowe. wita zestawia tam list trzydziestu piciu cnt i odpowiadajcych im wystpkw (wad). Oto one: 1. amor saeculi (umiowanie wiata) amor coelestis (umiowanie nieba) 2. petulantia (rozpasanie) disciplina (dyscyplina, porzdek) 3. joculatrix (pogo za przyjemnociami) verecundia (wstydliwo, rezerwa) 4. obduratio (twardo serca) misericordia (miosierdzie) 5. ignavia (tchrzostwo) divina victoria (zwycistwo Boga) 6. ira (gniew, wcieko) patientia (cierpliwo) 7. inaepta laetitiae (hulaszczo, niestosowna wesoo) gemitus ad Deum (tsknota za Bogiem) 8. ingluvies ventri (aroczno) abstinentia (wstrzemiliwo) 9. acerbitas (maoduszno) veralargitas (szczodro) 10. impietas (bezbono, niegodziwo) pietas (pobono) 11. fallacitas (kamstwo) veritas (prawda) 12. contentio (ktliwo, apodyktyczno) pax (pokj, spokj ducha, zadowolenie) 13. infelicitas (przygnbienie, melancholia) beatitudo (szczliwo) 14. immoderatio (nieumiarkowanie) discretio (umiar) 15. perditio animarum (zatwardziao, zagubienie duszy) salvatio animarum (zbawienie duszy) 16. superbia (pycha, duma) humilitas (pokora) 17. invidia (nieyczliwo, zazdro) caritas (mio,mio bliniego) 18. inanis gloria (dza sawy) timor Domini (bogobojno)

18

19. inoboedientia (nieposuszestwo) oboedientia (posuszestwo) 20. infidelitas (niewiara) fides (wiara) 21. desperatio (rozpacz) spes (nadzieja) 22. luxuria (lubieno) castitas (czysto) 23. iniustitia (niesprawiedliwo) iustitia (sprawiedliwo) 24. torpor (apatia, gnuno,letarg) fortitudo (mstwo, energia, nieustraszono) 25. oblivio (bezbono, ycie bez Boga) sanctitas (wito) 26. inconstantia (niestao) constantia (stao) 27. cura terrenorum (troska o sprawy doczesne) coeleste desiderum (pragnienie nieba) 28. obstinatio (zamknicie w sobie) compunctio cordis (skrucha) 29. cupiditas (chciwo, podanie) contemptus mundi (pogarda wiata) 30. discordia (niezgoda, spr) concordia Gedno, harmonia) 31. scurrilitas (drwina) reverentia (szacunek) 32. vagatio (wasanie si) stabilitas (zasiedziao) 33. maleficium (sztuczki czarodziejskie) cultus Dei (suba Bogu) 34. avaritia (skpstwo) sufficientia (skromno, poprzestawanie na maym) 35. tristitia saeculi (weltszmerc, bl istnienia) coeleste gaudium (rado niebiaska). Tylko w przypadku szeciu spord trzydziestu piciu wymienionych grzechw wita Hildegarda nie zaleca postu jako praktyki pokutnej. Czowiek, ktry przywiza si do jednego z tych grzechw, musi prbowa uwolni si od niego za pomoc innych praktyk pokutnych, by na nowo otworzy si na Boga. Oto owych sze wystpkw: 1. umiowanie wiata, 13. melancholia, 14. nieumiarkowanie, 16. pycha, 26. niestao, 35. weltszmerc, bl istnienia. Ludziom cierpicym na grzech pychy wrcz zabrania si uprawiania postw, gdy to tylko pogbioby ich pych. Sens postw polega na duchowym nawrceniu czowieka, odwrceniu si od grzechw i zwrceniu ku cnotom niebieskim, oderwaniu si od ego i zwrceniu ku Bogu i bliniemu. Jeli jednak kto sdzi, e znalaz klucz do samozbawienia, tego musz zdecydowanie przestrzec: u witej Hildegardy post jest rodkiem pokuty, a nie celem samym w sobie. Praktyki pokutne wyznacza zwykle osoba duchowna, ksidz. Jeli jednak ksidz ma okreli waciw miar postu, co jest niezwykle wane, to naley najpierw wyzna swoje grzechy, gdy tylko wwczas bdzie on w stanie wyznaczy stosown pokut. Poza tym wskazane jest odbywanie postw nie samemu, lecz pod okiem "mistrza postu" czy "nauczyciela postu". Wielu ludziom atwiej te poci w grupie, z dala od domu ni w czterech cianach swojego mieszkania. Sprawdzio si uprawianie postu w odosobnieniu - czy to w pojedynk, czy te w grupie ludzi podobnie mylcych. W ten sposb pozostawiamy za sob popiech dnia codziennego, aby poprzez post na powrt zbliy si do Boga i usun kamienie (wystpki, przywary) na drodze duszy. Wsplnie spdzony czas przy uregulowanym porzdku dnia, pozostawiajcym wiele miejsca na wdrwk, przebywanie na onie przyrody oraz praktyki religijne (post, modlitwa, praca), przynosi wiele korzyci. Nie naley rwnie zaniedbywa snu, dlatego z zapadniciem zmroku odprawia si nieszpory, a potem kady udaje si na spoczynek do swego pokoju. Jest rzecz oczywist, e w tym naoonym samemu sobie "okresie postu", ktry mona rozcign nawet na cay rok, wskazana jest dodatkowo te-rapia odkaajca - baki, puszczanie krwi. Trzeba jednak przy tym pamita take o zewntrznych uwarunkowaniach (fazy Ksiyca...). Dobrze i sensownie zorganizowany post jest zawsze rdem nowych energii i czy nas ze rdem naszego zbawienia i ycia - z Bogiem. Jednake post trzeba podj dobrowolnie, nie moe on nam by narzucony przez innych. Tylko wwczas poszczenie przyniesie nam rado i zbawienne skutki. Najwaniejsze rodki lecznicze Hildegardy Jak ju wiemy ze wstpu, wiedza, ktr w dzisiejszych czasach okrela si zwykle mianem medycyny Hildegardy, pochodzi z pism witej Hildegardy z Bingen pod tytuem Causae et curae i Physica. W pismach tych znajdujemy nawet czciowe wyjanienie chemicznego dziaania poszczeglnych lekw na ludzki organizm. Opis rodkw leczniczych w Causae et curae poprzedza zdanie, ktre sprawia, e medycyna Hildegardy wzbudza

19

we mnie sympati. Oto ono: Podane tutaj leki na opisane poprzednio choroby zostay wskazane przez Boga i albo czowieka wylecz, albo musi on umrze, albo te Bg nie chce, aby ten czowiek zosta uwolniony od choroby. Co nam, ludziom wierzcym w nauk, mwi zdanie: Podane tutaj leki zostay wskazane przez Boga Ot wita Hildegarda stwierdza, e opisane przez ni lekarstwa pochodz od Boga. Nie zostay wic wymylone przez mdre gowy w laboratoriach, wyprbowane na zwierztach, lecz dotary do nas - jeli tak mona powiedzie prosto od naszego Stwrcy. Kt lepiej od Boga zna nasze potrzeby? Kto ma wgld w rzeczy, kto widzi poza rzeczami i dostrzega sprawy zakryte? Nikt oprcz Boga. Quis ut Deus! Bg zna ludzi, tak jak nikt inny, bo przecie to On nas stworzy. Ale nie tylko z tego powodu winnimy z ufnoci zwraca si do Niego z naszym cierpieniem, troskami, lkami i trudnociami, a take z naszymi chorobami. On jest ponadto Dobrym Pasterzem, ktry nie pozwoli zgin marnie adnej z powierzonych mu owieczek. atwo moemy si przekona, e Bg troszczy si o nas nawet w naszych czasach, kiedy tak wielu ludzi oddalio si od Niego. aden lekarz nie pyta dzi o Boga, aden uczony nie zastanawia si nad tym, czy jego badania s zgodne z wol Bo albo czy przynios Bogu chwa, a bliniemu poytek! I wanie w takich czasach wydobyta zostaje z zapomnienia i staje si publiczn wasnoci medycyna Hildegardy - w rzeczywistoci medycyna Boga samego. Czy to nie cudowne? A dalej czytamy: leki te albo czowieka wylecz, albo musi on umrze... Brzmi to do niecodziennie. W podrczniku Hildegardy leki mog mie tylko dwa skutki: albo czowiek wyzdrowieje, albo musi umrze. Nie ma innej moliwoci, na przykad chronicznego schorzenia: tylko ycie albo mier. Bo , kiedy Hildegarda pisze o zdrowiu to ma na myli prawdziwe zdrowie, to znaczy tak sytuacj, kiedy choroba cakowicie opuszcza ciao czowieka, kiedy nie zostaje w nim nawet jej cie. A jeli choroba nie zostaje wyleczona, to czowiek musi umrze - albo? albo te Bg nie chce, aby ten czowiek zosta uwolniony od choroby. To jest ta trzecia moliwo w medycynie Hildegardy. Bg nie chce, aby czowiek wyzdrowia. To wypowied rewolucyjna w naszych czasach. Bo oto Bg, wykluczony cakowicie ze wspczesnej medycyny, zbywany milczeniem, osobicie wcza si w proces leczenia. Tym samym choroba nabiera sensu, jeli mona si tak wyrazi. Bg chce nas prowadzi w chorobie, pomaga nam w niej, ale te w swojej mdroci rozpoznaje, czy uwolnienie czowieka od choroby bdzie dla niego dobre. Ratunek czowieka nie ley bowiem tylko w zdrowiu - jest to aspekt cielesny - lecz przede wszystkim w zbawieniu duszy. Chodzi wic o zbawienie wieczne. Ciao umiera, ale dusza yje nadal. Tak wanie pisze wita Hildegarda w Causae et curae: O mocach duszy. Dusza, ktra schodzi w czowieka od Boga z nieba, oywia go i obdarza rozumem, nie umiera, kiedy opuszcza ciao, lecz yje wiecznie, udajc si albo po nagrod za dobre ycie, albo ku mkom mierci. Bg moe mie wiele powodw, by nie chcie wyleczy czowieka. Jednym z nich - zapewne najwaniejszym - jest zbawienie duszy. Bg chce nas mie wszystkich na kocu czasw u siebie w wiecznej szczliwoci, nie pragnie, bymy cierpieli mki piekielne. Poprzez choroby Bg chce nas skierowa ku sobie. Jeli pozwolimy Mu si prowadzi dla zbawienia naszej duszy, bdzie nas take wspiera w naszych cielesnych sabociach. Przeszkadzaj Mu w tym nasze ziemskie marnoci, przywary i wiele innych rzeczy. Spord uniwersalnych rodkw, podanych przez Hildegard w ksidze zatytuowanej Physica, szczeglnie wane dla naszego zdrowia s: mid z gruszkami, leczenie zotem, wiosenna kuracja piounem, proszek Sivesan (mieszanka kopru woskiego i innych zi), pszenica orkiszowa. Nie ma przy nich zastrzeenia: "chyba e Bg tego nie chce". Wnosimy std, e kademu czowiekowi pomog one w odzyskaniu zdrowia, gdy Bg w tym przypadku rezygnuje z prawa weta.

Mid z gruszkami
Mid z gruszkami stosujemy przy migrenie, trudnociach w oddychaniu, dla oczyszczenia ciaa i krwi, w oglnej higienie sokw. Mid z gruszkami wyliczam jako pierwszy, poniewa Hildegarda mwi, e jest wspanialszy i cenniejszy od zota. A oto przepis podany przez wit: Gruszki przekroi i usun rodki. Rozgotowa mocno w wodzie, a nastpnie utrze na miazg. Potem wzi wszew-

20

ogi grskiej, galgantu nieco mniej ni wszewogi, korzenia lukrecji mniej ni galgantu, czbru mniej ni lukrecji, utrze na proszek i doda do lekko podgrzanego miodu. Nastpnie do miodu (z zioami) doda mus gruszkowy i wszystko razem dobrze wymiesza. Przechowywa w puszkach. Zaywa: - rano na czczo 1 yeczk do herbaty, - po posiku (obiedzie) 2 yki stoowe, - wieczorem w ku 3 czubate yki stoowe. Jest to najlepsze powideko, wicej warte ni zoto i poyteczniejsze ni najczystsze zoto, poniewa usuwa migren i agodzi dychawiczno, ktr atwo powoduj wiee gruszki. Poza tym usuwa wszystkie ze soki, ktre s w czowieku, i oczyszcza czowieka tak, jak si oczyszcza naczynie z brudu ". Przepis 5 duych gruszek 250 g miodu kwiatowego lub spadziowego 28 g sproszkowanej wszewogi grskiej 26 g sproszkowanego galgantu 24 g sproszkowanej lukrecji 22 g sproszkowanego czbru ogrodowego Nieobrane gruszki podzieli na wiartki, usuwajc rodki. Rozgotowa w wodzie na mikko. Odla wod i gruszki ugnie na papk. Mid podgrza w kpieli wodnej do temperatury 35-40C. 2 yki stoowe zmieszanego proszku doda do miodu, wymiesza, nastpnie doda papk z gruszek i mocno ubi. Woyw soiki i przechowywa w lodwce. Mid z gruszkami zaywamy 3 razy dziennie wedug przepisu. Mog wymieni pacjentw, zwaszcza kobiety, ktre ju po pierwszej kuracji przestay cierpie na migreny (mija dziesi lat, jak ich dolegliwoci ustpiy). Ale nawet jeli pierwsza kuracja nie przyniesie skutku, nie naley si od razu poddawa. Kady przyjaciel medycyny Hildegardy winien odznacza si wytrwaoci i ufnoci w Bogu. Bg chce nam pomc, ale moe przeszkadzaj mu w tym jeszcze nasze zainteresowania i skonnoci. Precz z nimi.

Kuracja zotem
Kuracj zotem stosuje si w reumatyzmie, artretyzmie, dnie, katarze odka, nieycie odka, nadwraliwoci odka, niedokwasocie, nadkwasocie, jak rwnie oglnie dla zachowania zdrowia. Zoto zawsze byo uwaane za szczeglnie cenne dobro. Nierzadko zwyky czowiek ustawowo, pod grob kary, nie mg mie zota. Ze zotem wi si rne opowieci. Uywa si go tak w medycynie klinicznej, jak w tradycyjnej medycynie naturalnej w formie roztworu, czy to w postaci zastrzykw, czy kropli lub tabletek take w leczeniu homeopatycznym. Jednak opisu leczniczego dziaania zota nie znalazem ani w medycynie klinicznej, ani naturalnej - jedynie u witej Hildegardy: Zoto jest ciepe, ma natur tak jak soce i jest - by tak rzec- z powietrza. Czowiek cierpicy na podagr (reumatyzm, artretyzm...) niech wemie zoto i wygotuje je, tak aby nie byo w nim nic brudnego i aby nic z niego nie zniko, a potem niech je sproszkuje, czyli zmieli. Potem niech wemie mki pszennej (orkiszowej) na p doni, zagniecie z wod, do ciasta doda proszku zotego na wag najmniej szejmonety (ok. 0,6 g) i niech to ciastko zje rano na czczo. Nastpnego dnia niech sobie znowu przyrzdzi w taki sam sposb ciasteczko z mki i proszku zotego i zje na czczo. Te ciasteczka przepdz podagr na rok. Zjedzone zoto bdzie leao dwa miesice w odku, nie drani go i nie powodujc wrzodw, a raczej, jeli jest on zimny i pe luzu - ogrzeje go i oczyci, nie stanowic adnego niebezpieczestwa dla czowieka. A kiedy uczyni tak czowiek zdrowy, zachowa zdrowie, jeli zachoruje, to wyzdrowieje. We zatem czystego zota i podgrzej w garnku czy innym naczyniu, aby si rozarzyo, po czym tak gorce w do czystego wina, aby je rozgrzao, i pij je takie ciepe. Czy to czsto, a podagra ci opuci.

Przepis:
l dzie l yeczka do herbaty - 2 yki stoowe mki orkiszowej woda wedug potrzeb 0,6 g sproszkowanego zota Mk zagnie z odrobin wody na twarde ciasto, doda proszek. Tak przygotowane ciasto spoy rano na czczo. Jest to stosunkowo prosta kuracja. Nie wystarczy jednak zje zota wedug podanego przepisu, kuracj naley uzupeni zotym winem. A oto pomysowa recepta na sporzdzenie wina z dodatkiem zota: Przepis:

21

We ma nie chromowan grzak podrn, ka j pozoci u jubilera i przylutowa kawaek zota wysokiej prby. Za pomoc takiej grzaki bez trudu sporzdzisz zote wino. Wystarczy zanurzy grzak w winie i wczy do prdu. Uzyskane w ten sposb gorce wino z domieszk zota pij 3 razy dziennie w iloci 1 kieliszka do likieru. 2 dzie 1 yeczka do herbaty - 2 yki stoowe mki orkiszowej woda wedug potrzeb 0,6 g sproszkowanego zota Mk zagnie z odrobin wody na twarde ciasto, doda proszek, zagnie. Z tak przygotowanego zotego ciasta uformowa placuszek i piec w temperaturze 180C przez 10 minut. Placuszek zje tego samego dnia rano na czczo. W naszych przepisach stosujemy tak ilo mki, jak podaa Hildegarda, to znaczy tyle, ile mieci si na poowie doni czowieka. Std ten rozrzut od 1 yeczki do herbaty do 2 yek stoowych. Ilo uytej mki jest bowiem spraw indywidualn, rn u rnych ludzi. Zgodnie z tym przepisem mczyzna o duych doniach potrzebuje wicej mki ni kobieta, nie mwic ju o dziecku. Dlatego nie naley uywa gotowego ciasta ju zmieszanego ze zotem. Chodzi o to, by zachowa zindywidualizowane dozowanie mki.

Wiosenna kuracja piounem


Wino piounowe Wino piounowe stosuje si przy schorzeniach organw wewntrznych, kopotach z trawieniem, dziaa ono wspomagajco przy reumatyzmie i dnie, osabieniu serca i zaburzeniach krenia, przy niewydolnoci nerek, w depresjach, w zapobieganiu chorobom pucnym (np. na obszarach zagroonych grulic). Kiedy wiosn pioun si zazieleni, rozgnie go i wycinij z niego sok przez szmatk. Potem zagotuj wino Z miodem na wolnym ogniu i dodaj do niego wycinity sok w takiej iloci, eby smak piounu zabi smak wina i miodu. Pij ten napj od maja do padziernika na czczo co trzeci dzie, a stlumi w tobie dolegliwoci nerek i melancholi, wyostrzy wzrok i wzmocni serce oraz nie dopuci do oslabienia puc, ogrzeje oldek, oczyci wntrznoci i spowoduje dobre trawienie. Przepis: 50-100 ml wieego soku z wiosennego piounu 400 g miodu wielokwiatowego lub spadziowego 3 l wina gronowego biaego lub czerwonego Najlepszym czasem do sporzdzenia wina piounowego jest koniec kwietnia, kiedy pioun ju si dobrze zazieleni. Jeli nie masz wasnego ogrdka, zamw pioun u ogrodnika. wieo zebrane odygi naley w miar monoci rozdrobni (za pomoc noa, miksera lub podobnego narzdzia). Z tak przygotowanej papki wycisn sok przez gaz. Nastpnie doda mid do wina i ostronie zagotowa. Do mieszanki miodu i wina doda wycinity sok z piounu. Wino piounowe naley na gorco wla do wyparzonych butelek, napeni je po brzegi i natychmiast zamkn. Tak zakonserwowane wino mona przechowywa a do padziernika. Naley je pi co trzy dni w iloci jednego do dwch kieliszkw do likieru. Wino piounowe jest kolejnym uniwersalnym lekiem oczyszczajcym, ktry moe przynie ludziom duo dobrego. Kontrowersje wrd terapeutw i pacjentw budzi natomiast sam sposb dawkowania. W oryginale czytamy: tertio, silicet die..., to znaczy "co trzeci dzie" . Co to jednak znaczy co trzeci dzie? Na og przychodzi nam na myl katolickie rozumienie "trzeciego dnia". Ja osobicie pojmuj to inaczej, odkd w ksice Marii Valtorty Bg-Czowiek przeczytaem: "Umarem w pitek o godzinie trzeciej. Niezalenie od tego, czy bdziecie liczy godziny, czy dni, nie miaem prawa zmartwychwsta w niedziel rano. Moje ciao byo bowiem pozbawione ycia tylko przez trzydzieci osiem, a nie przez siedemdziesit dwie godziny..." Pan Jezus wic zmartwychwsta nie trzeciego dnia, lecz ju po trzydziestu omiu godzinach. A zatem nasze dotychczasowe rozumienie "trzeciego dnia" jest merytorycznie bdne i nieprzydatne przy ustalaniu dawkowania naszego rodka. Sprbujmy w inny sposb rozwiza ten problem. Wyjdmy od nastpujcego przykadu. Poci codziennie znaczy: poci dzisiaj, poci jutro, poci pojutrze... Poci co drugi dzie znaczy: poci dzisiaj, nie poci jutro, poci pojutrze... Poci co trzeci dzie znaczy: poci dzisiaj, nie poci jutro, nie poci pojutrze, poci popojutrze... Kuracja wiosennym winem piounowym przebiega - jeli mona si tak wyrazi - w takcie na 3/4: przyj lekarstwo, odczeka dwa dni, przyj lekarstwo, odczeka dwa dni... Nowy terminarz dawkowania wyglda zatem nastpujco: pn wt r cz pt so n pn wt r cz pt so ... 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1

22

Jeli kto do tej pory zaywa wino piounowe co drugi dzie (w rozumieniu naszej reguy), nie musi si obawia o swoje zdrowie. W niektrych przypadkach z leczniczego punktu widzenia wskazane jest podwyszenie dawki i przyjmowanie leku co drugi dzie, a nawet codziennie. W adnym przypadku nie stwierdzono negatywnego wpywu kuracji na zdrowie. Dozowanie indywidualne naley jednak uzgadnia z lekarzem lub bioterapeut.

