Copyright by $ta

GRZYBY DRODOPODOBNE CANDIDA Diagnostyka serologiczna kandydozy CRYPTOCOCCUS Diagnostyka serologiczna kryptokokozy GEOTRICHUM CANDIDUM SACCHAROMYCES CEREVISIAE PITYROSPORUM Identyfikacja grzybw drodopodobnych GRZYBY PLENIOWE ASPERGILLUS PDZLAKI (PENICILLUM) MUKORMYKOZY IN. ZYGORMYKOZY (MUCOR, ABSIDIA, RHIZOPUS) GRZYBICE POWIERZCHNIOWE Scopulariopsis brevicualis Aspergillus GRZYBY DERMATOFITOWE Trichophyton Epidermophyton Microsporum Diagnostyka CZYNNIKI PREDYSPONUJCE DO ZAKAENIA GRZYBAMI

Wszystkie grzyby chorobotwrcze dla czowieka ze wzgldw praktycznych, klinicznych i diagnostycznych dzielimy na 4 grupy: Grzyby drodopodobne (drodoidalne) Grzyby pleniowe (nitkowate) Grzyby dermatofitowe (dermatofity) Grzyby dimorficzne (powoduj ce grzybice tropikalne)

Grzyby drodopodobne

Candida o 14 gatunkw patogennych dla czowieka C. albicans C. glabrata -1-

 Copyright by $ta

o o o o o

C. guillermondii C. krusei C. kefyr C. tropicalis C. rugosa C. parapsilosis

Flora fizjologiczna przewodu pokarmowego oraz pochwy Tworz pseudostrzpki lub strzpki prawdziwe Rozkadaj niektre cukry, nie tworz silnego kwasu z glukozy Nie wytwarzaj barwnikw karoteinowych Hodowla Candida albicans Grzyby Candida rosn na wielu standardowych podoach, szczeglnie dobrze na agarze Sabourauda Po 48 godzinach inkubacji na podou agarowym tworz si okrge, biaawe kolonie o nieco szorstkiej powierzchni. Rnicuje si je z innymi grzybami drodopodobnymi na podstawie cech morfologicznych i biochemicznych W preparacie bezporednim zabarwionym metod Grama C.albicans jawi si jako Gramdodatni, owalny, pczkuj cy grzyb drodopodobny o rednicy okoo 5m. Czsto s widoczne Gram-dodatnie strzpki rzekome (pseudohyphaw), sporadycznie widoczna grzybnia z przegrodami Postacie kliniczne Kandydoza skry to najczstsza posta kandydozy. Wystpuje zwaszcza u pacjentw leczonych antybiotykami o szerokim zakresie dziaania Drodyca wyprzeniowa fadw skrnych o Najczstsza posta o Lokalizacja : fady pachwinowe, podsutkowe, fady na brzuchu (otyli) o Stan zapalny, sczenia, maceracja naskrka, pknicia o W otoczeniu gwnych zmian wystpuj satelitarne wykwity rumieniowe z pcherzykami i krostami Wyprzenie drodakowe naderkowe midzypalcowe o Najczciej midzy III a IV palcem rki o maceracja naskrka, ktry na obwodzie zuszcza si konierzykowato o stan zapalny, pknicia o grupa ryzyka : osoby pracujce w warunkach wilgoci Drodyca mieszkw wosowych o W obrbie brody o Przymieszkowe wykwity krostowe Drodyca paznokci i waw paznokciowych o C. Albicans atakuje paznokie poczwszy od wau, a dermatofity od wolnego brzegu o o o o Wa paznokciowy: stan zapalny, obrzk, bolesno, po ucisku wydobywa si ropa paznokie: zmiany barwy, nieprzeroczysto, zuszczanie, rogowacenie podpaznokciowe proces pocztkowo obejmuje 1-2 paznokcie, a nastpnie dalsze utrzymuje si przez wiele miesicy, wykazuje okres remisji i zaostrze

Ziarniak drodakowy o Schorzenie wywoane zakaeniem C. albicans zwykle u dzieci przed 5 rokiem ycia z zaburzeniami endokrynologicznymi i immunologicznymi o Ogniska ziarniniakowe na skrze gowy, twarzy, rzadziej koczyn o guzowate wykwity, z nadmiernym rogowaceniem, strupami, zuszczaniem o przebieg przewleky

