Swit Ebookow 01-Rw2010

REDAKCJA Redaktor naczelny: Maciej luyski Sekretarz redakcji: Joanna luyska Skad i amanie: Oficyna Wydawnicza RW2010 Zesp
redakcyjny: Oficyna Wydawnicza RW2010 Wsppraca: Maciej Parowski, Emma Popik, Robert Drzd, Marcin Krlik, ukasz Sporyszkiewicz, Katarzyna Krzan, Piotr Lipiski, Jagna Rolska, Marek Adamkiewicz, Marcin Orlik, Paideia, Sardegna, Jagoda Wochlik, Agnieszka ak, Gustaw G. Garuga, Katarzyna Tatomir.
WYDAWCA Oficyna wydawnicza RW2010 marketing@rw2010.pl www.rw2010.pl Serdecznie zapraszamy do wsppracy wszystkich recenzentw, blogerw, dziennikarzy, autorw, ksigarzy i wydawcw. Teksty lub linki do tekstw naley nadsya na podany adres poczty elektronicznej.
Spis treci
SOWO WSTPNE......................................................................................................5 Maciej luyski: Dwa lata w ebookach...................................................................6 FELIETONY.................................................................................................................9 Robert Drzd: 250 milionw straty? Coroczne jczenie nad piractwem ebookw...........................................................10 Marcin Krlik: Gdzie ley pisarz?..........................................................................13 Robert Drzd: Cyfrowa prasa? Tylko formaty czytnikowe!...................................17 ukasz Sporyszkiewicz: Dziwne przypadki Gazety Wyborczej na rynku prasy cyfrowej...................................................................................................................19 E-WYDAWCY............................................................................................................24 Katarzyna Krzan: Wydawnictwo e-bookowo. Cyfrowe ksiki.............................25 E-BOOOKOWO POLECA:....................................................................................27 WIECI Z RYNKU.....................................................................................................38 Piotr Lipiski: Cud nad Wis, czyli jak nie nadszed Amazon..............................39 Maciej luyski: VAT na ebooki...........................................................................43 E-KSIGARNIE.........................................................................................................45 Najwiksza naukowa wypoyczalnia online ju dziaa!.........................................46 Dlaczego nie Kindle? (oraz inne pytania, jakie macie do twrcw Czytaj bez limitu)...............................49 NOWOCI i ZAPOWIEDZI WYDAWNICZE..........................................................53 RECENZJE..................................................................................................................59 Jagna Rolska: Lubi ksiki napisane piknym jzykiem. Pillon i Synowie Marka Hemerlinga........................................................................60 Marek Adamkiewicz: Autorka utalentowana... z pechem? Recenzja ebooka Po stronie mroku Agnieszki Haas..............................................62 Maciej Parowski: Kto si boi Trzeciego cycka Emmy Popik? Felieton-recenzja.....................................................................................................64 Marek Adamkiewicz: Na dobre rzeczy warto czeka. Recenzja ebooka Pord cieni Agnieszka Haas.....................................................68
WIT EBOOKW R W 2 0 1 0
e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie
Maciej luyski: Pierwsza z rodu Joanny ukowskiej, czyli fantastycznie kobieca literatura......................................................................71 Marcin Orlik: Literacka masturbacja frustracj, czyli Olimpiada szalecw Piotra Mroka................................................................76 Sardegna: Paranormalna historia miosna z klapsami, czyli Gra o dusz Anety Rzepki..............................................................................78 Sardegna: Na gorce, parne wieczory... Tercet i inne historie Grzegorza Krzyewskiego.....................................................80 Jagoda Wochlik: Polak potrafi, czyli powie hybryda, czyli recenzja aba Tasmaskiego Jana Siwmira...................................................81 Szczyty wyobrani: Veronique Wolf Moja mama pije.........................................83 Paideia: Komedia, ktra bawi do ez i krzepi, czyli Pastwo Tamickie wg Joanny ukowskiej.....................................................84 WYWIADY.................................................................................................................86 Maciej luyski: Planuj ramy historii... rozmowa z Romualdem Pawlakiem........................................................................87 Maciej luyski: Matematyka w literaturze moe si przyda... rozmowy w biegu z Joann ukowsk..................................................................................................90 Gustaw G. Garuga: Nie lubi fantastyki... rozmowa z Dawidem Juraszkiem............................................................................94 SELF-PUBLISHING...................................................................................................99 Agnieszka ak: Trjka Szymon Adamus, czyli co dla fanw sf i wartkiej akcji...................................................................100 Agnieszka ak: Hotel dla samobjcw Jerzy A. Kozowski.............................102 Katarzyna Tatomir: Hikikomori Tomasz Przewonik, czyli powie niekoniecznie ezoteryczna .............................................................104 Agnieszka ak: Genewska zagadka Alicja Minicka..........................................107 OPOWIADANIA......................................................................................................109 Emma Popik: Trzeci cycek.....................................................................................110
SOWO WSTPNE
Maciej luyski: Dwa lata w ebookach

Na pocztku podsumowania dwch lat naszej dziaalnoci na rynku ebookw musimy si przyzna do dwch naszych najwikszych poraek. Po pierwsze obiecalimy, e dooymy wszelkich stara, aby utwory naszych autorw znalazy si w ofercie polskiego oddziau Amazona. Sowa nie dotrzymalimy, bo gigant po prostu nie wszed do Polski. Po drugie mielimy ambitny plan, aby wyda pidziesit tytuw w cigu pierwszego roku, a koczca pierwszy rok wydawniczy Antologia Rok 2012 bya dopiero czterdziest czwart premier w naszej oficynie. Zatem plan wydawniczy w pierwszym roku wykonalimy zaledwie w 88%. Powodem by oczywicie brak czasu i tak zwane obiektywne trudnoci. W roku drugim co bdzie czas pokae, na razie dopiero zbliamy si do poowy naszej zaplanowanej na pocztku drogi. A teraz co si nam w mijajcych dwch latach udao. Po pierwsze dziki podpisaniu umw ze wszystkimi najwikszymi dystrybutorami oraz bezporednio z kilkunastoma ksigarniami, ebooki naszych autorw s dostpne praktycznie we wszystkich polskich e-ksigarniach. Aktualnie (stan na maj 2013) mamy w ofercie ponad szedziesit tytuw, a liczba pozycji oraz grono autorw, ktrzy nam zaufali, systematycznie rosn. Kady wsppracujcy z nasz oficyn pisarz moe liczy na yczliw pomoc, redakcj, korekt, projekt okadki, konwersj na trzy najpopularniejsze formaty, oglnopolsk dystrybucj i wsparcie marketingowe. I zupenie jak w papierowym wydawnictwie wszystkie nasze prace na rzecz autora i jego utworu s bezpatne. Kilka sw o serwisie self-publishing www.rw2010.pl bo tu te mamy si czym pochwali. Przetrwalimy dwa lata, w tym czasie 165 twrcw opublikowao u nas blisko 550 utworw, a serwis liczy ponad 3 000 uytkownikw. Serwis zacz dziaalno 11 maja 2011 roku, ale ju w sierpniu narodzi si pomys, aby rwnolegle prowadzi dziaalno jako oficyna wydawnicza, specjalizujca si w ebookach. Po prostu wystarczyo nam kilka miesicy, aby zrozumie, e selfpublishing to nie jest co, czego oczekuj polscy autorzy i polscy czytelnicy, dlatego zdecydowalimy si lepiej dostosowa nasz ofert do wymaga stawianych przez rynek. Prace ruszyy pen par i do koca roku 2011 mielimy na koncie 18 wydanych pozycji, a pod koniec stycznia 2012 roku serwis mg si pochwali okrg liczb 600 uytkownikw. Ale wszystko tak naprawd zaczo si w lutym
Sidmego lutego 2012 roku, na tydzie przed Walentynkami, wydalimy antologi Sodko gorzko. Opowiadania o mioci pod redakcj Piotra Mroka i wsplnie z autorami zdecydowalimy si rozpowszechnia j za darmo, w ramach budowania rynku. Do tej pory to dzieo zbiorowe zostao pobrane ponad 23 000 razy! To jest jak do tej pory nasz rekord i jeden z najlepszych wynikw w polskim internecie. W marcu 2012 udao nam si podpisa umow wydawnicz na e-publikacje dwch powieci Andrzeja Rodana, a w kwietniu tego roku na swojego partnera na rynku epublikacji wybra nas Romuald Pawlak. Zaraz potem do druyny doczyli Dawid Juraszek i Agnieszka Haas, a take Marian Kowalski i Edward Zyman. W marcu 2013 roku z wielk przyjemnoci rozpoczlimy wspprac z Emm Popik i Markiem Hemerlingiem. Wrd debiutantw z zainteresowaniem naszych czytelnikw spotkali si Martyna Goszczycka, Piotr Mrok, Tomasz Mrz, Darek Kankowski, a ostatnio Marcin Orlik. Publikujemy zatem utwory uznanych autorw i tych dopiero zaczynajcych swoje zmagania ze sowem pisanym. Ale zawsze staramy si prezentowa twrcw oryginalnych. Poczytujemy sobie za sukces odkrycie dla szerszej publicznoci absurdalnego talentu Tomka Mroza oraz nieszablonow sf Piotra Mroka. Odlego te nie stanowi dla nas problemu. Wydajemy utwory pisarzy z caej Polski i z caego wiata. Dawid Juraszek mieszka obecnie w Chinach, Edward Zyman w Kanadzie, Grzegorz Krzyewski na Islandii, Katarzyna Woniak w Holandii, a Andrzej Paczkowski w czeskiej Pradze. Jednak na obecn chwil najpopularniejsz nasz autork jest Joanna ukowska, mieszkajca w Poznaniu, naszym rodzinnym miecie. Jej ebooki sprzeday si w nakadzie ponad 1 500 licencji (stan na koniec I kwartau 2013 roku). Od listopada powie Nieznajomi z parku znajduje si na pierwszym miejscu listy bestselerw ksigarni Empik.com. Autorka za nie ukrywa, e na swoim ebooku ju zarobia wicej ni na wersji papierowej. Zatem mona! Ta informacja powinna ucieszy wszystkich autorw wahajcych si, czy warto wyda si elektronicznie. Do naszych wanych osigni zaliczam wspprac z blogujcymi mamami pod wodz Doroty Smole. Wydalimy jak do tej pory dwa zbiory tekstw najpopularniejszych w Polsce blogerek piszcych o dzieciach, cay dochd ze sprzeday ebookw przeznaczajc na wsparcie dla Mikoaja, cierpicego na rdzeniowy zanik mini SMA1. Do tej pory konto Fundacji zasililimy kwot ponad siedmiu tysicy zotych. I mamy wielk nadziej, e to jeszcze nie koniec, tym bardziej e blogujce mamy dopiero si rozkrcaj. Zupenie jak my Warto jeszcze na koniec postawi pytanie dlaczego ebooki? I skd nazwa rewolucja wydawnicza? Ot ebook sta si realn alternatyw dla ksiki
papierowej. Nie konkurencj, bo papier ma i mie bdzie stae grono swoich zwolennikw, ale wanie alternatyw i to zarwno dla twrcw, jak i dla czytelnikw. I miemy twierdzi, e ebook jest pod pewnymi wzgldami lepszy. Po pierwsze czas jego powstawania (dotyczy to formy fizycznej) jest znacznie krtszy, po drugie koszt jego wydania znacznie niszy, po trzecie znacznie atwiej i szybciej mona go kupi, po czwarte o wiele wygodniej czyta si na czytniku, po pite wreszcie ebook jest pro-ekologiczny, oszczdza nasze rodowisko, a take miejsce w naszych domach czy torbach podrnych. Bo czy nie jest mi perspektyw zabra na wakacje dwadziecia albo i trzydzieci ksiek, w cenie po dziesi zotych za sztuk (lub mniej) i o cznej wadze nie przekraczajcej trzystu gramw?
FELIETONY
Robert Drzd: 250 milionw straty? Coroczne jczenie nad piractwem ebookw
Tekst pochodzi z portalu www.swiatczytnikow.pl To jest temat, ktry wraca niemal kadego roku, nie tylko w sezonie ogrkowym. Rzeczpospolita gosi: Piraci zabieraj wydawcom ksiek 250 mln zotych rocznie!. Artyku zaczyna si od informacji przydatnych i wanych: Obecnie ebooki objte s 23-proc. VAT-em, a papierowe ksiki: 5-proc. stawk, co hamuje rozwj rynku tych pierwszych. Z bada Biblioteki Analiz przeprowadzonych na 2,5 tys. czytelnikw ksiek wynika, e 37 proc. z nich chce paci za ebooka poow ceny tradycyjnej ksiki mwi ukasz Gobiewski, prezes Biblioteki Analiz. Kolejne 26 proc. oczekuje ceny na poziomie 9,90 z. Jest to zbiene z tym, co sam widz po ruchu na blogu. Cena w wysokoci poowy papieru (np. 15 z zamiast 29 z) jest ju sensowna a 9,90 uruchamia czsto kupowanie impulsowe bardziej jestemy skonni, eby ebooka kupi, nawet jeli w normalnej cenie bymy na niego nie zwrcili uwagi. O spadku czytelnictwa: Za tydzie podczas Targw Ksiki bdziemy prezentowa kolejne wyniki bada czytelnictwa Biblioteki Narodowej. Spadek czytelnictwa, jaki pokazuj, jest przeraajcy, przy czym zaamanie wida gwnie w grupie najchtniej dotd czytajcej mwi Wodzimierz Albin. Z najnowszych, jeszcze niepublikowanych bada Biblioteki Narodowej wynika, e tylko 39 proc. Polakw w ogle czyta ksiki. Ale to nie s ci czytelnicy, na ktrych najbardziej wydawcom zaley. Tacy, czyli ci czytajcy co najmniej sze ksiek rocznie, stanowi tylko 11 proc. Polakw, a ich grupa si zmniejsza. Dlaczego si zmniejsza? Tu nie ma odpowiedzi. Nastpnie przechodzimy do dziau science-fiction: Problemem brany wydawniczej s te znikajce z rynku mae ksigarnie oraz piractwo internetowe, ktre mocno osabia potencja rynku ebookw. Bardzo nam utrudnia ycie zwaszcza portal Chomikuj.pl, ktry w ogle nie paci adnego VAT od ksiek mwi Gobiewski. Wedug danych Biblioteki Analiz, warto ebookw, ktre sprzedawayby si rocznie, gdyby nie byo piractwa, siga 250 mln z. Cay polski rynek elektronicznych ksiek mgby by wtedy w Polsce wart nawet
10
300 mln z. Tymczasem obecnie szacuje si go na wiele mniej. Nasz rynek ebookw w 2011 roku by wart 26 mln z, a w ubiegym ju 50 mln z. A wic gdyby nie wstrtni piraci, ludzie by kupowali 6 razy wicej ebookw ni obecnie! Wyobraacie to sobie? Bo ja nie. Jest to naiwne (a moe cyniczne) zaoenie, e ludzie, ktrzy cigaj ksiki udostpnione nielegalnie, na pewno pjd je kupi, jeli nie bd mieli moliwoci cignicia. Oczywicie e nie: 1. Nie kupi, bo ich nie sta. 2. Nie kupi, ale skorzystaj po prostu z biblioteki. 3. Nie kupi, bo maj ju wersj papierow, a nie widz powodu, aby paci dodatkowo za wersj elektroniczn, a mimo paru prb wci nie ma pakietowej oferty sprzeday ebooka i papieru. 4. Nie kupi, bo cignli tylko dlatego, e jest za darmo jak kto z chomika pobierze sto tytuw, to ile przeczyta? Jeden? To chyba i tak zbyt optymistyczne zaoenie. 5. Nie kupi, bo danego tytuu nie ma w wersji elektronicznej, tymczasem piraci poradzili sobie z digitalizacj. Dowolnego ebooka z Amazona mona w minut znale na serwisach pirackich. Czy to przeszkodzio w ogromnym sukcesie komercyjnym ksiek elektronicznych w Stanach? Nie. Piractwo nie ma tutaj nic do rzeczy i jest gwnie wymwk dla braku dziaania. W przemyle muzycznym takie podejcie zostao adnie wymiane przez serwis Strata Kazika, gdzie mona skopiowa pyt, ktr ma si pod rk, a nastpnie powikszy wirtualn strat muzykw. Co stanie si, jeli Strata Kazika przekroczy wysoko PKB caej planety? Dwa lata temu na Warszawskich Targach Ksiki usyszaem rozmaite wymwki, dlaczego DRM musi zosta, a na pierwszym miejscu byo utyskiwanie na piractwo. W ubiegym roku wielu wydawcw DRM zdjo i co? Sprzeda posza w gr, a piractwo wcale nie jest wiksze. Powtrz rad dla brany wydawniczej sprzed dwch lat: zrozumcie swoich czytelnikw, przestacie patrze na rynek wycznie ze swojej perspektywy, sprawcie, aby ludzie widzieli warto w kupowanych ebookach, dbajcie o jako
11
ksiek sprzedawanych pod wasz mark a problem piractwa bdziecie mogli zignorowa.
12
Marcin Krlik: Gdzie ley pisarz?

Mimo i dawno przestaem uwaa sie za surogat prawdziwych mediw, a publikowanie na blogu za mniej prestiowe ni w prawdziwej gazecie, wci dopadaj mnie wtpliwoci, czy to, co udostpniam w cyberprzestrzeni, to ju literatura, czy zaledwie namiastka. W tle za pobrzmiewa pytanie podstawowe: co tak naprawd konstytuuje pisarza ogoszenie tekstu na papierze, bogosawiestwo jakiego krytycznego gremium czy ju sam fakt, e nastpuje wymiana pomidzy nim a czytelnikiem? Intuicja podpowiada mi, e ta ostatnia opcja jest najblisza prawdzie. Bo przecie w sztuce chodzi o to, by nastpia komunikacja midzy nadawc i odbiorc, medium za peni rol drugorzdn. Myl, e podejrzenia co do literackoci treci obecnych w internecie budz przede wszystkim trzy czynniki. Podstawowy to absolutna demokratyczno. Do sieci kady moe wrzuci wszystko, co nie tylko uniemoliwia wyonienie jakiejkolwiek hierarchii, kanonu, ale rodzi podejrzenia, i wirtualna agora to przechowalnia dla grafomanw i nieudacznikw, ktrych przepdzili ju wszyscy wydawcy i redaktorzy. Kolejny czynnik najsabszy w tym zestawie do obronienia to niematerialna forma. Tu mieszcz si wszystkie spory zwolennikw szeleszczcych kartek z tymi preferujcymi ekran. I wreszcie aspekt dla mnie osobicie stanowicy najpowaniejsz zagwozdk, a wrcz powd do zrywania si w nocy z krzykiem nietrwao. Choby taki post na blogu: mog go opublikowa, a par sekund pniej wymaza bez ladu, mog go te dowolnie zmieni, co otwiera szerokie pole do manipulacji. A problemy techniczne? W kadej chwili moe pa serwer, host moe zlikwidowa witryn, na ktrej prowadz blog. I umar w butach. Jeli nie zrobi zapasowych kopii, znikam czyciutko i nawet zwok nikt nie znajdzie jakbym nigdy si nie narodzi. I ta moja obawa dotyczy zarwno tekstw na stronach, jak i ebookw. A to z kolei prowadzi mnie do kwestii wieczystej wersji beta, postawionej przez Wojciecha Orliskiego w debacie o ebookach na amach Gazety Wyborczej, ktr w zeszym roku cz z nas, ywo zainteresowanych e-literatur, si emocjonowaa. Tekst funkcjonujcy w postaci cyfrowej tak naprawd zawsze jest w drodze, jego ksztat zawsze faluje. I to wanie w szczeglnoci dotyczy literatury. Film czy muzyk trudniej zmodyfikowa ju po upublicznieniu. Sdz, e ta swoista nomadyczno rwnie powoduje dystans ludzi mylcych o literaturze konserwatywnie. Ale znw: jest to sabo czy zapowied nowego etapu ewolucji? W rnych relacjach z ubiegorocznych Warszawskich Targw Ksiki czytaem, e specjalici z brany e-ksigarskiej postuluj konieczno zmiany mylenia o ksice
13
elektronicznej, oderwania jej od oczekiwa ze wiata papieru. Tyle e oni mwi to w kontekcie handlowym, a mnie problem interesuje ontologicznie. Bo moe istotnie literatura 2.0 to byt totalnie odrbny zrodzony na glebie epoki Gutenberga, ale odgaziajcy si w zupenie innym kierunku. A skoro tak, to naleaoby stworzy dla odrbne kryteria oceny, inny jzyk teoretyczny. Pki co gwnie dyskutuje si o perspektywach rozwoju rynku, rnicach w czytaniu na tablecie, smartfonie i urzdzeniu z technologi e-ink. Zachwycamy si nowinkami, licytujemy si, czy Amazon jednak wejdzie do Polski. Ale tym podstawowym pytaniom prdzej czy pniej te bdziemy musieli stawi czoa. Jak do tej pory unikaj ich wszyscy od samych e-pisarzy, po krytykw, przynajmniej zawodowych, ktrzy cyfrow literatur, szczeglnie t niemajc odpowiednika w papierze, obchodz niczym gorcy kartofel. Kiedy w jednym z programw TVP Kultura widziaem, jak omawiajcy nowoci wydawnicze krytycy przegldali je na tabletach. Szczerze mwic, nie wiem, jak to interpretowa, tym bardziej e jednym z rozmwcw by Krzysztof Varga, oficjalnie deklarujcy niech do czytania na ekranie. Bdzie wic pisarstwo w sieci rozwija si rwnolegle z papierowym, niekiedy si z nim przenikajc, czy z czasem zupenie si oderwie? A moe w przyszoci cakowicie zdeklasuje papier, jak powoli dzieje si ju na niwie czasopism? Za skupiajc si wycznie na wirtualnej przestrzeni: nastpi ostateczny rozbrat sektora profesjonalnego i swobodnych duchw czy, tak jak obecnie, wymiary te bd funkcjonowa w jakiej osmozie? Nawiasem mwic, lektura blogw amerykaskich guru self-publishingu coraz czciej przyprawia mnie o zgag. Joe Konrath zosta ju w zasadzie penoetatowym mesjaszem Jeffa Bezosa, a pojawiajcy si u niego gocinnie pisarze, ktrzy z modelu tradycyjnego przerzucili si na obieg niezaleny (oczywicie w Amazonie), gwnie narzekaj, jak bardzo wydawcy ich skrzywdzili godowymi tantiemami. John Locke od dawna milczy, w swoich starych postach za niezmiennie pozowa na skromnisia, ktremu przypadkiem udao si zrobi fors, i te oczywicie, jak tylko mg, nagania do czczenia Amazona. Cholera, oni robi to spontanicznie, czy Bezos zmusi ich do podpisania jakich tajnych klauzul? Ale to moe rwnie dobrze wynika z neoliberalnej fiksacji ludu za wielk wod. Kryzys niczego ich nie nauczy. Chicagowscy chopcy od Miltona Friedmana wykonali wietn robot, wpajajc Amerykanom, e nawet idee mona przeliczy na dolary. Wrmy jednak do meritum. Problem statusu cyfrowych treci to dla mnie synonim pytania o granice wolnoci artysty. Cae spektrum zagadnie zwizanych z epublishingiem interesuje mnie tylko o tyle, o ile da si mwi o nim w tym wanie wietle. Wiem, e jestem na tyle dobry, by drukowa w oficjalnym obiegu, bo ju
14
sobie to udowodniem. To, e ogaszam utwory w sieci, zamiast dobija si z nimi do pism lub wydawnictw, wynika z kwestii praktycznych, czyli chci uniezalenienia si od tych wszystkich mechanizmw rzdzcych literackimi kulisami. To take wyraz mojej gbokiej wiary w nadrzdno dialogu z potencjalnym odbiorc nad kana, za pomoc ktrego si ona odbywa. Tylko czy to wystarczy? Powiem szczerze. Miewam pokusy, by cakowicie odci si od gwnego nurtu i zamieszka wycznie w sieci. Sie to wci! wspczesny mur dla wykltych. Jean-Michel Basquiat nie potrzebowa uwierzytelnienia od galerii, by czu si malarzem. Tak, jestem troch anarchist. Paktuj z systemem tylko do pewnego stopnia. Gdy widz, e stawia zbyt duy opr, omijam go bokiem. Uwaam, do zreszt nieskromnie, e kad w ten sposb podwaliny pod now literatur, czy raczej rewizj jej pojmowania. Na pienidzach a tak bardzo mi nie zaley mog by albo nie, cho mio, gdy s. Ale jak kady bywam prny i boj si, e tak radykalny krok zepchnie mnie do niszy dla hobbystw, na ktrych patrzy si przez palce a przecie przyjemnie byoby mie recenzj w Wyborczej. Niestety, historia ma te demoniczn twarz. I ma ona to do siebie, e raczej objawia skonno do skazywania na zapomnienie ni zachowywania dla potomnych. A przecie kady chciaby zosta w zbiorowej pamici. To taki nasz surogat niemiertelnoci. Co z tego, e napisz drugi Proces, jeli przepadnie gdzie w otchaniach cyberprzestrzeni i nie znajdzie si nikt, kto stanby w mojej obronie? I do tego bez przerwy przeladuje mnie ten straszliwy sen pewnego dnia caa sie pada, w sekund wszystko znika. Po prostu cyk i nie ma! Zostaje ciemny ekran. I co wtedy? Wszystkie iPady, Kindle i smartfony bdzie mona wrzuci do ognia. A materia na opa si przyda, gdy nasza opleciona wirtualn pajczyn cywilizacja w par godzin cofnie si do ery lamp naftowych i osunie w krwawy chaos. Chocia papierowe ksiki te pewnie pjd na podpak, wic w sumie wychodzi na jedno. A moe tak naprawd w koszmar ma mi uwiadomi zudno trwaoci wszelkich form zarwno tych w sieci, jak i w tak zwanej twardej rzeczywistoci? Zaufana osoba, ktrej daem do przeczytania fragment Drzewa ranego, odradzaa mi opublikowanie go w postaci elektronicznej. Zna doskonale rynek wydawniczy i jej argumenty na nie maj spor si perswazji. A z drugiej strony ten duch swobodnego jedca, owo hamletyczne napicie. Czy si boj? A czy krowa lubi traw? Przy caej mojej ambiwalencji w stosunku do internetu jestem coraz gbiej przekonany, e to wanie on podtrzyma ywot literatury. I ebymy si dobrze zrozumieli: ja tu nie wygaszam peanu pochwalnego na cze Sieci. To medium ma wicej saboci ni zalet. Ja po prostu mwi o nieuniknionej konsekwencji procesw, ktre wanie zachodz w kulturze. I gosz to bez szczeglnej radoci.
15
Jako pisarz, powiedzmy, ryzykowny, mam dzi trzy wyjcia: zamilkn, dostosowa si do komercyjnych wymogw tradycyjnego obiegu albo posa moje komunikaty via net, liczc si nawet z brakiem zarobku, z nadziej, e kto gdzie mimo wszystko je odbierze. I bd twardo sta na tym stanowisku. Sie to inkubator, w ktrym na naszych oczach wykluwa si nowa definicja pisarza.
16
Robert Drzd: Cyfrowa prasa? Tylko formaty czytnikowe!

