Professional Documents
Culture Documents
SOCHA
PAWEL.M.SOCHA@UJ.EDU.PL
starszy wykładowca
Zakład Psychologii Religii, Instytut Religioznawstwa UJ
ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków
2. Psychoanalityczna teoria duchowości (psychoanaliza klasyczna, teorii relacji z obiektem i analitycznej). Źródła
duchowości według Freuda i następców. Pruyser – świat iluzjonistyczny. Kohut – narcyzm jako motyw rozwoju
duchowego. Jung – koncepcja rozwoju duchowego jako indywiduacji. Rozwój duchowy jako indywiduacja.
Literatura: (1) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, 245-246, 252-255, 297-
300, 303-314. (2) Freud Z. (1967). Kultura jako źródło cierpieo. (w:) Z. Freud, Człowiek, religia, kultura. Warszawa: KiW,
235-314. (3) Freud Z. (1967). Przyszłośd pewnego złudzenia (fragment). (w:) Z. Freud, Człowiek, religia, kultura, KiW,
Warszawa 1967, 184-191. (4) Pruyser P. W. (2001). Procesy intelektualne w religii (rozdział 3 z książki The dynamic
psychology of religion, New York 1968, 47-73). Nomos. Przegląd Religioznawczy, 32/33, 31-64. (5) Jung C. G. (1976).
Archetypy i symbole. Warszawa: Czytelnik, 58-144. Literatura uzupełniająca: (6). Wulff D. M. (1999). Psychologia religii
klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, rozdziały 7, 8, 10 (o Freudzie, teorii relacji z obiektem i Jungu).
Niewiadomska (red.), Rozwój osoby w Kazimierza Dąbrowskiego teorii dezintegracji pozytywnej. Lublin: TN KUL, 9-46.
Literatura uzupełniająca: (5) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, 523-526.
(6) Horney K. (1997). Nerwica a rozwój człowieka. Wydanie 2. Poznao: Rebis. (7) Frankl, V. E. (1971). Homo patiens.
Warszawa: IW PAX. (8) Dąbrowski K. (1982). Pasja rozwoju. Warszawa: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.
5. Synteza teorii humanistycznej i psychoanalizy: teoria duchowości i jej rozwoju Daniela A. Helminiaka a teoria
psychosyntezy Roberto Assagioli. Omówienie podstaw teoretycznych (teologia fundamentalna B. Lonergana, teorie
poznawcze i psychoanalityczne) oraz stadiów duchowego rozwoju. Porównanie: koncepcja R. Assagioli i podejście
empiryczne.
Literatura: (1) Socha P. M. (2003). Wybrane współczesne teorie duchowości. Nomos. Kwartalnik Religioznawczy, 43/44,
19-39. (2) Helminiak D. A. (1987). Spiritual development. An interdisciplinary study. Part I; The contribution of
psychology: Authentic human processes and stages. Chicago: Loyola University Press, 11-73. (3) Helminiak D. A. (1996).
The human core of spirituality. Mind and psyche and spirit (fragments). Albany: SUNY Press, 14-22, 31-39, 43-59, 91-
103, 121-128. (4) Białek E. (2005). Psychosynteza w edukacji. Wzrastanie samoświadomości człowieka. Warszawa:
Wydawnictwo ENETEIA, 24-58. Literatura uzupełniająca: (5) Assagioli R. (1982). Psychosythesis: A manual of principles
and techniques. Chapter I: Dynamic psychology and psychosynthesis. Hammondsworth: Penguin Books, 11-31.
6. Psychologia transpersonalna i jej teorie duchowości. Zasady i kierunki psychologii transpersonalnej, teoria
duchowości Kena Wilbera.
Literatura: (1) Dobroczyoski B. (1999). Kategoria osobowości w psychologii transpersonalnej. (w:) A. Gałdowa (red.),
Klasyczne i współczesne koncepcje osobowości. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 257-268. (2) Frager R. (1989).