Kandydoza bon luzowych -2-

 Copyright by $ta

Drodakowate zapalenie jamy ustnej (Stomatitis candidamycetica) o Najczstsze obrazy kliniczne: Ostre rzekomoboniaste zapalenie jamy ustnej biaawe naloty, pod nimi ywoczerwone dno Ostre zanikowe zapalenie jamy ustnej czerwona bona luzowa, jzyk obrzmiay, atwo ulegajcy urazom Przewleke zanikowe zapalenie jamy ustnej zwizany z noszeniem protez; stan zapalny, pieczenie, rumie Przewleke rozrostowe drodakowate zapalenie jamy ustnejbiay nalot nie daj cy si usuwa Zapalenie drodakowate kcika ust o zwykle obustronne o Tworzenie naderek, pkni Drodakowe zapalenie czerwieni wargowej o Brak biaych nalotw o wargi obrzke z gbokimi popkaniami, naderki, zuszczenia, sczenia Zapalenie drodakowate sromu i pochwy o wystpuje gwnie w ciy na skutek zmian pH i flory bakteryjnej w drogach rodnych o kobieta zakaa noworodka podczas porodu i rozwija si u dziecka Stomatitis Candidamycetica o bona luzowa zaczerwieniona i obrzknita o biae naloty o serowate upawy o wid i pieczenie Zapalenie dradakowate odzi i napletka o na odzi stan zapalny, biay naloty, naderki o czste u starszych mczyzn chorych na cukrzyc o powstawaniu sprzyja ciepy klimat, brak higieny

Kandydoza narzdowa i ukadowa Ukadu oddechowego: ostre, pierwotne i wtrne zapalenie puc, zapalenie oskrzeli Ukadu moczowego: zapalenie pcherza, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zakaenie grzybicze przeszczepionej nerki Przewodu pokarmowego: jamy ustnej, przeyku, odka, jelita grubego, grzybicze zapalenie otrzewnej Orodkowego ukadu nerwowego Ukadu kostno-stawowego: zapalenie szpiku i koci, Kandydoza oka Zapalenie wsierdzia. Zwaszcza u pacjentw ze sztucznymi zastawkami Kandydoza uoglniona posocznica drodaki przedostaj si do krwi (kandydiaza) i rozprzestrzeniaj si po caym organizmie. U pacjentw z upoledzon odpornoci moe rozwin si rozsiane zakaenie skry i bon luzowych lub zakaenia narzdowe (zapalenie puc, zapalenie wntrza gaki ocznej, zakaenie nerek) Kandydoza uczuleniowa

Diagnostyka kandydozy o Posiewy z kau, bon luzowych i wydzielin o Badanie mikroskopowe krwi o Testy ELISA o Test PCR o Test Real-Time PCR o Test wielogatunkowy na 6 gatunkw Candida Diagnostyka serologiczna kandydozy Grzyby z rodzaju Candida posiadaj: -3-

 Copyright by $ta

o o

antygeny glikoproteinowe, wystpujce w cianie komrkowej (mannan) oraz antygeny biakowe, znajduj ce si w cytoplazmie (enolaza)

Wykrywanie przeciwcia anty-Candida o Do wykrywania przeciwcia swoistych dla antygenw polisacharydowych ciany komrkowej Candida stosowane s nastpujce odczyny serologiczne: Testy ilociowe Hemaglutynacja bierna Immunofluorescencja porednia ELISA Testy jakociowe Test podwjnej dyfuzji w elu

Interpretacja wynikw Warto mian przeciwcia > 1:160 oraz obserwowana dynamika ich narastania sugeruj rozwj narzdowej kandydozy Ni sze wartoci s diagnostycznie niezamienne, poniewa u wikszoci zdrowych osb wystpuj w surowicy przeciwciaa anty-Candida w zakresie mian od 1:20 do 1:80

Wykrywanie antygenw Candida o Stwierdzenie w surowicy chorych antygenw Candida jest istotne w rozpoznawaniu inwazyjnej kandydozy o Powszechnie w laboratoriach stosowane s testy lateksowe o Wykazanie obecnoci antygenu Candida w rozcieczeniu surowicy 1:8 jest diagnostycznie znamienne

Cryptococcus o 19 gatunkw C. neoformans 4 serotypy (A, B, C, D) o Cryptococcus neoformans var. Neoformans o Cryptococcus neoformans var. Gattii Otoczkowe C. gastricus C. albidus var. albidus C. terreus C. uniguttulatus C. laurentii Bezotoczkowe C.luteolus C.albicans var. Diffluens

Charakterystyka Rozmnaanie: wielobiegunowe pczkowanie - wytwarza blastospory Brak lub pseudostrzepki szcztkowe Nie fermentuj w glowodanw Wytwarzanie ureazy Asymilacja inozytolu (niektre gat. asymiluj azot) Czynniki determinujce zjadliwo: Otoczka mucynowa (polisacharyd): o Skad: kwane heteropolisacharydy zawierajce ksyloz, mannoz i kwas glikuronowy o Wytworzenie otoczki zalene od podoa hodowlanego Wydzielanie melaniny o Barwnik odkada si w cianie komrkowej i chroni komrki grzyba przed dziaaniem wolnych rodnikw

