ANALIZA TECHNICZNA

PROGNOZY KURSU WALUTOWEGO

DR HAB.K.KALICKI
2008
E.Chrabonszczewska, K.Kalicki Teoria i polityka kursu walutowego
Technische Devisenkursprognose, Deutsche Morgan Grenfell, 1996
Francesca Taylor, Rynki i opcje walutowe, Dom wyd.ABC, Kraków 2000
Nison S. Japanese candlestick charting techniques, II wyd, NYIF, NY 2001,
R.Prechter, A.Frost, Elliott wave principle key to market behavior, New Classic Library, Gainesville, 2001

Bloomberg, Technical Analysis, handbook, jan.2007

Rick Bensignor, Metody Mistrzów, Nowe Koncepcje Analizy Technicznej, WIG Press,Warszawa, 2004
Charles Lebeau, David W.Lucas Komputerowa analiza rynków terminowych, WIG, Press Warszawa 1998
John J.Murphy, Analiza Techniczna Rynków finansowych, Parkiet WIG Press, Warszawa, 2008
 ŹRÓDŁA DANYCH
• www.waluty.onet.pl
• Notowania, analiza techniczna
• www.bankier.pl
• Linki do notowania, sygnaly analizy technicznej analiza
techniczna
• www.gpwinfostrefa.pl
• Archiwum, notowania
• Lub po transakcjach:
• http://gpw.pl/
• /gpw.asp?cel=informacje_gieldowe&k=5&i=/dane_history
czne/dane_historyczne&sky=1
 ANALIZA TECHNICZNA
Analiza techniczna to badanie zachowań
rynku

przede wszystkim przy użyciu wykresów

w celu przewidzenia przyszłych trendów

cenowych
 PROGNOZY KURSÓW
WALUTOWYCH
• MODELE FUNDAMENTALNE _____

e e
(czynniki implikujące – popyt ; e

podaż, średni, długi okres) – co e f

e(1
2.5 2.8
)

kupować np.0.8
2.8
0.0857142

e 2,8(1 0,0857142) 2.56

• vs. TECHNICZNE (CHARTY,
f

krótkie okresy) kiedy kupować Y

i
iXi u

delf ick ie, f orward etc

• METODY: modele
ekonometryczne, eksperckie,
techniczne, mieszane.
• PODSTAWY KONCEPCYJNE
• KLASYCY ANALIZY TECHNICZNEJ
• ŚREDNIE RUCHOME
– TRENDY – PARABOLICZNE
– TRENDER
–
–
–
HURST
KELTNER BAND
BOLLINGER
TREŚĆ
– AUTOREGRESJA
• OSCYLATORY
– MOMENTUM
– STOCHASTIC TAS
– WILLIAMS – WLPR
– MOVING AVERAGE MACD
– MOVING AVERAGE OSCILLATOR
– DIRECTIONAL MOVEMENT INDEX DMI
– FEAR & GREED
– COMMODITY INDEX CHAMMEL CMCI
– RATE OF CHANGE ROC
– MOMENTUM
– CHAIKIN
– ON-BALANCE VOLUME
– KAIRI INDEX
• FORMACJE
• RANDOM WALK
• REGRESJA
– RSI
– STOCHSTIC
• DEMARK INDICATORS
• SUPPORT & RESISTANCE
• VOLUME ANALYSIS
• VOLATILITY
• SEASONALITY
• FINANCIAL RATIOS
 FUNDAMANTY ANALIZY
TECHNICZNEJ
• Są dwa podstawowe rodzaje analiz:
• Analiza fundamentalna (czynniki
ekonomiczne) Co kupić?
• Analiza techniczna (zmiany rynku) Kiedy
kupić?
 Buy low, sell high

ANALIZA TECHNICZNA
• Analiza techniczna znana od tysiąca lat
• Podstawowe założenia:
– Rynek dyskontuje całą informację
– Ceny podlegają trendom
– Historia się powtarza
• Inaczej jak w analizie fundamentalnej, gdzie szuka się czynników determinujących
cenę
• Tu racjonalne i nieracjonalne oczekiwania, szuka się sygnałów zmian
• Wykresy pokazują zjawisko w czasie – cenę, wolumen, fale, formacje, trendy od
100 lat
• Dyskontuje psychologię masowego rynku, nawet astrologię
• Jest subiektywna i zwrócona do przeszłości
• Zakłada się nieznany, wewnętrzny porządek rynków
• Nikt nie dowiódł, że wiele zjawisk nie jest efektem koincydencji
• Random walk – przeczy tworzeniu się formacji bo zakłada losowość zdarzeń
• Dużą rolę odgrywa też technika handlu np. stop-loss
 ANALIZA TECHNICZNA
FILOZOFIA
• Analiza techniczna – badanie zachowań rynku przy użyciu wykresów
w celu przewidywania przyszłych trendów cenowych
• Źródło – ceny, wolumeny, otwarte transakcje
• Filozofia:
– Rynek dyskontuje wszystko (nie ważne jakie przyczyny)
– Ceny podlegają trendom (odrzuca niezależność i losowość, trend ma silną
tendencję do kontynuacji, aniżeli do zmiany)
– Historia się powtarza (formacje…)
• Analiza fundamentalna bada przyczyny (wartość fundamentalną),
techniczna bada skutki - trend lub jego zmianę
• Ceny rynkowe wyprzedzają analizę fundamentalną
• Analiza techniczna do zastosowania dla wszystkich rynków i różnych
wymiarów czasu, pozwala prognozować, sztuka analizowania
wykresów
 ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
co oznacza, że
 wszyscy uczestnicy rynku są doskonale poinformowani,
 zachowania cen w pełni odzwierciedlają zmiany
 w relacji popytu i podaży
Z powyższego wynika, że
skoro wszystkie czynniki wpływające na cenę
rynkową znajdują w niej swoje odbicie,
to badanie ceny jest podejściem
samowystarczalnym
 ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
Twierdzenie, że ceny podlegają trendom
odrzuca założenie,

że ceny na rynkach są wynikiem błądzenia

losowego,

lecz poruszają się w pewnym kierunku,

który można przewidzieć
 ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
Powyższe założenie implikuje stwierdzenie:

Trend cenowy wykazuje silniejszą tendencję do

kontynuacji swego biegu w dotychczasowym

kierunku

aniżeli do jego zmiany

 ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
 psychika ludzka jest niezmienna

 ludzie reagują podobnie w podobnych sytuacjach

Zakłada się, że

zachowania większości inwestorów na giełdzie

są zachowaniami spójnymi o charakterze zbiorowym

Wykresy cenowe są odbiciem psychologii całej

zbiorowości
 ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
• Rozpoznanie scenariuszy zachowań inwestorów,

które miały miejsce w przeszłości, pozwala

przypuszczać,

że wzory zachowań zostaną powtórzone.

• Powstają zatem określone schematy zachowań,

• które na wykresach tworzą specyficzne,
• powtarzające się kształty ruchów cen

zwane FORMACJAMI
 ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
 nie skupia się na przyczynach spadków
lub wzrostów
cen walorów

 koncentruje się na określeniu kierunku i

ocenie trwałości
aktualnej tendencji rozwoju rynku
 ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
• Cena jest wynikiem relacji popyt – podaż

• Wysokość kursu kształtują czynniki racjonalne i

irracjonalne

• Ceny zmieniają się zgodnie z trendem

• Zmiany w trendzie wywoływane są zmianami popytu i

podaży

• Podstawą analiz jest trend bazowy – co najmniej

kilkunastoletni

• Cena aktywu nierozerwalnie związana jest z obrotem

 ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
POZWALA ZDYSKONTOWAĆ
PRZYSZŁOŚĆANALIZA TECHNICZNA
ZAKŁADA, ŻE ZJAWISKA GIEŁDOWE

WYPRZEDZAJĄ W CZASIE ZJAWISKA

EKONOMICZNE,

A RYNEK KAPITAŁOWY JEST

MECHANIZMEM, KTÓRY DZIAŁA
POWTARZALNIE
ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
ANALIZA FUNDAMENTALNA mówi

W JAKIE PAPIERY WARTOŚCIOWE

ZAINWESTOWAĆ

ANALIZA TECHNICZNA mówi

KIEDY ZAINWESTOWAĆ
 ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
• Zadaniem analityka jest:
• Wychwycenie trendu cenowego

• Zmierzenie siły trendu cenowego

• Oszacowanie długości utrzymania się tendencji

• Przewidzenie punktów zwrotnych zanim trend

ulegnie odwróceniu
 ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
• Zarzuty wobec analizy technicznej:
– Samospełniająca się prognoza
– Czy przeszłość decyduje o przyszłości
– Odrzuca błądzenie losowe - akceptuje
efektywność rynków ale odrzuca
niezależność zdarzeń
 •Keynes There is nothing as disastrous as a rational investment policy in an irrational world

• Już w XVII
CHARTY
wieku zwracano uwagę na odchylenia kursów
od teorii klasycznej
• Najbardziej znany Charles Dow 1851-1902
• J.M.Keynes przegrał połowę swojego majątku na
spekulacji
• Klasyka R.D.Edwards J.Mayee Technical analysis of stock
trends, Nison S. Japanese candlestick charting techniques,
II wyd, NYIF, NY 2001
• 200 metod technicznych - tu założenie powtarzalności
trendów, wykresów
• Założenia: rynek dyskontuje wszelkie zmiany (polityczne,
fundamentalne, psychologiczne), ma trendy, powtarza je
 Edgar Peters – analitycy ilościowi często nazywają zwolenników analizy technicznej astrologami
rynku – być może zapominając o tym, że astrologowie byli pierwszymi astronomami, a alchemicy
Pierwszymi chemikami.

CHARTY - OJCOWIE
• Charles Dow (1851-1902) 3 trendy:
• Główne,
• długi, 3 fazy akumulacja, wzrost, spekulacja (dystrybucja), zwątpienie
• Średni - wtórny,
• Krótki
• Trendy wspierane są przez wolumeny oraz średnia transportowa i przemysłowa
• Rynek porusza się falowo – akcje i reakcje
• Ruchy wzrostowe przy hossie – podstawowe – wyższe szczyty i wyżej dołki
• Kilkutygodniowe ruchy boczne

• Robert Rhea ruchy cen tworzą formacje

• Modele niezależne od czasu (point & figure)

• Richard Schabacker 1902-1938 rozpoznawanie trendów – wsparcie i opór, teoria luk, formacje kontynuacji (prostokąty,
chorągiewki, flagi), odwrócenia trendu
• Modele zależne od czasu (słupki, świece..)

