Copyright by $ta

Oglne waciwoci wirusw oraz metody ich namnaania

Wirusy (wiriony) charakteryzuj si: o Bardzo maymi rozmiarami (wyraane w nm) o Cakowit zalenoci od ywych komrek (gospodarza), w ktrych mog replikowa o Posiadaniem RNA lub DNA o Obecnoci biaka wicego receptor znajdujcy si na powierzchni komrki Wirusowe kwasy nukleinowe genomy, s nonikami informacji genetycznej i mog by jedno- lub dwuniciowy, liniowe lub koliste, ci ge lub segmentowane Jednoniciowy RNA moe by nici dodatni (o dodatniej polarnoci RNA+) lub nici ujemn (o ujemnej polarnoci, RNA-) o RNA+ moe bezporednio peni funkcj informacyjnego RNA (mRNA), natomiast RNA- moe zosta przepisany przez wirusow transkryptaz RNA do kopii o dodatniej polarnoci Wirusy polio i arbo posiadaj RNA+ Wirusy grypy i wcieklizny posiadaj RNAWirusowy kwas nukleinowy, wraliwy na rne czynniki rodowiskowe jest chroniony przez biakowy paszcz, tzw. kapsyd, skadajcy si z wielu podjednostek, czyli kapsomerw o Kwas nukleinowy + kapsyd = nukleokapsyd o Niektre wirusy posiadaj dodatkowo zewntrzn osonk lipidow , ktr uzyskuj z bony cytoplazmatyczne lub jdrowej komrki gospodarza w chwili uwalniania si wirusa z komrki Ca czsteczk wirusa tj. nukleokapsyd lub nukleokapsyd z osonk, okrela si rwnie mianem wirionu o W zalenoci od symetrii tego nukleokapsydu, mona wyrni wirusy o symetrii helikalnej (spiralnej) wirus grypy, w cieklizny o symetrii ikosaedralnej (kubicznej) maj posta 20-cianw (adenowirusy, herpeswirusy, HIV) Hodowanie wirusw o Do najbardziej nowoczesnych metod, ktre znalazy szerokie zastosowanie we wszystkich laboratoriach wiata, naley zaliczy techniki namnaania wirusw w hodowlach komrkowych Hodowl komrkow stanowi ciga, zlewajca si warstwa komrek, przylegaj ca do szklanych lub plastikowych powierzchni rnych naczy laboratoryjnych . Jest to hodowla rwna gruboci komrek zwana hodowla jednowarstwow , pokryta odpowiednim pynem odywczym. Hodowle komrkowe mog by: Pierwotne o Uzyskuje si je z tkanki podowej lub z tkanki narzdowej modego lub dorosego osobnika o W pocztkowej fazie rozwoju, hodowli takiej stwierdza si mieszanin fibroblastw i komrek nabonkowych, pniej jednak szybciej mnoce si fibroblasty uzyskuj przewag w obrazie cytologicznym. o Hodowle takie zawieraj komrki diploidalne i mog by uyte do produkcji szczepionek przeciwko niektrym chorobom wirusowym o Hodowle te maj ograniczone ycie do kilku pasay o Hodowla pierwotna z nerki krliczej ryczka, herpeswirusy o Hodowla komrkowa nerki mapiej wirusy szczepionkowe polio o Hodowla fibroblastw kurzych wirus szczepionkowy odry Pcige linie komrkowe, o zawieraj komrki wywodzce si z podowej tkanki ludzkiej lub zwierzcej o Hodowle takie maj prawidowy kariotyp diploidalny, mog by uywane do produkcji szczepionek, jednak dopiero od 4-go pasau o Maj ograniczony okres ycia do okoo 50 pasay Cige linie komrkowe o Zawieraj komrki wywodzce si z tkanek ludzkich lub zwierzcych, prawidowych lub zmienionych nowotworowo. o Komrki te ulegaj transformacji podczas pasaowania, posiadaj nieprawidow liczb chromosomw, s aneuploidalne, w zwizku z czym, w zasadzie nie mog by uywane do produkcji szczepionek o Mog si mnoy w nieskoczono -1-