Transpersonal psychology. Promise and prospects. (In:) R. S. Valle, S. Halling (Eds.), Existential-phenomenological
perspectives in psychology. New York & London: Plenum Press, s. 289-309. (3) Wycisk J. (1999). Wędrówka syna
marnotrawnego. Perspektywy rozwojowe człowieka w ujęciu Kena Wilbera. (w:) A. Brzezioska, K. Bondyra, J. Wycisk
(red.), New Age – nowe oświecenie? Poznao: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 91-112. Literatura uzupełniająca:
Wilber K. (1997). Krótka historia wszystkiego. Warszawa: Jacek Santorski & Co., Wydawnictwo.
7. Współczesne koncepcje duchowości (I). Koncepcja duchowości jako zjawiska naturalnego według Davida Hay’a oraz
duchowośd jako sposób radzenia sobie z sytuacją egzystencjalną: podejście biologa i psychologa.
Literatura: (1) Hay D. (1998). The spirit of the child. Chapter 4: A geography of the spirit. London: Fount, s. 57-75. (2)
Socha P. M. (2001). Duchowośd jako signum temporis; zastosowanie rozmytego pojęcia do psychologii religii. Nomos.
Kwartalnik Religioznawczy, 34/36, 277-285. (3) Socha P. M. (2003). Wybrane współczesne teorie duchowości. Nomos.
Kwartalnik Religioznawczy, 43/44, 19-39.. Literatura uzupełniająca: (1) Hay D., Socha P. M. (2005). Spirituality as a
natural phenomenon: Bringing biological and psychological perspectives together. Zygon. Journal of Religion & Science,
40(3), 589-612.
8. Inteligencja duchowa czy duchowośd? Duchowośd jako inteligencja – teorie Danah Zohar i Roberta A. Emmonsa.
Literatura: (1) Zohar D., Marshall, I. (2001). Inteligencja duchowa. Poznao: Dom Wydawniczy Rebis, 13-120 (rozdziały 1-
5). (2) Socha P. M. (2003). Wybrane współczesne teorie duchowości. Nomos. Kwartalnik Religioznawczy, 43/44, 19-39.
Literatura uzupełniająca: (3) Emmons R. A. (2000). Is Spirituality an Intelligence? Motivation, Cognition, and the
Psychology of Ultimate Concern. The International Journal for the Psychology of Religion, 10(1), 3–26.
9. „Ukryte teorie duchowości” (I): Teoria opanowywania trwogi J. Greenberga, S. Solomona i T. Pyszczynskiego.
Omówienie i projekcja fragmentów filmu Flight from death. Quest for immortality.
Literatura: (1) Rusaczyk M. (2008). Teoria opanowywania trwogi: wprowadzenie do elementów aktualnego dyskursu i
prezentowanych tekstów. (w:) M. Rusaczyk (red.) , Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykaoskiej.
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 7-32. Literatura uzupełniająca: (2) Rosenblatt A., Greenberg J., Solomon
S., Pyszczynski T., Lyon D. (2008). Teoria opanowywania trwogi. Efekty eksponowania śmiertelności a reakcje tych,
którzy naruszają lub podtrzymują wartości kulturowe. (w:) M. Rusaczyk (red.) , Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w
literaturze amerykaoskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 35-56. (3) Dodd K. (2007). Radykalne
Wybaczanie jako dążenie do redukcji lęku egzystencjalnego. Niepublikowana praca magisterska wykonana pod
kierunkiem P. M. Sochy. Warszawa: Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej. (4) Greenberg J., Solomon S., Pyszczynski T.
(1997). Terror management theory of self-esteem and cultural worldviews: Empirical assessments and conceptual
refinements. (In:) M. P. Zanna (Ed.) Advances in Experimental Social Psychology. New York: Academic Press, Vol. 29, 61-
72. (5) pozostałe teksty z pracy M. Rusaczyk (red.) , Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykaoskiej.