• Richard Wyckoff (goniec na giełdzie 1888) analiza wolumenów i cen (fazy: A kulminacja kupna, B automatyczna
korekta, C ponowny test, D przełamanie wsparcia, E ponowny wzrost)

• Ralph Elliot (1871-1948) schematy rynku powtarzają się, fale mają długość i czas 5 fal

• W.D.Gann (1878-1955) też goniec, badał ile czasu trwa wzrost i ile czasu trwał spadek, gdy czas wzrostu przekracza
czas spadku – przełamanie trendu, korekty wzrostu do 50% wartości wzrostu
 E.Peters Teoria złożoności – wiele rzeczy jest złożonych ale tworzy spójny obiekt lub proces
– drzewo, pismo, koryto rzeki…
Bezwładny motłoch może zmienić się w zwarty tłum i działa tak jakby miał jeden umysł

ZASADY ZACHOWANIA CEN

• Trend wykazuje silniejszą tendencję do kontynuacji niż
odwrócenia
• Impet poprzedza cenę
• Trendy kończą się kulminacją kupna lub sprzedaży
• Zakres transakcyjny na przemian rozszerza się i zwęża
• INNE:
• Ceny towarów i obligacji poruszają się przeciwnie
• Ceny obligacji i akcji w tym samym kierunku
• Rosnące ceny obligacji są korzystne dla akcji
• Rynek obligacji zmienia trend wcześniej niż akcji
• Ceny towarów odwrotny kierunek niż $
• Rosnący $ niekorzystny dla cen towarów
• Silna waluta przyciąga inwestorów na rynek akcji
 Technical analysis – self-fulfilling prophecy

METODY TECHNICZNE
• bar chart - słupki najwyższy i
najniższy kurs dnia • Commodity Channel Index
• Świece • Directional Movement Indicator
• Logarytmiczne wykresy • Hurst exponent (chaos theory)
• Keltner bands
• WSKAŹNIKI TECHNICZNE:
• Money flow
• Bollinger band • Moving Average Converegence Divergence
• Świece odwzorowania • Moving Average Envelopes
• wsparcie i opór • Parabolic System
• Trendy • Pivot points
• Point & figure
• oscylatory
• Rate of change
• momenty rynkowe • Regression bands
• composition approach • Relative Strength Index
• ciągi Fibonacciego • Stochstics
• Chaikin • Williams %R
 GRUPOWANIE NARZĘDZI
• Rodzaje wykresów – słupkowe, linowe, punktowo-
symboliczne, świecowe
• Skale wykresów – arytmetyczna, logarytmiczna
• Wykresy słupkowe- cena, wolumen, liczba kontraktów
• Podstawowe narzędzia – trendy, kanały, średnie kroczące,
oscylatory
• Średnie kroczące – koperty, wstęgi Bollingera
• Oscylatory – CCI, momentum, ROC, MACD, oscylator
stochastyczny, %R Williamsa, RSI,
• Cykle
• Fibonacci – linie wachlarza, łuki
• Wilder – RSI, ruch kierunkowy, system paraboliczny,
ADX
 DEFINICJE ANALIZY
TECHNICZNEJ
• metody przewidywania ruchów kursów walutowych i przyszłych
trendów rynkowych za pomocą badania wykresów przedstawiających
dotychczasowe działanie rynku, obejmujące poziom kursów i obrotów,
a jeśli to możliwe, również ilość otwartych pozycji
• analiza techniczna definiowana jest jako proces, którego celem jest
wykorzystanie prawidłowości w kształtowaniu się kursów walutowych
do przewidywania zmian trendów zanim trendy te ulegną odwróceniu
• M. Pring określa analizę techniczna jako sztukę rozpoznawania zmian
trendu we wczesnej fazie i utrzymywania odpowiednich pozycji
inwestycyjnych do czasu, gdy pojawią się dostateczne dowody
świadczące o tym, że trend się odwrócił
• badaniu prawidłowości występujących na rynkach finansowych, a
celem poszukiwania wzorców zachowań rynku jest uwzględnienie
możliwości ich ponownej realizacji w przyszłości
 ZAŁOŻENIA ANALIZY
TECHNICZNEJ
• rynek odzwierciedla wpływ wszystkich
czynników określających poziom cen
• istnienie określonych wzorców zachowań
na rynku implikujących przyszłe reakcje
(ruchy mają postać trendów)
• powtarzalność historii (powtarza wzorce)
• Wykresy ceny, wolumeny: liniowe,
punktowe, słupkowe (maks/min), świece
(otwarcie/zamknięcie)
 ZASTOSOWANIE ANALIZY
Kurs
TECHNICZNEJ
Analiza fundamentalna może
przedwczesnie rekomendować trend
sprzedaż, gdy na rynku pojawia się
overshoot z trendu - ponad kurs
równowagi Kurs równowagi
spot

Analiza techniczna może zalecać

utrzymanie pozycji ponad kurs
wynikający z równowagi długookresowej
- co wynika z trendu

Czas
KLASYCY ANALIZY
TECHNICZNEJ
 TEORIA DOW’A
• Fundament analizy technicznej.
• Pierwsza zasad teorii to założenie, iż ceny i ich średnie giełdowe dyskontują
wszystko – nawet „ingerencje Boże” – trzęsienia, huragany.
• Druga zasada przedstawia poziomy kursów jako kształtujące się zgodnie z trzema
rodzajami trendu (trend główny-długookresowy, trend wtórny i trend
krótkookresowy) – porównywał do ruchów morza a/ odpływ i przypływ, b/ fale
przypływu i odpływu, c/ fale zwykłe - krótkie.
• 3 fazy trendu głównego:
– Faza pierwsza - faza akumulacji, ruch horyzontalny (dobrze poinformowani inwestorzy
otwierają długie pozycje).
– Faza druga gwałtowny wzrost spowodowany poszerzaniem się grona inwestorów
zachęconych do aktywności dobrymi informacjami rynkowymi.
– Faza trzecia - etap masowego udziału inwestorów w rynku, jak też bardzo dobrych
informacji rynkowych, nasilonej spekulacji, po osiągnięciu szczytowego poziomu,
spekulacja, wyprzedaż waluty przez pierwszych inwestorów
 TEORIA DOW’A
• Czwarta zasada - potwierdzenie trendu rynkowego wymaga poruszania
się obu średnich – przemysłowej i kolejowej - w tym samym kierunku.
• Piąta zasadza - obroty na rynku muszą potwierdzać
• Szósta zasada - trend trwa do chwili uzyskania wyraźnego sygnału
odwrócenia. Trudno odróżnić korektę trendzie od zmiany kierunku.
• Zarzuty – analiza Dow daje zbyt spóźnione sygnały – gdy podmioty są
już w fazie wzrostu
 TEORIA DOWA

 w pierwotnym zamyśle miał to być barometr gospodarki

 zasadniczym jej celem jest identyfikacja głównego trendu

 teoria wykorzystuje średnie giełdowe i indeksy giełdowe

Średnie giełdowe to suma cen wybranych papierów wartościowych

Notowanych na giełdzie podzielonych przez ich ilość
 Teoria Dowa - etapy trendu

Pierwszy etap - akumulacja

Po długotrwałych spadkach inwestorzy rozpoczynają ostrożny

zakup walorów po najniższych cenach od dłuższego czasu

kurs wyhamowuje by w rezultacie zatrzymać się w miejscu

 Teoria Dowa - etapy trendu

Drugi etap - konsekwentny wzrost cen

• Inwestorzy stopniowo przekonują się do wejścia na rynek

• W prasie pojawia się więcej artykułów na temat pozytywnych danych

makroekonomicznych

• Inwestorzy rozpoczynają coraz odważniejsze zakupy

• Kurs stopniowo przyśpiesza by pod koniec tej fazy

odnotować nawet agresywne wzrosty cen
 Teoria Dowa - etapy trendu

Trzeci (ostatni) etap - faza aktywności mniejszych inwestorów

• „Mali inwestorzy”, często słabo wyedukowani nie posiadający

wystarczającego doświadczenia giełdowego dokonują lawinowych
zakupów walorów

• „Duzi inwestorzy” nastawieni na długookresowe lokowanie kapitału

realizują zyski zakupionych na początku drugiej fazy aktywów
 Teoria Dowa - etapy trendu

• Trend główny spadkowy (bessa) dzieli się również na trzy fazy

Według teorii Dowa koniec hossy jest zarazem początkiem bessy.

Masowe zakupy

wzrost

akumulacja
 TEORIA FAL ELLIOTA
• 1930 Ralph Elliott (księgowy na kolei) uznał, że zmiana trendu akcji
jest przewidywalna – powtarzalne wzory i mają wartość
prognostyczną (uzupełnienie teorii Dow’a)
• Rynek podlega powtarzającemu się rytmowi (cyklowi)
pięciofalowego ruchu zgodnie z trendem wzrostowym (5 punktów
wzrostowych) i następujących po nim trzech punktów w falach
spadkowych
• Są dwa typy fal: poruszające i korektywne
• Fale poruszające mają strukturę 5-cio falową a korygujące 3 falową
• - fale 1,3, 5 wpływają na kierunek a fale 2 i 4 są kontrreakcją
• Ralph Elliot „wszystkie fale tego samego stopnia są zależne od
siebie zarówno pod względem czasu jak i ceny”
• formacje fal; 5 punktów fal wzrostu; 3 punkty spadku
 FALE ELLIOTA
Korekta
A
Korekta
5 B

3 4
Korekta
C
1
2

IMPULS KOREKTA
 FALE ELLIOTA
• Fala A może mieć 5 podfal lub 3 fale
• Korekta B zawsze składa się z 3 fal
• Fala 5 powinna być piątą i jest dłuższa
• Ideałem jest, gdy fala 1=5
 TEORIA ELIOTTA

 Najważniejszym elementem teorii jest kształt czyli

formacja fali

 Elementarny wzór to dwuodcinkowy fragment wykresu

składający się z impulsu i korekty
TEORIA ELIOTTA
FORMACJA ELIOTTA RYNKU ROSNACEGO
FORMACJA ELIOTTA RYNKU MALEJĄCEGO
 CIĄGI FIBONACCIEGO
• Teorii fal korzysta - odkryta w XII/XIII w. przez Leonardo
Fibonacciego z Pizzy (Liber Abacci – księga kalkulacji 1202) to
sekwencja liczb. Sekwencja przedstawiona jest jako ciąg
następujących cyfr: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89,144, 233,
377... a kolejne liczby ciągu można łatwo obliczyć, bowiem każda z
cyfr stanowi sumę dwóch poprzednich. (jak rozmnaża się para
królików) – czyli wzrost ekspotencjałowy

• Właściwością przedstawionych liczb w odniesieniu do teorii fal

Elliotta jest spostrzeżenie cyfr 3, 5 i 8, dla dowolnego wyrazu ciągu
Fibonacciego do wyrazu go poprzedzającego wynosi 1,618, stosunek
dowolnego wyrazu ciągu do wyrazu następującego po nim - 0,618,
natomiast stosunek dowolnych wyrazów oddalonych od siebie o dwa
miejsca - 2,618
• Co oznacza 1/1.618=61,8% oraz 1/2.618=38,2% (opór i wsparcie)
• Wtórne punkty wsparcia i oporu to 23,6% oraz 76,4%
• 5=2^2+1^2 zasada trójkąta prostokątnego ten rodzaj trójkąta jest
 GENEZA – ZŁOTA REGUŁA
• Złota reguła 1,61803… dlaczego tak interesuje traderów.
Znana była w starożytnym Egipcie i Pitagorasowi 570-490
pne. Pierwsza definicja pochodziła od Euclidesa 325-265
pne. Lica Pacioli 1445-1517 - Divina Proportione
ilustrowane przez Leonardo da Vinci. Pokazuje jak coś
narasta lub zmniejsza się we wszechświecie. Złota reguła –
czy to system słoneczny, czy spirala huraganu, muszla
ślimaka, Platon 427-347 pne weź linę i podziel ją
nierówno w proporcji 1: 1,61. Tradarzy znają ją jako
Phi=1,618..
• Współczynnik – logos
• AC:AB ma się tak jak AB:BC – 0,618
• geometryczna proporcja 1:3::3:9.
 FIBONACCI GRAPH
• Pokazuje poziomy wsparcia i oporu, sygnalizując
krótkoterminowe zmiany kierunku rozwoju cen
• Zakłada, że ceny po np. ruchu w dół na trochę znowu
rosną – aby dalej spaść
• To bazuje na sekwencji XII w matematyka Leonardo
Fibonacci. Te punkty retracement są: 23,6%, 38,2%, 50%,
61,8%, 76,4% i 100%
• Z liczb 1,1,2,3,5,8,13,21,34,55,89,144,233,377
• Ułamki między tymi liczbami dają: 1, 05, 0,666, 0,6,
0,625, 0,619, 0,618, 0,618
• Przy silnym trendzie odwrócenie jest około 38%, przy
słabym zawrócenie jest około 62%
 CIĄG FIBONACCIEGO

Suma dowolnych dwóch liczb ciągu jest kolejną jego liczbą

1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144 …….

