Copyright by $ta

BAKTERIE GRAM - UJEMNE

1) Ziarenkowce gram-ujemne

I.

Neisseria

II.

1. 2. 1. 2.

Neisseria gonorrhoeae (rzeczka) Neisseria meningitidis (zapalenie opon mzgowo-rdzeniowych, sepsa) Moraxella catarrhalis Moraxella lacunata

Moraxella

2)

Enterobacteriaceae

a. b. c. d. e. f. g. h. A. B. C. d. e. F.

Salmonella Shigella (czerwonka bakteryjna) Escherichia coli Yersinia pestis Yersinia enterocolitica i yersinia pseudotuberculosis Klebsiella Proteus Seratia

3) Paeczki gram-ujemne
Acinetobacter Pseudomonas aeruginosa Vibrio cholerae (przecinkowiec cholery) Vibrio parahaemolyticus Vibrio vulnificus Haemophilus

4)

G. H. I. J. K.

i. ii. iii.

Haemophilus influenzae Haemophilus ducreyi Haemophilis aegyptius

Campylobacter Helicobacter pylori Legionella (choroba legionistw) Brucela (bruceloza, choroba Banga) Bordatella

Bacteroides, Porphyromonas, Prevotella, Fusobacterium

N e i s s e r i a
Neisseria gonorrhoeae (rzeczka)
Gonokoki to Gram-ujemne ziarenkowce w ksztacie ziarenek kawy, zazwyczaj wystpujce parami Determinanty patogennoci gonokokw: o Fimbrie adhezyjne na powierzchni komrek oraz biako Opa b ony zewntrznej s odpowiedzialne za adhezj do komrek drg moczowo-pciowych. Opa steruje take procesem inwazji poprzez endocytoz. o Obrona przeciw granulocytom opiera si na porynie Por w bonie zewntrznej, blokujcej fuzj fagosomu z lizosomom, co umoliwia bakteriom przeycie i namnaania si w granulocycie. o Lipooligosacharyd (LOS) w bonie zewntrznej odpowiada za oporno na dziaanie dopeniacza o Proteaza IgA1 wytwarzana przez gonokoki rozkada wydzielnicze przeciwciaa w luzwce. o Beta-laktamaza oraz czasem penicylinaza -1-

 Copyright by $ta

Patogeneza i obraz kliniczny o Rzeczka jest chorob przenoszon drog pciow . Patogeny penetruj luzwki drg moczowopciowych, wywouj c lokalne ropne infekcje. U mczyzn moe doj do zajcia gruczou krokowego i najdrza, U mczyzn gwnie zapalenie cewki moczowej, ktre charakteryzuje si samoistnym wyciekiem obfitej, ropnej wydzieliny z cewki i zaburzeniem oddawania moczu za u kobiet gonokoki mog powodowa zapalenie jajowodw, jajnikw lub nawet zapalenie otrzewnej. U Kobiet gwnie zapalenie szyjki macicy, czego konsekwencj s zaburzenia oddawania moczu wraz z bolesnymi stosunkami pciowymi o o o Gonokoki na spojwkach mog wywoywa ropne zapalenie, obserwowane zw aszcza u noworodkw (do zakaenia dochodzi podczas przechodzeni podu przez kana rodny. Mog take infekowa bony luzowe odbytu lub jamy nosowo-gardowej (zwykle nastpstwo stosunkw analnych i oralnych) Rozprzestrzeniajce si drog krwi gonokoki mog ponadto powodowa zapalenia staww lub nawet zapalenie wsierdzia

Rozpoznawanie o Wykrywanie patogenw za pomoc barwienia bkitem metylenowym i metod Grama oraz posiew o Gonokoki s wraliwe na warunki hodowli i dlatego materia zaraz po otrzymaniu musi zosta posiany na agar czekoladowy Thayera-Martina z antybiotykami dodanymi w celu eliminacji flory towarzyszcej o Bezporednie wykrywanie bakterii w ropie i prbkach wydzielin jest moliwe przy zastosowaniu testu enzymatycznej immunoadsorpcji lub poszukiwaniu specyficznych dla gonokokw sekwencji DNA kodujcych rRNA za pomoc sond molekularnych Epidemiologia o N. gonorrhoeae jest gwnie przekazywana z czowieka na czowieka przez stosunki pciowe. Moe te by przekazana z matki na dziecko podczas porodu. Rzadko szerzy si przez przedmioty (np. brudne rczniki) o Poniewa zakaenia rzeczkowe s czsto bezobjawowe (90% przypadkw u kobiet i 40% u mczyzn i nie rozpoznawane, rozprzestrzenianie choroby jest uatwione) wr

Neisseria meningitidis (zapalenie opon mzgowo-rdzeniowych, sepsa)

Meningokoki to Gram-ujemne, czsto pleomorficzne ziarenka w ksztacie kawy S nieruchome i posiadaj polisacharydow otoczk Wzrost meningokokw wymaga podoy zawierajcych krew To jedna z najbardziej zjadliwych bakterii chorobotwrczych dla czowieka Struktura antygenowa o Serogrupy A, B, C, D itd. (cznie jest ich 12) o Rozrniane s na podstawie skadu otoczki o Epidemie s powodowane gwnie przez szczepy z serogrupy A, czasami przez B, duo rzadziej przez szczepy C o Serogrupy dziel si na serotypy na podstawie rnic w antygenach biakowych Czynniki determinujce chorobotwrczo: o o o Czynnik przylegania fimbrie Polisacharydowa otoczka ma wasnoci antyfagocytarne Lipopolisacharyd (LPS, endotoksyna) wskaniki aktywnoci biologicznej pokazuj, e endotoksyna N. meningitidis jest dziesi razy bardziej aktywna ni wikszo endotoksyn innych bakterii Proteazy IgA

Patogeneza o Meningokoki to pasoyty nosogardzieli o Okoo 5-10% populacji jest nosicielem tych bakterii

