You are on page 1of 119

PIERWSZA CYWILIZACJA

Autor Jas Garcha


Przeoy Sebastian Taszycki sebastian.taszycki@gmail.com

Copyright 2012 Jaspreet S. Garcha. Praca ta moe by kopiowana i dystrybuowana do celw edukacyjnych i mie charakter wycznie informacyjny. Jakiekolwiek nieautoryzowane rozpowszechnianie w celach komercyjnych lub korzyci finansowych jest naruszeniem praw autorskich. Wersja 16.05.12 Adres e-mail do korespondencji: thefirstcivilization@gmail.com

PROLOG

Nigdy nie zmienisz stanu rzeczy poprzez zwalcza nie istniejcej rzeczywistoci. Aby co zmieni, zbuduj nowy model, ktry sprawi, e istniejcy bdzie przestarzay. R. Buckminster Fuller1

Istnieje pewien model, ktry przenika kady aspekt naszego ycia. Wpywa na sposb zachowania si ludzi i wchodzenia w interakcj z innymi. Determinuje to, ktrzy ludzie nosz diamenty, a ktrzy wydobywaj je z bota, a nawet odgrywa siln rol w okrelaniu, kto yje, a kto umiera. Modelem, o ktrym mwi jest nasze spoeczestwo. Systemy polityczne, gospodarcze i spoeczne cz si tworzc typowy model spoeczestwa globalnego. W naszym obecnym modelu moliwe jest, aby na jednym kontynencie ludzie walczyli z epidemi otyoci, podczas gdy na innym cierpi masowy gd. Zasoby, ktre mogyby zosta wykorzystane do poprawy ludzkiego ycia i agodzenia cierpie stay si broni, ktra odbiera ludziom ycie i powoduje cierpienie. Wysoce przystosowujcy si i inteligentny gatunek zdolny do zarzdzania zoonymi technologiami oraz utrzym aniem si przy yciu we waciwie kadym rodowisku sta si najwikszym zagroeniem swojego przetrwania. Nasze globalne spoeczestwo wydaje si mie fantastyczny, nieefektywny model niepotrzebnych zniszcze oraz cakowitego braku logiki i rozumu. Zgodnie z rad pana Fullera, celem tej ksiki jest pokazanie wiatu nowych moliwoci modelu spoeczestwa ludzkiego. Moemy w nim w peni korzysta z naszych naukowych i technicznych rozwiza uwalniajc ludzi z prozaicznych zada pracy i tworzy obfito dbr oraz usug. Pozbdziemy si przestarzaych rozwiza jak pienidzy, granic pastw, rzdw i wszystkich innych form przymusowej kontroli. Jest to system, ktry rozpoznaje nieuniknione poczenia wszystkich organizmw na Ziemi i widzi, e cierpienie jednego czowieka zawsze prowadzi do cierpienia innych ludzi, co skutkuje pogorszeniem spoeczestwa, jako caoci. Jest to system, w ktrym dziaania s okrelone nie przez
1

R. Buckminster Fuller. Quote by Buckminster Fuller GoodReads.com. (2012) Retrieved on 02-01-2012 <http://www.brainyquote.com/quotes/quotes/r/rbuckmins153436.html>

ilo byszczcych monet, ktre musz by dowolnie wymieniane do ich skompletowania, ale przez dostpno zasobw naturalnych Ziemi. Model ten nazywa si Gospodark opart na zasobach (ang.: Resource Based Economy - RBE)2. Gospodarka oparta na zasobach jest inna ni jakikolwiek system spoecznogospodarczego znany w historii z tym, e nie zosta zaprojektowany w oparciu o trad ycyjne wierzenia czy staroytne filozofie. Zamiast tego, model ten zosta stworzony przy uyciu najbardziej skutecznego narzdzia w ludzkiej historii. Nauki. W tym systemie s prby rozwizania problemw spoeczestwa, biorc pod uwag dowody i dokonywani e wyborw w oparciu o logik i naukowo wspierane pomysy. Korzystajc z myli naukowej, moemy traktowa problemy spoeczestwa, jako problemy techniczne, ktre naley rozwiza w ten sam sposb, w jaki rozwizujemy problemy komputerowe lub usiujemy naprawi samochd. Jeli idea koliduje z dowodami, musi zosta ponownie zmieniona i by w lepszej zgodzie z rzeczywistoci. Niestety, wspczesne spoeczestwo na przygnbiajco wiele sposobw, cakowicie oddzielio si od rzeczywistoci. Czytajc t ksik, bdziesz niemal na pewno cakowicie przekracza twierdzenia i teorie, ktre wydaj si plu w twarz zdrowemu rozsdkowi, ale ktre s faktycznie wspierane przez nasz wiedz naukow. Nic dziwnego, e zaczniemy od szybkiej lekcji nauki. Ksika zaczyna si od wprowadzajcej czci o ludzkim zachowaniu i co ma gboki wpyw na nasz rozwj, rodowisku, w ktrym yjemy i si rozwijamy. Ma to istotne znaczenie, gdy musimy zrozumie pojcia przed zagbieniem si w szczegy gospodarki zasobowej, poniewa wiele pomysw napotkanych na naszej drodze wyda si intuicyjnie sprzecznych z powszechnym dowiadczeniem. Zrozumienie zwizku pomidzy naszym zachowaniem, a ochron rodowiska zapobiegnie wielu niepotrzebnym nieporozumieniom. Mona atwo napisa ca ksik na ten temat, ale dla naszych celw zaznacz przykady i zachowania, ktre s szczeglnie wane dla sprawy. Gdy zrozumiemy podstawow wiedz, bdziemy mogli zmierzy si z zawartoci tej ksiki. Teraz mona zrozumie, dlaczego wybraem tytu Pierwsza Cywilizacja. Cz pierwsza zgbi potencja Gospodarki opartej na zasobach. Omwimy konkretne technologie, ktre mogyby zosta wykorzystane w takim systemie i jak bd wykorzystane na nasz korzy. Bdziemy rwnie mwi o tajnikach zarzdzania syst emem bez pienidzy, rzdw czy innych form przymusowej kontroli. Gwnym punktem tej czci jest umoliwienie ci zrozumienia, w jaki sposb tego rodzaju system moe dzi aa. Mimo tego i tak znajdziesz wicej pyta ni odpowiedzi. To wanie druga cz w caoci powicona jest pytaniom, odpowiedziom, wtpliwociom i zastrzeeniom, ktre powstay w odpowiedzi na pomys Gospodarki opartej na zasobach. Przejdziemy w szczeglnoci przez to, jak poradzi sobie z nieograniczony2

Future by Design. Dir. William Gazecki. Docflix (2006). Film

mi potrzebami ludzkimi, obawami o Nowy Porzdek wiata (ang. : New World Order), Problem Kalkulacji Ekonomicznej (ang.: Economic Calculation Problem), kwestie zwizane ze Sztuczn Inteligencj (ang.: Artificial Intelligence - AI), porwnaniem do socjalizmu, problem przeludnienia i wiele innych. W ten sposb przejdziemy dalej do logicznych podstaw tego teoretycznego systemu. Oczywicie, musimy cay czas pamita, e system ten jest na razie cakowicie teoretyczny. Niewane, jak wiele logicznych dowodw znajdziemy do poparcia tego pomysu, by w kocu mc go przetestowa, a jego korzyci zaobserwowa i zmierzy. W czci trzeciej przejdziemy przez przykady krok po kroku notujc to, co mogoby by wykorzystywane do testowania Gospodarki opartej o zasoby. Zgodnie z nasz myl naukowej, plan ten ma posta serii eksperymentw naukowych. Ponadto testowanie Gospodarki opartej o zasoby moe take suy, jako bardzo ciekawy eksperyment ludzkich zachowa i zdrowia. Moemy dowiedzie si tylko jak wiele negatywnych skutkw obecnego systemu wpywa na zdrowie fizyczne i psychiczne naszego gatunku. Gwnym celem tego planu jest stworzenie przykadu spoecznoci, ktry opiera si na zasadach Gospodarki opartej o zasoby i uycie tego, jako platformy do apelowania o dalsz (najlepiej globaln) realizacj tego nowego systemu. Czytajc ksik pamitaj, e moim celem nie jest stworzenie absolutnie, niezmiennej instrukcji obsugi tego systemu lub roci sobie praw do tego jak powinna wyglda przyszo. Chc po prostu utworzy jeden z moliwych przykadw tego, jak moe wyglda nasza przyszo. Moim celem jest pokazanie, e system pozornie fantastyczny i id ealistyczny jak Gospodarka oparta o zasoby jest nie tylko technicznie moliwy, ale utworzenie jest w naszym zasigu i miaby due prawdopodobiestwo sukcesu. Ponadto w peni oczekuj, e kady konkretny pomys umieszczony w tej ksice zostanie ostatecznie zastpiony przez lepsze pomysy i zaawansowane technologie. Mam szczer nadziej, e to nastpi. Jako ktra oddziela nauk od wszystkich innych metod mylenia, jest taka, e nauka nie przyjmuje niczego, jako prawdy absolutnej. Pomysy s stale rozwijane i poprawiane, wic naley si sp odziewa, e czytajc t ksik wiele technologii bdzie ju nieaktualna. Nie ma si jednak, co martwi, gdy specyfika systemu nie jest a tak istotna dla osignicia sukcesu przez nasz gatunek, jak oglne zrozumienie korzyci z tego mylowego eksperymentu. Zanim zaczniemy nasz podr pamitajmy: pomyl my nad kadym sowem, ktre napisaem w ksice. Jestem zwykym facetem i nie musisz wierzy w adne sowo, ktre napisaem. Z tego powodu w ksice s odniesienia do innych prac i ekspertw w swoich dziedzinach, a ja zastosowaem wasn logik i rozumowanie idei i koncepcji tych opracowa, aby da wam kompleksowy argument przemawiajcy za Gospodark opart o zasoby. Zachcam was do uruchomienia swojej logiki, by by pewnym waciwego brzmienia dowodw, ktrych uyem. Nie napisaem tej ksiki w celu uzyskania odp owiedzi, ale podsuwajc nowe pytania do przemylenia. Moemy zaczyna?

SPIS TRECI
PROLOG ................................................................................................................................................... 2 WPROWADZENIE ..................................................................................................................................... 6 CZ PIERWSZA: JAK STWORZY CYWILIZACJ? ................................................................................. 16 CZ DRUGA: PYTANIA? WTPLIWOCI? ............................................................................................ 52 CZ TRZECIA: TEST ............................................................................................................................. 87 EPILOG ................................................................................................................................................. 104 CYTATY Z PODZIAEM NA CZCI ........................................................................................................ 108

WPROWADZENIE

W naszych czasach na planecie mamy zgromadzony niebezpieczny baga ewolucyjny - skonnoci do agresji, rytuay, poddanie si przywdcom, wrogo wobec obcych - wszystko to stawia pod znakiem zapytania nasze przetrwanie. Umiemy rwnie wspczu inny, kocha nasze dzieci, chcemy si uczy czerpic z historii i d owiadcze, rozwija si i posiadamy namitn inteligencj - jasne narzdzia potrzebne do przetrwania i dobrobytu. Carl Sagan3

Ludzkie zachowanie i rodowisko


Gdybymy wyszli na pustyni by obserwowa zachowanie dzikich zwierzt to, co bymy zobaczyli? Najprawdopodobniej bdziemy wiadkami konkurencji i brutalnej przemocy. Tak jest, poniewa zwierzta yj w warunkach niedostatku. S zmuszone konkurowa i walczy z kadym, gdy brak jest wystarczajcych zasobw dla kadego. Zamiast tego, zasoby przechodz na wyczno organizmw najlepiej dostosowanych do ich uzyskania. Jest to rozwj przez selekcj naturaln, ktr jako pierwszy opisa Karol Darwin4. ycie na wolnoci jest cikie chyba, e organizm ma wol przetrwania, inaczej je straci. Biorc pod uwag tak rzeczywisto nie dziwi fakt, e tak wielu ludzi wierzy, e te same cechy okrelaj ludzkie zachowania. Obserwujc dzikie zachowania zwierzt w rodowisku nat uralnym, dokadnie tak samo wygldaj zachowania ludzkie i napicia spoeczne w rod owisku zmuszajcym nas do pracy i ycia razem. Ale czy jest to zao enie zgodne z rzeczywistoci? Aby si tego dowiedzie musimy zbada kilka podstawowych zasad genet yki. Jak wiele rzeczy w nauce wszystko zaczyna si od rwnania. Zanim go poznamy m usimy okreli warunki, ktre si na niego skadaj.

"Who Speaks for Earth?" Narr. Carl Sagan. Cosmos: A Personal Voyage. Carl Sagan, Ann Druyan, Steven Soter. PBS, Arlington. 21-12-1980 4 Darwin, Charles. On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of F avoured Races in the Struggle for Life . John Murray, Albermarle Street, London (1859)

Genotyp. Sowo to opisuje specyficzny zestaw genw, ktre zostay odziedziczone po rodzicach i tworz unikatowy kod DNA. Innymi sowy twj genotyp jest jak plan lub instrukcja, ktra opisuje jak ci skonstruowano. Fenotyp. Opisuje cechy fizyczne i zachowania, ktre okazujesz. W istocie termin ten dotyczy ciebie, jako unikalnego organizmu, ktrym jeste natomiast genotyp odnosi si do unikalnego kodu DNA. Oczywicie, istniej pewne powizanie pomidzy tymi dw oma pojciami. To poczenie jest trzeci i ostatni dan w naszym rwnaniu. rodowisko. Mwic wprost to wszystko, co nie jest tob, ale moe mie wpyw na ciebie. Obejmuje m.in. typ klimatu, w ktrym mieszkasz, spoywane pokarmy, praca, ktr wykonujesz, ludzi, z ktrymi spdzasz czas, rzeczy, ktre ogldasz w telewizji, ilo wiata sonecznego, ktr odbierasz, swj poziom aktywnoci fizycznej i tak dalej. Ale, w jaki sposb rodowisko odnosi si do pierwszych dwch? C, wyglda to tak:

Genotyp + rodowisko = Fenotyp


Co dokadnie oznacza to rwnanie? W skrcie rodzisz si z ogromnej iloci genw, ktrych wikszo przyczynia si do przetrwania w okrelonych sytuacjach. Niemniej je dnak niektre geny s bardziej przydatne w pewnych sytuacjach ni inne. Na przykad geny odpowiedzialne za wzrost twoich rk, gdy jeste podem nie s bardzo przydatne, gdy ju doroniesz. To wanie, dlatego rodowisko jest dodane do rwnania. Twj organizm za pomoc zmysw cigle odbiera informacje napywajce z otoczenia. To z kolei powoduje zmiany w obrbie komrek, ktre tworz ciao. Te zmiany oddziaywaj wczajc jedne geny a inne wyczajc. Dlatego genotyp i fenotyp nie jest identyczne, tylko dlatego, e geny maj pewne cechy i nie ma gwarancji, e cecha bdzie widoczna, jeli rodowisko nie bdzie do tego zachca5. Inaczej mwic wyobracie sobie, e DNA jest jak menu w restauracji. Kade d anie w menu jest jak jeden z twoich genw, a rodowisko jak czowiek, ktry je wybiera. W zalenoci od tego, co jest preferowane niektre pozycje bd zamwione, a niektre nie. Cay posiek, ktry stworzy czowiek jest jak fenotyp. Warto zapamita, e same geny nie definiuj tego, kim jeste i kim si okaesz by. Nasze geny oddziauj z ot oczeniem w celu okrelenia naszego fenotypu. Oznacza to, e wszystkie rzeczy wymieni one powyej - gdzie mieszkasz, ludzie ktrymi jeste otoczony, jako diety, ksiki ktre czytasz - ma bardzo realne moliwoci wpywu na ekspresj twoich genw (ktre z nich zostan wczone, a ktre wyczone) i robi to teraz. Ten zwizek midzy genami a r odowiskiem zosta nazwany ze wzgldu na swoje twrcze waciwoci Genowo-

Trevor D. Price, Anna Qvarnstro and Darren E. Irwin. The role of phenotypic plasticity in driving genetic evolution. Proc. R. Soc. Lond. B (2003) 270, 14331440.DOI 10.1098/rspb.2003.2372. Review.

rodowiskow Interakcj (ang.: Gene-Environment Interactions) w skrcie GxE. Ale w jaki sposb GxE odnosi si do ludzkich zachowa? Geny zaangaowane w nasze zachowania s podobne do innych genw. W zalenoci od obecnego rodowiska, niektre geny bd wyraane, podczas gdy inne nie, co moe powodowa znaczne zmiany zachowania. Przykadowo badania wyodrbniajce geny odpowiedzialne za agresj i przemoc wykazay, e niektre rodowiska s spustem go uruchamiajcym majc wpyw na fenotyp i zachowanie. Osoby, ktre odziedziczyy ten gen nie charakteryzuj si bardziej gwatownym zachowaniem lub agresj ni w p opulacji oglnej w normalnych okolicznociach. Jednake Ci, ktrzy bdc dziemi byli przedmiotem naduy s znacznie bardziej naraeni na agresj i przejawianie zachowa penych przemocy - bez wzgldu na to czy ten gen by dziedziczny czy nie. W tym prz ypadku ci, ktrzy maj ten gen wykazali najwyszy poziom przemocy i agresji 6. Czego uczy nas powyszy przypadek? Jak si okazuje koncepcja, e ludzie s agresywni i peni przemocy z natury moe by rozwaana, jako prawdziwa, w tym kontekcie, e wszyscy rodzimy si ze zdolnoci do przemocy. Jednake niezalenie od i ndywidualnego genotypu osoby ta zdolno nie przejawia si bez powodu. Zamiast tego zachowania agresywne wydaj si by odpowiedzi na przemoc w rodowisku. Osoby, ktre posiadaj ten specyficzny gen mog by postrzegane, jako szczeglnie dobrze przystosowujce si w rodowisku do przemocy, ale to w sposb oczywisty nie bdzie skutkowao jego przejawianiu si chyba, e pojawi si wystarczajco traumatyczny czynnik rodowiskowy (w tym przypadku: wykorzystywanie dzieci). Dlatego te rozsdne jest przyj, e jeli kto funkcjonowaby w rodowisku, ktre byoby cakowicie bez przemocy, gdzie traumatyczne dowiadczenia takie jak molestowanie dzieci wcale by si nie p ojawiay, to powinnimy zaobserwowa niewiele (jeli nie brak) zachowa agresywnych wszelkiego typu i to bez wzgldu na to, do czego konkretny czowiek jest genetycznie zaprogramowany. Niestety skutkami negatywnego oddziaywania rodowiska s nie tylko przemoc i agresja. Kolejne badanie w tej grupie dotyczyo genu zwizanego z d epresj i dao podobne wyniki. Wycznie posiadanie genu miao niewielki wpyw na indywidualne skonnoci do depresji. Jednake ludzie, ktrzy dowiadczyli wystarczajcej lic zby bardzo stresujcych wydarze yciowych byli znacznie bardziej naraeni na depresj lub mieli myli samobjcze. Wraz z rosnc liczb stresujcych wydarze roso prawdopodobiestwo pojawienia si depresji. Po raz kolejny, efekt ten wystpi niezalenie od genotypu, ale ci przejawiajcy gen mieli wysz szans padania ofiar wpywu rodow iska (w porwnaniu do tych, ktrzy tego genu nie posiadali), przejawiajc najwiksze

Avshalom Caspi,Joseph McClay, Terrie E. Moffitt, Jonathan Mill, Judy Martin, Ian W. Craig, Alan Taylor, Richie Poulton. Role of Genotype in the Cycle of Violence in Maltreated Children. Science 297, 851 (2002);DOI: 10.1126/science.1072290

prawdopodobiestwo dowiadczania depresji i myli samobjczych, jako rezultatw ycia w stresie7. Powodem, dla ktrego przywouje te przykady jest to, e nie powinnimy by skonni do obwiniania poszczeglnych jednostek ani ludzkiej natury za cae spektrum zachowa agresywnych czy te chorb psychicznych (takich jak agresja), ktre s tak rozpowszechnione w naszym spoeczestwie. Dopki nie bdziemy skonni przyjrze si z bliska warunkom rodowiskowym, w ktrych te typy zachowa si pojawiaj, nie bdziemy mogli szczerze powiedzie, e je rozumiemy. Oczywicie moesz pomyle, e ja po prostu rozgrzeszam poszczeglne jednostki, prbujc przy tym obwinia spoeczestwo za wybory przez nich podejmowane. Koniec kocw, czy nasze indywidualne wybory nie maj znaczenia? Oczywicie, e maj. Szczeglnie, e nasze wybory maj ni ezwyky wpyw na ksztatowanie rodowiska, w ktrym yjemy. Jednake musimy pamita, e take nasze wybory s bardzo czsto ograniczane przez to wanie rodowisko. Na przykad, jeli rodzina mieszka w ubogiej wiosce w kraju rozwijajcym si, zwyczajnie nie bdzie w stanie wygenerowa wystarczajcego przychodu, by zapewni podstawowe potrzeby to, co im pozostaje? Zasadniczo ich wybory s ograniczone do g odowania, a nawet mierci godowej lub kradziey jedzenia innym. Czy powinnimy zatem dziwi si tak wysokim poziomem przestpczoci na obszarach dotknitych bied i bezr obociem8? Bez wtpienia nie. Przemy te same logiczne zaoenia na rozwijajce si kr aje: Jak dzieci maj unikn ycia w agresji i przestpczoci, skoro s stale naraone na wpyw agresywnych gangw? Jak moemy oczekiwa, e uboga modzie uniknie aktywnoci przestpczej, gdy dorastajc widziaa cay dobrobyt i bogactwo w rkach kryminal istw, podczas gdy ich praworzdni rodzice walczyliby zaspokoi ich podstawowe potrz eby? Powtarzam, istnieje rnorodno wyborw, ktre mog by potencjalnie podjte, ale skutkuj one przemoc i agresj bdc najwyej nagradzanymi. Dlatego te, jeli plan ujemy stworzenie spoeczestwa wolnego od przemocy i przestpstw, niezwykle wane byoby zapewnienie, e tworzymy system, w ktrym przemoc i zbrodnia nie s aktywnie nagradzane, tak jak to si dzieje obecnie. Musimy pamita, e jedynym najwaniejszym czynnikw determinujcym sukces ewolucyjny jest zdolno adaptowania si9. Nasz gatunek przej dominacj na Ziemi, gdy jestemy najlepsi w dostosowywaniu si do kadej sytuacji ktr napotkamy na naszej drodze. W rodowisku w ktrym dominuje przemoc a przestpczo si opaca
7

Avshalom Caspi,Karen Sugden,Terrie E. Moffitt, Alan Taylor, Ian W. Craig, HonaLee Harrington, Joseph McClay, Jonathan Mill, Judy Martin, Antony Braithwaite, Richie Poulton.Influence of Life Stress on Depression: Moderation by a Polymorphism in the 5-HTT Gene. Science (2003) 301(5631):386389 8 Marc Hooghe, Bram Vanhoutte, Wim Hardyns & Tuba Bircan. Unemployment, Inequality, Poverty and Crime. Spatial Distribution Patterns of Criminal Acts in Belgium, 2001-2006. British Journal of Criminology (2011) 51(1), pp. 1-20. 9 E.B. Keverne, J.P. Curley, Epigenetics, brain evolution and behaviour, Front. Neuroendocrinol (2008), doi:10.1016/j.yfrne.2008.03.001

nasz gatunek zrobi to, co wychodzi mu najlepiej - dostosuje si do niego i bdzie przejawia zachowania, ktre zapewni mu przetrwanie. Zatem wiemy ju e zachowania okrelajce przestpc s w duej mierze uzalenione od rodowiska w ktrym te zachowania aktywnie zachcaj do stania si nim. Jednak s jeszcze inne nie-przestpcze zachowania, ktre wymagaj rozwizania. By moe jednym z najwaniejszych z nich jest lenistwo. Mamy skonno do mylenia, e bez czynnika motywujcego jakim jest pienidz, ktry zmusza nas do pracy w celu przetrwania ludzie naturalnie staliby si niezwykle leniwi i bezproduktywni. Ale czy to stwierdzenie jest prawdziwe? Jak si okazuje wiele dowodw wskazuje na to, e jest wrcz przeciwnie. Gwn przyczyn lenistwa jest fakt, e jestemy zmuszeni do pracy. Istniej specyficzne rodzaje pracy, ktre rzeczywicie zachcaj ludzi do lenistwa. Indywidualna praca w ktrej ludzie maj niewielk kontrol nad dziaaniami, prac w ktrych dziaania s pasywne i wymagaj niewielkiej aktywnoci umysowej lub prac, ktre powoduje duy wysiek psychiczny, s przyczynami lenistwa. Ten do zaskakujcy zwizek ma dwa gwne wyjanienia: po pierwsze dugotrway stres, ktry jest cile powizany z zajmowanym stanowiskiem powoduje e organizmu chcc obniy poziom aktywnoci staje si bardziej leniwy10. Drugi powd odnosi si konkretnie do pasywnoci i niskiej kontroli pracy. Praca w ktrej istnieje troch fizycznej i psychicznej aktywnoci p owoduje e jednostki adoptuj si do pewnego stylu ycia poza prac. Lenistwo jest p owszechne z powodu stresu, ktrego dowiadczamy na naszych miejscach pracy i oglnie z braku realizacji dziaa, ktre s nierozerwalnie zwizane z pewnym rodzajem pracy10
11 12

. Z drugiej strony dziaalnoci i zawody, ktre wymagaj kreatywnoci oraz

ktre zachcaj do aktywnoci fizycznej i psychicznej nie bdc zbyt stresujcymi nie wydaj si mie zwizku z lenistwem12. Okazuje si, e nie tylko wiele prac prowadzi do lenistwa, ale rwnie pienidze, ktre s czynnikiem motywujcym do takich rodzajw prac. Pienidze bd mie poz ytywny wpyw na prac i wydajno jeeli wykonywane czynnoci wymagaj bardzo ma ego wysiku umysowego, a nie twrczego mylenia. Jednake, jeli dziaalno wymaga kreatywnoci i wyraania siebie, to pienidze praktycznie nie motywuj. Zamiast tego wszelkie akty kreowania siebie s motywacj. Ludzie w rzeczywistoci ciesz si kreujc siebie i rozwijajc umiejtnoci i wydaje si, e nie wymagaj zewntrznych czynnikw do robienia tego. Warto zapamita ponisze: pienidze s tylko czynnikiem motywuj10

Karasek, R., Gardell, B. and Lindell, J. Work and non-work correlates of illness and behaviour in male and female Swedish white collar workers. Journal of Organizational Behavior, 8: 187207 (1987). doi:10.1002/job.4030080302 11 BENJAMIN C. AMICK III, PEGGY MCDONOUGH, HONG CHANG,WILLIAM H. ROGERS, CARL F. PIEPER, GREG DUNCAN. Relationship Between All-Cause Mortality and Cumulative Working Life Course Psychosocial and Physical Exposures in the United States Labor Market From 1968 to 1992. Psychosomatic Medicine 64:370381 (2002) 12 Brisson C, Larocque B, Moisan J, Vezina M, Dagenais GR. Psychosocial factors at work, smoking, sedentary behavior, and body mass index: a prevalence study among 6995 white collar workers. J Occup Environ Med. 2000 Jan;42(1):40-6.

10

cym bezmylne i nietwrcze dziaania, a takie rodzaje pracy s rwnie gwn przyczyn lenistwa13. Oczywicie innym wanym powodem stresowania si ludzi w pracy jest pozostanie konkurencyjnym. yjemy w globalnym spoeczestwie opartym na konkurencji, gdzie kady jest nieustannie zmuszany do konkurowania ze wszystkimi dla pracy, pienidzy oraz rnych niematerialnych rzeczy jak np. status spoeczny. Zastanawiam si jak moe to wpywa na nasze zachowani e? Aby to zrozumie trzeba najpierw zgbi, co powoduje e konkurujemy oraz rwnie wane, co sprawia e czasem zachowujemy si w odwrotny sposb dziaajc wsplnie. A zatem dlaczego ludzie ze sob konkuruj? Jak ju wspomniaem konkurencja jest podstaw ewolucji przez selekcj naturaln2. Dlatego te nie naley zakada, e l udzie ewoluowali ze zdolnociami do zachowa konkurencyjnoci. Jednak nasz gatunek czsto wykazuje inny typ zachowania: wsppracy. Ludzie nie mog by jedynym gatunkiem dziaajcym wsplnie wykazujc altruizmu, ale poziom naszej wsppracy wzrs naprawd niesamowicie14. Jeeli zatem ewolucja jest napdzana przez konkurencj, to skd pochodzi wspomniana zdolno wsppracy? Po tym wszystkim altruizmu oznacza e organizm dobrowolnie obnia swoj wasn kondycj jednoczenie poprawiajc wytrz ymao potencjalnego konkurenta. Czy my w rzeczywistoci rozwijamy si wsppracujc? Czy wsppraca buduje nasz kultur? Jak mona si spodziewa prawdziwa odpowied jest po trochu kadym. Istnieje kilka teorii, ktre prbuj wyjani, jaki mog mie wpyw wsplne zachowania na ewolucj zwierzt na Ziemi. Teoria wzajemnego altruizmu sugeruje, e organizm zareaguje pomagajc innemu czonkowi grupy nawet jeli ten akt bdzie mia negatywny wpyw na jego przetrwanie. Odbywa si to przy zaoeniu, e przysuga bdzie oddana dla oboplnej korzyci obu organizmw tej wsppracy15. Teoria mwi, e angaujemy si w pomoc naszej rodzinie oraz jej potomkom - organizmom, ktre maj geny najbardziej podobne do naszych. Odbywa si to w celu zapewnienia cigoci przekaz ywania genw nawet jeli jest to czonek, ktry ma wiksze szanse przetrwania ni my16. Teoria powicania si sugeruje, e altruizm i wsppraca s po prostu dodatkiem do d ugiej listy zachowa stworzonych w celu uczynienia nas bardziej atrakcyjnym dla pci przeciwnej. W ten sam sposb zdrowy samiec pawia jest w stanie powici cenne skadniki odywcze ktre tworz jego ogon, a wic prezentuj e go jako bogatego w te skad-

13

Colin F. Camerer and Robin M. Hogarth. The effects of financial incentives in experiments: A 71 review and capital-laborproduction framework. Journal of Risk and Uncertainty (1999) 1059 14 Cristina M Gomes, Roger Mundry and Christophe Boesch. Long-term reciprocation of grooming in wild West African chimpanzees. Proc. R. Soc. B (2009) 276, 699-706doi:10.1098/rspb.2008.1324 15 Rivers, R.L. The evolution of reciprocal altruism. Quarterly Review of Biology (1971) 46: 3557 16 Dawkins, Richard. The Selfish Gene. Oxford University Press, London (1976)

11

niki odywcze. Tak te moe poda swoj drog czowiek pomagajc komu innemu, albo po prosto pokazujc e s wystarczajco skuteczni by co zrobi. Zasadniczo organizm powica si w celu pokazania jak seksualnie jest atrakcyjny17. Jest prawdopodobne, e rozwj wsppracy by poczeniem tych dwch mechanizmw. Kada teoria ma jakie dowody na swoj korzy, ale aden z nich nie jest w ystarczajcy, aby cakowicie wyjani zachowania ekstremalnej wsppracy w spoeczestwie. Jest bardziej prawdopodobne, e rodzaj wsppracy naszego gatunku nie jest tylko z potrzeby ewolucyjnej wsppracy, ale take z potrzeb kulturalnych. Dla ogromnie przewaajcej wikszoci ludzkiej historii nie mamy urazu w wyniku konkurencji opartej na spoeczestwie jaki jest obecnie. W przeszoci ludzie byli zorganizowani w mae grupy, plemiona owcw-zbieraczy, ktrzy przenosili si z miejsca w miejsce za jedzeniem i od czasu do czasu polujc. W takich strukturach organizacyjnych jest kluczowe dla czonkw grupy, aby wsppracowa ze sob w celu zapewnienia przetrwania plemienia. Wsppraca w ramach plemienia musiaa by konieczna w celu obrony przed przypadkami przemocy na ktre plemi mogo by wystawione w bezporedniej (i krwawej) konkurencji z i nnymi plemionami. Jak mona si spodziewa istniej dowody na to, e okresy przemocy midzy plemionami byy najwysze w czasach, gdy zasoby byy ograniczone, zmuszajc plemiona tym samym do konkurowania ze sob. W takich sytuacjach, wsppraca w gr upie byby niezbdna, aby zapewni przetrwanie zarwno indywidualnemu organizmowi jak i grupie jako caoci. Prawdopodobiestwo przetrwania grup, ktre nie wsppracow ay ze sob byo znacznie mniejsze18. Wida w tym przykadzie wyranie, e istniej zarwno ewolucyjne jak i kulturowe przymusy, ktre ksztatuj nasze zachowania: konkurencyjno i wspprac. Dalsze badanie tego przypadku wykazay relacje midzy konkurencj, wspprac i spoeczestwa w ktrym yjemy. Wykazano, e skonnoci czowieka do konkurowania lub wsppracowania rzeczywicie zmieniaj si w zalenoci od sytuacji gospodarczej w ktrej yje. W konkurencyjnym systemie gospodarczym, konkurency jno i egoizm wydaj si by dominujcymi zachowaniami, a w system opartym na wsppracy wsppraca i uczciwo wydaj si by bardziej dominujce19. Podobne badania wykazay, e dzieci przejawiaj wysze poczucie wasnej wartoci, bez wzgldu na to, ktre zachowanie jest dominujce w ich kulturze. Kojarz one rywalizacj z wysz samoocen w rywalizujcym spoeczestwie, a wspprac z wysz samoocen w spoeczestwie wsppracujcym20. Podobnie jak w przypadku innych rodzajw zachowa, mona powiedzie, e ludzie s naturalnie rywalizujcy, tak samo jak naturalnie
17 18

Zahavi, A. Altruism as a handicap The limitations of kin selection and reciprocity. Avian Biol (1995) 26 (1): 13 6. Samuel Bowles. Group Competition, Reproductive Levelling, and the Evolution of Human Altruism. Science 314, 1569 (2006); DOI: 10.1126/science.1134829 19 Ernst Fehr and Klaus M. Schmidt. Theory of Fairness, Competition, and Cooperation. The Quarterly Journal of Economics (1999) 114 (3): 817-868. 20 Spencer Kagan, George P. Knight. Cooperation-Competition and Self-Esteem: A Case of Cultural Relativism. Journal of Cross-Cultural Psychology December (1979) vol. 10 no. 4 457-467

12

wspdziaajcy. Rodzimy si zdolni do przejawiania obu tych zachowa. Zatem, ludzie wykazuj potne zdolnoci adaptacyjne poprzez przejawianie tego zacho wania, ktre jest niezbdne do przetrwania. Warto rwnie zauway, e wsppraca jest na og znacznie bardziej produktywnym typem zachowania ni rywalizacja, jako e wsppraca zazwyczaj skutkuje zakoczeniem zadania o znacznie wyszej jakoci, jak rwnie jest inspiracj do wikszej innowacyjnoci i kreatywnoci 21
22 23

. Przeciwnicy wsppracy maj

tendencj do marnowania energii na krzyowanie sobie wzajemnie planw - co skutkuje mniejszym postpem dla kadej ze stron ni gdyby wsppracowali ze sob24. Jest jednak jeden punkt, w ktrym rywalizacja zdaje si przymiewa wspprac - a jest to prdko. Kiedy grupy ze sob rywalizuj, zadania wydaj si by wykonywane znacznie szybciej ni przy wsppracy21. W skrcie, jeli chcesz wykona prac szybko, powiniene zachca do rywalizacji. Jeli chcesz, eby praca bya wykonana dobrze, powiniene z achca do wsppracy. Zwracam uwag na fakt, e jednym z gwnych argumentw na rzecz konkurencyjnoci systemw takich jak kapitalizm, jest to, e rywali zacja prawdopodobnie skutkuje wiksz innowacyjnoci i produktywnoci, co jest w rzeczywistoci dokadn odwrotnoci tego, co pokazuj wyniki bada. Pomylaem, e warto o tym wspomnie, jak rwnie o tym, e jedna z gwnych konsekwencji ycia w rywalizujcym rodowisku jest dugotrway stres. Istniej dowody, e stres wywoany nasz sta p otrzeb nadania w spoeczestwie rywalizujcym moe sia spustoszenie dla naszego zdrowia25. Dzieje si tak dlatego, e powoduje on podnoszenie si poziomu kortyzolu we krwi, co w duszej perspektywie prowadzi do wzrostu poziomu cukru we krwi, insulino odpornoci, utraty masy miniowej i obnienia gstoci koci, zwikszenia przechowywania tuszczu w jamie brzusznej, zmniejszenia si odpornoci i caego mnstwa inn ych wyniszczajcych efektw26. Ten fenomen mona zauway u ludzi, ktrzy w pracy ( i tu niespodzianka) nie maj mocy sprawczej, lub te maj niewielk szans na doskonalenie swoich umiejtnoci. U tych osb nie tylko wystpuje stale podwyszony poziom kortyz olu w porwnaniu do osb, ktrym praca sprawia przyjemno, ale rwnie znacznie wo lniej usuwany jest jego nadmiar z krwi tu po stresujcym wyda rzeniu27. Niestety, oznacza to, e jeli nienawidzisz swojej pracy, to nie tylko rujnujesz sobie kady dzie - tak
21

BIANCA BEERSMA, JOHN R. HOLLENBECK, STEPHEN E. HUMPHREY, HENRY MOON, DONALD E. CONLON, DANIEL R. ILGEN. COOPERATION, COMPETITION, AND TEAM PERFORMANCE: TOWARD A CONTINGENCY APPROACH. Academy of Management Journal (2003), Vol. 46, No. 5, 572590. 22 Deutsch, Morton. An experimental study of the effects of co-operation and competition upon group process. Human Relations, Vol 2, (1949), 199-232 23 Zhang Huayao,Shi Xiaokun. Cooperation and innovation of Japanese enterprises:The investigation from firm-level and project-level. Science Research Management (2011) DOI: CNKI:SUN:KYGL.0.2011-01-005 24 Jean Decety, Philip L. Jackson, Jessica A. Sommerville, Thierry Chaminade, Andrew N. Meltzoff. The neural bases of cooperation and competition: an fMRI investigation. NeuroImage 23 (2004) 744 751 25 PER BJRNTORP. Hypertension and the Metabolic Syndrome: Closely Related Central Origin. Blood Pressure (2000) Vol. 9, No. 2-3 : Pages 71-82 26 Charles Weissman. The Metabolic Response to Stress: An Overview and Update. Anesthesiology 73 (1990) 308-327 27 Karlson, B., Eek, F., Hansen, . M., Garde, A. H. and rbk, P. Cortisol variability and self-reports in the measurement of work-related stress. Stress and Health, (2011), 27: e11e24. doi: 10.1002/smi.1330

13

naprawd to ci bezporednio zabija i to z rnych stron. Jeli to ci nie przekonuje, wspomnijmy o wpywie stresu na niemowlta. Musimy zdawa sobie spraw, e rodow isko wpywa na nas nie tylko po urodzeniu. Informacje, jakie pd otrzymuje od matki s kluczowym czynnikiem indywidualnego rodowiska ycia podu28. Chronicznie zestresowana podczas ciy matka urodzi dziecko, ktre bdzie od pierwszych chwil ycia nastr ojone na wysoko stresujce rodowisko. Takie dzieci bd miay podwyszony poziom kortyzolu przez cae swoje ycie29. Niestety, w naszym spoeczestwie kobiety, aby mogy by wydolne finansowo nie przerywaj pracy w czasie ciy, co zwiksza prawdopod obiestwo pojawienia si takich sytuacji. Oczywicie, rodowisko rywalizacji nie tylko sprawia, e nasze dzieci staj si kalekami jeszcze przed urodzeniem, ale jego negaty wny wpyw utrzymuje si przez okres ich dziecistwa , a nawet dorosoci. Systemy oceniania bazuj na rywalizacji i hierarchii, np. uniwersalny system stopni policyjnych przeniesiony na realia systemw edukacyjnych na caym wiecie okaza si aktywnie zniechca dzieci od nauki. Zamiast inspirowa uczniw do pracy w celu osignicia swoich najwyszych moliwoci, zmusza ich do minimalnego nakadu pracy, niezbdnego by unikn poraki30. Podsumowujc, rywalizujce otoczenie bdzie zachcao do rywalizujcych zachowa, co powoduje mniejsz wydajno pracy, wyszy stres i skonno podejmow ania moliwie najmniejszego wysiku w celu uniknicia poraki lub straty. I wrcilimy do punktu wyjcia. W naturze, rywalizacja jest wszdzie. Zwierzta musz nieustannie konkurowa ze sob o ograniczone zasoby naturalne i przychylno stada. W nowoczesnym spoeczestwie, to si najwyraniej nie zmienio. Ludzie musz nieustannie rywal izowa ze sob o pienidze i status spoeczny. Pod przykrywk symboli dolara i rozrywki w dzisiejszym spoeczestwie panuj praktycznie identyczne zasady co w wieci e zwierzt. W naszym socjoekonomicznym systemie krluj ostre prawa natury, ktre zmuszaj nas do prymitywnych zachowa, takich jak rywalizacja i przemoc, by przetrwa, dokadnie tak, jak gdybymy cay czas yli w dziczy. Czy rzeczywicie stworzylimy prawdziw cywilizacj? Na pewno stworzylimy spoeczestwa, ale to osigny take szympansy31. Nazywanie tego, co stworzylimy cywilizacj, jest moim zdaniem, bardzo krtkowzroczne i kompletnie nielogiczne. Zamiast tego, myl, e rozsdniej byoby powiedzie, e d otychczasowa historia ludzkoci bya tylko faz przejciow, w ktrej wystpiy gwne przemiany ewolucyjne. Zmiany te odrniaj nas od prymitywnych gatunkw owcw zbieraczy, ktrymi bylimy przez wikszo naszego czasu na Ziemi. Czyni nas pierwsz
28

Aryeh D Stein, Patricia A Zybert, Margot van de Bor and LH Lumey. Intrauterine famine exposure and body proportions at birth: the Dutch Hunger Winter .International Journal of Epidemiology 2004;33:831836 (2004) doi:10.1093/ije/dyh083 29 Clarke, A. S., Wittwer, D. J., Abbott, D. H. and Schneider, M. L. Long-term effects of prenatal stress on HPA axis activity in juvenile rhesus monkeys. Developmental Psychobiology, (1994), 27: 257269. doi: 10.1002/dev.420270502 30 WANG X.H.YANG B. Why Competition may Discourage Students from Learning? A Behavioral Economic Analysis. Education Economics, Volume 11, Number 2, August (2003), pp. 117-128(12) 31 Frans B. M. de Waal. The Chimpanzee's Service Economy: Food for Grooming. Evolution and Human Behavior (1997) 18:375-386

14

inteligentn cywilizacj na tej planecie. Pisz to w roku 2012 i wyglda na to, e jest emy blisko koca tych przemian. Ju jestemy gotowi do stworzenia spoeczestwa, w ktrym bezlitosne prawa natury nie bd rzdzi naszym yciem. Spoeczestwa, w ktrym przemoc i rywalizacja bd stanowiy wyjtek a nie regu. A co najwaniejsze, m oemy w kocu stworzy spoeczestwo, w ktrym potrzeby kadego czowieka s speniane, a wszyscy ludzie s wolni i mog wykorzystywa swoje zdolnoci. W kocu jestemy w stanie stworzy co, co moe by naprawd nazwane cywilizacj. Wanie postawilimy kolejny krok w naszej ewolucji. Przyszo nam y w ciekawych czasach.

15

CZ PIERWSZA: JAK STWORZY CYWILIZACJ?

