You are on page 1of 16

NOWOCZESNE SPOSOBY MOTYWACJI PRACOWNIKW WYZWANIA HR W 2012 ROKU

miesicznik bezpatny

www.miesiecznik-benefit.pl

1/2012

pokolenie Y
Dlaczego warto motywowa pracownikw? Nagroda

KONKURS

REJS YACHTEM

FOT. PIOTR WYGODA / EAST NEWS

Redakcja: Al. Pisudskiego 58, lok. 201, 18-400 oma tel./fax 86 218 00 74 e-mail: redakcja@miesiecznik-benefit.pl www.miesiecznik-benefit.pl Redaktor Naczelny: Jacek Babiel Redakcja i korekta: Jolanta Chrostowska-Sufa Reklama: Anna Trebliska reklama@miesiecznik-benefit.pl tel. 728 949 030 tel. kom. 508 548 308 Wydawca: Benefit Systems SA ul. Fredry 6, 00-097 Warszawa www.benefitsystems.pl Wsppracownicy: ukasz Jarota, Katarzyna Tyszko, Ewa Kastory, Pawe Celiski, Dorota Walerjan, Danuta Malczewska, Angelika niegocka, Daria Siwka, Marcin Chludziski, Jacek Mrzygd. Foto na okadce: PIOTR WYGODA / EAST NEWS Druk: Libra-Print Daniel Puawski

Lepsze jutro
Przez ostatnie kilkanacie miesicy codziennie syszelimy, e dopadnie nas kryzys. Stany Zjednoczone, potem Europa Zachodnia oraz problemy Grecji i Woch sprawiy, e niektrzy przestali wierzy w moc euro. Skoro upadaj gospodarki takich krajw, to co stanie si z Polsk? Specjalici twierdz, e rozpad strefy euro jest bez wtpienia zapowiedzi kryzysu, ktry stopniowo ogarnia Europ i moe potrwa nawet 1015 lat. Tymczasem Polacy, o dziwo, syszc o kryzysie, jakby zwarli szeregi i zakupami przepdzaj ze prognozy. Kryzys? To na nas dziaa magicznie. Mona wrcz sdzi, jakby za kadym razem, kiedy politycy mwi o kryzysie, my, Polacy czujemy si silniejsi. Oby tak dalej. I tu nasza propozycja nowy miesicznik, ktry kierujemy do wszystkich zainteresowanych tematem pracy, zarzdzania zasobami ludzkimi, rozwojem i motywacj. Na jego amach znajdziecie Pastwo ciekawe rozmowy, porady ekspertw i nowinki o tym, jak skutecznie motywowa pracownikw, jak rekrutowa specjalistw, jak negocjowa i jak szkoli. Miesicznik Benefit polecam wszystkim, ktrzy powanie myl o swojej pracy oraz o pracy innych. A w Nowym Roku ycz Pastwu tylko takich wyzwa, ktre kocz si sukcesem.
Jacek Babiel redaktor naczelny

Pienidze to nie wszystko


To haso, ktre w kontrowersyjny sposb zwrcio uwag kilkudziesiciu specjalistw i dyrektorw HR. Uczestnicy konferencji, na co dzie zajmujcy si zarzdzaniem zasobami ludzkimi, 29 listopada 2011 roku rozmawiali otym, co jest wane wprocesie wynagradzania pracownikw. Uczestnicy konferencji mieli okazj dowiedzie si, jak bdzie wyglda przyszo wynagradzania. Ponadto mogli si zastanowi nad tym, czy benefity s mod, czy ju moe koniecznoci? Mowa bya o benefitach, jako sieciowej strategii wynagradzania, oraz motywowaniu pracownikw tymczasowych. W trakcie dyskusji mwiono o narzdziach budowania lojalnoci pracownikw, w czasie gdy na rynku pracy problemem dla niektrych pracodawcw s pracownicy zpokolenia Y. Uczestnicy konferencji zadawali te pytania czy wiadczenia dodatkowe s wPolsce jzyczkiem uwagi wczasie procesw rekrutacyjnych, czy zrnicowanie pakietw w firmach to sposb na motywowanie i budowanie pracownikw, czy raczej przyczyna podziau zespow i niezdrowej wewntrznej konkurencji, i wreszcie, czy samochd i telefon komrkowy to jeszcze benefity, czy ju tylko narzdzia pracy. miesiecznik-benefit.pl

dr Kazimierz Sedlak wyjania: Dlaczego pienidze nie s najwaniejsze, dlaczego pienidze to nie wszystko w procesie zatrudniania oraz w pracy
Kady z nas stwierdzi, e oprcz pienidzy istnieje jeszcze kilka innych przyczyn, dla ktrych pracujemy. Pracownik jest zainteresowany rozwojem swoich umiejtnoci, chce osign sukces yciowy. Dla kadego jest oczywiste, e oprcz pienidzy licz si take inne rzeczy. Jeeli spojrzymy na problem z punktu widzenia celw systemu wynagradzania, to na og wszyscy zgodz si ze stwierdzeniem, i wynagradzanie powinno suy pozyskaniu, zmotywowaniu i zatrzymaniu najlepszych pracownikw w firmie. Jeeli powanie zastanowimy si nad tym stwierdzeniem, to trudno wyobrazi sobie osignicie tych celw za pomoc samego wynagrodzenia finansowego. Konkurowanie o pracownikw doprowadzioby wtedy do niekontrolowanego wzrostu pac. Osignicie tych celw jest moliwe tylko w przypadku zindywidualizowania systemw wynagradzania. I tu idealnym narzdziem s benefity. Trudno sobie wyobrazi lepsze narzdzia budowania lojalnoci pracownikw ni wiadczenia dopasowane do ich aktualnych potrzeb yciowych. Rodzaj zaoferowanych wiadcze i ich waciwy dobr to bardzo wane narzdzia motywujce pracownika do zwizania si z firm. Tak wic benefity s jednym z niewielu narzdzi dostpnych dla pracodawcy i faktycznie pozwalajcych na pozyskanie, motywowanie i zatrzymanie pracownikw, na ktrych nam zaley.
z urek/Re fot. Tomas porter

rozwj

Autoprezentacja
Fot. Anna Kaczmarz/Dziennik Polski/REPORTER

O autoprezentacji pracownikw, wszechobecnych kamerach i okazjach do zaprezentowania firmy z Maciejem Orosiem rozmawia Jacek Babiel.
lub z mikrofonem, na przykad podczas konferencji. Ztym e nie wszyscy chodz do studiw telewizyjnych, a studia radiowe to miejsca, ktrych nigdy nie odwiedzaj. Zdrugiej strony widoczna jest tendencja, eby uczy si autoprezentacji. Tylko po co? Po pierwsze kamery s wszdzie. Nigdy nie wiadomo, kiedy jaka kamera nas sfilmuje. Dawniej mwio si kamera imylao si okamerach telewizyjnych. Teraz tych urzdze jest caa masa. Kamery s w telefonach komrkowych. Wszyscy je maj przy sobie. Trudno przewidzie, kiedy kto nas zarejestruje tak kamer, a pniej wrzuci materia do internetu. Jak wiadomo, wszystko, co pojawia si w internecie, funkcjonuje w nim bardzo dugo. Ale pomijam jakie przypadkowe historie. Mwi o takich sytuacjach, jak konferencja, podczas ktrej nagle trzeba Ma Pan dowiadczenie, czsto si Pan spotyka zludmi imwi ozasadach autoprezentacji. Co Pan by powiedzia tym, ktrzy wiedz, e maj problem zautoprezentacj? Jeli kto ma problem zautoprezentacj, niech si zwrci do specjalisty, ktry si na tym zna, ktry mu pomoe pozby si tego problemu. To jest tak, jakby Pan zapyta: co poda osobie, ktra ma gorczk? Co ma ztym zrobi? Niech pjdzie do lekarza. Aosoba, ktra ma wad zgryzu, niech pjdzie do dentysty. Asamemu nie mona wiczy? Nie. Nie bardzo. Nie polecabym, dlatego e wprzypadku autoprezentacji potrzebne jest wsparcie osoby, ktra si na tym zna. No, mona si samemu nauczy jedzi samochodem. No, moe si jako nauczymy. Wemiemy jak ksik, przeczytamy, gdzie s biegi, gdzie peda gazu, gdzie

Na samym pocztku chyba najwaniejsza sprawa. Co to jest waciwie autoprezentacja? Jak sama nazwa wskazuje, autoprezentacja to jest to, jak my si prezentujemy. Jak ja si prezentuj, jaki jest mj wizerunek w oczach innych ludzi. Jak mnie widz inni, jak mnie postrzegaj, co omnie myl, awzwizku ztym jak ja wypadam podczas spotka wtedy kiedy wystpuj publicznie. Szalenie istotne jest to, czy umiem sobie poradzi z trem, czy jestem wesoy, czy smutny. Czy umiem gestykulowa, czy wiem, jak si ubra i jak mwi, eby to, co chc przekaza, byo interesujce. Jest wiele elementw, ktre skadaj si na autoprezentacj na to, jak jestem postrzegany. A kiedy spotyka si Pan z ludmi i rozmawiacie oautoprezentacji, to zauwaa Pan, e ludzie maj ztym duy problem?