-2-

 Copyright by $ta

Jeli zjadliwe meningokoki skolonizuj luzwk nosogardzieli u gospodarza z niedoborem przeciwcia, moliwa staje si inwazja luzwki drog endocytozy rozprzestrzenia si drog krwi i dosiga opon mzgowo-rdzeniowych tam si rozmnaaj powoduj zapalenie OUN jest niew tpliwie preferowanym miejscem wtrnej infekcji, chocia w drodze krwiopochodnego rozsiewu patogeny mog infekowa puca, wsierdzie i due stawy Pocztek zapalenia opon mzgowo-rdzeniowych jest zazwyczaj nagy, po okresie wylgania 2 lub 3 dni, z silnym blem gowy, gorczk, sztywnoci karku i zym samopoczuciem. Czasami rozwija si powana sepsa krwotoczna (zesp Waterhousea-Friedrichsena) Objawy zapalenia opon mzgowo rdzeniowych Bl gowy o duym nasileniu, gorczka i sztywno karku, ze samopoczucie Wymioty Objawy neurologiczne (np. poraenie nerww czaszkowych) Ble miniowe i stawowe Zaburzenia stanu psychicznego i piczka Ostra posocznica meningokokowi To uoglnione zakaenie prowadzce do wstrzsu septycznego, wystpienia wybroczyn lub krwotocznych zmian skry, rozsianego wykrzepianie wewntrznaczyniowego (DIC) i mierci po 8-12 godzinach od pocztkowych objaww Pocztkowe objawy to rowawa wysypka, ktra stopniowo ciemnieje i przyjmuje charakter krwotoczny o Zaczerwienienie skry o Martwica o Zgorzel palcw Hipotensja, uszkodzenie wielonarzdowe wstrzs septyczny rozwijaj si szybko na skutek uwalniania endotoksyny o Narzdy wewntrzne s uszkadzane w rnoraki sposb, np. przez krwotok i niedotlenienie o Zesp Waterhousea-Friderichssena To piorunujca posocznica meningokokowi o szybkim rozwoju Charakteryzuje si zapaleniem minia sercowego i obustronnym, krwotocznym zniszczeniem nadnerczy

Diagnostyka o Wymaga wykrycia patogenu w pynie mzgowo-rdzeniowym bd krwi przy uyciu mikroskopii i hodowli. o Do bezporedniego wykrywania antygenw w pynie mzgowo-rdzeniowym mona zastosowa aglutynacj lateksow lub koaglutacj testy su do szybkiej diagnostyki o Do hodowli stosowane sa podoa: agar czekoladowy, podoe Thayer-Martina o Preparat bezporedni, odczyn immunofluorescencyjny (typowanie serologiczne) o Silnie oksydazo dodatnie o Rozkad w glowodanw: N.gonorrhoeae fermentuje tylko glukoz, N.meningitidis glukoze i maltoz Epidemiologia o Zakaenie meningokokowi s czstsze zim i wiosn. o Przenoszenie odbywa si drog kropelkow. o Ludzie s jedynym rezerwuarem patogenu o rdem infekcji s zarwno nosiciele, jak i chorzy o miertelno siga 85%, jeli choroba nie jest leczona, ale spada poni ej 1% jeli leczenie zacznie si odpowiednio wczeniej

M o r a x e l l a

Moraxella catarrhalis
Stanowi skadnik flory fizjologicznej grnych drg oddechowych -3-

 Copyright by $ta

Moe by odpowiedzialna za: o zapalenie puc o zaostrzenie przewlekego zapalenia oskrzeli o zapalenie ucha rodkowego i zatok Okoo 90% wszystkich szczepw wytwarza tzw. penicylinazy BRO, dlatego jest Konieczna terapia antybiotykiem -laktamowym opornym na penicylinazy

Moraxella lacunata
Moe wywoywa zapalenie spojwek i rogwki wr

E n t e r o b a c t e r i a c e a e
ich rodowiskiem naturalnym jest przewd pokarmowy ludzi i zwierzt system taksonomiczny stosowany dla Enterobacteriaceae oparty jest o rne wzorce procesw metabolicznych. Jedn z wanych cech jest zdolno do rozkadu laktozy (zalena od operonu lac). o W sk ad tego operonu wchodz geny: lacZ (koduje -galaktozydaz), lacY (koduje permeaz galaktozydw) i lac A (koduje transacetylaz) laktozo-dodatnie Enterobacteriaceae s traktowane razem jako bakterie typu coli, natomiast Salmonella i wikszo Shigella jest laktozo-ujemna Budowa o To krtkie paeczki z zaokrglonymi kocami o Wiele posiada perytrychalne urzsienie o To szybko rosnce wzgldne beztlenowce o rednio czas generacji in vitro wynosi 20-30 minut o Agar MacConkeya jest wanym podoem wybirczo-rnicujcym pozwala na wzrost tylko Gram-ujemnym paeczkom i pokazuje zdolno do rozkadu laktozy o Budowa antygenowa Antygen somatyczny O (cz LPS) ciepostay, przeciwciaa IgM Antygen rzskowy H (biako flagellina) ciepochwiejny, przeciwciaa IgG Antygen otoczkowy K (polisacharyd), ciepochwiejny Determinanty patogennoci o fimbrie adhezyjne, antygeny czynnikw kolonizacji (CFA) o biaka w bonie zewntrznej (inwazyny) pozwalajce na zaatakowanie komrki docelowej o Egzotoksyny Enterotoksyny zaburzajce normalne funkcjonowanie enterocytw, stymuluj cyklaz adenylanow lub guanylanow - wzrasta produkcja cAMP w rezultacie dochodzi do utraty duej iloci wody i elektrolitw Cytotoksyny wywieraj ce bezporedni efekt toksyczny na komrki (enterocyty, komrki rdbonka) o Endotoksyna Toksyczny efekt lipidu A wchodzcego w skad LPS o Oporno na dopeniacz o Oporno na fagocytoz o Gromadzenie Fe2+ Przedstawiciele o Escherichia (Escherichia coli) o Salmonella (Salmonella enterica) o Shigella (Shigella sonnei, Shigella flexneri ) o Yersinia (Yersinia pestis, Yersinia tuberculosis, Yersinia enterocolitica) o Klebsiella (Klebsiella pneumoniae, Klebsiella oxytoca) -4-

 Copyright by $ta

o o o o o

Enterobacter (Enterobacter aerogenes, Enterobacter cloace) Citrobacter (Citrobacter freundii) Proteus (Proteus mirabilis, Proteus vulgaris) Morganella (Morganella morganii) Serratia, (Serratia marcescens)

Cechy wsplne o Najbardziej powszechne mikroorganizmy w materiaach klinicznych o Bakterie jelitowe (flora normalna lub patogenna) o Nie wytwarzaj przetrwalnikw o Wytwarzanie otoczek niektre szczepy o Wzgldnie beztlenowe lub tlenowe o Ruchliwe - w wikszoci (okoorzsne) o Katalazo dodatnie i oksydazo ujemne o Fermentuj glukoz i inne w glowodany o Redukuj azotany o Skomplikowana budowa antygenowa o Wytwarzanie bakteriocyn Cechy rnicujce o Ruch (nieruchome: Shigella, Klebsiella) o Fermentacja kwana MR (Escherichia, Shigella, Salmonella, Citrobacter, Proteus) o Fermentacja laktozy (dodatnia:Escherichia, Citrobacter, Enterobacter, Klebsiella) o Wytwarzanie H2S (Salmonella, Citrobacter) o Wytwarzanie ureazy (Proteus) o Wytwarzanie indolu (Escherichia, Proteus) o Oporno na KCN (Enterobacter, Citrobacter,Serratia, Klebsiella, Proteus) o Wzrost na podou SS (Shigella, Salmonella)

