Zenon Kulpa

Figury niemożliwe:
złudzenia interpretacji przestrzennej

Cz. I: Interpretacje i kategorie Copyright © 2008

1 = 2 (Cień)
Figury niemożliwe:
różnorodność kształtów i struktur

Figura Thiery’ego Trójkąt Reutersvärda Trójkąt Penrose’a Schody Penrose’a Sześcian Eschera Diabelskie widły
(wklęsłe-wypukłe)

Dibar Ernsta
Dolmen

Mariaż
 Figury niemożliwe:
sztuka i projektowanie graficzne
Wiecej przykładów - patrz m.in.:
Zenon Kulpa Frank Miedreich
http://im-possible.info/english/art/index.html
(rzeźba, drewno) Victor Vasarely

Sociedad
Matemática
Oscar Reutersvärd José Maria Mexicana
Yturralde
Jos de Mey István Orosz

Vicente Meavilla Mitsumasa Anno Victor Vasarely Lyubov Nikolayeva

Seguí
Oscar Reutersvärd (Cz. Słania sc.)

Konstföreningen
Lundensia
LEMERT GROUP
ENGINEERED INDUSTIAL SOLUTIONS
Pierwsza zasada reklamy:
Gianni A. Sarcone Sandro del Prete Maurits Cornelius Escher przyciągnąć uwagę odbiorcy
 Figury niemożliwe:
trzy niezbędne własności

Figura niemożliwa to płaski rysunek, który:

sprawia wrażenie trójwymiarowości (czyli wygląda
jak obiekt przestrzenny),
sprawia, że nasza interpretacja przestrzenna tego
rysunku (czyli ten domniemany obiekt przestrzenny)
jest niemożliwa do materialnej realizacji, ponieważ
zawiera wyraźnie dla nas widoczne sprzeczności.

Definicję opublikowano dopiero w 1983 roku, w:

Kulpa Z, 1983:
Are impossible figures possible? Signal Processing 5 201-220.
mimo, że pierwsza publikacja na temat tych figur ukazała się już
ćwierć wieku wsześniej:
Penrose L S, Penrose R, 1958:
Impossible objects: a special type of visual illusion
British Journal of Psychology 49 31-33.

Copyright © 2008
 Wrażenie trójwymiarowości:
istnieje niebanalna interpretacja przestrzenna obrazu

Płaskie rysunki
Elementy Figura
obiektów
składowe płaska
płaskich

Płaskie rysunki
Figura Figura obiektów
niemożliwa możliwa przestrzennych

Aby można było z sensem nazwać rysunek

czy to figurą niemożliwą, czy to figurą możliwą,
musi on sprawiać wrażenie obiektu trójwymiarowego.
termin psychologiczny! Copyright © 2008
Nasza interpretacja przestrzenna:
Figura Thiery’ego:

(1895) Copyright © 2008

 Nasza interpretacja przestrzenna:
wiele różnych typów interpretacji przestrzennych

Figura Thiery’ego: Interpretacja:

„Niemożliwa”:
dwie prostopadłościenne beleczki
widziane z różnych punktów widzenia
i niewłaściwie połączone

(1895)

Copyright © 2008
 Nasza interpretacja przestrzenna:
wiele różnych typów interpretacji przestrzennych

Figura Thiery’ego: Dwie interpretacje:

„Niemożliwa”:
dwie prostopadłościenne beleczki
widziane z różnych punktów widzenia
i niewłaściwie połączone

„Możliwa, ale niejednoznaczna”:

pojedyncza prostopadłościenna beleczka
Interpretacja z płaskim „skrzydełkiem” (dwa równie
Thiéry´ego „naturalne” warianty interpretacyjne)

(1895)

Copyright © 2008
 Nasza interpretacja przestrzenna:
wiele różnych typów interpretacji przestrzennych

Figura Thiery’ego: Trzy interpretacje:

„Niemożliwa”:
dwie prostopadłościenne beleczki
widziane z różnych punktów widzenia
i niewłaściwie połączone

„Możliwa, ale niejednoznaczna”:

pojedyncza prostopadłościenna beleczka
Interpretacja z płaskim „skrzydełkiem” (dwa równie
Thiéry´ego „naturalne” warianty interpretacyjne)

(1895)

„Możliwa”:
gruba deseczka ścięta skośnie
na cztery strony

Własność bycia figurą niemożliwą to nie jest własność rysunku jako takiego, ale
własność jego interpretacji przestrzennej wybranej przez ludzkiego obserwatora.
Copyright © 2008
 Widoczne sprzeczności:
różna siła sprzeczności (stopnie niemożliwości) (1)

Dostrzegalność sprzeczności zwykle

zmienia się przy zmianie proporcji
strukturalnie jednakowych figur, zazwyczaj
zgodnie z wrażeniem trójwymiarowości.

Wrażenie niemożliwości (siła sprzeczności) jest zwykle różne dla różnych figur:

Figura bardzo Figura „prawie” ... i jej „niemożliwa”

niemożliwa niemożliwa... interpretacja...

Ta figura wyraźnie
bardziej realna... Copyright © 2008
 Widoczne sprzeczności:
różna siła sprzeczności (stopnie niemożliwości) (2)

Dostrzegalność sprzeczności zwykle

zmienia się przy zmianie proporcji
strukturalnie jednakowych figur, zazwyczaj
zgodnie z wrażeniem trójwymiarowości.