Po kilku pierwszych wyrazach stosunek dwóch dowolnych

kolejnych wyrazów ciągu wynosi w przybliżeniu 0,618

Pomiędzy liczbami oddzielonymi o dwie pozycje stosunek wynosi

2,618 lub odwrotność czyli 0,382

0,618 jest jedyną liczbą która dodana do 1 daje swą odwrotność

0,618 + 1 = 1/0,618
 FIBONACCI GRAPH
Prawdopodobieństwo w górę Prawdopodobieństwo w dół
B
A
38%
62%
50%

62% 50%

38%

A B
 FIBONACCI GRAPH
Kurs
high 50
low 42
różnica 8
Fibonacci 8*fibonacci50-D..
delta kursu 8 0,000 0,00 50,00
0,236 1,89 48,11
0,382 3,06 46,94
0,500 4,00 46,00
0,618 4,94 45,06
0,764 6,11 43,89
1,000 8,00 42,00

38,2 % oraz 61,8% to wsparcie oraz opór

23,6%, 50%, 76,4% to są poziomy wtórne
 FIBONACCI GRAPH
1 1 2 3 5 8 13 21 34

Poprzedni/następny
1
0,667
0,625 0,619
0,615 0,618
0,5 0,600

Następny/poprzedni 1
1,75 1,600
1,615 1,618
1,625
1,667 1,619
2
 TEORIA CAROLANA

T n
29,5 F n

T n-ta liczba ciągu określająca ilość dni

n

F n
n-ta liczba ciągu Fibbonacciego
 TEORIA CAROLANA

 Zmiany tendencji na rynku następują w okienkach czasowych

 Dzień prognozowany oddzielony jest od dnia zmiany tendencji

ściśle określonym czasem

 Wokół każdego prognozowanego dnia rozciąga się tzw. rama czasu

rozpoczynająca się 3 dni przed prognozowanym dniem
i kończąca się 3 dni po
SŁUPKI I ŚWIECE
 TWORZENIE WYKRESÓW
• Słupkowe ( bar charts) – kurs najwyższy,
najniższy, otwarcia i zamknięcia
• Intraday, dzienny, tygodniowy miesięczny,
kwartalny, roczny
 BAR, CANDLE, LOGARITHMIC
• BAR – poziom w wybranym okresie, najwyższy i
najniższy kurs, otwarcie, zamknięcie (skala arytmetyczna,
półlogarytmiczna, log)
• Otwarcie, zamknięcie, najniższy, najwyższy
• Punktowo- symboliczne - Symboliczne X – wzrost, O -
spadek
• Logarytmiczny wykres – pokazuje nie skalę arytmetyczną
lecz logarytmiczną (procentową zmianę)
• Candle – świece, najniższy, najwyższy, otwarcie,
zamknięcie, kolory biały/czarny
• Często dodatkowo słupki wolumenów oraz liczby
otwartych kontraktów
 Jap. If you wish to know the road, inquire of those who have traveled it
Even a thousend mile journey beginns with the first step

CANDLESTICKS
• Japońska analiza techniczna – świece
• Twórca legenda Munehisa Homma – handlował ryżem
około 1700
• Otwarcie, zamknięcie, najwyższy i najniższy oraz kolor
• Wyższe zamknięcie niż otwarcie – biały
• Niższe zamknięcie niż otwarcie – niebieski lub czarny
• Shadow (ekstrema ceny) i real body (część grubsza)
• Ze świec buduje się figury
 FORMACJE ŚWIECOWE
Cechą formacji świecowych są ich odpowiedniki –

formacje zapowiadające wzrost i formacje

zapowiadających spadek
są nazywane odwrotnie, na przykład

gwiazda wieczornej

gwiazda poranna
KONSTRUKCJA ŚWIECY
BIAŁA ŚWIECA CZARNA ŚWIECA

NAJWYŻSZY NAJWYŻSZY

ZAMKNICIE OTWARCIE

OTWARCIE ZAMKNIĘCIE

NAJNIŻSZY NAJNIŻSZY
NAJWYŻSZY
NAJWYŻSZY ZAMKNIĘCIE
OTWARCIE

ZAMKNIECIE OTWARCIE

NAJNIŻSZY NAJNIŻSZY
ZMIANA KIERUNKU
• Zmiana
kierunku ku
górze bullish

• Zmiana
kierunku w dół
bearish
HAMMER MŁOT
FORMACJA MŁOTA
FORMACJA MŁOTA
 HANGING MAN (DOWN)
BIAŁY
LUB
CZARNY
DOJI STAR
• Zmiana
kierunku
(down)

• Zmiana
kierunku (up)
FORMACJA SPADAJĄCEJ GWIAZDY
FORMACJA SPADAJĄCEJ GWIAZDY
FORMACJA SPADAJĄCEJ GWIAZDY
 HARAMI CROSS
Harami Cross

Harami Cross

Harami cros
FORMACJA GWIAZDY WIECZORNEJ
FORMACJA GWIAZDY WIECZORNEJ
FORMACJA GWIAZDY PORANNEJ
FORMACJA GWIAZDY PORANNEJ
 3 BLACK CROWS
Three Black
Crows
 THREE WHITE SOLDIERS
Three white
soldiers
 THREE MOUNTAINS
Three mountains
Odwrotnie – three river bottom
 TOP TOWER
Tower top
Lub
odwrotnie
Tower bottom
 JAP. One arrow is easily broken, but not ten in a bundle

WOLUMENY
• Wolumeny są jak ciśnienie wody w rurach –
im większe tym silniejsze zmiany
• Wolumeny wspierają wnioski analizy
technicznej – potwierdzają ceny
• Zwykle wzrost wolumenu z białą świecą
oznacza wzrost ceny a wzrost z czarną
świecą spadek ceny
CHARTS

WYKRESY
 AKCJOGRAM (wykres liniowy )

• Najprostsza formą przedstawienia danych instrumentu finansowego

• łącząc wartości ceny waloru (np. zamknięcia) powstaje linia prosta.

• przejrzystość

• łatwość interpretacji

• jedyny typ wykresu stosowany w systemie kursu jednolitego.

WYKRES LINIOWY
 WYKRES ŚWIECOWY
elementy świecy:

• - cena otwarcia
• - cena zamknięcia
• - cena maksymalna
• - cena minimalna

Relacja ceny otwarcia do ceny zamknięcia determinuje barwę świecy

• biały kolor korpusu świec wzrostowych
• kolor czarnego korpus, świec spadkowych
WYKRES ŚWIECOWY
 WYKRES SŁUPKOWY

• przekazuje taką samą ilość informacji co wykres świecowy

• zasada budowy analogiczna do świec japońskich – różnica dotyczy
jedynie prezentacji graficznej.
programy transakcyjne oferują możliwość oznaczenia różnymi kolorami

słupków spadkowych, wzrostowych oraz neutralnych

 WYKRESY PUNKTOWO - SYMBOLICZNE

• uwzględniają tylko zmiany cen

• budowane są jako kolumny „x” i „o”

odpowiadające określonym wcześniej ruchom cen

• pozwalają zauważyć wahania w specyficznych okresach

zagęszczeń

• interpretacja ich jest podobna do wykresów słupkowych

• wyjątek stanowi sposób pomiaru wybicia ceny

 WYKRESY KAGI
Do konstrukcji wykresu używa się trzech rodzajów linii

• grubej

• cienkiej

• poziomej (zwanej linią załamania)

ważną rolę odgrywa wielkość odwrócenia (minimalna zmiana ceny)

Umożliwia umieszczenie w następnej kolumnie linii odwrotnej

informującej o zmianie trendu.
WYKRESY KAGI
 WYKRESY KAGI

• Wykres przełamania trzech linii (Three Line Break) składa się z

prostokątów o różnej wysokości umieszczonych w osobnych
kolumnach

• Każdą kolejną linię dodaje się do wykresu po osiągnięciu

kolejnego maksimum lub minimum.

• W sytuacjach gdy cena zamknięcia jest równa z ceną otwarcia

wykres pozostaje bez zmian.
WYKRESY KAGI
 SKALE WYKRESÓW
Do tworzenia wykresów giełdowych stosuje się skale:

• ARYTMETYCZNĄ - ceny oddalone o taką samą jednostkę

• LOGARYTMICZNĄ - odległości pomiędzy jednostkami cenowymi

odpowiadają ich zmianom procentowym
WYKRES LOGARYTMICZNY
• Wykres arytmetyczny – dystans pokazuje
zmianę absolutną wartości
• Wykres logarytmiczny pokazuje - dystans
zmianę procentowa ceny
 WYKRESY
• Pojedynczego instrumentu
• Wielu instrumentów oraz spread między ich
cenami
• Sezonowości
ŚRENIE RUCHOME
 ŚREDNIE RUCHOME
• Średnie ruchome to najstarsze narzędzia analizy
technicznej
• Im dłuższy okres analizy tym mniejszy wpływ na
bieżącą cenę im krótszy tym wpływ większy
• Średnie wygładzają trendy 5 dni, 9, 30, 50 dni,
rzadko 200 dni
• Średnie ruchome pokazują linie wsparcia i oporu
• Złote skrzyżowanie to przecięcie długich i
krótkich średnich ruchomych
 ŚREDNIE RUCHOME
• Średnie kroczące to narzędzia do wygładzania danych w
celu wykrycia trendu – niwelator odchyleń
• Eliminują krótkoterminową zmienność
• Do średnich bierze się zwykle środek dnia
• Często średnie dodatkowo waży się
• Przecięcie średnich – dwóch, trzech
• Średnie wskazują na kierunek ale nie mierzą siły
• Nie pokazują stanu wyprzedania lub wykupienia
• Rodzaje
– Proste (ta sama waga dla każdej ceny)
– Ważone (malejąca waga wstecz dla cen)
– Wykładnicze (daje większą wagę cenom z ostatniego okresu)
 ŚREDNIA RUCHOMA

i n k1
x i

x n
k

x
n kolejna wartość średniej arytmetycznej

x
i kurs i-tego aktywu

k przesunięcie średniej ruchomej

 ŚREDNIA RUCHOMA

generuje dobre sygnały pod warunkiem dobrania

odpowiedniego parametru średniej

• Sygnał kupna (K) zostaje

wygenerowany, gdy linia kursu
przebija od dołu niemalejącą
średnią.