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. (5) Adamczyk M. (2006). Mechanizmy opanowywania trwogi przed
śmiercią. Psychologia Jakości Życia, 5(1), 101-117. (6) Śmieja, M., Kałaska, M. i Adamczyk, M. (2006). Scared to death or
3
Paweł M. Socha: Duchowość człowieka. Teorie i metody jej badania, N14-II, rok akademicki 2008/2009, semestr letni
scared to love? – Terror Management Theory and close relationship seeking. European Journal of Social Psychology,
36/2 , 279-296.
10. „Ukryte teorie duchowości” (II): Psychotransgresjonizm J. Kozieleckiego i teoria uskrzydlenia M. Csikszentmihalyi’a.
Literatura: (1) Kozielecki J. (1987). Koncepcja transgresyjna człowieka. Warszawa: PWN, rozdziały 1 i 6 (s. 9-20, 99-113)
(referat). (2) Csikszentmihalyi M. (1990). Psychologia optymalnego doświadczenia. Przepływ – Jak poprawid jakośd
życia? Warszawa: Studio EMKA lub wydanie 2: Csikszentmihalyi M. (2005). Przepływ. Warszawa: Wydawnictwo Jacek
Santorski (wybrane rozdziały jako referaty). Literatura uzupełniająca: (3) Kozielecki J. (2001). Psychotransgresjonizm.
Nowy kierunek psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
11. Synkretyczne teorie duchowości. Duchowa transcendencja jako warunek zdrowia (I. Heszen), duchowośd
wieloaspektowa (J. Averill). Duchowośd jako rezultat przemiany poznawczej – poznawcze, „niefanklowskie”
koncepcje konstruowania sensu.
Literatura: (1) Heszen-Niejodek I., E. Gruszczyoska E. (2004). Wymiar duchowy człowieka, jego znaczenie w psychologii
zdrowia i jego pomiar, Przegląd Psychologiczny, 47(1), s. 15-31. (2) Averill J. R. (1999). Spirituality: From the mundane to
the meaningful – and back. Journal of Theoretical and Philosophical Psychology, 18, 101-126 . (3) Proulx T., Heine S. j.
(2006). Death and black diamonds: Meaning, mortality, and the Meaning Maintenance Model, Psychological Inquiry, 17,
4, 309-318. Lans van der (1997). Literatura uzupełniająca: (5) David Fontana (2003). Psychology, religion, and
spirituality, 11-14, 148-156. Oxford: BPS Blackwell.
12. Duchowośd jako proces radzenia sobie z sytuacją egzystencjalną (P. M. Socha). Proces radzenia sobie poprzez
religię a duchowośd wg K. I. Pargamenta, integracja wątków psychologii głębi, egzystencjalnych, humanistycznych i
poznawczych, kluczowy moment – przemiana (duchowa, poznawcza, tożsamości).
Literatura: (1) Socha P. M. (1999). The existential human situation. Spirituality as the way of coping. W: K. Helmut
Reich, Fritz K. Oser & W. George Scarlett (Eds.). Psychological Studies on Spiritual and Religious Development (s. 50-56).
Series: Being Human: The Case of Religion, Vol. 2. Lengerich, Berlin, Düsseldorf, Leipzig, Riga, Scottsdale (USA), Wien,
Zagreb: Pabst Science Publishers. (2) Socha P. M. (2004). O byciu, wierze, świętości i duchowości, czyli jak pojęcia
chodzą parami. (w:) I. Borowik, H. Hoffmann (red.), Światopogląd: między transcendencją a codziennością. Kraków:
Zakład Wydawniczy NOMOS, s. 45-56. Literatura uzupełniająca: (3) Hay D., Socha P. M. (2005). Spirituality as a natural
phenomenon: Bringing biological and psychological perspectives together. Zygon. Journal of Religion & Science, 40(3),
589-612. (4) Bering J. (2002). The existential theory of mind. Review of General Psychology, 6(1), 3-24. (5) B. Spilka, R.