Proszek Sivesan
(mieszanka kopru woskiego i innych zi) Proszek z kopru woskiego stosuje si w stanach wyczerpania, chudnicia, wyniszczema orgamzmu, w niestrawnoci, zaparciach, hipotonii, niewydolnoci krenia, wraliwoci na zmiany atmosferyczne, w zaburzeniach hormonalnych i przemiany materii, oglnie w celu zachowania zdrowia. Polecamy zatem take i ten uniwersalny rodek leczniczy wszystkim, ktrzy pragn wyzdrowie lub zachowa zdrowie. Naley wzi nasiona kopru woskiego, poow tego co kopru - galgantu, dyptamu jesionolistnego o poow mniej ni galgantu i jastrzbca o polow mniej ni dyptamu. Wszystko zetrze na proszek, przesia przez pltno, godzin po obiedzie wsypa proszek do podgrzanego wina i wypi. Proszek ten podtrzymuje zdrowie u zdrowego, wzmacnia zdrowego, poprawia trawienie i daje sily czowiekowi, nadaje te twarzy pikny i dobry kolor. Kady czowiek, czy zdrowy, czy chory, odniesie korzy, zaywajc proszek po jedzeniu. Przepis: 32 g nasion kopru woskiego 16 g korzenia galgantu 8 g dyptamu jesionolistnego 4 g jastrzbca Zmiesza skadniki, sproszkowa i przesia jak najdrobniej. Okoo godziny po obiedzie zay 1/2 yeczki do herbaty proszku rozpuszczonego w podgrzanym winie w iloci 1 kieliszka do likieru. O zaletach Sivesanu przekonaa mnie jedna z moich pacjentek, opowiadajc o swojej pierwszej podry do Grecji (miaa ju wtedy szedziesitk na karku). Z utsknieniem czekaa na te dni, ktre miaa spdzi na Poudniu. Zobaczy wreszcie Grecj! Soce, piasek, morze... Niestety pogoda pokrzyowaa urlopowiczom plany: znad Sahary napyny do Grecji masy gorcego powietrza. Upalne wiatry day si wszystkim mocno we znaki. A moja pani L. z S. dziki Sivesanowi, ktry pia codziennie, zwiedzaa kraj nawet w najwikszy skwar, gdy ulice byy jak wymiecione z ludzi, a wszyscy inni odbywali sjest. Caa grupa podziwiaa jej ywotno i kady chcia mie cho czstk jej energii.

Orkisz
Orkisz jest uniwersalnym rodkiem na ze krenie krwi, wspomaga przemian materii w komrkach nerwowych, dostarcza energi do tkanki miniowej, cznej i zrbowej itp. Pszenica orkiszowa to podstawowy produkt ywnociowy w kuchni Hildegardy. Orkisz to najlepsze zboe, jest on ciepy i tusty,i mocny, i agodniejszy ni inne gatunki.Temu, kto go je, daje dobre minie i dobr krew i wywouje w duszy czowieka pogod i rado. Orkisz jest zawsze dobry i agodny niezalenie od postaci, w jakiej go spoywamy, czy to w chlebie, czy w innych potrawach. "Orkisz to najlepsze zboe..." By moe kto zada sobie pytanie: A czy pszenica orkiszowa jest w ogle osobnym gatunkiem zboa? Tak jest u witej Hildegardy. Gdyby byo inaczej, Hildegarda na pewno napisaaby: orkisz to gatunek pszenicy, przyswajalny lepiej ni... czy co w tym rodzaju. Orkisz pszenny to zboe o najlepszej, najbardziej przyjaznej i poytecznej dla czowieka strukturze. Nie ma lepszego zboa od orkiszu! We wspczesnym ywieniu zakorzeni si fatalny zwyczaj mieszania zb do wypieku chleba. Chleb wieloziarnisty zawsze mi si kojarzy z bajk o Kopciuszku. Na jaki to pomys wpada za macocha, by uniemoliwi Kopciuszkowi pjcie na bal do ksicia? Wsypaa oczywicie misk soczewicy do popiou i kazaa biednej dziewczynce wybra j co do ziarnka. W podobny sposb postpuje wspczesna dietetyka. Miesza rne gatunki zb, a nasz odek- biedny Kopciuszek! - musi najpierw z powrotem oddzieli substancje o rnej strukturze, by je nastpnie przetworzy i spoytkowa dla organizmu. Nietrudno zauway, e jest to katorga. Jeli chcemy si ywi zgodnie z zasadami medycyny Hildegardy, to powinnimy spoywa albo czysto pszenny chleb razowy (bez domieszki nasienia lnu), albo chleb z orkiszu pszennego.

23

Jak wiadomo, sia acucha jest rwna sile najsabszego ogniwa. Dlatego nie bdziemy psu chleba orkiszowego przez jakie domieszki, gdy sam orkisz jest stuprocentowo dobry. Jest on ciepy... Ludziom o zym kreniu orkisz bardzo szybko ogrzewa ciao. Rozgrzewajca jest zwaszcza ciepa zupa orkiszowa. ...i tusty..." Tuszcz jest bardzo wanym skadnikiem dla przemiany materii w komrkach nerwowych i dla przewodnictwa bodcw. Nerwy s umieszczone w osonach mielinowych, zbudowanych z substancji biakowo-tuszczowych. Jeli podstaw ywienia bdzie orkisz, wwczas "tuszcz orkiszowy" wzmocni osony mielinowe i sprawi, e czowiek bdzie mia silniejsze nerwy. Nie na darmo Cezar powiedzia: "Chc, by mnie otaczali ludzie grubi" . Dobrze wiedzia, e osoby "przy koci" s spokojniejsze i nie trac tak szybko panowania nad sob. ..i mocny... Orkisz zaopatruje cae ciao w energi. Nie tylko tkanka miniowa, ale take tkanka czna i zrbowa, komrki nerwowe, narzdy wewntrzne, narzdy zmysu, kada komrka ludzka, krtko mwic, cay czowiek zostaje wewntrznie wzmocniony na skutek spoywania orkiszu. i agodniejszy ni inne gatunki zb... " Jedzc chleb orkiszowy, czy to penoziarnisty, czy z biaej mki orkiszowej, lub orkiszowe podpomyki, od razu zauwaamy, jaki agodny i przyjemny smak ma to zboe. Bardziej cierpki jest ju penoziarnisty chleb pszenny, choby nawet ziarno byo jak najdrobniej zmielone. Najszybciej zauwaaj t rnic dzieci. Jeli maj do wyboru rne rodzaje pieczywa, prawie zawsze wybieraj pieczywo orkiszowe. Ale nie tylko czowiek wie, co dobre i poyteczne. Rwnie zwierzta wol pszenic orkiszow. Jeli rzucimy kurom mieszank z ziaren pszenicy i orkiszu, wydziobi najpierw wszystkie ziarenka oriszowe. To dopiero reklama orkiszu! ...temu, kto go je, daje dobre minie... Dieta, oparta wycznie na orkiszu, na pewno nie powoduje nadwagi. Przy jej zastosowaniu rwnie tkanka miniowa, czna i zrbowa oraz wszystkie narzdy odywiane s we waciwym stosunku. Jest to odywianie zdrowe i penowartociowe. Cay organizm zostaje tak wzmocniony, e moe optymalnie spenia swoje funkcje. ... i dobr krew..." Poprawia si rwnie skad krwi, ktra u wielu ludzi zawiera nadmiar tuszczw. Dieta orkiszowa w poczeniu z diet Hildegardy zapobiega wysokiemu poziomowi cholesterolu i wszelkim anomaliom. "...i wywouje w duszy czowieka pogod i rado..." Kto nie wierzy, niech si sam o tym przekona, jedzc orkisz. Rodziny moich pacjentw czsto mnie pytaj: "Co pan takiego da naszemu dziadkowi, e znowu si mieje i nie jest ju taki zgryliwy jak dawniej, znowu odpowiada uprzejmie na pytania". U wielu pacjentw dieta orkiszowa wpyna na zmian usposobienia, co wyszo na dobre i im, i ich rodzinom. Orkisz jest pierwszorzdnym lekiem psychotropowym, nie powodujcym szkodliwych dziaa ubocznych. W kadej klinice chorb nerwowych, w kadym sanatorium i kadym szpitalu powinno si stosowa diet orkiszow tak w karmieniu pacjentw, jak personelu. A w ogle w kadej rodzinie orkisz moe by najlepszym rodkiem do poprawy nastroju. ...niezalenie od postaci, w jakiej go spoywamy..." Wiemy, e pszenica jest stuprocentowo zdrowa i dobra tylko w postaci chleba i ciasta razowego. Wszelkie inne i inaczej przyrzdzane potrawy z pszenicy powoduj chorob. Orkisz jest zupenie inny. Niezalenie od tego, czy uywamy go w stanie surowym czy gotowanym, w caych ziarnach czy jako rut, zmielony grubo czy drobno, jako kaszk, kleik czy bia mk wyborow - zawsze zachowuje swoje uzdrawiajce waciwoci. "...czy to w chlebie, czy w innych potrawach ... To samo mona powiedzie o sposobach uycia: czy to w postaci chleba czy ciasta, potrawy mcznej lub jako wkadka do zupy (naleniki, azanki,kluski, cae gotowane ziarna) - orkisz jest zawsze dobry i w kadej postaci wychodzi na zdrowie. "...orkisz jest zawsze dobry i agodny... Orkisz nazywany jest "przedueniem mleka matki", gdy zapewnia optymalne odywianie zdrowym i chorym, starym i modym, tak jak mleko matki w przypadku niemowlcia. Krtko mwic, orkisz powinien by obecny w kadej kuchni.

24

W kadym przepisie mk pszenn mona spokojnie zastpi mk orkiszow. W kadym przypadku potrawa bdzie smaczniejsza, atwiej przyswajalna i zdrowsza.

Medycyna witej Hildegardy w praktyce


rodki lecznicze Ponisze rodki lecznicze, ktre s jedynie ma czci z bogatego skarbca medycyny Hildegardy, zostay z powodzeniem wyprbowane w praktyce i jeli bdziemy je stosowa zgodnie z zaleceniem, mog bez szkody suy jako domowe leki. Przed kadym uyciem leku na wasn rk naley si jednak poradzi lekarza, aby wykluczy bdn diagnoz, a tym samym nie zaszkodzi sobie.

BIEGUNKA (wszelkiego pochodzenia)


Kto cierpi na biegunk, niech wemie tko, oddzieli od biaka i ubije w misce. Potem doda czarnuszki i troch utuczonego pieprzu i woy z powrotem do skorupki od jajka, przysmay na ogniu i poda choremu po zjedzeniu niewielkiego posiku. Przepis: l tko 20 g zmielonej czarnuszki 5 g zmielonego biaego pieprzu Szczypt proszku przeciwko biegunce wymiesza z tkiem, wla do skorupki od jajka i przypiec. Kiedy chory zje troch biaego chleba orkiszowego, poda mu upieczone i pokruszone jajko. W zalenoci od potrzeby powtrzy kuracj 2-3 razy w cigu dnia, a biegunka minie, ewentualnie przez kilka dni. Doskonale pamitam pierwsze upieczone przeze mnie jajko przeciwko biegunce. Ze zmielonymi zioami, tkiem i powk skorupki jajka nie byo problemu, ale jak to upiec nad ogniem, eby nie poparzy palcw. Wziem stare sitko do herbaty, ktre odpowiednio wygiem, aby zmiecio si w nim p skorupki. Na koniec upiekem jajko nad pomieniem wiecy, cay czas mieszajc zawarto trzonkiem yeczki. Udao si! Ten may cudowny rodek chciabym poleci wszystkim podrnym, ktrzy cierpi na chorob lokomocyjn. Nie powinno go te zabrakn w adnej apteczce podrnej. Moecie przyrzdzi ten rodek w domu i gotowy zabra na urlop.

BLE BRZUCHA
Jeli kto ma ble w trzewiach,niech ugotuj fasol w wodzie i doda troch tuszczu i oleju,a po wyjciu fasoli niech popija ciepy wywar. Powinien tak czyni jak najczciej,to go wewntrznie uzdrowi Przepis: 10 dkg fasoli 11 wody 2 yki masa Fasol gotowa przez 15-20 minut w wodzie, nastpnie doda maso. Przyprawi sol i sproszkowan gak muszkatoow. Fasol odcedzi i popija wywar. Uwaga! Obserwowaem ju zwolennikw metody witej Hildegardy, ktrzy swoj "zup fasolow bez fasoli" prbowali przyrzdzi z wody, w ktrej gotowali zielony groszek (w dodatku z puszki). Nie musz dodawa, e taki eksperyment nie przynosi spodziewanych efektw.

BLE GOWY
We kadzido i utrzyj na proszek, dodaj troch mki i biako, zrb torcik i ususz go na socu albo w piecu, nastpnie przytykaj czsto do nosa, wwczas zapach ciastka wzmocni ci, rozjani oczy i napeni mzg. Jeli za kogo tak boli gowa, e czuje, i za chwil mu pknie, niech przed snem pooy gotowy torcik na obu skroniach i przewie mocno chustk, wwczas bl gowy osabnie. Przepis: 1 yka stoowa sproszkowanego kadzida 2 yki stoowe mki orkiszowej 1 biako

25

Wymiesza sproszkowane kadzido z mk orkiszow, nastpnie doda biako z jednego jajka i dobrze wymiesza. Z ciasta uformowa mae ciasteczka i wysuszy je na socu. Jeli soce nie wieci albo zim jest zbyt sabe, rozgrza w piekarniku ceg, po czym j wyj i suszy na niej ciasto. Wchanie wieo ususzonego ciasta wzmacnia organizm i powoduje dobre ukrwienie gowy. Na okady nadaj si tylko wiee ciasteczka. W przypadku blu gowy wzi przed snem dwa ciastka, pooy na skroniach i mocno zawiza chustk. Wane! Ciasto naley tylko suszy, nie wolno go piec. Wiele osb cierpicych na ble gowy, szczeglnie w okolicach skroni, chtnie wciera ma, aby zagodzi bl. Rwnie Hildegarda zaleca tu odpowiedni rodek: ma jodow. Joda jest bardziej ciepa ni zimna i ma w sobie duo mocy. Oznacza dzielno... We kor i licie tego drzewa, utnij take mae kawaki drewna wtedy, kiedy drzewo nie traci soku, a wic w marcu i w maju, i dodaj poow tego szawi, nastpnie gotuj wszystko w wodzie, a zgstnieje. Dodaj do tego masa, ktre zostao przyrzdzone w maju z mleka krowiego (majowe maso krowie), nastpnie przeced przez szmatk i sporzd ma. Przepis: 100 g kory jodowej, igie i drewna 50 g lici szawii 500 ml wody 150 g majowego masa z mleka krowiego Kor jodow, igy i troch drewna oraz licie szawii drobno pokroi i zagotowa w wodzie. Do napczniaej papki jodowo-szawiowej doda maso i stale mieszajc, stopi. Ma bdzie bardziej trwaa, jeli dodamy okoo 50 g tuszczu koziego. Na kocu przecedzi wszystko przez szmatk i wla do pojemnikw na krem. Ma jodow najlepiej przechowywa w lodwce albo w zamrazarce. Smarowa codziennie czoo w poprzek po 2-3 razy. Rwnie wrd kamieni szlachetnych znajdziemy rodek przeciwko blom gowy. Jeli kogo boli gowa, niech przyoy do ciemienia rubin i trzyma tak dugo, a skra w tym miejscu si rozgrzeje od kamienia (okoo godziny). Potem niech go od razu zdejmie, poniewa sia kamienia szybciej i bardziej przeniknie jego gow ni najcenniejsza ma albo balsam i chory poczuje silepiej na gow. Przepis: Pooy rubin na ciemieniu i trzyma 1/2 -3/4 godziny albo tak dugo, a chory poczuje na gowie ciepo, wtedy szybko zdj kamie. Niemal kady ogrodnik uwaa bluszczyk kurdybanek za chwast. Ronie on gwnie na wilgotnym podou. Rwnie to ziele moe si okaza skuteczne na tpy bl gowy poczony z szumem w uszach. Ale jeli gow czowieka drcz ze soki i szumi mu przy tym w uszach, niech zagotuje bluszczyk kurdybanek w wodzie i po odcedzeniu przyoy ciepe ziele do gowy, zagodzi ono tpy bl w jego gowie i poprawi such. Przepis: wiey albo suszony bluszczyk zagotowa w wodzie, odcedzi i ciepe ziele przyoy do gowy. Mona okad przycisn czapk. Na pocztek robi okady codziennie, po tygodniu ju tylko 3-4 razy na tydzie. Naley tego stanowczo przestrzega. rodkiem przeciwko blowi gowy jest take ma fiokowa. Naley j wciera w czoo (zob. choroby skry owrzodzenia). Zob. kasztany jadalne (osabienie koncentracji). Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi, stawianie baniek, mid z gruszkami.

BLE KRZYA (ble plecw)


Jeli kto odczuwa ble plecw lub bioder, niech zagotuje w wodzie ziarna pszenicy i naoy na bolce miejsce, wwczas ciepo pszenicy wypdzi z mego zaraz. Przepis: 1 kg ziaren pszenicy Zagotowa w wodzie pszenic (ziarna nie powinny by bardzo mikkie). Na ku albo na leance rozoy podkad z folii, na nim duy rcznik, na ktrym rozprowadzi ugotowane i dobrze odcedzone ziarna pszenicy. Pszenica nie moe by przedtem preparowana, a wic nie wolno uywa pszenicy marynowanej ani uskanej. Nie mona te stosowa patkw pszennych. Zanim pooysz si goymi plecami na ziarnach, skontroluj ich temperatur. Ziarna nie mog by za

26

gorce, eby nie spowodoway powstania pcherzy. Kiedy ju leysz na ziarnach, owi si lnianym przecieradem i dobrze przykryj. Pozosta tak 3-4 godziny. Stosuj okady przez trzy kolejne dni. Po trzech dniach zrb jeden dzie przerwy. W razie potrzeby powtrz kilkakrotnie trzydniow kuracj. Nawet pacjenci z dyskopati odczuwaj ulg po tym zabiegu. Wrd kamieni szlachetnych pomocnym w blach krzya i plecw jest jaspis. A kiedy w sercu albo ldwiach, albo w innych czonkach czowieka wzburz si soki, czyli wystpi dna, niech pooy na tym miejscu jaspis, przycinie go i trzyma tak dugo, a si rozgrzeje, wwczas dna osabnie, poniewa dobre ciepo i dobra sia wyleczy i uspokoi owe faszywie ciepe i zimne soki. Przepis: Pooy jaspis na bolcym miejscu i przycisn. Jaspis jest cudownym rodkiem. Przynosi ulg w blach plecw, rwie kulszowej, kuciach w okolicy serca, oglnych blach serca i blach w boku. Pomocny jest zreszt na wszelkie dolegliwoci. Nawet na zapalenie pochewki cigna. Wiem to z wasnego dowiadczenia. Przymocowaem kamie plastrem do chorego przedramienia i w cigu kilku dni miny mi silne ble. Rwnie galgant chiski pomaga przy blach plecw. Jeli kto cierpi wskutek blw plecw albo w boku z powodu zych sokw, niech zagotuje galgant w winie i popija czsto ciepy, wwczas bl ustpi. Przepis: 1/2 yeczki do herbaty sproszkowanego galgantu 150 ml wina Galgant zagotowa krtko w winie i pi ciepy 2 razy dziennie. Wino z galgantem ma wprawdzie okropny smak, ale pomaga. Trzeba jednak pamita, e rodek ten nie ma tak natychmiastowego dziaania jak proszek galgantowy w przypadku dolegliwoci sercowych i rozstroju odka. Wino z galgantem trzeba pi czsto, aby dolegliwoci ustpiy. Inne leki pomagaj wprawdzie szybciej, ale jeli mamy pod rk tylko galgant, rwnie on speni swoje zadanie. Zalecenia dodatkowe; stawianie baniek, odpowiedni materac do spania, stosowanie weny owczej jako podkadu do ka.

BLE LEDZIONY
ledziona jest narzdem zwizanym z ukadem naczyniowym. Znajduje si z boku za lewym ukiem ebrowym, mniej wicej na wysokoci dziewitego do jedenastego ebra. Jej zadaniem jest wytwarzanie czerwonych krwinek, filtrowanie krwi, usuwanie zanieczyszcze z krwi (np. bakterii), tworzenie fagocytw i substancji ochronnych, ktre maj due znaczenie dla si obronnych organizmu. Poza tym ledziona stanowi spichlerz na krew, ktr w zalenoci od potrzeb oddaje do krwiobiegu albo magazynuje. Oto, co medycyna Hildegardy mwi na temat ledziony: Jeli czowiek zjad surowe jabka albo gruszki oraz surowe jarzyny czy inne niegotowane potrawy bez dodatku przypraw, mog one okaza si cikie do strawienia dla odka, poniewa nie byy waciwie przyrzdzone. Tak wic ze soki z potraw, ktre powinny by gotowane albo przyprawiane sol i octem, a nie byy... dostaj si do ledziony i przemieniaj j w bolcy guz. Poniewa ledziona jest wilgotna i soki utrzymuj j w wilgoci, przyjmuje zarwno ze, jak i dobre soki. Jeli zatem zwikszy si ilo wspomnianych zych sokw, dostaj si one do ledziony, uszkadzaj j i powoduj bl. Jest ona wskutek tego wzdta, obrzka i obolaa, a z powodu opuchnicia i blu ledziony rwnie serce jest obolae i otacza je ten sam luz. ledziona jest stacj filtrujc przed sercem. Chroni ona, wedug Hildegardy, serce przed substancjami toksycznymi. Peni wic bardzo wan rol. Jak wynika dalej z tekstu Hildegardy, codzienne poywienie musi by odpowiednio przygotowane, bo tylko to gwarantuje, e bdziemy mie zdrow ledzion. Dlatego ostrzegam przed spoywaniem nadmiernej iloci produktw surowych (zob. take ble odka). Jeli jednak ledziona zaboli, moemy zagodzi bl maci jodow. Przepis: Jeli kto odczuwa bl w odku albo w ledzionie, niech najpierw posmaruje maci serce, nastpnie odek, jeli boli odek, albo ledzion, jeli to ona boli; ma dziki swej sile przeniknie ca skr i czowiek szybko wyzdrowieje.