• Sygnał sprzedaży (S)

zostaje wygenerowany,
gdy kurs przebija od góry
nierosnącą średnią.
Prosta
Expotencjałowa

ważona
 ŚREDNIE RUCHOME
• System dwóch średnich ruchomych – długiej i krótkiej
R.Donchian (20 dni i 5 dni)
• Tu max (x dni najwyższe) i min (x dni najniższe); linia
pomarańczowa, linia niebieska.
• System trzech średnich ruchomych długiej, średniej i krótkiej
(R.C.Allen 18, 9, 4 dni)
• System czterech średnich – dwie pary, pierwsza identyfikacja
trendu, druga szybsze - moment inwestycji
• Często różnice stosuje się jako oscylatory
• Czasem stosuje się filtry – nakłada się warunek na zmianę
wartości – aby ignorować przecięcia bez znaczenia
 ŚREDNIA RUCHOMA
• Porównuje się kursy dzienne oraz średnie ruchome
dla 5 i 15 dni. Zielone punkty sugerują zakup a
czerwone sprzedaż waluty
• Zielone punkty, gdy średnia krótsza wyprzedza
średnią dłuższą od dołu (zmiana trendu)
• Czerwone punkty, gdy krótsza średnia przecina
dłuższą średnią od góry (zmiana trendu)
 WYKORZYSTANIE ŚREDNICH

• KOPERTY
• WSTĘGI BOLLINGERA
• FIBUNACCI
• OSCYLATORY
 DYWERGENCJE
• Dywergencja – kiedy cena osiąga maksimum lub minimum
a wskaźnik techniczny np. jakiś oscylator nie
• Pierwotne podstawy z podejścia DOW’a np. różnice
między cenami akcji a indeksami transportu lub produkcji
• Dywergencji można szukać na średnich ruchomych lub na
oscylatorach
• Dywergencje stanowią sygnał zmian
• Dywergencje mogą mieć charakter seryjny np. pojawiają
się trójkątami
• Trudno stwierdzić czy zmiana trendu następuje po jednej,
czy po serii dywergencji
• Np. dywergencje między średnią przemysłową, czy S&P
lub olejem opałowym i ropą etc.
 MOVING AVERAGE
DIFFERENTIALS
• Różnice w średnich ruchomych np. różnica
średniej z ostatnich 4 dni w stosunku do
średniej z poprzedzających 4 dni
• Te dwie linie odejmuje się i to pokazuje
oscylację wokół wartości = 0 i sygnalizuje
zmianę momentu, kiedy przekracza linię 0
• Gdy powyżej 0 moment pozytywny, gdy
poniżej moment negatywny
TRENDY
 TREND
• „Zawsze dokonuje transakcji zgodnie z
kierunkiem trendu”, „Nigdy nie walcz z
trendem”, „Trend jest Twoim
sprzymierzeńcem”
• Kierunek wyznaczają szczyty i dołki
• Trend główny, średni i krótki (DOW)
• Linie oporu (góra) i wsparcia (dół)
 POJĘCIE TRENDU

Trend – linia przebiegająca regularnie,

zmiany zachodzące mają charakter ewolucyjny

a nie rewolucyjny
ZASADA: NIDGY NIE WALCZ Z TRENDEM
Market is never wrong

TRENDY
 Don’t forget old support and resistance levels

ANALIZA TRENDU
• Szczyty, nazywane są poziomem wsparcia a ich
istota określa wysokość kursu walutowego, przy
którym zainteresowanie ze strony kupujących jest
na tyle silne, aby przezwyciężyć presję
sprzedających i w rezultacie powstrzymać spadek.
• Dna - linia oporu, która stanowi poziom cen, gdzie
z kolei presja ze strony sprzedających jest
silniejsza od popytu, co powoduje cofnięcie się
poziomu kursów walutowych
Jap. It is what all eyes see and what all fingers point to

IDENTYFIKACJA TRENDU

wzrostowy spadkowy

Przełamanie trendu Head and shoulders

Rosenberg 1996
TREND ROSNĄCY
TREND MALEJACY
LINIA WSPARCIA
LINIA OPORU
 KANAŁ TRENDOWY

Kanał trendowy to granice w których poruszają się ceny w czasie

Zidentyfikowanie kanału trendowego umożliwia:

 określenie tendencji

 określenie punktów będących sygnałami kupna i sprzedaży

 WSKAŹNIKI ANALIZY
TECHNICZNJ
• Bardziej zaawansowana technika to filtrowanie trendu
• Średnia ruchoma (średnia krocząca) - wskaźnik uzyskany
w efekcie uśrednienia wartości szeregu pierwotnego -
wygładzanie szeregu kursów - określenie kierunku trendu
jak i rozpoznanie sygnałów jego odwrócenia. Główną
wadą zastosowania średniej kroczącej jest jej opóźnienie w
stosunku do ruchu cen. (średnia ruchoma arytmetyczna
(prosta), średnia ruchoma ważona oraz średnia ruchoma
wykładnicza)
• Filtr dziennego zakresu kursów walutowych
• Filtr procentowy (kwotowy)
• Filtr czasowy
 Be a trend follower not a trend predictor
Waiting for the right moment is virtous and essential

ANALIZA TRENDU
• trend wzrostowy, oznaczający sytuację, gdy seria
kształtujących go szczytów i den położona jest
coraz wyżej,
• trend spadkowy – gdy szczyty i dna układają się
stopniowo coraz niżej,
• trend boczny, zwany trendem horyzontalnym,
• konsolidacja lub brakiem trendu, oznacza ułożenie
szczytów i minimów na zbliżonym poziomie
• trendy główne (trendy podstawe), trendy wtórne
(średniookresowe) oraz trendy krótkookresowe
 Szukanie rozwiązania przy pomocy jednego wskaźnika – to jak rozwiązanie problemu
przez odnalezienie świętego Graal’a

ANALIZA TRENDU
• Trend jest definiowany w kontekście czasu
• Średnie kroczące pozwalają stwierdzić, czy
trend jest rosnący, malejący czy boczny
• Szukanie punktów wybicia z kanału trendu
 IZOLOWANIE TRENDÓW
kurs GŁÓWNYCH

Filtr trendu

Long term
Short term

czas
Badania wykazały, że średnia ruchoma dawała 75% rekomendacji ze stratą a 25% z zyskiem
 ANALIZA TRENDU

9 dniowa średnia krocząca

4 dniowa 18 dniowa średnia krocząca

Średnia
krocząca

TREND
SPADKOWY

TREND
BOCZNY TREND
BOCZNY
 KANAŁ TRENDOWY

Kanał trendu to granice, w których poruszają się ceny w czasie

Zidentyfikowanie kanału trendu umożliwia:

 określenie tendencji

 określenie punktów będących sygnałami kupna i sprzedaży

ZNIŻKUJACY KANAŁ TRENDOWY
HORYZONTALNY KANAŁ TRENDOWY
 WACHLARZ
1

Przełamanie 3 linii oznacza najczęściej odwrócenie linii trendu

KANAŁ TRENDU
 LUKI CENOWE
• Luki cenowe to
obszary na wykresie,
w których nie
dokonano żadnych
transakcji
• Luka wyczerpania
• Luka ucieczki
• Luka startu
 TRENDY

KRZYWE PARABOLICZNE
 KRZYWE PARABOLICZNE
• Formuła – Welles Wilder
• Narzędzie do gry z trendem
• Wzór zawiera element czasu
• Krzywe paraboliczne pokazują moment
odwrócenia trendu (moment stop)
• Stop & Reverse – zatrzymaj się i odwróć
…pozycję
• Trzeba wybrać punkt rozpoczęcia analizy
 PTPS: SAR –STOP AND
REVERSAL POINT (SYSTEM
PARABOLICZNY)
• Pozycja jest odwracana, gdy cena sięga linii obrony
• Przyspieszanie linii trendu po wstępnym wolnym okresie
• Kiedy trend zaczyna się punkty SAR poruszają się z
małymi przyrostami, gdy trend stabilizuje się punkty SAR
są odsunięte dalej od siebie. To wynika z acceleration
factor AF. Zaczyna się on od 0,02 i rośnie co Δ= 0,02 do
ekstremum cenowego
• SAR jutro=SAR dziś+AF(najwyższy kurs dziś – SAR
dziś)
• Ten system zakłada, że inwestorzy stosują stop loss
 BLOOMBERG TRENDER
• Wykorzystuje dzienne zmiany zakresu cen i
używa Average True Range oraz nowe szczyty i
dna. Odnosi się Expotential Moving Average, Mid
Point oraz Standard Deviation. Efektem są
wskaźniki trendu podobne do średniej ruchomej
lub Donchian Channels.
• Zielona wskazuje wsparcie, czerwona opór. Gdy
kurs łamie opór to sygnał zakupu
• Zmiana trendu, gdy ceny przetną wsparcie lub
opór
 BLOOMBERG TRENDER
• Najpierw kalkuluje się Expotential Moving
Average (M P) i Expotential Moving
Average (TR) do tego dodaje się lub
odejmuje połowę Expotential Moving
Average(TR) do Expotantial Moving
Average(MP) = Adjusted Modpoint
• Trender kalkuluje odchylenie standardowe i
dodaje +- 1S do ADjusted Modpoint
 BLOOMBERG TRENDER
• W efekcie pokazuje się wsparcie i opór
• Jeżeli na tym samym wykresie zrobi się 3
trendery – krótki, średni i długi to pokazują
się punkty zwrotne trendu
 HURST EXPONENT GRAPH
• KAOS (CHAOS) – używa historycznych cen do predykcji
cen przyszłych przyjmując, że ceny zmieniają się dłużej
niż wynika to z losowości kroczącej
• Pokazuje 3 wykresy: ceny, Hurst exponent, skumulowany
zysk z inwestycji w instrument – sygnał zakupu zielony,
sprzedaży czerwony
• Tu odrzuca się teorię random walk i efektywności rynków
E.Fama, że stare ceny nie mogą być podstawą do
wnioskowania o przyszłych cenach i bazuje się na
wykazywanych statystycznie anomaliach przeczących
teorii rynków efektywnych – Teoria Chaosu – która mówi,
że rynki są dynamiczne, a więc przyszłe zmiany cen mogą
wynikać z dynamiki z przeszłości
• Gdyby teoria portfolio była prawadziwa to Hurst Exponent
powinien wynosić 0,5 – jednak ruchy cen są trwalsze w
czasie
 HURST EXPONENT GRAPH
• Hurst exponent graph mierzy trwałość i nietrwałość ruchów cen
w czasie, a więc prognozuje ceny z persistence trendu
• Trend patrzy wstecz ale persitence (non-linear) w przód
• May Ch.Nonlinear pricing:theory&aplications,Wiley,1999
1
X (t )
aH (at )
1 / aH czynnik skalujacy
X (at ) proces X (t ) przyspiesz any przez czynnik a
gdy random walk H 0,5
gdy wyżyżs seria persistent
gdy mniej antypersistent
 KELTNER BAND
• Oscylator - Chester Keltner – podobnie jak
Bollinger bada odchylenia od średniej (envelope)
• Gdy cena odchyla się od średniej oczekuje się
powrotu
• Górna granica to 10 dni średnia ruchoma + 10 dni
średnia ruchoma różnicy najwyższy – najniższy
kurs
• Dolna granica to 10 dni średnia ruchoma - 10 dni
średnia ruchoma różnicy najwyższy – najniższy
kurs
 PASMO BOLLINGER
• John Bollinger band – pokazuje punkty wsparcia i oporu ze
zmienności cen akcji (odchylenie standardowe), czyli liczy
odchylenia standardowe od średniej ruchomej (zwykle 2
odchylenie standardowe) czyli 95%, że kurs zostanie w
paśmie
• Gdy mniejsza zmienność pasmo jest węższe, gdy większa –
pasmo szersze
• Zwykle dwa odchylenia standardowe a średnia ruchoma dla
20 dni
• Często używane z Relative Strength Index RSI lub Moving
Convergence/Divergence
• J.Bollinger sugerował, że duża zmiana ceny poprzedzana
jest przez okres bardzo małej zmienności
 sprzedaj