W. Hood Jr., B. Hunsberger & R. Gorsuch (2003). The psychology of religion. An empirical approach. Third Edition. New
York: The Guilford Press, pp. 494-495.
13. Mistycyzm jako doświadczenie duchowe i teorie wyjaśniające. Odmienne stany świadomości jako przejawy życia
duchowego: teorie wyjaśniające, badanie funkcji tych stanów. Techniki mistycyzmu religijnego i niereligijnego,
mechanizmy i funkcje stanów mistycznych. Typy doświadczeo mistycznych – religijnych i niereligijnych. Wyjaśnienia
klasyczne, psychologii głębi, teorii przywiązania i teorii atrybucji. Wyjaśnianie zjawiska jako procesu nadawania
sensu.
Literatura: (1) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Rozdział 3: biologiczne podłoże religijności
(fragment). Warszawa: WSiP, 76-110, 161-179, 414-421. (2) Sikora T. (1998). Użycie substancji halucynogennych a
religia. Kraków: Nomos, 182-189, 270-179, 286-294. (3) James W. (2001). Doświadczenia religijne. Kraków: Nomos.
Wykłady XVI i XVII: Mistycyzm, 292-331. (4) Unger J. (1986). Problematyka doświadczenia religijnego w ujęciu C. Glocka
i R. Starka. (w:) H. Grzymała-Moszczyoska (red.), Psychologia religii. Wybór tekstów, Częśd II. Kraków: Uniwersytet
Jagiellooski, 41-61. (5) Spilka B., Shaver P., Kirkpatrick L. A. (1994). Ogólna teoria atrybucji w psychologii religii. Nomos.
Kwartalnik Religioznawczy, 5/6, 35-62. Literatura uzupełniająca: (6) Deikman A. (1990). Bimodalna świadomośd i
doświadczenie mistyczne. (w:) K. Jankowski (red.), Psychologia wierzeo religijnych. Warszawa: Czytelnik, 213-238. (7)
Beit-Hallahmi B. (1995). Object relations theory and religious experience. (In:) R. W. Hood, Jr., (Ed.), Handbook of
religious experience. Birmingham, AL: Religious Education Press, 254-268. (8) Holm N. G. (1995). Role theory and
religious experience. (In:) R. W. Hood, Jr., (Ed.), Handbook of religious experience. Birmingham, AL: Religious Education
Press, 397-420. (9) Spilka B., McIntosh D. N. (1995). Attribution theory and religious experience. (In:) R. W. Hood, Jr.,
(Ed.), Handbook of religious experience. Birmingham, AL: Religious Education Press, 421-445. (10) Kirkpatrick, L. A.
(1995). Attachment theory and religious experience. (In:) R. W. Hood, Jr., (Ed.), Handbook of religious experience.
Birmingham, AL: Religious Education Press, 446-475. (11) McCallister B. J. (1995). Cognitive theory and religious
experience. (In:) R. W. Hood, Jr., (Ed.), Handbook of religious experience, Birmingham, AL: Religious Education Press,
312-352.
4
Paweł M. Socha: Duchowość człowieka. Teorie i metody jej badania, N14-II, rok akademicki 2008/2009, semestr letni
2. Projekt badania duchowości jako radzenia sobie z sytuacją egzystencjalną. Omówienie koncepcji i możliwości
badania – wykonane badania i zastosowane narzędzia.
Literatura: (1) Socha P. M. (2007). Poczucie świętości jako rezultat przemiany poznawczej. Przegląd Religioznawczy,
3(225), 13-26. (2) Dodd K. (2007). Radykalne Wybaczanie jako dążenie do redukcji lęku egzystencjalnego.