Wrażenie niemożliwości (siła sprzeczności) jest zwykle różne dla różnych figur:

PODEJRZENIE:
Czyżby dało się znaleźć
„możliwe” interpretacje
także dla innych figur
niemożliwych?
Figura bardzo Figura „prawie” ... jej „niemożliwa”
niemożliwa niemożliwa... interpretacja...
... i jej dwie, łatwe do znalezienia
„możliwe” interpretacje:

Beleczka Półpierścień
Ta figura wyraźnie skośnie ścięta o kwadratowym
bardziej realna... przekroju Copyright © 2008
 Figury „prawdopodobne”:
sprzeczności nie widać (1)

Ostrosłup ścięty Narożnik Huffmana

(o podstawie trójkątnej) (wycięty fragment
narożnika pokoju)

Wybierana przez nas interpretacja jest „niemożliwa”,

ale zwykle nie zauważamy tego, uznając ją za „możliwą”

Copyright © 2008
 Figury „prawdopodobne”:
sprzeczności nie widać (2)

Ostrosłup ścięty Narożnik Huffmana

(o podstawie trójkątnej) (wycięty fragment
narożnika pokoju)

Dowody niemożliwości:

[Linie muszą się przecinać [Płaszczyzny i

w jednym punkcie] muszą się przecinać
wzdłuż jednej prostej]

Wybierana przez nas interpretacja jest „niemożliwa”,

ale zwykle nie zauważamy tego, uznając ją za „możliwą” Copyright © 2008
 Figury „prawdopodobne”:
sprzeczności nie widać (3)
Przykładowe sposoby „umożliwienia”:

Ostrosłup ścięty Narożnik Huffmana

(o podstawie trójkątnej) (wycięty fragment
narożnika pokoju)

Dowody niemożliwości: [„Wyprostowujemy” [„Przechylamy” w tył

prawą krawędź] górną ściankę]

[Linie muszą się [Płaszczyzny i [Rozbijamy zasłoniętą [Rozbijamy górną ściankę

przecinać muszą się przecinać ścianę na dwie, „ścinając” na dwie nierównoległe]
w jednym punkcie] wzdłuż jednej prostej] jeszcze jeden narożnik ]

Wybierana przez nas interpretacja jest „niemożliwa”,

ale zwykle nie zauważamy tego, uznając ją za „możliwą” Copyright © 2008
 Figury „prawdopodobne”:
sprzeczności są ignorowane

Figury uszkodzone: Konwencjonalnie

wybierana jest możliwa interpretacja możliwy sześcian:
po mentalnym „poprawieniu” rysunku,
np. przez dodanie brakujących elementów:

To nie jest możliwy wygląd fizycznie

istniejącego sześcianu: to tylko
umowna reprezentacja rysunkowa
(używająca konwencji zwanej
perspektywą równoległą).

Wybierana przez nas interpretacja jest „niemożliwa”,

ale zwykle nie zauważamy tego, uznając ją za „możliwą” Copyright © 2008
 Figury „nieprawdopodobne”:
wydaje się, że są sprzeczności, ale ich nie ma

Krzywa kostka ...z tyłu musi wyglądać

trochę inaczej

Deseczka z wycięciem
(i z efektem niejednoznaczności Pięciokąt Césari’ego
wklęsłe/wypukłe) (zwichrowany w przestrzeni)

Wybierana przez nas interpretacja

jest „możliwa”, ale wydaje nam się na tyle
„dziwna”, że wątpimy w jej możliwość
Copyright © 2008
 Figury „nieprawdopodobne”:
wydaje się, że są sprzeczności, ale ich nie ma

Krzywa kostka ...z tyłu musi wyglądać

trochę inaczej
Pięciokąt Césari’ego
(zwichrowany w przestrzeni)

Deseczka z wycięciem
(i z efektem niejednoznaczności
wklęsłe/wypukłe)

Wybierana przez nas interpretacja

jest „możliwa”, ale wydaje nam się na tyle
„dziwna”, że wątpimy w jej możliwość
Copyright © 2008
 Figury „nieprawdopodobne”:
wydaje się, że są sprzeczności, ale ich nie ma

Krzywa kostka ...z tyłu musi wyglądać

trochę inaczej
Pięciokąt Césari’ego
(zwichrowany w przestrzeni)

Deseczka z wycięciem
(i z efektem niejednoznaczności
wklęsłe/wypukłe)

Wybierana przez nas interpretacja

jest „możliwa”, ale wydaje nam się na tyle
„dziwna”, że wątpimy w jej możliwość
Copyright © 2008
 Cztery główne kategorie figur:
według kryterium widoczności sprzeczności
Wybierana w rzeczywistości
interpretacja jest:
„możliwa” „niemożliwa”

Figury Figury
możliwe prawdopodobne

„możliwa”

jest
oceniana
jako:
Figury Figury
nieprawdopodobne niemożliwe
„niemożliwa”

Copyright © 2008
 Figury niemożliwe?
„możliwe” interpretacje przestrzenne
Trzy „możliwe”
interpretacje
przestrzenne

Figura
Thiéry´ego
przerwany skręcony krzywy
Trzy „możliwe”
interpretacje przestrzenne Figury niemożliwe
są możliwe.

Figury niemożliwe
są niemożliwe.
Podstawowe twierdzenie teorii
Figura „prawie” Beleczka Półpierścień figur niemożliwych powiada, że:
niemożliwa... skośnie ścięta o kwadratowym oba powyższe zdania są
przekroju prawdziwe i niesprzeczne...
Copyright © 2008
Dwie „możliwe” interpretacje przestrzenne Jak to możliwe?
Figury niemożliwe
KONIEC
Części I

Część II
Zastosowania i konstrukcja

Copyright © 2008