27

Skad i sposb przyrzdzania maci jodowej zob. ble gowy. Przy blach ledziony wciera ma 2-3 razy dziennie: 1. w okolic serca, 2. w okolic ledziony. Zapamitaj: Najpierw smaruj serce, potem ledzion. W dziele Causae et curae znajdujemy nastpujcy rodek na ledzion: Jeli czowiek zje surowe poywienie, ktre nie zostao niczym przyprawione, wwczas z takiej potrawy wydzielaj si ze soki, ktre niekiedy dochodz do ledziony i powoduj bl. Dlatego ten czowiek powinien wzi trybu i troch mniej kopru, chleba pszennego, octu i przyrzdzi z tego ciasto piernikowe i zje je... Po jakim czasie niech zagotuje w tyglu siemi lniane, odcedzi i woy do maego woreczka. Gorcy woreczek z siemieniem niech pooy na ledzionie. Przepis: 20 g trybuy 15 g kopru 100 g chleba pszennego ocet winny Trybu i koper drobno posieka i wymiesza. Chleb pokroi w drobn kostk,doda zioa i dolewajc ocet zagnie ciasto uformowa rodzaj knedla.Je po trochu 2-3 razy dziennie . 2 godziny po zjedzeniu kawaka knedla powinno si zrobi okad z siemienia lnianego. Przepis: 150 g siemienia lnianego 500 ml wody woreczek lniany Siemi lniane zagotowa w wodzie, odcedzi i woy do lnianego woreczka. Gorcy woreczek (moliwie jak najgortszy) przyoy do bolcej ledziony (trzyma okoo 1/2 godziny). Oba rodki ("knedel" i okad z siemienia lnianego) naley stosowa razem! W medycynie Hildegardy znajdujemy jeszcze jeden prosty, ale bardzo skuteczny lek na ledzion: Jeli kogo boli ledziona, niech upray lekko na ogniu kasztany jadalne i niech czsto pojada jeszcze ciepe; rwnie ledziona rozgrzeje si od tego i bdzie cakowicie zdrowa. Przepis: Upiec na ogniu 10 jadalnych kasztanw, troch ostudzi i je jeszcze ciepe. rodek ten jest nie tylko prosty w przyrzdzaniu, ale rwnie bardzo smaczny i - o czym niewielu z nas wie -leczy ledzion. Jednak kasztany musz by pieczone koniecznie na ogniu (jeli nie masz pieca na drewno, moesz piec kasztany take na blasze kuchennej w folii do pieczenia). Inaczej przyrzdzone kasztany (gotowane, w miodzie) dziaaj na inne narzdy (gowa, wtrob odek). Te rodki na ledzion mona stosowa rwnie przy leczeniu biaaczki.

BLE USZU
Po przyciciu winoroli naley od rana do wieczora zbiera do naczynia krople soku, ktre wypywaj z gazek. Do soku doda oliw z oliwek. Jeli kogo bol uszy albo gowa, niech wciera pyn, wwczas mu si polepszy. Przepis: 10 ml soku z winoroli 10 ml oliwy z oliwek Krople z oliwy i winoroli s doskonaym rodkiem przeciwblowym, stosowanym przy zapaleniu ucha rodkowego i blach uszu u zbkujcych dzieci. Mona go z atwoci przyrzdzi samemu. W czasie przybywajcego Ksiyca - bo w tej fazie wszystkie roliny maj najwicej soku - naley przyci pdy winoroli i spywajcy sok zebra do butelki przywizanej do gazi. Nastpnie wymiesza go z tak sam iloci oliwy z oliwek. Poniewa oliwa wypywa na wierzch, trzeba mieszank mocno wstrzsn przed uyciem, a potem wetrze krople w okolic ucha; nie wkrapla do rodka. Aby zapobiec zapaleniu ucha rodkowego, zaleca si wykreli z jadospisu wszelkie trucizny kuchenne, a szczeglnie truskawki.

28

BLE ZBW, PIELEGNACJA ZBW I ZANIK DZISE (parodontoza)


Jeli... kto cierpi na bl zba, niech wemie pioun i werben w jednakowych ilociach i zagotuje w czystym dobrym winie. Ugotowane wino niech przecedzi przez szmatk, doda troch cukru i wypije. Jeszcze ciepe gotowane zioa, jak podano wyej, niech przed snem pooy na szczce, w miejscu, gdzie boli zb, i przycinie chustk. Niech to robi tak dugo, a si wyleczy. Przepis: 25 g piounu 25 g werbeny 250 g wina cukier trzcinowy 1 czubat yk mieszanki zioowej zagotowa w 1/4 l wody, odcedzi, doda 2 yeczki do herbaty cukru trzcinowego i wypi. Ciepe zioa przyoy do bolcego miejsca, przykry chustk i przymocowa. Kiedy zb rozboli ju po zamkniciu apteki, mona sobie pomc w nastpujcy sposb: Jeli kto cierpi na bl zba, niech maym noykiem do puszczania kiwi albo kolcem lekko zadranie dziso wok zba, aby moga stamtd wypyn ropa, wwczas poczuje si lepiej. Przepis: kolec ry albo noyk do puszczania krwi Kolcem ry albo noykiem drasn lekko dziso, aby popyna krew. Na koniec wypuka usta kilkakrotnie wod. A oto, co radzi Hildegarda, aby mie zdrowe mocne zby i zachowa je jak najduej: Kto chce mie zdrowe i mocne zby, niech rano, kiedy wstanie z ka, wemie do ust czyst zimn wod i potrzyma j przez jaki czas, aby luz, ktry znajduje si na zbach, zmik. Wod, ktr trzyma w ustach, niech umyje zby i niech tak robi czsto, wwczas luz nie bdzie przyrasta na zbach, a zby pozostan zdrowe. Przepis: Kadego ranka po wstaniu z ka nabra do ust zimnej wody i umy ni zby. Jeli kto po raz pierwszy zastosuje zimn wod, bdzie zdumiony, jak wraliwe na zimno mog by zby. Ale ju po krtkim czasie przywyknie i nie bdzie si mg oby bez tego odwieajcego zabiegu. Na zanik dzise (parodontoza), krwawienie albo zapalenia dzise Hildegarda radzi stosowatak oto doskona wod do ust. Przepis: Jeli komu gnij dzisa wok zbw i ma sabe zby, niech wsypie do wina troch popiou z winnej latoroli, jak gdyby chcia przyrzdzi ug, a potem niech umyje tym winem zby i dzisa. I niech czyni jak najczciej, wwczas jego dzisa bd zdrowe, a zby mocne. A jeli zby s zdrowe, takie mycie przyniesie im korzy i stan si pikne. Przepis: 2 yki stoowe popiou z winoroli 500 ml wina Spali suche kawaki szczepu winnego bez innych dodatkw (kostek na podpak, papieru, chrustu). Wsypa do wina 2 yki popiou i mocno potrzsn. Na koniec przefiltrowa wino przez sitko, aby usun wiksze kawaki popiou, albo wczeniej przesia gorcy popi. Poniewa ug z popiou z winnej latoroli moe skwanie, wskazane jest przygotowanie zapasu tylko na jeden miesic. Reszt popiou przesia przez sito i przechowywa w chodnym miejscu. Mona z niego w kadej chwili przyrzdzi wiey ug winny; naley w tym celu rozgrza 2 yki popiou (ok. 15 minut w temp. 220C) i wsypa do wina. rodek stosowa po kadym posiku. Naley wzi do ust may yk i szczotkowa zby oraz dzisa. ugu nie naley poyka, wyplu, ale nie puka ust wod.

BLE ODKA (Castritis)


Jeli kto czsto cierpi na ble odka, powinien koniecznie zbada przyczyn (aby wykluczy np. nowotwr). Niekiedy ble powoduj troski dnia codziennego. Jeli nie wystpuje adna powana choroba, bl odka mona leczy kozi wtrob. Czowiek, ktry cierpi na bl brzucha, niech usmay wtrob kozy i je czsto (smaon) a do poowy sierpnia, a oczyci ona odek i wyleczy jak dobry trunek. Przepis:

29

Wtrob drobno pokroi, przyprawi (galgant, krwawnik, sl) i dobrze usmay na male. Niejeden czytelnik z pewnoci pokrci nosem, kiedy usyszy o kozach, ale gdy zastosuje kuracj z wtroby modego koza,przekona si o jej dobroczynnym dziaaniu. Jeli nie mamy wtroby koziej albo z jakiego powodu nie chcemy jej je, moemy sporzdzi lek wegetariaski, mianowicie gotowan bylic. Bylica jest zielem bardzo ciepym, a jej sok bardzo uyteczny. Jeli si j ugotuje i spoywa jako mus, leczy trzewia i ogrzewa chory odek. Jeli komu szkodzi jedzenie i picie i cierpi przez to ble, niech gotuje bylic z misem, Z tuszczem, na mus albo w przyprawach i je, wwczas zgnilizna, ktrej si nabawi [chory] wskutek wczeniej spoytych potraw i napojw, wyjdzie z niego. Przepis: wiee albo suszone ziele bylicy Gotowa bylic we wszystkich potrawach jako rodek leczniczy i przyprawowy albo je jak warzywo. Do przyrzdzenia saatki nadaje si tylko wiea bylica; jako przyprawy mona uywa take bylicy suszonej. Bylica jest jednym z najlepszych zi na odek. Nie powinno jej zabrakn w adnym warzywniku, poniewa jej pozytywne dziaanie na nasze zdrowie jest nieocemone. Bylica rozrasta si tak szybko jak chwasty z t rnic, e jest poyteczna. Tak wic jeli kto raz j posadzi, bdzie mia jej niewyczerpane rdo. Innym dobrym zalecanym przez Hildegard rodkiem na chory odek jest zupa z wrotyczu. Jeli kto czuje ciar w odku z powodu rozmaitych zych potraw, niech do zupy ugotowanej bez warzyw i przypraw doda wrotycz i zagotuje jeszcze raz i niech spoywa czsto, wwczas zmikczy ona odek, a czowiek poczuje si lekko i bdzie dobrze trawi. Przepis: wiee licie wrotyczu albo sproszkowany wrotycz bez kwiatw ros z kury bez warzyw i przypraw Z kury albo woowego misa gotujemy klarown zup, przyprawiamy do smaku odrobin soli. Do zupy dodajemy 1 yeczk do herbaty drobno posiekanych lici wrotyczu albo du szczypt sproszkowanego wrotyczu bez kwiatw i jeszcze raz gotujemy. Do zupy naley je chleb orkiszo-wy Bl odka mona zmniejsza nie tylko dziki odpowiedniej diecie i lekarstwom, ale take stosujc zewntrznie ma jodow. Sposb przyrzdzania i dziaanie maci jodowej zob. ble ledziony. Zapamitaj! Przy blach odka naciera 3 razy dziennie maci najpierw okolice serca, a dopiero potem nadbrzusze.

BRAK APETYTU (zob.rwnie chudnicie)


Kto odczuwa wstrt do jedzenia, niech wemie szawi, troch trybuy i troch czosnku i niech rozgniecie to z dodatkiem octu. W ten sposb powstanie przyprawa. Niech zanurzy w niej po traw, ktr chce zje, wwczas wrci mu apetyt. Przepis: 30 g lici szawii 15 g trybuy l zbek czosnku 100-150 ml octu winnego Zioa rozgniatamy wraz z octem winnym i stosujemy jako przypraw. Mieszanka nadaje si raczej do potraw pikantnych ni sodkich. Na pobudzenie apetytu zanurzy w mieszance kawaek chleba orkiszowego i zje. Uywa przyprawy z umiarem, aby zawarta w niej szawia nie spowodowaa uczulenia. Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi.

BRODAWKI
Jeli kto zjad albo wypi co nieczystego, wstrtnego lub dotkn czego, od czego ma na ciele wrzody, niech wemie stary tuszcz, doda do niego jaskczego ziela i utrze.I tak(wymieszane) niech stopi na patelni. Nastpnie niech

30

si tym wysmaruje, a bdzie zdrowy. Przepis: l0 g soku jaskczego ziela 50 g starego tuszczu wieprzowego Sok i tuszcz utrze w makutrze, nastpnie stopi na patelni, ostudzi i znw wymiesza. Smarowa brodawki 1-2 razy dziennie. Ma jest skuteczna nie tylko na brodawki, ale take na inne uszkodzenia skry, na przykad wypryski, zapalenie skry, kontaktowe zapalenie skr i wykwity skrne na tle alergicznym.

CELIAKIA (choroba trzewia)


Owoc tego drzewa [dere jadalny] nie szkodzi czowiekowi, ktry go je, ale oczyszcza i wzmacnia chory i zdrowy odek (ukad pokarmowy) i suy zdrowiu czowieka. Przepis: Zjada codziennie porcj owocw derenia, obojtne w jakiej postaci, na surowo albo gotowane, jako marmolad, mus lub galaretk. Owoce derenia oczyszczaj i wzmacniaj oraz lecz osabiony ukad pokarmowy. Nie naley jednak oczekiwa cudu. Jest to terapia dugoterminowa. Dere trzeba je codzien nie przez par miesicy. Drzewa oraz krzewy derenia rosn u nas bardzo dobrzei mona je kupi u ogrodnika. Jeli nie mamy ogrodu, powinnimy si rozejrze po parkach. Rosn tam czsto wspaniae derenie, z ktrych korzystaj jedynie ptaki. Przy celiakii podstaw terapii jest take dieta orkiszowa. Na pocztku wczamy orkisz do jadospisu w niewielkiej iloci, poniewa zawiera on szczeglnie duo biaka. Po jakim czasie zastpujemy wszelkie inne zboa orkiszem, a wreszcie przestawiamy si wycznie na diet orkiszow, ale musimy bardzo powoli wcza orkisz do jadospisu, aby nie wywoa uczulenia. Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi, stawianie baniek leki uniwersalne, dieta.

CHORE STOPY - ZIMNE STOPY


Zrb take buty z futra borsuka i no je, wwczas twoje nogi bd zdrowe, poniewa w futrze borsuka kryje si wielka sia Przepis: buty ze skry borsuka wkadki do butw ze skry borsuka W kadej chorobie stp i ng dobrze jest nosi jak najczciej buty ze skry borsuka. Nawet "chronicznie zimne stopy" mona rozgrza w pantoflach z borsuczej skry. rodek ten jest take skuteczny na zwone naczynia krwionone ng, poniewa poprawia ukrwienie.

CHOROBLIWE AKNIENIE I INNE NAOGI


Jeli kto nie potrafi powstrzyma si od jedzenia niech woy diament do ust, osabi to gd, tak e bdzie on mg duej poci. Przepis: Nieoszlifowany diament woy do ust. Diament mona stosowa przy wszelkiego rodzaju naogach, czy bdzie to palenie, lekomania czy nadmierny apetyt. Naley uy wikszego kawaka diamentu, aby go przez nieuwag nie pokn.

CHOROBY SKRY
Rozdzia o chorobach skrnych spdza mi sen z powiek, poniewa wanie skry - podobnie zreszt jak innych narzdw nie mona traktowa w oderwaniu od reszty organizmu. Jest to narzd wydalniczy, o czym si dzi zapomina. Substancje toksyczne, ktre nie zostay wydalone przez narzdy wewntrzne, jak wtroba, nerki, jelita i puca, albo s wydalane przez skr, albo gromadz si w organizmie. Tote leczc skr, naley leczy jednoczenie narzdy

31

wewntrzne, aby moliwie szybko usuwa z organizmu substancje toksyczne, ze soki itd. Dlatego tak wane jest pobudzenie wszystkich organw wewntrznych do wzmoonego wydalanIa. Choroby skrne i podranienia mog wywoywa nie tylko substancje toksyczne, ale take zakcenia w gospodarce hormonalnej, w przemianie materii i yciu seksualnym. Nie wolno te zapomina o sferze duchowej jako moliwej przyczynie chorb. Jak grone mog by skutki zaburze w funkcji wydalania skry, pokaemy na przykadzil Ulcus cruris. Otwarte rany na nogach stanowi tak zwany wentyl bezpieczestwa, przez ktry organizm odprowadza trujce substancje. Jest to ostat nieogniwo w ukadzie wydalniczym. Jeli wic rany "na siwyleczymy", wwczas pacjent nie bdzie wprawdzie odczuwa dolegliwoci ng, ale trujce substancje pozostan w organimie. Zwiksz si one w czowieku w krtkim czasie tak znacznie e cay organizm osabnie i pacjent moe umrze wskutek "wewntrznego zatrucia". Jako przyczyn mierci podaje si wwczas czsto niewydolno serca albo innych narzdw. Ale nie tylko "nieczystoci wewntrzne" szkodz skrze, rwnie wszelkie zanieczyszczenia i wpywy z zewntrz zagraaj zdrowiu skry i zakcaj jej funkcje. Kosmetyki, zanieczyszczenie powietrza, zwikszone promieniowanie ultrafioletowe, rodki czyszczce (np. wybielacze optyczne), czste prysznice i wiele innych zewntrznych bodcw kadego dnia bardzo obciaj nasz skr. Dlatego powinnimy unika przynajmniej tych czynnikw ryzyka, zarwno wewntrznych, jak i zewntrznych, ktrych moemy. Jak podaj media, powiksza si coraz bardziej dziura ozonowa. "Warstwa ochronna" Ziemi kadego dnia jest niszczona przez lotnictwo, samochody, przemys i sprzt gospodarstwa domowego. Specjalici ostrzegaj przed bezporednim promieniowaniem sonecznym, poniewa natenie promieni ultrafioletowych znacznie wzroso. Niemowlta i mae dzieci nie powinny w ogle by wystawiane na dziaanie promieni sonecznych. Jak moemy przeciwdziaa tym wpywom z pomoc witej Hildegardy? Na oparzenia soneczne i inne dolegliwoci spowodowane przez soce Hildegarda zaleca wywar z siemienia lnianego (zob. rozdzia Oparzenia). Tak jak warstwa ozonu okrywa Ziemi jakby ochronnym paszczem, tak ochronny paszcz z kwasu otacza ciao czowieka i chroni go przed wpywami z zewntrz (np. bakteriami). Paszcz ten niszczy czste mycie skry mydem i innymi produktami, a odbudowa tej osony trwa do dugo. Nadmierna dbao o higien ciaa jest wic tak samo niewskazana jak wszelkie zaniedbanie. Rwnie tu naley zachowa umiar. Oglne wskazwki dotyczce leczenia chorb skry: puszczanie krwi i stawianie baniek, "dieta Hildegardy", kuracja miodem z gruszkami.

USZCZYCA
Polej ci zajca trd czowieka i wcieraj czsto, wwczas strupy odpadn i czowiek w zdrowieje, poniewa zajca nadaje si do tego celu. Przepis: 1 raz dziennie skropi ci zajca zaatakowane uszczyc miejsca i wetrze w skr. Zabijajc zajca, trzeba pamita o fazie Ksiyca. Podczas Ksiyca rosncego pcherzyk zajca jest bowiem wypeniony ci, natomiast podczas Ksiyca malejcego znajduje si w nim zaledwie kilka jej kropli. mona wydoby z pcherzyka za pomoc strzykawki i przechowywa jaki czas w lodwce w specjalnych buteleczkach. rodek ten jest skuteczny nie tylko na uszczyc, ale na kad chorob skry, kiedy tworz si strupy. Do czsto wywouje ostre pieczenie, ktre ustpuje dopiero po paru godzinach. Jeli organizm dobrze znosi ten rodek wwczas ju po kilku dniach zauwaa si wyran popraw.

CHOROBY SKRY OWRZODZENIA


Jeli kogo boli gowa, zeraj go raki albo ma wrzody na caym ciele, niech wemie sok fiokowy jedn trzeci oliwy z oliwek i oju woowego tyle co soku fiokowego, niech zagotuje wszystko w garnku i przyrzdzi ma. Jeli kogo boli gowa, niech wciera t ma w czoo, wwczas poczuje ulg. Jeli czowieka toczy rak albo inny wrzd, niech si posmaruje maci wwczas rak (najmniejsze robaczki) obumrze, ja tylko tego sprbuje. Przepis: Wszystkie skadniki stopi w garnku, ostudzi, mieszajc, i przechowywa w lodwce w naczyniu kamionkowym. 1-2 razy dziennie smarowa maci chore miejsca. W przypadku ran powierzchownych stosowanie maci zapobiega powstawaniu blizn; z powodzeniem mona jej uywa take na znamiona, ktre od tego bledn. Innym rodkiem przeci-

32

wko owrzodzeniom skry jest chleb ytni pod warunkiem jednak, e zosta upieczony w caoc z mki ytniej. Nie wolno do wa do niego innego rodzaju mki - nawet orkiszowej. A zatem adnych chlebw mieszanych Jeli raki, te najmniejsze robaczki, nadgryz ( czowieka, naley przyoy kawaek ciepego ytniego chleba, wwczas od delikatnego ciepa robaczki zgin. Przepis: 3 razy dziennie rozgrza na kuchence albo w piecyku kawaek chleba ytniego bez skrki i przykada do chorego miejsca. Nie stosowaem jeszcze tego rodka w mojej praktyce, ale wspomInam o nim, poniewa moe on komu pomc wyj z beznadziejnej na pozr sytuacji, jak jest "nieuleczalna" choroba. Oglnie przy leczeniu owrzodze skry konieczne jest konsekwentne przestrzeganie diety (orkisz) i sposb ycia zgodny z zaleceniami witej Hildegardy.