-4-

 Copyright by $ta

Patogeneza C. neoformans przeywa w glebie, rolinach, odchodach zwierzt zachowuj c zjadliwo Czowiek wdycha unoszce si komrki albo blastospory, ktre indukuj posta pucn zakaenia Jeli czowiek ma obnion odporno C. neoformans jest przenoszony drog krwi do CSN Drobnoustrj przenika barier krew-mzg Postacie kliniczne Kryptokokoza ukadu oddechowego: Przebieg bezobjawowy lub objawy sabo wyrane, niecharakterystyczne (np. katar) Wspwystpowanie z zakaeniem OUN W rdpiersiu mog wystpowa guzopodobne zmiany (cryptococcoma) Kryptokokoza orodkowego ukadu nerwowego Ok. 70% zakae neoformans Zapalenie podostre/ przewleke (kilka dni do kilku lat) Inwazja do OUN: droga nosowo-gardowa przez pytk sitow, droga krwiopochodna z ogniska pierwotnego (puca) Objawy niecharakterystyczne/sabo wyraone, mog towarzyszy objawy pucne sugerujce grulic Kryptokokoza skrna Lokalizacja: miejsca w ktrych istniaa maceracja i uszkodzenie skry, cznie z iniekcjami 10% wszystkich przypadkw kryptokokozy z wyjtkiem rzadkiej pierwotnej skrnej kryptokokozy, zmiany skrne s gwnie wynikiem krwiopochodnego rozsiania morfologicznie bardzo rnorodne zawieraj spor ilo komrek grzyba pobieranie z nich materia u do bada wystpuj na kadej czci ciaa, cho najczciej na gowie i szyi Kryptokokoza uoglniona Bardzo rzadko w skojarzeniu z innymi postaciami Inne narzdy: wz y chonne ledziona, w troba nadnercza szpik kostny przewd pokarmowy

Epidemiologia Szeroko rozpowszechniony na caym wiecie Siedlisko C. neoformans ka gobi. Drodaki mona wyizolowa z owocw, nawozu, kurzu, kau zwierzt, z mleka Wystpuj na skrze i w kale ludzi zdrowych. Hodowla, diagnostyka Materia: Pyn mzgowo-rdzeniowy Materia z biopsji tkankowej Mocz Plwocina Hodowle najlepiej prowadzi na agarze Sabourauda. Wzrost widoczny po 24 48 h Kolonie biae lub kremowe luzowate (obecno otoczki) Obecno drobnoustrojw mona wykry w osadzie pynu mzgowo-rdzeniowego pod mikroskopem z kontrastem fazowym. W preparatach zabarwionych tuszem widoczne s niezabarwione otoczki. C. neoformans mona rnicowa z innymi grzybami drodopodobnymi na podstawie swoistych waciwoci metabolicznych (np. rozkadania mocznika). -5-

 Copyright by $ta

Wydzielanie ureazy Asymilacja wglowodanw

Diagnostyka serologiczna kryptokokozy Polega na wykazaniu przeciwcia oraz antygenw w pynie mzgowo-rdzeniowym i w surowicy Przy podejrzeniu o kryptokokoz centralnego systemu nerwowego, we wczesnym stadium choroby naley wykona test lateksowy, wykrywajcy polisacharydowy antygen otoczki grzyba w pynie mzgowordzeniowym o Test lateksowy umoliwia wykrycie polisacharydw otoczkowych w pynie mzgowo-rdzeniowym i w surowicy Identyfikacji przeciwcia przeciw polisacharydom otoczkowym dokonuje si za pomoc testu aglutynacji lub testu immunoenzymatycznego

Geotrichum candidum Wywouje geotrychoz Geotrichum candidum wystpuje jako saprofit w jamie ustnej i przewodzie pokarmowym, wykrywany jest take m.in. w produktach mlecznych i w ziemi. Grzyb moe, zwykle w stanach obni onej odpornoci, powodowa: o zapalenia jamy ustnej o endogenne zakaenia: gaki ocznej przewodu pokarmowego drg oddechowych narzdw pciowych o a take grzybice uoglnione. Geotrychoz uoglnion, poza stanami podgorczkowymi i osabieniem, mog cechowa objawy dyspeptyczne (nudnoci, biegunka, ble brzucha), w przypadku zaj cia ukadu oddechowego kaszel z obecnoci obfitej, czasem podbarwionej krwi, plwociny. Notowano take zapalenia opon mzgowo-rdzeniowych.