Czy jest to jakie zjawisko, ktre jest wynikiem braku kontroli nad emocjami? Przede wszystkim trzeba powiedzie, e w wikszoci przypadkw ludzie o tym nie myl. Czasami, kiedy musz publicznie co zrobi, zdaj sobie spraw, jak wana jest rola autoprezentacji iwtedy jest kopot. Pniej znowu o tym zapominaj. Zazwyczaj ludzie s niewiadomi tych elementw, ktre dotycz wystpienia publicznego. Ale ta wiadomo wzrasta. Wzrasta te wiadomo, e to jest wane. Zwaszcza dla ludzi, ktrzy reprezentuj korporacje i bywaj w rnych miejscach, w ktrych trzeba zaprezentowa firm. Mog to by takie miejsca, jak studio telewizyjne, albo po prostu takie sytuacje, kiedy konieczny jest kontakt z kamer

odebra nagrod w imieniu firmy. Albo dyrektor poprosi ktrego ze swoich wsppracownikw oprzywitanie uczestnikw konferencji, bo na przykad musi wyjecha... Po drugie s te spotkania zklientami, z potencjalnymi klientami, kiedy trzeba zrobi jak prezentacj, opowiedzie o produkcie. To s wystpienia publiczne. Itaka autoprezentacja jest niezwykle istotna. Autoprezentacja i wystp publiczny nie dotycz tylko mediw. Ja tylko, mwic o kamerze, rozszerzyem to pojcie, poniewa kamery s wszechobecne imog si pojawi niekoniecznie w mediach. Trzeba si z nimi oswaja i trzeba by wiadomym swojego wizerunku, tego, jak wygldamy, itego, jak nas widz inni.

hamulec itd. Moe si nauczymy, tylko czy si dobrze nauczymy? Nie wiadomo. To nie to samo co kontakt z nauczycielem. Specjalistw nikt nie zastpi. Podstawowym narzdziem specjalisty jest kamera, ktra nagrywa wszystkie wystpienia osoby pracujcej nad swoim wizerunkiem, pniej si je wsplnie analizuje. Dziki temu taka osoba staje si coraz bardziej wiadoma tego, co robi le. To jest pierwszy krok ku temu, eby co poprawi. Czy problemy z autoprezentacj szeregowych pracownikw, ktrzy nie myl otym, e wpobliu moe by kamera, e moe by mikrofon, mog mie wpyw na wyniki sprzeday? Na to, jak moja firma czy moja jednostka samorzdu jest postrzegana?

rozmowa z Maciejem Orosiem


Oczywicie. Zasadniczy wpyw. Trzeba pamita o tym, e jeli reprezentujemy firm, instytucj, to ta firma i instytucja jest postrzegana poprzez nas. To znaczy, e jeeli my wygldamy dobrze, wietnie si potrafimy zachowa, sprawiamy wraenie osoby uporzdkowanej i godnej zaufania, to tak odbiorca pomyli o naszej firmie. Aha ten czowiek jest taki to znaczy, e ta firma te jest taka. Jeli ja reprezentuj firm i jestem niedomyty inieogolony, le uczesany, mam poplamion koszul i pomit marynark, to wwczas odbiorca utwierdzi si w przekonaniu, e w tej firmie musi by tak samo. Skoro ten czowiek jest taki, to on nie moe reprezentowa dobrej firmy. Ta firma jest taka jak on. Poza tym chciabym jeszcze powiedzie, e np. sprawna prezentacja produktu, atrakcyjna, dobrze podana, moe mie zasadnicze znaczenie wsprzeday tego produktu. Moemy o tym samym produkcie opowiedzie w sposb interesujcy, atrakcyjny i naprawd zachci potencjalnych odbiorcw do jego kupna, ale moemy te opowiedzie onim wtaki sposb, e efekt bdzie odwrotny. Bo bdziemy mwi nudno, nie wzbudzimy zainteresowania suchacza itd. To s bardzo wane sprawy. Mwi Pan na szkoleniach otym, e ludzie przywizuj du wag do tego, jak si wyglda, anie do tego, co si mwi... No tak. Ja mwi o innych sytuacjach. Ja mwi o wystpie w telewizji przede wszystkim. Okrtkich formach wystpu, kiedy mamy do czynienia raczej zmasow publicznoci, wkadym razie anonimow, ktra nas widzi pierwszy raz wyciu imy jestemy dla niej takim migniciem. Pokazujemy si na chwil. Wtedy rzeczywicie moemy mwi otym, e liczy si to wraenie. Ono pozostaje. Jest albo dobre, albo ze. Ajeli chodzi otre, ozawarto tego, oczym mwimy szczerze mwic s niewielkie szanse, eby co tam zostao... Chyba e powiemy naprawd co wyjtkowego. Natomiast jeeli mamy spotkanie zklientem, czy zpotencjalnym klientem, mamy dusz prezentacj iopowiadamy oprodukcie, to jest zupenie inna sytuacja. Zawarto merytoryczna prezentacji ma zasadnicze znaczenie. Moemy j sknoci przez popenienie kardynalnych bdw wwarstwie pozawerbalnej. Jeli na przykad bdziemy niechlujnie ubrani albo bdziemy mwi bekotliwie i niezrozumiale, to faktycznie nie osigniemy podanego efektu, nawet jeli tre bdzie bardzo ciekawa. Ale jeli zadbamy o to, eby nie popeni zasadniczych bdw wwarstwie pozawerbalnej czy werbalnej, ktra by odcigaa uwag od tego, oczym mwimy, to warto si postara zaprezentowa produkt w sposb najwaciwszy, najbardziej atrakcyjny. A zatem negatywne wraenie moemy wywoa bardzo szybko. Ale co zrobi, by zaprezentowa si pozytywnie? Pomyle oswoich klientach jak opublicznoci. Kada publiczno lubi, kiedy jest ciekawie. adna publiczno nie lubi, kiedy jest nudno. Jeli nasza prezentacja bdzie ywa, atrakcyjna, urozmaicona, jeeli bdziemy mieli jakie niespodzianki dla naszych widzw, to oni nie bd si nudzi, bd zaciekawieni. Moemy by prawie pewni, e to moe mie jaki skutek. Oni wyjd zadowoleni, zainteresowani, nie bd myleli, e to by stracony czas. Ateraz odwrmy t sytuacj. Wyobramy sobie, e mamy ten czas, jest klient, mamy okazj zaprezentowa projekt ijest tak nudno, e ten klient zasypia. Bo opowiadamy w sposb nudny, standardowy, nie przykadamy si, brakuje nam pomysu. Jeli klient zasypia, to nie bdzie zainteresowany. Kiedy spotyka si Pan zprzedstawicielami rnych firm ipracownicy prosz Pana orozmow na temat autoprezentacji, to Pan wychodzi z tych spotka bardziej zniesmaczony czy zadowolony, e ci ludzie maj wicej problemw z autoprezentacj i wymagaj wikszej uwagi? Czy moe jednak jest tak, e trzeba tylko troch popracowa ibdzie dobrze? Musz powiedzie, e takich osb, ktre s bardzo sprawne wautoprezentacji, nie spotykam zbyt czsto. S tak sprawne, e nie kontaktuj si w sprawie szkole czy konsultacji. Na og jednak spotykam osoby, ktre maj duo do zrobienia. Jest sporo pracy, jest o czym mwi, jest co analizowa. Ico Pan im mwi na koniec? Bo przecie kilka, kilkanacie godzin z autoprezentacji to za mao. Jeli to jest pierwsze spotkanie, to mwi, e postp nie bdzie widoczny nastpnego dnia. Wprost przeciwnie. W zwizku z tym, e po spotkaniu wiadomo rnego rodzaju usterek i bdw jest wiksza, to ta sprawno spada. Znowu porwnam to z nauk jazdy samochodem. Trzeba czasu na to, eby rne elementy stay si nawykami, ebymy onich nie myleli, ale wykonywali je automatycznie. Dopki mylimy, nasza sprawno jest ograniczona. To tak jak pocztkujcy kierowca on myli: jak jedynka to tu, atrjka to tu. Troch czasu musi min, zanim nabierze wprawy takiej, eby mc jecha inie myle otym. Tak samo jest z kim, kto wystpuje publicznie. Zanim bdzie mg wyj na scen imwi to, co sobie zaplanowa nie mylc otym, co ma zrobi zrkami, gdzie ma patrze, jak uporzdkowa swoj wypowied, czy powinien mie kontakt zpublicznoci, czy nie, jak mwi do mikrofonu musi stopniowo dochodzi do wprawy. Problem polega na tym, e atwiej jest nauczy si jedzi samochodem, ni wystpowa publicznie. Awic na pocztku nie naley oczekiwa cudw, apotem wana jest wiadomo. Podczas pierwszego spotkania nabieramy wiadomoci. Apotem trzeba wraca do nagra, przypomina sobie te elementy, oktrych bya mowa, ktre wymagaj dopracowania, zwraca na nie uwag. Jeeli mamy ze nawyki, to trzeba pamita onich, anawet znielubi je ipowoli, maymi krokami dochodzi do wprawy, nie prbujc wprowadza wycie wszystkiego naraz, bo to jest niemoliwe. No i trzeba wiczy. Dzikuj za rozmow.