wr

Salmonella
Wszystkie bakterie Salmonella s zaliczane do jednego gatunku Salmonella enterica z 7 podgatunkami. Prawie wszystkie ludzkie patogeny nale do S. enterica subsp. enterica. Bakterie Salmonella dalej s klasyfikowane na podstawie ich antygenw O i H (do ich klasyfikacji suy schemat Kauffmana-Whitea) do ponad 2000 serowarw (w przypadku Salmonella stosuje si obecnie termin serowar, a nie serotyp), ktre niepoprawnie nazywane s jak gatunki. Bakterie Salmonella dzieli si na durowe i jelitowe w zalenoci od istotnych objaww klinicznych i epidemiologii Salmonellozy durowe (S.typhi i S.paratyphi) o o o o o o Patogen przycza si do komrek jelita czczego (komrek M). Inwazja dokonuje si poprzez endocytoz, transfer i egzocytoz Nastpnie dochodzi do fagocytozy przez makrofagi w podsurowicwce i translokacji bakterii do krezkowych w zw chonnych. Pniej bakterie namnaaj si i rozsiewaj limfo- i hematogenie Powstaj wtrne ogniska w ledzionie, w trobie, szpiku kostnym, drogach ciowych, skrze (wysypka) i kpkach Peyera Objawy Choroba zaczyna si gorczk rosnc w cigu pierwszego tygodnia do 39/40/41C; Dalsze objawy: stupor, leukopenia, bradykardia, powikszenie ledziony, wysypka na brzuchu, w trzecim tygodniu pocztek biegunki, czasami z krwawieniem z powodu owrzodze kpek Peyera

Salmonellozy jelitowe (S.enteritidis) o o o o Patogen przycza si do komrek jelita krtego i okrnicy Inwazja komrki indukowana przez inwazyny na powierzchni bakterii Salmonella moe przetrwa w komrkach nabonkowych i by moe w makrofagach Potem dochodzi do produkcji enterotoksyny i miejscowego stanu zapalnego

-5-

 Copyright by $ta

o o o

Choroba zaczyna si zwykle nagle biegunk i wymiotami, czasem poczonymi z wysok gorczk Objawy ustpuj w cigu kilku dni bez specjalnego leczenia W przypadku masywnej biegunki mona zaobserwowa objawy wynikajce z utraty wody i elektrolitw

Epidemiologia o Wi kszo zakae poprzez jedzenie skontaminowanych produktw ywnociowych (drb, jajka, produkty mleczne) o Zakaenia droga fekalno-oraln (dzieci) o Masowe zachorowania osb spoywajcych ten sam pokarm (S.enteritidis) o Krtki okres wylgania i trwania choroby o S.typhi i S.paratyphi to cise patogeny ludzkie, przenoszone pomidzy osobami o Zasig oglnowiatowy, dotyczce gwnie miesicy letnich Diagnostyka Salmonelli o Krew badana w kierunku odczynu serologicznego i na posiew, ka w celu identyfikacji bakterii o Ruchliwe paeczki, tlenowe o Nie fermentuj laktozy o Produkuj siarkowodr, rozkadaj malonian o Wytwarzaj gaz podczas fermentacji wglowodanw o Rosn na podou SS (z tiosiarczanem sodowym) o Antygeny somatyczny O, rzskowy H, zewntrzny V (odpowiada otoczkowemu K); w handlu dostpne zestawy do szybkiej identyfikacji antygenw (grupy serologiczne A,B,C,D)

wr

Shigella (czerwonka bakteryjna)

Rodzaj Shigella obejmuje 4 gatunki: o S. dysenteriae o S. flexneri o S. boydii o S. sonnei Paeczki Shigella s nieruchome i dlatego nie posiadaj antygenw rzskowych (H) Patogeneza: o Shigella s patogenne tylko dla ludzi o Komrki bakteryjne dostaj si do organizmu po ich spoyciu o Shigella docieraj do kocowego odcinka jelita krtego i okrnicy (tak jak salmonellozy jelitowe J), gdzie wychwytywane przez komrki M umiejscowione w bonie luzowej w bezporednim ssiedztwie makrofagw o Nastpnie s fagocytowane przez makrofagi o Bakterie doprowadzaj jednak do lizy fagosomu i aktywnie indukuj apoptoz makrofaga o Po opuszczeniu martwych makrofagw komrki bakteryjne s wychwytywane przez enterocyty od wewntrznej strony luzwki (transport wsteczny) o Ssiednie enterocyty s atakowane przez bakterie pochodzce z zajtych komrek o W enterocytach patogeny dziel si, prowadzc do mierci komrki o Shigella dysenteriae wytwarza shigatoksyn prototyp rodziny toksyn shigapodobnych (lub werocytotoksyn), ktre wystpuj u niektrych innych Enterobacteriaceae Toksyna hamuje biosyntez biaka w komrkach eukariotycznych poprzez przecinanie 23S rRNA w okrelonym miejscu Shigatoksyna odpowiada za uszkodzenie nabonka okrnicy, ma biegunk jelitow z wodnistymi stolcami i (rzadziej) za zesp hemolityczno-mocznicowy.

Obraz kliniczny o Po okresie wylgania (2-5 dn) choroba objawia si obfita wodnist biegunk (ma biegunk jelitow ). Pniej w stolcu pojawia si luz, ropa i krew. W dalszym przebiegu choroby obserwuje si skurcze jelit, bl przy oddawaniu stolca i gorczk o Do powika nale: masywny krwotok z jelita i perforacja z zwapnieniem otrzewnej. -6-

 Copyright by $ta

Te powane skutki s powodowane gwnie przez S. dysenteriae, podczas gdy S. sonnei powoduje zwykle jedynie biegunk.

Epidemiologia o rdem zakaenia jest zawsze czowiek, najczciej s to zakaone osoby, w ktrych stolcu wystpuj patogeny do 6 tygodni od ustpienia choroby. o Przenoszone poprzez rce (zanieczyszczone odchodami) lub porednie poprzez ywno, wod i muchy o Ludzie s jedynym rezerwuarem tych bakterii o Relatywnie mao komrek bakteryjnych potrzeba do zakaenia, toleruj kwasowo. o Zachorowania na czerwonk obecnie rzadkie, dotycz gwnie dzieci Diagnostyka o Materiaem diagnostycznym jest ka i wymazy odbytnicze o Bezrzsne, nieruchliwe, tlenowe o Nie fermentuj laktozy o Mao aktywne biochemicznie, nie wytwarzaj H2S o Rosn na podou SS w postaci przejrzystych, gadkich kolonii

wr

ESCHERICHIA

COLI

rodowiskiem naturalnym E. coli jest przewd pokarmowy ludzi i zwierzt To Gram-ujemne, proste paeczki urzsione perytrychalnie Szybko rozkadaj laktoz W skad struktury antygenowej wchodz antygeny O, K i H Charakterystyczne czynniki wirulencji o Enterotoksyny (LT-I, LT-II, ST, verotoksyna) o Antygeny czynnika kolonizacyjnego (colonisation factor antigens) : CFA/I, CFA/II, CFA/III o Hemolizyny o Fimbrie typu AFA I i AFA II (uatwiaj adherencj) o Fimbrie typu Dr o Pili P o Typ 1 pili o Antygen K1 (otoczkowy) o Biako Ipa (invasion plasmid antigen) Patogeneza i obraz kliniczny infekcji pozajelitowych o Pozajelitowe zakaenia wynikaj z relokacji bakterii z miejsc fizjologicznego bytowania do miejsc, gdzie nie powinny wystpowa, ale gdzie maj dobre warunki do wzrostu Zakaenia ukadu moczowego Cewka moczowa, pcherz, miedniczki nerkowe, nerki E. coli wywouje 70-80% przypadkw ostrych zakae i 40-50% zakae przewlekych Sepsa E. coli powoduje okoo 15% przypadkw seps szpitalnych (S. aureus 20%) Sepsa E. coli jest czsto powodowana przez patowar SEPEC, ktry wykazuje oporno na surowic