Postaci narzdowe przebiegiem przypominaj kandydoz. Diagnostyka o polega na wykryciu obecnoci grzyba w pobranym materiale biologicznym (ka , plwocina, pyn mzgowo-rdzeniowy). Saccharomyces cerevisiae znane te jako: drode piekarnicze, piekarskie, piwne, grnej fermentacji, spoywcze, szlachetne, pczkujce Rozmnaaj si bezpciowo w procesie pczkowania. Mog powodowa np. zapalenie pochwy Pityrosporum Inna nazwa tego rodzaju to Malassezia Stanowi one naturaln mikroflor skry (zazwyczaj w przetuszczajcych si okolicach), jednake w pewnych warunkach staj si pasoytami chorobotwrczym Istotne s gatunki: o Pityrosporum orbiculare o Pityrosporum ovale (Malassezia farfur) Wywouj stan zapalny skry oraz nacieczenia zapalne o upie pstry (Pityriasis versicolor) To powierzchniowe zakaenie grzybem Malassezia farfur (Pityrosporum ovale) Powoduje odbarwienia.

-6-

 Copyright by $ta

Pojawienie si choroby na skutek : zmian hormonalnych naruszajcych rwnowag flory drobnoustrojowej skry, nadmierne pocenie, produkcja duej iloci oju (sport, obcisa odzie, przebywanie w wysokiej temp.) Objawy : tobrunatne, lekko zuszczajce si plamy grzyb uszkadza melanocyty, po opalaniu na socu w miejscach zajtych przez grzyba uwidacznia si biaa plamka zaj cie gwnie karku, ramion, klatce piersiowej, plecach wystpuj te dyskretne zmiany skry ow osionej

zapalenie mieszkw wosowych ( folliculitis ) mae sw dzce krostki zwaszcza u modych ludzi, ktrzy obficie si poc wykwity czsto na tuowiu ( plecy, klatka piersiowa ) ojotokowe zapalenie skry uszczca si skra miejsca, w ktrych wystpuje duo gruczow ojowych : skra gowy, plecy, klatka piersiowa, twarz

Identyfikacja grzybw drodopodobnych Ocena preparatw bezporednich przygotowanych z materiaw klinicznych o Poszukiwanie elementw morfologicznych grzybw w preparatach z plwociny i wymazu z pochwy barwionych metod Grama (Candida albicans barwi si Gram-dodatnio) Ocena mikroskopowa hodowli na podou Sabourauda Mikroskopowa ocena morfologii grzybw drodopodobnych o Przygotowanie preparatu z hodowli grzybw na staym podou Sabourauda o Utrwalenie w pomieniu palnika o Barwienie metod Grama o Ocena preparatu przy zastosowaniu obiektywu immersyjnego mikroskopu Identyfikacja gatunku C. albicans na podou zuboonym (PCB, kukurydzianym, ryowym) o Stwierdzenie obecnoci chlamidosporw na nitkach pseudogrzybni wiadczy, e jest to gatunek C. albicans Identyfikacja grzybw na podstawie prb biochemicznych o Fermentacja cukrw na staym podou wg Widro o Asymilacja (auksanografia) zwizkw wglowodanowych o Szereg biochemiczny API 20 AUX Test kiekowania o Wynik po 1-3 godzinach o Inkubuje si dany szczep i blastospory kiekuj .. ??

Grzyby pleniowe
Wystpuj powszechnie w rodowisku naturalnym Znajduj si na zdrowej skrze ludzkiej, zwaszcza na gowie owosionej oraz w przestrzeniach midzypalcowych stp, s typowymi drobnoustrojami oportunistycznymi, wywo ujcymi zakaenia, przede wszystkim, u osb z obnion odpornoci Niektre gatunki grzybw pasoytuj, przenikajc do tkanek narzdw gospodarza (aspergiloza puc) Inne egzystuj jako drobnoustroje saprofityczne, rozwijajc si w organizmie, wewntrz rozstrzeni oskrzeli lub w jamach pogruliczych, nie przenikajc do tkanki pucnej (grzybniak puc) Wi kszo z nich moe dziaa jako czynniki alergizujce, odgrywajc istotn rol w patogenezie czci przypadkw dychawicy oskrzelowej, atopowego zapalenie skry, czy pokrzywki

-7-

 Copyright by $ta

Grzyby pleniowe wywoujce grzybice gbokie (narzdowe, systemowe) o Penicillium marneffei, chrysogenum
o

o o o

Aspergillus fumigatus, flavus,, nidulans, niger Rhizopus oryzae Mucor sp. Absidia sp.