kupuj
 PRZYKŁADOWY CZAS
WYBICIA Z KANAŁU
RYNEK DNI RYNEK DNI

KAKAO 18 SOJA 57

KUKURYDZ 38 PSZENICA 22
A
CUKIER 40 WIEPRZOWI 38
NA
BAWEŁNA 70 OLEJ 42
SOJOWY
SREBRO 4 WOŁOWINA 13

MIEDŹ 29 SKLEJKA 48
 ACCUMULATION
DISTRIBUTION OSCILLATOR
• ADO – używa analizy zmian RSI - relative
strenght index, do określenia kierunku
• Dodaje do dystansu open to high low to
close, dzieli się przez 2 i mnoży przez 100
• Zmiany między 100 a 0.
• Kierunek dół lub góra pokazuje wcześniej
możliwą zmianę trendu
• Gdy wartość średnia to trendu boczny
 AUTOREGRESJA
• Wsparcie lub opór kalkuluje się dodając i
odejmując dwa odchylenia standardowe
(95% prawdopodobieństwa w rozkładzie
normalnym)
• Gdy cena przebija limity indykacja zmiany
trendu np. ponad +2 S oznacza wzrost
popytu przy niedostatecznej podaży
 WSKAŹNIKI ANALIZY
TECHNICZNEJ & OSCYLATORY
 WSKAŹNIKI ANALIZY
• TECHNICZNEJ
Oscylator - matematycznie określona miara impetu rynkowego,
a więc tempa, w jakim rynek przyspiesza bądź zwalnia, będąca
pomocną w określaniu z wyprzedzeniem przyszłych zmian
kursów walutowych i identyfikacji punktów zwrotnych na
rynku.
• Pokazuje nie na wartość kursu ale na jego zmianę – a więc może
mieć wartości dodatnie i ujemne
• Moment czyli sygnał to przejście przez oś 0
• Oscylatory mają charakter pomocniczy
• Zastosowania – kiedy osiągają skrajne wartości – rynek
wykupiony (góra) lub wyprzedany (dół)
• Kiedy dywergencja, czyli rozbieżność między oscylatorem a
ruchem cen
• Przecięcie poziomu 0
 OSCYLATORY
• Wyróżnia się wskaźnik siły względnej RSI
(ang. relative strenght index), oscylator
MACD (ang. moving average convergence
divergence), wskaźnik zmian ROC (ang.
rate of change), oraz momentum
 RSI (Relative Strength Index)

(wskaźnik relatywnej siły)

Nazywany wskaźnikiem wewnętrznej

siły akcji.
100
RSI 100
1 RS
Pokazuje stan rynku z punktu widzenia
sił popytu i podaży.
średni wzrost kursu z k dni
Wzmocnieniem sygnałów jest RS= ---------------------------------
wzajemne położenie linii wskaźnika średni spadek kursu z k dni
i linii sygnałowej
 RSI

• Sygnał kupna (K) zostaje

wygenerowany przy wzroście
wskaźnika ponad poziom
wysprzedania.

• Sygnał sprzedaży (S) zostaje

wygenerowany przy spadku
wskaźnika poniżej poziomu
wykupienia.
 RELATIVE STRENGTH INDEX
• Indeks siły względnej – oscylator (waha się od 0-100)
• RSI – pokazuje historyczną relację cena/zysk – bierze się ceny
zamknięcia oraz yields – trochę jest to jak analiza czynnika dla
futures prices (opr. Welles Wilder 1978)
• Liczy się ile razy poruszał się od średniej w górę i od średniej
w dół np. W ciągu 14 dni 10 w górę 4 w dół
• RSI mierzy szybkość kierunkowej zmiany cen, szybki wzrost
w górę może sugerować nadmiar zakupu (RSI>70%), gdy
RSI<30% sugeruje nadmiar sprzedania
• Powyższe daje sygnał do sprzedaży lub zakupu
100
RSI 100
srednia w góre
1 { RS}
srednia w dol
sredni wzrost w gore np14 dni
RS
sredni spadek 14 dni
 RELATIVE STRENGTH
INDICATOR
• Wykresy mogą być tygodniowe dla długich
trendów
• lub
• Dzienne: Relative Strength RS= (średnia 14
dni closes up)/(średnia 14 dni closes down)
 sprzedaj 70

kupuj Załamanie 30
ruchu
 RELATIVE STRENGTH
ANALYSIS
• Analiza zachowania akcji w stosunku do
benchmarku np S&P-500
• Czy akcje przebijają indeks, czy leżą
poniżej indeksu
• Linia trendu pokazuje wsparcie i opór F
 STOCHASTIC
• George Lane 50-te- Oscylator stochastyczny bada relacje nadwyżki
zakupu do nadwyżki podaży – pozwala identyfikować swing w
kursach
• TASC GRAPH – mierzy szybkość zmiany cen dla identyfikacji
nadmiaru zakupu lub sprzedaży
• Są dwie linie %K (raw stochastic) oraz %D (średnia ruchoma ze
średnich ruchomych)
• Analizuje różnicę w średnich ruchomych np. 4 dni (last close i low
price z N dni) =K%
• K%=[(close)-(low z N)]/[(high z N)-(low z N)]
• D% wygładza trend dla ilości w danym okresie
• DS.% średnia ruchoma z D%
• DSS% średnia ruchoma z DS.%
• 70% lub 80% (%K) oznaczać będzie overbought, 20% lub 30% (%D)
oversold
 %K

Przecięcie lewostronne Przecięcie prawostronne

K% szybciej niż D% K% wolniej niż D% Kolano – silny Łokieć – słaby
rynek rynek

Szczypce zapowiedź Hak zagięcie K%

Przecięcia D% z K% Poprzedzające przecięcie
STOCHASTIC

70

30
 WILIAMS %R
• Należy do rodziny oscylatorów stochastycznych
• WLPR = Larry Wiliams %R służy badani nadmiaru sprzedaży
lub kupna - oscylator
• Kalkuluje różnicę między ostatnią ceną closing a najwyższą z
najwyższych relatywnie do rozpiętości cen w okresie – R
zmienia się od -100 do 0
• Nadmiar zakupu gdy >-20
• Nadmiar sprzedaży gdy <-80
• Prównanie Williams %R z ceną daje też możliwość
identyfikacji zmiany momentu

(najwyzsza cena w okresie dzis clo sin g ) * 100

Williams % R
(najwyzsza cena w okresie najniżajn cena w okresie)
WILLIAMS %R
 MOVING AVERAGE
CONVERGENCE/DIVERGENCE
• Opracował Gerald Appel 1979- MACD indicator/oscylator
mierzy ekspotencjałowo ochylenia cen w krótkim okresie
lub tzw. Strukturalne zmiany w trendzie
• 2 linie zestawiane z 3 ekspotencjałowych średnich
ruchomych
• Pierwsza różnica ekspotencjałowych średnich ruchomych
dla 26 i 12 dni
• Druga powstaje ze średniej ruchomej ekspotencjałowej 9
dni (linia sygnałowa) minus linia pierwsza
• Wartość wykładników 0,15, 0,075 0,2 (9dni)
• Przecięcia są wskazaniami do transakcji
 MACD (Moving Average Convergence Divergence)

(zbieżność i rozbieżność średnich ruchomych)

Jest jednym z najczęściej używanych MACD x k1 x k 2 lub MACD x k1 x k 2

wskaźników. Jego popularność wynika
z możliwości wykorzystania wskaźnika x k1 , x k 2 średnie wykładnicze
zarówno w okresie stabilizacji jak i
wzrostów czy spadków cen. x ne xn 1
2 2
xn
k k
Wskaźnik
- rosnący powyżej zera świadczy x ne wielodniowa średnia wykładnicza
o rynku wzrostowym.
wielodniowa średnia arytmetyczna
xn
- malejący poniżej zera świadczy
o rynku malejącym xn cena akcji na n-tej sesji
 MACD

Za linię równowagi dla MACD

przyjmuje się poziom zerowy.

Sygnał kupna (K) zostaje

wygenerowany, gdy MACD
przebija od dołu niemalejącą
linię sygnałową.