Inne zakaenia Zakaenia ran Zakaenia pcherzyka i drg ciowych Zapalenie wyrostka robaczkowego Zapalenie otrzewnej Zapalenie opon mzgowo-rdzeniowych i wczeniakw i noworodkw i u starszych

Patogeneza i obraz kliniczny infekcji jelitowych

-7-

 Copyright by $ta

E. coli powoduj e zakaenia jelit s obecnie klasyfikowane do 5 patowarw z odrbn patogenez i obrazem klinicznym Enteropatogenne E. coli (EPEC) EPEC przycza si do komrek luzwki jelita cienkiego za pomoc czynnika adhezji EPEC i nastpnie wprowadza do enterocytw toksyczne produkty za pomoc systemu sekrecji III typu. Powoduj biegunki u dzieci Enterotoksyczne E. coli (ETEC) Produkuj ciepochwiejn enterotoksyn LT i ciepostae toksyny STa i STb LT stymuluje aktywno cyklazy adenylanowej STa stymuluje aktywno cyklazy guanylowej Patogenno ETEC jest take zwizana ze specyficznymi fimbriami, tzw. czynnikami kolonizacji (CFA), ktre pozwalaj tym bakteriom przyczy si do komrek nabonkowych jelita cienkiego i chroni je przed szybkim usuniciem wskutek perystaltyki Objawy kliniczne: o Wodnista, nasilona biegunka Enteroinwazyjne E. coli (EIEC) Mog penetrowa luzwk okrnicy powodujc wrzodziej ce zmiany zapalne Objawy podobne jak w czerwonce bakteryjnej Enterokrwotoczne E. coli (EHEC) Bakterie te s czynnikiem etiologicznym krwotocznego zapalenia okrnicy i zespou hemolityczno-mocznicowego (HUS) EHEC posiadaj specyficzne fimbrie suce do adhezji do enterocytw Ponadto mog produkowa cytotoksyny (toksyny shigapodobne lub werocytotoksyny) Enteroagregacyjne E. coli (EAggEC) Wywouj wodnist biegunk u niemowlt i maych dzieci Adhezja do enterocytw za pomoc specyficznych fimbrii adhezyjnych Produkuj toksyn identyczn z ST u ETEC

Epidemiologia o Przeniesienie zakae jelitowych jest zwykle porednie poprzez poywienie i wod o 50% biegunki podrnych jest powodowane przez E.coli wr

YERSINIA

PESTIS

To nieurzsiona, krtka Gram-ujemna paeczka z otoczk Czynniki wirulencji o Antygeny F1 (glikoproteina) i V/W (otoczkowy) o Biaka bony zewnetrznej Yops (Yersinia outer proteins) o Koagulaza o Fibrynolizyna o Pestycyny Czsto barwi si dwubiegunowo Duma to przede wszystkim choroba gryzoni (szczury) Patogen przedostaje si poprzez zranion skr stamtd bakterie docieraj do okolicznych w zw chonnych, gdzie si namnaaj w cigu 2-5 dni po zakaeniu pojawiaj si krwotocznie zmienione, niebieskie, powikszone w zy chonne (dymienice, bubo) Ponad 90% przypadkw przebiega w formie dymieniczej

-8-

 Copyright by $ta

U 50-90% nieleczonych chorych bakterie dostaj si do krwioobiegu, powoduj c seps, i mog zajmowa dowolne narzdy Rozsiew do krenia pucnego prowadzi do wtrnej dumy pucnej z wydzielaniem krwistej, bogatej w bakterie, bardzo zakanej plwociny kontakt drog kropelkow z takimi pacjentami moe prowadzi do pierwotnej dumy pucnej miertelno tej formy, w przypadku gdy nie jest leczona, wynosi prawie 100% wr

YERSINIA

ENTEROCOLITICA I YERSINIA PSEUDOTUBERCULOSIS

Powoduj gwnie zakaenia u zwierzt domowych i dzikich Y. enterocolitica odpowiada za okoo 1% przypadkw ostrego zapalenia jelit w Europie To pleomorficzne, krtkie paeczki z perytrychalnym urzsieniem Posiadaj odpowiednie polipeptydy odpowiadajce za adhezj do komrek, oporno na fagocytoz i na dopeniacz oraz za cytotoksyczno/ Yersinia posiadaj take chromosomalne geny zjadliwoci, np. inwazyny, enterotoksyny, i system wychwytu elaza Yersinia zazwyczaj s spoywane z poywieniem bakterie przedostaj si do jelit, penetruj luzwk i s przez makrofagi przenoszone do krezkowych w zw chonnych Zakaenia wystpuj w nastpujcych postaciach klinicznych: o Jersinioz jelitowych Dominujcy objaw to zapalenie jelit z zapaleniem krezkowych w zw chonnych Inne formy jelitowe to rzekome zapalenie wyrostka robaczkowego u modziey i dzieci oraz zapalenie jelita krtego (rzekoma choroba Cohna) i okrnicy u dorosych Jersinioz pozajelitowych Infekcje te stanowi okoo 20% przypadkw, zazwyczaj u dorosych Sepsa, limfadenopatia, rzadziej zapalenie w troby i inne zakaenia (opucnej, wsierdzia, koci i szpiku, pcherzyka ciowego, ropnie) U okoo 20% pacjentw z ostr jersinioz obserwuje si po 1-6 tygodniach od pocztku objaww jelitowych reaktywne zapalenie staww i rumie guzowaty.