Zmiany skrne s powodowane przez grzyby z rodzajw:

o o o o o o o o o Scopulariopsis Alternaria Cladosporium carrionii Cephalosporium Fusarium Trichoderma Verticillium Aspergillium Penicillium

Aspergillus Aspergilozy najczciej s wywoane przez Aspergillus fumigatus, rzadziej przez: o A. flavus, o A. niger, o A. nidulans Patogeneza i obraz kliniczny o Wrota zakaenia: drzewo oskrzelowe (gwnie) uszkodzone miejsca na skrze lub bonach luzowych o Aspergiloza ukadu oddechowego Zapalenie zatok Zapalenie tchawicy i oskrzeli Zapalenie puc Alergiczne zapalenie pcherzykw pucnych Zapalenie wntrza gaki ocznej Aspergiloza mzgu (rozwija si w nastpstwie rozsiewu krwiopochodnego) Aspergiloza przewodu zewntrznego ucha Aspergiloza skry Najczciej na palcach doni Rzadziej powoduj zapalenie: Wsierdzia minia sercowego szpiku kostnego

o o o o o

Diagnostyka: o Ocena mikroskopowa Prowadzi si j, wykonuj c preparaty podbarwione laktofenolem z zaoonej dla badanego szczepu hodowli Preparaty oglda si pod powikszeniem 100-400 razy Podstaw identyfikacji rodzaju lub gatunku grzybw pleniowych stanowi wygld owocnikw konidioforw Konidiofory na szczycie s buawkowato rozszerzone, wytwarzaj fialidy uoone, w zalenoci od gatunku, w postaci jedno- lub dwurzdowej warstwy oraz acuszki zarodnikw ukad przypomina kropido Hodowla Aspergillus Wyrastaj po 24-48h w postaci paskich, nitkowatych kolonii po 4 dniach przyjmuj rne zabarwienie zalenie od gatunku A. fumigatus kolonia zielone, ciemniejce w miar starzenia, zwarte, filcowate do zamszowych A. flavus wyrasta w postaci puszystych jasnotych lub tych kolonii o zwartej, filcowatej strukturze

-8-

 Copyright by $ta

A. niger - wytwarza puszyste ciemnoszare, brunatne lub czarne kolonie o postrzpionym brzegu

o o o

Znalezienie typowych rozgazionych nici w preparacie bezporednim i wzrost grzybw Aspergillus w powtarzanych hodowlach czyni rozpoznanie prawdopodobnym. Jeeli w materiale bioptycznym wykrywa si rozgazione nici, zabarwione urotropin, rozpoznanie mona uzna za potwierdzone Stosuj c czstki lateksu paszczone przeciwciaami monoklonalnymi, mona wykry antygen swoisty dla Aspergillus (galaktomannan) w surowicy krwi w reakcji aglutynacji. Za pomoc metod immunodyfuzji i ELISA mona wykaza przeciwciaa w przebiegu aspergilozy ukadowej. DNA grzybw Aspergillus wykrywa si za pomoc metod PCR

Pdzlaki (Penicillum) Pdzlaki (Penicillium) rodzaj grzybw wystpujcych np. na owocach. Tworz zwykle zielony nalot (ple). Z grzybni pdzlaka wyrastaj pionowo wzniesione strzpki grzybni, ktre na szczycie rozwidlaj si wielokrotnie. Na kocach strzpek powstaj zarodniki (konidia) - tworzce acuszki. Nadaje to strzpkom ksztat pdzelkw - std nazwa grzyba. Z pewnych gatunkw pdzlaka (np. P. notatum) otrzymano pierwszy produkowany na skal przemysow antybiotyk - penicylin - stosowany przy zwalczaniu bakteryjnych chorb zakanych. Mukormykozy in. zygormykozy (Mucor, Absidia, Rhizopus) o o o Te grzyby s wszechobecne Szczeglnie czsto wystpuj w rozkadaj cym si materiaach rolinnych Patogeneza i objawy kliniczne Mucorales s typowymi grzybami oportunistycznymi, ktre wywouj chorob tylko u pacjentw z upoledzon odpornoci lub chorobami metabolicznymi (cukrzyca). Drobnoustroje dostaj si do narzdw wraz z kurzem. Maj wysokie powinowactwo do naczy, w ktrych si mno, co moe doprowadzi do zatorw i zawaw. Klasyfikacja zakae opiera si na objawach klinicznych. Mukormykoza nosa i mzgu Szerzy si z nosa lub zatok przynosowych i moe doprowadzi do zajcia mzgu Najczciej jest nastpstwem kwasicy cukrzycowej Mukromykoza puc z septycznymi zawaami puca Najczciej wystpuje u chorych na nowotwr z neutropeni w okresie remisji Mukormykoza przewodu pokarmowego Bardzo rzadka Wystpuje u dzieci niedoywionych Towarzysz jej zway w przewodzi pokarmowym Wrzodziejce zmiany Mukormykoza skry i tkanki podskrnej Wystpuje w nastpstwie uszkodze skry, zw aszcza oparze Zmiany wrzodziejce, pocztkowo twarde guzy, z czasem rozmikajce wydzielajce tre ropn Mukormykoza rozsiana Bywa nastpstwem mukormykozy puc kadej z wymienionych postaci, a zw aszcza