Tekst pochodzi z portalu www.swiatczytnikow.pl Rzuciem niedawno okiem na list bestsellerw w dziale prasy ksigarni Nexto: 1. Tygodnik Do Rzeczy (3 formaty: EPUB, MOBI, PDF). 2. Polityka (3 formaty). 3. Tygodnik Powszechny (3 formaty) 4. Gazeta Wyborcza Warszawa (tylko PDF) 5. Wprost (3 formaty) 6. Newsweek Polska (tylko PDF) 7. Sieci (tylko PDF) 8. Auto wiat (tylko PDF) 9. Do Rzeczy Historia (tylko PDF) 10.Forum (tylko PDF) Co da si zauway? W pierwszej pitce znalazy si cztery tytuy sprzedawane w formatach na czytniki, jako jedyna z formatem PDF przebia si Gazeta Wyborcza. Pouczajce bdzie porwnanie sprzeday podstawie zestawienia ze stycznia 2013. cyfrowej z papierow na
Do Rzeczy (120 tys.), Polityka (120 tys.) i Wprost (60 tys.) wygrywaj z Newsweekiem (124 tys.), dostpnym wycznie w PDF, ale wygrywa z nim take Tygodnik Powszechny, ktry w papierze jest przecie znacznie bardziej niszowy (zaledwie 16 tys.). Do Rzeczy i Sieci skierowane s do podobnej grupy odbiorcw i w papierze id eb w eb (po 120 tys.) ale dziki ograniczeniu formatu do PDF Sieci sprzedaje si znacznie sabiej, cho tutaj moe te mie znaczenie wysza o kilkadziesit groszy cena. Bartomiej Roszkowski z Nexto poda mi par liczb:
17
gazety w formatach mobilnych stanowi tylko 7,6% oferty tytuowej Nexto, jednoczenie generuj 21,6% przychodw z e-prasy. Myl, e to dobrze pokazuje, w ktr stron powinna i dystrybucja cyfrowej prasy. Pamitajmy, e cay ten proces odbywa si w tym momencie na wielu poziomach. Najwygodniej korzysta z prasy w kilku formatach, dostpnej na czytniki, tablety, telefony. Take w dedykowanych aplikacjach, bo np. Newsweeka na iPadzie przeglda si znakomicie cho wielk wad jest to, e z tekstem nie da si nic zrobi, choby wysa go na czytnik Tu interesujco wygldaj prby pism amerykaskich (np. NYT), aby zintegrowa si z popularnym Flipboardem a stamtd ju wysyka do Instapaper jest. Kolejna w hierarchii wygody bdzie prasa w czystym PDF jest to odpowiednik wyda papierowych, czyta si kiepsko, ale czasami nie ma innego wyjcia. Jeszcze niedawno wikszo gazet bya zabezpieczona wyjtkowo wredn technologi FileOpen ktra wymagaa specjalnej wtyczki do Adobe Reader. Teraz si od tego odchodzi. Przez wiele lat synonimem prasy cyfrowej byy takie aplikacje i serwisy jak eGazety, eKiosk, Zixo (ten chyba ju nie istnieje). Prbowaem swego czasu z nich korzysta i wychodzio, e oni sprzedaj waciwie pliki PDF, ktre trzeba otwiera w ich wasnych aplikacjach, a ktre s mniej wygodne ni np. Adobe Reader. To, e firmy oferujce takie rozwizania przetrway, wynika chyba tylko z tego, e czytelnicy nie mieli alternatywy. Teraz na szczcie ju maj i gosuj portfelami.
18
ukasz Sporyszkiewicz: Dziwne przypadki Gazety Wyborczej na rynku prasy cyfrowej

Tekst pochodzi z blogu www.bezdruku.pl Koncern Agora od lat mia kopoty z koncepcj udostpniania treci prasowych na urzdzenia mobilne. Pamitam z jakim opnieniem, w stosunku do innych systemw, pojawia si aplikacja Gazeta.pl na Symbian OS, podczas gdy aplikacje konkurentw ju tam byy od dawna. Co ciekawe, Agora, zaniedbujc dominujce systemy na rynku, jako jedna z nielicznych wydaa aplikacj Gazeta.pl na system MeeGo, ktry przeszed do historii, zanim pojawi si na rynku. Pisaem ju w poprzednich tekstach, e jestem staym czytelnikiem Wyborczej. Prby lektury dziennika w PDF, zakupionego w jednym z internetowych kioskw z pras, graniczyy z masochizmem i zakoczyy si totaln klsk. Pierwszym wiatekiem w tunelu byo pojawienie si Gazety Wyborczej w Kindle Store jesieni 2011 roku. Wersja na czytnik Amazon nie jest cyfrow kopi wydania papierowego, ale posiada praktycznie wszystkie teksty grzbietu gwnego oraz dodatki: czwartkowy Duy Format i poniedziakowy magazyn Sport.pl. Niestety, czytelnicy nie mog doczeka si Wysokich Obcasw oraz Ale Historii. Udao mi si uzyska informacj od przedstawiciela Agory, pracujcego przy projekcie, e zwizane jest to z ograniczon objtoci wydania jednego numeru na czytniki. Rok temu na zaprzyjanionym blogu wiat Czytnikw zamieciem tekst opisujcy kindlowe wydanie Gazety. Obecnie zawarto merytoryczna i objto wyglda bardzo podobnie, cho bdy wskazane wtedy przeze mnie s powoli, ale systematycznie eliminowane. Po ukazaniu si dziennika wydawanego przez Agor w Kindle Store, mylaem, e tytu pojawi si take w wersji na iPad. Tak si stao w przypadku tygodnika Polityka. Po pojawieniu si wersji na tablet Apple wydawca periodyku postanowi udostpni take wersj na czytniki. Przedstawiciel internetowego pionu wydawnictwa stwierdzi, e przygotowanie wersji numerw na systemy Apple i Amazon jest bardzo podobne i niskim kosztem dao si utworzy wersj do Kindle Store. Agora dugo zwlekaa z wstawieniem aplikacji Gazeta Wyborcza do Kiosku Apple. Po gbszym przeanalizowaniu sytuacji przestao mnie to dziwi. W kocu obecno w Kindle Store dawaa moliwo dotarcia taszym kosztem do wikszej liczby urzdze i czytelnikw, ni wydajc aplikacj na kady system osobno. Ponoszc
19
jednorazowy koszt tworzenia numeru, wydawca dociera poprzez aplikacj Kindle do uytkownikw platformy iOS (tablet + smartfon), Symbian, Windows Phone, Android (tablet + smartfon), biznesowe suchawki BlackBerry i oczywicie czytniki Kindle. Moim zdaniem sytuacja idealna, tym bardziej e w ramach jednej prenumeraty moemy czyta tytu na kilku terminalach. Wydawca jednak podszed do sprawy ambicjonalnie i zgodnie z oglnowiatowym trendem postanowi w applowskim Kiosku umieci take swj dziennik. Przez tydzie byem prenumeratorem Gazety na iPad. Zestaw artykuw by identyczny jak ten przeznaczony na Kindle. Wygldao to tak, jakby numer zosta przekonwertowany z Kindla: adnych materiaw audio, wikszej iloci zdj czy dodatkw. Daleko byo Gazecie w wersji z Newsstand do dopieszczonego Newsweek Polska, czy gospodarczego dziennika Puls Biznesu+ ktry pojawi si na tabletach firmy Apple w lipcu 2012 w formie wykorzystujcej potencja urzdzenia. Niestety okazao si, e to nie koniec dziwnych zachowa koncernu. Jesieni zeszego roku na polski rynek wszed pierwszy Paywall, czyli system, ktry udostpnia treci wraz z archiwum za okrelon opat. Agora tradycyjnie wesza w projekt z penym zaangaowaniem. Bya najwikszym z grupy wydawcw podmiotem, ktry zaangaowa si w system patnoci Piano. Mimo duego zaangaowania wydawcw w promowanie systemu udostpniajcych swoje treci: Polskiego Radia, Polskapresse, Mediw Regionalnych, system nie spotka si z przychylnym przyjciem na rynku. Polacy okazali si jednak zbyt przywizani do darmowego dostpu do treci. Poza tym system nie oferowa adnej wartoci dodanej. Czytelnikw korzystajcych z Piano tak samo jak na stronach darmowych straszyy wyskakujce reklamy. Czytelnicy donosili, e na Sowacji, rodzimym rynku Piano Media, praktycznie wikszo tytuw mona pobra w formacie epub czy mobi. Patrzc na polsk ofert Piano, bodaje tylko Magazyn witeczny dziennika z Agory subskrybenci Piano mog pobra w formatach przyjaznych tabletom czy czytnikom. Materiay innych mediw dostpne s tylko przez stron internetow. Musz si tutaj na chwilk zatrzyma przy wspomnianym Magazynie. Udostpniony czytelnikom w wersji online by jeszcze przed startem Piano. Dostp mona byo wykupi jako samodzielny tytu z dostpem przez stron internetow i wykupionym abonamentem. Podobnie jak w przypadku Paywalla wydawca udostpni tytu w formatach czytnikowych. Agora mimo zawierzenia Piano postanowia asekurowa si i take sama sprzedawa treci bez porednictwa podmiotw trzecich. Musz tutaj wyrazi swoje zdziwienie: dlaczego wydawca Wyborczej sztucznie wspiera (reanimuje?) projekt Piano, skoro sam, majc szerokie portfolio tytuw, mgby stworzy samodzielnie Paywall z patnym dostpem wycznie do wasnych treci?
20
Wolabym paci bezporednio Agorze za wybrane tytuy i dostawa kadego ranka zamwion paczk gazetow, ni paci za dziwny system ktry praktycznie 95% treci oferuje wycznie online. Ciekawe, jakby zareagowali wodarze z Czerskiej, gdyby do Piano doczyli wydawcy Naszego Dziennika lub Gazety Polskiej, bo obecne tytuy dostpne w ramach systemu patnoci nie s konfrontacyjnie do siebie nastawione. Agora stana w p drogi, bo poprzestaa wycznie na Magazynie witecznym. Poza tym wydanie przegldarkowe ma pewne mankamenty: brak spisu treci poszczeglnych wyda czy szybkie przeskakiwanie midzy numerami (w ramach wykupionej prenumeraty czytelnik zyskuje dostp do numerw archiwalnych Magazynu). Niestety, inne periodyki, ktrymi obudowana jest Gazeta Wyborcza, takie jak Wysokie obcasy czy Duy Format, dostpne s tylko w ramach Piano, bez formatu epub czy mobi, lub subskrypcji poza nim. Nie rozumiem polityki koncernu. Ma fajn ksigarni Publio.pl, ktra niedawno umoliwia subskrypcj Wysokich Obcasw Extra z automatyczn wysyk na czytnik kolejnych numerw. Podobne usugi wiadczy Nexto.pl w przypadku niektrych tytuw. Paradoksem jest, e Gazety Wyborczej nie mog dosta w ich wasnej ksigarni, choby w formacie PDF i musz kupowa w serwisach eGazety.pl, eKiosk.pl czy Nexto.pl Czytajc ostatni raport finansowy Agory SA (wydawcy Gazety Wyborczej, jak to z dum podkrelaj redaktorzy na amach dziennika przy kadej nadarzajcej si okazji), w czci powiconej planom na przyszo mona dowiedzie si o wikszym zaangaowaniu w dystrybucj cyfrow. To bardzo dobry kierunek. Patrzc na potencja grupy (ilo tytuw) i platform dystrybucyjn (Publio.pl), jest szansa na to, e koncern sam moe sprzedawa swoje treci. Na razie wyglda na to, e Agora brnie straceczo w Piano, wydajc jedynie przez ten kana dystrybucji nowo powstay Magazyn midzynarodowy z przedrukami tekstw tytuw zagranicznych. Gdy pytaem kilka tygodni temu przedstawiciela Agory o plany zwizane z dystrybucj tytuw wasnych, stwierdzi, e w najbliszym czasie mona si spodziewa znaczcych zmian w dystrybucji cyfrowej treci koncernu. Od duszego czasu wida pierwsze symptomy tych zmian. W Gazecie na Kindle co jaki czas spotykaj nas mie niespodzianki: w Drugi dzie wit Boego Narodzenia AD 2012 abonenci otrzymali prezent w postaci wydania z reportaami wraz z obietnic niespodzianek w przyszoci. Kilka tygodni temu do poniedziakowego wydania czytelnicy dostali wczeniej niedoczany dodatek historyczny Ale historia! Uzyskaem potwierdzenie, e by to element testw zwizany z planowanymi zmianami.
21
Agora wzia sobie do serca inwestycje w cyfrow dystrybucj swoich tytuw. 16 marca br. pojawi si wany dodatek niedostpny wczeniej zarwno w wydaniu Gazety Wyborczej na iPad jak i w Kindle Store. Myl o Wysokich Obcasach ukazujcych si co tydzie wraz z Gazet witeczn w sobot. Od pewnego czasu ukazuje si take Ale Historia! Porwnujc wydanie elektroniczne Gazety dostpne na iPadzie oraz tradycyjne, brakuje jedynie dodatkw lokalnych. Ile zapacimy za miesiczn prenumerat zblion zawartoci do tradycyjnego wydania? Gazeta Wyborcza, w skad ktrej wchodzi tzw. grzbiet gwny, Duy Format oraz Magazyn Sport kosztuje miesicznie 6,99, Wysokie Obcasy 1,99, a Ale Historia! 1,79. W sumie koszt miesiczny wynosi 10,77. Przeliczajc t sum na zotwki koszt miesicznej prenumeraty wychodzi 47,37 z*. Podobnie ksztatuje si cena, gdy dziennik kupimy w Kindle Store, a dodatki w Newsstand. Koszt Wyborczej w sklepie Amazon.com, to 8,99 $, a magazynw na iPad 3,78, co w przeliczeniu na zotwki daje porwnywalny koszt miesiczny 46,54 z*. W Nexto.pl miesiczny koszt prenumeraty w PDF, gdzie wydanie jest cyfrowym odbiciem wydania egzemplarzowego, wynosi 39,42 z. Sporo taniej ni w Newsstand Apple czy Kindle Store, jednak nie wyobraam sobie powrotu do formatu opracowanego przez Adobe. Poza Wyborcz jest naprawd sporo tytuw dostpnych na iPad ze stajni Agory: miesiczniki czy inne periodyki stanowi ciekaw alternatyw dla wyda papierowych. Niestety, uytkownicy innych systemw ni iOS s skazani jedynie na aplikacj Kindle, by przeczyta gwny tytu koncernu, a wydanie PDF (dostpne choby w nexto.pl) im nie odpowiada. Agora wraz z innymi wydawcami konsekwentnie wdaa si w irracjonaln walk z Google i jego usug Google News, o ktrej mona przeczyta w artykule Portugalia docza do wojny przeciw Googleowi. Dziki temu w androidowym sklepie Google Play nie znajdziemy adnych tytuw prasowych wydawanych przez Agor na urzdzenia mobilne z systemem Google. Owszem, moemy pobra aplikacje obsugujce portal Gazeta.pl, czy Sport.pl. Jednak aby kupi numer dziennika, musimy posuy si wersj przeznaczon na Kindle, bo tradycyjnej gazety (podobnej do tej z Newsstand Apple) nie znajdziemy. Jest to paradoks, bo na polskim rynku dominuje Android. Wydawca powinien by ywo zainteresowany obecnoci swoich tytuw na tej platformie.
22
Agora jednak take tutaj nie jest konsekwentna i robi wyomy, udostpniajc niektre swoje tytuy prasowe w sklepie Samsung Apps dostpnym w urzdzeniach z Androidem wyprodukowanych przez Samsunga. Wrd nich znajdziemy: Logo, Cztery Kty, adny dom, Dziecko. Co ciekawe, powysze tytuy dostpne s za darmo. Podobno rozwaane jest poszerzenie portfolio tytuw, jeli tak potrzeb wyra czytelnicy tytuw Agory. Po okresie chaosu i niepotrzebnym mnoeniu kanaw dystrybucji, prasowy koncern postanowi wzi si za porzdki. Jeli jeszcze wykorzysta potencja swojej ksigarni Publio.pl oraz udostpni wersje elektroniczne innych dodatkw Gazety Wyborczej podobnie jak Magazyn witeczny w formacie mobi lub epub, moe sta si prawdziwym potentatem na rynku e-prasy.
*Przeliczenia z euro i dolarw na zotwki na podstawie moich ostatnich zakupw w Kindle i AppStore za pomoc karty debetowej banku Alior Sync.
23
E-WYDAWCY
24
Katarzyna Krzan: Wydawnictwo e-bookowo. Cyfrowe ksiki

Wydawnictwo e-bookowo rozpoczo dziaalno w padzierniku 2008 roku. Jak dotd ukazao si ponad 600 publikacji elektronicznych, ktre obecnie dostpne s w niemal wszystkich ksigarniach internetowych, takich jak: Allegro, Zixo, Nexto, eClicto, Bezkartek, Bookoteka, Bookio, eLib, Virtualo, Empik, iFormat, Ppublio, Ebookpoint i inne. E-bookowo stawia przede wszystkim na debiutantw, ktrym niezwykle trudno jest zaistnie na rynku wydawnictw papierowych, pomimo mnogiej iloci wydawcw. Przez cay czas kierujemy si zasad, e Autor jest u nas najwaniejszy. E-bookowo wydaje prace naukowe, teksty publicystyczne, prozatorskie, a take poezj, poradniki i utwory muzyczne. Autorzy to absolwenci uczelni, debiutujcy pisarze, twrcy majcy za sob ju pewien dorobek literacki, a take pisarze mieszkajcy na stae za granic, m.in. we Francji, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie czy Wielkiej Brytanii. Wrd naszych ludzi s take graficy, autorzy okadek i ilustracji, a take tumacze i redaktorzy, wszyscy rozsypani po wiecie. Wanym projektem jest wasny portal literacki Strefa Autora (www.strefaautora.pl), cile powizany z wydawnictwem. Posiadamy take usug druku na yczenie. Aktywnie uczestniczymy w yciu literackim, organizujc spotkania autorskie i biorc udzia w konferencjach i targach ksiki. Nasi autorzy bior udzia w konkursach literackich. Posiadaj spore grono staych czytelnikw. Obecnie rozpoczynamy wspprac z ksigarniami w USA i Kanadzie. Nasze publikacje s ju w Apple iBookstore oraz kilkudziesiciu innych ksigarniach zagranicznych. W najbliszych miesicach wchodzimy na rynki szwedzkie. Wci pracujemy nad udoskonaleniem naszego systemu sprzeday i kontaktu z Czytelnikami, posiadamy system patnoci dotpay i paypal, moliwo logowania do konta czytelnika (osobista biblioteczka z zamwionymi ebookw), dodawanie recenzji i ocen publikacji. Czytelnik ma moliwo wyboru formatu pliku (PDF, epub, mobi, mp3, ksika papierowa). Autor, korzystajcy z usug wydawnictwa e-bookowo, otrzymuje gratis korekt, skad, konwersj do formatw PDF, epub i mobi oraz przygotowanie do druku, jeli korzysta z opcji druku na yczenie. Jego wkad ogranicza si jedynie do kosztw samego druku. Wykonujemy take usugi konwersji publikacji do formatw epub i mobi dla innych wydawcw. Do naszych klientw nale m.in. Helion, Damidos, Via Medica, Benefit i inne.
25
Wsppracujemy z kilkoma portalami i blogami literackimi, gdzie zamieszczane s recenzje naszych ebookw. Obecnie planujemy poszerzy dziaalno o audiobooki i e-szkolenia. Katarzyna Krzan, doktor nauk humanistycznych, wacicielka wydawnictwa ebookowo oraz Agencji Internetowej A3M, autorka poradnika Praktyczny Kurs Pisarstwa, prowadzi kursy kreatywnego pisania, mama trzech crek.
26
E-BOOOKOWO POLECA:
Kazimierz Turaliski: JAK KRA? PODRCZNIK ZODZIEJA Wspczesna Polska to raj dla zodziei, a pieko dla ludzi uczciwych. Aby przetrwa w chaszczach i cierniach codziennoci musisz zgbi obowizujce w niej reguy gry. Podstaw prawa, ekonomii, politologii i metodyki popenianych przestpstw nauczy Ci praktyk-specjalista ds. bezpieczestwa i wywiadu gospodarczego. W cenie jednej porady u radcy prawnego otrzymasz obszerny pakiet informacji i sztuczek prawniczych, za ktre liderzy warszawskich gangw, Mafii Paliwowej i zamieszani w liczne afery politycy pacili asom palestry setki tysicy zotych. Dzi ta sama wiedza znajduje si w Twoim zasigu. Dowiesz si, jak legalnie: unikn obowizku skadania zezna w kadym postpowaniu karnym uniemoliwi egzekucj komornicz zupenie pozbawi wiarygodnoci procesowego lub prokuratora oszuka wykrywacz kamstw uchyli si od zapaty faktury VAT ochroni swj prywatny majtek zniechci organa cigania do wszenia oszuka... tzn. nie da si przechytrzy kontrahentowi. Po lekturze zrozumiesz, dlaczego w Polsce biae konierzyki nie id do wizienia, a szarym obywatelom sdy nie okazuj litoci. Suchajc wieczornych wiadomoci, bez trudu ocenisz, w jaki sposb zakoczy si wanie ujawniona afera i dlaczego umorzeniem ledztwa. Przekonasz si, jak atwo unikn pacenia podatkw i dlaczego zwalczanie procederu prania brudnych, mafijnych pienidzy to nad Wis fikcja. Nauczysz si
27
dowody
zebrane
przez
przeciwnika
niskim nakadem konstruowa pozornie wiarygodne, midzynarodowe holdingi spek kapitaowych z central w rajach podatkowych. Zgorszy Ci wiadomo powszechnego okradania klientw przez banki oraz firmy ubezpieczeniowe. Przestaniesz ufa giedzie i banknotom w Twoim portfelu. A jeli nudzi Ci wielki biznes, w wolnej chwili zgbisz tajemnice wamywaczy i zodziei samochodw. Kto wie, moe kiedy zostaniesz jednym z nich? A nawet jeli nie, to chocia bdziesz wiedzia, jak zabezpieczy przed niedoszymi kolegami wasny dom lub auto... Znajc sposb mylenia zodziei, oszustw, finansistw i politykw, nie dasz si wicej nabra na ich kamstwa. I tylko od Ciebie zalee bdzie, czy pozyskan wiedz wykorzystasz w dobrym czy zym celu. Publikacj szczeglnie poleci naley osobom planujcym karier: przestpcy, biznesmena, prawnika, ekonomisty, specjalisty ds. bezpieczestwa, prywatnego detektywa, windykatora, policjanta lub funkcjonariusza innych formacji powoanych do ochrony bezpieczestwa publicznego, sdziego, kontrolera podatkowego, dziennikarza ledczego, politologa, lobbysty, a take wszystkim tym, ktrzy nie chc by nabijani w butelk przez cwaniakw. Kazimierz Turaliski: doktorant nauk prawnych, studiowa prawo, nauki polityczne oraz ekonomi w specjalizacji podatkowej. Uczestniczy w szkoleniach prowadzonych przez specjalistw sub cywilnych i wojskowych: polskich, amerykaskich, izraelskich i rosyjskich. Przez szereg lat zawodowo zajmowa si wywiadem gospodarczym i windykacj karno-gospodarcz. Uprawnienia do licencji II stopnia ochrony osb i mienia. Autor kilkudziesiciu reportay publikowanych w prasie polskiej, brytyjskiej i niemieckiej, a take szeciu publikacji ksikowych z zakresu przestpczoci zorganizowanej oraz aspektw prawno-finansowych midzynarodowej przestpczoci gospodarczej. Od 2000 roku zwizany z prywatnym sektorem bezpieczestwa gospodarczego, wcznie z organizacj i zarzdzaniem pionami wykonawczymi (obsuga prawna, detektywistyka) podmiotw operujcych na rynkach m.in. Polski, Rosji, Ukrainy, Niemiec, Wielkiej Brytanii i USA.
28
Patrycja urek: KOBIETKI Zlot czarownic tak nasze spotkania okrela mj m. Co w tym byo, cztery rne kobiety, cztery punkty widzenia, cztery yciowe historie. Kochaam te spotkania i kochaam te dziewczyny. Byy nieodczn czci mojego ycia i nie wyobraaam sobie, e mogoby by inaczej. Powie dla kobiet o naprawd mocnych nerwach... Patrycja urek pocztkujca matka, moda kobieta i... pisarka? Wraliwa dziewczyna, ktra posiada zmys obserwacji, a jej najwiksz pasj jest pisanie. Do tej pory piszca do szuflady, postanowia da szans sobie i czytelnikom. Ma nadziej, e pokochaj jej ksiki tak, jak kocha je ona. Justyna Stankowska, Izabela Mikrut: PRZEBIERANKI ANKI I KOLOROWANKI wiat potrafi by bardzo kolorowy. Jednego dnia cakiem zielony, drugiego bkitny jak niebo, a trzeciego szary. wiat w kolorowankach moe by jeszcze bardziej kolorowy wszystko zaley od tego, jakie macie kredki, farbki i flamastry. Bo przecie Anka jednego dnia nosi row sukienk, a ju nastpnego pomaraczow w fioletowe kwiatki. Anka uwielbia kolory! Izabela Mikrut, pseudonim Mrwka (ur. 1983) satyryk, badacz humoru. Wsppracuje m.in. z katowick Kabaretow Scen Trjki. Interesuje si siatkwk, z okna fotografuje zachody soca, recenzuje ksiki (autorka blogu krytycznoliterackiego tu-czytam.blogspot.com). Publikuje w lsku, Toposie, Guliwerze i dwutygodniku internetowym artPapier.
29
Grzegorz Zaleski: W CZTERY STRONY WIATA Dzisiaj rano przeczytaem w Internecie artyku o ludziach, ktrzy postanowili porzuci swoje dotychczasowe ycie i wybra si w roczn podr dookoa wiata. Taki wpis umieciem w pamitniku dokadnie na rok i dwa miesice przed wyjazdem. Wtedy by to jedynie kiekujcy pomys zakochanych w sobie narzeczonych, po ktrych spodziewano si, e po lubie (nastpi trzy miesice pniej) postaraj si o dziecko i bd yli jak Bg przykaza. Tak si jednak nie stao. Wraz z Asi postanowilimy bowiem wybra si w podr dookoa wiata W trakcie tej wspaniaej dziesiciomiesicznej podry odwiedzilimy Rosj, Uzbekistan, Kazachstan, Mongoli, Chiny, Wietnam, Kambod, Birm, Malezj, Indonezj, Peru, Boliwi, Paragwaj i Argentyn. Podrowalimy autobusem, samolotem, statkiem, pocigiem, samochodem, motocyklem, na koniach, a w kocu pieszo. Spalimy w hotelach, motelach, domach tubylcw, w namiocie, na dce, i gdzie tylko popado. Widzielimy mnstwo fantastycznych rzeczy i przeylimy wiele, wiele wspaniaych chwil. W trakcie podry wszystkie przeycia zapisywaem na naszym podrcznym komputerze. Dziki uprzejmoci portali gazeta.pl i naszemiasto.pl publikowane byy one w formie relacji z podry przez cay okres jej trwania. Stare pisarskie porzekado brzmi jednak, e pisze si raz, aby pniej ju tylko przepisywa. Wszystkich tych, ktrzy mieli wic wczeniej styczno z naszymi tekstami, chcemy zapewni, e teraz po prostu s jeszcze lepsze. Ponadto udao nam si dodatkowo w ebooku zawrze 105 najlepszych fotografii z podry, ktre czasem wicej mwi ni same sowa. Cakowicie wiee s natomiast porady praktyczne zawarte pod kadym podrozdziaem, jak i w osobnym rozdziale na kocu ksiki. Pod kadym podrozdziaem zamiecilimy adresy agencji turystycznych, sprawdzone hostele i inne przydatne informacje dotyczce wyej opisanego kraju. W rozdziale PORADY PRAKTYCZNE na kocu ksiki zawarlimy natomiast oglne wskazwki wane podczas caej naszej podry. Jeli wic chcecie dowiedzie si co to jest wdka dla duszy, jak wyglda taniec mongolskiego szamana, kto jest dla Chiczykw prawdziwym mczyzn, dlaczego w Tybecie crka moe mie czterech ojcw, gdzie jed prawdziwi Easy Riders, czy jak w kocu smakuje mio w hotelu na godziny signijcie po t ksik.
30
Joanna Bk: PAN TU NIE LEA Z recenzji: To poezja, ktra nie boi si paradoksalnych point i kalamburw wiat rzeczy i wiat sw przeplataj si tu niespodziewanie, realizm okazuje si podszyty surrealizmem, dystans wobec rzeczywistoci raz jest ironicznie daleki, a raz bolenie may. ( Micha Rusinek) Gwne walory tej liryki to mdry namys nad yciem, dowiadczanie wiata i wartoci, w ktre warto wierzy. Prba autobiografii znaczcy gos przeciw alienacji, wyjaawiajcemu odosobnieniu. Poszukiwanie cieki prowadzcej do Domu. A w sferze formy: wyranie wasny warsztat, oszczdno sw, zmys kompozycji, twrczy stosunek do jzyka. Czeg chcie wicej? Ta poetka jeszcze niejednym nas zadziwi (Krzysztof Lisowski) Wiersze Joanny Bk intryguj. S gr (kapitalny wiersz pod tym tytuem!) z Tajemnic, z Mwieniem, ktre wicej zasania ni odsania; wcibsk prb zajrzenia pod podszewk Oczywistego. Podoba mi si podejrzliwo autorki w stosunku do jzyka i do uczu, ktre zbyt atwo uciekaj si w stron frazesw i gotowcw. Wiersze z tomiku Pan tu nie lea s wieloznaczne, mona do nich wielokrotnie wraca. Najczciej trud rozszyfrowania jej lingwistycznych szarad okazuje si opacalny. (Jzef Baran) Joanna Bk (ur. 1986 r.) absolwentka filologii polskiej z edytorstwem i komunikacj medialn Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, studium dziennikarskiego oraz podyplomowych studiw z zakresu technologii multimedialnych i grafiki komputerowej. Autorka tomiku pomidzy, tekstw poetyckich, prozatorskich i dziennikarskich publikowanych m.in. w Dzienniku Polskim, Akancie, Fragile, Gazecie Kulturalnej. Laureatka licznych konkursw; otrzymaa tytu Honorowego Laureata Midzynarodowego Festiwalu Artystycznego FAMA, nominacj w plebiscycie 7 Nadziei Miasta Krakowa, literack przepustk Zwierciada za dziennik Z perspektywy domu czy nagrod w oglnopolskim konkursie JESTEM_MAM_GOS za tekst dramatyczny Twoje sypialnie. Ma na koncie wiele wystaw fotograficznych. Jedna z nich, naleca do projektu Na miotle przez wiat Peru, Boliwia, towarzyszya spotkaniu z cyklu Dorwa Mistrza z Noblist Mario Vargasem Llos. Jej zdjcia wykorzystywane s take jako ilustracje ksiek i czasopism.
31
Katarzyna Gobek, Karol Bk: KRLESTWO METAFORY Krlestwo Metafory to wyjtkowy album malarskopoetycki wybitnego polskiego malarza Karola Bka i modej poetki Katarzyny Gobek, ktra nagle pojawia si w wiecie sztuki i czaruje malarzy jako ksiniczka metafory. Spotkali si razem w tym przepiknym albumie. Czytajc teksty poetki i ogldajc powizane z nimi obrazy Karola Bka, czy te odczuwajc to odwrotnie, wchodzimy do Krlestwa Metafory. Kiedy kosztujemy zmysami te ciekawe zwizki, wierzy si nie chce, e nie opracowaa tego wszystkiego jedna dusza i rka. To ujednienie pierwiastka mskiego i eskiego jakie nastpio w tym fascynujcym albumie jest tak samo zdumiewajce, jak zaskakujce. Mona tylko cieszy si, e takie spotkanie nastpio. Albumem tym rozpoczynamy podsumowanie twrczoci malarskiej Karola Bka. Podsumowanie wyjtkowe, urzekajce w swojej nietypowej formie. Album Krlestwo Metafory stanowi pierwszy z trzech albumw, ktre tworz intrygujc cao, wzajemnie powizan w swym nastpstwie. Pawe Bitka Zapendowski: JAK Z ALMODOVARA Seks i wymuszenia, prowincjonalny mi w agencjach towarzyskich stolicy, kobieta sukcesu w rkach mafii, niewolnik senator, kariera po maeskim trupie i odzyskiwanie uczu. eskie mskie, dominacja i ulego, odchylenia od normy i szukanie rwnowagi komedia Jak z Almodovara kae zweryfikowa wszystko, co wiedzielimy na ten temat. Tekst jest napisany dowcipnie i sprawy rodzajowe do inteligentnie mieszaj si z diagnoz obecnego stanu rzeczy, a wic spoeczestwa chorego na konsumpcj i usugi. Maciej Wojtyszko, dramaturg, reyser (Festiwal Komedii X Talia 06)
32
Tekst ma w sobie du potencj literack i energi na wywoanie miechu. Andrzej Sadowski, reyser Sztuka zdobya nagrod na Festiwalu Komedii X Talia06. Jak z Almodovara to zwariowana komedia no limit o seksie w wielkim miecie inaczej. Niejaka Boenka mieszkanka Obciachowa, w stolicy znana jako Mistresa izela, amatorka seksownej bielizny, pejcza, kija oraz pewnego senatora, ktry z luboci oddaje si maltretowaniu namwiwszy swojego maonka-szowinist, aby wszystkie pienidze zainwestowa w kupno kamienicy, rozwodzi si z nim. Przy wsparciu przyjaciek niezadowolonych ze zwizkw z facetami udaje jej si wycign od ma cay majtek, ktry odegra niema rol w zasadniczej przemianie, jaka w jej yciu si dokona. Boenka wyjeda do stolicy, gdzie wesp ze sw przyjacik, specjalistk od rozlicze skarbowych, zakada agencj Zrb mi Pit-a. Pod t nazw, wbrew skojarzeniom z pewn form seksualnego zblienia, ukrywa si agencja doradztwa skarbowego. Nie tylko czytelnik o kosmatych mylach daje si zwie artom autora, ale take pierwszy klient teje agencji. Mczyzna, ktry po usyszeniu komendy prosz pokaza swojego pit-a, dokonuje artystycznego striptizu, niekoniecznie poszukiwa w gabinecie Boenki metod obejcia systemu podatkowego. Ale Boenka szybko orientuje si, e ta profesja nie pozwoli jej na szybkie wybicie si ponad klas redni. Poza tym agencja towarzyska daaby jej moliwo zemszczenia si na mskich oprawcach. W gazecie zamieszcza anons: Bydlaku Bezproblemowo zrealizujesz swe marzenia.... Do Salonu Kobiecej Dominacji, ktrego grafik pka w szwach, nie jest atwo si dosta. Zwaszcza e izel oraz jej wsplniczki zaczyna nudzi nieefektowne zncanie si nad facetami. Tymczasem Golo, klasyczny burak, ktry aby wysa maila musi prosi swojego przyjaciela-fetyszyst o pomoc, w wielkim miecie si nie odnajduje... Odnajduje za to izel. Spotykaj si w przebraniach: on w stroju Zorro, ona jako kobieta-wamp... Marek Dryjer: MROCZNE DUSZE Mity zostay obalone. Skoczy si kalendarz Majw. Na Socu dochodzi do gigantycznych wybuchw, upadaj legendy sportu (mistrz kolarstwa, niepenosprawny lekkoatleta), abdykuje Papie, na Ziemi spada deszcz meteorw. Mroczne dusze to opowie o ojcu i jego crce, ktrym udao si przey wielk tragedi. Kiedy wikszo ludzi od dawna ju nie ya, oni cudem trafili do piwnic wielkiego rzdowego budynku, gdzie w piekielnych ciemnociach stocz morderczy bj o
33
przetrwanie. Jest to ksika o walce z ludzkimi sabociami, o wielkiej mioci ojca do crki, o nigdy niegasncej nadziei, i wierze, ktra czasami w nas ganie, by po jakim czasie odrodzi si na nowo. To ksika o czowieczestwie, o yciu i mierci, ale nade wszystko o prawdziwej mioci. Mroczne dusze wzbogacone s wyraeniami zaczerpnitymi ze Sownika Staropolskiego. W tekcie wystpuje wiele biblijnych akcentw i cytatw oraz odwoa do literatury. Powie zamyka trylogi z gatunki fantastyki postapokaliptycznej i prozy egzystencjalnej (Droga lepcw, Szklane miasto, Mroczne dusze). Kada z tych opowieci jest odrbn histori, ale mona si w nich take doszukiwa wsplnych akcentw. Tam, gdzie wzrok nic nie znaczy, a inne zmysy pozwalaj przey, toczy si zacieka walka o ycie. Tam, gdzie czowiek staje si zwierzyn, nic nieznaczcym kawakiem misa, wszelkie reguy trac wano. To miejsce pozbawione witoci. Bo w ciemnoci czai si zo, okrutny, niemy przeladowca. Najwyszy ju czas, by stawi mu czoa. Jan Kochaczyk: KOMUNICI, NAZICI I HARRY POTTER Jak to si dzieje, e nawet wojujcy ateici tworz nowe religie i nowych bogw? Jaki jest dystans midzy Panem Wszechwiata a znikomym pykiem na Ziemi czowiekiem? Ksika omawia rne koncepcje Boga i boskoci w rnych religiach (katolicyzm, prawosawie, protestantyzm, islam, buddyzm, hinduizm i in.), a take ideay masonw, owieconych ateistw, komunistw, nazistw i rozmaitych sekt neopogaskich. Czy uroczy Harry Potter i wspczesne czarownice s zagroeniem dla naszej cywilizacji? Czy gry komputerowe wprowadzaj dzieci i modzie w diabelski krg za? Oto s pytania dla wszystkich ludzi, ktrzy (czy tego chc, czy nie chc) nosz religijne okulary. Bo religijno jest wpisana w sam natur Homo Sapiens, jak twierdz wybitni naukowcy XXI wieku.
34
Ena Kielska: PAMITNIK WENDY Prawdopodobnie umr z kocem. Czuj, jak z kadym sowem jest mnie mniej, znikam w sekundzie. Jaka posta pochyla si mocno i kadzie, zapina pas na klatce piersiowej, wok nadgarstkw, kolejno unieruchamia stopy. Harry, syszysz mnie? Przyklejeni do niebieskich lamperii trzs si jak osiki lub krc twarz, z oczodow wychodz glisty i wchodz. W podnieceniu odsaniaj koci, ktre pod ciarem powietrza uginaj si i ami, i bij w podog, wydajc gos. Kto pacze, a komu pynie krew. W ogle nie zwracaj uwagi, podpowiada damski gos, dopki ukrywasz strach, nie stanie si nic. Pospiesznie prowadzi wzek ze mn ku drzwiom na kocu korytarza, ktre miast przyblia, oddalaj si. Perspektywa duy. Ena Kielska ur. 3 lutego w Sosnowcu, filolog. Ukoczya studia na wydziale anglistyki o kierunku kultura i literatura brytyjska i amerykaska. Napisaa tomik poezji Witam pastwa w mojej audycji gotyk i seks (2008). Laureatka dwch turniejw poetyckich, braa udzia w 3. Dyskordianka. Publikowaa m.in. w: Polskim Kulturalnym Podziemiu PKPzin (2007, 2008, 2009, 2010, 2011), Sosnowieckim Magazynie Kulturalnym Sosnart (2008, 2010, 2011), Kwartalniku LiterackoArtystycznym Szafa (2009, 2010). Katarzyna Krzan: EKSTAZA W WERSJI POP. POSZUKIWANIA MISTYCZNE W KULTURZE POPULARNEJ Ksika o wzajemnym przenikaniu si kultury popularnej i sakralnej, ktre tworz wzajemnie wspierajcy si i uzupeniajcy zwizek. Miejsce dozna mistycznych w kulturze popularnej. Ekstaza w wersji pop wychodzi od zreferowania zaoe i treci przekazywanych przez tradycyjn mistyk, by nastpnie pokaza jej mutacje w kulturze popularnej a do penego rozkwitu poszukiwa mistycznych w ramach tworu zwanego Er Wodnika. Uwagi do wydania drugiego:
35
Ekstaza w wersji pop powstaa na bazie pracy doktorskiej obronionej przeze mnie w maju 2006 roku na Uniwersytecie lskim w Katowicach. Dwa lata pniej ukazaa si drukiem nakadem Wydawnictw Akademickich i Profesjonalnych. W 2010 roku wydawnictwo to zostao przejte przez Oficyn Wydawnicz ograf. Wtedy te pojawia si koncepcja wydania ksiki w wersji elektronicznej w prowadzonym przeze mnie wydawnictwie e-bookowo. Obecna wersja zostaa wzbogacona o dwie recenzje znajdujce si na kocu publikacji. Zachowano ponadto oryginaln tre, dokonujc jedynie nieznacznych poprawek, gdy jak okazao si po tych kilku latach, wiele kwestii pozostao nadal aktualnych, a te, ktre ju si zdezaktualizoway, zostay bd zmodyfikowane, bd pozostawione jako wiadectwo stanu nauki i mylenia swojego czasu. Pozostaje mi jedynie zaprosi do lektury.
36
37
WIECI Z RYNKU
38
Piotr Lipiski: Cud nad Wis, czyli jak nie nadszed Amazon
Tekst pochodzi ze strony Spidersweb.pl Waciwie to mamy lepiej ni Amerykanie. I to technologicznie. Co prawda za komputery, paliwo i ubrania pacimy wicej ni w USA, ale przynajmniej mamy ebooki bez dziwacznych, antypirackich zabezpiecze. Cieszmy si wic chocia z tego drobiazgu. C za pikny widok jak powiedzia pewien pan, wiszc nad przepaci. Mniej wicej rok temu do Polski mia wedug plotek zawita amerykaski Amazon. Cho niestety nie dotar do kraju nad Wis, to zapowied spowodowaa chyba wicej dobrego, ni gdyby sam zawita. W czasach przed-plotkowo-amazonowych rynek wyglda kiepsko. Na pkach w internetowych ksigarniach hula cyfrowy wiatr, za to jeli ju znalelimy jak ksik, to bya zabezpieczona przez DRM. To taki sprytny system, podobno antypiracki, cho generalnie przede wszystkim utrudniajcy ycie uczciwym czytelnikom. Nigdy nie kupiem elektroksiki zabezpieczonej w ten sposb. Moj potrzeb lektury zaspokajao zapoznanie si z opisem procedury, jak musiabym przej, zanim zajrzabym do tytuu. Dziki DRM czytanie jeszcze nigdy nie byo tak trudne. Ale dzi wanie z powodu DRM jestemy lepsi od Amerykanw. Bo o ile Amazon wci stosuje taki sposb zabezpiecze wielu sprzedawanych przez siebie ebookw, to w Polsce DRM prawie znikn z rynku. Oczywicie zawsze bya do istotna rnica DRM uywany u nas by dla czytelnika uciliwy, a amazonowe zabezpieczenia praktycznie niewidoczne. Tam wystarczao klikn i ksika po chwili ldowaa w czytniku Kindle. Ale to wszystko wygldao dobrze, dopki chcielimy korzysta z ksigarni Amazonu. A co, jeli postanowilimy odej do konkurencji, bo na przykad nie spodobao nam si, e pracownikw Amazonu pilnowali nazici? Wtedy sprawy si komplikoway w najgorszym wypadku moglimy poegna si z ca nasz elektrobibliotek. Albo musielimy sami zdj zabezpieczenia z kupionych w Amazonie ksiek, aby przenie je do urzdzenia, ktrego nie obsuguje oprogramowanie Kindle. Co nie jest atwe, proste i przyjemne. Tymczasem polskie e-ksigarnie w cigu ostatniego roku stay si zdecydowanie bardziej elastyczne. Mao, e sprzedaj e-ksiki bez DRM, to na dokadk bardzo czsto od razu w dwch formatach mobi i epub. To bardzo wane mobi dziaa na najpopularniejszym w Polsce czytniku Kindle, a epub na przykad na Onyxie czy
39
iPadzie. Dzi mobi i epub najczciej kupujemy w jednej cenie. Do niedawna dostawalimy jeszcze czasami PDF, ale poniewa jest kiepsko przystosowany do czytnikw z niewielkimi ekranami, to wydawcy z niego rezygnuj. Kryje si tu jednak pewien haczyk. Kupion wysykowo papierow ksik moemy odda do ksigarni. Ale jak tu zwrci ebooka? Ot jest to moliwe, ale niestety wanie w Amazonie, ktry synie z niesychanie przyjaznego podejcia do klientw. Po prostu zgaszamy, e chcemy odda i ju. Dociekliwym poszukiwaczom darmowej lektury wyjaniam jeli kto oddaje kilka ksiek pod rzd, to Amazon prawdopodobnie zawiesi mu konto. Czyli mwic ludzkim jzykiem, stwierdzi, e z tak osob nie chce robi interesw. Dla penego obrazu dodam, e pewnej grupie autorw nie spodobao si takie liberalne podejcie, co opisywa wiat Czytnikw w tekcie Autorzy protestuj przeciwko polityce zwrotw ebookw w Amazonie. A sprbujcie odda ebooka w Empiku. I to na przykad z tego powodu, e kupilicie niewaciwy format. Dwa miesice temu Empik nadal sprzedawa osobno mobi i epub. Mj kolega, ktry zna si na pisaniu ksiek na tyle dobrze, e dosta nominacj do Nike, niestety jest mniej biegy w formatach ebookw. Nieszczliwie kupi pokan liczb epubw z myl o przeczytaniu ich na Kindle. To jakby naby appleowe iWork z myl o zainstalowaniu na Windowsach nie da si. Reklamacja nie pomoga Empik nie wymieni ksiek na mobi. Pozostaa konwersja domowym sposobem, co w sumie drog wyjanie mailowych zajo nam kilka godzin. Dzikujemy ci, Empiku, za mile spdzony czas! Plotka o zbliajcym si Amazonie spowodowaa jednak co waniejszego, ni tylko zlikwidowanie DRM-w i sprzedawanie ebookw na raz w rnych formatach. Najwaniejsza zmiana, jak dokonaa si w ubiegym roku, to fakt, e w Polsce pojawio si wreszcie duo ebookw. Polscy wydawcy, jakby bojc si nadejcia amerykaskiego giganta, zabrali si energicznie za wydawanie elektroksiek. I w ten sposb dzi wikszo bestsellerowych nowoci wychodzi zarwno w wersji papierowej, jak i ebookowej! Uwaam, e naley doceni polskich wydawcw za ogromn prac, jak wykonali w cigu tego roku. Zwaszcza e traktowali to bardziej jako inwestycj na przyszo, ni liczc na szybkie zyski. Wci sprzeda ebookw raczej nie przekracza 10 procent nakadu papierowego. Wyglda na to, e wydawcom wyranie zaley na stworzeniu rynku ebookw, a ju na pewno na zajciu na nim solidnej pozycji. Temu su dziesitki promocji. Codziennie wszystkie wane ksigarnie proponuj po kilka dobrych tytuw w obnionych cenach. Czasami nawet moemy kupi co interesujcego za mniej ni 10 zotych.
40
Amazon, zdaje si, na jaki czas odpuci sobie polski rynek. Mao, e nie wkroczy do Polski ze swoj ksigarni, to nawet wci nie wspiera jzyka polskiego w ebookowych publikacjach. Std wybr rodzimych tytuw w amerykaskiej ksigarni jest raczej niewielki. Ponad rok temu mona byo w do pokrtny sposb umieci swoj ksik na pkach Amazonu. Wybraem drog selfpublishera, wznawiajc swj tytu, ktry wczeniej ukaza si w wersji papierowej. Tak zawdrowaem tam z moim ebookiem Pita Komenda, co opisaem na SpidersWeb w tekcie Spiracili mi ksik. Nie obraziem si ani nie poszedem na policj, bo iBg yje wiecznie. Po kilku miesicach Amazon przeprowadzi czystk, wywalajc spor cz polskich ksiek. Nie wiadomo, czym si kierowa, bo potrafi usun kilka tytuw jednego autora, pozostawiajc inne. Ca akcj opisywaem tym razem u mnie na blogu. Niedawno sprawdziem, e znowu udaje si wstawi swoj polskojzyczn ksik na pki Amazonu ostatnio dodaem ebooka Humer i inni. Ale to wci takie wrzucanie czego przez siatk do ogrdka Jeffa Bezosa. Tymczasem w Polsce nie ma z tym adnego problemu. Samowydawca bez problemu zawdruje do najwikszych ksigarni Virtualo, Empik, Merlin. Cho akurat w Polsce selfpublishing nie osign sukcesu odrobin nawet zblionego do tego w amerykaskim wydaniu. Ale te cay polski rynek ksiki i ebookowy, i papierowy szoruje po dnie i yje gwnie z nadziei na lepsze jutro. Podejrzewam, e wydawcy, ktry przygotowuje teraz moj papierow ksik, bd musia niedugo wozi obiady w menakach. Bo niestety do ksiek oprcz autorw potrzeba jeszcze czytelnikw. A tych w Polsce wbrew wielu mitom nigdy nie byo zbyt wielu. ukasz Gobiewski w ksice Gdzie jest czytelnik? opisa nasze dzieje nie-czytania: W Rzeczpospolitej szlacheckiej ksika nie decydowaa o randze gospodarza, na dworze rzadko gromadzono podrczne ksigozbiory. Tak jak dzi z Google czy z Facebooka, tak wwczas wiedz czerpano z kalendarza, czyli z krtkich, wyrwanych z kontekstu cytatw, wypisw, historycznych rocznic i wspomnie, porad etc. Lata PRL byy krtkim okresem, kiedy w spoeczestwie wyrobi si snobizm na kupowanie i kolekcjonowanie ksiek, najchtniej tych spod ksigarskiej lady, trudno dostpnych, wcale niekoniecznie czytanych, ale ustawianych na pkach, subskrybowanych, wystawianych na pokaz. I dzi to jest najwiksza bariera dla rozwoju ebookw. Nie to, e wybr wci jest skromny przynajmniej jeli chodzi o wznowienia tytuw sprzed lat albo e ebooki s drogie. By moe nawet chomik nie jest najwaniejszym problemem, bowiem nie kady, kto cignie ksik, w innym wypadku by j kupi. Problem to raczej brak czytelnikw. Z ksiki ukasza Gobiewskiego moemy pozna zatrwaajce statystyki. Wedug bada z 2010 r. co czwarty Polak z wyksztaceniem
41
wyszym lub licencjackim przyznawa si, e nie czyta ksiek! Biblioteka Narodowa ustalia, e do ksiek nie zaglda 36 proc. ludzi sprawujcych stanowiska kierownicze. By moe jedyny ich kontakt ze sowem pisanym to wycig z konta bankowego. Podobnie fatalnie wygldaj liczby, jeli zapytamy o czytelnictwo tekstw duszych ni trzy strony albo trzy komputerowe ekrany. Prawie co drugi Polak badany przez Bibliotek Narodow owiadczy, e w cigu ostatniego miesica nie przeczyta tak dugiego tekstu. Na szczcie wanie wsplnie przekroczylimy owe magiczne trzy strony. Jest wic nadzieja, e sowo pisane przetrwa, a pisarze nie podziel losu dinozaurw. Piotr Lipiski reporter, fotograf, filmowiec. Pisze na zmian o historii i nowoczesnych technologiach. Autor kilku ksiek, midzy innymi B olesaw Niejasny i Raport Rzepeckiego. Publikowa w Gazecie Wyborczej, Na przeaj, Polityce. Wielokrotnie wyrniany przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich i nominowany do nagrd Press. Laureat nagrody Prezesa Stowarzyszenia Filmowcw Polskich za dokument Co si stao z polskim Billem Gatesem. Bloguje na www.piotrlipinski.pl. artuje ze wiata na www.twitter.com/PiotrLipinski. Nowy ebook Humer i inni w ksigarniach Virtualo.
42
Maciej luyski: VAT na ebooki