motywacja

Benefity i ich znaczenie


Benefity s jednym z kluczowych skadnikw wynagrodzenia pracownika. Ju dawno uzmysowiono to sobie na zachodzie, gdzie od kilkudziesiciu lat s zpowodzeniem stosowane do przycigania pracownikw, ich motywowania ibudowania lojalnoci wobec pracodawcy. W takich krajach jak Stany Zjednoczone czy Wielka Brytania waciwie nie ma ju przedsibiorstw, ktre nie oferowayby benefitw. Jak wiadomo, w biznesie tak jak w yciu najlepszym weryfikatorem wszystkich nowych rozwiza jest czas. WUSA, kraju syncym z pragmatyzmu, od ponad 60 lat benefity ciesz si niesabnc popularnoci. Ich rola wwynagradzaniu pracownikw nie tylko si nie zmniejsza, ale obserwuje si ich cigy rozwj. ma wydaje pienidze, ma potencja, aby sta si atrakcyjnym benefitem. Pracodawca musi by nie tylko sponsorem wiadcze, ale rwnie ich promotorem. Powinien pokazywa zatrudnionym, jak bardzo stara si im dogodzi iile wnich inwestuje. Jeli pracownik uzna co za benefit, czyli korzy czerpan przez niego zpracy wfirmie, automatycznie wzronie w jego odczuciu warto otrzymywanego wynagrodzenia, a tym samym i motywacja. Dla pracodawcy taka sytuacja jest opacalna, poniewa moe zwikszy przywizanie izaangaowanie pracownikw, wydajc stosunkowo niewiele. Szkolenia zawodowe, darmowa kawa wmiejscu pracy, wygodne miejsce parkingowe, przestronne biuro, elastyczny czas pracy wszystkie te dobra mog sta si cennymi wiadczeniami, jeli wodpowiedni sposb zakomunikuje si pracownikowi ich warto. Za granic stosuje si w tym celu, pojawiajce si stopniowo take wPolsce, tzw. Total Rewards Statements (TRS). S to dokumenty zawierajce informacje o wysokoci wynagrodzenia podstawowego pracownika iwartoci poszczeglnych wiadcze. Dziki nim zatrudniony moe sobie wpeni uwiadomi, ile faktycznie zarabia wfirmie. Benefity to wydatek dla pracodawcy. Prosta zasada mwi: jeli wydajemy pienidze na pracownika, powiedzmy mu otym. Wtedy wwikszym stopniu doceni to, co od nas dostaje, ibdzie stara si za to odwdziczy poprzez wiksz lojalno izaangaowanie.

Nowoczesne rozwizania
Na przestrzeni lat wiele si zmienio na rynku pracy, jeli chodzi oksztat isposb funkcjonowania systemw wiadcze dodatkowych. Najlepiej wida te zmiany na przykadzie Stanw Zjednoczonych kolebki benefitw pracowniczych. Oglnie rzecz ujmujc, pocztkowo wiadczenia dodatkowe w USA byy odgrnie narzucone i w caoci finansowane przez pracodawc. Zauwaono jednak, e zatrudnieni nie korzystaj ztego, co jest im proponowane. Oznaczao to, e pracodawcy pacili za co, co wistocie nie byo dla pracownikw wartociowe imotywujce. To wszystko doprowadzio wlatach 80. XX wieku do znacznych zmian wprogramach benefitw. Postanowiono uczyni zatrudnionych wiadomymi odbiorcami wiadcze i doprowadzi do tego, by dokonywali bardziej przemylanych decyzji w zakresie wyboru benefitw. czyo si to z przeniesieniem na nich odpowiedzialnoci za dobr wiadcze pozapacowych wchodzcych wskad pakietw oraz czci kosztw. Nastpio

Benefity pracownicze
Benefity, inaczej wiadczenia dodatkowe czy pozapacowe, to kada forma wynagrodzenia pracownika dostarczana mu wpostaci innej ni gotwka. WPolsce istnieje tendencja do tego, aby za benefity uznawa jedynie pewne dobra luksusowe, najlepiej niezwizane zwykonywan prac. Tymczasem zachodni specjalici w zakresie wynagrodze zauwaaj, e wszystko, na co fir-

jak motywowa pracownikw


Dlaczego warto stosowa benefity?
Istnieje bardzo duo powodw, dla ktrych warto stosowa benefity w wynagradzaniu pracownikw. Najwaniejsze z nich to: Motywacja benefity to przede wszystkim skuteczne narzdzia zwikszajce motywacj pracownikw. S one szczeglnie istotne w wynagradzaniu kadry menederskiej. Pienidze motywuj pracownikw tylko do pewnego momentu. Zgodnie ze znanym prawem uytecznoci kracowej, kada kolejna jednostka danego dobra przynosi mniejsze zadowolenie w porwnaniu z poprzedni. Jeli chcemy zwiksza zaangaowanie pracownikw tylko poprzez podwyki, musimy liczy si z tym, e w pewnym momencie wydawane przez nas pienidze bd zmarnowane, poniewa spowoduj tylko niky przyrost zadowolenia pracownikw. Gdy gotwka przestanie dziaa, benefity bd wci speniay funkcj motywatorw. Dodatkowo dziki ich rnorodnoci mona unikn opisanego powyej efektu. Gdy dane wiadczenie nie bdzie ju zwikszao satysfakcji pracownikw, mona zmieni je na inne. Lojalno badania pokazuj, e benefity zwikszaj lojalno pracownikw wobec firmy. wiadczenia wpywaj na przywizanie pracownika do organizacji na co najmniej dwa sposoby: po pierwsze, zadowolony pracownik nie chce opuszcza przedsibiorstwa, po drugie, benefity sprawiaj, e nie opaca mu si opuszcza organizacji (na przykad jeli firma finansuje mu studia, odejcie oznaczaoby zarazem utrat tego finansowania).

przejcie od zgry ustalonych do elastycznych systemw benefitw i od wiadcze sponsorowanych przez pracodawc do wspfinansowanych przez zatrudnionego (partycypacyjnych). Elastyczne programy wiadcze to takie, wktrych praPrzyciganie talentw i wizerunek benefity s atrakcyjnym elemencownik samodzielnie podejmuje decyzje dotyczce skadu tem oferty rekrutacyjnej firmy. Buduj te jej wizerunek jako pracoswojego pakietu wiadcze dodatkowych. Zwiksza to szandawcy troszczcego si o pracownika. Taka firma przyciga najleps, e wybierze to, co dla niego atrakcyjne, awic szczeglszych. nie motywujce. Wprzypadku wiadcze partycypacyjnych Oszczdno benefity w wielu przypadkach pozwalaj pracodawcy na pracodawca dzieli si z pracownikiem kosztami zwizanyznaczne oszczdnoci. Istnieje wiele bezkosztowych wiadcze, mi zoferowanymi mu benefitami. Wniektrych wypadkach ktre s przez pracownikw postrzegane jako bardzo atrakcyjne na moe te by tak, e pracownik wcaoci finansuje wiadczeprzykad elastyczny czas pracy. Na zredukowanie wydatkw pozwanie. Tym, co wtedy zyskuje, s atrakcyjne rabaty izniki, ktlaj take wiadczenia partycypacyjne i finansowane przez pracownirych nie uzyskaby jako klient indywidualny. ka. Stosowanie w firmie elastycznych programw benefitw pozwala Programy wiadcze dodatkona bardzo efektywn kontrol kosztw. Kady pracownik otrzymuje wych zrewolucjonizoway rozwj konkretn kwot na wydatki zwizane ze wiadczeniami. Sprawia to, platform online do zarzdzania e nawet wwczas, gdy zmieni si cena okrelonego benefitu, osoba wiadczeniami dodatkowymi. PoDlaczego warto motywowa zatrudniona bdzie musiaa tak skomponowa swj pakiet, aby zmiezwoliy one wpeni wykorzysta popracownikw? ci si w okrelonym limicie wydatkw. Dziki temu nie rosn kosztencja tkwicy w elastycznych proNagroda -REJS YACHTEM ty pracodawcy, ktry na wiadczenia wydaje tyle samo. Du zalet gramach benefitw i wiadczeniach partycypacyjnych. Pracownikom Info na www.miesiecznik-benefit.pl benefitw jest take to, e ich zakres i warto mog by modyfikowane w zalenoci od biecej sytuacji firmy na rynku. wiadczenia uatwiy one proces doboru wiaddodatkowe stanowi ten element wynagrodzenia pracownika, ktry cze, apracodawcom umoliwiy atwe administrowanie prow razie koniecznoci cicia kosztw przez przedsibiorstwo mona gramami zawierajcymi dziesitki rnych benefitw. stosunkowo bezbolenie zredukowa. Dla pracownika korzystniejWkocu rozwizaniem, ktre cieszy si coraz wiksz posza jest sytuacja, w ktrej firma oszczdza, wycofujc lub modyfikupularnoci ina ktre decyduje si coraz wicej firm, jest outjc niektre benefity, ni ta, w ktrej zmniejszana jest jego pensja. sourcing obsugi wiadcze. Zlecenie obsugi programu benefitw firmie zewntrznej pozwala na znaczn oszczdno Work-life balance by pozosta konkurencyjnymi i utrzyma wartocioczasu, a niejednokrotnie i kosztw (na przykad tych, ktre wych pracownikw, firmy musz zaproponowa im co wicej ni tylfirma musiaaby ponie, opacajc pracownika zajmujcego ko dobr pensj. Dla wspczesnych zatrudnionych, zwaszcza z posi obsug wiadcze wfirmie). koleniaY, bardzo wane jest utrzymywanie rwnowagi midzy prac

KONKURS

Inwestowanie
O benefitach winno si myle w kategoriach inwestycji zarwno w firm, jak i w pracownika. Ich stosowanie w procesie wynagradzania przynosi wiele niepodwaalnych korzyci, na co wskazuj wieloletnie dowiadczenia naszych zachodnich ssiadw. Szczeglnie warte polecenia s nowoczesne programy benefitw wpostaci elastycznych pakietw wiadcze iwiadcze wspfinansowanych. cz one wsobie dwa atrybuty: atrakcyjno (ktra decyduje o wartoci motywacyjnej) iopacalno finansow.
redaktor, analityk Sedlak & Sedlak klosowska@sedlak.pl