Rozpoznanie o Potwierdzenie rozpoznania opiera si na wykryciu nacieczenia tkanek przez nici grzyba o typowej morfologii o Mona prbowa posiewu na agarze Sabourauda. biae, puszyste, w miar starzenia brunatniejce o Identyfikacja polega jedynie na ocenie cech morfologicznych narzdw owocowania W mikroskopie sporangiofory z kulistymi sporangiami, oparte na jednej maczugowatej lub owalnej Columelli -9-

 Copyright by $ta

Nie istnieje metoda diagnostyczna oparta na wykrywaniu przeciwcia

Grzybice powierzchniowe Wywoywane s przez grzyby drodopodobne, dermatofity oraz wanie przez grzyby nitkowate (plenie), a gwnie Aspergillus i Scopulariopsis Scopulariopsis brevicualis grzyb chorobotwrczy saprofityczny aktywno enzymw zewntrzkomrkowych Due zdolnoci do rozkadu keratyny Powoduje akaulioz paznokci o Akaulioza (plenica) paznokci (Acauliosis unguinum) o Gwnie paluch o Charakter wieloletni o Przebieg: Zmiana zabarwienia Pasma o charakterystycznym tawobiaawym zabarwieniu wnikaj w gb pytki paznokciowej Rogowacenie podpaznokciowego dystalnych czci paznokcia Zmiana zabarwienia na brunatnobrzowy Pod niezmienion pytk widoczne gromadzce si masy rogowe (grzyb nie trawi twardej powierzchni paznokcia). o Sprzyjaj: zaburzenia krenia obwodowego w obrbie koczyn dolnych, starszy wiek

Aspergillus Aspergilozy skry Zakaenie skry w wyniku: o Krwiopochodnego rozsiewu o Pierwotnej infekcji skry (szczeglnie naderki po mikrourazach lub owrzodzenia oparzeniowe)

Grzyby dermatofitowe
Dermatofity (dermatomykozy lub dermatofykozy) Dermatofity nale do trzech rodzajw: o Trichophyton T. mentagrophytes T. rubrum T. schoenleinii T. tonsurans o Microsporum M. audouinii M. canis M. gypseum Epidermophyton E. floccosum

Dermatofity s grzybami, ktre zakaaj tkanki bogate w keratyn (skr, w osy, poznokcie) o Grzyby te maj zdolno asymilacji keratyny Powinowactwo dermatofitw o Trichophyton Atakuje paznokcie, w osy i naskrek - 10 -

 Copyright by $ta

o o

Epidermophyton Atakuje paznokcie i naskrek Microsporum Atakuje wosy i naskrek

rdem zakaenia: o chory czowiek - dermatofity antropofilne o zwierz dermatofity zoofilne o w rzadkich przypadkach gleba dermatofity geofilne o porednio przez przedmioty odzie, dywany, wilgo i kurz w umywalniach z prysznicem, basenach pywackich, przebieralniach, salach gimnastycznych Do czstych dermatomykoz nale: o Tinea corporis: Microsporum canis i Trichophyton mentagrophytes zajta bywa skra nieow osiona o Tinea pedis: T. rubrum, T. mentagrophytes i Epidermophyton floccosum zajte s gwnie dystalne odcinki koczyn dolnych o Tinea capitis: T. tonsurans i M. canis Zajta bywa owosiona skra gowy o Tinea barbae: T. rubrum i T. Mentagrophytes Grzybica brody o Tinea unguium: T. rubrum, T. Mentagrophytes i E. Floccosum Onchomycosis (grzybica paznokci) Trichophyton Grzyby strzygce o Grzyby nalece do Dermatofitw (nitkowate grzyby, ktre zakaaj tkanki bogate w keratynskr, w osy i paznokcie) Powoduje grzybice: o Wyprzeniowe (T. mentagrophytes, verrucosum) zlokalizowane na skrze gadkiej, midzy palcami, skra zmacerowana, naderki o Potnicowe (T. mentagrophytes) charakteryst. pcherzyki na brzegu stopy i doni o Obraz spracowanych doni (T. rubrum) rogowaciejcy nabonek na skrze doni o Woszczynowa (T. schoenleinii)- w Turcji posta tarczkowa- odpadajce strupy na gowie (wosy nie odrastaj ) o o Te dermatomykozy tinea Rodzaj zmian na skrze ow osionej gowy: endothrix grzyby rosn wewntrzw osowo - uamane na rnej wysokoci w odlegoci kilku cm od skry- grzybica strzygca wosy nierwno cite ectothrix- grzyby w mieszku wosowym i na zewntrz wosa wosy uamane na jednej wysokoci (1-3mm)