Najpierw krtkie przypomnienie, dlaczego jest tak, jak jest: ot zgodnie z dyrektyw unijn (2006/112/WE) pastwa czonkowskie (a wic take i Polska) mog stosowa obnion (czyli w wysokoci 5 proc.) stawk VAT wobec ksiek czy czasopism zapisanych na nonikach fizycznych. Dotyczy to zatem ksiek drukowanych lub wydawanych na dyskach, pytach, tamach oraz innych nonikach. Przepisy te nie przewiduj takiej moliwoci wobec ebookw czy e-gazet, o ile ich sprzeda odbywa si za porednictwem internetu. W konsekwencji tej dyrektywy w Polsce ksiki drukowane objte s obnion, czyli 5 proc. stawk VAT. Natomiast w odniesieniu do ebookw, a wic ksiek elektronicznych kupowanych i co znacznie waniejsze PRZESYANYCH przez internet, obowizuje stawka VAT jak na... usugi wiadczone drog elektroniczn, czyli 23 proc. Jeszcze na pocztku 2013 roku europose PO Filip Kaczmarek zwrci si do Komisji Europejskiej o obnienie podatku VAT na ebooki. Na dyskryminacj e-ksiek zwracaj te uwag parlamentarzyci PO w kraju. Resort finansw niezmiennie za odpowiada, e w tej kwestii wie nas prawo unijne. Europose Filip Kaczmarek argumentuje w sposb nastpujcy: Dzisiaj jest tak, e poszczeglne kraje czonkowskie mog stosowa obnion stawk VAT, ale tylko na ksiki drukowane. Intencja jest taka, eby chroni czytelnictwo, czyli eby ludzie czytali. Ale przecie ksiki na nonikach elektronicznych maj tak sam zawarto jak ksiki drukowane. Nieatwo jest w ogle zachci do czytania. Mam 16-letniego syna: trudno go zagoni do tradycyjnej ksiki. Dlatego te w skierowanym w styczniu biecego roku pimie do Komisji Europejskiej europose zwraca uwag, e przecie ksiki elektroniczne speniaj identyczne funkcje, jak ksiki drukowane, a od tych papierowych rni si jedynie nonikiem, ktry w wypadku klasycznych ksiek jest w dodatku... nieekologiczny. Z kolei senator PO Jarosaw Lasecki w owiadczeniu skierowanym jeszcze w 2012 r. do Ministerstwa Finansw napisa o dyskryminowaniu dystrybucji ksiek w formie elektronicznej. Zwrci te uwag, e Francja i Luksemburg stosuj obnion stawk VAT na ebooki. Jak to si dla tych krajw skoczyo, wszyscy wiemy, sankcje jakie s w drodze i wesoo nie jest... Ale jako jest. Nasze Ministerstwo Finansw, powoujc si na przepisy unijne, uparcie twierdzi, e obnionych stawek VAT nie mona stosowa do usug wiadczonych drog
43
elektroniczn a do takich zaliczono w rozporzdzeniu wanie dostarczanie obrazw, tekstu i informacji oraz udostpnianie baz danych, w tym ksiek w formie cyfrowej. Wedug MF niezastosowanie si przez pastwo czonkowskie do zalece Komisji skutkuje co do zasady skierowaniem sprawy przed Trybuna Sprawiedliwoci UE, a to moe wiza si z sankcjami finansowymi. Resort wprawdzie przyzna, e istotnie Francja i Luksemburg stosuj obnion stawk VAT do ebookw, ale jak zastrzeg robi to jako jedyne z 27 krajw czonkowskich. I na wasn odpowiedzialno... I to w zasadzie zamknoby dyskusj, gdyby nie pewien drobny fakt. Pod koniec marca 2013 roku premier Donald Tusk na konferencji prasowej po posiedzeniu rzdu, na ktrym przyjto Strategii Rozwoju Kapitau Spoecznego 2020 powiedzia jasno i wyranie, e stawka podatku VAT na ebooki powinna by taka jak na ksiki tradycyjne; taki postulat zosta zapisany w Strategii Rozwoju Kapitau Spoecznego 2020. Na rnic w opodatkowaniu ksiek papierowych i ebookw zwraca te uwag rzecznik praw obywatelskich Irena Lipowicz. W pimie do MF wskazaa na swoje wtpliwoci z punktu widzenia konstytucyjnej gwarancji rwnoci oraz wolnoci dostpu do dbr kultury a take na potrzeb sprzyjania rozwojowi czytelnictwa. A z tym jest u nas rzeczywicie nie najlepiej wedug danych Biblioteki Narodowej w 2010 roku 56 proc. Polakw nie zajrzao do ani jednej ksiki, a tylko 12 proc. Polakw przeczytao wicej ni 6 ksiek w cigu roku. Badania wykazay, e ani jednej ksiki w cigu roku nie przeczytao a 25 proc. osb z wyszym wyksztaceniem, a take ponad 30 proc. osb na stanowiskach kierowniczych i specjalistw. Za zmian przepisw opowiada si take szefowa sejmowej komisji kultury i rodkw przekazu Iwona ledziska Katarasiska (PO), ktra mwi: Znam t spraw, rozmawiaam o tym z parlamentarzystami francuskimi poniewa nie uzyskali zgody na obnienie VAT na ebooki podobnie jak my zdecydowali si na jego obnienie na wasn odpowiedzialno. By moe Francji ujdzie na sucho, ale lepiej zmieni prawo unijne, ni liczy na ut szczcia. Unia powinna zmieni dyrektyw vatowsk; z naszej strony s o to starania od lat, ale nie przynosi to efektu. C zatem mona zrobi w tej sytuacji? Jedno jest pewne obecny stan trzeba zmieni, poniewa dyskryminuje wydawcw ebookw. Pytanie tylko: w jaki sposb zrobi to najlepiej?
44
E-KSIGARNIE
45
Najwiksza naukowa wypoyczalnia online ju dziaa!

Ponad 50 000 czytelnikw ju wypoycza online. Chyba kady zgodziby si z twierdzeniem, e forma elektroniczna ksiki powoli wypiera papierowe wydania. Jednoczenie ebooki wci postrzegane s jako pozycje drogie. Jak wynika z bada przeprowadzonych przez Wydawnictwo PWN, idea udostpniania ebookw na zasadzie wypoyczania i czytania online jest pomysem, ktry doskonale odpowiada na potrzeby dzisiejszego odbiorcy, zwaszcza odbiorcy korzystajcego z wiedzy fachowej, bo taki jest profil serwisu. Ibuk jest inicjatyw, ktra wytycza trendy na rynku publikacji profesjonalnych, ale w czasach, gdy licz si tylko cyfry, to odbiorca jest dla nas najwaniejszy podkrela Natalia Wojciechowska dyrektor ds. ecommerce Wydawnictwa PWN std pomys na wypoyczalni online, ktra ma nareszcie obniy cen za dostp do treci elektronicznych. Prywatny study room w Internecie Centrum usugi stanowi myIBUK, czyli poczenie prywatnego study room w internecie z aplikacj czytnika online. Tutaj uytkownik gromadzi i organizuje swoj bibliotek, czyta elektroniczne ksiki a wraz z wykupieniem usugi MyIBUK PLUS zyskuje dostp do zestawu unikalnych funkcji, niedostpnych w innych czytnikach, takich jak: tworzenie projektw, archiwizacja wasnej pracy z ksikami w formie zbiorczego kompendium, dodawanie wasnych dokumentw czy cytowanie fragmentw wraz z pobieraniem bibliografii cytowanej pozycji. Jest to
46
rozwizanie, ktre wykorzystuj osoby, ktre czsto sigajce po treci z ksiek profesjonalnych. MyIBUK PLUS to jedyny czytnik ebookw, ktry jest dostosowany do pracy z ksik naukow. Centrum usugi stanowi MyIBUK, czyli poczenie prywatnego study room w internecie z aplikacj czytnika online. Z ksiek mona korzysta na dowolnym urzdzeniu: laptop, smartfon, tablet. 25 ksiek bezpatnie i mobilnie dla studentw. Projektujc usug, bralimy pod uwag, przede wszystkim, fakt, eby zaspokoi potrzeb mobilnoci. Studenci coraz wicej czasu spdzaj online i korzystaj z mobilnych usug, dlatego naturalnym krokiem byo umoliwienie korzystania z publikacji uywanych do nauki na kadym urzdzeniu: tablet, smartfon czy laptop podsumowuje Wojciechowska. W ramach myIBUK PLUS uruchomiono dostp testowy, podczas ktrego uytkownik moe korzysta z 25 pozycji ksikowych zupenie bezpatnie. Wicej informacji na www.ibuk.pl
47
48
Dlaczego nie Kindle? (oraz inne pytania, jakie macie do twrcw Czytaj bez limitu)
Ju od blisko p roku Legimi.com udostpnia usug Czytaj bez limitu. Przypomnijmy to taki odpowiednik Spotify, tyle e zamiast czasowego dostpu do puli utworw muzycznych uzyskujecie dostp do ebookw, ktre moecie czyta na smartfonach i tabletach. Propozycja Legimi jest na tyle nowatorska, e wci macie do niej mnstwo pyta postanowilimy odpowiedzie na najpopularniejsze z nich. Dlaczego dostp czasowy? Bez wtpienia kady z nas ma ksik, do ktrej wraca. Zajmuje ona poczesne miejsce na pce (nawet wirtualnej), raz na kilka lat czujemy nag, nieznon potrzeb przeczytania jej ponownie (mimo e moglibymy j wyrecytowa wspak). Ale poza tym zdecydowana wikszo ksiek, ktre przeczytalimy, wraca do biblioteki, znajomych czy te lduje na pce i nigdy do nich nie wracamy. P biedy, gdy zakupiona pozycja przypada nam do gustu. Nie ma chyba nic gorszego ni tytu, ktry porzucamy w poowie (niezalenie od tego, czy dzieje si to z powodu beztalencia autora, braku czasu czy zej koniunkcji planet). Po co zatem kupowa pojedynczy tytu, skoro mona dowolnie przebiera z szerokiej gamy ksiek i, w sytuacji gdy po przeczytaniu dowolnej jej czci chcemy zrezygnowa, nie mamy poczucia pacenia za co, co nam si nie podoba? Dlaczego tyle tytuw? C, nie kady chce/moe by w awangardzie. Jak w kadym biznesie, rwnie w ksikowym s wydawcy, ktrzy s forpoczt zmian i wsptworz now rzeczywisto. Do nich bez wtpienia nale Insignis, Muza, G+J, Bellona czy
49
Drzewo Babel. Jest jednak grupa, ktra woli przyjrze si nowemu modelowi dystrybucji i decyzj o udostpnieniu swoich tytuw podejmie za pewien czas (wiadomo moe to by decyzja odmowna). Jeszcze kilka lat temu zbir wszystkich legalnych ebookw polskich wydawcw nie przekracza tysica. W 2013 r. zbliamy si powoli do wartoci dziesiciokrotnie wikszej. Co prawda jest to wci uamek wszystkich publikacji, ale najwaniejsze jest to, e coraz wicej ksiek (w tym najciekawsze tytuy) ma jednoczesn premier w wersji papierowej i elektronicznej. Ba! Jak wynika z comiesicznych zestawie tworzonych przez Roberta Drzda, autora zdecydowanie najpopularniejszego ju ponad 2/3 blogu powiconemu ksikowych e-czytaniu ma swoje (SwiatCzytnikow.pl), bestsellerw
elektroniczne odpowiedniki. Za pewien czas bdziemy mogli prawdopodobnie to samo napisa w kontekcie tytuw dostpnych w usudze abonamentowej. Jak dziaa okres prbny? Warto uczy si od innych. Dlatego te wprowadzony zosta wygodny (zarwno z punktu widzenia czytelnika, jak i ksigarni) model odnawialnej patnoci (za pomoc karty kredytowej lub konta PayPal). W zwizku z tym aktywacja okresu testowego (trwajcego 7, a w czasie promocji nawet 14 dni) zwizana jest z podaniem danych karty. Dziki temu po zakoczeniu okresu testowego nie trzeba pamita o jego przedueniu. Czy jest co gorszego ni komunikat o zakoczeniu okresu prbnego na kilka stron przed kocem czytania? Dobra, pewnie par takich strasznych momentw w yciu si trafi, ale nie dla mola ksikowego. Dlaczego nie na Kindle? To chyba najczciej zadawane pytanie, wic naley si i nad nim pochyli. Niezwykle wany jest aspekt technologiczny. Usuga abonamentowa oznacza konieczno niezwykle precyzyjnej kontroli nad plikami. Stworzenie systemu, ktry
50
bdzie to umoliwia nie jest obecnie moliwe do wykonania na czytniki (a w szczeglnoci Kindle). Co innego smartfony i tablety. Wanie dlatego ekosystem Legimi Czytaj bez limitu zosta przygotowany z myl o posiadaczach tych urzdze. Poza tym wystarczy zada sobie pytanie: czy tworzenie usugi, ktrej funkcjonowanie zalene byoby od planw biznesowych globalnego hegemona na rynku ebookw, jest racjonalne? Przekadajc to na polski rynek opieranie strategii na udostpnianiu ebookw w formacie mobi i przyzwyczajanie do tego standardu moe by dla wielu rodzimych podmiotw podcinaniem gazi, na ktrej siedz. Mamy nadziej, e udao nam si rozwia szereg wtpliwoci dotyczcych czytania bez limitu. Pozostaje jedno kluczowe. Czy model zaproponowany przez Legimi sprawdzi si wrd polskich czytelnikw i czytelniczek? Pierwsze wnioski bdzie mona wycign za kilka miesicy, bez wtpienia jednak nowy sposb korzystania z ebookw ju wywoa gorc dyskusj na temat rynku i pobudzi wydawcw do aktywniejszych dziaa na tym polu.
51
52
NOWOCI i ZAPOWIEDZI WYDAWNICZE
53
Nasza oficyna na przyjemno przedstawi premierowe tytuy wiosny 2013: Piotr Mrok: LUBELSKA MASAKRA kotem podwrkowym
wydawca: RW2010 e-premiera: kwiecie 2013 powie fantastyczna
Szalona przygoda w zwariowanym wiecie wyobrani Dariusz jest nastoletnim pisarzem, z gow pen marze, ale te kompleksw. Spotkanie z bratem w jednej z lubelskich kawiarni staje si pocztkiem jego obdnej przygody. Na drodze chopaka staje zakonnica i wielki go w biaym kapeluszu, przy ktrym Kuba Rozpruwacz to niewinna pensjonarka. Darek otrzymuje od tajemniczej pary propozycj nie do odrzucenia. Rozrba ma szeroki zasig. W spraw zamieszani s faszyci, elfy, agenci sub, zombie, centaury, modociani czarodzieje, fanatycy religijni i wielu innych. A e na wojnie i w mioci wszystkie chwyty dozwolone, wolno uywa nawet kotw. Acz potem mona aowa. Marek cieszek: POLA MIERCI
wydawca: RW2010 e-premiera: kwiecie 2013 powie fantasy
W zamcie granica midzy katem a ofiar zanika Na pocztku pola mierci miay by tylko interesem, nieludzkim, blunierczym, ale prowadzcym do atwego zarobku. W wiecie fantasy w sprawy zwykych ludzi lubi si jednak miesza siy nadprzyrodzone. Przy czym nie sposb jednoznacznie stwierdzi, w ktrym miejscu przebiega granica porzdku. Nic nie jest albo czarne, albo biae. W szarociach niknie pewno co do istoty za. Zamt, mroczna sia stojca w opozycji do Natury, powouje do ycia Besti, ktra dzieo ludzi postanawia kontynuowa na wasnych warunkach. Konflikt jest nieunikniony.
54
Piotr Sikorski: STREFA LKU

