Anglia- od

absolutyzmu do
monarchii
parlamentarnej
 Rozwój terytorialny państwa
► 1603- połączenie unią personalną ze Szkocją
► 1707- zjednoczenie – Zjednoczone Królestwo
Wielkiej Brytanii (lordowie i posłowie
szkoccy w Parlamencie)
► XII- podbój Irlandii; powstania tłumione, np.
ekspedycja Cromwella w 1649 r.); 1689-
totalna dewastacja.
► 1800- formalna unia; (lordowie i posłowie
irlandzcy- anglikanie);
 Uwagi wstępne do ustroju
► Anglia nie posiada konstytucji w sensie
formalnym,
► Do najważniejszych aktów prawnych
wyznaczających kierunek należą:
► Wielka Karta Wolności (1215)
► Petycja Praw (1628)
► Ustawa „Habeas Corpus Act” (1679)
► Bill o Prawach (Deklaracja Praw Narodu
Angielskiego)-1689
► Ustawa sukcesyjna- 1701
 Cechy absolutyzmu
angielskiego
► I.Władcy dynastii
Tudorów
► Henryk VII (1485-
1509)
 Henryk VIII (1509-47)
► 1534- Akt Supremacji
I jego żony
Edward VI (1547-53), Maria
Tudor (1553-58)
PORTRET RODZINNY
Elżbieta I Wielka (1558-1603)
Karol I Stuart (1625-49)
 Karol I
►
 Karol I
Daniel Mytens

Lat 20 25 32
 Rządy Karola I
► Nowa dynastia- konflikty z parlamentem; rzadkie zwoływanie –Jakub I (1603-
1625)- 4 razy zebrał się parlament
► 1624- ślub z Henriettą Marią- siostra Ludwika XIII
Konflikt z Parlamentem (1625-1649)
► Zwoływanie Parlamentu w celu uzyskania zgody na nowe podatki (1625,1626)
► Atak na ks. Buckingham (George Villiers); Tomasza Strafforda, arcybiskupa
Canterbury Wiliama Lauda
► Nieudolna polityka zagraniczna- wyprawy antyhiszpańskie, kryzys, długi
dworu
► 1628- parlament- Petycja o prawo –odwołująca się do postanowień Wielkiej
Kart Swobód z 1215 r.
► 1629- potwierdzenie i łamanie praw, uwięzienie przywódców opozycji, okres
rządów bez parlamentu
► 1634- nowy podatek – Schip Money- podatek z miast portowych rozciągnięto
na cały kraj
► 1640- klęska w wojnie ze Szkocją-zebranie parlamentu-Krótki i Długi
Parlament (1660)
► Wojna domowa- 1642-49)
► Oliver Cromwell na czele armii parlamentu- New Model Army; żelaznobocy;
okrągłogłowi- kawalerowie

► „Parlament kadłubowy”- -29 stycznia 1749

 W kraju powstają dwa główne
ugrupowania
► "kawalerowie": zwolennicy króla, najczęściej są to przedstawiciele
starych rodzin szlacheckich i magnackich, zwolennicy anglikanizmu w
postaci proponowanej przez Lauda. Do zwolenników króla należeli
również przedstawiciele szlachty z pólnocy kraju potajemnie
wyznający katolicyzm.
► "okrągłogłowi": zwolennicy parlamentu, najczęściej równocześnie
przedstawiciele różnych sekt i ugrupowań religijnych.
 prezbiterianie - zwolennicy przekształceń kościoła
anglikańskiego zmierzających do likwidacji hierarchii kościelnej, a
zwłaszcza biskupstw.
 independenci - zwolennicy likwidacji hierarchii, oraz
uniezależnienia kościoła (zniesienia hierarchii w tym i podległości
królowi jako głowie kościoła).
- lewellerzy ("równacze") domagają się: zniesienia monarchii i
ustanowienia republiki rządzonej przez parlament, zniesienia Izby
Lordów, równości wszystkich wobec prawa, powszechnych praw
wyborczych, corocznych wyborów do parlamentu jako sposobu
zapewnienia społeczenstwu prawa do wyrażenia swojej opinii,
wyboru szeryfów i sędziów pokoju w wyborach lokalnych, likwidacji
grodzeń, powinności, akcyzy i przywilejów
Roundheads
 Koktajl króla Karola