Diagnostyka Yersinia: Materia badany: krew, ropa, tre w zw chonnych, ka Wzgldnie beztlenowe Barwi si bipolarnie Katalazododatnie Nie fermentuj laktozy, nie wytwarzaj indolu, siarkowodoru, acetoiny Rosn na podou McConkeya w temp 22-29oC do 72h. Typowanie serologiczne, typowanie bakteriofagowe wr

KLEBSIELLA
Czynniki determinujce chorobotwrczo o Otoczka najwaniejszym czynnikiem zjadliwoci Klebsiella jest luzowa otoczka o antyfagocytarnych waciwociach o Wiele szczepw Klebsiella cechuje si du opornoci na wikszo antybiotykw o Niektre szczepy zawieraj plazmidy kodujce toksyny podobne do ciepochwiejnej (LT) i ciepostaej (ST) toksyny Escherichia coli Fermentuje laktoz na podou MacConkeya Klebsiella pneumoniae, K. oxytoca o Laktozo-dodatnie, nieruchome, wiele szczepw ma otoczki polisacharydowe o Powoduj koo 10% zakae szpitalnych -9-

 Copyright by $ta

o o

Wywouj u predysponowanych osb tzw. zapalenie puc Friedlandera szczeglnie na podoy przewlekych schorze p uc Zakaenia ukadu moczowego, posocznica, epidemiczna biegunka u noworodkw

Klebsiella ozaenae o Czynnik etiologiczny ozeny (atrofia luzwki nosa) Klebsiella rhinoscleromatis o Czynnik etiologiczny twardzieli nosa (ziarniniak nosa i gard a)

wr

PROTEUS
Proteus mirabilis, Proteus vulgaris o Laktozo-ujemne, bardzo ruchliwe, poruszaj si po powierzchni podoa (pezanie) o Wydzielaj deaminaz fenyloalaninow umoliwia to odrnienie ich Enterobacteriacae o Maj antygeny O, H, K o Objawy kliniczne: Zakaenia ukadu moczowego Odpowiednie szczepy wytwarzaj ureaz uwalnianie amoniaku zwikszenie pH moczu alkalizacja moczu obnia rozpuszczalno wapnia, stwarzaj c warunku sprzyjajce odkadaniu si soli wapnia i magnezu tworzenie si kamieni nerkowych Zakaenia ran Posocznica Cechy diagnostyczne o Cechy diagnostyczne: wytwarzanie siarkowodoru, ureazy, acetoiny, oporno dezaminacja fenyloalaniny, pezajcy wzrost, ruchliwo, charakterystyczny zapach wr na KCN,

od

innych

SERATI A
Serratia marcescens o Laktozo-dodatnie o Ruchliwe o Czsto wielolekooporne o Niektre szczepy w temp 20C wytwarzaj czerwony barwnik (prodigiozyn) U pacjentw hospitalizowanych, drobnoustroje te mog wywoywa zakaenia szpitalne ran operacyjnych, drg moczowych, ukadu oddechowego lub powane, uoglnione zakaenia z posocznic wcznie wr

A c i n e t o b a c t e r
U osb z osabion odpornoci A. baumannii. A. calcoaceticus i inne gatunki mog powodowa zakaenia szpitalne: o zakaenia ukadu moczowego o zapalenia puc o zakaenia miejsca operowanego - 10 -

 Copyright by $ta

seps

Szpitalne szczepy tych gatunkw, czsto s oporne na wiele antybiotykw i dlatego leczenie takich infekcji moe by trudne.

P s e u d o m o n a s

a e r u g i n o s a

To krtkie, zaokrglone paeczki, z jedn lub kilkoma rzskami na biegunie Posiada bon zewntrzn, bdc czci ciany komrkowej o Budowa tej bony jest odpowiedzialna za naturaln odporno bakterii na wiele antybiotykw Patogeneza o P. aeruginosa zazwyczaj wnika do tkanek przez uszkodzenia Przylega do komrek za porednictwem swoistych fimbrii adhezyjnych Najwaniejszym czynnikiem wirulencyjnym jest egzotoksyna A, ktra blokuje translacj biaek poprzez inaktywacj czynnika elongacyjnego eEF2 Egzoenzym S inaktywuje biaka cytoszkieletu oraz biaka wice GTP w komrkach eukariotycznych. Cytotoksyna uszkadza komrki w wyniku tworzenia transbonowych porw Rne metaloproteazy hydrolizuj elastyn, kolagen lub laminin. Otoczka Pilie LPS Fosfolipaza C o Czynnikami predysponujcymi do manifestujcych si klinicznie zakae s niedobory odpornoci nieswoistej i swoistej Najczstszymi postaciami zakae s: Zapalenie puc u pacjentw z mukowiscydoz oraz sztucznie wentylowanych (w miejscach wilgotnych (przy rurce tracheotomijnej, cewnikach) Zakaenia ran oparzeniowych Zakaenia miejsca operowanego Przewleke odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie wsierdzia u narkomanw Posocznica Zoliwe zapalenie ucha zewntrznego (ucho pywaka) Zakaenia oka , zapalenie rogwki (niewaciwie odkaane soczewki kontaktowe) To czsta przyczyna zakae szpitalnych Epidemiologia Wszechobecny w wikszoci wilgotnych rodowisk, w szpitalach: kwiaty, krany, toalety, respiratory, urzdzenia do dializ Moe czasowo kolonizowa ukad pokarmowy i oddechowy szczeglnie pacjentw leczonych antybiotykami o szerokim spektrum dziaania lub hospitalizowanych przez duszy okres Spora oporno antybiotykowa Diagnostyka Materia: ropa, ka , wymazy z nosa, garda, skry, pochwy, ran. Dobrze ronie na agarze krwawym, wzrost luzowaty, wydziela zapach jaminu (trjmetyloamina), produkuje fluorescencyjne pigmenty. Okrela si aktywno proteolityczn: zjadliwe szczepy rozkadaj 5-7ug biaka na mg suchej masy.

wr

- 11 -

 Copyright by $ta

V i b r i o

c h o l e r a e

( p r z e c i n k o w i e c

c h o l e r y )

Gram-ujemne paeczki, zwykle lekko zagite (przecinkoksztatne) z monotrychalnym urzsieniem Czynniki chorobotwrczoci:

Czynnik wirulencji Toksyna cholery Wi Proteaza hemmaglutynacyjna Neuraminidaza Mucynaza

Efekt biologiczny Hipersekrecja elektrolitw i wody Adherencja do komrek mukosalnych Indukuje zapalenie jelita i degradacj tight-junctions Zwiekszenie receptorw toksyny Rozkad glikoproteinowej osony komrek jelitowych

Toksyna cholery o Odpowiada za kliniczne objawy choroby o Indukuje wydzielanie przez enterocyty elektrolitw, przez co nastpuje rwnie bierna utrata wody o Toksyna naley do grupy toksyn AB Podjednostka B czy si z receptorami enterocytu, podjednostka toksyny A indukuje cige wytwarzanie duych iloci cAMP przez cyklaz adenylanow cAMP jako wtrny przekanik aktywuje kinaz biakow A, ktra z kolei aktywuje specjalne biaka komrki odpowiedzialne za sekrecj elektrolitw Zakaenie jest wynikiem spoycia patogenu. Dawka zakana musi by dua, poniewa wiele przecinkowcw jest zabijanych przez kwas solny w soku odkowym Przecinkowce s zdolne do kolonizacji luzwki proksymalnej czci jelita cienkiego za pomoc TCP i wytwarzania toksyny. Patogeny nie atakuj luzwki. Okres wylgania to 2-5 dni Obraz kliniczny charakteryzuje obfita wodnista biegunka i wymioty. Objto wydalanych pynw moe siga dziennie nawet 20l. Dalsze objawy: hipotensja, tachykardia, anuria i hipotermia s nastpstwem odwodnienia miertelno w nieleczonych przypadkach wynosi 50% Epidemiologia o Jedynym rdem infekcji jest czowiek. o Zakaone osoby wydalaj w szczeglnoci du liczb patogenw. Take rekonwalescenci mog wydala V. cholerae przez tygodnie a nawet miesice od zaniku objaww. o Przenoszenie odbywa si zazwyczaj poprzez poywienie a szczeglnie wod pitn. wr