Sygnał sprzedaży (S) zostaje

wygenerowany, gdy MACD
przebija od góry nierosnącą
linię sygnałową .
 MOVING AVERAGE
CONVERGENCE/DIVERGENCE
 REX OSCYLATOR
• Mierzy zachowanie rynku w pobliżu otwarcia – rozstęp
najwyższych i najniższych wartości tego samego słupka
• Najwyższa wartość minus zamknięcie
• Duża rozbieżność wskazuje na słabość wskaźników (i
rynku)
• REX to jest średnia ruchoma n okresów TVB
• True Value Bar wskazuje jak zdrowy jest rynek. Wskaźnik
może pokazywać jak buduje się przełamanie trendu
• TVB= (close-Low)+(close-Open)-(high-close ,lub:
• =3*close-(Low+Open+High)
 WSKAŹNIKI ZMIENNOŚCI
• Wiele wskaźników pokazuje zmienność – nawet
takie jak RSI, DMI,CSI, krzywe paraboliczne etc.
• Podstawą jest badanie zakresu zmiany – np.
Wilder True Range
– Maksimum- minimum
– Wczorajsze zamknięcie – dziś maksimum
– Wczorajsze zamknięcie – dziś minimum
• Po uśrednieniu z kilku dni – Average True Range
 WSKAŹNIK RUCHU
KIERUNKOWEGO - DI
• J.Welles Wilder Jr New Concepts in Technical Trading Systems, 1978
• DI – dla trendu wzrostowego maksimum cenowe dziś > od maksimum
cenowego wczoraj
• DI - dla trendu spadkowego, gdy cena dziś jest niższa od najniższej
wczoraj
• Directional movement DM – wartości +DM i –DM są uśredniane i
dzielone przez wartość prawdziwego zakresu zmiany

+DM

-DM

T1 T2
 DIRECTIONAL MOVEMENT
INDICATOR – DMI WSKAŹNIK
KIERUNKU
• Twórca J.Welles Wilder – współczynnik mierzy
kierunkowe zmiany cen. Zakłada się, że wzrost jest
wtedy, gdy kurs z dziś jest wyższy niż kurs z
minionych dni. I odwrotnie z trendem w dół.
• ( srednia z DM dla N dni wstecz )
DMI
( srednia z True Range)
TR najwiek sza wartosc z :
najwyzszy k urs dnia najnizszy k urs dnia
roznica najwyzszy dzis a k urs zamk niecia wczoraj
roznica najnizszy dzis a zamk nieciewczoraj
DM pozytywny ruch k ierunk owy
Dla DM :
( srednia z DM dla N dni wstecz )
DMI
( srednia z True Range)
 DIRECTIONAL MOVEMENT
INDICATOR – DMI WSKAŹNIK
•
KIERUNKU
Wilder, J,Wells:New concepts in Technical Trading Systems, Greensboro,
Trend Research,1978
• W uproszczeniu Wilder sugeruje:
• kupować, gdy linia indeksu +DMI zielony przecina w górę indeks –DMI
czerwony
• Sprzedawać, gdy +DMI zielony przecina od dołu czerwony

• Average directional movement index ADXR mierzy siłę trendu a nie

kierunek (poziom wyższy od 15 oznacza wystepowanie trendu)
• Oblicza się dwa wskaźniki: sumy DIsum oraz różnice DIróż
• DX=(DIróż / DIsum )*100
• ADX to linia średniej 14 dni z +DMI minus –DMI
• ADX ponad 20 sugeruje trend poniżej zmianę
DMI
 AVERAGE TRUE RANGE
• Oscylator Welles Wilder:
• Bierze pod uwagę największą z 3 wartości:
– Najwyższa minus najniższa
– Najwyższa dziś minus wczorajsze zamknięcie
– Najniższa dziś minus wczorajsze zamknięcie
• ATR jest potęgową średnią. Bada szczyty i dna
• Wilder proponował średnią 14 dni – dziś się
stosuje 2 do 9 dni – system dla krótkiego okresu
• Dobrze wyrażać w % zmiany
 FEAR & GREED
• To jest Average True Range oraz nowe szczyty i dna dla
danych dni w stosunku do poprzedniego dnia. Ten
oscylator wskazuje zmienność cen wspomagającą okresy
byka i niedźwiedzia. Dyskontuje nowe informacje
napływające od zamknięcia wczoraj do otwarcia dziś
• Czyli spread średniej ruchomej True Range dni w górę
oraz True Range dni w dół
• Zielony (greed) wskazuje, że byki kontrolują, a czerwony
(fear), że niedźwiedzie
• Litera A oznacza ALERT – zmiana sentymentu
• Analiza dłuższa to 7-10 dni, krótka 2-4 dni
 FEAR & GREED
• Kupuj, gdy czerwony zamienia się w
zielony – odwrotnie sygnał sprzedaży
• Odwrócenie trendu, gdy FEAR jest najniżej
a cena bieżąca wyżej i odwrotna zmiana dla
zielonego GREED
• Gdy FEAR lub GREED wystrzela najwyżej
to sygnał zmiany trendu
COMMODITY CHANNEL INDEX
• Indeks kanałowy (Donald Lambert 1980)
• Wiąże wskaźnik z teorią cykli
• Oscylator CCI mierzy odchylenie kursu od średniej ceny –
sygnały odchylenia
• Oscyluje +-100, ponad 100 nadmiar kupna poniżej -100
nadmiar sprzedaży
• Złożone liczenie (cena najwyższa, najniższa, zamknięcia
/3), później średnie odchylenie od wartości kroczącej, dalej
mnożona przez stałą Lamberta, dzielona przez różnicę
zwykłej średniej i 3 cen z dziś
• Stała Lamberta powoduje, że 70-80% oscyluje między +-
100
 WSKAŹNIK ZMIAN – RATE OF
CHANGE - ROC
• Podobny wskaźnik do impetu
• ROC=100*Pt/Pt-n
• Poziom 100 wyznacza poziom referencyjny
• Sygnały przecięcia trendu z linią 100
 RATE OF CHANGE - ROC
• Stopa zmiany kursu – pokazuje zmiany, które
wyławiają momenty zmiany kierunku przyrostu
lub spadku kursu wskazując na kupno lub
sprzedaż
• Inny wariant (Bloomberg)
• ROC=(close dziś-close*ilość dni
wstecz/close*ilość dni wstecz)*100
• Wartość dodatnia wskaźnika oznacza wzrost
kursu, negatywna spadek (absolutne wartości)
 ROC (Rate of change)
wskaźnik szybkości zmian

ROC x n
1 100 %
Jest miarą tempa ewolucji kursu akcji x n k

Ma co najmniej dwa zastosowania:

x n cena akcji na n-tej sesji
 wyznacza poziom wykupienia i
wyprzedaży x cena akcji na sesji
n k
o k wcześniejszej od n
 umożliwia badanie dynamiki wzrostu
(spadku) kursów
 ROC
obok MACD najczęściej używany wskaźnik analizy technicznej.

Do analizy tego wskaźnika

Konieczne jest wyznaczenie
poziomów: wykupienia i wysprzedania

Poziomy te powinny być tak

wyznaczone, aby w obszarze
między nimi znajdowało się
ok.90% przebiegu wskaźnika.

Górne ograniczenie obszaru -

poziom wykupienia,

Dolne ograniczenie obszaru –

poziom wysprzedania.
ROC
 RELATIVE PERCENT GRAF
• Pokazuje zmiany procentowe tempa
wzrostu
 MOMENTUM
• Wskaźnik Momentum bada zmianę netto
ceny w różnych punktach wykresu
• Pomarańczowa linia liczy cenę zamknięcia
dziś i 10 dni wstecz
• To konfrontuje się z 5 dniową średnią
ruchomą linii Momentum
• Ich przecięcie jest sygnałem, albo
sentymentu byka, albo niedźwiedzia
 OSCYLATOR ŚREDNICH

Przecięcie poziomu zera jest równo-

znaczne z przecięciem się OS x n x k

odpowiednich średnich.
x k

W praktyce sygnały te są spóźnione.

x
n
średnia okresowe
Linie sygnałowe oznaczają linie
wykupienia i wysprzedania. x
k średnia okresowe

k>n
 OSCYLATOR CHAIKIN
• Oscylator Marc Chaikin – oscylator średnich ruchomych wskaźnik
akumulacja/dystrybucja – bada relację wolumenów i cen
• Założenie - wzrost wolumenów potwierdza trend
• Krzywa CHKO =ADL= {[(close-low)-(high-close)]*volume}/(high-
low)
• Chaikin oscylator=(3 dniowa średnia ruchoma ADL) – (10 dniowa
średnia ruchoma ADL)
• Marc Chaikin interpretował – zmiana, gdy zmieniała się relacja cena
wolumen
• Akumulacja – gdy przekraczano punkt średni i dystrybucja, gdy dana
akcja schodziła poniżej punktu średniego
• Wzrost wolumenu sprzyjał wzrostowi cen, a spadek spadkowi
• Kupować, gdy cena przebija 14 dniową średnią}
Tu słupki wolumenów dla akcji
Dla kursów walut brak
f
 ON BALANCE VOLUME
• Joe Granville – teoria wolumeny mierzą
aktywność i wskazują na sentyment rynku
• Duży wolumen zakończony wzrostem oznacza
byka
• Duży wolumen zakończony spadkiem oznacza
byka
• Konstrukcja wskaźnika, gdy dzień kończy się
wzrostem wolumeny kumuluje się, gdy spadkiem
wolumen się odejmuje
 OBV (On Balance Volume)

(wskaźnik bilansu, siła bilansu, równowaga wolumenu)

Wadą OBV jest brak informacji Obrót z każdej sesji giełdowej

o popycie i podaży popartych siłą jest kumulowany
nabywczą w momencie gdy rynek na plus lub minus
jest zrównoważony w zależności od tego
czy cena akcji
wzrosła czy spadła
 VOLUME
• Interpretacje:
• Wzrost wolumenu i cen = silny wzrost
• Wzrost wolumenu i spadek cen = silny
spadek
• Spadek wolumenu i wzrost cen = słaby
wzrost
• Spadek wolumenu i cen = słabe
wycofywanie
 VOLUME
• Histogram aktualnego wolumenu w
porównaniu ze średnim wolumenem z
ostatnich x lat
• Zielone – większe wolumeny, czerwone
mniejsze od średniego
BLOOMBERG
DEMARK INDICATORS
 DEMARK WSKAŹNIKI
• Tom DeMark szukał metod momentu
zmiany trendu spadkowego i antycypacji
zmiany
• Najpopularniejsze TD Sequential, miał
sygnalizować koniec trendu
• Jest około 25 wskaźników TD
SUPPORT & RESISTANCE
 PIVOT GRAPH
• PIVG – wskazuje na opór i wsparcie
• Używany przez handlujących futures
• Bada się punkty PIVOT i relację, gdzie jest
rynek w stosuku do tych punktów resistance
& support (R1,R2..S1,S2)
 OPPENING RANGE
• Wskaźnik, który pokazuje budowanie się popytu i
podaży
• Dwie linie
• Zielona najwyższe punkty z pierwszych 5 słupków
danego dnia
• Czerwona najniższe punkty z pierwszych 5
słupków danego dnia
• Co dziesięć minut przesuwa linie po nowych
transakcjach
SEASONALITY
FINANCIAL RATIOS
ICHIMOKU