PLAMY NA TWARZY - plamista i sucha skra twarzy


Jeli czowiek ma plamy na twarzy, niech polini ametyst i posmaruje nim plamy. Nastpnie niech podgrzeje wod na ogniu i potrzyma kamie nad wod, a skroplon par, ktra z niego spywa, doda do wody. Potem niech woy kamie jeszcze raz do wody. I t wod niech czsto przemywa twarz; wwczas skra stanie si gadka i bdzie miae. adn barw. Przepis: Ametyst zwily lin i posmarowa nim plamy na twarzy. Potem zagotowa wod i potrzyma kamie nad par, a pokryje si wilgoci, nastpnie woy go do wody. "Wod ametystow" stosowa 2 razy dziennie do zmywania twarzy. Ten kamie szlachetny moe by bardzo pomocny przy zwalczaniu trdzika modzieczego. Po pierwsze, ametyst nie jest drogi, nie zuywa si i jest wygodny w stosowaniu. Wszelkie inne pyny i maci przeciwko trdzikowi maj t wad, e zuywaj si szybko, a kosztuj sporo. Poza tym s najczciej bardzo ostre, za bardzo oczyszczaj skr i powoduj, e staje si szorstka. Rwnie kosmetyki mona zastpi wod ametystow - "skra twarzy bdzie wwczas gadka, a jej kolor pikny". Wod ametystow moemy traktowa jako wkad w ochron zwierzt. Lek ten bowiem produkuje si bez uprzednich dowiadcze na zwierztach! - Moemygo mianowicie kadego dnia sami sporzdzi. Przy trdziku i innych schorzeniach skry trzeba jednoczenie stosowa rodki do wewntrz, uywajc jako przyprawy ziela macierzanki. Czowiek, ktry ma chor skr i wyglda, jakby mia wierzb, niech jada macierzank ugotowan z misem albo mus, wwczas jego organizm zostanie wyleczony wewntrznie i oczyszczony. Przepis: sproszkowane ziele macierzanki Kad potraw misn i jarzynow przyprawia macierzank(wedle uznania). Wana informacja Macierzanki nie wolno dodawa do potraw tu przed jedzeniem, tylko trzeba j gotowa od pocztku. Wwczas leczy wewntrzne narzdy. Jeli skra na twarzy jest twarda i szorstka, i pierzchnie na wietrze, trzeba zagotowa jczmie w wodzie i obmywa delikatnie twarz przecedzonym przez szmatk i rednio ciepym wywarem, wwczas skra stanie si delikatna i gadka i bdzie miaa pikn barw. Przepis: 10 dkg jczmienia nieuskanego 11 wody Jczmie gotowa w wodzie 10-15 minut, przecedzi przez szmatk i ostudzonym wywarem obmywa delikatnie twarz. Jeli myjemy twarz myjk, powinna ona by wykonana z czystego lnu. Najlepiej napenia donie wywarem wwczas nie bdzie on za gorcy - obmywa twarz i jeszcze wilgotn lekko masowa. Wywar, stosowany 2 razy dziennie, pomoe nie tylko na szorstki wysuszon skr, ale nada rwnie twarzy pikn barw.

CHOROBY SKRY
ULCUS CRURIS (otwarte rany na nogach i ropienie)
Jeli czowiek ma wrzody i ropienie, niech ugotuje albo upiecze owoc pigwy i przyoy do chorego miejsca razem z innymi zioami leczniczymi (rozgnieciony wiey krwawnik i malwa), a wrzody znikn. Przepis:

33

1 pigwa 30 g ziela krwawnika 30 g ziela malwy Gotowan pigw rozdrobni, wymiesza ze wieo rozgniecionymi zioami i przyoy na wrzd albo ropie. 1-2 razy dziennie robi wiey okad. Jeli ta czynno jest dla kogo zbyt absorbujca albo nie ma on pod rk surowych zi, moe do otwartego wrzodu przyoy kamie szlachetny. Jeli czowieka gryz robaki, niech pooy na wrzd lnian szmatk, na niej szmaragd i przykryje inn szmatk, tak jak to si robi z zielem bylicy. Aby kamie pozostawa ciepy, trzeba go przykrywa przez 3 dni albo jeszcze duej, wwczas robaki zgin. Przepis: szmaragd 6-10 szmatek lnianych Wrzd przykry wieo wypran i wyprasowan szmatk (wyjaowion). Nastpnie - dokadnie w miejscu wrzodu - pooy na niej szmaragd, po czym jeszcze 5-6 szmatek i owin bandaem elastycznym. W zalenoci od potrzeb zmienia okad 1-2 razy dziennie. Uywa wycznie czystego lnu, poniewa tylko on wykazuje dziaanie lecznicze. Okad z lnu i szmaragdu mona stosowa na kad otwart i ropiejc ran. Zalecenia dodatkowe Moe pomc puszczanie krwi, tak e ulcus w krtkim czasie przestaje dokucza. Zdumiewajce rezultaty osiga si take dziki rzadko ju dzi stosowanym pijawkom. Bardzo skuteczne w leczeniu wrzodw podudzia okazay si okady z mczki fasolowej. Jeli kto ma pulsujcy bl ciaa, wierzb i wrzody, obojtne jakiego pochodzenia, niech wemie mczk fasolow, doda troch sproszkowanych nasion kopru woskiego i wymiesza z najlepsz mk pszenn, dolewajc wod, tak aby wszystko si posklejao, i niech upiecze ciasteczka na ogniu albo na socu. Niech je czsto przykada, a okady wycign z chorego bl i bdzie zdrowy. Przepis: 100 g mczki fasolowej 20 g sproszkowanych nasion kopru woskiego 100 g mki pszennej Skadniki dobrze wymiesza, doda wody, zagnie gste ciasto, cienko rozwakowa i pokroi w kwadraty (w zalenoci od wielkoci okadu). Kwadraty pooy na socu i poczeka, a si "upiek", albo lekko podpiec w piekarniku, tak aby ciasteczka byy mikkie i mona je byo przyoy do wrzodu. Ciasteczka przyoy bezporednio do chorego miejsca i owin bandaem elastycznym. Zmienia okad 3-5 razy dziennie. W tym tekcie bardzo wany wydaje mi si nastpujcy fragment ...okady wycign z chorego bl... Wrzodu nie leczy si zatem w sposb drastyczny, lecz trujce substancje s usuwane za pomoc okadu. Tak oczyszczony wrzd wyleczy si, nie powodujc adnych nastpstw (z powodu wewntrznego zatrucia).

CHOROBY WTROBY
Jeeli kogo boli wtroba, niech rozgnicie pestki (kasztanw jadalnych),woy je do miodu i pojada czsto razem z miodem ,wwczas jego wtroba si wyleczy. Przepis: 100 g mczki z kasztanowca jadalnego 500 g miodu Dzi nie musimy sami rozgniata pestek kasztanw jadalnych. Mona ju bowiem kupi gotow, drobno zmielon mczk kasztanow, ktr mieszamy z lekko podgrzanym miodem. Zaywa 3 razy dziennie 1-2 yeczki do herbaty po jedzeniu. rodek ten agodzi wszelkie ble wtroby nawet moe przynie popraw w marskoci wtroby. Nie pomaga jednak na zapalenie pcherzyka ciowego, na kamienie ciowe itd.! Jest to wycznie lek na wtrob. Hildegarda wymienia wiele rodkw na wtrob. Mid kasztanowy jest bardzo prosty w przyrzdzaniu, a poza tym bardzo skuteczny. Wtroba daje najczciej zna o sobie tpym blem pod prawym ukiem ebrowym. Jednake prawidow diagno-

34

z moe postawi tylko lekarz. Na bl Hildegarda zaleca wino lawendowe. Jeli kto zagotuje lawend (L. spica - dzika lawenda) Z winem, a jak nie ma wina, to z miodem i wod, i pije czsto letni napj, zagodzi bl wtroby i puc i uczucie dusznoci w piersiach, ziele sprawi te, e bdzie mia czysty rozum i jasny umys. Przepis: 20 g lawendy 1000 ml wina wie albo suszon lawend gotowa 5-10 minut w winie, przecedzi i przela do wygotowanych butelek.Pi 2-3 razy dziennie 1 kieliszek do likieru letniego wina z lawend. Zamiast chrupa czipsy ziemniaczane, sone paluszki... (przed telewizorem), zaleca si chorym na wtrob i puca jedzenie migdaw. Jeli kto jest chory na puca albo ma uszkodzon wtrob, niech czsto je te pestki [migday], surowe albo gotowane, dodadz one jego pucom si, zapobiegn astmie i suchotom i tylko go wzmocni. Przepis: Naley zjada dziennie co najmniej 20 sodkich migdaw, take w ciecie migdaowym. Jeli z powodu smutku, np. po mierci kogo bliskiego, czowiek zachoruje na wtrob, naley go leczy nastpujco: Jeli wtroba czowieka jest chora wskutek tragicznego wydarzenia, powinien, zanim choroba cakowicie nim zawadnie, zagotowa mode kurczta z hyzopem i je czsto zarwno hyzop, jak i kurczta. Ale niech jada take czsto surowy hyzop namoczony w winie, a wino niech pije, poniewa hyzop bardziej pomoe w chorobie jemu ni temu, kogo bol puca. Przepis: 1 kurczak 1 yka stoowa hyzopu Ugotowa zup z kurczcia i hyzopu (nie dodawa innych warzyw) i doprawi lekko do smaku. Zje hyzop i miso. W przepisie nie ma nic o tym, czy naley take zje zup, ale sdz, e na pewno nie zaszkodzi. Mona j zje z makaronem orkiszowym. Prcz tego musimy jeszcze sporzdzi wino z hyzopem. Przepis: 200 g gazek wieego hyzopu 1 l. wina Gazki wieego hyzopu woy do wina i pozostawi na 1 dzie, aby nacigny. Zjada 1-2 yeczki lici hyzopu i wypija 2 razy dziennie 1 kieliszek do likieru wina hyzopowego. Do celw leczniczych nadaje si nie tylko miso kurczcia, ale take wtrbki drobiowe. Wtroba kury i koguta skuteczna jest na choroby narzdw wewntrznych w czowieku, ale trzeba j czsto jada. Przepis: 50 g (albo wicej) wtrbki drobiowej na obiad Z wtrbki drobiowej ugotowa zup z kluskami albo przyrzdzi inne specjay.Zaprawi albo zagci oczywicie mk orkiszow. Kurze wtrbki musimy je do czsto, tzn. co najmniej 2-3 razy w tygodniu. Spoywanie wtrbek drobiowych wspomaga leczenie schorze innych narzdw wewntrznych. Chorzy na wtrob musz przestrzega diety mao solnej, poniewa nadmiar soli im szkodzi; nie naley jednak cakowicie jej unika. Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi, dieta witej Hildegardy, gorce okady na wtrob.

CHRYPKA (bezgos)
Kiedy kto ma chrypliwy gos i boli go w piersiach, niech wemie dziewann i koper woski w jednakowej iloci i zagotuje w dobrym winie. Na koniec niech przecedzi wywar przez szmatk i czsto popija, wwczas na nowo odzyska gos i wyleczy piersi. Przepis: 25 g kwiatw dziewanny

35

25 g ziela kopru woskiego 3 yki stoowe tej mieszanki gotowa okoo 5 minut w szklance wody. Przyrzdzi rano wywar, wla do termosu i pi po trochu przez cay dzie. Czsto chrypka pojawia si w czasie grypy albo potem. Mieszank polecamy szczeglnie tym osobom, ktre w cigu dnia musz duo mwi. Jeli kto by kiedy naprawd zachrypiony, ten wie, jak czsto rudno mu jest cokolwiek powiedzie. Podczas chrypki czuje si dosownie kade sowo w gardle, a kada odpowied na pytanie, nawet najkrtsza, moe sta si udrk.

CHUDNICIE
Owoc tego drzewa [nieplika] jest odpowiedni zarwno dla ludzi zdrowych, jak i chorych, poniewa oczyszcza krew i czowiek nabiera ciaa, cala bowiem sia tego drzewa tkwi w owocu. Przepis: 10 owocw nieplika japoskiego dziennie Nieplik jest u nas, niestety, rolin zapomnian. Mona jednak znale tu i wdzie szkk, gdzie sprzedaj to drzewko. Jeli kto ma koo domu niewielki ogrdek, polecamy nieplik. Moje drzewko ju w drugim roku miao okoo 10 owocw, w trzecim za cae byo nimi obsypane. Przed pierwszymi mrozami owoce staj si twarde jak kamie i s niejadalne, po mrozach mikn i wtedy je spozywamy, wysysajc mjsz, ktry ma bardzo przyjemny smak. Aby owoce nieplika duej zachoway wieo, mona je zebra przed nastaniem mrozw i przechowa w zamraalniku. Te, ktre mamy spoywa rano, wyjmujemy wieczorem z lodwki. W ten sposb mamy codziennie wiee niepliki. Mona te je zagotowa albo przyrzdzi z nich mus lub marmolad. Innym rodkiem przeciwko chudniciu, chorobom puc, spadkowi si, osabieniu fizycznemu jest maso. Moemy je spoywa codziennie wraz z chlebem Maso robione z mleka ma agodne ciepo. Ale maso krowie jest lepsze i zdrowsze ni owcze i kozie. Czowiek, ktry jest chory na puca i chudnie, powinien je jak najwicej masa, wwczas ono go uzdrowi wewntrznie i oywi. Rwnie dla osb zdrowych, ktre nie maj nadmiaru tkanki tuszczowej, maso jest dobre i zdrowe. Jeli jednak kto jest gruby, musi spoywa maso z umiarem, aby wicej nie przyty. Przepis: Masa z mleka krowiego uywa codziennie do gotowania i smarowania chleba. Niedawno w Niemczech prowadzona bya kampania - oparta jednak na wyrywkowych tylko badaniach - e maso podwysza poziom cholesterolu we krwi. Jak wynika z tekstu witej Hildegardy, maso ma lecznicze dziaanie w chorobach puc, a dla osb zdrowych jest korzystne w umiarkowanych ilociach. Bardzo tgie osoby powinny jednak je mao masa, poniewa mog jeszcze bardziej przybra na wadze. W stanach chudnicia, spadku si, zaniku mini i w okresie rekonwalescencji Hildegarda zaleca kpiel z jczmienia. Chory, ktry jest wyczerpany, niech zagotuje pszenic w wodzie, po czym wleje wod do beczki i wykpie si w niej; niech tak czyni czsto, wwczas si wyleczy, a jego organizm znw bdzie sprawny i zdrowy. Przepis: 10 kg pszenicy 50 l wody Nieuskan pszenic gotowa w wodzie co najmniej 15 minut i kpa si w wywarze pocztkowo dwa razy w tygodniu w temperaturze okoo 37-40C przez 15-20 minut. Nawet jeli nastpuj postpy w leczeniu, mona dalej kpa si dwa razy w tygodniu albo ograniczy si do jednej kpieli tygodniowo. Do przyrzdzania wywaru z pszenicy mona uy starego kota do prania z paleniskiem na drewno jeszcze mona je znale w niejednym wiejskim gospodarstwie). Jeli kto jest tak saby, e prawie nie moe je, przyrzdmy dla niego nastpujc zup: Jeli kto jest tak chory, e nie moe nawet je, we cae ziarna orkiszu i zagotuj w wodzie, dodajc tuszcz albo tko, tak aby potrawa miaa lepszy smak, i daj choremu, wwczas zupa go uzdrowi wewntrznie jak dobroczynna ma. Przepis: 2 yki stoowe ziaren orkiszu w caoci

36

250 ml wody 1 tko 1-2 yki stopionego masa Orkisz ugotowa na mikko w wodzie, doda tko i tuszcz, przyprawi do smaku sol i winem. Zupa przeznaczona jest przede wszystkim dla osb, ktre wskutek choroby opady z si. Ale ze wzgldu na jej dobre waciwoci wszyscy mog j jada codzienme. Znakomite dziaanie tej zupy obserwuje si u bardzo wychudzonych, sabych chorych, ktrzy prawie e niczego nie mog je.

CZKAWKA
Jeli kto cierpi na czkawk, niech wemie spor ilo cukru, rozpuci w ciepej wodzie i pije...(...) Mona je rwnie suchy cukier oraz czsto u na czczo godziki, a po niadaniu zjada troch cytwaru. Kuracj naley stosowa przez miesic. Przepis: 2 yeczki cukru trzcinowego Cukier rozpuci w filiance ciepej wody i wypi. Jako rodek leczniczy naley stosowa nie rafinowany cukier trzcinowy, nie uywa cukruz burakw cukrowych. Na og wystarczy si napi ciepej osodzonej wody. Gdyby jednak czkawka nie ustpowaa, trzeba sign po inny rodek. Przepis: I 1 yeczka do herbaty cukru trzcinowego 2-3 godziki Zu rano na czczo. Przepis: II 1 dua szczypta cytwaru Po niadaniu rozpuci na jzyku. Czkawka jest z pozoru niewinn dolegliwoci, jednak zbyt czste i ostre ataki mog wskazywa na nowotwr i naley koniecznie to zbada.

DEPRESJA
Czowiek, ktrego drczy melancholia, niech rozgniecie koper woski na sok i smaruje czsto czoo, skronie, piersi i odek, wwczas melancholia w nim osabnie. Przepis: sok z ziela kopru woskiego wieo wycinitym sokiem z kopru woskiego naciera 2-3 razy dziennie czoo, skronie, piersi i okolice odka. Leczenie depresji jest z reguy dugotrwae i musi si odbywa z zastosowaniem wszystkich moliwych rodkw. Dlatego dbajmy o zdrowe, wzmacniajce i rozweselajce poywienie: orkisz, koper woski, kasztany jadalne. Mona je czy z nasionami babki. Przygnbion dusz czowieka ta przyjemna mieszanka rozweseli, a take oywi i wzmocni jego umys. Przepis: 5 yeczek do herbaty nasion babki pesznika Podzielone na porcje je przez cay dzie na chlebie albo posypywa gotowe potrawy. Naley pamita, aby 1 yeczk babki popija szklank pynu. Przepis: 1 yeczka nasion babki pesznika 150 ml wina 1-2 razy dziennie zagotowa babk w winie i pi ciepe, poniewa, kiedy ostygnie, staje si gste i kleiste i nie nadaje si do spoycia. Jeli kogo boli serce i jest wci saby oraz smutny, niech jada czsto te surowe pestki (kasztany jadalne), dostarcz one jego sercu sokw i przybdzie mu si, przywrc mu te rado ycia. 10-20 kasztanw jadalnych pojada przez cay dzie. Kasztany jadalne zbiera si od koca wrzenia do grudnia. Moe dlatego pomagaj szczeglnie na depresj jesienn". Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi,

37

stawianie baniek, kuracja wiosenna. Osoby depresyjne powinny jada potrawy lekkostrawne. Jeli chc wyzdrowie, nie mog, wedug Hildegardy, spoywa pietruszki, selera, bukwicy zwyczajnej, lubczyka ogrodowego i plastrw miodu z woskiem, poniewa artykuy te wywouj melancholi, przygnbienie i inne podobne uczucia. Zob. wino nasercowe - wino z pietruszk i miodem (dolegliwoci sercowe). Zob. take neurastenia.