wydawca: RW2010 e-premiera: maj 2013 zbir opowiada, thriller, groza
Patrz prosto w wielkie oczy strachu By zapanowa nad nasz wewntrzn stref lku, musimy najpierw j nazwa, zdefiniowa jej przyczyny, a potem stan twarz w twarz z naszymi najwikszymi koszmarami. Bohaterowie zbioru opowiada Strefa lku wpadli w sida strachu. Czy zdoali si z nich wydosta? Strach jest czci naszego ycia, towarzyszy nam od dziecistwa. Czy mona przed nim uciec? A moe lepiej nauczy si go kontrolowa? Marian Kowalski: STRANICY ZMARYCH
wydawca: RW2010 e-premiera: marzec 2013 zbir opowiada, sensacja, krymina, marynistyka
Umarli wiedz lepiej Zbir opowiada sensacyjno-kryminalnych, gwnie o tematyce marynistycznej, w ktrej bohaterami s marynarze, pikne kobiety, chciwi piraci i okrutni esbecy. To opowieci ze zbrodni w tle, uwodzce klimatem tajemnicy, egzotyki; inne historie poraaj historyczn prawd ogldan z okna lub... opatrzon kryptonimem. Dziki lekturze zagbiamy si w tygiel skrytych dz, marze, ktrych spenienie moe oznacza mier. Twoj lub cudz. Dlatego uwaaj, czego pragniesz. Stranicy zmarych czuwaj.
55
Marcin Krlik: DRZEWO RANE

wydawca: RW2010 e-premiera: maj 2013 powie obyczajowa
Nasze cienie nigdy nie odchodz Koci umarych, cho milczce, domagaj si gosu. Pewne tematy, cho tak straszne, i chciaoby si zamie je pod dywan, musz zosta poruszone. W przeciwnym razie bd ci do koca ycia nawiedza w snach. Przekonuje si o tym dziennikarz prowincjonalnej gazety, gdy pewnego dnia w jego ycie wkracza stary profesor. Okazuje si, e maj ze sob wicej wsplnego, ni obaj podejrzewali. Przeszo nie spocznie w spokoju, dopki ich wiaty si nie przenikn. Marcin Orlik: KSIGA STUDENCKA, tom I
wydawca: RW2010 e-premiera: maj 2013 zbir opowiada, humor, groteska, fantastyka
O Vademecum studenta kady student pamita! Studia to magiczny okres w yciu czowieka. Przekonuj si o tym na wasnej skrze dwaj studenci, kiedy to z gbin nieznanych czowiekowi na padole ziemskim pojawia si Pan Bajzelhaus, obecnoci sw czynic porzdek w mieszkaniu studenckim, co jest absolutnie nie do przyjcia. A to dopiero pocztek studiw! Jak wic sobie na nich poradzi? Z pomoc przychodzi Vademecum Studenta, obowizkowa lektura kadego pierwszoroczniaka, pomagajca si odnale w wysokoprocentowej atmosferze studiw.
56
Emma Popik: WYWIAD Z BOGIEM

wydawca: RW2010 e-premiera: czerwiec 2013 zbir opowiada science fiction
Ideaw nie ma Bogowie jak ludzie: leniwi, gniewni, chciwi. Oczekuj zapaty i sutego poczstunku, jednake czyni cuda. Tworz nowe istoty, wymylaj zasady, a jeli wcielaj je w ycie niszcz wiat. I ludzie jak bogowie: wszechmocni. Spadaj z nieba jak niewidzialne fatum, niosc mier. cz si myl i psychik z maszynami. Tworz nowe metody naukowe, by y wiecznie. Produkuj automaty, ktre s od nich sprawniejsze, a jednak... i one zawodz, bo s rwnie niedoskonae jak ludzie. Bo ideaw nie ma. Katarzyna Woniak: HYDRA PAMITEK
wydawca: RW2010 e-premiera: czerwiec 2013 powie obyczajowa
Nowe miasto, nowa mio, nowa przygoda Historia jednej podry, ktra staje si opowieci o mioci i spenianiu marze. Czy pracownica banku moe przeobrazi si w artystk, czarujc suchaczy gosem i gr na gitarze? Czy pena kompleksw kobieta moe rozkocha w sobie mczyzn odwanie podajcego za swymi pragnieniami? Czy Polka i Wgier odnajd w Amsterdamie wsplne szczcie i drog do swoich serc? Czy mona zapomnie o bagau przeszoci, ktry dwigamy jak niechciany garb? Czy potrafimy wystawi za drzwi walizki wyuczonych zasad i narzuconych priorytetw, ktre nie pozwalaj nam i od przodu?
57
Joanna ukowska: ULICA ABRAHAMA

wydawca: RW2010 e-premiera: czerwiec 2013 powie obyczajowo-historyczna
Podr przez ycie, ocena, czas Magiczna opowie o poszukiwaniu swojego miejsca w yciu, o marzeniu, ktre powiedzie Abrahama Zimmermana za ocean. O innym Abrahamie, ktry po ptora wieku podejmie dzieo swego przodka. Historia przyjani midzy ydowskim chopcem, spragnionym wiedzy i ksiek, a starym Szkotem, ksigarzem i agnostykiem. Powie o zadawaniu pyta i szukaniu odpowiedzi; o dorosej przyjani midzy ojcem a synem. Rodzaj literackiej metafory, wspczesnej przypowieci o yciu, odchodzeniu, braniu odpowiedzialnoci za siebie i innych. Natasza Orsa: W WIECIE JONASZA
wydawca: RW2010 e-premiera: lato 2013 powie erotyczna
Intymna podr w poszukiwaniu mioci Monika wkracza w peen erotyki wiat Jonasza. Mczyzny tajemniczego, niebezpiecznego, ktry dziaa na ni jak aden inny dotd. Nie pojmuje, co si z ni dzieje. Nigdy tak nie reagowaa, nigdy nie bya tak bezwstydna. miae seksualne dowiadczenia s dla modej kobiety fascynujc, cho nieco zatrwaajc nowoci. Zwaszcza e Jonasz, wprowadzajc kochank w wiat zmysw i dzy, ma swj cel. Chce niewiele i bardzo duo zarazem. Nie bro si przede mn da i... kochaj mnie. Ale zraniona, nieufna Monika boi si mioci. Czy spotka j za to kara?
58
RECENZJE
59
Jagna Rolska: Lubi ksiki napisane piknym jzykiem.

Pillon i Synowie Marka Hemerlinga Recenzja pochodzi z serwisu Fahrenheit.net Marek Hemerling: PILLON I SYNOWIE
wydawca: RW2010 e-premiera: marzec 2013 powie science fiction
Lubi ksiki napisane piknym jzykiem. Jestem zdania, e to, jak si pisze, jest rwnie istotne, jak to, co si pisze. Brzmi banalnie, prawda? Moe i tak, ale w zalewie przernych zachodnich (i nie tylko) szmirowatych powiecide, w ktrych jzyk jest wycznie maksymalnie upraszczanym narzdziem, sucym do opowiedzenia pewnej historii, ksika napisana dobrze staje si coraz wikszym ewenementem. Tym bardziej cieszy, gdy jest okazja do zrecenzowania powieci, w ktrej brak rnej maci potworkw stylistycznych. Niezwykle trafnymi porwnaniami i piknymi opisami miejsc akcji w tekcie Pillona i Synw zwyczajnie si delektowaam. Marek Hemerling to autor dowiadczony. Ma w swoim dorobku dwie opublikowane powieci (Diabelska maskarada oraz Biay jest tylko nieg) oraz wiele opowiada, a najnowsz publikacj potwierdza wysoki poziom swojego warsztatu pisarskiego. Czyli ju wiemy, jak rzecz jest napisana, wic warto si przyjrze treci. Synowie Dominika Pillona przychodz na wiat w odstpach dwudziestoletnich. Gwny bohater, Filip, a take wielu jego starszych braci nigdy nie poznao ojca, ktry nie yje od wielu dziesitek lat. Nestor rodu zadba o przeduenie linii, by w ten nietypowy sposb zapewni cigo zarzdzania swoim potnym imperium finansowym. Imperium, ktrego interesy przekraczaj granice odlegych galaktyk. Jednym z projektw firmy jest odlega planeta i jej mieszkacy. Nie bd wicej zdradza, powiem tylko, e Filip Pillon wyrusza w podr do tego odlegego miejsca. Pech chce, e jego statek ulega uszkodzeniu, wic chopaka w obcej galaktyce. To wydarzenie zmieni nieodwracalnie losy rodzinnego imperium na Ziemi, mieszkacw dalekiej planety i oczywicie samego Filipa.
60
Tu kilka sw na temat konstrukcji tekstu. Historia zostaa opowiedziana z dwch punktw widzenia. Z jednej strony mamy relacj typowo ziemsk, przedstawian przez ludzkiego narratora, a z drugiej opowie zostaje poprowadzona z punktu widzenia przedstawicieli obcej cywilizacji. Autor zadba o kady aspekt spjnoci przedstawionego wiata i z du pieczoowitoci stworzy jego faun, flor i system spoeczny oraz religijny. Cao jest logiczna, przemylana i interesujca. Osobicie wolaabym, eby autor rozbudowa ten wiat jeszcze bardziej i doczy kilka wtkw pobocznych, bo ksika pozostawia we mnie niedosyt. Wydaje mi si, e mona byo wcign czytelnika jeszcze gbiej, podsun mu wicej szczegw, moe nawet pokusi si o przyblienie losw bohaterw drugoplanowych, ale by moe ta oszczdno sowa bya przez autora zamierzona i miaa na celu uwypuklenie atwoci, z jak spoecznoci opieraj swoje wierzenia religijne na zdarzeniach, ktrych nie potrafi racjonalnie wyjani. Podsumowujc, czytelnik ma okazj do przeczytania naprawd niezej ksiki i zawiedziony z pewnoci nie bdzie. Szkoda tylko, e na razie przewidziana jest jedynie wersja elektroniczna. W kocu papier to papier
61
Marek Adamkiewicz: Autorka utalentowana... z pechem?

Recenzja ebooka Po stronie mroku Agnieszki Haas Recenzja pochodzi z portalu Szortal.com Agnieszka Haas: PO STRONIE MROKU
wydawca: RW2010 e-premiera: wrzesie 2012 zbir opowiada dark fantasy
Patrzc na karier pisarsk Agnieszki Haas, nasun moe si myl, e jest to autorka tyle utalentowana, co nieco pechowa. Jej pierwsza ksika, Midzy Otchani a Morzem, ukazaa si w dosy niszowym wydawnictwie, Ares2. Obecnie skutkuje to tym, e nie dosy, i nie sposb jej dosta w normalnej sprzeday, to jest te spory problem, by ustrzeli j na popularnych serwisach aukcyjnych. Wydawao si, e wszystko idzie w dobrym kierunku, gdy Ifryt opublikowa powie Dwie Karty. Jednak wydawnictwo upado, zatem kiedy ukae si zapowiadana wczeniej kontynuacja, bogowie racz wiedzie. Z kolei najnowszy zbir autorki zamiast na papierze, dostajemy w formie ebooka. Niby dobrze, e w ogle mamy okazj przeczyta te teksty, jednak mimo rosncej popularnoci czytnikw, to wersja papierowa jest wci najpopularniejsza i ma szanse dotrze do wikszej iloci odbiorcw. Dobrze, gdyby te opowiadania ukazay si kiedy w takiej formie, gdy na pewno na to zasuguj (ukazay si w marcu 2013 przyp. wyd.). Na zbir skada si dwanacie tekstw. Mimo dosy duej rnorodnoci, czy je pewien motyw przewodni, a mianowicie Szeol kraina, do ktrej po mierci trafiaj niektre ludzkie dusze. Konkretnie te bardziej grzeszne. Podczas lektury bdziemy mieli okazj zarwno da si ponie akcji w tych tekstach, ktre maj charakter bardziej rozrywkowy, jak i znale interesujc refleksj nad ludzkim yciem w tych bardziej melancholijnych. Krtko mwic, dla kadego co miego, jednak bez wraenia rozstrzelenia stylistycznego. Po stronie mroku, jak zreszt sam tytu wskazuje, cechuje si dosy mroczn atmosfer, jednak nie popada w skrajnoci. adnej makabry tu nie uwiadczymy.
62
Nacisk jest raczej pooony wanie na klimat poszczeglnych opowieci. I trzeba przyzna, e wychodzi to zbiorowi na dobre. Waciwie nie mona wskaza jakiego konkretnego tekstu, ktry byby gorszy od pozostaych. To, e wikszo opowiada w zbiorze trzyma si na stosunkowo rwnym poziomie i zachowuje integralno, stanowi jeden z jego najwikszych atutw. Mimo tego, e teksty maj zazwyczaj powany wydwik i czsto traktuj o ciemnej stronie ludzkiej natury, autorka znalaza miejsce dla paru akcentw humorystycznych. Znajdziemy je w tych bardziej rozrywkowych opowiadaniach, a objawiaj si przede wszystkim w niektrych dialogach. Jest to bardzo udany zabieg i przyjemna odskocznia, biorc pod uwag dosy ponury klimat reszty. Flagowym dzieem Agnieszki Haas s, w opinii wielu czytelnikw, historie o Krzyczcym w Ciemnoci. Tym razem mamy do czynienia z nieco inn sceneri, jednak nie sposb oprze si wraeniu, e jeli autorka w dalszym cigu bdzie rozwija ten konspekt, to mamy szans otrzyma cykl, ktry moe nawet przewyszy teksty ze wiata Zmroczy. Intrygujce jest zwaszcza przedstawienie Szeolu. W kadej chyba dziedzinie sztuki obraz Pieka by przedstawiany po wielokro. Dosy ciko w takiej sytuacji wymyli co, co nie bdzie sprawiao wraenia zwykej kalki. Jednak autorce si ta sztuka udaa. Oczywicie teza, e jest to co niezwykle oryginalnego, take mijaaby si z celem, jednak w tak wskich ramach, jakie daje ta konkretna tematyka, mona miao powiedzie, i prezentowane teksty wychodz zdecydowanie obronn rk. Dzieje si tak midzy innymi dlatego, e nie ma tu zwyczajnego podziau na Niebo i Pieko. Midzy dwiema gwnymi krainami moemy znale inne, porednie, a co najwaniejsze nieszablonowe. To, e ksik czyta si tak dobrze, to take zasuga dobrego warsztatu pisarskiego Agnieszki Haas. Czu, e nie jest to debiutantka, ale autorka uksztatowana, ktrej styl czytelnik moe ju rozpozna. Praktyka robi swoje, praca zarwno nad powieci jak i wczeniejszymi opowiadaniami procentuje tym, e te najnowsze czyta si wybornie. W wiat przedstawiony zostajemy wcignici szybko i skutecznie. Nie ma siy, by czyta Po stronie mroku zbyt dugo. Po prostu gdy si j zacznie, bardzo ciko jest si oderwa. Pomijajc narzekania na form wydania, inne wady w najnowszej ksiki Agnieszki Haas s praktycznie niezauwaalne. Duo zaley tu pewnie od gustw konkretnych czytelnikw, jednak w moim przypadku jest tak, e kupuj to waciwie bez adnych zastrzee. Znalazem w Po stronie Mroku to, co lubi najbardziej, czyli wietne poczenie rozrywki z dodatkiem zastanowienia. Jeli te lubicie takie poczenie, na pewno nie bdziecie zawiedzeni.
63
Maciej Parowski: Kto si boi Trzeciego cycka Emmy Popik?

Felieton-recenzja Emma Popik: TRZECI CYCEK
wydawca: RW2010 e-premiera: marzec 2013 zbir opowiada science fiction
Nie bd ukrywa, e miaem swj skromny udzia w odkryciu twrczoci Emmy Popik. Czasopismo Fantastyka zamiecio w marcowym numerze roku 1983 jej pierwsze opowiadanie Mistrz. Zostao ono pniej zaliczone do stu najlepszych polskich opowiada i ukazao si w jubileuszowej antologii Co wiksze muchy (1992) grupujcej najlepsze opowiadania z pierwszej dekady istnienia pisma (Fantastyka i Nowa Fantastyka). W roku 1986 ukaza si pierwszy zbir opowiada autorki: Tylko Ziemia i ksika uznana zostaa za najlepszy debiut roku w ramach swego gatunku. Popik drukowaa w Fantastyce, w Nowej Fantastyce oraz w Science Fiction Fantasy i Horror, magazynie prowadzonym przez Roberta Szmidta. Wydaa zbiory opowiada: Bramy strachu, Genetyka bogw i Plan. Jest rwnie autork ksiki dla dzieci Wejcie do bani, przetumaczonej na japoski przez Krystyn Hirayama. Opowiadania sf tumaczya na japoski i zamiecia w czasopismach Michiko Tsukada. Zawodowo Emma Popik zwizana bya gwnie z dziennikarstwem jako redaktor naczelna Nowego Kuriera Nadbatyckiego, czasopisma Wydziau Edukacji Urzdu Miejskiego w Gdasku, redaktor prowadzca Gazety WPiA UG, penia rwnie funkcj redaktora w wydawnictwie i przez czas krtki zajmowaa si prac dydaktyczn. Tyle bogatego yciorysu. Zapytana, dlaczego pisze, Autorka odpowiada: Pisarstwo jest posannictwem, szczeglnego rodzaju sub dla czowieka, z tego wic wzgldu pisz o tym, co jest dla mnie wane. I cho jest to fantastyka naukowa, staram si mwi o sprawach aktualnych, dziejcych si teraz, na naszych oczach. Rzeczywicie, Emma Popik umiejtnie wyczuwa gbokie i podskrne trendy, ktre s dla wielu niewidoczne, dopki w pewnym momencie nie wybuchn z wielk si. Najlepszym przykadem
64
jest choby opowiadanie Telerodzinka, zamieszczone w jej pierwszej ksice Tylko Ziemia. Motyw w nim opisany ujawni si pniej jako ekshibicjonistyczna zabawa, znana pod nazw Big Brother, i kontynuowana w jej kolejnych wariantach, coraz bardziej podgldajcych osobiste ycie uczestnikw. Z kolei o zbiorze Trzeci cycek Autorka mwi: Chciaam ukaza sytuacj czowieka postawionego wobec wielkich i gronych si. System spoeczny czy inteligentna technika niewane pod spodem kryje si to samo: oszustwo i manipulacja. Bohaterowie moich opowiada nie zdaj sobie z tego sprawy, yjc beztrosko i korzystajc z rzekomych dobrodziejstw otaczajcego ich wiata. A docieraj do momentu krytycznego, w ktrym system zabiera im wolno, tosamo i to, w co wierzyli. I naraz jednostka musi si zmierzy z czym ponad jej siy. Kady z bohaterw stacza swoj wasn walk, by sta si istot ludzk i dowiedzie si, kim jest. Oto moje przesanie dla wspczesnego wiata. Gdybym miaa pisa dla rozrywki, nie chciaoby mi si wzi pira do rki. Na szczcie dla czytelnikw Autorce wci si chce wrcia do pisania i znw zmusza nas do samodzielnego mylenia, i znw budzi w nas... strach. Zanurzajc si w twrczo Emmy Popik, mona bowiem odnie wraenie, e wkracza si w wiat rodem z filmw Szulkina. Ta sama dziwno, mroczno, zagubienie, przeznaczenie zdajce si by silniejsze od woli, ycie sprowadzone do przetrwania wrd ruin, mieci, w pustce kosmosu, w puapce losu, powtarzajcego si wci i wci, w ucisku narzuconego odgrnie systemu albo... we wasnym domu, ktrym rzdzi komputer. wiaty z opowiada Emmy Popik budz lk. Czowiek zredukowany jest w nich do roli trybu w machinie. System decyduje, jak osobnik ma y, kocha, grzeszy, odbywa pokut. Rodzi si pytanie: skd ten strach, skd wypywa poczucie zagroenia? Zdumiewajce, biorc pod uwag, e to opowiadania z gatunku science fiction, czyli pozornie niemajce nic wsplnego z prawdziwym yciem. Czy na pewno? Czy trzeci cycek z tytuowego opowiadania nie moe wyrosn kademu, skoro nawet rodki chemiczne s inteligentne ? I nagle wraz z t niechcian narol zmienia si nasze postrzeganie rzeczywistoci, my si zmieniamy, a raczej szerzej otwieramy oczy, widzc wicej, dalej, janiej. Naraz dostrzegamy, e nie jestemy trybem, ale jednostk, ktrej odebrano woln wol, marzenia, tosamo, szans. Kto lub co jest tym bezlitosnym manipulatorem? Jak z nim walczy? Czy w ogle si da? I czy musi to by walka na mier i ycie? A moe wystarczy jedna buntownicza myl...? Ferment wtpliwoci, zaczyn niezgody na zastan rzeczywisto to czy opowiadania ze zbioru Trzeci cycek. Tom rozpoczyna tytuowe opowiadanie, ktrego bohater-bohaterka nie wie, kim naprawd jest. Nie potrafi nawet zada takiego pytania. wiadomo Feler pi, a ona
65
sama staje si rzecz i jak przedmiot jest traktowana. Przez bd-przypadek odnajduje drog do wasnej seksualnoci i kobiecej tosamoci, i ju nie chce, eby byo jak wczeniej, cho nowa tosamo moe czy si blem, gwatem, samotnoci odrzucenia, a nawet ze mierci. Natomiast jako znawca Emmy Popik stwierdzam, e opowiadanie, ktrym zamkna tom, wyrnia si na tle innych. Autorka potwierdza: Istotnie, jest to opowiadanie delikatne i kobiece. Niektrzy powiedz, e nie pasuje do mnie, pisarki noszcej portki i patrzcej na totalitarne wiaty z mskiego punktu widzenia. Ale jestem kobiet, w spodniach czy bez. Sama jasno to tekst nioscy nadziej i pozostawiajcy czytelnika z pozytywnym nastawieniem. To take mj manifest: kobieta wie, czego potrzebuje, co lubi, a czego nie znosi, ma wiadomo wasnych pragnie i siebie samej. Wczeniej czy pniej kada z nas to odkrywa. Obie moje bohaterki, ta z Trzeciego cycka i ta z Samej jasnoci, rwnie dochodz do owego stanu wyzwolenia, ale jake odmiennymi drogami. Jedna organizuje dziaania, druga poddaje si biegowi zdarze osigajc zrozumienie poprzez okrutne dowiadczenia. Niemniej obie podejmuj decyzj. Motywem przewodnim opowiada zamieszczonych w tomie Trzeci cycek jest wanie kwestia prawa do wyboru wasnej drogi, bycia sob na wasnych warunkach, prawa do prawdy. A z drugiej strony zbir przedstawia opowieci ludzi stamszonych, kontrolowanych przez wadz, ukad, system, program. Aura niemonoci, uwikania, przymusu, wielkiego oszustwa, a przede wszystkim wszechobecnej manipulacji towarzyszy czytelnikowi podczas lektury Trzeciego cycka cay czas. I znowu wraca sprawa lku. Czy w cyniczny determinizm, ta nieustajca podlego sile wyszej czym by ona nie bya i czym by si nie kierowaa (najmniej dobrem jednostki) przeraaj najbardziej? Chyba Emmie Popik udao si co wicej ni nas po prostu nastraszy bezduszn strategi rnorakich demiurgw. Opisywane przez Autork historie nie dziej si odtd dotd. Nie zaczynaj si wraz z lektur, nie kocz wraz z jej przerwaniem. One trwaj cay czas, gdzie tam, bez wzgldu czy patrzymy, czy nie, wywoujc tym samym mocno niepokojce wraenie realnoci. Jakbymy zajrzeli komu przez okno, wniknli w kosmos jego dziwnego domu, i cho poszlimy dalej, nie potrafimy zapomnie o tym, co wiedzielimy. Czytelnik wcza si w pewnym momencie opowieci, stajc si odkrywc danego wiata, nierzadko wraz z bohaterem, ktrego wiedza na temat otaczajcej go rzeczywistoci bya niepena lub opieraa si na faszywych przesankach. To wanie budzi najwiksze obawy. Bo czy my znamy niuanse wiata, w ktrym egzystujemy? Czy nie zdarza nam si szeroko otwiera oczu ze zdumienia, gdy
66
czarne okazuje si biaym? atwo utosamia si z bohaterem, nierozumiejcym wiata wok, ktremu tylko si wydawao, e go zna i jest szczliwy. Historie z Trzeciego cycka zakotwiczaj si w gowie, sumieniu, sercu, potrzsajc naszym samozadowoleniem i budzc strach podejrzeniem, e nam te mogoby si co podobnego przytrafi. Bliniaczego nie pod ktem fantastycznej treci, ale realnych emocji, poczucia osaczenie, oszukania, zmanipulowania. Wic si bjmy, wszyscy, moe ten strach nas wyzwoli... W ksice krytycznej Czas fantastyki (1990) tak podsumowuj pisarstwo Emmy: Czytajc Popik, doznajemy tego szczeglnego zadowolenia, jakiego dostarcza rzecz niechby ponura, ale konsekwentna i dobrze zrobiona. W wydanej 20 lat pniej pracy Mapy Pana Boga. Sowa podobnie pozytywnie sumuj literack robot Emmy oraz najciekawszych autorek i autorw z jej pokolenia: Fantastyka nie jest ju spetryfikowan, rozpoznawaln na pierwszy rzut oka konwencj. Projektuje przyszo, reinterpretuje przeszo, bawi si w eksperyment literacki, podsuwa rzeczywistoci zwierciada gorzkiej alegorii. Zaczyna mwi artystycznym jzykiem o czowieczym losie i powinnoci, o Bogu i diable, o wadzy. Jest wreszcie gosem w obronie sabych i okaleczonych (take nienarodzonych). Zyskuje to wszystko naprawd znakomity ksztat artystyczny w opowiadaniach i powieciach Marka Huberatha, Krzysztofa Kochaskiego, Marka Oramusa, Jacka Inglota, Grayny Laso, Emmy Popik. T ocen z radoci powtarzam w przypadku tomu opowiada ze zbioru Trzeci cycek.
67
Marek Adamkiewicz: Na dobre rzeczy warto czeka.