Joanna Kosowska

a yciem osobistym. Firmy, ktre wspieraj pracownikw w realizacji tego priorytetu, automatycznie staj si miejscem, o zatrudnienie w ktrym warto zabiega. Benefity s jednym z najskuteczniejszych narzdzi, za pomoc ktrych pracodawca moe wspiera work-life balance pracownikw. Oferujc takie wiadczenia, jak przedszkole, opieka nad dzieckiem, bilety do kina, moliwo uprawiania sportw, firma pokazuje zatrudnionym, e troszczy si o nich do tego stopnia, e jest gotowa zapewni im pakiet wiadcze, ktre przyczyni si do ich rozwoju i dobrego samopoczucia jako jednostek, a nie tylko jako pracownikw. Zatrudniony, ktry czuje, e jego firma troszczy si o niego nie tylko na polu zawodowym, ale rwnie w yciu prywatnym, bdzie bardziej skonny do tego, aby si jej za to odpaci przez chociaby wikszy wysiek wkadany w realizacj zada.

miesiecznik-benefit.pl

praca
nr., Pracuj.pl iI ania HR w2012 c ie lip h, yc Badanie Wyzw Bada Rynkow ut yt st In ny teraktyw 7 sierpie 2011 w dniach 23.0 prowadzono ze pupr om e (C ni I da W Ba techniki CA m ie an ow os st Zaproszenie 11.08 z za Interviewing). eb W ed ety st sis ter As linkiem do anki adaniu wraz z b ew rn u te a in zi ud isu do ntw serw o ysane do klie ow w od o w a za st zo si Komentarz do wynikw badania portalu Pracuj.pl i IIBR zajmujcych l, .p uj yac w Pr a o c toweg et do ko bszaru HR. Anki R dziaaniami zo h w dziaach H yc on ni zatrud re u ar sz ob nio 510 osb z pe a h za dziaani yc ln ia 2012: (kolejny) rok wielkich wadzone przez portal Pracuj.pl dz by ie ze w tr o na po lub odpo iInteraktywny Instytut Bada Rynnie zrealizowan wyzwa utacji iHR. Bada kr . R kowych na przeomie lipca i sierpyzwania H ych (IIBR) konferencji W Bada Rynkow ut Nadrzdnym celem stojcym przed nia 2011 roku, wskazuje jednak na yt st In ny yw Interakt ujc si wrewcz specjaliz bran HR jest skuteczno, czyli umie- optymizm osb zarzdzajcych zada ba cj en ag jest ych, marketinjtno dostarczenia firmie najbardziej sobami ludzkimi: poowa badanych h bada rynkow rzdzaizacji ilociowyc al omagajcych za sp w utalentowanych pracownikw i stwarza- deklarowaa, e wich firmach liczba da ba az gowych or firmy opiera kimi. Dziaalno nie warunkw, by chcieli si rozwija wra- pracownikw wzronie w2011 roku, dz lu i om ba so nie za kresu nauk sp mach tej, a nie innej organizacji. Zmie- a 52% respondentw jako jedno ze iu wiedzy z za en cz no ch po te na ie es si tencji w zakr pe niaj si jednak narzdzia i instrumenty swoich wyzwa na 2012 rok wskazam ko az zy or st wykor ecznych h. Jej celem je yc uatwiajce realizacj tego zaoenia, o rekrutacje najlepszych za rozsdne zn yc at do rm fo logii in badawczych zmienia si te otoczenie biznesowe, co pienidze (wzrost o19 punktw proskich rozwiza or at w w nt ie no kl ie a an st pytani sprawia, e konkretne problemy wdanym centowych wobec ubiegorocznego odpowiedzi na jformuowania za poprawia i zw ro ie an badania). okresie silniej ni zazwyczaj wpywaj na yw w co ej. w ra yp go arketin oraz w komunikacji m Niezalenie od panujcego cay dziaania zespou HR. no w ie, ty ec ek rn ef te In cych w Ju trzeci rok specjalici i menede- czas rynku pracodawcy w wikszorzdzia do bada e wykorzyni Dostarczajc na el zi rowie HR pracuj w do niepewnym ci bran ronie znaczenie employer firmom samod em IIBR pomaga za porednictw ne p st do je otoczeniu. Polska gospodarka na tle in- brandingu. W porwnaniu do ubiegoac rm fo in a styw nych pastw radzi sobie niele, ale kryzys rocznego badania o 10 punktw prowww.iibr.pl tego medium. ogarniajcy stopniowo ca Europ nie centowych wzrosa liczba HR-owcw, pozostaje bez wpywu na jej kondycj. dla ktrych budowa wizerunku pracoZ jednej strony liczba ofert rekrutacyj- dawcy bdzie jednym zwyzwa na 2012 dziaa przy uyciu tego pornych, zamieszczanych na przykad wser- rok. Jak wielu znich skorzysta przy tym talu, wktrym obecnie zarejestrowanych wisie Pracuj.pl, ronie, z drugiej jednak znowoczesnych narzdzi? Co pity bada- jest niemal 7 milionw Polakw. poziom bezrobocia jest bliski 12%, ronie ny traktuje rekrutacj przy uyciu nowych W pierwszej trjce najwikszych wytake stopa bezrobocia wrd absolwen- kanaw (na przykad Facebooka) zwa HR w 2012 roku znalazy si take tw studiw wyszych. Pogarszajce si jako jedno zprzyszorocznych wydziaania skierowane na obecnych pra77% ankietowanych dane znajd zapewne odzwierciedlenie zwa. cownikw: konieczno motywowania nie prowadzio wliczbie prowadzonych rekrutacji. i rozwoju zatrudnionej kadry, by chciaa do tej pory Trzecie badanie z cyklu zwiza si zfirm na duej (67% wskaadnych Wyzwania HR, przeproza, o 18 punktw procentowych wicej
ni w ubiegorocznym badaniu), oraz stworzenie talentom konkurencyjnych warunkw zatrudnienia (42%). Warto nadmieni, e to ostatnie wyzwanie znalazo si na podium, cho debiutuje wtej edycji badania.

Wyzwania HR w 2012 roku

Metodologia b

adania

Ostrono pracodawcw
Cho wieci zza oceanu oraz z Eurolandu nie s budujce, polscy pracodawcy do tej pory do optymistycznie patrzyli w przyszo. Wedug danych zbadania Pracuj.pl iIIBR, prawie 2/3 znich zamierzao utrzyma przyrost zatrudnienia na tym samym poziomie, a 16% pod koniec ubiegego roku planowao wzrost znacznie wyszy ni wtrzech poprzednich kwartaach. Trzeba jednak przyzna, e firmy coraz ostroniej planuj procesy rekrutacyjne.

co bdzie najwaniejsze
Jak wynika z badania przeprowadzone- wiele przedsibiorstw, kanay rekrutacji: rekrutacja z wykorzystaniem Facebooka go wrd klientw Pracuj.pl, prawie 1/4 serwisy spoecznociowe, przede wszyst- ma sens. znich do koca 2011 roku zamierzaa za- kim Facebook, ktre docz do po- By najlepszym dla najlepszych trudni znacznie mniej pracownikw ni wszechnie ju uywanych biznesowych Employer branding jest jednym znajwpoprzednich kwartaach. Prawie poowa serwisw spoecznociowych w rodzaju ztej grupy twierdzia, e jest to normalna LinkedIn.com, Profeo.pl czy Goldenline. czciej uywanych hase wbrany HR. Inie praktyka pod koniec roku, ale 13% swoj pl. Dla co pitego uczestnika badania zmieni si to szybko. W efekcie jestemy wiadkami fascynujcej rywalizacji o to, decyzj tumaczyo wyczekikto zaproponuje lepszy, waniem na rozwj wydarze, bardziej kompleksowy, a 17% uzasadniao j odczuJakie, Pana(i) zdaniem, bd najwiksze wyzoryginalny pomys na wanymi ju skutkami spowolwania stojce przed dziaami HR w 2012 roku? budow wizerunku. Co nienia gospodarczego. trzeci ankietowany przez motywowanie i rozwj zatrudnionej kadry, Pracuj.pl przyznaje, e Technologia na aby chciaa zwiza si z firm na duej 67% to najwiksze wyzwanie odsiecz specjalistojce przed dziaem zrekrutowanie najlepszych pracownikw HR w2012 roku. Mona stom HR za rozsdne pienidze 52% wic chyba zaryzykowa Ju prawie co czwarty stworzenie talentom konkurencyjnych stwierdzenie, e co trzeHR-owiec rekrutujcy wsieci warunkw zatrudnienia ci pracodawca w Polsce korzysta z jakiego systemu ma wiadomo, e gra (zarobki, elastyczny czas pracy, inwestycja w rozwj) 42% e-rekrutacji wynika zbadatoczy si tu o wysok budowanie wizerunku firmy jako pracodawcy 34% nia przeprowadzonego przez stawk o najlepszych Millward Brown SMG/KRC kandydatw. A nic nie rekrutacja poprzez nowe kanay, Poland. Skd bierze si taka przyciga ich tak skudotychczas niewykorzystywane, np. Facebook 20% popularno e-rekrutacji? tecznie inie sprzyja pwykorzystanie moliwoci, jakie daje ustawodawca Zpragmatycznego podejcia niejszemu zaangaowado obowizkw zawodowych w zakresie organizacji pracy niu, jak dobra reputacja mogaby brzmie najkrt(np. praca zdalna, praca tymczasowa) 19% pracodawcy. sza odpowied. W tym kontekcie nadenie za rosncymi potrzebami kadrowymi firmy 14% Systemy ATS (ang. apwarto te wspomnie plication tracking solutions) wykorzystanie nowoczesnych technologii w rekrutacji 12% o innych wynikach. A zapewniaj efektywne za67% ankietowanych prazakoczenie rekrutacji najbardziej poszukiwanych rzdzanie rekrutacjami oraz cownikw dziaw HR za pracownikw przed wzrostem ich wymaga pacowych, ca baz kandydatw, dziki najwaniejszewyzwanie, ktry moe nastpi w zwizku z popraw sytuacji nim proces rekrutacji ulega jakiemu powinni sprona rynku pracy 9% uproszczeniu i przypieszesta w2012 roku, uznaje niu. Nie ma wic wtpliwoci, motywowanie i rozwj e narzdzia te bd zyskizatrudnionej kadry, aby way na znaczeniu. A 37% rdo: Badanie Wyzwania HR w 2012 roku Pracuj.pl i Interaktywny Instytut Ba- chciaa si zwiza z firda Rynkowych, lipiec sierpie 2011, uczestnikw badania Wym na duej. Dla 42% zwania HR w2012 roku uwatakim wyzwaniem jest a, e trend polegajcy na wykorzystaniu Pracuj.pl iIIBR jest to wrcz jedno zwy- stworzenie talentom konkurencyjnych wasystemw wspierajcych rekrutacj ma zwa stojcych przed dziaami HR w2012 runkw zatrudnienia (inwestowanie wich najwiksze szanse na upowszechnienie roku. Wprawdzie 22% ankietowanych rozwj, zapewnienie elastycznego czasu si w praktyce firm w cigu najbliszych przez Pracuj.pl pracodawcw pozyskao pracy, odpowiedniego wynagrodzenia). dwch lat. w tym roku pracownikw dziki aktywElbieta Flasiska W2012 roku na znaczeniu zyskaj te noci wmediach spoecznociowych, ale Grupa Pracuj, nowe, bo dotychczas niestosowane przez jednoczenie a 43% cigle nie wie, czy do ktrej naley portal Pracuj.pl
reklama