 Copyright by $ta

Zakaone wirusem hodowle jednowarstwowe mona obserwowa pod maym powikszeniem (50x) w dowolnych odstpach czasu, celem stwierdzenia pojawiajcych si zmian cytopatycznych (CPE) o Zmiany w wygldzie komrek s charakterystyczne dla czynnika zakaajcego, mog jednak by rwnie sabo zaznaczone lub nietypowe Pikornawirusy zaokrglenie, a nastpnie rozpad komrek Herpes simplex balonowato komrek Adenowirusy skupiska zaokrglonych komrek, jak grona winogron Paramyksowirusy, HIV wielojdrzaste komrki olbrzymie (zesplnie, syncytia) Obecno oraz identyfikacj namnoonego wirusa przeprowadza si przy zastosowaniu specjalnych testw (odczyny serologiczne) lub przy uyciu mikroskopii elektronowej Namnoone wirusy mona miareczkowa, stosujc metody uwzgldniajce w aciwoci biologicznie izolowanych czynnikw. . Technika ta pozwala okreli np. liczb jednostek hamaglutynacyjnych, liczb dawek zakaajcych, ewentualnie liczb czsteczek zakaajcych Miareczkowanie hemaglutyniny wirusa przeprowadza si, dodajc zwierzce krwinki czerwone do wzrastajcych rozciecze wieo namnoonego wirusa. Jednostka hemaglutyniny (HA) jest to najwysze rozcieczenie hemaglutyniny wirusa, ktrym jeszcze wystpuje pena hemaglutynacja (wynik po 1-2 godz) Miareczkowanie innych wirusw przeprowadza si, zakaajc zwierzta laboratoryjne lub hodowle komrkowe wzrastaj cymi rozcieczeniami wirusa np. od 10-1 do 10-7, przeznaczaj c na kade rozcieczenie nie mniej ni 6 obiektw Wartoci dawek zakaajcych wyraone w LD50 (in vivo) lub TCID50 (in vitro) oblicza si po zakoczonym badaniu wg metody Reeda-Muncha lub metody Karber o 1 LD50 50% dawka miertelna, jest to takie rozcieczenie zawiesiny namnoonego wirusa, ktre powoduje mier 50% zakaonych zwierzt w okresie 14 dni obserwacji o 1 TCID50 50% dawka zakana dla hodowli komrek jest to takie rozcieczenie zawiesiny namnoonego wirusa, ktre wywouje okrelony CPE w 50% probwek w hodowlami komrkowymi inkubowanymi w temp 37C w okresie 4-6 dni, przy zaoeniu, e w tym okresie komrki w hodowlach kontrolnych, niezakaonych, nie wykazuj zmian morfologicznych Liczb czsteczek wirusowych zakaaj cych hodowle komrkowe wyraa si w PFU (jednostkach ysinkotwrczych) o 1 PFU jest to pojedyncza czsteczka wirusa (lub ich bardzo may agregat), ktry replikujc si w najbliszym ssiedztwie komrek hodowli, tworzy jednorodn populacj wirusw potomnych. Tak utworzon ysink, skupisko obumarych, niewybarwionych komrek mona uwidoczni, barwix przyyciowo ca hodowl w 3-4 dniu inkubacji.

Chlamydie To wewntrzkomrkowe pasoyty o zredukowanym metabolizmie, zalenymi od gospodarza Zaliczane s do bakterii Gram-ujemnych, rnic si od nich: o wymaganiami wzrostowymi (nie rosn na podoach bezkomrkowych) o zoonym cyklem rozwojowym. Specyfika cyklu rozwojowego polega na wystpowaniu chlamydii w dwch formach o Pierwsza posta to tzw. ciako elementarne adsorbujce si do powierzchni wraliwych komrek gospodarza i inicjuj ce zakaenia. o Wnika ono do wntrza komrki na drodze fagocytozy. o Wewntrz fagosomu ciako elementarne przeistacza si w drug form zwan ciakiem siateczkowatym o Ciako siateczkowate ma zdolno rozmnaania si przez podzia i wykazuje aktywno metaboliczn Dzi ki podziaom ciaka siateczkowatego powstaje okoo 10-1000 zakanych ciaek elementarnych, uwalnianych nastpnie z komrki gospodarza. o Powstay fagosom ulega powikszeniu, wypeniajc cytoplazm komrek, a ich j dra ulegaj przesuniciu na obwd Fagosom taki okrela si mianem ciaa wtrtowego