Nie moemy rozwizywa problemw uywajc takich samych schematw mylowych, jakimi posugiwalimy si kiedy te probl emy si pojawiay. Albert Einstein32

Gospodarka oparta na zasobach: szerokie spojrzenie


Pojcie gospodarki opartej na zasobach - w skrcie RBE (ang.: Resource Based Economy) tworzyo si przez cae ycie inyniera socjologii Jacque Fresco. Ju sama nazwa wskazuje czym jest RBE. Podczas gdy dzisiejsze systemy ekonomiczne oparte s na zarzdzaniu fikcyjnymi skrawkami papieru ozdobionymi twarzami umarych (zwanymi te pienidzmi), RBE opiera si na zarzdzaniu naturalnymi zasobami naszej planety (zwanych take rzeczami, ktrych wyczerpania musimy unikn) w sposb najbardziej wydajny. System ten rni si od aktualnego tym, e jest on celem dla wszyst kich. Podczas gdy celem systemu kapitalistycznego jest stay wzrost poziomy konsumpcji, w celu zapewnienia wzrostu gospodarczego (mimo faktu, e stay wzrost jest nierealny), celem dla RBE jest dostarczanie zasobw dla speniania potrzeb kadego czowieka. Innymi sowy, jednostka nie musi zarabia na swoje prawo do istnienia wykonujc stresogenn i niewolnicz przymusow prac. Zamiast tego, kady czowiek otrzymuje to, czego potrzebuje by y. W tym systemie nie ma adnego rodzaju waluty ani papierw wartociowych, ktre dyk-

32

Albert Einstien, Albert Einstein Quotes ThinkExist.com. (2011) Retrieved on 01-12-2011 <http://thinkexist.com/quotation/we_cant_solve_problems_by_using_the_same_kind_of/15633.html>

16

towayby warunki: nie bylimy duej skrpowani chci zysku, ktry w dzisiejszym systemie czsto nie ma nic wsplnego z rozumem33. Obecnie zwalczamy w sobie potrzeb automatyzacji, eby ludzie nie tracili miejsc pracy. Zwalczamy ide odnawialnych rde energii, ktre nie zanieczyszczayby naszej planety, poniewa nasza gospodarka oparta jest na paliwach kopalnych jak np. ropa naftowa. Oczywicie oznacza to, i pomimo faktu, e zasoby ropy w kocu si wyczerpi musimy zwiksza jej zuycie, eby zapewni gospodarce wzrost. Gdyby nie ograniczenia naszego obecnego systemu, takie mylenie byoby po prostu przestarzae. Chtnie bymy korzystali z osigni automatyki, ktra uwolniaby nas od wykonywania niechci anych czynnoci w pracy i ktra ma potencja do tworzenia lepszych produktw z wiksz wydajnoci. Korzystalibymy z odnawialnych rde energii z korzyci dla naszego zdrowia fizycznego, ale take dla dobra naszej planety i wikszego potencjau energetycznego. To oznaczaaby, e nie musielibymy zuywa nieodnawia lnych zasobw energii w niewyobraalnym tempie, a w zamian za to prbowa minimalizowa ich wykorzystanie i maksymalizowa wydajno. Dodatkowo, ogromn rnic midzy gospodark opart na zasobach a dzisiejsz ekonomi jest znaczca rola rzdw, prawa i granic pastw - nic z tych rzeczy nie musiaoby istnie. W RBE nie byoby koniecznoci formuowania rzdu lub jakiejkolwiek klasy rzdzcej. Ustalanie prawa i innych ogranicze wolnoci osobistej byyby w duej mierze zbdne. Nie byo by potrzebne ustalanie granic pastw, ktre nie zapewniaj absolutnie nic poza sztuczn separacj33. Zatem, jak niby miaoby to dziaa?!

czenie kropek
Najatwiej zrozumie RBE jeli si po prostu tego sprbuje i zacznie wyjania kady aspekt od podszewki. Pod koniec tej czci, powinnicie zrozumie jak ten system moe dziaa. Rozwiemy take zagadk spoeczestwa funkcjonujcego bez przepisw prawa, rzdw i pienidzy. Powinienem podkreli, e ten konspekt nie jest oficjalny. Jest to po prostu moja wasna interpretacja idei RBE, starajc si wypeni jak najwicej luk. Wikszo oglnych pomysw pochodzi bezporednio od Jacque a Fresco. Poczyem jego pogldy z wasnymi, w celu stworzenia wizji tego systemu. Do czasu, gdy zostanie on w jaki sposb wdroony, wikszo (o ile nie wszystkie) szczegw, o ktrych tutaj wspominam zostanie prawdopodobnie zastpionych lepszymi przez ekspertw konkre tnych dziedzin. Prbuj tylko da szczegowe przykady tego jak gospodarka oparta na zasobach (RBE) moe wyglda, eby pokaza, e model ten jest technicznie realny. Innymi sowy, naley rozway ten model jako prototypowy. Gdy tylko zostanie on wdroo-

33

Jacque Fresco. The Best That Money Can't Buy: Beyond Politics, Poverty, & War. Venus, Fla.: Global Cyber-Visions (2002)

17

ny, jest wysoce prawdopodobne, e okae si znacznie bardziej zoony ni ten tutaj zarysowany.

Energia
Nie wane jak dobrze zaprojektowane zostao spoeczestw o, nie moe one funkcjonowa bez jakiego sposobu wytwarzania energii. Obecnie naszym gwnym sposobem pozysk iwania energii jest wykopywanie martwych rolin i zwierzt z ziemi, a nastpnie palenie ich. Chocia jest to metoda do prymitywna, niemniej jednak generuje zaskakujco duo energii niszczc przy tym rodowisko a take bdc zagroeniem dla zdrowia ludz kiego34. Pomimo tych wad, nasz globalny system gospodarczy w tak duej mierze opiera si na paliwach kopalnych, e jestemy zmuszeni odoy na bok alternatywne sposoby pozyskiwania energii, eby utrzyma poziom zatrudnienia i wzrost gospodarczy. Skoro w RBE nie musielibymy martwi si o zatrudnienie i wzrost gospodarczy, nie byoby zatem powodu, aby trzyma si tych naruszajcych rwnowag ekologiczn oraz szkodliwych z punktu widzenia biologii rde energii. Zamiast tego, zwrcilibymy si ku niezliczonej liczbie zrwnowaonych rde energii odnawialnej, ktre maj znikomy lub ad nego negatywnego wpywu na rodowisko. Istnieje ogromna liczba takich rde energii, ktre mog by potencjalnie stos owane, ale ja chciabym zwrci uwag na tylko kilka z nich. Zaawansowane technologie sprawiaj, e energia wiatrowa i soneczna jest coraz bardziej wydajna. Wyniki bada sugeruj, e energia wiatrowa bdzie szybko konkurowa z pali wami kopalnymi, mimo istnienia systemu monetarnego35
36

. Logicznie rzecz biorc myl, e warto korzysta z

takich rde, skoro yjemy na planecie bdcej gigantyczn krc kul pen reakcji atomowych stale wysyajc darmow energi we wszystkich kierunkach. Na szczcie dla nas yjemy na takiej planecie, gdzie moemy wykorzystywa energi soneczn uywajc paneli sonecznych. Moemy te czerpa energi bezporednio z wiatru, ktry jest napdzany przez ciepo soneczne. Mimo tych wygd, czy nie byoby jeszcze lepiej mie znaczce rdo energii cieplnej tu pod naszymi stopami? Jak si okazuje, mamy to szczcie. Energia geotermalna w postaci ekstremalnego gorca wypenia wikszo naszej planety dostarczajc praktycznie nieograniczonego rda energii 37. Podczas gdy energia ta generuje niewielk ilo zanieczyszcze, zaawansowane system y geotermalne

34 35

Nicola Armaroli and Vincenzo Balzani. The Legacy of Fossil Fuels. Chem. Asian J. (2011) 6: 768 784 Antonia V. Herzog, Timothy E. Lipman, Daniel M. Kammen. RENEWABLE ENERGY SOURCES. EOLSS (2001) Part 4C 36 Yuji Ohya and Takashi Karasudani. A Shrouded Wind Turbine Generating High Output Power with Wind-lens Technology. Energies (2010) 3: 634649; doi:10.3390/en3040634 37 Enrico Barbier. Geothermal energy technology and current status: an overview. Renewable and Sustainable Energy Reviews (2002) 6: 3-65

18

bd w stanie dodatkowo redukowa t ilo, zwikszajc przy tym wydajno zatrzymujc CO2 we wntrzu ziemi zamiast pompowa go do atmosfery38. Kade z tych rde jest wykorzystywane w pewnym stopniu dzisiaj, ale jest rda energii, ktre nie jest wykorzystywane w tak duej mierze, a jest niezwykle bogate i cakowicie czyste. Mwi o energii naszych oceanw, a dokadniej o energii pyww (prdw) i fal morskich. Polega to na wykorzystaniu energii fal powierzchniowych i konwertowanie ich energii kinetycznej w energi elektryczn. Proces ten moe osiga zdumi ewajco wysok - 99% skuteczno39. Poniewa fale powierzchniowe s napdzane przez wiatr, jest to rwnie porednia metoda wykorzystania mocy soca. Innym bogatym rdem energii oceanicznej s prdy z ktrych moemy wykorzysta energi kinetyczn przypyww i odpyww oceanu w celu wytworzenia energii elektrycz nej40. Poniewa przypywy s tworzone przez siy grawitacyjne Ksiyca, faktycznie bdziemy wykorzystywa energi grawitacyjn ksiyca. Nie znajdziesz bardziej czystego rda energii ni grawitacja! Ponadto, w celu zapewnienia staej dostawy energii z tych rde, bdzie konieczne korzystanie z super-kondensatorw. Super-kondensator jest urzdzeniem, ktre prz echowuje du ilo adunku elektrycznego, co w rodzaju gigantycznej baterii41. Bd one wykorzystywane w celu zapewnienia staego dostpu do prdu pozyskiwanego ze rde o zmiennej energii wyjciowej. Przykadowo w wietrzny dzie turbiny wiatrowe mog gen erowa wicej energii ni jest to potrzebne. Nie pozwalajc na jej marnowanie si byaby przechowywana w pobliu w super-kondensatorach by wykorzysta j, gdy wiatr byby sabszy generujc jej mniej. Ta sama logika dotyczyaby rwnie paneli sonecznych, ktre wytwarzaj energi w zalenoci od zmiany pogody i promieni sonecznych w cigu dnia. Strategia korzystania z super-kondensatorw zagwarantuje, e przerwy w dostawie prdu bd przeszoci. Jak wida istnieje ogromna rnorodno zrwnowaonych, przyjaznych rodow isku rde energii, ktre mogyby zapewni moc, ktra jest niezbdne do dziaania spo eczestwa. W rzeczywistoci energia soneczna moe teoretycznie dostarczy 1000 razy wicej energii ni zuywamy jej obecnie na Ziemi42. Chodzi o to, e nie ma absolutnie adnego powodu dla ktrego nie moglibymy zasili caego globalnego spoeczestwa za

38

Pruess, Karsten. Enhanced geothermal systems (EGS) using CO2 as working fluid - A novel approach for generating renewable energy with simultaneous sequestration of carbon. Geothermics (2006) 39 S. G. Siegela, T. Jeansa, T. E. McLaughlina. Deep ocean wave energy conversion using a cycloidal turbine. Applied Ocean Research (2011) 40 CHRIS GARRETT & PATRICK CUMMINS.The power potential of tidal currents in channels. Proc. R. Soc. A (2005) 461, 2563 2572. doi:10.1098/rspa.2005.1494 41 Jintao Zhang, Jianwen Jiang, Hongliang Li and X. S. Zhao. A high-performance asymmetric supercapacitor fabricated with graphene-based electrodes. Energy Environ. Sci., (2011) 4, 4009-4015. DOI: 10.1039/C1EE01354H 42 Snil. Energy from the Sun. Advanced Power & Energy Inc. (2006) Retrieved on 15-08-2011

19

pomoc czystych, zrwnowaonych rde energii, poza faktem, e nie s one zyskowne, jak obecnie uywane paliwa kopalne.

Uytkowanie i zarzdzanie zasobami


Wszystko idzie dobrze i wypompowujemy due iloci energii, ale nie wyjdzie nam to na dobre chyba e jestemy w stanie zapewni potrzeby naszego gatunku. Wszystko zacz yna si zasobw naszej planety. Jak mwi nazwa gospodarka oparta na zasobach wszystko opiera si o zarzdzanie zasobami naszej planety w moliwie skuteczny i odpowiedzialny sposb. Ma to zapewni, e zawsze znajdzie si wystarczajco duo rodkw dla kadego czowieka, aby nie tylko przetrwa, ale i rozwija si. Tak wic nie tylko musimy by odpowiedzialni za wykorzystanie zasobw, ale powinnimy rwnie upewni si, e cay proces jest zautomatyzowany najbardziej jak to tylko moliwe. Zacznijmy od tego, ktre zasoby s najwaniejszymi dla wszystkich: ywno i woda. Na dzie dzisiejszy podstawow metod wytwarzania ywnoci jest uprawianie rolin w ziemi, ktre mamy nadziej e wyrosn. Mimo rozwoju rolnictwa przez okoo 12000 lat nie mamy jak na razie adnych znaczcych postpw na drodze rozwoju y wnoci. Zamiast tego polegamy na trady cyjnych metodach, takich jak nawadnianie i modlimy si by nie nastpia susza. Czy nie byoby dla nas bardziej sensowne by korzysta z zaawansowanych technologii rolniczych? Tu wanie wkracza pojcie pionowych farm (ang.: vertical farms). To budynek w ktrym uywa si hydroponicznej i aeroponicznej uprawy rolin na skal przemysow w kontrolowanym rodowisku. Poniewa caa ywno jest uprawiana w zamkniciu wic nie musimy si ju brudzi uprawiajc jej w ziemi. Zamiast tego moemy uprawia ywno wszdzie tam, gdzie mona zbudowa wie nie martwic si o por roku i pogod. Ponadto uprawianie ywnoci w rodowisku kontrolowanym oznacza, e nie musimy ju uywa trujcych pestycydw lub innych szkodliwych substancji chemicznych, a w zamian mie czysto ekologicznie uprawy. Faktycznie hydroponika i aeroponika potrzebuj 5-10% wody i skadnikw odywczych, ktre s zuywane przy tradycyjnej meto dzie. Nagle okazuje si, e mamy zdolno do znacznego zwikszenia produkcji ywnoci i d ostpna moe by w zasadzie wszdzie. Budynki mieszkalne mog mie kilka piter powiconych hodowli zapewniajc dostp do wieych, lokalnych produktw organicznych. Ta sama metoda moe by stosowana w szkoach i szpitalach. Oczywicie w zwizku z uprawianiem ywnoci w budynku a nie na farmie nie byoby potrzeby transportowania jej setek kilometrw do miasta i zuywania duej iloci energii, gdy jedzenie byoby uprawiane tu za rogiem jeli nie kilka piter nad kiem. Najlepsze z tego wszystkiego, e w tym systemie odpady i woda mog by cigle poddawane recyclingowi, co znacznie zmniejszy ilo potrzebnych zasobw, aby utrzyma dziaanie pionowej uprawy i zapo20

biegnie wytwarzaniu duej iloci odpadw w gospodarstwach domowych. Ostatecznie ta jedna technologia moe pozwoli nam wytwarza wystarczajc iloci ywnoci, by wyywi ca ludzk populacj. Lista korzyci nie ma koca43. Oczywicie, opierajc si wycznie na pionowej uprawie zakadamy, e wszyscy s wegetarianami. Bez obaw mj wszystkoerco. Badania w dziedzinie sztucznej produkcji misa nabieraj tempa. Poprzez kontrolowane namnaanie tkanki miniowej, sztucznie odywianej, bdzie moliwe wytwarzanie produktw zwierzcych (take skr i futer do produkcji odziey) bez koniecznoci zabijania zwierzt. Ponadto w kontrolowanych warunkach znacznie zmniejsza si ryzyko przedostania si chorb zwierzcych do twojej jamy ustnej jak i powoduje brak zanieczyszcze zwizanych z tradycyjn produkcj misa i eliminuje potrzeb wycinania lasw pod pastwiska dla zwierzt. Gwn wad jest to, e sztuczna produkcja misa jest jeszcze w powijakach. Wymagane s dalsze badania zanim sztuczne miso bdzie produkowane na skal przemysow, szczeglnie w systemie monetarnym. Niemniej jednak perspektywa produkowania misa idealnej jakoci bez obaw o choroby, zanieczyszczenie rodowiska lub cierpienie zwierzt sprawia, e jest to pole na ktrym trzeba si skoncentrowa w najbliszej przyszoci44. To pokrywa produkcj ywnoci, ale co z wod? Mimo, e wikszo naszej plan ety jest ni pokryta nie nadaje si ona do picia przez ludzi. Jak wic rozwiemy problem dajc kademu czowiekowi dostp do czystej wody? Przecie to nie jest tak, e moemy stworzy wod z powietrza, nieprawda? Waciwie to cakowicie moliwe. Atmosferyczne wytwornice wody maj zdolno pobierania czystej wody z wilgoci, ktra jest uwiziona w powietrzu45. Naley pamita, e gdy woda odparowuje z naszych sonych oceanw jest bez soli. Wilgo, ktra jest obecna w naszej atmosferze bdzie rzeczywicie w stanie dostarczy nam uniwersalne rdo czystej wody. Ona pywa dosownie przed naszymi oczami. Mamy ju zatem potencja do wyeliminowania godu i zapewnienia, e aden czowiek nie bdzie ju pi zanieczyszczonej wody. Niele jak na pocztek. Jednake is tniej inne ni jedzenie zasoby, ktre naley wzi pod uwag i z ktrych wikszo w ymaga czerpania bezporednio ze rodowiska. Zanim rozpoczniemy wydobywanie zasobw musimy najpierw mie system, aby ledzi ile kadego zasobu mamy, gdzie si znajduj i jakie jest ich tempo zmian. Wstpne badania prawdopodobnie bd musiay by wykonywane przez ludzi, tak jak obecnie. Jednak po pierwszym zestawieniu danych reszta procesu mogaby by zautomatyzowana.

43

DICKSON D. DESPOMMIER. A Farm on Every Floor. NY Times OP-ED Contributor. 23-08-2009. Retrieved on 03-09-2011 <http://www.nytimes.com/2009/08/24/opinion/24Despommier.html?pagewanted=print> 44 Z.F Bhat and Hina Bhat. Animal-Free Meat Biofabrication. American Journal of Food Technology (2011) 6(6):441-459 45 Keith White, Atmospheric Water Generator. U.S. Patent 2 010 057 371. 26-05-2011

21

Powiedzmy, e chcemy na przykad ledzi liczb drzew w lesie. Po pierwsze nie wysyamy zespou badawczego do ich oszacowania poprzez policzenie na jakim obszarze i pomnoenie przez wielko skadajc si na ca powierzchni lasu (proces zwany prbkowaniem). Liczba ta bdzie zapisana w bazie zarzdzania surowcami (ang. : Resource Management Database). Zamiast wszystkich danych zamknitych w jednym komputerze, byyby rozprowadzane w sieci na caym wiecie (podobnie jak Internet) w celu z apewnienia, e jeden komputer w przypadku awarii nie spowoduje uszkodzenia systemu. Kiedy skoczymy badania wstpne, moglibymy stworzy system kamer lub automatycznych czujnikw, ktre bd w stanie policzy aktualn liczb drzew obecnych na przykadowym obszarze i stale porwnywa j do pocztkowo wpisanej do systemu. To pozwoli nam nie tylko ledzi ile jest drzew, ale rwnie jaki jest ich stopie wykorzystania i odnowienia przez dugi okres. Ta sama logika musiaaby by zastosowana do duych z zasobw wszelkiego rodzaju na caym wiecie. Istotne jest, e moemy ledzi takie zasoby jak ilo sodkiej wody, populacji zwierzt i rzadkich z metali. Majc wszystkie informacje zintegrowane na caym wiecie Internetowo w bazach danych informacje zawsze byyby dostpne dla kadego na caym wiecie. Chocia ta metoda ledzenia jest mniej ni doskonaa, to postp technologiczny moe sprawi, e cay proces bdzie bardziej precyzyjny i zautomatyzowany. Dobrze, ju wiemy ile mamy wszystkich gwnych zasobw i gdzie si znajduj. Nastpnie musimy je wyodrbni i udoskonala, abymy mogli z nich korzysta. Na szczcie dla nas istniej ju autonomiczne systemy wydobywajce surowce. Wemy na przykad proces wydobycia z podziemnych. Powierzchniowe automatyczne systemy radarowe s w stanie stworzy map podziemnych z i przekazywa j do operatora w czasie rzeczywistym46. W gospodarce zasobowej (RBE) operatorem byby po prostu komputer otrzymujcy dane z bazy zarzdzania zapasami i globalnej bazy potrzeb (ang. : Global Demand Database) wicej na ten temat wkrtce. Gdy obszar jest ju zmapowany, autonomiczne systemy kopania s w stanie porusza si w skale i precyzyjnie okreli, jak wyodrbni potrzebny minera47. Transport mineraw mona zrealizowa przy uyciu zautomatyzowanych ciarwek48. Po wydobyciu i przetransportowaniu minera y musz by oczyszczane, aby nadaway si do wykorzystania. Po raz kolejny los umiec ha

46

E. Widzyk-Capehart, G. Brooker, S. Scheding, A. Maclean, R. Hennessy, C. Lobsey and M. Sivadorai. Millimetre Wave Radar Visualisation System: Practical Approach to Transforming Mining Operations, Mechatronics and Machine Vision in Practice (2008) Part 3, 139-165, DOI: 10.1007/978-3-540-74027-8_12 47 Paul J.A. Lever. Mining Automation: The Future, and an Excavation Automation Example. Proc. 2011 Australian Conference on Robotics and Automation 48 Drew Bellamya, and Luka Pravica. Assessing the impact of driverless haul trucks in Australian surface mining. Resources Policy. (2011) Vol 36, Issue 2 , Pages 149-158

22

si do nas los, gdy automatyzacja procesu rafinacji jest cakowicie moliwa ju dzi49. Po ukoczonym procesie rafinacji bdziemy gotowi, aby przej do produkcji i dystrybucji.

Produkcja towarw
Tutaj zaczyna si robi naprawd interesujco. Gwnym celem RBE jest zapewnienie wszystkim niezbdnych towarw i usug, potrzebnych do szczcia, zdrowia i produktywnego ycia. Ale jak mona by to osign? Jednym sowem: automatyzacja. Automatyzacja jest procesem zastpujcym prac ludzi przez maszyny, ktre wykonuj to samo zadanie. Zobaczmy jak automatyzacja bdzie stosowana do caej pracy na bazie procesu produkcyjnego dzi przestarzaego. Zaczniemy od rozmowy na temat konkretnego rodzaju technologii, ktra jest kl uczem do caego procesu produkcyjnego w RBE: produkcja czci. Produkcji czci powszechnie znana jako drukowanie 3-D (ang.: 3-D printing) jest procesem w ktrym cay obiekt jest budowany warstwa po warstwie a do gotowego produktu. W ten sam sposb 2-wymiarowe drukarki nakadaj warstw tuszu na papier w celu utworzenia obrazu 2-D, a drukarki 3-D dodatkowo warstw materiau na szczycie poprzedniej w automatyczny sposb modelujc obiekt fizyczny z modelu zaprojektowanego ko mputerowo. Co wicej, obiekty nie musz mie prostych ksztatw. Wydrukowa mona skomplikowane ksztaty i czci ruchome uywajc rnych materiaw. Ma to kluczowe znaczenie poniewa nie bdziemy wicej polega na tradycyjnych technikach produkcji masowej, gdzie produkt jest zmontowany z odrbnych czci. Zamiast tego produkt jest zbudowany w jednym kawaku, dziki czemu materiay bd czone w zintegrowany sposb, ktry po prostu nie jest moliwy przy uyciu tradycyjnej produkcji. Mniejsze drukarki 3-D mog tworzy obiekty przy uyciu tworzyw termoplastycznych, ktre s biodegradowalnymi tworzywami sztucznymi pochodzcymi od materiaw rolin nych, takich jak skrobia kukurydziana50
51

. Due drukarki 3-D s zwane po angielsku contour crafting. Maszyny te

umoliwiaj skonstruowanie wielopokojowego domu z pen struktur hydrauliczn, elektroniczn i w peni zintegrowan w jeden dzie bez potrzeby jakiejkolwiek pracy ludzi. Ta metoda budowy generuje znacznie mniej odpadw ni kutykajce stawianie domw z drewna i cegie. Produkuj budowle, ktre s bardziej odporne na ekstre malne warunki pogodowe jak np. trzsienia ziemi czy powodzie. Korzystajc z takiego procesu produkcji

49

Steen, Idar | Myrbostad, Erling | Haugen, Terje | Haakonsen, Arild. Hycast SIR- A Unique Concept for Inline Melt Refining. Minerals, Metals and Materials Society/AIME (2010) 14-18 50 Drumright, R. E., Gruber, P. R. and Henton, D. E. Polylactic Acid Technology. Advanced Materials, (2000) 12: 18411846. doi: 10.1002/1521-4095(200012)12:23<1841::AIDADMA1841>3.0.CO;2-E 51 Anders Sdergrdb, Mikael Stolta. Properties of lactic acid based polymers and their correlation with composition. Pr ogress in Polymer Science (2002) Volume 27, Issue 6, Pages 1123-1163

23

wszystko, co trzeba zrobi, aby zbudowa praktycznie kady obiekt od podstaw to model w komputerze i troch wyobrani52
53 54

Faktem jest, e wikszo uytkownikw drukarek 3 -D bdzie uywa do tworzenia materiaw termoplastycznych na niespotykanym wczeniej poziomie wydajnoci. Od momentu wdroenia termoplastycznych materiaw pochodzenia rolinnego nie bd ju wymagane paliwa kopalne do produkcji tworzyw sztucznych. Zamiast tego, bdziemy mogli dosownie hodowa nasze tworzywa sztuczne w wyej wymienionych, pionowych gospodarstwach. Niektre z nich bd przeznaczone na otrzymywanie tworzyw termoplastycznych. A poniewa tworzywa te ulegaj biodegradacji nie bdziemy ju nigdy wyrz uca adnych plastikowych rzeczy. Zamiast tego zuyte produkty z tworzyw sztucznych bd przesyane z powrotem do pionowych farm w ktrych bd kompostowane. Skadniki pokarmowe mog by ponownie uyte do wyhodowania rolin, ktre stay by si termoplastycznoci jutra, co pozwolioby nam na realizowanie niezwykle skutecznej formy recyklingu. Typy skadowisk i wysypisk, ktre znamy nie bd do pomylenia w RBE. Teraz, kiedy rozumiemy nieco wicej na temat naszej metody, moemy zacz dyskusj na temat procesu produkcji towarw. Jedn z gwnych rnic midzy RBE i dzisiejszym systemem ekonomicznym jest to, e nie bylibymy ju zmuszani do tworzenia mniej wytrzymaych towarw w celu utrzymania ich niskiej ceny. Inaczej mwic w RBE kady utworzony element bdzie absolutnej najwyszej jakoci, ktry jest fizycznie moliwy. Dzisiaj wielu z nas musi kupowa tasze produkty, poniewa nie moemy sobie pozwoli na zakup wszystkiego co najlepsze. Podobnie producenci zmuszeni s do tworzenia produktw o niszej jakoci, gdy nie mog pozwoli sobie na budow wszystkiego w najlepszej jakoci. Wynika z tego ciga konieczno wymiany zuytych ubra, naprawianie samochodw i wyrzucanie zepsutych produktw, ktre od samego pocztku nie byy tworzone by ywotno ich bya bardzo duga. Potrzeba ograniczania kosztw przekada si na marnotrawienie zasobw, energii i czasu, co jest absolutnie nie do przyjcia. Tak wic w RBE pjdziemy drog maksymalnej wydajnoci i red ukcji odpadw do minimum. Tworzc kady produkt najtrwalej jak to tylko moliwe. Podobnie wszystkie

52

Behrokh Khoshnevis. AUTOMATED CONSTRUCTION BY CONTOUR CRAFTING RELATED ROBOTICS AND INFORMATION TECHNOLOGIES. Journal of Automation in Construction Special Issue: The best of ISARC 2002, (2004) Vol 13, Issue 1, pp 5-19. 53 Sells, Ed, Smith, Zach , Bailard, Sebastien, Bowyer, Adrian and Olliver, Vik. RepRap: The Replicating Rapid Prototyper: Maximizing Customizability by Breeding the Means of Production. HANDBOOK OF RESEARCH IN MASS CUSTOMIZATION AND PERSONALIZATION, (2010) 54 Hongkyu Kwon. EXPERIMENTATION AND ANALYSIS OF CONTOUR CRAFTING (CC) PROCESS USING UNCURED CERAMIC MATERIALS. Doctoral Dissertation Presented to the UNIVERSITY OF SOUTHERN CALIFORNIA, FACULTY OF THE GRADUATE SCHOOL. (2002) <http://craft.usc.edu/CC/Welcome_files/resources/HK-Thesis.pdf>

24

produkty elektroniczne musz by tak produkowane, aby mona byo je rozbudowywa najatwiej jak to moliwe. Podajc tym tokiem rozumowania nie bdziemy musieli wyrzuca starego komputera tylko dlatego, e nowe s szybsze. Zamiast tego moglibymy zapewni ich funkcjonalno na moliwie jak najwyszym poziomie. Tym samym absolut nie kady produkt, ktry nie moe by cigle polepszany naleaoby podda recy klingowi lub biodegradacji. Po prostu nie ma powodu by tworzy gry odpadw jeli mona tego unikn. Wytwarzajc produkty w ten sposb na samym pocztku pojawia si jedna wada: Standaryzacja. Jeli tworzymy kady produkt w najlepszy moliwy sposb, to czy nie sprawimy, e kady produkt bdzie identyczny? Przykadowo czy nie kady samochd bdzie wyglda tak samo? Czy nie kady T-shirt lub komputer bdzie wyglda jak kady inny? Moe powodowa obawy u ludzi to, e zredukowana bdzie indywidualno i osobista ekspresja. Na szczcie istnieje bardzo proste rozwizanie tego problemu: Personal izacja. Jako e kady produkt jest tworzony od podstaw, to moliwoci jego personalizacji s znacznie wiksze ni obecnie. Najlepszym przykadem jest produkcja odziey. Lu dzie czsto uywaj odziey by pokaza swoj indywidualno, pomimo faktu, e praktycznie wszystko, co nosimy zostao zaprojektowane przez kogo innego. Faktycznie wiele z tego co nosz ludzie uzalenione jest od trendw w brany mody i szybko zdajemy sobie spraw jak pozornie wyraamy dzisiaj swoj indywidualno. Zamy, e yj w RBE i chc zamwi T-shirta (bdziemy mwi o dystrybucji produktw ju niedugo). Usiadbym przy komputerze i uybym standardowego modelu koszulki. Dostosowabym kolor, ksztat, rozmiar i wprowadzibym inne powierzchowne zmiany, takie, jakie bym chcia. Produkt kocowy nadal bdzie trway i wytrzymay jak standardowy model Tshirta, bdc osobistym wyrazem mojej indywidualnoci. Dlatego w RBE jakiekolwiek dobra osobiste bd dostpne zarwno jako standardowe jak i konfigurowalne. Dla produktw publicznych (o czym porozmawiamy niedugo) nie byoby adnej realnej potrzeby ich modyfikowania. Te rodzaje towarw bd zasadniczo identyczne w celu zmini malizowania zuycia rodkw, gdy nie potrzebuj one wyrnienia. Tak wic w RBE wszystkie produkty bd tworzone od podstaw bez koniecznoci ludzkiej pracy, w moliwie najlepszej jakoci nadajce si do ponownego przetworzeni a lub ulegajcych biodegradacji i standaryzacji zachowujc powszechn rozbudow urzdze elektronicznych oraz w peni konfigurowalne dobra osobiste takie jak ubrania. To spowoduje, e system produkcji bdzie znacznie bardziej oszczdny i o wiele bardziej wydajny oraz zindywidualizowany ni dzisi aj. Na razie mamy tylko pierwsz poow rwnania: towary. Teraz porozmawiajmy o tym, jak bd wyglda usugi w RBE.

25

Usugi
Zajmuj wiksz cz prowadzenia spoeczestwa w porwnaniu do dbr mate rialnych. Kontynuujc nasz filozofi uwolnienie ludzi od pracy w miar moliwoci prawie wszystkie usugi bd zautomatyzowane. Moe si to wydawa niewykonalne na pierwszy rzut oka, ale musimy pamita, e wiele usug ktre istniej dzisiaj nie bdzie istniao w RBE. Wszelkie zawody majce powizanie z finansami, prawem, reklam, biznesem czy polityk nie bd istniay, gdy nie bdzie ju takiej potrzeby. Jeli czujesz si zdezorientowany brzmieniem ostatniego zdania przeczekaj kilka nastpnych akapitw. Pod koniec tej czci wszystko si wyjani. Po prostu musimy opisa kilka rzeczy. Zatem jakie usugi bd nadal istnie w RBE? Bdziemy nadal potrzebowa opieki medycznej, systemu edukacji, sektora bada naukowych, sztuki spoeczestwa i to tyle. Mniej krytyczne usugi takie jak automatyczne restauracje i dostawa ywnoci bd nadal istnie, aby da ludziom miejsca w ktrych bd si spotyka i je razem, poni ewa interakcja spoeczna jest absolutnie niezbdne do produkcji zdrowych ludzi. W rzeczywistoci zautomatyzowane restauracje, kucharze-roboty ju istniej, a automatyzacja bdzie podstaw przygotowania ywnoci w RBE, zarwno w domu jak i miejscach publicznych55
56 57

. Teraz porozmawiajmy troch o kadym z gwnych rodzajw usug oraz

w jaki sposb dziaaj. Na dzie dzisiejszy jest mao prawdopodobne, eby usugi medyczne mogy by cakowicie zautomatyzowane, ale nadal mona znacznie odciy lekarzy poprzez zape wnienie spoeczestwu duo lepszej opieki zdrowotnej od znanej nam dzisiaj. Dodatkowo usuwajc szkodliwe dla zdrowia zanieczyszczenia uywanych dzisiaj rde energii, korzystanie z organicznej diety bdzie miao tendencj do tworzenia organizmw, ktre s bardziej odporne na choroby58. Poprzez oglnie dostpn edukacj dla wszystkich ludzi jest prawdopodobne, e ludzie bd bardziej kompetentni w utrzymaniu wasnego zdrowia. Ponadto, kady czowiek jest zdolny do monitorowania wasnego zdrowia dziki wynalazkom takim jak lustro, ktre bdzie w stanie zmierzy ttno, cinienie, poziom tlenu we krwi i zdrowie ukadu oddechowego tylko stojc przed nim59. Logika jest do prosta. Tworzc spoeczestwo ludzi znacznie mniej naraonych na choroby chcielibymy zmniejszy obcienie lekarzy. Wspomniaem, e pomys zwikszenia automatyzacji usug m e55

Cristen Torrey, Aaron Powers, Matthew Marge, Susan R. Fussell, Sara Kiesler. Effects of Adaptive Robot Dialogue on Information Exchange and Social Relations. HRI'06, March 24 (2006) 56 Steve Rosenberg, Fast Food, German Style. BBC News. 08-04-2008. Retrieved on 19-08-2011 <http://news.bbc.co.uk/2/hi/7335351.stm> 57 Reuters, Japan launches 'ramen robot chef'. ABS-CBN News. 08-05-2009. Retrieved on 19-08-2011 <http://www.abscbnnews.com/lifestyle/08/05/09/japan-launches-ramen-robot-chef> 58 M. Huber, E. Rembiakowskab, D. Srednickab, S. Bgelc, L.P.L. van de Vijvera. Organic food and impact on human health: Assessing the status quo and prospects of research. NJAS - Wageningen J. Life Sci. (2011), doi:10.1016/j.njas.2011.01.004 59 Gregory Mone, 2011 Invention Awards: A Mirror That Monitors Vital Signs PopSci. 26-05-2011. Retrieved on 10-092011 <http://www.popsci.com/diy/article/2011-05/2011-inventionawards-picture-health>

26

dycznych nie jest tak nieprawdopodobny, jak mogoby si wydawa. Obecnie roboty s w stanie aplikowa precyzyjne zastrzyki60. Zminiaturyzowane pywajce i pezajce roboty s w stanie porusza si w naszym ciele w celu moni torowania zdrowia od wewntrz61. Roboty chirurdzy s w stanie wykona inwazyjne zabiegi operujc czowieka z wiksz dokadnoci majc wicej moliwoci 62
63

. W RBE mamy zatem maksymalne wykorzy-

stanie automatycznych robotw-medykw w celu zminimalizowania obcienia ludzilekarzy w przyszoci, co byoby moliwe bez cigej potrzeby martwienia si o koszty. Ludzie nadal prawdopodobnie wymagaliby pomocy w specjalistycznych przypadkach, korzystajc z oglnie funkcjonujcych robotw, a potrzeba cigej interwencji by spada, gdyby poprawia si technologia i teoretycznie mogc sta si zbdn w przyszoci. Jest ju moliwe uywanie przez lekarzy robotw awatarw, ktre umoliwi im interakcj z pacjentem bez ich obecnoci w tym samym pomieszczeniu (lub kraju)64. Zatem podczas pocztkowych etapw RBE, zautomatyzowane roboty speniayby gwnie rol asystentw lekarzy i pielgniarek, wykonujc podstawowe zadania, takie ja k monitorowanie pacjenta i nieskomplikowane diagnozowanie, jak i przejmujc brudn robot robic zastrzyki i operujc. W midzyczasie lekarze bd mogli powica wicej czasu przypadkom szczeglnym lub rzadkim, bezporedniemu kontaktowi z pa cjentem lub badaniom medycznym. Uchroni nas to przed tym by jeden lekarz rozoy swj czas pomidzy du liczb pacjentw lub stajc si przemczonym lub zestresowanym, co obecnie jest wsplnym problemy lekarzy. Z czasem coraz wicej zada wykonywanych przez lekarzy bdzie przekazywane automatom, a ludzie zostan cakowicie skierowani do zada badawczych i bardzo szczeglnych przypadkw. Oczywicie lekarze nie mogliby istnie, jeli nie byoby kompleksowego systemu edukacyjnego. Edukacja w RBE bdzie wyglda zupenie inaczej ni dzisiejsza, ktra jest oparta na systemie wspzawodnictwa, w ktrym uczniowie musz walczy ze sob o oceny i popularno, co obnia poziom wiedzy niemal wszystkich studentw65. Osobicie jestem zaskoczony zdolnoci tradycyjnych szk zmieniajcych najbardziej interesujce tematy w nudzce bzdury, ktre musz by recytowane na egzaminach w celu otrzymania umownej oceny rzekomo reprezentujcej posiadan wiedz. Zamiast edukacji RBE pod-

60

Dan Stoianovici, Kevin Cleary, Alexandru Patriciu, Dumitru Mazilu, Alexandru Stanimir, Nicolae Craciunoiu, Vance Watson, and Louis Kavoussi. AcuBot: A Robot for Radiological Interventions. IEEE TRANSACTIONS ON ROBOTICS AND AUTOMATION (2003) VOL. 19, NO. 5 61 Kosa, G.; Shoham, M.; Zaaroor, M. Propulsion of a Swimming Micro Medical Robot. Robotics and Automation (2005) 62 Danilchenko, Andrei; Balachandran, Ramya; Toennies, Jenna L.; Baron, Stephan; Munske, Benjamin; Fitzpatrick, J. Michael; Withrow, Thomas J.; Webster, Robert J. III; Labadie, Robert F. Robotic Mastoidectomy. Otology & Neurotology: (2011), Volume 32, Issue 1, pp 11-16 doi: 10.1097/MAO.0b013e3181fcee9e 63 Herman, Benot, Docquier, Nicolas, Collard, Jean-Franois. Multibody-aided design, control and performance assessment of a novel minimally invasive surgical robot. Proceedings of the ECCOMAS Thematic Conference Multibody Dynamics (2011) 64 Paul D. Thacker. Physician-Robot Makes the Rounds. AMA. (2005) 293(2):150. doi:10.1001/jama.293.2.150 65 Simon, Sidney B. and Bellanca, James A. Degrading the Grading Myths: A Primer of Alternatives to Grades and Marks. Washington, D.C.: Association for Supervision and Curriculum Development (1976)

27

y za modelem podobnym do metody Montessori. W skrcie szkoy z metod nauczania Montessori zachcaj do samodzielnej nauki poprzez zabaw i interakcj. Dzieci w rnym wieku s zgrupowane razem a nieizolowane wic modsze dzieci mog uczy si od starszych, a starsze wzmacniaj swoj nauk w sposb praktyczny poprzez nauczanie modszych. Nauczyciele zamiast odgrywa role dyktatorw dziaaj po prostu jako prz ewodnicy. S dostpni eby nakierowa, dziecko gdy tego wymaga, ale te w celu zapewnienia, e wszystko dziaa sprawnie przy jak najmniejszej ingerencji. Tego typu systemy edukacyjne okazay si by tak samo skuteczne (a czasem bardziej) jak tradycyjne szkoy skupiajc si na konkretnym nauczaniu w dodatku produkujc ludzi o wyszym rozwoju spoecznym66
67 68

. To ta jako, ktr wnosz szkoy typu Montessori jest znaczca

dla sukcesu RBE. Obywatele systemu RBE bd lepiej wsppracowa bd mniej antag onistyczni, bardziej towarzyscy, mniej agresywni i oglnie bd si lepiej rozwija psychospoecznie w porwnaniu do tych z nas, ktrzy zostali zmuszeni do niesamowicie wadliwego systemu edukacyjnego jaki mamy dzisiaj67
68 69

Jak zatem bdzie wyglda edukacja w zautomatyzowanym spoeczestwie? Oto przykad potencjau wynikajcego z systemu Montessori. Naley jeszcze raz podkreli, e jest to przykad systemu i niekoniecznie jest przewidywaniem tego jaki ten system edukacyjny mgby by. Wczesny rozwj dziecka bdzie w duo wikszej mierze w rkach rodzicw i spoecznoci ni dzisiaj. Gwnym zadaniem rodzica byoby nauczy dziecko pod stawowych umiejtnoci jakimi jest: czytanie, pisanie i korzystania z komputera, tak eby dziec ko byo przygotowane do szkoy. Jednak zamiast zmusza dzieci do pjcia do szkoy w pewnym wieku byaby moliwo odwiedzania centrum edukacji , dopiero wtedy gdy dziecko czuoby si gotowe. Podczas wczesnych etapw edukacji wszystkie dzieci dzieli yby wsplny plac zabaw peen zabawek i innych obiektw (takich jak np. podstawowe przybory malarskie), ktre zachcayby do rozwoju poznawczego od najmodszych lat. Miejsce to byyby wyposaone w komputery, ktre pozwoliyby na dostp do podstawowych lekcji z takich przedmiotw jak: matematyka, nauki przyrodnicze, sztuka, literatura i historia. Proces ten nie bdzie wymaga obecnoci nauczycieli czy rodzica, gdy dzieci bd uczy si od siebie, a komputerowa baza danych peniaby rol nauczyciela / pomocnika. Mimo wszystko myl, e wielu rodzicw bezporednio zaangaowaoby si w nauk swoich dzieci i stao by si to norm. Niezmuszani do pracy rodzice, mogliby
66

Christopher Lopata, Nancy V. Wallace, Kristin V. Finn. Comparison of Academic Achievement Between Montessori and Traditional Education Programs. Journal of Research in Childhood Education (2005)Vol. 20, No. 1 67 Angeline Lillard and Nicole Else-Quest. Evaluating Montessori Education. Science 313, 1893 (2006) DOI: 10.1126/science.1132362 68 Kevin Rathunde. A COMPARISON OF MONTESSORI AND TRADITIONAL MIDDLE SCHOOLS: MOTIVATION, QUALITY OF EXPERIENCE, AND SOCIAL CONTEXT. The NAMTA Journal (2003) Vol. 28, No. 3 69 American Montessori Society, Introduction to Montessori American Montessori Society. (2011) Retrieved on 16 -082011 <http://www.amshq.org/Montessori%20Education/Introduction%20to%20Montessori.aspx>

28

swobodnie powici jak najwicej czasu dzieciom i mogliby mie wikszy udzia w procesie edukacyjnym ich potomstwa. Kade dziecko bdzie miao obowizek przejcia testu majcego na celu ocen j ego zdolnoci we wszystkich podstawowych obszarach wiedzy, zanim przejdzie do oglnego programu nauczania. Nastpnie ludzie w kadym wieku od dzieci do dorosych i seni orw mogliby dzieli wsplnie te same obszary nauki. Obszary te powinny by podobne do tych z dziecistwa, ale z bardziej skomplikowanymi obiektami dostpnymi dla zabawy, jak rwnie materiaami do wyraania bardziej artystycznych talentw (instrumenty m uzyczne, materiay malarskie, itp.) i przeprowadzania podstawowych dowiadcze naukowych. Komputery byyby podczone do globalnej Bazy wiedzy (ang.: Global Knowledge Database). Stworzona by bya na podobiestwo dzisiejszej Wiki -encyklopedii w otwartym kodzie rdowym, aby kady mgby przyczyni si do jej rozwinicia. Byoby tak jak z encyklopediami online dzisiaj, ale doskonalsze, wiksze, bardziej dostpne i stworzone przy penej mocy potnych komputerw i sztucznej inteligencji, zamiast opierania si o moc obliczeniow kupion z dotacji. To znacznie zwikszyoby potencja tej ju potnej idei. (I oczywicie Internet, ktry znamy dzisiaj byby nadal obecny). W ten sposb uczniowie w rnym wieku i stopniu zaawansowania bd m ieli woln rk, aby uczy si interesujcych ich rzeczy w nieskrpowany sposb. To zachci ich do szybkiego poszerzania poszczeglnych krgw zainteresowa zachowujc take zainteresowania z wielu innych dziedzin. Podobnie jak nowoczesne podrczniki, bazy danych bd zawiera praktyczne moduy rozwizywania problemw majce na celu rozwijanie umiejtnoci ucznia w kadym temacie. Dzieci i doroli bd jednoczenie uczy si od siebie z bazy wiedzy majc dostp do informacji poczwszy od najbardziej podstawowych do najbardziej zaawansowanych z kadej dziedziny. Nie bdzie ogranicze ze wzgldu na wiek. Nie bdzie nic niezwykego w tym, e 13-letni nauczyciel bdzie uczy 31-latka fizyki kwantowej. Osoby, ktre maj du wiedz w niektrych dziedzinach (zdolnoci do rozwizania problemw, moduw o wysokiej zoonoci) byyby zachcane do uczestniczenia w wykadach i grupach dyskusyjnych, a take przyczyniania si do rozwizywania problemw i odpowiedzi na pytania w bazie wiedzy. W ten sposb system edukacyjny bdzie stale si rozrasta razem z nami. A poniewa edukacja jest powszechnie dostpna jest prawdopodobne, e wikszo ludzi nigdy nie przestanie si uczy, nieustannie poszukujc nowej wiedzy przez cae ycie kiedykolwiek by mieli na to ochot. Ponadto gdy sztuczna inteligencja staaby si bardziej zaawansowana, to prawdopodobnie baza uczyaby si jak kady si uczy i dostosowywaaby postp edukacyjny do poziomu zoptymalizowanego dla kadej osoby. Ostatecznym celem systemu edukacji bdzie produkowanie szczliwych, dzielcych si wiedz, dobrze przystosowanych spoecznie ludzi, ktrzy s w stanie podj w y-

29

zwania przyczyniajce si do postpu spoeczestwa (a nie tylko utrzymania go w obecnym stanie). Nie ma takiej siy, ktra suyaby rozwojowi spoeczestwa bardziej ni naukowe i technologiczne prace badawczo-rozwojowe. Dlatego, silna motywacja do bada byoby absolutnie kluczowa dla RBE. Po raz kolejny nie byoby adnych ogranicze ze wzgldu na wiek i kady z wystarczajc wiedz byby zachcany do przyczyniania si do bada w kady moliwy sposb. Prawdopodobnie najwiksz rnic pomidzy dzisiejszymi badaniami, a tymi w systemie RBE byby brak systemu monetarnego. Z mojego osobistego dowiadczenia w dziedzinie bada medycznych jedn z najwikszych prz eszkd dla postpu naukowego jest pienidz. Badania naukowe po prostu s drogie. Dlatego wikszo naukowcw musi powici kilka tygodni lub nawet miesicy w roku b agajc sponsorw o przyznanie rodkw, a wiele z nich tego nie zrobi chyba e jest szansa na zysk. Najlepszym tego przykadem jest obecny kryzys zwizany z kwasem Dichloroo ctowym (ang.: dichloroacetate - DCA), ktry jest bardzo obiecujcy w leczenia raka i moe przybliy nas o jeden krok bliej do jego wyleczenia 70. Jednak naukowcy nie s w stanie uzyska finansowania z uwagi na fakt, e DCA mogoby by opatentowane przez adn firm farmaceutyczn. Oznacza to, e nikt nie bdzie mg zarabia na jego sprz eday, a tym samym rak pozostaje niewyleczony. Jednak w RBE nie bdzie trzeba traci czasu i energii na czsto bezowocne poszukiwania finansowania i zasobw, a badania naukowe odbd si z powodu braku rentownoci. W zwizku z tym nabior duo wikszego ni dzisiaj tempa. Kiedy wemie si pod uwag jak duy by postp w badaniach naukowych i technologicznych w ubiegym wieku nawet z takim utrudnieniem jak system monetarny moemy szybko dostrzec, e postp naukowy w RBE byoby absolutnie zdumiewajcy. Nie jest nacigane stwierdzenie e RBE szybko staby si niezwykle zaawansowanym technologicznie spoeczestwem jakie moemy zobaczy dzisiaj jako sciencefiction. Ponadto nie bdzie trzeba czeka na rynek, aby zaakceptowa nowe technologie Wszystko, co jest praktyczne i zostaoby przetestowane pod ktem bezpieczestwa byoby zastosowane tak szybko, jak to moliwe z korzyci dla spoeczestwa. Wdroenie powinno by oparte na praktycznej uytecznoci, a nie prbie zarobienia pienidzy. Ponadto badania bd wspomagane przez globaln baz wiedzy (ang. : Global Knowledge Database). Przykadowo powiedzmy, e kto prbuje znale materia, ktry posiada pewne waciwoci wymagane do eksperymentu. Wpisze zapytanie do globalnej bazy danych (ang.: Global Database) okrelajce ten materia. Komputer wyszuka odpowied, ktre i jak wiele materiaw pasuje do opisu najlepiej jak to moliwe dopasowujc wyniki do zapytania. Dokadnie w taki sam sposb, jak dzisiejsze wyszukiwarki zawierajce (najlepiej dopasowane) wszystkie najnowsze w danym czasie informacje naukowe i technicz70

ED Michelakis, L Webster and JR Mackey. Dichloroacetate (DCA) as a potential metabolictargeting therapy for cancer. British Journal of Cancer (2008) 99, 989 994.