miesiecznik-benefit.pl

praca

zawd bez przyszoci?


Sytuacja na rynku pracy w naszym kraju, zmiany i przeksztacenia gospodarcze powoduj, e niektre zawody znikaj, a inne ulegaj modyfikacjom. Umiejtnoci, ktre dzi s podane na rynku, za kilka lat mog si okaza cakowicie nieprzydatne.
Z analiz Midzyresortowego Zespou do Prognozowania Popytu na Prac wynika, e niebawem najwiksze zapotrzebowanie pojawi si na zawody informacyjne, takie jak researcher, audytor wiarygodnoci informacji czy specjalista praw wasnoci intelektualnej. Duym zainteresowaniem ze strony pracodawcw cieszy si bd specjalici z brany internetowej, na przykad traffic manager czy e-mail channel specialist.Gdzie tutaj miejsce dla HR-owca? Czy HR manager bdzie potrzebny w firmie? Jeli nie, to kto przejmie jego funkcje? Ajeli tak, to jaki powinien mie wpyw na strategi firmy ijakie moe by jego miejsce wfirmie? Druga sprawa to problemy dzisiejszego HR. Coraz czciej mwi si onieudolnej pracy dziaw HR, ktre nie potrafi profesjonalnie realizowa na przykad procesu rekrutacji, profesjonalnie komunikowa si z innymi dziaami w firmie, aczasem zapominaj owizerunku firmy, ktry take powinni budowa. Niestety, problemy w firmach bardzo czsto maj swj pocztek wanie w le zorganizowanym dziale HR. Umiejtno efektywnej rekrutacji powinna stanowi gwny trzon dziaa profesjonalnego menedera ds. HR. Przecie to od niego wymaga si, by trafnie oceni zdolnoci kandydata itym samym by zapobieg rotacji w firmie. Najwiksza rotacja zauwaalna jest wdziaach sprzeday. Harvard Business
reklama

HRowiec

Review podaje, e przyczyn 80% fluktuacji kadr s bdy rekrutacji. Proces rekrutacji do tak specyficznego dziau, jakim jest struktura sprzeday, wymaga szczeglnej metodyki. Przyjmujc za fundament wspczesnej sprzeday kreowanie dobrych relacji zrynkiem iklientami, mona miao zaoy, e dobra rekrutacja do dziaw handlowych jest podstaw budowania tych relacji.

waciwych i penych kompetencji pracownik HR nie jest wstanie wykorzysta narzdzi, jakie oferuje rynek. W zwizku ztym, e brana HR jest wPolsce cigle nowa, nadal brakuje wysoce wyspecjalizowanych profesjonalistw w tej dziedzinie, a HR-u uczymy si od praktykw zzachodu. Stale wnaszym kraju podpatruje si specjalistw zza oceanu, ktrzy s okrok przed nami. Stosuj lepiej opracowane narzdzia, lepiej znormalizowane, dostosowane do tamtejszej populacji. Tym samym wdziaach HR nadal mona spotka osoby nie do koca przygotowane do wykonywania tej pracy.

Przyszo
Bez wtpienia taki pracownik powinien by porednikiem midzy innymi pracownikami i szefem, czy interesy firmy i zarzdu z indywidualnymi interesami ludzi. Idealny HR-owiec posiada umiejtno dopasowania rozwiza do potrzeb konkretnej firmy. Umiejtno inspirowania do dziaania, motywowania innych pracownikw to tylko niektre charakterystyczne dla idealnego HR-owca czynniki. Osoba penica wfirmie funkcj HR-owca, ktra nie spenia powyszych wymogw, atake popenia bdy wkluczowych zagadnieniach, takich jak rekrutacja, ocena pracownikw, analiza ich potrzeb szkoleniowych, negatywnie wpywa na obraz dzisiejszej brany zarzdzania zasobami ludzkimi. Nie mona zatem udzieli jednoznacznej odpowiedzi, czy ten zawd ma przyszo. Jest wielu HR-owcw, ktrzy pasuj do idealnego wzorca takiego specjalisty, jest te wielu, ktrzy zaburzaj obraz HR-u. Poza tym wielu prezesw nie widzi sensu wzatrudnianiu tego typu specjalistw. Inni z kolei nie potrafi obej si bez HR-owcw zwiedz kodeksow.
dyrektor ds. rozwoju CALnet Sp. zo.o., wydawca portalu HRNews.pl lukasz.jarota@hrnews.pl

Narzdzia ikompetencje
Kolejnym aspektem jest kwestia wykorzystania narzdzi w pracy HR-owca. Badania pracownikw HR prowadzone przez Instytut Rozwoju Biznesu pokazuj zagroenia, ktre wywoane s nieumiejtnym dopasowaniem narzdzi HR do organizacji bd wykorzystywaniem danych narzdzi w sposb niezgodny ze standardami. Zagroenie dla pracownikw i w efekcie dla firmy stanowi chociaby bdnie przeprowadzone wywiady kompetencyjne (ktre maj na celu wyjtkowo precyzyjnie okreli indywidualne talenty danej osoby) czy te analizy potrzeb szkoleniowych bez uycia dostpnych metod. wiadomo potrzeb szkoleniowych jest wyrazem przekonania pracodawcw oduym znaczeniu podnoszenia kwalifikacji personelu dla sukcesu firmy. Z efektywnym wykorzystaniem narzdzi powizane s niewtpliwie kompetencje pracownikw dziaw HR. Bez

ukasz Jarota

10

motywacja

Nowoczesna forma motywowania pracownikw


Program Kafeteryjny
wiadczenia pozapacowe staj si nieodcznym elementem pakietu wynagrodze. Wspczesny meneder poszukuje optymalnego narzdzia do nagradzania i motywowania swoich podwadnych. Poszukujc elastycznych i dopasowanych benefitw, pracodawcy coraz czciej podkrelaj, e nie zaley im tylko na finansowym wynagradzaniu pracownikw, ale rwnie na zaspokojeniu ich indywidualnych potrzeb. Decydujc si na pozapacowy system motywacyjny dla pracownikw, menederowie iwaciciele polskich firm sigaj po coraz popularniejsze i sprawdzone na zachodzie narzdzia, wktrych zakres wchodzi m.in. Program Kafeteryjny. Podstawow ide takiego programu jest moliwo personalizacji pakietu benefitw dla kadego z pracownikw. Program umoliwia swobodny dobr usug w obrbie wyznaczonej do dyspozycji kwoty. Charakter usugi pozwala dostosowa wiadczenia do aktualnych potrzeb pracownika, ajednoczenie unikn sytuacji uszczliwiania na si, ktra moe mie miejsce wmomencie, kiedy oferujemy wszystkim pracownikom jednolit pul wiadcze, na przykad bony ywieniowe.