-2-

 Copyright by $ta

Rodzina Chlamydiaceae obejmuje 4 gatunki: o C. trachomatis 17 serotypw Serotypy A-C wywouj jaglic Serotypy B, oraz D-K powoduj o zakaenia drg moczowo pciowych o zapalenie torebki wtroby lub okolicy wyrostka robaczkowego, o zapalenie puc noworodkw o zakaenie oka, Serotypy L1-3 s odpowiedzialne za ziarniak pachwinowy

Metody diagnostyczne U kobiet materiaem mog by: o wymaz z cewki moczowej, o wymaz z szyjki macicy, o mocz U mczyzn: o wymazy z cewki moczowej, o wydzielina gruczou krokowego, o mocz o nasienie Metody o Wykrywanie wtrtw w hodowli komrek Pobranie materiau od pacjenta zakaenie nim hodowli komrek linii McCoya 48 h inkubacji utrwalenie komrek metanolem barwienie jodyn Jonesa Ciaa wtrtowe zwieraj glikogen i wybarwiaj si jodyn na brzowo Metoda ta uwaana jest za najczulsz i referencyjn w diagnostyce chlamydii o o o o Metoda immunofluorescencji bezporedniej i poredniej (OIF) Za pomoc przeciwcia monoklonalnych Metody immunoenzymatyczne Wykrywaj rozpuszczalne antygeny chlamydii Metoda PCR i metody hybrydyzacji Okrelenie poziomu przeciwcia w surowicy pacjenta

C. pneumoniae To czynnik etiologiczny zakae drg oddechowych, szczeglnie atypowego zapalenia p uc Przenoszone drog powietrzno-kropelkow , a jedynym rdem zakaenia jest chory czowiek Objawem wstpnym jest czsto bl garda, po ktrego ust pieniu moe rozwin si rdmiszowe zapalenie puc Bakterie te czy si rwnie ze zmianami miadycowymi prowadzcymi do choroby wiecowej i zawau serca Metody diagnostyczne Wykrywanie przeciwcia klasy IgM, klasy IgG przeciwko C.pneumoniae Wykrywanie antygenu C. pneumoniae metod immunofluorescencji C. psittaci Wywouje chorob ptactwa, ktra moe przenie si na ludzi Objawy u czowieka zrnicowane Od cikiego zapalenia puc z posocznic o wysokiej miertelnoci ,do agodnych, bezobjawowych postaci zakaenia. Czowiek moe zakazi si drog powietrzn, pyow , wdychajc zakaony py pochodzcy z odchodw ptasich lub przez uszkodzon skr Metody diagnostyczne Wykrywanie cia wtrtowych w tkankach zakaonych zwierzt lub w woreczku tkowym zarodka kurzego

-3-

 Copyright by $ta

o C. pecorum

Okrelenie poziomu przeciwcia skierowanych przeciwko C. psittaci odczynem wizania dopeniacza (OWD)

Mykoplazmy
To najmniejsze i najprostsze prokariotyczne organizmy zdolne do samodzielnej replikacji. Nie posiadaj ciany komrkowej, a tylko trjwarstwow bon lipidow o W wyniku tego dua plastyczno i zmienno ksztatw, a take dua oporno mykoplazm na antybiotyki -laktamowe Rodzina Mycoplasmataceae obejmuje dwa rodzaje: o Mycoplasma Mycoplasma pneumoniae To czynnik etiologiczny zapalenia puc Mycoplasma hominis Mycoplasma genitalium Ureoplasma Ureoplasma urealyticum Te ostatnie 3 to czynniki etiologiczne o Stanw zapalnych narzdw moczowo-pciowych o Zakae drg oddechowych noworodkw o Zapalenia staww o Bezpodnoci

Przedstawiciele rodzaju Mycoplasma na podoach staych tworz kolonie okrelane jako sadzone jajka jasna strefa otacza wyrane ciemne centrum Kolonie ureoplazm s znacznie drobniejsze, ziarniste, bez typowego obrazu sadzonego jajka o Do u atwienia ich obserwacji pod mikroskopem stosuje si dodawanie do podoa zwizkw manganu, ktre nadaj koloniom barw brzow Metody diagnostyczne o Do badania pobiera si: najczciej wymazy z drg moczowo-pciowych gboki wymaz krtaniowy pobierany przypadku podejrzenia mykoplazmowego zapalenia p uc, aspiraty z tchawicy pyn stawowy o Metody Hodowla drobnoustrojw na podoach staych i pynnych Okrelenie miana swoistych przeciwcia Okrelenie wraliwoci na antybiotyki wyizolowanych szczepw

-4-