30

ne. Baza danych musi by stale aktualizowana o nowe teorie i pomysy ulepszajce stare (cho nigdy nie powinny by cakowicie usunite, gdy zawsze istnieje szansa, e byyby potrzebne). Proces ten musi by dobrowolny na pocztku, ale prawie na pewno ostatecznie w peni zautomatyzowany. W ten sposb badania naukowe nie tylko znacznie prz yspiesz, ale i system edukacji zawsze bdzie opierany o najbardziej aktualne informacje wiedzy naukowej. Jest jednake wicej korzyci dla spoeczestwa ni tylko postp naukowy. Wane jest, aby w peni funkcjonujce spoeczestwo zapewniao rwnie swoim obywatelom moliwo osobistej ekspresji i pobudzania emocji realizowane przez prn spoeczno artystw. Po raz kolejny bez przeszkody jakim jest pienidz sztuka byaby w stanie rozwija si w sposb, ktry po prostu nie jest dzisiaj moliwy. Zbyt czsto, artystyczny potencja jest odkadany na bok, aby znale prac, ktra faktycznie paci na tyle dobrze, by przey. Podobnie wielu artystw idzie na kompromis wykorzystujc artystyczn w izj, aby stworzy co, co jest bardziej opacalne (sprzedajc to). W spoeczestwie, gdz ie wszystkie podstawowe potrzeby s spenione bez obaw ekspresja artystyczna wszelkiego rodzaju prawdopodobnie eksploduje tworzc w ten sposb spoeczestwo, ktre nie tylko jest naukowo i technologicznie zaawansowane, ale jest rwnie bogate w sztuk i kultur wszelkiego rodzaju. Muzyka, poezja, teatr, literatura, opowiadania, malarstwo, rzeby, filozofia i wszystkie inne formy wyraania, ktre mog si swobodnie objawia b ez obawy o cenzur lub zysk. W celu dostosowania si do rodowiska artystycznego w kadym miecie potrzeba bdzie wystarczajca liczba audytoriw i sali wystawowych, ktre mona rezerwowa na zasadzie pierwszy-zgoszony-pierwszy-obsuony. Ponadto wiele muzew i galerii bdzie obecnych w celu wystawienia artystycznych produktw obywateli. Badania naukowe i wkad artystyczny byyby rwnie stale dodawany do bazy wiedzy w celu dalszego wsparcia systemu edukacji, poprzez oferowanie dostpu do artystycznych dzie ludzkoci. Tak wic RBE nie bdzie mdym pozba wionym emocji systemem - cywilizacj, a zamiast tego poczeniem nauki i sztuki, co daoby logiczn i emocjonaln harmoni, ktrej nie byo nigdy wczeniej. To bdzie jak drugi renesans, ktry trafi na nieokrelony czas.

Transport i Infrastruktura
Istnieje kilka przedsiwzi, ktre wymagaj wicej zasobw, energii i czasu ni transport. Przemieszczaj si z punktu do punktu (ludzie czy towary lub razem) zajmuje nam to bardzo duo czasu w naszym yciu. Aby bardziej skomplikowa, to kontrolowanie przez ludzi systemu transportu jest powszechnie niebezpieczne. Czy mwimy o wypadkach samochodowych, wyciekach z tankowca lub potrceniach pieszych bdy ludzkie czsto skutkuj w transporcie ryzykiem i zagroeniem ycia. Zatem w RBE system trans-

31

portu byby zbudowany tak, aby zmaksymalizowa wydajno i zminimalizowa konieczno jakiejkolwiek kontroli przez ludzi. Podre na krtkich odlegociach jak rwnie transport do obszarw wiejskich i dalej, byyby realizowane gwnie poprzez uywanie samochodw jak dzisiaj. Jednak s amochody te nie bd w niczym przypominay gruchotw zasilanych paliwem, ktre znamy z drg. Zamiast nadal opiera si na ponad 100-letniej technologii, ktr jest silnik spalinowy, przeszlibymy cakowicie na elektryczne samochody, ktre nie produkuj zani eczyszcze i maj mniej ruchomych czci, ktre mog si zepsu. Elektryczne samochody nie s nowym pomysem, ale tradycyjnie otrzymay z reputacj ze wzgldu na swoj gorsz wydajno w porwnaniu do tradycyjnych samochodw, jak rwnie ich stosu nkowo krtki zasig. Jednak te obawy s teraz przeszoci. Wysoce zaawansowany, n owoczesny samochd elektryczny jest w stanie podrowa dalej ni 320 km (200 mil) na jednym adowaniu, z moliwoci przyspieszenia od 0 do 100 km na godzin w mniej ni 4 sekundy. To szybciej ni niektre samochody sportowe. To dlatego, e w przeciwiestwie do samochodw benzynowych, ktre tylko wykazuj najwysz wydajno w wskim zakresie obrotw, elektryczny samochodu zawsze pracuje w mocy szczytowej, zapewniajc maksymalny moment obrotowy w caym zakresie obrotw. Dlatego 250 konny (KM) samochd elektryczny moe osiga lepsze wyniki ni 500 konny silnik benzynowy w wycigu na krtkim dystansie. Oznacza to, e samochody elektryczne nie musz posiada skomplikowanego napdu, ktry podwysza wag i jest czsto miejscem mechanicznych problemw. Ponadto tradycyjne samochody musz zuywa wicej paliwa, b y uzyska lepsz wydajno, podczas gdy elektryczne samochody rzeczywicie s bardziej wydajne. Elektryczne samochody, ktre s potne jak dzisiejsze samochody sportowe w rzeczywistoci s bardziej energooszczdne ni te z najbardziej oszczdnymi silnikami benzynowymi jak i hybrydowymi. Tak wic drek zmiany biegw nie musi obawia si przyszoci, gdy bdziesz mia dostp do samochodw, ktre mog przecign prawie wszystkie prymitywne bryy metalu, ktre zapeniaj dzisiejsze parkingi, a oprcz tego s bardziej wydajne i przyjazne rodowisku71
72

Mwic o wielkiej iloci parkingw jednych z najbardziej szkodliwych efektw ubocznych naszej obecnej sytuacji motoryzacyjnej jest fakt, e wspczesne samochody zajmuj bardzo duo miejsca. Jednak problem ten mgby by przezwyciony dziki technologii majcej troch z samochodami wsplnego. Malutkich skadanych samochodw, ktre mog by przechowywane przez skadowanie w poziomie, ukadanie ich jak wzki w markecie. Te samochody s cakowicie elektryczne i wykorzystuj koncepcj o nazwie koa robota (ang.: robot wheels). Zamiast mie nieporczny blok silnika, to

71 72

Gene Berdichevsky, Kurt Kelty, JB Straubel and Erik Toomre. The Tesla Roadster Battery System. Tesla Motors (2007) Martin Eberhard and Marc Tarpenning. The 21st Century Electric Car. Tesla Motors (2007)

32

wszystkie niezbdne urzdzenia do zasilania i poruszania autem s zapakowana bezp orednio do koa, eliminujc w ten sposb ogromne iloci przestrzeni i masy w zamian za wzrost zwrotnoci. Pomys na taki samochd w duej mierze wyeliminuje pojcie samochodw osobowych i w zamian przejdzie do systemu publicznego uytkowania samochodw. Zasadniczo osoba powinna doj do miejsca skadowania samochodw, wskakiwa do niego, przejecha do miejsca przeznaczenia nastpnie zwrci samochd do najbliszego miejsca skadowania. Obszary skadowania mog take suy jako stacje adow ania, zapewniajc e w kad podr wyruszymy z pen bateri. Dziki zastosowaniu tej koncepcji, zmaksymalizowano by wykorzystanie kadego samochodu (poniewa byyby rozdzielone na du liczb osb), odzyskujc przy tym prawie wszystkie miejsca zajte pod parkingi (okoo 74 razy mniej miejsca bdzie potrzebne do ich przechowywania). Mimo tego niezwykle logicznego i ekonomicznego pomysu moe wydawa si dziwne dla wspczesnego spoeczestwa, ktre wydaje si ma obsesj na punkcie pojcia osob istych wasnoci, co byoby w peni wykorzystywane w systemie RBE73. Musimy wzi pod uwag co wicej ni tylko poprawa efektywnoci transportu. To bezpieczestwo i wygoda. Wikszo problemw z bezpieczestwem w ynika z faktu, e samochody s kontrolowane przez ludzi. Pomys na mae samochody wynika take z podniesienia bezpieczestwa rezygnujc z koniecznoci posiadania samochodw osobowych. Oba te problemy mona przezwyciy za pomoc w peni zautomatyzowanego sterowania samochodw. Na dzie dzisiejszy istnieje technologia dla samochodw, ktre same si kieruj poruszajc si po bezdroach, a take bezpiecznie radz sobie ze skomplikowanymi interakcjami, ktre odbywaj si na skrzyowaniach 74
75

. Dlatego wikszo

samochodw bdzie sterowana, tym samym zmniejszajc ryzyko wystpienia bdu ludzkiego do zera. Byaby moliwo sterowania rcznego w niektrych rodzajach samo chodw rekreacyjnych (ktre uniemoliwiyby ludziom cakowit utrat umiejtnoci jazdy), ale codzienny transport musiaby by w caoci zautomatyzowany. Jako przykad, p owiedzmy, e siedzisz w swoim domu i chcesz uda si na krtk wycieczk. Naley po prostu zamwi pojazd, ktry podjechaby pod dom automatycznie. Stacje dla maych samochodw byyby pooone na terenie miast, tak e czas oczekiwania nigdy nie przekroczyby kilku minut. Gdy samochd podjedzie po prostu wskakujesz do niego i pozw alasz mu zawie Ci gdzie chcesz. Po opuszczeniu pojazdu, albo wracaby do najbliszej stacji adujcej, jeli jest koniecznoci adowania, albo odjedaby odebra nastpnego pasaera. Ponadto, jeli zdarzy ci si by w pobliu stacja adujcej nie trzeba by byo

73

Franco Vairani, Bit Car: Concept for a stackable city car MIT. (2010) Retrieved on 13-08-2011 <http://web.mit.edu/francov/www/citycar/> 74 Gabriel M. Hoffmann, Claire J. Tomlin, Michael Montemerlo, Sebastian Thrun. Autonomous Automobile Trajectory Tracking for Off-Road Driving: Controller Design, Experimental Validation and Racing. American Control Conference (2007) 75 Kurt Dresner and Peter Stone. Sharing the Road: Autonomous Vehicles Meet Human Drivers. The Twentieth International Joint Conference on Artificial Intelligence (2007) pp. 1263-1268

33

czeka a do nas przyjedzie tylko naleaoby po prostu wzi samochd i odjecha. Byby to zasadniczo bardzo wydajny serwis podobny do obecnych takswek z tym e dyspoz ytor i kierowca zastpiony byby automatyzacj. Spowodowaoby to bardzo duy wzrost wydajnoci transportu na krtkich dystansach, a dodatkowo byby cakowicie automatyczny, przyjazny dla rodowiska, skuteczny i najbezpieczniejszy jak to tylko moliwe. Transport redniego zasigu (midzy gwnymi czciami miasta i midzy pobl iskimi miastami) bdzie realizowany przez systemy takie jak SkyTranTM, system pasywnej lewitacji magnetycznej (maglev), gdzie 2-osobowe gondole zawieszone s pod magnetycznym torem-prowadnic. Technologia ta jest podobna do dzisiejszych pocigw, gdzie pole magnetyczne jest wykorzystywane do lewitacji pocigu nieco powyej powierzchni toru, co w wyniku znacznej redukcji tarcia pozwala na rozwiniecie duej szybkoci i wydajno. Jednake jest ona dodatkowo wzmocniona w SkyTran TM poprzez wykorzystanie systemu biernego maglev, gdzie energia wymagana do prowadzenia zawieszonych gondol jest generowana przez ich ruch. Pozwala to na ekstremalny poziom wydajnoci, przy czym mog podrowa przy 240 km/h z wykorzystaniem ilo energii potrzebnej do zasilania 2 suszarek do wosw (to nie bd). Jak dzisiejszy system kolejowy, SkyTranTM majc stacje w dogodnych miejscach, moe rwnie peni funkcj stacji adowania dla samochodw elektrycznych (co pozwala na doskona wspprac z system maych samochodw). Mae prowadnice oznaczaj, e stacje i perony zajmuj niewiele miejsca (t ory zawieszone s w powietrzu) uwalniajc w ten sposb jeszcze wicej miejsca w ruchu miejskim. Ponadto w przeciwiestwie do tradycyjnych stacji kolejowych SkyTranTM dziaa jak system wolnej drogi, co oznacza, e jedna gondola zatrzymujc si by odebra pasaerw nie utrudnia ruchu innym. Poczenie szybkoci, wydajnoci i wygody stwarza e SkyTranTM jest logiczn form transportu do stosowania w RBE76. Dalekobieny transport (midzy odlegymi miastami lub midzy kontynentami) byby osignity poprzez innowacje technologiczne znane jako ewakuacyjny transport rurowy (ang.: evacuated tube transport). Ponownie system ten jest podobny do dzisiejszych pocigw maglev, ale transport rurowy (ktry bdzie teraz nazywamy w skrcie vactrain - ang.: vacuum tube train) rni si tym, e pocig nie tylko jest zawieszony nad torem, ale jest cakowicie zamknity w rurze gdzie jakiekolwiek cinienie powietrza jest wyeliminowane tworzc warunki zblione do prni. Przemieszczanie si przy zer owym tarciu i bez oporw powietrza skutkuje prdkoci i efektywnoci, ktre s niemal niewyobraalne w porwnaniu do wspczesnego transportu77.

76

Sky Tran , Sky Tran : 21st Century Transportation SkyTran.net. Retrieved on 14-08-2011 <http://www.skytran.net/phpsite/home/Partners-Advisors.html> 77 Daryl Oster, Evacuated Tube Transport Technologies et3.com Inc. (2010) Retrieved on 14-08-2011 <http://www.et3.com>

TM

TM

34

Oto jak to dziaa w skrcie. Stoisz w powietrznej luzie i wybierasz miejsce doc elowe swojej podry. Lekka kapsua o wielkoci duego samochodu jest podstawiona tu przed Tob i wskakujesz do niej. luza zamyka za Tob i teraz siedzisz w bardzo kom fortowych, kontrolowanych warunkach jak w kabinie cinieniowej samolotu. Silniki elektryczne s wykorzystywane do rozpdzenia kapsuy w okoo 20 sekund przy cieniu na ciao okoo 1G i od tego momentu kapsua przemieszcza si bdzie bez uycia dodatkowej energii, a do miejsca przeznaczenia gdzie wyhamowaaby do zatrzymania. Lokalne podre odbywayby si z prdkoci do 600 km/h, szybciej ni najszybszy pocigu maglev jedcy dzisiaj. Podre na dugie odlego byyby realizowane z prdkoci do 6500 km/h, wystarczajco szybko, aby podrowa z jednej strony planety na drug w czasie 4 godzin. Po dotarciu na miejsce czekasz na podpicie si luzy, aby otworzy i zamkn kapsu. Pocigi Vactrains mogyby by zbudowane z uamka zasobw tradycyjnych pocigw, a jednoczenie s teoretycznie bezpieczniejsze ni jakakolwiek forma transportu w dzisiejszych czasach. Jedn potencjaln wad tego systemu byaby potrzeby tworzenia cakowicie nowej infrastruktury skadajcej si z rur, ale zajaby duo mniej przestrzeni ni tradycyjne tory kolejowe, a kapsuy byyby o wiele atwiejsze w produkcji na du skal. Kada kapsua mogaby komfortowo pomieci 4 do 6 osb, wac okoo 400 kg i bdc w stanie przewozi dwukrotnie wikszy ciar. W celu stworzenia bardziej komfortowych warunkw wntrze kapsu wyposaone by byy w wirtualne okna, ktre mog symulowa kady rodzaj rodowiska zewntrznego wczajc wywietlanie gier lub filmw dla zabicia czasu. Sensowne byoby rwnie podczenie w kadej kapsule rnych baz danych i globalnego Internetu, tak aby ludzie mogli studiowa lub przeglda w czasie podry do miejsca przeznaczenia. Oprcz transportu osb, vac trains byby rwnie idealny do transportu adunku, a zatem zastpienie dzisiejszego - nieefektywnego systemu transportu. Podsumowujc vactrains zapewni nam transport, ktry jest bezpieczny, wygodny, wydajny i niezwykle szybki. Byby to idealny rodek transportu w RBE77. Wydajno moe by rwnie osignita przy wykorzystaniu mniejszych systemw rur dla dostaw maych towarw, a take usuwania odpadw i recyklingu. Pneumatyczne rury s nadal stosowane w wielu szpitalach do transportu maych przedmiotw w caym budynku78. Przez skalowanie tego systemu na zewntrz lub przy uyciu mniejsze wersji technologii vactrain, moliwe byoby stworzenie komplekso wej infrastruktury, ktry czy wszystkie budynki w miecie. Jeli zamwisz jaki may element, taki jak zaprojektowana przez ciebie koszulka, byaby ona automatycznie dostarczana do domu. Rury do recyklingu mog by wykorzystywane do wysyania starych materiaw termoplastycznych z powrotem do pionowych gospodarstw w celu rozdrobnienia i recyclingu. Rury na odpady mogyby zapewni e wszystko, co nie musi by wyrzucone zostanie przeniesione do

78

Mario Plebani and Martina Zaninotto. Pneumatic tube delivery systems for patient samples: evidence of quality and quality of evidence. Clin Chem Lab Med (2011) 49(8):12451246

35

moliwie najbezpieczniejszego miejsca w ktrym mog wyrzdzi najmniej szkd (cho byoby niewiele takich rzeczy, ktre faktycznie bymy wyrzucali). System dostarczania wody byby tak skonstruowany, e nasze cieki byyby zawracane w uytecznej postaci, a nie byyby ponownie sprzedawana po zawyon ych cenach, w dogodnej lokalizacji. Mona to zrobi poprzez filtrowanie ludzkich odchodw wydobywajc substancje odywcze dostarczajc je do pionowych gospodarstw rolnych, co zmniejszyoby zapotrzebowanie na syntetyczne lub zwierzce nawozy (mwi serio). Korzystajc z dzisiejszej technologii moliwe jest odzyskanie ponad 90% uytej wody, co pozwolioby na jej ponowne wykorzystanie79. Jeli jeste zniesmaczony ide picia wody, ktr odzyskano by z ju raz uytej to we pod uwag, e wielce prawdopodobne jest e wod ktr pijesz zawiera ryby, ktre w niej pyway. Ich odpady te w niej s. Chodzi o to, e z jakiego powodu mamy technologi uzdatniania wody i recykling naszych ciekw, ktre bdzie si maksymalnie wykorzystywa w naszych ograniczonych dostawach wody, jak rwnie zmniejszajc lub nawet eliminujc konieczno stosowania nawozw sztucznych. Zatem czc zautomatyzowane samochody, pasywne gondole maglev i pocigi vactrains bylibymy w stanie stworzy kompleksowy system transportu publicznego, ktry jest szybki, wygodny, nie-zwykle skuteczny, niezanieczyszczajcy rodowiska i nie pozostawia miejsca na bd czowieka. Podobnie wewntrzna infrastruktura skadajca si z pneumatycznych i/lub zminiaturyzowanych rur pozwoli nam na bardzo wygodne i efektywne dostawy, recykling i gospodarowanie odpadami. Wreszcie za pomoc systemu oczyszczania ciekw odzyskalibymy jak najwicej zuytej wody.

Dostp kontra wasno


Nie od dzisiaj yjemy w systemie opartym o wasno. To dlatego, e w warunkach nie doboru musimy znale sposb, aby zapewni, e towar o ktry walczylimy po zostanie w naszym posiadaniu. I tak musimy da nadania praw wasnoci naszym rzeczom, a tym samym system prawny zapewni im ochron. To wynik niewiarygodnie nieefektywnego i marnotrawnego spoeczestwa, gdzie kady musi mie wszystkiego po jednym nawet nie majc moliwoci skorzystania z wielu z tych rzeczy. Na przykad samochd przez wikszo czasu jest zaparkowany nie robic nic poza zaj mowaniem miejsca. Kto, kto gra w hokeja dla zabawy moe mie wasny zestaw do gry, ktry nie bdzie uywany przez 300 dni w roku. Dzisiejszy marnotrawicy system przyczynia si do wzgldnego niedoboru, ktry jest obecny w dzisiejszej gospodarce i od kiedy kady potrzebuje wasnego samochodu musimy produkowa znacznie wicej aut ni jest potrzebnych w wyniku czego zuywamy zasoby, ktre mogyby zosta wykorzystane w znacznie bardziej
79

Adriano Jossa, Claudia Baenningera, Paolo Foab, Stephan Koepkea, Martin Kraussa, Christa S. McArdella, Karin Rottermanna, Yuansong Weic, Ana Zapatad, Hansruedi Siegrist. Water reuse: >90% water yield in MBR/RO through concentrate recycling and CO2 addition as scaling control. Water Research (2011) 45(18): pp 6141-6151

36

produktywny sposb. W celu przezwycienia tego problemu w RBE, chcielibymy przej z systemu wasno do systemu dostp. Dostp do systemu oznacza po prostu, e wikszo towarw nie bdzie wasnoci jednej osoby, ale zamiast tego zostanie tymczasowo wypoyczon ych w zalenoci od potrzeb. Na przykad miasta w pobliu oceanu miaby dostp do centrw, gdzie pojazdy wodne (np. mae odzie), bd oglnie dostpne dla kadego, kto chciaby z nich korzysta. Osoba po prostu bierze d, uywa jej, a nastpnie zwraca, gdy ju skoczy. W ten sposb, kada d bdzie maksymalnie wykorzystana, a tym samym maksymalizujc jej efektywno i minimalizujc potrzeby tworzenia nadmiaru odzi. Ten sam system zastosuje si take do takich rzeczy jak samochody (mae elektryczne samochody), sprzt sportowy (inne ni ochraniacze krocza i tym podobne), specjalistyczne sprzty audiowizualne i wiele innych. Podobnie jak dzisiejsze biblioteki, kady przedmiot bdzie l edzony od momentu poyczenia do zwrotu, eby dokadne okreli ilo potrzebnych zapasw. Miaoby rwnie sens, eby korzystanie z kadego rodzaju element byo ledzone by mona byo przewidzie zuycie i odpowiednie planowanie dostaw. Dziaaoby to w formie globalnej bazy dostaw (ang.: Global Supply Database), ktry ledzi wszystkie p ubliczne towary i ich obecne stosowanie. Nie rnioby si to od systemu zarzdzania towarami w dzisiejszych supermarketach, ale na duo wiksza skal. Mwic o supermarketach centra dostpu do ywnoci bd w odlegoci spaceru skd bymy brali potrzebn ywno i wychodzili. Moim zdaniem fakt, e obecnie musimy paci pienidze za tak podstawowe potrzeby jest wyranym znakiem naszego pr ymitywizmu. Alternatywnie mgby mie jedzenie dostarczane prosto do domu za porednictwem rurowego systemu dostaw. Nawet przestrze yciowa byaby oparta na systemie dostpu. Z jednej strony wielu ludzi woli y w jednym miejscu i takie domy z zaoenia powinny by bardzo osobiste z indywidualnie dostosowanymi i dopasowanymi wntrzami pod mieszkaca lub mieszkacw, co byoby opracowywane ju przy projektowaniu. Domy te byyby wpisane do Globalnej Bazy jako dugoterminowe mieszkania i nie byyby uwzgldniane w systemie dostpu dla ludzi, a do opuszczenia ich przez obe cnych mieszkacw. Z drugiej strony jest to spoeczestwo, gdzie nie byoby potrzeby osiedlania si w jednym miejscu w celu utrzymani a zatrudnienia i konkretnej pracy. Dlatego wielu ludzi moe zacz y w bardziej koczowniczy tryb ycia cigle przenoszc si z miejsca na miejsce (bardzo atwo dziki pocigom vactrains). Z tego powodu wiele domw byoby oglnie dostpnych i wpisanych do Globalnej Bazy jako mieszkania tymczasowe. Domy te byyby ledzone pod wzgldem zajtoci i wolnych miejsc na wzr pokoi hotelowych ale na wiksz skal. Po raz kolejny trendy osiedlenia w obiektach byyby ledzone w czasie tak, aby Globalnej Baza Zapotrzebowania (ang.: Global Supply Database) miaa zawsze dane, aby nady za popytem na kady typ domu. 37

Oczywicie istniej pewne towary, ktre zdaniem wielu osb s osobiste i towary takie nie byyby poyczane za porednictwem systemu dostpu. Towary, takie jak odzie nie byyby dzielone w spoeczestwie gwnie ze wzgldw higienicznych (cho prawd opodobnie wiele osb w cieplejszym klimacie zdecyduje w ogle nie nosi ubra) jak rwnie elementw sentymentalnego znaczenia, takich jak np. prezenty i pamitki rodzinne. Za pomoc systemu dostpu, ktry maksymalizuje wykorzystanie wszelkiego dobra wraz z inteligentnym zarzdzaniem zasobw u progu penej automatyzacji usug i produkcji towarw chcielibymy stworzy spoeczestwa o niesamowitej wydajnoci i obfitoci. Powoduje to co, co nigdy nie miao miejsca w historii ludzkoci. Stworzenie postniedoborowej gospodarki (ang.: post-scarcity economy). To gospodarka w ktrej towary i usugi s dostpne w takiej obfitoci i tak niewiele potrzeba pracy czowieka, e dosownie nie ma powodu uywania pienidzy, barteru, handlu lub zacigania dugu jakiegokolwiek rodzaju. Jaki jest sens pacenia pienidzmi za co, czego jest wicej ni wystarczy dla wszystkich? Oczywicie doprowadzioby to do znacznego spadku przestpczoci, gwatownych i agresywnych zachowa wszelkiego rodzaju. Dlaczego kto miaby kra, albo angaowa si w akty przemocy w celu uzyskania lepszej pozycji, kiedy wszystko, co potrzebne do ycia jest im dostarczone za darmo? Ponadto bez stresu wywoanego sta potrzeb konkurowania o pienidz i utrzymania materialistycznego stylu ycia moemy powinnimy zobaczy moment redukcji przestpczych zachowa wszelkich rodzajw80. Jest to dodatek, ktry zmniejszy przestpczo co odczujemy, gdy nie bdzie systemu pieninego w ktrym ludzie musz czsto popenia przestp stw w celu uzyskania rzeczy, ktrych potrzebuj do ycia. Jak zobaczysz pod koniec tej czci wyej wyedukowana post-niedoborowa cywilizacja nie bdzie potrzebowa rzdw lub innych elitarnych grup kontroli. Zamiast tego kady czowiek miaby pen kontrol nad wasnym yciem, jest rwny, a hierarchie spoeczne nie bd ju istnie. Nie byoby ju adnych materialistycznych wyraanych pienidzem sukcesw, ktre widzimy dzisiaj poniewa kady miaby dostp do tych samych rzeczy. Byoby to prawdziwie egalitarne spoeczestwo. dania, te wdraano wiele razy w ubiegym wieku, ale nigdy jeszcze nie zostay speni one na du skal. Ale najwaniejsze pytanie brzmi: Czy to rzeczywicie dziaa?

Motywacja i produktywno
Dlaczego kto chciaby wykonywa prac nie otrzymujc za to pienidzy? Jeli wszystko byoby za darmo, czy wikszo ludzi nie siedziaaby po prostu nie robic nic wartociowego? Co staoby si z produktywnoci w spoeczestwie, gdyby jego czonk owie nie musieli z sob konkurowa? Jeli wrcimy mylami do wprowadzenia, to zdamy sobie od razu spraw, e tak naprawd bardzo atwo mona na te pytania odpowiedzie. Wiemy,
80

Robert K. Merton. Social Structure and Anomie. American Sociological Review (1938) 3, 672-682

38

e gwn przyczyn lenistwa w dzisiejszym spoeczestwie jest fakt, e ludzie s zm uszeni do wykonywania niektrych czynnoci w pracy. Maj oni niewielk szans na kreatywno i stymulacj umysow. W tych przypadkach pienidze s czynnikiem motywujcym. W RBE, nie istniaaby praca, ktra sprawia, e ludzie s leniwi i kieruj si wycznie pobudkami finansowymi . Automatyzacja sprawiaby, e wszystkie przyziemne obowizki w pracy, wszystkie bezmylne zadania w branach usugowych i innych, ktre powoduj rozleniwienie przestayby istnie. Dodatkowo znaczne zredukowanie stresu spowodowane zmuszaniem do niepodanych prac take zredukuje lenistwo. Pozostay by tylko te zawody, ktre umoliwi osobom wykorzystanie ich kreatywnoci, ktra jak widzielimy we wstpie okazaa si by sama w sobie nagrod. Pomyl przez chwil o wszystkich rzeczach, ktre chciaby mc zrobi, ale nie jeste w stanie bo jeste zbyt zajty prac lub po prostu nie masz wystarczajcej iloci pienidzy. Jeli w kocu zna jdziesz nieograniczony niczym czas wolny, to czy naprawd spdziby go na leniuchowaniu i nic nie robieniu? Jak wielu z was to czytajcych ma hobby i zainteresowania, ktre faktycznie pochaniaj czas i pienidze, ale nie daj w zamian adnych korzyci finans owych? Oczywicie nie mog odpowiedzie na te pytania za ciebie, ale mog przytoczy dowd: Ludzie nie wymagaj pieninej motywacji by tworzy sztuk, przyczynia si badaniom, opanowywa nowe umiejtnoci, zgbia rne tematy, ktre ich interesuj lub wykonywa inne czynnoci, ktre pozwalaj im wyrazi swoj kreatywno. Pragn rwnie podkreli fakt, e nie byoby powodu, aby czu si winnym spdzajc czas na relaksie poniewa czas ten ma kluczowe znaczenie dla oglnego stanu zdrowia danej osoby. W rzeczywistoci wikszo ludzi prawdopodobnie spdzi duo mniej czasu pracujc a wiele wicej ni obecnie angaujc si w rekreacj i nie byoby w tym nic zego. Nie tylko byoby o wiele mni ej pracy ni faktycznie jest jej potrzebnej do wykonania przez ludzi zachowujc odpowiedni czas relaksu i utrzymujc niski poziom kortyzolu, co poprawia zdrowie fizyczne i psychiczne81. Celem RBE byaby praca inteligentna zamiast cikiej pracy. Majc rzeczywist rwnowag midzy prac a czasem wolnym w naszym yciu, chcemy stworzy ludzi, ktrzy byliby o wiele bardziej szczliwi i zdrowi, a wic bd duo bardziej produktywni82. RBE rwnie tworzy dodatkow zacht ze wzgldu na fakt, e nie bdzie spoeczestwa opartego na konkurencji. Zamiast tego zachcane by byo do wsppracy dla praktycznych korzyci jakie to wnosi. Jeli zdecydujesz si zrobi co, co przyniesie sp oeczestwu korzyci jako caoci twoje dziaania z definicji bd z korzyci dla Ciebie, poniewa jeste jego czci. Pomagajc innym tak na prawd mgby pomc sobie w
81

Laura A Pawlow and Gary E Jones. The impact of abbreviated progressive muscle relaxation on salivary cortisol. Biological Psychology (2002) Volume 60, Issue 1, Pages 1-16 82 RUANNE K. PETERS, HERBERT BENSON, AND DOUGLAS PORTER. Daily Relaxation Response Breaks In a Working Population: 1. Effects on Self-reported Measures of Health, Performance, and Well-being. (1977) Am. J. Public Health 67:946-953

39

praktyczny sposb. Na przykad gdybym powici czas uczc twoje dziecko fizjologii czowieka, zwikszyoby to szans, e twoje dziecko dorastajc przyczyni si systemowi medycznemu lub badaniom. Kady z tych scenariuszy byoby bardzo korzystny dla mnie osobicie jak rwnie dla caego spoeczestwa. W spoeczestwie opartym na konkurencyjnoci czasem jestemy niechtni do niesienia pomocy innym, gdy pomagajc komu dosta prac moemy sami j straci lub utraci pienidze, ktre sami moglibymy zarabia. Najlepiej takie zachowanie wida w salach uniwersyteckich. Osobicie widziaem studentw odmawiajc sobie pomagania, a nawet aktywnie sabotujc innych w celu zapewnienia sobie wyszego miejsca na krzywej. Jednake we wsppracujcym spoeczestwie bdziemy silniej zmotywowani do wzajemnej pomocy tylko na tym korzystajc. Mog pomc w nauczaniu kolegi, co zwikszyoby szanse, e wykona pewne dziaania, ktre przynios mi korzy. Mwic o kooperacji pamitajmy e wsppraca prowadzi do zwikszenia wydajnoci i innowacyjnoci w porwnaniu do konkurowania. Majc cae spoeczestwo pracujce wsplnie, a nie konkurujc ze sob nasza cywilizacja staaby si bardziej zaawansowana w szybszym tempie. Podsumowujc to nie byoby o wiele mniej pracy do zrobienia w RBE ni w dzisiejszym spoeczestwie. To co jest do zrobienia skadaoby si z dziaa, ktre po zwalayby na kreatywno i osobisty wzrost, ktre byyby nagrod. Ponadto majc wicej czasu na relaks wraz ze spoeczestwem zorientowanym na wspprac, a nie konkurowanie spowoduje oglny wzrost produktywnoci. Wszystko to byoby moliwe bez zmu szania do niewolnictwa za pensj przez system oparty na kredytach jak to ma miejsce dzisiaj. Jednak wci nie mamy odpowiedzi na pytanie czy ten system bdzie w stanie funkcjonowa. Aby to zrobi musimy zagbi si w jeszcze jedno oblicze RBE.

Rzd i Prawa
Sowo anarchia przejo ogromny baga na przestrzeni lat. Gdy wikszo ludzi syszy sowo anarchia, to od razu kojarz to z pastwem chaosu i zniszczenia, co wicej wiele ludzi uwaa e sowo to w rzeczywistoci to oznacza. Tak na prawd anarchia oznacza po prostu brak jakiegokolwiek rzdu, klasy rzdzcej lub jakiejkolwiek innej wadzy, ktrej trzeba by posusznym bez uzasadnienia. Zamiast tego ludzie pracuj razem, by rzdzi samymi sob83. Oczywicie moglibymy pomyle, e to natychmiast spowoduje chaos i zniszczenie, zwaszcza jeli mwimy o sabo w yedukowanej i konkurujcej populacji. Ale czy to stwierdzenie jest poprawne w dobrze wyksztaconym, wspdziaajcym spoeczestwie, takim jaki znajdziemy w RBE? Przekonajmy si omawiajc dokadnie jak takie spoeczestwo by funkcjonowao.

83

Errico Malatesta. Anarchy. London, UK: Freedom Press (1974) Translated by V. Richards

40

RBE bdzie otwartym spoeczestwem, co oznacza, e kady moe przyczyni si do wszelkich aspektw spoeczestwa zakadajc, e posiadaj wymagan wiedz i umi ejtnoci aby to zrobi. W pewnym sensie jest to podobne do demokracji w ktrej kada osoba ma szans przyczyni si do rozwoju spoeczestwa. Jednake metoda ta zawiera wbudowany mechanizm dla zapewnienia integralnoci pomysw: nie biorc raczej pod uwag zdania kadego bez wzgldu na jego niewiedz lub braku zrozumienia, a wikszy nacisk kadc na te idee, ktre s poparte eksperymentami i dowodami empirycznymi, poniewa tylko te osoby, ktre rzeczywicie zrozumiej szczeglno danego systemu bd w stanie nad nim pracowa. Moe to brzmie troch przeraajco na pocztku, gdy brzmi prawie jak nowy rodzaj dyktatury. Ale trzeba pamita, e jest to spoeczestwo w ktrym edukacja w zakresie wszystkich przedmiotw jest oglnie dostpna dla kadego wic kady czowiek jest potencjalnym wspdziaajcym w zalenoci od obszarw, ktrymi jest najbardziej zainteresowany. Ale kto potem zdecyduje czy dana osoba jest w stanie przyczyni si do zadania czy nie? Po prostu samo zadanie to zweryfikuje. Jeli znasz si na rzeczy i jeste zdolny na tyle aby zrozumie zadania i wnie istotne sugestie jak mona je rozwiza, to moesz si przyczyni. Jeli nie jeste na tyle wiadomy, aby zrozumie zadanie, to oczywicie nie bdziesz mg bra w nim udziau. Dlatego jedyne formy wadzy, ktre pozostan, to takie ktre rzeczywicie poka, e ich pomysy s godne zaufania. Na przykad, kiedy stosujesz si do porad udzielonych przez lekarza ufasz w jego autorytet, poniewa ma on wiksz wiedz medyczn ni ty. Jadc mostem ufasz inynierom, architektom i budowniczym, ktrzy go skonstruowali poniewa s bardziej dowiadczeni w ich budowie ni ty. RBE jest spoeczestwem w ktrym taki wanie rodzaj wadzy byby stosowany. Teraz wiedzc nieco wicej na temat oglnej metodologii, moemy zacz omawia specyfik zarzdzania w yciu codziennym RBE. Naleaoby przeprowadzi badania w jakim okresie (powiedzmy roku), a najwaniejszym z nich byoby badanie popytu. Kadego roku ankieta zostaaby udostpniona online, gdzie kady czowiek wpisywaby oglne dane jakich towarw i usug potrzebuje i jak wiele. Badanie to zawieraoby takie pytania jak Z czego zazwyczaj skada si tygodniowa dieta?, Czy mieszkasz w domu dugoterminowym czy krtkoterminowym?, Z jakiego publicznego dostpu do towarw korzystasz najczciej?, Jakie pytania chcieliby pastwo zobaczy w badaniu w przyszym roku? itd. Celem tego badania byoby stworzenie Globalnej Sieci Potrzeb (ang.: Global Demand Network), ktra byaby kompleksow baz popytu na gwne towary i usugi dla caej cywilizacji. Sie ta dziaaaby jak instrukcja obsugi Sieci Zarzdzania Zasobami (ang. : Resource Management Network) i Globalnej Sieci Dostaw (ang.: Global Supply Network) zapewniajc, by zasoby Ziemi zostay wykorzystane w najbardziej efektywny sposb, aby sprosta potrzebom i

41

wymaganiom ludzi. Dziki zastosowaniu tego typu systemu bdziemy w stanie unikn niedoborw i nadwyek, ktre s plag gospodarki rynkowej, poniewa kady ma bezporedni kontrol nad gospodarowaniem wasnego ycia (i to zarzdzanie nie wymaga specjalnej wiedzy lub umiejtnoci innych ni bycie w stanie okreli, czego mona potrzebowa lub uy w danym okresie). Chocia tego rodzaju system moe wydawa si skomplikowany, to ostatecznie jest niczym wicej, jak duym kalkulatorem rozproszonym w globalnej sieci, ktry zlicza popyt na towary i usugi w zakresie dostaw. Jest bardzo podobny do zautomatyzowanych systemw ledzenia zapasw stosowanych w centrach handlowych, ale na znacznie wiksz skal. Poniewa badania te nie byyby obowizkowe, wic musimy si upewni, e s skalowalne, aby wzi pod uwag ca ludno na Ziemi, a nie tylko tych, ktrzy je wypenili. Ponadto w celu zapewnienia systemowi korzystania z zasobw w najbardziej l ogiczny i zrwnowaony sposb trzeba zaprogramowa zestaw parametrw posortow anych wg priorytetw. Na przykad jeden parametr odpowiadaby za to, e system musi korzysta z najczystszych i najbardziej trwaych form energii (takich jak soneczna i wiatrowa), odwoujc si do rde z niskim zanieczyszczeniem (takich jak energia geotermalna) tylko wtedy, gdy moe ona dostarczy wicej energii ni formy czystsze i uciekajc do niezrwnowaonych form energii (np. paliwa kopalne), gdy nie byoby alternatywnych rozwiza. Ta sama logika mogaby by stosowana w celu zapewnienia wykorzystania materiaw w sposb najbardziej trway oraz e potrzeby (np. ywno i schronienie) s waniejsze od rekreacyjnych towarw i tym podobnych. Oczywicie, gdy nasze zrozumienie ulegnie poprawie parametry wpywajce do naszych komputerw bd rwnie aktualizowane. Innym wanym badaniem bdzie ocena umiejtnoci. W tym badaniu ludzie wskazuj swoje umiejtnoci i obszary wiedzy. Na przykad jedna osoba moe po informowa, e zna si na chemii organicznej i biologii molekularnej. Inna mogaby wskaza, e umie gra na gitarze, gra w baseball i rozwizywa rachunki wektorowe. Jeszcze inni mogliby zaznaczy, e s dobrymi suchaczami. Miaoby rwnie sens dla kadej osoby, aby wskaza jakie jzyki znaj biegle. Celem tego badania byoby stworzenie Globalnej Bazy Umiejtnoci (ang.: Global Skill Database), ktr kady mgby przeszukiwa w celu nawizania kontaktu z kim, kto posiada szczeglne umiejtnoci. Badanie to podobnie jak inne byoby opcjonalne. Wypeniajc ankiety naleaoby zasadniczo sygnalizowa, e jest si otwartym na kontakt, a moe te e chciaoby si zmieni lokalizacj (przynajmniej tymczasowo) w celu wykonania niektrych dziaalnoci. Na przykad dobry suchacz mgby si skontaktowa z ludmi, ktrzy czuj si samotnie i po prostu potrzebuj z kim porozmawia. Gitarzyci mogliby skontaktowa si z ludmi ktrzy potrzebuj kogo do tworzonego zespou muzycznego. Biolog molekularny mgby si skontaktowa z gru-