Diagnostyka o Zarodniki ukadajce si w acuchy wystpuj wewntrz w osw lub na zewntrz schorzenia zapalne i ropne o Mikrokonidia liczne, gruszkowate lub owalne, ukadaj si wzdu strzpek lub tworza skupienia grona o Makrokonidia widoczne w modych hodowlach, wiele przegrd, ksztat cylindryczny, czasem nieregularny, gadkocienne o o o o o o o o Pobieranie materiau- z obwodu zmiany skrnej, ze znamiona, pytki paznokciowej, zmienionych wosw- z jak najgbszej warstwy Wzrost nitkowaty Wytwarzaj rne barwniki Wzrost na podou Sabourauda z antybiotykiem hamujcym wzrost drody- 2 tygodnie Preparat bezporedni: rozjaniony KOH lub w pynie DMSO- rozpuszczenie innych struktur Hodowla na podou Sabourauda z antybiotykiem Identyfikacja w oparciu o morfologi Trichophyton mentagrophytes: mikrokonidia zebrane w grona - 11 -

 Copyright by $ta

owocniki szcztkowe w postaci spiral wytwarza biay barwnik nie rozkada mocznika

Trichophyton rubrum: wytwarza czerwony barwnik, krwisty od strony podoa rozkada mocznik

Epidermophyton Grzybica pachwin (Tinea inguinalis) o Choruj gwnie mczyni (wie si gwnie z wiksz potliwoci tej okolicy). o Cechy rozpoznawcze: ogniska zapalne ograniczone do okolicy pachwinowych ustpowanie zmian w czci centralnej, ze znaczn aktywnoci na obwodzie o OBRAZ KLINICZNY: stan zapalny o miernym nasileniu w okolicy pachwin zmiany rumieniowo-zuszczaj ce s wyranie odgraniczone od otoczenia. wystpuje przewanie silny wid Istnieje wyrane nasilenie aktywnoci na obwodzie ogniska (czasem obecno grudek lub pcherzykw Przebieg choroby jest przewleky, zmiany mog przechodzi na poladki, worek mosznowy, czonek.

W mniejszym stopniu moe wywoywa: o Grzybic stp o Grzybic doni Diagnostyka o Materia do badania uski skrne o Preparat bezporedni uski skrne-strzpki o Hodowla : obserwacja makroskopowa na podou Saborauda wzrasta powoli pocztkowo puszyste kolonie z czasem staja si niskie zamszowe promienicie pobruzdowane kolonie zabarwione na kolor khaki ("koloru pyu) z biaaw plamk w centrum, wykazuj pleomorfizm w postaci biaych kaczkowatych kpek w obrbie kolonii Obserwacja mikroskopowa: Makrokonidia rakietowate, rozdte na kocach brak mikrokonidiw w starszych koloniach liczne chlamydospory

Microsporum powoduj grzybice skry, wosw, nigdy paznokci strzpki grzybni trzon wosa (endothrix) zarodniki na zewntrz wosa (ectothrix) w hodowlach wytwarzaj makrokonidia o ksztacie wrzecionowatym z przegrodami hodowla na podou staym Sabourauda rdo zakaenia o grzyby zoofilne - pierwotnie u zwierzt, mogce jednak przenie si na ludzi, wywoujc nasilon, ale szybko ustpujc reakcj zapaln, np. M. canis, M. gallinae, M. Nanum

- 12 -

 Copyright by $ta

o o

grzyby geofilne znajduj si w glebie, czasem mog jednak wywoa zakaenie o silnym odczynie zapalnym u ludzi, np. M. gypseum, M. cookei grzyby antropofilne - bytujce jedynie w organizmie czowieka, wywoujce zapalenie o przewlekym i agodnym przebiegu, np. M. ferrugineum

Microsporum canis diagnostyka o Strzpki grzybni wystpuj najczsciej w odydze wosa, natomiast zarodniki na zewntrz wosa o Makrokonidia na kocach krtkich strzpek z dzibkowatym kocem wrzecionowate grubocienne o Mikrokonidia ksztat owalny lub gruszkowaty, ze cita podstaw o Kolonie na podou Sabourauda (SGA): szybko rosnce, grzybnia powietrzna, niska, wenista, barwy srebrzysto-biaej, silnie promienicie pobrudona, ze wzniesionym rodkiem