LUB CLOUD CHART

 ICHIMOKU
• Tajemnica Zachodniej analizy technicznej preferowana
przez Azjatów
• Azjatyckie podejście Kung Fu pokazuje różne style – Biały
Żuraw, Pijana Małpa etc
• Ichimoku to jak stanie na szczycie góry i obserwowanie
rynku – lecz zamiast ciosów używa się średnich
ruchomych i przesunięć
• „Kupuj, gdy cena jest ponad chmurami a słońce świeci
jasno”
• „Sprzedawaj, gdy cena nie ma wsparcia gór i pada deszcz”
• Ichimoku = „Spojrzenie człowieka z gór” opisał w 1969
Goichi Hosoda w podręczniku ale teoria była już znana
 ICHIMOKU
• Basowe sygnały kupuj/sprzedaj
• 7 linii:
– Czerwona – conversion line
• =(highest high+lowest low)/2 ostatnie 9 dni
– Zółta – base line
• = (highest high +lowest low)/2 ostatnie 26
– Szara – lagging span
• = closing price 26 dnie wcześniej
– Pomarańczowa – leading span 1
• = (base line + conversion line)/2 na 26 dni naprzód
– Zielona – leading span 2
• =(highest high + lowest low)/2 przesunięte 26 dni naprzód
– Cloud
• Powierzchnia niebieska
– Proce – wykres świecowy
 ICHIMOKU CHARTS
• Tworzy wykres z 26 dni w przeszłości i 26
dni przyszłych wokół ceny bieżącej
• Wykresy Ichimoku są kombinacją
indykatorów trendu
• Linia konwersji, gdy różowa przecina żółtą
• Lagging span, gdy szara przecina linię ceny
• Gdy linia ceny przecina Cloud (niebieską)
 ICHIMOKU
• CONVERSION LINE przekraczana od góry przez
BASE LINE kupuj – odwrotnie sprzedaj
• LAGGING SPAN > CLOSING PRICE kupuj
• CLOUD gdy LEADING SPAN 1 jest ponad
LEADING SPAN 2 to jest sygnał wzrostu runku,
odwrotnie spadku
• Do tego wykres świecowy oraz figury DOJI,
HAMMER, STAR etc
 McCLELLAN OSCILLATOR
• Stworzony przez Sherman McClellan – różnica
między rosnącą i malejącą ilością emitowanych
akcji danej spółki
• Pokazuje ilość akcji w celu określenia siły lub
słabości akcji
• Silny byk to dużo akcji i mały ruch cen w górę
• Słabnący byk to mała ilość akcji ale duży wzrost
ceny – wrażenie silnego wzrostu
 MONEY FLOW
• Bazuje na teorii, że cena rośnie z napływem
pieniędzy
• Bada się:
• Góra= cena * wolumen oraz napływ
pieniądza
• Dół= cena * wolumen minus napływ
pieniądza
 IMPET
• Prosty wskaźnik – prosty, daje wskazanie trendu
ale i szybkości wykupienia lub wyprzedzenia
rynku
• Cena dziś minus cena zamknięcia przed n-dni
• Pokazuje linię trochę jak oscylator – po obu
stronach zera (przecięcie linii zera od dołu lub z
góry)
• M=Pt-Pt-n
• Mniejsze różnice cen oznaczają zwolnienie
impetu, większe oznaczają siłę trendu
KOPERTY - MOVING AVERAGE
ENVELOPES
• Najprostsza to średnia ruchoma otoczona
wstęgami odchylającymi się o określony procent
(np. średnia 10 dni +- 5%
• Analizuje oczekiwany zakres kursu bazując na
volatility
• Czyli procent ponad i poniżej średniej ruchomej to
tworzy kopertę
• Teoria – nadpobudliwi gracze przekraczają
nadmiernie granice, później następuje odwrót
• Analizuje się miejsce wybicia z koperty
FORMACJE
 FORMACJE
• “Formacja” to pewien wzorzec, którego
wyszukiwanie i interpretacja należy do
klasycznych narzędzi analizy.
• Formacje zapowiadające odwrócenie trendu -
formacja głowy i ramion, formacje podwójnych i
potrójnych szczytów i den, formacja V oraz
formacja spodka.
• Formacji zapowiadające kontynuację trendu -
formacja trójkąta, formacja prostokąta, formacja
chorągiewki, formacja flagi oraz formacja klina.
 CHARTY-WZORY-FIGURY
• Flaga
• Fan wachlarz - łączy się najwyższe i
najniższe punkty
• przełamanie
• zagięcie linii trendu (SPODECZEK)
• kanał trendu
• formacje oporu i oparcia (support &
resistance)
 CHARTY-WZORY-FIGURY
• Potrójne szczyty
• Potrójne dna
• Podwójne szczyty
• Podwójne dna
• Trójkąty
 GŁOWA I RAMIONA

Stosowana przy podjęciu decyzji sprzedaży

Czas formowania od kilku tygodni

do kilku miesięcy

Sygnałem sprzedaży jest wybicie w dół przez

linię szyi

Wielkość ruchu cen po wybiciu z formacji

(mierzona od punktu wybicia – W )
powinna być co najmniej równa
wysokości głowy ponad linię szyi
 GŁOWA I RAMIONA (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje –

sprzedaj, jeśli cena spadnie
przynajmniej 3% poniżej linii szyi
 ODWRÓCONA GŁOWA I RAMIONA

Stosowana przy podjęciu decyzji kupna

Czas formowania od kilku tygodni

do kilku miesięcy

Sygnałem kupna jest wybicie w górę

przez linię szyi

Wielkość ruchu cen po wybiciu z

formacji (ponad punkt wybicia W )
powinna być co najmniej równa
wysokości głowy mierzonej od linii
szyi
 ODWRÓCONA GŁOWA I RAMIONA (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje: sprzedaj na wybiciu w górę i odkup jak poniżej

Jeśli nie posiadasz akcji:
kupuj, na korekcie po wybiciu w górę
(potwierdzonym wzrostem wolumenu)
na jednym z poniższych poziomów:

• 40% korekta ruchu od dna prawego

ramienia (P) do szczytu po wybiciu Max

• Linia wyznaczona przez dna głowy (G

i prawego ramienia (P)

• linia szyi
(w zależności, który zostanie osiągnięty
wcześniej )
FORMACJA LITERY V i OWRÓCONEJ LITERY V

 Najprostszy rodzaj formacji

 Są często składowymi innych formacji
 Bardzo ryzykowne do interpretacji

Formacja V może zapowiadać wzrost

notowań gdy prawe ramię przebije
linie oporu

Odwrócone V może oznaczać spadek

notowań gdy prawa noga przebija linię
wsparcia
FORMACJA PODWÓJNEGO SZCZYTU
I PODWÓJNEGO DNA

gdy kurs po wspięciu się w formacji M

na drugi wierzchołek spada poniżej linii
wsparcia (miedzy wierzchołkami) to jest
to sygnał sprzedaży

jeżeli po osiągnięciu drugiego dna kurs

wzrośnie przebijając o 3% linie oporu
poprowadzona na poziomie szczytu
formacji W jest to sygnał kupna akcji.
 FORMACJA W
występuje w końcowej fazie długo- lub średnioterminowej zniżki

Stosowana do podjęcia decyzji kupna

Czas formowania – kilka tygodni

Sygnałem kupna jest wybicie ponad

maksymalny poziom pomiędzy dnami (2)

Czasami po wybiciu następuje korekta w

dół (oznaczona kolorem zielonym).
 FORMACJA W (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje:

• sprzedaj na wybiciu w górę i
odkup akcje na korekcie po
wybiciu

• jeśli nastąpi przebicie w dół

poziomu dna (D) sprzedaj
natychmiast

Jeśli nie posiadasz akcji:

• kupuj dopiero po wybiciu w górę
(potwierdzonym wzrostem wolumenu
obrotów)
 FORMACJA M
występuje w końcowej fazie długo- lub średnioterminowej zwyżki

Stosowana przy podjęciu decyzji sprzedaży

Czas formowania kilka tygodni

Sygnałem kupna jest spadek poniżej

minimalnego poziomu pomiędzy szczytami

Sygnał sprzedaży zostaje wygenerowany

po przebiciu w dół minimum cenowego(2)
pomiędzy szczytami
 FORMACJA M (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje -

• sprzedaj natychmiast po przebiciu

poziomu dna pomiędzy szczytami (Min)
 FORMACJA BAZY I SPODECZKA

Stosowana przy podjęciu decyzji kupna

Czas formowania od kilku tygodni

do kilku miesięcy

Sygnałem kupna jest wybicie ponad

górne ograniczenie formacji

Im dłużej kształtuje się baza, tym

większy powinien być ruch cen,
po wybiciu.
 FORMACJA BAZY I SPODECZKA (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje –

• sprzedaj na wybiciu w górę i odkup akcje

na korekcie po wybiciu

• jeśli nastąpi wybicie w dół sprzedaj

natychmiast

Jeśli nie posiadasz akcji –

• kupuj dopiero po wybiciu w górę

(potwierdzonym wzrostem wolumenu
obrotów) na korekcie po wybiciu
 FORMACJA ODWRÓCONEGO SPODECZKA

jedna z rzadziej występujących formacji

Stosowana przy podjęciu decyzji

sprzedaży

Czas formowania kilka miesięcy

Sygnał sprzedaży przebicie

dolnego ograniczenia formacji;

poziom ten jest określony przez

lewą cześć spodka wykształconą
przy stosunkowo niskich obrotach
FORMACJA ODWRÓCONEGO SPODECZKA (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje:

• jeśli nastąpi wybicie w dół

z formacji sprzedaj natychmiast
 TRÓJKĄT ZWYŻKUJĄCY

Stosowany przy podjęciu decyzji kupna

Czas formowania od kilku tygodni

do kilku miesięcy

Sygnałem kuna jest wybicie ponad

górną krawędź; wybicie powinno nastąpić nie
później niż 25% przed jego końcem licząc od
początku formacji (P) tj. pierwszego punktu
zwrotnego do przecięcia ramion trójkąta (K).

Wielkość wzrostu cen po wybiciu z trójkąta

powinna być co najmniej równa wysokości
formacji mierzonej w drugim punkcie
zwrotnym
 TRÓJKĄT ZWYŻKUJĄCY

Stosowany przy podjęciu decyzji kupna

Czas formowania od kilku tygodni

do kilku miesięcy

Sygnałem kuna jest wybicie ponad

górną krawędź; wybicie powinno nastąpić nie
później niż 25% przed jego końcem licząc od
początku formacji (P) tj. pierwszego punktu
zwrotnego do przecięcia ramion trójkąta (K).

Wielkość wzrostu cen po wybiciu z trójkąta

powinna być co najmniej równa wysokości
formacji mierzonej w drugim punkcie
zwrotnym
 TRÓJKĄT ZWYŻKUJĄCY (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje:

• przy wybiciu w górę sprzedaj na wybiciu i odkup
akcje na korekcie (potwierdzonym wzrostem
wolumenu obrotów)
• jeśli nastąpi wybicie w dół z formacji
uważaj na inne sygnały sprzedaży i jeśli wystąpią
sprzedaj natychmiast

Jeśli nie posiadasz akcji:

• kupuj dopiero na korekcie po wybiciu w górę
(potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów)
Uwaga: Bardzo ważne jest, żeby wybicie nastąpiło w
określonym czasie (nie później niż 25% przed
końcem trójkąta, najlepiej w okolicach 2/3
długości formacji)
 FORMACJA TRÓJKATA ZNIŻKUJĄCEGO
Stosowany przy podjęciu decyzji sprzedaży

Czas formowania od kilku tygodni

do kilku miesięcy

Sygnał sprzedaży jest przebicie dolnej

krawędzi; wybicie powinno nastąpić nie
później niż25% przed jego końcem licząc
od początku formacji (P) tj. pierwszego
punktu zwrotnego do przecięcia ramion
trójkąta (K).