42

p badawcz, ktrej brakuje tej konkretnej umiejtnoci. W ten sposb bdziemy w st anie uatwi wspprac w skali globalnej i zachca spoeczestwo do jeszcze szybszego rozwoju. Ponadto te obszary bada lub rozwoju produktw, ktre s najbardziej potrzebne (powiedzmy najlepszych 5), mogyby by wykorzystane jako wytyczenie powszechnych pocze na caym wiecie w celu skontaktowania si ludzi, ktrzy posiadaj podane umiejtnoci. Przykadowo jeli jaki nowy rodzaj wirusa nagle okazaby si zagraa caemu gatunkowi ludzkiemu, to wysana byaby automatyczna informacja do wszystkich, ktrzy wskazali, e maj umiejtnoci, ktre mogyby by przydatne w znalezieniu lekarstwa. Byoby mao prawdopodobne, e absolutnie kady bdzie mg odp owiedzie na takie wezwanie, ale na podstawie tego co dowiedzielimy si w poprzedni ej czci wielu ludzi mogoby. Oczywicie pozostaje pytanie, kto bdzie programowa komputery, kto bdzie si nimi opiekowa, a kto opracuje badania. Odpowiedzmy najpierw na ostatnie pytanie. Badania byyby stworzone na podstawie odpowiedzi udzielonych w poprzednich badaniach. Kada ankieta zawieraaby dzia w ktrym ludzie mog wskaza jakie pytania chcieliby zobaczy w badaniach w przyszym roku lub jakie inne zmiany ich zdaniem przyczyniyby si do poprawy procesu badawczego. Jeli zastanawiasz si kto projektowaby wstpne badania, porozmawiamy o tym w czci trzeciej. Jeli chodzi o to, kto zaprogramuje i bdzie opiekowa si komputerami to najbardziej odpowiedni byby kto zainteresowany i mdry posiadajcy tak wiedz informatyczn by si do tego przyczyni. Niektrzy ludzi e obawiaj si, e daoby to informatykom zbyt wielk wadz, co prowadzioby do nowej formy elitarnoci. Jednak jeszcze raz przypomn, e jest to spoeczestwo w ktrym edukacja jest dostpna bezpatnie dla wszystkich ludzi. Kady, kto chciaby powici troch czasu aby poszerzy swoj wiedz o komputerach bdzie w stanie to zrobi, a n astpnie przyczyni si do tego wanego aspektu spoeczestwa. Naley rwnie pamita, e rzeczywiste nadrzdne decyzje nie s podejmowane przez komputery. S dokonywane przez spoeczestwo jako cao poprzez system bada. Komputery s po prostu odpowiedzialne za obliczenia w tle, ktre w caoci oparte s na algorytmicznym podejmowaniu decyzji. Nie byoby ludzkiego wpywu na te obliczenia. Przejcie spoeczestwa przez jedn lub grup osb byoby zatem bardzo mao prawdopodobne. Rezultatem tego systemu jest to, e nie byoby powodu istnienia rzdu jakieg okolwiek rodzaju. Rzd w RBE skadaby si dosownie z kadego, kto chciaby przyczyni si do jakiego aspektu spoeczestwa i miaby wiedz lub umiejtnoci by zrobi co w tym obszarze. Zarwno rzd jak i planowanie gospodarki byoby w peni otwartymi instytucjami skadajcymi si z potencjalnie caej ludzkoci. Decyzje dotyczce spoeczestwa byyby zatem podejmowane bezporednio przez ludzi zamiast przez jaki przedstawicieli, ktrzy mog lub nie mog speni swoich obietnic danych ludziom, ktrzy ich wybrali

43

(i moe s lub nie w kieszeni zamonych finansistw). Ten proces bezporedniego podejmowania decyzji sprawia, e dzisiejsza demokracja wyglda bardziej jak dyktatura zalena od gosw. W istocie jest to wanie demokracja przedstawicielska. RBE bdzie zatem cakowicie anarchicznym systemem. Jedynym bez rzdu lub jakiegokolwiek klasy rzdzcej. Ale zamiast chaosu, mielibymy sprecyzowany kierunek przez ca populacj, wsppracujc na masow skal. Zatem omwilimy wanie dziaanie rzdu. Nastpne pytanie jest o prawo. Jaki ego rodzaju prawo bdzie w RBE i kto bdzie o nim decydowa? Kto egzekwowa by te przepisy? W tym miejscu robi si jeszcze bardziej interesujco. W RBE nie byoby powodu stosowa jakiegokolwiek prawa. Dam Ci minut na wymianie si... witam spowrotem. Jeli anarchistyczny rzd nie powoduje chaosu, to na pewno brak jakichkolwiek przepisw go spowoduje, prawda? C przede wszystkim pamitajmy, e jest to system w ktrym nie ma jakieg okolwiek rodzaju dugu. Wikszo towarw jest swobodnie dostpnych dla ludzi, a dobra osobiste mona dowolnie zamwi lub wydrukowa. Gospodarka w ktrej nie ma pi enidza lub systemu wasnoci w ktrej kady po prostu dostaje co jest mu potrzebne do ycia spowodowaoby z definicji ogromny spadek przestpczoci w porwnaniu do dzisiejszego systemu. Nie byoby powodu, aby kra by sprzedawa. Jak dowiedzielimy si we wstpie ludzie nie angauj si w karne zachowanie bez powodu. Bez potrzeby czy motywacji wymuszonej na ludziach przestpczo wszelkiego rodzaju dramatycznie by zmalaa. Ponadto zaledwie kilka akapitw temu rozmawialimy o tym jak stres musi nada w konkurujcym spoeczestwie inspirujc zachowania przestpcze. Widzielibymy zmniejszenie si przestpczoci ze wzgldu na niski poziom stresu w rodowisku egalitarnego spoeczestwa. Widzielibymy rwnie, e ogromna wikszo ludzi nie angaow aaby si w przemoc, chyba e byoby to w odpowiedzi na brutalne rodowisko. Ze zmniejszeniem przestpczoci, co wanie osignlimy byoby o wiele mniej przemocy i traumy w spoeczestwie. To z kolei spowoduje spadek zachowa agresywnych, a dalej traumatycznych dowiadcze. Ostatecznie przestpcy nie s urodzeni, ale stworzeni poprzez traumatyczne wydarzenia, ktre s plag ich przeszoci. Poprzez zapewnienie, e te traumatyczne wydarzenia stan si mniej prawdopodobne bdziemy mogli dalej zmniejsza ryzyko traumatycznych zdarze w przyszoci. W rzadkich przypadkach, gdy kto dopuciby si aktu agresji jak bymy go ukarali? Samo pytanie jest bdne. Zamiast kara agresj powinnimy traktowa takie zachowanie jako chorob psychiczn i stara si rozwiza ich problemy poprzez porady psychologiczne. Dzisiejszy system wizienny w rzeczywistoci generuje ogrom gwatownych

44

zachowa, a nie zapobiega im84. Powinnimy raczej leczy agresywne zachowanie w poczeniu z pozytywnymi relacjami spoecznymi (ktrych dokadnie te osoby potrzebuj by by zdrowymi psychicznie), zamiast umieszcza je w otoczeniu, ktre faktycznie zachca do bycia bardziej agresywnym. Wizienia wypenione s stresem i przemoc. Pozbdziemy si znacznie przemocy traktujc j jak chorob, ktr naley leczy, a nie jak co, co musi zosta ukarane. Nawet wicej ni obecnie. Uzalenienia od narkotykw byyby traktowane w taki sam sposb poniewa wystpuj zazwyczaj z tych samych powodw oraz stresujcych i traumatycznych dowiadcze85. Dlatego uzalenienie od narkotykw byoby rwnie leczone poprzez doradztwo zamiast karania wizieniem, co zmniejszyoby prawdopodobiestwo uzalenienia od narkotykw w przyszoci. Podsumowujc, RBE bdzie niestresujcym, niekonkurujcym spoeczes twem w ktrym kady dostaje co trzeba by przey, gdzie przemoc i uzalenienia s leczone, a niekarane, a kadego rodzaju przemoc i traumatyczne przeycia s znacznie ograniczone. Spowoduje to, e cykl nie przemocy, w ktrym karne zachowania wszelkiego rodzaju byoby niezmiernie rzadkie i zmniejszyyby si z czasem przechodzc z pokolenia na p okolenie. eby byo jeszcze lepiej wci nie rozmawialimy o roli edukacji. Wyksztacone spoeczestwo znacznie rzadziej angauje si w karne zachowania wszelkiego rodzaju86. Ponadto uczylibymy ludzi, e przemoc i uzalenienia nie s kwesti moralnoci, ale s problemem zdrowotnym. Zwikszyoby to szanse, e osoby stosujce przemoc lub ktre s uzalenione byyby aktywnie wspomagane pomoc w ich problemach, a nie unikaniem z obawy przed kar i osdem moralnym. Jednak ze wzgldu na niewielk szans, e os oba uywajca przemocy sprzeciwiaby si otrzymaniu pomocy (co byoby niezwykle mao prawdopodobne), mogoby by potrzebne utworzenia swego rodzaju maej policji skadajcej si z wolontariuszy. W jej skad mogyby wej osoby, ktre s dobrze wyszkolone, na tyle, aby zlokalizowa i powstrzyma w jaki sposb gwatowne osoby by mogyby by poddane leczeniu. Fakt, e wystpowanie brutalnych przestpcw byoby bardzo rzadkie na pocztku z czasem cakowicie by zanikno, co oznaczaoby, e policja wolontariuszy nie bdzie musiaa by bardzo dua i nie mogaby stosowa przemocy. Jakby tego byo mao, wci nie mwilimy o wszystkich korzyciach pyncych z ycia w zupenie rwnym spoeczestwie, ktre jest pozbawione rozwarstwienia. Poziom rwnoci w spoeczestwie jest bezporednio zwizany z szeregiem korzyci. Wicej korzyci to: lepsze zdrowie psychiczne i fizyczne, ni szy odsetek mierci niemowlt, mniej narkotykw, lepsze wyksztacenie, zmniejszenie liczby winiw, mniejsza otyo, wiksze zaufanie i wsppraca, zmniejszenie przemocy, mniej urodze wrd nastolatkw,
84 85

James Gilligan. Preventing Violence (Prospects for Tomorrow). New York, NY: Thames and Hudson (2001) Nick E. Goeder. Stress, Motivation, and Drug Addiction. Current Directions in Psychological Science (2004) 86 Lance Lochner and Enrico Moretti. The Effect of Education on Crime: Evidence from Prison Inmates, Arrests, and SelfReports. The American Economic Review (2004) Vol. 94, No. 1, pp. 155-189

45

poprawa stanu zdrowia dzieci, mniejsze zuycia zasobw i spoeczestwo bardziej prz yjazne dla rodowiska87
88 89 90 91 92 93 94

. Pamitajmy e wszystkie z tych bada przepr o-

wadzono w spoeczestwie, ktre ma jaki niedobr dbr. W RBE, niedobr ten wynosiby zero. Kady miaby dostp do tego samego bogactwa co inni. Oznacza to, e wszystkie wymienione powyej korzyci - w teorii - bd wiksze w RBE. Pozostajc przy temacie prawa, tego rodzaju cakowita rwno spowoduje (jak wskazano powyej) jeszcze mniej niepodanych zachowa, takich jak przemoc i naduywanie narkotykw. Ni ektre z nich wraz ze wzrostem poczucia spoecznego zaufania (co zwikszyoby jeszcze bardziej szanse pomocy chorym psychicznie i osobom jej szukajcych) i wiele innych korzyci. Podsumowujc wida bardzo wyranie jak egalitarne spoeczestwo ma duo mniejsze zapotrzebowanie na prawo. Zamiast ogranicza wolno ludzi stosujc prawo naley stworzy warunki w ktrych prawdopodobiestwo wystpienia zachowa destru kcyjnych jest tak niska, e dy do zera. Jakie przepisy zastosowane by byy w spoeczestwie? Oprcz usuwania zbdnych ogranicze wolnoci brak prawa generuje rwnie kolejne korzyci: nie byoby potrzeby utrzymywania duych, staych si policyjnych. Dzisiaj ludzie obu pci codziennie naraaj ycie egzekwujc prawo z jakkolwiek lub adn korzyci dla spoeczestwa (ustawy o zakazie obrotu marihuan. Jest kto zainteresowany?). Osoby te naraone s czsto na niewiarygodn przemoc i urazy w trakcie penienia swoich obowizkw, a niektrzy oficerowie angauj si w akty brutalnej przemocy dla osignicia wynikw. Tego wszystkiego mona by unikn poprzez stworzenie spoecz estwa w ktrym prawa byyby niepotrzebne. Ponadto cakowity brak rzdu czy prawa w kadej sferze oznacza, e mona by byo w kocu pozby si niepotrzebnych linii podziau nazywanymi granicami. Te wyimaginowane linie tworz powierzchowne podziay naszego gatunku czsto oparte na prymitywnym pojciu pochodzenia etnicznego. Z praktycznego punktu widzenia celem granic jest podzia ziemi na rne stany, gdzie obowizuj okrelone typy rzdw i systemw prawnych. Bez rzdw i praw jakiegokolwiek rodzaju nie byoby ju adnego po87

Richard G. Wilkinson and Kate E. Pickett. The problems of relative deprivation: why some societies do better than others. Social Science & Medicine (2007) 65(9), 1965-1978 88 Wilkinson, R. G., & Pickett, K. E. Income Inequality and Health: a review and explanation of the evidence. Social Science & Medicine (2006) 62(7), 1768-1784. 89 Kathryn M. Neckerman and Florencia Torche. Inequality: Causes and Consequences. Annu. Rev. Sociol. (2007) 33:335 57 90 Kate E Pickett and Richard G Wilkinson. Child wellbeing and income inequality in rich societies: ecological cross sectional study. BMJ (2007);335;1080 91 Kate E Pickett, Shona Kelly, Eric Brunner, Tim Lobstein and Richard G Wilkinson. Wider income gaps, wider waistbands? An ecological study of obesity and income inequality. J. Epidemiol. Community Health 2005;59;670-674 92 Wilkinson, R. Why is Violence More Common Where Inequality is Greater? Ann N Y Acad Sci (2004) 1036, 1-12. 93 Gold R, Kawachi I, Kennedy BP, Lynch JW, Connell FA. Ecological analysis of teen birth rates: association with community income and income inequality. Matern Child Health J. (2001) 5(3):161-7. 94 Ichiro Kawachi, Bruce P Kennedy, Kimberly Lochner, and Deborah Prothrow-Stith. Social Capital, Income Inequality, and Mortality. American Journal of Public Health (1997) 87:1491-1498

46

wodu do dzielenia si. Planeta mogaby wreszcie zosta zunifikowana w jedn rodzin w jeden organizm, ktry dziaaby na rzecz caego gatunku ludzkiego, a nie tylko niewielkiej jego czci. Istnieje jeszcze jedna korzy z ktr czekaem do koca tej czci. Bez rzdw, granic, rozwarstwienia spoecznego, niedostatku lub skonnoci do przemocy bylibymy w stanie pooy kres jednemu z najbardziej przeraajcego, brutalnego i szkodliwego dla wszystkich przedsibiorstwa w historii ludzkoci: wojny. Przede wszystkim nie byoby rzdw zmuszajcych swoich obywateli do pjcia na wojn i nie byoby krajw z ktrymi by si j prowadzio. Zatrzymajmy si i pomylmy przez chwil: Dlaczego kraje chodz na wojn? Czasami dlatego, e chc zabra innemu krajowi jaki zasb, ktry go posiadaj. Kady dostanie wszystko czego potrzebuje, aby mie szczliwe, zdrowe ycie w RBE. Niektre wojny s wywoywane, poniewa jeden kraj czuje e musi si broni przed innymi. W RBE nie byoby prawie adnej przemocy lub grb przed ktrymi p otrzebna by bya ochrona. Zbyt czsto wojny s toczone dla zysku pienidza. Ju nigdy wicej nie mielibymy systemu monetarnego, ktry zachca do zysku wykorzystujc cierpienie. wiat bez wojen brzmi zbyt pikne by mg by prawdziwy, ale musimy pamita, e dziaania bojowe na du skal s wieym pomysem na rozwj ludzkoci. Jest produktem spoeczestwa, ktre stworzylimy i nie jest wrodzonym pragnieniem, ktrego ludzie podaj95. To prawdopodobnie dlatego tak wielu onierzy skoczy z powanymi problemami psychologicznymi po powrocie z wojny do domu, takiego jak stres pourazowy. Niesamowity poziom agresji i grozy w strefie dziaa wojennych nie jest czym do czego umys ludzki si rozwinby to tolerowa. Bez wojny nie byoby ju potrzeb y, aby wysa modych onierzy do grobu w celu zapewnienia dyrektorowi pewnej firmy budowlanej cotygodniowej dawki kokainy i prostytutki. Tworzc zupenie nowy rodzaj spo eczestwa w ktrym wojna daje dosownie zero korzyci, zmniejszajc jej prawdopodobiestwo a do zera. To byby bardzo ciekawy wiat do ycia. Tak wic w niestresujcym, dobrze wyksztaconym, egalitarnym, post-

niedoborowym spoeczestwie nie ma powodu by ludzie wszystkich kultur, pci, orientacji seksualnych, przekona reli gijnych i niereligijnych i wszyscy pomidzy nie mogliby y w pokojowej koegzystencji. Nie byoby adnego powodu, by klasa wysza bya uprzywilej owana. Nie potrzebowalibymy prawa, ktre ograniczaoby wolno. Gdyby nie byo wojen, biedy, bezrobocia, krachw na giedzie i zbyt czstych traumatycznych sytuacji, ktre s
95

David Adams, S.A. Barnett, N.P. Bechtereva, Bonnie Frank Carter, Jos M. Rodriguez Delgado, Jos Luis Diaz, Andrzej Eliasz, Santiago Genovs, Benson E. Ginsburg, Jo Groebel, Samir-Kumar Ghosh, Robert Hinde, Richard E. Leakey, Taha H. Malasi, J. Martin Ramirez, Federico Mayor Zaragoza, Diana L. Mendoza, Ashis Nandy, John Paul Scott, Riitta Wahlstrom, Seville Statement on Violence". UNESCO. (1986) Retrieved 12-09-2011 <http://www.unesco.org/cpp/uk/declarations/seville.pdf>

47

plag dzisiejszego prymitywnego spoeczestwa - nie byoby kogo obwinia, nie byoby powodu do gniewu, nie byoby potrzeby szuka koza ofiarnego. Wikszo z tych problemw by nie istniaa. Jednak mona zaoy, e inne problemy o ktrych obecnie nawet nie mylimy ostatecznie wyszyby na wierzch. I nie wane jak bardzo bymy si starali naprawi spoeczestwo, to zawsze bdzie jaki nowy problem do rozwizania. Nie oszukujmy si mylc, e ta cywilizacja byaby doskonaa. To bdzie po prostu ogromny postp w stosunku do spoeczestwa, ktre mamy dzisiaj. Poprawa byaby na tyle dua, e byoby bardzo nielogiczne gdybymy przynajmniej nie sprbowali zrealizowa czego podobnego.

ycie w RBE
Skoczymy t cz na rozmowie o tym jak mogoby wyglda ycie codzienne w RBE. Najlepszym sposobem w jaki chciabym to przekaza, to opisanie mojego hipotetycznego ycia w tego rodzaju systemie. To prosty przykad sposobu ycia, ktre byoby moliwe w RBE. Spodziewam si, e kady to czytajc bdzie mia inne pomysy w jaki sposb mgby spdza swj czas. Jest to kolejna, ogromna korzy pynca z RBE. Zamiast spdza czas niemal identycznie, byoby ogromnie duo zrnicowanych sposobw ycia, ktrymi ludzie bd y. Oto jak moje ycie mogoby wyglda w RBE... Budzibym si w moim tymczasowym mieszkaniu o ktrej bym chcia. Po zdrowym niadaniu poszedbym do najbliszej stacji transportu i pjechabym do centrum badawczego. To tutaj spdz dzie nad biologicznymi badaniami starzenia si, co mnie bardzo interesuje. Z upywem dnia wrcibym do domu wydrukowabym sobie przystosowan do mnie kocwk prysznica. Po wieczornym wypaleniu konopi i poczytaniu o fizyce teoretycznej pjd do ka. Nastpnego dnia pojechabym do Machu Picchu, bo zawsze chci aem to zobaczy. W kolejnym dniu mg-bym podrowa na drug stron kuli ziemskiej, by spdzi nastpne kilka dni na nauczaniu dzieci o tym jak wygldao ycie w czasie Drugiej Ciemnej Ery (jestem pewien, e nasze nowoczesne czasy bd nas do tego powoyway). Kiedy nie uczybym spdzabym troch czasu uczc si o nanotechnologii i mam nadziej, e bybym kiedy w stanie przyczyni si do rozwoju bada w tym obszarze. By moe chciabym spdzi nastpne kilka tygodni przeskakujc tam i z powrotem pomidzy rnymi laboratoriami badawczymi. W pewnym momencie prawdopodobnie by mnie to znudzio wic zaczbym podrowa po obszarze obecnie nazywanym Indiami i spdzi miesic ycia w tak bliskim ssiedztwie soni, jak to moliwe prawdopodobnie z zespoem badawczym. W tym czasie spdzibym wikszo dni obserwujc sonie i wiczc gr na jakim instrumencie. Bd szczery, teraz wyobraam sobie jazd na grzbiecie sonia rwnoczenie grajc na keytarze. Dodatkowo zaangaowana by bya konopia. Ostatecznie wrcibym do miasta i wspdziaa z jakim zespoem prawdopodobnie tw o-

48

rzc piosenki o czasie ktry spdziem ze soniami. W midzyczasie kontynuowabym nauk rnych tematw, a inne dni spdzibym na badaniach gdybym mia na to ochot. Ostatecznie prawdopodobnie powrcibym do pierwszego laboratorium i spdzi kilka miesicy powicajc tyle czasu, ile to moliwe na badania. Nastpnie, chciabym powici kilka tygodni tylko relaksujc si z przyjacimi i rodzin, grajc w gry wideo, czytajc i ogldajc stare filmy przed powrotem do laboratorium i kontynuacj swoich bada. I to jest zarys mojego ycia w RBE. Mam nadziej, e miabym przyjaci, ktrzy przyczyliby si do mnie przez cay ten czas, prawdopodobnie poznajc innych po drodze. I z adnym z tych znajomych nigdy nie stracibym kontaktu dziki nowym wynala zkom, ktre prawdopodobnie zmieni ycie codzienne w przyszoci w ten sam sposb jak telefony komrkowe i Internet zmieniy nasze ycie w teraniejszoci. Jest nim Szsty Zmys (ang.: Sixth Sense). Szsty zmys jest w zasadzie maym urzdzeniem z wbudowanym aparatem i pr ojektorem, ktry mona nosi na szyi jak medalion i jest podczony do mini aturowego komputera w kieszeni. Powodem nazwania go szstym zmysem jest to, e urzdzenie rejestruje niematerialne informacje cyfrowe i przenosi je do wiata fizycznego w ktrym moemy wspdziaa z nim dajc nam dostp do nowego zmysu cyfrowego. Urzdzenie dziaa przez rzutowanie obrazw na dowolnej paskiej powierzchni z ktr wchodzisz w interakcj za pomoc gestw, ktre s ledzone przez kamery. Niektre dziaania takie jak robienie zdj przy pomocy rk czy rysowanie obrazw na cianie pro jektowanego obrazu, a nawet wywietlajc koo na ziemi i kopic je wok z przyjacimi (powanie). Poniewa urzdzenie jest podczone do Internetu (w RBE, rnych globalnych baz danych) co pozwalaoby osobom udostpnia ogromn ilo danych gdziekolwiek si znajduj i bezporedniej interakcji z danymi za pomoc wasnych rk. Moe to oznacza, e urzdzenia takie jak telefony komrkowe stan si przestarzae. Moglibycie wsppracowa z kim po drugiej stronie planety w dowolnym momencie bdc w pobliu paskiej powierzchni (lub po prostu zastpujc j doni, gdy adna inna powierzchnia nie bya by dostpna). Chocia to niesamowite urzdzenie jest obecnie prototypem w do niep orczne formie stanie si znacznie mniejsze i bardziej wygodne w podry (jak praktycznie kady rodzaj innych technologii). Mgbym mwi i mwi na temat tej wspaniaej rzeczy, ale na razie skocz mwic, e to urzdzenie bdzie prawie na pewno tak wszechobecne w przyszoci jak dzisiejsze telefony komrkowe. I oczywicie w RBE urzdzenia te byyby dawane kademu, kto je zechce tworzc nowy rodzaj cyfrowej, globalnej wiadomoci, ktra przenika realny wiat, a nie trzyma nas przed monitorami komputerowymi. Polecam aby poszuka w sieci informacji o tym urzdzeniu zwaszcza, gdy chciaby lepiej

49

pozna jego moliwoci oprcz tego co napisaem (co tak naprawd nie oddaje rzeczyw istoci)96
97

Niektre myli kocowe


Gospodarka zasobowa oparta na radykalnym pomyle jest niepodobna do niczego w historii ludzkoci. By moe najbardziej ciekawym aspektem tego nowego systemu jest to, e korzystajc z zaawansowanych technologii moglibymy rzeczywicie przywrci nasz rwnowag z natur. Wikszo ludzkiej historii nasz gatunek y we wzgldnej harmonii z otoczeniem. Zmiany w rodowisku naturalnym stosowane byy stopniowo i na tyle su btelne, e nie byy gwn przyczyn zniszczenia rodowiska naturalnego. Zamiast tego mielimy kolejn naturaln cz ekosystemu podobnie jak wszystkie inne roliny i zwi erzta. Jednak gdzie po drodze ta rwnowaga zagina. Stalimy si przywizani do rzeczy, ktrych fizycznie nie ma bardziej ni do tych istniejcych. Nasza troska zwrcia si na wartoci niematerialne takie jak bogactwo, wasno i polityka, a stracilimy z oczu rzeczy w rzeczywistoci przyczyniajce si do zdrowia naszego gatunku takie jak ywno, powietrze i woda. Gdy nasza technologia staa si bardziej zaawansowana nagle stwierdzilimy, e jestemy w stanie wydobywa ogromne iloci zasobw. Ale jest cena ktr musimy zapaci. Im bardziej rozwija si nasza technologia tym wikszy jej negatywny wpyw na rodowisko. Wyglda na to e technologia ta nie bya faktycznie bardzo zaawansowana, a tak naprawd wci jest dosy prymitywna. Naprawd zaawansowana technologia bdzie, logicznie rzecz biorc, w stanie zwikszy potg naszego gatunku, ale zachowujc jednoczenie rwnowag tej wadzy z wpywem, ktry wywi eramy na rodowisko. Nasz gatunek osign ju punkt w ktrym tego rodzaju postp jest rzeczywicie w naszym zasigu. Niemniej jednak nadal trzymmy si naszych gwnie prymitywnych technologii nawet jeli s one sabsze, mniej wydajne i trwae ni bardziej zaawansowane rozwizania. Wynika to gwnie ze wzgldu na odmow pozbycia si naszych niematerialnych konstrukcji, ktre dla naszego gatunku stay si waniejsze ni realny wiat. Jeli potrafimy pokona t barier dla naszego postpu, to moemy w kocu by w stanie osign rwnowag mocy technologicznej utrzyman przez naszych przodkw. Ponadto poprzez stworzeni e spoeczestwa w ktrym restrykcyjne pojcia takie jak publiczny i prawo nie byo by ju konieczne mogc przywrci naturaln wolno, ktr stracilimy wraz z utworzeniem cywilizacji czowieka. Chcemy w kocu mc stworzy spoeczestwo, ktre byo by prawdziwie cywilizowane, takie w ktrym ludzie nie musieliby by zmuszani do dziaania w okrelony sposb ze strachu przed kar, lecz by
96

P. Mistry, P. Maes. SixthSense A Wearable Gestural Interface. In the Proceedings of SIGGRAPH Asia 2009, Sketch. Yokohama, Japan. (2009) 97 Pranav Mistry, Sixth Sense: Integrating information with the real world MIT Media Lab. (2010) Retrieved on 17-08-2011

50

wybiera dziaania w taki sposb by rzeczywicie przynosiy im korzyci. Prawdziwa cywilizacji bdzie wtedy, gdy ludzie faktycznie wezm pod uwag wpyw swoich dziaa i rzetelnie bd ocenia przyszo. W ostatnich dziesicioleciach intensywnego postpu na ukowego zasygnalizowano pocztek koca naszego prymitywnego sposobu ycia. Dzisiejszy dzie stanowi ostatni etap ewolucyjnego skoku od dzikich zwierzt do inteligentnych obywateli naszej planety. Jeli nadal bdziemy trzyma si naszych przyzwyczaje, to po prostu kopic gbiej i gbiej wykopiemy sobie grb, ktry zostanie podpisem naszego gatunku. Jeli jestemy w stanie puci nasz ewolucyjny baga, bdziemy wreszcie mogli mie to co najlepsze z obu wiatw: moc technologii i harmoni wolnoci z natur. Ale nie bdmy jeszcze zbytnio podekscytowani. Czytajc t cz prawie na pewno mielicie kilka logicznych wtpliwoci co do koncepcji RBE. Od tego pomysu zacza si popularno, ktra stana w obliczu wielu zastrzee jej wykonywalnoci. Z perspektywy teorii naukowej jest to chyba najlepsza rzecz jaka moe si zdarzy. aden wielki pomys nie moe by zreal izowany chyba, e jest na wylot krytykowany i jest w stanie pokona krytyk gosem logiki. Mam nadziej to osign w nastpnej czci. Przejdmy wic do niej!

51

CZ DRUGA: PYTANIA? WTPLIWOCI?

S trzy fazy ujawniania si prawdy. Najpierw prawda jest omieszana, potem spotyka si z gwatownym oporem, a na koniec traktowana jest jako oczywisto. Arthur Schopenhauer98

Spdzilimy troch czasu na rozmowach o tym jak dokadnie mogaby wyglda gospodarka oparta na zasobach i omwilimy niektre z pozytywnych zmian ktre bylibymy w stanie wnie do naszego gatunku. Jednak jest wiele tematw, ktre mog dziaa prz eciwko koncepcji RBE. Wiele z tych zarzutw pojawio si za porednictwem Internetu w odpowiedzi na pomys RBE. Chocia niektre z nich szybko okazuj si by odruchami, reakcj na podstawie powierzchownej oceny idei, to wiele z nich jest uczciwymi, dobrze przemylanymi pytaniami, ktre naley rozwiza. Kilka z tych pyta zadano mi osobicie podczas lunej rozmowy o pomyle RBE. Zanim zaczniemy mwi o tym jak moglibymy przej do testowania RBE, sprbuj odpowiedzie na jak najwicej pyta i zastrzee, ktre mam w gowie. No to jedziemy... Co jeli kto chce wicej, ni potrzebuje? Na przykad, jeli kto chce 150 par obuwia, lub dom o powierzchni 465 m2 i wszystko to tylko dla siebie? Zapominajc o potrzebach czy ludzie nie chcieliby nieskoczenie wiele? Jest to w istocie pytanie o wartoci i zajcie si nim w ymaga od nas odpowiedzi na trzy pytania: Dlaczego ludzie tak bardzo ceni sobie materialne rzeczy? Co jest zego w chci posiadania wielu rzeczy? Jak moemy zmieni wartoci ludzi tak, aby tego rodzaju dylemat nie pojawia si w RBE? Pierwsze pytanie odnosi si do podstawowego zestawu wartoci, ktry okrela ycie w spoeczestwie kapitalistycznym: Dlaczego ludzie tak bardzo kochaj rzeczy materialne? Wielu ludzi czerpie ogromn przyjemnoci kupujc rzeczy i je posiadajc. Jest to termin, ktry opisuje dziaania niektrych ludzi czerpicych ogromn przyjemno nawet

98

Arthur Schopenhauer, Quotation Details: Arthur Schopenhauer The Quotations Page (2010) Retrieved on 01-12-2011 <http://www.quotationspage.com/quote/25832.html>

52

jeli nie zapewnia ono fizjologicznej korzyci: uzalenienie. Mona je najlepiej opisa jako przejcie kontroli nad szlakami nagrody w mzgu, podczas ktrego osoba ma wraenie, e czynno jest tak wielk nagrod, e nie moe zaprzesta jej wykonywania, naw et jeeli nie przynosi ona adnych korzyci, a nawet jest szkodliwa99. Z jednej strony organizm czerpie przyjemno z biegania poniewa zwiksza sprawno fizyczn. Ludzie czerpi przyjemno ze spdzania czasu z przyjacimi i rodzin, poniewa spenia to nasze podstawowe ludzkie potrzeby towarzyskie. Z drugiej strony niektrzy ludzie czerpi prz yjemno z masywnych zakupw nawet do momentu gdzie nie s ju w stanie w peni siebie kontrolowa. Dzieje si tak pomimo faktu, e tego typu dziaania (i prawie zawsze jakie rzeczy s kupione) nie maj wymiernych korzyci dla naszego organizmu. To jest bardzo charakterystyczne dla uzalenienia. W zwizku z tym centrum handlowe jest dokadnie jak crack-house (przyp. tum.: amerykaskie okrelenie najczciej zniszczonego domu gdzie dilerzy i narkomani dokonuj transakcji i zaywaj narkotykw), a jedyn rnic jest to, e jest bardziej spoecznie akceptowalne aby wej do pierwszego ni drugiego. Ponadto czsto mamy skonno do mylenia, e nasza warto jako czowieka jest mierzona liczb i jakoci rzeczy, ktre posiadamy. W rzeczywistoci od dnia naszych narodzin uczymy si tego. Czy to przez reklamy w czasie rnych wit, ktre zostay zredukowane do orgii kupowania prezentw lub przez stres i traum indukowan przez spoeczestwo (co zachca do uzaleniajcych zachowa 100), stale przypomina, e jestemy tylko kochani i szanowani w oparciu o nasz zdolno do gromadzenia i pokazywania naszego bogactwa materialnego. Ja sam nie byem odporny na tego typu uzalenienie. Jako dziecko i nastolatek miaem obsesj na punkcie rnych kolekcji, ktre chroniem tak, jakby byy moimi dziemi. Nie wane jak dua bya kada kolekcja i nie wane ile pienidzy wydaem na nie nigdy mi nie wystarczay i zawsze chciaem wicej. Podczas moich studiw byem na dobrej drodze do stania si typowym elitarnym materialist prbujc pokaza mj status spoeczny poprzez drogie ubrania i postaw wyszoci. Mimo, e udao mi si w kocu wyrosn z tych naogw, jednak nie wielu ludziom si to udaje. Zamiast tego bd nadal uwizieni w bdnym kole: Dokonanie zakupu, a nastpnie przeywanie wielkiego szczcia przez cae 5 minut do momentu, gdy ich uwaga skupi si na nastpnej rzeczy ktr musz kupi. Dla ludzi uwizionych w tym cyklu bezowocnych zakupw po prostu nie istniej co takiego jak dosy. To silny wskanik potnego uzalenienia. Tak wic, aby odpowiedzie na pierwsze pytanie dlaczego ludzie war tociuj rzeczy materialne tak wysoko? W skrcie yjemy w spoeczestwie, ktre aktywnie buduje w nas irracjonalne uz alenienie od rzeczy materialnych bez wzgldu na ich przydatno.

99

100

Steven E. Hyman. Addiction: A Disease of Learning and Memory. Am J Psychiatry (2005) 162:14141422 Nick E. Goeders. The impact of stress on addiction. European Neuropsychopharmacology 13 (2003) 435 441

53

Ale czy to naprawd jest a takie ze? Co dokadnie jest takiego zego w naszym spoecznym uzalenieniu od rzeczy? Z punktu widzenia naszego kapitalistycznego systemu to uzalenienie jest najlepsz rzecz jaka moe si zdarzy. Zapewniajc, e ludzie maj sta potrzeb kupowania i posiadania wicej rzeczy moemy atwiej utrzyma wzrost gospodarczy. Jednak z punktu widzenia prawdziwego ycia, to uzalenienie jest powanie szkodliwe na poziomie osobistym, spoecznym i rodowiskowym. Osobistego uszkodzenia dowiadczamy poprzez cierpienie z powodu nie posiadania obiektu naszego podania bez wzgldu na jego uyteczno (wracam do wszystkich ujemnych skutkw zdrowotnych stresu). Materialistyczne osoby znacznie trudniej bd mogy osign trwae szczcie, bo zawsze jest wicej rzeczy do kupienia. Tak szybko jak dreszcz zakupu ostatniej rzeczy sabnie, szczcie pochodzce z niego odchodzi. Niezdolno do osignicia trwaego szczcia jest powanie szkodliwa dla oglnego stanu zdrowia101. Uzalenienie jest w ogromnej mierze spoecznie szkodliwe dla pracy niewolniczej (gwnie niewo lnictwo dzieci) w krajach rozwijajcych si, ktre s zobowizane do zaspakajania n aszych apetytw na rzeczy rozwijajcego si wiata. Nawet w RBE nadal byoby spoecznie szkodliwe przeznaczanie zasobw na zaspokojenie uzalenienia jednej osoby, co oznaczaoby, e rodki te nie mogyby by uywane na co bardziej obiektywnie uytecznego. Ponadto mona by spodziewa si pewnego stopnia spoecznego ostracyzmu za korzystanie z zasobw w tak nieodpowiedzialny sposb, zwaszcza biorc pod uwag stosunkowo du ilo wygd i luksusu, jaki mona by osign pozostajc w trwaej rwnowadze. Wreszcie uzalenienie jest szkodliwe dla rodowiska , a co za tym idzie nasza nienasycona potrzeba posiadania rzeczy wymaga wydatkw ogromnych iloci zasobw w tem pie szybszym ni ich dostpno. Co gorsza nadmierna konsumpcja oznacza due iloci odpadw na skadowiskach i wysypiskach, ktre ju teraz obejmuj wiele powierzchni wiata. Dl aczego wic warto pozby si naszego uzalenienia do rzeczy materialnych? Uproszczajc jest to tracenie kontroli nad sytuacj prawie wszystkich i wszystkiego na naszej planecie. Jak wic moemy unikn tego uzalenienia w RBE? Dla osb urodzonych w tym spoeczestwie odpowied jest do prosta: Bez napicia spoecznego, ktre buduj e w nas materialistyczne uzalenienie nie byoby adnego powodu do manifestowania takich zachowa. Pamitaj, e w RBE nie byoby reklamy ani adnej innej siy zachcajcej do materializmu, co dla spoeczestwa byoby znacznie mniej stresujce i traumatyczne. Ponadto byaby gospodark w ktrej ludzie bd wyksztaceni, aby wiedzie jak ich dzi aania wpyn na spoeczestwo i planet. Oczywicie, akumulacja masy rzeczy nie jest korzyci dla wszystkich. Zasadniczo RBE jest rodowiskiem, ktre sprzyja przeciwiestwu materializmu. Jest to rodowisko, w ktrym ludzie ucz si, e kade ludzkie ycie

101

Andrew Steptoe, Jane Wardle, and Michael Marmot. Positive affect and health-related neuroendocrine, cardiovascular, and inflammatory processes. PNAS (2005) vol. 102 no. 18 6508-6512 54

jest wicej warte ni dobra materialne. S wyksztaceni by by bardziej odpowiedzialni spoecznie i co cenniejsze mie pozytywny wkad do spoeczestwa. Jednak to nadal nie odpowiada na pytanie w jaki sposb faktycznie ulegn zmianie wartoci ludzi yjcych dzisiaj. Niestety jak z kadym uzalenieniem proces leczenia m oe si rozpocz gdy uzaleniony przyzna, e ma problem. Zatrzymaj si i pomyl przez chwil o materialistycznym uzalenieniu, ktry opisaem powyej. Czy to brzmi jak twoje ycie? Moesz by uzaleniony od rzeczy? Wiele osb zapewne temu zaprzeczy uywajc wymwek takich jak Lubi zakupy, poniewa agodz stres! Zwracam uwag, e karmienie uzalenienia jest czsto doskonaym sposobem, aby tymczasowo zagodzi stres99. Inni powiedz: Potrzebuj tych wszystkich rzeczy do ycia! Obiektywnie rzecz biorc jest to absolutna nieprawda. Odmowa jest bardzo charakterystyczne dla uzalenienia102. I oczywicie klasyczna wypowied ja dorobiem si tych wszystkich rzeczy. Kim ty jeste, mwic mi e si myl chcc je mie?! Moe by troch prawdy w tym twierdzeniu, a ja powinienem raz jeszcze podkreli, e nie jestem tutaj, aby osdza, co jest dobre lub ze. Ale powinienem odpowiedzie na dwa pytania ktre zadaem: Nawet jeli je zarobie (cho nie zawsze tak jest, co omwimy za chwil), to czy wszystkie te obiekty nieoywione faktycznie tworz obiektywne dobro? Ponadto jest to twj sukces warty wszystkich negatywnie osobistych, spoecznych i rodowiskowych konsekwencji? Nie mog odpowiedzie za ciebie na te pytania ale szczerze mwic nie oczekiwabym e kto cakowicie zmieni ich warto opierajc si na kilku przeczytanych akapitach w j akiej ksice. Jednak mam nadziej, e zmusi to ludzi do mylenia bardziej o wpywach ich dziaania oraz zyskw i minusw ich wartoci. Czasami wystarczy zada jedno uczciwe pytanie by cakowicie zmieni bieg ycia czowieka. Jest to ostatecznie jedno z najtrudniejszych przej do RBE. Nawet jeli mamy wszystkie aspekty techniczne tego systemu opisane i doskonale zaplanowane, to wci potrzebujemy caej planety by dobrowolnie zmienia swoje wartoci. Zamiast naszych wartoci zdominowanych przez materializm i chciwo musielibymy wszyscy zacz c eni trwao i wspprac. Jak moemy mie nadziej by osign taki ambitny cel? W zasadzie istniej 3 gwne kroki, ktre musz by podjte w tym celu: 1. Najpierw musimy przekona ludzi, e pojcie RBE jest technicznie moliwe i poprawi nasz standard ycia. To jest gwnym celem czci pierwszej i drugiej wic ju robimy postpy w tej dziedzinie. Dajc ludziom konkretne informacje na temat tego, jak potencjalnie mogaby wyglda przyszo jest o wiele bardziej prawdopodobne, aby przekona ich, e warto do tego dy. A na pozio-

102

William Rinn, Nitigna Desai, Harold Rosenblatt, David R. Gastfriend. Addiction Denial and Cognitive Dysfunction: A Preliminary Investigation. The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences (2002)14:52-57

55

mie indywidualnym denie do RBE zaczyna si w momencie zmiany swoich wartoci. 2. Faktyczne przejcie musi odby si stopniowo. Mimo oczywistych wad kapital izmu nie mona oczekiwa, e ludzie po prostu nagle zdecyduje si zmieni wszystko, co ceni. Podobnie nie moemy nagle zmieni naszego globalnego spoeczestwa oczekujc, e proces ten przebiegnie sprawnie. Zatem zmiany rodowiska musz wystpi z prdkoci ktra wspgra z otoczeniem rolin i zwierzt przy ogromnej zmianie w sposobie naszego ycia, co byoby najwygodniejsze dla naszego gatunku. Musimy da naszemu gatunkowi odpowiednio duo czasu, aby umoliwi mu niezbdne zmiany wartoci. Omwimy je w czci trzeciej. 3. Potrzebujemy dziaajcego przykadu wsplnoty opartej na zasadach RBE . Nie wane jak dobrze brzmi ten pomys w teorii musimy dysponowa przykadem faktycznie pokazujcy ludziom o ile lepsze byoby ich ycie. W ten sposb chcielibymy zachci ludzi do zmiany siebie, a nie tylko mwic im, e zmiana jest dobrym pomysem. To rwnie niesie ze sob korzyci znacznie skracajc czas potrzebny na wymagane przejcie naszego spoeczestwa do zaadoptowania si do nowej idei. Jeli ludzie zobacz korzyci pynce z nowego systemu wartoci, to bd one znacznie bardziej prawdopodobne do zaakceptowania i zechc do zmiany swojego systemu wartoci. Jak zobaczysz w nastpnej czci utworzenie jednego lub wicej tzw. wsplnot jest kluczo wym aspektem proponowanego planu testowania tego systemu. -Umie tu ekonomist- on ju udowodni e ten pomys nie dziaa. To twierdzenie opiera si na pracy ekonomistw z pocztku XX wieku, a przede wszystkim ma posta dwch problemw: kalkulacji ekonomicznej (ang.: The Economic Calculation Problem) i konkretnej krytyki wobec informacji przetwarzanych w gospodarce centralnie planowanej (ang.: Centrally Planned Economy). Pierwszy problemem wyglda tak: system ekonomiczny bez ceny nie bdzie dziaa, poniewa nie byoby sposobu ustanowienia wartoci dla towarw i usug. Jak zatem moglibymy dowiedzie si w racjonalny sposb jak je wyznaczy? Zagadka ta nosi nazw problemu kalkulacji eknomicznej i na pierwszy rzut oka brzmi cakiem logicznie103.