VIBRIO

P ARAH AE M O LY TI C US

Halofilny gatunek wystpuj cy w ciepych i pytkich wodach oceanicznych oraz sonawych wodach rdldowych Powoduje zapalenie odka i jelit Jest przenoszony na ludzi z poywieniem

VIBRIO

VULNIFICUS

To inny wody mikroorganizm wywoujcy bardzo nieliczne zakaenia septyczne, gwnie u pacjentw z immunosupresj wr

- 12 -

 Copyright by $ta

H a e m o p h i l u s
Diagnostyka: Materia: krew, pyn mzgowo-rdzeniowy, wymazy z gard a, z pochwy, bronchoskopia Mae paeczki, nieruchome, potrzebuj do wzrostu czynnikw X (ciepostaa hemina) i V (koenzym NAD nukleotyd dwufosfopirydyny) oba s w komrkach krwi Posiew na agar czekoladowy W diagnostyce wykorzystuje si zapotrzebowanie na czynniki i zdolno do hemolizy Sze typw serologicznych (a,b,c,d,e,f) na podstawie polisacharydw otoczkowych, szczepy bezotoczkowe nie s typowane.

HAEMOPHILUS

INFLUENZAE

Wymagaj one do wzrostu czynnikw zawartych we krwi (od tego nazwa) To mae, czsto posiadajce otoczk, nieruchome, Gram-ujemne paeczki Jest wzgldnym beztlenowcem i wymaga obecnoci czynnikw X (hemina potrzebna bakteriom do syntezy enzymw zawierajcych hem) i V (NAD lub NADP) w podou o S. aureus wytwarza NAD i nawet wydzielaj ten koenzym do podoa,. To powoduje, e H. influenzae moe rosn w bezporednim ssiedztwie koloni S. aureus (zjawisko satelitaryzmu) Patogeneza i obraz kliniczny o H. influenza jest pasoytem bony luzowej grnych drg oddechowych, ale moe wystpowa u 30-50% zdrowych osb. o Zakaenia czsto spotykane u dzieci od 6 m. Do 4 r. Z powodu niskich poziomw przeciwcia o Lista powodowanych jednostek chorobowych musi rozpoczyna si od zapalenia opon mzgowordzeniowych, poprzez zapalenie nagoni, zapalenie puc, ropniaki, septyczne zapalenie staww, zapalenie koci i szpiku, zapalenie osierdzia, zapalenie tkanki cznej, zapalenie ucha rodkowego, a do zapalenia zatok

wr

HAEMOPHILUS

DUCREYI

Krtka Gram-ujemna nieruchoma paeczka, trudna do hodowli i wymagaj ca specjalnych pod Powoduje wrzd mikki (szankier) tropikaln chorob przenoszon drog pciow Miejsce infekcji prezentuje si jako bolesny, atwo krwawicy wrzd wystpujcy zwykle w obrbie genitaliw wr

HAEMOPHILIS

AEGYPTIUS

Powoduje ropne zapalenie spojwek wystpujce gwnie w pnocnej Afryce W ostatnich latach w Brazylii obserwuje si rosnc liczb przypadkw brazylijskiej gorczki plamistej oglnoustrojowej infekcji powodowanej przez t bakterie wr

- 13 -

 Copyright by $ta

Campylobacter, Helicobacter i Spirillum nale do grupy spiralnych, ruchliwych, mikroaerofilnych bakterii Gramujemnych

C a m p y l o b a c t e r
Rodzaj campylobacter obejmuje liczne gatunki, w rd ktrych C. jejuni (znacznie rzadziej C. coli i C. lari) oraz C. fetus s uwaane za patogeny wywoujce zakaenia u ludzi To wysmuke, spiralne paeczki Poszczeglne komrki mog mie jeden lub kilka skrtw Pojedyncza rzska jest umieszczona na jednym lub obu biegunach Patogeneza i obraz kliniczny o C. jejuni wytwarza enterotoksyn podobn do toksyny STa wytwarzanej przez E. coli oraz liczne cytotoksyny. Wywouje posta zapalenia jelita cienkiego i okrnicy, ktra manifestuje si wodnist, niekiedy krwaw biegunk oraz gorczk C. fetus zosta zidentyfikowany jako patogen w przypadku: Zapalenia wsierdzia Zapalenia opon mzgowo-rdzeniowych, zapalenia otrzewnej, staww, pcherzyka ciowego, jajowodw, i przy posocznicy u pacjentw z obni on odpornoci

Epidemiologia o Campylobacter jejuni naley do jednych z najczstszych na wiecie patogenw wywoujcych zapalnie jelit. o Bakterie te przenosz si ze zwierzt na czowieka za porednictwem pokarmu i wody pitnej. Moliwe jest rwnie przenoszenie zakaenia w rd ludzi w wyniku bezporedniego kontaktu, zwaszcza w przedszkolach i rodzi wr

H e l i c o b a c t e r

p y l o r i

Paeczki Gram-ujemne, ksztatu spiralnego, charakteryzuj ce si loftrychalnym urzsieniem. Wystpuje wycznie u ludzi i jest przenoszony drog fekalno-oraln Czynniki wirulencji: Czynnik wirulencji Ureaza Biako szoku cieplnego HspB Inhibitor kwasowoci Rzski Adhezyny Mucynaza (mukopolisacharydaza) Fosfolipaza Dysmutaza Katalaza Cytotoksyna Dziaanie Neutralizuje kwasy, stymuluje monocyty, stymuluje produkcj cytokin Wzmacnia ekspresj ureazy Blokuje sekrecj kwasw Pozwalaj na penetracj warstwy mukozy i chroni przed wpywem kwanego rodowiska Porednicz w wizaniu do komrek gospodarza Trawi mucyn odkow Trawi mucyn odkow Chroni przed fagocytoz poprzez neutralizacj metabolitw tlenowych Chroni przed fagocytoz Indukuje wakuolizacj w komrkach epitelialnych, stymuluje migracj neutrofili do mukozy

Patogen kolonizuje oraz zakaa bon luzow odka W wyniku zakaenia tkanki odka tym patogenem dochodzi do rozwoju ostrego zapalenia odka, w przebiegu ktrego mog wystpowa, lub nie objawy kliniczne. Potencjalne nastpstwa obejmuj

