You are on page 1of 5

Debata o kulturze 7.

Federalny Kongres Kultury


O tym, jakie miejsce zajmuje kultura w yciu publicznym Republiki Federalnej Niemiec, wiadczy z pewnoci zainteresowanie, jakim ciesz si niezmiennie od lat Federalne Kongresy Kultury (Bundeskulturkongresse) odbywajce si cyklicznie co dwa lata w Berlinie od 2001 r. z inicjatywy powstaego w 1996 r. przy stowarzyszeniu Kulturpolitische Gesellschaft e.V. (KuPoGe) Instytutu ds. Polityki Kulturalnej (Institut fr Kulturpolitik IfK) w Bonn. Federalne Kongresy Kultury zasuguj na uwag z rnych wzgldw. Po pierwsze, ze wzgldu na wag i aktualno podejmowanej w trakcie obrad problematyki. Kadorazowo poruszane s tu bowiem istotne z punktu widzenia rozwoju kultury, a take polityki, gospodarki czy ycia spoecznego tematy. Po drugie, ze wzgldu na wielowtkowo i wszechstronno kwestii dyskutowanych w ramach jednego nonego hasa, tak by kady z uczestnikw mg poszerzy i pogbi sw wiedz na interesujcy go temat oraz by mona Nr 132 / 2013 050713 INSTYTUT ZACHODNI im. Zygmunta Wojciechowskiego Instytut Naukowo-Badawczy, Pozna byo znale stosowne rozwizania. Po trzecie, ich znaczenie zwizane jest z tym, e poprzez swj oglnokrajowy zasig i uczestnictwo osb z dawnych i nowych krajw federacji stwarzaj moliwo porwnania rnych modeli dziaania przyjtych w rnych landach, jak i przedyskutowania rnorodnych stanowisk dotyczcych zasadniczych kwestii zwizanych z polityk kulturaln i dziedzinami pokrewnymi, z Autor: ukierunkowaniem na ich przydatno w praktyce. Ide przewodni kongresw jest sygnalizowanie i

Maria Wagiska - Marzec


Redakcja: Marta Gtz Radosaw Grodzki Krzysztof Malinowski

podejmowanie kadorazowo wakich aktualnie tematw z zakresu polityki kulturalnej o znaczeniu oglnopastwowym.

Chodzi o przedstawienie konkretnych zagadnie i publiczn dyskusj nad nimi. Ich celem jest, aby poprzez dobr tematw i sposb ich ujcia nakreli i wytyczy punkty cikoci w tym dyskursie, tak by speniay funkcje orientacyjne i byy pomocne dla praktyki. Kongresy s zarazem miejscem spotka dla aktorw rnorodnych paszczyzn (decyzyjnych) i rozmaitych podmiotw zainteresowanych sfer polityki kulturalnej, stanowic dla nich platform wymiany pogldw i cierania si rnorodnych opinii. Naley podkreli, e z uwagi na sw cykliczno i rang kongresy zakorzeniy si na trwae w kalendarium meetingw kulturalno-politycznych. Za opracowanie koncepcji programowej kongresw i ich realizacj

odpowiedzialny jest IfK. Pracownicy Instytutu mog przy tym korzysta z kompetencji, powiza i dowiadcze czonkw stowarzyszenia KuPoGe. Tematy s proponowane przez zarzd stowarzyszenia i kuratorium IfK i uzgadniane z penomocnikiem rzdu RFN ds. kultury i mediw oraz z Bundeszentrale fr Politische Bildung (BfPB), ktra od pocztku jest cisym partnerem i wsporganizatorem kongresw, biorc aktywny udzia w ich przygotowaniu, przeprowadzeniu i finansowaniu. Na podkrelenie zasuguje fakt, e wszystkie dotychczasowe kongresy cieszyy si ogromnym zainteresowaniem politykw zajmujcych si sprawami kultury i rodowisk kulturalnych. Uczestniczyo w nich kadorazowo ok. 400-500 osb, co mona uzna za swoisty ewenement. Kongresy znajdoway te naleyty oddwik w mediach. Tegoroczny kongres mia miejsce ju po raz sidmy i odby si w centrum konferencyjnym Hotel Aquino w Berlinie w dniach 13-14 czerwca 2013 r. Jego gwnym organizatorem byo stowarzyszenie Kulturpolitische Gesellschaft e.V. i Institut fr Kulturpolitik (Bonn) przy wspudziale Bundeszentrale fr politische Bildung (Berlin), w kooperacji z Niemieckim Sejmikiem Miast (Deutscher Stdtetag). Osobami odpowiedzialnymi za wypracowanie koncepcji programowej byli: z ramienia IfK: dr Norbert Siebers, Ulrike Blumenreich, Patrick Fhl, Wolfgang Hippe oraz Franz Krger, a z ramienia Bundeszentrale fr politische Bildung: dr Sabine Engel i Milena Mushak. W 7. Federalnym Kongres Kultury wzio udzia ogem ok. 410 osb, w tym a 80 referentw, uczestnikw dyskusji panelowych i moderatorw. Wrd szerokiego spektrum uczestnikw (zarwno po stronie referentw i panelistw, jak te pozostaych uczestnikw) znaleli si przede wszystkim: przedstawiciele rnych wydziaw Urzdu Penomocnika Rzdu Federalnego ds. Kultury i Mediw (BKM), a take ministerstw krajowych, jak rwnie prominentni politycy, decydenci rnych szczebli administracji pastwowej, kierownicy wydziaw i referatw kultury wadz krajowych i