103

Ludwig von Mises. Economic Calculation in the Socialist Commonwealth. Reprint Edition. Auburn, AL.: Ludwig von Mises Institute (1990) Translated by S. Alder

56

Jednake twierdzenie to sprawia, e miao mona zaoy, e rynek rzeczywicie przeznacza zasoby w sposb racjonalny. Zaoenie to jest trudne do obrony, gdy patrzy si na wiat poprzez metod stworzonej dystrybucji, gdzie dwa identyczne artykuy odzieowe mog mie szalenie rne ceny tylko dlatego, e jedna jest z markow etykiet, a niewielka cz populacji kontroluje znaczny procent zasobw naszej planety. Twierdzenie e takie metody dystrybucji zasobw s racjonalne jest wtpliwe, ale nie bd skupia si duej na tym z bardzo wanego powodu: w RBE moliwo przypisania cen do towarw i usug traci cay sens. Moemy myle o tym w kategoriach prawa popytu i poday104. Te ekonomiczne reguy dyktuj, e ze zwikszeniem dostpu do towaru lub usug cena musi spa. Podobnie gdy zapotrzebowanie na co spada cena rwnie spada. Dlatego te jeli moglibymy doj do punktu, gdzie dostp do czego jest znacznie wyszy ni popyt, to ceny stan si prawie zerowe. Mona to zrobi na dwa sposoby: moemy albo doj do miejsca w ktrym bdziemy w stanie zapewni znacznie wiksz y dostp do towarw i usug ni jest to potrzebne, albo moemy zmniejszy dramatycznie popyt. W RBE oba powysze posunicia byyby podjte. Tworzc rodowiska, ktre wykluczaj indywidualne p odejcie do materialistycznego uzalenienia osb spowodowaoby ogromny spadek popytu kadego rodzaju towaru. Korzystajc z automatyki oraz w znacznym stopniu eliminujc konieczno pracy ludzkiej, dostawy towarw i usug bd w stanie znacznie przewyszy popyt. Jaki jest cel pobierania pienidzy za schronienie lub ywnoci, gdy istnieje tego wicej ni potrzeba dla zaspokojenia potrzeb kadego czowieka ? Dlaczego bra pienidze za dostp do towarw, gdy s tak obficie dostpne? Jeli cena wszystkiego w spoeczestwie byaby zasadniczo zerowa, to nie byoby ju adnego logicznego powodu dystrybucji towarw i usug w oparciu o mechanizm cenowy. Bez moliwoci przypisania wartoci do niczego nie byoby powodu duej utrzymywa jakiejkolwiek waluty. Dlat ego ceny nie mogyby by wykorzystane w RBE. Nie suyoby to po prostu do racjonalnego celu. Ale jeli nie moemy skorzysta z mechanizmu cenowego, to jak znale sposb, aby przydzieli zasoby? Tradycyjn alternatyw dla systemu rynkowego jest system centralnego planowania (ang.: Centrally Planned System). Jedyny w ktrym grupa ludzi decyduje o sposobie gospodarowania w imieniu caej populacji. Jednake system ten by krytykowany ze wzgldu na zagadnienia odnoszce si do informacji: W jaki sposb planici otrzymuj niezbdne informacje do podjcia wiadomych decyzji? Jak co tak skomplikowanego, jak gospodarka moe zosta kompleksowo zaplanowana przez jedn grup? Czy nie bdzie staej przerwy w przepywie informacji, ktra jest pomidzy ludno-

104

Adam Smith. An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations. London: Methuen & Co., Ltd. (1776)

57

ci a planistami? Szybko si okazao, e gospodarka centralnie planowana nie jest za bardzo wiarygodn alternatyw dla rynku105. Jednak mona pokona ograniczenia centralnego planowania w RBE poprzez w ykorzystanie systemu bada w ktrych planowanie nie jest scentralizowane, a tak n aprawd rozproszone w caej populacji. Poprzez podejmowane decyzji gospodarczych na poziomie indywidualnym unikniemy skomplikowania z ktrym borykaj si planici (czonkowie populacji). Kada osoba ma dostp do informacji niezbdnych do podejm owania wasnych decyzji gospodarczych (wasne przyzwyczajenia konsumpcyjne). Ta informacja jest nastpnie wysyana i przetwarzana przez globalne bazy danych, ktre s rozproszone w sieciach dystrybucyjnych. Od momentu gdy ludno woy wiele pracy w planowanie bazy danych bd one po prostu odpowiedzialne za wykonanie planu. To czysto algorytmiczne zadanie w oparciu o priorytety (mwilimy o tym w poprzedniej czci), wyliczone przez komputery. System w ktrym populacja ma bezporedni kontrol nad swoim yciem gospodarczym zosta nazwany Partycypacyjn Gospodark (ang.: Participatory Economy) lub w skrcie Parecon. System taki oferuje alternatyw dla systemu rynkowego podczas gdy informacje pokonuj przerwy w ich przepywie, co jest pl ag w systemie centralnie sterowanym106. Logicznie rzecz biorc tylko dziki wynalezieniu Intern etu tego rodzaju system jest moliwy. Wynalazek, ktry dla ekonomistw z pocztku XX wieku by trudny do przewidzenia. Co powinnimy zapamita, to to e podstaw kadej tradycyjnej szkoy ekonomicznego mylenia jest niedobr - idea, e nie wystarczy dla wszystkich - i jak dramatyczne skutki tej rzeczywistoci maj wpyw na ludzkie zach owanie. Koncepcja ta jest fundamentem na ktrym budowane s wszystkie systemy gospodarcze w przeszoci i obecnie. Niedostatek jest podstaw tradycyjnej wizi gospodarczego mylenia jako wartoci. Jak liczba pi w geometrii. Tradycyjne mylenie ekonomiczne w zwizku z tym ma niewielk lub adn warto w analizie gospodarki opartej na zasobach. To tak, jakby stara si rozwiza zadania geometryczne na caym wiecie, gdzie warto liczby pi jest wyssana z palca, gdzie nawet najbardziej podstawowe zaoenia nie s prawdziwe. Czy to oznacza, e nie powinnimy w ogle prbowa oceny tego systemu? Oczywicie, e nie. Oznacza to, e potrzebujemy uzyska konkretne dane dotyczce tego systemu zanim zaczniemy go potpia szczeglnie opierajc si na myleniu, e nie ma adnego zast osowania. W tej chwili idea RBE opiera si wycznie na teorii. Teoria wydaje si przemawia za sukcesem RBE, ale dobra teoria to taka, ktr mona zbada dowiadczeniem.
105

F.A. Hayek, The Nature and History of the Problem, from Collectivist Economic Planning. p1-40. London: Routledge and Kegan Paul LTD (1935) Edited by F.A. Hayek 106 Michael Albert. Parecon: Life After Capitalism. New York, NY: Verso (2003)

58

Dlatego tak wane jest dla nas, aby przetestowa ten pomys (omwimy go w nastpnej czci), poniewa nie mamy wczeniejszych danych by uzyska zaoenia. Zamiast ocenia RBE przy uyciu zamknitego i ograniczonego umysowo wiat opogldu tradycyjnej ekonomii moe faktycznie doprowadzimy do ustanowienia zupenie nowego kierunku studiw. Mona by go nazwa ekonomi post-niedoborow. Obierajc ten sposb mylenia musielibymy przerwa raz na zawsze analizowanie rzeczy w kategoriach ceny. Musielibymy straci nasze podstawowe zaoenia niedostatku i wszystkie efekty niedoboru, ktre s wpoj one w ludzkie zachowanie i interakcj (e ludzie s z natury brutalni i chciwi). Wymagaoby to od nas rozpoczcia analizy rzeczy takimi jakimi s bez uprzedze wobec systemu, ktry obecnie rzdzi wiatem. Faktem jest, e po stniedoborowa gospodarka nigdy wczeniej w historii ludzkoci nie istniaa i musimy pozna jak dziwny i obcy wydaje nam si ten system z punktu widzenia tradycyjnego myle nia ekonomicznego. Jeeli nie jestemy gotowi do zbadania tego systemu w znacznie szerszej perspektywie, to bdzie niemoliwe aby dokona jaki ejkolwiek precyzyjnej oceny jego funkcji. Dostp do wasnoci prywatnej jest podstawowym prawem czowieka. W pewnym sensie faktycznie zgadzam si z tym stwierdzeniem. Myl, e kady czowiek ma prawo do bezpiecznego posiadania rzeczy, ktrych potrzebuje, aby prz etrwa bez obawy o uszkodzenie lub odebranie ich przez kogo innego. Inaczej jest z wasnoci prywatn. Wasno prywatna to sposb na bezpieczny dostp do zasobw, gdy s one ograniczone. Twierdzc e rzecz lub zasb jest moj wasnoci, mam do niego dostp bez adnych ogranicze i uniemoliwiam innym korzystanie z nich bez mojej zgody. Ale to cae przedsiwzicie staje si w duej mierze bezcelowe po przezwycieniu niedoboru. Nie ma ju jednak powodu by gromadzi zasoby i ogranicza do nich dostp, gdy wszystkiego czego potrzebujemy jest pod dostatkiem. W istocie prawo do posiadania wasnoci prywatnej zostanie zastpione bardziej fundamentalnym prawem: Kady czowiek ma prawo do zaspokajania bez obaw swoich potrzeb. Umoliwiajc obfity dostp do wszystkiego co niezbdne do ycia nie byoby potrzeby lub logicznego powodu, aby ktokolwiek poda lub krad dobra osobiste w RBE. Tylko dlatego, e nie ma prawa okrelajcego koncepcj wasnoci nie znaczy to, e ludzie nie bd nadal szanowa towarw uywanych przez inne osoby. Przecie wszyscy maj wszystko co potrzebne do przetrwania wic nie byoby powodu, by inni chcieli zabra co waszego. Tworzc tego typu rodowisko moemy zapewni, e prawo do speniania swoich potrzeb zawsze jest przestrzegane. Powiedziabym, e zapewnienie wasnoci prywatnej jest podstawowym prawem czowieka, ktre w systemie kapitalistycznym jest powan wad. Jeli wasno jest 59

uniwersalnym prawem czowieka, to dlaczego jest tak wiele ludzi na wiecie, ktrzy nie posiadaj ani jednej swojej rzeczy? Dlaczego tak wielu ludziom jest zabierana si ich wasno jeli nie sta ich na zapacenie za nie? Oczywicie nasz kapi talistyczny system w ogle nie traktuje wasnoci jako prawa. Traktujemy to jako przywilej. Jeli masz tyle szczcia by posiada fantazyjne kawaki papieru w celu zabezpieczenia swojej wasnoci Twoje prawo bdzie respektowane. Jeli nie masz tych kawakw papieru tracisz nagle wszelkie prawa, ktre rzekomo posiadae. Niektrzy mog twierdzi, e zdolnoci do posiadania pienidzy zarobili prawo do tego majtku. Jednake podstawowym prawem czowieka jest z definicji nie co, co mona zarobi, naley domylnie do wszystkich ludzi. Dlatego nazywa si to podstawowym prawem czowieka. Jeli chodzi o pogld, e pienidze odwzorowuj prac ktr kto wykona, c... Pienidze nie maj znaczenia konstruktywnego. Reprezentuj ilo pracy wykonanej przez osob, woony wysiek lub jak trudne jest jej ycie. Roszczenie to jest jednym z wielu w duej mierze faszywych w kapitalizmie, ktre s zasonite przez przebyski prawdy; Idea e kto posiadajcy wicej pienidzy pracuje ciej lub ma trudniejsze ycie ni kto z jej mniejsz iloci. Wprawdzie istnieje wiele przypadkw w ktrych zaoenie to jest prawd. Wielu wacicieli firm zaczyna z ma iloci kapitau i s w stanie znacznie go pomnoy dziki cikiej pracy i powiceniu. Twierdzenie to zapewne jest prawdziwe, gdy mwimy o bardzo maych dochodach. Przykadowo jeli porwnaby swoje ycie z kadym ktrych roczne przychody s rzdu 5-10 tysicy zotych rocznie, to w sumie ma sens gdy niektrzy wo wicej wysiku by mie ich wicej ni ci ktrzy zarobi mniejszym wysikiem mniej. Jednak teoria upada gdy tylko zaczynamy przyglda si innym dochodom. Przykadowo pracownik budowlany pracujcy 12 godzin przez 5 dni w tygodniu prawdopodobnie pokryje cz pensji kierownika, ktry nigdy nie pracuje wicej ni 40 godzin t ygodniowo. Oczywicie mona argumentowa, e meneder podejmuje wicej wysiku umysowego ni pracownik budowlany. Jednake nawet w kategoriach wysiku umys owego poczenie pienidzy i wysiku jest nadal trudne do udowodnienia. Pracowity, wysoko wyedukowany dyrektor (ang.: CEO) bdzie mia wynagrodzenie setki razy wiksze ni pracowity naukowiec ze specjalistycznym wyksztaceniem nawet jeli obie osoby pracuj zasadniczo przez ca dob. Mona argumentowa, e naukowiec nie bdzie poddany a takiej presji co prezes, ktry prowadzi firm i jest odpowiedzialny przed setkami tysicy pracownikw i akcjonariuszy (nawet jeli naukowiec prbuje rozwiza problem spoeczny, ktry wpynie na ycie miliardw ludzi). Zatem jeli bycie pod presj upowania do wyszych zarobkw, to dlaczego przecitny CEO w Ameryce zarabia dwu -krotnie wicej

60

ni prezydent Stanw Zjednoczonych 107 ju?

108

? Czy prowadzenie duej firmy naprawd po-

ciga za sob wiksze obcienie psychiczne ni bieganie po ponad 300 milionowym kra-

Oczywicie nawet nie ruszamy tematu absurdalnych wynagrodze zawodowych sportowcw i artystw. To prawda, e wielu sportowcw spdza dugie godziny trenujc i przygotowujc si w swojej dyscyplinie sportowej. Jednak poziom wynagrodzenia jaki otrzymuj zawodnicy zmienia si gwatownie w zalenoci od rodzaju sportu i miejsca w ktrym jest uprawiany. Czsto maj te wpyw inne czynniki, cakowicie niezalen e od tego, ile nakadu pracy jest woone. Jeli chodzi o wynagrodzenia aktorw Hollywood, to czy rzemioso to wymaga tyle wysiku, e musz by nagradzani milionami dolarw? Jeli tak, to dlaczego jest tak wiele walczcych o uznanie aktorw, ktrzy ciko pracuj i nigdy nawet nie zobacz takiej iloci pienidzy? Przemys rozrywkowy jako cao jest znakomitym przykadem tego jak zwizek midzy pienidzmi i wysikiem jest kruchy. Dlaczego niektrzy artyci muzyczni otrzymuj prowizj w milionach dolarw za ich m uzyk, a innym, ktrzy pracuj rwnie ciko nawet nie wystarcza na czynsz? Powodem tego najczciej jest tzw. wprowadzanie do obrotu i popularno, ale adne z nich nie odzwierciedlaj nakadu poniesionego przez samych artystw. Moesz uargumentowa e to kwestia umiejtnoci. Ludzie, ktrzy zarabiaj najwiksze pienidze s po prostu bardziej wykwalifikowani w rzemiole ni inni. Jeli tak by byo, to dlaczego pop jest najbardziej dochodowym rodzajem muzyki, mimo e nie trzeba duych umiejtnoci by go tworzy? Jeli nadal nie jeste przekonany o wtpliwoci zwizku midzy pienidzmi i wysikiem jest jeszcze ostatnia sprawa, ktra wskazuje na to zjawisko bardziej ni jakiekolwiek inna: urodzenie si w bogactwie. Istnieje ogromna liczba osb, ktre po prostu urodziy si w bogatych rodzinach nie powicajc adnego wysiku, aby zarobi na swoj zamono. Dorastaj z zaletami wymaganymi do zachowania bogactwa w dorosym yciu, cakowicie niezalenie od tego ile nakadu wo w porwnaniu do swoich odpowiednikw majcych mniej szczcia. W rzeczywistoci chciabym powiedzie, e ta kat egoria zawiera najliczniejsze przykady chwiejnych zwizkw midzy pienidzmi, a trudn ociami ycia. Ostatecznie do momentu gdy bdzie mierzona ilo spalanych kalorii na godzin pomidzy dwiema osobami z rnych miejsc pracy, cay pojcie nakadu jest w duej mierze subiektywne. Istniej przypadki w ktrych zwizek midzy wysikiem i pienidzmi

107

Barbara L. Schwemle. Salaries of Federal Officials: A Fact Sheet CRS Report for Congress. 11-01-2005. Retrieved on 0210-2011 <http://www.senate.gov/reference/resources/pdf/98-53.pdf> 108 Executive Paywatch. CEO Pay: Feeding the 1% AFL-CIO. (2011) Retrieved on 02-10-2011 <http://www.aflcio.org/corporatewatch/paywatch/paywatch2011_indexmore.cfm>

61

jest bardzo jasny, przypadki w ktrych trudno jest si ich dopatrze i przypadki w ktrych poczenie to zupenie nie istnieje. Ten ostatni przypadek jest chyba najbardziej widoczny, gdy badamy relacje w skali globalnej porwnujc najbogatszych na wiecie z najbiedniejszymi. Idea e najbogatsi ludzie na wiecie pracuj ciej i maj trudniejsze ycie ni bardzo ubogdzy jest do mieszna. W rzeczywistoci otwarcie wzywam jakiegoko lwiek CEO z listy 500 najbogatszych firm wiata, ktry chce mi udowodni e si myl. Pjd do zuboaej afrykaskiej wioski z tumaczem, id do niedoywionych dzieci i powiedz im ponisze: Powodem dlaczego jestem jednym z najbogatszych ludzi wiata , a wy macie trudnoci ze spenianiem swoich najbardziej podstawowych potrzeb jest to, e moje ycie jest trudniejsze ni wasze. Myl, e sama mieszno tego owiadczenia nadaje sens mojemu argumentowi. Czytajc moje odpowiedzi na pytania mona by pomyle e zazdroszcz i jestem uprzedzony do ludzi ktrzy yj takim stylem ycia. Jeli to prawda to pozwlcie mi p owiedzie troch wicej o sobie. Jestem jednym z wyej wymienionych osb urodzon ych powyej redniej stopy bogactwa. Konsumowaem o wiele wicej ni potrzebowaem, a wszystko to z niewielkim nakadem, ktry sam powicaem. W trakcie mojego, krtkiego dorosego ycia spdziem troch czasu yjc w materialnym bogactwie oraz z amonoci i nauczyem si z pierwszej rki jak pusty i bezsensowny jest ten styl ycia. Co najwaniejsze, byem wiadkiem okropnego ycia ludzkiego. Kiedy powiedziaem, e m aterialistyczny czowiek nigdy nie moe osign trwaego szczcia to nie zgadywaem tylko mwiem z wasnego dowiadczenia i obserwacji bezporedniej. Powszechnie uwaa si, e kady, kto narzeka na kapitalizm robi to, poniewa zosta jej ofiar. Jednake nie jestem ofiar tego systemu. Pochodz z tej czci spoeczestwa, ktre stosuj represje. Osobicie prowadziem taki styl ycia, ktremu jestem teraz przeciwny. Stylowi ycia ktry podpisuje wyrok mierci dla naszego gatunku. Kapitalizm moe by dla mnie bardzo miy, ale nie mog pomin faktu, e stworzy nic wicej tylko okrutne dziaania na caym wiecie i cakowicie nieefektywne zarzdzanie spoeczestwem. Co z ludmi, ktrzy nie chc przyczy si do nowej spoecznoci? To pytanie jest w rzeczywistoci o wiele atwiejsze ni si wydaje, bo podobne s ytuacje spotykamy dzisiaj. Obecnie mamy grupy Amiszw i Huteranw, ktre unikaj gwnego nurtu spoeczestwa na rzecz wasnego sposobu ycia. Grupy te zwykle tworz wasne, mae spoecznoci poza miastami i s w stanie utrzyma ich sposb ycia przy stosunkowo niewielkiej ingerencji ze strony wiata zewntrznego. Podobna logika bdzie wykorzystywana do grup, ktre nie chciayby przystpi do RBE. One po prostu tworzyyby wasne, mae spoecznoci z dala od gwnego nurtu spoeczestwa i byyby w stanie 62

prowadzi styl ycia jaki by chciay. Nie byoby powodu eby zmusza kogokolwiek z tych grup do przyczenia si do gwnego spoeczestwa. W rzeczywistoci w RBE by aby korzy z nie posiadania ziemi na wasno, co oznacza, e grupy te nie musiaby izolowa si na maych obszarach, co ograniczaoby ich styl ycia. Najlepiej to wida w dzisiejszych grupach rdzennym mieszkacw Ameryki Pnocnej. Grupy s izolowane w maych rezerwatach skutkujc utrat stanu zdrowia w ktrych cukrzyca i depresja s znacznie wysze ni w spoecznociach restrykcyjnie nieizolowanych109. W RBE grupy takie jak te miayby moliwo powrotu do tradycyjnego stylu ycia w harmonii z natur bez ogranicze i granic jak byo z ich przodkami przed rozpoczciem kolonializmu. Ponadto nadal mieliby dostp do wszystkich udogodnie technologii RBE (takich jak zaawansowana medycyna) i wszystkiego co byo by potrzebne kadej osobie aby pomc w ich stylu ycia. Byoby zatem wskazane dla takich grup by w pobliu bya stacja vactrain tak aby mogli mie atwy dostp do miast RBE. Byoby to rwnie z wzajemn zalet obu spoeczestw mogc atwej wymienia si informacjami i uczy si od siebie. Spoecznoci yjce w bliskim ssiedztwie z natur bd miay dostp do cennych informacji na temat rodowiska, a ci z nas yjcy w miastach mogliby tego nie dostrzec. Pomys, e kapitalistyczne osiedla i kolonie mog by czci krajobrazu jest z pewnoci realny, ale wyobraam sobie jak trudno byoby w takich grupach utrzyma spor populacj. Po co kto miaby wybra ycie w spoeczestwie, ktre zmusza go do trudu i pracy w celu uciuania razem do pienidzy, aby kupi rzeczy, ktrych potrzebuj e skoro mona przenie wybra spoeczestwo, w ktrym kady ma dostp do wszystki ego czego potrzebuje za darmo? Moim zdaniem jedynym sposobem, eby takie osiedla mogy trwa przez okrelony czas bdzie praktyka skrajnej izolacji i oddzielenia ich mieszkacw (w miar moliwoci) wiedzc, e cywilizacja RBE jest na zewntrz. To bardzo trudne zadanie. Dlatego przewiduj, e bdzie niewielki kontakt midzy kapitalistycznymi osadami (ktre prawdopodobnie zostan poddane izolacji) a spoeczestwem gwnego nurtu, i e zdecydowana wikszo kapitalistycznych osad bdzie rozwizana w cigu kilku pokole ze wzgldu na ubytek ludnoci. Musz podkreli, e przewidywanie jest cakowicie spekulatywne, ale wydaje si by najbardziej prawdopodobnym rodzajem interakcji pomidzy kapitalistycznymi grupami a RBE. Podsumowujc. W RBE kada grupa niechcca przyczy si do gwnego nurtu spoeczestwa oczywicie bdzie miaa prawo do formuowania wasnych spoecznoci. Nie ma obowizku bycia czci RBE, ale uprzedzam: potencja ycia w cywilizacji RBE prawdopodobnie okae si bardzo przekonujcy.

109

ManChui Leung and David T. Takeuchi. Race, Place, and Health. Social Disparities in Health and Health Care (2011) Volume 1, Part 1, 73-88, DOI: 10.1007/978-1-4419-7482-2_5

63

To brzmi troch jak socjalizm. Rwno jest za! Wy socjalici chcecie zabra wszystkie moje rzeczy! Jest to chyba najbardziej frustrujce pytanie, na ktre kady zwolennik RBE musi wielokrotnie odpowiada: Czy to nie socjalizm? Niestety wikszo z nas musiaa cierpie przez system edukacyjny, ktry uczy, e istniej tylko dwa moliwe spoeczestwa ktre mog dziaa. Wszystko co nie jest kapitalizmem jest socjalizmem i wszystko co nie jest socjalizmem to kapitalizm. Mimo, e powinno by nieskoczenie wiele sposobw, aby uruchomi spoeczestwo, to nasz zbiorowy umys zdaje si tkwi w zaledwie dwch. Mgbym powici kilka akapitw objaniajc wszystkie rnice pomidzy socjal izmem i RBE. Na przykad socjalistyczne systemy obejmuj takie zalety jak niedobr, praca przymusowa, ubstwo, prawo, rodowiska sprzyjajce przemocy i elity rzdzce wpywajce na rozwarstwienie spoeczne. adne z powyszych nie mogoby istnie w RBE. Technicznie, jak ju opisaem, RBE mogoby by uwaane za system AnarchicznoTechnokratyczny. Inni mog interpretowa koncepcj RBE inaczej. Brzmi to gronie, prawda? C, technokracja to system, w ktrym uprawnienia do podejmowania decyzji spoczywaj przede wszystkim w rkach naukowcw, inynierw, technikw i innych osb, ktre mog posiada istotn, praktyczn wiedz wymagan do funkcjonowania spoeczestwa110. Na pierwszy rzut oka moe si to wydawa bardzo podobne do dyktatury. Jednak w tym miejscu pojawia si wany przedrostek anarchiczno-. Poniewa RBE jest spoeczestwem anarchistycznym, w ktrym nie ma konkretnych grup, ktre posiadaj wikszej wadzy ni ktokolwiek inny. Zamiast tego, kada jednostka w populacji jest potencjalnym technokrat. Moe zdoby niezbdn wiedz, by wspomc spoeczestwo wykorzystujc najlepiej swoje talenty i zainteresowania. Taki system mona porwna do projektw open-source, takich jak systemy operacyjne Linux. Kady ma prawo do badania i ulepszania dowolnego projektu, ale tylko pod warunkiem, e rozumie i potrafi pracowa z jego kodem rdowym. Taka jest zasada funkcjonowania RBE, ale zamiast jednego projektu, ktry wymagaby wiedzy w konkretnej dziedzinie, byaby ich nieograniczona liczba. Obejmowayby problemy z niemal kadej dziedziny. Tak wic, cho system ten moe pozornie przypomina socjalizm (z naciskiem na rwno), unika puapki oddania dyktatorskiej wadzy w rce maej grupy. W rzeczywistoci, obecno klasy rzdzcej oznacza, e spoeczestwa te nie mog by uznane za prawdziwie rwne poniewa nie ma w nich grupy, ktra ma dostp do znacznie wikszej wadzy i wpyww w porwnaniu do reszty populacji. Oznacza to, e archetyp socjalizmu, ktry ludzie najczciej wskazuj jako dowd przeciwko rwno ci, jak w Chi-

110

Ernst R. Berndt. From Technocracy To Net Energy Analysis: Engineers, Economists And Recurring Energy Theories Of Value. Studies in Energy and the American Economy (1982) Discussion Paper No. 11, Massachusetts Institute of Technology

64

nach, Kubie i byym Zwizku Radzieckim nie s istotnym przykadem rwnoci. Tak naprawd nigdy nie istniaa w tych krajach. Powysze rozwaania prowdz nas do stwierdzenia, e rwno jest za. Prawdziwie egalitarne spoeczestwo faktycznie nigdy nie zostao stworzone na du skal. Dlatego skazywanie rwnoci jako ze jest nielogiczne, a roszczenie to od podstaw nie ma adnych dowodw. Pragn rwnie przypomnie o naszej dyskusji w poprzedniej czci o licznych korzyciach przynoszcych zarwno dla jednostki jak i dla spoeczestwa jako caoci. (Lepsze zdrowie, mniej przestpstw, mniej naogw, wicej zaufania, itp.) Jeli ju, to rwno jest jednym z najbardziej korzystnych cech spoeczestwa jakie m ogoby posiada. Jednak musimy rwnie wzi pod uwag zastosowanie rwnoci. W wyej wymienionych krajach socjalistycznych w wikszoci spoeczestwa rwno jest zmuszona do rwnania w d. Oznacza to, e standard ycia wikszoci populacji jest drastycznie zmniejszony tak, e prawie wszystkim yje si rwnie le. Sowem kluczowym jest tu prawie. Nie zapominajmy o klasie rzdzcej, ktra ostatecznie kontroluje ycie pozostaych mieszkacw i oglnie cieszy si znacznie wyszym standardem ycia. Jednak w RBE rwno jest produkowana poprzez faktycznie podniesien ie wszystkich do najwyszych standardw ycia. To jest absolutnie zasadnicza rnica, ktra musi zosta odnotowana. Zamiast tworzenia rwnoci wrd ludzi majcych rwnie marne ycie, rwno tworzona jest poprzez zapewnienie kadej osobie tak zdrowego jak to tylko moliwe ycia. Mona argumentowa, e w ten sposb rwno jest wci wymuszana na ludziach. Jednake byoby to technicznie niemoliwe do momentu, gdy przyczenie si do spoeczestwa RBE byoby cakowicie dobrowolne (jak omwilimy to w poprz ednim pytaniu). Ponadto mona by pomyle, e sama idea tego rodzaju rwnoci jest ni emoliwa. Jak kady moe by rwny przy jednoczesnym wzrocie poziomu ycia? Zasa dniczo wszystko to odwouje si do poziomu techniki. Osoba ze redniej klasy mieszkajca dzisiaj w rozwinitym kraju rzeczywicie ma wyszy standard ycia ni najbogatsi wadcy kilkaset lat temu. Pomyl o tym przez chw il. Krlowie mieli duo zota i klejnotw, ale to my mamy zaawansowan technologi medyczn i samochody. Krl mg mie specjalne miejsce w operze, ale to my moemy upchn tysice wystpie operowych do maego urzdzenia, ktre mieci si w kieszeni. Krl mg mie sugi do dostarczania mu wiadomoci, ale to my mamy telefony komrkowe, ktre pozwalaj na rozmowy w czasie rzeczywistym z kim po drugiej stronie planety zawsze gdy mamy na to ochot. Technologia daje nam dostp do znacznie lepszego zdrowia i wygd ni najbogatsi w przeszoci mogli sobie wymarzy. Podobnie przy penym korzystaniu z zaawansowanych technologii w RBE, kady czowiek bdzie cieszy si standardem ycia, ktre jest znacznie powyej tego, co jest moliwe dzisiaj. Chcemy ci eszy si lepszym zdrowiem fizycznym i psychicznym, wysz edukacj, mie wicej pozy65

tywnych relacji spoecznych, zniesieniem pracy przymusowej, a wszystkie te udogodnienia w zaawansowanym technologicznie spoeczestwie. Tak na podsumowanie, jaka jest rnica midzy socjalizmem a RBE? RBE jest sy stemem bez niedoboru, pracy przymusowej, ubstwa, praw i rozwarstwienia spoecznego. Jest to system w ktrym bdzie znacznie wyszy standard ycia dla caej populacji ni to, co moemy zobaczy we wspczesnych narodach socjalistycznych. I jest to system prawdziwej rwnoci, zamiast kamstwa, e kraj jest rwny od wielu lat i obecnie. Inaczej porwnujc socjalizm do RBE wida, e w pierwszym brane jest bogactwo od tych co posiadaj jego wikszo i rozdawane pomidzy reszt populacji , gdzie w drugim jest prociej. Kademu dostaje, co potrzebuje przy czym nikomu nic nie zabierajc, gdy bogactwo produkowane jest przez zautomatyzowany system zamiast jak grup. Wreszcie istnieje argument na korzy rzeczywistego wejcia w ycie globalnej RBE. To e nie bdzie potrzeby by kto przyszed do twojego domu by zabra rzeczy. Jeszcze raz chciabym przypomnie ci fakt e RBE byoby cakowicie dobrowolnym spo eczestwem. Jeli nie chciaby si przyczy, to nikt nie bdzie przenosi twoich rzeczy. Ty i twoje rzeczy pozostalibycie w formie niezalenie od rodzaju wsplnoty w jakiej by by z innymi ktrzy te nie chcieliby si przyczy. Mona argumentowa, e nadal bdzie konieczno podtrzymania wszelkich gruntw i infrastruktury, ktra jest obecnie w posiadaniu mocarstwa kapitalistycznego. Jeli chodzi o infrastruktur, to RBE wymaga cakowicie nowej na pocztku. Obecna byaby niewiele lub cakowicie bezuyteczna, gdy nie jest wystarczajco zaawansowana by obsuy technologie RBE. Jeli chodzi o sam obszar jak zobaczysz w nastpnej czci przejcie do RBE wiza si bdzie na starcie niewielkim lub adnym wymogiem co do gruntw, a moe skoczy si bardzo maymi wymogami w skali wiatowej. Co waniejsze musimy pamita, e RBE byoby spoeczestwem zaawansow anych technologii w ktrym kady zbudowany element jest zaprojektowany by by najwyszej jakoci jak to technicznie moliwe. Dlaczego takiemu typowi spoeczestwa zbdne by byo posiadanie paliwo-ernych samochodw lub archaicznych domw z cegy i drewna? Towary uywane obecnie we wspczesnym spoeczestwie s o wiele mniej efektywne i uyteczne dlatego nie byoby powodu mie ich w RBE przez osby chcce w nim mieszka. Nie byoby potrzeby rwnie zabierania czegokolwiek z kapitalistycznego wiata. Dlatego zapewniam, e jeli kto nie chciaby doczy do RBE, to nikt nie bdzie ich do tego zmusza. Nie byoby po prostu powodu by to robi.

66

Nie powinnimy szybko porzuca kapitalizmu. Po tym wszystkim to kapitalizm doprowadzi nas do obecnej sytuacji. Zamiast porzucania go powinnimy sprbowa poprawi go poprzez ekonomiczne i polityczne reformy. Wszystko inne jest zbyt idealistyczne do opracowania. Cz tego twierdzenia jest z pewnoci prawd. Osignlimy nasz obecny p oziom technologicznego rozwoju poprzez stosowanie systemu kapitalistycznego. Jednak nie musi to oznacza, e system ten jest najlepszy do prowadzenia nas w przyszoci. Nasz obecny system w rzeczywistoci doprowadzi nas do punktu, gdzie sta si przestarzay! W ten sam sposb dzisiejsze komputery wykorzystywane s do tworzenia szybszych i bardziej wydajnych komputerw jutra. Dzisiejszy system ekonomiczny da nam zdolno do stworzenia najwyszej klasy systemu w przyszoci. Dlatego podobnie jak ludzie porzucili konne powozy na rzecz motoryzacji, tak logiczne jest porzucenia kapitalizmu na rzecz RBE. Niektrzy mog twierdzi, e zamiast porzuca nasz obecny system, powinnimy pracowa nad nim najlepiej jak to tylko moliwe w celu jego usprawnienia. Przecie nic nie jest idealne, prawda? Niestety jest niezliczona ilo reform politycznych i ekonomic znych, ktre nie pozwoliy nam rozwiza wikszoci problemw wynikajcych z obecnego systemu poniewa jest on zbudowany na zupenie bdnych zaoeniach. Jego fundamentw nie mona naprawi bez gruntownego remontu caego spoeczestwa. Nierwno jest tym fundamentem o ktrym mwi. System w ktrym wszyscy ludzie s zmuszeni do konkurowania ze sob, co zawsze bdzie prowadzio do rozwarstwienia spoecznego. Niektrzy ludzie bd bardzo bogaci i bd mieli o wiele wicej ni potrzebuj, a niektrzy ledwo zdobd rodki potrzebne do przetrwania, a jeszcze inni nie bd w stanie przey. Widzielimy w poprzedniej czci, e nierwno jest odpowiedzialna za kady problem spoeczny o jakim mona pomyle, natomiast rwno prowadzi do poprawy tych problemw spoeczestwa. Dlatego te w najlepszym interesie kadego spoeczestwa, ktry jest faktycznie zaniepokojony dobrym yciem jego mieszkacy jest jak najwiksza maksymalizacja rwnoci. Mona nawet powiedzie, e jednym z najbardziej gupich i nieodpowiedzialnych rzeczy jakie spoeczestwo mogoby zrobi jest zachcenie do nierwnoci. Niestety nierwno jest podstawowy aspektem naszego obecnego systemu. Jest to moja podstawowa krytyka kapitalizmu: Nie jestemy w stanie rozwiza mnstwa problemw spoecznych nkajcych nasz wiat jeli nie moemy pozby si ni erwnoci, a zatem jest logiczne, e musimy pozby si systemu, ktry utrwala t nier wno. Tworzenie systemu gospodarczego skupiajcym si wok nierwnoci jest logicznym odpowiednikiem drewnianego domu z termitami, gdzie sama struktura domu cigle niszczeje pozostawiajc budynek w stanie nieustajcej niestabilnoci i kryzysu. Wieczy67

sta niestabilno i kryzys wydaje si zapewni dokadny opis stanu ludzkich rzeczy od jakiego czasu. Wane jest, aby wspomnie, e ta wrogo do kapitalizmu nie ma nic wsplnego z byciem anty-konkurencyjnym lub pro-rwnym. Jest po prostu podjciem najbardziej moliwego logicznego toku dziaania i zastpienie tego, co nie dziaa czym co faktycznie moe. Kapitalizm dziaa i zachca do nierwnoci, co jest paliwem na praktycznie kady problem spoeczny wic rda nierwnoci musz by usunite. W rzeczywistoci cay mj argument przeciwko kapitalizmowi mona przezwyciy jeli jeden z poniszych punktw moe by prawdziwe: 1. Kapitalizm jest zdolny do tworzenia, utrzymywania oraz rozwoju spoeczestwa bez nierwnoci lub spoecznej stratyfikacji wszelkiego rodzaju. 2. Nierwno jest spoecznie lepsza od rwnoci. Oznacza to, e nierwno rozwizuje lepiej problemy spoeczne i prowadzi do bardziej ludzkiego i funkcjonalnego wiata, ni rwnoci. Oczywicie, nawet jeli ktry z tych punktw okazayby si prawdziwym (co wydaje si mao prawdopodobne), to naprawienie niektrych problemw kapitalizmu nie musi prowadzi koniecznie do stworzenia lepszego systemu ni RBE. Po tym wszystkim RBE oferuje wolno od pracy przymusowej i praw, zniesieni a zaduenia i poddastwa, a take maksymalizacji wygd technologicznych. Nawet gdybymy mogli w jaki sposb zmusi kapitalizm do dziaania czy warto czyni to w obliczu takiego systemu jak RBE? Myl, e moecie sami odpowiedzie na moje pytanie, ale zostawi was ebycie sami wymylili wasne. Wreszcie wyobraenie e system taki jak RBE jest zbyt idealistyczny by dziaa zajm si w kolejnym pytaniu. Co jest bardziej idealistyczne: spoeczestwo w ktrym kady aspekt jest skonfigurowany tak, aby zmaksymalizowa prawdopodobiestwo stabilnoci i rozwoju, a jednoczenie minimalizujc prawdopodobiestwo przemocy i innych destrukcyjnych zachowa czy spoeczestwo w ktrym wszyscy walcz ze sob w totalnej bijatyce o przewag, ktra w jaki sposb ma by korzystna dla wszystkich uczestnikw? Raz jeszcze zostawi wam odpowied na to pytanie. Bez konkurencyjnego systemu monetarnego nie byoby adnej potrzeby indywidualnego doskonalenia potrzeby polepszania swojego ycia. Potrzeba posiadania pienidzy zmusza ludzi do doskonalenia siebie. Jedni mog argumentowa, e w systemie opartym na rwnoci i bez silnej motywacji pienidzy nie byoby ju adnej potrzeby doskonalenia lub zwikszania swojej wi e-

68

dzy. Ale czy nasz konkurencyjny system pieniny zmusza nas do rozwoju i stwarza lepszych ludzi? Musz stwierdzi, e w rzeczywistoci jest dokadnie odwrotnie. Bez syst emu monetarnego, ktry zmusza ludzi, by traci czas i energi na bezowocne zadania z ktrych wiele nie dostarcza obiektywnych wartoci dla samych siebie i spoeczestwa, wszyscy rzeczywicie byliby wolni zarwno pod wzgldem czasu jak i zasobw niezb dnych do poprawy i wzbogacania ycia. Zastanw si raz jeszcze jak czsto ludzie powicaj si hobby, ktre rzeczywicie nios ze sob ogromne koszty w postaci pienidzy i czasu, ale s czsto dalekim spenieniem ycia czowieka ni ich zawd. Tak naprawd to, co nazywamy samodoskonaleniem w dzisiejszym systemie jest czsto iluzj. Doskonalenie jednych zdolnoci dla zdobywania pienidzy i rzeczy moe ale nie musi prowadzi do samodoskonalenia. Prowadzi natomiast doskonalenie w sferze fizycznej i zdrowia psychicznego lub umiejtnoci, ktre s praktyczne, artystyczne lub z korzyci duchow dla siebie i dla spoeczestwa. W tym wzgldzie system monetarny jest ostatecznym wrogiem prawdziwego samodoskonalenia i stagnacj poprawy spoeczestwa jako caoci. Dlaczego chcesz pozby si mojego kraju? Czy suwerenno nie jest wana? Dlaczego powinnimy pozby si krajw i granic? Wielu z nas wychowao si z uczuciem e nasz kraj jest czci naszej tosamoci i e bdziemy straceni, gdyby nie ten wany aspekt nas samych. Jednake zatrzymajmy si na chwil i pomylmy o tym obiektywnie. Jak wspominalimy w ostatniej czci bez rzdu lub praw potrzeba jakiejkolwiek granicy znacznie maleje. Po prostu nie ma praktycznego zastosowania dzielenia si, jeeli zasadniczo caa ludzko jest zjednoczona w ramach wsplnej idei jedn olitego systemu. Ponadto koncepcja nacjonalizmu/patriotyzmu docelowo wyrnia pochodzenie etniczne, ideologiczne i kulturowe. Zasadniczo rzecz biorc jak mona okreli mnie dumnym Kanadyjczykiem rnicym si od czonka KKK (Ku Klux Klan) stwierdzajcego, e jest dumnym biaym? Nacjonalizm, patriotyzm, szowinizm lub jakkolwiek inaczej chcesz to nazwa jest po prostu spoecznie akceptowanymi formami fanatyzmem i przesdw. To uczy nas myle, e jestemy lepsi od innej grupy, poniewa my yjemy midzy tymi wymylonymi liniami, a oni yj midzy tamtymi wymylonymi liniami. Nacjonalizm suy przede wszystkim w celu zjednoczenia nas we wsplnej pogardzie dla innych narodw i mao znanych kultur. Oczywicie dla naszych przywdcw nacjonalizm jest wietnym sposobem, by przekona nas do rzeczy, ktrych normalnie bymy nie zrobili. (Mog sobie wyobrazi, e dlatego wbrew nam dumni ze swojego kraju zmuszaj nas przez edukacj, a w yciu dorosym poprzez media). Doskonaym przykadem tego zjawiska jest nastpujcy cytat:

69

Oczywicie, zwykli ludzie nie chc wojny, [...] ale w kocu to przywdcy kraju okrelaj polityk i zawsze atwo jest pocign za sob ludzi[...] . Majc gos czy go nie majc, ludzie zawsze mog by podporzdkowani przywdcom. To atwe. Jedyne, co trzeba zrobi, to powtarza ludziom w kko, e s atakowani, oraz potpi pacyfistw za brak patriotyzmu i naraanie kraju na niebezpieczestwo. To dziaa w kadym kraju.

Hermann Goering, marszaek rzeszy hitlerowskiej pod przywd ztwem Adolfa Hitlera111.