Tekst sponsorowany

Bez dodatkowych kosztw


Przy zamknitej puli wiadcze po pewnym czasie pojawia si znuenie ipoczucie, e pracodawca dba jedynie o koszty. Tymczasem wprowadzenie nowych benefitw nie musi generowa dodatkowych kosztw. Ju sam fakt dostosowania si do oczekiwa pracownikw sprawia, e lepiej postrzegaj oni sam program ipracodawc podkrela Adam Janicki, kierownik Programw Kafeteryjnych wfirmie Benefit Systems. Z punktu widzenia klienta Program Kafeteryjny pozwala na minimalizacj miesiecznik-benefit.pl

czasu ifunduszy, poniewa jego obsug wcaoci zarzdza wyspecjalizowana firma. Dziki temu moliwe jest zaoferowanie szerokiego wachlarza rnorodnych wiadcze od kart sportowych, przez bilety na wydarzenia kulturalne, vouchery do salonw urody i spa czy te usugi dentystyczne. Pracodawca sam komponuje pakiet wiadcze, z ktrych mog skorzysta jego pracownicy, okrelajc jednoczenie przeznaczony na to budet. Program Kafeteryjny jest dodatkowo systemem otwartym, co oznacza, e wkadej chwili moe zosta rozszerzony i wzbogacony o kolejne rodzaje wiadcze. Takie rozwizanie umoliwia biece reagowanie na zgaszane potrzeby, bez koniecznoci zwikszania przeznaczonego na ten cel budetu.

Zamwienia przez WWW


Zarzdzanie programem jest bardzo atwe iintuicyjne. Odbywa si za pomoc

platformy internetowej. Pozwala ona pracownikom zapozna si zofert, wybra izamwi wiadczenia, ktre pniej zostan im dostarczone wspersonalizowanej kopercie. Pracownik w kadej chwili moe sprawdzi stan swojego konta idowiedzie si, z jakich moliwoci moe jeszcze skorzysta. Jednoczenie, co istotne dla pracodawcy, system zapewnia tworzenie precyzyjnych raportw monitorujcych poziom kosztw z rozbiciem na poszczeglnych pracownikw oraz wujciu caociowym. Efektem wprowadzenia takiego programu w firmie jest podniesienie motywacji izadowolenia pracownikw, atym samym zwikszenie ich wydajnoci wpracy. Dodatkowym efektem wiadcze pozapacowych jest ponadto wzrost lojalnoci pracownikw, co pozwala znacznie ograniczy ich rotacj i zoptymalizowa funkcjonowanie przedsibiorstwa. Karolina Stoecka
Kierownik HR Benefit Systems S.A.

11

okiem biznesu

Dzia HR aktor wielu rl


Jak rol w firmach odgrywaj obecnie piony Human Resources? Czemu zdarza si, e menederowie uwaaj dziaania HR raczej za utrudnienie ni pomoc w ich pracy zarzdczej? O rnym postrzeganiu funkcji i miejsca dziaa oraz procesw HR w firmach pisze Katarzyna Tyszko.
Zarzdzanie zasobami ludzkimi (Hu- okrelania wsplnych celw, efektyw- do porozumienia. Menederowie liniowi man Resources Management) odbywa nej komunikacji isolidnego wzajemnego maj wiedz o tym, jak biznes rzeczysi w kadej firmie, bez wzgldu na to, wsparcia midzy grupami zarzdzajcy- wicie realizuje si w organizacji. S dla mi pracownika- dziau HR pierwszym i najwaniejszym czy jest dua, mi. Ewa Zajc, rdem informacji o potrzebach operaczy maa, czy wieloletni prak- cyjnych dotyczcych ludzi, o celach takma dzia HR, Managerowie HR tyk w obszarze tycznych, orynku ikonkurencji. czy nie. Nieliniowi Know how (metody, Stajc w jednej linii z menederami HR wspierajcy zalenie od jej Realne narzdzia, wiedza dowiadczenie m e n e d e r w liniowymi, HR powraca na swoje pierwotkultury organiteoretyczna) dot. w zarzdzaniu Zarzdzania w rozwoju biz- ne miejsce. Ztej pozycji ma szans zbuzacyjnej i tego, personelem personelem nesu poprzez dowa pomost komunikacyjny pomidzy co o HR myli umiejtne za- strategiczn wizj przywdcw firmy, jej szef i zaWizja i strategia rzdzanie lud- odniesieniem do jej przyszoci i planw trudnieni w niej zarzdzania personelem mi, uwaa, e rozwoju a codzienn rzeczywistoci remenederowie, na poziomie globalnym pierwszym kro- alizacyjn. Specjalici HR znajc odpoHR jest wszkiem do sukce- wiednie narzdzia i techniki wspierajce dzie tam, gdzie su opartego na komunikacj mog temu zadaniu podoludzie wykonuTop wspdziaaniu a. Warunkiem powodzenia jest zajcie j zadania i s management jest komunika- przez HR partnerskiej pozycji wstosunku w tym procesie cja i ustalenie do biznesu operacyjnego, komunikacja kierowani przez innych. Ponad- Rol HR jest wsparcie biznesu w realizacji celw strategicznych firmy. wsplnych ce- bazujca na codziennym jzyku iprzyjlw wszystkich cie rzeczywistej roli wspierajcej. to trzeba pamita, e menederowie na co dzie grup majcych wpyw na zarzdzanie personelem worganizacji. realizuj zadania zzakresu HR. HR jest czci biznesu Wydzielenie osobnego dziau HR ze Ewa Zajc twierdzi, e w dziaaniach struktur biznesowych jest zabiegiem or- Rola mediacyjna dziaw HR HR-owych potrzebny jest przede wszystganizacyjnym, majcym wesprze meUjednolicenie celw oraz patrzenie kim umiar, wywaenie i zorientowanie nederw w ich dziaaniach wobec podlegych zespow. Czy jednak prosty sens w jednym kierunku przez naczelne kie- dziaa na faktyczne potrzeby biznesu artakiej decyzji nie wiedzie czasem na ma- rownictwo, dzia HR oraz menederw li- tykuowane przez osoby realizujce dzianowce? Czy tego wanie obawia si wielu niowych wymaga przede wszystkim efek- ania biznesowe na co dzie: Wszdzie szefw maych irednich firm, aniekiedy tywnej komunikacji midzy tymi grupami. tam, gdzie s pracownicy, tam jest HR. cakiem duych, kiedy mwi: Nie sta Jeeli menederowie liniowi nie uczestni- Widoczny i prowadzony wiadomie albo cz w tworzeniu tej strategii, w efekcie niewidoczny irealizowany wtle. Prowanas na dzia HR? dzony oficjalnie przez dzia zarzdzania Czsto wyjciem poowicznym jest nie znaj potrzeb rzeczywistych zasobami ludzkistworzenie dziau HR ograniczonego do realizatorw podejmowanych obszaru kadrowo-pacowego i admini- w organizacji dziea, nie maj Przykad m stracyjnego. To moe prowadzi do braku dostpu do peniej informacji ed wdraaniu m iacyjnej roli HR przy spjnoci dziaa personalnych realizowa- na temat strategii, a co za tym odelu komp nych samodzielnie w rnych miejscach idzie - nie identyfikuj si z ni etencyjneg o W oraz nie sa w stanie zaangaoje dnej z firm organizacji przez rnych menederw. m od el ko mpetencyjny innych krajac Drugim biegunem takiej sytuacji wa si w prac nad jej wdroobowizujcy h zosta wdr o w warzyszya moe by silne uzalenienie decyzji biz- eniem. temu kampa ony w polskim oddziale . Toni a m od ko m el un W kuluarowych rozmoko ikacyjna od mpetencyjny nesowych osb zarzdzajcych zespoanoszca do wartoci weryfikujc organizacji. skuteczno mi od dziaa rozbudowanej funkcji HR wach menederw liniowych Dzia HR, ka m m od pa el ni i, jest niezrozu zauway je wspierajcej procesy oceny, motywowa- mona czasem usysze miay. Praco dnak, e tencje jako na wnicy odbier wtpliwoci, podwaanie rzucone, nier nia, rozwoju irekrutacji personelu. ali kompeealne, napisa kiem, niedop ne dziwnym asowane do zasadnoci dziaa HR, jzyrzeczywisto do polskiej ku ci, niedosto ltury pracy. W awskrajnych przypadkach sowane tym przypadk j rol med Czy istnieje zoty rodek? iacyjn. Zap u dzia HR pr relacje zrealizacji innych. ropo zyprzeoenie modelu kom nowa kadrze meneders Tutaj pojawia si Pozytywny wynik operacyjnego petencyjnego kiej wioralny ko na nk po retnych zach sprawdzianu dziaa HR zaley w duej pierwsza rola dziau HR kadego prac owa i zakres ziom behaownika. Dzi u obowizkw mierze od relacji midzy pracownikami rola mediacyjna. HR jest ki temu po definiujcy wsta sowni zakres kad k poj, dziaw HR akadr zarzdzajc imene- medium, ktre moe doej ko niu wersji lo kalnej model mpetencji. Udzia w tw orzedersk. Funkcja oraz zakres iskuteczno starczy sposoby oraz u kompetenc zwikszy po yjnego orga ziom zadow nizacji olenia oraz dziaa HR to wypadkowa umiejtnoci narzdzia prowadzce fikacji z zasa da poczucie dami ocen pr identyacownikw.