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 2

komunalnych, przedstawiciele wiata nauki i szkolnictwa artystycznego, zwizkw i stowarzysze branowych. W dyskusjach panelowych i forach wzili te udzia eksperci i reprezentanci rozmaitych organizacji kulturalnych i inicjatyw obywatelskich, jak rwnie menaderowie i doradcy ds. kultury, eksperci w dziedzinie gospodarki kulturowej, rozwoju miast, planowania przestrzennego etc. Uczestnikami obrad byli ponadto czonkowie Komisji ds. Kultury i Mediw w Bundestagu oraz rzecznicy poszczeglnych ugrupowa politycznych i parlamentarnych, a take gocie z zagranicy (Holandii, Wielkiej Brytanii, Luksemburga, USA) oraz przedstawiciele prasy i radia. Haso tegorocznego kongresu brzmiao do prowokacyjnie: Kultura wedug planu. Z podtytuu wynikao, e przedmiotem debaty bd strategie podbudowanej koncepcyjnie polityki kulturalnej. Uzasadniajc dobr tematu, organizatorzy przypomnieli, i kultura w swej idealistycznej koncepcji funkcjonuje jako co wyszego i czystego, jako autonomiczna sfera spoeczna, ktra nie powinna by naruszana ani ograniczana jakimikolwiek taktycznymi czy technicznymi wzgldami (zaoeniami), jako manifestacja czystej istoty ludzkiej bez wzgldu na zalenoci wynikajce z funkcji spoecznych (Th. Adorno). Nowa Polityka Kulturalna podjta w RFN w latach siedemdziesitych odstpia od takiej interpretacji, zakadajc, e polityka kulturalna jest zarazem polityk spoeczn opierajc si na poszerzonym pojciu kultury. Chodzio raczej o to, by polityk kulturaln traktowa jako kreatywne zadanie otwarte na rozwj, uwzgldniajce w istniejcym publicznym sektorze kultury rwnie innowacje i alternatywy; zadanie zorientowane na dany cel. Instrumentem do realizacji tak rozumianej polityki byo planowanie rozwoju kultury na poziomie komunalnym. Pierwszy plan rozwoju kultury zosta uzgodniony w 1976 r. przez Rad Miasta Osnabrck; w lad za tym poszy rwnie wadze innych miast. Dostrzegajc potrzeb chwili, stowarzyszenie Kulturpolitische Gesellschaft zorganizowao trzy publiczne sympozja w okresie od 1979 do 1981 r. na temat celw i metod opracowywania tego rodzaju planw; agitowano jednoczenie na rzecz ich sporzdzania. Od pocztku wyczuwao si jednak opr materii. Nowe mylenie z trudem torowao sobie drog; zbyt duo byo bowiem zastrzee co do samej istoty (sensu) planowania w sferze kultury, a take obaw i wtpliwoci stranikw istniejcego stanu rzeczy, ktrzy wykazywali raczej nike zainteresowanie zmianami. W latach 80. pomys koncepcyjnego ukierunkowania polityki kulturalnej zorientowanej na zmiany spoeczne stawa si coraz bardziej punktem rekomendacyjnym legitymacji oficjalnej polityki kulturalnej. Przykadem moe by projekt Kultura 90 w Nadrenii Pnocnej-Westfalii