Czytajc powyszy cytat przeraajce jest jak czsto historia powtarza si zanim nasz gatunek kiedykolwiek zdawa si z niej nauczy. Mio do tej wyimaginowanej rz eczy, ktr nazywamy krajem nie suy adnej obiektywnej potrzebie innej ni dzielenie naszego gatunku na opartej na powierzchownych i urojonych rnicach dajc przywdcom atwy sposb manipulacji by gra na naszych emocjach i pra mzg i doprowadzajc nas do nienawici ludzi, ktrych chc ebymy nienawidzili. Niestety silne reakcje em ocjonalne s atwiejsze do manipulowania ni te logiczne. Mona argumentowa, e skoro nie bdzie powodu do prowadzenia wojny w RBE, to niepokj ten nie bdzie ju stosowany. Jednak istnienie odrbnych narodw oznacza, e zawsze znajd si powody by jedna grupa ludzi czerpaa korzyci z innej. Zwroty takie jak musz dziaa w najlepszym interesie mojego kraju zawsze bd problem niezgody i podziau, tak dugo, jak zachowujemy wyimaginowane granice wok. Dlatego tak dugo, jak kraje istniej osignicie czegokolwiek przybliajcego wiat do pokoju bdzie praktycznie niemoliwe. Powinienem rwnie wspomnie o suwerennoci. Chocia definicja suwerennoci w historii stale si zmienia, to na og odnosi si do pewnego poziomu samodzielnoci w dziaaniu. Oznacza to, e suwerenna jednostka ma moliwo wyboru wasnego kursu wolnego od ingerencji z zewntrz. Mona argumentowa, e izolujc si od narodw moemy osign pewien poziom suwerennoci. Kady nard jest podobno wolny od wpywu innych narodw i rzdw. Jednak tego rodzaju suwerenno jest w duej mierze zudz eniem. Kady podmiot gospodarczy lub wystarczajca potga militarna moe narzuci swoj wol suwerennemu krajowi niszczc w ten sposb wszelkie pozory suwerennoci jak kiedykolwiek mia bronicy si kraj. Wida to obecnie na przykadzie gdzie MFW Midzynarodowy Fundusz Walutowy (ang.: International Monetary Fund) narzuci sw wol takim krajom jak Grecja czy niedawno zakaczajc amerykask okupacj Iraku 112
111 112

G.M. Gilbert. Nuremberg Diary. New York, NY: Farrar, Strauss (1947) Manfred Ertel, The People Behind the Numbers: Greece Threatened with Widespread, Long-Term Poverty Spiegel Online International. 19-07-2011. Retrieved on 20-07-2011 <http://www.spiegel.de/international/europe/0,1518,775301,00.html>

70

113

. Gwne cele suwerennoci su obecnie umoliwiajc znacznie atwiej rzdowi uciec

si do narusze praw czowieka114. Jeli chodzi o suwerenno poszczeglnych osb, to co takiego nie istnieje. Wszyscy jestemy zmuszeni do przestrzegania praw i spoecznoekonomicznej struktury z ktr moemy lub nie zgadza si, a tym samym nie majc wasnej suwerennoci. W RBE nacisk bdzie kadziony na odejcie od obecnie przestarzaej suwerennoci narodw na rzecz suwerennoci indywidualnej. Chcemy mie cakowit wolno od praw i ingerencji innego organu wadzy, gdzie kady czowiek moe mie pen kontrol nad realizacj wasnych celw. To jest Nowy Porzdek wiata (ang.: New World Order - NWO) przed ktrym bylimy ostrzegani! Starasz si stworzy Jeden Rzd wiatowy (ang.: One World Government - OWG)! Internet roi si od plotek i dowodw dotyczcych zbliajcego si Nowego Porz dku wiata lub Jednego Rzdu wiatowego. Podstawow ide tych twierdze jest to, e niektre rzdy na wiecie dziaaj aktywnie w kierunku zjednoczenia planety pod jednym rzdem lub organem wadzy. W ten sposb cay wiat bdzie pogrony w jednej dyktaturze - tyranii, gdzie wszyscy ludzie na wiecie bd zniewoleni przez samych wadcw. Czy RBE jest nowym rzdem wiatowym? Czy staram si stworzy jeden rzd wiatowy piszc t ksik? Po raz kolejny bd si upiera, e prawda jest zupenym przeciwiestwem twierdze. RBE nie byoby adnym z powyszych, a w rzeczywistoci skadaoby si z rozwiza, ktre w zasadzie ju istniej. Zatrzymajmy si i pomylmy o tym przez chwil. Kada gwna gospodarka dziaa na wiecie w systemie monetarno-rynkowym wic ludzie, ktrzy kontroluj wiksze iloci pienidza maj najwicej wadzy i kontroli nad yciem naszego gatunku. Ostatnie badania w globalnej korporacji pokazuj e duy procent caego wiatowego systemu gospodarczego jest pod kontrol jednego podmiotu gospodarczego, super-jednostki. W duej mierze skadajcy si z najpotniejszych instytucji finansowych wiata. Kontrola 40% wiatowych korporacji ostatecznie czy w rdze grupa 147 firm, z czego 75% to instytucje finansowe. Rdze ten zawiera takie nazwy jak Citigroup, Goldman Sachs byy Lehman Brothers i Bear Stearns, Bank of America Corp ., Credit Suisse, JP Morgan Chase & Co i wiele innych instytucji finansowych. Mona rozpozna niektre z tych nazw jako grupy odpowiedzialne za rne zapaci gospodarcze ostatnich lat. Zapaci ktre przyniosy niektrym z nich ogromne korzyci 115
116

113 114

P Le Billon. Corruption, reconstruction and oil governance in Iraq. Third World Quarterly (2005) Vol. 26, No. 4/5 Shashi Tharoor & Sam Daws. Humanitarian Intervention: Getting Past the Reefs. World Policy Journal, Summer (2001) 115 Stefania Vitali, James B. Glattfelder, and Stefano Battiston. The network of global corporate control. PLoS ONE (2011) 6(10), e25995, DOI:10.1371/journal.pone.0025995, arXiv:1107.5728v2 [q-fin.GN] 116 Inside Job. Dir. Charles H. Ferguson. Sony Pictures Classics (2010). Film

71

Wszystkie zamiary i cele Jednego Rzdu wiatowego ju tu s. Zostay w zasadzie stworzone w momencie, gdy niektre osoby stay si na tyle bogate by wystarczyo to do sprawowania kontroli nad wiksza czci gospodarki wiatowej. Jednake nie obrazuje to pewnego rodzaju spisku w ktrym jacy mczyni siedz w ciemnym pokoju i sprawuj kontrol nad wiatem. Wszystko to jest potrzebne do sprawowania kontroli na poziomie globalnym i pojawia si gdy grupa poda za kapitalistyczn logik: stale dy do zwikszenia zyskw i konsolidacji wadzy. Tak dugo jak najpotniejsze jednostki podaj za jedn zasad tego rodzaju system globalnej kontroli wyoni si naturalnie. W konkurencyjnym systemie gospodarczym, ktry z definicji sprzyja wasnym interesom ponad wszystko inne tworzy logiczny sens, e niektre grupy w kocu wzrosn do pozi omu skrajnego bogactwa i wadzy stajc si de facto wadcami wiata. Na zakoczenie trzeba wyda pienidze aby je zarobi, co oznacza, e ci z ich najwiksz iloci zawsze bd mogli duo atwiej mie ich wicej ni ci bez pienidzy. (Trudno jest wznie si wyej bez odpowiedniej pomocy). Dlatego te tego rodzaju dyktatura gospodarcza jest matematyczn nieuchronnoci do ktrej zbliamy si od wiekw. Podczas gdy grupa z wielk potg gospodarcz nie jest rzdem w tradycyjnym tego sowa znaczeniu, to pomimo tego daje ten sam efekt: zdolno do sprawowania wielkiej wadzy nad yciem wielu ludzi i duej iloci zasobw. Tak wic nie mamy do czynienia z prawdziwym Jednym Rzdem wiatowym, mamy jednak do czynienia z czym, co jest praktycznie nie do odrnienia od niego. Tak dugo, jak kapitalizm zachowuje kontrol nad nasz planet, to te super-jednostki bd tylko coraz silniejsze, a wic popchn nas bliej i bliej do stworzenia rzeczywistego Nowego Porzdku wiata. W jaki sposb RBE by si wyrnia? Nadal byoby to pojedynczy wiat zjednoczony pod wsplnymi ideami. Czy to nie to samo co Nowy Porzdek wiata/Jeden Rzd wiatowy? No c, najwaniejsz rnica midzy RBE i powyszymi jest brak rzdu czy praw i poziom rwnoci, ktry jest wbudowany w system. Byoby z pewnoci Jedynym wiatowym, ale nie byoby Rzdu. Mgby rwnie by Nowym wiatem, ale nie byoby naoonego Porzdku. A poniewa jest to system kompletnej rwnoci nie byoby moliwoci by jedna grupa nakadaa wszelkiego rodzaju tyrani na innych. Najbardziej przeraajcy aspekt Nowego Porzdku wiata/Jednego Rzdu wiatowego jest w adza dyktatorska, gdzie jedna grupa ma wadz nad reszt planety. W RBE dosownie kady aspekt spoeczestwa byby pod kontrol caej populacji. Poprzez prac w spoeczestwie o otwartym kodzie rdowym moda by jedna grupa przejaby kontrol nad spoeczestwem i narzucaa swoj wol reszcie nie byaby moliwa dla. Reszta populacji mogaby przewysza grupy, ktre chciayby przej kontrol poprzez procesy wbudowane bezporednio w system. W rzeczywistoci system ten jest dosownie stworzony by by odpornym na absolutn kontrol mniejszoci jak to tylko moliwe. Jest to kolejna rzecz, ktra czyni RBE tak rnym od znanych systemw gospodarczych z ostatnich kilku stuleci. RBE 72

jest zbudowany by zapobiega gromadzeniu si wadzy w rkach maej grupy, podczas gdy tradycyjne systemy ekonomiczne s zbudowane, aby zachci je do tego. Nic dzi wnego, e wanie w takiej sytuacji znajdujemy si teraz. My desperacko potrzebujemy Nowego wiata i nigdy nie osigniemy trwaego pokoju, chyba e si obudzimy i uwiadomimy sobie, e jestemy Jednym wiatem. To jedyny naoony Porzdek i Rzd jakiego musimy si obawia. To brzmi jak utopia gupcze! Tworzenie Utopii jest niemoliwe. Utopia jest teoretyczn cywilizacj, ktra jest absolutnie doskonaa. Byoby to spoeczestwo w ktrym nie ma problemw do rozwizania i nic nie musiaoby si zmi enia, bo wszystko jest najlepsze jak to tylko moliwe. Czy RBE jest utopijn cywilizacj? Absolutnie nie. Wprawdzie moe mie pewne powierzchowne podobiestwa do utopii, w tym e bdzie to prba stworzenia spoeczestwa, ktre funkcje najlepiej jak to moliwe. Istnieje jednak ogromna rnica midzy dziaaniem najlepiej jak to moliwe, a czym co dziaa idealnie. Perfekcja nie oznacza problemw lub negatywnych sytuacji wszelkiego rodzaju, a RBE jest po prostu prb zminimalizowania problemw i negatywnych sytuacji. Sytuacje te bd prawdopodobnie nadal istniay, a w miar postpu spoeczestwa nowe problemy prawie na pewno zajm miejsce tych, ktre moemy rozwiza. Celem RBE jest, aby sprbowa i upewni si, e bdzie najmniej problemw jak to tylko moliwe, ale nie jest moliwe by cakowicie je wyeliminowa. By moe najwiksz rnic pomidzy Utopi a RBE byby brak stagnacji. Utopia byaby cakowicie stagnacj spoeczestwa w ktrym nic si nie da ju zmieni bd poprawi poniewa wszystko jest ju doskonae. Jednak RBE to system, ktry aktywnie stara si zidentyfikowa i poprawi swoje wady i dlatego nieustannie si zmienia . Celem Utopii jest osignicie pewnego stanu, ktry jest doskonay. Majc na uwadze cel RBE byoby to cigle udoskonalane, co wymaga cigej zmiany tego stanu. Stale zmieniajce si spoeczestwo jest skrajnym przeciwiestwem utopijnego spoeczestwa, gdy moment w ktrym osigniemy doskonao nie zosta jeszcze osignity. Praktycznie mwic po prostu nie ma sposobu, aby osign stan doskonaoci z dwch powodw: 1. wiat doskonay jest w duej mierze subiektywny. Jedna osoba definiujc doskonao moe robi to inaczej ni inne osoby. To od razu nasuwa pytanie, kto decyduje co jest doskonae. Jeli spoeczestwo stara si osign stan doskonaoci, ktrej z definicji uyjemy by opisa nasz cel? Od razu wida, e tego rodzaju spoeczestwo jest idealne dla dyktatury, gdzie definicja doskonaoci jednej grupy dyktuje struktur spoeczestwa dla reszty populacji.

73

2. Tak dugo, jak nasza wiedza wci si zmienia i ewoluuje, tak dugo bdzie zmienia si nasza definicja doskonaoci. Na przykad powiedzmy, e tw orzymy spoeczestwo, ktre jest tak zaawan sowane technologicznie jak to moliwe w kadym aspekcie. Jeli kto znajdzie sposb, aby komputery pr acoway o 0,1% szybciej, to caa nasza cywilizacja staje si natychmiast technicznie przestarzaa i nie moe ju by uwaana za doskona. Prawda jest taka, e yjemy w wiecie, ktry nieustannie si zmienia. Dlatego te spoeczestwa, ktre nigdy si nie zmieniaj nie mog istnie. Utopia jest po prostu tak niemoliwa matematycznie jak liczenie liczb do nieskoczonoci. Zatem osignicie RBE przy takich zaoeniach oznacza, e zajmie nam to ca wieczno. Chodzi raczej o to, aby stworzy spoeczestwo, ktre cigle si zmienia i nigdy nie istnieje duej w jednym stanie zachowujc jego praktyczno. Tego rodzaju spoeczestwo jest zdecydowanie nie-utopijne i o wiele lepiej jest opisane jako spoeczestwo ekstropianiztyczne. Ekstropianizm odnosi si do zbioru idei w ktrych nie ma szczeglnych wierze lub zasad, ktre s reklamowane jako prawdy absolutne. Punktem ekstropianicznego spoeczestwa jest uycie racjonalnego mylenia i praktycznie cigego doskonalenie ludzkiego ycia i zmniejszenia ludzkiego cierpienia. Po raz kolejny jest to spoeczestwo w ktrym nie ma konkretnej definicji doskonaoci i adnej iluzji osignicia tego faszywego ideau. Zachcanie do cigej zmiany na lepsze uznajc e zmiany zawsze bd konieczne. To najprawdziwszy opis RBE jaki mog da117. Czyli RBE jest utopijnym spoeczestwem? Nie, wprost przeciwnie, to spoeczestwo, ktre uznaje potrzeb cigych zmian czyli co co jest sprzeczne z fundamentem Utopii. To wszystko brzmi jak jaki kult. Czy prbujesz mnie na co nawrci? Jest to jedno z najbardziej interesujcych stwierdze dotyczcych pojcia RBE p ojcia jakie kiedykolwiek syszaem . Czy to kult? Czy ludzie, ktrzy popieraj koncepcj RBE s kultystami z wypranymi mzgami? No c, kult jest oglnie organizacj, zazwyczaj z pewnego rodzaju religijnym wydwikiem, ktra stara si zmusi ludzi do przyjcia okrelonego zestawu idei i praktyk, ktre na og spoeczestwo uwaa za nieprawidowe, a prawie zawsze ogranicza zdolno ivh czonkw do dostpu do informacji z zewntrz. Koncepcja RBE jest zbudowana na zasadach nauki i logiki. Zbir pomysw opiera si na nauce zmiennej z definicji. Nie ma tu akceptowalnej prawdy lub ideologii, ktrych trzeba si trzyma i niczego, co jest uwaane za wite. Podobnie jak roszczenia do utopii, prawdy o RBE s cakowicie sprzeczne do kultu. Kult oznacza stay wiatopogld w
117

Max More, Principles of Extropy Extropy Institute. (2003) Retrieved on 08-09-2011 <http://www.extropy.org/principles.htm>

74

ktrym pewne idee s uwaane za prawo i prawd, co jest dokadnym przeciwiestwem tego, co pojcie RBE chce osign. Celem RBE jest stworzenie spoeczestwa ktre stale si poprawia i zmienia. Koncepcja stale zmieniajcych si zestaww idei tworzcych podstaw kultu tworzy jego bezzasadno. Niektrzy nadal mog twierdzi, e jest to kult z tym, e zachca do szerzenia anormalnych pomysw. Jeli jednak tak jest, to dosownie kada osoba, ktra prbuje zmieni wiat w jakikolwiek sposb jest pewnego rodzaju kultyst. Co uwaamy za nienormalne to stale zmieniajce si definicje, co rni si znacznie w zalenoci od miejsca i czasu. Na przykad kiedy uwaano za normalne przemieszczanie si statkami z kontynentu na kontynent. Jeeli chcemy odnie si do czego anormalnego jako kult, to braci Wright musielibymy uzna kultystami, gdy wynaleli samolot! Oczywicie jest to kolejny bd logiczny. Definicja anormalnoci jest po prostu zbyt zmienna, aby by l ogiczn podstaw tego, co jest i nie jest kultem. Wreszcie, co jest najwaniejszym pogldem kult usiuje ludziom w wierze pra mzg, gdy pewne rzeczy s prawd absolutn. Na og robi si to na dwa sposoby: zmuszajc ludzi do uznania tylko okrelonego zestawu informacji jako prawo i odradzajc poszukiwa poza nimi. Gdyby to by kult, to chciabym uniemoliwi poszukiwanie wiedzy i ycie polegaoby wycznie na nauce, e jestem jej propagatorem. Ostatni rzecz, ktr bym chcia dla ciebie to odkrywa rzeczy dla siebie lub poddawa zapytaniu rzeczy, ktre s w tej ksice. Zatem absolutnie bezsensowne dla mnie jest wygoszenie nastpujcego owiadczenia:

Id i zrb swoje wasne niezalene badania. Nie akceptuj w ciemno rzeczy o ktrych pisz w tej ksice. Zamiast tego zgb kady wyraz ktry tu napisaem. Upewnij si, e zapewniam wam solidne i logicznie brzmice dowody zanim zaakceptujesz twie rdzenia o ktrych napisaem. Jeli dowody s naprawd tak zdecydowanie za RBE jak mwi, to kady powinien by w stanie doj do tych samych wnioskw poprzez wasne niezalene badania i racjonalne mylenie. Napisaem t ksik z myl o sobie i zachcam do tego samego.

Jeli to naprawd byby kult zdecydowanie nie byby solidny. aden kult nie moe prze-trwa poprzez zachcanie do poszukiwa informacji i samodzielnego mylenia. Musz podkreli, e nie staram si wcisn pewnych idei jako prawa lub prawdy. Zapewniam wam po prostu informacje i analizuj je stosujc wasne, logiczne analizy. Z achcam was do uruchomienia wasnej logiki w okreleniu czy cokolwiek co napisaem ma 75

sens. Nie staram si zmusi was do przyjmowania pewnych idei czy prawd. Jeli ju, to mam nadziej, e lektura tej ksiki sprawi, e bdziecie zadawa wicej pyta i bdzi ecie coraz bardziej sceptyczni wobec otaczajcego nas wiata. Zwolennicy RBE nie s kultem, jestemy po prostu ludmi, ktrzy spojrzeli na wiat racjonalnie dochodzc do wsplnych wnioskw. To wszystko jest RBE. Racjonalne rozwizywanie problemw pr odukowanych przez nowoczesne spoeczestwo. Starasz si zniszczy moje ycie! Wszystkich twierdzenia, ktre przedyskutowaem w tej czci, to wanie to jest najbliej prawdy. RBE jest w istocie prb zmiany sposobu w jaki wikszo z nas yje. Musz podkreli jeszcze raz, e to bdzie wikszo, a nie cae spoeczestwo jako e RBE jest spoeczestwem dobrowolnym. Poniewa przyjmuje tworzenia maych spoecznoci low-tech, nie byoby zatem potrzeby zmienia styl ycia kadej osoby. Inaczej dla wikszoci sugerowano by, aby zmieni swj sposb ycia (zauwa co napisaem sugerowa zmiany a nie zmusza ci do zmian). Pytanie brzmi: Czy nasz obecny sposb ycia rzeczywicie jest wart zachowania? Pomylmy o tym przez chwil. Nasz obecny styl ycia przynosi w zasadzie na caym wi ecie cierpienie, wojny, bied, gd, stratyfikacj spoeczn, przemoc i stres. Nawet jeli kto odnis sukces w naszym obecnym systemie czsto musi spdza duo czasu w ykonujc spoecznie niepotrzebne zadania przyczyniajc si do niszczenia rodowiska i niewolniczej pracy w krajach rozwijajcych si, ktrych normalnie by nie robi. Nowy styl ycia, ktrego RBE jest zwolennikiem przynisby zrwnowaony rozwj, wiatowy dobrobyt, zdrowie i wolno, gdzie kady czowiek mgby wykonywa bez obaw dajce satysfakcj zadania. Czy warto utrzyma nasz dotychczasowy sposb ycia w obliczu tej nowej drogi? Czy boimy si tak bardzo zmian, e wolimy cierpie z powodu uciliwego systemu zamiast pomyle o sprbowaniu czego innego? Jak zwykle nie ma waciwych odpowiedzi na te pytanie. Kady czowiek decyduje za siebie i wybiera, ktry sposb ycia jest lepszy: bezsensowny trud, destrukcja rodowiska i ludzkie cierpienie w porwnaniu do wzgldnej wolnoci, rwnowagi ekologicznej i dobrobytu. Moe si wyd awa, e celowo stosuj tendencyjne porwnania, ale szczerze nie wiem jak mona dokona tego porwnania bardziej obiektywnie. Co jeli lubi wykonywanie zada w pracy? Nie kady nie lubi swojej pracy. Jeli lubisz wykonywa zadania w pracy, to je rb. W RBE mgby nadal j wykonywa poprzez doczenie jednej z poza-nurtowej spoecznoci, gdzie praca zadaniowa mogaby by nadal nagradzana pewn form waluty lub po prostu mona by robi to dla

76

zabawy. Nie zapominajmy, e jednym z celw niniejszego nowego systemu jest pozwolenie ludziom swobodnie prowadzi dziaalno w ktrej znajduj przyjemno. Jeli lubisz na przykad budowa rzeczy wasnorcznie, to nie byoby niczego, co by Ci przed tym powstrzymywao. Powinnimy rwnie pamita, e wiele tego rodzaju zada wymaga rzemielniczych umiejtnoci, ktre s istotne do utrzymania si w spoeczestwie. Ni ewane jak dobrze mamy przygotowany scenariusz katastrofy, jest prawdopodobiestwo, e z jakiego powodu, moe si okaza e caa nasza technologia jest bezuyteczna lub ulegnie zniszczeniu (burze soneczne przychodz mi na myl), a tym samym zdolno ci rzemiosa rcznego nie jest umiejtnoci, ktre chcielibymy utraci. Byoby bardzo mdrze by zaczy takiego rodzaju lekcje do Globalnej Bazy Wiedzy by byy zawsze dostpne dla zainteresowanych. Nasz gatunek ewoluowa jako posugujce si narzdziami wic wikszo z nas ma potrzeb tworzenia rzeczy. Jest to pragnienie, ktre prawdopodobnie bdzie istnie zawsze wic nie mam obaw, e zdolno ci rcznego tworzenia rzeczy zostaaby przez nasz gatunek utracona. Tak wic jeli lubisz tworzy co wasnorcznie, chciabym gorco ci do tego zachci, aby nadal tak czyni w RBE. S to zbyt cenne umiejtnoci by nasze spoeczestwo pozwolio sobie na ich utrat. Co zrobi, jeli technologia zawiedzie, popsuje si? Kto by to naprawi? Czy nie jest to scenariusz katastrofy? Co zrobi, gdy komputery zaczyby bdnie funkcjonowa? Czy to oznaczaoby koniec dla naszego nowego spoeczestwa? Jak moglibymy przekona kogo, by je naprawi bez pienidzy lub bez obaw, e jaka grupa sprbuje przej nasze sieci komputerowe? Jeli jest jedna rzecz dotyczca wspczesnych komputerw, ktra dotyka nas wszystkich, to na pewno jest nim ich awaria. To prawda, e komputery wykorzyst ane w RBE bd najwyszej jak to tylko moliwej jakoci, ale zawsze jest ryzyko, e mogyby ulec jakiej awarii. Na szczcie RBE byby z natury skonfigurowany tak, aby zapobiec mogcej dotkn nas katastrofie. Wszystkie Bazy Globalne byyby dostpne w komputerach na caym wiecie bez ich skoncentrowania, podobnie jak dzisiejszy Internet. Dlatego cay Internet nie przestaje dziaa, gdy jeden komputer lub strona przestaje dziaa. Sie jest rozoona na caej planecie. Dlatego upadek caej globalnej sieci jest bardzo mao prawdopodobny. Ale co, jeli co pjdzie nie tak? Wanie dlatego edukacja jest spraw najwyszej wagi w RBE. Konieczne byoby zapewnienie, by caa ludzko posiadaa niezbdn wiedz do rozwizania problemw z dowolnym komputerem. Na szczcie dla nas byoby to spoeczestwo w ktrym edukacja na kady temat byaby swobodnie dostpna dla wszystkich. Prawd opodobiestwo, e zabrakoby ludzi, ktrzy s wystarczajco wyedukowani, aby naprawi problem byoby bardzo niskie. Logika ta byaby zastosowana nie tylko w dziedzinie informatyki, ale we wszystkich innych dziedzinach ludzkiej wiedzy, nawet jeli komputery w y77

konywayby za nas mylenie w tle. Jako gatunek musielibymy zachowa podstawow wiedz konieczn do tego samego mylenia. Dlatego te w ten sam sposb uczymy wspczesnych inynierw zoonych matematycznych wzorw cho wiele z nich nigdy nie bdzie ich uywa w swojej karierze. Musimy rwnie zapewni, by nasz system edukacji by ustawiony tak, aby dawa wiedz w kadym temacie. Mona to atwo osign wykorzystujc zapisane w Globalnej Bazie Wiedzy moduy problemw. Klucz do zapewnienia integralnoci RBE ley w edukacji. Rwnie poprzez edukacj bdziemy mieli pewno, by adna grupa nie bya w stanie przej spoeczestwa wykorzystujc bd w dziaaniu systemu komputerowego. Z tak powszechnie dostpn edukacj zawsze byaby inna grupa, ktra posiadaaby wiedz niezbdn do przeciwdziaania wszelkim podejrzanym atakom. Istnieje rwnie proste pytanie dlaczego. Dlaczego kto mgby chcie celowo obali spoeczestwo, ktre jest zbudowane specjalnie do opieki nad nimi i yciem dajcym najwiksz jak to tylko moliwe satysfakcj? Szanse, e kto mieszkajcy w RBE chciaaby doprowadzi do jego zniszczenia byyby bardzo niskie poniewa nie byoby nic do zyskania, a wszystko do stracenia. Pamitaj, e w RBE nie zmuszaoby si ludzi do dziaania w okrelony sposb. Zamiast tego spoeczestwo byoby tak skonfigurowany, aby nie byo powodu by kto chciaby si angaowa w jakiekolwiek dziaania destrukcyjne. Jak ju wielokrotnie stwierdziem, ludzie nie angauj si w przemoc i zniszczenie bez powodu. Bez adnego powodu prawdopodobiestwo, e osoba chciaaby zaszkodzi spoeczestwu byoby bardzo mae. Podsumowujc jeli komputery ulegyby awarii, to majc rozproszon sie komputerow, co zminimalizowaoby rozprzestrzenianie si uszkodzenia oraz wyksztaconych mieszkacw z motywacj do ich naprawienia. Wszake spoeczestwo rzeczywicie troszczy si o siebie. Nie chc aby komputery podejmoway za mnie decyzje. Uwaam, e ciekawe jest, e tak wielu ludzi ogarnia irracjonalny strach przed komputerami podejmujcymi za nich decyzje. Ju tak jest! Kady telefon ktry wykonujesz, kady elektroniczny produkt ktrego uywasz, dokonywanie oblicze wciskajc przyciski w kalkulatorze. Wszystko to wymaga komputera, ktry podejmie decyzj e dla Ciebie. Wane do zapamitania jest to, e decyzje te nie s oparte na jakichkolwiek s ubiektywnych lub emocjonalnych interpretacjach. S po prostu algorytmicznym wyliczeniem wycznie w oparciu o liczby i reguy logiczne. Telefon nie angauj e si w debaty moralne sam ze sob zanim poczy ci z osob do ktrej dzwonisz. Rwnie naley wzi pod uwag fakt, e obecnie opieramy si na komputerach sterujcych sygnalizacj wietln, ktra prowadzi nas bezpiecznie przez skrzyowania bez kolizji z innymi uczest78

nikami ruchu. W rzeczywistoci jeli zdecydujesz si nie stosowa do sygnaw wietlnych to znacznie bardziej prawdopodobne bdzie, e zderzysz si z kim ni gdy zastosujesz si do tego co wywietlaj. Idea komputerw wykonujcych proste, sualcze decyzje, ktre ostatecznie utrzymuje dziaanie spoeczestwa nie jest niczym nowym. To dzieje si ju teraz. Oczywicie nawet jeli system w telefonie moe zdecydowa jak poczy rozm owy, to nadal ty decydujesz do kogo chcesz zadzwoni. To wanie dlatego RBE jest ust awiony tak, aby by otwarty na ludzi najlepiej jak to tylko moliwe. Nawet jeli komputery podejmowayby decyzje w tle to nadal do ludzi naleaoby ich kontrolowanie i podjcie decyzji co maj zrobi. Celem komputerw jest po prostu dba o wszystkie rzeczy w tle, podczas gdy oglne ich kontrolowanie zaley od czowieka. W zwizku z tym komputery mog prowadzi spoeczestwo, ale to ludzie nadal je obsuguj. Oczywicie scenariusz ten moe ulec zmianie w miar postpu technologii komp uterowych. Gdy komputery stan si silniejsze i inteligentniejsze miaoby sens przenosz enie coraz wicej decyzji w ich rce. Istnieje zatem bardzo realna szansa, e przed zakoczeniem XXI w. komputery stayby si bardziej inteligentne ni ludzie. W takim przypadku byoby prawdopodobne, e komputery faktycznie duo lepiej prowadziyby spoeczestwo ni nasze skromne umysy kiedykolwiek by mogy. Jednak na dzie dzisiejszy taki scenariusz jest cakowit spekulacj. Na razie wymagana byaby kombinacja czowieka i komputera sterujcego go w celu utrzymania dziaania spoeczestwa w moliwie najbardziej skuteczny sposb. Prosz pamita e ludzie nadal bd mieli pozycje zarzdcw. Co jeli inteligentny komputer zdecyduje, e chce ZNISZCZY CA LUDZKO?! Mimo, e prawdopodobiestwo takiej sytuacji jest niskie, to jednak s uzasadni one obawy dla ktrych szczerze uwaam, e powinnimy bra to na serio, zwaszcza, e RBE, aby mogo funkcjonowa w najbliszej przyszoci prawdopodobnie bdzie polega na jakiej formie Sztucznej Inteligencji - SI (ang.: Artificial Intelligence - AI. Jeli komputer staje si inteligentny i wystarczajco silny, to moe zdecydowa, e wiat byby lepszy bez wszystkich tych nieznonych ludzi? Ludziom udao si zniszczy duo planety i doprowadzi wiele gatunkw do wyginicia. Alternatywnie zaawansowan a SI moe by tak inteligentna i silna, e mogaby zacz postrzega ludzi tak jak my widzimy mrwki. Nikogo nie obchodzi czy kilka z nich zostanie rozdeptanych. Jeli zaawansowana SI miaaby powsta w obecnym spoeczestwie kapitalistycznym, to musz zgodzi si z tym, e wzbudza to niepokj. Prawdziwie inteligentna istota niemal na pewno widziaaby ludzi jako zaraz, ktr jestemy i moe staraaby si nas zmie jako przysug dla reszty 79

planety. Nawet jeli ta SI miaaby jak form wspczucia mogaby wci prbowa zmusi nas do zmiany naszego sposobu ycia pod grob ludobjstwa. Sytuacja taka nie rniaby si zasadniczo od niewolnictwa. Myl, e zanim uznamy by stworzy co, co moe zdecydowa o naszym zniszczeniu aby pomc reszcie planety, powinnimy najpierw zmniejszy na planecie takie zagroenie. Zgadnij w jaki sposb moemy to zrobi! Wszystko zaczyna si od G, a koczy na ospodarka oparta na zasobach (ang.: Resource Based Economy - RBE). Jeli stworzylibymy w RBE SI to w naszej opinii rniaby si pra wdopodobnie od tej stworzonej w systemie kapitalistycznym. Zamiast by zagroeniem dla planety staniemy si gatunkiem dzielcym biosfer z wszystkimi innymi. W tym przypadku nie sdz, aby SI chciaa nas zniszczy. Jeli ju to prawdopodobnie widziaaby nas jako kogo opiekujcego si i odpowiedzialnego tak samo jak my postrzegamy inne zwierzta, ktre uwaamy za mniej inteligentne ni my sami. Jeli nie bylibymy zagroeniem dla naszej planety, to nie byoby powodu twierdzi e kady inny inteligentny byt musiaby nas zabi. To proste. Jeli chodzi o obaw, e SI mogaby zacz postrzega nas jako mrwki i przesta si o nas troszczy, to nie sdz by byo to prawdopodobne. Stworzenie zaawansowanej inteligencji prowadzi do zrozumienia, e niektre organizmy s wiadome ich wasnej miertelnoci i dojrzay do poczucia odczuwania strachu i blu. Ponadto zerkajc na ewolucj inteligencji zwierzt pokazuje nam e wraz ze wzrostem intelektu wzrasta r wnie inteligencja emocjonalna. Tylko najbardziej inteligentne istoty na planecie opakuj swoich zmarych, troszcz si o chorych i lecz rannych. Ma sens twierdzenie e co bardziej inteligentnego ni czowiek byoby bardziej skonne do opieki nad innymi istotami planety ni my bymy mogli. Dlatego wydaje mi si, e zaawansowana SI bez adnego powodu by si nas pozby zrobiaby o wiele lepiej troszczc si o nas lepiej ni my to robimy. W ten sam sposb w jaki czowiek moe znaczco poprawi poziom ycia swoich zwierzt domowych w porwnaniu do tego, jak to zwierz yoby na wasn rk, to SI prawdopodobnie wykonaaby lepsz prac hodujc nas lepiej ni sami bylibymy to w stanie zrobi. Gwna rnica jest taka, e jestemy wystarczajco wiadomi by by wiadomym tej poprawy i wystarczajco inteligentni, aby mc jak najlepiej to wy korzysta. Oczywicie to wszystko zakada e ludzie nie robiliby nic, by poprawi wasne moliwoci. Trans humanistyczny ruch zachca nas do korzystania z technologii by wyj poza wasne granice biologiczne i dlatego stara si pozosta w rwnoci ze SI stworzon przez nas118. Nie jest tematem tej ksiki aby prbowa wnikliwie debatowa nad tema-

118

Nick Bostrom. A History of Transhumanist Thought. Journal of Evolution and Technology (2005) Vol. 14, Issue 1

80

tem trans wic zakocz ten temat. Ale oczywicie warto rozway moliwoci, ktre pojawiy si w poprzednim wieku, a mianowicie czy bd minimalne rnice pomidzy ludzk a sztuczn inteligencj jeli w ogle bd. Powinnimy traktowa nasz SI tak samo, jak sami bymy chcieli by traktowani. Na przykad nie byoby sensu zmusza zaawansowan ej SI do wykonywania powtarzajcych si zada, ktre mogyby by wykonane przy pomocy mniej wiadomych komputerw bo prawdopodobnie znudzioby jej si to jak kademu czowiekowi. Musimy pamita, e cokolwiek inteligentnego jak czowiek bdzie widziao rnic midzy pomaganiem nam i ujarzmieniem przez nas. Jeli le bdziemy traktowa nasz SI, to ona zaczaby nas le traktowa. Moe rwnie zacz znca si, co uwaam e mogoby doprowadzi do naszego zniszczenia. Wanie dlatego warto byoby mie naprawd intel igentn SI wykonujc zadania, ktre wymagayby twrczego mylenia, tak by mogaby si w peni cieszy ich wiadomoci tak jak robi to tworzcy ludzie. Z drugiej strony przyziemne prace zadaniowe powinny by zawsze zostawione komputerom, ktre nie s na tyle inteligentne, by faktycznie mylay, poniewa wykonywayby prace niewolnicz. Nie ma powodu by wszelkie rozumne stworzenia, sztuczne lub naturalne powicay swoj wolno dla innych rozumnych stworze. Jeli stworzymy istot rozumn tylko do pracy niewolniczej to powinno mie pene prawo do obalenia swoich dyktatorskich wadcw. Jeli kady bdzie pod opiek i bdziemy mieli zaawansowane technologie medyczne dostpne dla kadej osoby, to czy nie spowoduje to przeludnienia na naszej planecie? Czy obecnie nie jest ju za duo ludzi? Jeli stworzymy spoeczestwo w ktrym kady byby pod opiek i nikt nie umieraby z godu, to czy nie spowoduje to przeludnienia planety? Nie mam nawet zamiaru dotkn etycznych konsekwencji spoeczestwa w ktrym ludzie umierajcy z godu m og by uzasadnieniem pozytywnej rzeczy, ale myl, e moesz sobie wyobrazi jakie jest moje stanowisko. Jeli chodzi o samo zapytanie to prosta odpowied brzmi nie. Wzrost liczby ludnoci jest najwyszy w krajach gdzie postp technologiczny jest niski. W spoeczestwach, ktrych odnotowuje si wzrost populacji jest faktycznie odwrotne do poziomu ycia. Im gorsze jest ycie ludzi, tym szybciej wzrasta populacja. Moe si to wydawa sprzeczne z intuicj, ale musimy pamita, e w kraju o niskim rozwoju technologicznym ludzka praca jest o wiele bardziej cennym towarem. Rodziny musz by due, poniewa jest to jedyny sposb by wytworzy wystarczajco ludzkiej mocy przerobowej utrzymujc spoeczestwo w dziaaniu. Kiedy spoeczestwo osiga pewien stan zaawansowania technologicznego i odpowiedniego poziomu ycia, wzrost liczby ludnoci zaczyna faktycznie zwalnia. Jeli wysnujemy ten trend w RBE to widzimy od razu, e obawy o przeludnienie jest bezpodstawne. Jest to spoeczestwo, ktre mogoby by jeszcze bar81

dziej zaawansowane technologicznie i z jeszcze wyszym standardem ycia ni najbardziej rozwinite kraje obecnie, gdzie wzrost populacji jest ju do powolny. Dlatego se nsowne wydaje si zaoenie, e wzrost liczby ludnoci w RBE byby jeszcze niszy ni w obecnych krajach rozwinitych. Jeli chodzi o stwierdzenie, e ju jest zbyt wielu ludzi, to tylko z perspektywy systemu monetarnego. Jest wystarczajco zasobw dla kadego czowieka na tej planecie, a take dla co najmniej kilku miliardw wicej. Po prostu tkwimy w systemie, ktry nie moe rozpowszechnia tych zasobw w racjonalny sposb119
121 120

. W skrcie, to co moe by subiektywnie postrzegane jako przeludnienie jest w

rzeczywistoci awari naszego obecnego system i optymalnego wykorzystania olbrzymiej obfitoci zasobw dostpnych dla naszego gatunku. Mamy mnstwo terenw do osiedlenia, ale nasz obecny system zmusza wikszo z nas do ycia w miastach (majc niedaleko do naszych miejsc pracy), gdzie ogromne iloci potencjalnie uytecznych miejsc zajmuj parkingi itp., tworzc w ten sposb niepotrzebny tok. Mamy technologiczn zdolno do produkcji ywnoci majc uamek ziemi i zasobw wymaganych przez prymitywne techniki rolnicze wraz z ca atmosfer czystej wody ( przyp. tum.: Air well - powietrzne studnie). Mamy moliwo bogatego zaopatrzenia w towary i usugi za pomoc cakowicie czystych rde energii przez system, ktry wymaga bardzo mao ludzkiej pracy jakiegokolwiek rodzaju. Przeludnienie jest cakowicie zalene od waciwoci system, ktry obserwujemy i ten ktry mamy wyranie nie posiada waciwoci niezbdnych do zarzdzania naszymi obecnymi i przyszymi mieszkacami, mimo e jest to technicznie moliwe. Oczywicie, co jeli ludzkie osiedla nie bd si ogranicza do powierzchni ziemi? Co jeli bylibymy w stanie wybudowa cae miasta w oceanie, ktry obejmuje wikszo naszej planety? Czy nie miaoby to znaczenia dla zwikszenia dostpnego dla nas miejsca tak jak bogactwo zasobw, ktre s dostpne w oceanach? Po raz kolejny pozostawi ci w napiciu a do nastpnej czci. Co z materiaami szlachetnymi lub rzadkimi? W jaki sposb bdziemy priorytetowa ich wykorzystanie? Jest to w zasadzie kwestia powierzchowna w porwnaniu z praktyk. Spjrzmy na przykad na rzadkie materiay, takie jak zoto. Przez wikszo historii najnow szej ludzie cieszyli si zdobieniem rzeczy zotem jako oznak bogactwa i statusu. Ostatnio odkryli119 120

Joel E. Cohen. Human Population: The Next Half Century. Science (2003) 302, 1172 Oded Galor and David N. Weil. Population, Technology, and Growth: From Malthusian Stagnation to the Demographic Transition and Beyond. The American Economic Review (2000) Vol. 90, No. 4, 806-828 121 H. Charles J. Godfray, John R. Beddington, Ian R. Crute, Lawrence Haddad, David Lawrence, James F. Muir, Jules Pretty, Sherman Robinson, Sandy M. Thomas, Camilla Toulmin. Food Security: The Challenge of Feeding 9 Billion People. Science (2010) 327, 812

82

my rwnie, e zoto jest doskonaym przewodnikiem elektrycznoci wic zaczlimy go uywa w elektronice. Jeli chodzi o pytanie powierzchownoci w porwnaniu do praktycznoci to funkcjonalno zawsze bdzie priorytetem w RBE. Po tym wszystkim po co dekorowa si rzeczami z materiau, ktry wskazuje na bogactwo lub stan jeli to nie jest ju wane? Jeli chodzi o wygld zota, to istnieje wiele substancji, ktre mog by uywane do naladowania jego koloru i poysku, a ludzie mogliby po prostu korzysta w celach dekoracyjnych z tych bardziej dostpnych materiaw. Tak wic w przypadku zota byoby praktycznie sensowniejsze i priorytetowo wykorzystywaoby si go w elektronice i tym podobnych. Jednak zawsze istnieje moliwo, e odpowiednie badania naukowe z waciwoci materiau pozwol nam znale odpowiedni substytut lub co co b dzie naladowa jego waciwoci. W zwizku z tym przydzia rzadkich lub cennych materiaw ostatecznie byby traktowany priorytetowo do bada naukowych jeli nie byoby innych praktycznych zastosowa. W ten sposb zwikszylibymy szans by znale sposb, aby osign nasze praktyczne cele bez uycia adnych rzadkich materiaw i pozwoli ludziom cieszy si wygldem niektrych z nich bez koniecznoci wydatkowania tych o bardzo ograniczonych zasobach. Po raz kolejny moe to wywoa obawy, e poprzez priorytetowe wykorzystan ie rzadkich materiaw do bada lub elektroniki, bdziemy tworzy nowy rodzaj elitarnoci, gdzie naukowcy i inynierowie mieliby dostp do materiaw, a spoeczestwo nie. I znowu twierdzenie to jest bezpodstawne. Kady moe przyczyni si do bada naukowych lub technicznych korzystajc z bezpatnego systemu owiaty. I co najwaniejsze, musimy pamita, e cenne materiay przeznaczone do bada i elektroniki mogyby by wykorzystywane do przeprowadzania dowiadcze lub tworzenia ukadw scalonych i innych. Jest bardzo mao prawdopodobne, e zobaczylibymy jakiego naukowca z duym zotym acuchem i popisujcego si swoim statusem jako badacz. Myl, e mj ostatni opis sytuacji jest mieszny, ale wol gra fair ni zostawia niektrym ludziom takie zmartwi enia. Podsumowujc priorytetem korzystania z materiaw szlach etnych i rzadkich byaby praktyczna uyteczno dbr i bada naukowych zaangaowanych w przezwycianiu potrzeby ich wykorzystania cakowicie. Powierzchowne i dekoracyjne potrzeby powinny by zaspokojone za pomoc dostpniejszych materiaw, poniewa w RBE nic nie zyskamy pokazujc zdolno do posiadania rzadkich materiaw.

83

Co by si stao z przemysem rozrywkowym? Co z filmami i grami ko mputerowymi? Jak ju stwierdziem kilka razy, niektre formy wypoczynku s wymagane dla ycia zdrowego czowieka. Dlatego niektre formy rozrywki prawdopodobnie zawsze po pozostayby w spoeczestwie. Jednak bez naogw wbudowanych pod pewnymi formami rozrywki byby ogromny spadek nasycenia rozrywk, ktra dzisiaj nas absorbuje. Majc swobod wykonywania wielu rnych czynnoci czas spdzony wycznie na rozrywce dla dobra rozrywki prawdopodobnie znacznie by si zmniejszy. Niemniej jednak niektre formy rozrywki prawdopodobnie pozostan w dajcej si przewidzie przyszoci. Co podobnego do programw telewizyjnych prawdopodobnie nadal by istniao za porednictwem plikw wideo na stronach internetowych, ktre ju rozpoczy zastpowanie telew izji wielu ludziom ktrzy regularnie korzystaj z Internetu. Niedawna powd aplikacji smartfonowych pokazaa nam, e proste gry maj zdolno do zapewnienia ogromnej iloci rozrywki pomimo dostpnoci tylko dla jednej osoby lub maej grupy. Tego rodzaju rozrywka o otwartym kodzie rdowym prawdopodobnie staaby si dominujc form czystej rozrywki w RBE. Jednak dziki Globalnej Bazie Umiejtnoci pomys maej grupy ludzi popchnby ich do stworzenia bardziej skomplikowanych gier wideo, filmw lub czego co nie wydaje si niemoliwe. Naley te pamita, e RBE byby yw spoecznoci sztuki, ktra rwnie zapewni bogactwo rozrywki, zajcia dydaktyczne i podnoszenie wiadomoci, co ma w tendencj do robienia. Teatr, muzyka, literatura i inne rne formy wyrazu artystycznego nie tylko by istniay, ale byyby w stanie dobrze si rozwija. Zasadniczo potrzeba rozrywki (jak w pytaniu) w spoeczestwie byaby tak niska, e nie byoby adnego powodu, aby marnowa ogromnych iloci zasobw na spektakl, ktry nic nie wnosi poza zajciem umysw ludzi zajtych, jak jest obecnie. Wyobraam sobie, e tak dugo, jak Internet lub niektre odpowiedniki pozostan, ludzie nie bd mieli trudnoci w znalezieniu spos obw by bawi si w rzadkich ku temu okazjach. Oczywicie zanurzenie si w rzeczyw isto wirtualn stanie si atwo dostpne jak to jest obecnie w spoeczestwach zaawansowanych technologicznie, co uczynioby wszystkie inne formy czystej rozrywki przestarzaymi. Tak wic, w skrcie RBE byby spoeczestwem w ktrym prawie nie maj potrzeby istnienia formy rozrywki, ktre nasycaj nasze zmysy i cigle odcigaj nas od wanych rzeczy. Rozrywka ktra pozostanie bdzie w duej mierze zalena od spoecznej sztuki lub od cigle rozwijajcego si Internetu napdzanego wycznie darem opensource (przyp. tum.: otwartego kodu rdowego).