Niepublikowana praca magisterska wykonana pod kierunkiem P. M. Sochy. Warszawa: Szkoła Wyższa Psychologii
Społecznej. (3) Kudma K. (2007). Zachwycająca wyprawa do głębi rzeczy, czyli optymistyczne implikacje doświadczania
piękna. Niepublikowana praca magisterska wykonana pod kierunkiem P. M. Sochy. Warszawa: Szkoła Wyższa
Psychologii Społecznej.
3. Projekt badania Świat wielowymiarowy. Duchowośd w świetle wymiarów postrzegania rzeczywistości. Omówienie
kwestionariusza internetowego i dotychczasowych rezultatów.
Literatura: (1) Latała A., Socha P. M. (2009). Świat wielowymiarowy. Duchowośd w świetle wymiarów postrzegania
rzeczywistości. Maszynopis niepublikowany. Literatura uzupełniająca: (2) Socha Paweł M. (2001). Duchowośd jako
signum temporis: zastosowanie rozmytego pojęcia do psychologii religii. Nomos. Kwartalnik Religioznawczy, 2001,
34/36, 277-285.
4. Projekt badania Świat wielowymiarowy. Duchowośd w świetle wymiarów postrzegania rzeczywistości. Omówienie
kwestionariusza internetowego i dotychczasowych rezultatów.
Literatura: (1) Matusewicz Czesław (1975). Psychologia wartości. Warszawa: Paostwowe Wydawnictwo Naukowe.
(wybór fragmentów w formie mówieo przez studentów)
5. Projekt badania Świat wielowymiarowy. Testy do badania wartości. Analiza dotychczasowych wyników – ciąg dalszy.
Literatura: (1) Brzozowski Piotr (1995). Skala Wartości Schelerowskich – SWS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów
Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
6. Kwestionariusz Samoopisu Ireny Heszen. Własności psychometryczne i wyniki badao (znaczenie duchowości w
psychologii zdrowia)
Literatura: (1) Heszen-Niejodek I., E. Gruszczyoska E. (2004). Wymiar duchowy człowieka, jego znaczenie w psychologii
zdrowia i jego pomiar, Przegląd Psychologiczny, 47(1), s. 15-31. Literatura uzupełniająca: (2) Heszen I., Mroziak B.
(2006). Human health resources: Contribution of psychology to health sciences. Polish Psychological Bulletin, 37(2), 61-
64. (3) Heszen I. (2006). Spiritual resources and physical health. Polish Psychological Bulletin, 37(2), 84-93.
9. Skala Mistycyzmu Ralpha W. Hooda. Kłopoty z przekładem i ich przyczyny. Trafnośd teoretyczna i rzetelnośd skali w
świetle wyników badao.
Literatura: (1) B. Spilka, R. W. Hood Jr., B. Hunsberger & R. Gorsuch (1996). The psychology of religion. An empirical
approach. Second Edition. New York: The Guilford Press, 256-264.
10. Temat do ustalenia ze studentami zależnie od postępu prac nad narzędziami pomiaru duchowości.
Literatura:
11. Temat do ustalenia ze studentami zależnie od postępu prac nad narzędziami pomiaru duchowości.
Literatura:
12. Temat do ustalenia ze studentami zależnie od postępu prac nad narzędziami pomiaru duchowości.
Literatura:
13. Temat do ustalenia ze studentami zależnie od postępu prac nad narzędziami pomiaru duchowości.
Literatura:
14. Temat do ustalenia ze studentami zależnie od postępu prac nad narzędziami pomiaru duchowości.
Literatura:
UWAGA: Podana literatura podstawowa obowiązuje poza szczegółami znajdującymi się w tekstach
obcojęzycznych. Planowane jest streszczenie części tekstów przez studentów (przekażą oni te
streszczenia reszcie osób). Literatura uzupełniająca NIE OBOWIĄZUJE DO EGZAMINU. Podana jest
tylko dla osób szczególnie zainteresowanych wiedzą, nie dla uczących się dla oceny.