- 14 -

 Copyright by $ta

o o o o o

agodny, przewleky nieyt odka typu B, ktry moe utrzymywa si przez lata lub nawet dziesitki lat i czsto przebiega bezobjawowo Chorob wrzodow dwunastnicy, czasami rwnie chorob wrzodow odka Przewleke zanikowe zapalenie odka, z ktrego moe si czasami rozwin rak gruczoowy odka Rzadko choniak z limfocytw B bony luzowej odka (typu MALT) Posocznica

Epidemiologia o H. pylori wystpuje na caym wiecie o Oglne zakaenie populacji rozpoczyna si w dzieci stwie i moe sign 100% dorosych na obszarach o niskim poziomie higieny o Przenoszenie zachodzi na drodze fekalno-oralnej Diagnostyka o Materia: wycinki bony luzowej odka o Zakrzywione, mikroaerofilne paeczki, hodowla 5 dni, podoa wzbogacone o Wysoka aktywno ureazy oddechowe testy ureazowe o Testy PCR ( prbki z kau) o Rnice w skadzie kwasw tuszczowych wykorzystywane do rnicowania podtypw technik chromatografii cieczowo-gazowej o Badania serologiczne wr

L e g i o n e l l a

( c h o r o b a

l e g i o n i s t w )

Gatunek Legionella pneumophilia jest odpowiedzialna za wikszo legioneloz u ludzi Paeczki Budowa ciany komrkowej jest typowa dla bakterii Gram-ujemnej, jednak bakterie te trudno barwi si metod Grama o Mona je uwidoczni stosujc metod bezporedniej immunofluorescencji Drobnoustroje te s wzgldnie wewntrzkomrkowymi bakteriami, zdolnymi do przeycia w zwykych komrkach fagocytujcych oraz w makrofagach pcherzykowych. Wykazuj zdolno hamowania fuzji fagosomw z lizosomami. Wytwarzaj rwnie toksyn, ktra blokuje wybuch tlenowy. Opisano dwie postacie kliniczne legionelozy: o Choroba legionistw Wynik wdychania aerozolu zawierajcego patogeny Okres inkubacji wynosi 2 do 10 dni Obraz kliniczny manifestuje si wieloogniskowym niekiedy martwiczym, zapaleniem puc Wystpuje najczciej u pacjentw z pierwotn chorob serca i puc lub w innych przypadkach obnienia odpornoci miertelno >20% Gorczka Pontiak Czas inkubacji 1-2 dni Zakaenie przebiega z gorczk, bez objaww zapalenia puc Zakaenie samoograniczajce si i rzadkie

Epidemiologia o Ocenia si e legionelozy stanowi jedn trzeci wszystkich, wymagaj cych hospitalizacji, przpadkw zapalenia puc o Naturalnym miejscem wystpowania Legionella jest gleba oraz rodowiska wilgotne Diagnostyka o Metody hodowlane agar BCYE (zawiera wycig z drody z w glem aktywowanym) o Odczyn immunofluorescencji bezporedniej do wykazania bakterii w prbkach wydzielin pobranych w czasie bronchoskopii, popuczyn oskrzelowych, bioptatw z puc. wr

- 15 -

 Copyright by $ta

B r u c e l a

( b r u c e l o z a ,

c h o r o b a

B a n g a )

Istotne znacznie kliniczne maja takie gatunki jak: o B. abortus o B. melitensis o B. suis S one czynnikami etiologicznymi typowych zoonoz u zwierzt hodowlanych oraz dziko yjcych Bakterie te mog przenosi si z chorych zwierzt take na ludzi, wywoujc charakterystyczny obraz kliniczny, tzw. gorczk falist, lub chorob Banga To drobne, kokoidalne, Gram-ujemne paeczki pozbawione rzsek Patogeneza i objawy kliniczne o Bruceloza u ludzi jest wynikiem bezporedniego kontaktu z chorymi zwierztami lub zakaenia poredniego w wyniku spoycia zanieczyszczonego pokarmu, szczeglnie niepasteryzowanego mleka i nabiau. o Bakterie wnikaj do organizmu przez bony luzowe grnego odcinka przewodu pokarmowego i drg oddechowych lub uszkodzenia skry o Nastpnie wnikaj do warstwy podsurowiczej lub podskrnej, skd s przenoszone przez mikrofagi lub makrofagi, w ktrych s zdolne do przeycia, do w z w chonnych, co prowadzi do rozwoju zapalenia tych wzw. o Z zajtych w zw chonnych patogeny rozprzestrzeniaj si pocztkowo drog limfogenn, a nastpnie krwionon, docierajc ostatecznie do wtroby, ledzony, szpiku kostnego oraz innych tkanek ukadu siateczkowo-rdbonkowego (RES); w komrkach tych tkanek mog przeywa a nawet namnaa si. o Rozwija si ziarniak typowy dla bakterii wewntrzkomrkowych. o Z ognisk zapalnych Brucela okresowo mog wnika do krwioobiegu, wywouj za kadym razem typowe, wystpuj ce zwykle wieczorem epizody gorczki, ktrej towarzysz dreszcze. Okres inkubacji wynosi od jednego do czterech tygodni. Diagnostyka o Materia: krew o Trudno hodowlane, specjalne podoa Brucella agar, rosn do 3 tygodni o Tlenowe, rozkadaj glukoz o Testy serologiczne wr

B o r d a t e l l a
Obejmuje gatunki B. pertussis, B. parapertussis, B. bronchiseptica oraz inne Mae, kokoidalne, nieruchome paeczki Gram-ujemne Bakterie krztuca s przenoszone drog powietrzno-kropelkow Drobnoustroje s zdolne do wizania si z komrkami nabonka migawkowego oskrzeli Rzadko dokonuj inwazji do komrek nabonka Zakaenie prowadzi do (pod-)nabonkowego procesu zapalnego oraz martwicy Czynniki chorobotwrczoci Bordatella pertussis: o o Czynnika adhezji (hemaglutynina wkienkowa (FHA) i toksyna krztucowa (Ptx) Egzotoksyny Toksyna krztucowa to toksyna AB powoduje wzrost st enia cAMP w komrkach docelowych, z rnymi efektami zalenymi od rodzaju komrki, na ktr dziaa toksyna Inwazyjna cyklaza adenylanowa to toksyna AB, ktra dziaa wraz z toksyn krztucow , podwyszajc poziom cAMP Endotoksyny Cytotoksyna tchawicza powoduje mier urzsionych komrek nabonkowych Lipopolisacharyd stymuluje wytwarzanie cytokin; aktywuje ukad dopeniacza na drodze alternatywnej - 16 -