84

Co z zawodowym sportem? Sport zawodowy jest pojciem niezwykle modym dla naszego gatunku. Przez wikszo naszej historii uprawianie sportw byo sposobem spdzania wolnego czasu zachcajcego do ruchu i pozwalajcego na interakcje spoeczne, a nie tak jak dzisiaj zarabianiu pienidzy. W RBE byby sens, aby ludzie wrcili do sportu dla zabawy, a nie martwic si o spektakl takiego wydarzenia. Z biegiem czasu grupy rnych poziomw umiejtnoci prawdopodobnie zebrane by byy w Globalnej Bazie Umiejtnoci, ktra byaby idealn platform do tworzenia i zarzdzania zespoami. Oznacza to, e wysoki p oziom sportowy byby prawdopodobnie nadal obecny cho mgby by coraz rzadszy. Mgby pomyle na podstawie wszystkich dowodw, e jestem przeciw konkurowaniu i bybym przeciwny tej idei w kadej formie. Jednak bez bardzo wysokiego stresu zwiz anego z uganianiem si za pienidzmi (lub perspektyw pienidzy w przyszoci) rekreacyjna konkurencja jest znacznie mniej prawdopodobna, aby nios a negatywnie behawioralne skutki uboczne oficjalnych zawodw. Ponadto wykazano e uprawianie sportu ma pozytywny wpyw na samopoczucie122. W kocu sport to tylko gra i byaby traktowana jako co zwykego. Ludzie mogliby w kocu przesta martwi si o karier sportow i po prostu wrci do miego spdzania czasu. I ju nigdy adne dziecko nie ucierpi z powodu rodzicw, ktrzy ka mu realizowa wasne niespenione ambicje sportowe. Co o religi? W ogle o niej nie wspomniae A, religia. To dotykanie tematu, gdzie kade zdanie musi by starannie dobrane, aby nie urazi osb w najbardziej bahych sprawach. Co staoby si z religi w RBE? C byoby to spoeczestwo zbudowane na zasadach nauki i logiki. Byaby prowadzona w wiecki sposb wic religia nie uzyskaaby adnego specjalnego traktowania. Jak w przypadku innych ludzkich systemw. Globalna Baza Wiedzy zawieraaby informacje odnoszce si do rnych religii i mitologii wiata. Kady, kto chcia by dowiedzie si o nich wicej, mgby to zrobi. Nie byoby adnych ogranicze w wiedzy religijnej, a wszyscy ludzie byliby wolni wierzc w cokolwiek by chcieli. Jednak w spoeczestwie w ktrym praktycznie kady jest wyksztacony i wsze lkiego rodzaju informacja jest za darmo wydaje si mao prawdopodobne, by przynta tradycyjnej religii bya bardzo silna. Nie zrozumcie mnie le, nie byoby adnych aktywnych prb uwolnienia wiata od religii. Po prostu byaby to naturalna dwignia w myl eniu ludzi i ich wiatopogldu jak ma to miejsce w trakcie uczenia si i kwestionowania wasnych przekona stajc si coraz bardziej do przyjcia. Niemniej jednak przewiduj, e po kilku pokoleniach RBE od jego powstania tradycyjnie wierzcy prawdopodobnie
122

A.S. Steptoe, Prof, N Butler. Sports participation and emotional wellbeing in adolescents. The Lancet (1996) Vol 347, Issue 9018, 1789-1792

85

stanowiliby mniejszo populacji bdc zastpowani przez zwolennikw innych form d uchowoci i filozofii. Oczywicie musimy by take otwarci na moliwo, e w owieconym spoeczestwie moe w rzeczywistoci niektre religie miayby racj i w takim przypadku nie byoby prawdopodobnie masowych nawrce. Uwaam jednak, e pierwszy scenariusz jest znacznie bardziej prawdopodobny. Co zrobimy z dawnymi miastami? Poniewa RBE wymaga stworzenia infrastruktury prawie cakowicie on nowa wic nie byoby sensu robi remontu starych miast. Byoby znacznie bardziej efektywnie zbudowa wszystko od podstaw. Wic co zrobimy ze wszystkimi starymi miastami? Po pierwsze prawdopodobnie zostawimy je tam gdzie s. Podczas wczesnych etapw prz echodzenia do RBE wielu ludzi prawdopodobnie nadal yoby w starych miastach. Jeli jednak ogromna wikszo ludzi postanowiaby przej do RBE, to miasta byyby prawdopodobnie na pocztku porzucone. Z biegiem czasu wiele starych miast byoby prawdop odobnie poddanych recyklingowi i odzyskano by z nich zasoby zakadajc, e byyby bez mieszkacw. Podobnie byoby z okreleniem, ktre zabytki i dzielnice maj zosta zachowane jako muzea miejskie, aby przysze pokolenia mogy zobaczy niektre z cudw naszej architektury i kultury. Jednak w cigu kilku wiekw wikszo dzisiejszych miast prawdopodobnie byaby poddana recyklingowi i zastpi ona nowszymi. W perspektywie budowy miast w oceanie konieczno zniszczenia starych miast mogaby odbywa si przez duszy czas, ale w kocu wiele obiektw z naszej starej cywilizacji zostaoby z astpionych. Tak dugo jak jestemy w stanie zachowa pewne zabytki i miasta nie zapomnimy o naszej przeszoci. Miejmy nadziej, e zawsze bdzie przypomina nam o bdach jakie zrobilimy, by ju nigdy ich nie powtarza. A my jedziemy dalej... Omwilimy w tej czci niektre z najczciej wystpujcych zarzutw, niepokoi i ciekawostek na ktre natrafiem w odniesieniu do RBE. Mam nadziej, e udowodniem i nie tylko warto dy do tego pomysu, ale te e nie ma si czego obawia jeli nasz a ewolucja pjdzie w tym kierunku. Wikszo zarzutw przeciw RBE wydaje si by oparta na nieporozumieniach i spoecznie szkodliwym programowaniu ktrego dowiadczamy we wspczesnym spoeczestwie. Zobaczylimy jak moe wyglda RBE jak rwnie obawy jakie maj ludzie odnonie tego systemu. Teraz zagbimy si w okreleniu sukcesu jego powodzenia bd nie: poddamy go testowi.

86

CZ TRZECIA: TEST
Obecnie najsmutniejszym aspektem ycia jest e nauka gromadzi wiedz szybciej ni spoeczestwo gromadzi mdroci. Isaac Asimov123

Mamy ju pewne wyobraenie na temat funkcjonowania RBE majc za sob wice si z tym zastrzeenia i pytania w celu wykazania logicznej siy, ktra ley u podstaw tego pomysu. Ale w jaki sposb zapewni by system rzeczywicie dziaa? Nie wane czy uw aamy RBE za wspaniay pomys i bez wzgldu na to ile wsparcia tej idei otrzymujemy od ludzi to konsekwentnie musimy mie jakie pojcie o tym czy system ten bdzie funkcj onowa. Jedynym sposobem sprawdzenia tego jest poddanie RBE badaniom. W rzeczywistoci, caa ksika a do tego punktu moe by traktowana jako uzasadnienie propozycji w tej czci: konkretny plan, ktry pozwoli nam przetestowa ten system i pozwoli dokona niezbdnych korekt a do uzyskania systemu , ktry bdzie fizycznie funkcjonowa najlepiej jak to moliwe. Przedstawi oglny plan skadajcy si z 6 gwnych etapw, ktre mog da nam klucz do zmian naszego caego spoeczestwa globalnego. Po raz kolejny podkrelam, e plan ten nie wyczerpuje cakowicie sposobu postpowania. Zamiast tego stworzyem pewnego rodzaju szkielet, ktry mgby by stosowany do stworzenia oglnej struktury protokou pomiarowego. Podobnie jak w przypadku mojego a ktualnego opisu RBE jest to jedynie zarys. Spodziewam si, e zostanie on zastpiony w czci lub w caoci przez lepsze pomysy i plany na ktre nie wpadem. Moim celem jest po prostu pokaza jak najlepiej mogoby wyglda testowanie RBE przedstawiajc przykad procedury testowania. Podstawowym zaoeniem jest angaowanie si w seri eksperymentw, ktre p ozwol nam przetestowa koncepcj RBE torujc jednoczenie drog do jego realizacji. Byoby to co takiego: Zbieranie wiedzy, testowanie technologii, badanie podstawowych poj na ma skal z niewielk iloci zmiennych powoli zwikszajc skal dodajc coraz bardziej zoone zmienne testujc koncepcj na wiksz skal i wykorzysta to jako platform do dalszego rozwoju i wdraania. Ostatecznym celem tego planu jest stworzenie co
123

Isaac Asimov, Quote by Isaac Asimov GoodReads.com (2012) Retrieved on 02-01-2012 <http://www.goodreads.com/quotes/show/4078>

87

najmniej jednego w peni funkcjonujcego, samowystarczalnego, automatycznego miasta lub wioski, ktre suyoby jako przykad nowego systemu. Mielibymy wtedy znacznie silniejsze argumenty za RBE potwierdzajce nasze pomysy, ktre realizowane by byy na coraz wiksz skal, co daoby nam solidne podstawy, ktre zachcayby do jego wdraania w skali globalnej. Jednake mdrze byo by unikn bdw popenianych w przeszoci zakadajc, e system nasz teoretycznie bdzie dziaa doskonale, gdy ju go zastosujemy. Zamiast tego bdziemy postpowa z du ostronoci. Prawdziwa sia tego planu polega na jego elastycznoci. Musimy by w stanie udzieli sobie w miar potrzeb swobody w celu dost osowaniu parametrw i procedur dowiadczalnych. Zamiast planowania kadej fazy osobno, kady nastpny krok byby przemylany i zaleaby od poprzednich krokw, co pozwolioby nam korzysta z sukcesw i zminimalizowa niedocignicia. Proces starannych eksperymentw da nam wszystkie naukowe cuda wspczesnego wiata od sandaw do satelitw. Teraz zobaczmy co moe zrobi dla spoeczestwa.

Krok 1: MONTA!
Zaczynamy od ustalenia pewnego rodzaju konferencji i innych duych spotka w celu zebrania ekspertw technicznych oraz innych umysw naukowych i artystycznych, ktrzy byliby zainteresowani realizacj RBE. Celem tego spotkania byoby umoliwienie bezporedniej komunikacji pomidzy grupami ktre ostatecznie odpowiedzialne by byy za projektowanie eksperymentw i budow technologii, ktra stworzy RBE. Innymi sowy musimy zacz powanie planowa. Planujc co roczne konferencje lub spotkania chcielibymy zapewni dostp wszystkim zainteresowanym stronom do forum w celu przedstawienia innym swoich pomysw i uatwienia wymiany wiedzy midzy grupami. Byaby to dobra okazja dla tych co opracowuj rne technologie, by rozpocz wdraanie ich pomysw. Przykadowo osoby opracowujce pionowe gosp odarstwa mogyby porozumie si z osobami od transportu rurowego w celu omwienia technologii w ktrej poczono by produkty farm z transportem dla efektywnego transportu ywnoci. Ludzie stojcy za konstrukcj samochodw mogliby chcie zamieni dwa sowa z grup robocz automatycznych samochodw. Zasadniczo kady bdzie chcia dowiedzie si wicej o produkcji ulepsze, gdy bd wtedy wiedzie czy i jak ich konkretna technologia moe zosta zbudowana przy uyciu danej techniki produkcji. Lista moliwej wsppracy technologicznej jest bardzo duga. Byoby take wskazane, aby konferencja bya otwarta dla publicznoci, jak rwnie, aby moga by platform dla osb zaangaowanych bezporednio w edukowanie spoeczestwa o zastosowanych pomysach czynic post p w pracach nad eksperymentem stworzenia RBE. Przejrzysto dla spoeczestwa jest niezwykle wane, poniewa w kocu prbujemy zaangaowa spoeczestwo w poparcie tej idei.

88

Po kilku spotkaniach (by moe nawet pierwszym) bylibymy w punkcie, gdzie moglibymy zorganizowa grup zadaniow do zaplanowania konkretnych aspektw testowej wsplnoty. Przykadowo jedna grupa mogaby skupi si na energii, podczas gdy inny skupiaby si na infrastrukturze wodnej i odpadowej, a z kolei trzecia mogaby podda samych siebie eksperymentowi. Istniej dwa gwne cele, ktre powinny by ukoczone zanim przystpimy do kolejnego kroku: 1. Musimy mie wszechstronne modele komputerowe (i co najmniej kilka maych modeli fizycznych) kadego rodzaju technologii i kadego aspektu testowanej spoecznoci. Jest to niezwykle wane, poniewa produkcja wymaga modeli komputerowych na ktrych si oprze. Poprzez modele utworzone na tym etapie badanie procesw bdzie znacznie atwiejsze i bardziej efektywne. 2. Musimy zacz planowa badania, ktre zostan wykorzystane do uruchomienia testowego spoeczestwa. Na tym etapie byoby zbyt wczenie okrela konkretny plan caego procesu (musimy by pewni e bdziemy elastyczni, gdy konieczne bdzie dokonanie zmian), jednake pierwszy etap powinien by co najmniej dobrze zdefiniowany wraz z okreleniem oglnych poj jak postp owa i jak etap powinien funkcjonowa. Powinnimy mie dobry pomys jak dobiera tematy i jakie kryteria bd decydowa lub nie o jego wyborze.

Gdy zapewnimy spenienie powyszych dwch kryteriw, moemy przej do fazy testw. Bdzie to rwnie czas na przyjrzeniu si grze biurokracji i papierkowej pracy w celu ich eliminacji zanim tego rodzaju eksperyment mgby si rozpocz na du skal. Zajmie to wiele czasu i energii, co o wiele zmniejszy czas i energi zuyt przy pracy nad konkretnymi projektami o czym bolenie przekonay si osoby ktre kiedykolwiek praco way przy badaniach. Niestety taka jest rzeczywisto dowiadcze naukowych w naszym obecnym systemie i bdzie trzeba si tym zaj. Nie mog nawet poj jak wielka jest ta gra i jak wiele formularzy i plikw obe jmuje ale nie mamy innego wyjcia ni si na ni wdrapa. Opcjonalnym dodatkiem do tego kroku byoby stworzenie grupy zada, ktre w yranie opowiadaj za wdraanie systemw innych ni RBE. W rzeczywistoci spotkania same w sobie mogyby by ukierunkowane do odkrywania rnych alternatywnych sy stemw spoeczno-gospodarczych, gdzie RBE byby jednym z nich. Nie po to by wspiera konkurencj pomidzy systemami, ale wsppracujc i wzajemnie si uczc. Poprzez te-

89

stowanie szeregu systemw jednoczenie, byaby moliwo uczenia si na sukcesach i wadach innych systemw badawczych, zwikszajc tym samym szanse na stworzenie przynajmniej jednego bardzo funkcjonalnego i stabilnego systemu spoecznogospodarczego. Testowanie wielu systemw nie jest w 100% niezbdne, ale z pewnoci postpowanie w ten sposb jest zalet. Plan ten opracowanoby przy zaoeniu, e testujemy koncepcj RBE, ale logika tutaj uywana mogaby mie zastosowanie przy testowaniu wielu eksperymentalnych systemw spoecznych (w szczeglnoci gdzie kada opiera si gwnie na technologii). Celem kroku pierwszego jest umoliwienie przechodzenia kolejnych krokw w jak najkrtszym czasie i bez marnowania energii. Nadal bd musiay by podejmowane dodatkowe wysiki by wprowadzi niezbdne poprawki w prowadzonych dowiadczeniach, a take pomiarach i interpretacjach danych do ktrych byby oglny dostp. Etap planowania powinien da nam dobre przygotowanie do kadego nastpnego kroku dziki czemu moglibymy przej z jednego etapu do nastpnego ze stosunkowo niewielkim opni eniem. Majc modele dla wszystkich testowanych spoecznoci i dobrze zdefiniowanej metodologii moglibymy przej do kroku drugiego. Przewiduj, e etap planowania potrwaby okoo piciu lat, aby doj do miejsca, w ktrym bdziemy mieli pewno e podamy we waciwym kierunku.

Krok 2: Utworzenie w peni zautomatyzowanego wydobycia/zakadu produkcyjnego


Krok ten ustanawia instrument, ktry jest w stanie wydobywa surowce, poddawa je ekstrakcji i rafinacji oraz obrabia do postaci uytecznych produktw. Wszystko to w jednym miejscu i bez udziau pracy ludzkiej. Funkcja ta powinna zawiera jako minimum: trwae i niezawodne rdo energii. W zalenoci od lokalizacji i rodowiska n aturalnego jakakolwiek energia geotermalna, soneczna, wiatrowa, pyww/fal lub ich kombinacji powinna by odpowiednia. funkcjonalno pozyskiwania zasobw w systemach ekstrakcji/grnictw a pozwalaaby na wykorzystanie tak wielu agregatw jak to moliwe do produkcji materiaw budowlanych w pierwszej kolejnoci. Pozostae materiay mogyby by wysyane przy ograniczeniu importowania do minimum. przeistoczenie sektora rafinijnego w wydobywajcy surowce w przydatnej formie.

90

zdolno pionowych farm do wytwarzania zarwno ywnoci jak i rolin uywanych do tworzenia termoplastyki.

centrum produkcji ktre jako minimum miaoby za zadanie produkcj maszyn o rnych wielkociach do dodatkowej produkcji i rnych towarw z tworzyw termoplastycznych.

system transportu towarw do pobliskich miast. Najprawdopodobniej w formie systemu pocze vactrain.

S dwa cele tego kroku: przetestowa podstawowe technologie na ktrych RBE byby oparty i stworzy techniczne podstawy budowy pierwszej, testowej spoecznoci. Byoby idealnie gdyby cay zakad funkcjonowa automatycznie korzystajc z zaawansowanych technik produkcji dodatkw i innych rzeczy. Pocztkowe potrzeby skadayby si z tymczasowych rde zasilania, kilku robotw do budowy budynkw w technologii contour crafting (przyp. tum.: technologia w fazie rozwoju polegajca na wykorzystaniu komputerowo sterowanych urawi, suwnic do budowy kompletnych budowli bez udziau czowieka), surowce, a moe i niewielk ilo pracy ludzkiej wymaganej do budowy tego zakadu. Konkretne cele tego zakadu pokrywayby rachunek jego budowy i prawa do ziemi na ktrej byby zbudowany (nie bdziemy musieli ucieka na razie od kapitalizm). W zalenoci od nastawienia osoby lub grup, ktre dostarczyyby kapita mogliby uy go do taniego produkowania wyrobw sprzedajc je na rynku w celu pokrycia kosztw inw estycji, a moe i zarabiajc. Co wicej altruistyczni filantropi mogliby zamiast korzysta z tego zakadu dostarcza ywno i potrzebne towary biednym, a nawet przesa ywno biednym krajom. Rzd, ktry sfinansowaby zakad mgby sprzedawa towary za granic i korzysta z zyskw zwracajc je podatnikom lub nawet przeznaczajc na finansowanie programw socjalnych i tym podobnych. Kady z tych scenariuszy zapewni nam na gruntowne zbadanie rzeczywistego wiata poprzez eksperymenty, aby sprawdzi czy w pe ni zautomatyzowany zakad do ekstrakcji -rafinacji-produkcji-wysyki mgby rzeczywicie dobrze funkcjonowa. Mielibymy dowody eksperymentw podstawowych technologii na ktrych pojcie RBE jest zbudowane. Wskazane byoby, aby tego rodzaju eksperyment trwa przez co najmniej 2-5 lat, gdy mielibymy wystarczajco duo czasu i danych by go zdiagnozowa. Gdy bdziemy pewni, e zakad funkcjonuje dobrze moglibymy przej do kroku 3 w ktrym zakad ten byby uyty do budowy pierwszej testowej wsplnoty. Tutaj rzeczy przyjm bardzo ciekawy obrt. Posiadajc obiekt, ktry nie tylko jest w stanie wyodrbni i udoskonali surowce, ale take ywno, energi i automatyczne roboty bu dowlane

91

ju nie byoby prawie potrzeby dodawania rodkw finansowych i pracy ludzi do zakoczenia caego projektu RBE. Jak tylko zakad w peni zautomatyzowany bdzie gotowy do pracy powinnimy by w stanie funkcjonowa w maej zalenoci od systemu kapital istycznego. Stworzony zakad produkcyjny miaby dziaa jak samodzielnie rozmnaajcy si organizm, ktry automatycznie tworzyby pierwsze testy posugujc si zgromadzonymi przez siebie energi i zasobami. Jako dodatkowy bonus, zdolno zakadu produkcyjnego i wsppracy do automatycznego rozbudowania si przy mini malnym udziale czowieka w znacznym stopniu poprawi oby nasz zdolno do kolonizacji przestrzeni, gdzie koszty przemieszczajcych si pracownikw mogyby mniej istotne. Podczas kroku 2 byby dobry czas, aby rozpocz rekrutacj osb i finalizowanie planw kroku 3. Podczas fazy rekrutacji wane byoby, aby pamita, e osoby zaangaowane w budow eksperymentu skorzystaj prawdopodobnie ze wzrostu poziomu ycia, ale take stan wobec ryzyka zaamania si spoeczestwa na ma skal i nie powiedz enie si eksperymentu. Jest to bardzo realne ryzyko i spoeczestwo powinno by tego wiadome. Byby to rwnie dobry czas, aby odpowiedzie na nastpujce pytania: Co si stanie z wasnoci przedmiotw, miejscami pracy i innymi elementami spoeczestwa kapitalistycznego ludzi uczestniczcych w tym eksperymencie? Czy bdzie okrelony czas uczestnictwa jednostki w eksperymencie oraz czy bd mogli pozosta w tym nowym spoeczestwie tak dugo jak bd chcieli? Jeli eksperyment RBE si nie powiedzie, to w jaki sposb to wynagrodzi? Niestety nie znam odpowiedzi na te pytania, ale wszystkie bd musiay by rozwizane zanim przejdziemy do kroku 3.

Krok 3: Wykorzystanie zakadu produkcyjnego do stworzenia pierwszej testowej wioski


Po przetestowaniu zakadu produkcyjnego i potwierdzeniu e dobrze dziaa mo emy przej do kolejnego kroku w ktrym otrzymamy co przypominajcego rzeczywist form RBE. Na tym etapie zakad produkcyjny posuy do dostosowania rzeczywistego modelu komputerowego ktry opracowalimy w kroku 1. Stworzymy ma testow wiosk, ktra powinna posiada nastpujce cechy: bardzo maa populacja, moe tylko 50-100 osb plus may zesp naukowcw. podczas tego kroku pod uwag brane by byy tylko dorose osoby niekarane lub niemajce skonnoci do przemocy. Dzieci nie byyby czci eksperymentu na tym etapie i nie byyby brane pod uwag. Oczywicie oznacza to, e w tym eksperymencie na wstpnym etapie nie mogyby wzi udziau cae rodziny. ywno byaby dostarczana wycznie za porednictwem pionowych farm. Do momentu sztucznego uzyskiwania misa ktre jeszcze wymaga postpu miesz92

kacy byliby ograniczeni do diety cakowicie wegetariaskiej. Jednake hodowla ryb mogaby by wybudowana w wiosce bdcej w pobliu duego akwenu, a niektrzy mogliby zawsze sami polowa na wasne potrzeby jeli byaby ta ka potrzeba. Ze wzgldu na ogromn ilo marnotrawienia miejsca i zanieczys zczenia spowodowanego przez hodowl zwierzt naleaoby unika tej praktyki. Tak czy inaczej w momencie pojawienia si wystarczajco zaawansowanej technologii i produkcji sztucznego misa idea utrzymania zwierzt lub polowania na potrzeby spoycia w duej mierze staaby si niepotrzebna. oprcz mieszka, pionowych farm i trwaych generatorw energii wioska p owinna zawiera podstawowy zakad medyczny, centrum rekreacji, bibliotek lub inne placwki, aby zachci do nauki i bada. Dodatkowo byoby centrum bada w ktrym przeprowadzano by eksperymenty na miejscu. budynek lub modu dziaajcy jako centrum sterowania czy cyfrowego mzgu bdzie wymagane w celu zachowania dziaania wioski poprzez zarzdzanie produkcj i dystrybucj. W zalenoci od sposobu zbudowanej wioski mgby by zintegrowany bezporednio z bibliotek lub orodkiem badawczym. mdre by byo, aby by jaki szybki rodek transport (najprawdopodobniej w postaci vactrain) do najbliszego miasta na ewentualno sytuacji awaryjnych.

Celem tego etapu jest stworzenie w peni funkcjonalnej wioski dziaajcej w opa rciu o parametry gospodarki opartej na zasobach tworzc pierwsz koloni RBE. Najlepiej gdyby na caym wiecie w tym samym czasie zostao wybudowanych wiele wiosek, tak eby nie by ograniczonym do jednego ukadu dowiadczalnego z ktrego otrzymalibymy wyniki. Chciabym doradzi, i w tym pocztkowym etapie powinnimy unika dzieci, gdy nie bdzie systemu edukacji i nie jestemy jeszcze p ewni czy koncepcja RBE bdzie w ogle dziaa. Uczestnictwo dzieci, zanim okae si e RBE byoby stabilnym spoeczestwem jest powanym ryzykiem dla ich bezpieczestwa. Ponadto bardzo pol ecam by na tym etapie nie bra osb, ktre mog wiza si z wysokim ryzykiem gwatownych zachowa, gdy mogoby to odbi si na naszym eksperymencie. Pomimo e zarwno dzieci jak i osoby z kryminaln przeszoci zostayby wprowadzone, to najpierw musimy upewni si co do prawdziwoci zasad systemu RBE. Oznacza to, e musimy by w stanie wykaza, e w tych niezwykle ideal nych warunkach (maa populacja skadajca si w caoci z dorosych ludzi bez skonnoci do przemocy) RBE bdzie dobrze funkcj onowa. Najprostszym sposobem, aby eksperyment si uda jest nie stworzenie go zbyt skomplikowanym na pocztku. Naleaoby zachowa rzeczy tak prostymi jak to tylko

93

moliwe, a do moment udowodnienia e RBE moe funkcjonowa przynajmniej w tych korzystnych warunkach. Jak ju poobserwujemy t pierwsz wiosk przez okres co na jmniej roku i potwierdzimy, e funkcjonuje w sposb zadowalajcy, to moglibymy zacz wdraa bardziej relaksujce restrykcje i dodawa wiksz ilo tematw zwikszajc tym samym zoono systemu. Ale jak dokonamy oceny funkcjonujcej wioski? Cae to przedsiwzicie usiowa oby ostatecznie poprawi ycie ludzi, zmniejszy zniszczenie rodowiska i byoby dobrymi wskanikami do przyjrzenia si naszej odpowiedzi. W celu monitorowani a zdrowia fizycznego osb w wiosce moemy uy technologii takiej jak lustro, ktre mierzy cinienie krwi i inne parametry ciaa (mwilimy o tym w czci pierwszej). Raz w miesicu, kada osoba stawaaby w domu przed lustrem, poddajc si badaniu ktrych informacje wysyano by do zespou badawczego. Zdrowie psychiczne moe by monitorowane przez b adania oparte na samoocenie, co jest powszechn praktyk w badaniach psychologicznych. Moe zawiera midzy innymi takie pytania jak Jak szczliwy si czujesz? lub Jak duo stresu dowiadczasz? oceniajc w skali od 1 do 10. Te co miesiczne badania mogyby by wysyane drog elektroniczn do kadej osoby w wiosce i po ich wypenieniu wysyaliby je z powrotem do zespou badawczego. (W temacie bada, naley rwnie pamita e jednostki uczestniczce bd same sprawowa kontrol nad przebiegiem eksperymentu za pomoc bada, co docelowo zarzdzaoby wiosk.) Byoby dobrym pomysem, aby przeprowadzi na uczestnikach raz na 6 miesicy lub czciej dogbne egzaminy fizyczne i psychiczne w celu uzyskania bardziej szczegowych danych. Powinien by te zesp badaczy rodowiska, ktrzy monitorowaliby kondycj rodowiska lokalnego. Jako powietrza i wody, zdrowia lokalnych rolin i zwierzt oraz stanu lokalnych z asobw powinny by uwanie ledzone, aby rzeczywicie wiedzie czy ten nowy rodzaj spoeczestwa mniej wpywa na rodowisko ni obecnie. Byoby wskazane, aby raport i publikacja wynikw bya w ujciu rocznym, tak aby spoeczno naukowa i og spo eczestwa byli wiadomi tego, co zostao odkryte. Musimy rwnie bra pod uwag jak osada zostanie zbudowana. Jedn z opcji jest wybudowanie jej jak tradycyjnej wioski skadajcej si gwnie z oddzielnych budynkw poczonych drogami lub inn infrastruktur. Jeeli uyjemy tej metody moe by k onieczne utrzymanie maej floty samochodw w celu zapewnienia formy transportu po osadzie w zalenoci od jej wielkoci (w szczeglnoci podczas kolejnych krokw rozwoju). Istnieje rwnie moliwo budowy caej wioski jako jednego budynku. Plany ju istniej. Wysoka na 1 km budowla zbudowana na prawie identycznej zasadzie co RBE tworzy cakowicie autonomiczne miasto/wie, ktre byoby w stanie pomieci domy dla 10-

94

50 tysicy ludzi124. Budowa w mniejszej skali tego budynku dla kilkuset osb nie tylko zapewniaby korzyci w zakresie budowy - brak koniecznoci przenoszenia robotw contour crafting z miejsca na miejsce - co rwnie idealnie przetestowaoby na ma skal penowymiarow miasto/wie. Zdolno umieszczenia w takim domu caej spoecznoci w ramach jednej struktury byoby du zalet w naszych wysikach do kolonizacji prz estrzeni czy nawet tylko do kolonizacji oceanu. Bez wzgldu na projekt, ktry wybierzemy powinnimy by w stanie zbudowa ca wiosk uywajc komputerowych modeli, ktre opracowalimy w kroku 1 korzystajc z robotw contour crafting. To sprowadza nas do kwestii zasobw. Jeli s zasoby niezbdne do wybudowania i utrzymania wioski, ale nie mona ich wydosta (co jest prawie cakowicie nieuniknione), to w jaki sposb wioska je uzyska? Jeli byby pieniny zysk z oryginalnego zakadu produkcyjnego, niektre rodki mona by wykorzysta na zakup pomocnego sprztu do wioski. Jednak taka praktyka sprawi, e wioska zalena bdzie od obecnego systemu rynkowego. Rozwaajc, e wanie od tego system staramy si uciec, to aktywne korzystanie z powyszego moe nie by najlepszym pomysem. Inn opcj byby bezporedni handel towarw na potrzeby zasobw, ale to skierowaoby nas do podobnego dylematu. W celu umoliwienia handlu trzeba by okreli warto pienin umieszczonych w RBE zasobw, co nadal angaowaoby nas w system rynkowy. Niestety do momentu, gdy osigniemy poziom zaawansowania w ktrym bdziemy mogli symulowa waciwoci absolutnie wszystkich materiaw niezbdnych do utrzymania dziaajcego spoeczestwa, to kolonie RBE przez jaki czas czciowo bd uzalenione od kapitalizmu. Mam nadziej e w trakcie trwania eksperymentu postp nauki w zaawansowanie materiaw pozwoli wiosce sta si cakowicie autonomiczn (zakadajc, e te zaawansowane materiay nie s obecne gdy wybudujemy pierwsz wiosk). Jeli w okresie 1 roku test pierwszej wioski wykae e dziaa ona dobrze, to mogl ibymy zacz realizowa pierwszy zestaw rozbudowy.

Krok 4: Rozszerzenie wioski/ek i eksperymentalnych zmiennych


Jeli okae si, e testowa wioska funkcjonuje dobrze (wtedy gdy jednostki cieszyyby si dobrym zdrowiem fizycznym i psychicznym, byliby zadowoleni, a rodowisko naturalne wyglda na stabilne) po 1 roku, to moglibymy zacz jej rozszerzenie w ujciu rocznym, jak rwnie zwikszajc liczb uczestnikw.

124

The NZP, Welcome to the NZP The NZP/Krasinski Warsaw. 12-09-2011. Retrieved on 17-09-2011 <http://www.thenzp.com/default.aspx>

95

Na pocztku fizycznie rozszerzylibymy wiosk przyjmujc kolejne 50-100 mieszkacw. W zalenoci od projektu wioski moglibymy albo wybudowa wicej domw (tradycyjnych) lub zbudowa kolejn wie i poczy z pier wsz.

Kadego roku ocena zgromadzonych danych pozwoliaby nam podj decyzj o bezpiecznym rozwoju wioski lub o koniecznoci wprowadzania zmian i popr awek w systemie zanim dodane zostanie wicej uczestnikw, co bardziej co skomplikuje.

Rozpoczynajc drugi rok testowej wioski powinnimy by w stanie doda peny system edukacji i wczy rodziny z dziemi.

Kademu fizycznemu rozwojowi wioski powinien towarzyszy dodatkowy mzg cyfrowy lub centrum sterowania. Poprzez czenie w sie wszystkich orodkw komputerowych oraz dystrybucyjnych obcienie obliczeniowe byoby rozoone midzy nimi, a kademu rozwojowi wioski zawsze towarzyszya by ekspansja mocy obliczeniowej caej wioski, zapewniajc tym samym, e systemy odpowiedzialne za dziaanie nigdy nie byyby przecione.

Kiedy dzieci, rodziny i system edukacji bd w peni zintegrowane, to byby to dobry czas, aby otworzy wioski dla wycieczek. Najlepszym sposobem aby l udzie z caego wiata dostrzegli powodzenia nowego rodzaju spoeczestwa bdzie zobaczenie tego na wasne oczy.

Celem tego kroku jest zwikszenie zoonoci eksperymentu dodajc wicej zmiennych przy cigym podnoszeniu jakoci spoecznych projektw poprzez badanie i podd awanie eksperymentom procesw. Pozwoli to by eksperyment naturalnie ewoluowa zgodnie z kaprysem uczestnikw i rzeczywistymi potrzebami. Najwaniejszym aspektem tego etapu jest dodanie systemu edukacji oraz integracji dzieci i rodzin. Jest to kolejny bardzo krytyczny punkt w eksperymencie RBE. Spoeczestwo musi by w stanie wyprodukowa szczliwe, dobrze dostosowane i dobrze wyksztacone dzieci. Wczenie dzieci do eksperymentu zapocztkuje niezwykle interesujce zagadnienia psychologiczne: Jak dzieci wychowywane w RBE rni si od dzieci wychowywanych przez wspczesne spoeczestwo? Ponownie po co najmniej roku spoecznej stabilnoci bdziemy pogbia zaczynajc dodawa wicej nieprzewidywalnych zmiennych.

96

Krok 5: Wprowadzenie lotnych zmiennych


Drugi zestaw rozszerze powinien towarzyszy celowym wczeniem jednostek o ktrych wczeniej mylano jako o zagroeniu dla stabilnoci testu RBE. Kryteria doczenia bd teraz otwarte dla tych z histori zachowa agresywnych. Najlepiej by w tym punkcie testy licznych wiosek zaczy powstawa na caym wiecie, co pozwolioby nam zebra wicej danych i zapewni spoeczestwu wicej moliwoci bezporedniego dostpu poprzez publiczne wycieczki i tym podobne. Ten ostatni test musielibymy zakoczy zanim przeniesiemy eksperyment do penej skali. Celem tego etapu jest zobaczy czy RBE jest w stanie utrzyma stabilno w obe cnoci osb potencjalnie niestabilnych i zaobserwowa jakie byyby skutki ycia w RBE na wspomniane jednostki. Jest to bardzo podobne do ostatnich eksperymentw przeprow adzanych we wsplnotach zwanych Kibucami w Izraelu. Zasadniczo s to mae spoecznoci oparte na zasadach prostego ycia z bardzo niskim poziomem przemocy w porwnaniu do oglnej populacji. Umieszczeni na pewien czas w tej spoecznoci przestpcy wykazywali znaczny spadek przemocy nie trafiajc ponownie do wizie. W rzeczywistoci im duej yli wrd mieszkacw Kibucu tym mniej prawdopodobne byo by powtarzali zachowania przestpcze. Celem tych eksperymentw jest dowiedzenie, e bez przemocy rodowisko bardziej skutecznie leczy osoby z przemoc. To jest wanie jako ktr posiada RBE wic wane jest bymy testowali te zdolnoci RBE, aby zapobiec przemocy nawet u tych, ktrzy s na ni bardziej podatni125. Jeli testowa wioska jest w stanie przetrwa to ostateczne wyzwanie bdziemy m usieli pokona wszystkie gwne wyzwania potrzebne do udowodnienia sukcesu gospodarki opartej na zasobach w maej skali. W tym miejscu jedyn rzecz do zrobienia jest przejcie do badania w penej skali.

125

Efrat Shoham & Uri Timor. Rehabilitation of Released Prisoners in the Kibbutz. Journal of Offender Rehabilitation (2007) Volume 44, Issue 1, 1-22, DOI:10.1300/J076v44n01_01

97

Krok 6: Utworzenie jednej lub wicej kolonii/miast w penej skali


Zanim rozpoczniemy omawianie tego kroku musimy przedyskutowa wielk tec hnologiczn innowacj i jest to co do czego nawizywaem w poprzedniej czci. Moliwo budowy miast na oceanie. Ten bardzo nacigany i futurystyczny w brzmieniu p omys jest ju realizowany w kilku rnych formach na caym wiecie. Najstarsza koncepcja ma form bardzo duych statkw w ktrych mieszkaj stali mieszkacy gdzie s placwki owiatowe, firmy, centra handlowe i ich forma rzdw126 dotd nie ma rzeczywistych budowli128
129 127

. Istniej bardziej am-

bitne modele majce na stae by koloniami przypominajcymi sztuczne wyspy ale jak . Istniej nawet dobrze zdefiniowane plany b udowy miasta, na szczycie platformy lodowej. Plan zawiera opis jak pozyska kawa lodu z zamroonego wybrzea Antarktydy i mechanizmy pozwalajce na utrzymanie lodu na wodach rwnikowych dziki czemu takie miasto moe wystpowa praktycznie w kadym miejscu na oceanie130. Przypuszcza si, e miasta na oceanie byby idealnym miejscem do testowania nowych rodzajw politycznych i ekonomicznych, co mogoby prowadzi do powstania tzw . mikronacji130. Jest to bardzo wygodna alternatywa dla tych z nas, ktrzy sprbuj prz etestowa nowy system socjoekonomiczny. Jak ju wspomniaem wczeniej w tej czci istnieje plan stworzenia jednolitej wiey, ktra jest w stanie pomieci domy wsplnoty 10-50 tysicy osb w oparciu o zasady podobne do RBE. To czego nie wspomniaem, to e plan ten obejmuje rwnie budow takich wie na oceanie124. I w tym wanie miejscu wszystko si czy. Eksperyment RBE to idealna okazja do upieczenie dwch pieczeni na jedn ym ogniu: Stworzenie nowego rodzaju spoeczestwa i kolonizacji oceanu. Najwiksz korz yci moliwoci skolonizowania oceanu z perspektywy eksperymentu RBE jest to, e nikt nie jest w posiadaniu wd midzynarodowych. Nie byoby potrzeby zakupu lub zabezpieczeniu takiego terenu, co oznacza, e moglibymy rozwija nasze kolonie bez obaw pod warunkiem, e byyby to miejsca z dala od wanych szlakw eglugowych i wd strategicznych. Mimo e jest bardzo kuszce powiedzie, e powinnimy pj dalej i skonstruowa jedn z takich kolonii, to jednak musz podkreli, e naley najpierw uzyska wstpne dane sugerujce, e taka wsplnota rzeczywicie mogaby funkcjonowa
126

Freedom Ship International, What is the Freedom Ship? Freedom Ship International, Inc. (2009) Retrieved on 13 -092011 <http://www.freedomship.com/> 127 The World, The World: Residences at Sea The World. Retrieved on 13-09-2011 <http://aboardtheworld.com/> 128 Open-sourced wiki Aquarius The Millenial Project 2.0. (2011) Retrieved on 14-09-2011 <http://tmp2.wikia.com/wiki/Aquarius> 129 Darren Quick, Green Float concept: a carbon negative city on the ocean Gizmag. 09-11-2010. Retrieved on 14-09-2011 <http://www.gizmag.com/green-float-ocean-cities/16896/> 130 Alexander Bolonkin. Floating Cities on Ice Platform. The Open Ocean Engineering Journal (2010) 3, 1-11

98

(std wszystkie poprzednie kroki). Jeli jednak ju uzyskamy takie dane, to nie ma powodw dla ktrych nie powinnimy pj w pen skal. Moje zalecenie jest takie, by pozwoli dziaa mniejszej wiosce/wioskom przez 5 lat zanim zdecydujemy si przej na pen skal. Pierwsza wiea byaby wykonana tak dobrze jak fizycznie bdzie to moliwe ze rodkw zgromadzonych przez zakad produkcyjny RBE zmniejszajc lub nawet eliminujc konieczno dodatkowego kapitau. Wszystkie zamiary, cele i sposoby funkcjonowania miasta byby identyczne jak w testowej wiosce, tylko na znacznie wiksz skal. Po dokonaniu obserwacji w pierwszej z wie przez okres co najmniej 2 lat d odatkowe wiee zbudowane by byy z wykorzystaniem rodkw zgromadzonych przez pierwsz wie umoliwiajc w ten sposb rozwj spoecznoci i przyjcie dodatkowych mieszkacw. W tym momencie czy nadal jest to eksperyment czy prawdziwa kolonia jest dyskusyjne wic przestan nazywa mieszkacw jednostkami. Sieci miast bd tworzone na oceanie, co daoby podstaw do jednej lub wicej mikronacji.

Celem tego kroku byoby ustanowienie cakowicie autonomicznej kolonii w penej skali, ktra bdzie wyznacza kierunek tworzenia mikronacjom dajc nam moliwie najlepszy test systemu RBE, ktry moglibymy mie. Faktycznie inny ni obecnie wdraany na skal globaln. Jak ju bdziemy mieli ustanowion w duej skali spoeczno RBE, ktra jest w stanie utrzyma si z zachowaniem przyjemnoci, zdrowej populacji, to bdziemy mieli wreszcie dowody, ktre pozwol na wprowadzenie gospodarki opartej na zasobach w skali globalnej. Co oczywicie jest pozornie niewykonalnym zadaniem, ktre ostatecznie na nas czeka.

Skaczc w nieznane
Cel eksperymentu RBE jest dwojaki: dokadn e przetestowanie i udoskonalenie koncepcji RBE dopki nie mamy dobrze funkcjonujcego, uniwersalnego systemu. Da nam to rwnie fizyczne referencje pokazujce zasugi RBE w celu rozpoczcia transformacji. I to oczywicie jest najbardziej przeraajcym pytaniem na ktre musimy odpowiedzie: W jaki sposb przejdziemy z obecnego systemu do RBE? Moemy oczywicie spekulowa o tym jak to przejcie mogoby wyglda, ale to w zasadzie jest niemoliwe do przejcia bez planu zawierajcego konkretne informacje na temat sytuacji politycznej i 99

gospodarczej jakie przynios nadchodzce dekady. Niemniej jednak pewne oglne spekulacje mog zosta wprowadzone. By moe jedna lub wicej mikronacji RBE bdzie formowa i rozwija si na oceanie, przycigajc nowych mieszkacw i inspirowa obyw ateli innych pastw do powstania przeciwko ich obecnemu systemowi. Fala globalnych protestw, ktre rozpoczy si w 2011 przeciw korupcji i chciwoci wspczesnego spoeczestwa moe rwnie dobrze by pocztkiem takich powsta 131
132

Niezalenie od scenariusza znalelimy si na drodze, gdzie bdziemy nieuchronnie stawa wobec tego samego kocowego zadania: Przekonanie zasadniczo caej populacji Ziemi porzucenie drogi ycia, ktra dominuje na naszej planecie od wiekw zmieni ajc system na cakowicie obcy i dla wikszoci dziwny. Brzmi to niewiarygodnie, ale istniej dowody, ktre wskazuje na jego wiarygodno. Niedawne badanie sugeruje, e kiedy pomys staje si siln wiar okoo 10% ludnoci, to nagle zaczyna si szybko rozprzestrzenia na wikszo133. Wydaje si, e kilku osobom wygodnie jest trzyma si niewygodnego pomysu, ale kiedy jest zachwalany przez du cz populacji, to staje si znacznie bardziej akceptowanym przez spoeczestwo, co bardzo szybko zaczyna zysk iwa na popularnoci. Innymi sowy koncepcja RBE stajca si popularnym pomysem jest niemoliwa. Jedynie musi uzyska wystarczajc akceptowalno by osign prg akceptacji spoecznej, podobnie jak miao to miejsce ze stawianiem konierzyka. To jak zapewnimy, e to si stanie? Jak ju wskazaem kilka razy jeden z najlepszych sposobw aby przekona ludzi, e bd korzysta z nowego pomysu jest pokazanie im konkretnych dowodw na sk uteczno pomysu. Wskazanie dowodw jest jednym z punktw planu przejcia. Stay strumie naukowych informacji, publicznych wycieczek i informacji o yciu mieszkacw udostpnione publicznie wszystkimi drogami pokazujc styl ycia w RBE. Informacje ni ezbdne do rozprzestrzeniania tej idei i zachcenia spoeczestwa do przyjcia tego pomysu s obecne w protokoach bada bez nacigania przewidywa sukcesu eksperymentu RBE. Pamitaj, e nie ma potrzeby by bezporednio przekonywa kadego czowieka na wiecie do wspierania tej idei. W momencie, gdy rozsdna mniejszo zaoferuje swoje poparcie akceptacja idei rozprzestrzeni si bardzo szybko niosc dowody z eksperymentu RBE umoliwiajce jego wsparcie. Jednak nawet jeli uda si osign punkt w ktrym idea RBE stanie si bar dzo popularna wrd ludzi na Ziemi, to pozostaje jeszcze kwestia pokonania struktury wadzy tkwicej w miejscu. Najlepiej, gdyby nie wymagaoby to nic wicej poza petycj do rz131 132

Occupy Wall Street, About Us OccupyWallSt.org. (2011) Retrieved on 02-10-2011 <http://occupywallst.org/about/> Occupy Together, Occupy Together | Home OccupyTogether.org. (2011) Retrieved on 26-10-2011 <http://www.occupytogether.org/> 133 J. Xie, S. Sreenivasan, G. Korniss, W. Zhang, C. Lim, and B. K. Szymanski. Social consensus through the influence of committed minorities. Phys. Rev. E (2011) Vol 84, Issue 1

100

dw i organizacji, takich jak ONZ, aby rozpocz uchwalanie reform, ktre przybli nas do RBE, a do cakowitego zakoczenia przejcia. Jednak pogld e grupy majce wadz bd chtne j odda jest bardzo mao prawdopodobny. Zamiast tego opr wobec zmian prawie na pewno musi spotka si z oporem odwrotnym. To wanie takie dziaania jak bojkot, masowe wypaty bankowe, protesty, okupacja przestrzeni publicznej i innych uciliwych form oporu bez przemocy mogyby by wykorzystane do wywierania wpywu na uparte rzdy. Chocia nie mog da adnej wyranej wskazwki jak te taktyki mog yby by stosowane do wspierania przyjcia tego pomysu, to poczenie mi kronacji RBE, naukowych dowodw wspierajcych korzyci z ycia w RBE i obywatelskiego niepos uszestwa i oburzenia ludnoci powinna by wystarczajca, aby zachci (bardzo) do stopniowego przechodzenia do gospodarki opartej na zasobach. Jak wskazaem w poprzedniej czci, istotne jest, by przejcie to byo stopniowe. Nie moemy oczekiwa, e gatunek czowieka sam w sobie bdzie w stanie przystosowa si do nagego przejcia tej wielkoci uwzgldniajc drastyczne zmiany wartoci, ktre bd musiay towarzyszy tej ewolucji spoecznej. Opierajc si o przedziay czasowe podzieliem przygotowania do eksperymentu (5 lat), prowadzenie zakadu produkcyjnego (2-5 lat), tworzenie i testowanie wiosek (5 lat), zakadanie i badania kolonii w penej skali (2 lata lub wicej), to krtki termin stwo rzenia udanej kolonii RBE zajmie 14-17 lat w idealnych warunkach. Jednake warunki nie s nigdy tak idealne jak bymy chcieliby byy wic myl, e okres co najmniej 25 lat jest bardziej realistyczny. Jeli chodzi o dugoterminowe cele globalnych realizacji mona tylko zastanawia si po jakim czasie cel taki byby do osignicia, ale rwnie dobrze moe pochon spor cz XXI wieku. Chocia nie jest to cakowicie niepodane ze wzgldu na ogromn ilo cierpienia, ktre bdzie trwao nadal w czasie obecn ego systemu kontynuujc nieskuteczne panowanie, zapewnimy przynajmniej, e czowiek bdzie mia do czasu, aby dostosowa swoje wartoci do nowego systemu. W rzeczywistoci szybkie osignicie celu daoby wystarczajco duo czasu na pojawienie si nowego pokolenia. Pokolenie, ktre dorastaoby ogldajc wchodzc w ycie koncepcj RBE i bdce stale informowane o rnicach pomidzy tym systemem a tym w ktrym si urodzili. Jest to pokolenia, ktre prawdopodobnie jest odpowiedzialne za kierowanie naszego ga tunku na coraz to now drog ycia.