DNA (REUMATYZM)
Kto cierpi na dn, niech je czsto ten owoc [pigw] gotowany i pieczony, wwczas zwalczy on w nim dn w takim stopniu, e nie stpi jego zmysw ani nie uszkodzi jego czonkw, ani nie pozostawi go bezradnym. Przepis: Je codziennie owoce pigwy (l-2 sztuki), gotowane, duszone, rwnie w postaci marmolady (ograniczy ilo cukru, albo przyprawia owoce sproszkowanym galgantem). Dn wedug Hildegardy powoduje zakcenie rwnowagi sokw w organizmie, ktre moe by wrodzone albo nabyte. Wystpuje take w wyniku czstego i nadmiernego picia "cikiego wina". Jeli "odrobina za wiele" okazuje si czynnikiem sprzyjajcym dnie, Hildegarda ma pod rk nastpujcy rodek: Czowiek, ktry ma sabe ciao, a w wyniku nad. miernego picia ktry z jego czonkw drczy dna, powinien wzi pietruszk, cztery razy wiksz ilo ruty i upiec w misce z oliw z oliwek. Jeli nie ma pod rk oliwy, niech zioa usmay z ojem woowym. Jeszcze gorce niech pooy na bolcym miejscu i owie chustk. Przepis: 20 g pietruszki 80 g ruty oliwa z oliwek albo j woowy Zioa (wiee nieco rozdrobni) przesmay na oliwie z oliwek albo na oju (tyle ile konieczne). Jeszcze ciepe pooy na bolcym miejscu i przymocowa chustk albo bandaem. Taki okad z zi pomaga rwnie na bl spowodowany rw kulszow. Chory na dn powinien unika wieprzowiny w kadej postaci, zarwno smaonej, jak wdlin i innych wyrobw. Wskazana jest natomiast saatka z przetacznika. Przetacznik jest rolin ciep i ten, kto ugotuje z niego mus, dodajc tuszcz albo oliw, i zje, uly swojemu brzuchowi, bdzie mia bowiem wyprnienie, tak jakby si napi pynu. Leczy on rwnie dn. Przepis: Przetacznik zblanszowa, drobno pokroi, przesmay na male i doprawi do smaku sol. Mus jada 1-2 razy w tygodniu. Poniewa dna (reumatyzm)zawsze wie si z porywczoci, naley leczy rwnie t negatywn cech. Na porywczo skuteczne jest polewanie wod z jadalnymi kasztanami: Czowiek, ktry cierpi na dn i jest porywczy, poniewa dna zawsze idzie w parze z porywczoci, niech zagotuje w wodzie licie i upiny kasztanw jadalnych i niech sobie zrobi kpiel parow; powinien to czyni czsto, wwczas dna bdzie mniej dokucza, a czowiek bdzie mia agodne usposobienie. Przepis: 20 lici kasztanw jadalnych 10 kasztanowych upin z kolcami 2 l wody Licie i upiny gotowa 10 minut na maym ogniu. Odwarem polewa si w saunie. Zaleca si dwa dni sauny w tygodniu, kadego dnia 2-3 zabiegi po 5-10 minut. Polewanie ma by punktem kulminacyjnym sauny, dlatego nie naley si wczeniej rozgrzewa, natomiast od pocztku trzeba polewa gorce kamienie wod z kasztanami, aby przez cay czas przebywa w parze, ktra oddziauje na cae ciao. Po zabiegu naley wzi ciepy prysznic i w zalenoci od potrzeby zrobi gorc kpiel stp. Na koniec w specjalnym pomieszczeniu odpoczywa p godziny a do nastpnej rundy. Na ble i skrzywienie krgosupa wita Hildegarda zaleca wino miedziane. rodek ten jest skuteczny rwnie przy znieksztacajcym zapaleniu staww. Jeli za kto ma tak siln dn, e jest cakiem pokurczony, niech wemie kawaek czystej miedzi, wrzuci do ognia i poczeka, a si rozarzy, nastpnie wyjmie i ostudzi. I niech znw wrzuci mied do ognia i poczeka, a si rozarzy,

38

a potem niech wyjmie i ostudzi, i po raz trzeci niech woy mied do ognia, a kiedy si rozarzy, wrzuci j do dobrego wina, naczynie za, w ktrym znajduje si wino, niech przykryje, aby nie uchodzio z niego ani ciepo, ani para. Nastpnie niech popija powoli ciepe wino, wwczas dna przestanie mu dokucza. Przepis: pytka miedziana wagi ok. 200 g albo kawaek czystej miedzi 500 ml wina Kawaek miedzi wrzuci dwukrotnie do ognia, aby si rozarzy, za kadym razem wyj i ostudzi. Wrzuci po raz trzeci do ognia, a nastpnie - rozarzony - woy do dobrego wina i natychmiast przykry, aby nie ulatniao si ciepo ani para. Wino pi 2 razy dziennie 1 kieliszek do likieru (lekko podgrzane), a nastpi poprawa. Jeli kto nie ma w domu paleniska na drewno, moe zanie kawaek miedzi do kuni i tam j rozarzy albo zrobi to w grillu. Sposobw jest bez liku. Wino wlewamy do wekw z zamkniciem z gumk, poniewa po woeniu rozarzonego kawaka miedzi trzeba naczynie szybko i szczelnie zamkn. Jeszcze jedna wskazwka dotyczca chorych na dn: Pierze kurze nie nadaje si na poduszki, poniewa wywouje dn u osb, ktre na nich pi. Na poduszki najlepsza jest grplowana wena owcza albo plewy orkiszowe. Dn mona leczy take maci przeciwreumatyczn albo przeciwartretyczn (zwan take maci piounow). Pioun rozgnie na sok w modzieu, doda sada woowego, jeleniego oju i jeleniego szpiku, tak eby soku piounowego byo dwa razy tyle co oju, a oju dwa razy tyle co szpiku, po czym wszystko wymiesza. Czowiek, ktrego nka silna dna i jego czonkom grozi poamanie, niech smaruje maci ognisko blu, wwczas poczuje si lepiej. Przepis: 80 g wieego ziela piounu 20 g sada woowego 20 g oju jeleniego 20 g szpiku jeleniego (jeli to moliwe 100 g tuszczu koziego) wiey pioun rozgnie w modzieu na sok albo zmiksowa na papk. Sado woowe, j jeleni, szpik jeleni i tuszcz kozi (Hildegarda o nim tu nie wspomina, ale wzmacnia on dziaanie kadej maci) rozpuci w garnku i wymiesza z papk piounow. Smarowa maci bolce miejsca 2 razy dziennie, stojc w pobliu ognia. Najlepiej jeli do palenia uyjemy drewna wizowego, poniewa ogie z tego drewna dziaa agodzco na dn i reumatyzm. Jeli kto cierpi na dn, niech rozpali ogie jego drewnem [wizu] i grzeje si bezporednio przy ogniu. Wwczas dna na jaki czas osabnie. W kominku naley pali tylko drewnem wizowym, poniewa inne rodzaje drewna osabiaj lecznicze dziaanie pomieni, a nawet mog je zmieni. Dobrze jest mie kominek albo inne palenisko. Urzdzilimy kiedy w domu takie "nawietlanie ogniem" przy otwartych drzwiczkach pieca. Obejmowao ono jednak zbyt ma powierzchni ciaa. Mona take posuy si grillem. Kady pomys jest dobry. Jednym z najlepszych rodkw na dn i reumatyzm, zalecanym przez wit Hildegard, jest mieszanka z owocw selera. Kto cierpi na dn tak bardzo, e a zaciska zby i przygryza wargi, a jego czonki dr, inne za kurcz si z blu, niech wemie sproszkowane nasiona selera i doda do niego jedn trzeci sproszkowanej ruty oraz troch mniej gaki muszkatoowej, a godzikw nieco wicej ni gaki muszkatoowej i skalnicy mniej ni godzikw. I niech to wszystko zmieli i zjada ten proszek na czczo jak rwnie po posiku, wwczas choroba ustpi, poniewa jest to najlepszy rodek przeciwko dnie... Przepis: 60 g owocw selera 20 g ruty ogrodowej 15 g gaki muszkatoowej l0 g godzikw 5 g ziela skalnicy Skadniki razem zmieli. Zaywa przed i po jedzeniu l/2 yeczki do herbaty na buce albo na chlebie (ew. z marmolad pigwow). Rwnie wrd kamieni szlachetnych znajdziemy lekarstwo na dn. Niezalenie od tego, ktre czonki czowieka drczy dna, niech przyoy chryzopraz na go skr, wwczas dna ustpi. Przepis:

39

4-5 razy dziennie pooy chryzoprazu na bolcym miejscu i pozostawi przez krtki czas. Nie kady pacjent jest podatny na leczenie kamieniami szlachetnymi. Bywa, e okady z chryzoprazu dziaaj od razu, ale niekiedy do dugo trzeba czeka na popraw. Na dn mona te z powodzeniem stosowa jaspis Jeli w sercu albo w ldwiach, albo w jakimkolwiek innym czonku wystpi u czowieka stenie sokw, czyli dna, niech pooy na to miejsce jaspis i przyciska go, a stanie si ciepy, wwczas dna ustpi, poniewa dobre ciepo i dobra sia wyleczy i uspokoi owe faszywie ciepe i fase zimne soki. Przepis: Przyoy jaspis (najlepiej paski) do bolcego miejsca i przycisn, a stanie si ciepy, nastpnie zdj, poczeka, a ostygnie,i znw przyoy. To zdumiewajce, jak szybko kamienie szlachetne potrafi zwalcza chorob. Oczywicie u kadego czowieka wyglda to inaczej. Zauwayem, e wielu moich pacjentw chtnie stosuje kamienie szlachetne w celach leczniczych. Nie tylko dlatego, e t"kamienn aptek" mona dziedziczy przez pokolenia i e nie trac one wartoci leczniczych ani si nie zuywaj; przede wszystkim pacjenci s zafascynowani ich szybkim dziaaniem. Dodatkowe zalecenia w przypadku reumatyzmu i dny: 1. radykalna zmiana sposobu odywiania, w przeciwnym razie nie ma widokw na sukces, 2. adnych trucizn kuchennych!, 3. puszczanie krwi / stawianie baniek (wane), 4. kuracja zotem, kuracja miodem z gruszkami, kuracja wiosenna, proszek Sivesan (mieszanka kopru woskiego), 5. spoywanie w celach leczniczych 2-3 razy w tygodniu misa wieloryba (jeli jest dostpne), 6. zob. take porywczo.

DOLEGLIWOCI SERCOWE (ble serca, serce starcze, zaburzenia krenia)


Jeli kogo boli serce i robi mu si sabo, niech jak najszybciej zje galgantu, wwczas poczuje si lepiej. Przepis: tabletki galgantu O, l i 0,2 g W zalenoci od potrzeb 1-2 tabletki galgantu rozpuci na jzyku, nie poyka. Uwaga! Galgant ma bardzo ostry smak. Galgant jest rodkiem agodzcym wszelkie ble serca, osabiajcym ataki dusznicy bolesnej i usuwajcym stany saboci, ktrych przyczyn jest serce. Tabletki galgantu naley rozpuci powoli na jzyku. Jednak galgant nie likwiduje chorb serca, tylko osabia bl i poprawia samopoczucie. Jeli po 5 minutach od zaycia leku nie nastpi poprawa, mona powtrzy lek jeszcze jeden albo dwa razy. Jeli i wwczas ble nie sabn, radz jak najszybciej uda si do lekarza, aby zbada przyczyny. Tabletek galgantu nie powinno zabrakn w adnej apteczce domowej, a kady czowiek, cierpicy na dusznic bolesn, powinien je zawsze nosi przy sobie, aby w razie ataku mie je pod rk, poniewa mog one doskonale zastpi dziaanie nitrogliceryny. Aby wyleczy chorob serca, musimy sign po inny rodek z arsenau medycyny Hildegardy, ktry w dodatku jest bardzo smaczny. Jest to wino z pietruszk i miodem. Jeli kogo boli serce albo ledziona, albo czuje bl w boku, niech zagotuje w winie pietruszk, doda troch octu i sporo miodu, nastpnie przecedzi wywar przez szmatk i czsto popija, wwczas w napj go wylecz Przepis: 7-8 odyg pietruszki 1-2 yki stoowe octu winnego 50-15 g miodu 1 l wina Pietruszk gotowa 5 minut w winie zmieszanym z octem winnym. Doda mid i gotowa 10 minut na sabym ogniu. Nastpnie wino nasercowe przecedzi przez szmatk wla do wygotowanej butelki i od razu zamkn. Pi 2-3 razy dziennie po 1 kieliszku do likieru. Przy zaburzeniach snu mona wieczorem zwikszy dawk do l/2 filianki, poniewa wskutek gotowania zawarto alkoholu bardzo si zmniejsza. Jak podaje Hildegarda, wino nasercowe smakuje znakomicie i leczy. Dla osb zestresowanych jest prawdziwym eliksirem, poniewa leczy i chroni serce, dziki czemu problemy w miejscu pracy oraz kopoty dnia codziennego nie drcz tak bardzo czowieka i nie dziaaj mu na nerwy. Czyme byaby medycyna Hildegardy bez kamieni szlachetnych? Moim najlepszym przyjacielem spord kamieni szlachetnych jest jaspis. Pomg mi ju na wiele dolegliwoci jak adne inne lekarstwo. Czy to na ble serca, czy na zapalenie pochewki cigna, czy na ble plecw albo przewleky nieyt nosa - zawsze

40

jaspis mi pomaga i nigdy nie zawid Jeli u kogo wystpi zaburzenie sokw w sercu, w ldwiach albo w innych czonkach ciaa, to znaczy, e cierpi na dn, niech wic pooy na bolcym miejscu jaspis i mocno go przycinie, a bdzie ciepy, wwczas dolegliwo si zmniejszy, poniewa dobre ciepo i dobre siy dziaaj leczniczo przeciwko owym faszywie ciepym i faszywie zimnym sokom. Przepis: Przyoy jaspis do bolcego miejsca i trzyma, a si rozgrzeje, nastpnie zdj, ostudzii znw pooy.Na okad najlepiej nadaje si paski kawaek oszlifowanego jaspisu, o gruboci 4-8 mm i rednicy okoo 5-7 cm. Skuteczny jest take kamie oszlifowany tylko z jednej strony. Najwaniejsze, eby by to prawdziwy jaspis. Forma i wielko nie odgrywaj decydujcej roli. Powinnimy te zwraca uwag na to, aby nie by za duy, bo bdzie si zbyt dugo nagrzewa. Jaspis powinien mie temperatur pokojow, kiedy kadziemy go na bolcym miejscu, w naszym przypadku - w okolicach serca. Nie wolno go trzyma w lodwce. Pozostawiamy kamie tak dugo na skrze, a si rozgrzeje. Nastpnie zdejmujemy go z chorego miejsca i znw chodzimy w temperaturze pokojowej. Chodny powtrnie kadziemy na bolcym miejscu i znw trzymamy dotd, a si ogrzeje. Powtarzamy t czynno 2-3 razy. Jaspis pomaga rwnie na arytmi, chyba e spowodoway j leki. Wwczas przykadanie jaspisu raczej nic nie da. Jeli cierpisz na bardzo silne ble serca i zdaje ci si, e mier zaglda ci w oczy, wwczas wita Hildegarda proponuje ci nastpujcy lek: Kto za cierpi silny bl serca i ma wraenie, e jego ycie wisi na wosku, niech zetrze na proszek goryczk, wsypie do zupy i zje, wwczas jego serce znw nabierze si. Przepis: proszek goryczkowy 1 pask yeczk do herbaty proszku wsypa do zupy z kaszy orkiszowej, po czym najpierw zebra z wierzchu proszek i zje. Proszek mona stosowa 1-2 razy dziennie. Jeli sam sporzdzasz proszek z goryczki, ususz tylko ziele,korze pozostaw w ziemi, aby znw wypuci pdy. W ten sposb bdziesz mia w ogrodzie nigdy nie wysychajce rdo leku, ktre umierzy silny bl twojego serca. W aptekach mona ju kupi korze goryczki. Rwnie on jest skuteczny przeciwko temu "destrukcyjnemu blowi".

DRENIE (choroba parkinsona)


Kiedy czowiekowi dr czonki, to znaczy trzsie si i traci siy, niech woy do wina troch pokrojonego cytwaru, doda nieco mniejsz porcj galgantu, zagotuje wino i pije ciepe, to znaczy letnie, wwczas drenie ustpi i powrc mu siy. Przepis: 20 g korzenia cytwaru 15 g korzenia galgantu chiskiego 100 g miodu l l. wina Skadniki gotowa okoo 5 minut w winie i rozla do wygotowanych butelek. Pi codziennie 1 kieli- szek do likieru. W rzadkich przypadkach drenie ustpuje ju po krtkim czasie stosowania leku. Najczciej jednak dopiero po kilku miesicach mona stwierdzi widoczn popraw. W adnym jednak razie nie naley traci nadziei, gdy nawet po 1-2 latach moe nastpi poprawa. Jeli drenie obejmuje tylko jedn poow ciaa, mona dodatkowo wczy do kuracji wod diamentow (zob. udar mzgu).

GORCZKA (wszelkiego pochodzenia)


Na gorczk, obojtne jakiego rodzaju, we korze goryszu i lekko rozkrusz. N a ugnieciony albo pokruszony korze wlej p kubeczka wina, tak eby go przykry, i pozostaw na noc... Nazajutrz dolej jeszcze troch wina i podawaj choremu napj przez trzy albo pi dni, wwczas wyzdrowieje. Przepis: 1-2 yeczki korzenia goryszu lekko pokruszonego 1 szklanka wina gronowego Korze zala wieczorem 1/8 l wina i pozostawi na noc. Nastpnego ranka dola jeszcze 1/8 l wina. Popija w jednakowych ilociach przez cay dzie przed kadym posikiem, poczynajc od rana. Jest to cudowny rodek na wszelkie

41

stany gorczkowe. Napj musi by wiey, tak e naley go przyrzdza kadego wieczoru na nowo. Uwaga! Nie zapomnij rano dola wieego wina, w przeciwnym razie lek bdzie niekompletny. W kadym przypadku naley stosowa wino przez 3 albo 5 dni. Rwnie niemowltom i maym dzieciom mona podawa wino w postaci kropli. Jeli dziecko jeszcze ssie pier, mona mu dostarcza wino z mlekiem matki. Matka powinna wypija podczas gorczki dziecka 2-3 razy dziennie 1 kieliszek do likieru tego wina. Inny rodek przeciwko gorczce ronie na skraju niemal kadego lasu. To malina. Jeli kto ma gorczk i wstrt do jedzenia, niech zagotuje w wodzie niewielk ilo lici malinowych i pozostawi ziele w wodzie. Nazajutrz niech pije ciep wod rano i wieczorem, a zagotowane zioa niech na godzin pooy ciepe na odku; powinien tak czyni przez trzy dni, wwczas gorczka ustpi. Przepis: l yka lici malinowych 250 ml wody Licie malinowe zagotowa krtko w wodzie. Zostawi na noc. Pi ciepe rano i wieczorem. Ciepe zioa stosowa jako okad na odek (okad trzyma okoo godziny).

KASZEL
Jeli kto ma suchy kaszel, niech wemie pestki liwki i odrzuci upiny nasienne. Nastpnie je woy do wina, tak eby si zanurzyy i napczniay. Napczniae niech pojada czsto w cigu dnia. Potem z namoczonych liwek i dobrego wina niech przyrzdzi zup i wypije, wwczas szybko wyzdrowje je. Nie ma chyba rodka, ktry tak szybko usuwaby kaszel jak pestki liwek i zupa z pestek liwek. Nawet chronicznego kaszlu, ktry utrzymuje si przez dwa lata, mona si pozby w cigu 14 dni. Podczas tej kuracji konieczna jest te konsekwentna dieta i zmiana nawykw yciowych. Naogowi palacze, jeli chc si uwolni od kaszlu, musz zrezygnowa ze swoich ulubionych papierosw. Poniewa wiele osb nie radzi sobie z oryginalnym tekstem witej Hildegardy, podaj dokadny opis kuracji pestkami liwek. Przepis: 40 pestek liwek 250 ml. wina Okoo 40 uskanych pestek liwek (najlepiej zgnie upiny dziadkiem do orzechw) namoczy w winie pod przykryciem, a napczniej (1-2 dni). Zjada 2-6 sztuk dziennie (dzieci mniej, doroli wicej). Poza tym, posieka drobno 6 napczniaych pestek i przyrzdzi zup z 3 yek stoowych wina (w ktrym moczyy si pestki), drobno posiekanych pestek, mki orkiszowej i wody. Zup jada raz dziennie przez okoo 3-7 dni, a kaszel ustpi. Nie naley si obawia zatrucia kwasem pruskim, ktry znajduje si w pestkach. Rozpuszcza si on bowiem w duej czci w winie. Prawdopodobnie pozostay w pestce kwas dziaa agodzco na kaszel. T kuracj liwkow moesz znacznie wzmocni, stosujc zewntrznie oliwk piounow. Do oliwy z oliwek dodaj soku piounu, tak aby ilo oliwy bya o dwie czci wiksza ni ilo soku. Mieszank postaw w soiku na socu, aby si ogrzaa, i przechowuj j przez rok. Jeli kto ma ble w piersiach i zaczyna kaszle, posmaruj mu piersi mieszank. Jeli ma ble w boku, natrzyj mieszank bok, wwczas uzdrowi go ona wewntrznie i zewntrznie. Przepis: 20 ml wieego soku piounowego 60 ml oliwy z oliwek Mieszank soku i oliwy trzymaj przez lato w zamknitym soiku na socu, potem oliwka bdzie gotowa do uycia. Oliwk piounow od kaszlu mona rwnie kupi w aptece. Nacieraj ni 2 razy dziennie piersi i plecy, ewentualnie inne bolce miejsca. W adnym razie nie stosowa oliwki wewntrznie! Oliwka piounowa bardzo pomaga dzieciom. Jeli u dzieci albo u osb, ktre maj wraliw skr, oliwka wywouje zaczerwienienie, swdzenie, pieczenie itd., mona j p na prozcieczy wod. Jeli kto ma kaszel, mona rwnie wzi koper woski i koper zwyky w takich samych ilociach i doda jedn trzeci szanty. Zagotowa mieszank w winie, przecedzi przez szmatk i wypi, wwczas kaszel si zmniejszy. Przepis: 15 g ziela kopru woskiego 15 g kopru ogrodowego

42

5 g ziela szanty lekarskiej 1 l wina Mieszank zi gotowa okoo 5 minut w winie, odcedzi i przela do butelki.Podgrzan mieszank doroli powinni zaywa 3 razy dziennie 1/8 l, dzieci w zalenoci od wieku - 3 razy dziennie 1 yeczk do herbaty, ewentualnie 1 yk stoow. Poniewa trudno jest kupi ziele kopru woskiego (handel najczciej oferuje nasiona), zaczlimy suszy i uywa ziela kopru warzywnego, ktry atwo mona uprawia w ogrodzie. Bardzo dobre wyniki w leczeniu mokrego kaszlu daje stosowanie wycigu z lici jeynowych. Jeli kto cierpi na puca i drczy go gboki kaszel z puc, niech wemie troch krwawnika, lici jeyn nieco mniej ni krwawnika, hyzopu za jeszcze mniej ni lici jeyn, oregano jeszcze mniej i niech doda miodu i rozgotuje mocno w dobrym winie. N a koniec niech przecedzi eliksir przez szmatk. Jeli troch zje, niech popije odrobin pynu, jeli duo zje, niech wypije wicej, i powtarza to czsto, wwczas puca wyzdrowiej, a luz odejdzie z piersi. Przepis: 30 g korzenia krwawnika 25 g lici jeynowych 20 g ziela hyzopu 15 g oregano 150 g miodu 3 l wina Mieszank zi gotowa z miodem okoo 10 minut w winie, odcedzi i gorcy wywar przela do butelek. Popija po kadym posiku:- po maych posikach: 1-2 yeczki, - po duych posikach: 1-2 kieli-szki do likieru. Lek dziaa znakomicie na mokry kaszel. Wywar, tylko w mniejszych dawkach, mona podawa rwnie dzieciom, poniewa w wyniku gotowania z wina wyparowaa dua ilo alkoholu. Maym dzieciom mona dawa l/2 yeczki do herbaty, dzieciom w wieku szkolnym - 1 yeczk po jedzeniu. Na suchy kaszel powinno si dodatkowo je zup z wrotyczu. Jeli kto ma suchy kaszel, niech przyrzdzi zup z dobrej mki i wrotyczu i niech j czsto jada, plwocina wwczas si rozrzedzi, czowiek j wypluje i poczuje si lepiej. Przepis: 2 szczypty sproszkowanego wrotyczu bez kwiatw albo 1-2 yeczki do herbaty wieych posiekanych lici wrotyczu 2 yki mki orkiszowej 1-2 yki stoowe masa Mk dobrze wymiesza ze sproszkowanym wrotyczem i doda do gotujcej wody, zup doprawi do smaku sol i masem. Zupa ma cierpki korzenny smak i jest bardzo dobra. Naley j je co najmniej raz dziennie. Zalecenia dodatkowe; stawianie baniek, unikanie zimnych potraw i napojw, mid z gruszkami.