12

rola HR
mi lub nieoficjalnie na rnych szczeblach firmy przez managerw. HR przenika si z biznesem, to jest jedna wielka cao. Jeeli bdzie postrzega HR jako rwnorzdnego partnera, to dzia HR bdzie budowa znim partnersk relacj opart na wzajemnym zaufaniu idajc korzyci zarwno obu stronom, jak iglobalnie firmie dodaje Ewa Zajc. Bagatelizowanie lub narzucanie projektw HR-owych prowadzi do spowolnienia procesw biznesowych w przedsibiorstwie. HR zyskuje swoje znaczenie biznesowe wtedy, gdy jest realizowany ikomunikowany wprzemylany i spjny z celami biznesowymi sposb, tak, by informacja, niezalenie od strony, z ktrej przychodzi do pracownika, zgadzaa si na poziomie zaoe, treci iprzekazywanych wartoci. Dziay HR mog udostpnia palet narzdzi menederskich, dawa wskazwki iedukowa, jak korzysta znich mdrze iwiadomie. Hamuj przed zachyniciem si bogactwem moliwoci i pokazuj, e warto myle ozarzdzaniu wasnym zespoem przez pryzmat caej organizacji. Wspieraj osobisty rozwj zawodowy kadry zarzdzajcej, udostpniajc jej odpowiednie narzdzia oraz know-how. Chcc przekona menederw do wprowadzenia konkretnych dziaa HR warto jednak rozmawia jzykiem wymiernych korzyci biznesowych. Przedoenie samych liczb dotyczcych wzrostu zadowolenia i zaangaowania pracownikw, zmniejszenia ich rotacji czy podwyszenia ich kompetencji moe nie by waciwie zrozumiane przez dzia produkcji czy dzia handlowy, o ile nie odniesie si na przykad do zmniejszenia kosztw staych wynikajcych zzatrudnienia, zwikszenia zysku danych jednostek organizacji wynikajcych zwydajnoci iefektywnoci pracy. Przedstawianie inwestycji wdziaania HR wpostaci uproszczonego biznesplanu pokazujemy cele korespondujce zcelami firmy czy jej dziau, narzdzia idziaania, za pomoc ktrych mona je osi ter strategiczny na i ma charak od e or o n im r M st . je dz Rola HR o tym wie cy HR dobrze wszyscy prakty drbnioefektywne rzadko jest wyo bami ludzkimi szpiku so za do e ka ni ni za w d zarz firmy, to HR m le ce edni m ny po cz dni bd r nym strategi i ma bezpore cj otny za Ist ni y. ga es or oc koci w zce w niej pr od ch za ie tk ys wpyw na wsz rytetw, wencja jest wybr prio nikw i konsek e i wsppracow bi sie do ie an zauf w dziaaniu.

gn (ujte w postaci harmonogramu), metody ewaluacji oraz bezporednie powody, dla ktrych ma by wykonana taka inwestycja. Ewa Zajc
HR interim meneder, zwieloletni praktyk wroli menedera wbiznesie konsultingowym waciciel firmy GO4TOP. Certyfikowany trener, Business Coach (ICC) idoradca wobszarze zarzdzania personelem.

Katarzyna Tyszko

prawo

Opodatkowanie wiadcze z zakadowego funduszu wiadcze socjalnych


jcych pracownikw, ktrzy zatrudnieni s co najmniej w dwch zakadach pracy, znacznie wzrasta idziay kadr musz prawidowo zidentyfikowa problem na pocztku roku, chociaby odbierajc od pracownikw owiadczenia co do korzystania zprzedmiotowego zwolnienia wdanym zakadzie pracy. Takie owiadczenie moe mie wpyw na brak ustalenia odpowiedzialnoci karnos-karbowej patnika lub osb dziaajcych wjego imieniu, wyczajc ich win. Kolejnym zagadnieniem budzcym wtpliwoci jest moliwo zastosowania powyszego zwolnienia do tzw. kart przedpacowych, ktre zyskuj popularno na polskim rynku wiadcze pozapacowych. Kart wydaje emitent wporozumieniu zbankiem, ktry prowadzi dla danej karty specjalny rachunek techniczny. Przed uyciem karty przez pracownika musi ona zosta zasilona rodkami pieninymi przez pracodawc. Karty przedpacowe mog zosta wykorzystane przez pracownika w punktach akceptujcych karty debetowe. Przedmiotowych kart nie mona traktowa jako bonw, talonw iinnych znakw uprawniajcych do wymaniany na towary iusugi. Wkonsekwencji wydanie kart przedpacowych pracownikom jest objte zwolnieniem od podatku zgodnie zart. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy oPIT, gdy mona nimi dokonywa transakcji bezgotwkowych. Naley doda, e podobne stanowisko zaj Minister Finansw Dyrektor Izby Skarbowej wWarszawie winterpretacji indywidualnej zdnia 15 czerwca 2010 roku (sygn. IPPB2/415-220/102/AK), stwierdzajc, e karty przedpacowe naley uzna za wiadczenia ocharakterze pieninym korzystajcym ze zwolnienia od podatku do kwoty 380 z. Patnicy jednak, stosujc przedmiotowe zwolnienie od podatku dla wikszej liczby pracownikw, powinni si zastanowi nad wystpieniem zwnioskiem owydanie interpretacji indywidualnej celem wyeliminowania ryzyka podatkowego, zwaszcza wkontekcie pozytywnego stanowiska organw podatkowych wkwestii zwolnienia kart przedpacowych od podatku do kwoty 380 z.
specjalista ds. podatkw dochodowych

Pozapacowe wiadczenia motywujce pracownikw s coraz czciej doceniane przez pracodawcw i stanowi ju nieodczny element wynagrodzenia polskiego pracownika. Ze wzgldu na efekt skali prawidowe pobranie zaliczki od dochodu pracownika przez patnika podatku jest niezwykle istotne, gdy niedopenienie obowizku wynikajcego zustawy podatkowej moe spowodowa niepotrzebne powstanie ryzyka podatkowego . Podstawowymi wiadczeniami pozapacowymi s wiadczenia zzakadowego funduszu wiadcze socjalnych (dalej: ZFS), ktry musi zosta utworzony dla jednostek budetowych isamorzdowych zakadw budetowych oraz pracodawcw zatrudniajcych co najmniej 20 pracownikw. Pracodawcy, ktrzy nie speniaj powyszych wymogw ustawowych, rwnie mog utworzy ZFS. Zgodnie zart. 12 ust. 1 ustawy opodatku dochodowym od osb fizycznych (dalej: ustawa oPIT) wiadczenia rzeczowe oraz pienine otrzymywane przez pracownika, afinansowane zZFS, s przychodem ze stosunku pracy. Patnik ma obowizek pobra podatek od pracownika, aniewykonanie powyszego obowizku zagroone jest odpowiedzialnoci karno-skarbow oraz majtkow. Najczciej wykorzystywanym przepisem w podatku dochodowym dotyczcym wiadcze zZFS jest zwolnienie okrelone wart. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy oPIT, zktrego wynika, e wolna od podatku jest warto otrzymanych przez pracownika w zwizku zfinansowaniem dziaalnoci socjalnej, oktrej mowa wprzepisach oZFS, rzeczowych wiadcze oraz otrzymanych przez pracownika wiadcze pieninych, sfinansowanych w caoci ze rodkw ZFS lub funduszy zwizkw zawodowych, cznie do wysokoci nieprzekraczajcej wroku podatkowym kwoty 380 z. Ustawodawca wskaza take, e rzeczowymi wiadczeniami nie s bony, talony iinne znaki, uprawniajce do ich wymiany na towary lub usugi. Pierwszym problemem dotyczcym interpretacji tego przepisu, zktrym mog spotka si patnicy, jest fakt, e zwolnienie dotyczy pracownika, anie zakadu pracy, wktrym jest on zatrudniony. Pracownik ma wroku podatkowym tylko jedn kwot 380 z woln od podatku ipowinien on wskaza, ktry pracodawca ma prawo j zastosowa. Ryzyko podatkowe dla patnikw rozliczamiesiecznik-benefit.pl

Pawe Celiski

13

wartoci

Gramy do jednej bramki


Wartoci firmy s wane dla kadego z nas.
Gramy do jednej bramki powiedzia przed wygranym meczem trener piki nonej reprezentacji Brazylii. I nic wicej nie trzeba byo mwi. W tych kilku sowach zamknite byy zalecenia wsppracy, polegania na sobie nawzajem, jasno wyznaczonego celu, wspierania si, zaangaowania, inicjatywy. Wsppracujc z wieloma firmami, kilkakrotnie spotkaam si ztakimi organizacjami, ktre przestaway istnie po roku czy dwch latach. Zastanawiaam si, jak moliwe jest, by organizacje posiadajce nowoczesny park maszynowy, zatrudniajce wietnych specjalistw, dajce moliwoci rozwojowe isowicie wytw, dostarczajcy usug dokadnie dopasowan do oczekiwa klienta. Wartoci pokazuj, kim jestemy, pomagaj wpodejmowaniu decyzji i pokazuj, w jakich przypadkach moemy pozwoli sobie na ustpstwa. W pewnej firmie szyjcej odzie robocz przygotowano piknik dla pracownikw iklientw. Podczas pikniku mona byo postrzela z uku, zjecha na linie iwspi si po skace wspinaczkowej. Caoci dopenia pakiet bonw na piwo. Piknik zakoczy si dla dwch uczestnikw zamaniem rki, dla jednego z klientw skrceniem kolana, sam imprez za uwieczya bjka z miejscowymi gapiami. Po pikniku firma odnotowaa znaczny spadek zamwie, poniewa klienci przeoyli priorytet beztroskiej zabawy na wszystkie dziaania firmy. Nie do pojcia byo, e firma kieruje si przede wszystkim zabaw, a nie bezpieczestwem w kadym wymiarze dziaania. Pracownicy, posiadajc jasno wyznaczone wartoci, doskonale wiedz, jakie zarzd ma wobec nich oczekiwania, za co bd oceniani, jakie zachowania s doceniane, ajakie bezwzgldnie wykluczane. Wiedz, jakie jest wymagane podejcie do zada, jak powinny ukada si relacje zinnymi pracownikami ijak naley traktowa klienta. Wiedz te, jak warto dla firmy maj pracownicy. Klient jest wiadomy, czego moe oczekiwa od firmy ijakimi zasadami kierowano si podczas produkcji czy realizacji usug. A dziki tej wiadomoci ma wiksz pewno, e waciwie wybra partnera biznesowego. Wartoci wfirmie tworz ramy dziaania, jasne zasady gry. Dziki nim pracownicy biegn w jednym kierunku, grajc do jednej bramki, jako jedna druyna. To przez wartoci trener wskazuje, jakie zachowania przybliaj zesp do wygranej.