Skład:
► 300 ml mleka,
2 łyżki miodu,
duża szczypta
► sproszkowanego kardamonu i cynamonu,
drobno posikany plaster korzenia imbiru
Przygotowanie: Mleko z kardamonem,
cynamonem i imbirem gotujemy na wolnym
ogniu przez godzinę, na koniec dodajemy
miód. Napój podajemy schłodzony i
ozdobiony płatkami róż.
Cavalier King Charles
Spaniel
Dzieci Karola I
Oliver Cromwell
 Instrument rządzenia
Instrument of Government,
1653 (1657)
► Lord Protektor- dożywotnia władza,
dyktatorska; Rada Stanu
► Jednoizbowy Parlament (cenzus
majątkowy)
► W 1657- Izba Lordów;
 Rządy Cromwella (1653-
1658)
► Akty nawigacyjne-
Zezwalał on na dowóz towarów do Anglii jedynie
na statkach pod banderą angielską lub
banderą kraju, z którego pochodzi towar. Co
więcej, prawo transportu towarów do Anglii z
krajów pozaeuropejskich udzielone zostało
jedynie statkom angielskim.
Akt ten w rzeczywistości ustanowił monopol
floty angielskiej, co stworzyło warunki
szybkiej jej rozbudowy, a następnie pozwoliło
na zdobycie przez Anglię przodującej pozycji
w obsłudze handlu międzynarodowego.
Jednocześnie Akt Nawigacyjny z 1651 r.
przyznawał przynależność państwową
statkom, które zbudowane były w Anglii przez
angielskich budowniczych, stanowiły
własność Anglików i były obsadzone i
Karol II (1660-1685)
 Habeas Corpus Act- 1679 (pełny tytuł: An Act for the better
secureing the Liberty of the Subject and for Prevention of

Imprisonments beyond the Seas

► Nikt nie mógł być więziony bez prawomocnego wyroku
odpowiedniego sądu. Po uwięzieniu sąd powinien sprawować
dozór nad wykonywaniem kary. Skazany więziony powinien
być w hrabstwie gdzie go osądzono. Ustawa przewidywała
kary dyscyplinarne dla strażników, dozorców więźniów etc. za
zaniedbania związane np z niedostarczeniem uwięzionego
przed sąd. Wyznaczony był konkretny termin dostarczenia
przed oblicze sądu. Każde pismo (writ of) habeas corpus
opatrzone musiało być pieczęcią królewską.
► Habeas corpus to cytat z pisma wydawanego przez sędziego.
Wbrew pozorom, nie znaczy masz ciało (postawić przed
sądem), ale (nakazujemy ci) żebyś miał (ze sobą) ciało.
Ustawa ta obowiązuje do dziś jako jeden ze składowych
elementów nieformalnej, materialnej, niepisanej konstytucji
angielskiej
Jakub II (1685-1688)
Maria z Modeny i syn Jakuba
II
Wilhelm III Orański
 Deklaracja Praw Narodu
Angielskiego
► W roku 1689 został przyjęty dokument tzw. Bill o prawach ( bill of rights ) na mocy
którego parlament przejął kontrolę nad monarchią. - w 13 pkt. zapisane zostały
ograniczenia władzy królewskiej:
 żaden król nie może rządzić bez parlamentu
 król stał się częścią parlamentu King in Parlament
 zakaz wydawania suspensy i dyspensy
 zakaz wydawania i zmiany ustaw bez zgody parlamentu
 zakaz nakładania podatków
 król mógł tworzyć sądy specjalne tylko za zgodą parlamentu
 król nie mógł samemu „tworzyć” armii tylko za zgodą parlamentu
 poddani mogli przedkładać królowi petycje i prośby
 protestanci mogli nosić broń
 prawo sankcjonowania ustaw
 zasada wolnych wyborów do parlamentu
 wolność wypowiedzi posłów w parlamencie – immunitet
 w sądach nie powinni sędziowie nakładać zbyt wysokich kaucji
 sądy nie mogą wymierzać kar „okrutnych”
 król musi zwoływać sejm raz w roku w celu uchwalenia budżetu
 do uchwalenia ustawy potrzebna była zgoda Izby Gmin Izby Lordów oraz
króla
► Jednak główne prerogatywy monarsze takie jak: decydowanie o wojnie i pokoju,
powoływanie i rozwiązywanie parlamentu, mianowanie i dymisjowanie ministrów nie
zostało królowi odebrane.
 Układ partyjny
► Wigowie-reprezentowali nową finansjerę, posiadali również poparcie
w prowincjonalnych miastach. Byli lepiej zdyscyplinowani i
zorganizowani wewnątrzpartyjnie, dyskutowali swoją politykę przed
ustosunkowaniem się do jakiegoś projektu ustawy. Popierali wolność
wypowiedzi oraz utrzymanie zrównoważonego systemu politycznego.
► Torysi-popierali wielcy właściciele ziemscy. Wierzyli oni w prawa
dziedziczne, obronę prerogatyw królewskich i monopolu Kościoła
Anglikańskiego. W wieku XVIII byli oni przeważnie w opozycji.

► Obie partie posiadały swoich liderów, posiadały swoich zwolenników

zarówno w Izbie Lordów jak i przy boku króla. Niekiedy partia
rządząca musiała popierać stanowisko opozycji aby uchronić się od
wpływu partyjnych radykałów.
► Nie ma pewności kto był pierwszym premierem. Przyjmuje się, że był
nim od 1721 r. Robert Walpole, wielki człowiek, bardzo dobry mówca
posiadający duże doświadczenie parlamentarne.
► Act of Settlement- o następstwie tronu- kolejność dziedziczenia-
dzieci Wilhelma i Marii, potem siostra Marii- Anna- jej dzieci; Zofia
hanowerska i jej dzeci- (1701)
 Anna Stuart (1702-1714)
► Ostatniraz użyła
prawa odmowy
weta do ustawy
(sankcji)-1707