KATAR
Kadzido jest bardziej ciepe ni zimne, a jego zapach unosi si wraz z dymem w gr; rozjania ono wzrok i oczyszcza mzg. Przepis: 2-3 ziarna biaego kadzida Kadzido spala na gorcej cegle albo na gorcym blacie kuchennym i wdycha powoli dym. Jeli katar jest silny, a nos zatkany, wwczas pomoe jaspis. Na katar w stadium pocztkowym pomaga kadzido, o czym si sam przekonaem. Ten, kto ma katar, niech trzyma jaspis przy ustach i chucha na niego, aby sta si ciepy i wilgotny. Tak rozgrzany kamie niech wsadzi do nosa i zatka doni dziurki, aby jego ciepo dostao si do gowy. Dziki temu soki w gowie szybciej i agodniej si rozpuszcz, a chory poczuje si lepiej. Przepis: Chucha na jaspis, a si rozgrzeje i pokryje wilgoci; wilgotny kamie wsadzi do dziurki i zatka nos. Po 5 minutach kamie wyj, umy, ostudzi i zrobi to samo z drug dziurk.

43

Stosowa zabieg 3 razy dziennie, w razie potrzeby nawet czciej. Jest najskuteczniejszy przy przewlekym nieycie nosa i zapaleniach zatok; prcz tego naley stosowa kadzido, zioa pachnce i wrotycz jako przypraw do zup. Jeli kogo boli nos z powodu nadmiaru wypywajcego luzu, niech wemie koper woski i czterokrotnie wicej kopru ogrodowego, pooy na kamiennej dachwce albo na cegle rozgrzanej w piecu i niech czsto odwraca zioa, tak aby unosi si z nich dym. Dym i zapach naley wciga przez nos i usta, nastpnie zje rozgrzane zioa z chlebem. Powtarza czynno cztery albo pi razy w cigu dnia, aby luz atwiej wypywa z nosa. Przepis: 10 g ziela kopru woskiego 40 g gazek kopru ogrodowego Zioa zmiesza i spali 2 yeczki do herbaty na gorcej cegle, stale odwracajc. Mona te uy glinianej doniczki rozgrzanej na elektrycznej pycie. Przy spalaniu zi naley uwaa, aby nie zrobiy si czarne. Trzeba wic przerwa spalanie wtedy, kiedy s gorce, ale jeszcze zielone, i zje na chlebie. Stosowa zioa 2-3 razy dziennie przez 4-5 dni. Podczas kataru i w innych chorobach, w ktrych wydobywa si z organizmu wydzielina, np. przy ropiejcych wrzodach, naley spoywa licie wrotyczu albo sproszkowany wrotycz bez kwiatw. Wrotycz jest ciepy, troch wilgotny i dobry na wszelkie wypywajce soki. Jeli kto ma katar i z tego powodu kaszle, niech je wrotycz w zupie albo w ciastkach, albo z misem, albo w jakikolwiek inny sposb. Stumi on soki, take nie bd si w czowieku powikszay, tylko bdzie ich coraz mniej. Przepis: licie wrotyczu. albo sproszkowany wrotycz bez kwiatw Du szczypt sproszkowanego wrotyczu zagotowa i uy jako przyprawy do posiku. Pragniemy przypomnie, e komisja zdrowia nie zalecia dotd stosowania wrotyczu w terapii. Przed uyciem tego oraz innych rodkw naley wic koniecznie skonsultowa si z lekarzem, ktry poinformuje o stopniu ryzyka i dziaaniach ubocznych leku; naley indywidualnie ustali dawkowanie, aby unikn komplikacji zdrowotnych z powodu niekontrolowanego leczenia.

KRWAWIENIE Z NOSA
Jeli komu leci krew z nosa, trzeba podgrza wino i woy do niego karneol. Nastpnie poda choremu do picia, wwczas krew przestanie lecie. Przepis: karneol 100 g wina Wino podgrza, do naczynia z winem woy karneol. Pi ciepe, karneol pozostawi w kieliszku.Jest to wyprbowany rodek tamujcy krew z nosa. Wino z karneolem jest rodkiem agodniejszym ni stosowane czsto przypalanie naczynek krwiononych i pomaga na duej; w zalenoci od potrzeb mona kuracj dowolnie powtarza.

KURCZE - KURCZE MINI YDEK


Jeli czowiekowi w jakiejkolwiek czci ciaa dokucza kurcz, niech wemie oliw i wetrze mocno w bolce miejsce. Zamiast oliwy moe uy take innej dobrej maci. Jeli nie ma pod rk adnego z tych rodkw, powinien silnie masowa bolce miejsce. Przepis: Miejsca dotknite kurczem mocno masowa oliw. W medycynie klinicznej za czst przyczyn kurczw uznaje si niedobr niektrych substancji mineralnych i dlatego zaleca si przyjmowanie odpowiednich preparatw. Powodem kurczw mog by rwnie: zaburzenia przemiany materii, gospodarki hormonalnej i ukadu nerwowego, a take zatrucia. W kadym przypadku naley si uda do lekarza. Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi, baki.

44

LKLIWO, TREMA, STRACH PRZED EGZAMINEM


Jeli czowiek ma przy sobie ten kamie [agat} i pooy go na goej skrze, tak aby si rozgrza, wwczas natura jego sprawi, e w czowiek bdzie zdolny, rozumny i mdry we wszystkim, co mwi, poniewa agat powstaje Z Ognia, Powietrza i Wody. Podobnie bowiem jak ze ziele, pooone na skrze, powoduje pcherze i wrzody, tak niektre kamienie szlachetne, kiedy si je pooy na skrze, swoj moc czyni czowieka zdrowym i mdrym. Przepis: Naszyjnik z agatw nosi na goej skrze. Noszenie agatw zaleca si szczeglnie uczniom, ktrzy ze strachem podchodz do egzaminw ustnych. Agat nie zaszkodzi te w codziennej nauce. Przydaby si rwnie politykom. Moe ich przemwienia stan si bardziej zrozumiae i skuteczne, jeli bd wygaszane "z gowy", a nie czytane z kartki. Na strachliwo pomaga take poranna "modlitwa z topazem": Przepis: Codziennie rano naley przycisn do serca topaz i odmwi nastpujc modlitw: ,,0 Boe, ktry jeste nad wszystkim i we wszystkim, nie opuszczaj mnie ku swojej chwale, tylko zachowaj i umocnij swoim bogosawiestwem" .

MIGRENA
Jeli kto ma ble gowy z powodu dolegliwoci wtroby i ledziony albo zych sokw w brzuchu i odku, a take wskutek migreny, niech zerwie pierwsze pdy, czyli pki jaboni, woy je do oliwy z oliwek i rozgrzeje w naczyniu na socu, a wieczorem, kiedy bdzie si kad spa, niech posmaruje gow t oliw i niech czyni to czsto, a poczuje si lepiej. Przepis: 100 g wieych wiosennych pkw lici jaboni 500 ml oliwy z oliwek Do soika woy pki lici jaboni, zala oliw, zamkn i postawi na socu na 1 tydzie. Aby oliwa bardziej si rozgrzaa, mona jedn stron soika pomalowa na ciemno, poniewa ciemna farba lepiej pochania promienie soneczne. Codziennie przed snem naciera gow oliw. Naley ten zabieg powtarza przez duszy czas, nawet wtedy kiedy gowa nie boli. To zewntrzne dziaanie moemy znacznie wzmocni, pijc wino z omanu. Przez cay rok dodawaj oman zarwno suchy, jak i zielony do czystego wina. A kiedy si skurczy w winie i straci siy, wwczas wyrzu go i w nowy. Jeli kogo bol puca, niech pije wino codziennie w umiarkowanej iloci przed i po jedzeniu, wwczas trucizna - czyli ropa - odejdzie Z puc, wino przytumi migren i oczyci oczy. Ale jeli kto bdzie pi zbyt czsto wino z omanen wwczas jego sia mu zaszkodzi. Jeli nie masz wina, przyrzd napj z miod i wody, dodaj omanu i pij, jak zostao powiedziane wyej . Przepis: 50 g ziela omanu z korzeniem 1 l wina wiey albo suszony oman woy do wina i w zalenoci od potrzeb pi przed i po jedzeniu po 1 yce stoowej, ale tylko do czasu, kiedy nastpi poprawa albo cakowite wyleczenie. Przeduanie kuracji moe zaszkodzi. Zalecenia dodatkowe; mid pszczeli, puszczanie krwi, stawianie baniek, dieta orkiszowa, poywienie wolne od "trucizn kuchennych". Najskuteczniejszym rodkiem na migren jest mid pszczeli z dodatkiem wszewogi grskiej. Kuracj mona czy z puszczaniem krwi, poniewa w znacznej mierze przyspiesza ono odtrucie, a tym samym wyzdrowienie.

NEURASTENIA
Spoywanie muszkatu otwiera serce czowieka i oczyszcza zmysy, a dziki dobremu ciepu i agodnej sile rozjania umys. Przepis:

45

Przyprawia potrawy jak najczciej zmielon gak muszkatoow. I dalej Hildegarda pisze: Mona te wzi mielony muszkat, tyle samo cynamonu i troch godzikw. Z tego proszku i mki oraz niewielkiej iloci wody sporzdzi torcik i je po kawaku, dziki temu z serca i umysu czowieka wyparuje gorycz, oywi si przytumione zmysy, a dusza nabierze pogody, zanikn te w czowieku wszelkie szkodliwe soki,

NIEDOSUCH
Jeli such czowieka jest osabiony wskutek flegmy albo innego schorzenia, niech wemie kadzido i spala je na arzcych si wglach. Dym niech skieruje do zatkanego ucha. Nie powinien jednak robi tego zbyt czsto, bo moe poczu si gorzej, jeli bdzie powtarza czynno bez umiaru. Przepis: 4-5 ziaren kadzida wgiel na podpak Kadzido pooy na rozarzonych wglach i skierowa dym do chorego ucha. Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi, stawianie baniek.

NIEKONTROLOWANE ODDAWANIE MOCZU (nietrzymanie moczu, moczenie nocne)


Jeli kto z powodu zimnego odka nie moe utrzyma moczu, powinien czsto pi wino podgrzane na ogniu, przyprawia wszystkie potrawy octem (winnym) i tak czsto, jak to tylko moliwe, pi ocet (winny). Dziki temu jego odek i pcherz stan si ciepe... Powinien te zagotowa szawi w wodzie, przela zioa przez szmatk i czsto ciepe popija. Przepis: Dzieci: Pi 1-2 razy dziennie 1 yeczk do herbaty podgrzanego wina; wszystkie potrawy przyprawia niewielk iloci octu winnego; podawa dziecku na jzyk 3-5 razy dziennie 3-4 krople octu wmnego;pi 1-2 filianki herbaty mitowej dziennie. Doroli: Pi 3-5 razy dziennie 1 kieliszek do likieru grzanego wina; wszystkie potrawy przyprawia octem winnym i - w miar moliwoci - spoywa po par kropel octu winnego; pi 1-2 due filianki herbaty szawiowej dziennie. Przyrzdzajc herbat szawiow, naley pamita, aby gotowa j okoo 5 minut, a nie tylko zalewa wrztkiem. Przyczyn nietrzymania moczu wita Hildegarda opisuje nastpujco: Czowiek, ktry nie moe utrzyma moczu, ma zimny odek i pcherz, dlatego mocz wypywa jak letnia woda... Tak samo jest u maych dzieci, ktre nie mog utrzyma moczu, poniewa ani odek, ani pcherz nie maj w sobie ciepa, tylko s zimne. Pewien may pacjent (3 i p roku) boryka si z tym problemem. Rodzice wdrowali z nim od urologa do urologa, od kliniki do kliniki. Wszystko na nic. Wreszcie wyznaczono termin operacji mini pcherza. Nie namylajc si dugo, babcia wsadzia wnusia do auta i przywioza do mnie. Maego pacjenta przestawiono na diet orkiszow i rozpoczto zalecon terapi. Picie octu winnego odbywao si w ten sposb, e podawano mu go codziennie - kiedy tylko chopiec chcia - kroplami na jzyk. Po trzech tygodniach zatelefonowaa szczliwa babcia. Wnuczek by zdrowy - bez operacji, bez koniecznoci dalszych bada. Czy Hildegarda nie jest cudowna? Zalecenia dodatkowe; dieta orkiszowa, unikanie wszelkich trucizn kuchennych, spoywanie rano i wieczorem ciepych posikw orkiszowych, unikanie zimnych potraw i napojw, bo inaczej nie ma widokw na popraw.

NIEPRZYJEMNY ZAPACH Z UST I NIEPRZYJEMNY ZAPACH CIAA


Kiedy czowiek sobie podje, robi si wesoy i odczuwa w caym ciele przyjemne ciepo, wytwarza si w nim dobry pot i dobrze trawi... Naley codziennie na czczo je koper woski albo jego nasiona, przez co zmniejsza si w czowieku ilo zego luzu i zgnilizny oraz osabia si nieprzyjemny zapach z ust... Przepis:

46

nasiona kopru woskiego albo tabletki z kopru lub bulwy kopru woskiego Codziennie na czczo u 1-2 yeczki do herbaty nasion kopru woskiego albo ssa 3-5 tabletek z kopru. Rwnie koper woski zalicza si w medycynie Hildegardy do lekw uniwersalnych, poniewa: "jest dobry w kadej postaci, w jakiej go zjadamy..." Nasiona kopru woskiego mona wic je na surowo i pi jako zika, a bulwy zjada pod dowoln postaci: surwek, zupy, warzywa oraz zapiekane jako suflet. Koper zawsze jest dobry dla czowieka, ale tylko spozywany na czczo usuwa nieprzyjemny zapach z ust. Wedug Hildegardy tylko trzy roliny spoywcze i lecznicze s bezwarunkowo dobre dla czowieka i mona je spoywa bez ogranicze. Ten "triumwirat" to: orkisz - koper woski - kasztany jadalne. adnych innych produktw spoywczych nie mona opatrzy tak etykietk.

NUDNOCI, WYMIOTY CIARNYCH


Ten, kto cierpi na nudnoci (i wymioty), niech wemie czarnuszk, pieprzu w jednej trzeciej i biedrzeca (anyu) w jednej czwartej iloci czarnuszki. Niech t mieszank utrze na proszek i wsypie do czystej mki. Niech zrobi torcik z tka i niewielkiej iloci wody. Niech go upiecze albo w rozgrzanym piecu, albo w gorcym popiele i zje. Wspomnianym wyej proszkiem moe te posypa chleb. W ten sposb zlikwiduje w jelitach ciepe i zimne soki, ktre s przyczyn nudnoci. Przepis: mka pszenna 36 g sproszkowanej czarnuszki 12 g mielonego pieprzu 9 g sproszkowanego biedrzeca (anyu) Wszystko razem wymiesza i utrze na proszek. Dwie trzecie proszku wymiesza z mk pszenn, tkiem i niewielk iloci wody, zagnieciasto. Uformowa placuszki i piec w folii (ok. 10 minut w temperaturze 200C). Jedn trzeci mieszanki zachowa do posypania chleba. Jest to wyprbowany rodek przeciwko nudnociom, mdociom pochodzenia trawiennego albo zwizanym z zaburzeniami hormonalnymi. Za pomoc tego prostego rodka mona likwidowa nawet nudnoci spowodowane ci.

OPARZENIA
Jeli kto si oparzy, niech rozgotuje mocno siemi lniane, odcedzi nasiona i zanurzy w wodzie lnian szmatk. Nastpnie niech przyoy szmatk do oparzonego miejsca, wwczas wycignie ona oparzenie (soki). Przepis:: siemi lniane (cae ziarna) Nasiona lnu (ok. 3 yek stoowych na 1/2 l wody) gotowa 10 minut i odcedzi. Zanurzyw ciepej galarecie wieo uprasowan (jaow) szmatk z czystego lnu (wane!) i przyoy na oparzenie. Na pocztku czsto zmienia okad, aby nie przyklei si do rany. Ten cudowny rodek miaem okazj przetestowa z powodzeniem na sobie. Rwnie moi pacjenci potwierdzali jego skuteczno nie tylko w przypadku oparze, ale take czerwonej,piekcej wysypki, spowodowanej uczuleniem na niektre materiay. Bl bardzo szybko ustpowa, a po wyleczeniu nie pozostaway blizny - albo byy prawie niewidoczne. Jak dzi wiemy, wszystko zaley nie tylko od rozlegoci i stopnia oparzenia, ale take od powstaych w jego wyniku toksyn, od produktw rozpadu komrek biakowych, ktre zalewaj organizm, zatruwaj go i powoduj zaburzenia przemiany materii. By moe okad z siemienia lnianego neutralizuje te toksyny. Siemieniem lnianym mona take leczy inny rodzaj oparze, a mianowicie oparzenia spowodowane promieniowaniem. Bogu dziki, nie zetknem si jeszcze w mojej praktyce z podobnym typem oparze, ale przy zagszczeniu w Europie zakadw produkujcych energi jdrow nawet najmniejsza katastrofa nuklearna moe mie grone skutki dla zdrowia ludzi. Jako pierwsz pomoc podaj tu terapi gotowanym siemieniem lnianym. Przepis: Zmywa ciao prysznicem przez okoo 10 minut, nastpnie obmy si od stp do gw gotowanym siemieniem lnianym, zanurzy lnian szmat w wodzie, w ktrej gotowao si siemi, i owin si ni. Zabieg powtarza 2-3 razy

47

dziennie. Sposb ten jest skuteczny rwnie przy oparzeniach sonecznych. Mona dziki niemu unikn wielu nieprzespanych nocy.

OSABIENIE KONCENTRACJI ZAPOMINANIE


Rwnie czowiek, ktrego mzg wskutek wysuszenia sta si pusty i ktry dlatego ma sab gow, powinien zagotowa w wodzie pestki owocw kasztana jadalnego i nie dodawa niczego wicej; nastpnie niech odleje wod i zaywa rodek na czczo i po jedzeniu, wwczas jego mzg przyronie i wypeni si, nerwy za si wzmocni, a bl gowy osabnie. Przepis: 10-15 kasztanw jadalnych Kasztany pokroi na wiartki (albo uy suszonych pestek) i ugotowa w wodzie do mikkoci. Zjada okoo 5 sztuk przed i po jedzeniu. Gotowane kasztany jadalne szczeglnie zaleca si uczniom, ktrych czekaj egzaminy. Przy intensywnej nauce czsto wystpuj trudnoci z koncentracj, osabienie pamici i ble gowy. Nieraz uczymy si dzie i noc, a mamy wraenie, e bardzo niewiele zapamitalimy. To oczywiste, e w okresie stresu, zwizanego z nauk, nerwy wymagaj wzmocnienia. Oprcz kasztanw mamy jeszcze inny rodek, ktry stosuje si tylko zewntrznie ...czowiek, ktry wbrew swojej woli zapomina, niech rozgniecie pokrzyw na sok i doda troch oliwy z oliwek, a kiedy si kadzie spa, niech posmaruje tym piersi i skronie, i niech czyni to czsto, a dolegliwo znacznie si zmniejszy... Przepis: 30 g wieo rozgniecionej papki z pdw pokrzywy 50 g oliwy z oliwek Pierwsze wiosenne pdy pokrzywy rozgnie na papk i wymiesza z oliw z oliwek. Przed snem smarowa: 1. okolic mostka okoo 5 kroplami, 2. kad skro 2-3 kroplami. Oba rodki przeciwko zapominaniu mona czy z dobrym skutkiem. Ale uwaga: kasztany naley zjada, oliwk z pokrzyw wciera, a nie odwrotnie! Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi, stawianie baniek, poywienie oparte na orkiszu, kuracja wiosenna

OSABIENIE KRENIA
Drzewo kasztanowca jest bardzo ciepe, ma te wielk moc, ktra wie si z ciepem i oznacza mdro. A to, co si w nim znajduje i stanowi take jego owoc, jest skuteczne przeciwko kadej saboci. Przepis: kasztany jadalne U gotowa na mikko kasztany w wodzie i je po okoo 5 sztuk przed i po posiku. Gotowane kasztany nie tylko wypeniaj na powrt "pusty mzg", to znaczy pobudzaj krenie w gowie, ale wzmagaj siy caego organizmu. Jeli czowiek zrobi sobie z jego drewna lask i bdzie t lask trzyma w rku, tak e rka si rozgrzeje, wwczas od tego ciepa wzmocni si naczynia krwionone i siy yciowe... A jeli bdzie czsto wcha zapach drewna, uzdrowi ono jego gow. Przepis: Trzyma drewno kasztanowca w rku i wcha. Czsto zastanawiaem si, w jaki sposb w codziennym yciu mona by zastosowa drewno kasztanowca. Mj dobry znajomy obudowa nim kierownic w swoim samochodzie; teraz jedc, prawie nie odczuwa zmczenia. Dobrze by byo, gdyby przedmioty codziennego uytku, np. laski, yki, trzonki narzdzi i przyrzdw, uchwyty taczek, uchwyty kierownicy rowerw... byy wykonane z drewna kasztanowca jadalnego. Praca takimi narzdziami nie powodowaaby prawie

48

zmczenia, poniewa drewno dostarczaoby wci nowych si. Niestety z wyjtkiem np. lasek i zabawek dla dzieci wszystkie te narzdzia i przyrzdy jak dotd trzeba sobie robi samemu. Zob. take chalcedon (porywczo) . Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi, stawianie baniek, sproszkowany koper woski, kuracja wiosenna.