Recenzja ebooka Pord cieni Agnieszka Haas recenzja pochodzi z portalu Szortal Agnieszka Haas: PORD CIENI
wydawca RW2010 e-premiera: marzec 2013 powie dark fantasy
Troch trzeba byo poczeka na drugi tom historii o Krzyczcym w Ciemnoci. W tzw. midzyczasie autork dotkny pewne zawirowania wydawnicze i gotowa od duszego czasu powie, wiato dzienne ujrzaa dopiero teraz. I mona mwi, e dugi okres oczekiwania zaciera nieco pami czytelnika na pewno jest w tym sporo racji ale prawd jest te, e na dobre rzeczy warto czeka. I obroni si one same, gdy wraz z pocztkowymi stronami do gowy automatycznie wskoczy to, co ju o danym bohaterze wiemy. Tak jest wanie w przypadku Pord cieni. Generalnie fabua zasadza si na tym, e Krzyczcy wci nie pamita wielu szczegw swojego poprzedniego ycia (przypomnijmy, e w Dwch kartach bohater obudzi si dotknity amnezj) i nadal poszukuje okruchw informacji w wielu dziwnych miejscach. Jednak krok po kroku, zblia si do zdobycia wiedzy o swojej skrytej we mgle przeszoci. Wiedza ta moe mu si jednak nie do koca spodoba. Wszak nie kady lubi by marionetk w rkach potnych graczy. Przy okazji bohatera nie omijaj te kopoty. To musi wymyka si obawie zorganizowanej przez Srebrnych, innym razem z kolei organizuje schronienie dziewczynie, w ktrej obudzi si mroczny dar, i ktrej ycie moe by w niebezpieczestwie. Rce ma, w kadym razie, pene roboty. W porwnaniu z pierwsz powieciow odson przygd Brune Keare mona wyranie odczu, e nieco zwikszyo si tempo prowadzenia akcji. Nie ma tak wyranych momentw przestoju, jak miao to miejsce w Dwch Kartach. Autorka potrafia tym razem lepiej wyway skadowe i dobrze zestawi momenty bardziej nastrojowe z tymi penymi przygody. Wraenie wci robi niezwykle sugestywna sceneria, w jakiej rozgrywa si fabua. Podziemia, miejsca w strefie bardziej
68
astralnej, miasto. Wszystko miesza si ze sob w odpowiednich proporcjach, uwidaczniajc du rnorodno. Jest to bezsprzecznie spora zaleta. Zyskaa te sama posta gwnego bohatera, Brune Keare. Wci co prawda nie odzyska on w peni pamici, ale teraz nie cierpi na tym przy okazji akcja. To, e wiemy o nim nieco wicej, wpywa korzystnie na nasze postrzeganie caoci. mij zacz w kocu bardziej przypomina maga, jakiego pokochali czytelnicy opowiada zamieszczanych przed laty w magazynie Science Fiction. Wykorzystuje swoje umiejtnoci bardziej wiadomie, a to, e stosuje z odnog magii, dodatkowo utrudnia jednoznaczn interpretacj. Troch rozczarowa moe jedynie fakt, e poza Brune caa reszta bohaterw niespecjalnie si wyrnia, ale warto te w tym momencie zwrci uwag, e paru posiada jednak spory potencja by wnie nieco wicej do historii w tomie wieczcym trylogi i zmieni to niedopatrzenie. Jako tak widziabym np. posta Anavri Vaneisen, wprowadzon na scen ju w Dwch Kartach. Tym razem budzi si w niej mroczny dar i oddana zostaje na nauk do Marshii Lavalle (swoj drog, ta posta rwnie a si prosi, by wycisn z niej jeszcze wicej). Na razie nie jest ona specjalnie eksploatowana, ale bardzo bym aowa, gdyby taki stan rzeczy utrzyma si take w tomie trzecim. Anavri jawi si bowiem jako dziewczyna po traumatycznych przeyciach, a jej umiejtnoci mog by rwnie imponujce jak Krzyczcego. Mimo modego wieku i arystokratycznego pochodzenia nie zostaa przedstawiona jako rozpieszczona dzierlatka, ale osoba trzewo mylca i twardo stpajc po ziemi. A to wszystko przy braku wikszego skupienia si na tej bohaterce. Czyli, jak wida, potencja jest. Wypada wspomnie, e Pord Cieni ukazuje si w dosy specyficzny sposb. Czytelnik ma do wyboru ebooka i tradycyjn, papierow ksik. W tym jeszcze nie ma niczego osobliwego, ale gdy dodam, e kad wersj wydao inne wydawnictwo, to taki obrt spraw jawi si jako swoiste novum. W mojej osobistej opinii eksperyment jest cakiem ciekawy. Jak si przyjmie, pokae przyszo. Mnie na t chwil wystarczy wydany przez RW2010 ebook, ale poniewa posiadam ju Dwie Karty w wersji papierowej, pewnego dnia bez wtpienia take nabd tak wanie edycj. Dobrze, e wydawnictwa Solaris i RW2010 zdecydoway si na t oryginaln kooperacj. Pord Cieni to powie ciekawsza ni Dwie Karty. Wida, e Agnieszka Haas okrzepa jako powieciopisarka i z wikszym wyczuciem wprowadza i miesza ze sob poszczeglne elementy. Obok wietnych opowiada, moe si teraz chwali take bardzo dobr powieci (bo ta pierwsza jest jednak tylko dobra). Z uwag patrz na jej bezsprzeczny artystyczny rozwj i czekam na wicej. Dobrze te wiedzie, e autorka znalaza wzgldnie bezpieczn przysta, w postaci
69
wydawnictwa RW2010 (czy tak okae si take Solaris, pokae czas). Jestem przekonany, e pewno przyszoci i brak cigego martwienia si o perspektywy wydawnicze, odbije si korzystnie na dalszej karierze Agnieszki Haas.
70
Maciej luyski: Pierwsza z rodu Joanny ukowskiej, czyli fantastycznie kobieca literatura
Joanna ukowska: PIERWSZA Z RODU: ZNAJDA
wydawca: RW2010 e-premiera: listopad 2011 powie fantasy
Co tu kry wychowaem si (i nadal si wychowuj) na typowej mskiej literaturze popularnej. Poczynajc od przygd Tomka Wilmowskiego i dzielnych Indian z Gr Czarnych, poprzez onierzy i policjantw z powieci MacLeana, zagubionego, ale miertelnie gronego Jasona Bournea, a do ostatnich powieci Grzdowicza i Ziemiaskiego. Napisaem typowej, czyli operujcej klasycznym schematem, klasycznym typem bohatera i do klasyczn (cho w wielu przypadkach szalenie zawi) fabu. Klasyczny typ bohatera wystarczy spojrze na przytoczone powyej tytuy i wspomnie nazwiska wystpujcych w nich postaci literackich, z ktrych przykad ostatni, czyli ksiniczka Achaja, jest dla mnie take mskim bohaterem, mimo swojej pci. Ten rodzaj literatury tworz waciwie wycznie mczyni i czytaj chyba te tylko mczyni. My po prostu tak mamy... Ale nie ukrywam te, e od czasu do czasu sigam po literatur kobiec. Nie, nie chodzi tu o romans! Dla mnie klasycznym rozrnieniem jest sposb budowania akcji. W literaturze mskiej wartko, szybko, duo jednoczenie, wszystko maksymalnie skomplikowane i pogmatwane, ale wycznie w sferze intryg, powiza, kombinacji. Przykady? Patrz powyej. Literatura kobieca natomiast skupia si bardziej na uczuciach i odczuciach, na podbudowie psychologicznej, na motywacjach i reakcjach na akcj. Przykady? Najpierw mczyni Harris i jego trylogia o Hannibalu Lecterze (gdzie gwn bohaterk dwch czci jest agentka Starling), Larsson i trylogia Millenium, Asimov i jeden z tomw cyklu o Fundacji (ten z Muem w roli gwnej). Z kobiet Ursula Le Guin (w caoci!), Andre Norton, Anne McCaffrey i... troszk utknem, bo ksiek pisanych przez panie znam znacznie mniej. Z tym wiksz ciekawoci signem jaki czas temu po Znajd Joanny ukowskiej. Po pierwsze polska literatura. Po drugie fantastyka. Po trzecie stworzona przez
71
kobiet. Po czwarte co dostrzegem dopiero po zakoczeniu lektury doskonale wpisujca si w moj teori podziau literatury na pcie; i chodzi mi tu przede wszystkim o... pe ksiki, a nie Autora czy Autorki. Ostatnimi czasy polska fantastyka mczyznami stoi. Do wymienianych ju wyej Grzdowicza i Ziemiaskiego doda mona jednym tchem choby Pilipiuka czy Pawlaka, o Sapkowskim nie zapominajc. Warto jednak zauway, e zwaszcza w przypadku dwch pierwszych autorw ich utwory, cho pozornie o czym innym traktuj, s klasyczn msk literatur. Intrygi szpiegowskie u Ziemiaskiego czy intrygi polityczne u Grzdowicza charakteryzuj si stopniem skomplikowania tak wysoko postawionym, e cay Ludlum wydaje si przy tym prosty jak sznurek w kieszeni. Akcja goni akcj, sensacja sensacj, a ciko zapa oddech. I nie ja nie krytykuj, bo bardzo lubi takie pisanie. Ja po prostu stwierdzam fakty. Bardzo lubi takie pisanie, ale czasami czuj si nim zmczony. I dlatego chtnie sigam po fantastyczne kobiety, czyli choby Emm Popik, Agnieszk Haas czy Joann ukowsk. Zwaszcza ta ostatnia autorka stanowi dla mnie swoisty fenomen, ze wzgldu na to, co napisaa do tej pory i ze wzgldu na to, jak napisaa swoj pierwsz powie fantastyczn. ukowska debiutowaa prawie dwadziecia lat temu klasycznym romansem, ktry w pewnych krgach zyska miano kultowego. Czy susznie nie mnie ocenia, ale widzc na wasne oczy, jak wyglda na dzi sprzeda ebooka Nieznajomi z parku miem twierdzi, e co jest na rzeczy. Pniej opublikowaa niestety tylko we fragmentach i w prasie zbir mocno ze sob powizanych gwnymi postaciami opowiada Pastwo Tamickie. Pierwsza z rodu: Znajda jest jej pierwsz powieci fantastyczn i... po prostu jest fantastyczn powieci. Nie tylko ja tak myl. By nie by goosownym, przytocz kilka opinii czytelnikw (opinie pobraem ze stron: Empik, Weltbild, RW2010, Woblink, Publio, Nexto): Pierwsza od wielu lat (od czasu GarIngawi wyspa szczliwa Anny Borkowskiej) polska powie fantasy, ktra mnie zachwycia i zauroczya. Sam pomys wiata przedstawionego, wiata skrzatw, ludzi i stworw wszelakich, yjcych w wiecie bez soca jest nowatorski i pozwala Autorce konstruowa fabu w sposb zupenie niespodziewany. Plastyczne opisy miejsc i postaci, dynamiczne opisy dziaa i wydarze, a wszystko podparte elazn logik. Cho wiat jest od pocztku do koca zmylony, to jego bohaterowie s jak najbardziej prawdziwi. Trudno powiedzie, czego oczekiwaam, siadajc do lektury tej ksiki. Znaam autork z jej romansu. Wic nie widziaam, co mnie czeka w powieci fantasy. W kadym razie na pewno nie spodziewaam si, e zarw nock. Nie spodziewaam si wypiekw, wzrusze, ekscytacji, palcej ciekawoci: co dalej? A jak skoczyam,
72
miaam ochot przeczyta Znajd jeszcze raz, eby odkry wtki i tajemnice, ktre moe mi umkny. Wielopoziomowa opowie o ludziach, skrzatach, zwierztach. Historia mioci, trudnej, zakazanej. Historia zdrady, przyjani, powicenia. Po prostu wietna ksika. Jako e polskiego fantasy czytam bardzo mao, a powieci tego gatunku pisanych rk kobiec znam jeszcze mniej, ciko mi orzec, czy Joanna ukowska na rodzimym, fantastycznym firmamencie w sposb szczeglny byszczy czy si wyrnia. Po lekturze Pierwszej z rodu, wiem jednak, e pisarka ma spory potencja na przeistoczenie si przy odrobinie zaledwie praktyki w rzemiole w cakiem jasno wiecc na gwiazd. Pierwsza z rodu: Znajda to zgrabne poczenie klasycznego, ocierajcego si wrcz o ba, fantasy, z elementami e ujm to tak, troch na wyrost postapokaliptycznego science fiction. Oczywicie, ten drugi pierwiastek to zaledwie taka szczypta do smaku, bo tradycyjne fantasy jednak tutaj dominuje. Opowie, oparta na ciekawym pomyle, spisana jest jzykiem barwnym, soczystym, niepozbawionym humoru i cho z pocztku nieco trudno poapa si w do chaotycznie zakrelonych realiach, to im dalej w br, tym robi si paradoksalnie janiej i czytelniej. Najwikszym plusem jest moim zdaniem wietnie oddana spoeczno skrzatw, ktre u ukowskiej wydaj si by poczeniem tych stworze znanych z polskiego czy bardziej sowiaskiego folkloru z klasycznym obecnie wizerunkiem tolkienowskiego krasnoluda. Relacje midzy nimi, ich miejsce w wykreowanym wiecie, tradycje, zachowanie i jzyk, wszystko to wypado nad wyraz udanie i za to wielkie brawa. Z drugiej strony, na pozostaych bohaterw tej powieci te nie ma co specjalnie narzeka, cho w niektrych przypadkach ich potencja zosta lekko zmarnowany a ich rola zwaszcza w kocwce postawiona pod znakiem zapytania (Maura). Co w takim razie zgrzyta? Ano brakuje mi w tym wiecie pozbawionym soca... mroku. To wielki nieobecny tej powieci. W zasadzie rwnie dobrze mogoby tego elementu nie by i cho rozumiem, e brak soca jest tu motorem sprawczym pewnych wydarze, to ja odczuwaem za may jego wpyw na ycie mieszkacw pogronego w ciemnoci wiata. Po drugie, z przyjemnoci poznabym w wiat z nieco szerszej perspektywy, chciabym, by autorka nadaa wydarzeniom jakie szersze to, bo to, co si dzieje w powieci, ogranicza si tylko do maego wycinka uniwersum i wydarze niby epickich, a jednak w skali mikro. Tym samym, oczekiwabym w przyszoci kontynuacji, rozcigajcej si na szersz paszczyzn z nieco lepszym wywaeniem elementw bajkowego fantasy z post-apokaliptycznym science fiction. A cig dalszy chyba raczej powstanie, zwaywszy na to, e zakoczenie pozostawio duy niedosyt...
73
Wcigajca ba fantasy dla dorosych. Zo, dobro, skrzaty, czarownice, ludzie wszystkiego po trochu. Autorka powoli, kolejno wprowadza kolejne wtki i objania istniejcy wiat. Wszystko zrwnowaone i dobrze napisane. Ju dawno nie czytaam tak dobrej powieci. Ju dawno nikt nie wprowadzi mnie w tak fascynujcy wiat, zupenie inny od tego, w ktrym aktualnie yjemy. Wspaniale bawiam si, czytajc dialogi skrzatw z niewyparzonymi gbami, przeywaam chwile grozy, bdc na zamku Maury, polubiam chat Estery, a nawet tajemniczy i niebezpieczny Br, po ktrym swobodnie potrafi porusza si tylko nieliczne skrzaty i zwierzta. J. ukowska we wspaniay sposb wprowadza kolejne wtki, jakby stanowiy odrbne historie, po to tylko, by w odpowiednim miejscu zacz je ze sob splata, by bez popiechu otwiera przed czytelnikiem drzwi tajemnicy, nieustannie wzmagajc ciekawo i wzbudzajc sympati, odraz lub szacunek do bohaterw. Nikogo nie traktuje si tu obojtnie, kada posta wywouje jakie uczucia i sprawia, e czytelnik coraz bardziej przywizuje si do tej historii, nie chcc wypuci jej z rk ani na chwil. Chyl czoa przed J. ukowsk za pomys, wyobrani i niewtpliwy talent literacki. To jedna z lepszych polskich ksiek z gatunku fantasy, jak miaam okazj przeczyta. Mam szczer nadziej, e nie bdzie ostatni tego rodzaju, ktra wyjdzie spod pira autorki. Polecam wszystkim bez wyjtku! Jestem bardzo pozytywnie zaskoczona t ksik. Wida e w Polsce s wietni autorzy, cho na razie niezbyt znani. A fantastyka nie musi by szablonowa. Z chci przeczytam wicej, jeli tylko si pojawi. Zachwyca mnie wykreowany przez autork wiat, zamieszkujce go postacie, te ze, te dobre i te pomidzy, fascynujce jest odkrywa ich historie z rnych urywkw, i skada sobie je po kolei jak jakie puzzle. Warto si zanurzy w ciemno, by odnale wiato. Powie znakomita, kompletna, z realistycznie wyrysowanymi postaciami i zdarzeniami, bez luk logicznych (wiato czego odbija Ksiyc, ktry w ksice wieci mimo e Soce zgaso, zostanie, mam nadziej, wyjaniona w drugiej czci; mam te wielk nadziej, e kontynuacja opowieci o wiecie po wyczeniu wiata ju powstaje), po prostu smakoyk przez due sma. Moe a za duy, poniewa nie mogc oderwa si od tej historii, przez kilka dni zaniedbywaem obowizki. Do lektury Znajdy siadem po dwch na wieo zaliczonych cyklach, czyli Achai i Lodowym Ogrodzie. Spodziewaem si czego w tym samym stylu i... bardzo przyjemnie si rozczarowaem. To nie jest wielka, globalna fantasy political fiction, z
74
gromad gwnych bohaterw, herosw, rycerzy, szpiegw, dyplomatw, ksit i takich tam rnych, o niemoliwych do spamitania imionach i obco brzmicych nazwiskach. To jest bardzo kameralna opowie, ktra jednak doskonale koresponduje z wymienionymi przeze mnie wczeniej wielkimi cyklami. Ale ma jedn nad nimi przewag jest powiewem nowoci w grze oklepanych a do niemoliwoci schematw. Tu nic nie jest takie, jak si spodziewamy, tu wszystko jest zupenie, zupenie inne... Nowe, niezwyke, nowatorskie, odkrywcze. Co tu duo mwi zakochaem si i czekam na dalsze tomy! wietna fabua, precyzyjna, misista, wcigajca. Skrzatom, ludziom i zwierztom przychodzi y pod ciemnym niebem, bez soca. Wtki splataj si ze sob, prowadzc do epickiego finau, z zaskakujcym suspensem po drodze. To nie jest opowie dla dzieci, na pewno nie. Skrzaty nie s mie. Ludzie nie s sympatyczni. Przemoc, mier, mio lesbijska, gwat, ostracyzm, czyszczenie z uczu, niewolnictwo dusz znajdziemy to tutaj. Ale take mio, powicenie, przyja, nadziej. Ta lektura zapada w pami na dugo. Nie pamitam rwnie dobrze napisanej polskiej powieci fantasy od czasu Tkacza Umysw, no moe Grzdowicz w pierwszej czci Pana Lodowego Ogrodu. Mamy wszystko: ciekaw wizj wiata po katastrofie, duo wielowarstwowych i nietuzinkowych postaci, sporo pasji i namitnoci, ktre nimi kieruj, troch magii, troch morau, no i wszystko zgrabnie ujte w cao. Brawo. Po tych wszystkich cytatach waciwie... nic nie pozostaje do dodania. No moe par zda na koniec. Powie Joanny ukowskiej wyranie zaskakuje wszystkich czytelnikw, zarwno mionikw fantastyki, jak i tych, ktrzy dotd po ten gatunek nie sigali. Znajda ma liczne grono swoich zagorzaych fanw, ktrzy wci dopominaj si o kontynuacj. I nikogo nie pozostawia obojtnym. wiat Znajdy jest tradycyjny i odkrywczy zarazem, konwencjonalny i amicy konwencje, statyczny i dynamiczny, emocjonalny i doskonale opisany. Fantastyczny, a jednoczenie tak realny.
75
Marcin Orlik: Literacka masturbacja frustracj,

czyli Olimpiada szalecw Piotra Mroka. Recenzja pochodzi z magazynu Nowa Fantastyka 05 (388) 2013 Piotr Mrok: OLIMPIADA SZALECW
wydawca: RW2010 e-premiera: grudzie 2011 zbir opowiada sf, satyra, groteska
Rzadko kiedy mam okazj trzyma w doni ksik, ktra potrafi mnie naprawd zaskoczy. Olimpiadzie szalecw Piotra Mroka si udao, gwnie za spraw sposobu, w jaki autor operuje grotesk i absurdem. Z pocztku zdawao mi si, e jest to zbir prostych, miesznych opowiada, ale z kad kolejn stron utwierdzaem si w przekonaniu, e moje pierwsze wraenie byo bdne. Retoryka groteski Obecnie sowo groteska kojarzy si gwnie z czym lekkim, atwym i przyjemnym. Piotr Mrok przypomina prawdziwe znaczenie tego sowa, niczym dobry cukiernik przekadajc jak warstwy tortu elementy komiczne z elementami tragicznymi i podlewajc je lukrem atmosfery dziwnoci i odrealnienia. Kiedy zaczynaem czyta t ksik, z kad kolejn stron nasilao si dziwne wraenie, e wierzchnia warstwa komiczna utworu jest jedynie sodk przykrywk dla nieco powaniejszej tematyki. Krtko mwic, po wgryzieniu si w sodki lukier odkryem zaskakujce pokady gorzkoci i zaczem si zastanawia, co jest jej rdem. Sfrustrowany wiat wiat przedstawiony w ksice Mroka to wiat wewntrznej frustracji napdzanej ludzk gupot, absurdem codziennoci i niespenionymi oczekiwaniami. Te trzy rzeczy s zarwno czciami, jak i paliwem motoru napdowego frustracji autora produkujcego opowiadania ze zbioru Olimpiada szalecw. Piotr Mrok umiejtnie przekuwa swoje uczucia na absurdalne opowiadania, ktre pokazuj nam rzeczywisto w krzywym zwierciadle, i rozlicza si ze wszystkim: z rodzin, z Poczt Polsk, z USA, a nawet z kotami.
76
To czyta, nie czyta? Autor sam przyznaje, e pisarstwo jest dla niego rozmow z samym sob, sposobem prowadzenia pamitnika, a wic rozliczeniem z otaczajc go rzeczywistoci. Konwencja przyjta przez autora pozwala na zajrzenie do wntrza jego umysu. Czyta si atwo i przyjemnie, a autor operuje prostym jzykiem, dziki czemu tekst jest bardzo przystpny. Polecam zarwno koneserom prawdziwej groteski, jak i niedzielnym czytelnikom. W kocu warto wiedzie, co zrobi, kiedy przeladuje nas kot wyposaony w dziako solidnego kalibru...
77
Sardegna: Paranormalna historia miosna z klapsami,

czyli Gra o dusz Anety Rzepki Recenzja pochodzi z blogu Ksiki Sardegny Aneta Rzepka: GRA O DUSZ
wydawnictwo: RW2010 e-premiera: grudzie 2011 erotyczna fantastyka
Dzisiaj przedstawiam propozycj na intrygujc, wieczorn lektur. Powie Gra o dusz zaleje was gwatownymi uczuciami, ttnicymi erotyzmem, wtkami paranormalnymi oraz niepokojcymi wydarzeniami. Paulina jest skromn i religijn dziewczyn. Jest wraliwa, uczuciowa i mocno zwizana z kocioem. Wrodzona niemiao przeszkadza jej w kontaktach z ludmi, ktrych stara si unika i nie doprowadza do jakichkolwiek konfrontacji. Pewnego dnia dziewczyna poznaje tajemniczego mczyzn, ktry w do obsceniczny sposb zaczyna ich znajomo. Rafa swoim silnym charakterem (a jak si okae nie tylko tym) dominuje nad Paulin, ktra nie potrafi mu odmwi. Zainteresowanie niewinn dziewczyn nie jest jednak bezinteresowne. Ma ono zwizek z zadaniem, jakie zlecono Rafaowi. Mczyzna musi postpowa zgodnie z planem i nie poddawa si emocjom. Jak si okae, nie bdzie to dla niego proste zadanie, gdy dziewczyna zaczyna budzi w nim ciepe uczucia. Niektre wydarzenia zaczynaj si toczy wbrew woli bohaterw, niosc ze sob tragiczne konsekwencje, bowiem zwierzchnicy Rafaa maj wobec Pauliny inne plany... Na pierwszy rzut oka fabua tej powieci przedstawia si jak typowa historia miosna. Uczucie wbrew przeciwnociom losu i mniej lub bardziej szczliwe zakoczenie. Gra o dusz jest jednak inna. Przede wszystkim wyranie zaznaczony jest w niej wtek fantastyczny. Walka si dobra i za (zupenie namacalna, nie metaforyczna), zauroczenie, wymierzanie surowych kar cielesnych i fizycznych, to tylko niektre z wanych elementw powieci. Rwnie wtek religijny jest bardzo istotny. Dla niektrych jego dosowno moe okaza si zbyt kontrowersyjna, jednak nie mona go zignorowa.
78
Historia naprawd mi si podobaa. Tekst przeczytaam w ekspresowym tempie z ciekawoci, jaki fina przygotowaa dla czytelnikw autorka. Do caej historii mam dwa zastrzeenia. Po pierwsze, zakoczenie. Jak dla mnie przedstawione w wielkim skrcie. Chtnie przeczytaabym co wicej o finaowych wydarzeniach Gry o dusz. Druga moja uwaga dotyczy wtku kar cielesnych, przedstawionych w formie klapsw. Ta metoda wydaje mi si nieco nienaturalna i przerysowana. Przez to historia stracia troch wiarygodnoci w moich oczach. Gra o dusz to propozycja dla fanw wtkw paranormalnych w literaturze, ale i zwolennicy ciekawych historii miosnych nie powinni by zawiedzeni.
79
Sardegna: Na gorce, parne wieczory...

Tercet i inne historie Grzegorza Krzyewskiego Recenzja pochodzi z blogu Ksiki Sardegny Grzegorz Krzyewski: TERCET I INNE HISTORIE
wydawca: RW2010 data premiery: listopad 2011 zbir opowiada: obyczaj, sensacja, thriller
Kto ma ochot na pikantn papryczk chili w wersji ebooka? Jacy chtni? Jeli tak, to proponuj opowiadania Grzegorza Krzyewskiego Tercet i inne historie. Bdzie si dziao! Pi historii o mioci, ale w otoczce prawdziwej erotyki. Sugestywne opisy, prosty, ale nie wulgarny jzyk, dodaj smaczku wszystkim tekstom. Zainteresowani? To dobrze, bo warto. Trzy historie (Sam w domu, Dzie sdu, Kto piguk wojuje) s krtkimi formami, zawierajcymi elementy thrillera lub horroru. Wartka akcja, pikne kobiety i... zbrodnia. Dwa pozostae opowiadania (Tercet i Kobieta z Kasablanki) to ju raczej historie obyczajowe. Pierwsze traktuje o zawiej relacji uczuciowo-erotycznej dwch kobiet i jednego mczyzny. Drugie, najdusze opowiadanie, to historia miosna toczca si w melinach PRL-u. Wszystkie historie przeczytaam z zainteresowaniem, jednak moj najwiksz uwag przykua Kobieta z Kasablanki. Przez cay czas zastanawiaam si, czy dane bdzie zakochanym zakosztowa szczcia i spokoju we dwoje. Mam nadziej, e wystarczajco zachciam Was do signicia po Tercet. Na zbliajce si czerwcowe, gorce wieczory bdzie w sam raz...
80
Jagoda Wochlik: Polak potrafi, czyli powie hybryda,

czyli recenzja aba Tasmaskiego Jana Siwmira recenzja pochodzi z magazynu QFANT Jan Siwmir: ABE TROJASKI
wydawca: RW2010 e-premiera: lipiec 2012 krymina obyczajowy
Jan Siwmir jest kryjc si pod pseudonimem koalicj maesk. Rwnie chtnie pisze poezj, co proz. W wyniku tego zamiowania powstaa (wydana po raz pierwszy w 2007 roku, a ostatnio wznowiona) powie abe trojaski. Jest to opowie o losach dwch mczyzn Jana Siwmira i Michaa Marii Erewaskiego. Wskutek niezbyt miych yciowych okolicznoci panowie zapoznaj si na komisariacie policji. Od tego momentu mija dziesi lat. Policja notuje wzrastajc liczb zagini wrd Polakw wyjedajcych do pracy na Wyspy Brytyjskie. Spraw bada prokurator Erewaski. W rozwizaniu zagadki pomagaj mu jego syn Micha i Jan Siwmir, ktrzy zatrudniaj si do pracy, korzystajc z usug tej samej, co zaginieni Polacy, Agencji. Trudno okreli, z jakim gatunkiem mamy do czynienia. Jest tu silne rozwinity wtek kryminalny, jest i rys sensacyjny. Poszczeglnych bohaterw historii czy ze sob skomplikowana intryga. Ale gatunkowo aba trojaskiego nie wyczerpuje si ani w kryminale, ani w sensacji. Drobiazgowo opisane losy polskich emigrantw na Wyspach stanowi spor cz ksiki, czynic z niej take powie obyczajow. Tasmaski Stwr, jak nazywa Jana ona, zmaga si z lekcewacymi pracownikami Agencji, szesnastogodzinnymi zmianami, cikimi warunkami w pracy, bezdusznoci urzdnikw i niechci rodowitych mieszkacw. Ale i rozbudowany akcent obyczajowy nie wyczerpuje jeszcze mnogoci gatunkowej, jak proponuje nam w swojej ksice Jan Siwmir. Bowiem w ca spraw zaangaowana jest grupa poetw, ktrych prbki wierszy zostay zgrabnie wplecione w tok opowieci. Utwory te s w wikszoci przezabawne, raz lepsze, raz gorsze, cho generalnie prawdziw poezj nazwa je trudno. Chyba, e potraktuje si liryk tak, jak traktuje j bohater jednej z anegdotek przytoczonych przez narratora: Kiedy, dawno, dawno temu, czyli jakie kilkanacie kilogramw wstecz widziaem jako student piknie
81
udrapowanego pod cian puna. Siedzia z wbit w y ig, z wybitymi zbami, z rozbitym bem, a z oczyma wbitymi w sufit i mamrota z przejciem poooezjaaa! Romantyk pomylaem sobie bez zazdroci. Narrator to kolejna ciekawa posta. Pisarz bowiem sam siebie czyni narratorem swojego utworu. Narratorem, ktry jest jednoczenie jednym z bohaterw powieci, uczestniczcym w wydarzeniach. Wszechwiedzcy, komentujcy fabu i wpywajcy na przebieg zdarze Pisarz-Siwmir, przyglda si z zaciekawieniem postpowaniu bohatera-Siwmira i jego kompanw. Czasem dorzuci swoje trzy grosze a to stwierdzi, e co pominie, bo nie nadaje si do druku, a to zasugeruje, e teraz poprowadzi histori wbrew oczekiwaniom czytelnika. Niemal wszystko, cznie z bohaterem-Siwmirem, potrafi wymia i wykpi. abe trojaski to nieustajcy fajerwerk ironii i satyry. Autor w swojej powieci bawi si jzykiem. Tu wrzuci w usta swoich bohaterw jakie przeklestwo, tam poczy ze sob bezsensownie dwa przysowia, jeszcze innym razem stworzy jakie powiedzonko zupenie od czapy. To wszystko sprawia, e czytelnik raz za razem wybucha gonym miechem. Siwmir umyli sobie humorystyczny krymina, ktry czyta si z przymrueniem oka i bez wikszej wiary w wtki kryminalne, ale za to bardzo przyjemnie. Caoci dopeniaj wietne dowcipne grafiki autorstwa Kornela Marva Kwieciskiego, na ktre koniecznie naley zwrci uwag. abe to hybryda bdca poczeniem aby, ktre to sowo upodobaa sobie Beatka, ona Jana Siwmira, i kreskwkowego diaba tasmaskiego. Podobnie i jego powie jest hybryd zlepion z kryminau, ironii, satyry, groteski, poezji i wtku obyczajowego. To takie krzywe zwierciado, przechadzajce si po gocicu i odbijajce ycie polskiego emigranta w Walii. No c Polak potrafi!
82
Szczyty wyobrani: Veronique Wolf Moja mama pije