Microsporum canis chorobotwrczo o Gatunek zoofilny, szeroki zasig wiatowy o Grzybice u zwierzt domowych Infekcje odzwierzce Grzybica skry owosionej, gowy, tuowia przypadki zmian chorobowych brzegw powiek Microsporum gypseum o Kolonie na podou Sabourauda (SGA): intensywnie rosnce, grzybnia powietrzna postrzpiony brzeg kolonii, z wiekiem suche, gipsowate o Powierzchnia czsto pofadowana i nieregularnie promienicie pobrudona o Makrokonidia szeroko wrzecionowate, o cienkich cianach o Chorobotwrczo geofilny, zasig wiatowy Grzybice skry, gowy owosionej Szczeglnie rozlege infekcje u chorych na AIDS Przyczyna zmian brzegw powiek Najczciej chorobotwrczy dla zwierzt

Diagnostyka Materiaem diagnostycznym s opiki paznokciowe, uski skrne i zakaone wosy. Grzyby s widoczne pod mikroskopem w preparatach rozjanionych za pomoc KOH wzrost poszczeglnych dermatofitw na podoach (Sabourauda) jest charakterystyczny i moe stanowi podstaw do wstpnego rnicowania Ocena makroskopowa hodowli dermatofitw Typy wzrostu najczstszych gatunkw dermatofitw: Trichophyton rubrum wydziela czerwony barwnik do podoa Trichophyton mentagrophytes hodowla biaa mczysta Microsporum canis hodowla lekko beowa gipsowata Microsporum gypseum kolonia z postrzpionym brzegiem, pocztkowo biaawa, pniej brzowieje Epidermophyton floccosum hodowla oliwkowo pomarszczona

- 13 -

 Copyright by $ta

Ocena mikroskopowa morfologii dermatofitw o Ocena pod mikroskopem (10x i 40x) preparatw barwionych bkitem metylenowym i zatopionych w balsamie o Podstaw identyfikacji poszczeglnych gatunkw dermatofitw jest wygld mikrokonidii (aleurospory), makrokonidii (klosterospory) oraz obecno i wygld owocnikw szcztkowych, bdcych wytworem grzybni wegetatywnej (spirale, rozgazienia dychotomiczne, rogi renifera) M. canis wrzecionowatego ksztatu makrokonidia T. mentagrophytes kuliste mikrokonidia zebrane w grona i owocniki szcztkowe w postaci spiral E. floccosum maczugowate makrokonidia

Prba na ureaz o Prba wykonana na podou staym z mocznikiem i wskanikiem barwnym o Test wykorzystywany do rnicowania T. rubrum (ujemna prba te zabarwienie podoa) od T. mentagrophytes (rozszczepia mocznik zabarwienie czerwone)

Czynniki predysponujce do zakaenia grzybami

Upoledzenie odpornoci komrkowej Leczenie lekami cytotoksycznymi, kortykosteroidami lub lekami immunosupresyjnymi Antybiotyki o szerokim zakresie dziaania o Mog zmieni skad fizjologicznej flory bakteryjnej na korzy endogennych grzybw Wrodzone o Zesp Di Georga Nabyte o AIDS o Biaaczka o Choniaki o Choroba Hodgkina Inaczej: choniak Hodgkina, ziarnica zoliwa, limfogranulomatoza, (ac. Lymphogranulomatosis maligna LGM, ang. Hodgkin's disease HD) To uk adowa choroba nowotworowa ukadu chonnego (choniak), atakuj ca wzy chonne i pozaw zow tkank limfatyczn. Fizjologiczne o Podeszy wiek o Noworodki o Ci a o Miesiczka Choroby o Cukrzyca Stwarza korzystne warunki do wzrostu grzybw (wysokie st enie glukozy); zwaszcza w obrbie ukadu moczowo-pciowego o Niewydolno nerek o Nadczynno i niedoczynno tarczycy Zabiegi chirurgiczne o Szczeglnie z zastosowaniem rnych protez, zastawek itp. tworzy si na nich biofilm Przerwanie cigoci powoki skrnej. Rne czynniki uszkadzajce skr takie jak rozlege oparzenia, maceracje naskrka, iniekcje u narkomanw D ugotrwae cewnikowanie Dieta o Bogata w cukry

Naduywanie narkotykw doylnych

- 14 -

 Copyright by $ta

Stosowanie chemioterapii i radioterapii.

- 15 -