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 3

przedstawiajcy nowe modele i potrzeby dziaania w sferze komunalnej polityki kulturalnej oraz Koncepcja sztuki (1989/1990) landu Badenii-Wirtembergii bazujca na naukowej ekspertyzie zmian spoecznych, uwypuklajca znaczenie kultury jako czynnika modernizujcego. Zjednoczenie obu pastw niemieckich spowodowao, e na porzdku dziennym stany pocztkowo zupenie inne priorytety. Wane byo wwczas, aby zabezpieczy i zmodernizowa zagroon w swej materialnej (budowlanej) substancji infrastruktur kulturaln. Obowizywaa wtedy zasada, i substancja kulturalna nie powinna dozna adnego uszczerbku. Przekonano si wwczas, e rwnie w tym wypadku opracowanie koncepcyjne odgrywao wan rol. Federacja bdc jednym z wanych aktorw polityki kulturalnej, wpyna znaczco, poprzez stworzenie programw pomocowych (np. programu utrzymania substancji kulturalnej czy programu zachowania infrastruktury), rwnie na rozwj polityki kulturalnej w nowych krajach federacji, ktre wyksztaciy wasne struktury i logik wspierania. Organizatorzy kongresu wychodzc z zaoenia, e w nowym stuleciu konieczno uprawiania polityki kulturalnej w sposb planowy, koncepcyjny bdzie rzecz coraz bardziej oczywist, zwrcili uwag, i w obecnej sytuacji, za pomoc dostpnych rodkw finansowych z trudem da si zachowa istniejc infrastruktur kulturaln i utrzyma j na naleytym poziomie jakociowym. Wzgldy demograficzne i zmiany w kulturze powoduj zauwaalny spadek publicznoci w niektrych sferach (instytucjach) ycia kulturalnego; wyrane s zmiany zainteresowa. Ponadto regionalna rnorodno staje si coraz bardziej widocznym elementem denia do identyfikacji regionu, swoistym wyrnikiem; na nowo odywaj dawne konf likty i walka o rozdzia rodkw. Wszystko to powoduje, e w obecnej sytuacji jest rzecz wielce podan uksztatowanie na nowo polityki kulturalnej, dostosowujce j do wspczesnych wymogw i potrzeb. W opinii organizatorw jeszcze nigdy dotd nie dooono tylu stara na wszystkich paszczyznach (komunalnej, regionalnej, krajowej i federalnej, a nawet europejskiej) o to, by polityk kulturaln traktowa jako zadanie koncepcyjne, aby zakwestionowa istniejce struktury i metody (procedury) oraz by wczy aktorw i obywateli do udziau w tym procesie. 7. Federalny Kongres Kultury mia zatem na celu uwypuklenie wspczesnych kierunkw rozwoju polityki kulturalnej i umoliwienie dojcia do gosu ich aktorom, wyjanienie kwestii spornych i stworzenie perspektyw dla nowej, opartej na koncepcjach polityki kulturalnej. Program 7. Federalnego Kongresu Kultury zosta podzielony na dyskusje panelowe i fora. Podczas paneli prezentowano i dyskutowano zasadnicze kwestie raczej oglnie i w miar szeroko, natomiast fora suyy do omawiania wybranych

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 4

zagadnie bardziej szczegowo, intensywnie. Ich celem byo pogbienie tematu (argumentacji), a take zaprezentowanie projektw dobrze funkcjonujcych w praktyce, jak rwnie wzorcowych instytucji bd inicjatyw. Dyskusje panelowe z udziaem fachowcw i moderatora poprzedzone byy zawsze krtkim referatem wprowadzajcym. Obecny na kongresie penomocnik rzdu federalnego ds. kultury i mediw Bernd Neumann w swym wystpieniu inauguracyjnym podkreli, i w jego przekonaniu kultura i sztuka powinny by wolne i mie mono swobodnego rozwijania si; natomiast polityka kulturalna powinna stwarza naleyte warunki ramowe dla ich rozwoju. Tote zasad, jakiej przestrzega penic swj urzd, jest nieingerowanie w sprawy kultury. W swym przemwieniu Neumann skoncentrowa rwnie uwag na zalenociach i kompetencjach federacji i krajw zwizkowych w dziedzinie kultury, wynikajcych z federalnego systemu RFN. Odnis si te do dyskutowanej ostatnio burzliwie kwestii koniecznoci uszczuplania infrastruktury kulturalnej, opowiadajc si zdecydowanie za jej utrzymaniem. Trzeba przyzna, e kongres zosta przygotowany tak pod ktem

merytorycznym, jak te organizacyjnym niezwykle skrupulatnie, kompetentnie i z duym rozmachem. Liczny udzia wielu prominentnych osb wiata polityki, nauki, kultury, a take innych dziedzin ycia (gospodarki kultury, marketingu, managementu etc.) z caych Niemiec dowodzi, e te cykliczne imprezy zakorzeniy si ju na stae w wiadomoci opinii publicznej RFN. Niezmiernie istotne byo to, e kongres stanowi okazj do cennej wymiany myli (opinii) i dowiadcze w zakresie polityki kulturalnej oraz rozwiza przyjtych w skali caego kraju w rnych (dawn ych i nowych) krajach zwizkowych. Tak szeroka platforma dialogu umoliwiaa porwnanie rozmaitych (czsto skrajnie rnych) modeli dziaania w sferze kultury, funkcjonujcych w praktyce. Wszystko to sprawia, e kolejny federalny kongres kultury dotyczcy przyszego ksztatu polityki kulturalnej w RFN sta si swoistym wydarzeniem spoeczno-politycznym w skali kraju.

Maria Wagiska-Marzec germanista, adiunkt, pracownik Instytutu Zachodniego w Poznaniu, zainteresowania badawcze: kultura w zjednoczonych Niemczech, polskoniemieckie stosunki kulturalne.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 5

You might also like