Recenzja pochodzi z blogu Pierwiastek kultury Veronique Wolf: Moja MAMA PIJE
wydawca: RW2010 e-premiery: listopad 2012 nowela obyczajowa
Smutny klimat w otoczce woni alkoholu i brzku pustych butelek. Taki wiat przedstawia nam autorka oczami bohaterki ksiki Moja mama pije. Justyna boryka si z problemem wasnej matki, jakim jest alkoholizm i prbuje na swj sposb czasami nieudolnie zrozumie wiat, ktry j otacza. Na szczcie nie jest sama. Zawsze czeka na ni wsparcie mdrego i dojrzaego ojca oraz kochajcej babci. Gdy sytuacja w domu zostaje postawiona na ostrzu noa, ojciec postanawia wprowadzi radykalne zmiany w yciu rodziny i pomc sobie oraz tym, ktrych kocha. Justynka wyprowadza si z tat do babci, a jej mama lduje na odwyku. Dorastajca dziewczynka szuka oparcia w przyjacikach, ale z marnym skutkiem. Ojciec w trosce o crk otwiera jej drzwi do zrozumienia choroby mamy i proponuje pomoc terapeutw, do czego sama Justyna podchodzi niechtnie. Ku jej zdziwieniu w jej yciu pojawia si posta, na ktr dotychczas nie zwracaa uwagi. Jest ni Ada, kolega z klasy. Los zblia ich do siebie i dziki niemu Justyna zyskuje swoj osobist grup terapeutyczn, ale rwnie co wicej... Moja mama pije to lektura dla kadego. Ukazuje nam wany element naszego otoczenia, na ktry czsto nie zwracamy uwagi lub go bagatelizujemy, poniewa nas nie dotyczy. Na mnie wywara pozytywne wraenie, chocia jest to lektura nieatwa i pena skrajnych emocji. Mimo tego, e jest to ebook czyta si go szybko i atwo jest si wcign. Jedynym minusem jest to, e jest krtki. Zachcam do przeczytania, gdy mamy chwil oddechu, a czujemy gd jakiej emocjonalnej turbulencji.
83
Paideia: Komedia, ktra bawi do ez i krzepi,

czyli Pastwo Tamickie wg Joanny ukowskiej Recenzja pochodzi z blogu Dwie pasje i tysice marze Joanna ukowska: PASTWO TAMICKIE
wydawca: RW2010 e-premiera: listopad 2011 powie obyczajowa w opowiadaniach
Bardzo sympatyczna historia. Zabawna, wcigajca, obfitujca w niesamowite (dosownie) zwroty akcji i bardzo ciekawe dialogi. Tak, to ksika, ktra wikszoci z nas powinna poprawi humor, gdy aura lub nastrj zawiod. I polecam j ju na wstpie. Dlaczego? Zaraz uzasadni. Pastwo Tamickie to w gwnej osi historia modego maestwa Joanny i Macieja Tamickich, ktrzy zawarli sakramentalny zwizek, niejako chcc nie chcc, po prostu by zdoby mieszkanie (lub raczej by nie zmarnowa okazji posiadania mieszkania). Dziwne? Niekoniecznie, zwaajc na to, i pocztek historii siga czasw PRL-u. I od wsplnego ycia we dwoje w nowiukim mieszkanku rozpoczyna si idylla pastwa Tamickich: studiowanie, pisanie prac magisterskich, szukanie pracy, ktnie z ssiadami, ktnie z rodzicami, spory o to, co lepsze: pies czy kot. Charaktery modych maonkw s zgoa odmienne. Maciej to spokojny, miy, unikajcy ktni i wykorzystywany przez otoczenie (zwaszcza przez on, nawiasem mwic) polonista. Natomiast Joanna to wulkan kipicy energi, czsto spoytkowan w niewaciwy sposb i o niewaciwej porze. Na dodatek matematyk z wyksztacenia, cho szczerze przyznam, e jej umys raczej nie naley do cisych... Jednym sowem kobieta nieobliczalna i nietuzinkowa. Historia pastwa Tamickich po czci opisuje zapewne codzienne perypetie wikszoci polskich rodzin. Kady moe znale tu kawaek swojego ycia. Na dodatek bardzo ciekawie zadziaay tu czas i miejsce akcji: ostatnie lata PRL-u i pierwsze lata ycia w demokratycznej Polsce, szara rzeczywisto i pogodzenie si z losem w starym systemie kontra walka o przetrwanie w nowym wiecie konsumpcji i kapitalizmu.
84
Nie jest to literatura trudna, moralizatorska, wprawiajca czytelnika w zadum nad wasnym yciem. Jest to komedia, ktra przede wszystkim bawi do ez i krzepi. Jedynym niezrozumiaym dla mnie elementem jest epilog, ktry jakby rozpoczyna now histori. Znikaj tu wszyscy dotychczasowi bohaterowie, natomiast pojawiaj si zupenie nieznane osoby. Nie wiem, co autorka miaa na myli, koczc w ten sposb przygody, ale moe istnieje lub zaistnieje druga cz Pastwa Tamickiego, ktra wyjani t dziwn kwesti. Co tu duo mwi. Mao jest tak pozytywnych ksiek na rynku, czasami mam wraenie, e zbyt czsto aplikujemy sobie historie smutne, przygnbiajce. Ksika pani Joanna ukowskiej jest dla nich wietn alternatyw. I mam nadziej, e to nie ostatnie radosne sowo autorki. Zachcam do lektury.
85
WYWIADY
86
Maciej luyski: Planuj ramy historii... rozmowa z Romualdem Pawlakiem

Sam o sobie: urodzony i zamieszkuje. Opublikowa kilkanacie ksiek, zdoby par nagrd... Nie umiem pisa o sobie. Bo kogo waciwie obchodzi, e przekroczyem czterdziestk, mieszkam w maym miasteczku, lubi czyta o pnym redniowieczu i Epoce Wielkich Odkry, chocia za nic nie chciabym wtedy y. Kto podzieli moj fascynacj humbakami pogwizdujcymi melodie rwnie pikne i tajemnicze jak utwory Dead Can Dance? Kogo wzruszy, e lubi swojego psa? Koty? Ssiadw? Nie, pisarz ma pisa dobre ksiki. Poza tym moe by albo dobrym czowiekiem, albo skoczonym matoem, czy jak mawia Pyzdra z Janosika gnid dworsk. Nie ma znaczenia, ile ma lat, co jada na niadanie, a nawet co ma do powiedzenia w sprawach wanych i powanych. Dobra musi by ksika, bo inaczej wylduje w koszu prawdziwym albo wirtualnym.
Zaczn nietypowo... Lubisz udziela wywiadw? Lubi. To jest pretekst do pokazania czytelnikowi, jak wyglda wiat oczyma pisarza. W wywiadzie mona powiedzie, skd si wzi pomys na ksik, zainteresowa ni czytelnika albo opowiedzie o fascynacji czym, o czym si pewno nigdy nie napisze, bo si nie umie. Jak, w moim przypadku, o humbakach, niezwykle inteligentnych wielorybach :) O, albo powiedzie, e taki Rycerz bezkonny wzi si z autentyku, e rycerze tak biedni, i pasowali zwoki, to nie jest adne wariactwo autora, tylko tak byo naprawd! e wadze Florencji naprawd zakazay pasowania trupw, a te wykradano z cmentarzy Historia jest zakrcona i autentyczna. Ubawia mnie, kiedy czytaem ksik o miastach w XIV wieku. I w wywiadzie mog powiedzie, e bohater Rycerza bezkonnego wzi si z lektury, a wikszo zamaskowanych cytatw to wyjtki z pism redniowiecznych powiconych magii. Dzi bawi, kiedy budziy groz, a niejednego zaprowadziy na stos. A czy lubisz pisa? Opowiada wasne historie? Wiesz, wanie z takiej chci opowiedzenia komu historii obojtnie, czy wymylonej, czy majcej zwizek z rzeczywistoci rodz si pisarze. Trzeba mie co do opowiedzenia, reszta to bl, krew i flaki, czyli wiczenie warsztatu, aby czytelnik chcia dan histori przeczyta do koca. Jak nie wiesz, co chcesz opowiedzie, no to klapa. We mnie, jak w wikszoci pisarzy, yje wicej historii, ni zdoam opowiedzie. eby ty widzia t walk Napisz mnie! Ja! Mnie napisz!.
87
Czasem daj im szans, wybieram te, ktre lubi najbardziej. Pisz, bo mam przymus opowiadania. I lubi to. Zapewne ju wiele razy pytano Ci, dla kogo i dlaczego piszesz, skd czerpiesz pomysy... A mnie interesuje warsztat, czyli JAK piszesz? Planujesz ca histori w najdrobniejszych szczegach, czy siadasz, a wszystko pisze si samo? Planuj ramy historii. Musz wiedzie, jak ona si potoczy, jak si zakoczy. Czyli dokd to wszystko zmierza, co chc przez ni powiedzie, no bo jeli ja nie bd wiedzie, to czytelnik tym bardziej :) Najwaniejsza rzecz: bohater. Musz go zna, wiedzie, jak myli, co czuje. Wymylam kluczowe wydarzenia, czyli te, ktre w momencie robienia planu wydaj mi si kluczowe a potem, w czasie pracy, to si zwykle zmienia :) Nie jestem niewolnikiem planw, ale te nie siadam do pisania z myl, e jako to bdzie. Kilka tekstw nieskoczonych oduczyo mnie tej metody. Tak wic robi notatki, ale pozostawiam wyobrani sporo swobody. Twoje papierowe ksiki sprzedaj si w sporych nakadach, a tu nagle... ebook? Dlaczego zdecydowae si na tak form publikacji? Od roku obserwuj rynek ebookw. A waciwie dwa nakadajce si zjawiska: rosncy rynek ksiki elektronicznej i pardon szlag trafiajcy dystrybucj ksiki papierowej. Wiesz, te wszystkie kopoty z firm na E, sieci na M I tak sobie myl, e chocia u nas sprzeda ksiki elektronicznej dugo nie osignie puapu amerykaskiego, bo o sukcesie ebookw w Stanach decyduj przede wszystkim nasycenie rynku czytnikami oraz inna relacja cen ksiki/paca, to jednak nie naley bagatelizowa tego segmentu rynku. Wziem w ubiegym roku udzia w darmowym, ale gonym projekcie 31.10. Halloween po polsku prowadzonym przez King Ochendowsk. Z ciekawoci, chcc sprawdzi, czym si te ebooki je. I przeyem szok! Prawie pi tysicy pobra i chocia to darmwka, to jednak ilo robi wraenie. Jest rynek, potrzeba tylko promocji i dobrych tekstw. Ja jestem dosy konserwatywny, jednak otwarty na rzeczywisto. Moim zdaniem nie ma co lekceway ebookw, trzeba zadba o ich jako i promocj, tak sam, jak w przypadku ksiki papierowej. Ja w to wchodz, zamierzam publikowa kolejne tytuy, bo sdz, e za dwa-trzy lata znaczna cz beletrystyki bdzie sprzedawana w ten sposb. Kopoty firm na E. czy M. tylko przyspiesz rozwj rynku ksiki elektronicznej w Polsce, moim zdaniem. Mwic po ludzku, ludzie wkurzeni niemonoci dostania wersji papierowej, sign po ebooka. A skd wybr maej oficyny wydawniczej z Poznania?
88
Oj, to chyba nie jest taka maa firma, to raczej taki mody jaguar czajcy si do skoku :). Podoba mi si prno RW2010, mylenie o rynku w sposb otwarty, ale zarazem konsekwentny. Ksika to ksika, trzeba j wyda w sensowny sposb, a potem promowa samo si nie zrobi. Wielu wydawcw tego nie rozumie, a ludzie z RW2010 tak. Waciwie od wydawcw ksiki papierowej rni ich nie sposb mylenia o ksice, a jedynie medium, ktrym si posuguj. No i ja mam dobre dowiadczenia z maymi, prnymi firmami. Ksika dla dzieci, ktra zdobya nagrod IBBY, te zostaa wydana przez ma firm. A due czasem tych duych nie lubi, bo s strasznie nieruchawi. Jak si dogada z brontozaurem? Dga go kopi? Ja si boj, wol rozmawia z kim mniejszym, a przy tym skutecznym jak may misoerny dinozaur, ktry takiego nieruchawego brontka potrafi zje na niadanie :) Dzikuj za rozmow i... czekamy na kolejne Twoje ebooki.
89
Maciej luyski: Matematyka w literaturze moe si przyda... rozmowy w biegu z Joann ukowsk
Wyjanienie: To nie bya jedna rozmowa, ale szereg rozmw w biegu, gdy mi si udao pani Autork zdyba przez komrk, w trakcie spaceru z psem albo na zakupach, lub zadawaem szybkie pytania na spotkaniu towarzyskim, uzupeniajc wczeniejsze informacje. Typowy wywiad mgby si nie uda, bo Joanna jak sama o sobie mwi jest chorobliw gadu i ma skonno do dywagacji nieliczcych si z por i odbiorc.
Jak na osob piszc masz do nietypowe wyksztacenie. Skoczya matematyk na UAM w Poznaniu, kierunek: zastosowania matematyki, praca magisterska o grafach interwaowych Czy grafy, takie czy inne, przydaj si podczas pisania? Oczywicie! Matematyka to jest uniwersalny jzyk, jzyk umysu. Uczy precyzji mylenia, pozwala kojarzy fakty i budowa relacje przyczynowo-skutkowe. Matematyka uczy logicznego mylenia. A to podczas pisania jest niezbdne. Szczeglnie podczas tworzenia fantastyki, niekoniecznie tej naukowej. miem twierdzi, e nie zostaabym pisark, gdybym nie zdobya wczeniej dyplomu matematyka (miech). Czyli logiki, niezbdnej do tworzenia opowieci, nauczya si na studiach A pisania? Pisania nauczyam si sama. Bo chyba nie da si tego nauczy w Szkole Pisania Bestselerw oraz Tworzenia Mdrych Powieci Zdobywajcych Nagrody. Nawet gdyby taka szkoa realnie istniaa. Wic uczyam si przez osmoz, czyli czytajc innych i nasikajc sowem. Uwaam, e osoba nielubica czyta nigdy nie zostanie pisarzem cyklicznym i publicznym, czyli powtarzalnym i piszcym dla innych. A druga kwestia to trening. Dobrze zapowiadajcy si debiutant musi tworzy dalej, eby ksztaci warsztat i z etapu dobrze si zapowiada przej do etapu jest dobry. Wic trzeba pisa, poprawia, pisa, poprawia. I tak do mierci. Bo pisanie to nie jest hobby. To zawd i przymus, z ktrego nie da si wypisa. Gdy ja dugo czego nie napisz, czuj si tak, jakbym posza spa z brudnymi nogami albo zbami (miech). Taki dyskomfort fizyczny i psychiczny mnie mczy. A wracajc do nasikania, zaczam nasika sowem, zanim w ogle pomylaam o pisaniu. Bo
90
jako szeciolatka chciaam zosta ksiniczk, a nie pisark. Za to zawsze uwielbiaam czyta. ykaam ksiki jak g kluski. Czy to znaczy, e kady kto duo czyta, moe zosta pisarzem? Nie ma tak atwo. Czytanie jest warunkiem koniecznym, a nie dostatecznym. W odkryciu u siebie pisarskiego potencjau pomg mi nag czytania romansw. Pochaniaam setki tytuw. Lepszych, gorszych, czasem fatalnych, czasem wietnych. I wtedy si rzeczy zaczam analizowa. Gdy w trakcie lektury co mi przeszkadzao w odbiorze, tropiam te faszywe nuty. I we wasnych utworach staram si ich unika. Kiedy zatem nastpio to wane przejcie od tropienia do unikania? Kiedy zaczam pisa? Nie liczc okresu licealnego i wierszy, po raz pierwszy powanie pomylaam o napisaniu czego mniej wicej dwadziecia lat temu. W romansoholizm wpadam po urodzeniu drugiego dziecka. Po jakim roku, kiedy przeczytane przeze mnie ksiki przestay si mieci na pkach, mj m zapyta, ironicznie zreszt, czy nie uwaam, e wylecz si z naogowego czytania, piszc co wasnego. Sprbowaam i udao si za pierwszym podejciem. Co byo tym pierwszym podejciem? No romans przecie! Acz nie taki typowo harlequinowski. To raczej powie psychologiczna o trudnej mioci, braku zrozumienia, kopotach w zwizku, przyjani poza nim. I nie unikaam scen erotycznych. Krtko: napisaam co takiego, co sama chciaabym przeczyta. Mwisz, e si udao Czyli? Czyli wydrukowaam trzy egzemplarze i wysaam do trzech wydawnictw, ktre publikoway romanse w seriach i w duych ilociach. Pierwsza odpowied z Almapressu przysza po omiu dniach. A to byy czasy zwykych listw, we to pod uwag. Patrzc z perspektywy, czy to by sukces? Jeli chodzi o tempo i podbudowanie wiary w siebie na pewno. Finansowo? Hm Na wersji elektronicznej Nieznajomych ju zarobiam wicej. Interpretacje s dwie: albo tak sabo sprzedawa si papier, albo tak dobrze sprzedaje si ebook. Niewtpliwie jest jedno: dziki RW2010 Nieznajomi przeywaj aktualnie drug modo, co mnie cieszy.
91
Mnie te, jako twojego wydawc. Ale zapytam wprost: powierzya nam kolejne swoje ksiki, bo nie moga ich wyda na papierze? Jeeli chodzi o Pastwo Tamickie owszem. Nieznajomi wyleczyli mnie na duszy czas z romansw. Kusio mnie co bardziej yciowego, swojskiego. Zmieniam wic konwencj i napisaam zbir opowiada, poczonych par gwnych bohaterw. Sporo obyczaju, duo humoru, nieco fantastyki Miao by lekko, zabawnie, refleksyjnie, chwilami wzruszajco, i wyszo tak, jak chciaam. Niestety tym razem napotkaam na publikacyjny mur. Przez kilka lat tuaam si po rnych wydawnictwach; najbliej do wydania byo w poznaskim Rebisie. Maszynopis zbiera dobre oceny, ale argumenty za nie-wydaniem brzmiay powanie: nie publikujemy debiutantw (cho nie byam debiutantem), nie publikujemy opowiada (cho to bya w zasadzie spjna historia) i wreszcie nie publikujemy polskich autorw (a tego nie umiaam przeskoczy). Zmarnowaa czas? Wcale. Pojawia si moliwo wsppracy z pewnym czasopismem, chcieli prbek tekstw, podesaam kilka pierwszych rozdziaw; spodoba im si styl, jzyk i dostaam prac. Od drugiej, tej niewydanej powieci, zaczam naprawd zarabia na swoim pisaniu. I w dodatku piszc opowiadania i pozostajc polskim autorem (miech). Co do powieci, uznaam, e przede wszystkim musz skupi si na tym, co polecam innym: nauce warsztatu i szlifowaniu stylu. Kady ambitny autor, ktry kpi z opowiada typu z ycia wzite publikowanych w babskich pismach, prosz, niech sprbuje sam co tam wyda. Ju nie mwi, cyklicznie, kilka tekstw co miesic. Niech sprbuje wyda jedno lub dwa opowiadania. Nagle moe si okaza, e to wcale nie jest takie proste. Panie redaktorki z kobiecych czasopism pac, wic s surowe i wymagajce. Mnie szkoliy adnych kilka lat, zanim dojrzaam do nastpnej powieci. I tak powstaa Znajda? Powie fantasy, zupenie rna od tego, co pisaa na co dzie? Dokadnie. I ju w trakcie pisania zdecydowaam si nie posya ksiki do adnego papierowego wydawnictwa. By moe zraziy mnie ze dowiadczenia z Pastwem Tamickim. Nie chciaam znowu traci czasu, nerww i wiary w siebie. Szelest kartek, zapach farby drukarskiej, wasne nazwisko na okadce to kusi wikszo autorw. Mnie ju nie tak bardzo. Widziaam swoje nazwisko w druku, na wasnej ksice i pod felietonami, ktre pisywaam przez osiem lat. Nasyciam swoje ego (miech). A szelest kartek jest przereklamowany. Na dokadk takie kartki sporo wa, a ja w wakacje duo czytam i ca siat musiaam targa ze sob na kady taki wyjazd. Wic
92
kiedy raz sprbowaam czytnika ebookw, zakochaam si. Mona w jednym leciutkim urzdzeniu zmieci ca bibliotek! Dzikuj za nasze rozmowy. Przyjemno po mojej stronie, dzikuj.
93
Gustaw G. Garuga: Nie lubi fantastyki... rozmowa z Dawidem Juraszkiem

Dlaczego nie lubisz fantastyki? Nie lubi fantastyki? Skd ten pomys? Taki jest tytu wywiadu. Chyba, e tak! :) Rzeczywicie dzi ju nie lubi fantastyki tak, jak lubiem j kiedy. By nawet taki okres, e nie wyobraaem sobie, jak mona pisa i czyta co innego ni fantastyk wszystko byoby przecie zbyt dosowne, zbyt wprost Dzisiaj nie mona powiedzie, e nie lubi fantastyki, ale na pewno nie jest dla mnie tak wana jak kiedy. A jednak duo jej zawdziczasz. To oczywista oczywisto. Wszystkie moje dotd opublikowane teksty prozatorskie maj co wsplnego z fantastyk, czasem bardzo wiele. Wszystkie ukazay si w pismach i antologiach fantastycznych. Ale jako nie czuj si autorem-fantast. Ot, choby zdecydowana wikszo moich tekstw publicystycznych z fantastyk nie ma nic wsplnego. Od lat te fantastyki praktycznie nie czytam. Mwic grnolotnie, moja pisarska wiadomo ksztatowaa si w zetkniciu ze rodowiskiem fantastycznym, ale potem powdrowaa w swoj stron. Mwisz rodowisko fantastyczne. A co z fantastycznym gettem? Nie wiem. Swego czasu duo byo na ten temat dyskusji, ledziem je, braem w nich udzia, ale dzi nie pamitam ju zbyt dobrze, za czym tam ordowaem, i szczerze mwic, nie bardzo mnie to zajmuje. Zreszt chyba nie tylko mnie. To przebrzmiay temat. O jakim nieprzebrzmiaym temacie moemy zatem porozmawia? Czybym mia sam wymyla pytania do wywiadu? :) Serio, to nie miabym nic przeciwko, eby zamieni par sw na temat Drapiecy Ach, ten ebook o Cairenie wydany przez wydawnictwo RW2010! Ot to.
94
Jak wymawia imi gwnego bohatera? Nie pierwszy raz sysz to pytanie Przez c, nie k. Od razu te moe wyklaruj, jak wymawia imi drugiego mojego bohatera literackiego, Xiao Longa To za chwil. Jak to wic z tym Cairenem byo? Znaczy co? Jak powsta? Mmm Dawno, dawno temu Robert J. Szmidt, byy rednacz byego miesicznika Science Fiction, Fantasy i Horror, ogosi konkurs na opowiadania nawizujce kreatywnie do postaci Conana Barbarzycy, ja bardzo chciaem w tym konkursie zaistnie, a eby si wyrni, wykorzystaem swoje dalekowschodnie dowiadczenia do stworzenia moliwie oryginalnego wiata. I voila! Jak zachciby czytelnikw, ktrzy nigdy si z Cairenem nie spotkali, by signli po ksik z jego przygodami? Pytanie z gatunku tych, ktre wywouj gsi skrk No bo jak zachci, eby nie zniechci? Ale sprbuj: jest to snisty zbir opowiada, po czci fantastycznych, po czci historycznych, przy ktrych mona si i pomia, i poba, i poekscytowa, i pogra z wasn pamici do cytatw i scen ze znanych ksiek czy filmw Tyle! Mam nadziej, e nikogo nie zraziem, za to wielu zaraziem. (nerwowy miech) Opowiadania nie spotkay si jednak z powszechnym zachwytem i podziwem. O ho, ho, to by dopiero byo powszechny zachwyt i podziw! No c Z maksymalnym obiektywizmem, na jaki sta twrc czy wrcz stwrc tych tekstw, mog powiedzie, e wok tych kilku, ktre ukazay si w prasie literackiej, byo troch kontrowersji. Duo zastrzee byo zwaszcza do jzyka. Czy ja wiem, czy duo? Przyjmijmy, e duo. Niech ci bdzie. Rzeczywicie do dzi zdarza si, e musz niektrym nowym czytelnikom wyjania, o co z tym jzykiem chodzi. Nie brakuje te jednak ludzi,
95
ktrym zastosowana gra jzykowa przypada do gustu, a przynajmniej za bardzo nie przeszkadza. Wyjanijmy moe w kocu, co w tej grze jzykowej czytelnikom si nie spodobao. Lepiej ja sam wyjani. Ot opowiadania pisane s jzykow mieszank firmow z obfitym dodatkiem archaizmw, anachronizmw, neologizmw, slangu, argonu itd. To nie jest jzyk, jakim typowo pisze si fantasy. Ale ja nie chciaem napisa typowej fantasy. Zachcam, eby potraktowa to jako zaplanowan i odwieajc gr z konwencj, a nie bd autora czy niechlujstwo redakcji i korekty a takie nieprzemylane zarzuty si pojawiay. Postaci gwnego bohatera zarzucano te A moe by tak dla odmiany co pozytywnego, hm? (grony pomruk) Dobrze. Zbir jest niezmiernie erudycyjny, niemal kade opowiadanie rozgrywa si w innym regionie Dalekiego Wschodu i okolic, nie brakuje opisw lokalnych kultur, cywilizacji, obyczajw, krajobrazw, fauny, flory Skd tak ogromna wiedza i umiejtno atrakcyjnego jej przekazania? Tak (ukontentowane odchrzknicie) Czciowo jest to zasuga mojego blisko czteroletniego ju pobytu w Chinach, ale przymierzajc si do tekstw rozgrywajcych si w Kambody, Japonii czy Australii, musiaem lizn troch dodatkowej wiedzy. Chyba niejeden autor w podobnej sytuacji stawiaby czoa pokusie wciskania do fabu kadej ciekawostki wyszukanej w ksikach czy filmach dokumentalnych! Kto zna Opisanie wiata Marco Polo, relacje Jamesa Cooka i innych odkrywcw nowych ldw, albo histori cywilizacji Angkoru, znajdzie w Drapiecy wiele nawiza do podbojw Czyngis-chana, Epoki Wielkich Odkry i tak dalej. Koniec kocw myl jednak, e udao mi si wydestylowa z historii to, co najciekawsze, bez epatowania zbdnymi szczegami. Zapewne. Tylko czy czytelnicy to dostrzeg i doceni? Nie umieszczaem tych ciekawostek w ksice, eby pochwali si wiedz. Od tego jest ten wywiad! (gromki miech) One maj kreowa klimat, dostarcza atrakcyjnych lokacji i settingw, i myl, e to zadanie wypeniaj. Bd kolejne opowiadania o Cairenie? Miay by. Kto przeczyta zbir, na pewno dostrzee, e midzy dwoma opowiadaniami, powiedzmy, pirackimi, zionie dziura chronologiczna. Mia j wypeni osobny tom przygd marynistycznych na fantastycznych odpowiednikach
96
Oceanu Indyjskiego i Pacyfiku. Za po wieczcym ksik opowiadaniu syberyjskim mia nastpi tom rodkowoazjatycki. Zostao mi po tym kilkanacie mniej lub bardziej szczegowych konspektw, ktrych chyba ju nie zrealizuj, bo moment min. Troch za dugo trwao czekanie na publikacj caego zbioru, rzecz rozesza si po kociach. Dzi nie myl nawet o pisaniu kolejnych przygd Cairena. Szkoda. No Co masz aktualnie na warsztacie? Kiedy bym wyczekiwa tego pytania, ale teraz (cikie westchnienie) Rozsypay si rne sprawy, po czci jest to kwestia tego, e dzi trudniej publikowa ni jeszcze jaki czas temu. Kiedy mogem napisa opowiadanie z ufnoci, e nie bdzie wikszego problemu z opublikowaniem go w jednym czy drugim pimie. Teraz rynek si skurczy, a ja pisa na zapas i do szuflady nie potrafi. Czyli na warsztacie nic? Tak zupenie nic to nie. Ju rok czy dwa przymierzam si do powieci historycznosurrealistycznej z epoki powstania styczniowego, ktra miaa by zrazu opowiadaniem do antologii pod redakcj Sawka Spasiewicza, ale wykipiaa poza ramy. Gotowa jest z grubsza jedna trzecia objtoci, a zarazem dwie trzecie fabuy, ale eby j dokoczy, musz znale jzyk, jakim j waciwie opowiedzie. Dugo te ju szukam wydawcy dla zbioru opowiada peerelowskich napisanego wsplnie z Makiem Froskim. Ale fantastyki w tym niewiele. To ma by zachta, czy wprost przeciwnie? Dla jednego zachta, dla drugiego zniechta. Wszystkich czytelnikw nie zadowol, chobym si z O wanie, skoro ju o zawiedzionych czytelnikach mowa, to twoja debiutancka powie z 2009 roku Biay Tygrys miaa mie kontynuacj pod tytuem Czerwony Ptak. Tymczasem od tamtej pory cisza. Bo po planowanym Czerwonym Ptaku zostaa tylko krciutka wzmianka na odwrocie strony tytuowej pierwszego tomu. Ksika bya gotowa, ale wydawca straci serce do publikacji, a ja od tamtej pory szukam sposobu, eby rzecz jednak sensownie upubliczni. I chyba wreszcie ostatnio udao mi si co wykoncypowa. Cao przygd Xiao Longa zmieciem ot w jednym obszernym tomie pt. Jedwab i porcelana, ktry oprcz Czerwonego Ptaka zawiera take podszlifowanego Biaego Tygrysa. To zamknita, samowystarczalna cao, kolejnych tomw nie bdzie, bo
97
by nie musi. Ale najpierw trzeba znale wydawc, ktry bdzie w stanie puci tak ceg. Czy bdzie to wydawca papierowy, czy elektroniczny, tego jeszcze nie wiem. (A my ju wiemy :) - przyp. wyd.) Przypomnijmy moe, kto zacz w Xiao Long Lepiej ja sam przypomn. To bohater moich opowiada mocno osadzonych w chiskiej historii i literaturze, z ktrych narodzia si potem powie. Rzecz jest po trosze obyczajowa, po trosze fantastyczna, po trosze te horrorowa, wojenna i miosna, napisana w stylu tradycyjnej prozy i poezji chiskiej, co w rodzaju powieci drogi w scenerii orientalnej, z dalekowschodnimi zwyczajami, demonami i tak dalej. Brzmi ciekawie! Piszc co takiego musiae zapewne sign do niezgbionych pokadw swojej wiedzy na temat dawnych Chin. Tak, hm, tak (zaenowane odchrzknicie) Na koniec zapytam, jak w kocu wymawia imi Xiao Longa? (perlisty miech) Przez , przez Dzikuj za mi rozmow. Dzikuj rwnie.
98
SELF-PUBLISHING
99
Agnieszka ak: Trjka Szymon Adamus, czyli co dla fanw sf i wartkiej akcji
Recenzja pochodzi z blogu Votum Separatum Szymon Adamus: TRJKA
self-publishing powie science fiction
Jako fanka Ghost in the Shell z przyjemnoci signam po Trjk, spodziewajc si kawaka porzdnego science fiction. I tak jest, bo wiat powieci, XXII wiek, to czas nanotechnologii i nanitw, dziki ktrym moliwa staa si implantacja, poprawiajca moliwoci fizyczne i psychiczne czowieka. To czas budynkw, ktre stawiane s dosownie w pi minut. To te era wszdobylskich kamer, ktre obserwuj kady nasz ruch, a potem tworz trjwymiarowe projekcje, ktre mona obejrze w wieczornym wydaniu wiadomoci. Czy raczej poczu si jak na miejscu wydarze. Jednoczenie, dziki wspomnieniu o takich drobiazgach jak np. Google Live, wiat Trjki wcale nie jest oderwany od naszego. Bo wiat powieci to jednoczenie jej najlepszy element. Zwaszcza e autor postanowi przedstawi go dosy rnorodnie, umiejtnie wplatajc informacje o nowoczesnych technologiach we waciw fabu. Bohaterowie dobrani s tak, bymy mogli spojrze na nanity i proces implantacji z rnych punktw widzenia: tytuowej Trjki, kogo kto przeszed bezpiecznie ten proces i teraz nie umie ju y bez implantu oraz kogo, kto odby dug i mczc rekonwalescencj po nieudanym zabiegu. Duo tu szczegw, dziki czemu cao wydaje si wiarygodna. Gwnym bohaterem jest John Denton, weteran oddziaw szybkiego reagowania na zagroenia nanotechnologiczne. W trakcie wykonywania zadania jego psychika ulega uszkodzeniu. Jedyne, co moe pomc Dentonowi wrci do dawnego ycia, to nanoimplantacja. Po zabiegu okazuje si, e mczyzna zareagowa na nanity w bardzo rzadki sposb i sta si Trjk czym lepszym, doskonalszym Denton ucieka spod nadzoru, a jego tropem rusza analityk Interpolu Kate Everett i porucznik Paul Mayerson.
100
W trakcie czytania miaam wraenie, e stopniowo zmienia si oglny klimat powieci zaczyna si od wstpu zapoznajcego nas z bohaterem i wiatem, by przej przez etap ledztwa do czystej akcji. Na koniec za powraca do tego, co najlepsze klimatw s-f. Bo z jakiego powodu najbardziej w pami zapada mi wanie rodkowa cz, czyli akcja w najprostszym rozumieniu. Mamy tu pocigi, wybuchy, konspiracj i realizacj wydawaoby si niemoliwego do wykonania planu. Dzieje si duo, ale to dobrze. Odniosam jednak wraenie, e jedenie po Europie i ciganie si z czasem troszeczk przysonio to, co jednak najbardziej mi si w tej ksice podoba czyli same nanity. Dlatego bardzo ucieszyo mnie zakoczenie, gdzie pojawia si to, co najwaniejsze. Ponarzekam na dwie rzeczy. Pierwsz bdzie Kate, ktra zrobia na mnie pocztkowo wraenie obraonej ksiniczki i cho potem byo lepiej, to ju mojej sympatii sobie nie zdobya. Ale to wida kwestia gustu, gdy nawet Denton ciekawi mnie tylko ze wzgldu na swoj histori, nie za osobowo. Po drugie chwilami (ale naprawd malutkimi) odnosiam wraenie kiczu (vide dziewczynka siedzca na gruzach). Powie napisana jest niele czyta si dobrze, cho bez szczeglnego zachwytu nad jzykiem. Swojego ebooka mam z RW2010 i znalazo si w nim troch literwek (przypominamy, e ta powie zostaa wydana w trybie self-publishing, a wic bez adnej ingerencji w form i tre ze strony jakiegokolwiek wydawnictwa przyp. wyd.). Zabrako mi te zalinkowanego spisu treci. Rozdziaw jest sporo, wic mona by si o taki spis pokusi. Mimo lekkiego narzekania na Trjk ostatecznie jestem z lektury zadowolona. Przekona mnie przede wszystkim przedstawiony wiat i zakoczenie. Polecam wszystkim fanom science fiction i wartkiej akcji.
101
Agnieszka ak: Hotel dla samobjcw Jerzy A. Kozowski