 Copyright by $ta

Obraz kliniczny o Krztusiec (koklusz) rozwija si po uprzednim okresie inkubacji, wynoszcym 10-14 dni, o Fazy: Faza nieytowa nieswoista, trwa 1-2 tygodnie Faza napadowa trwa 2-3 tygodnie, tutaj wystpuj typowe, konwulsyjne napady kaszlu Faza zdrowienia moe trwa kilka tygodni o Czste powikania, szczeglnie u niemowlt obejmuj wtrne zapalenie puc wywoane przez pneumokoki lub Haemophilus, oraz zapalenie ucha rodkowego o Przebycie zakaenia warunkuje trwa odporno Epidemiologia o Jedynym gospodarzem zarazka jest czowiek o rdem s zakaone osoby w fazie napadowej, ktre podczas kaszlu wydalaj kropelki wydzieliny o Zdrowi nosiciele nie wystpuj wr

B a c t e r o i d e s ,

P o r p h y r o m o n a s , F u s o b a c t e r i u m

P r e v o t e l l a ,

Paeczki Gram-ujemne beztlenowe Bakterie beztlenowe uzyskuj energi z procesw fermentacji, w ktrych powstaje 3-4 czsteczki ATP z jednej czsteczki glukozy Nie maj zdolnoci do detoksyfikacji rodnikw tlenowych powodu braku dysmutazy ponadtlenkowej, peroksydazy i katalazy. Dlatego gin nawet przy krtkim kontakcie z powietrzem Rozpowszechnienie o Wi kszo bakterii beztlenowych ktre bior udzia w zakaeniach mieszanych jest czci prawidowej flory bakteryjnej ludzi o Jama ustna Beztlenowe ziarenkowce dominuj w kieszonce dzisowo-zbowej. Fusobacterium nucleatum i F. necrophorum s izolowane u okoo 50% zdrowych dorosych. Prevotella melaninogenica i P. oralis s izolowane u okoo 40% zdrowych piciolatkw i prawie wszystkich nastolatkw Przewd pokarmowy Gatunki z rodzaju Bacteroides dominuj u dwch trzecich zdrowych dorosych, a u pozostaej jednej trzeciej przewaaj gatunki z rodzaju Bifidobacterium Spord Bacteroides B. thetaiotaomicron i B. vulgaris s najliczniejsze w jelitach B. fragilis jest najbardziej patogenny, lecz stanowi zaledwie niecae 1% beztlenowej floty jelitowej

Pochwa Prawidow flor zdrowej kobiety tworz gwnie gatunki z rodzaju Lactobacillus. Inne pospolite beztlenowce to P. melaninogenica, P disiens i P. bivia Paeczki beztlenowe powoduj okoo jednej trzeciej zakae beztlenowcowych i bywaj czsto izolowane z miejsc zakaenia. Bacteroides fragilis i B. thetaiotaomicron to gatunki najczciej izolowane z ognisk zakae (zwykle umiejscowionych podprzeponowo). B. fragils dominuje w rd bakterii beztlenowych hodowanych z materiaw pobranych z zakae rdbrzusznych (ropnie, zapalenie otrzewne), cho stanowi poni ej 0,5% prawidowej flory bakteryjnej jelita grubego o Czynniki zjadliwoci Gram-ujemnych paeczek o Enzymy - 17 -

 Copyright by $ta

Bacteroides i Fusobacterium wytwarzaj enzymy: kolaganazy, neuraminidazy, DNA-azy, heparynazy, proteazy pozwalaj na miejscow inwazyjno, trawienie zdrowych tkanek i tworzenie ropnia -laktamaz wytwarza 85% izolowanych szczepw B. fragilis i 15% P. melaninogenica, B. Fragilis

Toksyny Endotoksyny wytwarzane przez Bacteroides s mniej aktywne od klasycznych endotoksyn Fusobacterium maj silnie dziaajce endotoksyny Otoczki Bacteroides maj otoczki polisacharydowe uatwiajce powstawanie ropni i zapobiegajce fagocytozie Transformacja sferoplastyczna Fusobacterium czsto przeksztaca si w sferoplasty nie majce ciany komrkowej w tym procesie uwalniane s endotoksyny, ktre mog wywoa wstrzs septyczny

Patogeneza o Uraz zmniejsza ukrwienie, co powoduje obnienie cinienia parcjalnego tlenu i uprzednio stabilnego potencjau elektromotorycznego o Moe nastpi skaenie sporami z zewntrz, niemniej rdem bakterii jest czsto prawidowa flora bakteryjna z powierzchni przylegajcych bon luzowych, takich jak: kieszonka dzisowo-zbowa, przewd pokarmowy lub pochwa o Namnaania Uraz z towarzyszcym skaeniem prowadz do powstania obszaru martwicy niedokrwiennej, w ktrym zaczynaj namnaa si wzgldne beztlenowce. Powoduj one dalsz utrat tlenu pozostajcego jeszcze w obszarze martwicy. Krwinki biae i osocze przemieszczaj si do ogniska zakaenia wzrasta napicie tanek nastpuje dalsze pogorszenie ukrwienia. Na skute tego zawarto tlenu zmniejsza si potencja elektromotoryczny si obni a Warunki te sprzyjaj rozwojowi bardziej wymagaj cych beztlenowcw; powstaje ognisko zakaenia mieszanego o Selekcja acuch procesw patogenetycznych tworz cykl, w ktrym coraz wicej krwinek biaych jest przyciganych do obszaru zakaenia, napicie tkanek nadal wzrasta, prowadzc do tego, e nawet wzgldne beztlenowce nie mog przey i w ognisku zakaenia pozostaj jedynie bakterie bezwzgldnie beztlenowe

Etiologia: o Pierwotny ropie puc Rozwija si zwykle w nastpstwie aspiracji treci pokarmowej rdem zakaenia s najczciej bakterie, ktrych normalnym rodowiskiem jest kieszonka dzi sowa Zakaenia rdbrzusze S zazwyczaj nastpstwem skaenia osabionych tkanek przez fizjologiczn flor jelitow , zwykle na skutek urazu bd operacji Zakaenia w obrbie miednicy maej S zwykle nastpstwem urazu w czasie porodu bd poronienia i skaenia prawidow flor pochwy

Zakaenie bakteriami beztlenowymi powinno si podejrzewa wtedy, gdy rutynowe posiewy w warunkach tlenowych s ujemne, a barwienie metod Grama wykazuje obecno bakterii Bacteroides o Gwnie zapalenie otrzewnej, ropnie wewntrzbrzuszne, ropnie w troby Prevotella o Przewleke zapalenie ucha rodkowego zatok, ropnie okoozbowe, wrzodziejce zapalenie jamy ustnej, zakaenia eskich drg rodnych, ropnie mzgu o Zapalenie puc w wyniku aspiracji, ropnie puc, ropniaki opucnej, ropnie mzgu Porpyromonas - 18 -

 Copyright by $ta

Ropnie okoozbowe, zapalenie jamy ustnej i dzise, zapalenie ozbnej przyczyniaj si rwnie do zakae dolnych drg oddechowych; ropnie mzgu

Fusobacterium o Zakaenia w obrbie jamy ustnej, i twarzy, dolnych rg oddechowych i jamy brzusznej. Angina Plauta-Vincenta

- 19 -