Wielkość spadku po wybiciu z trójkąta

powinna być co najmniej równa
wysokości formacji mierzonej w drugim
punkcie zwrotnym
 FORMACJA TRÓJKATA ZNIŻKUJĄCEGO (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje –

• sprzedaj natychmiast jeśli nastąpi

wybicie w dół z formacji
FORMACJE ZAPOWIADAJĄCE KONTYNUACJĘ TRENDU

Do tej grupy formacji zalicza się formacje:

 Klina
 Flagi
 Chorągiewki
 Diamentu
 KLIN ZWYŻKUJĄCY

Stosowany przy podjęcie decyzji sprzedaży

Czas formowania 1-3 miesiące

Sygnałem sprzedaży jest wybicie w dół

przez dolną krawędź

Wybicie z klina (W) powinno nastąpić nie

wcześniej niż 30% przed jego końcem

(początek i koniec określają: pierwszy

punkt - P zwrotny oraz wierzchołek - K)
 KLIN ZWYŻKUJĄCY (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje -

sprzedaj po wybiciu w dół
 KLIN ZNIŻKUJĄCY

Stosowany przy podjęciu decyzji kupna

Czas formowania 1-3 miesiące

Sygnałem kupna jest przebicie górnej

krawędzi klina; wybicie z klina (W)
powinno nastąpić nie wcześniej niż 30%
przed jego końcem (początek i koniec
określają: pierwszy punkt - P zwrotny
oraz wierzchołek - K)
Powinno to być potwierdzone przez
wyraźny wzrost wolumenu obrotów.
 KLIN ZNIŻKUJĄCY (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje:

• sprzedaj na wybiciu w górę i odkup akcje na
korekcie po wybiciu

Jeśli nie posiadasz akcji:

• kupuj dopiero na korekcie po wybiciu w górę
(potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów i
w odpowiednim czasie)

Poziom bezpieczeństwa można wyznaczyć

na wysokości wierzchołka klina.
 FLAGA

Stosowana do podjęcia decyzji kupna lub sprzedaży

(początek formacji oznaczono literą P, koniec literą K)

Czas formowania ok. 3 tygodnie

Sygnał kupna: pełne ukształtowanie

formacji po zwyżce
Sygnał sprzedaży: pełne
ukształtowanie formacji po spadku

Zasięg ruchu po wybiciu powinien

być co najmniej równy wielkości
ruchu dojścia do niej, mierzonego
od jakiegoś punktu charakteryst.

np. od wybicia z poprzedniej formacji

bądź przebicia poziomu oporu
 FLAGA (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje - sprzedaj, jeśli

Flaga z dojściem od dołu (rys. 1)

• wybicie nie nastąpiło w ciągu 4 tyg. od
początku formacji
• w obrębie formacji wystąpił wyraźny
wzrost wolumenu podczas ruchu,
który nie doprowadził do wybicia
• wybicie nie nastąpiło w ciągu 3 tyg.
od początku formacji a wolumen nie
zachowuje się zgodnie z teorią
• jeśli nastąpi wybicie w dół sprzedaj
natychmiast

Flaga z dojściem od góry (rys. 2)

• sprzedaj po ukształtowaniu się formacji
(jeszcze przed wybiciem)
 FLAGA (Taktyka gry) c.d.

Jeśli nie posiadasz akcji - kupuj jeśli

Flaga z dojściem od dołu (rys. 1)

po ukształtowaniu się formacji przy
dobrym układzie wolumenu obrotów
nie czekając na wybicie w górę
(jeśli sprzedałeś wcześniej – przy
dojściu do formacji, to kupuj nawet
po wyższych cenach)

Flaga z dojściem od góry (rys. 2)

nie kupuj (nawet po wybiciu w górę)
 CHORĄGIEWKA

Stosowana do podjęcia decyzji kupna lub sprzedaży

Czas formowania ok. 3 tygodnie

Sygnał kupna: pełne
ukształtowanie formacji po zwyżce
Sygnał sprzedaży: pełne
ukształtowanie formacji po spadku

Zasięg ruchu po wybiciu z formacji

powinien być co najmniej
równy wielkości ruchu dojścia do
niej, mierzonego od jakiegoś
punktu charakterystycznego –
np. od wybicia z poprzedniej
formacji bądź przebicia poziomu
oporu
 CHORĄGIEWKA (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje - sprzedaj, jeśli :

Flaga z dojściem od dołu (rys. 1)

• wybicie nie nastąpiło w ciągu 4 tyg. od
początku formacji
• w obrębie formacji wystąpił wyraźny
wzrost wolumenu podczas ruchu,
który nie doprowadził do wybicia
• wybicie nie nastąpiło w ciągu 3 tyg.
od początku formacji a wolumen nie
zachowuje się zgodnie z teorią
• jeśli nastąpi wybicie w dół sprzedaj
natychmiast

Flaga z dojściem od góry (rys. 2)

• sprzedaj po ukształtowaniu się formacji
(jeszcze przed wybiciem)
 CHORĄGIEWKA (Taktyka gry) c.d.

Jeśli nie posiadasz akcji - kupuj, jeśli :

Flaga z dojściem od dołu (rys. 1)

po ukształtowaniu się formacji przy
dobrym układzie wolumenu obrotów
nie czekając na wybicie w górę
(jeśli sprzedałeś wcześniej – przy
dojściu do formacji, to kupuj nawet
po wyższych cenach)

Flaga z dojściem od góry (rys. 2)

nie kupuj (nawet po wybiciu w górę)
 DIAMENT

Stosowany przy podjęciu decyzji kupna lub

sprzedaży

Czas formowania od kilku tygodni

do kilku miesięcy

Sygnał kupna: wybicie w górę potwierdzone

wzrostem obrotów

Sygnał sprzedaży: wybicie w dół

 DIAMENT (Taktyka gry)

Jeśli posiadasz akcje:

• sprzedaj na wybiciu w górę i odkup
akcje na korekcie po wybiciu

• jeśli nastąpi wybicie w dół

sprzedaj natychmiast

Jeśli nie posiadasz akcji:

• kupuj dopiero po wybiciu w górę
(potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów)
na korekcie

Po wybiciu z diamentu poziom

bezpieczeństwa możesz wyznaczyć na
wysokości prawego wierzchołka diamentu.
 WYKRESY PUNKTOWO-
SYMBOLICZNE
• Pojawiły się w końcu XIX w
• Jak średnie mogą pełnić rolę filtra, znika tu skala
czasowa – kluczową rolę odgrywa cena
• Konstrukcja x zaznaczał zmiany od ceny w górę
lub w dół o ilość dolarów
• Np. cena 40 gdy 41 x na górze, gdy 39 x na dole –
wszystkie ruchy w ciągu dnia pokazywały
poziomy stabilności ceny lub punkty wybicia się
cen
 POINT & FIGURE
• Analiza niezależna od czasu
• Na papierze rysunek X,0
• X –ruch w górę
• 0 – ruch w dół
• Poziom horyzontalny wyznacza dany poziom
kursu
• Zapisuje się w pionie w trendzie – tylko gdy po 3
kursach pod rząd w tym samym kierunku zmiana
trendu
• Zmiana kierunku zależy od ilości X lub 0
 POINT & FIGURE
• PFP = analizuje popyt i podaż – zakładając, że
ruch cen wskazują na kupujących lub
sprzedających – pomijając czas i wolumeny
• Pomaga określać wsparcie i opór, trend, korekty,
zwroty
• Filtrowanie małych ruchów cen w górę X – popyt,
w dół O - podaż
• Numery 1-9 oznacza styczeń wrzesień a A-C
październik - grudzień
• Analizuje się średnie ruchome 4 dniowe
kupuj
sprzedaj

opór

wsparcie
 PROFIL RYNKU
• Sama cen nie stanowi pełnej B B
informacji o stanie rynku
• Krzywa dzwonowa Peter B C BC

Steidlmayer – bada pionowe i B C D BCD

poziome ruchy rynku
• To jest jak analiza zmian w B C D E BCDE
popycie i podaży
• Co półgodziny wpisuje się literowe B C D BCD
zmiany cen i sumując uzyskuje się
rozkład ceny B B

• Profil płaski lub skośny wskazuje B B

ruch w kierunku zmiany ceny
• Profil symetryczny utrzymanie 30 min 30 min 30 min 30 min
ceny
• Potem obserwuje się zmiany w
kolejnych dniach
 REGRESSION LINES
• Linie regresji pozwalają zidentyfikować
krótkie odchylenia od ogólnego trendu
• Pokazuje regresję oraz +- dwa odchylenia
standardowe
• Regresja szacowana metodą najmniejszych
kwadratów
• Założenie powrotu do średniej
 MOVING AVERAGE
ENVELOPES
• Używa historycznych cen oraz procentowej
bazy wsparcia i oporu – envelope
• Średnie ruchome np. 4 dniowe +- procent
odchylenia
• Odchylenie zależy od zmienności – często
bierze się +- 3%
 TRADING ENVELOPERS
• Na graf składa się historyczne odchylenie
standardowe wokół kursu wynikającego ze
średniej ruchomej. Odchylenie standardowe
mierzy zmienność miejsce poszczególnego
kursu od nadziei matematycznej z rozkładu,
czyli wyznacza górne i dolne odchylenie
kursu
 TRADING ENVELOPES
• Pokazuje historyczne zmiany odchylenia
standardowego wokół poziomu kursu
• Średnia ruchoma zwykle 4 dniowa i wokół
tej wartości wykresy skorygowane o
odchylenie standardowe
• Patrzy się kiedy kurs wychodzi poza pasmo
– wtedy oversold lub overbought
VOLUME DIMENSION BARS
• Rozkład handlu – Volume at Price Function
wolumeny – słupki w połączeniu z cenami
• Ten wykres sugeruje wsparcie i opór kursu
• Kolory dla wzrostu i spadku powyżej lub
poniżej średniej ruchomej
 MARKET PICTURE
• Wpisuje się litery , każda reprezentuje 30 minut
rynku. Litery są ustawione w kolumny
• Normalny rozkład rynku pokaże „dzwon”
• Kolumna niebieska jest „punktem kontroli” i
pokazuje, na co rynek poświęcił najwięcej czasu
• Linia pozioma prezentuje odchylenie standardowe
w handlu dziennym
• Kształt rozkładów ma pomóc w identyfikacji
płynności w czasie sesji
 RANDOM WALK
• Wielu badaczy uważa, że zmiany kursu są bliskie random
walk.
• Test random walk (serial correlation) szuka pozytywnych
lub negatywnych liniowych zależności między dzisiejszą
oraz wczorajszą zmianą kursu walutowego.
• Dodatnia korelacja świadczyłaby o istnieniu i trwaniu
trendu.
• Współczynnik seryjnej korelacji zmienia się w przedziale
+1,0,-1
• Badania wskazują raczej na wartości bliskie 0 - a więc
brak korelacji. Co nie wyklucza nieliniowych korelacji.