Etapy ustalania wartoci w firmie?


1. Ustalenie, jakie s: wizja, misja i strategia firmy. 2. Organizacja warsztatw w grupach (menederowie, dziay lub reprezentanci dziaw): poka wizj, misj i wartoci trzech wybranych firm, przedstaw misj, wizj, strategi firmy, dokonaj oceny potencjau firmy (mocne/sabe strony) wyznacz 4 gwne wartoci dla firmy (ustal ich wano), przypisz oczekiwane zachowania do wartoci. 3. Przeprowadzenie akcji komunikacyjnej wrd pracownikw. 4. Kontrola i egzekwowanie respektowania wartoci. 5. Docenianie, naganianie, celebrowanie zachowa zgodnych z wartociami.

nagradzajce za prac, miay problemy zprzepywem podstawowych informacji, z morale pracownikw, z decyzyjnoci w istotnych sprawach i w kocu z pynnoci finansow. Wszystkie te firmy nie potrafiy jednoznacznie odpowiedzie na pytanie: do czego d i skd bd wiedziay, e ju to osigny. Ludzie zarzdzajcy tymi firmami nie wiedzieli, co jest najwaniejsze wich biznesie ijakie zachowania zapewni im osignicie sukcesu. Nie mieli krgosupa wartoci, dziki ktremu wysiki pracownikw zmierza bd wjednym kierunku ku realizacji strategii firmy. To dziki wartociom od prezesa do szeregowego pracownika wytworzy mona jedn cao, efektywnie dziaajcy mechanizm zoony zrnych elemen-

To dziki wartociom sdzia wydaje werdykt zgodny zzasadami uznanymi przez druyn. Wartoci obecne w postawach i motywach dziaania pracownikw, wkadej podejmowanej decyzji, tworz DNA organizacji. Sprawiaj, e zesp pracowniczy wspdziaa ze sob jak jedna istota. Angauje si, przejmuje odpowiedzialno, dba, dy do celu, wspiera, proaktywnie zmienia, podejmuje wyzwania, ma swoj kultur, wspomnienia i marzenia. Taka organizacja, posiadajca wasn osobowo, staje si kim wanym nie tylko dla zarzdu, ale rwnie dla pracownikw, klientw, dostawcw dla kadego. Danuta Malczewska

danuta.malczewska@architekci-biznesu.pl

Trener biznesu, Architekci Biznesu

14

emocje

Pokolenie Y
Pokolenie urodzonych wlatach 80. jest przedmiotem wielu dyskusji ikontrowersji. Ichocia od niedawna depcze mu po pitach pokolenie Z(osb urodzonych po 1990 roku), ktre ju wchodzi na rynek pracy, to temat pokolenia Y cigle wzbudza emocje.
Jacy s przedstawiciele pokolenia Y i dlaczego warto zwrci na nich uwag? Wychowani wkapitalizmie maj zupenie inne oczekiwania od ycia ni wczeniejsze pokolenie. Rodzice utwierdzali ich wprzekonaniu, e gdy wezm ycie w swoje rce, wiat bdzie nalee do nich. Pilnie zatem studiowali na kilku kierunkach, uczyli si jzykw obcych, wyjedali na zagraniczne praktyki i zdobywali pierwsze dowiadczenia zawodowe na staach w midzynarodowych firmach. Weszli na dobre na rynek pracy idopominaj si teraz gono oswoje. Nie chc latami czeka na to, a kto w kocu ich zauway. Jeli wykonywana praca nie daje im satysfakcji, szukaj innego miejsca, wktrym bd si czuli docenieni. Ja, moje, mnie odmieniaj zaimek pierwszoosobowy przez wszystkie moliwe przypadki, poniewa przede wszystkim interesuje ich zaspokajanie wasnych potrzeb. Trudno akceptuj autorytety inie maj zamiaru darzy przeoonego szacunkiem, jeli ten nie udowodni, e na niego zasuguje. Buntuj si przeciwko ograniczeniom ibrakuje im pokory. Uwaaj, e jeli stoj wmiejscu, to si cofaj, wic cay czas chc prze do przodu. Pragn czu si wpracy wani i potrzebni oraz robi co interesujcego. Lista oczekiwa pokolenia Y wobec pracy iycia jest naprawd imponujca Co pokolenie Y zastao na rynku pracy? Wysze wyksztacenie nie jest ju przepustk do kariery Nie znaczy to oczywicie, e nie warto si uczy. Nie naley jednak przypisywa dyplomowi magicznych waciwoci, takich jak obowizek uzyskania podwyki czy awansu w pracy. Z wyszym wyksztaceniem jest teraz tak jak dawniej z matur po wojnie wiadectwo maturalne byo dowo- Praca nie zawsze daje satysfakcj. dem awansu spoecznego, ale ju trzydzieNiepewna sytuacja na rynku pracy ci lat pniej stracio na wartoci. Tak sprzyja wielu niechcianym kompromisam dewaluacj jak som. Konieczno dyplom maturalny dostosowywania Dla wielu przedstawicieli pokolenia Y nasza czeka dyplom magisi do rynku pracy firma jest pierwszym miejscem pracy. Nastra. iwymuszone zmiaszym obowizkiem jest wic nie tylko przy Coraz trudniej ny zatrudnienia czy gotowa ich do wykonywania zawodu, ale wspi si po praca nie wswoim take ksztatowa odpowiednie postawy szczeblach kariery. pracownicze. Weryfikowa wyobraenia, zawodzie to ju przygotowywa do wykonywania pracy, Wielu pracowcodzienno. Co stawia cele i monitorowa ich osiganie. nikw cigle wierzy wicej, wyduanie Otwarcie mwi o swoich oczekiwaniach i w pionow ciek aktywnoci zawopanujcych w firmie zasadach. Pracownik kariery. Jednak strukdowej sprawia, e wspierany przez swojego przeoonego tury wfirmach spaszatrakcyjne stanoatwiej dostosowuje si do nowego rodoczaj si z kadym wiska wyszego wiska i szybciej akceptuje jego normy. Wiakolejnym kryzysem szczebla s cay domo, nie kady. icoraz mniej szczebli czas zajte przez prowadzi na szczyt. przedstawicieli poA to oznacza, e coraz wicej pracowni- kolenia X, aawans jest utrudniony. kw walczy ozajcie kadego znich. Pracownikw czeka kilkukrotna zmia Lojalno pracownikw jest coraz na zawodu. mniejsza. W zwizku z dynamicznymi zmiaKiedy popularne byo powiedzenie: nami, jakie nastpuj na wiecie, a co za Sied wkcie, aznajd ci. Potem przy- tym idzie rwnie w biznesie, jest mao szo inne Sied wkcie, to ci wymiot. prawdopodobne, by mona byo uprawia Pokolenie naszych rodzicw mogo liczy jeden zawd przez cae zawodowe ycie. na awans wfirmie po 10 latach pracy. Dzi- Wiele z aktualnych teraz zawodw za 50 siaj nikt nie ma tyle czasu. lat przestanie istnie. Lojalno pracodawcw jest coraz Wynagrodzenie nie ronie wraz zwiemniejsza. kiem. Jest mao prawdopodobne, by jaka Sta pracy przestaje mie znaczenie firma funkcjonowaa na rynku przez ca w dobie informacji licz si umiejtnoci. nasz karier zawodow (chyba e jest to Jeli wemie si pod uwag kilkukrotne urzd miejski albo NBP). Wikszo znich zmiany zawodu (awic rozpoczynanie kaupadnie lub wejdzie wfuzj zinnymi, b- riery wnowym zawodzie od pocztku) czy dzie przeprowadza zwolnienia grupowe okresy pozostawania bez pracy, to wzrost lub po prostu uzna za stosowne dobra wynagrodzenia wraz ze staem pracy nie sobie personel wedug innych kryteriw. jest ju taki oczywisty. Przydatno kadego pracownika Perspektywa pracy do 67. roku ycia jest w cigu jego kariery zawojest ju waciwie przesdzona. dowej wielokrotnie weryfikoZderzenie rozbudzonych oczekiwa wana. ztward rzeczywistoci rynku pracy musi rodzi frustracj. Wrd praktykw zarzdzania nie ma zotej recepty na to, jak postpowa z pracownikami z pokolenia Y. Wiele firm, wktrych rednia wieku oscyluje wok 25+, wyksztacio rne modele kultury organizacyjnej iradzi sobie zproWilliam Deming blemem pokolenia Y wrny sposb. powiedzia: Nie ma obowizku uczenia si, nie ma te Angelika niegocka obowizku przedyrektor personalny trwania. Smutne, i coach kariery ale prawdziwe. Dostosuj si albo zgi.

miesiecznik-benefit.pl

15

dzia

16
benefit systems-krzywe_v3.indd 1 2012-01-02 16:11:52

You might also like