OSABIENIE PERYSTALTYKI JELIT I ZABURZENIA TRAWIENIA


Zanim signiemy po tabletki albo przeczyszczajce zika, musimy si najpierw przez chwil zastanowi nad przyczynami osabienia perystaltyki jelit i zapar. Obie te dolegliwoci nie objawiaj si z dnia na dzie, o czym wie kady, kogo trapi. Schorzenia te maj wiele przyczyn,i sdz, e rwnie wiele jest metod ich leczenia. Jeli chcecie unikn stosowania rodkw farmakologicznych, zwrcie uwag na nastpujce sprawy: 1. Dla dobrego trawienia wane jest zdrowe odywianie. Dbajcie o penowartociowe poywienie bogate w bonnik. (Produkty penoziarniste orkiszowe, penoziarniste pieczywo pszenne.) 2. Poywienie dobrze pogryzione to poywienie w poowie strawione. Nie poykajcie duych ksw, tylko grycie je dokadnie. Jeli rozpoczynamy trawienie ju w ustach, uatwiamy prac odkowi i jelitom. Wydalanie nastpuje wwczas rwnie szybciej i atwiej. 3. Ukad trawienny potrzebuje do trawienia pynw. Hildegarda zaleca pi podczas jedzenia,bo inaczej czowiek staje si ociay na ciele i duszy i w rezultacie nie bdzie prawidowo trawi.Jedzenie naley popija herbat z kopru woskiego, rozcieczonego sokiem, kaw orkiszow, rozcieczonym winem i piwem (najlepiej piwem orkiszowym). Nie naley spoywa wody w nie ograniczonych ilociach. 4. Nastpnym czynnikiem, ktry wpywa na trawienie i ktrego nie moemy lekceway, jest nasza psychika. Ludzie mocno przecieni (stres, zmartwienia, troski, lki) czsto cierpi - w zalenoci od typu reakcji - na zaparcia albo biegunki. U tej grupy pacjentw obok leczenia dolegliwoci trawiennych trzeba jednoczenie leczy nerwy. 5. Aby odek dobrze trawi, konieczna jest odpowiednia ilo ruchu i wiee powietrze. Hildegarda zaleca na przykad po kolacji krtki spacer. 6. Unikajcie silnie dziaajcych rodkw przeczyszczajcych. Jak mwi Hildegarda, pozbawia j one czowieka sokw, ktre s niezbdne do odywiania wewntrznych narzdw. Tak wic czste stosowanie rodkw przeczyszczajcych moe spowodowa dolegliwoci sercowe (wskutek niedoboru skadnikw mineralnych) . Rwnie ten, kto ma zimny odek i nie moe strawi pokarmu, niech jada mit pieprzow na surowo albo w potrawach rybnych i misnych, rozgrzeje ona odek i spowoduje prawidowe trawienie. Przepis: wiee albo suszone licie mity pieprzowej Mit pieprzow naley przyprawia wszystkie potrawy misne i rybne. Ale mona j stosowa take jako przypraw do saatek, poniewa nadaje im wiey smak. Mita pieprzowa pobudza trawienie i wzmacnia odek, poniewa zimny odek jest take zawsze saby i wykazuje niedobr sokw trawiennych. Wiele osb cierpicych na osabienie perystaltyki jelit spoywa siemi lniane. W lecznictwie Hildegardy jest ono stosowane tylko zewntrznie, mianowicie na oparzenia (zob. tame). W terapii Hildegardy siemi lniane zastpuje nasienie babki. Ziele babki ma natur zimn i dlatego tworzy przyjemne mieszanki. Ten, kto gotuje j w winie i pije to wino ciepe, pozbywa si gorczki. Czowiek przygnbiony po wypiciu tej agodnej mieszanki staje si wesoy. Pobudza ona i wzmacnia mzg. Dzieje si tak zarwno z powodu zimna, jak te dziki zachowaniu waciwej miary. Przepis: nasiona babki pesznika (semen psyllii) Pi 1-2 yki dziennie albo je na chlebie,do tego 1 raz dziennie 1 yk zagotowa w 250 ml wina i pi ciepe wieczorem. Wino z babk naley koniecznie pi ciepe, poniewa zimne przypomina klej do tapet z powodu duej iloci substancji kleistej. Tym tumaczy si take agodne przeczyszczajce dziaanie babki. Mona te spoywa nasiona babki na sucho, a wic nie gotujc ich w winie. Ale wtedy na 1 yeczk do herbaty nasion trzeba wypi szklank pynu. W prze-

49

ciwnym razie odek si "wysusza", moe te doj do niedronoci jelit. Zob. take przetacznik lekarski (dna). Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi, stawianie baniek, poywienie bogate w bonnik (produkty z penoziarnistej mki), kuracja zotem, kuracja wiosenna, piwo orkiszowe, kawa orkiszowa.

OWRZODZENIE ODKA
Jeli kogo boli odek, niech zagotuje kasztany jadalne w wodzie i niech je w tej wodzie ugniecie na papk. Nastpnie niech wymiesza w misce troch mki pszennej z wod i doda do tej mki sproszkowanej lukrecji i troch mniej proszku Z korzenia paprotki pospolitej, nastpnie niech zagotuje to raz jeszcze ze wspomnianymi kasztanami i przyrzdzi mus, potem niech go je, a rodek ten oczyci odek, ogrzeje go i wzmocni. Przepis: 5 kasztanw jadalnych albo 2 yki stoowe mczki kasztanowej woda 2-3 yki stoowe mki orkiszowej 1 czubata yeczka do herbaty sproszkowanej lukrecji 1 paska yeczka sproszkowanej paprotki pospolitej rodek ten mona przyrzdzi jako papk albo jako zup. Obrane z upiny kasztany ugotowa na mikko w wodzie i rozgnie w niej albo rozpuci w wodzie mczk kasztanow i krtko zagotowa; do przyrzdzenia papki wzi okoo l/2 l wody, do przyrzdzenia zupy okoo 1/2 l wody. Wymiesza w misce mk orkiszow, sproszkowan lukrecj i sproszkowan paprotk, i dodajc niewielk ilo wody, wyrobi na gst papk. Ciasto zmiesza z papk kasztanow i jeszcze raz zagotowa albo - jeli przyrzdzamy zup - doda papk do gotujcej zupy z kasztanw. Smacznego! W medycynie Hildegardy papka kasztanowa albo zupa jest jednym z najlepszych lekw na owrzodzenie odka i zaburzenia trawienia. Wiem od pacjentw, e papka kasztanowa albo zupa ma wstrtny smak, tote kady musi sam dobra dla siebie waciw dawk. Stosunek poszczeglnych skadnikw musi si zgadza, natomiast ilo mieszanki mona w zalenoci od gustu zwiksza albo zmniejsza. Medycyna Hildegardy jest pod tym wzgldem niepowtarzalna. Nie opiera si na cile ustalonej iloci, tylko na waciwym stosunku poszczeglnych skadnikw. Czsto tylko to jest decydujce. Ile tej mieszanki zayj, zaley tylko ode mnie. Zalecenia dodatkowe przy dolegliwociach odkowych: puszczanie krwi, stawianie baniek, kuracja zotem, wiosenna kuracja piounem, w codziennym jadospisie orkisz, koper woski, dere, pokrzywa, mita polna, mita wodna, krwawnik, lebioda, miso jelenie, sarnie i kozie.

PODBIEGNICIA KRWAWE
Kiedy czowiek le stpnie albo uderzy si tak, e na skrze pojawi si siniaki, niech zagotuje w wodzie mokrzyc, a po odlaniu wody pooy ziele na chorym miejscu i obwie je szmatk. Ziele wypdzi substancje, ktre si tam zebray. Przepis: mokrzyca (ilo zaley od wielkoci podbiegnicia) Ziel zagotowa w wodzie, odcedzi, ciepe ka na chorym miejscu i obwiza bandaem. Zmienia okady 3-4 razy dzienme. Za pomoc okadu z zi mona zlikwidowa podbiegnicia spowodowane kruchoci naczy, a take szybciej wyleczy bolesne krwiaki po zastrzykach.

50

PORONIENIE
We dwie gazki grabiny, kiedy licie s jeszcze zielone, i zagotuj w mleku krowim lub owczym, byle nie w kozim. Wyjmij gazki i licie z mleka i wymieszaj owo mleko z mk albo jajkami, tak aby nadawao si to do jedzenia. Tak przyrzdzone mleko niech spoywaj kobiety, ktre maj skonnoci do poronie, ale ktre nie s niepodne, tylko podne. To pomoe im zachowa pd. Przepis: 3-4 gazki grabiny (ok. 15 cm) 100-200 ml mleka Gazki krtko gotowa w mleku, nastpnie przecedzi. Dodajc do mleka np. patki orkiszowe, mona przyrzdzi sodk albo pikantn papk, dodajc jajka - omlet, a dodajc mk orkiszow i jajka - pczki. Potraw z mleka grabowego powinno si spoywa podczas pierwszych trzech miesicy ciy co najmniej dwa razy w tygodniu. Kuracj t stosuje si take w celach profilaktycznych. Naley j wwczas przeprowadza przez trzy miesice wiosn, kiedy grab wypuszcza pierwsze licie. Dodatkowe zalecenia: puszczanie krwi, stawianie baniek przed planowanym zajciem w ci, dieta orkiszowa, proszek Sivesan. Rada Aby mie przez cay rok do dyspozycji mleko grabowe (na pocztku ciy), mona doda do mleka take wycig z grabu (50 kropli), zagotowa i przyrzdza z niego posiki. Zim zaleca si cinanie gazi grabu i wstawianie do wazonu z wod w ciepym pomieszczeniu, jak to si robi z gazkami brzozy. Po kilku tygodniach pki wypuszcz delikatne zielone listki, ktrych mona uywa. Dzi u wielu kobiet podczas pierwszych trzech miesicy ciy nastpuje poronienie na skutek obumarcia podu. W wikszoci przypadkw medycyna kliniczna mimo przeprowadzenia wielu bada nie potrafi odkry przyczyn tego stanu rzeczy, a tym samym zaproponowa leczenia. Na pociech pozostaje nam rada witej Hildegardy, ktra ju niejednej rodzinie pomoga zachowa potomstwo. PORYWCZO Kiedy czowiek nosi ten kamie [chalcedon], niech go trzyma przy sobie w taki sposb, aby dotyka skry i aby lea na naczyniu krwiononym. Przez naczynie i krew, ktre wskutek tego nabieraj ciepa i mocy, siy dostan si do innych naczy i do reszty krwi. Dziki temu kamie odwrci od czowieka choroby i da mu si do walki z porywczoci, tak e stanie si agodny w obyczajach i aden inny czowiek sw niesprawiedliwoci nie wzbudzi w nim sprawiedliwej zoci. Przepis: Cienkie kawaki chalcedonu przyklei bezporednio do zegarka na rk albo przywiza do paska od zegarka w taki sposb, aby znajdoway si na naczyniu krwiononym. Pytki chalcedonu wrabia si ju take w weniane ocieplacze na puls. Przyczyn porywczoci wita Hildegarda upatruje w burzeniu si sokw. Ludzi porywczych opisuje w nastpujcy sposb: Jeli w czowieku letnio przewysza wilgotno, a wilgotno sucho i pian, wwczas staje si on podstpny, stroni od pokoju i uwielbia wanie i spory. Jest chudy, ale kocha jedzenie, nie jest zdrowy, jednak nie kadzie si do ka, tylko chodzi w kko. Mgby dugo y, nie osiga jednak sdziwego wieku ,poniewa umiera ,zanim si zestarzeje, Przez jaki czas dane mi byo obserwowa z bliska porywczego czowieka. Trudno byoby go trafniej scharakteryzowa. Osoby porywcze mog by dla otoczenia prawdziw udrk - cho nie s tego wcale wiadome. Rwnie dla nich Hildegarda ma pod rk lekarstwa, mianowicie saun (zob. dna), chalcedon, diament i "chrzczone wino". Ludzie porywczy mog z nich skorzysta z poytkiem dla wasnego zdrowia i dla dobra blinich oraz czonkw rodziny, albowiem s oni tak samo nieobliczalni, jak ludzie znajdujcy si pod wpywem alkoholu. Ale rwnie wwczas, kiedy kto jest obkany i porywczy oraz kamliwy, powinien ten kamie stale trzyma w ustach, a dziki jego sile zo si odwrci. Diament naley stosowa w nastpujcy sposb: Przepis: Podczas "ataku" woy diament do ust. Diament potrafi odwrci od czowieka te trzy rodzaje za (porywczo, obkanie i kamliwo); ale czowiek, zanim signie po ten rodek, musi najpierw sam by wiadomy swoich wad! Aby opanowa zo i al, ktre cile nastpuj po sobie, poniewa jedno wyzwala drugie, Hildegarda daje jeszcze nastpujc rad:

51

Jeli czowiek zostanie doprowadzony do zoci albo do smutku, powinien szybko podgrza na ogniu wino, dola troch zimnej wody i wypi. Wwczas czarna , ktra wzburzya si w jego wntrzu, zostanie zahamowana. Przepis: 50 ml wina 20 ml zimnej wody Wino zagotowa, zmiesza z wod i pi w zalenoci od potrzeb. Osoby porywcze powinny pi wino codziennie jako lekarstwo rano i wieczorem. Mona to czyni bez obaw, poniewa z powodu gotowania alkohol w wikszoci si ulatnia. W zalenoci od potrzeb mona zwiksza albo zmniejsza ilo Wina. Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi, proszek Sivesan, potrawy orkiszowe, ciastka na nerwy. Zob. take dna, poniewa dna i porywczo z reguy wystpuj razem.

PPASIEC
Werbena jest bardziej zimna ni ciepa i jeli z powodu wrzodw albo robakw ciao czowieka gnije, zagotuj w wodzie werben, nastpnie po lnian szmatk na gnijcej ranie albo na gnijcych miejscach z robakami, potem wycinij lekko werben i redniociep po na lnianej szmatce umieszczonej na chorym miejscu. Kiedy kompres wyschnie, po nowo ugotowan werben i rb tak, a rany si zagoj. Przepis: 100 g werbeny szmatka z czystego lnu Pooy na skrze czyst szmatk lnian (wyjaowiopy lniany kompres). W zalenoci od wielkoci chorego miejsca zagotowa w wodzie 30-50 g albo wicej werbeny (ok. 5 minut), odcedzi i lekko odcedzone ziele pooy na kompresie.Okad moe troch przemokn. Jeli wyschnie, zdj go, zagotowa w wodzie wie werben i zrobi nowy okad, a skra si wyleczy. Zob. okad z mczki fasolowej (choroby skry - Ulcus cruris). Zob. ma fiokowa (owrzodzenia). Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi, sproszkowane ziele macierzanki (wewntrznie) . Rwnie kilkakrotne przyoenie jaspisu (zob. dna) agodzi piekcy bl.

RANY (leczenie wewntrzne, rany operacyjne)


Jeli kto ma ran w rodku, na przykad zosta przekuty dzid, albo ma skaleczenia wewntrzm niech sproszkuje krwawnik i pije proszek rozpuszczony w ciepej wodzie. A kiedy mu si polepszy niech wsypuje proszek do ciepego wina, a si wyleczy. Przepis: 2 due szczypty sproszkowanego krwawnika 1/8 I wody, a pniej wina Pi 2 razy dziennie sproszkowany krwawnik wymieszany z ciep wod. Kiedy nastpi poprawa, wymiesza proszek z ciepym winem i pi 2 razy dziennie. Na tydzie przed planowan operacj mona zacz pi sproszkowany krwawnik z wod (1 raz dziennie dua szczypta na 1 kieliszek do likieru ciepej wody). Po operacji przez 3-4 dni zaywa proszek w ciepej wodzie. W przypadku wyranej poprawy pi proszek w winie, tak jak zostao opisane. To wewntrzne leczenie ran powinno si czy z okadami z krwawnika. Na og lekarze dziwi si, e tak szybko postpuje gojenie, jeli zastosuje si krwawnik. Mona sobie dziki temu oszczdzi co najmniej kilku dni pobytu w szpitalu.

52

RANY (leczenie zewntrzne)


Krwawnik jest ciepy i suchy i ma szczeglne moce leczce rany. Jeli czowiek skaleczy si wskutek uderzenia, niech obmyje ran winem, pooy na ni szmatk i przymocuje lekko przegotowany w wodzie i dobrze odsczony krwawnik. Wwczas zioo oczyci ran ze zgnilizny i czerni, to znaczy wrzodu. i wyleczy ran. I niech robi to tak czsto, jak dugo jest to konieczne. Ale kiedy rana troch si zronie i zagoi, naley zdj szmatk i przyoy krwawnik bezporednio do rany, wwczas zasklepi si ona jeszcze szybciej. Przepis: wiee albo suszone ziele krwawnika ok. 100 ml wina, jaowe kompresy Ran przemy czystym gronowym winem i pooy wyjaowiony kompres (najlepiej ze wieo uprasowanej lnianej tkaniny). Krwawnik gotowa 2-3 minuty w wodzie, wod lekko odcisn, krwawnik pooy na kompresie i okrci bandaem z gazy. Od rodzaju i stopnia zranienia zaley czstotliwo zmiany okadw (ok. 3-10 razy dziennie). Kiedy zauwaymy, e rana zaczyna si goi, mona zaniecha kompresw i ka gotowany krwawnik bezporednio na ran. To zewntrzne stosowanie krwawnika naley koniecznie czy ze sproszkowanym krwawnikiem (rany wewntrzne). Przepis: Przed zastosowaniem maci fiokowej rana musi si najpierw dobrze wykrwawi. Kiedy na ranie utworzy si strup, cienk warstw maci fiokowej i raz dziennie smarujemy okolice rany i nieco maci kadziemy na strup Do leczenia niewielkich ran powierzchownych (skaleczenia, otarcia, zadrapania) i pielgnacji blizn najlepiej nadaje si ma fiokowa (owrzodzenia skry). Rany goj si wwczas bardzo szybko i najczciej nie pozostawiaj blizn. Dlatego ma fiokowa jest bardzo dobra na wieo zagojone blizny na twarzy, naley jednak pamita, aby nie nakada jej na otwarte rany. (strupa nie naley zdrapywa, gdy leczenie jest wtedy skuteczniejsze). Rana bdzie si goia jeszcze szybciej, jeli wewntrznie zastosujemy sproszkowany krwawnik.

SCHORZENIA PUC
ASTMA
Jeli kto czuje bl w pucach, niech pije czsto mleko kozie, wwczas wyzdrowieje. Mleko kozie okazao si skuteczne na ble puc i stosowane jest jako rodek wspomagajcy w leczeniu astmy i chorb pucnych. Ma ono specyficzny smak, ktrego wiele osb nie toleruje i ktrego nie da si niczym zabi w wieym mleku. Dopiero po dwch, trzech dniach znika. Dlatego warto znale sobie jak najbliej domu gospodarstwo, w ktrym mona by kupowa wiee mleko w niewielkich ilociach. Hildegarda poleca rwnie odpowiedni diet przy blach puc: Jeli kto cierpi na jakiekolwiek ble w pucach, niech unika tustego misa i powstrzymuje si od potraw, ktre zawieraj duo krwi i s niegotowane, poniewa wyniszczaj one puca. Niech unika take grochu, soczewicy, surowych owocw, surowych warzyw, orzechw i oliwy, poniewa powoduj one szlam w pucach. Jeli czowiek chce je miso, niech je chude. Jeli ser, niech nie je gotowanego, surowego, tylko suchy {twardy}, bo inaczej powstanie w nim zy luz. A jeli kto chce posmakowa oleju, niech to czyni z umiarem, aby do puc nie dosta si szlam. Wody niech nie pije, poniewa powoduje ona luz w pucach. Niech nie pije take wieego moszczu (soku z owocw i warzyw), Z ktrego nie wytrci si jeszcze osad w procesie fermentacji, poniewa taki moszcz nie jest jeszcze czysty. Piwo zbytnio mu nie zaszkodzi, poniewa jest gotowane. Wino za moe pi, poniewa z uwagi na dobre ciepo pomaga ono na puca. I niech si wystrzega wilgotnego i mglistego powietrza, poniewa wilgo szkodzi pucom. Zob. take wino lawendowe (choroby wtroby).

SCHORZENIA PUC
PRZEWLEKE ZAPALENIE Z NADMIERNYM WYDZIELANIEM
Jeli kto wyrzuca z siebie wiele luzu, niech woy ziele orlika do miodu i czsto je. Zmniejszy to zaflegmienie i oczyci puca.