recenzja pochodzi z blogu Votum Separatum Jerzy A. Kozowski: HOTEL DLA SAMOBJCW
self-publishing zbir opowiada fantastycznych
Hotel dla samobjcw to zbir piciu opowiada fantastycznych, ktre publikowane byy m. in. w Fahrenheicie czy antologii City 1. Mona go pobra za darmo ze strony RW2010. Zbiorek zaczyna si klimatyczn miniaturk On. Pocztkowa dziwaczna, bekotliwa opowie narratora nie ma sensu, stopniowo jednak okazuje si, e jest to opowie dziecka w specyficzny sposb tumaczcego sobie brutaln rzeczywisto, w ktrej yje. A skoro tak skutecznie zostalimy wprowadzeni w mroczny klimat, moemy przej do nastpnego w kolejnoci tekstu, ktrym jest tytuowy Hotel dla samobjcw. Jego gwny bohater, Sebastian Rogowski, jest yciowym nieudacznikiem kobiety go nie chc, ma marn prac, z ktrej i tak go wyrzucaj, nie ma czym opaci rachunkw. Na domiar zego w jego salonie umiera jego stary znajomy, z ktrym nigdy si nie lubili. Sebastian w panice dzwoni do przyjaciela-policjanta, ktry obiecuje zaj si ciaem, a Sebastianowi kae znikn z miasta. Mczyzna najpierw jedzie do Krakowa, potem za, nie bardzo wiedzc, co ze sob zrobi, decyduje si wsi do dziwacznego autobusu jadcego do Hotelu dla Samobjcw. Przecie jego ycie i tak nie jest wiele warte Hotel rzeczywicie okazuje si miejscem, w ktrym mona spokojnie popeni samobjstwo dostpne s tu wszelkie przydatne narzdzia, jak trucizny, noe i liny. Ten hotel to jednak co wicej ni zwyke miejsce zarwno bohater, jak i czytelnik, bd zaskoczeni, gdzie tak naprawd trafili. Troszk jedynie rozczarowuje przekombinowane zakoczenie. Najlepsze jednak wydaj mi si dwa opowiadania o Zodzieju Dusz. Na pocztku odnosimy wraenie, e bohater to paparazzi, potem na myl przychodzi jaka forma prywatnego detektywa, na koniec jednak otrzymujemy zupenie inne, fantastyczne oczywicie rozwizanie. F. robi naprawd wyjtkowe zdjcia, zdjcia na wag ycia.
102
A na jego drodze stanie kobieta, ktra nie lubi, gdy kto bawi si cudzym yciem lub mierci, niezalenie od tego, jak szlachetne motywy prbuje przedstawi F. Opowiadanie wciga. Drugie opowiadanie to Pan F. i cena zmiany. Szczerze mwic, w pierwszej chwili spodziewaam si, e bdzie ono bezporedni kontynuacj F., a biorc pod uwag, jak tamten tekst si koczy, cig dalszy wydawaby si interesujcy. Zamiast tego otrzymujemy zupenie niepowizan histori, ktra tym razem po kolei i na spokojnie prezentuje, na czym polega zawd Zodzieja Dusz. To bardzo zgrabnie zamknita cao, moim zdaniem nawet lepsza od samego F., w ktrym dzieje si przecie znacznie wicej. Na samym kocu znajduje si Simulacra opowiadanie pochodzce z antologii City 1, bdce koszmarn wariacj na punkcie popularnej gry Sim City. Sam pomys jest wietny i a prosi si, by zrobi z niego szalon powie. Kozowski oglnie pisze bardzo dobrze i opowiadania czyta si z du przyjemnoci niestety dobre wraenie psuj szczegy. Autor potrafi popeni od czasu do czasu szkolny bd w rodzaju okresu czasu, wyranie nie lubi si te z interpunkcj. Opowiadania potrafi by jednak na tyle wcigajce, e przestaje si zwraca uwag na drobne bdy.
103
Katarzyna Tatomir: Hikikomori Tomasz Przewonik, czyli powie niekoniecznie ezoteryczna

Recenzja pochodzi z portalu QFANT Tomasz Przewonik: HIKIKOMORI
self-publishing powie science fiction
Pierwsza powie Tomasza Przewonika, zwycizcy trzeciej edycji Horyzontw Wyobrani, reklamowana jest jako powie ezoteryczna. Dla pewnej liczby osb okrelenie to bdzie najlepszym i jedynym potrzebnym argumentem, by po powie sign. W autorce tej recenzji natomiast wywoao skojarzenie z pewnym brazylijskim pisarzem bardzo uduchowionej prozy, co spowodowao, e po Hikikomori sigaa raczej z niechci. miem twierdzi, e bardzo dua liczba osb na powie ezoteryczn zareagowaa podobnie jak ja, ale nie jest to miejsce i czas na refleksje o tym, czy tak etykietk autor strzela sobie w stop, czy nie. Za to na pewno jest to odpowiednie miejsce i czas, by napisa, e powieci Hikikomori jest bardzo blisko do genialnej Gry Endera Orsona Scotta Carda czy nawet do Harryego Pottera a o tym nie dowiecie si z blurba (przez co wielu potencjalnych fanw nie zwrci na omawian powie najmniejszej uwagi). Przewonik korzysta z popularnego motywu modego bohatera, ktry trafia do mniej lub bardziej elitarnej instytucji wychowawczej, gdzie dojrzewa, szlifuje swoje umiejtnoci i przy okazji odkrywa, e jest pewnego rodzaju wybracem. W Hikikomori gwnym bohaterem jest Jonasz Hosala. Poznajemy go w przeddzie testw adolescencyjnych, dziki ktrym mody czowiek moe si dowiedzie, jakie ma uzdolnienia i w jakim zawodzie bdzie najlepszy. Dla Jonasza werdykt jest do zaskakujcy jedn z profesji, ktra mu wysza, jest gejsza. Ale zanim zaczniecie stroi gupie arty, wiedzcie jedno w wykreowanej przez Przewonika przyszoci gejsza nie ma wiele wsplnego z pikn Japonk zabawiajc goci na przyjciach; w Hikikomori gejszami mog by tylko mczyni. Zdziwienie Jonasza wynika z tego, e profesja ta jest jedn z najbardziej elitarnych. Wymaga wielu umiejtnoci i odpowiednich predyspozycji, ale take powicenia std niewielu decyduje si na wstpienie na t ciek ksztacenia; Jonasz rwnie od razu j odrzuca. Los jednak
104
ma dla niego inne plany i nasz bohater w kocu trafia do domu gejsz Okiya Diamentowy Lotos, gdzie zostanie zamknity na 20 lat, by zgbi wiedz o ludzkim ciele i umyle i mc pniej pomaga chorym z caego wiata. Tak jak w innych ksikach podobny motyw wykorzystujcych, tak i tutaj czytelnik bdzie razem z gwnym bohaterem poznawa zakamarki tajemniczej placwki i przechodzi przez kolejne etapy ksztacenia. Co zatem nowego proponuje Przewonik w tym przerobionym we wszystkie strony schemacie? W Hikikomori tematem gwnym jest nie tyle dojrzewanie bohatera w kierunku przyszego zawodu, co jego dojrzewanie duchowe. Znaczn cz fabuy zajmuj Jonaszowe prby osignicia Wielkiej Doskonaoci. Oznacza to duo wywodw o istocie buddyzmu, szamanizmu, nihilizmu i innych izmw, ale kadego, kto w tym momencie zapragn ucieka, gdzie pieprz ronie, pragn poinformowa, e nie ma w tym ani krzty dranicych, kaznodziejskich, natchnionych oracji. S to w przystpny sposb zaserwowane podstawy danych religii czy filozofii, ktre nie tylko po prostu informuj, ale zachcaj, by samemu zgbi poruszane tematy. Tym, co zasuguje na najwiksz uwag i uznanie dla autora, jest frapujca wizja wiata spoeczno-polityczne to i zasady, ktrymi rzdzi si wykreowana przyszo. Hikikomori ukazuje wiat, w ktrym coraz wicej ludzi nie radzi sobie z yciem w spoeczestwie. Tytuowa choroba dotyka caej cywilizacji. Pocigno to za sob wiele skutkw jednym z nich jest przeksztacenie profesji gejszy i jej ogromna rola w leczeniu odizolowanych od wiata osb. Autor kreuje swoj wizj dalej powszechne samotnictwo doprowadzio w kocu do tego, e spoeczestwo zaczo si starze coraz mniej ludzi czyo si w pary i wydawao potomstwo, bo jak tego dokona, kiedy sama myl o wyjciu na ulic doprowadza do palpitacji serca? Aby zaradzi ujemnemu przyrostowi naturalnemu, wprowadzono obowizek posiadania dzieci i to co najmniej dwch, aby zapobiega jedynactwu, ktre moe mie zgubny wpyw na dorastajcego czowieka. Na tym Przewonik nie koczy, ale wicej zdradza nie chc, by nie odbiera przyjemnoci z lektury. Myl, e ani troch nie przesadz, jeli stwierdz, e dawno ju nie spotkaam si z tak ciekawie zaprezentowan wizj przyszoci u polskiego pisarza i tak dopracowan. Minus widz waciwie tylko jeden. Na tyle may, e nie powinien mie znaczenia dla kogo podejmujcego decyzj o przeczytaniu powieci, ale na tyle spory, e nie chc go pomija (mimo e czytaam recenzj z takimi samymi zarzutami i wyjdzie, e zgapiam). Ot sporadycznie dranio mnie uycie jzyka, i chodzi tu gwnie o wulgaryzmy. Ciko mi przyj, e chopcy zamknici na kilkanacie lat w placwce przepenionej uczon atmosfer, majcy kontakt tylko ze sob i swoimi mistrzami, odzywaj si do siebie jzykiem, ktrym nie pogardziby dzisiaj ordynarny gimnazjalista. Nie kupuj tego, i tyle. Natomiast rozkadao mnie na opatki, kiedy w trakcie adnej scenki erotycznych uniesie nagle wyskakiwa jaki wulgaryzm w
105
miejscu nazwy narzdu pciowego. Po co budowa estetyczny opis stosunku cielesnego, skoro ca miosn atmosfer psujemy wulgaryzmem? Mimo to Hikikomori wypada bardzo dobrze. Kreacj wiata jestem wrcz zachwycona, fabularnie zadowolona (zdarzay si fragmenty, kiedy zaczynaam si nudzi, ale akcja szybko wracaa do ciekawszych wtkw). Powie dostarcza wielu interesujcych zagadnie i refleksji, niekiedy nawet filozoficznie daje popali, a przy tym napisana jest zrcznie, wciga i czyta si bardzo szybko. Polecam. Hikikomori zostaa wydana w formie ebooka, ale kto do ebookw si jeszcze nie przekona i tylko to mu przeszkadza w signiciu po powie Przewonika, ma teraz okazj zdoby ksikow wersj powieci. Limitowan edycj mona zakupi jeszcze na allegro, do czego zachcam ebookowych oponentw.
106
Agnieszka ak: Genewska zagadka Alicja Minicka

Recenzja pochodzi z blogu Votum Separatum Alicja Minicka: GENEWSKA ZAGADKA
self-publishing krymina sf
Detektyw Robert Quentin z Centralnego Biura Kryminalnego dla Europejskiej Federacji zostaje wezwany do zbadania sprawy morderstwa cenionego naukowca, profesora Shella. Gdy przybywa do Genewy, okazuje si, e miejscowa policja prowadzia ledztwo tak nieudolnie, e to a podejrzane. Przed Quentinem staje trudne zadanie dotarcia do prawdy po zatartych ladach. Kryminaln zagadk autorka umiecia w wiecie przyszoci (alternatywnym?), gdzie zamiast Unii Europejskiej mamy Federacj Europejsk ze wsplnym dla wszystkich krajw Centralnym Biurem Kryminalnym. Mamy oczywicie postp technologiczny w postaci chociaby wideofonw czy androidw. Niestety, poza oglnym tem, nie znajdziemy tu zbyt wielu informacji o tym wiecie. Zdaj sobie spraw, e ksika w pierwszej kolejnoci ma by kryminaem, denerwowao mnie jednak, e androidy i inne roboty towarzysz postaciom waciwie cay czas, a w ogle nie zostay opisane. Ani ich wygld, ani zadania, ani popularno czy cena z jednej strony nie jest to istotne dla waciwej fabuy, z drugiej to s wanie przyjemne dla czytelnika smaczki, ktre buduj klimat. Generalnie odniosam wraenie, e wiatu brakuje szczegowoci. A szkoda, bo poczenie kryminau z fantastyk naukow mogoby wypa bardzo dobrze. Sama fabua jest dosy ciekawa skoro mamy genialnego naukowca, to mamy te do czynienia z tajemniczym projektem. Poza tym na scen wchodz kolejni podejrzani, dodatkowo w gr wchodzi romans i brudy z przeszoci. Teoretycznie mamy tu wszystko, czego potrzebuje krymina cznie z pomysowym zakoczeniem. Najwiksz bolczk ksiki s postaci bezbarwne, nie tylko nie posiadaj adnego ycia osobistego, ale przede wszystkim nie maj adnych cech charakteru, sposobu mwienia czy zachowania, ktry by je wyrnia. Przez to nie budz emocji. Dodatkowo ksika w duej mierze opiera si na dialogach, natomiast rzadko mamy okazj dowiedzie si, co siedzi w gowach bohaterw.
107
Ksika zostaa wydana w ramach self-publishingu i kupi j mona m. in. w serwisie RW2010, gdzie dostpna jest w formacie pdf, epub i mobi. Przy okazji pochwal okadk widziaam rne samorbki przy ksikach selfpublishingowych i bywaj one pikne inaczej. Okadka Genewskiej zagadki jest za to cakiem adna (ta wykonana przez Pawa Rosoka, gdy istnieje jeszcze druga, gorsza wersja). Powie (dosy krtk) czyta si przyjemnie, pozostawia jednak niedosyt. Postaciom przydaoby si doda troch kolorw, mona by te szerzej przedstawi wiat. Dobrze jednak, gdy kryminalnej zagadce towarzyszy ciekawe to, a tu wyczuwam zmarnowany potencja.
108
OPOWIADANIA
109
Emma Popik: Trzeci cycek Zbudzi si z okropnym przewiadczeniem, e jest