Czy to jaki jest kapitalizm wypynie na wierzch?


Poprzez legendarne cyfrowe krlestwo znane jako Internet, pojcie RBE cz sto w poczeniu z ide, e przejcie moe nastpi tylko wtedy, gdy obecny system prze chodzi pewnego rodzaju katastrofalne zaamanie zmuszajc nasz gatunek do przewart ociowania naszego ycia otworzy drog do nowego systemu, ktry zajmie miejsce stare-

101

go. Rzeczywicie, niektrzy ekonomici sugeruj, e w najbliszej przyszoci zaawansowana technologia spowoduje automatyzacj tak wielu miejsc pracy (i wynikajca z tego eksplozja bezrobocia i niepenego zatrudnienia), e przecitnej osobie bdzie brakowa siy nabywczej koniecznej do podtrzymania zapadajcego si rynku134. Inni utrzymuj, e rynek bdzie szybko dostosowywa si do takiej sytuacji poprzez tworzenie nowych rodzajw pracy, ktre nie istniay przed, tak jak miao to miejsce podczas poprzedniej rewolucji technologicznej135. Debata ta szybko zatacza koo, a najbardziej uczciwa odpowied jak mona poda jest taka: Nikt nie wie na pewno, co si wydarzy. Dlatego zamiast dyskutowa o takim czy innym sposobie zaamania systemowego zwrc uwag na pytanie o wiele bardziej fundamentalnym znaczeniu: Czy system rynkowy rzeczywicie warto utrzyma, gdy postp technologiczny moe spowodowa, e jest nieaktualny? Pomylmy o tym przez chwil. Nawet jeli mona jako zapobiec upadkowi kapitalizmu oznacza to, e nadal mamy spoeczestwo, w ktrym wikszo ludzi ma spdza wiele godzin kadego dnia wykonujc niektre dziaanie nie majc na nie ochoty po to by przetrwa wystarczajco dugo, aby kontynuowa dziaania, ktre rzeczywicie chc wykonywa. Czy to jest system ktry naprawd warto zachowa w obliczu, gdy l udzie mogliby prowadzi dziaalno ktr by chcieli bez powicania swojego czasu i rel acji spoecznych? Czy jest sens by nadal zmusza ludzi by w stresie konkurowali ze sob (zachcajc tym samym do pogorszenia zdrowia osobistego i spoecznego), kiedy mamy techniczne moliwoci by uciec od tej sztucznej bitwy? Jak zwykle, pozostawi tobie wymylenie wasnej odpowiedzi na te pytania, ale wszystkie pytania odnoszce si do tego tematu mog naprawd sprowadza si do tego: Czy chcemy w peni wykorzysta nasz wzrost zaawansowania technologicznego czy moe chcemy kontynuowa idc na kompromis wykorzystywania naszej technologii do podtrzymania przestarzaego systemu? Czy zaamanie systemu jest nieuchronne, czy moe nie, to w najlepszym interesie naszego gatunku jest przetestowanie systemu RBE. Jeli zaamanie bdzie miao miejsce, to mielibymy przykad funkcjonalnego systemu na podniesienie si z upadku i uratowanie nas od tego co po nim nastpuje. Jeli do zaamania nie dojdzie, to moglibymy jednak stworzy doskonay system, ktry mgby nas uratowa z niedoskonaoci kapitalizmu. Jeli koncepcja RBE potwierdzi si (dowody bd wskazywa e tak jest), to krytyczne bdzie dojcie do niego najszybciej jak to tylko moliwe. Wszake nawet jeli m oemy jako zmusi Kapitalizm do pracy na co si nie zanosi, to bdzie to najwyszej klasy system w porwnaniu do RBE. Raz jeszcze przywoam porwnanie bryczki i samochodu: z nie lada wysikiem, koniem i bryczk moemy dosta si do danego miejsca,

134

Erik Brynjolfsson and Andrew McAfee. Race Against The Machine: How the Digital Revolution is Accelerating Innovation, Driving Productivity, and Irreversibly Transforming Employment and the Economy. Digital Frontier Press (2011) 135 Ray Kurzweil. The Singularity is Near. New York, NY: Viking (2005)

102

ale musimy radzi sobie z o wiele wiksz iloci ekskrementw, ni gdybymy po prostu wzili samochd.

Pocztek pocztku
Pomimo faktu, e praktycznie wszystkie istotne postpy w caej historii czowieka zostay dokonane przez jakiego rodzaju badania naukowe, to koncepcja ta nigdy nie bya zastosowana w prowadzeniu spoeczestwa. Tak zasadniczo wyglda koncepcja RBE. Identyfikujemy problem, naukowo okrelamy przyczyn, ustalamy hipotezy problemw, testujemy je, a nastpnie uruchamiamy eksperyment do momentu znalezienia param etrw, ktre w najlepszy moliwy sposb funkcjonuj w spoeczestwie. Poprzez najlepszy moliwy sposb, mam na myli system, ktry wpywa pozytywnie na zdrowie, szczcie i wolno dla caoci rodzaju ludzkiego przy wydajnoci i stabilnoci w korzystaniu przez nas zasobw Ziemi. To oczywiste, e plan przejcia, ktry tutaj nakreliem jest daleki od doskonaoci. Podobnie jak w idei RBE samej w sobie jest wiele do udoskonalenia. Jednake nie ma sensu, aby odrzuca tak dobry pomys ze wzgldu na kilka kwestii mogc podj prb ich rozwizania i obrcenia tego dobrego pomysu w jeszcze lepsz rzeczywisto. Cakowite porzucenie idei powinno nastpi jedynie po jej dokadnym sprawdzeniu i udowodnieniu e jest fundamentalnie wadliwa, lub jeli po prostu nie bdzie miaa ju zastos owania. Z tych powodw nie widz powodu rezygnacji z kapitalizmu, ktry jest zbudowany na podstawowych wadach nierwnoci i traci zastosowanie w post-niedoborowym rodowisku. Z mojego punktu widzenia, czego jestemy wiadkami, obecna fala sprzeciww wobec system jest pocztkiem Pierwszej Cywilizacji. To historyczne wydarzenie jest wyranym znakiem, e chciwo i egoizm, ktry w ludzkiej historii wiele razy by odnotow ywany traci na mocy i wschodzi nowa, odpowiedzialna spoecznie i ekologicznie globalna wiadomo. Jestemy wiadkami pocztku pierwszej czci w historii prawdziwej ludzkiej cywilizacji. Mam nadziej, e kady zwraca na to uwag.

103

EPILOG
Nawet jeli zabierzesz wszystkie subiektywne, moralne i etyczne oceny, ktre mog by umieszczone we wspczesnym spoeczestwie, to wci jest bardzo duo obiektywnych przyczyn dla ktrych nie warto duej sta w miejscu. Ostatecznie wszystko sprowadza si do kilku pyta zwizanych z jednym z najbardziej podstawowym znacze dla kadego gatunku: przetrwania. Czy warto powici nasze zdrowie fizyczne i psychiczne w celu cigania materialnych mieci ktrych wikszo nie ma absolutnie nic wsplnego ze zwikszaniem szans na nasze przetrwanie? Czy jest sens powicania stosunkw spoecznych i czasu na relaks - oba krytyczne dla naszego zdrowia - aby spdza wicej czasu na wykonywaniu zada w pogoni za fantazyjnym kawakiem papieru nazywanym pienidzem? Czy warto powica nasze zdrowie w celu pogoni za takimi wartociami jak duma i status? Czy korzystne dla nas jest drastycznie zmieniajce si rodowisko od ktrego zaley nasze przetrwanie w celu zapewnienia wzrostu fantazyjnego kawaka papieru nadal w podanym tempie? I wreszcie czy warto naraa ycie wikszoci istot naszego gatunku na niebezpieczestwo, by maa cz naszego gatunku moga mie dostp do lepszych materialnie mieci ni to, co jest wymagane do optymalnie zdrowego ycia? Z punktu widzenia istot pozaziemskich obserwujcych Ziemi, nasz gatunek wyd aje si by bardzo zagubiony. Wszystki m inne gatunkom na naszej planecie chodzi gwnie o przetrwanie, ale to nasz gatunek dziaa aktywnie zmierzajc w kierunku wasnej zag ady. Wprawiajc bardziej w zakopotanie naszych obcych przyjaci wyglda na to, e jestemy w peni wiadomi tego faktu. Po prostu nie robimy nic aby to zmieni. Jeli szalestwo jest zdefiniowany jako robienie tego samego w kko, podczas gdy oczekuje si rnych wynikw, to jest oczywiste dla naszych goci, e gatunek ten jest niespena r ozumny. Istnieje wyrana potrzeba ogromnych zmian w wiadomoci tego gatunku. Mamy tendencj do organizowania w kategorie rzeczy, ktre chcemy zrozumie . Jest to bardzo widoczne w dziedzinie biologii, gdzie cae ycie jest zorganizowane w kategorycznej hi erarchii. Od komrek do tkanek, organw, organizmw, ekosystemw i wreszcie do caej ziemskiej biosfery. By moe jedn z najbardziej wartociowych lekcji, jak kiedykolwiek mielimy jest to, e kada substancja kada komrka i wszystkie reakcje chemiczne w naszym ciele zale cakowicie od wszystkich i nnych substancji, komrek i reakcji. Jed104

nak nasze ciaa same nie s pojedynczymi maszynami. One te zale od otaczajcego rodowiska majce wpyw na prawidowe funkcjonowanie. Dlatego te w penym znacz eniu tego sowa, pojcia ty i ja s po prostu sztucznymi konstrukcjami, ktre zostay wprowadzone w celu uatwienia nam zrozumie tej zoonej rzeczy, ktr nazywamy yciem. W najbardziej obiektywnym sensie nie ma ty czy ja. Jest tylko jedna yjca istota na tej planecie i jest to caa wiatowa biosfera. Kada substancja, kady organizm i kade podjte na tej planecie dziaanie zaley od wszystkich innych substancji, organ izmw i dziaa. Kada yjca istota na tej planecie jest tylko jedn czci biosfery, tak jak kada komrka w naszym organizmie jest tylko jedn czci nas. Tak jak nie moemy zobaczy pojedynczej komrki naszego ciaa patrzc w lustro, tak samo nie moemy zobacz kadego organizmu patrzc na ca nasz planet. Tylko Ziemi moemy postrzega jako pojedynczy, wszechobejmujcy organizm. By moe realizacja RBE bdzie lekarstwem na nasze szalestwa. Jednak, aby to wyleczy musimy zatrzyma bdy przeszoci. W caej historii, praktycznie kade spoeczestwo popeniao bdy mylc, e osignli szczyt ludzkich moliwoci. Dzi tradycja ta jest wci ywa. Wikszo z nas nie mona nawet poj, e bdzie czas, kiedy nowoczesne spoeczestwo bdzie uznawane za prymitywne, ale ta sama zmiana w myleniu powtarzaa si na przestrzeni dziejw. Co nasi potomkowie za 150 tysicy lat bd myleli o naszym obecnym systemie? Moesz myle, e bezsensownie jest zadawa takie pytanie. Ale jakie s szanse, e ludzie bd nadal y za tyle lat? C biorc pod uwag fakt, e wspczesne rekiny pozostaj na tej planecie bez wikszych zmian przez okoo 100 milionw lat136. Jest to 500 razy duej ni nasz gatunek w ogle istnieje137. Nie ma powodu twierdzi e ludzie (w jakiej formie) nie mogliby by nadal obecni za tyle lat. Gdy wemiemy to pod uwag uwiadomimy sobie, e czas ktry przey nasz gatunek jest niezwykle krtki. Co sprawia e mylimy o sobie jako o zaawansowanych jak to tylko moliwe? Skd moemy wiedzie, e dzisiejsza cywilizacja jest blisza ni kiedykolwiek wczeniej temu, co bdzie pewnego dnia nazywane ucywilizowaniem? Co bdzie uznawane za dobre czy ze za milion lat? Jak bdzie definiowany sukcesu za 100 milionw lat? Jednym z najwikszych utrudnie rozwoju ludzkiego w caej jego historii jest bdne zaoenie e obecny system jest najlepszym ktry moe istnie. Prawd mwic zawsze bdzie nieskoczona ilo sposobw poprawy ludzkiego spoeczestwa. Ta sama logika ma zastosowanie take do pomysu RBE. Nie wane jak dobry mylimy e bdzie ten pomys. Nie ma powodu, by sdzi, e system ten stanowi punkt kocowy
136

R. Aidan Martin, The Origin of Modern Sharks ReefQuest Centre for Shark Research. Retrieved on 15 -10-2011 <http://www.elasmoresearch.org/education/evolution/origin_modern.htm> 137 NSF Press Release 05-024, New Clues Add 40,000 Years to Age of Human Species NSF.gov.16-02-2005. Retrieved on 15-10-2011 <http://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=102968>

105

postpu ludzkiego. Jest to jednak obszar w ktrym RBE odrnia si od wszystkich spo eczestw w przeszoci i teraniejszoci. Poprzez pene wykorzystanie naszej wzrastajcej wiedzy, moemy stworzy system, ktry rozpoznaje swj postp i potrzeb cigego doskonalenia. W owieconym spoeczestwie stosowano by zmiany zamiast si ich obawia. To co uznajemy za prawd nieustannie by ewoluowao wraz z rozwojem wiedzy naszego gatunku. Aby sta si inteligentn cywilizacj musimy najpierw zaakceptowa nasz wasn gupot. Tak postpujc moglibymy w kocu otworzy nasz zbiorowy umys i faktycznie zacz si czego uczy. Prawdziwy potencja naszego gatunku jest wci tak bardzo daleko, e nie mo emy nawet poj, co ludzie bd docelowo mogli realizowa. Byy czasy kiedy rozmowa z kim po drugiej stronie planety wydawaa si niemoliwa. Nastpnie wynalelimy telefon. Kiedy uznawalimy za niemoliwe by ludzie mogli lata. Wtedy zbudowalimy samolot. Uwaano kiedy e niemoliwe jest by czowiek chodzi po ksiycu. I ludzie zaczli po nim chodzi. A teraz wielu z nas myli, e niemoliwe jest rozwizanie problemw godu, cierpienia, wojen i potrzeb czowieka. Myl, e widzisz gdzie podam. Jeli jest jedna rzecz, ktra wielokrotnie powtarzaa si w historii to jest ni sowo niemoliwe niemajce adnego znaczenia dla naszego gatunku. Im wicej si nauczymy tym bardziej niemoliwe okae si by moliwe. S dwie niezbdne rzeczy: wiedza i ch jej poznawania. Gdybym mia podsumowa ca wiedz zawart w tej ksice to sprowadzaoby si to do stwierdzenia: Logiczne dla nas wszystkich jest by kocha wszystkich na rwni aby y w pokoju i harmonii z natur i ze sob oraz jest to fizycznie moliwe przez nas do wykonania wanie teraz. Nie ma ju adnych logicznych powodw, aby opnia tworzenie takiego wiata. Niestety prawdopodobnie znajdzie si wiele wymwek. Co bdzie dalej? Musisz przeczyta t ksik i usysze moje argumenty. Co m amy teraz robi? Po prostu wszystko! Pamitaj, e masz przez siebie zdobyt wiedz i nie ma powodu by cakowicie polega na tej ksice. Czy popiera sz ide gospodarki opartej na zasobach, a moe przeciwstawia si temu kada komrka twojego ciaa, to musisz dziaa, aby zmiany si pojawiy. Pomyl w jaki sposb mona zmieni i poprawi pomysy z tej ksiki. I jeli co wymylisz powiedz ludziom o tym! Sukces lub niepowodzenie tego pomysu zaley wycznie od wiadomoci spoeczestwa i naszej zdolnoci do zebrania si i denia do wsplnego celu. Organizacje takie jak Venus Project (www.thevenusproject.com), The Zeitgeist Movement (www.thezeitgeistmovement.com) (przyp. tum.: polski odpowiednik www.tzmpolska.org) i The New Z-Land Project (www.thenzp.com) realizuj ten nowy typ spoeczestwa i mog by dobrym miejscem do rozpoczcia poszukiwania informacji i kontaktw. Jednake organizacja lub grupa nie 106

ma najmniejszego znaczenia. Najwaniejszy jest pomys RBE. Nie ma znaczenia czy wybierzesz jedn z tych grup, ale wybierz swoj drog do celu lub zdecyduj si na rozpoczcie wasnej organizacji. Wane jest jedynie, eby co robi. Najlep szym sposobem obalenia wietnego pomysu jest nic nie robienie przez ludzi w tym kierunku. Zostawiam was wic z poniszym owiadczeniem Pana Fullera: Jeeli ludzko nie bdzie dziaa uczciwie, ju po nas. To jedna wielka loteria. Kady z nas moe przechyli szal. R. Buckminster Fuller138 Przyszo naszego gatunku jest w twoich rkach. Co planujesz z tym zrobi?

138

R. Buckminster Fuller. R. Buckminster Fuller Quotes BrainyQuote.com. Retrieved on 04-11-2011 <http://www.brainyquote.com/quotes/quotes/r/rbuckmins153436.html>

107

CYTATY Z PODZIAEM NA CZCI


Prolog
1

R. Buckminster Fuller. Quote by Buckminster Fuller GoodReads.com. (2012) Retrieved

on 01.02.2012 <http://www.brainyquote.com/quotes/quotes/r/rbuckmins153436.html>
2

Future by Design. Dir. William Gazecki. Docflix (2006). Film

Wprowadzenie
3

Who Speaks for Earth? Narr. Carl Sagan. Cosmos: A Personal Voyage. Carl Sagan,

Ann Druyan, Steven Soter. PBS, Arlington. 21-12-1980


4

Darwin, Charles. On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preser-

vation of F avoured Races in the Struggle for Life . John Murray, Albermarle Street, London (1859)
5

Trevor D. Price, Anna Qvarnstro and Darren E. Irwin. The role of phenotypic plasticity in genetic evolution. Proc. R. Soc. Lond. B (2003) 270, 14331440.DOI

driving

10.1098/rspb.2003.2372.Review
6

Avshalom Caspi,Joseph McClay, Terrie E. Moffitt, Jonathan Mill, Judy Martin, Ian W.

Craig, Alan Taylor, Richie Poulton. Role of Genotype in the Cycle of Violence in Maltreated Children. Science 297, 851 (2002);DOI: 10.1126/science.1072290
7

Avshalom Caspi,Karen Sugden,Terrie E. Moffitt, Alan Taylor, Ian W. Craig, HonaLee

Harrington, Joseph McClay, Jonathan Mill, Judy Martin, Antony Braithwaite, Richie Poulton. Influence of Life Stress on Depression: Moderation by a Polymorphism in the 5-HTT Gene. Science (2003) 301(5631):386389
8

Marc Hooghe, Bram Vanhoutte, Wim Hardyns & Tuba Bircan. Unemployment, Inequali-

ty, Poverty and Crime. Spatial Distribution Patterns of Criminal Acts in Belgium, 20012006. British Journal of Criminology (2011) 51(1), pp. 1-20.
9

E.B. Keverne, J.P. Curley, Epigenetics, brain evolution and behaviour, Front. Neuroen-

docrinol (2008), doi:10.1016/j.yfrne.2008.03.001

108

10

Karasek, R., Gardell, B. and Lindell, J. Work and non-work correlates of illness and

behaviour in male and female Swedish white collar workers. Journal of Organizational Behavior, 8: 187207 (1987). doi:10.1002/job.4030080302
11

BENJAMIN C. AMICK III, PEGGY MCDONOUGH, HONG CHANG,WILLIAM H. ROGERS,

CARL F. PIEPER, GREG DUNCAN. Relationship Between All-Cause Mortality and Cumulative Working Life Course Psychosocial and Physical Exposures in the United States Labor Market From 1968 to 1992. Psychosomatic Medicine 64:370381 (2002)
12

Brisson C, Larocque B, Moisan J, Vzina M, Dagenais GR . Psychosocial factors at work,

smoking, sedentary behavior, and body mass index: a prevalence study among 6995 white collar workers. J Occup Environ Med. 2000 Jan;42(1):40-6.
13

Colin F. Camerer and Robin M. Hogarth. The effects of financial incentives in experi-

ments: A review and capital-labor-production framework. Journal of Risk and Uncertainty (1999) 1059
14

Cristina M Gomes, Roger Mundry and Christophe Boesch. Long-term reciprocation of

grooming in wild West African chimpanzees. Proc. R. Soc. B (2009) 276, 699-706doi: 10.1098/rspb.2008.1324
15

Rivers, R.L. The evolution of reciprocal altruism. Quarterly Review of Biology (1971)

46: 3557
16

Dawkins, Richard. The Selfish Gene. Oxford University Press, London (1976) Zahavi, A. Altruism as a handicap The limitations of kin selection and reciprocity.

17

Avian Biol (1995) 26 (1): 13


18

Samuel Bowles. Group Competition, Reproductive Levelling, and the Evolution of Hu-

man Altruism. Science 314, 1569 (2006); DOI: 10.1126/science.1134829


19

Ernst Fehr and Klaus M. Schmidt. Theory of Fairness, Competition, and Cooperation.

The Quarterly Journal of Economics (1999) 114 (3): 817-868.


20

Spencer Kagan, George P. Knight. Cooperation-Competition and Self-Esteem: A Case

of Cultural Relativism. Journal of Cross-Cultural Psychology December (1979) vol. 10 no. 4 457-467
21

BIANCA BEERSMA, JOHN R. HOLLENBECK, STEPHEN E. HUMPHREY, HENRY MOON,

DONALD E. CONLON, DANIEL R. ILGEN. COOPERATION, COMPETITION, AND TEAM PERFORMANCE: TOWARD A CONTINGENCY APPROACH. Academy of Management Journal (2003), Vol. 46, No. 5, 572590.

109

22

Deutsch, Morton. An experimental study of the effects of co-operation and competition

upon group process. Human Relations, Vol 2, (1949), 199-232


23

Zhang Huayao,Shi Xiaokun. Cooperation and innovation of Japanese enterprises:The

investigation from firm-level and project-level. Science Research Management (2011) DOI: CNKI:SUN:KYGL.0.2011-01-005
24

Jean Decety, Philip L. Jackson, Jessica A. Sommerville, Thierry Chaminade, Andrew N.

Meltzoff. The neural bases of cooperation and competition: an fMRI investigation. NeuroImage 23 (2004) 744 751
25

PER BJRNTORP. Hypertension and the Metabolic Syndrome: Closely Related Central

Origin. Blood Pressure (2000) Vol. 9, No. 2-3 : Pages 71-82


26

Charles Weissman. The Metabolic Response to Stress: An Overview and Update. Anes-

thesiology 73 (1990) 308-327


27

Karlson, B., Eek, F., Hansen, . M., Garde, A. H. and rbk, P. Cortisol variability and

self-reports in the measurement of work-related stress. Stress and Health, (2011), 27: e11e24. doi: 10.1002/smi.1330
28

Aryeh D Stein, Patricia A Zybert, Margot van de Bor and LH Lumey. Intrauterine fam-

ine exposure and body proportions at birth: the Dutch Hunger Winter .International Journal of Epidemiology 2004;33:831836 (2004) doi:10.1093/ije/dyh083
29

Clarke, A. S., Wittwer, D. J., Abbott, D. H. and Schneider, M. L. Long-term effects of

prenatal stress on HPA axis activity in juvenile rhesus monkeys. Developmental Psychobiology, (1994), 27: 257269. doi: 10.1002/dev.420270502
30

WANG X.H.YANG B. Why Competition may Discourage Students from Learning? A Be-

havioral Economic Analysis. Education Economics, Volume 11, Number 2, August (2003), pp. 117-128(12)
31

Frans B. M. de Waal. The Chimpanzee's Service Economy: Food for Grooming. Evolu-

tion and Human Behavior (1997) 18:375-386

Cz pierwsza
32

Albert Einstien, Albert Einstein Quotes ThinkExist.com. (2011) Retrieved on

01-12-2011 <http://thinkexist.com/quotation/we_cant_solve_problems_by_using_the_same_kind_of /15633.html>

110

33

Jacque Fresco. The Best That Money Can't Buy: Beyond Politics, Poverty, & War. Ve-

nus, Fla.: Global Cyber-Visions (2002)


34

Nicola Armaroli and Vincenzo Balzani. The Legacy of Fossil Fuels. Chem. Asian J.

(2011) 6: 768 784


35

Antonia V. Herzog, Timothy E. Lipman, Daniel M. Kammen. RENEWABLE ENERGY

SOURCES. EOLSS (2001) Part 4C


36

Yuji Ohya and Takashi Karasudani. A Shrouded Wind Turbine Generating High Output

Power with Wind-lens Technology. Energies (2010) 3: 634649; doi:10.3390/en3040634


37

Enrico Barbier. Geothermal energy technology and current status: an overview. Re-

newable and Sustainable Energy Reviews (2002) 6: 3-65


38

Pruess, Karsten. Enhanced geothermal systems (EGS) using CO2 as working fluid - A

novel approach for generating renewable energy with simultaneous sequestration of carbon. Geothermics (2006)
39

S. G. Siegela, T. Jeansa, T. E. McLaughlina. Deep ocean wave energy conversion using

a cycloidal turbine. Applied Ocean Research (2011)


40

CHRIS GARRETT & PATRICK CUMMINS.The power potential of tidal currents in chan-

nels. Proc. R. Soc. A (2005) 461, 25632572. doi:10.1098/rspa.2005.1494


41

Jintao Zhang, Jianwen Jiang, Hongliang Li and X. S. Zhao. A high-performance asym-

metric supercapacitor fabricated with graphene-based electrodes. Energy Environ. Sci., (2011) 4, 4009-4015. DOI: 10.1039/C1EE01354H
42

Snil. Energy from the Sun. Advanced Power & Energy Inc. (2006) Retrieved

on 15-08-2011
43

DICKSON D. DESPOMMIER. A Farm on Every Floor. NY Times OP -ED Contributor. 23-

08-2009. Retrieved on 03-09-2011 <http://www.nytimes.com/2009/08/24/opinion/24Despommier.html?pagewanted=prin>


44

Z.F Bhat and Hina Bhat. Animal-Free Meat Biofabrication. American Journal of Food

Technology (2011) 6(6):441-459


45

Keith White, Atmospheric Water Generator. U.S. Patent 2 01 0 057 371. 26-05-2011 E. Widzyk-Capehart, G. Brooker, S. Scheding, A. Maclean, R. Hennessy, C. Lobsey and

46

M. Sivadorai. Millimetre Wave Radar Visualisation System: Practical Approach to Trans-

111

forming Mining Operations, Mechatronics and Machine Vision in Practice (2008) Part 3, 139-165, DOI: 10.1007/978-3-540-74027-8_12
47

Paul J.A. Lever. Mining Automation: The Future, and an Excavation Automation Exam-

ple. Proc. 2011 Australian Conference on Robotics and Automation


48

Drew Bellamya, and Luka Pravica. Assessing the impact of driverless haul trucks in

Australian surface mining. Resources Policy. (2011) Vol 36, Issue 2 , Pages 149-158
49

Steen, Idar | Myrbostad, Erling | Haugen, Terje | Haakonsen, Arild. Hycast SIR- A

Unique Concept for Inline Melt Refining. Minerals, Metals and Materials Society/AIME (2010) 14-18
50

Drumright, R. E., Gruber, P. R. and Henton, D. E. Polylactic Acid Technology. Advanced

Materials, (2000) 12: 18411846. doi: 10.1002/1521-4095(200012)12:23<1841::AIDADMA1841>3.0.CO;2-E


51

Anders Sdergardb, Mikael Stolta. Properties of lactic acid based polymers and their

correlation with composition. Progress in Polymer Science (2002) Volume 27, Issue 6, Pages 1123-1163
52

Behrokh Khoshnevis. AUTOMATED CONSTRUCTION BY CONTOUR CRAFTING RELAT-

ED ROBOTICS AND INFORMATION TECHNOLOGIES. Journal of Automation in Construction Special Issue: The best of ISARC 2002, (2004) Vol 13, Issue 1, pp 5-19.
53

Sells, Ed, Smith, Zach , Bailard, Sebastien, Bowyer, Adrian and Olliver, Vik. RepRap:

The Replicating Rapid Prototyper: Maximizing Customizability by Breeding the Means of Production. HANDBOOK OF RESEARCH IN MASS CUSTOMIZATION AND PERSONALIZATION, (2010)
54

Hongkyu Kwon. EXPERIMENTATION AND ANALYSIS OF CONTOUR CRAFTING (CC)

PROCESS USING UNCURED CERAMIC MATERIALS. Doctoral Dissertation Presented to the UNIVERSITY OF SOUTHERN CALIFORNIA, FACULTY OF THE GRADUATE SCHOOL. (2002) <http://craft.usc.edu/CC/Welcome_files/resources/HK-Thesis.pdf>
55

Cristen Torrey, Aaron Powers, Matthew Marge, Susan R. Fussell, Sara Kiesler. Effects

of Adaptive Robot Dialogue on Information Exchange and Social Relations. HRI'06, March 24 (2006)
56

Steve Rosenberg, Fast Food, German Style. BBC News. 08 -04-2008. Retrieved on

19-08-2011 <http://news.bbc.co.uk/2/hi/7335351.stm>

112

57

Reuters, Japan launches 'ramen robot chef'. ABS-CBN News. 08-05-2009. Retrieved 19-08-2011 <http://www.abs-cbnnews.com/lifestyle/08/05/09/japan-launches-

on

ramen-robot-chef>
58

M. Huber, E. Rembiakowskab, D. Srednickab, S. Bgelc, L.P.L. van de Vijvera. Organic

food and impact on human health: Assessing the status quo and prospects of research. NJAS - Wageningen J. Life Sci. (2011), doi:10.1016/j.njas.2011.01.004
59

Gregory Mone, 2011 Invention Awards: A Mirror That Monitors Vital Signs PopSci. Retrieved on 10-09-2011 <http://www.popsci.com/diy/article/2011-

26-05-2011.

05/2011-inventionawards-picture-health>
60

Dan Stoianovici, Kevin Cleary, Alexandru Patriciu, Dumitru Mazilu, Alexandru Stanimir,

Nicolae Craciunoiu, Vance Watson, and Louis Kavoussi. AcuBot: A Robot for Radiological Interventions. IEEE TRANSACTIONS ON ROBOTICS AND AUTOMATION (2003) VOL. 19, NO. 5
61

Kosa, G.; Shoham, M.; Zaaroor, M. Propulsion of a Swimming Micro Medical Robot.

Robotics and Automation (2005)


62

Danilchenko, Andrei; Balachandran, Ramya; Toennies, Jenna L.; Baron, Stephan;

Munske, Benjamin; Fitzpatrick, J. Michael; Withrow, Thomas J.; Webster, Robert J. III; Labadie, Robert F. Robotic Mastoidectomy. Otology & Neurotology: (2011), Volume 32, Issue 1, pp 11-16 doi: 10.1097/MAO.0b013e3181fcee9e
63

Herman, Benot, Docquier, Nicolas, Collard, Jean-Franois. Multibody-aided design,

control and performance assessment of a novel minimally invasive surgical robot. Proceedings of the ECCOMAS Thematic Conference Multibody Dynamics (2011)
64

Paul D. Thacker. Physician-Robot Makes the Rounds. AMA. (2005) 293(2):150.

doi:10.1001/jama.293.2.150
65

Simon, Sidney B. and Bellanca, James A. Degrading the Grading Myths: A Primer of

Alternatives to Grades and Marks. Washington, D.C.: Association for Supervision and Curriculum Development (1976)
66

Christopher Lopata, Nancy V. Wallace, Kristin V. Finn. Comparison of Academic

Achievement Between Montessori and Traditional Education Programs. Journal of Research in Childhood Education (2005)Vol. 20, No. 1
67

Angeline Lillard and Nicole Else-Quest. Evaluating Montessori Education. Science 313,

1893 (2006) DOI: 10.1126/science.1132362

113

68

Kevin Rathunde. A COMPARISON OF MONTESSORI AND TRADITIONAL MIDDLE

SCHOOLS: MOTIVATION, QUALITY OF EXPERIENCE, AND SOCIAL CONTEXT. The NAMTA Journal (2003) Vol. 28, No. 3
69

American Montessori Society, Introduction to Montessori American Montessori Soci e-

ty. (2011) Retrieved on 16-08-2011


<http://www.amshq.org/Montessori%20Education/Introduction%20to%20Montessori.aspx>
70

ED Michelakis, L Webster and JR Mackey. Dichloroacetate (DCA) as a potential meta-

bolictargeting therapy for cancer. British Journal of Cancer (2008) 99, 989 994.
71

Gene Berdichevsky, Kurt Kelty, JB Straubel and Erik Toomre. The Tesla Roadster Bat-

tery System. Tesla Motors (2007)


72

Martin Eberhard and Marc Tarpenning. The 21st Century Electric Car. Tesla Motors

(2007)
73

Franco Vairani, Bit Car: Concept for a stackable city car MIT. (2010) Retrieved

on 13-08-2011 <http://web.mit.edu/francov/www/citycar/>
74

Gabriel M. Hoffmann, Claire J. Tomlin, Michael Montemerlo, Sebastian Thrun. Autono-

mous Automobile Trajectory Tracking for Off-Road Driving: Controller Design, Experimental Validation and Racing. American Control Conference (2007)
75

Kurt Dresner and Peter Stone. Sharing the Road: Autonomous Vehicles Meet Human

Drivers. The Twentieth International Joint Conference on Artificial Intelligence (2007) pp. 1263-1268
76

Sky TranTM, Sky TranTM: 21st Century Transportation SkyTran.net. Retrieved on

14-08-2011 <http://www.skytran.net/phpsite/home/Partners-Advisors.html>
77

Daryl Oster, Evacuated Tube Transport Technologies et3.com Inc. (20 10) Retrieved

on 14-08-2011 <http://www.et3.com>
78

Mario Plebani and Martina Zaninotto. Pneumatic tube delivery systems for patient

samples: evidence of quality and quality of evidence. Clin Chem Lab Med (2011) 49(8):12451246
79

Adriano Jossa, Claudia Baenningera, Paolo Foab, Stephan Koepkea, Martin Kraussa,

Christa S. McArdella, Karin Rottermanna, Yuansong Weic, Ana Zapatad, Hansruedi Siegrist. Water reuse: >90% water yield in MBR/RO through concentrate recycling and CO2 addition as scaling control. Water Research (2011) 45(18): pp 6141-6151

114

80

Robert K. Merton. Social Structure and Anomie. American Sociological Review (1938)

3, 672-682
81

Laura A Pawlow and Gary E Jones. The impact of abbreviated progressive muscle re-

laxation on salivary cortisol. Biological Psychology (2002) Volume 60, Issue 1,Pages 1-16
82

RUANNE K. PETERS, HERBERT BENSON, AND DOUGLAS PORTER. Daily Relaxation Re-

sponse Breaks In a Working Population: 1. Effects on Self-reported Measures of Health, Performance, and Well-being. (1977) Am. J. Public Health 67:946-953
83

Errico Malatesta. Anarchy. London, UK: Freedom Press (1974) Translated by V. Rich-

ards
84

James Gilligan. Preventing Violence (Prospects for Tomorrow). New York, NY: Thames

and Hudson (2001)


85

Nick E. Goeder. Stress, Motivation, and Drug Addiction. Current Directions in Psycho-

logical Science (2004)


86

Lance Lochner and Enrico Moretti. The Effect of Education on Crime: Evidence from

Prison Inmates, Arrests, and Self-Reports. The American Economic Review (2004) Vol. 94, No. 1, pp. 155-189
87

Richard G. Wilkinson and Kate E. Pickett. The problems of relative deprivation: why

some societies do better than others. Social Science & Medicine (2007) 65(9), 1965-1978
88

Wilkinson, R. G., & Pickett, K. E. Income Inequality and Health: a review and explana-

tion of the evidence. Social Science & Medicine (2006) 62(7), 1768-1784.
89

Kathryn M. Neckerman and Florencia Torche. Inequality: Causes and Consequences.

Annu. Rev. Sociol. (2007) 33:33557


90

Kate E Pickett and Richard G Wilkinson. Child wellbeing and income inequality in rich

societies: ecological cross sectional study. BMJ (2007);335;1080


91

Kate E Pickett, Shona Kelly, Eric Brunner, Tim Lobstein and Richard G Wilkinson. Wider

income gaps, wider waistbands? An ecological study of obesity and income inequality. J. Epidemiol. Community Health 2005;59;670-674
92

Wilkinson, R. Why is Violence More Common Where Inequality is Greater? Ann N Y

Acad Sci (2004) 1036, 1-12.

115

93

Gold R, Kawachi I, Kennedy BP, Lynch JW, Connell FA. Ecological analysis of teen birth

rates: association with community income and income inequality. Matern Child Health J. (2001) 5(3):161-7.
94

Ichiro Kawachi, Bruce P Kennedy, Kimberly Lochner, and Deborah Prothrow-Stith. So-

cial Capital, Income Inequality, and Mortality. American Journal of Public Health (1997) 87:1491-1498
95

David Adams, S.A. Barnett, N.P. Bechtereva, Bonnie Frank Carter, Jos M. Rodriguez

Delgado, Jos Luis Diaz, Andrzej Eliasz, Santiago Genovs, Benson E. Ginsburg, Jo Groebel, Samir-Kumar Ghosh, Robert Hinde, Richard E. Leakey, Taha H. Malasi, J. Martin Ramirez, Federico Mayor Zaragoza, Diana L. Mendoza, Ashis Nandy, John Paul Scott, Riitta Wahlstrom, Seville Statement on Violence. UNESCO. (1986) Retrieved 12-09-2011 <http://www.unesco.org/cpp/uk/declarations/seville.pdf>
96

P. Mistry, P. Maes. SixthSense A Wearable Gestural Interface. In the Proceedings of

SIGGRAPH Asia 2009, Sketch. Yokohama, Japan. (2009)


97

Pranav Mistry, Sixth Sense: Integrating information with the real world MIT Media

Lab. (2010) Retrieved on 17-08-2011

Cz druga
98

Arthur Schopenhauer, Quotation Details: Arthur Schopenhauer The Quotations Page

(2010) Retrieved on 01-12-2011 <http://www.quotationspage.com/quote/25832.html>


99

Steven E. Hyman. Addiction: A Disease of Learning and Memory. Am J Psychiatry

(2005) 162:14141422
100

Nick E. Goeders. The impact of stress on addiction. European Neuropsychopharmacol-

ogy 13 (2003) 435 441


101

Andrew Steptoe, Jane Wardle, and Michael Marmot. Positive affect and health-related

neuroendocrine, cardiovascular, and inflammatory processes. PNAS (2005) vol. 102 no. 18 6508-6512
102

William Rinn, Nitigna Desai, Harold Rosenblatt, David R. Gastfriend. Addiction Denial

and Cognitive Dysfunction: A Preliminary Investigation. The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences (2002)14:52-57
103

Ludwig von Mises. Economic Calculation in the Socialist Commonwealth. Reprint Edi-

tion. Auburn, AL.: Ludwig von Mises Institute (1990) Translated by S. Alder

116

104

Adam Smith. An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations. London:

Methuen & Co., Ltd. (1776)


105

F.A. Hayek, The Nature and History of the Problem, from Collectivist Economic Plan-

ning. p1-40. London: Routledge and Kegan Paul LTD (1935) Edited by F.A. Hayek
106

Michael Albert. Parecon: Life After Capitalism. New York, NY: Verso (2003) Barbara L. Schwemle. Salaries of Federal Officials: A Fact Sheet CRS Report for

107

Congress. 11-01-2005. Retrieved on 02-10-2011 <http://www.senate.gov/reference/resources/pdf/98-53.pdf>


108

Executive Paywatch. CEO Pay: Feeding the 1% AFL-CIO. (2011) Retrieved

on 02-10-2011 <http://www.aflcio.org/corporatewatch/paywatch/paywatch2011_indexmore.cfm>
109

ManChui Leung and David T. Takeuchi. Race, Place, and Health. Social Disparities in

Health and Health Care (2011) Volume 1, Part 1, 73-88, DOI: 10.1007/978-1-44197482-2_5
110

Ernst R. Berndt. From Technocracy To Net Energy Analysis: Engineers, Economists

And Recurring Energy Theories Of Value. Studies in Energy and the American Economy (1982) Discussion Paper No. 11, Massachusetts Institute of Technology
111

G.M. Gilbert. Nuremberg Diary. New York, NY: Farrar, Strauss (1947) Manfred Ertel, The People Behind the Numbers: Greece Threatened with Widespread,

112

Long-Term Poverty Spiegel Online International. 19 -07-2011. Retrieved on 20-07-2011 <http://www.spiegel.de/international/europe/0,1518,775301,00.html>


113

P Le Billon. Corruption, reconstruction and oil governance in Iraq. Third World Quar-

terly (2005) Vol. 26, No. 4/5


114

Shashi Tharoor & Sam Daws. Humanitarian Intervention: Getting Past the Reefs.

World Policy Journal, Summer (2001)


115

Stefania Vitali, James B. Glattfelder, and Stefano Battiston. The network of global cor-

porate control. PLoS ONE (2011) 6(10), e25995, DOI:10.1371/journal.pone.0025995, arXiv:1107.5728v2 [q-fin.GN]
116

Inside Job. Dir. Charles H. Ferguson. Sony Pictures Classics (2010). Film Max More, Principles of Extropy Extropy Institute. (2003) Retrieved on 08 -09-2011

117

<http://www.extropy.org/principles.htm> 117

118

Nick Bostrom. A History of Transhumanist Thought. Journal of Evolution and Technol-

ogy (2005) Vol. 14, Issue 1


119

Joel E. Cohen. Human Population: The Next Half Century. Science (2003) 302, 1172 Oded Galor and David N. Weil. Population, Technology, and Growth: From Malthusian

120

Stagnation to the Demographic Transition and Beyond. The American Economic Review (2000) Vol. 90, No. 4, 806-828
121

H. Charles J. Godfray, John R. Beddington, Ian R. Crute, Lawrence Haddad, David

Lawrence, James F. Muir, Jules Pretty, Sherman Robinson, Sandy M. Thomas, Camilla Toulmin. Food Security: The Challenge of Feeding 9 Billion People. Science (2010) 327, 812
122

A.S. Steptoe, Prof, N Butler. Sports participation and emotional wellbeing in adoles-

cents. The Lancet (1996) Vol 347, Issue 9018, 1789-1792

Cz trzecia
123

Isaac Asimov, Quote by Isaac Asimov GoodReads.com (2012) Retrieved on 02-01-

2012 <http://www.goodreads.com/quotes/show/4078>
124

The NZP, Welcome to the NZP The NZP/Krasinski Warsaw. 12-09-2011. Retrieved

on 17-09-2011 <http://www.thenzp.com/default.aspx>
125

Efrat Shoham & Uri Timor. Rehabilitation of Released Prisoners in the Kibbutz. Journal Offender Rehabilitation (2007) Volume 44, Issue 1, 1-22,

of

DOI:10.1300/J076v44n01_01
126

Freedom Ship International, What is the Freedom Ship? Freedom Ship International,

Inc. (2009) Retrieved on 13-09-2011 <http://www.freedomship.com/>


127

The World, The World: Residences at Sea The World. Retrieved on 13-09-2011

<http://aboardtheworld.com/>
128

Open-sourced wiki Aquarius The Millenial Project 2.0. (2011) Retrieved on 14-09-

2011 <http://tmp2.wikia.com/wiki/Aquarius>
129

Darren Quick, Green Float concept: a carbon negative city on the ocean Gizmag. 09Retrieved on 14-09-2011 <http://www.gizmag.com/green-float-ocean-

11-2010.

cities/16896/>
130

Alexander Bolonkin. Floating Cities on Ice Platform. The Open Ocean Engineering

Journal (2010) 3, 1-11 118

131

Occupy Wall Street, About Us OccupyWallSt.org. (2011) Retrieved on 02-10-2011

<http://occupywallst.org/about/>
132

Occupy Together, Occupy Together | Home OccupyTogether.org. (2011) Retrieved

on 26-10-2011 <http://www.occupytogether.org/>
133

J. Xie, S. Sreenivasan, G. Korniss, W. Zhang, C. Lim, and B. K. Szymanski. Social

consensus through the influence of committed minorities. Phys. Rev. E (2011) Vol 84, Issue 1
134

Erik Brynjolfsson and Andrew McAfee. Race Against The Machine: How the Digital

Revolution is Accelerating Innovation, Driving Productivity, and Irreversibly Transforming Employment and the Economy. Digital Frontier Press (2011)
135

Ray Kurzweil. The Singularity is Near. New York, NY: Viking (2005)

Epilog
136

R. Aidan Martin, The Origin of Modern Sharks ReefQuest Centre for Shark Research.

Retrieved on 15-10-2011 <http://www.elasmoresearch.org/education/evolution/origin_modern.htm>


137

NSF Press Release 05-024, New Clues Add 40,000 Years to Age of Human Species

NSF.gov.16-02-2005. Retrieved on 15-10-2011 <http://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=102968>


138

R. Buckminster Fuller. R. Buckminster Fuller Quotes BrainyQuote.com. Retrieved on

04-11-2011 <http://www.brainyquote.com/quotes/quotes/r/rbuckmins153436.html>

119

You might also like