53

Przepis: 50 wieych lici orlika 500 g miodu Licie orlika drobno pokroi i wymiesza z miodem (mid mona przechowywa rok, dziki temu jest zawsze pod rk). rodek pomocny przy zapaleniu migdakw, przewlekym zapaleniu drg oddechowych z nadmiernym wydzielaniem, polipach nosa i garda. Mid z orlikiem mona atwo przyrzdzi samemu. Najlepiej posadzi w ogrodzie kilka sadzonek orlika. Rolina ta nie przysparza adnych kopotw. Rozrasta si prawie jak chwast, cieszy oko wspaniaymi barwnymi kwiatami, a jednoczenie jest znakomitym rodkiem leczniczym. Nadmierne wydzielanie: Zob. take wycig z lici jeyn (kaszel). Ropne zapalenie puc: Wino z omanu grskiego (zob. migrena). Ble w pucach: Migday (zob. choroby wtroby). . Zalecenia dodatkowe przy wszystkich schorzeniach puc: puszczanie krwi, stawianie baniek, dieta orkiszowa. Uwaga! Unikaj truskawek i wszelkich innych kuchennych trucizn, bo inaczej bdziesz mia sabe widoki na polepszenie albo wyzdrowienie.

SCHORZENIA PUC
ROZEDMA PUC
Jeli czowiek ma rozdte puca i z tego powodu kaszle i z trudem oddycha, niech ugotuje miodunk w winie i pije napj jak najczciej na czczo, wwczas wyzdrowieje. Przepis: 3 czubate yki stoowe miodunki plamistej 1 l wina Miodunk gotowa w winie okoo 5-10 minut, odcedzi i gorcy napj wla do wygotowanych butelek. Wino z miodunk naley spoywa przez kilka miesicy, warto rwnie je stosowa przy leczeniu astmy. Pi wino codziennie przed jedzeniem w iloci 1 kieliszka od likieru.

UDAR MZGU
Jeli kto jest chory na dn albo ma udar mzgu, czyli chorob, ktra obejmuje poow ciaa, tak e czowiek nie moe si rusza, niech na cay dzie woy diament do wina albo do wody i niech popija [pyn]. Wwczas dna ustpi, nawet jeli jest tak silna, e grozi poamaniem koci; zmniejszy si rwnie udar mzgu. Przepis: Woy rano nieszlifowany diament do duej szklanki i zala winem albo wod. Ten "diamentowy napj" jest gotowy po 24 godzinach i mona go popija w cigu dnia (mona to robi take w szpitalu). Diament naley trzyma cay czas w szklance i wypija to, "co jest nad nim". Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi (niezbdne rwnie w celu zapobieenia udarowi mzgu).

UKSZENIA OWADW
Kiedy ugryzie czowieka pajk albo udli jaki owad, naley miejsce ukucia natychmiast posmarowa sokiem z babki, wwczas czowiek poczuje ulg. Przepis: sok babki wieo wycinite licie albo nalewka z gotowego wycigu Natychmiastowe posmarowanie ukutego miejsca sokiem babki sprawia, e bl szybko mija, a opuchlizna szybko schodzi. Na ukszenia owadw pomaga zarwno babka lancetowata, jak i babka szerokolistna. Licie naley rozgnie

54

w palcach i przyoy do ukutego miejsca. Pierwszy okad zmienia si po okoo 4-5 minutach, drugi po 10 minutach, jeli w ogle jest jeszcze potrzebny; okady z babki bardzo szybko bowiem agodz bl.

WYPADANIE WOSW
Sporzdzi popi z kory i lici tego drzewa [liwa], a z popiou ug. Jeli skra na gowie si uszczy albo marszczy (wosy wypadaj), my czsto gow tym ugiem, wwczas wosy si wylecz i bd adne, i wyronie duo piknych wosw. Przepis: kora i licie liwy Spali kor i licie w palenisku na wolnym powietrzu. Popi rozdrobni i przechowa w soiku. Z tego zapasu mona w razie potrzeby przyrzdzi popi ugowy . W tym celu naley rozpuci 1 yk popiou w 1 litrze wody i potrzsa wiele razy w cigu dnia. Wiksze kawaki popiou mona przefiltrowa albo ostronie zla z wierzchu wod. Z ugu robi okad na gow po kadym umyciu. Poza tym ug mona wykorzysta jako pukank, ktrej nie zmywamy, tylko pozostawiamy do wyschnicia. Lepiej jest suszy wosy na powietrzu ni suszark albo pod aparatem, poniewa urzdzenia te podraniaj skr i wosy. Jeli kto koniecznie chce uywa suszarki, niech potrzyma na gowie okad z ugu przez 20 minut, mokre wosy powinny by okrcone rcznikiem. Przed uyciem suszarki wosy koniecznie dobrze przesuszy. Popi ugowy mona z atwoci przyrzdzi samemu, jeli si ma kor i licie liwy oraz odpowiednie miejsce, gdzie mona je spali.

ZABURZENIA MOWY (jkanie)


Jeli kto pragnie mwi wyranie, nie zacinajc si, niech potrzyma w rku chalcedon i rozgrzeje go chuchaniem, a bdzie wilgotny. Nastpnie niech go polie, wwczas bdzie mg rozmawia z innymi ludmi i nie bdzie si jka. Przepis: Zwily chalcedon, chuchajc, i liza wilgotny kamie. Jest to rodek, ktry warto wyprbowa w przypadku jkajcych si dzieci, a take dorosych. Powodem jkania prawie zawsze jest jakie duchowe przeycie w przeszoci. By moe chalcedon oddziauje na te procesy i dziki temu wymowa si poprawia. Zaleca si ten rodek rwnie tym, ktrzy musz przemawia publicznie.

ZABURZENIA SNU
Jeli we nie pojawiaj si byskawice i grzmoty, czowiek powinien mie przy sobie jaspis, wwczas bd go omijay zmory i omamy. Ludzie, ktrzy mimo wystarczajcej iloci snu wstaj rano rozbici, powinni nosi bezporednio na skrze jaspis. Dziaa on bowiem na nocne koszmary, ktre ich zapewne drcz, cho nie pamitaj ich treci. Rwnie sny o byskawicach i grzmotach bd wtedy omijay picego. Dzieci i niemowlta, ktre pi niespokojnie, powinny mie zawsze w eczku jaspis albo poduszk wypchan bukwic lekarsk. Przepis: Trzyma jaspis przez noc na skrze (mona go przyklei plastrem albo przymocowa bandaem elastycznym w okolicy serca, a take nosi na acuszku wisiorek z jaspisu). Jeli kogo drcz ze sny, powinien mie przy sobie ziele bukwicy lekarskiej zarwno wieczorem przed snem, jak i w czasie snu, wwczas ze sny bd go rzadziej nawiedzay. Przepis: 100 g wieej albo suszonej bukwicy lekarskiej wiee ziele bukwicy nosi bezporednio na skrze albo uszy niedu poszewk z rzadkiej tkaniny, aby mg si z niej wysypywa py z bukwicy, wypcha j suszonymi zioami i trzyma przy sobie w ku. Niecierpliwi mog uy do tego celu starej poczochy. Trzeba j napeni suszon bukwic i zawiza na kocu. Oto jak w prosty sposb mona sporzdzi lek nasenny. A jeli kto mimo to nie moe spa, temu zalecam nastpujcy rodek: Rwnie skra owcza nadaje si na ubrania, poniewa nie powoduje u czowieka ani pychy, ani chciwoci, ani choroby, jak to si dzieje w przypadku skr innych zwierzt. Dlatego Bg da Adamowi odzienie ze skry owczej. Przepis: Uywa skry owczej naturalnie garbowanej zamiast przecierada. Skra owcza jest szczeglnym rodkiem na-

55

sennym. Jeli kto cierpi na ze krenie i ma chronicznie zimne stopy, powinien zacz si leczy, ale zanim to uczyni, moe od razu zastpi przecierado skr owcz. Bdzie zdumiony, jak szybko jego ciao si rozgrzeje i jak wspaniale bdzie mu si spao na owczej skrze. Nie tylko doroli, ale rwnie dzieci potrafi doceni ten znakomity rodek. W przypadku noworodkw i maych dzieci w miejscu, gdzie ley gowa, naley rozesa mikk chust, aby wena nie wchodzia im do ust. Noworodki w pierwszych tygodniach ycia potrzebuj szczeglnie duo ciepa (zob. taczka). Rwnie wczeniaki rozwijaj si szybciej, jeli pi na owczej skrze. Na trudnoci z zaniciem pomagaj rodki nie wykazujce dziaa ubocznych, np. takie, ktre nie uzaleniaj jak leki chemioterapeutyczne. Mak jest zimny i umiarkowanie wilgotny, a jeli spoywanie jego ziaren powoduje sen i zapobiega swdzeniu... lepiej je mak na surowo ni ugotowany. Przepis: 3-4 yeczki do herbaty nasion maku spoywczego Posypywa wieczorem potrawy mczne albo kompot.Kuracj makiem zalecamy przede wszystkim osobom, ktre nie mog spa z powodu swdzenia skry. Ale jest ona skuteczna rwnie w kadej innej formie bezsennoci. Jeli nie moesz zasn, poniewa czujesz ucisk w sercu, wwczas polecam ci filiank wina z pietruszk i miodem (wino nasercowe). Wino nasercowe nie tylko jest dobre w smaku, ale i dobrze robi. Rwnie po mczcym i denerwujcym dniu pomoe ci si odpry, ukoi nerwy, a tym samym spokojnie zasn.

ZABURZENIA WYDZIELANIA LUZU W PRZEWODZIE POKARMOWYM


Jeli kto ma nadmiar luzu albo jeli jego oddech jest cuchncy, niech zagotuje szawi w winie. Nastpnie niech odcedzi pyn przez szmatk i pije czsto, uwolni si wwczas od zlych sokw i luzu. Przepis: 20 lici szawii albo 20 g suszonej szawii 500 ml wina Szawi gotowa w winie na maym ogniu okoo 5 minut, gorcy napj przela do wygotowanych butelek i pi czsto, to znaczy 3-4 razy dziennie 1-2 pene kieliszki do likieru. Szawia odgrywa wan rol w redukowaniu "wewntrznego luzu". Wino z szawi pomaga rwnie na niewiey oddech, ktrego przyczyn jest czsto nadmierna ilo luzu w organizmie. Pamitajmy, e: Wino po gotowaniu zawiera niewiele alkoholu (1-2%), dlatego mona je pi bez obaw. Dawk (ilo pynu i czstotliwo zaywania) okrela si oczywicie indywidualnie.

ZABURZENIA ODKOWE
Jeli kto ma zaburzenia odkowe, niech usmay na ogniu tarnin albo zagotuje j w wodzie. Niech j czsto je, wwczas usunie z niego nieczystoci i luz. Nie zaszkodzi mu take, jeli bdzie jad pestki tarniny. Przepis: Codziennie albo 3-4 razy w tygodniu je smaone lub gotowane owoce tarniny. Krzaki tarniny mona spotka czsto nad rzekami albo w parkach. Owoce powinno si zbiera po pierwszych mrozach, a wic dopiero od listopada. Nieraz w odku gromadzi si luz, ktry przeszkadza w trawieniu spoytych pokarmw. Dochodzi wwczas czsto do wymiotw, poniewa w ten sposb luz wydostaje si z odka. Pacjentom oprcz spoywania tarniny i radykalnego ograniczenia misa zaleca si sproszkowany galgant. W zalenoci od potrzeby naley rozpuci na jzyku du szczypt proszku galgantu albo 1-2 tabletki. Galgant jest wprawdzie ostry jak pieprz, ale bardzo szybko pacjent poczuje w odku jego dobroczynne dziaanie. Przekonaem si o tym osobicie. Po obfitym posiku, skadajcym si z pizzy, zacz mnie nagle bole odek. Gospodyni, zagorzaa zwolenniczka medycyny Hildegardy, podaa mi natychmiast tabletk galgantu. Rozpuciem j na jzyku, pocztkowo odnoszc si sceptycznie do leku. Po niecaych 5 minutach bl cakowicie min. Byo to moje pierwsze spotkanie z medycyn Hildegardy, i Bogu dziki nie ostatnie. Postanowiem zagbi si w t medycyn i zastosowa j w mojej praktyce.

56

ZAPALENIE JELITA GRUBEGO


Owoc tego drzewa [dere] nie szkodzi czowiekowi, tylko oczyszcza i wzmacnia odek zarwno chory, jak i zdrowy, suy take oglnemu zdrowiu czowieka. Przepis: Owoce derenia spoywa na surowo, jako marmolad, galaretk, mus albo przyrzdzi w dowolny sposb.Owoce derenia oczyszczaj i wzmacniaj ukad trawienny. W cigu kilku miesicy za pomoc derenia, produktw z orkiszu i towarzyszcej terapii witej Hildegardy mona zagodzi zapalenie jelita grubego, a nawet je wyleczy. Zalecenia dodatkowe; kuracja zotem, puszczanie krwi, stawianie baniek, sproszkowany krwawnik, szawia.

ZAPALENIE MIGDAKW - ZAPALENIE GARDA


Jeli kto ma sabe gardo, niech ugotuje w wodzie szant pospolit i przecedzi przez szmatk. Do tego niech wleje dwa razy tyle wina i podgrzeje to jeszcze raz w garnku, dodajc sporo smalcu, i pije czsto, wwczas gardo si wyleczy. Przepis: 1 yka szanty pospolitej 1/4 l wody 1/4 l wina 1-2 yki stoowe stopionego masa, smalcu albo mietany Ziele gotowa okoo 5 minut w wodzie, odcedzi. Odmierzy 1/8, doda wino i smalec i jeszcze raz krtko zagotowa. Pi 2 razy dziennie okoo 1/4 l.Ja sam rwnie miaem "przyjemno je zup z szanty. Ma do gorzki smak, ale dodanie tuszczu sprawio, e poczuem agodne gaskanie i palcy bl ustpi. Zalecenia dodatkowe; puszczanie krwi, dieta orkiszowa, unikanie potraw zimnych, szczeglnie truskawek, mid orlikowy (zob. schorzenia puc, przewleke zapalenie).

ZAPALENIE POCHEWKI CIGNA


A kiedy w sercu albo w ldwiach lub w jakimkolwiek innym czonku wystpi zaburzenie sokw, czyli dna, przy jaspis do tego miejsca i trzymaj tak dugo, a kamie si ogrzeje, wwczas dna si zmniejszy, poniewa dobra sia wyleczy i uspokoi owe nieprawidowo ciepe i zimne soki. Przepis: Przyciska jaspis do bolcego miejsca, a zrobi si ciepy... O skutecznym dziaaniu jaspisu w leczeniu zapalenia pochewki cigna dowiedziaem si po raz pierwszy od przyjaciki, ktra pracuje na poczcie. W Boe Narodzenie, kiedy miaa dyur, poczua w przedramionach pierwsze objawy choroby. Po krtkim namyle przykleia sobie plastrem na bolce miejsce paski kawaek jaspisu. Nazajutrz ble miny. Rwnie ostre zapalenie pochewki stawowej jaspis likwiduje skutecznie w cigu czterech dni. W tym celu naley przymocowa do bolcych miejsc paskie kawaki jaspisu i zdj je dopiero wwczas, kiedy dolegliwoci min (po 4 dniach!).

ZATRZYMANIE MOCZU
Jeli kto nie moe odda moczu i ma wraenie, e uciska go kamie, niech rozgniecie wrotycz i przecedzi sok przez szmatk, nastpnie doda troch wina i popija czsto, a dolegliwo ustpi. Przepis: 50 g wycigu z wrotyczu (Tanacetum vulgare L)

57

500 ml wina Wycig z wrotyczu wymiesza z winem i przechowywa w chodnym miejscu. Na pocztku pi 3 razy dziennie po 3 kieliszki do likieru (60 ml); kiedy nastpi poprawa - 3 razy dziennie po 1 kieliszku. Jeli kto cierpi na t dolegliwo (zatrzymanie moczu, uczucie kamienia w pcherzu), powinien pi wino z wrotyczem co najmniej przez 4 tygodnie. Czsto kuracja wrotyczem zapobiega operacji Wrotycz uwaany jest za rolin trujc. Dotyczy to tylko kwiatw, a nie lici. Jeli zatem w przepisie wystpuje wrotycz, naley sporzdzi proszek tylko z lici bez kwiatw. Jeli potrzebny nam jest sok, zastosujmy gotowy homeopatyczny wycig z apteki. Pamitajmy, e wrotycz nie jest wpisany na list lekw. Dlatego stosowanie tego, jak i innych przepisw naley koniecznie skonsultowa z lekarzem, ktry indywidualnie okreli dawkowanie. Niekontrolowane stosowanie wrotyczu moe bowiem zaszkodzi choremu. Kiedy czowiek zamie ko wskutek nieszczliwego wypadku, niech pokroi drobno korze babki szerokolistnej, wymiesza z miodem i zjada po trochu w cigu dnia. Przepis: 100 g korzenia babki szerokolistnej 500 g miodu Korzenie babki umy, osuszy i drobno pokroi (zim stosowa korzenie suszone), nastpnie wymiesza z miodem. Codziennie przed kadym posikiem rozpuszcza na jzyku 1 yeczk mieszanki. Jeli dzi kto zamie ko, to mu j nastawiaj i zakadaj gips. Leczenie zamania moemy jednak wspomc, zaywajc codziennie mieszank miodu i babki szerokolistnej. Jeli na zaman ko nie zosta zaoony gips, mona stosowa okady z malwy i babki szerokolistnej. Niech zagotuje rwnie w wodzie niewielk ilo zielonych lici malwy (lazu lenego) i pi razy tyle lici albo korzeni babki szerokolistnej i niech robi z tego jak najczciej ciepy okad na bolce miejsce, wwczas zamana ko si wyleczy. Przepis: l0 g lici malwy 50 g lici albo korzenia babki szerokolistnej Licie malwy i babk wymiesza i lekko zagotowa, odsczy i pooy na zamanym miejscu. Jeli to moliwe, okad przymocowa chustk i zmienia 2-3 razy dziennie.

ZAMANIA KOCI
Kiedy czowiek zamie ko wskutek nieszczliwego wypadku, niech pokroi drobno korze babki szerokolistnej, wymiesza z miodem i zjada po trochu w cigu dnia. Przepis: 100 g korzenia babki szerokolistnej . 500 g miodu Korzenie babki umy, osuszy i drobno pokroi (zim stosowa (korzenie suszone), nastpnie wymiesza z miodem. Codziennie przed kadym posikiem rozpuszcza na jzyku 1 yeczk mieszanki. Jeli dzi kto zamie ko, to mu j nastawiaj i zakadaj gips. Leczenie zamania moemy jednak wspomc, zaywajc codziennie mieszank miodu i babki szerokolistnej. Jeli na zaman ko nie zosta zaoony gips, mona stosowa okady z malwy i babki szerokolistnej. Niech zagotuje rwnie w wodzie niewielk ilo zielonych lici malwy (lazu lenego) i pi razy tyle lici albo korzeni babki szerokolistnej i niech robi z tego jak najczciej ciepy okad na bolce miejsce, wwczas zamana ko si wyleczy. Przepis: 10 g lici malwy 50 g lici albo korzenia babki szerokolistnej Licie malwy i babk wymiesza i lekko zagotowa, odsczy i pooy na zamanym miejscu. Jeli to moliwe, okad przymocowa chustk i zmienia 2-3 razy dziennie.

TACZKA
Jeli kto ma taczk, niech woy aloes (wieczorem) do zimnej wody i pije wycig rano i przed snem. Powinien to powtarza trzy, cztery razy, wwczas wyzdrowieje.

58

Przepis: 0,5 g proszku aloesowego 250 ml wody Proszek wsypa wieczorem do wody, rano wod ostronie zla, aby proszek pozosta w naczyniu. Wod popija rano i wieczorem przed snem.Woda aloesowa czsto czyni cuda u chorych na taczk. Kiedy po raz pierwszy zaleciem ten rodek, miaem jeszcze wtpliwoci, czy zmniejszy on te zabarwienie skry. Ale rezultat przeszed moje najmielsze oczekiwania. U pacjenta, ktry przez dwa tygodnie by leczony w szpitalu na taczk bez skutku (nie poprawiy si ani prby wtrobowe, ani barwa skry), ju po pierwszych trzech dniach stosowania wody aloesowej ta barwa niemal ustpia. C za znakomita reklama medycyny Hildegardy! Innym rodkiem, ktry Hildegarda zaleca na taczk, jest diament. Do naszych celw wystarczy diament nie oszlifowany. Jest on znacznie taszy, a tym samym dostpny dla kadego, ni diament szlifowany albo przezroczysty. Jeli kto ma taczk, niech woy diament do wody albo do wina i popija nalewk, wwczas wyzdrowieje. Przepis: Nieoszlifowany diament woy do dzbanka i napeni dzbanek wod. Chory powinien pi wod tylko z tego dzbanka, dlatego trzeba go na wieo napenia. Wod diamentow mona stoso wa rwnie w przypadku taczki poporodowej. Jeli dziecko jest karmione piersi, matka powinna pi wod diamentow, wtedy dziecko otrzymuje lek wraz z mlekiem matki. Jeli jest karmione mlekiem w proszku, to spokojnie mona je przyrzdza, uywajc wody diamentowej. Czst przyczyn taczki u noworodkw jest wychodzenie dziecka. Dlatego noworodki powinny by ubierane w szczeglnie ciep bielizn z mikkiej naturalnej owczej weny i lee w eczku na owczej sierci, z ciep butelk w nogach. Ubranie i koderka z wkien naturalnych nie powoduj gromadzenia si ciepa, poniewa tkaniny te oddychaj, w przeciwiestwie do tkanin syntetycznych. Trzymajmy si cile tych regu, dziki temu ustrzeemy noworodki przed wzdciami i taczk. Hildegarda opisuje nastpujco przyczyny taczki: Epidemia, ktr nazywaj taczk, powstaje z nadmiaru ci, kiedy z powodu chorych sokw, gorczki i gwatownych oraz czstych wybuchw zoci wylewa si . Ten nadmiar ci przyjmuje wtroba i reszta trzewi, przenika on te cae ciao czowieka ... i szkodzi czowiekowi. Mona to pozna po nienormalnym zabarwieniu skry.

59

You might also like