kobiet. Nie otwierajc jeszcze oczu, pooy rce na klatce piersiowej. Wygldaa inaczej ni zazwyczaj; nie bya paska i twarda, ale wprost przeciwnie mikka, z jakimi wypukociami. Bardzo go to zdziwio. Co to moe by? Rozpostar donie i okrnymi ruchami przesuwa nimi po swoim torsie. Po lewej i po prawie stronie wyczu co mikkiego, wypukego. Obmaca palcami dokadnie:niewtpliwie sterczay tam dwie okrge banie. Ich sprysto i ksztat sprawiy, e otrzsn si z resztek sennoci. Niemniej potrzebowa stymulacji. Wyprostowa lew nog i paluchem dotkn panelu sterujcego. By stary, jak wszystko w jego pokoju, krzywo wetknity w pyt styropianu. Utrafi w klawisz muzyczny. Zabrzmiaa gona, rytmiczna muzyka: bam, up, bam, up. I znowu: bam, up, a potem szybciej: bam-up-bam-up-bam-up. Jego zamroczony od wczoraj mzg orzewi si, ale tylko troch. I mimo walcych mu w czaszk bamupw, dziaa tylko na par procent. Co si wczoraj wydarzyo, skoro jestem taki nity? Nic mu si jednak nie kojarzyo. Wcisn wic paluchem lewej stopy dwa razy klawisz muzyczny i zapada cisza. Dopiero teraz usysza szum, jaki wypenia jego czaszk. Nie zastanawia si nad nim zbyt dugo. Najbardziej interesowao go zbadanie wypukoci na klacie. Wczoraj wieczorem ich tu nie byo. Prbowa sobie przypomnie, jak trafi do swojego pokoju. Przyprowadzi go chyba Cymbergaj. Pamita rce, ktre go obmacyway, i to te byo podejrzane. Cymbergaj nigdy tego nie robi, kumplowali si przecie. Wci jednak czu uszczypnicia jego palcw, i to wanie w miejscu, gdzie wyrosy mikkie baki. Potem nic, czarna noc mzgowa. Mimo czarnej waty w gowie przypomnia sobie dziwne sowo, ktre wypowiadali kumple, chichoczc i trcajc si okciami. Cycki. Mam cycki! Ja! Nagle czarna wata si rozdara i zapanowaa przeraliwa jasno. Jestem kobiet! Ale dlaczego?
110
Masa pyta zacza bamupa jego czaszk. Jak to si stao, e zmieni pe? Nie mia pojcia. Unis si na posaniu i opar gow o cian. Zapatrzy si przed siebie. Nie widzia wzorkw, w jakie uoya si sprasowana sterta mieci, z ktrej wykonano ciany, cho zawsze z zaciekawieniem ledzi wzrokiem wymylne ksztaty, tak rozwijajce wyobrani. Jak y z tymi balonami? Do czego one su? Nie wiedzia. Nigdy nie zadawa sobie podobnych pyta. Nie mia problemw. I o to chodzio, chocia wczeniej nie zdawa sobie z tego sprawy. Cieszyo go ycie, jakie prowadzi. Byo takie ekscytujce szczeglnie wieczory. Wczoraj rwnie bawili si w klubie. Super byo, muza walia zewszd, rne rytmy, eby ich wyautowa, i tak si stao. Wszyscy byli out i off. Dopiero teraz, gaskajc swoje baki, zastanawia si: kim waciwie s ci wszyscy. Cymbergaj by chopakiem, w klubie mwi: Uwaaj, Feler, jestem facetem. Ty te, ale mnie to krci. Ale co mia na myli? I dlaczego dziwnie si umiecha, kiedy wypowiada jego imi? Czy te cycki wyrosy mi w cigu nocy? Jeeli odkryje, co spowodowao ich wyronicie, by moe zdoa odwrci skutek. No bo bardzo le si z nimi czu, chocia z przyjemnoci gadzi dwie mikkie baki. Jego palce si cieszyy, mzg nie mg ich zaakceptowa. Caa jego osobowo wstrzsaa si i usiowaa zrzuci z siebie t now wiadomo, mwic: jestem kobiet. Wykiekoway, a przyczyn musia by poprzedni wieczr. Ale przecie upyn zwyczajnie.
By w klubie jak co wieczr, z ca pak kumpli. Duo pili, jak zwykle. Nie lubi
chlania, driny mu nie smakoway. Pi, eby si nie odrnia. Musia by taki jak inni, eby go nie odrzucili. Wyrzucenie poza grup oznaczao koniec, mier. Nie istniae. A wic si stara, pi. Bra cukierki, ktre wprawiay go w wesoy nastrj. Muzyka po nich wydawaa si jeszcze goniejsza. Wszystko wokoo wyo, byo super. wiata migay, ciach, ciach, szalay migotaniem milionw wrzaskliwych punktw, daway po oczach. Podskakiwali, krzyczc. Muzyka walia, wiata piszczay w mzgu i co w nich samych zawodzio dziko. Byo super, jeszcze chcemy, jeszcze mocniej i wicej. Wczorajszego wieczoru co si jednak zdarzyo. Kolesie si miali, gadajc o jakiej tabletce. Bya maa, a rozpalaa. Bierz j na gwat radzili. Bo nikt jej nie widzia; rozpuszczaa si szybciej, ni moge spostrzec. Wrzucao si j do kieliszka z oranad. Taczyli hopsango, poczone ze wskakiwaniem na plecy osoby z pary, wic umczeni, przewracali si na podog, i znowu hop, i koysanego na leco. Zabawa bya wesoa, tote nie zwraca uwagi na ich sowa. Tym bardziej e nikt nie koczy
111
zdania i nie wyjania, o co chodzi z tym gwatem. Co to jest, jak to si robi? Kady, nawet jego najwikszy przyjaciel Cymbergaj, robi tylko mdr min i mwi: No wiesz, dodajc gest: uderzenie pici o wntrze doni. Feler nie rozumia, co znacz te dziwne grymasy i gwatowne ruchy. Musi zapyta Cymbergaja o sprawy zwizane z pci, gdy jego dotd te kwestie nie interesoway. Nie mia problemu, jako e by antypciowcem, czyli wolnym dzieckiem tej ery, co wci powtarzano. Ale Cymbergaj wiele wiedzia i waciwie wszystko potrafi wyjani. Tote pod opiek takiego kumpla Feler mg si swobodnie oddawa zabawie. yo im si piknie i na luzie w olbrzymim domu z odpadw, ktrego nie opuszczali. Co wieczr balanga. Poprzedniego wieczoru pi wic jak zawsze. Szybko zreszt odpywa i podobno dopiero wtedy zaczynaa si zabawa. Tak mwiono, ale ona nie zachowa wiadomoci na ten temat, a do pamici nie chciao si jej zaglda. Raz sprbowa i nie byo ciekawie. Ale bawi si jak wszyscy, c innego mia do roboty, kiedy wszystko robiy roboty, ha, ha! To taki dowcip, ktry wszyscy powtarzali. Gra pswek, czy jako tak. Co si dziao z jego mzgiem? Zaczyna mwi o sobie: ona. Znowu obmaca balony na klatce piersiowej. Na pewno naleay do niego i byy poczone z jej ciaem integralnie. To na tym polega gwat? By nim bez wtpienia. Zgwacono jego poczucie tosamoci i obywatelskie prawo wyboru bycia antypciowcem to powszechne i naturalne prawo w Soecie, czyli wiecie, gdzie rzdzia wszechmdra rada obywateli. I wszystko byo regulowane przepisami, i wszdzie panowaa wolno. Ale tak! To prawo naturalne powiedzia z moc.
Siedzia w norze, czyli u siebie. Ekran pyn na stendbaju, ale nawet nie chciao si
jej pomyle: wcz si. Tak, chc si nazywa kobiet powiedziaa do siebie buczucznie, ale przecie desperacko, bo nie dano mu wyboru. Wolno mi, co nie? Mia do tego absolutne prawo. To ono gwarantowao kademu swobodny wybr pci. Pe to wiadomo. Ciao jest wtrne do umysu, dostosowuje si do zamiaru. No, moe nie tak od razu. Mzg trzeba nieco ponagli, ale od czego s nauka i tabletki? Naukowcy mwili o posuszestwie materii w stosunku do idei. Na pocztku byo sowo, czyli logos. Wszystko si przecie z niego wzio nikt nie powie zego sowa. Owszem, by jaki niedowarzony ewolucjonista. Zajmowa wysokie stanowisko w Soecie. Twierdzi, e Homo Humanus jest wynikiem ewolucji ciaa. Podobno praczowiek y kiedy na drzewach jako czterorki. Odywia si owocami. I nagle zszed na ziemi. Niby po co? Jeli nie byo tam jedzenia, a tylko dzikie animalsy, dla ktrych on sam stanowi poywienie?
112
No i gdy znalaz si na tej glebie, stojc na czterech rkach jak twierdz ewolucjonici zacz si prostowa, prostowa, a stan na dwch tylnych rkach, ktre zdyy si tymczasem zamieni w nogi. No to jak mia u gry dwie wolne rce, wzi kij. I zacz wszystkim dowala. Tak oto rzecze teoria ewolucji. Gupia i nielogiczna, ale bya obowizujcym pogldem w okresie przednaukowym. A on mia dwa balony z przodu, bdce najwyraniej produkcj jej wasnego organizmu. Do czego to moe suy? Z tym pytaniem podnis si z baroka. Zaniepokojony zdrad wasnego ciaa, mylaa tylko o tym, co mu si przytrafio, tote zaniedbywa codzienn rutyn. Stan przed pynnym ekranem i przyjrzaa si wasnemu odbiciu. Patrzy prosto na siebie. Nagle co zaniepokoio go jeszcze bardziej. Balony byy zakoczone wypustkami. Moe to jakie gniazda wtykowe? A reszta suy po prostu jako osona z tkanki tuszczowej. Takie wyjanienie nieco j uspokoio. W tej chwili jednak dojrza co naprawd przeraajcego: kocwki byy czerwone! A wiedzia jedno na pewno: czerwone jest spowodowane nadmiernym ukrwieniem. Dwoma palcami nacisn baki, ale krew nie trysna wbrew jej oczekiwaniom. Odwrci si bokiem do ekranu i przyjrza si sobie od tej strony, potem stan drugim bokiem. Z obu wyglda tak samo okropnie. Co z tym zrobi? zastanawia si. Musz to jako ukry, bo co kumple powiedz? Jakby na zawoanie, usysza dwiki: pyk, pyk, pyk. To ssiad, mieszkajcy obok na tej samej zszywce, wydostawa si ze swojej nory, deprogramujc proszyfrator. Trzeba pokaza si koledze. Jeli nie wyjdzie z nory, bdzie mia odwiedziny. Spotykali si bowiem kadego ranka. Wymieniali kumplowskie rytualne gesty, jak to faceci. Potem szli do szkoy. Naoono na nich niestety ten upokarzajcy obowizek. Do nich szkoa nie przychodzia jak do innych. W dodatku, co wszyscy uznawali za jeszcze wikszy bezsens, pobierali w szkole nauk. adne z nich nie widziao takiej potrzeby, ani ona, ani jej kolega. Po co si w ogle uczy! To absurd! Kompletne marnowanie ycia, skoro ca potrzebn wiedz miae na kliknicie. Chcesz, klik, wiesz. Otwieraj! burkn w stron drzwi. Zagarniajc odzie na piersi, wyszed na zszywk. Nie musia si nawet rozglda. Tu obok, przy wejciu ze starej lodwki w nowym dizajnie, sta Cymbergaj. Pochylony, opar si jedn rk o ciank, a drug wali w konia na ekranie. Jak zwykle gra w wycigi na plejerze. Ich klawiatury wklejono na cianki jako tapet.
113
Miliony starych, sprasowanych samochodw cinito do gstoci styro, a utworzyy pyty, ktre poukadano jedne na drugich i zszyto klamperami, by utworzyy wielopitrow budowl. Podzielono j na nory, bdce niegdy kabinami aut. Suyy im jako kwatery. Tu mieszkali. Byo super! Totalna swoboda! I wszdzie peno zabaweczek. Mrugay do ciebie z ekranikw na cianach. Sodkimi gosikami zachwalay swoje wdziki i ponty. Czeka na wybuch miechu kolegi na widok jego niespodziewanych deformacji. Zacznie re jak jeden z koni galopujcych przez ekran, kiedy tylko zobaczy szpecce wypukoci. Ale ten sta z pochylon wci gow, ponaglajc konia do szybszego biegu. Wreszcie meta, koniec wycigu. Wygra oczywicie. Odwrci gow i dopiero wtedy spojrza. Zaraz uciek wzrokiem w bok, nie wybauszy oczu ze zdziwienia, nie zara z uciechy. Wprost przeciwnie, Cymbergaj powita go jak zwykle: Heja jeja! Jeja heja! da odzew zdziwiony Feler. To spadamy. Cymbergaj wezwa wind. Bya obszerna. Zaadaptowano na ni luksusow limuzyn, o cianach obitych bia skr, troch pocerowan. Powieszono na nich lustra zczone z kawakw, ktre aktualnie powielay jego wydte odbicie. Czy kumpel tego nie widzi? Widzi! Ale dlaczego nie komentuje? Zacinite pici wsadzi do kieszeni i wbi wzrok w podog. W pewnej chwili chcia co wyzna, nawet otworzy usta, ale zaraz je zamkn, jakby nie potrafi si przemc. Ciekawe, jak to straszn tajemnic kry przed nim przyjaciel? Spadali wind, zatrzymujc si na kadej zszywce. Dosiadali si inni lokatorzy samochodowiska. Winda si zapeniaa, kawaki potuczonych luster odbijay pasaerw. Jedni ze sob rozmawiali, inni milczeli, gapic si przed siebie niewidzcym wzrokiem. Ich spojrzenia zelizgiway si po nim i omijay bez sowa. Ignorowali nawet jego odbicie w lustrze. A wic izolacja! Jako czarna owca zosta wyrzucony ze spoecznoci. By sam, cho w tumie. Jake strasznym pitnem okaza si znak pci! Te dwa cycki. Nie wysiad na zszywce, na ktrej mieciy si sale szkolne. Po co i do szkoy? Niczego si w niej nie dowie. Niczego, co mogoby pomc zrozumie wasny stan i jego przyczyn. Kiedy wic kolejne osoby przekraczay prg windy, patrzc pod nogi, on sta z podniesion hardo gow. Nie dam si! Jestem wszak mczyzn! Kiedy zosta sam, spojrza sobie w oczy w lustrze. Kiedy dokonaem wyboru? usiowa sobie przypomnie. Zblia si wtedy dzie jego urodzin. Koczy siedem lat. Wszyscy mu mwili, e czas si zdecydowa. Na co? pyta roboty, ktre zajmoway si zaspokajaniem potrzeb wychowawczo-spoecznych. To waciwie drobiazg odpowiaday. Ale bd
114
mczyzn. Metafor uzna za wan, tote j zapamita. W dniu urodzin stan przed lustrem i spojrza sobie w oczy. Powtrzy zapamitane sowa. Nic si nie stao. Przy niadaniu jednak podsunito mu spodeczek z du czerwon tabletk. Wybrae! powiedzia robot z umieszkiem. Poknij. Posucha i od tego dnia przy kadym niadaniu podsuwano mu talerzyk z tak sam du czerwon piguk. By posuszny. Niczego nie rozumia, zreszt codzienna rutyna nie ulega zmianie. Teraz wic, patrzc w swoje oczy odbite w lustrze, przypomnia sobie dzie sidmych urodzin. Po policzku spyna za. Nie otar jej i nie powtrzy: Bd mczyzn. Gdy winda si zatrzymaa, opuci jej lustrzane wntrze. Znalaz si akurat na zszywce tu przed drzwiami kawiarenki bibliotecznej. O tej porze wszystkie stanowiska wieciy pustkami, co bardzo jej odpowiadao. Kiedy tylko usiad w boksie, komputer si wczy. Pe napisa palcem na ekranie. Determinizm pciowy wywietlia si informacja. Czyta trudne sowa, wielu nie rozumia. Koncepcja okresu niewolnictwa, zakadajca przywizanie wolnej jednostki ludzkiej do okrelonego prenatalnie a nie nabytego z wyboru zespou cech fizjologicznych. Faszywy pogld, cakowicie zarzucony wraz z postpem nauki i rozwojem prawodawstwa w Soecie przyznajcego kadej osobie niezbywalne prawo wyboru pci, bdce fundamentem ustrojowym i podstaw godnoci ludzkiej, gwarantowane powszechnie przez Globaln Rad Soetu. Po wywietleniu si definicji naukowej zadano pytanie: Czy chcesz obejrze archaiczne podobizny typowych przedstawicieli pci?. Wal! Na ekranie pokazay si wielkie rowe usta, ktre powiedziay: cmok. Potem zobaczy wymalowan twarz okolon puklami niemal biaych wosw. Kobieta mrugna okiem i zatrzepotaa rzsami. Typowe spojrzenie bedroom eyes wyjani komentarz. W okresie niewolniczego determinizmu pciowego wszystkie zachowania kobiet ukazyway seksualno i stanowiy zacht do uprawiania aktw. Kobiety od dziecka byy edukowane w kierunku zmuszania mczyzn do agresji seksualnej. Teraz kobieta wypia swoje dwa balony. Ale giganty! wykrzykn. Spod piersi wyonia si wska talia, a poniej duy pagrek brzucha. Kobieta nagle si obrcia, prezentujc biodra wielkie jak kanapa i dwa poladki, ktre te byy olbrzymie. Zakoysay si w obie strony i zatrzsy. Typowa motoryka kobiet nakierowana na wyzwalanie agresji pciowej wyjani komentator. Ciekawe, czemu pragnie by napastowana? mrukn. Czy chcesz obejrze typowego mczyzn tamtego okresu?
115
No! Na ekranie pojawia si kreatura z nadrozwojem masy miniowej. Baniaste ramiona, szeroka klata, a na niej dwie buy potnych mini piersiowych. Hura! wykrzykn. Jestem mczyzn! Klasn w rce. Zoom! Kwadraty piersi wyjechay niemal poza ekran. Wyglday jednak zdecydowanie inaczej ni u niej. Pomaca swoje balony nie byy kwadratowe i nie wydaway si nawet troch tak twarde jak u mczyzny z epoki determinizmu niewolnictwa pciowego. Kim jestem?! wykrzykn pytanie. zy napyny mu do oczu. Mczyzna nie wie, co to zy. Zerwa si i jednym uderzeniem pici powali krzeso na podog. adna kobieta tak nie potrafi. Jestem facetem! W popiechu wybieg z kawiarenki bibliotecznej. Ucieka nie tylko przed sob nieokrelonym, ale te przed kar za niszczenie mienia. Do gry? Nie! Popdzi stopniami w d. Byy to zrby z niewykoczonych zszywek. Tu, na korytarzu wiodcym do podziemi, oszczdzano na solidnoci. Mimo to ich domosiedle prezentowa si imponujco, bdc najwyszym stadium rozwoju wzornictwa przemysowego. Zaprzgnito do pracy wielkich twrcw, by zuytkowali odpady cywilizacyjne i zamienili je w wygodne siedziby. Takich domw-osiedli byo bardzo wiele, ale on o tym nie wiedzia. Nigdy dotd nie opuci swego krlestwa. A teraz poda wci w d po stopniach, z ktrych wystaway artystycznie nieprzetworzone opony i cae pyty gwne. Szed coraz wolniej i wci bardziej zaciekawiony. By jak krlewicz, ktry wyruszy na poszukiwanie zotego jabka. Kiedy wrci z nim w doni, zatrzyma je na zawsze wraz z tronem po ojcu. Obejrza si niepewnie. Byo tu ciemno. ciany nie byskay ekranami plejerw, a rzadko rozmieszczone pola lumenw wydzielay mde wiato. Szed pomimo strasznej ciszy. Posuwa si w gb lochw, rozgldajc nerwowo na boki. Ba si, ale wanie dlatego zanurza si coraz gbiej w mrok i nieznane korytarze. Chcia udowodni sobie, e jest mczyzn. Pokonam strach, jestem dzielnym odkrywc. Mimo to chcia wybuchn paczem, zawrci i uciec od nieznanej ciemnoci i obcej przestrzeni. O mao co nie zacz obgryza paznokci ze zdenerwowania. Nie chc by bab. ka i szed. Kim jestem?! zadawa sobie wci to samo pytanie.
116
Czu si rozdarty, nie umiejc znale odpowiedzi. A co gorsza, nie wiedzia, kim chce by. Szarpany sprzecznymi pragnieniami, czu, e zaraz oszaleje. By sobie obcy, nie mg si wewntrznie odnale. Coraz bardziej traci poczucie tosamoci. Dotar do obszernej piwnicy, wytapetowanej gazetami. Obrazki na cianach przycigny jego uwag. Pomidzy kolumnami tekstu wydrukowano kolorowe fotografie. Przedstawiay mczyzn i kobiety w dziwnych pozach. Nie mieli na sobie ubra i oplatali si ramionami i nogami. Wygldali jednak zupenie inaczej ni na kompie z kawiarenki bibliotecznej. Przyglda si fotografiom, przechylajc gow na rami. Hej, maa! usysza chrapliwy gos i odwrci si gwatownie. Przed nim sta dziwny czowiek. Skra jego twarzy bya mocno pognieciona. Nigdy takiej nie widzia w ich olbrzymim domu-osiedlu. Mieszkali w niej tylko ludzie o gadkich twarzach i paskich torsach. Mczyzna tuli do piersi butelk z resztk pynu wydzielajcego ostry zapach. Skd wiesz, e jestem kobiet? He, he! Wida! Co wida? No, cycki. Wycign ku niej rk. Dasz pomaca? A po co? Mczyzna napi si z butelki i zamyli gboko, patrzc na ni wybauszonymi oczami. Pocign jeszcze jeden yk, wikszy. I widocznie ten ostro pachncy pyn rozjani mu w gowie. Nie wiesz, kim jeste, co? Nie mog ju tego wytrzyma. Chlipna. Oddabym wszystko za odpowied. Mog to sprawdzi. Jak? Zabawimy si w doktora, maleka. Odstawi butelk na podog i popchn Feler na barg stojcy pod cian. Popatrz wskaza fotografie na cianach oni wanie sprawdzaj, kim s. Pooy j na barogu i zdj z niej lun szatk. Wybauszy oczy jeszcze bardziej i cmokn ustami. Ho, ho! Bdzie robota, e hej! Jaka? Poka ci, tylko le spokojnie. Potem bd wiedzia? Mm mrukn i przygnit j mocno, by si przypadkiem nie wyrwaa. Rzeczywicie, robota trwaa dugo, ale nie dopytywaa si, kiedy mczyzna skoczy. Ogarny j sodkie doznania. Czua si naprawd bardzo dobrze i chciaa,
117
eby nowy znajomy powtrzy te dziwne ruchy, ktre teraz imitowaa, aby go pobudzi do reakcji. Na prno. Mczyzna gono zachrapa. Zasn, lec na niej. Odepchna go i wstaa. Szarpna go kilkakrotnie za rami, ale si nie zbudzi. Dalej chrapa. Bd musiaa przyj do niego jeszcze raz, eby mi wyjani. Mwia do siebie w rodzaju eskim, ale ju mu to nie przeszkadzao. Wrcz przeciwnie. Nagle zgin cay jego poprzedni niepokj. Wahanie ustpio. Ju nie by zagubiony. Nie targay nim sprzeczne myli i pragnienia. Jestem kobiet! rzek do siebie. To przyjemne! Wspomina to, co si przed chwil wydarzyo, i by szczliwy. Pomyla o swoim najlepszym kumplu. Powie mu o wszystkim, a on na pewno zrozumie. Otworzy przed nim swoj dusz i wyzna, co zrobi. Nie wtpi, e przyjaciel zaakceptuje jego postpek. Jakby w odpowiedzi na swoje pragnienia, usysza woanie: Jeste tam!? Odwrci si ku wyjciu z piwnicy. Zastukay kroki i wbieg przeraony Cymbergaj. Jego twarz bya biaa ze strachu. Zobaczywszy Feler, podbieg i pochwyci go za ramiona. Nie rb tego wicej! Co masz na myli? zapyta zaniepokojony. Czyby zrobi co zego? Moe ta zabawa w doktora bya nielegalna? Nie znikaj! Feler odetchn z ulg. Tylko tyle! Martwiem si o ciebie. Dlaczego? Feler nie mg odgadn powodu troski. Jeszcze nie zrozumiae? O co ci chodzi? Cymbergaj spojrza mu gboko w oczy i przycign do siebie, tak samo jak tamten mczyzna. O to wyszepta. Jeste dla mnie najwaniejszy na wiecie. Jestem twoim koleg potwierdzi Feler. Czym wicej szepta namitnie Cymbergaj. Przyjacielem? Nie to miaem na myli odrzek chrapliwie. Zabawimy si w doktora, maleka? Feler artobliwie zacytowa usyszane zdanie. Cymbergaj odsun go na odlego ramion i spojrza badawczo w oczy. Skd o tym wiesz? W jego tonie zabrzmiay podejrzliwo i gniew.
118
Feler postanowi zachowa w tajemnicy swoj przygod. Zamiast wyjanie wskaza obrazki na cianach. Kolega puci go, a nawet lekko odepchn, i spojrza na obejmujce si pary. Rozumiesz, co oni robi? Od kiedy?! Feler przestraszy si, syszc w gosie Cymbergaja wcieko. Przecie przed chwil robi dokadnie to samo, co ludzie na obrazkach. Odwrci si od kumpla, by ukry swoje myli, i ruszy ku wyjciu. Kiedy przekroczyli prg, Cymbergaj powiedzia nagle: Zapomniaem czego. Szybko zawrci, znikajc w obszernej piwnicy. Feler czu si rozczarowany i zdradzony przez przyjaciela, tote nie ogldajc si za nim, ruszy korytarzem w stron windy. Wkrtce znalaz si w jej owietlonym wntrzu, pord cian wyoonych popkanymi lustrami. Powielay jego odbicie, ale tym razem obraz wyda mu si miy. Wyglda tak samo jak kobiety na zdjciach w piwnicy. Jestem pikn kobiet pomyla. Przeglda si w lustrze, podziwiajc si z boku oraz z tyu. Z kadej strony wita w sobie pikn kobiet. Zachwycony swoim wygldem, zapomnia zupenie o przyjacielu, ktry wanie wbieg do windy. Cymbergaj opar si o cian. Dysza ciko, jego wosy byy zmierzwione, a twarz miaa dziki wyraz. Oczy obracay si nerwowo, jakby wypatrywa napastujcych go strachw. Nad praw brwi widniaa czerwona kropla. A druga, o wiele wiksza, splamia buty. Co si stao? zastanawia si Feler. Ubranie Cymbergaja wydzielao taki sam ostry zapach jak ciecz w butelce, z ktrej popija tamten mczyzna. Co on zrobi? zaniepokoi si Feler. Czyja to krew? zapyta gono. Cymbergaj podnis do do ust i wyssa rank. Skaleczyem si o szko powiedzia. Kopn w drzwi windy, by si zamkny. Potem podszed do Feler i pochwyci j za ramiona. Ale jego ucisk by tym razem bolesny. Dlaczego to zrobie? rzek z wyrzutem. Co takiego? przerazi si Feler. Patrzy z ukosa na czerwon plam na doni kolegi. Ba si tej krwi i tego, co przyjaciel uczyni. Ale dlaczego zabi mczyzn z piwnicy? Mylisz o tamtym czowieku? e ja i on To ju niewane rzek Cymbergaj z pogard. Dbaem o ciebie. Byem twoim przyjacielem. Kim wicej, bo mentorem. Wychowywaem ci, ksztatujc twoje myli i tworzc pragnienia, a ostatnio Przerwa, jakby zastanawiajc si,
119
czy uczyni wyznanie. Chciaem ci obudzi, bo tkwisz w szklanej trumnie niby pica krlewna. Miae by moja i tylko moja. Przecie jestem twoim koleg Kto mnie oszuka, a moe w ciemnoci pomyliem tabletki. Musz to sprawdzi. O czym ty mwisz? To bya po prostu niewaciwa kalkulacja. Pomyliem si Traktujesz mnie jak wyliczenie? Odchodz. Musz to zaatwi. Ale co? Nie dam si kiwa, jestem facetem. Obrci si, nie odpowiadajc na pytanie. Kaza windzie otworzy drzwi. Gdy wysiedli, zacz i szybko i po chwili znikn w ciemnym korytarzu. Feler zostaa sama. Rozejrzaa si bezradnie. Daleko nie zajechali. ciany byy postrzpione, ubite ze starych koder. Nawet tu, w podziemiach, ekrany wczay si regularnie i owietlay nieco mroczne zakamarki. Mimo to jej niepewno nie mijaa. Baa si obejrze, by nie zobaczy tamtego mczyzny, lecego na swoim barogu. Na jego gardle widnieje czerwona rysa, z ktrej wci bucha krew. Na piersi ley zakrwawiona szyjka z rozbitej butelki. Jak Cymbergaj to zrobi? zastanawiaa si. Szybko odpowiedziaa sobie. Znowu widzi, jak Cymbergaj wbiega do piwnicy, a tamten unosi si na barogu, pytajc: O co chodzi, kolego?. W odpowiedzi napastnik chwyta lec obok butelk i j rozbija. Alkohol si leje, a zaraz potem bucha krew z rozoranego garda mczyzny. Ten opada na legowisko, chwytajc si za szyj. Z charczeniem usiuje nabra oddechu, lecz zamiast tego przez ran wydobywaj si rowe banieczki powietrza. Cymbergaj stoi chwil nad konajcym. Jego twarz wyraa pogard, kciki ust wyginaj si w d. Rzuca szyjk butelki na pier umierajcego, kaleczc si o szko, ale rana na palcu nie ma znaczenia. Odwraca si i zamaszycie odchodzi. Brzegiem swego ubrania dotyka strumyka krwi kapicej na podog. Feler obejrzaa si ze strachem, jakby w obawie, e znowu zobaczy Cymbergaja, wychodzcego z ciemnoci z tym okropnym wyrazem twarzy. Przeszy j dreszcz i szybko ruszya przed siebie, uciekajc od przeraajcego obrazu zbrodni popenionej przez jej przyjaciela. Dlaczego to zrobi? Czua, e ona stanowia przyczyn, a waciwie to, co robia z tamtym mczyzn. Ale dlaczego Cymbergaja a tak to rozwcieczyo? Nie umiaa sobie tego wytumaczy. Idc, ogldaa jednym okiem program wywietlany na monitorach umieszczonych wzdu korytarza. Nalea do typowych filmw, rytmicznie powtarzanych, kierowanych do osb z rnych warstw
120
spoecznych: do modziey, biznesmenw, artystw. A ten, ktry sekwencjami ukazywa si jej oczom na kolejnych monitorach, w miar jak wdrowaa korytarzem, kierowano do kobiet posiadajcych dzieci. Matko, spjrz w oczy swego dziecka, by sprawdzi, jak pe pragnie wybra. Jeeli ukoczyo ju siedem lat, prawo zapewnia mu swobod w tej dziedzinie. Nie pozbawiaj swego dziecka zdobyczy wolnoci. Daj mu tabletk. Kuracja jest cakowicie bezpieczna dla zdrowia i bezpatna. Feler przypomniaa sobie swoj kuracj. Nie miaa pojcia, co to w ogle jest pe. Poczua nage ukucie w sercu; zrobiono jej wielk krzywd. Jak moga wybra, skoro nie wiedziaa, co to znaczy by kobiet i jak to jest by mczyzn. Jeszcze teraz, cho czua si dorosa, sprawy pci nie budziy w niej zainteresowania. Nic waciwie nie wiedziaa o tym, co dziao si pomidzy mczyzn a kobiet. Dopiero dzisiaj zobaczya materiay informacyjne. Byy jednak sprzeczne. Wspczesne pokazyway kobiety jako seksualne potwory, zmuszajce mczyzn do czynw lubienych. Obrazki w piwnicy ujawniay natomiast pikn stron pci i wzajemny pocig, przynoszcy rado i przyjemno. Ktra strona kamie? Przypomniawszy sobie emocje, jakich doznaa w kontakcie z mczyzn, zdecydowaa, po ktrej stronie ley prawda. Czyby Cymbergaj aowa mi tych dozna? Moe wic wcale nie jest moim przyjacielem? Nie umiaa jeszcze wszystkiego sobie wyjani. Przez jej myli przedara si informacja wywietlana na ostatnim monitorze. Widniay na niej dwie otwarte donie. Na kadej leaa tabletka; byy identyczne co do wielkoci i ksztatu, rniy si jedynie kolorem. Na lewej rce znajdowaa si niebieska tabletka, na prawej rowa. Kuracja jest cakowicie odwracalna. Feler stana, zaskoczona, gapic si na ekran rozszerzonymi oczami. Otwarte donie nagle si zacisny i dmuchn w nie magiczny oddech. Na ekranie pokaza si chopak i zacz si obraca. A z kadym obrotem by inny. Patrzya jak zahipnotyzowana i zobaczywszy, co si stao z osob na monitorze, podniosa rce do piersi. Nagle otwary si jaki drzwi, wypady z nich dwie kobiety, pochwyciy Feler pod ramiona i powloky za sob. Byy bardzo silne i mocno j trzymay, wic nawet nie prbowaa si opiera. Przypomniaa sobie taki sam ucisk rk Cymbergaja, ktry cign j z sali klubowej do nory, nieprzytomn, ze zwieszon gow. Domylia si, e co wtedy zaszo w klubie. Zamroczyo j do tego stopnia, e cakiem stracia wiadomo. Cymbergaj by jej kumplem, wic ratowa j z opresji. A wic takie jest zadanie mczyzny: nie zostawisz drugiego bez pomocy, wycigniesz go choby spod stosu trupw. Nie wiedziaa, skd jej si wziy te skojarzenia. Pewnie z filmw, ktre wywietlano bez przerwy i wszdzie, na kadym z korytarzy domu zbudowanego z odpadkw i mieci. Nieoczekiwanie zacza si zastanawia, jaki jest wiat
121
zewntrzny. Skd pyny te pytania i pragnienia, ktrych nigdy dotd nie miaa? Dlaczego chciaa poznawa i dziaa? A Cymbergaj zabi tamtego starego mczyzn Dlaczego to uczyni? Wrciy do niej sowa: opiekowaem si tob. Dlaczego? Czy mia wobec niej jakie zamiary? Czy dlatego zajmowa si ni wczeniej, kiedy bya jeszcze chopakiem? Tyle tajemnic w gbi, pod spodem, kady ma jakie ukryte plany, i tylko ona ya zwyczajnie i pasko. Otworzyy si kolejne drzwi i zostaa wepchnita do jasnej, przestronnej sali. Wszystkie ciany zostay zrobione ze sprasowanych plastykowych butelek. Poniewa byy przeroczyste, daway wraenie czystoci, a uwizione w nich wiato optycznie powikszao pomieszczenie. Kobiety puciy Feler, stay jednak w taki sposb, by nie moga uciec. Rozgldaa si zdziwiona. Nie miaa pojcia, e w jej uporzdkowanym wiecie istniej takie miejsca. Znajdowao si tu duo rnych sprztw i krcili si mocno czym zaaferowani ludzie. Kobieta w ubraniu przypominajcym mundur popchna Feler w stron drugiej, z bia przepask na gowie. Wprowad j we wszystko rzeka rozkazujcym tonem, odchodzc w gb sali. Przejdziesz teraz przyspieszony kurs. Kobieta miaa miy gos, wic Feler uznaa, e nie zamierza jej skrzywdzi. Porodku pomieszczenia staa platforma, do ktrej nikt si nie zblia. Znajdowaa si na niej kolejna kobieta. Miaa bardzo due piersi i ogromny brzuch, z powodu ktrego leaa pasko na plecach. Nagle zacza gono krzycze z blu. Przeraona Feler chciaa ucieka. Nie zamierzaa patrze, jak bd j torturowa. Ogldaa takie filmy, cho mczono gwnie mczyzn. Ale nigdy te nie widziaa kobiety z tak wielkim brzuchem. Bya pewna, e zaraz zaczn odrzyna jej t wypuk narol. Przewodniczka Feler pochwycia j mocno za rk i pocigna za sob. Chod, ciekawa jestem, co si urodzi. Szy szybko ku platformie, gdzie nad krzyczc kobiet pochyla si ju jaki mczyzna; zgi jej nogi w kolanach i rozchyli na boki. Feler pomylaa, e skoro zajmuj si cierpic, jej nic nie grozi. Poza tym te bya ciekawa. Kiedy zbliyy si, usyszaa dziwny, saby skrzek, ktry wydawaa maa czerwona gwka. Zszokowana patrzya, skd wyania si ta gwka. Mczyzna pochwyci j i delikatnie wycign na zewntrz, wraz z reszt maego ciaka. Chopiec!
122
Dziecko, podniesione do gry, wrzeszczao potnie, a wszyscy si miali i klaskali. Przysigamy! zawoa czowiek, ktry je trzyma. Gone sowa przysigi popyny ze wszystkich ust, a mczyzna pochyli si i uoy dziecko przy boku matki. Sprawdzilimy ju, e nie jeste w ciy. Kobieta z bia opask zwrcia si do Feler, a gdy ta nadal nic nie rozumiaa, kazaa jej pochyli si nad monitorem i obejrze film uwiadamiajcy. Feler przygldaa si z wypiekami na twarzy. Pozostali skupili si przy matce i noworodku. Przewodniczka Feler, zerkajc w tamt stron, zagradzaa jej drog ucieczki. Rozumiesz ju? zapytaa. Jestem inspektorem i zajmuj si takimi przypadkami jak twj. Kim jestecie? Traktuj nas jak sekt, dlatego musimy si ukrywa. Bdziesz si mn opiekowa? Och nie zaprzeczya. Feler pomylaa, e Cymbergaj zapewnia j o swojej opiece, wic chyba wolaaby z nim zosta. Naszym celem zacza inspektorka jest walka o wolno. Dokadniej mwic: o woln wol i swobod w podejmowaniu decyzji. Nie chodzi wam o mnie rzeka Feler ze smutkiem tylko o jak ide. A ja przecie jestem wana. Przynajmniej dla mnie samej pomylaa i uwiadomia sobie co wanego. Zmiana pci spowodowaa, e zacza siebie szanowa. Dasz sobie rad, skoro robisz takie zastrzeenia. Bg powiedzia, e mamy woln wol. Bg? Czyli jednak jestecie sekt. W tym sensie jestemy. A te przysigi? Przysigamy, e nie bdziemy gwaci wolnej woli istoty ludzkiej i nie pozwolimy, aby to si dziao. Wielkie sowa pomylaa Feler. Nie dbaj o mnie, ale o czowieka w ogle. Przypomniaa sobie swoje sidme urodziny i pochylon nad ni twarz robota, ktry kaza jej spojrze w lustro. Zobaczya w nim dziewczynk. Nie rozumiaa, dlaczego robot zobaczy co innego. W tej wanie chwili rozleg si odgos walenia, ktry wypeni ca sal. Kto dobija si do drzwi. W pomieszczeniu zapanowaa nerwowa krztanina. Kilka osb pooyo rce na platformie z matk i dzieckiem i wsplnymi siami przepchno j
123
pod cian. Kto trzyma w rku programator, w popiechu naciskajc klawisze. Spoglda to na cian, to na programator. Szybciej! woano zewszd. Nikt jednak nie zdj rk z platformy i nie pozostawi jej bez ochrony. Nikt nie uciek, by ratowa wasne ycie. Wreszcie ciana pka w poowie, ukazujc przejcie, w ktre szybko wsunito platform. Caa grupa wesza za ni. ciana si zamkna i w sali zostay tylko Feler oraz inspektorka. Teraz zobaczysz wolno wyboru i prawo czowieka powiedziaa. Rozejrzaa si, sprawdzajc, czy wszystko, co mogoby zdradzi, i odby si tu pord, zostao uprztnite. Podesza do drzwi. Zanim jednak je otworzya, pky, pchnite od zewntrz. Do rodka wbiega grupa mczyzn w hemach i w maskach. Nieli przed sob tarcze, w rkach dzieryli paki. Rzucili si na inspektork i zaczli j okada. Upada na podog. Pochyleni mczyni bili skurczone ciao, a zmienio si w krwawy ochap misa. Unieli paki ich koce byy czerwone i mokre. Zadyszeli si i zmczyli od cikiej pracy. Usiedli wic i zdjli hemy, wieszajc je za pasek na kolanie. Odoyli tarcze na podog, a obok nich pooyli rwno paki, zakrwawionym kocem od siebie. Kiedy pozbyli si rynsztunku, Feler zauwaya, e s zwykymi mczyznami, podobnymi do Cymbergaja i innych chopakw z klubu. Zastanawiaa si przez chwil, czy jej koledzy od nocnych zabaw rwnie potrafiliby zatuc kobiet. Odpowiedziaa sobie bez wahania. I nawet nie musieliby nakada pozbawiajcego czowieczestwa uniformu. Przypomniaa sobie, e Cymbergaj zarn starego, ktry pi wdk i mieszka w lochach. A przecie nie nosi wtedy munduru. Przygotowaa si na mier. Uwiadomia sobie, e nigdy nie widziaa takich scen na filmach, ktre wci wywietlano na ekranach, umieszczonych w kadym korytarzu i w kadej norze. Mwiono im, e wietnie yj, nie musz si niczym martwi, a domy z odpadw s takie wygodne. Kamstwo zrozumiaa. Rzeczywisto jest zupenie inna. Wanie zobaczya prawdziwy obraz wiata, w ktrym ya. Ile jego warstw zdoa jeszcze ujrze przed mierci? Siedziaa oparta plecami o cian, wcinita w kt i przeraona. Nie moga opanowa drenia, caa si trzsa i patrzya na nich, zastanawiajc si, kiedy zaczn. Jeden z nich otar czoo rkawem i zostawi ponad brwiami czerwon smug. To krew inspektorki. zy same popyny z jej oczu. Mia jasne wosy, lecz krew zmienia ich kolor ponad czoem na rowy. Co z ni robimy? Nic im si nie chciao, nawet wsta.
124
Ty, maa! Nieco starszy interwent odwrci si ku Feler. Poka cycki! Bez zastanowienia cigna w d swj aszek. Dzisiaj mi wyrosy wyjkaa. Mczyni spojrzeli na siebie. Kto j zaatwi. Moe ktry z naszych. Bo kto ma wyczny dostp do tabletek? No to nie moemy jej waln. Jasnowosy uczyni sugestywny gest doni po szyi. Niby czemu? Bo jest obywatelk. I to za nasz kas. Zrobili z niej trzeci pe za nasze podatki. Ale si zmienia w kobiet. Kolejny mczyzna podnis si wolno. Ja bym j Jego rce powdroway w stron spodni, lecz z lekkim wahaniem opary si na pasku; gotowe jednak kontynuowa i rozpi zamek. Zabawimy si w doktora szepna. Wymienili spojrzenia, a jasnowosy jeszcze raz przetar czoo. To konwertka. Oni s jak zwierzta. Nie maj wiadomoci, to bydlta. Ta wyglda jak kobieta. Rce mwicego pocigny zamek w d. Walie kiedy koz? zapyta jasnowosy, ktry si zna na wszystkim. Albo macior? Nie zaprzeczy mczyzna. Ale liczy si dupa, a nie jaka tam wiadomo. Podszed ku niej szybko, jego rce sprawnie zdjy spodnie. Feler si baa. Przyciskaa kolana. Bdzie bolao ostrzeg j. Potem doczyli si inni, ktrzy zdyli wypocz i nabra wigoru. Wci usiowaa si broni, mimo e bardzo j bili. Jestem czowiekiem, wiecie?! krzyczaa w mylach. Nie konwertk ani bydlciem. Nie miaam wyboru, zrobili ze mn, co chcieli, kiedy skoczyam siedem lat. I to za wasze pienidze. Skoro zapacilicie, to wy jestecie winni tego, co ze mn zrobiono. To jest gwat. Na moim ciele i na mojej duszy. Leaa sponiewierana w kcie, nawet nie majc siy zakry si swoj podart szmatk. Trzeba j dobi. Bo wygada. Kto bdzie sucha bydlcia W tej chwili do pomieszczenia wpad Cymbergaj. Co zrobilicie mojej kobiecie?
125
Podnis j i otar mokre ciao. Nie miaa si utrzyma si na nogach. Zdj kurtk i otuli dziewczyn. Wzi j na rce, by zanie do nory. Suchaj, kolego, to ty dae jej tabletk na konwersj? Skd j wzie? Odpowiesz za to. Kto mnie oszuka odpar Cymbergaj szybko. Ona to mj kumpel. I mia nim pozosta. Chciaem go pobudzi, no wiecie. Mczyni trcili si okciami. Cymbergaj te czasami robi takie gesty. Nie rozumiaa ich wczeniej, teraz tak. Ju w drzwiach, kiedy j wynosi, dobieg ich miech jasnowosego. Tylko uwaaj, maa, eby ci nie wyrs trzeci cycek poniej pasa. Przypomniaa sobie kobiet lec na platformie i potem krzyczce dziecko. Chciaa tego. Bya cakowicie kobiet.
Znacznie pniej, porzdnie umyta, szykowaa si do snu w swojej norze.

Cymbergaj, zanim odszed, powiedzia, e dziki nauce wszystko mona odwrci i bdzie jak przedtem, i pooy na stoliku obok jej baroka tabletk. Bya czerwona. Taka sama jak wtedy, gdy miaa siedem lat. Dziewczyna patrzya na ni, zasypiajc. Zamykajc oczy, poya obie rce na brzuchu.
126

Swit Ebookow 01-Rw2010

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Swit Ebookow 01-Rw2010

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

REDAKCJA Redaktor naczelny: Maciej luyski Sekretarz redakcji: Joanna luyska Skad i amanie: Oficyna Wydawnicza RW2010 Zesp

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

Maciej luyski: Dwa lata w ebookach

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

Marcin Krlik: Gdzie ley pisarz?

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

Robert Drzd: Cyfrowa prasa? Tylko formaty czytnikowe!

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

ukasz Sporyszkiewicz: Dziwne przypadki Gazety Wyborczej na rynku prasy cyfrowej

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

Katarzyna Krzan: Wydawnictwo e-bookowo. Cyfrowe ksiki

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

Maciej luyski: VAT na ebooki

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

Najwiksza naukowa wypoyczalnia online ju dziaa!

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

NOWOCI i ZAPOWIEDZI WYDAWNICZE

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

Piotr Sikorski: STREFA LKU

e-magazyn o e-ksikach, e-pisarzach, e-czytelnictwie

Marcin Krlik: DRZEWO RANE